Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006410/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANaM namo sighdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhuNaM eso paMca namukakAro savva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvesi paDhamaM havaI maMgalaM Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) HH yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YANG SUTR RI STHAN Boba Babalar PART : 02 sl 2014IL 2431 : U=O2 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphpha Wooooooshhhhhdoodhdbas jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlajI-mahArAja viracitayA sudhAkhyayA vyAkhyayA samalaGkataM hindI-gurjara-bhASA'nuvAdasahitamzrI-sthAnAGgasUtram // STHANANG SUTRAM (dvitIyo bhAgaH) niyojakaH saMskRta-prAkRtajJa-jainAgamaniSNAta-priyavyAkhyAni paNDitamuni-zrIkanhaiyAlAlajI-mahArAjaH zttttttttttttttttttttttttttttti prakAzakaH rAjakoTanivAsI-zreSThizrI-vrajalAla durlabhajI pArekha tatpadatta - dravyasAhAyyena a. bhA. zve0 sthA0 jainazAstroddhArasamitipramukhaH __ zreSThi-zrIzAntilAla-maGgaladAsabhAI-mahodayaH mu0 rAjakoTa prathamA-AvRttiH cIra- saMvat vikrama saMvat IsavIsan prati 1200 2421 2021 __ mUlyam-rU0 25-0-0 ophphphphphphphphphphphphphphphphphpha Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLavAnuM ThekANuM : zrI ma. sA. 3. sthAnayAsI nana zAsIddhAra samiti, hai. gaThiyAyA / 22048, (saurASTra). Published by : Shri Akhil Bharat S. S. Jain Shastroddhara Samiti, Garedia Kuva Road, RAJKOT, (Saurashtra), W. Ry, India. LE ye nAma kecidiha naH prathayantyavajJAM, jAnanti te kimapi tAn prati naiSa yatnaH / utpatsyate'sti mama ko'pi samAnadharmA, kAlo hyayaM niravadhirvipulA ca pRthvI // 1 // ja harigItacchandaH pa karate avajJA jo hamArI yatna nA unake liye / jo jAnate haiM tattva kucha phira yatna nA unake liye // janamegA mujhasA vyakti koI tattva isase pAyagA / hai kAla niravadhi vipula pRthvI dhyAna meM yaha lAyagA // 1 // bhUyaH 3. 25300 prathama AvRtti : prata 1200 vIra saMvata : 2481 vikrama saMvata 2021 IsavIsana 1964 maNilAla chaganalAla zAha navaprabhAta prinTIMga presa, ghI kAMTA roDa, amadAvAda. zrI sthAnAMga sUtra : 0ra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA (1) A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAtaHuSAkALa, sandhyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. (3) mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ulkApAta--moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (9) digdAha--koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava--vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta--AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya na thAya. vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. yUpaka--zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene yUpaka kahevAya. A pramANe yUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathamA 1 prahara svAdhyAya na karavo. yakSAdIma--koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa--kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. mahikAzveta--zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddAta--cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mahikAzveta-zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta-cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya DhaMka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA caahie| (2) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya-- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba-taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai| (14) mala-mUtra--sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai| zmazAna--isa bhUmi ke cAroM tarapha 100-100 hAtha taka asvAdhyAya hotA (16) candragrahaNa-jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (17) sUryagrahaNa-jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata-najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| patana-koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra-upAzraya ke andara athavA 100-100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA-ASAr3hI pUrNimA (bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA (skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAta:kAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM ta taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMga sUtra bhAga 2 chI viSayAnubhAzA anu. viSaya pAnA naM. tIsare syAnaDA dUsarA dezA 1 TUsare TaizeSThA viSaya vivaraNa 2 loThe sva35 ThA ni3pAyA 3 yabharAThioM hI pariSada ThA ni3pArA 4 dharbha vizeSaSThI pratipattiSThA ni3pAyA 5 vodhizamse abhidheya dharmAThiA ni3pA 6 mesahita pravazyAThA ni3pAyA 7 vratAropArAThe ThAsaSThA ni3pAyA 8 puSaThe bheToMThA ni3pArA 8 saMsArI chavoMThI pra3pAyA pUrvaSTha sarvachavaSThA ni3pAza 10 hizAoMThA aura hizAoMThe Azrita honese gatyAgatiSThA ni3pArA 11 yasavoMThA aura unase viparIta sthAvara avoM sva35 ThA ni3pArA 12 chavapadyArthaThA ni3pAyA 13 jaThe sva3paSThA ni3pArA 14 parabhataSThA nirArA pUrva svabhataThA ni3pAyA 1 / m Kw tIsarA zA W0 cu cu 15 tuSAyavAle chavoMThI bhAyAThA ni3pArA 16 AloyanA AhiranevAleThA ni3pAyA 17 zuddhiranevAloMSThI Abhyantara aura vAhya saMpattiSThA ni3pArA 18 vstrgrhaa| ThAyoM ThA ni3pA 18 nigranthoMThA ni3pArA 20 vayana, bhana aura unache niSedha hA ni3pAyA 21 vRSTiThAyaThA ni3pAyA u4 3pa 41 47 zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 45 50 22 adhunopapannaTevoMThA ni3pArA 23 hevoMThe vyApAroMSThA ni3pArA 24 hevoMThe vibhAnaThA ni3pArA 25 vaSThI gatiSThA ni3pA 26 nirgrantha managAroMche AyAraThA ni3pArA 27 dharmabhUbhiSThA ni3pArA 28 urbhabhUbhibhe rahe huve manuSyoM dharmaSThA ni3pArA 28 naraThAvAsaSThA ni3pArA u0 bhithyAtvaSThA ni3pArA 31 dharma sva3paThA ni3pA 32 arthATi vinizcayaThe chAyoMSThI paramparAThA ni3pArA WWW. yauthA zA 78 V V V 0 GM V V V V V 33 anagAraThI upavidhiSThA ni3pA u4 ThAlA aura vayanaThI pra3pAyA u4 paryAyAnataraThA ni3pAyA u6 bhanuSyakSetra sva3pa ni3pAbha u7 sAmAnya pRthivI dezaThA ni3pArA 38 ThilliSiSThavaSThA ni3pA 38 chandraSThI pariSaMThA ni3pArA 40 prAyazcitavAloMThA ni3pArA 41 yogya vyantiyoMTho pravazyAghAnaThA ni3pArA 42 vAyanAhi viSayameM yogyAyogyaThA ni3pA 43 prajJApanIya vastuSThA ni3pArA 44 hapasthitiSThA ni3pArA 45 nAraThASThioMThe zarIra chA ni3pArA 46 pratyanITha sva3paThA ni3pArA 47 bhAtApitAThe aMgaThe vibhAgaThA ni3pArA 48 zrAbhAyaparyAya cho prApta huvA chava jinapina chAyoM se viziSTa nirA TharatA hai una una chAraNoM chA ni3pArA 48 pudaloMDe pariNAma vizeSa ThA ni3pArA O 0 103 105 108 109 112 112 11pa zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 50 mesahita Rddhi sva35 ThA ni3pArA 51 gauravAhi hoMThA ni3pArA 52 nivRtiThe bheToM ThA ni3pArA 43 tezyAmoM chA ni3pArA 54 bharArAThA ni3pArA 55 bhagaThe manantara hitAhitaThe sva3paThA ni3pArA 56 pRthivIThe sva3paThA ni3pArA 57 nAraThoMThI utpattiSThA ni3pArA 58 tIrtharaThe vibhAnoMDA varzana 58 dharbhaSTha tIna sthAnoMThA ni3pArA 60 pugata sTuMdha chA ni3pArA 118 122 124 128 131 133 137 138 140 141 143 cautha sthAnaka ke pahalA udezaka 143 144 148 1pa9 163 168 61 bhaMgalAyarA 62 antatryiAThA ni3pA 63 vRkSa6STAMtase pu3SoMThA ni3pArA 64 pratibhApratipanna pu3Sa utpanIya bhASAThiA ni3pA 65 vastradRSTAMtase pu3SAThiA ni3pA 66 sutA6i6STAMtase pu3SAThiA ni3pA 67 dhurA 6STAMtase pu3SAThiA ni3pA 68 vanaspatiSThA ni3pArA 68 ghyAnaThe sva3paThA ni3pArA 70 sahita hevoMThI sthitIThA ni3pA 71 bhohaLe viSayabhUta uSAyoMSThA mesahita ni3pArA 72 ThAlatrayavartI uSAyoMThA ni3pA 73 pratibhAThe sva3paThA ni3pArA 74 chavAstiThAyaDe viparIta savAstiSThAyA bhesahita ni3pArA 75 i 6STAMtase pu3SAThiA ni3pArA 76 satyAsatya nibhitaTha prazidhAnache sva3paSThA ni3pArA 77 puSaThe sva3paSThA ni3pArA 171 174 185 187 193 197 198 199 201 204 zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 210 21pa 217 218 219 221 223 223 78 lopAlAThioMThe sva3paThA ni3pArA 78 prabhAga sva3paThA ni3pA 80 chuibhAri bhattariThAmoThA ni3pA 81 bhesahita 6STivAghchA ni3pArA 82 prAyazcitaThA ni3pA 83 ThAThe sva3paThA ni3pArA 84 pudaloMThe pariyAbhaSThA ni3pArA 85 vadravyaThe parizAbhoM chA ni3pAza 86 hurNati-sugati35 pariyAbhoM he mevaM hurNata-sugatoM The bheToM chA ni3pArA 87 kSayaThe pariyAbhoM uThabhaSThA ni3pA 88 hAsyaThe chArAzoMThA ni3pArA 88 6STAMta ghASrTAnticha pUrvaSTha antarasUcaSThA ni3pArA 80 bhesahita bhRtaThA ni3pArA 81 hevatvaSThA ni3pAyA 82 vikRtiche sva3vaThA ni3pArA 83 6STAMta aura hArTAntiThasahita chUTAgAra AhichA ni3pArA 84 hArTAnti strI sUtraThA ni3pArA 85 prajJaptiSThA ni3pApA 22pa 226 228 229 233 234 23pa 236 yauthe sthAnaDA ThUsarA saMdezA 86 pratisaMhIna aura abhatisaMtInaThA ni3pAyA 87 hIna sva3paThA ni3pArA 88 AryAhi puSaThe sva3paThA ni3pArA 88 vRSabha draSTAMta se puSaThe sva3paThA ni3pArA 100 hAthI 6STAMtase puSaThe praThAra ThA ni3pArA 101 viDthAI sva3paThA ni3pArA 102 ThAyavizeSaSThA ni3pArA 103 vyAdhAta sva35 ThA ni3pArA 104 svaghyAyameM rtavyatA-aThartavyatASThA ni3pAyA 105 svAdhyAyameM pravRta huveSTho loThasthitiSThA ni3pArA 237 238 ra41 242 244 247 253 2papa 257 259 zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 265 269 270 272 ra74 281 282 106 yasamA vizeSaThe sva35 ThA ni3pArA 107 gaThi sva3pa chA ni3pArA 108 ghoSatyAgI avaThe sva3paThA ni3pArA 108 dvArA upasthita hone para sAdhuSTho athavA sAdhvIDo parasparameM AtApaThAhimeM ArAdhatvaSThA ni3pA 110 tabhasThAyaThe sva3paThA ni3pArA 111 senAThe6STAMta dvArA pu3SoMThe praSThAraThA ni3pArA 112 parvata-rAzya Ahile 6STAMtase uSAyache sva3pa chA aura unaSTho chataneThe prahAra chA ni3pA 113 saMsAraThe sva3paSThA ni3pAya 114 AhAraThe sva3dhaSThA ni3pArA 115 rbhasandhaThe sva3paSThA ni3pArA 116 meSTha-iti aura sarva zahaThI pra3pA 117 bhAnuSottara parvata chUToMThA ni3pA 118 bhyUdvIpagata bharata aura meravata parvatache chAlA ni3pArA 118 bhyUdvIpaThe dvAroM chA ni3pArA 120 4bhyUddhIpastha antaradvIpoSThA ni3pArA 121 bhyUdvIpastha savAAsamudraSThI avagAhanA AhiThA ni3pArA 122 ghAtaDIjaM'dvIpaSThe valayaprabhA AEiThA ni3paae| 123 nandIzvaradvIpa ThA vAryAna 124 ajhanaSTha parvataSThA vAryAna 125 ratira parvataSThA vAryAna 126 satyaThe sva3paThA ni3pArA 127 saMyabhaThe sva3paThA ni3pAyA 128 aSTriyanaThe sva3paThA ni3pArA 283 292 296 296 u00 u01 u04 u07 0 u07 310 312 313 313 313 ||sbhaat // zrI sthAnAMga sUtra :02 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUsare udezekA viSaya vivaraNa trIjA sthAnakano bIjo uddezo pahelA udezAnI prarUpaNuM have pUrI thaI. have sUtrakAra trIjA udezAnI prarUpaNAne prAraMbha kare che. pahelA uddezA sAthe bIjA uddezAne A pramANe saMbaMdha che-pahelA udezAmAM mukhyatve jIvalamathI prarUpaNa karavAmAM AvI che, A uddezAmAM paNa eja jIvadharmonuM mukhya kathana karavAmAM Avaze. pahelAM udezA sAthe A prakArane saMbaMdha dharAvatA A bIjA uddezAnuM prathama sUtra A pramANe che-"tivi sone" ItyAdi. A prathama sUtrane AgalA udezAnA chellA sUtra sAthe A prakArane saMbaMdha che-te chellA sUtramAM candraprajJapti Adi sUtranuM svarUpa kahyuM che. te candrAdika bhAvanA AdhArarUpa je leka che, tenA svarUpanuM ahIM pratipAdana karavAmAM AvyuM che, kAraNa ke leka e candrAdika bhAnuM AdhArabhUta kSetra che-"tivi Dhom vom" ItyAdi- loka ke svarUpa kA nirUpaNa sUtrArtha-lekanA traNa prakAra kahyA che-(1) nAmaleka, (2) sthApanAka ane (3) dravyalaka. athavA lekanA nIce pramANe traNa prakAra paNa kahyA che-(1) jJAnalaka, (2) darzanaloka ane (3) cAritraka. athavA lekanA nIce pramANe traNa prakAra paNa paDe che-(1) urvaka, (2) aleka ane (3) tiryagleka TIkArtha-kevaLajJAna rUpa Aleka (prakAza) vaDe jene joI zakAya che, te leka che. te leka nAmaka, sthApanAleka ane kalekanA bhedathI traNa prakArane che. temAMthI nAmaleka ane sthApanAkanuM kathana nAmendra ane sthApanendranA pUrvokata kathana pramANe ja samajavuM. eTale ke kaMI paNa cetana ke acetana padArthanuM leka" evuM nAma rAkhavuM te nAmaleka che, ane kaI paNa padArthamAM "A leka che," evI sthApanA karI levuM tenuM nAma sthApanAka che. jJazarIra ane bhavyazarIra sivAya je dravyaka che te dharmAstikAya Adi dravyarUpa, jIvAjIva dravyarUpa, rUpa arUpI dravyarUpa ane saMpradeza apradeza dravyarUpa che, kAraNa ke dravyarUpa je leka che, te dravyaka che. bhAvaleka be prakAra che-(1) Agama bhAvaleka ane (2) Agama bhAvaleka. lekanI paryAcanA karanAro je upayAga che te Agama bhAvaka che. athavA te upagathI ananya hovAne kAraNe puruSa bhAvaka che. tathA AgamanI apekSAe bhAvaleka prastuta sUtrokta jJAnadarzana cAritrarUpa che. AgamanI apekSAe bhAvaleka jJAna che evuM jyAre vivakSita ( pratipAdita) thaze, tyAre darzana ane cAritra tenAthI alaga nahIM paDe, kAraNa ke "jJAna dvArA" padane prayoga karavAthI te baMnene zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa grahaNa karI levAze. eja pramANe nA AgamanI apekSAe bhAvalAka daza na che evuM jyAre vikSita thaze, tyAre paNa jJAna ane cAritra tenAthI judAM nahIM paDe, kAraNa ke " darzana dvArA padmanA prayAgathI te bannene paNa grahaNu karI levAze. eja pramANe nA AgamanI apekSAe bhAvalAka cAritra che evuM jyAre kahevAmAM Avaze tyAre paNu jJAna ane daMna tenAthI judA nahIM paDe, kAraNa ke " cAritra " kahevAthI te bannene paNa grahaNa karI levAze. tethI itaretara sApekSa jJAnadana cAritra, e pratyeka nA AgamanI apekSAe bhAvaleAkarUpa thaI jAya che. dz ahIM nAAgamanA "nA" zabda dezaniSedhaka che, tethI je pUrNarUpe Agama nathI, parantu AgamanA eka deza ( aMza ) rUpa che, temane ja nAAgama kahe che. evAM nAcyAgama bhAyalAka jJAnadarzana cAritra ja che. te jJAnacAritra kSAyika ane kSAyaiApazamika Adi bhAgarUpa hoya che, tethI temanAmAM bhAvalekatA kahI che, kAraNa ke kSAyika Adi bhAvAne bhAvalAka rUpe zAstramAM pratipAdita karela che. temanuM vizeSa vana anuyoga dvArasUtranI anuceAga candrikA nAmanI TIkAmAM Avazyaka zabdanI vyAkhyA karatI vakhate lakhavAmAM Avela che, teA te viSaya tyAMthI vAMcI levA. ahusama bhUmivALA ratnaprabhAnA bhAgamAM merunI madhyamAM ATha rucaka pradeza che. temanA uparItana pradezathI U Mce 900 ceAjana sudhI jyeAtizcaka che, te nyAtizcakranA uparitala sudhI tiya AAka che. tyAMthI AgaLa jatAM va lAka Ave che. urdhva bhAgamAM rahelA heAvAthI tene uleAka kahe che. tenA vistAra sAta rAjU karatAM ceDA nyUna che. rucakanA aSAstana prataranI nIce 900 ceAjana paryantamAM paNa tiya`bleka che, tenAthI nIce adhelAya che. dhe bhAgamAM te Avela hAvAthI tene adheAlAka kahe che. tenA vistAra sAta rAjU pramANathI gheADA adhika che. apeAlAka ane uddevalAkanI madhyamAM 1800 yojana pramANu-tiya gbhAgamAM rahelA-tiyazloka che. ! sU. 30 ll zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camarAdika kI pariSa kA nirUpaNa lakanA svarUpanuM nirUpaNa karIne have lekamAM rahelA camarAdikanI pariSadanuM sUtrakAra kathana kare che-" vAta ka ra kumAra " IyAdi sUtrArtha--asurendra, asurakumArarAya camaranI traNa pariSada kahI che-(1) samitA, (2) caMDa ane (3) jAtA. Abhyantara pariSadane zamitA kahe che, madhyamikA pariSadane caMDA kahe che ane bAhya pariSadane jAtA kahe che. e ja pramANe asurendra, asurakumArarAya camaranA sAmAnika devenI paNa traNa pariSada kahI temanA nAma paNa camaranI pariSada jevAM ja che. e ja pramANe camaranA trAya. aiMzaka devonI paNa e ja nAmavALI traNa pariSada kahI che. lekapalenI traNa pariSadanAM nAma tumbA, guTitA ane paryA che. ane mahiSIonI traNa pariSadanAM nAma paNa lokapAlonI traNa pariSade jevAM ja che. balInI pariSadAnA paNa e ja traNa nAmo che. dharaNanA je sAmAnika ane trAyazcizaka de che temanI pariSadanAM nAma paNa samitA, caMDA ane jAtA ja che, tathA temanA kapAle ane temanI agramahiSIonI pariSadanAM nAma IzA, truTitA ane daDharathA che. dharaNanA viSayamAM jevuM kathana karavAmAM AvyuM che evuM ja kathana bAkInA bhavanapatie viSe paNa samajI levuM. pizAcendra, pizAcarAja kALanI traNa pariSadanAM nAma A pramANe che, IzA, truTitA ane dRDharathA. e ja pramANe tenA sAmAnika de ane agramahiSIonI pariSade viSe paNa samajavuM. temanI pariSadanAM paNa eja nAme samajavAM. gAMdharvanA bhedarUpa je gItarati ane gItayaza che, temanI pariSade. paNa e ja nAmavALI che. jyotikendra, ane tiSTharAja. candranI traNa pariSadonAM nAma nIce pramANe kahyAM che-(1) tummA, (2) truTitA ane paryA. eja pramANe temane sAmAnika deve ane temanI agramahiSIonI pariSada viSe paNa samajavuM, ane sUryanI pariSade viSe paNa evuM ja kathana samajI zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levuM. devendra, devarAja zakanI paNa traNa pariSade che, temanAM nAma nIce pramANe che-(1) samitA, (2) caMDA ane jAtA. amaranA sAmAnika de ane agra mahiSIonI sabhAonA viSayamAM jevuM kathana karavAmAM AvyuM che, evuM ja kathana zakanA sAmAnika devonI ane agra mahiSIonI pariSado viSe paNa samajI levuM, ane eja prakAranuM kathana acutanA lokapAle paryantanI pari. pade viSe paNa samajavuM. camara Adine aizvaryanA yegathI Indra ane dIptinA gathI rAjA kahevAmAM Avela che. pariSada eTale parivAra A parivAra rUpa pariSada prayAsattinA bhedathI traNa prakAranI kahI che. je parivAra rUpa devo ane vIza keI khAsa prayajanomAM atigauravapUrvaka bolAvavAmAM Ave te ja Ave che, te sabhAne abhyantarA pariSada kahe che. je sabhAmAM deva ane devI. one lAvavAmAM Ave tyAre paNa Ave che ane bolAvyA vinA paNa Ave che te sabhAne madhyama pariSada kahe che. je sabhAmAM vinA belAthe de ane devAmAM Ave che te sabhAne bAhya pariSada kahe che. je pariSadanI sAthe prayojanano vicAra karavAmAM Ave che, te pariSadane AdyapariSada kahe che. vicArelA kAryapara je sabhAmAM vistRta vicAraNA thAya che, te pariSadane bIjI madhyamAM pariSada kahe che. paryAcita ( vicAravAmAM Avela) kAryanuM vivaraNa jenI samakSa prastuta karAya che, te pariSadane tRtIya anya pariSada kahe che. A sU. 31 dharma vizeSakI pratipattikA nirUpaNa A pramANe camara AdinI pariSadanI prarUpaNA pUrI thaI. devatva dhamathI ja prApta thAya che. jIvane dharmanI pratipatti (prApti) kALavizeSamAM ja thAya che. tethI have sUtrakAra kALavizeSanI nirUpaNApUrvaka e ja dharma vizenI jIvane pratipatti thAya che, e vAtanuM pratipAdana kare che. "to sAmA paUttA" ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrA -traNa yAma kahyAM che-(1) prathama yAma, (2) madhyama yAma ane (3) pazcima yAma. A traNa yAmAmAM AtmA kelipajJapta dhamane zravaNu dvArA prApta kare che, eja pramANe AtmA A traNa yAmeAmAM kevaLajJAna pantanI vastuo prApta karI zake che. jIvanI avasthAe paNa traNa hAya che-(1) prathama avasthA, (2) madhyama avasthA ane (3) pazcima avasthA. AtmA A traNa avasthAomAM keliprajJasa dhane zravaNu dvArA prApta karI zake che, A kathanathI laIne " A traNa avasthAemAM AtmA kevaLajJAna utpanna karI zake che, '' A kathana pantanuM samasta kathana grahaNa karavu' joie. 66 "" divasanA ceAthA bhAgane yAma (prahara-paheAra) kahe che. te yAma rAtri ke divasanA ceAthA bhAgarUpa hoya che, kAraNa ke divasanA cAra ane rAtrinA cAra paheAra hoya che, parantu A sUtramAM yAma ( paheAra ) padathI rAtri ke divasanA trIjo bhAga varNavavAmAM AvyA che. e ja kAraNe pUrAtra, madhyarAtra ane apararAtra rUpa traNa paheArane lIdhe rAtrinuM bIju nAma triyAmA paNa che. eja pramANe divasanA paNu pUrvAn madhyAhna ane aparAhnarUpa traNa paheAra (yAma) samajavA joie. ahIM traNa sthAnAnuM prakaraNa hAvAthI ceAthA paheAranI vAta karI nathI te traNa yAmane ahIM prathama yAma, madhyama yAma ane pazcima yAmanA nAmathI prakaTa karavAmAM Avela che. eTale ke ahIM A padanA evA artha samajavAne che ke A traNa yAmeAmAM jIva keliprajJasa dharmonuM zravaNa kare che. ahIM yAvat ( paryaMnta )'2 pada dvArA nIcene sUtrapATha grahaNa karavAnA che ta,i nAme,i lAyA vahuM bohi bujhejjA, tIhi jAmehiM AyA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavva ejjA, tIhi jAmehiM AyA baMbhaceravAsamAvasejjA, evaM tIhi jAmehiM AyA saMjameNaM saMjamejjA, tIhi jAmeMhiM AyA saMvareNaM saMvarejjA, tohi jAmehiAyA AbhiNibohiyanANaM uppADejjA, evaM tIhiM jAmehiM AyA suyanANaM, ohinANaM, maNapajjavanANaM upADejjA, tIhi jAmehiM AyA A kathananA bhAvAtha nIce pramANe che-AtmA traNa yAmAmAM zuddhAdhine pAmI zake che, AgArAvasthAnA tyAgapUrvaka aNumArAvasthA aMgIkAra kare che, brahmacarya vrata, sayama, saMvara, AbhiniSeAdhikajJAna, zrutajJAna, adhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLa jJAnane utpanna karI zake che. jema kALivazeSamAM jIvane dhamanI pratipatti thAya che, eja pramANe tene avasthAvizeSamAM paNa dharmanI pratipatti thAya che. eja vAtane sUtrakAre tao kyA " ItyAdi sUtra dvArA prakaTa karI che. jIvAmAM je kALakRta avasthA hoya che tene vaya kahe che. khAlyAvasthArUpa prathama vaya, 66 zrI sthAnAMga sUtra : 02 ,, 5 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yodhanAvasthArUpa madhyama vaya, ane vRddhAvasthArUpa pazcima vaya gaNAya che. kahyuM paNa che ke"vArAhu" ItyAdi. "go veva jama" e ja prakAranI vAkayaracanA dvArA ema kahevuM joIe ke "tIei vahuM mArA jevaDhatALa varjiAtaM ameLa savaLavA" traNa avasthA mAM AtmA kevaLajJAna ane keliprajJapta dhamanuM zravaNa kare che, tathA "tIhiM haM vastranA jJAna" traNa avasthAomAM AtmA kevaLajJAnane utpanna kare che. sU. 32 che vodhizabdase abhidheya dharmAdikA nirUpaNa kathita dharma vizeSa traNa prakArane che-bedhi zabda dvArA abhidheya rUpa je dharma che te, tathA bedhi saMpanna varUpe abhidheya je dharma che te, tathA bedhinA pratipakSabhUta je meharUpa abhidheya che te ane mehavALA jIvarUpa je abhidheya che ke, A prakAre kathita dharmavizeSa traNa prakAra che. e ja vAta have sUtrakAra sUtra catuSka dvArA kahe che-"sivila vohI goLA" ItyAdi badhinA traNa prakAra kahyA che-(1) jJAnadhi, (2) darzanadhi ane (3) cAritrabaMdhi. buddhanA paNa nIce pramANe traNa prakAra kahyA che-(1) jJAnabuddha, (2) darzanabuddha ane (3) cAritrabuddha. e ja pramANe maha paNa traNa prakArane che ane mUDha paNa traNa prakAra che. samyagU bedhane badhi kahe che. A samya bedha jIvane upagarUpa dharma che. te jJAna, darzana ane cAritranA bhedathI traNa prakArano che. jJAnaviSayaka samyagra badhane jJAnadhi kahe che, darzanaviSayaka samyam bedhane dazanadhi kahe che, ane cAritraviSayaka samyagna baMdhane cAritradhi kahe che. badhithI yukta jIvane zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha kahe che. te buddhanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) jJAnabuddha, (2) dazanabuddha ane cAritrabuddha. jJAnaviSayaka badhithI yukta chane jJAnabuddha kahe che, darzanaviSayaka badhithI yukta jIvene darzanabuddha kahe che ane cAritraviSayaka dhithI yukta chane cAritrabuddha kahe che. e ja pramANe moha paNa traNa prakArane kahyo che-(1) jJAnamoha, (2) darzanamaha ane cAritramoha. A traNe prakAranA mehathI yukta ane vividha mUDha kahe che. jJAnane je AcchAdita kare che-hita kare che-tenuM nAma jJAna meha che. te jJAnameha (jJAnaviSayaka meha) jJAnAvaraNIya Adi rUpa hoya che. yathAvasthita vastune je pariccheda che tenuM nAma dazana che. A darzanane je mahita kare che, tene dazameha kahe che. te samyagdarzana mehanA udayarUpa che. cAritramAM je malinatAmAM kAraNabhUta bane che te mohane cAritrameha kahe che. je jIvenA jJAnAvaraNIya karmone udaya hoya che te che jJAnamUDha hoya che, mithyAdRSTi cha darzanamUDha hoya che, jemanuM cAritra AcchAdita che--je atI che temane cAritramUha kahe che. sU. 33 | pravajyA aMgIkAra karIne ja cAritrabuddha banI zake che. tethI have sUtrakAra te pravajyAnuM bhedasahita nirUpaNa kare che- bhedasahita pravrajyAnA nirUpaNa tiviThThI padavajhA TvLAItyAdi- sUtrArtha-pratrajyAnA nIce pramANe traNa prakAra kahyA che-(1) Iha pratibaddhA, (2) paraloka pratibaddhA, ane (3) ubhayaleka pratibaddhA. pravajyAnA nIce pramANe paNa traNa prakAra kahyA che-(1) purataH pratibaddha, (2) mArcataH pratibaddha ane (3) dvidhAtaH pratibaddha. pravayAnA A pramANe traNa prakAra kahyA che-(1) tedayitva zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) lAvayitvA ane (3) ukatvA. pratrajyAnA A pramANe paNa traNa prakAra kahyA che-(1) apAta pravajyA, (2) AkhyAta pravajayA ane (3) saMgAra prajyA. TIkArthaje pravajyA A leka saMbaMdhI bhejanAdi kArya nimitte grahaNa karavAmAM AvI hoya che, te pravrayAne Ihaleka pratibaddhA kahe che. pravrajyA lenAra jIva kadAca evI mAnyatAthI prerAIne dIkSA letA hoya ke pravrayA levAthI mArI khAvA pIvA AdinI muzkelIo dUra thaI jaze ane keI paNa prakAranA parizrama vinA huM khUba AnaMdapUrvaka mAruM jIvana vyatIta karI zakIza, te te prakAranI pravrajyAne A leka pratibaddha pratrajyA kahe che. parabhavamAM devAdikanI Rddhi prApta karavAnI bhAvanAthI prerAIne je pravajyA grahaNa karavAmAM Ave che, te pravajyAne paraloka pratibaddhA pravrayA kahe che. je pravajyA Aleka ane paraloka saMbaMdhI Rddhi AdinI prApti nimitte grahaNa karavAmAM Ave che, te pravrajyAne dvidhAtaH pratibaddha pravrajyA kahe che. je pravajyA aneka ziSyane saMgraha karavAnI IcchAthI grahaNa karavAmAM Ave che, eTale ke "pravajyA grahaNa karavAthI mane aneka ziSyA maLI jaze ane huM temane guru banI jaIza," A prakAranI bhAvanAthI prerAIne je pravajyA grahaNa karavAmAM Ave che te pravajyAne " purataH pratibaddha pravrayA kahe che. "dIkSA aMgIkAra karIne huM mArA svajanonuM piSaNa karIza," A prakAranI bhAvanAthI prerAIne aMgIkAra karelI pratrajyAne ""mAtaH pratibaddha prajyA " kahe che. upara kahelI baMne hetuo sAdhavAnA AzayathI je pravajyA grahaNa karAya che tene "dvidhAtaH pratibaddha pravajyA " kahe che. devamAyAthI zarIramAM vyathA utpanna karAvIne je pravrA apAya che te prajyAne "dayitvA pravajyA " kahe che. je pravra jyAmAM dIkSA lenArane bIje laI jaIne dIkSA apAya che, te prajyAne plAvayitvA pratrajyA ? kahe che. kahIne je pravajyA apAya che tene "ukavA pravajyA " kahe che. gurunI sevA karavAthI athavA karavA nimitte je dIkSA zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAya che tene apAta pravajyA kahe che. dharmanI dezanA daIne je dIkSA apAya che tene athavA gurunA kahevAthI jene dIkSA ApavAmAM Ave che, te dIkSAne AkhyAta pratrajayA " kahe che. aMgAra eTale saMketa saMketa karIne metArya AdinI jema je dIkSA ApavAmAM Ave che athavA grahaNa karavAmAM Ave che te dIkSAne "saMgAra pratrajyA" kahe che. athavA " tame dIkSA le te huM paNa dIkSA lauM," A prakAranA saMketapUrvaka je pratrajyA grahaNa karAya che, te pratrahatyAne " saMgAra pravajyA " kahe che. je sU. 34 pUrvokta pratrajyAvALA nirca the hoya che, tethI have sUtrakAra nIcenAM be sUtro dvArA nigraMthanuM kathana kare che to ciMtA >> ItyAdi- sUtrArtha-je nirca the AhArAdinI abhilASA rUpa saMjJAmAM upayukta hotA nathI, evAM te nirgathenA pulAka nigraMtha ane snAtaka AdinA bhedathI traNa prakAra che. tathA je nigraMtha AhArAdinI abhilASArUpa saMjJAmAM upayukta hoya che ane te prakAranI saMjJAnA abhAvarUpa asaMjJAmAM upayukta hoya che, eTale ke saMjJA ane asaMjJA e bannemAM saMkIrNa svarUpavALA hoya che evAM nigraMtha paNa traNa prakAranA hoya che-(1) bakuza, (2) pratisevanAkuzIla ane (3) kaSAyakuzIla TIkArtha-bAhI ane Abhyantara parigrahane jemaNe tata parityAga karyo hoya che temane nigraMtha kahe che. te nirca the mAMnA keTalAka nirca the evAM hoya che ke jeo AhArAdinI saMjJAmAM upayukta hotA nathI. eTale ke teo pUrvopabhukta AhA. rAdinA vicAramAM athavA anAgata (bhaviSyanA) AhAranI cintAmAM upayukta hetA nathI. evAM AhArAdi saMjJAmAM anupayukata nirca thanA pulAka Adi traNa prakAra paDe che. je nigraMtha viziSTa labdhisaMpanna hoya che tathA saMyama pratye jemane vizeSa anurAga nathI, te nigranthane pulAka kahe che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-pulAka nigraMtha uttaraguNenuM uttama rIte pAlana karatA nathI eTaluM ja nahI paNa teo mUlaguNAmAM paNa pUrNatA zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yukta hotA nathI. A prakAranI paristhitimAM paNa teo vItarAgapraNIta AgamathI kadI calita thatA nathI. pulAka eTale ghAsanA puLA jema puLA sArabhAgathI rahita hoya che, tema te pulAka nigraMthe paNa sArabhAgathI rahita hoya che. jemaNe rAgadveSane abhAva karI nAkhe che ane jeo antamuhUrta bAda kevaLajJAnane prApta karavAnA che, temane nitha kahe che. evAM te ja upazAnta maha athavA kSINameha nAmanA guNasthAne pahoMcelA hoya che. jemanAmAM sarvajJatA prakaTa thaI cukI che, eTale ke jemaNe jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane antarAya, A cAra ghAtakarmone nAza karIne sarvajJatA prApta karI lIdhI hoya che. temane snAtaka kahe che. tathA saMjJA nesopayukta je nigra che temanA bakuza Adi traNa bheda kahyA che. je nigraMtha zarIra ane upakaraNane saMskArita karatA rahe che, ddhi ane yazanI abhilASA rAkhe che. parivArathI vIMTaLAyelA rahe che ane mAhajanya deSathI yukta hoya che temane bakuza kahe che. te bakuza nigraMtha vratanuM barAbara pAlana kare che paNa temane cAritra aticAra thI yukta hoya che. parigraha pratyenI emanI Asakita ghaTI nathI, tathA mUlaguNe ane uttaraguNene pALavA chatAM paNa jeo kayAreka uttaraguNonI virAdhanA karI nAkhe che, temane pratisevanAkuzIla kahe che. je nirca the anya kaSAyepara kAbU rAkhavA chatAM paNa saMjavalana kaSAyane AdhIna che temane kaSAyakuzIla nigraMtha kahe che. sU. 35 che vratAropaNake kAlakA nirUpaNa nirca"the thayelA keTalAka jI Arepita vratavALA paNa hoya che, tethI have sUtrakAra vatAra paNa kALavizenI prarUpaNa karavA nimitte zaikSabhUmi ane sthavirabhUminuM kathana kare che-"to mitro pAsAmoItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -11 3iiN che. zakSabhUmio traNa prakAranI kahe che-(1) utkRSTa zikSabhUmi, (2) madhyama zikSabhUmi ane (3) jaghanya zikSabhUmi. utkRSTa zaikSabhUmine kALa cha mAsane, madhyama zaikSabhUmine kALa cAra mAsane ane jaghanya zikSabhUmine kALa sAta rAtridivasane hoya che. sUvArtha-sthavira bhUmio paNa traNa prakAranI kahI che-(1) jAti viranI bhUmi, (2) zrata sthaviranI bhUmi ane (3paryAya sthaviranI bhUmi. 60 varSanI umaranA nircathane jAtisthavira kahe che, sthAnAMga ane samavAyAMgasUtranA dhAraka nigraMthane zratasthavira kahe che ane jeNe pravrajyA grahaNa karyAne 20 varSa thaI gayAM che evA sthavirane paryAya sthavira kahe che. TakAtha_zakSabhUmio athavA sedhabhUmie je traNa prakAranI kahI che temAM grahaNa athavA AsevanarUpa zikSAnuM je adhyayana kare che tene zaikSa kahe che. athavA gidhA " nA anusAra je taiiyAra karAya che tene sedha kahe che. tenI je bhUmio che-mahAvratAropaNa kALarUpa je avasthA che, temane zaikSabhUmie kahe che. tenA utkRSTa Adi traNa prakAra kahyA che. cha mAsamAM ja (tenAthI adhika samayamAM nahIM) jene Arepita (ArAdhita) karAya che, tenuM nAma chamAsika utkRSTa zaikSabhUmi che. cAra mAsamAM ja jene Arepita karAya che, tenuM nAma madhyamAM zaikSabhUmi che. sAta dinarAtamAM ja jene Arepita karavAmAM Ave che, tenuM nAma jaghanya zaikSabhUmi che. sthavira bhUmi (vRddhanI bhUmio) nA paNa traNa prakAra che-(1) jAtisthaviranI bhUmi ane (2) zrataviranI bhUmi ane (3) paryAya sthaviranI bhUmi. jAtithI (janmathI) je sthavira hoya che-60 varSanI jemanI umara hoya che-evA sthavirane jAtisthavira kahe che. zrata eTale Agama. te AgamanA jJAnanI apekSAe je sthavira hoya che, temane zrata. sthavira kahe che. pravrajyAnA amuka (20 varSanA) kALane kAraNe jeo sthavira gaNAya che, temane paryAyasthavira kahe che. ahIM bhUmi ane bhUmivAnuM vacce abhedepacAranI apekSAe A prakAranuM kathana karavAmAM AvyuM che. 60 varSanI umara vALA zramaNanirathane jAtisthavira kahe che. sthAnAMga ane samavAyAMganA dhAraka zramaNanigraMthane zratasthavira kahe che. 20 varSathI je pravajyAnuM pAlana karI rahyA hoya che temane paryAyasthavira kahe che. e sU. 36 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 11. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purUSake bhedoMkA nirUpaNa puruSa ja sthavira hoya che, tethI have sUtrakAra puruSanA bhedonuM 127 sUtra dvArA nirUpaNa kare che-"to purakSakAcA gorg" ItyAdi- TIkAtha-puruSanA traNa prakAra kahyA che-(1) sumana, (2) durmana ane (3) nesumana nedumana. jenuM mana (citta) zobhana hoya che evA te harSavALA puruSane sumanA puruSa kahe che. jenuM citta azobhana ( duSTa) heya che, evA duSTa puruSane dumanA puruSa kahe che. je sumanA paNa nathI ane dumanA paNa nathI, paraMtu madhyastha bhAvavALe che tene sumanA nedurmanA puruSa kahe che. A rIte A pahelA sUtramAM sAmAnyarUpe A puruSa prakAranuM kathana thayuM che. have sUtrakAra e ja puruSa prakAranuM gati Adi kriyAnI apekSArUpa vize. SatAnI apekSAe 127 sUtro dvArA kathana kare che, (1) je bhUtakALamAM kaI magadha, videha Adi kSetramAM jaIne harSita thAya che, (2) keI harSita thatAM nathI-duHkhI thAya che, ane (3) keIka puruSa e paNa hoya che ke je hati paNa thatuM nathI ane dukhita paNa thatuM nathI, paraMtu samabhAvavALo rahe che. A bhUtakALa viSayaka sUtranAM jevAM, vartamAna ane bhaviSyakALa viSayaka be sUtre paNa samajI levAM. vartamAnakALanA sUtramAM "vAmi" ane bhaviSyakALanA sUtramAM "vAsthAma" kriyApada vAparIne te bane sUtre banAvI zakAze. A kathanano bhAvArtha e che ke magadhAdi bhUmimAM huM jAuM chuM, " A prakAranA vicArathI koIka mANasa harSita thAya che, te keka mANasa A prakA ranA vicArathI duHkhita thAya che, ane keIka mANasa A prakAranA vicArathI lakhI paNa thatuM nathI ane sukhI paNa thato nathI, paNa bane avasthAmAM zrI sthAnAMga sUtra : 02 12 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samabhAvavALo ja rahe che. e ja pramANe "cAhyAma" kriyApada vAparIne sumanA (harSita) Adi kenuM kathana thavuM joIe. to pusiMgAthA guttA " nIce pramANe traNa prakAranA puruSo paNa kahyA che-jemake "mAM" kaIka puruSa tyAM vihAra Adi kSetramAM nahIM AvavA chatAM paNa harSita thAya che, koI nahIM javAthI duHkhI thAya che ane kaI tyAM nahIM javA chatAM paNa harSazokathI rahita (samabhAvayukta) ja rahyA che. A "cAri, 4 cAyAma" traNa sUtra pratiSedhasUtra che. tathA "mAtA" ItyAdi traNa sUtra Agamana sUtra che. te paNa sumana, damana ane te banenA niSedharUpa che, tathA bhUta, bhaviSya ane vartamAnanI sAthe saMbaMdha rAkhanArAM che. eTale ke koI jIva magadha, videha Adi bhUmimAMthI bhUtakALamAM pAchA pharIne harSita thaye che, keIka tyAMthI pAchA pharIne duHkhI thaye che, ane kaI tyAMthI pAchA pharIne madhyastha bhAvamAM rahyo che. e ja pramANe " tyAMthI pAcho pharIza" evA khyAlathI kaI harSita thaze, kaI duHkhI thaze ane keI madhyastha bhAvamAM ja raheze, A ukta anukta sUtrane saMgraha karavAne mATe sUtrakAre A gAthApaMcakanuM kathana karyuM che. "tAra, AtA" ItyAdi- A prakAre rannA (jaIne) nA 3, garavA ( gayA vinA) nA 3, ane Akhya (AvIne) nA 3 maLIne kula nava sUtronuM te sUtrakAre ahIM kathana karI dIdhuM che, je "tA ca SaitA ja mAtA" A gAthAnA traNa pade dvArA prakaTa karavAmAM Avela che. tathA jemanuM ahIM kathana karavAmAM AvyuM nathI, te padonuM gAthA dvArA sUcana karavAmAM AvyuM che- "gAtA-ganArA, viTriA-rivA, vidrittA-pitA, bipiphattA niSA, nizitA-nigi, hUMtA-havA, ahaMtA-vA, urjarittAM-kiravA, achidittA-acchitvA, bUittA-uktvA, abUittA-anuktvA, bhAsittA-bhASitvA, amANittA-samApighA, rattA tyA, anna-jhavA, muMnittA-mulyA, anittA amuvA, mittA-hRdadavA, amitA-gadallA, phittA-vavA, pittA-patnI, sunnI-masurA-mullA, junnittA-putvA, jaguNittA-puvA, napharAnityA mArUttA-nivA, pAjhijittA-pAnitya, aparAnitya, za, Sa, , , zrI sthAnAMga sUtraH 0ra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " A kula 21 pada che. te 21 padene anulakSIne kula 127 sUtra thAya che. jemanuM vivaraNa nIce pramANe che- gatvAnA traNa ane agatvAnA traNa, AgaMtAnA traNa ane aNagaMtAnA traNa ItyAdi rUpe eka eka padanA 6-6 AlApaka thAya che. "sArA" paryantanA traNa AlApaka bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALamAM sumanA (harSita), dumana (duHkhita) ane madhyastha bhAvayukta havA viSe, sUtrakAre AgaLa prakaTa karI dIdhAM che. have "mAtA" padanA je AlApaka bane che te nIce prakaTa karavAmAM AvyA che-"aiA nAme sumane mAru?, kaLAtA nA suma mara, aLAtA gAme nomane gokumaLe mArU" e ja pramANe " kAcha"i A kriyApada laIne A pramANe kahevuM joIe-"huM AvatuM nathI," A prakAranA vicArathI keIka jIva sumanA ( harSita) thAya che, keIka jIva durmanA ( duHkhita) thAya che ane keIka jIva madhyastha bhAvamAM ja rahe che. "R gALamizAna " A kriyApada vAparIne A pramANe AlApaka banAvavA joIe-"huM nahIM AvuM" e khyAla karIne keIka jIva sumanA thAya che, keIka jIva durmane thAya che ane kaMIka jIva madhyasthabhAvamAM ja rahe che. A rIte sumanA durmanA Adi thavA viSenA traNe kALaviSayaka traNa sUtrane pUrvokta sUtramAM umeravAthI 12 sUtranuM kathana pUruM thAya che. e ja pramANe ke manuSya UbhuM rahIne sumana thAya che, ke manuSya UbhuM rahIne damanA thAya che ane ke manuSya UbhuM rahIne sumanA ke durmanA thavAne badale madhyastha bhAvamAM ja rahe che. e ja pramANe sumanA, durmanA ane madhyastha bhAva. cakta thavAnA vikalapa " jidraji viTriA"i ahIM paNa thAya che. A rIte 18 sUtronuM kathana pUruM thAya che. e ja pramANe badhAM kriyApada sAthe paNa samajavuM. eTale ke niSa maniSA, trA karavA, rivA, kiravA, uvA, anukttvA, bhASitvA, abhASitvA, datvA, adatvA, muktvA, abhuktvA, labdhvA, kadaLI vAvA, pIvA, kuvA, gapuNavA, suvA, yugA, navA, nityA, zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 4 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varASilya ane aparakiraNa A padenI sAthe paNa sumanA, durmanA ane madhyastha hovAnuM kathana traNe kALane anulakSIne karavuM joIe. have A padone artha spaSTa karavAmAM Ave che- vivigha=besIne, niSiA=beThAM vinA, vAhaNane, navA haNyA vinA, ucharagA= chedIne, chivA chedyA vinA, 3oravA=pada, vAkaya Adi bolIne, vajanavA =nahIM bolIne, mASivA=bhASaNa karavA egya keInI sAthe bhASaNa karIne, mASivA nahIM bhASaNa karavA egya evI kaI vyakti sAthe bhASaNa nahI karIne, sUtvA=ApIne, gA =nahIM ApIne, muThThavA=bAIne, amukavA= nahIM khAIne, adagA=prApta karIne zaradavA=prApta nahIM karIne, vivA=pIne, pIvA-pIdhA vinA, yuvA=sUIne, kasuravA=zayana nahIM karIne, guDyA= yuddha karIne, yuvA=yuddha nahI karIne, vivA=jItIne, vivA=nahIM jItIne. jAvirA=hAra prApta karIne, jilca=parAjaya prApta nahIM karIne, A badhI kriyAo karIne ke I manuSya harSita thAya che, ke manuSya duHkhita thAya che ane koI manuSya madhyasthabhAvamAM rahe che, A prakAranuM kathana traNe kALane anulakSIne karavAthI pratyeka padanA traNa traNa sUtra bane che. "nivica" thI laIne "aparAjitya" paryantanA 13 padanAM kula 1349=78 aThoterasUtra bane che. A 78 sUtrane pUrvokata 18 sUtromAM umeravAthI kula 96 sUtra bane che. e ja pramANe "zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparza nI apekSAe pratyeka viSayamAM vidhi pratiSedhanI apekSAe bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALa saMbaMdhI 6-6 sUtra bane che. jemake.... kaI manuSya zabdane sAMbhaLIne bhUtakALamAM sumanA (harSita) thaye hoya che, kaI dumanA thayA hoya che ane keImadhyasthabhAvamAM rahyo hoya che. zabdane sAMbhaLIne vartamAna kALe keI sumana thAya che, kaI dumanA thAya che ane koI madhyasthabhAvamAM rahe che. zabdane sAMbhaLIne ke bhaviSyamAM sumanA thaze, kaI dumanA thaze ane keAI madhyasthabhAvamAM raheze. A pramANe vidhiviSayaka traNa sUtra che, e ja pramANe pratiSedhanI apekSAe paNa traNa sUtra bane che. A rIte zabdamAM vidhipratiSedhane anulakSIne kula 6 sUtra bane che. A zrI sthAnAMga sUtra : 02 15. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paddhatithI rUpa, gaMdha, rasa ane sparza viSayaka paNa 6-6 AlApaka samajavA. A rIte bIjA 30 AlApaka bane che. AgalA 96 sUtramAM A 30 sUtra umeravAthI kula 126 sUtra bane che, temAM eka sAmAnya sUtra umeravAthI kula 127 sUtra thaI jAya che. pAMcamI saMgrahagAthAmAM je "tava kALA ca" A prakArane pATha kahyo che tene bhAvArtha nIce pramANe che-nIce kahelAM traNa sthAna zIlarahita-sAmAnya rIte zubha bhAvavarjita, nivrata-khAsa karIne prANAtipAta AdinI nivRttithI rahita, nirguNa-uttaraguNanI apekSAe guNarahita, nimaryAda-dharmamaryAdA rahita tathA pauruSI (pArasI) AdinA pratyAkhyAnathI rahita ane paryAdinanA piSadha upavAsathI rahita jIvamAM gahita hoya che. te traNe sthAna nIce pramANe che- (1) Ihaleka, (2) u5pAta ane (3) AyAti. je paryAyamAM evA che janma lIdhe heya che, te paryAya gahita heAya che, kAraNa ke vrataniyama AdithI rahita hovAne lIdhe tenI te paryAya pApavRttithI yukta hoya che, tethI te viziSTajane dvArA nidAne pAtra bane che. ahIM upapAta zabda dvArA AgAmI bhavagrahaNa karAve che. mRtyu bAda pApAtmAone narakAdi gatinI prApti thAya che. tethI tene AgAmI bhava paNa garDa (nindA) ne pAtra bane che. e ja pramANe e jIva jyAre narakAdi gatimAMthI nIkaLe che, tyAre kumAnuSatva athavA tiryaMcagati prApta kare che. tethI tenI Ayati paNa gahita (nindAne pAtra) hoya che. paraMtu je ja zIlAdithI yukta hoya che temane Ileka, upapata ane Ayati prazasya hoya che, kAraNa ke te vataniyama AdithI yukata rahe che A rIte pavitra pravRttivALA te jIvane A janma paNa prazaMsAne pAtra bane che, maraNa thayA pachI vaimAnika AdimAM tene upapAta thAya che, tethI tene upapAta paNa prazaMsanIya bane che. vaLI tyAMthI ravIne te sumAnavatanI prApti kare che, tethI tenI Ayati paNa prazaMsanIya bane che. sU. 37 uparyuMkata sthAnene sadbhAva gahiMta ane prazasta saMsArI jIvamAM ja hoya che, tethI sUtrakAra saMsArI jInI prarUpaNA pUrvaka sarva jIvonI prarUpaNa sAta sUtro dvArA kare che-sividdA saMsAranavannA nItA" ItyAdi zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 6 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArI jIvoMkI prarUpaNA pUrvaka sarvajIvakA nirUpaNa sUtrArtha-saMsAra samApannaka jInA (saMsArI jInA) nIce pramANe traNa prakAra kahyA che-(1) strI, (2) puruSa ane (3) napuMsaka. samasta jInA traNa prakAra kahyA che-(1) samyagdaSTi, (2) mithyASTi, ane (3) samyagRmithyASTi. athavA samasta jInA A pramANe paNa traNa prakAra paDe che- 1) paryAptaka, (2) apa caMtaka ane (3) paryAptaka no aparyAptaka. samasta saMsArI jIvAnA (1) paritta, (2) aparita ane (3) paritta ne aparitta, evA traNa prakAra paDe che. tathA (1) sUma, (2) bAdara ane (3) no sUma bAdara, evA traNa prakAra paDe che. athavA (1) saMjJI, (2) asaMsI ane (3) saMjJI ne asaMjJI, evA traNa prakAra paNa paDe che athavA (1) bhavya, (2) abhavya ane (3) ne bhavya no abhavya, evA traNa prakAra paNa paDe che. TIkArtha-paribhramaNa karyo karavuM tenuM nAma ja saMsAra che. jIva nAraka, tiryaMca, manaSya ane devagatimAM paribhramaNa karyA kare che tethI A cAra gatio rUpa ja saMsAra che. je jIe ekIbhAva rUpe A saMsArane prApta karela che te jIne saMsArasamApannaka che athavA saMsArI jI kahe che. te saMsArI jInA strI, puruSa ane napuMsaka, A traNa prakAra paDe che, kAraNa ke samasta saMsArI jIvane A traNemAM samAveza thaI jAya che. eke saMsArI jIva e nathI ke je A prakAromAM AvI jato na hoya. jIvAdhikAranI apekSAe have sUtrakAra samasta saMsArI jInuM traNa sthAne anulakSIne kathana kare che-samasta saMsArI jInA samyagdaSTi, mithyASTi ane mizradaSTinA bhedathI traNa prakAra paDe che. A kathanane AdhAre siddhajIne samyagdaSTi jIvo tarIke grahaNa karavAmAM AvyA che. AgaLa je bhede kahyA che te saMsArI jInA bheda kahyA che. ahIM sAmAnya rIte e bhedanuM kathana karavAmAM AvyuM che. A sAmAnya kathanamAM saMsArI ane asaMsArI, A bannene samAveza thaI jAya che. eja prakAranuM kathana have jemanuM kathana karavAmAM Ave che te ja viSe paNa samajavuM. je ja paryAmithI yukata hoya che temane paryApta kahe che ane je jIve paryAmi vinAnA hoya che temane aparyApta kahe che. je paryApta paNa nathI ane aparyApta paNa nathI temane paryApta no aparyApta kahe che. A trIjA vibhAgamAM siddha ne samAveza thAya che. A prakAranA A be sUtra ane saMsArI zrI sthAnAMga sUtra : 02 17 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvonuM eka sUtra maLIne traNa sUtra thAya che, te sivAyanA cAra sUtre nIce pramANe che-"saddiI " ItyAdi. tene AlApaka A pramANe che-"sividda satranA puNattA-saMjJA parittA, aparittA, noparittA noaparittA / tivihA savya jIvA paNNattA-taMjaho suhamA, bAyarA, nosuhumA nobAyarA | tivihA saba jIvA paNNattA-taMjahA saMNNiNo, asaNiNo NosaNiNo NoasaNiNo / tivihA savva jIvA paNNattA saMnag-tmaLAM amadavA, ro madavA no rUmamA " A sUtrane artha saraLa che. pratyeka zarIra jemane hoya che, te jIvone paritta jIvo kahe che. sAdhAraNa zarIra jemane hoya che temane aparitta kahe che. A banne prakAranA zarIrathI jeo rahita che, temane paritta aparitta jI kahe che. evAM jIve siddha jIve che. sUma zarIra jemanuM che temane sUkSma jI kahe che, bAdara zarIravALA ane bAdara jI kahe che ane je jIvo sUkSma zarIravALA paNa nathI ane bAdara zarIravALA paNa nathI temane ne sUkSama ne bAdara kahe che. siddha jIvone nosUma bAdara jI kahe che. AhAra Adi saMjJA jemane hoya che te jIne saMjJI kahe che. manathI rahita chane asaMzI kahe che. tathA je ja saMjJI paNa nathI ane asaMjJI paNa nathI temane nosaMjJA asaMI kahe che. evAM siddha jI ja hoya che jemane AgAmI kALamAM avazya mukti maLavAnI ja che evAM jIvane bhavya jI kahe che. temanA karatAM viparIta abhavya jIve che. je bhavya nathI ane abhavya paNa nathI evAM siddha bane ne bhavya no abhavya kahe che. e sU. 38 che dizAoMkA aura dizAone Azrita honese gatyAgatikA nirUpaNa A badhAM ja lekamAM vyavasthita (vidyamAna) che. jenuM parakamAM gamanAgamana dizA anusAra thAya che, tethI have sUtrakAra leka sthitinA nirUpaNa pUrvaka dizAonuM nirUpaNa kare che ane dizAone Azrita hovAne kAraNe gatyAgati AdinuM paNa nirUpaNa kare che-"tivijJar aoTTi guttA" ItyAdi. sagA--lekanI sthiti traNa prakAranI kahI che-(1) AkAza pratiSThita vAyu, vAyu pratiSThita ghanodadhi ane (3) ghodadhi pratiSThita pRthvI. dizAe traNa kahI che (1) urvadizA ane (2) adizA ane (3) tiryadizA. A traNa dizA zrI sthAnAMga sUtra : 02 18 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAMthI ja jIvanI gati thAya che. (1) urdhvadizAmAMthI, (2) adizAmAMthI ane (3) tiryadizAmAMthI. e ja pramANe Agati, vyutkAnti, AhAra, vRddhi, niddhi, gatiparyAya, samudraghAta, kAlasaMyoga, darzanAbhiyoga, jJAnAbhigama ane jIvAbhigama, A badhuM paNa dizAone anusAra ja thAya che. A traNa dizAomAMthI ja jIvonA ajavAbhigama kahA che. e ja pramANe manuSya ane tiryanI gati, Agati AdinA viSayamAM paNa samajavuM. TIkArtha-samasta dravya AkAzamAM pratiSThita (vidyamAna) che, tethI ahIM vAyune AkAza pratiSThita kahyo che. vAta pada dvArA ahIM tanuvAta ane ghanavAtane grahaNa karavAmAM Avela che. AkAza kaI anya dravyane AdhAre raheluM nathI, kAraNa ke te sauthI moTuM che, te pitAne AdhAre ja raheluM che. tethI sUtrakAre tenA AdhAra viSe ahIM kaMI paNa kahyuM nathI. pahelA tanuvAta che ane tenI upara ghanavAta che. te ghanavAta tamastamAM Adi je sAta nArako che temanA AdhArarUpa che. tethI te temanI nIce rahelo che ane atyanta dAnarUpa-piDIbhUta che. A ghanavAtane Azrita je udadhi che tenuM nAma ghanedadhi che. te ghanedadhi himazilAnI jema pANInA nicaya ( bhaMDAra) rUpa che. A ghanedadhine Azrita tamastamA Adi narake che. jo ke "AkAza pratiSThita ISa~AmbhArA pRthvI >> ItyAdi kamathI paNa lekasthitinuM kathana karI zakAya che, chatAM paNa "AkAza pratiSThita vAyu" ItyAdi kamathI je lekasthiti kahevAmAM AvI che te e abhiprAyathI ja kahI che ke adhe bhAgathI laIne zarU karIne) ja lekasthiti hoya che. - have sUtrakAra dizAone anulakSIne gati, AgatinuM nirUpaNa karavA nimitte 14 sUtronuM kathana kare che. te sUtre A pramANe che- to phila " ItyAdi. amuka vastu pUrva AdimAM che evuM jene kAraNe kahevAya che, tenuM nAma dizA che. tenA traNa bheda nIce pramANe che-(1) urvadizA, (2) adizA zrI sthAnAMga sUtra : 02 19 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane tidizA. A traNa dizAomAMthI ja jIvAnuM gamana thAya che. nAmAdvikanA bhedathI dizAnA sAta prakAra paNa paDe che-(1) nAdizA, (2) sthApanA dizA, (3) dravyadizA, (4) kSetrapidazA, (5) tApakSetra, (9) prajJApanA ane (7) bhAvadizA. temAMnI bhAvadizAnA 18 prakAra che. nAmakrizA ane sthApanA dizA, A banne dizAe prasiddha che. pudgala skandha AdinI je dizA tene dravyadizA kahe che. AkAzanI je dizA che tene kSetrakrizA kahe che, A kSetradizAnI pravRtti tiya glAkanA madhyamAgamAM sthita ( rahelA ) je ATha rucaka pradeza che tyAMthI thAya che. kahyuM paNa che ke-" aTThaSaNo thavo " ItyAdi. "" A kathananA bhAvArtha e che ke-tigleAkanI madhyamAM ATha rucaka pradeza che, te rucaka pradeze ja dizAe ane anudizAonA kAraNarUpa che, dasa dizAonAM nAma nIce pramANe che-" phaMothI namAya ItyAdi. (1) edrI athavA pUrvadizA, (2) AgneyI athavA agnikANu, (3) yAmyA athavA dakSiNa dizA, (4) naiRti athavA naiRtyakANu, (5) vANi athavA pazcima dizA, (6) vAyavyakANu, (7) saumyA athavA uttara dizA, (8) aizAnI athavA IzAna kANu, (9) vimalA athavA dizA ane (10) tamA athavA adhA dizA. sUrya vaDe upalakSita je kSetradizA che, tene tApakSetrakrizA kahe che te niyata haiAya che. kahyuM paNa che ke- neai na tto " ityAdi-- ahIM pradakSiNA zabda dvArA dakSiNAvata bhramaNa gRhIta karAyuM che. prajJApaka-AcAya AdinI je dizA che, tenuM nAma prajJApakadik che. te A pramANe che "vannavo"ityAdi. (1) pRthvI, (ra) jala, (3) javalana, (4) vAyu, (5) mUlakhIja, (6) skandhakhIja, (7) atrIja, (8) pabIja, (9) dvIndriya, (10) zrIndriya, (11) caturi ndriya, (12) pacendriya tiya ca, (13) nAraka, (14) deva, (15) sa'mUrcchima, (16) kama bhUmija, (17) akama bhUmija ane (18) antaradvIpa4. A prakAranA bheDhothI bhAvadizA 18 prakAranI che. ahIM kSetrardizA, tApadizA ane prajJApaka dizAnA ja adhikAra che. ahIM tiya gU grahaNu dvArA pUrvAdi cAra dizAone ja grahaNa karavAmAM AvI che, vidizAone graNa karavAmAM Avela nathI, kAraNa ke jIvenI gati AkAzanA pradezonI paMkti anusAra ja thAya che. te kAraNe temanI gati, Ati ane vyutkrAnti ( utpatti ) A badhuM vidizAone anusAra thatuM nathI, e ja kAraNe mAkInAM padomAM vidizAonA ullekha thayA nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 02 20 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAdi nIvAne zarUM. vAk " A prakAranuM kathana sUtrakAra AgaLa karavAnA che. " sIrdi cittaphijha ItyAdi 66 ahIM sAta dizAmAMnI je sAtamI bhAdizA che tenuM, athavA trIjI je dravyadizA che tenuM athavA pAMcamI je tApakSetrakrizA che tenuM yathAyeAgya rIte varNana thaI zake che, udhva'dizA, aAdizA ane tiya-gnizA, A dizAomAMthI jIvanI gati thAya che. (2) prajJApakanA sthAnanI apekSAe, marIne anyatra javuM tenuM nAma gati che. (3) eja pramANe-pUrvokta abhilApanI jema ja traNa dizAomAMthI jIvAnI Ati thAya che. prajJApakanI samIpanA sthAnamAM AvavuM tenuM nAma Agati che. (4) vyutkrAntinuM nAma utpatti che. (5) 'AhAra' padma samajI zakAya evuM che. (6) zarIra vadhavuM tenuM nAma vRddhi che. (7) zarIranA hAsa ( hAni ) thavA tenuM nAma nivRddhi che. (8) marIne anya gatimAM javuM tenuM nAma gatiparyAya che. athavA vaikriya labdhivALA jIvanuM sa'grAmane mATe pradezamAMthI garbhomAMthI nIkaLavuM tenuM nAma gatiSaya che. (9) vedanArUpa samuddhAta hAya che. (10) vanAdi rUpa kAlalakSaNanI anubhUtinuM nAma kALasaMcAga che athavA maraNuyeAganuM nAma kALasacega che. (11) pratyakSa pramANabhUta aviSe dvArA je edha thAya che tenuM nAma darzanAbhigama che. eja prakAranA jJAnAbhigama che. (12) jIvAne jJeya paDhArthInA je avidha Adi dvArA abhigama ( epa) thAya che, tene jIvAbhigama kahe che. " sauddei` ' ityAdi-- "" (13) dharma, adhama, AkAza ane pudgala A astikAyAne tathA addhAsamaya rUpa kALanA edha thavA tenuM nAma ajIvAbhigama che. 'va' ityAdi. pavattai je rIte pUrvokta abhilApa dvArA sAmAnya sUtramAM gati AgatithI laIne jIvAbhigama sudhInA 13 padonuM traNa dizAne anulakSIne kathana thayuM che, eja pramANe pacendriya tiryaMca ceAnikAmAM paNa gati Adi padanuM kathana samajavuM joIe, ane e ja pramANe manuSyeAmAM paNa samajavuM. temane abhilApa A pramANe che- tauddivAdipattitikilanoLiyAnI zarU " e ja prakAranA abhilApa Agati Adi pademAM paNa samajI leve. manuSyonA gativiSayaka abhilApa A pramANe che-' sIrdi, lAddi` manujJALa gaI patta " eja prakAranA abhilApa Agati Adi padomAM paNa samajavA joIe. A rIte gati, Agati padone anulakSIne kula 26 sUtra thAya che. gati AddhithI laine ajIvAbhigama sudhInAM sUtre sAmAnya jIva sUtreA che. cAvIsa daMDakanA jIvAnI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te nArakAdi padomAM dizAmAM gati Adi 13 padetA soMpUrNa rUpe saMbhava nathI. 'cendriya tiyA ane manuSyeAmAM temanA saMbhava hAvAthI ahIM pacendriya tiya cA ane manuScAnAM sUtreA kahevAmAM AvyAM che. A padonA nArakAdimAM sapUrNarUpe traNa zrI sthAnAMga sUtra : 02 21 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kema saMbhava nathI ? te tene uttara e che ke paMcendriya tiryaMca ane manuSya sivAyanA bAvIza daMDakanA jIvavizeSane nArake ane devemAM utpAda saMbhavI zakatA nathI, tethI uSma ane adhe, A be dizAonI apekSAe te jIvomAM gati, Agatine abhAva che. tathA darzana, jJAna, jIvAbhigama, achavAbhigama, guNapratyaya avadhi Adi pratyakSarUpa abhigamane sadUbhAva e traNe dizAomAM ja nathI. bhava pratyayA avadhinI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te nAraka ane jatiSka tirthagavadhivALAM hoya che, bhavanapati ane vyantara urva avadhivALA hoya che ane vaimAnika adhe avadhivALA hoya che. ekendriya ane vikendrimAM avadhijJAna hetuM ja nathI. . sa. 39 che trasajIvoMkA aura unase viparIta sthAvara jIvoM ke svarUpa kA nirUpaNa pUrvokta gati Adi padane sadbhAva trasajIvamAM ja saMbhavI zake che. tethI have sUtrakAra trasa jIvonuM nirUpaNa kare che ane tyArabAda temanAthI viparIta evAM sthAvarenuM nirUpaNa kare che-"tivida taNA irAItyAdi. sUtrArtha-trasa jIvanAM traNa prakAra kahyAM che-(1) tejaskAyika, (2) vAyukAyika ane (3) udAra dvIndriyadika che. sthAvara jIvanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) pRthavIkAyika, (2) aprakAyika ane (3) vanaspatikAyika. TIkArtha-"jJAntIti trA?" A vyutpatti anusAra je jIva calana dharmavALA hoya che, temane trasa kahe che. tejaskAyika, vAyukAyika ane udAra trasanA bhedathI temanA traNa prakAra che. tejaskAyika ane vAyukAyika, e gatitrasa che, kAraNa ke teo calana dharmavALA che. udAra eTale skUla-je sthUlatrasa che, temane udAratrasa kahe che. te udAra trasenA trasa nAmakarmane udaya hoya che. temanA ugravAsa Adi prANa vyakta hoya che. trasajIvanA gativasa ane labdhitrasa nAmanA be prakAra paDe che. vAyukAyika ane tejaskAyika jIvone trasa kahevAnuM kAraNa e che ke teo gativALA che Ama te teo sthAvara jIve ja che. dvIndriyAdi che labdhivasa che. sthAvara jI sthitizIla hoya che. pRthvIkAyika, apUkAyika ane vanaspatikAyika jI sthitizIla hovAthI temane sthAvara ja kahe che. sU.40 zrI sthAnAMga sUtra : 02 22 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvapadArthakA nirUpaNa pRthvIkAyika Addhi jIvapadArthonuM nirUpaNu karIne have sUtrakAra ajIva padArthInuM nirUpaNa kare che-" teo acchenA vattA '' ityAdi-- sUtrA - -A traNa padArthone achedya kahyAM che-(1) samaya,(2) pradeza ane (3) paramANu e ja pramANe A traNe padAthaeN abhedya 1, adAhya 2, agrAhya 3, anauM, 4 amadhya pa,ane apradeza 6 rUpa paNa che. A traNa padAne avibhAjya kahyAM che. samaya, pradeza ane paramANu achedya TIkA-je padArthonuM chedana karI zakAtuM nathI te padArthIne kahe che. athavA peAtAnI buddhithI jenuM charI Adi vaDe chedana thai zakatu nathI, te acchedya gaNAya che. evAM acchedya padArthoM samaya, pradeza ane paramANu che. samaya kALivazeSarUpa hoya che. pradeza, dharma, adhama, AkAza, jIva ane puNenA niravayava azarUpa hAya che, tathA paramANu ati sUkSmarUpa hoya che, tathA te e Adi aNuvALA skandhAnA kAraNarUpa hoya che ane pradezeAthI rahita hoya che. paramANunuM lakSaNa A pramANe kahyuM che--' satyena yunivaeNna vi '' ItyAdi. acchedya sUtranuM jevuM kathana karavAmAM AvyuM che evuM ja kathana abhedya, Adi viSayaka sUtrAmAM paNa samajI levuM. temane viSe A prakArane abhilApa banaze " to gameggA daLattA-ItyAdi. e ja pramANe agrAhya Adi viSayaka abhilApa paNa samajI levA. sAya AdithI jene bhedI zakAtu nathI tene abhedya kahe che. agni, kSAra Adi dvArA jene khALI zakAtuM nathI tene ahvAhyA kahe che. hAtha, sALusI Adi vaDe jene pakaDI zakAtuM nathI tene agrAhya kahe che. adha bhAgathI je rahita hAya che tene anaddha kahe che. samayAdikAnA be bhAga thaI zakatA nathI, tethI temane anandva kahyA che. temane madhya bhAga paNa hAtA nathI mATe temane amadhya kahyA che. temanA be bhAga thatA nathI, te kAraNe temane (samayAdikane) apra dezarUpa ( niravayava ) kahyA che. jenA bhAga na paDI zake tene avibhAjya kahe che. teo niravayava hAvAthI ja avibhAjya athavA avibhAgima che. vibhAgamAMthI je bane che tene vibhAgima kahe che. samayAdika evAM vibhAgima nahIM hAvAthI temane avibhAgima kahela che. samayAdi pUrvAMkata traNa padArthoM pUrvokta vizeSaNAthI sapanna che. ! sU. 41 5 zrI sthAnAMga sUtra : 02 23 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhake svarUpanA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM jenuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che te trasajI ane sthAvara jIve dukhabhIru (duHkhathI DaranArA) hoya che. tethI sUtrakAra have jIvanA duHkhanA svarUpanuM varNana kare che "go ! tti majAvaM mahAvIre ItyAdi sUtrArtha-"he Aryo ! " A pramANe sadhana karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra gautamAdika zramaNa nigna ne A pramANe prazna pUcha-"he AyuSyanta zramaNa ! prANIone (jIne) ka bhaya hoya che?" tyAre gautamAdika zramaNa nigraMtha mahAvIra prabhunI pAse AvyA. tyAM AvIne temaNe temane vaMdaNuM karI ane namaskAra karyA vaMdaNA namaskAra karIne temaNe temane A pramANe kahyuM-"he devAnupriya! A arthane (vAto) ame jANatA nathI ane ame evuM dekhyuM paNa nathI. te he devAnupriya ! A5 kRpA karIne A viSaya amane samajAve." tyAre "he Aryo !" evuM saMbodhana karIne zramaNa bhagavAna mahAvIre temane A pramANe kahyuM-"he AyuSkA zramaNa ! samasta prANIone maraNAdine bhaya lAge che." tyAre gautamAdi zramaNae temane A pramANe prazna pUche-"he prabhe! te duHkha konA dvArA karAyuM che? zuM jIvanA dvArA karAyuM che ke pramAda dvArA karAyuM che? mahAvIra prabhune uttara--"he gautama! duHkhanA kAraNabhUta te karma ajJAnAdi bandhanA hetubhUta pramAdathI yukta thayelA jIva dvArA karAyuM hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ke pramAdane adhIna thayelA jIva dvArA te karma karAyuM che. ane te karma janita duHkhathI jIve DaratAM hoya che. prazna-he bhagavan! te duHkhane nAza kayA upAyathI karI zakAya che? mahAvIra prabhune uttara-he gautama! bandhahetunA pratipakSabhUta jJAnAdikathI te duHkhane nAza karI zakAya che. TIkAtha-samasta heya (tyAjya) dharmone tyAga karanArane Arya kahe che. he Aryo ! " A prakAranA saMbodhanathI zramaNa bhagavAna mahAvIre gautamAdi zramaNa nigraMthane saMbodhita karyA che. temane dharmatatva samajAvavAnA AzayathI A prakAranuM saMbodhana karIne temaNe temane A pramANe prazna pUche che he zramaNa ! kahe, prANIone kene bhaya hAya che?" mahAvIra prabhunA A prakAranA praznane e niSkarSa nIkaLe che ke ziSya pUche ke na pUche te paNa gurujanee temanA hitane vicAra karIne temane dharmatatva samajAvavuM ja joIe. kahyuM paNa che ke-"pura" ItyAdi. 3AsaMmatti" A vartamAnakAlika kriyAne ahIM je nirdoSa thayA che te takAlanI apekSAe ja karyo che. karmane kartA jIva ja che, paraMtu pramAdane adhIna thayele jIva ja evuM karma kare che. A kathana dvArA sUtrakAre e vAta prakaTa karI che ke mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya ane rogathI rahita hoya e jIva karma karatuM nathI. pramAdanA ATha prakAranA che kahyuM paNa che "ghamAma 2" ItyAdi (1) ajJAna, (2) saMzaya, (3) mithyAjJAna, (4) rAga, (5) zreSa, (6) mativaMza, (7) dharmAnAdara, ane (8) meMgenuM duppaNi dhAna. kahyuM paNa che ke -"pamAgIya " ItyAdi. tristhAnakanA prakaraNamAM A sUtrane samAveza karavAnuM kAraNa e che ke ahIM nIcenA traNa praznottaranuM nirUpaNa karAyuM che-" jAmavAvALAra, naveoi vaDe suNe pamANaoi2, kabUma vephare" A rIte tristhAnakenA adhikAramAM A sUtrane samAveza karavAmAM kaI bAdha nathI. sU. 42 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 25 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramatakA nirAkaraNa pUrvaka svamatakA nirUpaNa pramAdane vaza thayelA jIva dvArA duHkha karAya che, A prakAranuM pratipAdana karIne have sUtrakAra paramatanuM khaMDana karavAne mATe ane jainasiddhAMtanuM samarthana karavA nimitte A sUtranuM kathana kare che- anna hathiyALa maMte ! ' ityAdi TIkA-he bhagavan ! anyayU thikA (anya matavAdIe) evuM kahe che, evuM bhASaNa kare che, evI prajJApanA kare che ane evI prarUpaNA kare che ke zramaNa nigra thaine tyAM kriyA kevI karAya che? jaina sivAyana anya dhama saghene anyayUtha kahe che. mA anyayUthane mAnanArA leAkAne anyayUthikA kahe che evAM anyayUthikAmAM caraka, parivrAjaka, zAya Adi paratitirthaMkAnA samAveza thAya che. ahIM anyayUthika zabda dvArA vibhaga jJAnavALA tApasajana gRhIta thayA che. teo sAmAnya rUpe ane viziSTa rUpe evuM kahe che, evuM samajAve che, ane bheDAnubhedapUrvaka evuM samana kare che ke je jainanamatAnuyAyI zramaNa nigraMthA che temanI evI je mAnyatA che ke " kRtakama jIvane mATe duHkhanA kAraNarUpa ane che. " te mAnyatAnA svIkAra kaeNvI rIte karI zakAya ? ahIM kriyA ' zabda dvArA kama` ' gRhIta thayuM che. eTale ke kRtakama jIvane duHkha kevI rIte te che ? A praznanA cAra bhAMgA che-" (1) tA cite, (2) tA no cite, (3) tA no jiyate, (4) annatA jhiyate ' A cAra bhAMgAmAMthI pahelA, khIjo, ane trIjo bhAMge temaNe pUchyA nathI, kAraNa ke traNa rucinA bilakula aviSayabhUta che; tethI te viSenA praznomAM temanI pravRtti thai nathI, niyale " " je krama dhRta hAya che te duHkhanA nimitta rUpa bane che. " prakAranA prazna te pUchatA nathI kAraNa ke je pU`kALamAM mRta hAya che te apratyakSa hAya che, tethI tenI sattA siddha thatI nathI. je ke jainadarzana temanI A vAtane mAnatuM nathI, parantu teo te evu' mAne che, tethI temaNe evA prazna karyAM nathI. 6 " kRtA A 66 cA sAtA no citte " A prakAranA prazna paNa temaNe pUchyA nathI kAraNu ke " taM " hAya che te " na mati" evuM hAtuM nathI kAraNa ke A banne vacce parasparamAM atyanta vizeSa che, tethI A vAta asaMbhavita che. virAdha A pramANe che jo te kamakRta hAya " ta mane 66 'matti ' zrI sthAnAMga sUtra : 02 26 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te "mati" evuM kevI rIte kahI zakAya che? tathA "ra mAsi" je te nathI te "ka" kevI rIte hoI zake che? kAraNa ke kRtakarmamAM abhavanane abhAva hoya che. eTale ke je kRta hoya che te satvayukta hoya che-asatvayukta hotuM nathI. tathA "gAtA cite" evuM je pUchayuM nathI tenuM kAraNa e nathI ke "je akRta" hoya che te sasalA athavA gadheDAnA ziMgaDAM jevuM asat (avidyamAna, asaMbhavita) heAya che. A prakAre A traNa bhaMganA niSedhane kAraNe A sUtramAM tristhAnakatA saMbhavI zake che. cethA bhaMga sAthe teo saMmata thAya che, tethI ja temaNe cothA bhaMga viSayaka prazna pUche che. e ja vAta sUtrakAre "taya nA nA vaDA" ItyAdi sUtrapATha dvArA prakaTa karI che. temAM evuM kahevAmAM AvyuM che ke je karma pUrve avihita hoya che, te duHkhane mATe hoya che. A kathanane bhAvArtha e che ke-pUrva kALakRta kama apratyakSa hoya che, tethI te asatvarUpa hoya che, paraMtu duHkhAnubhUti pratyakSa hoya che tethI tene satvathI akRta karmabhavana pakSa saMmata thayela che. praznakartA e ahIM potAne e abhiprAya prakaTa karyo che ke-" je zramaNa nirga paNa e vAtane svIkAra karatA hoya ke akRta karma ja dehadhArIonA dukhanuM kAraNa bane che, te amArI ane temanI mAnyatA vacce samAnatA AvI jAya che." te kAraNe zarUAtanA traNa bhAMgA (vika) temaNe pUchayA nathI paNa ceAthe vika95 ja pUche che. tethI ja akRta kamane svIkAra karanArA evA temane A prakArane samulApa (mata-mAnyatA) che. e ja prakAranuM teo anyanI samIpe pratipAdana kare che. teo kahe che ke-" mAM TuNa, sAthe duHkham, akriyamANakRta duHkhaM, akRtvA2, prANA bhUtA jIvA satvA vedanAM vedayanti " karma akRtya che-kama kRta nahIM hovAthI duHkhanA saddabhAvathI te akRtya-akaraNIya che-abalpanIya che-anAgata (bhaviSya) kALamAM te cha dvArA aprAptavya che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 2 7 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adbhuta hovAthI ja te jIvanI sAthe aspRSTha ( azliSTa ) che. akriyamANukUta che--va mAnakALamAM avrUdhyamAnanuM nAma kriyamANu che, ane bhUtakALamAM je addha che tenuM nAma dhRta che, je evuM nathI te akriyamANukRta che. eTale ke kama khayamAna paNa nathI ane addha paNa nathI. tethI te kama nahIM karIne ( nahIM karavAne kAraNe ) dvIndriya Adi rUpa prANa, vanaspatirUpa bhUta, paoNMcendriyarUpa jIva ane pRthvIkAya Adi rUpa sahya pIDA bhAgaLyA kare che, evA temanA ulApa ( mata ) che. eTale ke ajJAneApahata buddhivALA te vibhagajJAnI lekanI pAse upayukta matanuM pratipAdana kare che. ahIM sudhImAM anya tIthikAnA mata prakaTa karavAmAM Avye che. have temanA te matanuM khaMDana karavAmAM Ave che-- "neta" ityAdi. ,, te anyatIthikA A pramANe je kahe che, te temanuM kathana bilakula asatya che, kAraNa ke je amRta hAya che tene kriyA ja kahI zakAtI nathI. eTale ke amRta kriyAmAM kriyApaNuM ( kriyatna ) ja saMbhavI zakatuM nathI. je karAya che tenuM nAma ja kriyA che. je kAI paNa rIte karavAmAM ja na Ave tene kriyA kevI rIte kahI zakAya ? akRtakamanuM anubhavana thAya che, A vAtane jo mAnavAmAM Ave, te A baddha che, che, A duHkhita che, evA je niyata nahIM. eja vAtane potAnA mata anusAra prakaTa karatAM mahAvIra prabhu kahe che kendra gaMduM kuLa '" ityAdi A sukhita ( sukhI ) te paNa thai zake A sukta che, vyavahAra thAya che ahIM punaH ' zabdane pracAga karavAnuM kAraNa e che ke anyayuthikAnI mAnyatA karatA jaina dharmanI mAnyatAmAM rahelA taphAvata mahAvIra prabhunA nIcenA kathana dvArA prakaTa karavAmAM Avye che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 mahAvIra prabhu gautamAdi nitra thAne kahe che ke....huM tA evuM kahuM chuM, evuM bhASaNa vizeSa kathana-pratipAdana ) karU' chuM, evI prajJApanA karU chu" ane evI prarUpaNA karU chuM ke anAgata ( bhaviSya ) kALamAM duHkhanA hetu 28 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kAraNa) rU5 hevAthI jIvanA dvArA kamane karaNIya kahyuM che. eTale ke jIva AgAmI kALamAM duHkha bhegave che, tethI te kama jIvanA dvArA karaNaya thayuM che, evuM mAnavuM joIe. je te karaNaya na heta te jIva tene karata nahIM ane bhaviSyakALamAM tenA udaya kALe te jIvanA duHkhanuM kAraNa paNa banata nahIM. je te bhaviSyakALamAM tenA duHkhanuM kAraNa bane che, te e mAnavuM ja joIe ke duHkhanA hetubhUta te karma jIvanA dvArA karaNIya che. karaNIya hovA chatAM paNa je te spRzya nathI-bandhAvasthAne cagya nathI-te te tenA duHkhavuM kAraNa paNa banatuM nathI. paraMtu je te tenA dukhanA kAraNarUpa banatuM hoya te e vAta paNa mAnavI ja joIe ke karaNIya hovA chatAM paNa te bandhAvasthAogya che. A bandhAvasthAnI yogyatA paNa temAM jIvanA pariNAmAnusAra kutaka thaI che. eja pramANe vartamAnakALamAM paNa je te kama bedhyamAna che ane atIta (bhUta) kALamAM te baddha thayeluM che, te e vAta kevI rIte mAnI zakAya ke karma akaraNarUpa che? A kathana te "mAtA me varadacA puruSone carmavaravAra" mArI mA vadhyA che kAraNa ke te puruSa saMga thavA chatAM paNa agarbhavatI havAthI A kathananA jevuM asaMbhavita che. tethI karmamAM koI paNa rIte koI paNa kALe akaraNatA saMbhavatI nathI. tethI samasta prANa, bhUta, jIva ane satva te kamane bAMdhatA rahe che ane te karmakRta vedanAnuM-te karmakRta zubha azubha anubhUtinuM-vedana karatAM rahe che, evuM A je kathana che te samyaglAdIonuM kathana che. sU. 43 che zrI jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjya zrI ghAsIlAla muniviracita sthAnAMgasUtranI sudhA nAmanI TIkAnA trIjA sthAnakane bIjo uddezaka samApta che 3-2 zrI sthAnAMga sUtra : 02 2 9 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyavAle jIvoMkI mAyAkA nirUpaNa trIjA sthAnanA trIo uddezaka 3 bIjo uddezaka pUrA thayA. have trIjA uddezakanA prAraMbha thAya che. khIjA uddezaka sAthe A uddezakanA A prakAranA saMbadha che. bIjA uddezakamAM vividha jIvadhA~nuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che, A uddezakamAM paNa temanuM ja pratipAdana karavAmAM AvyuM che. A udveSakanA prathama sUtranA pUrva uddezakanA chellA sUtra sAthe eve! sabaMdha che ke tyAM mithyAdanavALA anyayUthikA ( anya dharmane mAnanArA ) nI viparIta prarUSaNA karavAmAM AvI che, tyAre ahIM kAyayukta jIveAnI mAyAnI prarUpaNA karavAmAM AvI che. te A prakAranA saMbaMdha dharAvatA A traNa sUtreAnI ahIM prarUpaNA karavAmAM Ave che. sIddi kALendi' mI mArca TUTu no AjodhnA " ItyAdi-- 66 bhUta, vamAna ane bhaviSyakALa jenA viSaya che evAM traNa sthAnA (kAraNeA) nI apekSAe mArTI (bhAre karmI mAI jIva) kapaTane kAraNe sevAyelA cepanIya akAryane (duSkRtyane pApa ) gupta rIte karIne tenI AlecanA karatA nathI, prAyazcita levA mATe peAtAnI te mAyAne guru samakSa jAhera karatA nathI, tenuM pratikramaNa karatA nathI-mithyAduSkRta dAnAdipUrvaka pApamAga thI pA vaLatA nathI, tenI nindA karatA nathI-AtmasAkSIpUrvaka peAtAnA pApanI nindA karatA nathI, tenI gA~ karatA nathI, gurusAkSIpUrvaka peAtAnA doSanI gA~ karatA nathI, tenI viSuTTanA karatA nathI eTale ke e kAryo karavAnA adhyavasAya cheDatA nathI, tenI vizeAdhanA karatA nathI eTale ke prAyazcitta karIne, peAtAnA cAritrane lAgelA aticArarUpa maLanI saphAi karIne Atmazuddhi karatA nathI, bhaviSyamAM evuM nahi karUM evI akaraNa pratijJAthI te peAtAnI jAtane taiyAra karatA nathI, ane pApane anurUpa prAyazcittane te svIkAra karatA nathI eTale ku pApanAzaka tapanA-anazanAdirUpa ke niviMkRtikAdirUpa tapanA svIkAra karatA nathI. te traNa sthAna ( kAraNeA) nIce pramANe che-" kAn trADanuM ' zrI sthAnAMga sUtra : 02 30 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " hromi vAm '- ridhvAmi vADama " (1) te evA vicAra kare che ke bhUtakALamAM me' amuka kArya karyuM che, te niMdya kevI rIte hAi zake! eTale ke niMdya hAI zake ja nahIM. te pachI mAre zA mATe tenI AlecanA karavI joIe ? jo huM AleAcanA karUM te mArA mAhAtmyanI hAni thAya. A prakA ranA potAnA abhiprAyane kAraNe te bhUtakALamAM karelA duSkRtyanI AlecanA karatA nathI, ane pratikramaNa, niMdA, garha Adi paNa karatA nathI. ,, te evA vicAra kare che ke vartamAnakALamAM paNa huM A kArya karU chuM. te kAya aprazasta DhAvAnuM mArAthI kevI rIte kahI zakAya ! A prakAranA vicArathI prerAyelA te tenI AleAyanA Adi karatA nathIM. (3) bhaviSyakALamAM paNa huM A kArya karavAne ja chuM, te mAre zA mATe tenI AlecanA, prati kramaNa, niMdA, garha vagere karavA joie ! A prakAranI vicAradhArAthI gera raste doravAyele te peAtAnA pApakRtyenI lAcanA Adi karatA nathI. ahIM " Adi " padathI pApane anurUpa prAyazcittarUpa tapaHkanA svIkAra karate nathI, " tyAM sudhIne pUrvokta sUtrapATha grahaNa karavA joIe, " sauddi " ItyAdi. nIce darzAvelA traNa sthAnA (kArA) ne lIdhe paNa mAthI jIva mAyA karIne tenI AlecanA Adi karatA nathI-(1) jo mAyA karIne huM tenI Ale canA karIza, tenuM pratikramaNu karIza, niMdA, gaI, prAyazcita Adi karIza te mArI akIti thaze. eTale ke "A mANasa mAyAvAn che, " evI mArI apakIrti core dizAmAM phelAI jaze. A prakAranA vicAra karIne te peAtAnA pApakRtyanI AlAcanA Adi karatA nathI. ( cAre dizAmAM apazayanA phelAvA thavA tenuM nAma akIkata che ) (ra) tene evA vicAra Ave che ke mArA pApakarmonI AlAcanA Adi karavAthI mAre avaNuM ( apazaya) thaze. ( eka dezanI apenAe apazayanA phelAvA thave tenuM nAma avaNuM che.) le!ke mArI niMdA karaze, evA khyAlathI te AleAcanA karatA nathI (1) tene evA vicAra Ave che ke pApakarmonI AlAcanA karavAthI mAza avinaya thaze-anya munijana tathA lAphA mArA vinaya nahIM kare. A prakAranA vicArathI prerita thaIne zrI sthAnAMga sUtra : 02 31 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa te AlAcanA Adi karatA nathI, A sUtra aprApta prasiddhavALI vyaktinI apekSAe kahevAmAM AvyuM che, kAraNa ke sAmAnya mANasanI ja apakIrtine sadUbhAva sabhavI zake che. 66 nIcenA traNa sthAne ( kAraNeA ) ne lIdhe mAyIjIva mAyA karIne tenI AleAcanA, tenuM pratikramaNu, niMdA, gIM, prAyazcita Adi karatA nathI, kIrtio me Aisthati " jo huM AlecanA Adi karIza tA pUrvakAlApArjita mArI kIrtinA lApa thaze. (ra) athavA mArA yaza eche! thaze. ahIM yaza" pada dvArA leAkeAmAM vyApelI kIrti athavA prazaMsAnI bhAvanA graheNu karavI joie. (3) " jUnAsAra " leAkeAmAM je mArA pUjAsatkAra thAya che te paNa madha paDI jaze. vajrAdi prApti thavI tenuM nAma pUjA che, UbhA thaIne mAna ApavuM vagerene satkAra kahe che. A prakAranA vicArathI prerAine te dRSkRtyanI AlecanA Adi karate nathI. A sUtra prAptaprasiddhivALA puruSane anulakSIne kahevAmAM AvyuM che, kAraNa ke jeNe prasiddhi prApta karI lIdhI heAya evA mANasanI kIrti AdinI hAnI thavAnI vAta sabhavI zake che. !! sU. 44 AlocanA Adi karanevAlekA nirUpaNa have sUtrakAra pUrvasUtramAM jenuM pratipAdana karAyu evA puruSa karatA viSerIta puruSanuM eTale ke AlecanA Adi karanAranuM traNa sUtro dvArA kathana kare che. sIEiALehi mI mArca Tu' ityAdri-- sUtrArtha-traNa sthAnA (kAraNeA) ne lIdhe mAyI mAyA karIne tenI AlecanA kare che, pratikramaNa kare che, pApane anurUpa prAyazcitta pantanI pUrvokta vidhie kare che. te traNa sthAne nIce pramANe che-(1) te e vAta samaje che ke mAyI jIvanA AlAka gati khane che, (2) upapAta paNa garhuita hoya che ane Ayati paNa ga`ita haiAya che. nIcenA traNa kAraNeAne lIdhe paNa mAcI jIva mAyA karIne tenI AlecanA Adi kare che-(1) te e vAta samaje che ke amAyInA AleAka prazasta hAya che, (2) amAyIne upapAta prazasta hAya che ane tenI Ayati prazasta hoya che. nIcenA traNa kAraNeAne lIdhe paNa mAcI jIva mAyA karIne tenI leAcanA, pratikramaNa, garhA, niMdA, prAyazritta Adi kare che-(1) jJAnanI prApti karavAnA hetuthI, (2) dananI prApti karavAnA hetuthI ane (3) cAritranI prApti karavAnA hetuthI. ahIM mAyI padathI laghukarmo Adi jIva graDhaNu karavAmAM Avela che. halukarmI jIva ja AleAcanA Adi kare che, mAyAvAna dIkarmo jIva AvecanA Adi karatA nathI. te mAyI jIva akRtyakaraNukALamAM ja mAyAvAr rahe zrI sthAnAMga sUtra : 02 32 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che-AlecanA Adi karavAne kALe mAyAvAnuM heta nathI, te samaye te te amArI ja rahe che. je te samaye amArI na hoya te tenA dvArA AlocanA Adi karavAnuM saMbhavI zake ja nahIM. mAyAvAna banIne mAyAcArIthI AlecanA karanAranI AlocanAne sAcI AlocanA kahevAtI nathI, te to mAtra DhAMgaupa ja hoya che ane evI AlocanAthI te karmano baMdha gADhatara bane che. te evuM samajIne AlecanA kare che ke mAyAvI jIvane Aleka gahita bane che, kAraNa ke mAyAne prAdurbhAva thAya tyAre mAyAvInI nindA Adi thavAne sada. bhAva rahe che tene upapAta gahita banavAnuM kAraNa e che ke tene upapAta diviSika Adi devAmAM tathA nArakAdi jamAM thAya che. tenI Ayati (bhAvajanma) gahiMta banavAnuM kAraNa e che ke deva ane nArakamAMthI AyukALa pUro karIne teo kamAnaSamAM athavA tiyAmAM utpanna thAya che. A kathanane bhAvArtha e che ke laghukama mAyI jIva mAyA karIne paNa Aloka ane paraloka AdinA bhayathI AlecanA Adi kare che, ane tethI ja tenA Aloka ane paraleka prazasta hoya che, kAraNa ke te eTaluM samajI zake che ke AlecanA Adi karavAthI niraticAra banelAM mArA jJAna, darzana ane cAritra pitAnA mULa svabhAvane prApta karI leze eTale ke nirmaLa banI jaze, tethI ja te AlocanA Adi kare che. A rIte AlecanA Adi karavAthI tene Aloka prazarata bane che, upapAta prazasta bane che ane Ayati (bhAvIjama) paNa prazasta bane che. sU.45 zuddhikaranevAloMkI Abhyantara ora vAdya saMpattikA nirUpaNa have sUtrakAra pUrvokta zuddhi karanArA jIvonI Abhyantara ane bAhya sammadAnI prarUpaNA kare che-to purisAyA pachayttA" ItyAdi zrI sthAnAMga sUtra : 02 3 3 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrArtha-traNa prakAranA puruSe kahyA che-(1) sUtradhara, (2) artha dhara ane (3) tadubhayadhara. nirgathe (sAdhuo) ane nircathIone ( sAdhvIone) traNa prakAranAM vo levAnuM ane temane upabhoga karavAnuM ka9pe che-(1) jagamika, (2) bhAMgika ane (3) kSaumika. nirca ane nircathIone traNa prakAranAM pAtra kape che eTale ke traNa prakAranAM pAtra temaNe dhAraNa karavA egya gaNAya che-(1) taMbI pAtra, (2) kASTha nirmita pAtra ane (3) mATInAM pAtra. e sIvAyanA plAsTIka AdInA pAtra kalpatA nathI sUtradhara karatAM artha dharamAM ane arthaghara karatAM tadubhayadharamAM (sUtra ane artha banene dhAraNa karanAra) uttarottara pradhAnatA samajavI. bAhya sammadAnuM pratipAdana karavA nimitta sUtrakAre "jarU" ItyAdi sUtra kahyAM che. gheTA Adi jaMgama jIvonA vALamAMthI je vastro bane che tene jAMgamika vastro kahe che, jemake unanI kAmaLa vagere. zaNu, aLasI Adine kUTIne tenA resAmAMthI banAvelAM vone bhAMgika vastro kahe che. kapAsamAMthI je vastro bane che temane kSaumika vastro kahe che jemake sUtarAu cAdara vagere. e ja pramANe traNa prakAranAM pAtronAM nAme sUtrakAre prakaTa karelA ja che je sU. 46 che vastragrahaNa ke kAraNa kA nirUpaNa vastra viSe vAta karIne have sUtrakAra vastragrahaNa karavAnA kAraNenuM nirUpaNa kare che-"tahiM TALe ivahyuM jJA" ItyAdi- nigraMtha ane nirge thI nIce darzAvelAM traNa kAraNone lIdhe vastro dhAraNa kare che-(1) lajajA ke saMyamanI rakSA karavAne mATe, (2) pravacana jugupsAnuM vAraNa karavA mATe ane (3) zIta Adi parISahonuM nivAraNa karavA mATe, sUtramAM je "ii prAci, ggNApracaci, parISadapratyaMca" A pramANe, kahyuM che teno bhAvArtha nIce pramANe che- hI pratyayika eTale lajajA maryAdAnA rakSaNa nimitte jugupsA pratyayika eTale lekamAM jugupsA-ghaNA na thAya te kAraNe vikRtAMga athavA nagnatA lekamAM jugupsA pedA kare che, ane nindA thAya che tenA nivAraNa nimitte sAdhue vastra dhAraNa kare che. zIta, uSNa, dezamazaka Adi janya parISahAnA nivAraNa nimitte paNa nirca the vastra dhAraNa kare che. e sU. 47 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 34 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigranthoM kA nirUpaNa nirga"ne adhikAra cAlI rahyo che, tethI have sUtrakAra temanA anu chAnanuM varNana karatAM sAta sUtro kahe che-"to Acaratna pauLAItyAdi. traNa AtmarakSaka kahyAM che-(1) dhArmika upadezathI preraNA denAra, (2) tuSaNIka (mauna rAkhanAra) upekSaka ane (3) te sthAnethI uThIne jAte ja ekAnta sthaLe cAlyA janAra. pratikULa upasargakArI puruSathI athavA rAgadveSarUpI akRtyathI athavA bhavakUpathI pitAnI rakSA karanAra jIvane AtmarakSaka kahe che. te AtmarakSakanA traNa prakAra che-je nigraMtha dharmopadezathI anyane preraNA Ape che evA upadeNAne pahelA prakArano AtmarakSaka kahe che. A prakArane AtmarakSaka pratikULa upasarga karanArane upadeza ApIne upasarga karate vAre che. pitAne pratikULa thaI paDe evuM AcaraNa karanAranI sAthe te pratikUla AcaraNa karatuM nathI, paraMtu tene dhArmika upadeza de che. A rIte pratikULa pratye paNa te kSamAbhAva rAkhe che- potAnA aMtaHkaraNamAM tenuM ahita IcchatuM nathI. pratikULa puruSanuM paNa azubha cintavana nahIM karIne te pitAnA AtmAnI rakSA kare che, kAraNa ke A avasthAmAM te tene anukULa thaI jAya che. tethI tenA dvArA tenA pratye anAcaraNIya AcaraNa thaI jatuM nathI. je te Ama karavAne asamartha hoya, te mauna dhAraNa kare che. mauna dhAraNa karavAthI vAtacItamAM uttara pratyuttara thatAM nathI, A rIte bhASAsamitinuM pAlana thaI javAthI te AtmarakSaka thaI jAya che. je te ema karavAne paNa asamartha hAya te teNe te sthAna cheDI koI ekAnta sthAne cAlyA javuM joIe A pramANe karavAthI azubha saMkalpa vikapanI dhArA, temanA nimitta rUpa pratikULa vyakti AdithI dura javAthI, aTakI jAya che. tethI A rIte paNa te AtmarakSaka banI zake che. je nirga-(bAhya ane Abhyantara grathithI rahita muni) tRSNA Adi zrI sthAnAMga sUtra : 02 35 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanAno anubhava karI rahyo hoya, teNe A traNa vikRta dakti grahaNa karavA yogya kahI che. prAsuka pAnane (pINAne ) vikRta kahe che. te vikRtano (prAsuka pAnane ) dAtA dvArA ekavAra pAtramAM nikSepa tha ane pitAnI vedanAnuM zamana karavA mATe sAdhu dvArA tene grahaNa karAvavuM tene vikRta dattinuM grahaNa kahe che. te vikRta dattinA utkRSTa, madhyama ane jaghanyarUpa gaNa prakAra kahyA che. utkRSTa vikRtadatti karatAM hIna vikRtadattine madhyama vikRtadatti kahe che, tathA alpa pramANavALI je vikRtadatti che tene jaghanya vikRtadatti kahe che. A prakAranI vikRta daktithI tene nirvAha thaI jAya che. athavA pAnaka vizeSa (viziSTa pINa) nI apekSAe paNa temAM utkRSTatA, madhyamatA ane jaghanyatA saMbhavI zake che. jemake cekhAnI kAMjI, osAmaNa Adi rUpa pAnakanI athavA drAkSa, khajura AdinA pAnakanI dattine utkRSTa dakti kahe che, SaSTika taduka Adine pAnakanI madhyama datti kahe che. tRNadhAnyanI (jAranI) kAMjI Adi pAnakane tathA garama pANInI dattine jaghanya datti kahe che. e ja pramANe pAnakamAM utkRSTatA Adi dezakALa ane pitAnI rucivizeSanI apekSAe paNa saMbhavI zake che, ema samajavuM joIe 2 A traNa kAraNathI zramaNa nigraMtha sAdharmika sAMbhegikane visAMgika karato hoya te bhagavadajJAnuM ullaMghana karatuM nathI-te traNa kAraNe nIce pramANe che-(1) jAte ja jevuM, (2) koI muni pAse sAMbhaLavuM, ane (3) mRSAvAda AdinI traNavAra AlocanA karAvyA bAda cothIvAranA mRSAvAda AdinI AlocanA nahIM devAthI. jeo samAna dharmavALA hoya che temane sAdharmika kahe che. tathA samAna samAcArIvALA hovAne kAraNe sAdhuomAM parasparane je AhAra, upAdhi AdinuM AdAna pradAna thAya che te AdAna pradAnarUpa vyavahArane saMbhoga kahe che. A saMjoga jemanI vacce cAle che tene sAMgika kahe che. tathA evA AdAnapradAnarUpa vyavahArane abhAva hovo tenuM nAma visaMga che. A visaMga jenI sAthe hoya che tene visAMgika kahe che. have sUtrakAra e vAtanuM pratipAdana kare che ke sAdharmika sAMgikane zrI sthAnAMga sUtra : 02 36 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ visAMgika karanAra zramaNa nigraMthane kayA kyA saMjogomAM bhagavadajJAnanuM ullaMghana karanAra manAto nathI (1) je te pite sAdharmika sAMgika sAdhune keI anya sAMgika sAthe saMgarUpa samAcArI karato joI jAya che, athavA anya koI deSa karate joI jAya che, te evI paristhitimAM tene asAMgika karI zake che. Ama karavAmAM te bhagavadAztAne ulaMghanakartA banatuM nathI. (2) jenA upara tene vizvAsa che, jenAM vacanane te zraddhA mUkavApAtra gaNe che, evA koI munijana tene evI vAta kare ke amuka muni amuka dezanuM sevana karatuM hatuM, te te zramaNa nigraMtha te doSita sAdharmika sAMgika sAdhune asabhagika jAhera karI zake che. (3) eja pramANe je te sAdhamika sAMgika sAdhu mRSAvAdanuM sevana kare-tene kahape nahIM evI vastune grahaNa kare, athavA pAsthanA dAna Adine svIkArIne sAvadya viSayaka pratijJAna bhaMga kare, ane A prakAranuM mRSAvAdI AcaraNa te traNavAra kare ane prAyazcita Adi dvArA tenI vizaddha paNa karI che. tyArabAda je te sAdharmika sAMgika sAdhu cothIvAra paNa mRSAvAdanuM sevana kare, te tene te duSkRtyanI AlocanA daI zakAtI nathI, kAraNa ke cothIvAra je mRSAvAdanuM sevana karyuM hoya te darpa (ahaMkAra) ne adhIna thaIne karyuM hoya che, tethI cothIvAra je te tenI AlocanA kare te paNa te prAyazcitta Adine adhikArI rahetuM nathI. A rIte prAyazcitta karavAne pAtra nahIM hovAthI tene visaMgika jAhera karavAmAM Ave che. Ama karavAnuM kAraNa e che ke tene AsaMgika jAhera karI zakAya evA pApAcAranuM teNe cothIvAra sevana karyuM hoya che. A prakAranA doSane kAraNe sAdharmika sAMgikane visAjogika jAhera karanAra zramaNa nigraMtha prabhunI AjJAnuM ullaMghana kartA gaNAtuM nathI, kAraNa ke ema karIne te bhagavadajJAnuM ja pAlana zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karate hoya che. kahyuM paNa che ke -"ui kova ti iva" ityAdi- A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-keI sAMgika sAdhu jyAre azuddha AhArAdikanuM sevana kare che ane anya munijana tene tema na karavAnI salAha Ape che, tyAre te temane ema kahe che ke ApanI vAta sAcI che. huM "micchAmi dukkaDe " karuM chuM, have pharIthI huM A prakArane deSa nahIM karuM. A prakAre te pitAne doSanI AlocanA karI le che. AvA saMjogomAM tene prAyazcitta ApIne sAMgika sAdhu tarIke cAlu rAkhI zakAya che. bIjIvAra ane trIjIvAra paNa je te deSa kare to tene prAyazcitta daIne sAMgika sAdhu tarIke cAlu rAkhI zakAya che. paraMtu cothIvAra paNa jo te sAdhu e ja ati. cAranuM (deSanuM) sevana kare, te tene AlecanA karAvI zakAtI nathI. evA sAthane te visaMgika ja jAhera karavAnI bhagavAnanI AjJA che. daSTa (dekhelAM) ane zrata (sAMbhaLelA), A be sthAna guruttara doSAzrayavALA sAMgika sAdhumAM visaMga kare che, tathA tRtIya sthAna sva5tara doSavALA sAMgika sAdhamAM visaMga kare che, paraMtu cothIvAranA deSAcaraNamAM to tene visagika jAhera karavAnuM vidhAna ja karavAmAM AvyuM che. "sivitA " ItyAdi- ajJAnane anujJA kahe che. athavA adhikAra deve tenuM nAma anujJA che. te adhikArarUpa anujJA AcArya rUpe, upAdhyAyarUpe ane gaNirUpe apAtI havAne kAraNe traNa prakAranI kahI che. jenA dvArA A anujJA maryAdAvRtti rUpe levAya che te AcArya kahevAya che. athavA je pAMca prakAranA AcAramAM sAdhu che tene AcArya kahe che. kahyuM paNa che- vi lAcAra" ItyAdi. kahevAnuM tAtparya e che ke je pAMca prakAranA AcAranuM pAlana kare che, tathA pAMca prakAranA AcArane prakAzita (prakaTa) kare che ane tene upadeza Ape che tene AcArya kahe che 1 tathA je sUtra ane arthane jANanArA hAya, zAstrokta lakSaNethI yukta hoya, gacchanA AdhArarUpa haya, gaNanI cintAthI rahita hoya, tathA sUtronA arthanI vAcanA karatA hoya, temane AcArya kahe che. A 2. A AcAryane je bhAva tenuM nAma AcAryatA che. AgaLa gaNAcArya grahaNa karavAmAM Avela che, tethI ahIM AcAryatAthI anuyegA. cAryatA gRhIta thaI che. anugAcAryanA svAbhAvika guNa A pramANe che- tAM vaya saMpannA" ItyAdi- eTale ke vratasaMpannatA, kAcita samasta sUtrArthane grahaNa kare te anuganI anujJA (AjJA) nA pega jinendra bhagavAne kahyA che. evuM na thAya te mRSAvAdane deSa lAge che, lekamAM pravacananI hIlanA (nindA) thAya zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, anya sAdhuomAM guNone hAsa thAya che, ane bhAvanI apekSAe tIrthane uchera thavAnI paristhiti paNa sarjAya che. je 1 2 jenI pAse jaIne munio adhyayana kare che te vyaktine upAdhyAya kahe che. kahyuM paNa che ke-"samrA nANAnuro" ItyAdi. eTale ke je samyakatva jJAnadarzanathI yukta haya, sUtra, artha ane tadubhaya (te bane) nI vidhine jANanArA heya, bhaviSyamAM AcArya padane mATe yogya hoya, sUtranI vAcanA denArA hoya temane upAdhyAya kahe che. upAdhyAyane je bhAva tenuM nAma upAdhyAyatA che. sAdhusamudAyane gaNa kahe che. te gaNa jene adhIna hoya che tene gaNa ke gaNAcArya kahe che. gaNanA svAbhAvika guNo nIce pramANe che-"sura niro" ItyAdi- jeo sUtranA arthane nirNaya karanArA heya, dharmapremI, ane dharmanA viSayamAM daDhatAvALA hoya che, tathA jeo anuvartanAmAM ( zAstrAnukULa pravRttimAM) kuzaLa heya, tathA jAti (mAtRvaMza) ane kuLa (pitRvaMza) thI saMpanna hoya, svabhAve gaMbhIra ane labdhidhArI hoya, tathA saMgrahapagraha-eTale ke gaNane gya vasapAtrAdinI vyavasthA karanArA heAya tathA yathAgya gaNanA sAdhuone avasara pramANe vaApAtrAdi devAmAM kuzaLa hoya, kRtakaraNa eTale ke he pA. deyanA yathAyogya abhyAsI tathA pravacanAnurAgI hoya, A prakAranA munine gaNi (gaNanA adhIza) kahI zakAya che, evuM jinezvara bhagavAnanuM pharamAna che. | 1 || 2 A gaNAcAryane je bhAva che tene gaNitA kahe che. te gaNI svasvAmi saMbaMdhathI pitAnA gaNanA nAyaka hoya che. manujJA traNa prakAranI kahI che. autsargika guNothI yukta hovAne kAraNe AcAryAdi rUpe je ucita vizeSa adhikAra ApavAmAM Ave che, tenuM nAma ja samanujJA che. te samajhA AcArya AdinA bhedathI traNa prakAranI kahI che. zaMkA-AcAryamAM je A prakAranA guNone abhAva hoya, te anu jJAne paNa abhAva hoI zake che. te evI paristhitimAM samanujJAne sadUbhAva kevI rIte mAnI zakAya ? uttara--uparyukta guNomAMthI anyatama guNanA abhAvamAM paNa kAraNa vizeSane lIdhe kayAreka AcAryatA te saMbhavI zake che. je A vAtane svIkAravAmAM na Ave te dazavaikAlika sUtranuM "ne cAri maM i virA ItyAdi. A kathana vyaya banI jAya che. tethI keTalAka guNonA abhAvamAM paNa anujJA saMbhavita hoya che ane jyAM samagra guNene sadabhAva hoya tyAM samasattA saMbhavI zake che. athavA "mA " A padanI saMskRta chAyA zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svamajhA " athavA "samanojJA " paNa thAya che. samAna samAcArI rUpe pitAne abhirucita hoya temane svamanojJa kahe che athavA jeo mane kahe che athavA jeo mane jJa jJAnAdithI yukta hoya che, teo samagra gaNAya che, A prakArano te saMskRta chAyAne artha thAya che. evA samajJa mAtra sAnika sAdhu ja hoya che. te sAMgika sAdhu traNa prakAranAM hoya che-(1) AcArya rUpa, (2) upAdhyAya rUpa ane (3) gaNirUpa. jo ke temanA pravartaka, gaNAvacachedaka Adi bIjA paNa aneka bheda che, paraMtu ahIM traNa sthAnakone adhikAra cAlato hovAthI temane ullekha karAyo nathI. "gvuM 3vsaMpA" ItyAdi. jema AcAryatva AdinA bhedathI samanujJA traNa prakAranI kahI che, e ja pramANe upasaMpadA paNa traNa prakAranI kahI che. upasaMpattine upasaMpata kahe che. jJAnAdikanI prApti nimitte "mAvIyo DaruM" huM Apane ja chuM'' e rIte pitAne prakaTa kare ke mAnavuM tenuM nAma u5saMpadA che. jemake kaI muni pitAnA AcArya dvArA samanujJAta thayelA sabhya zratazAnA athavA jina pravacana prabhAvaka zAstronA sUtra ane arthane grahaNa karavAne mATe, bhUlI javAcelAne pharI yAda karavA mATe tathA cAritra vizeSarUpa vaiyAvRtyane mATe athavA kSapaNane mATe, samadiSTa thayelA anya AcAryanI pAse je jAya che, te upasaMpata che. kahyuM paNa che ke-"raMparA 2" ItyAdi- eTale ke upasaMpadA traNa prakAranI che-(1) jJAnane mATe, (2) darzanane mATe ane (3) cAritrane mATe. jJAna ane darzananI upasaMpadA traNa traNa prakAranI che. jJAnapasaMpadAnA nIce pramANe traNa prakAra che-(1) sUtrArthane grahaNa kara, (2) grahaNa karAyelane sthira karavuM, ane (3) vismRtanuM anusaMdhAna. darzananA be prakAra nIce pramANe che-(1) vaiyAvRtya ane kSapaNu-mAsakSapaNudi tapasyA. 1 A prakAranI A AcArya upasaMpar che. e ja prakAranI upAdhyAyasaMpata ane gaNisaMpata paNa hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 4 0 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " evinA " eja pramANe vihAni ( parityAga ) nA viSayamAM paNa kathana grahaNa karavu' joie. A parityAgarUpa vihAni ziSya dvArA AcAya nA parityAga karavArUpa hAya che. eTale ke peAtAnA AcAyanA pramAda rUpa doSane lIdhe vaiyAnRtya ane kSapaNA ( tapasyA ) ne mATe ziSyanuM anya AcArya pAse cAlyA javu' tenu' nAma vihAni che. kahyu paNa che ke " niyagacchAdannamma u sIyaNadosAiNA hoi ?? eTale ke peAtAnA gacchamAMthI gIA gacchamAM jayArUpa vihAni yama sIdana ( doSa ) Adine lIdhe thAya che, athavA AcAya dvArA ziSyAnA pari tyAga karAvArUpa paNa te vihAni heAI zake che. jemake-peAtAnI pAse jJAnAdinI prApti arthe AvelA munine nIcenA e kAraNeAthI AcAya peAtAnI pAsethI rajA ApI de che, tenuM nAma vihAni che. je nimitte te muni temanI pAse AnyA che te anuM anuSThAna ( AcaraNa) na karanAra muninA AcAya parityAga kare che. (2) je nimitte te muni temanI pAse Avela che, te jJAnAdi prAptirUpa kArya siddha thai jAya tyAre paNa AcAya tene peAtAnI pAsethI javA OM che, tenuM nAma pazu vihAni ja che. kahyuM paNu che ke-- vasaMvazo naM jALa tyAti " je kAraNe muni temanI pAse Avela che, te kAraNa pUrU` nahIM karavAthI athavA tene anurUpa AcaraNa nahIM karavAthI, athavA sAraNA dvArA te kAraNane pUrNa karanAranA je tyAga karaveza. tene pAchA javAnI rajA ApavI, tenuM nAma AcAya jihAnI che. upAdhyAya viddhAni ane gaNividvAnI viSe paNa A prakAranuM ja kathana samajavuM. // sU. 48 5 vacana, mana aura unake niSedha kA nirUpaNa viziSTa sAdhunI kAyaceSTAnuM tristhAnakane AdhAre pratipAdana thaI gayuM. have sUtrakAra vacana, mana ane temanA niSedhanu' traNa lenI apekSAe prati zrI sthAnAMga sUtra : 02 41 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdana karatAM cAra sUtranu kathana kare che-" tividde vacane vaLatte ' ityAdi vacana traNa prakAranAM kahyAM che-(1) tadvavacana, (2) tadanyavacana ane (3) nAavacana, vacananA paNa nIce pramANe traNa prakAra che-(1) nAtadvavacana, (2) nAtadanyavacana, ane (3) avacana. mana paNa traNa prakAranuM kahyuM che-(1) tanmana, (2) tadrunyamana, ane (3) nAmamana, amana paNa traNa prakAranuM kahyuM che (1) nA tanmana, (2) nA tadanyamana ane (3) mana, A sUtranu` sa`kSipta vivecana A pramANe che--(1) ghaTAdipa amuka ane kahenArA vacanane taDhacana kahe che. jemake ghaTADhi arthanI apekSAe ghaTarUpa vacanane tadvavacana kahevAya che. vikSita ( amuka ) ghaTAdi sivAyanA je paTAda che, te anya padArtha rUpa hAvAthI temanuM kathana karanAra vacanane tadanya vacana kahe che, jemake ghaTanI apekSAe paDharUpa vacana tadainya vacana gaNAya che. vacanamAtranu' nAma nAmavacana che, tene vacana abhaNunI nivRttirUpa hoya che. athavA toDatheneina yaMte kRti tadrum " A vyutpatti anusAra zabdanI vyutpattinA nimittabhUta dhamathI viziSTa atha jenA dvArA kahevAmAM Ave che, te tadvavacana che. A kathananA bhASA A pramANe che-jevA atha (padArtha ) che, evAM ja rUpe tene kahenArA vacanane tadvavacana kahe che. A ta%0vacana, jalana, tapana AdinI jema yathArtha nAmarUpa hAya che. jvalanamAM jvalana ( agni ) A zabdanI vyutpattinA nimittarUpa mALavA rUpadhama che. tethI A dhama thI yukta te jvalana padArtha che ane jvalana padArthane kahenArA javalana zabda tadvavacana che. e ja pramANe tapana Adi viSe paNa samajavuM, tasmAt anyaH arthaH ucyate'nena iti tadanyavacanam ,, A vyutpatti anusAra zabdanI vyutpattinA nimittabhUta je dhama che, te dhathI yukta je padAtha che, te padArthane te zabda dvArA kahevAne khadale anya zabda dvArA tenuM kathana karanAra vacanane tadghanya vacanakahe che. je vacana '' hitya '- Adi vacananI jema nirarthaka hAya che tene neavacana kahe che. "" zrI sthAnAMga sUtra : 02 42 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA tadvacana Adi zabdane A prakArane artha paNa thAya che-"tagha vattara tavana" AcArya AdinuM je vacana te tadravacana kahevAya che. temanAthI bhinna vyaktinA vacanane tadanyavacana kahe che, ane vacanamAtranuM nAma no avacana che. "rivi avaLe" ItyAdi pUrvokta traNa prakAranA vacananA pratiSedharUpa avacana hoya che. A avacananA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) notadvacana A netadvacana ghaTAdinI apekSAe paTavacanarUpa hoya che. eTale ke ghaTavacananI apekSAe paTavacana netadvacana che. ghaTamAM ghaTavacananI jema je vacana che te tadanyavacana che, tathA vacanamAtranI nivRttinuM nAma avacana che. e ja pramANe ahIM anya vyAkhyAnI apekSAe paNa kathana samajI levuM joIe. "tivi ma" ItyAdi- jinadatta AdinuM je mana che tene, athavA ghaTapaTAdimAM lAgeluM je mana che tene tanmana kahe che. jinadatta sivAyanA je rASabhAdinuM mana che tene athavA ghaTAdi sivAyanA paTAdimAM lIna thayeluM je mana che tene tadanyamana kahe che mane mAtranuM nAma ne amana che. trividha amananI vyAkhyA paNa avacananA jevI ja samajavI. che sU. 49 che vRSTikAyakA nirUpaNa saMyata manuSya AdinI pravRttinuM kathana AgaLa karavAmAM AvyuM che. have sUtrakAra sAmAnya rIte devavyApAranI prarUpaNa karavA nimitte pahelAM te vRSTikAyanI prarUpaNa be sUtro dvArA kare che-"sIriMsage vaNi " ItyAdi. TIkAI-traNa kAraNane lIdhe lekamAM apavRSTikArya thAya che. ahIM "alpa eTale "staka" (e che) athavA "bilakula nahIM" artha thAya che. vRSTi eTale varasAda athavA uparathI pANI nIce paDavuM te. ane "kAya" zabdane artha javanikAya athavA rAzi thAya che. lekamAM je aprakAyika jIva alpa pramANamAM nIce paDavAnu-eTale ke alpavRSTi athavA anAvRSTi thAya che, tenA zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa kAraNe nIce pramANe che-(1) te dezamAM-magadhAdi dezamAM ke tenA eka bhAgamAM udaka (pANI) nA pariNAma kAraNabhUta-udaka utpAdana svabhAvarUpa aneka apakAyika jIvo tathA apUkAyetpAdaka pudgala skandha udaka rUpe utpanna thatA nathI, anya yonimAMthI udaka rUpamAM AvavAne mATe nIkaLyA hotA nathI, athavA kSetrasvabhAvathI tyAM utpanna thayA nathI. (1) vaimAnike, tiSka, nAgakumArAdi bhavanapatio, yakSarUpa vyantara vizeSa vagerenI tyAM sArI rIte AradhanA hotI nathI. varasAda varasAvavAmAM A devanI pravRttine sadbhAva jarUrI gaNAya che. je magadhAdi dezamAM temanI ArAdhanA sArI rIte na thatI hoya te A de magadhAdi dezamAM varasavAne pravRtta thayelA udakapradhAna puddala samUhane-meghane tyAMthI baMgALA, aMgadeza Adi dezamAM laI jAya che. meghane, camakatI vijaLIne ane meghanI garjanAne sAMbhaLIne leke evA bhramamAM paDe che ke hamaNAM ja varasAda varasavA mAMDaze, paNa uparyukta kAraNe temanI te mAnyatA ThagArI nivaDe che. keTalIkavAra pracaMDa pravacanane lIdhe varasAda varasAvanArAM vAdaLAo Ama tema vikharAI javAne lIdhe paNa varasAda paDatA nathI. A prakAranA traNa kAraNone lIdhe alpavRSTikAya (ocho varasAda athavA anAvRSTi) thAya che. mahAvRSTikAyasUtra "tITiMga ityAdi rUpa che. alpavRSTikAyanA sUtra karatAM A sUtra bilakula viparIta artha. vALuM che. tyAM apavRSTinA je traNa kAraNe kahyAM che, temanA karatAM mahAvRSTinA viparIta kAraNe kahyA che. puSkaLa mAtrAmAM varasatA vRSTikAyane mahAvRSTikAya kahe che. mahAvRSTikAyamAM puSkaLa apUchavanikAya rahe che. mahAvRSTi kyAre thAya che? uparyukta devanI jayAre samyapha ArAdhanA karavAmAM Ave che, tyAre anya dezamAM javAne pravRtta thayelA meghane teo potAnI jyAM samyapha ArAdhanA thatI hoya evA dezamAM laI jaIne varasAve che. vaLI vAyukAyarUpa pracaMDa pavana te vAdaLAone bIje thAne laI javAne badale tyAM ja rahevA daIne puSkaLa varasAda varasAvavAmAM madadarUpa bane che. sa. 50 zrI sthAnAMga sUtra : 02 44 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhunopapannadevoMkA nirUpaNa devavyApArInI prarUpaNA cAlI rahI che, tethI have sUtrakAra adhunApapanna dhruvanI ( tatkAla devaleAkamAM utpanna thayelA devanI) e sUtra dvArA prarUpaNA kare che sIai yAji' aduLovavanne taile''ItyAdi-- TIkA devalAkAmAMnA koIpaNa eka devalAkamAM ane papannaka deva-hamaNAMja utpanna thayele deva-A kSaNe ja jeNe devabhava prApta karyAM che evA deva-manuSya lAkamAM turata ja AvavAnI icchA kare che, eTale ke devalAkamAM devanI paryAye utpanna thayelA navIna deva evuM cAhe che ke huM atyAre ja mArI vaikriyalabdhi vaDe manuSyaleAkamAM cAlyA jauM. parantu nIce darzAvelA traNa kAraNeAne lIdhe te manuSyalekamAM AvavAne samatha thatA nathI-tevoyevu'' A pada dvArA ahIM je mahuvacananA prayAga thayA che tenA dvArA e sUcita thAya che ke je devaleAkeA che temAMnA koI paNa eka devalokamAM " yunopapannaveva " A kSaNe ja devanI pAMca utpanna thayelA devanI ahIM vAta karavAmAM AvI che, A rIte ahIM bahuvacana ekA vAcaka che, kAraNa ke eka devanI eka ja kALe aneka devaleAkeAmAM utpatti thaI zakatI nathI. athavA devalAka aneka che e vAtane prakaTa karavA mATe ahIM bahuvacana vaparAyuM che. te manuSyaleAkamAM AvavAnI IcchA e kAraNe icchA kare che ke pUrvabhavanA AyukALa teNe tyAM pasAra karelA che, pUrva5ricita snehIone dekhavAnI tene kAmanA raheche, A vAtane prakaTa karavA mATe sUtrakAre ahIM A pramANe kahyuM che-- te adhunA55nnaka deva, ahIM AvavA cAhe che te vaikriyalabdhithI ja AvavA cAhe che, te vAtane ayukta mAnavA jevI nathI, kAraNa ke peAtAnA mULa zarIre ahIM AvatA nathI. A manuSyaleAkamAM AvavAnI kAmanAvALe dhruva paNa ahIM je AvI zakatA nathI tenA traNa kAraNeA nIce pramANe che-- (1) ane papannaka deva ( A kSaNe ja devanI paryAye utpanna thayelo deva ) devalAkanA divya kAmaleAgAmAM eve mUti, gRddha ( lubdha ), graMthita (jakaDAcele) ane adhyupanna ( tallIna ) thai jAya che ke manuSyasa'kha'dhI kAmabhAge pratye tene AdarabhAva rahetA nathI--tenI najare manuSyanA kAmalegA te tuccha zrI sthAnAMga sUtra : 02 45 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAge che. te kAmone te sArA gaNatuM nathI, temane te pitAnA kAmanA mAnato nathI, te kAmamAM te nidAnathI baMdhAto nathI eTale ke te kAma bhegonI pitAne prApti thAya e saMkalpa karatA nathI. ahIM "kAma" padathI zabda ane rU5 grahaNa karavA joIe ane "bhega' padathI gaMdha, rasa ane sparza grahaNa karavA joIe. athavA " zAkhyate rUti vAmAH" A vyutpatti anusAra je abhilavita (icchita) hoya che tenuM nAma kAma che. "ane ri moH " je bhegavavAmAM Ave che tene bhoga kahe che, evAM bhega zabdAdi rUpa hoya che. A rIte mane jJa zabdAdikane kAmaga kahe che, ema samajavuM. te navIna deva A kAmamA mUcchita thaI jAya che. jema mUcchita vyaktine AjubAjunuM bhAna rahetuM nathI, tema te navA utpanna thayelA devane paNa te kAmamAM lIna thaI javAne lIdhe bIjuM kaI bhAna rahetuM nathI. te kAmamAM te vRddha (lupa) thaI jAya che kAraNa ke te e vAtane samajavAne asamartha bane che ke tenuM svarUpa anitya Adi lakSaNavALuM che. te A kAmagenI adhikamAM adhika AkAMkSAvALo banI jAya che ane tenAthI tRpta thatuM ja nathI. A kAmago pratye tene eTalo badhe neha baMdhAya che ke derIthI jakaDAyelA mANasanI jema te A snehanA baMdhanathI jakaDAyela mANasanI jema te A nehanA baMdhanathI jakaDAyeluM rahe che, ane te kAraNe te temAM tanmaya thaI jAya che. A prakAranI paristhitimAM mUkAyela te deva manuSyabhava saMbaMdhI kAmagane tuccha gaNu thaI jAya che, temane te yathArtha rUpe mAnatuM nathI, te kAmagothI potAnuM prayojana sAdhI zakAze, evuM tene lAgatuM nathI, bhaviSyakALamAM paNa temane prApta karavAnI bhAvanA rAkhatA nathI. aprApta vastune prApta karavAnI abhilASA karavI tenuM nAma nidAna (niyANuM) che, evuM niyANuM te bAMdhato nathI. vaLI te evI paNa bhAvanA rAkhate nathI ke te (kAma ) mArI sAthe rahe ane huM temanI sAthe rahuM. A rIte divya viSayomAM prasakti (Asakti) hovA rUpa pahelA kAraNane lIdhe, te adhunepapana deva manuSyalekamAM AvavAnI kAmanAvALo hovA chatAM paNa AvI zakato nathI have bIjuM kAraNa prakaTa karavAmAM Ave che-te adhune papanana deva jyAre divya kAmomAM mUcchita, lubdha Adi vizeSaNavALe thAya che, tyAre tene zrI sthAnAMga sUtra : 02 46 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyabhava saMbaMdhI saneha-(je sanehane lIdhe te manuSyalokamAM AvavAnI abhilASA karatuM hatuM,) ja naSTa thaI jAya che, ane tenI jagyA devaleka saMbaMdhI prema laI le che. A rIte divya prema saMkrAtirUpa A bIjuM kAraNa samajanuM. have trIjuM kAraNa prakaTa karavAmAM Ave che-divya kAmomAM mUcchabhAva AdithI thayele deva te divya kAmagomAM e te jakaDAI jAya che ke tenA manamAM evo vicAra Ave che ke hamaNu thoDIvAra te A bhege jogavI lauM, tyArabAda thoDIvAramAM ja manuSyalokamAM ja cAlyA jaIza. A pramANe te vicAra kare te ja rahe che ane vicAramAM ne vicAramAM samaya pasAra thatA ja rahe che. A rIte eTale dIrghakALa vyatIta thaI jAya che ke jyAre te manuSyalekamAM AvavAne pravRtta thAya che tyAre tene khabara paDe che ke jemane huM maLavA mAguM chuM te mAtA, pitA Adi te kayAranA ya mRtyu pAmI cukayAM che. have kone maLavAne mATe tyAM javAnuM rahe che ! A rIte asamApta kartavyatArUpa A trIjA kAraNane lIdhe te adhunopapanna deva manuSyalakamAM AvavAnI kAmanA vALa hovA chatAM paNa AvavAne asamartha bane che. vRddhasaMpradAya e che ke devatAonA eka mahattane nATakamAM A manuSyalakane be hajAra varSane kALa vyatIta thaI jAya che. te be hajAra varSamAM te apAyusaMpanna tenA mAtApitA Adi sagAMsaMbaMdhIo paraloka sidhAvI gayAM hoya che. A prakAranI paristhitimAM ahIM te kone maLavA mATe Ave? A kAraNe te manuSyalekamAM AvatA nathI. have sUtrakAra e samajAve che ke je adhune papana deva divyakAmamAM amaSThita, alubdha Adi vizeSaNavALe hoya che te nIcenAM traNa kArane lIdhe A manuSyalokamAM AvavAnuM icche che ane jaldI AvI paNa zake che. (1) tene e vicAra Ave che ke mane pratibaMdha karanArA ane pravajyA Adi denArA AcAryaparameSTi che, athavA anugAcArya che, sUtrapAThaka upAthAya che, ane sAdhuone AcAryopadiSTa vinaya, vaiyAvRtya Adi kAryomAM pravRtta karanArA pravartake che. kahyuM paNa che ke-"tAraMgajoyuM" ItyAdi. tathA pravartakane pravartita karanArA-saMyamamAM zithila thayelA munione saMyamamAM sthira karanAra sthavire che. kahyuM paNa che-"dhira zALA the" ItyAdi. zrI sthAnAMga sUtra : 02 47 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI tyAM gaNAcArya che, gaNadhara che, ane gaNAvacchedaka che. jemanuM je gaNa hoya che te gaNanA AcAryane te gaNanA gaNAcArya kahe che. gurune Adeza thatAM je sAdhu keTalAka sAdhusamUhane potAnI sAthe rAkhe che tene gaNa dhara kahe che kahyuM paNa che-"viSane Dha " ItyAdi- jemane AdhIna gaNane avaracheda ( vibhAga, aMza) hoya che temane gaNachedaka kahe che. teo gaNuzane laIne gacchanA upaSTabhane-AdhAra mATe pAtra Adi upadhinI mArgaNane nimitte vihAra kare che. kahyuM paNa che ke - bAdamAvaLajJamAvA" ItyAdi- uparyukta AcArya AdinA prabhAvathI ja meM A prakAranI divya devadhi, divya devaghuti, ane divya devAnubhAva labdha karyo che. prApta karyo che. abhisamanvAgata karyo che-(tenA para mAro adhikAra jamAvyo che. ) te mAre temanI pAse javuM joIe, te bhagavantone vaMdaNA karavI joIe, temane namaskAra karavA joIe, temane mAre satkAra kare joIe, sanmAna karavuM joIe, kAraNa ke teo mAre mATe kalyANarUpa che, maMgaLarUpa che, daivatarUpa che, ane tyarUpa-jJAna svarUpa che. tethI mAre temanI vidhisahita papAsanA karavI joIe A prakA. ranI vicAradhArAne kAraNe te adhune papana-tatkAla utpanna thayele deva A manuSyalokamAM jaladI AvavAne samartha thAya che. e ja vAta sUtrakAre ahIM "humati " Adi padethI prakaTa karI che. te deva evuM mAne che ke A je mahAvyAddhi AdinI mane prApti thaI che te temanA prabhAvathI prApta thayelI che. A mahAkaddhi Adi svalpakALamAM rUpAntara pAme evI nathI-badalAI jAya evI nathI. evI A devakanI vimAna, ratna AdirUpa saMpatti che ane zarIrAbharaNu AdinI yuti che. athavA "vicA vittiH" A prakAranI tenI saMskRta chAyA levAmAM Ave, "te divya ISTa parivAra AdinA saMgarU5 devayuti " e paNa tene artha thAya che. vaLI zrI sthAnAMga sUtra : 02 48 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaikriya Adi karavArUpa je acittva sAmarthyanI mane prApti thaI che te temanA ja upadezane lIdhe pUrvabhavamAM karelAM zubha karmonA prabhAvathI upArjita kareluM che, ane A bhavamAM mane tenI prApti thayelI che, tathA bhAgyarUpe te saghaLI sAmagrI mArI sAme upasthita paNa thai cukelI che. te atyAre ja huM manuSyaleAkamAM jauM, te upakArI puruSone vaNA karUM-vacanathI temanI stuti karUM, zarIra namAvIne vinamratApUrvaka temane namaskAra karU', ucita vinayAdinI pratipattithI temanuM sanmAna karUM, tathA kalyANusvarUpa, maoNMgaLasvarUpa, dharma devasvarUpa, ane jJAnasvarUpa te bhagavantAnI vidhisahita payu pAsanA karU. A ponuM vizeSa vivaraNa AvazyakasUtranI sunitASiNI TIkAmAM ApyuM che, te tyAMthI vAMcI levuM. A prakAranuM dharmAMcA vagerenI vandanAviSayaka prathama kAraNa che. bIjuM kAraNu A pramANe che-" aduLotraMnne ' ityAdi devaleAnA divya kAmaleAgeAmAM murchAbhAva AdithI rahita Aya evA aneApapanna devanA manamAM eve vicAra Ave che ke " A manuSyalAkamAM mArA avadhijJAnanA viSayabhUta manuSyabhavamAM avadhi Adi jJAnasapanna avA che, anazanAdi 12 prakAranA tapanuM AcaraNa karanArA tapasvI jIveA che, je cha chaThThanA taparUpa duSkara tapasyAo karatA rahe che ane pAraNAne divase paNa Aya'bilanI tapasyA kare che tathA te pAraNAne nimitta paNa je saMshastAhi ( bharelA hAthe ) pradatta ane utidhAmika ( nAkhavAnA svabhAvavAle ) mAhArane grahaNa kare che, jee dhanya nAmanA aNugAranI jema duSkaramAM duSkara tapasyA karanArA che, evAM tapasayamarUpa azvaryAdithI sapanna evA tapasvI bhagavantAne vaRRNA Adi karavAne mATe mAre javuM joIe. A prakAranuM jJAnI tapasyI munienI payu pAsanA karavAnI abhilASArUpa khIju kAraNa che. have trIjuM kAraNa prakaTa karavAmAM Ave che. ' gakuLovavaze ' ityAdi divya kAmalegAmAM amUrchAbhAva Adi vizeSaNAvALA te adhunApapanna deva evA vicAra kare che ke mArA pUrvabhavanA mAtA, pitA, patnI, bhAi, bahena, putrA, putrI, putravadhU Adi sau sagAMsaMbaMdhI manuSyalAkamAM rahe che. tA huM temanI pAse jaIne prakaTa thauM ane mArI A prakAranI divya devaddhi Adine te pratyakSa joI le. A prakAranuM mAtApitA AdinI samakSanA prAdubha dhanarUpa trIjuM kAraNa che. // sU. 51 // zrI sthAnAMga sUtra : 02 49 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devoke vyApAroMkA nirUpaNa have sUtrakAra nIcenA cAra sUtreA dvArA devavyApAranuM kathana kare che-- " to kALAvuM pUrve phennA " ityAdi-- TIkAya nIce darzAvelA traNa sthAnAnI deve cAhanA kare che-(1) manuSyabhavanI, (2) Aya kSetramAM janma levAnI, ane (3) devaleAkamAMthI cyavIne sukulamAM utpanna thayAnI. A traNa kAraNeAne lIdhe deva pazcAttApa kare che-(1) zArIrika baLa AlpsAllAsa rUpa vIya, puruSakAra parAkrama AtmabaLa-puruSArtha ane utsAha, upadravanA abhAvarUpa kSema sukAla thAya tyAre AcAya ne upAdhyAyane sadbhAva thatA nIzagI zarIra ATalI ATalI sAmagrInA sadUbhAva hAvA chatAM paNa meM khahutazrutanuM adhyayana ja na karyuM. arthAt zAstra bhaNyA nathI. A prakAranuM A zruta na jANuvA rUpa viSayaka pazcAttApa karavAnuM prathama sthAna che. khIjuM sthAna ( kAraNu ) A pramANe che graho vahu mA hrauDha prativaddhana ' ItyAdi--DuM leAjana, vastra, AdinI prApti dvArA ja mArA nirvAha calAvavAmAM racyApacyA rahyo, paraleAka sudhAravAnI meM' bilakula paravA na karI, huM vicAmAM ja lelupa rahyo, ane te kAraNe dIrgha samaya ( ghaNA kAla ) sudhI huM zrAmaNya paryAyanuM pAlana karI zakayA nahIM, A prakAranu dI kALa zrAmaNyaparyAya nahIM pALavA rUpa parivarjana rUpa, pazcAttApanuM A khIjI kAraNa che. have tenA pazcAttApanuM trIjuM kAraNu prakaTa karavAmAM Ave che--Rddhi, AcArya pada prApti Adi avasthAmAM narendrAdikA dvArA mArI pUjA thatI rahe evI maneAkAmanAthI yukta ane manajJa raseAnI kAmanAthI yukta rahyo tathA zArIrika sukhaprApti taraphe ja mAruM adhika dhyAna rahyuM. te kAraNe huM bahu ja gurukamAM bhAre kavALA thatA gayA. te vastuonI prAptinA abhiyAnane ( kanA ceAgathI ) AdhIna thaIne ane temanI aprAptimAM temanI cAhanAne kAraNe upArjita azubha bhAvAnA saMdhathI utpanna thayelA karmAMnA bhArathI huM bhAre anyA, bhAgarUpa-manejJa zabdAdirUpa AmiSamAM atyanta mAsakta rahyo, ane te kAraNe me vizuddha ( aticAra rahita ) cAritranu pAlana karyu" nahIM. A prakAre vizuddha cAritranA anAcaraNu ( AcaraNu na karavA rUpa ) rUpa, A trIjuM kAraNu samajavu'. uparyukta traNa kAraNeAne lIdhe a deva pazcAttApa kare che. traNa kAraNAne lIdhe deva e vAta jANI le che ke ahIMthI (devalAkamAMthI) mArU cyavana thavAnA samayamAvI pahoMcyA che-(1) potAnA vimAneA tathA zrI sthAnAMga sUtra : 02 50 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Abharane jyAre te kAntirahita thayelA bhALe che, tyAre tene samajaNa paDI jAya che ke have ahIMthI mAruM cyavana thaze. temAM niprabhatA autpAtika hoya che athavA cakSumAM vizvama thavAne kAraNe dekhAya che. te vimAne vageremAM te niSNabhatA svAbhAvika hatI nathI. (2) kalpavRkSo plAna thatAM dekhAya che ane (3) pitAnI zarIra-dIptirUpa tejalezyA tene naSTa pAmatI dekhAya che. A traNe prakAranAM cihnone denA ovanakALe sadubhAva rahe che. te kAraNe pitAnuM je cyavana thavAnuM che tene deva jANuM jAya che ke huM paNa che ke-"mAcAra" ItyAdi. e ja traNa kAraNane lIdhe deve paritaH (saMtApayukta) thAya che. nIce darzAvelAM traNa kAraNane lIdhe deva udvi-mAmAlinya yukta thAya thAya che. tene e vicAra Ave che ke " A kevA AzcaryanI vAta che ke A pratyakSa rahelI tathA mArI samIpe vartamAna (vidyamAna ) evI je divya devaddhi, divya devahuti, divya devaprabhAva Adine meM labdha karyA che, prApta karyA che ane abhisamanvAgata (svAdhIna) karyA che. temane cheDIne mAre A devakamAMthI ane A devaparyAyamAMthI zruta thavuM paDaze." devanA udveganuM bIjuM kAraNa A pramANe che-tene e vicAra Ave che ke " are! A kevA duHkhanI vAta che ke ahIMthI tiryazlokamAM jaIne mAre koI niyamAtAnA garbhamAM rahevuM paDaze. tyAM mAre garbhamAM mAtAnA Artava (raja) ane pitAnA zukane tathA e banenI sAthe saMskRSTa-saMzliSTa (eka rUpa thayelA) azucIrUpa AhArane sarva prathama (prathama samayamAM ja) zarIranirmANa nimitte grahaNa karavuM paDaze." te devane uganuM trIjuM kAraNa nIce pramANe che-"aho " ItyAdi- tene e vicAra Ave che ke "mAre jananInA udaragata zeNita Adi azuci dravyanA samUharUpa kalamala rUpakAdavathI bharelI evI garbhasthAnarUpa jagyAmAM, ke je bilakula apavitra thayelI che ane jyAM eka samaya paNa rahevAnuM na game evI che, tyAM rahevuM paDaze. A viSayane anulakSIne be gAthAo ApI che-"revA vi Tevo" ItyAdi. A prakAranAM traNa kAraNone lIdhe devane udvega thAya che. sU. parA zrI sthAnAMga sUtra : 02 51. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devone vimAnakA nirUpaNa A pramANe devasaMbaMdhI prarUpaNa karIne have sUtrakAra temanA AzrayasthAna rUpa vimAnenuM varNana kare che-"tiraMTiyA vimAnar gowttA" ItyAdi- TIkArya-traNa prakAranA AkAravALAM devavimAne kahyAM che. athavA traNa prakAre saMsthita vimAne kahyAM che-(1) vRtta-valayAkAravALAM, (2) vyasa-traNa khUNAvALAM, ane (3) catuSkoNa-cAra khUNAvALA. " " ItyAdi temAMthI vRtta athavA goLAkAranA je vimAne che, teo kamaLanI kaNikA (madhyabhAma) nA jevA AkAravALA hoya che, ane badhI tarapha-cAre dizAemAM prAkAra (keTa) thI gherAyelAM che, temane eka eka dvAra hoya che. je je vyastra vimAne che teo kaMgATakanA saMsthAnavALA eTale ke ziMgaDA jevA AkAravALA hoya che. te vimAne pitAnA be pArthabhAgamAM-pratyeka dizAmAM jyAM vRtta (gALa) vimAna che-te dizAmAM te teo baMne tarapha prAkArathI parikSita ( gherAyelAM) che, ane eka dizAmAM vedikAthI parikSita che, tathA temane traNa traNa daravAjA che. zuMDAdaMDanA je je prakAra hoya che, tenuM nAma ahIM vedikA kahyuM che. je caturastra (cAra khUNAvALAM) vimAne che, teo aphATaka ( akhADA) nA jevAM AkAravALAM hoya che. akSATaka (akhADe) cAra khUNAvALe athavA zekora hoya che, akhADAnA je ja temane AkAra che. temanI cAre dizAmAM vedikAo AvelI che, te vimAnene cAra cAra daravAjA hoya che. tathA je puSpAvakIrNa vimAne che, teo anya prakAranAM paNa che, kAraNa ke temanA AkAra vividha prakAranA hoya che, tethI puSpAvakIka vimAna AvalikA praviSTa hotAM nathI, vRtta (geLa) Adi AkAravALAM vimAne ja AvalikA praviSTa hoya che. A viSayane anulakSIne nIce pramANe gAthAo che-"sahu paheluM ItyAdi- ti uDDiyA" ItyAdi-te vimAne ghane dadhi, ghanavAna ane avakAzAntara, A traNapara avasthita (rahelAM) che. zarUAtanA devalokanA vimAna ghane dadhinA upara avasthita che. trIjA, cothA ane pAMcamAM devalokanAM vimAne ghanavAtane AdhAre rahelAM che. chaThThA, sAtamA ane AThamA devalokanA vimAne zrI sthAnAMga sUtra : 02 52 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghanodadhi ane ghanavAta, e baMnene AdhAre rahelo che, paraMtu tristhAnakane ahIM adhikAra cAlatuM hovAthI ahIM temane grahaNa karavAmAM Avela nathI. mAtra avakAzAntarane sahAre sthita vimAne AThamA devakathI uparanA devalakamAM ja che. kahyuM paNa che ke -"ghaLada " ItyAdi. jIvakI gatikA nirUpaNa " sivida" ityAdi-vimAnanA traNa prakAra kahyAM che-(1) avasthita, (2) vediya, ane (3) pAriyAnika. je vimAne zAzvata che-anAdikALathI sthita che temane avasthita vimAne kahe che. bhogAdi nimitta deve dvArA pitAnI kriyalabdhithI nirmita vimAnane vaikriya vimAne kahe che. tirtha karanA janmanA avasare je vimAnamAM besIne deve tiyakamAM Ave che, te pAlaka, puSpaka Adi vimAnane pAriyAnika vimAne kahe che. zAstrakAra pote ja temanuM nirUpaNa AgaLa karavAnA che. je sU. 53 che devenuM varNana karIne have sUtrakAra vaikiya AdinA sAdhamyane lIdhe nArakAdi nI daSTinA nirUpaNapUrvaka gativaktavyatAnI prarUpaNA karavA nimitte pAMca sUtranuM kathana kare che-" tivihA ne cA " ItyAdi TIkArtha-dRSTinI apekSAe nArake traNa prakAranA kahyA che-(1) samyagdaSTi SAraSTi ane (3) sabhya mithyASTi (mizradaSTi). keTalAka nArake mithyAraSTivALA hoya che, tethI temane mithyAdRSTi kahe che. keTalAka nArake samyaka raSTivALA hoya che, tethI temane samyagRSTi kahe che. keTalAka nArako ane prakAranI dRSTithI yukta hoya che, tethI temane mizradaSTi kahe che. ekendriya ane vikalekTri sivAyanA vimAnika paryantanA samasta che paNa A traNe prakAranI draSTievALA hoya che. ekendrimAM mAtra mithyAtva-mithyA dRSTine ja sadubhAva hoya che. vikalendrimAM ( kIndriya, trIndriya ane caturindriya jImAM) mizradaSTine bhAva hoya che. A rIte ekendri ane vikalendrimAM traNe traNa daSTie sadUbhAva nahIM hovAne kAraNe uparanA kathanamAM temanuM pari. zrI sthAnAMga sUtra : 02 53 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vana karavAnuM kahyuM che. trividha dazanavALA jIvA huMti ane sugatinA yAgathI duta ane sugata thAya che, te kAraNe sUtrakAra have duti ane sugatinI prarUpaNA kare che-" to " ityAdi-- kruti-duHkharUpa gati-traNa kahI che-(1) naiyika duti, (2) tiryaMca druti ane (3) manuSya duryaMti. nairayika durgA*timAM mAtra duHkhane ja sadUbhAva hoya che. tiya ca durgaMtimAM vadha, badhana, zarIrachedana, atibhArArApaNu Adi du:kha bhogavavuM paDe che. manuSya durgatimAM sAmAnya rIte zArIrika, mAnasika Adi aneka prakAranA duHkhAnA sadbhAva hoya che. " to muddo ' ityAdi, sugati paNa traNa ja kahI che (1) siddhi sugati-temAM anaMta jJAna, dana Adine sadbhAva rahe che. (2) deva sugati-temAM divya devaddhi AdinA saddabhAva rahe che. manuSya sugati-temAM pUrva puNyanA uddayathI sAmAnya rIte zArIki, mAnasika, kauTuMbika Adi sukhAnubhavane sadbhAva rahe che. tathA daivAdi mekSa paryaMntanA sukhanI prAptinA kAraNarUpa A gati hAya che. " tao duggayA paNNattA tathA to sunA pAttA A e sUtranA atha spaSTa che. ahIM durgati pada dvArA evAM sthAnAnI vAta karavAmAM AvI ke jyAM jIvanI avasthA du:khamaya hoya che, ane sugatithI evAM sthAnAne grahaNa karavAmAM AvyAM che ke jyAM jIvanI avasthA sukhamaya hoya che. ! sU. 545 nigrantha anagAroke AcArakA nirUpaNa d' tapasyA karavAne kAraNe ja jIva siddhAdi avasthAvALA tathA sukhamaya avasthAvALA thAya che. tethI have sUtrakAra te tapAsyAvAna jIvAnA kartavyavizeSAnI, ane parihatrya vizeSAnI (tyAga karavA ceAgya vastuenI ) prarUpaNA karavA nimitte natha aNugAranA AcAranuM pratipAdana karatAM 14 sUtrAnuM kathana kare che-" 3stha mattiyaNa nuM mimbula pati " ItyAdi ,, TIkA-jeNe caturtha bhakta ( eka upavAsa ) karelA che evAM bhikSune traNa pAnaka (traNa jAtanA pANI) ne svIkAra karavAnuM ka2e che. catuthalaktamAM upavAsanA zrI sthAnAMga sUtra : 02 54 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgalA divasanA eka TaMkanA bhajanane, upavAsanA dinanA bane vAranA bhajana ane pAraNanA divasanA ekavAranA bhejanane tyAga karavAmAM Ave che, eTale ke eka upavAsanuM nAma ja caturthabhakta che. A upavAsa jeNe karyo hoya che tene caturthabhaktika kahe che. ATha prakAranAM karmonuM nAma ja "budhA" che, kAraNa ke tenA prabhAvathI ja jIva cAra gativALA saMsArane bhegavavAnI IcchA kare che-"saMpAtivAt siddhiH" A "kSudhA' padanI vyutpatti A pramANe che-"suthati vumukSo-monuM rUri-caturijhama isaMhAraM casmAra phari kSatta " A sudhAne-ATha prakAranAM karmone je tapa Adi dvArA naSTa karI nAkhe che, tenuM nAma bhikSu tapasvI che. evA bhikSune A traNa prakAranA pAnaka (pANuM) kape che-(1) usedima, (2) saMsekima ane (3) taMduladhAvana ulvedathI je pAnaka niSpAdita thAya che te pAnakane utsadima pAnaka kahe che. eTale ke bAphelAM ghauM, tala Adine je pANIthI dhoyA hoya te pANI, athavA ghauM AdinA leTanI kaNeka je kathareTa Adi pAtramAM bAMdhI hoya, te katharoTa AdinA dhAvaNanA pANIne ubhedima pAnaka kahe tathA che. je pANa saMseka dvArA nivRta thAya che te pANIne saMsekima pAnaka kahe che. jemake bAphelA taMdulAyaka (tAMjaLa), methIdANA vagere pAMdaDAvALA zAkane je pANIthI dhevAmAM Ave che, te pANI tathA cokhAnA dhAvaNujaLane taMduladhAvana pAnaka kahevAya che. " ItyAdi. jeNe be upavAsa karyA che evA bhikSune A traNa prakAranA pAna, (pANI) levAnuM ka9pe che-(1) tilodaka, (2) tuSAdaka ane (3) yadaka. talanA dhAvaNa jaLane tiledaka kahe che. trIhi (eka prakAranA khA) nA dhAvaNujaLane tuSadaka kahe che ane javanA dhAvaNujaLane yadaka kahe che "gamamatti " ItyAdi je bhikSue traNa upavAsa karyA che tene nIcenA traNa pAka levA kalape che-(1) AyAmaka, (2) sauvIraka ane (3) zuddhavikaTa, maga AdinA esA zrI sthAnAMga sUtra : 02 55 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNune AyAmaka kahe che. kAMjika (kAMjI) ne sauvIka kahe che ane garama pANIne zuddhavikaTa kahe che. " tiviSe vaLe vAtte " traNa prakAranA upahata athavA upahita kahyA che. bheAjana sthAnamAM AnIta (lAvavAmAM AvelA ) bhaktanuM (AhAranuM) nAma upahita athavA upadbhuta che. tenA traNa prakAra nIce pramANe che-(1) kaeNlikApata, (ra) zuddhopahRta, ane sasRSTIpata. utsava Adine nimitte sampAdita bheAya padArthane anya gRha AdimAM je mekalavAmAM Ave che tene kulikApahRta kahe che. gujarAtI bhASAmAM tene lahANI athavA pirasaNu kahe che. A kailikApahata agRhItA nAmanI je pacamarpitaiSaNA che tenA viSayabhUta hAya che. kahyuM paNa che ke " siya paddeLanArUM" ItyAdi. te vyaMjanAdikAthI yukta heAya che. alepakRta athavA zuddha AdananuM nAma zuddhopata che. A zuddhopahRta apalepA nAmanI ceAthI eSaNAnA viSayabhUta che. khAnArA jyAM sudhI gRhIta bhaktamAM ( annamAM) hAtha nAkhatA nathI, tyAM sudhI tene mukhamAM mUkI zakAtuM nathI, tethI te sasopata hoya che. A ceAthI eSaNAmAM bhajanA (vaikalpika svIkAra ) kahI che, kAraNa ke te lepa alepa kRtAdirUpa hoya che. kahyuM paNa che ke " yuddha 2 ahevadara " ItyAdi---- ahIM trikasaceAganI apekSAe eka, be ane traNanA sayAgathI sAta avagrahavALA sAdhu hAya che. / 1 / " tividde hindu " ityAdi-- avagRhIta traNa prakAranuM hAya che kAIpaNa prakAre dAtA dvArA gRhIta bhaktAdi vastunuM noma avagRhIta che. tenA traNa prakAra nIce pramANe che(1) dAtA je bhaktAdinuM dAna devAne mATe hAtha vaDe le che te A chaThThI piMDeSaNA che. tene anulakSIne vRddha vyAkhyA A pramANe che--pirasanAra (dAMtA) pirasavAnA pAtramAMthI-AdanAdi-bhAta vigere je pAtramAM rAkhela che te thALI ADhi pAtramAMthI edanAdi laIne jene apaNu karavA Icche che ( pirasavA mAge che) tenA pAtramAM te AdanAdi ApavAne mATe upasthita thai gayeA che, parantu lenAra 8. mA ardi " 'mane te Apaze| mA' evuM kahe che, ane eja vakhate bhikSA prApti nimitte nIkaLelA keAi munijana tyAM AvI jAya che. have tyAM padhArelA te munine joIne riveSaka ( dAtA ) te munine kahe che " huM mune ! Apa ApanuM pAtra ahIM mUke, dAtAnA AvA vacana sAMbhaLIne muni peAtAnuM pAtra tenI samakSa mUkI de che, dAtA temAM ekanAdika bhejya vastu daI de che. A avasthAmAM sayatanuM pratyeAjana pUrNa karavAmAM gRhasthe pAtAnA hAthane eka taraphathI bIjI tarapha ja karyAM che, tyAMthI teNe gamanAdi zrI sthAnAMga sUtra : 02 56 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyuM nathI, AnuM nAma jApahata che. kahyuM paNa che "jJAnara uriNa" ItyAdi cA saMti" pariveSaka (dAtA) bhaktAdine ( jya padArthone) pitAne sthAnethI calAyamAna thayA vinA (pitAne sthAne ja rahIne) bhakta bhAjanamAMthI (bhajya padArtha jemAM rAMdhele che te pAtramAMthI) bhejanapAtramAM mUkI de che, tenuM nAma dvitIya avagRhIta che. kahyuM paNa che ke "za sAhImari " ItyAdi- caDyA kSitti" je bhaktAdikane thAlI AdimAM nAkhavAmAM Ave che. tene tRtIya avagRhIta kahe che. tene viSe nIce pramANe vRddha vyAkhyA che. bhAtamAMthI pANIne alaga karavAne mATe-osAmaNune judu pADavA mATe, athavA tene ThaMDA pADavA mATe keI eka tAsa AdimAM rAkhIne temAMthI laIne khAnArane pirasyA bAda je bhAta vadhyA hoya tene pAMjarA AdimAM rAkhanArI gRhastha strI je keIne ApI de che, te tenuM nAma tRtIya avagRhIta che. sividda gonoriyA" ItyAdi avamadarikA traNa prakAranI hoya che. UNodarI (eTale ke bhUkha karatAM paNa ochuM khAvuM te) nuM nAma amerikA athavA avamaudarya che. tenA traNa prakAra che-(1) upakaraNa avamodarikA, (2) bhaktapanAva medarikA, (3) bhAvAva madarikA, ochA pramANamAM upakaraNe rAkhavA tenuM nAma upakaraNAme darikA che. jeTalI bhUkha lAgI hoya tenA karatAM nyUna AhArapANI levA tenuM nAma bhaktapanAvamodArika che. krodhAdi kaSAyene pratidina tyAga karI tenuM nAma bhAvAvamodarikA che. kahyuM paNa che ke-"zodALamajuti" ItyAdi- 1 "sarLomoriyA" ItyAdi-upakaraNa amerikAnA traNa prakAra che. (1) eka vA, (2) eka pAtra, ane (3) tyaktopadhi svAdanatA. anya suni. ja dvArA upayogamAM levAyelA vastra, pAtra Adine ja upayoga karI tenuM nAma tyakatAdhi svAdanatA che. A prakAranA vastra Adine dhAraNa karavuM te saMyama pAlanamAM dhAraNa karavA joIe, e A kathanathI phalita thAya che. have satrakAra ahita hitanI apekSAe nigraMthanA saMbaMdhamAM vaktavyatAnuM kathana kare che-"a " ItyAdi- jemaNe maryAdAthI adhika vApAtrAdi rUpa dravyagraMthine tathA rAgadveSAdi rUpa bhAvagraMthine tyAga karI nAkhe heya che, temane nitha kahe che. evA nithi munijana ane sAdhvIone mATe traNa sthAne ahitakartA, aniSTakartA, asukha (dukha) kartA, akSama (ayukta), aniHzreyasa (akalyANa) kAraka, ananugAmikatA (azubhAnubandha) nA kartA gaNAya che. upakArI rUpe je kAlAntare sAthe jAya che tene AnugAmika kahe che, ane tenAthI viparIta zrI sthAnAMga sUtra : 02 57 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anugAmika azubhAnubaMdha hoya che. have te ahitakArI sthAne nA traNa prakAra prakaTa karavAmAM Ave che-(1) janatA (ArtanAda kare te), (2) karka raNutA-vasavATanuM sthAna, upAdhi AdinA dene prakaTa karate bakavAda kare tenuM nAma karka raNutA che. ane (3) apadhyAnatA-AraudradhyAna karavuM tenuM nAma apadhyAnatA che. paraMtu A traNa sthAna karatAM viparIta vRtti rAkhavAthI nirAzena hita thAya che, temane sukhanI prApti thAya che, temanA kSamAguNanI vRddhi thAya che, temanuM zreya (kalyANa) thAya che, ane anugAmikatA (zabhA. banya) rUpe kAlAntare te temanI sAthe jAya che. "tamo saItyAdi nirgoe A traNa zalyane parityAga kara joIe-jenA dvArA jIvane hAni ( takalIpha) pahece che tenuM nAma zadha che. A zalyanA dravya ane bhAvanI apekSAe be bheda kahyA che. bANa Adine dravya-zalya kahe che, ane bhAvanI apekSAe mAyA, nidAna ane mithyAtvanA bhedathI traNa prakAranA zakya che. zalyanI jema (choDavAmAM AvelA prANanA agrabhAganI jema) bAdhaka (pIDAkAraka) hovAne kAraNe mithyAdarzanane zayarUpa kahevAmAM AvyuM che. aniMdya, anazana, brahmacarya Adi tapanuM sevana karatAM karatAM devaddhi AdinI prAptinI kAmanA karavI tenuM nAma nidAna che. A nidAna paNa jIvane zalyanI jema duHkhadAyaka nivaDe che. mithyAdarzana paNa jIvanI pariNatine sudharavA detuM nathI-Atmastha thavA detuM nathI-yathArtha zraddhAne roke che, tethI te paNa zalyanI jema jIvane mATe sadA duHkhadAyaka ja hovAthI tene mithyAdarzana zadha kahevAmAM AvyuM che. nirca ne je kAraNone lIdhe labdhinI prApti thAya che, te traNa kAraNenuM have sUtrakAra kathana kare che-"tIthuiM DhALe " ItyAdi zabdAdika viSayemAMthI je vizrAma (virAma) prApta kare che eTale ke zabdAdika viSayone je parityAga kare che, athavA tapasyA kare che tene muni paDe che. zramaNa nigraMtha A traNa kriyAvizeSAcaraNarUpa kAraNone lIdhe saMkSipta vipula tejalezyAvALA hoya che. ahIM zramaNanI sAthe je nirca thapadano prayoga karAve che te e vAtane prakaTa kare che ke je zramaNa dravyagraMthi ane bhAvagraMthithI rahita hoya che, tene ja sAce zramaNa kahevAya che. e zramaNa zrI sthAnAMga sUtra : 02 58 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTa tapasyAnA prabhAvathI evI te jetezyAne prApta karI le che ke je aneka yojana parimita kSetramAM rahelI vastuone bALIne bhasma karI nAkhavAne samartha hoya che. te telesthA viziSTa tapasyAnA prabhAvathI Avirbhuta, labdhivizeSa dvArA pedA thaI hoya che. je maharSi zramaNa nigraMthane A tejalezyAnI prApti thaI hoya che te tenA prabhAvathI sUryabiMbanI jema durdaza (jenI sAme jovAmAM paNa takalIpha paDe e) hoya che, ane aneka jIvamAM saMtApane utpAdaka thAya che. paraMtu A viziSTa prabhAvazAlinI tejalezyAne prApta karanAra zramaNa tithanI bAbatamAM evuM banatuM nathI, kAraNa ke pote prApta karelI tejalezyAne te pitAnI aMdara ja saMkSipta karIne rAkhe che, kAraNa ke zAntine uga tenI aMdara eTale adhika hoya che ke jenA kAraNe te tejalezyA tenA zarIranI aMdara kAMte lIna thaI jAya che, athavA to hasvatA prApta kare che. je evuM thatuM na hatuM te te sUryanA biMbanI jema durdazanIya ane aneka prANIgaNe mATe saMtApakAraka thaI paData. je kAraNene lIdhe prApta thayelI tejalezyAne saMkSipta karI levAmAM Ave che. te traNa kAraNe have prakaTa karavAmAM Ave che (1) AtApanA-jyAre grISma Rtu cAlatI hoya tyAre sUryanI tarapha mukha rAkhIne ane bane bhujAo UMcI rAkhIne AtApanAnuM sevana karavuM, hemanta RtumAM prAvaraNa rahita thavuM eTale ke mahapatti ane calapaTTaka sivAyanA badhAM kapaDAM utArI nAkhavA, ane varSAkALamAM indriya, kaSAya ane jegone rekIne vivikta sthAnamAM zayyAsananuM sevana karavuM tenuM nAma AtApanA che. (2) krAdhAdine nigraha karIne-nahIM ke azakta hovAne lIdhe aMdha vyaktio dvArA karAyelA aparAdhane sahana karavo tenuM nAma kSAntikSamA che. (3) pAraNAnA samaya sivAyanA anya samaya daramiyAna pANInA varjana ( tyAga) vALI chaThTha chaThThAdi rUpa tapasyA nirantara cha mAsa paryanta karavI tenuM nAma apAnaka tapa kama che. A prakAranA AtApanA, kSAtikSamA ane apAnaka tapa:kamarUpa traNa kAraNane lIdhe tejalezyAnI zrI sthAnAMga sUtra : 02 59 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhyi utpanna thAya che, ane zramaNa nirgatha tene saMkSipta karIne zarIranI aMdara ja rAkhe che. traNa mAsanI avadhi (samaya maryAdA) vALI bhikSupratimAne dhAraNa karanAra aNagArane bhajana ane pAnanI traNa datti levI kape che, je ke bhikSapratimAo to 12 prakAranI hoya che. kahyuM paNa che ke "mArA sattatA" ItyAdi. tene bhAva A pramANe che-pahelI bhikSupratimA eka mAsanI che, bIjI zikSapratimA be mAsanI che, trIjI bhikSupratimA traNa mAsanI che, jethI bhikSapratimA cAra mAsanI che, pAMcamI bhikSupratimA pAMca mAsanI che, chaThThI bhikSapratimA cha mAsanI che ane sAtamI bhikSupratimA sAta mAsanI che. A rIte ekathI laIne sAta sudhInI bhikSupratimAo uttarottara eka eka mAsanI dvivALI che. traNa pratimAo eTale ke AThamI, navamI ane dasamI bhikSapratimAo sAta sAta dinarAtanA pramANavALI che. agiyAramI bhikSupratimA eka aherAtanI (divasarAtanI avadhivALI) che ane bAramI bhikSupratimA mAtra eka rAtanI ja avadhivALI che. paraMtu ahIM tristhAnakane adhikAra cAlatuM hovAthI traNa datti grahaNa karavArUpa trimAsikI bhikSupratimAnuM ja varNana karavAmAM AvyuM che. A pratimAne aMgIkAra karanAra aNagArane gRhatyAgI bhikSune-eka vAramAM paDelI AhArAdi dravyarUpa traNa bhejana datti ane traNa panika dattiye ja levI kahyuM che. have sUtrakAra e prakaTa kare che ke eka rAtrinI pratimAne samyapha rIte nahIM pALavAthI zuM thAya che ane zuM nathI thatuM, tathA samyak rIte pALavAthI zuM thAya che ane zuM nathI thatuM-"pjApharo" ItyAdi- bAramI bhikSupratimAnI zAstrokta vidhi anusAra ArAdhanA nahIM karanAra aNagAranA traNa sthAna ahitathI laIne ananugAmikatA paryantanA heturUpa bane che. te traNa sthAna nIce pramANe che-(1) unmAdanI prApti thAya che, (2) dIgha. zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlika rogatakanI prApti thAya che ane (3) kevaliprajJata dharmamAMthI yuta (patita) thaI jAya che. cittamAM vibhrama thave tenuM nAma unmAda che. je tene te unmAdanI prApti thAya che te tene kAraNe tenuM ahita Adi thAya che. kaSTasAdhya athavA asAdhya rogane paNa te bhega bane che. keDha Adi asAdhya rage che ane turata ja prANa harI lenArU hradayazUla (hArTa phela), visUcikA (kalerA) Adi AtaMka paNa tene mATe ahita AdinuM kAraNa bane che. e ja pramANe je te jinapraNIta dharmathI (zrutacAritrarUpa dhamathI) bhraSTa thaI jAya che, te samyakatvanI paNa hAni thAya che ane te paNa tenuM ahita Adi karavAmAM kAraNabhUta bane che. je te eka rAtrinI bhikSupratimAnuM samyapha rIte pAlana karavAmAM lIna rahe che, te tene mATe traNa sthAna hitakAraka, sukhakAraka, kSamAkAraka, maMgalakAraka ane anugAmitAkAraka (zubha baMdha karanArA ) thaI paDe che te traNa sthAna nIce pramANe samajavA-(1) avadhijJAna, (2) mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna. A kathanane bhAvArtha e che ke eka rAtrinI avadhivALI bAramI bhikSupratimAnI zAstrokta vidhi anusAra ArAdhanA karanAra aNagArane kAM te avadhijJAnanI prApti thAya che, ane kAM te kevaLajJAnanI prApti thAya che. 13 mAM sUtramAM samyak rIte A pratimAnI ArAdhanA nahIM karanAranA zA hAla thAya che te prakaTa karavAmAM AvyuM che. temAM evuM kahyuM che ke eka rAtrinI bAramI bhikSupratimAnI samyak rUpe ArAdhanA na karanAra aNagArane unmAda, gAtaka ane dharmabhraSTa thavA rUpa ahitAdi vidhAyaka artha prApta thAya che. 14 mAM sUtramAM e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke bAramI bhikSupratimAnuM samyaka rUpe pAlana karanAra aNagArane avadhijJAna athavA mana:paryavajJAna athavA kevalajJAna prApta thaI jAya che, je tenuM hitakAraka, sukhakAraka Adi thaI paDe che. sU, papa che zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munienAM pUrvokta anuSThAna karmabhUmiemAM ja thAya che. tethI have sUtrakAra kamabhUminuM nirUpaNa pAMca sUtra dvArA kare che-- karmabhUmikA nirUpaNa ' saMpUIye rIye to janmabhUmitro '' ityAdi TIkAtha--jabUdvIpa nAmanA dvIpamAM nIce pramANe traNa krama bhUmie kahI che (1) bharatakSetra, (2) bhairavatakSetra, ane (3) mahAvidehakSetra. A prakAranuM dhAtakIkhaDa dvIpamAM paNa samajI levuM. e ja prakAranuM kathana pazcimAdha puSkaravara dvIpAdha paryantanA viSayamAM paNa samajavuM. je bhUmi asi, maSI, kRSi ane tapaHsa'yamAnuSThAna Adi rUpa ka*prAdhAna haiAya che, te bhUmione kamabhUmi kahe che. evI te krama bhUmie bharatakSetra, aravatakSetra ane mahAvidehakSetra rUpa che. aDhI dvIpamAM kula 15 kama bhUmi cheja budvIpamAM 3, dhAtakIkhaDanA pUrvAdha ane pazcimA mAM maLIne kula 6, ane puSkaravara dvIpAnA pUrvAdha ane pazcimAmAM maLIne kula 6. A rIte ekadare 3.6+2=15 kamabhUmi che. 5 sU. 56 5 karmabhUmimeM rahe huve manuSyoM ke dharmakA nirUpaNa ka bhUmienuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra temAM rahelA manuSyanA dharmAnuM nirUpaNa kare che. tiviSe TuMmaLe vaLaze " ityAdi sUtrA-darzananA traNa prakAra kahyA che-(1) samyag dazana, (2) mithyAdezana ane (3) samyag mithyAdarzana, ruci traNa prakAranI kahI che-(1) samyag ruci, (2) mithyAruci ane (3) samyak mithyAruci, prayAga traNa prakAranA kahyA che (1) samyak prayAga, (2) mithyAprayeAga ane (3) samyaklR mithyAprayAga. vyavasAya traNa prakAranA kahyA che-(1) dhArmika vyavasAya, (ra) adhArmika vyavasAya ane (3) dhArmikAdhArmika vyavasAya. athavA vyavasAyanA A pramANe traNa bheda paNa paDe che-(1) pratyakSa, prAtyayika ane (3) AnugAmika, athavA (1) eDalaukika (2) pAralaukika ane (3) aihalaukika pAralaukika. temAMnA eMDulaukika vyavasAcanA traNa prakAra kahyA che-(1) laukika, (2) vaizvika ane (3) sAmayika, vaLI laukika vyavasAyanA paNa nIce pramANe traNa prakAra kahyA che-(1) artha, (2) dharma' ane (3) kAma. vaizvika vyavasAyanA paNa A traNa prakAra kahyA che-(1) Rgveda, (2) sAmaveda ane (3) yajuveda, sAmayika vyavasAyanA paNa nIce zrI sthAnAMga sUtra : 02 6 2 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mujaba traNa prakAra kahyA che-(1) jJAna, (2) dana ane (3) cAritra, arthAM ceAni traNa prakAranI kahI che-(1) sAma, (ra) daMDa ane (3) bheda. TIkAya -ahIM darzana zabdathI daza nameAhanIya grahaNa karavAmAM AvyuM che, kAraNa ke te tathAvidha darzananA hetu ( kAraNa ) rUpa hAya che A daza namAhanIya kanA nIce pramANe traNa prakAra che-samyak prakRti, mithyAtva prakRti ane mizra prakRti. tattva pratye zraddhA rAkhavI tenuM nAma ruci che. te ruci paNa danatrayasapAdya hAya che, tethI tenA paNa pUrvokta traNa bheda ja paDe che. mana AdinA vyApAranuM ( pravRttinuM ) nAma prayAga che, athavA auSadhAdi vyApAranuM nAma prayAga che. A prayoga paNa sabhya, mithyA ane mizra prayAganA bhedrathI traNa prakAraneA kahyo che. athavA ucita, anucita, ane ucitAnucitanA bhedathI paNa prayAga traNa prakAranA kahyo che. vastunA niNyanuM nAma vyavasAya che, athavA puruSArthasiddhine nimitte karAyelA anuSThAnane paNa vyavasAya kahe che. te dhArmikAdinA bhedathI traNa prakAranA prakaTa karyAM che. A traNa prakAranA vyavasAcAnA sadbhAva anukrame sayata, asayata ane dezavaratAmAM hAya che. athavA sayamarUpa vyavasAyane dhArmika vyavasAya kahe che, asayamarUpa vyavasAyane adhArmika vyavasAya kahe che ane dezasa'yamarUpa vyava sAyane dhArmikAdhArmika vyavasAya kahe che athavA vyavasAyanA atha nizcaya paNa thAya che. A nizcayarUpa vyavasAya jyAre avidhajJAna, mana:paryaMcajJAna athavA kevaLajJAnathI janita hAya che, tyAre tene pratyakSa vyavasAya kahe che. indriya ane nAindriyarUpa nimitta dvArA janma je nizcaya hAya che, tene prAtyayika vyavasAya kahe che. anumAnarUpa je vyavasAya hAya che, tene AnugAmika vyava sAya kahe che. je potAnA sAdhyanA abhAvamAM urdUbhavatuM nathI evAM dhUmAdika hetune anugAmI kahe che. A anugAmi dvArA je vyavasAya ( nizcaya) utpanna thAya che, tene AnugAmika vyavasAya kahe che. dA. ta. dhumADAne joine agninA AstitvanA je nizcaya thAya che tene AnugAmika vyavasAya kahe che. eve AnugAmika vyavasAya anumAnarUpa hoya che, athavA jAte ja jevuM tenuM nAma zrI sthAnAMga sUtra : 02 6 3 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyakSa vyavasAyache. AmanAM vacanAdvArA utpanna thayelA jJAnane prAtyayika vyavasAya kahe che, tathA anumAna rUpa je vyavasAya che tene AnugAmika vyavasAya kahe che. tathA aihalaukika, pAralaukika ane ahalaukikapAralaukikanA vyavasAyanA traNa prakAra paDe che--hi leAka (A leAka) saMbadhI je vyavasAya che, tene aihalaukika vyavasAya kahe che, paraleAka sa`khaMdhI je vyavasAya che tene pAralaukika vyavasAya kahe che, tathA AleAka ane paraleAka saMbadhI je vyavasAya che tene ahalaukikapAralaukika vyavasAya kahe che. ahalaukika vyavasAyanA paNa traNa bheda paDe che-laukika, vaizvika ane sAmayika, sAmAnya lekane Azrita je vyavahAra che tene laukika vyavasAya kahe che, Rgveda Adi vaidyane AzrijJa je vyavasAya che tene vaidika vyavasAya kahe che, ane sAMkhya siddhAMta Adine Azrita je vyavasAya che tene sAmayika vyavasAya kahe che. aihalaukika vyava sAyanA je traNa bheda kahyA che, te pratyeka bhedanA paNa traNa traNa prakAra paDe che laukika vyavasAyanA atha, dharma ane kAma, A traNa bheo che. aviSayaka, dha viSayaka ane ane kAmaviSaka je niNaeNya che tene anukrame artharUpa ane kAmarUpa laukika vyavasAya kahe che. jemake-" ardhasva mUruM " ityAdi-- arthanuM mULa nikRti--chaLakapaTapUrNa vyavahArarUpa paravacanA, dhanuM mULa kSamA, dayA, dAna ane dama, kAmanuM mULa dhana zarIra, yauvanAvasthA ane meAkSanuM mULa samasta zubhAzubha kriyAemAMthI virakita che. arthAdi traNe vyavasAyAnuM svarUpa A gAthA dvArA spaSTa thai jAya che. vaizvika vyavasAya paNa Rgveda Adine AdhAre karelA nirNayarUpa hoya che. tathA sAmayika vyavasAya jJAna, darzana ane cAritrarUpa Aya che. jJAnane ahIM je vyavasAyarUpa kahevAmAM AvyuM che tenuM kAraNa e che ke vyavasAya tenA paryAyI zabda che, tathA darzanane je vyavasAya rUpa karyuM che tenuM kAraNa e che ke zraddhArUpa darzana paNu vyavasAya rUpa ja hAya che, ane darzana vyavasAyanA eka aMzarUpa hAya che. tathA samabhAvarUpa je cAritra che te paNa vyavasAyarUpa ja hAya che, kAraNa ke te meSa svabhAvarUpa AtmAne mATe eka pariNati vizeSarUpa hAya che. tathA evuM je kahevAmAM AvyuM che ke saMcaLamanuDhDhAnuM vinisaMLAnuAM tatha " te khAhyacAritranI apekSAe kahevAmAM AvyuM che, ema samajavuM. athavA jJAnAdikanA viSayamAM je vyavasAya-khAdha athavA anuSThAna che te viSayanA bhedathI traNa prakAranA thaI gayA che, ema samajavuM. temanAmAM je sAmAyikatA kahevAmAM AvI che te te samyak ane mithyA zabdothI vizeSita ( yukta ) thaIne A jJAnAditrayane samasta samayaiAmAM salAla hAvAne kAraNe kahelI che. rAjalakSmI AdirUpa anI je ceAni che tenuM nAma aAni che-ahIM ceAni zabdane vAcyA " upAya ? samajavA joIe. rAjalakSmI ArUipa aprAptinA upAya 66 zrI sthAnAMga sUtra : 02 6 4 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAma, daMDa ane bheda kahyA che. priyavacana AdirUpa sAma hoya che, vAdarUpa je parano nigraha che tene daMDa kahe che, tathA jItavAnI IcchAvALI parapakSanA mANamAM bheda paDAvavA-svAmI Adi parathI temane sneha teDI paDAva tenuM nAma bheda che. e ja vAta "parasparovALa" ItyAdi sUtra dvArA prakaTa nA nAnA paDAva tenuM karavAmAM AvI che. A viSayamAM A pramANe karavAthI ApaNane banene A pramANe lAbha thaze, evI AzA karavI tenuM nAma AyotisaMprakAzana che. "vArA rAjA sApu" ItyAdi- ahIM spardhAnuM nAma saMgharSa che. A mArA mitravigrahanuM paritrANa mane thaze, ItyAdi rAjyavyavahAryarUpa saMtarjana che. (11) sa. pa7 | narakAvAsA nirUpaNa AgalA sUtramAM vadharmonI prarUpaNa karavAmAM AvI. have sUtrakAra pulanuM ane visasApariNata pudgalarUpa narakAvAsanuM varNana kare che- riviNA vADhA pattAItyAdi- sUtrArtha-pula traNa prakAranAM kahyAM che-(1) pragapariNata, (2) mizrapariNata (3) vismasApariNuta. narakAvAsa traNa sthAnamAM pratiSThita (rahelA) che-(1) pRthvI pratiSThita, (2) AkAza pratiSThita ane AtmapratiSThita, nagama saMgraha ane vyavahAra, e pRthvIpratiSThita che. juzrata AkAzapratiSThita che. traNa zabda naya AtmapratiSThita che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 65 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkA-pudgalanA je prayAgapariNata Adi traNa bheda kahyA che tenA bhAvAtha A prakAranA che--je pudgaleA jIvanA vyApArathI tathAvidha ( te prakAranA ) pariNamanane prApta kare che, temane pratyeAgapariNata pueA kahe che. jemake ghaTapaTAkAmAM athavA jJAnAvaraNIya Adi karmImAM jIvanA vyApArathI gRhIta putlA ghaTapaTADhi rUpa pariNatine athavA jJAnAvaraNIya Adi rUpa pariNatine prazna karatAM rahe che. je pudgalA jIvanA vyApArathI ane svabhAvathI, A banne rIte anya pariNAmane prApta karatAM rahe che, te pudgalene mizrapariNata kahe che. jemake paTapudgala-paTapudgala prayAgathI paTarUpe pariNamI jAya che ane visasA pariNAmathI vajrane peAtAnA upacAgamAM nahIM levA chatAM paNu purANA AdirUpe pariNata thatuM rahe che. indradhanuSa AdinI jema je pudgalA svabhAvathI ja pariNamatA rahe che temane visApati pudgale kahe che. have sUtrakAra pudgala prakaraNanI apekSAe narakAvAsAnI prarUpaNA karavA nimitte kahe che ke--" ttivaTviyA " ityAdi. je traNamAM pratiSThita hAya che tene tripratiSThita kahe che. ahIM narakAvAseAne tripratiSThita kahyA che. pRthvIpratiSThita padmanA prayAga dvArA e samajAvavAmAM AvyuM che ke te narakAvAsa ratnaprabhA, zarkarAprabhA vagere sAte narakapRthvIne Azrita che. AkAza pratiSThita padma dvArA e samajAvavAmAM AvyuM che ke te narakAvAse AkAzane Azrita che, tathA te narakAvAse pRthvI Adi pratiSThita hAvA chatAM pagu peAtAnA nirUpe Azrita che. have sUtrakAra temanuM pratiSThAna nacene Azrita karIne kahe che-" jetamasa ' ityAdi-- "" ., negama, sagraha ane vyavahAra, A traNa nayAnI mAnyatA anusAra narakAvAsa pRthvIpratiSThita che. je naya aneka prakAre padArthonA paricchedaka nirNaya karanAra hAya che, te nathanuM nAma naigama naya che eTale ke negama nayamAM e vicAra kare che ke je laukika rUDhi athavA laukika sasAranA anusaraNamAMthI pedA thAya che, kAraNa ke te naya sAmAnya ane vizeSa, bannenA grAhaka DAya che. tethI A nayanA eka gama ( khAdhamA ) nathI paNa aneka gama che-aneka prakAre vastune samajavAnA mArga che. " naive namaH nainamaH "--A naya tenI vyutpatti che. athavA zrI sthAnAMga sUtra : 02 6 6 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigamamAM nizcita artha bedha karAvavAmAM-A naya kuzaLa hoya che, tethI paNa tene nigama kahe che athavA jyAM jevo vyavahAra thAya che tene anurUpa je baMdha karAya che tene naigama kahe che. bhedene eka karIne temanuM kathana karavuM tenuM nAma saMgraha che. te naigama nayanI jema sAmAnya vizeSane grAhaka heta nathI, paraMtu kevaLa sAmAnya ja grAhaka hoya che. je naya lekavyavahAra anusAra pravRtti kare che tene vyavahAra naya kahe che. A nayane viSaya bhedapradhAna hoya che eTale ke A naya vizeSagrAhaka ja hoya che3. athavA trAjusUtra bAjuzruta nayanI mAnyatA pramANe narakAvAsa AkAza pratiSThita che. je naya atIta ( bhUtakAlina) anAgata (bhaviSyakAlina) rUpa vakatAne parihAra karIne mAtra vartamAnakALanI paryAyane ja batAve che-eTale ke tenuM pratipAdana kare che, te nayanuM nAma RjusUtra naya che. tathA zabda, samabhirUDha ane evaMbhUtanonI mAnyatA anusAra narakAvAsa AtmapratiSThita che. zabdapradhAna naya traNa che-(1) zabdanaya, (2) samabhirUDhanaya ane (3) evaMbhUtanaya. je naya liMga, saMkhyA, kAraka AdinA bhedathI arthamAM bheda mAne che te nayane zabdanaya kahe che. A naya bhAvanikSeparUpa vastune ja vAstavika mAne che, vartamAnakALavatI paryAyane ja paryAya mAne che, bhUta bhaviSyakALane te vAstavika mAnatuM nathI, tathA je zabdanuM liMga (jAti) abhinna che temane artha paNa eka che evuM mAne che. samabhirUDha naya eka liMgavALA zabdone artha paNa bhinna bhinna hoya che, ema mAne che, tathA jyAre zabda naya zaka, yuranTara, Indra Adi eka liMga. vALA zabdano artha eka mAne che, tyAre A naya (samarUiDha naya) puranTara, zakra ane Indra A zabdanA abhidheyane ghaTapaTAdi zabdanA abhidheyanI jema bhinna bhinna mAne che. A rIte jeTalA ekAIka zabdo che, te badhAne artha bhinna bhinna ja hoya che evI A nayanI mAnyatA che. jo ke koI koI vakhata eka ja zabdanA aneka artha paNa thAya che, parantu A naya e vAtane svIkAratA nathI. e te ema ja kahe che ke jema zaka, puradara Adi zrI sthAnAMga sUtra : 02 67 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka zabdone eka artha thatuM nathI, e ja pramANe eka zabdanA paNa aneka artha thatA nathI. A pramANe zabdanA bheda anusAra arthabheda karanArA vicArane samabhirUDha naya kahevAya che. evabhUta naya A nayanA vicArathI paNa AgaLa jAya che. A naya ema batAve che ke bhalene aneka zabdanA aneka artha hoya, paraMtu te arthane te zabdane vAgye tyAre ja mAnI zakAya ke jayAre te zabdanI pravRttinA nimitta vyutpatti temAM ghaTAvI zakAtI hoya eTale ke saMbhavita hoya. A rIte vyutpatti artha ghaTAvI zakAto hoya to ja te zabdane te arthe laI zakAya che. jo ke A nayane viSaya bhAvanikSepa hoya che, paraMtu te bhAvanikSepa tene viSaya tyAre ja saMbhavI zake che ke jyAre te vyutpatti arthathI viziSTa (yukta). hoya. jemake tyAre ghaDe pANI laI javAnI kriyA karI rahyo hoya tyAre ja tene ghaDe kahevAya che, paNa jyAre te A kiyAthI rahita hoya che tyAre tene ghaDe kahI zakAya nahIM, evI A nayanI mAnyatA che. tethI A traNe nAnI mAnyatA anusAra narakAvAsa AtmapratiSThita - svasvarUpAzrita che, ema pahelAM kahevAmAM AvyuM che. A naigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta rUpa sAta nAmAMthI pahelA traNa naya azuddha hovAthI ane laukika vyavahAra anusAra pravRtti karanArA hovAthI evuM jAhera kare che ke narakAvAsa pRthvIne Azrita che. RjusUtra naya zuddha hovAthI temane AkAza pratiSThita kahe che, kAraNa ke saMsAramAM jeTalA padArtho che, bhale te sthira hoya ke asthira hoya paNa te saune ekAntarUpe (saMpUrNa rUpe) AdhAra AkAza ja che, pRthvI A prakAre AdhArabhUta nathI, tathA zabda samabhirUDha ane evaMbhUta naya zuddhatara (vadhAre zuddha) che. tethI te nayanI mAnyatA evI che ke samasta bhAva ke anya vastune Azrita hotA nathI, paNa pitAnA ja svarUpane Azrita rahe che, kAraNa ke nijasvarUpa ja pratyeka padArthanuM avyabhicarita ataraMga AzrayasthAna che. A vicAradhArAne anusarIne A traNe naya temane (narakAvAsane) AtmapratiSThita kahe che. e ja vAta A sUtrapATha dvArA prakaTa karI che-"rahyuM varapulAve" ItyAdi vastu vasatI svabhAve arthAta vastu pitAnA svabhAvamAM rahe che. jIva je prakAre potAnA cetana svabhAvamAM vase che, e ja pramANe pratyeka vastu paNa pitA potAnA svabhAvamAM vase che, kAraNa ke saunI sattA (astitva) nijasvabhAvathI ja hoya che. kahyuM che. jema chAMyaDe ane taDake ekabIjAnA Azrita rahetA nathI, e ja pramANe kaI paNa vastu bIjI koI vastune Azrita hotI nathI. che . 58 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtvakA nirUpaNa pahelA sUtramAM narakanI prarUpaNA karavAmAM AvI. have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke mithyAtvane kAraNe jIvane te narakamAM javuM paDe che. athavA naya jyAre anya nayanI apekSAthI rahita thaI jAya che, tyAre teo mithyAdaSTivALA thaI jAya che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra mithyAtvanA svarUpanI prarUpaNa kare che-"tivi mitte vaLa" ItyAdi svArtha-mithyAtva traNa prakAranuM kahyuM che-(1) AkriyA, (2) avinaya ane (3) ajJAna. temAMthI akriyAnA paNa traNa prakAra che-(1) pragakriyA, (2) samu. dAnakriyA ane (3) ajJAnakiyA. prayogakiyAnA paNa traNa prakAra che-(1) manaH prayoga kriyA, (2) vAphapayoga kriyA, ane (3) kAyaprayoga kiyA. samudAnakriyAnA karmone prakRti sthiti AdirUpe vyavasthita karavAvALI kiyA paNa nIce pramANe traNa bheda kahyA che-(1) anAra samudAnakriyA, (2) paramparA samudAnakiyA ane (3) tadulaya samudAnakriyA. ajJAna kriyAne paNa nIce pramANe traNa bheda kahyA che (1) matyajJAna kiyA, (2) zrutajJAna kriyA ane (3) vibhaMgAjJAna kriyA. avinayanA traNa prakAra kahyA che-(1) dezatyAgI, (2) nirAlambanatA ane (3) nAnApremaSa. ajJAnanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) dezAjJAna, (2) sarvajJAna ane (3) bhAvAjJAna. TIkArca-ahIM mithyAtva pada dvArA viparyasta zraddhArUpa mithyAtvanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM nathI, kAraNa ke pragaktiA AdinI sAthe tene saMbaMdha saMbhavI zakatuM nathI. kiyAdikanI asamyakarUpatA, temanI daSTatA, ane azobhanatAne ja ahIM mithyAtvarUpe oLakhAvavAmAM Avela che, ema samajavuM. te mithyAtvane akiyA AdinA bhedathI je traNa prakAranuM prakaTa karavAmAM AvyuM che tenuM tAtparya e che ke mithyAtvathI upahata (saMpanna) thayelI vyaktinuM je saMsAravRddhi sAdhaka anuSThAna che te akriyA che. akiyAmAM je nakAravAcaka " ne prayoga zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaye che te zabdArthamAM thayuM che. jemake azIlA. ahIM azIlA kanyAeTale duSTa svabhAvavALI kanyA. tethI akiyAne ahIM duSkiyArUpa grahaNa karavI joIe. evI akiyA mithyAdaSTi jIva ja kare che, kAraNa ke tenI kriyAthI tene saMsAra vadhe che. te kAraNe saMsAranI vRddhinuM sAdhaka je je anuSThAna mithyAdiSTa jIva kare che, te te anuSThAna duSTa kriyA athavA akriyArUpa ja hoya che. mithyAdaSTijIvathI kare che, tene anuSThAna duSTa kiyA athavA akiyA rUpa ja hoya che. mithyAdiSTa jIvanuM jJAna paNa ajJAnarUpa ja hoya che tene avinaya paNa mithyAtvarUpa ja hoya che. ahIM " ajJAna" pada vaDe jJAnAbhAva grahaNa karAyuM nathI paNa asamyagra jJAna ja grahaNa karAyuM che ke 1 che "viriyA" ityAdi- mithyAtvanA prathama bhedarUpa je akriyA kahI che, tenA pragakriyA Adi traNa bhedanuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-varyAntarAyanA lapazamathI utpanna vIryavALA AtmA dvArA je vyApAra (pravRtti) karavAmAM Ave che tene pravega kahe che. te prayoga mana, vacana ane kAyarUpa che. A prayoga karavAnI je kriyA che tenuM nAma pragakriyA che. athavA prAge dvArA (mana, vacana ane kAyAdvArA) je karAya che (je karmabaMdha baMdhAya che) tenuM nAma pragakiyA karmarUpa hoya che. te duSTa hovAthI akriyArUpa gaNAya che ane akiyA rUpa hevAne lIdhe tene mithyAtvarUpa prakaTa karela che. have samudAna kriyAne artha samajAvavAmAM Ave che-samyak prayogakiyA dvArA ekarUpe gRhIta thayelI karmavargaNAonuM je prakRtibaMdha AdinA bhedarUpe ane dezaghAti tathA sarvaghAti rUpe je AdAna (pariNamana) thAya che tenuM nAma samudAna che. A samudAna rUpa je kriyA che tenuM nAma samudAnakriyA che. A samudAnakriyA paNa karmarUpa ja hoya che " samudAna" zabdanI siddhi nipAtathI thaI che. ajJAnathI je ceSTA thAya che athavA karma baMdhAya che tene ajJAnakriyA kahe che. manaprayoga, vacanapravega ane kAyaDganA bhedathI prayoga kiyA traNa prakAranI kahI che. tene viSe AgaLa spaSTatA thaI cukI che. samAna kiyAnA traNa bhede have spaSTa karavAmAM Ave che-je samudAna kiyAmAM vyavadhAna zrI sthAnAMga sUtra : 02 70 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tarA) paDatuM nathI, te samudAnakriyAne anantarA samudAne kiyA kahe che. eTale ke eka samayavattinI samudAna kiyAne anantara samudAna kriyA kahe che. dvitIyAdi samayAvattinI kriyAne paraspara samudAna kiyA kahe che. tathA prathama, aprathama ane samayavartinI je samudAna kriyA che tene tadaya samudAne kiyA kahe che. have ajJAna kriyAnA matyajJAna Adi traNa bhedanuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-mithyASTinI matithI je kiyA thAya che tene matijJAna kahe che, mithyAdaSTinA kRtathI je kiyA thAya che tene zrutajJAna kiyA kahe che. mithyAdaSTinI je avadhi che eja visaMgAjJAna che. A virbhAgajJAnathI je kiyA thAya che tene vilaMgAjJAna kriyA kahe che. A sUtramAM ahIM sudhI akiyA mithyAtvanuM kathana karavAmAM AvyuM che. have sarakAra avinaya mithyAtvanuM kathana kare che-"vinA" ItyAdi- viziSTa nayanuM nAma vinaya che. te vinaya pratipatti sevA vizeSarUpa heya che. vinaya na have tenuM nAma avinaya che. have tenA traNa prakAre samajAvavAmAM Ave che-(1) dezatyAgI avinaya-svAmIne gALa devA rUpa avinaya je dezatyAgamAM kAraNabhUta bane che, te avinayane dezatyAgI avinaya kahe che. janmabhUmi AdinuM nAma deza che. A dezamAMthI nIkaLavAnI ke dezane tyAga karavAnI kriyAne dezatyAga kahe che. je avinayane kAraNe deza tyAga karavAnI paristhiti pedA thAya che te avinayane dezatyAgI avinaya kahe che, kAraNa ke svAmI jyAre gALa Adi devArUpa avinayathI kapAyamAna thAya che, tyAre tenA dvArA te vyaktine dezamAMthI hAMkI kADhavAmAM Ave che. A rIte je avinaya dezatyAga karAvavAmAM kAraNabhUta bane che, te avinayane dezatyAgI avinaya kahe che. (2) je avinayane kAraNe avinayakartAne avalaMbanathI-AzrayasthAna rUpa gaccha, kaDhaba Adi rUpa sahArAthI-rahita karavAmAM Ave che-eTale ke garacha athavA kuTuMbamAMthI alaga karavAmAM Ave che, te avinayane nilaMbanatA avinaya kahe che. (3) svAmI Adi pratye athavA ravAjyAdi saMmata prati prema karavAne badale dveSa karavAthI athavA temanA dvArA asaMmata hoya evA padArtha ke mAnyatA pratye dveSa karavAne badale prema kare tenuM nAma nAnApremadreSarUpa avinaya che. evA avinayane nAnAmaDheSarUpa nAmathI oLakhavAnuM kAraNa e che ke te avinaya viSayavALe che. have sUtrakAra ajJAna mithyAtvanuM spaSTIkaraNa kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 71. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " annAne tiviSe vaLatte " ItyAdi-- ajJAna traNa prakAranuM' kahyu che. dravya ane paryAya viSayaka edhanu nAma jJAna che. evuM je jJAna nathI tene ajJAna kahe che, vivakSita ( amuka ) dravyanI eka dezathI je anabhijJatA hAya che tenuM nAma dezajJAna che. vivakSita dravyanuM sarUpe jJAna na hovuM tenuM nAma sarvajJAna che, ane vastunI vivakSita paryo. canuM jJAna na hAvuM tenuM nAma lAvAjJAna che. aa sU, parla // dharmake svarUpakA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM mithyAtvanuM varNana karavAmAM AvyuM ane tyAM mithyAtvane adhama rUpe prakaTa karAyuM che. have sUtrakAra adhathI viparIta evA dharmonuM nava sUtreA dvArA varNana kare che-- sUtrArtha --dhama traNa prakAranA kdo che-(1) zrunadhama, (2) cAritradhama ane (3) astikAya. dhama,upakrama traNa prakAranA kahyA che-(1) dhArmika upakrama, (2) adhArmika upakrama ane (3) dhArmikAdhArmika upakrama, athavA upakramanA nIce pramANe traNa prakAra paNu kahyA che-(1) AtmApakrama, (2) parAkrama ane (3) tadulayApakama. vaiyAvrutya, anugraha, anuziSTa ane upAlaMbhanA pazu traNa traNa makArA upakramanA prakAre pramANe ja samajI levA. kathA traNa prakAranI kahI che-(1) akathA, (2) dharmakathA ane (3) kAmakathA. vinizcaya traNa prakArane kahyo che-(1) arthavinizcaya, (2) dharmAMvinizcaya ane (3) kAmavinizcaya, TIkAza--have dharmanA je traNa prakArA kahyA che tenuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-zrutarUpa-zAstrarUpa je dhama che tene zrutadharma kahe che. zrutadhamAM svAdhyAyarUpa che. uttama kSamA Adi je dasa prakAranA zramaNadhama che tenuM nAma cAritradhama che. A zrutacAritrarUpa banne prakAranA je dhama che tene bhAvadhama kahyo che. kahyuM paNa che ke-" tuviddora mAyadhamo ' ityAdi---- astikAya dhama mAM asti padmathI tenA pradezA grahaNa karAyA che, tathA kAya padmathI temanI rAzi grahaNu thaI che. sa'jJAnI apekSAe je astikAyarUpa dharma che, tenuM nAma astikAya dhama che. gatikriyAmAM sahAyabhUta thavAnA lakSaNavALuM dharmAstikAya che. A dravyaSama che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 72 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have sUtrakAra traNa prakAranA upakamanuM kathana kare che-tene anulakSIne sUtrakAre ATha sUtre kahyAM che. upakramaNanuM nAma upakrama che, eTale ke vastunA AraMbhane upakrama kahe che. have tenA dhArmika Adi bhedonuM pratipAdana karavAmAM Ave che- kutacAritra rUpa dharmane nimitte je thAya che tenuM nAma dhArmika upakrama che. asaMyama rUpa je AraMbha che tenuM nAma adhArmika upakrama che. dezataH saMyamarUpa hovAne lIdhe dezataH dhArmika ane dezataH asaMyamarUpa hovAne lIdhe dezataH adhArmika e je ubhayAtmaka AraMbha che tene eTale ke dezaviratirUpa AraMbhane dhArmikA. dhArmika upakema kahe che. athavA nAma upakrama, sthApanA upakrama, dravya upakama, kSetra upakrama, kALa upakrama ane bhAva upakramanA bhedathI upakrama cha prakArano hoya che. paraMtu ahIM traNa sthAnakenuM ja kathana cAlu hovAthI traNa prakAranA upakrama ja gRhIta thayA che. A cha prakAranA upakamanuM varNana anuyeAga dvAra sUtranI anugacandrikA nAmanI meM lakhelI TIkAmAM ApavAmAM AvyuM che, to tyAMthI vAMcI levuM. dhArmika saMyatane je cAritra Adina nimitta dravya, kSetra, kALa ane bhAvonA ukta svarUpavALe je upakrama che tenuM nAma dhArmika upakrama che, tathA asaMyatane je asaMyamane nimitta upakrama che tenuM nAma adhArmika upakrama che. tathA dhArmikA dhArmika (dezavirativALAno) je dhArmikA dhArmika upakrama che tenuM nAma dhArmikA dhArmika upakama che. bIjI rIte paNa upakramanA traNa prakAra paDe che-(1) Atmaparkama-pitAne anukULa evAM upasargo vagere AvI paDe tyAre zIlarakSaNane nimitte je vaihAyasa ( UMce laTakIne phase khAIne maravAnI kriyA) Adi dvArA pitAne vinAza karavAmAM Ave che athavA pari. karma karavAmAM Ave che athavA AtmAthe anya vastune je upakama karavAmAM Ave che tene Atmopakama kahe che. e ja pramANe anyane nimitta upakrama zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare tenuM nAma pApakama che. AtmAne mATe ane anyane mATe upakrama kare tenuM nAma tadubhaya upakrama che. upakamanA jevA traNa bheda batAvyA che evAM ja traNa bheda vaiyAvRtya, anugraha, anuziSTa ane upAlaMbhanA viSayamAM paNa samajavA. jemake vaiyAvRtyanA AtmavaiyAvRtya, paravaiyAvRtyaane tadubhaya vaiyAvRtya nAmanA traNa bheda paDe che. e ja pramANe anugraha AdinA paNa AtmAnugraha parAnugraha ane tadubhayAnugraha traNa bheda samajavA. ziSya, bhakta Adi dvArA gurujanonI je sevA karavAmAM Ave che tenuM nAma vaiyAvRtya che. gacchamAMthI nigata ( nIkaLI gayelA ) jinakalipaka Adi dvArA AtmavaiyAvRtya thAya che. glAna (bImAra, azakta) AdinI zuzruSA karanAra paravaiyAvRtya thAya che, tathA gacchagata zramaNAdi dvArA tadubhayayAvRtya thAya che. jJAnAdinA upArjana nimitta upakAra kare tenuM nAma anugraha che. pite ja adhyayana kare tenuM nAma AtmAnugraha che, vAcanAdimAM pravRtta thavuM ane ziSya janene sUtrArtha Adi samajAvavuM tenuM nAma parAnugraha che. zAstranuM vyAkhyAna karavuM ane ziSyajananA saMgrahAdi karavAmAM pravRtta thavuM tenuM nAma tadubhAyAnugraha che. anuzAsanane anuziSTi kahe che. pitAnA AtmAnuM anuzAsana karavuM tene nAma AtmAnuziSTi che. jemake "vAghANIne sAsaMgni " ItyAdi- he jIva! AhAra grahaNanA beMtAlIsa denA saMkaTamAM tuM ThagA nahIM. te prApta AhArane upalega karatAM, rAgadveSathI tuM rakhe ThagAte !" eTale ke mAMDalAnA pAMca daSothI bacavuM. A rIte potAnA AtmAnuM anazAsana karavAnI kriyAne AtmAnuziSTi ke AtmAnuzAsana kahe che. bIjAnI pratye anuzAsana rAkhavuM tenuM nAma parAnuziSTi che. jemake-"RA taMti mArA ItyAdi. jemake "jo tuM bhAvavaidya che, te bhavaduHkhathI pIDAtA je che tAre zaraNe AvyA che, temane yatnapUrvaka tAre bhavaduHkhamAMthI choDAvavA joIe. " A prakAranI bhAvanAthI parAnuziSTa (paranuM anuzAsana) thAya che. potAnuM ane paranuM anuzAsana karavuM tenuM nAma svaparAnuziSTa che. jemake-" g svi mANunattAruM" ItyAdi. "ame kevA kevA prayatnathI manuSyajanma Adi sAmagrI prApta karI che, vaLI te manuSyajanmamAM cAritrarUpI uttama ratna pAmyA chIe, te have A manuSyajanma pramAda karIne eLe javA devo joIe nahIM." A tamArI pravRtti anucita che," A prakAranA pratipAdana dvArA je anuzAsana karAya che tenuM nAma ja upAlaMbha che. tathA keI anucita pravRtti thaI jatAM pitAnA AtmAne ja A prakArane Thapake Apa ke "he Atmana ! A tArI pravRtti ThIka nathI. tenuM nAma ja AtmapAlaMbha che. jemake-cokovina ItyAdi zrI sthAnAMga sUtra : 02 74 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlakanA dRSTAMtathI eTale ke cakavartInA daSTAMtathI A vAta samajAvI che, " durlabha manuSya janma pAmIne je jinadharmanuM pAlana karatA nathI, te zuM tuM tArA AtmAne duzamana che. " A rIte AtmAno duzmana na bane, evuM pratipAdana ahIM karavAmAM AvyuM che. " te anucita pravRtti kare che, A pramANe anyanI anucitta pravRttine upAlaMbha kare tenuM nAma parapAlaMbha che. jemake-"rattamajhamugo" ItyAdi. "he vatsa ! he jIva! tuM uttama kuLamAM janme che, uttama guru pAse teM dIkSA lIdhI che, tuM uttama guNethI yukta che, A paristhiti hovA chatAM tuM A prakAranI pApapravRttimAM acAnaka kevI rIte paDI gayA ?" pitAnI ane anyanI pravRtti anucita havAnuM kathana karavuM tenuM nAma tadubhapAlaMbha che. jemake "ghAraNa riza navicara" ItyAdi, "zuM kaI paNa jIva pitAnA jIvanane mATe aneka jIvane duHkha pahoMcADe, to zuM tenuM potAnuM jIvana zAzvata (avinAzI) che? eTale ke mAre ane tamAre jarUra ekavAra te maravAnuM ja che, te zA mATe evI pravRtti karavI joIe ?" A pUrvokta prakAre pratyeka padamAM upakramanI jema traNa traNa AlApaka samajavA. have sUtrakAra kathAnA bhedanuM nirUpaNa kare che-"tivihA jaET" ItyAdi Aya (Avaka) nuM pratipAdana karavAmAM tatpara je vAkayaprabaMdha rUpa racanA che tene kathA kahe che. tenA traNa prakAre nIce pramANe che. (1) dhananI je kathA che tene arthakathA kahe che. eTale ke arthopArjana athavA arthotpAdananA kAraNe rUpa savarNa AdinI kathAne ke khetIvADInI kathAne arthakathA kahe che. kahyuM paNa che ke "sAmAri dhAtuvA"i ItyAdi. A kathA kAmadakAgharthazAstrarUpa che. (2) dharmanA upAyonuM pratipAdana karanArI je kathA che tene dharmakathA kahe che. kahyuM paNa che ke-"suthAvAnAmApu" ItyAdi. A dharmakathA uttarAdhyayana Adi sUtra rUpa che. (3) kAma (vAsanA) ne vadhAranArI je kathA che tene kAmakathA kahe che. kahyuM paNa che ke-"jAmojAnAra" ItyAdi. vAsyAyana Adi praNata kAmasUtrane kAmakathArUpa gaNI zakAya che. "vivi vikiraNa" ItyAdi. viziSTa nizcayanuM nAma vinizcaya che, eTale ke svarUpanA parijJAnanuM nAma vinizcaya che. tene paNa artha, dharma ane kAmarUpa traNa bheda paDe che. (1) arthanA svarUpanuM pariNAna thavuM tenuM nAma arthavinizcaya che. jemake "karthInAmarzane duH" ityAdi. (2) dharmanA svarU panuM parijJAna thayuM tenuM nAma dharmavinizcaya che. jemake "dhano parArthanA varSa" ItyAdi. (3) kAmanA svarUpanuM prarijJAna karavuM tenuM nAma kAmavinizcaya zrI sthAnAMga sUtra : 02 75. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. kahyuM paNa che ke "sarNa dAmA, vihaM jAmA " A pramANe athatinuM nirUpaNa ahIM pUruM thAya che. sU. 60 che arthAdi vinizcayaka kAraNoMkI paramparAkA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM arthAdinA vinizcayanI prarUpaNa karIne have sUtrakAra tenA kAraNe ane phaLanI paramparAnuM kathana kare che. jo ke traNa sthAnamAM temane samAveza thato nathI, chatAM paNa prasaMgataH bhagavatmaznottara rUpe ahIM temanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che-"tahAd of maMte ! vamaLa vA mALe vA" ItyAdi sUtrArtha-prazna-he bhagavana tathArUpavALA zramaNa athavA mAtAnI pa pAsanA karanArA puruSanI paryuM pAsanA kayuM phaLa denArI hoya che? uttara-tenI te paDyuM pAsanA zravaNa phalavALI hoya che. prazna-he bhagavan! te zravaNa kayA phaLavALuM hoya che? uttara-tenuM te zravaNa sAna phaLavALuM hoya che. prazna- he bhagavana ! tenuM te jJAna kayA phaLavALuM hoya che? uttara-tenuM te jJAna vijJAnarUpa phaLavALuM hoya che. A pramANe A abhilApathI A gAthA samajavI joIe. "sava bALe 2 vijJALe" ItyAdi. "he bhagavan! te akriyA kayA phaLavALI hoya che?" A prazna parya. ntanA prazno ahIM "cAvata' padathI grahaNa thayA che. uttara-te akriyA nirvANa phaLavALI hoya che, praznana-he bhagavan! te nirvANa kayA phaLavALuM hoya che? uttara-he zramaNa ! he AyuSyan ! te nirvANa siddhigatigamana phaLavALuM hoya che, evuM tirtha karee kahyuM che. TakAthuM--" tathArUpa" pada e vAtane prakaTa kare che ke je zramaNa zAstrokta kriyA kare che, evA tapasvI muninI tathA je pote ja sAvadha vyApArathI nivRtta thayelA che ane anyane "mA haNe, mA haNa" e upadeza Ape che evA mAhaNanI je puruSa paryuMpAsanA kare che, te puruSane te paryapAsanA vaDe kayA phaLanI prApti thAya che? A praznano uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke "tenI te paDyuM pAsanA tene siddhAnta zravaNurUpa phaladAtA thAya che. eTale ke tathArUpa zramaNa ke mAhaNanI paryuM pAsanA karavAthI te parya pAsaka vyakti zrutacAritrarUpa dharmane zravaNa karavArUpa phaLa prApta kare che. tathArUpa zramaNa ane mAhaNanI samIpe siddhAntanuM zravaNa karavAthI zravaNa karanArane zrutajJAnarUpa phaLanI prApti thAya che, zrI sthAnAMga sUtra : 02 76 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke siddhAntanuM zravaNa zretAne zrutajJAnane lAbha ApavAmAM kAraNabhUta bane che, tethI te siddhAtazravaNa dvArA jJAna prApta kare che. zrutajJAna vijJAna phaLavALuM hoya che, kAraNa ke viziSTa jJAnarUpa phaLanI prApti zretAne zrata dvArA ja thAya che. heya ane upAdeya bhUta padArthonA vivecanarUpa viziSTa jJAna zratajJAnathI ja labhya bane che-anyajJAnathI labhya thatuM nathI, kAraNa ke te zratajJAna ja vijJAnanuM upAdaka banI zake che. jIva jyAre vijJAna prApta karI le che, tyAre te pratyA khyAna kare che. pratyAkhyAna karavA eTale tyAgavAkaya dvArA vastune choDavI. pratyAkhyAnanuM phala nivRttirUpa hoya che, kAraNa ke heya ane upAdeyanA vivecaka vijJAna dvArA pApapratyAkhyAnane sadbhAva thAya che pratyAkhyAna saMyamarUpa lavALA hoya che. prANAtipAta Adi kiyA karatA viramavuM tenuM nAma saMyama che. kahyuM paNa che ke -"vavArasavAdiramAM" ItyAdi- pratyAkhyAna" saMyamarUpa phalavALuM hoya che " A kathanane bhAvArtha A pramANe che-jeNe pratyAkhyAna karyA che evA jIvamAM ja saMyamane sadUbhAva hoya che. saMyama anAstava phaLavALe hoya che-eTale ke te AtmAmAM pravezatAM karma samUhane nirodha karanAre hoya che. saMyamanA prabhAvathI navA karmo AtmAnI pAse AvI zaktA nathI-temanuM Agamana ja aTakI jAya che, kAraNa ke saMyamane svabhAva ja e che ke te pitAnA ArAdhakane nUtana karmonuM upAdAna karavAmAMthI bacAvI le che. AsavathI rahita thavAthI tarUpa phaLanI prApti thAya che, kAraNuM ke jyAM anAstravanI sthiti hoya che, tyAM tapane paNa sabhAva hoya che. anAsavayukta jIva haLukarmI hovAthI tapasvI banI zake che, pUrvakRta karmonuM valana (nAza) thI tenuM nAma vyavadAna che. karmanI nirjarA thavI eTale karmarUpI kacarAnI saphAI thavI, e artha thAya che, kAraNa ke "tANA zIre " tapathI karmone kSaya thAya che," evuM Agamavacana che. A vyavadAnarUpa phalavALuM tapa hoya che. tapanA prabhAvathI saMcita karmone nAza thAya che, tethI ja zrI sthAnAMga sUtra : 02 77 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapane vyavadAna phalavALuM kahyuM che. vyavadAna akriyArUpa phalavALuM hoya che. mana, vacana ane kAyane nirodha the tenuM nAma ja akriyA che. vyavadAnane akriyArUpa phalavALuM kahevAnuM kAraNa e che ke karmanirjarA thayA bAda ja agi kevali guNasthAnane sadUbhAva saMbhavI zake che. jIvamAM akriyAne sadbhAva thatAM tene nirvANanI prApti thaI jAya che, tethI akriyAne nirvANa phalavALI kahI che. karmone sarvathA abhAva ke tenuM nAma ja nirvANa che. jIva jyAre niSkriya thaI jAya che, tyAre te kamakRta vikArathI rahita thaI jAya che. nirvANunA phalasvarUpe siddhigatimAM pahoMcI jAya che. A siddhigati lekanA agrabhAgamAM che. tyAM januM gamana thatuM hoya che. siddhine gatirUpa kahela che, te gatimAM jIvanuM gamana thavuM, e ja nirvANanuM sarva antima prayojana che. A rIte AtmAmAMthI jyAre karmone saMpUrNataH nAza thaI jAya che, tyAre jIva sarvottama siddhigati prANirUpa phaLane prApta karI le che. "he zramaNAyuSmana ! he gautamAdika zramaNa ! A pramANe anya kevalIoe paNa kahyuM che ane huM paNa kahuM chuM." sU. 61 zrI jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjya zrI ghAsIlAla muniviracita sthAnAMgasUtranI sudhA nAmanI TIkAInA trIjA sthAnakane trIje uddezaka samAsa. 3-3 anagArakI kalpavidhikA nirUpaNa trIjA sthAnanA cothA uddezakano prAraMbha trIje uddezaka pUre thaye. have cethA uddezAne prAraMbha thAya che. A cothA uddezAne trIjA uddezA sAthe A pramANe saMbaMdha che-trIjA uddezAmAM pula ane jIvana dharma traNa sthAnenI apekSAe prarUpita karavAmAM AvyA che. A uddezAmAM paNa temanuM vizeSa kathana traNa sthAnane AdhAre ja karavAmAM Avaze, A prakAranA saMbaMdhavALA A uddezAnA cha satramAM sarvaprathama sUtra A pramANe che-"hisAvaja" ItyAdi-- zrI sthAnAMga sUtra : 02 78 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sUtrane pUrvasUtranI sAthe A prakArane saMbaMdha che-pahelA sUtramAM zramaNa ane mAhananI payuM pAsanAnI phalaparamparA prakaTa karavAmAM AvI che. te zramaNa ke mAhana aNagAra ja hoya che. A saMbaMdhane anulakSIne sUtrakAre ahIM aNagAranI kalpavidhinuM nirUpaNa karyuM che. "varipavitra anaraItyAdi TIkArtha-pratimA (abhigraha vizeSa) dhAraNa karanAra aNagArane nIcenA traNa upAzraya (AzrayasthAno) gaveSaNa karavA nimitte kape che(1) adhaHArAma gRha (bagIcAmAM banAvelAM ghara ), (2) avivRta gRha (uparathI AcchAdita paNa cAre tarapha khulluM AzrayasthAna ) (3) adhevRkSa mULa. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-je bhikSue mAsikI Adi avadhivAnI pratimAnI ArAdhanA zarU karI che, evA te aNugAra bhikSune dharmadhyAna karavA nimitte A traNa sthAna upAzrayasthAna rUpe ka9pe che-eTale ke A traNa sthAnamAM rahIne te dharmadhyAna karI zake che. dharmadhyAna karavAne mATe jyAM rahevAmAM Ave che te sthAnane ja upAzraya kahe che. (1) ArAmagR6 (vATikAgRha) mAM koI paNa eka sthAne rahIne te dharmadhyAna karI zake che. (2) dIvAla AdithI rahita paNa uparathI AcchAdita evA cAre dizAmAM khullA sthAnamAM rahIne paNa te dharmadhyAna karI zake che, ane (3) vaDavRkSanI nIce rahIne paNa te dharmadhyAna karI zake che. " g *vijJag" A sUtra dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke te aNagArane te upAzrayabhUta sthAne temane (te sthAna) mAlikanI AjJA vinA kalpatA nathI-A sUtrane pUrvasUtranI sAthe A prakArane saMbaMdha grahaNa karo-"hAphivara maLaTIRE ifsa to DAratA agmvirA" zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvokta svarUpavALA traNa upAzrayamAM rahevAne mATe te sthAnanA mAlikanI anujJA prApta karavAnuM te pratimAdhAraka bhikSu aNagArane mATe Avazyaka kahyuM che. tethI te sthAne ne svAmI tyAM rahevAnI temane rajA Ape, te ja te aNagAra tyAM rahI zake che-te ja dhamayAna karavA nimitte te sthAnane svIkAra thaI zake che. e ja vAta " 3vALizg" A sUtra dvArA sUtrakAre prakaTa karI che. A sUtramAM e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke pratimAnI ArAdhanA karavA nimitte pUrvokta je sthAnane pasaMda karavAmAM AvyuM hoya, te sthAnanA svAmInI tyAM rahevA mATe AjJA prApta karyA bAda ja te aNagAre te sthAnamAM praveza kare joIe. upAzrayamAM praveza karyA bAda AjJA meLavavI te yukta nathI. upAzrayamAM praveza karyA bAda te pratimAdhAraka sAdhune sastAraka (pAtharaNuM) karavuM kalpa che. e ja vAta sUtrakAre "riNAvitraNa ka g #Fti to saMthArA paritti " A sUtra dvArA prakaTa karI che. A sutramAM sUtrakAre evuM kahyuM che ke-pratimApratipanna aNagArane A traNa saMstArakanI pratilekhanA karavI kapya gaNAya che-(1) zilArUpa pRthvI, kAchazilA-ghaDyA vinAnuM lAkaDAnu pATiyuM vagere. zilA jevA AyAma ane vistArane lIdhe tene ahIM kAchazilA kahela che. (3) tRNa Adi upabhogane pAtra padArtho-je prakAre hoya e ja prakAre je prApta thAya te saMstArakane yogya gaNI temane mATe kaSya bane che. saMstArakane nimitte jarUrI evI A traNa vastuo tenA mAlikanI AjJA lIdhA vinA laI zakAtI nathI. tethI temane prApta karavA nimitte temanI AjJA pahelAM prApta karavI ane tyArabAda temane saMstArakanA kAmamAM upayoga karo joIe. upAzrayanA viSayamAM AjJA prApti viSayaka jevuM kathana AgaLa karAyuM che evuM ja samasta kathana saMstAraka viSe paNa ahIM grahaNa karavuM joIe, je sU. 62 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAla ora vacanakI prarUpaNA pratimAo niyata kALavALI hoya che, tethI have sUtrakAra kALanI prarUpaNA kare che. ane tyArabAda tenI sAthe saMbaMdha dharAvatA vacananI prarUpaNa kare che. rivi #AruM gutte " ItyAdi- sUtrA-kALa traNa prakArane kahyo che-(1) atItakALa (bhUtakALa), (2) vartamAnakALa ane (3) anAgatakALa (bhaviSyakALa). e ja pramANe samayanA paNa traNa prakAra che-(1) atIta samaya, (2) vartamAna samaya ane (3) anAgata samaya. e ja pramANe AvalikA zvAsozvAsa, sta, kSaNa, lava, muhUrta, ahorAtra, AdithI laIne varSa zatasahasa, vakeTi, pUrvAga, pUrva vagerethI laIne avasarpiNI paryantanA paNa uparyukta traNa traNa prakAra samajavA. pudgala parivarta traNa prakAranuM kahyuM che-(1) atIta pudgala parAvarta, (2) vartamAna pula parAvarta (3) anAgata pudgala parAvarta. vacana paNa traNa prakAranAM kahyAM che-(1) ekavacana (2) dvivacana ane (3) bahuvacana athavA vacananA A pramANe traNa prakAra paNa paDe che-(1) strIvacana, (2) puMvacana ane (3) napuMsaka vacana athavA (1) atIta vacana (2) vartamAna vacana ane anAgata vacananA bhedathI paNa vacananA traNa prakAra kahyAM che. dravyanA rUpamAM parivartana karAvavAmAM je nimitta kAraNa hoya che, tenuM nAma vyavahAra kALa che ane vartamAna kSaNanI hoya che evA kALane nizcayakALa kahe che. kahyuM paNa che ke - vArivavo" ItyAdi. TakArca-e ja vAta TIkAkAre "Dhai #aa pache cA-cate parichiyAre hatu ane ti jADhaH" A vyutpatti dvArA prakaTa karI che. je kALa vartamAnatAne karI cukaye che vyatIta karI cukaye che te kALane atItakALa athavA bhUtakALa kahe che. je kALa vartI (cAlI) rahyo che tene vartamAnakALa kahe che, tathA je vartamAnatAne aprApta che evA kALane anAgata athavA bhaviSyakALa zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che. A rIte kALa sAmAnyanuM kathana karIne have sUtrakAra temanA upabhedanuM kathana kare che- rivi samag" ItyAdi- samayathI laIne avasarpiNI paryAnA kALabhedanuM nirUpaNa dvisthAnakanA cethA uddezAnA 27 mAM sUtramAM ApyA anusAra ahIM paNa samajI levuM. have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke avasarpiNInI upara paNa padrala parAvarta nAmane kALabheda che. have te kALabhedanI prarUpaNa karavAmAM Ave che. vide jovADhavA" ItyAdi- AhAraka sivAyanA rUpidravyanuM dArika Adi prakAre eka jIva dvArA kamazI grahaNa karAtA jayAre saMpUrNa rUpe grahaNa thaI jAya che, eTalA kALanuM nAma pudgala parAvarta che. temAM gRhIta rUpI dravyanuM grahaNa gaNatarImAM AvatuM nathI. A pramANe thatAM thatAM jeTalA kALamAM te thaI jAya che eTalA kALanuM nAma eka pukala parAvarta che. te pudgala parAvarta anaMta utsarpiNI ane anaMta avasarpiNI rUpa hoya che. anuttarapapAtika sUtranI arthAdhinI TakAmAM pudrala parAvartanuM svarUpa vistArapUrvaka samajAvavAmAM AvyuM che, te jijJAsu pAThakee tyAMthI te vAMcI levuM. samayathI laIne pudgala parAvarta paryantanA aneka kALabhede hovA chatAM, sAmAnya rUpe eka arthane Azrita karIne ahIM sUtrakAre te badhAmAM ekavacanane prayoga karyo che. eka Adi arthomAM eka vacana Adine prayoga thAya che, te saMbaMdhane anulakSIne have sUvakAra vayananI prarUpaNa kare che-"sivi" ItyAdi- je vacanathI eka artha (vatu) nuM kathana thAya che te vacananuM nAma ekavacana che. athavA eka uktinuM nAma ekavacana che. athavA eka vastune nirdeza karanArUM ekavacana che. e ja pramANe dvivacana ane bahuvacana viSe paNa samajavuM. jemake "saMta" ekavacana che, "saMta" dvivacana che ane "saMta" e bahuvacana che. athavA strIliMgavALA zabdono prayoga kare te sIvacana che, jemake kSamA, dayA, ahiMsA Adi vacana. puliMga (narajAtinA) zabdone prayoga kare te kuMvacana che. jemake dharma, tyAga, puruSa Adi zabda. navuMsakaliMganA zabdone prayoga kare te napuMsaka vacana che. jemake jJAna, dhyAna dAna vagere zabdo. A rIte liMgAdikanA bhedanI apekSAe vacananA traNa bheda kahyA che. e ja pramANe "amUra, mavati, aviSyati " ItyAdi rUpe atItAdi kiyAnA pratipAdaka hovAthI atIta vacana, vartamAna vacana, ane anAgata vacananA bhedathI paNa traNa prakAranAM vacana kahyAM che. A sU. 63 . zrI sthAnAMga sUtra : 02 82 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyAnatarakA nirUpaNa vacana jIvanI paryAyarUpa che, tethI e vAtane Azraya laine have sUtrakAra tenA paryAyAntarenuM tristhAnakamAM pratipAdana karanArA 19 sUtro kahe che-- tividdA vaLavA vattA " ItyAdi-- ' sUtrAprajJApanA traNa prakAranI kahI che-(1) jJAna prajJApanA, (ra) dana prajJApanA ane (3) cAritra prajJApanA. Abhiniaidhika Adi pAMca jJAnAnuM pratipAdana karavu' tenuM nAma jJAnaprajJApanA che. cakSu Adi pAMca danenu' pratipAdana karavu tenu' nAma data prajJApanA che. sAmAyika Adi pAMca cAritranuM kathana karavuM tenuM nAma cAritra prajJApanA che. " tiviSe same " ItyAdi---- 66 samyak traNu prakAranA kahyA che. ( meAkSasiddhimAM je anukULa thAya che tene samyakatva kahe che evuM samyakatva jJAna, dana ane cAritrarUpa kahyuM che. upaghAta-AhAra, zayyAsana AdinI akalpanIyatA rUpa upaghAta haiAya che. te upaghAtanA traNa bheda nIce pramANe kahyA che-- (1) umepaghAta, (ra) utpAdanepachAta, ane (3) eSaSNeApaghAta - piMDAdinA utpAdanu' nAma udbha che. tenA AdhAka, auddezika Adi 16 deSa zAstra prasiddha che. ahIM abhedanI apekSAe udgama padathI umadoSane ja gratuNu karavA joie. A udgamapUrvaka je AhAradinA upadmAta thAya che tene umApaghAta kahe che. eTale ke A umadASAne lIdhe AhArAdikamAM akalpanIyatA AvI jAya che. eja pramANe tenA anya be bheda viSe pazu samajavu. utpAdanane utpAdanA kahe che, eTale ke gRhastha pAsethI AhArAdinuM upArjana karavuM tenu' nAma utpAdanA che. A utpAdanA doSarUpa paNa hAI zake che. dhAtrI Adi 16 prakAranA utpAdanA doSa zAstramAM kahyAM che. A dhAtrItva Adi dveSAne lIdhe AhArAddikAmAM je kRSitapaNuM Ave che tene utpAdaneApaghAta kahe che. A utpAdanA dASAvALA AhAra paNa sAdhuone kalpatA nathI. dAtAnA dvArA apAtI AhArAdi vastunA grahaNune eSaNA kahe che. eSaNA pada dvArA ahIM eSaNA saMbadhI dASA grahaNa karAyA che. zAstromAM tenA zakti Adi 10 bheda kahyA che. A eSaNApUrNAMkanA je upaghAta ( duSTatA ) che tenuM nAma eSaNApadyAta che. e ja pramANe vizeAdhi ( vizuddhi) paNa traNa prakAranI kahI che. umAdi doSAne sadUbhAva na heAvAthI AhArAdikamAM je nirdoSatA jaLavAya che tene vizeAdhi zrI sthAnAMga sUtra : 02 83 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che. udrama, utpAdana ane eSaNAnI vizuddhinI apekSAe tenA traNa prakAra paDe che-(1) udma vizedhi, (2) utpAdana vidhi ane (3) eSaNa vizedhi. A vidhi jJAnAdinI ArAdhanAthI saMbhavita bane che. tethI have sUtrakAra ArAdhanA saMbaMdhI sUtracatuSTayanuM kathana kare che-" tivi marLA" ItyAdi - jJAnanI, dazananI, ane cAritranI, ema traNa prakAranI ArAdhanA kahI che. zrutajJAnanI je ArAdhanA che tene jJAnArAdhanA kahe che. kAlAdhyayana, vinaya Adi rUpa ATha AcAronI niraticArapUrvaka pravRtti karavAthI jJAnArAdhanAnuM pAlana thAya che. e ja pramANe niHzaMkita Adi ATha AcAramAM niraticAra pUrvaka pravRtti karavI tenuM nAma darzanArAdhanA che. niHzakti, nikAMkSita Adi je ATha aMgarUpa AcAra kahyA che, temAM pravRtti karavAthI-temanu niraticArapUrvaka pAlana karavAthI darzanArAdhanA thaI zake che. samiti, gupti Adi AcAremAM niraticArapUrvaka pravRtti karavAthI cAritranI ArAdhanA thAya che. je 5 | jJAnArAdhanA utkRSTa, madhyama ane jaghanyanA bhedathI traNa prakAranI hoya che, eja pramANe darzanArAdhanA paNa utkRSTa, madhyama ane jaghanyanA bhedathI traNa prakAranI kahI che. e ja pramANe cAritrArAdhanAnA paNa traNa bheda samajavA. - "nivi jihe " ItyAdi. saMkilazyamAna pariNAma jenA kAraNarUpa che evAM jJAna, darzana ane cAritramAMthI jIvanuM je patana thAya che tenuM nAma saMleza che. te saMkalezanA nIce pramANe traNa prakAra che-jJAna saMkaleza, darzana saMkaleza ane cAritra saMkaleza, e ja pramANe asaMkalezanA paNa traNa prakAra paDe che. asaMkaleza jJAna, darzana ane cAritranI zuddhirUpa heya che, tathA te asaMkaleza vizuddhamAna pariNAma hataka hoya che, eTale ke asaMlezanA hetu (kAraNe) kSaNe kSaNe vizuddha pariNAmane prApta karatAM rahe che. e ja pramANe jJAnatikama, darzanAtikrama ane cAritrAtikramanA bhedathI atikrama paNa traNa prakAranA kahyA che jJAnanA atikramane jJAnAtikama kahe che. e ja pramANe darzanAtikama ane cAritrAtikrama viSe paNa samajavuM. vyatikrama paNa traNa prakAranA che, aticAra paNa traNa prakAranA che ane anAcAra paNa traNa prakAranA che. AdhAkarmAne Azrita karIne atikama zrI sthAnAMga sUtra : 02 84 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi cArenuM svarUpa A pramANe samajavuM. AdhAkarma doSathI dUSita thayelA AhArAdikanuM AmaMtraNa svIkAravAthI atikama lAge che. tene levA mATe gamana karavAmAM vyatikrama deSa lAge che, tene grahaNa karavAmAM aticAra lAge che ane tene khAI levAthI anAcAra doSa lAge che. kahyuM paNa che ke "nATTAgyAmaMtA ItyAdi e ja pramANe uttara guNarUpa cAritranA saMbaMdhamAM paNa A cArenuM kathana thavuM joIe. A uddezathI jJAna ane darzanamAM upakArI dravyarUpa bhAMDa, upakaraNa Adine ane muniveSane upaghAta karavA nimitta athavA mithyAdaSTi nI prabhAvanA karavAne mATe nimaMtraNanA svIkAra Adi rUpa cAre kAmothI atikrama Adi cAre deSa lAge che, ema samajavuM. 5 14 che sirpha barUmALeityAdi tethI traNa prakAranA atikramonI AlecanA karavI joIe. Alecane eTale gurunI samakSa atikrama AdinuM nivedana karavuM te-mithyA duSkatadAnAdipUrvaka te dethI makta thavuM, pitAnI sAkSIe te atikamanI nindA karavI, gurunI sAkSIe te atikamenI gaha karavI, e ja atikramAdi kamAMthI chuTavAnA sAdhane che. "vAva prati " A sUtramAM vaparAyelA "cAvat (parvata) padathI ahIM "vikAjhA, vijJa, saraLayAra munA, gAriyaM tavo. vA pachitta " A pATha saMgRhIta thayA che. atikama AdinA adhyavasAyanuM cheThana karavuM tenuM nAma vikRdana che. atikrama Adi janya pApanA prAyazcitapUrvaka, pitAnA cAritranA aticAra rUpa maLanA prakSAlana dvArA Atmazuddhi karavI tenuM nAma vizenA (vizuddhi) che. "have pharI huM evuM nahIM karuM" A pramANe punaH akaraNanI pratijJA karavI tenuM nAma akaraNutA che. pApane anurUpa anazana AdirUpa athavA nirvikRti AdirUpa prAyazcita karavuM tenuM nAma "yathAuM tapaHkarma prAyazcitta" che. A kriyAo karavAthI paNa atikrama Adi janya denI zuddhi thAya che. A rIte jJAnAtikama, darzanAsikama ane cAritrAtikramanA bhedathI atikramanA traNa prakAra paDe che. e ja pramANe vyatikramanA paNa nIce pramANe traNa prakAra paDe che, jJAnavyatikrama, darzana vyatikrama ane cAritra vyatikama. eja pramANe aticAranA paNa A traNa prakAra paDe che-jJAnAticAra, darzanAticAra ane cAritrAticAra. anAcAranA paNa traNa prakAra paDe che-jJAnAcAra, darzanAcAra ane cAritrAnAcAra. A badhAM dezonI AlocanA Adi karavAthI gRhIta tenI athavA nAna, darzana ane cAritranI zuddhi thAya che. prAyazcitta pApanuM chedaka tathA vizedhaka hoya che. kazuM paNa che ke-"prAyaH HIV vinAnIcA=" ItyAdi- prAyaH eTale pApa ane citta eTale zodhana. eTale ke pApanI zuddhi jenA dvArA thAya che tene prAyazcitta kahe che, e prAyazcittane A nirutyartha zrI sthAnAMga sUtra : 02 85 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. prAyazcitta e zuddhi che tathA zedhanIya je aticAra Adi che, te paNa prAyazcittarUpa che. te traNa prakAranuM che-(1) AlecanA, (2) pratikramaNAha ane (3) tadubhayAe. gurunI samakSa pApane prakaTa karavuM tenuM nAma AlocanA che. te AlocanA vaDe jenI zuddhi thaI jAya che tene AlecanAha prAyazcitta kahe che. je aticAra bhikSAcaryA Adi samaye lAgI jAya che, te AlecanA hoya che. pApathI chuTavA mATe je mithyAdukRtya karavAmAM Ave che tene prati kamaNa kahe che. A pratikramaNa vaDe jenI zuddhi thaI jAya che tene pratikramaNAtuM prAyazcitta kahe che. pAMca samiti ane traNa guptinA pAlanamAM je de lAgI gayA hoya che te asamitatvarUpa ane aguptatvarUpa deze pratikamaNAtuM hoya che. je aticAranI AlocanA ane pratikramaNa A banne vaDe zuddhi thatI hoya che. te aticArane tadubhAI (AlecanA ane pratikramaNAe) kahe che. manathI rAgadveSa karavAthI ane gamanAdi karavAthI AlocanA pratikamaNIM aticAra lAge che. je 19 che ke sR. 64 che manuSyakSetra svarUpa nirUpaNam A prajJApanA Adine sadbhAva manuSya kSetramAM ja hoya che, tethI have sUtrakAra te viSayane anulakSIne kathana kare che - "kaMgudIre re kaMsa pANa" 'ItyAdi- jabUDhIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM traNa akarma bhUmie kahI che-(1) haimavata, (2) harivarSa ane (3) devakuru. jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI uttara dizAmAM traNa akarmabhUmi kahI che. (1) uttarakuru, (2) ramyaka varSa ane (3) airaNyavata varSa. jabUdvIpa nAmanA dviIpamAM mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM traNa varSa kSetra kahyAM che-(1) bharata (2) haimavata ane 3) harivarSa. jaMbudvipa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI uttare traNa varSa kahyAM che-(1) ramyaka varSa, (2) hairaNyavata ane (3) aravata. jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM traNa varSadhara parvata kahyAM che. (1) zudra himavAna, (2) mahA himavAnuM ane (3) niSadha che pache ja budvIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI uttara dizAmAM traNa varSadhara parvata kahyA che. 1) nIlavAna, (2) rukamI ane (3) zikharI. jaMbudvipa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM traNa mahAhada (draha) kahyAM che-pahada, mahApahada, ane tigicchada, temAM mahaddhika Adi vizeSaNavALI traNa devIo rahe che. temanI eka palyopamanI sthiti kahI che. temanAM nAma zrIdevI, hIdevI ane vRtidevI che. e ja pramANe mandara parvatanI uttara dizAmAM paNa traNa zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAhada nIce pramANe che-kesarI hada, mahApu...rika hada ane puMDarIka dvaMda. tyAM je mahaddhika Adi vizeSaNAvALI traNa devIo rahe che, temanAM nAma A pramANe che-kIrtidevI, buddhidevI ane lakSmIdevI. jamUdrIpa nAmanA dvIpamAM mandara paryaMtanI dakSiNa dizAmAM je kSudrahimavAna parvata che, ane te parvatapara je padmada che, temAMthI gaMgA, siMdhu ane rAhitAMzA nAmanI traNa mahAnadIe nIkaLe che. jamUdrIpa nAmanA mandara parvatanI uttara dizAmAM je zikharI pata para je puMDarIka nAmanuM mahAhada che, temAMthI suvarNa kUlA, rakatA ane raktavatI nAmanI traNa mahAnadIe nIkaLe che. jamUdrIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI pUrva dizAmAM AvelI zItA nAmanI mahAnadInI uttara dizAmAM traNa antara nadrIe vahe che, temanAM nAma A pramANe che grAhAvatI, hadavatI ane pakavatI. / 11 / ja'budvIpa nAmanA dvIpamAM mandara patanI pUrva dizAmAM AvelI zItA mahAnadInI dakSiNa dizAmAM je traNa antara nadIe kahI che temanA nAma A pramANe che-tamajalA, mahAjalA ane unmattajalA. / 12 / jabudvIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI pazcima dizAmAM AvelI zIteAdA mahAnadInI dakSiNa dizAmAM traNa antara mahAnadIe che. temanA nAma A pramANe che-kSIrAdA, zItasrotA ane antaravAhinI. / 13 / ja mUThThIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI pazcima dizAmAM AvelI zIteAdA mahAnadInI uttara dizAmAM traNa mahAnadIe che, temanA nAma A pramANe che-rukimamAlinI phenAlinI ane gabhIramAlinI.A prakAranuMja akama bhUmiothI laIne antara nadIe sudhInuMsamasta kathana pUrvAdha dhAtakIkhaDa dvIpamAM paNa samajavuM. puSkaravara dvIpAnA pazcimAdha pantanA dvIpAmAM paNa A prakAranuM ja kathana samajI levuM. 514aa 542aa sU.655, sAmAnya pRthivI dezakA nirUpaNa A prakAre manuSyakSetrarUpa bhUmikhaMDanI prarUpaNA karIne have sUtrakAra khIjI zailIthI sAmAnya pRthvIdezanI prarUpaNA kare che-- te sIrdi TALe,i teNe puthvIpa rahe jJA " ityAdri sUtrA-A traNa kAraNeAne lIdhe pRthvInA eka deza ( hissA ) ka'pAyamAna thAya che--(1) ratnaprabhA pRthvInA adheAbhAgamAM jyAre khAdara pudgala visrasA pariNAma dvArA peAtAnA sthAnamAMthI uchaLe che, athavA khIje sthAnethI AvIne paDe che, zrI sthAnAMga sUtra : 02 87 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre teo pRthvIne eka dezane kaMpAvI nAkhe che. (2) bIjuM kAraNa nIce pramANe samajavuM, ke I mahaddhika Adi vizeSaNavALo, mahezvararUpe prasiddha e kaI maheroga vyantaravizeSa jyAre A ratna prabhA pRthvInA abhAgamAM utpatana ni patana ( uMce kUdavuM ane nIce paDavuM evI kriyA) kare che, tyAre pRthvIne ekadeza calAyamAna thAya che. have trIjuM kAraNa prakaTa karavAmAM Ave che-jyAre nAgakumAra ane suvarNakumAra vacce saMgrAma mace che, tyAre paNa pRthvIne ekadeza calAyamAna thaI jAya che. A prakAranA traNa kAraNone lIdhe pRthvIne ekadeza (aMza) calAyamAna thAya che. have je traNa kAraNane lIdhe AkhI pRthvI calAyamAna thAya che, te kAraNonuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-(1) ratnaprabhA pRthvInA adhebhAgamAM rahela ghanavAta jyAre kaI viziSTa kAraNane lIdhe kuMbhita thAya che, tyAre te kSubdha ghanavAta ghanodadhine kampAyamAna karI nAkhe che, ane ghanedadhi kapita thaLathI AkhI pRthvI kampAyamAna thAya che eTale ke kapita thayelo ghanedadhi AkhI pRthvIne paNa kapita karI nAkhe che. saMpUrNa pRthvIne kaMpita karanAruM bIjuM kAraNa A pramANe che-mahaddhika Adi vizeSaNovALo ane mahezvara rUpe prasiddha e ke mahAraga nAmane vyantaravizeSa tathArUpa zramaNane athavA mAhanane jyAre pitAnI Rddhi, vRti, bala, virya ane parAkrama batAve che, tyAre te AkhI pRthvIne kaMpAvI nAkhe che. have trIjuM kAraNa prakaTa karavAmAM Ave che-jyAre vaimAnika ane bhavanapatio vacce saMgrAma mace che, tyAre paNa AkhI pRthvI kaMpI uThe che. A prakAranA traNa kAraNane lIdhe kevakalpa (saMpUrNa) pRthvI kaMpita thAya che. TIkartha-pRthvInA eka dezane calAyamAna karanArA traNa kAraNanuM vizeSa spaSTIkaraNa. paheluM kAraNa evuM che ke ratnaprabhA nAmanI pahelI naraka pRthvInA abhAgamAM ja udAra bAdara muddala che teo jyAre vizvasA pariNAmane lIdhe te sthAnethI uchaLe che, athavA anya sthAnethI AvIne, yaMtranI dvArA phekAyelA paththaranI jema tyAM paDe che, tyAre patana pAmatAM te bAdara pudra pRthvInA ekadezane kaMpAvI nAkhe che. eTale ke A prathama kAraNane lIdhe pRthvIne ekadeza calAyamAna thaI jAya che. bIjA kAraNanuM spaSTIkaraNa-parivAra Adi rUpa addhithI saMpanna, zarIrAdinI dIptithI saMpanna, balasaMpanna, vaikiyAdirUpa prabhAvathI saMpanna hoya e ane mahezvara rUpe prasiddha thayela hoya e kaI mahAraga nAmane vyantaravizeSa jyAre ratnaprabhA pRthvInA adhebhAgamAM nIcethI upara ane uparathI nIce kUdAkUda macAve che, tyAre paNa pRthvIne ekadeza kaMpAyamAna thavA mAMDe che. have trIjA kAraNanuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-jyAre nAgakumAra ane suvarNakumAra vacce saMgrAma macI jAya che, tyAre paNa pRthvIne ekadeza calA zrI sthAnAMga sUtra : 02 88 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamAna thAya che. nAgakumAra ane suvarNa kumAra bhavanapatinikAyanA deve che. have samasta pRthvIne kapAyamAna karanArA kAraNeAnuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-sUtramAM je " kevala kalpa '' zabdane prayAga thayA che tenA artha * sapUNa' ' samajavA. eTale ke saMpUrNa pRthvIne kaMpita karavAmAM A traNa kAraNA nimittarUpa bane che paheluM kAraNa--A ratnaprabhA pRthvInA adheAbhAgamAM ghanavAta-styAnavAyu rahelA che. te ghanavAta jyAre koi viziSTa kAraNane lIdhe vyAkula ( kSubhita ) thaI jAya che, tyAre ghanavAtanI upara rahele kaThina jaLasamUha rUpa ghanAdidha paNa kApita thaI uThe che ane te ghanadhi kaMpita thavAne lIdhe A sapUNu pRthvI paNa kapita thaI uThe che. have trIjA kAraNanuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-maheza nAmaneA kAi daiva uttara guNayukta koi zramaNane ( aNugArane ) athavA mAhanane, ahiMsAdi rUpa Rddhi, zarIrAdinI kAnti, parAkrameApArjita khyAti, zArIrika zaktirUpa khaLa, AtmakhaLarUpa vIrya, svAbhimAnagarbhita vyavasAyarUpa puruSakAra, ane niSpanna phulavALA vyavasAyarUpa parAkrama batAve che, tyAre te pUrepUrI pRthvIne kapAyamAna karI nAkhe che, kAraNu ke pRthvI Adine ka'pAvI nAkhavAthI ja kalpa thanAranA khaLa, vIrya AdinuM upadana thAya che. trijA kAraNanuM nirUpaNu--jyAre vaimAnika devA ane ( bhavanapati deve) vacce sa`grAma mace che, tyAre paNa AkhI pRthvI kaMpAyamAna thaI jAya che. temanI vaccenA sa'grAmanu' kAraNa nIce pramANe heAya che-temanI vacce vera hAya che, ane temanuM te vera bhavapratyayika hAya che. kahyuM paNa che ke" vittiya naM bhaMte! asurakumArA devA sohammaM gayA ya gamissaMti ya ? goyamA ! tesiM NaM devANaM bhavapaca veNu " A sUtrane bhAvArtha A pramANe che-gautama svAmIne prazna-" he bhagavan! asurakumAra devA saudha kalpamAM bhUtakALamAM zA kAraNe gayA hatA ane bhaviSyamAM zA kAraNe jaze ? mahAvIra prabhunA uttara--he gautama ! te devAnA vairAnukha dha bhavapratyayika hAya che te kAraNe temanI vacce saMgrAma mace che, ane te sa MgrAma thAya tyAre AkhI pRthvI kaDapI uThe che. A prakAranA traNa kAraNeAne lIdhe AkhI pRthvI calAyamAna thAya che. / 2 / / / sU. 66 5 zrI sthAnAMga sUtra : 02 89 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kilbiSika devakA nirUpaNa AgalA sUtramAM e ullekha thaye che ke deva ane asure vacce kaI kaI vakhata saMgrAma macI jAya che. IndrAdikanA bhedathI te denA 10 prakAra kahyA che. te dasa prakAranA devAmAM eka prakAra kilibaSikene paNa che. tethI have sUtrakAra tristhAnakane AdhAre te kibiSikenuM kathana kare che rivi rekTiviliyA ItyAdi - kilibaSika denA nIce pramANe traNa prakAra kahyA che(1) traNa palyopamanI sthitivALA (2) traNa sAgarepamanI sthitivALA ane (3) 13 sAgarepamanI sthitivALA, prazra he bhagavana! traNa papamI sthitivALA deve kyAM rahe che ? uttara-traNa palyopamanI sthitivALA kilibaSika de tiSa maMDaLanI upara ane saudharma tathA IzAna konI nIce rahe che. prazna-he bhagavana! traNa sAgaropamanI sthitivALA kibiSika de kayAM rahe che? uttara-traNa sAgaropamanI sthitivALA kibiSika deva saudharma ane IzAna kanI upara tathA sanakumAra ane mahendra kapanI nIce rahe che. A prazna-he bhagavan! tera sAgarepamanI sthitivALA kilibaSika de kayAM rahe che ? uttara--teo brahmaleka ka9panI upara ane lAntaka kapanI nIce rahe che. have e vAta prakaTa karavAmAM Ave che ke devomAM A kibiSikenuM sthAna kevuM che-jema manuSyamAM cAMDALa Adine aspRzya gaNavAmAM Ave che tema devamAM kilibaSikene paNa aspRzya gaNavAmAM Ave che. te kibiSike kiTibapikI bhAvanAthI upAtta pApanA udayavALA hoya che te bhAvanA A prakAranI che- " nALA jevI" ItyAdi- je jJAnane kevalIone, dharmAcAryane, saMghane ane sAdhune avarNavAda kare che, tathA je pite mAyI (mAyAyukta ) hoya che, e manuSya kimbiSikI bhAvanAvALe bane che. A traNe prakAranA kibiSika deva kayAM rahe che te upara prakaTa karavAmAM AvyuM che, je sU. 67 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IndrakI pariSaddhA nirUpaNa devAdhikAra cAlI rahyo che, tethI have sUtrakAra IndrapariSada saMbaMdhI vaktavyatAnuM nirUpaNa kare che-sANa viMcha revALoItyAdi- devendra, devarAja zakanI bAhya pariSadanA devenI sthiti traNa pApamanI kahI che. devendra, devarAja zakanI Abhyantara pariSadanA devonI sthiti traNa popamanI kahI che. devendra, devarAja IzAnendranI bAhya pariSadanI devonI sthiti traNe pa9pamanI kahI che. A traNe sUtre saraLa hevAthI vadhu spaSTIkaraNanI jarUrarahetI nathI. e sU. 68 che prAyazcitavAlakA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM devanI sthiti prakaTa karavAmAM AvI. pUrvabhavamAM prAyazcitta sahita anuSThAna karavAthI jIvane deva padanI prApti thAya che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra prAyazcittavALA jIvonI prarUpaNuM sUtra catuSTaya ( cAra sUtro dvArA prakaTa kare che - "ti pArijItte ghaon" ItyAdi- satrArtha-prAyazcittanA nIce pramANe traNa prakAra kahyA che-(1) jJAna prAyazcitta, (2) darzana prAyazcitta ane (3) cAritra prAyazcitta 1 anuddhAtimAnA traNa prakAra kahyA che-(1) hastakarma karanArA, (2) maithuna sevana karanArA ane (3) rAtribhUjana karanArA ! 2 . pAcita traNa prakAranAM kahyA che-(1) duSTa pArAMcaka, (2) pramatta pArAcika ane (3) parasparamAM maiithuna karanAra pArAcika . 3 anavasthApya traNa prakAranA kahyA che-(1) sAdharmikone tyAM corI karanAra (2) anya dhArmikone tyAM corI karanAra ane (3) hAthathI tADaka (prahAro karanArA zrI sthAnAMga sUtra : 02 91 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkA-huve A cAra sUtreAnuM vizeSa spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-aticArenI zuddhinimitte je AlecanA vagere karavAmAM Ave che tenuM nAma prAyazcitta che. te prAyazcitta jJAna, darzana ane cAritranA bhedathI traNa prakAranu kahyu che. jJAnamAM lAgelA aticArAnI zuddhine nimitte je AlecanA Adi karavAmAM Ave che, tene jJAna prAyazcitta kahe che. athavA-prAyazcitta zabda aticAranA vAcaka che, tethI evA atha nIkaLe che ke jJAnanuM je prAyazcitta-aticAra che, tenuM nAma jJAnaprAyazcitta che. e ja prakAranuM kathana dana ane cAritranA viSayamAM paNa samajavuM akAla adhyayana Adi ATha aticAra jJAnanA kahyA che, za*ti, kAMkSita smAdri ATha aticAra dazananA kahyA che, tathA mUlettara guNAnI virAdhanA rUpa aneka aticAra cAritranA kahyA che. / 1 / tao aNuvAimA " ItyAdi 66 bhAgapAtanuM (prAyazcittanA vibhAga) nAma udghAta che. te bhAmapAtathI je nirdiSTa thAya che te udghAtima che. udghAtima eTale laghuprAyazcitta, ane anuddhAtima eTale guruprAyazcitta je prAyazcitta ladhu hatuM nathI paNa guru hAya che, te prAyazcittane anuddhAtima kahe che. guNu ane guNImAM abheda sabadhanI apekSAe ahIM sAdhujana paNa * uddhAtima ' padanA vAcyA rUpe grahaNa karI zakAya che. tethI guruprAyazcittane pAtra hoya evA sAdhune anuddhAtima kahe che. evA anuddhAtima sAdhuonA je traNa prakAra kahyA che, tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-(1) Agama prasiddha hastaka karanAra je sAdhu hAya che, te mahAprAyazcittane pAtra gaNAya che, (2) maithuna ( abrahma ) nuM sevana karanAra sAdhu paNa mahAprAyazcittane pAtra gaNAya che. (3) rAtribhAjana karanAra sAdhu paNu mahAprAyazcittane pAtra gaNAya che. " to vAviyA 'ItyAdri-- pahelAM te A sUtramAM vaparAyelA * pArAMcika ' padanA artha samajAvavAmAM Ave che je sAdhu tapasyA dvArA aparAdhanA tIrane prApta karI le che, tyArabAda pharIthI dIkSita karavAmAM Ave che, evA te sAdhune pArAMcI kahe che. pArAMcI ja pArAMcika gaNAya che. te pArAMthikanuM je anuSThAna che tene pArAMcika zrI sthAnAMga sUtra : 02 92 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaSThAna kahe che. "parAMcika" A dazamuM prAyazcitta che. temAM liMga, kSetra, kALa ane tapathI pArAMcikane vAravAnuM hoya che. te kAraNe A prAyazcittanA saMbaMdhane anulakSIne sAdhune paNa pArAMcika kahI devAmAM Avyo che. te pArasaMcikanA be prakAra paDe che-(1) AzAtanA pArAMcika ane (2) pratisevanA pArAcika. A darekanA paNa babbe bheda kahyA che-sacaritra AzAtanA pArAMcika ane acaritra AzAtanA pArAMcika, A be bhede AzAtanA pArAcikanA samajavA. pratisevanA pArAMcikanA paNa nIce pramANe be bheda kahyA che-(1) sacaritra pratisevanA pArAMcika ane (2) acaritra pratisevanA pArAMcika. pariNAma ane aparAdhanI apekSAe kyAreka koIpaNa pratisevita thayelA padathI saMpUrNa cAritrabhraSTa thaI jAya che, ane kayAreka dezataH (aMzataH) cAritra bhraSTa thaI jAya che. A rIte kayAreka tulya aparAdhane sadUbhAva hovA chatAM paNa pariNAmonusAra vividha prakAre prAyazcitta ApavAmAM Ave che, tathA kayAreka tulyapariNAmane saddabhAva hovA chatAM paNa aparAdhamAM bhinnatA dekhAtI hoya che. tIrthaMkara-pravacana, zrata, gaNadhara, AcArya ane mahaddhikanI AzA tanA karanAra jIva AzAtane pArAcika hoya che. kahyuM paNa che ke "sava mAnAcaMte vAvarU rejiyaM kALa" ItyAdi. pratisevanA pArAcika traNa prakAranAM hoya che-(1) duSTa pArAcika (2) pramatta pArAMcika ane (3) anya pArAcika kahyuM paNa che ke- kisevApAvI tiviro" ItyAdi je duSTa (deSavALa) hoya che tene duSTa pArasaMcika kahe che. je paMcama nidrArUpa pramAdavALo hoya che tene pramatta pArAMcika kahe che, tathA je parasparamAM mizana ( abrahma) nuM sevana kare che tene a nya pArAcika kahe che. A traNa prakAranA pArAMcikemAMthI je duSTa pArAMcika che te kaSAya-viSayanI apekSAe be prakArane che-(1) kaSAya duSTa pArAMcaka ane (2) viSaya duSTa pArAcika te darekanA paNa sapakSa ane vipakSanA bhedathI babbe prakAra paDe che. kahyuM paNa che ke-"suviho oru sudro" ityAdi- | sarSa panAlikAnI zAkabhAjI grahaNa karavAthI ke pAyamAna thayelA mRtAcAyanA dAMtane ukheDI nAkhanAra munine svapakSa kaSAya duSTa pArAMcika kahe vAmAM Avela che. sAdhvInI sAthe viSayabhega sevavAnI abhilASA karanAra sAdhune viSaya duSTa pAcika kahe che. eka sAdhvInI azAtanA karanAra muni jina bhagavAnanI samasta AryAnI (sAdhvIonI) azAtanA karanAre hoya che, eTaluM ja nahIM paNa zrIsaMghanI paNa azAtanA karanAre hoya che. kahyuM paNa che ke " hirena dviLio" ItyAdi zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muniveSadhArI je muni muniveSadhArI AryAM ( sAdhvI ) nI sAthe maithuna kare che, te muni pApI che. evA muni dvArA jinendronI saghaLI AryAenI AzAtanA karavAmAM AvI che, evuM mAnavAmAM Ave che eTaluM ja nahIM paNa tenA dvArA saMghanI paNa AzAtanA thai gaNAya che. evA muni darzana karavAne pAtra paNa gaNAte nathI, kAraNa ke anaMta sa`sAramAM bhramaNu karAvanAra kamanA ` te banI gayA haiAya che. kahyuM paNa che ke- pAvALa jAvaco '' ityAdi. je muni rAjabhAraka hAya che tene parapakSa kaSAya duSTa kahe che, je suni rAjAnI paTTarANInI sAthe viSayabhAga sevavAnA abhilASI hoya che, tene parapakSa viSaya duSTa kahe che. pAMcamI nidrA pramatta mAMsa bhakSI muninepramatta pArAMcika kahe che. evA muni sadguNejavala hovA chatAM paNa tyAjya koTimAM ja mUkI zakAya che. kAmasevananA a`ge na heAya evAM ageAmAM anya puruSanI sAthe kAmasevana karanAra munine anyAnya pArAMcika kahe che, evA munine paNu dIkSA devAmAM paNa viveka rAkhavAnu kahyuM che. kahyuM paNa che ke- bAlaca polayasevI " ityAdi. na " to aLavaZA " ityAdi-- je munie mahAvratAmAM sthApanAne ceAgya hoya che, temane avasthApya kahe che, parantu je munie evA hAtA nathI temane anavasthApya kahe che. e anavasthApya munie aticAra vizeSAnuM sevana karatA rahe che ane tapA vizeSanuM AcaraNa karavA pratye dhyAna rAkhavAthI rahita hoya che. evA te sAdhue aticAra rUpa doSathI uparata ( te prakAranA doSAnuM sevana karatA aTakI javuM te) thaI jAya te paNa mahAvratAmAM temane avasthApita karI zrI sthAnAMga sUtra : 02 94 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAtA nathI. paraMtu jyAre teo tapavizeSane AcaravA mAMDe che, tyAre ja temane pharIthI dIkSA ApavAne 2.5 gaNI zakAya che. e ja vAtane sUtrakAre A rIte kahI che. have anavasthAganA traNa prakAranuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che--je sAdhuo eka ja maMDaLamAM ( samUhamAM ) sAMgika munirUpe rahe che temane sAdharmika kahe che. evAM sAdharmika munijanonI utkRSTa upadhi (pAtra, vastra Adi) nI cerI karanArA, athavA temanA ziSyAdikanI corI karAvanArA, athavA temanA pratye pradviSTa citta rAkhanArA munine sAdharmikenI corI karanAre anavasthApya kahyo che. anya sAdharmika padathI ahIM zAkya Adi athavA gRhasthajana gRhIta thayela che. A prakAranA anya sAdhamikanI mAlikInI je vastu che tenI corI karanAra sAdhune ahIM anavasthApyanA bIjA bheda rUpe prakaTa karavAmAM Avela che. (3) anavasthAne trIjo bheda-hAthathI tADana karanAra, seTI, lAkaDI, muThI Adi vaDe-maraNanI paravA karyA vinA-pitAnI upara ke anya vyaktinI | yogya vyaktiyoMko pravrajyAdAnakA nirUpaNa upara prahAra karanAra sAdhune anavasthApyanA trIjA bhedamAM mUkI zakAya che, e sAdhu ghora pariNAmevALo hoya che. e sU. 69 che sUtrArtha-pratrajyAdAyakene A pUrvokta prAyazcitta lAge che. tethI agya vyaktione pratrajyA apAtI nathI paNa gya vyaktione ja pravrajyA apAya che. tethI have sUtrakAra nIcenAM 6 sUtra dvArA evI ayogya vyaktionuM nirUpaNuka re che-"to jo UMti vAvettara" ItyAdi- sUtrArtha-nIce batAvelI traNa prakAranI vyaktio pravajyA devAne pAtra gaNatI nathI-(1) paMDaka, (2) vAtika, (3) vyAdhIta. A traNe prakAranA manuSya muMDita karavAne cagya gaNAtA nathI, zikSA grahaNa karavAne egya gaNAtA nathI, mahAvratamAM sthApita karavAne yogya gaNAtA nathI, upadhiAhAra AdinI apekSAe sAMgika karavAne gya gaNAtA nathI ane pitAnI sAthe rAkhavAne gya paNa gaNAtA nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 02 95 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkArtha-"A traNa prakAranA manuSya pravajyA ApavA gya gaNAtA nathI, evuM sUtrakAre je vidhAna karyuM che, tenuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-1) paMDakane pratrajyA ApavA gya gaNya nathI. paMDaka eka jAtane napuMsaka vizeSa hoya che, tenA cha lakSaNa nIce pramANe kahyAM che - mAi saMgvo" ItyAdi- tene svabhAva strI je heya che, tenA svaramAM ane varNamAM bheda hoya che. tenuM liMga meTuM hoya che, tenI vANI pAtaLI hoya che, pizAba karatI vakhate tenA pezAbamAMthI viziSTa avAja nIkaLe che ane tenA pezAbamAM phINa vaLatAM nathI. A cha lakSaNothI paMDakane oLakhI zakAya che, ane A lakSaNathI tene oLakhI laIne tene pravajyA ApavI joIe nahIM. (2) vAtikane paNa dIkSA ApavAne niSedha pharamAvyuM che. vAta-vAyuthI pIDAtI vyaktine vAtika kahe che. A vAtaprakRtivALe manuSya jyAM sudhI tenI pratisevA karI letuM nathI, tyAM sudhI sva-para rU5 kaI paNa nimitte karIne vededayane dhAraNa karavAne samartha hoI zakatA nathI. je te nirUddha vedavALe thaI jAya che, te te napuMsaka rUpe pariNamI jAya che. evA puruSane vAtika kahyo che, ane tene dIkSA devAne gya gaNya nathI, athavA-"vArU-vANi" A padanI saMskRta chAyA vyAdhita paNa thaI zake che. je cirakALathI kSayaroga Adi vyAdhIthI pIDAto hoya tene vyAdhita kahe che, evI vyAdhIta vyaktine paNa dIkSA ApavAne pAtra gaNAvI nathI. lIbane paNa dIkSA ApavAne niSedha che. je manuSya strInuM sevana kara. vAne asamartha hoya che, tene kalIba kahe che. te kalIna cAra prakAranA kahyA che-(1) daSTi kalaba, (2) zabda klaba, (3) Adigdha kalaba ane (4) nimatrita kalIba. nagna avasthAvALI (varahita) strIne dekhatAMnI sAthe ja jenA vIryanuM khalana thaI jAya che tene dRSTi kalIba kahe che. kAmakrIDAmAM rata thayelA strI-puruSanA satkAra Adi zabdane sAMbhaLatAM ja jenA vIryanuM smalana thaI zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che tene zabda kAlIba kahe che. strIne AliMgana karatAM ja jenA vIryanuM khalana thaI jAya che tene Adigdha kalIba kahe che. keI strInA nimaMtraNa belAvavA mAtrathI jenuM khalana thaI jAya che tene niyaMtrita kalIba kahe che. uparyukta cAre prakAranA kalIba vedanirodhanathI napuMsakatA prApta karI le che, tethI temane kalInarUpe pratipAdita karavAmAM AvyA che. praznavAtika ane kalabanuM parijJAna temanA mitrAdike dvArA paNa thaI zake che. temane zA kAraNe pravajyA ApavA yogya gaNyA nathI? uttara-teo utkaTa vedavaLA hoya che, tethI temanI manovRtti nirbaLa hoya che. nirbaLa manovRttine kAraNe teo vrata pAlana karavAne samartha hatA nathI tathA evAM manuSyane pravajyA denArane paNa zAstrajJAne bhaMga karavAne doSa lAge che, tethI temane pratrajyA devI joIe nahIM. kahyuM paNa che ke jivane " ItyAdi A kathananuM tAtparya nIce pramANe che-jinendra bhagavAne jemane dIkSA devAne niSedha karyo che, temane ziSya banAvavAnA lebharUpa deSathI je dIkSA Ape che, e caraNasthita tapasvI cAritradharmane lepa kare che. ahIM visthAnakanuM prakaraNa cAlu hovAthI A traNanuM ja nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. Ama te nIce gaNavelA 20 prakAranA puruSane pravajyA ApavAne mATe agya gaNAvyA che. jemake -"vAre nare'' ityAdi - ATha varSathI ochI umaravALAne bALaka kahyo che. (2) 60 varSathI vadhu umaravALAne vRddha kahyo che. (3) napuMsaka-A zabda jANItuM hovAthI tenuM vivecana karyuM nathI. (4) sthUla-je mANasa jaDa je hoya che tene sthala kahe che. tene traNa prakAra che-(1) bhASAnI apekSAe jaDa, (2) zarIranI apekSAe jaDa ane (3) kriyAnI apekSAe jaDa. bhASAjaDane paNa cAra prakAra paDe che-(1) jalamUka, mamanamUka, (3) elakamUka ane (4) Tamedha, jaLamAM magna thayelAnI jema "baDabaDa' je avAja karanArane jalamUka kahe che. bolatI vakhate vacce vacce aTakIne jenA zabda nIkaLe che tene manmanamUka athavA bebaDe kahe che. je mANasa mUMge hovAthI bakarAnI jema "oM meM " jevI aspaSTa vANI ja belI zake che tene elakamUka kahe che (elaka eTale bekaDe). dhAraNAthI je vikala (rahita) hoya che tene dudha kahe che. vAraMvAra samajAvavA chatAM paNa tenA magajamAM kaMIpaNa utaratuM nathI, kAraNa ke tene svabhAva ja vismaraNazIla hoya che. A cAre prakAranA bhASAjaDa mANase jJAnane grahaNa karavAmAM asamartha hoya che, te kAraNe temane pratrajyA ApavA yogya gaNAvyA nathI. jenuM zarIra khUba ja sthUla hoya che tene zarIrajaDa kahe che e mANasa vihAra mArgamAM, bhikSAcaryA karavAmAM ane vandaNAdi kriyAo karavAmAM asa zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ martha nivaDe che, mATe tene pravajyA devAne cegya kahyo nathI. je mANasa kriyA karavAmAM ALasa karanArA hAya che, tene kriyAjaDa kahe che. evA kriyAja mANusa vAraMvAra samajAvavA chatAM paNa samiti, gupti, pratiyekhanA Adi kriyAe, peAtAnI jaDatAne kAraNe ceAgya rIte karI zakatA nathI. (5) kalIma ane (6) vAtika ( vyAdhita ), A bannenAM lakSaNA te! A sUtramAM ja pahelAM batAvavAmAM Avela che. (7) stana ( cAra ), (8) rAjApakArI eTale ke rAjAparAdhI, (9) unmatta(pAgala-gAMDA), (10) anuzana-dRSTihIna-madha, (11) dAsa, (12) duSTa, (13) mUDha-mUrkha (14) (15) Rg2Ata -devAdAra, tathA jugika, byaMtrita ane aMgahInane paNu dIkSA devA ceAgya kahyA nathI. jugika manuSyanA jAti, karma, zilpa ane zarIranA bhedathI cAra prakAra kahyA che. je jAtinI apekSAe hIna DhAya che, tene jAtijugika kahe che jAtijugika paNa cAra prakAranA hoya che-pANu, DAmba, kiNika ane 1paca, jeo gAma, nagara AdinI bahAra taddana khullA medAnamAM rahe che temane paNa jAtijugika kahe che. jee ghara banAvIne rahe che ane gIta gAvAne dhaMdhA kare che, temane DaoNmba kahe che. je leke vAjiMtrAne maDhavAnA dhaMdhA kare che temane kiNika kahe che, ane cAMDAlane zvapaca kahe che. upalakSaNanI apekSAe e ja prakAranI varuDa Adi anya nIca jAtinA manuSyane paNa jAtijaMgika samajavA joie. je lokeA karmanI apekSAe jugika ( hIna haiAya che, temane kama jugika kahe che. te kamajugika ATha prakAranA hoya che-(1) pASaka, (ra) sa'vara, (3) naTa, (4) lakha, (5) vyAdha, (6) matsyanya, (7) 24ka ( dheAkhI ) ane (8) vAjhuki je leAkeA kUkaDA, maraghI, meAra, zrI Adine peAtAnI AjIvikAne nimitte pALe che, temane peASaka kahe che. (2) je leke tRvizeSAthI dIvAla vagerene AcchAdita kare che athavA je leAkeA kanAta vagere manAve che temane saMvara kahe che. (3) je leke nATake khele che ane temAM nAce che temane naTa kahe che. (4) je vAMsa, deraDA Adi upara khela karIne zrI sthAnAMga sUtra : 02 98 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnI kalAnuM pradarzana kare che, temane laMkha ( bajANIyA) kahe che. (5) zikArIne vyAdha kahe che. (6) mAchalAM pakaDavAno dhaMdho karanAra dhIvarane (mAchImArane ) matsyabaMdha kahe che. (7) kapaDAM dhovAne baMdha karanArane rajaka bI kahe che. (8) jALa nAkhIne mRgene pakaDanAra mANasane vAgurika kahe che. paTakAra (vaNakara) athavA nAI Adine zila5ju zika kahe che. je loko zArIrika proDa-khApaNuvALA hoya che temane zarIrajugika kahe che jemake koI halA hoya che, te kaI ThuMThA hoya che, te kaI nakaTA (nAka chedAyalA) hoya che, kaI karNahIna hoya che, te kaI hoTha vinAnA hoya che, e badhAM manuSyone zarIrajugika kahyA che. tathA je vAmanarUpa (kIMgujI) hoya che,-laghu hAthapaga Adi avayovALA hoya che. je kubaDA hoya che, jenA vAMsAnA athavA chAtInA hADakAM bahAra nIkaLI AvyA hoya che, jenA hAthapaga Adi avayave kaDhane lIdhe kaLI gayAM hoya che, tathA je leke eka AMkhe koNa hoya che, tathA je bhUlA thAya che. hAlavA cAlavArUpa caraNonI zaktithI je rahita hoya che, evAM manuSyone zarIrajugika kahe che. te dareka prakAranA zarIrajurgikene dIkSA ApavAne yogya gaNyA nathI. zikSaNa Adine nimitte je leke niyamita kALaparyanta sevAbhAvathI baMdhAyelA hoya, athavA vetana ApIne jene keIe niyata samaya sudhI kAma karavAne mATe vacanabaddha karI lIdhA hoya-eTale ke " ATalA samaya sudhI tamAre mArI pAse rahevuM paDaze athavA ATalA samaya sudhI huM tamArI sAthe rahIza," A prakAre je pite anyanI sAthe vacanathI baMdhAyela hoya tene uddabaddha kahe che, evA uddabaddhane ja uddabaddhaka kahe che. A udbaddhakanA karma, zilpa, vidyA, maMtra ane yoganA bhedathI pAMca prakAra kahyAM che-anupadezapUrvaka je gRhakArya, kRSIkarma Adi karavAne baMdhAya che tene karma udbaddhaka kahe che. A cAcaeNpadeza pUrvaka je citrakArya Adi rUpa zilpa karavAne baMdhAyela hoya che tene zilpauddabaddhaka kahe che. lekhanakalAthI laIne pakSInI belIne jANavA paryAnI zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAomAM je nipuNa hoya che, tene vidyAuddabaddha kahe che. vidveSaNa-uccATana, mAraNa-tADana ane vazIkaraNa rUpa maMtravidyAmAM je nipuNa hoya che tene maMtrauddabaddha kahe che. ane cUrNAdi praga-rasAyaNa prayoga karavAmAM je nipuNa hoya che tene gauddabaddha kahe che. A pAMca prakAranA uddabaddhakane dIkSA ApavAne yogya kadI nathI kahyuM paNa che ke-"me uttare vinA" ItyAdi- je AjIvikA nimitte bIjAne tyAM nokarI kare che tene bhataka kahe che, tene paNa dIkSA ApavA gya kahyuM nathI. gRhakalaha Adi kAraNone lIdhe mAtApitAnI AjJA lIdhA vinA dIkSA levAne taiyAra thayela vyaktine paNa dIkSA ApavA yogya gaNela nathI. e prakAranA dIkSAthIne "niSphaTita zaikSa" he che athavA dIkSAbhilASI banIne bIjI jagyAethI bhAgI Avelane, ane eka vAra dIkSA laIne tyAMthI bhAgIne AvelA mANasane paNa dIkSA ApavAne ce gaNAvela nathI. garbhavatI strI tathA bAlavatsA strI-jenuM bALaka nAnuM hoya evI strIne paNa dIkSA ApavAne yogya kahI nathI. uparyukta 20 prakAranA mANasane dIkSA ApavAne yogya kahyA nathI. eTaluM ja nahIM paNa kaI prakAranA chaLathI teo dIkSita thaI gayA hoya te paNa temanA ziranA kezano leca karavA te yogya nathI, tathA grahaNa-zikSA AsevinI zikSAne grahaNa karAvavA yogya nathI mahAvratamAM sthApita karavA yogya paNa nathI ane upadhi-(AhAradi) ne temanI sAthe saMbaMdha rAkhavA yogya paNa nathI, ane pitAnI sAthe rAkhavA yogya paNa nathI. e sU. 70 | vAcanAdi viSayameM yogyAyogyakA nirUpaNa sUtrArtha-pravrayA Adine mATe agya manuSyanuM kathana karIne have sUtrakAra vAcana AdinA viSayamAM ayogya ane yogya manuSyanuM nIcenA cAra sUtre dvArA kathana kare che-"to gavANijJA guttA" ItyAdi- nIce darzAvelA traNa prakAranA mANasone avAcanIya vidyA ApavAne mATe apAtra) kahyA che-(1) avinIta, (2) vikRti pratibaddha ane (3) avyavasita. prAbhata. nIce darzAvelA traNa prakAranA mANasone vAcanIya (vAcanA devAne gya) kadA che-(1) vinIta, (2) avikRti pratibaddha ane (3) vyavasita prAbhRta. nIce darzAvelA traNa prakAranA mANasone duHsaMjJA kahyA che-(1) duSTa, (2) mUTha ane (3) vyujhAhita. nIce darzAvelA traNa prakAranA mANasone susaMjJApya kahyA che-(1) aduSTa, (2) amUDha ane (3) abrudrAhita. A sUtrane bhAvArtha nIce pramANe che-je sUtra ane arthanuM adhyayana karAvanAra hoya che, tathA jeo pitAnA karatAM samyagUdana, jJAna ane cAritra zrI sthAnAMga sUtra : 02 100 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa triratnanI apekSAe caDiyAtA che, temane vaMdaNuM Adi karavArUpa vinayathI je jIva rahita hoya che tene avinIta kahe che. evA avinItane je vidyAdAna devAmAM Ave che te vyartha jAya che. kahyuM paNa che ke- vijaya hiA vinA" ItyAdi jema pANI na maLe te anAja pAkatuM nathI e ja pramANe avinaya saMgRhIta vidyA paNa phaLadAyI nivaDatI nathI, kAraNa ke vinayathI ja vidyA zobhe che-vinAyAdhIna vidyA ja phalita thAya che, evuM AgamavAya che. dudha Adi rasomAM je lepa (gRddha) hoya che tene vikRti pratibaddha kahe che. evA vikRti pratibaddha che vAcanA grahaNa karavAne asamartha hoya che, kAraNa ke temanuM citta rasAsvAdamAM ja lIna rahyA kare che. je manuSya anantAnubaMdhI krodhathI yukta hoya che tene avyavasita prAbhUta kahe che. "avyavasita" eTale "anupazAnta," ane "prAbhUta" eTale upahAra" tethI prAbhatanI jema ( paramadhAmikanI jema) jIva atizaya krodhI hoya che tene avyavasita prAbhata kahe che. e avyavasita prAbhUta jIva anantAnubaMdhI krAdhavALo jIva ja hoI zake che, kAraNa ke tenI pAse kSamA mAgavA chatAM paNa te uTe adhika azakta bane che ane vadhArene vadhAre ke prakaTa kare che. kahyuM paNa che ke-"avikAramALa" ItyAdi- tene vAcanA devAthI hAni thAya che-tene vAcanA denAranA Aleka saMbaMdhI hAni A rIte thAya che-tene preraNA karavAthI kalaha thavAne saMbhava rahe che, e rIte vAcanA denAranA AlekanI hAni thAya che. jema uSara (sArahIna) bhUmimAM bIja vAvavAthI phaLanI prApti thatI nathI, tema evA mANasane zrutajJAna ApavAthI tenuM kaI sAruM pariNAma AvatuM nathI, A rIte tenA paralekanI paNa hAni ja thAya che, kAraNa ke e mANasa krodhane vaza thaIne bhagavAnanAM vacanane paNa Adara karato nathI, tethI tene sUtrane abhyAsa karAve te yogya nathI. jyAre temane sUtrano abhyAsa karAvavAne paNa yogya kahyA nathI, zrI sthAnAMga sUtra : 02 101 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te atha' saMbhaLAvavAnuM te kevI rIte ceAgya hoi zake! sUtra karatAM athanuM mahatva vizeSa hoya che, eTale atha samajAvavAnuM te ethI paNa vadhAre aAgya gaNI zakAya. pUrvokta avinIta AdithI viparIta evA vinIta Adi guNevALA ziSye ja sUtra zIkhavavAne ane matha' saMbhaLAvavAne yogya hoya che, eja vAta have sUtrakAra prakaTa kare che. vinIta, avikRti pratibaddha ane vyavasita prAbhUta krAyane vaza rAkhanAra ziSyo ja vAcanA devAne ceAgya kahyA che. ayogyanuM prakaraNa hovAthI have sUtra kAra samyakatvanI prApti mATe jee! ayogya che tenuM kathana kare che-- " to rumsannavvA vaLattA " ItyAdi-- jee mahA muzkelIthI epane prApta karI zake che temane duHsaMjJApya ( aprajJApanIya ) kahyA che. evAM duHma nAkhya traNa kahyA che-(2) duSTa athavA dviSTa, (ra) mUDa ane (3) yundrAhita. je tatva pratye athavA tatvaprajJApaka pratye dveSa rAkhe che athavA duSTa prakRtisaMpanna ja cAlu rahe che tene duSTa prajJApanIya kahe che. tene aprajJApanIya kahevAnuM kAraNa e che ke te duSTa hAya che, athavA dveSa rAkhanArA hoya che, tethI tane je tatvapadeza ApavAmAM Ave che te vyartha jAya che. mUDhane ( mUkha'ne ) aprajJApanIya kahevAnuM kAraNa e che ke te haiyopAdeyatA vivekathI vihIna haiAya che, tethI upadeza grahaNa karavAne asamartha ja hAya che. vimeAhita mativALAne cugrAhita kahe che eTale ke kugurunA upadezathI jene viparyAsa majabUta rIte thaI gayo hoya che evA yudghAhita mativALA puruSane paNa upadeza devAne pAtra kahyo nathI. paraMtu tenA karatAM viparIta adRSTa, amUDha ane avyutkrAhita Adi vizeSaNAvALe manuSya susaM jJApya hAya che, kAraNa ke tene tatvapadeza sahelAithI samajAvI zakAya che, tyAM upadeza dAtAnA upadeza niSphaLa jatA nathI. // sU. 71 5 zrI sthAnAMga sUtra : 02 102 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJApanIya vastukA nirUpaNa prajJApanIya puruSanuM pratipAdana karIne have sUtrakAra tristhAnakane Azraya laIne prajJApanIya vastuonuM varNana kare che- to maMjiyA vavacA pattA" ItyAdisUtrArtha-traNa maMDalika parvata kahyA che-(1) mAnuSettara, (2) kuMDalavara ane (3) rucakavara. A traNene sauthI moTA kahyA che-badhA mandara pavatemAMthI jaMbudvIpamAM Avela mandara parvata sauthI maTe che. (2) svayaMbhUramaNa samudra badhA samudro karatAM maTe che. (3) brahmaleka kapa badhA kapamAM sauthI moTuM che. TIkArya--have A sUtrane vizeSArtha prakaTa karavAmAM Ave che-maMDala eTale cakavAla. A cakravAla (geLAkAra) thI yukta je hoya che tene maMDalika kahe che. prAkAra ( keTa) nI jema je parvate geLAkAre avasthita hoya che temane maMDalika parvate kahe che. evA maMDalika parvata traNa kahyA che-(1) mAnuSettara parvata. A parvata puSkaravara dvIpanI madhyamAM che, tyAMthI AgaLa jatAM manuSyone saddabhAva nathI, paraMtu te parvatanI pahelAM manuSyone sadUbhAva che, tethI tenuM nAma mAnuSettara parvata che. athavA manuSyakSetra-aDhI dvIpane te vibhAga kare che tethI paNa tenuM nAma mAnuSattara parvata paDayuM che. (2) kuMDalavara parvata kaMDalavara nAmanA agiyAramAM dvIpamAM AveluM che. te kuMDalanA jevA goLa AkAravALe che ane te parvata kuMDaladvIpane vibhAga kare che. (3) rucakavara parvata 13 mAM rucakavara dvIpamAM Avela che, tene AkAra paNa kaMDalanA jevo goLa che, A parvata cakavara dvIpanA vibhAga kare che. have mAnuSettara parvatanA svarUpanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-"purAvAhIva" ItyAdi- - A gAthAnuM tAtparya A prakAranuM che-A mAnuSettara parvata bAjue 1721 yojana UMce che, jamInanI nIce 430 keza parvatanI tenI GDAI che, jamInapara tenI pahoLAI eka hajAra yojananI che, madhyamAM tenI pahoLAI 723 yojananI che ane sauthI uparanI bAjue tenI pahoLAI 424 yojananI che. A parvata aDhI kapa vibhAga kare che 16 zrIpomAM kaMDalavara dvIpane je agiyArame dviIpa kahyuM che, tenuM pramANa nIce mujaba che. saMvRdIvo-dAca" ItyAdi pahelo kIpa jaMbadvIpa che, bIjo dvIpa dhAtakIkhaMDa dvIpa che, trIje puSkaravara dvIpa, cothe vAruNivara dvIpa che, pAMcama kSIravara dvIpa che, chaThTho vRtavara dvIpa che, lAdava-Ilpharasa sAta dvIpa che, AThame nandIzvara dvIpa che, navamo zrI sthAnAMga sUtra : 02 10 3 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNavara dvIpa che, dasame aruNe pati dvIpa che, 11 me kuMDalavara dviIpa che, bArame zaMkha dvIpa che, teramo caka dvIpa che, 14 me bhujagalara dvIpa che, 15 me kuza dvIpa che, ane 16 me kaoNMcavara dvIpa che. kuMDalavara parvatanuM svarUpa A prakAranuM che- sTArarasa mANe" ItyAdi A gAthAone bhAvArtha A pramANe che-kuMDalavara parvata kuMDalavara dvIpanI madhyamAM che. prAkAra (keTa) je tene AkAra che-A parvata kaMDalavara dvIpane vibhAga kare che. tene upa (UMcAI) 42000 beMtAlIsa hajAra ejananI che, jamInanI nIce 100 ekahajAra ejananI UMDAI sudhI te vyApele che. jamIna para tenI pahelAI 1022 yojananI che, madhyamAM 722 janane tene vistAra che ane lAge ra4 janano vistAra che. 13 mAM cakAra dvIpamAM AvelA rucakavara parvatanA svarUpanuM have nirUpaNa karavAmAM Ave che-"cAkarasa 3 ma" ItyAdiparvatemAM zreSTha e rucakavara parvata cakavara dvIpanI madhyamAM che. tene AkAra prAkAra (koTa) nA je che, te cakavara dvIpane vibhAga kare che. tene usedha uMcAI 84 hajAra jananI che, te pRthvInI aMdara eka hajAra jana sudhI phelAyeluM che, jamInaparane tene vistAra dasa hajAra bAvIsa ejana karatAM paNa vadhAre che, madhyamAM tene vistAra 7022 yojananane che ane sauthI upara tene vistAra 1024 yojanane che. A mAnuSettara parvate mahAna che, evuM kahyuM. have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke sauthI mahAna parvata kaye che-"to mag" ItyAdi A sUtramAM je "mada mahAna" zabda prayoga karavAmAM Ave che te e vAtanuM pratipAdita karavAne mATe karAyuM che ke- A mandarAdi padArtha sauthI mahAna che-temanAthI adhika mahAna bIjA koI padArtha nathI. eTale ke pitAnI jAtinA je padArtho che temanAmAM te ati mahAna che, vaLI te pAMca parvata ati mahAna mandara pavatemAM paNa sauthI mahAna parvata to jambudvIpamAM Avela mandara parvata ja che. dhAtakIkhaMDanA be mandara parvatane ane puSkaravara dvIpAdhanA be mandara pavatene vistAra kevala 85000 janane ja kahyo che, paraMtu jaMbUdvIpanA mandara parvatane vistAra te eka lAkha ejanane kahyo che. badhA samudromAM sauthI moTo svayaMbhUramaNa samudra che, kAraNa ke saghaLA dvIpa ane samudro karatAM tenuM pramANa adhika kahyuM che. badhAM kapamAM brahmaleka kapa sauthI moTuM che, brahmaleka kapa pAMcamuM devaloka che. tene sauthI moTuM ka9pa kahyuM che kAraNa ke tenA pradezamAM lokavistAra pAMca rAjUpramANu kahyo che. A brahmalIka kapa paNa pAMca rAjupramANa vistAravALuM kahyuM che. sU. 72 zrI sthAnAMga sUtra : 02 104 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasthitikA nirUpaNa brahmaleka ka9pagata kapa zabdanA sAdhamyane have sUtrakAra ka5sthitinuM kathana karavA nimitte be sUtre kahe che- " riviThTha vakTri paUttA" ItyAdi sUtrArtha-ka9pasthiti traNa prakAranI kahI che-(1) sAmAyika kalpasthiti, (2) chedepasthApanIya kalapasthiti, ane (3) nirvizamAna ka9pasthiti. athavA A pramANe paNa kapasthiti traNa prakAranI kahI che-(1) nirviSTa kapasthiti, (2) jina ka9pasthiti ane (3) sthavira ka9pasthiti. TIkArtha-kalpa nAma karaNa-AcAranuM che. temAM athavA tenI je sthiti (maryAdA) hoya che tenuM nAma ka9pasthiti che. te upasthiti traNa prakAranI kahI che. (1) sAmAyika kalpasthitine bhAvArtha nIce pramANe che - sAmAyika kalapasthitimAM je "sAmAyika pada che te jJAnAdikanA lAbharUpa che, eTale ke sama zabdano artha jJAnAdirUpa che. A jJAnAdikane je lAbha che tenuM nAma "samaya" che. te samAya ja sAmAyikarUpa che, sAmAyikane eka saMyamavizeSa kahyo che. A sAmAyikano je kalpa che ( AcAra che) tene sAmAyika kalpa kahe che. athavA-sAmAyika rUpa je kalapa che tenuM nAma sAmAyika kaha5 che, e tene vAvArtha thAya che. te sAmAyika ka95 prathama ane carama tIrthaMkaranA sAdhuonuM kalpakAlika che, kAraNa ke te samaye chedepasthApanayana sadUbhAva che. madhyanA tirthakamAM ane mahAvidehamAM te yAvaskathika che, kAraNa ke tyAM chedepasthApanIyane abhAva che. te sAmAyika kalpanI athavA sAmAyika kalpamAM je sthiti che, tene sAmAyika kalapasthiti kahe che. te madhyanA 22 tirthaMkaranA sAdhuonI ane mahAvideha sAdhuonI zayyAtaranA piMDanA parihAramAM, caturyAma pALavAmAM ane puruSanA chatvamAM tenI vandanAmAM vinayarUpa che, ane zukala pramANe peta vastranI apekSAe je arcakatA che temAM ozika bhaktAdi grahaNamAM, (3) rAjapiMDa grahaNamAM, () pratikramaNa karavAmAM, (5) mAsaka5 karavAmAM, ane (6) paryuSaNa kalpa zrI sthAnAMga sUtra : 02 105 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM anivArya rUpa che. kahyuM paNa che ke-" nijJAyarniMa ca ItyAdi. azailakatA A prakAre hAya che-" tuviddo ddorU ceko " ityAdi-- A rIte jINu-kha'Dita ane pramANeApeta vo hovA chatAM paNu, rAkhavA chatAM paNa, acelatArUpa vyavahAra lekamAM jovAmAM Ave che. have IMdrepasthApanIya kalpasthitinuM nirUpaNu karavAmAM Ave che-pUrva paryAyanA chedathI je puna: ArApaNIya thAya che tenuM nAma chedepasthApanIya che. te anya vyaktimAM ArApanI apekSAe vratArApaNurUpa hoya che. A chepa sthApanIyanA sadbhAva pahelA ane chellA tIrthaMkaranA samayamAM ja kahyo che. A chedApasthApanIyanA je kalpa che ( AcAra che) tenuM nAma chedepasthApanIya kalpa che. athavA-chedopasthApanIyarUpa je kalpa che, te chedepasthApanIya kalpa che, ane tenI je sthiti ( maryAdA ) che, te cheApasthApanIya kalpasthiti che. te dasa sthAnakamAM avazya pAlanarUpa kahI che. kahyuM paNa che ke-- " pusaDhALaDiyo habjo " ItyAdi. '' A dasa sthAnasthitinA kalpanA sadUbhAva pahelA ane chellA jinamAM kahyo che-A pAparUpa rajane namra karanAra kalpa je dasa sthAna pratiSThita che, te dasa sthAna nIce pramANe che-" Ave,niya " ItyAdi-temAMthI (1) Ace. laya sat ane asatanA bhedathI e prakAranuM kahyuM che. sarvathA vajrabhAvarUpa asat acelatA jinatI karAmAM hAya che, ane jINu, khaDita ane pramAUApeta vastra rAkhavArUpa sat acelatA bAkInA muniomAM hoya che. (1) auddezika piMDa, (2) zayyAtara piMDa ane (3) rAjapiMDa grahaNu karavA rUpa traNa sthAna tA jANItA che, tethI ahIM temanuM vizeSa spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM nathI. (4) ratnAdhikanI maryAdA anusAra vadhruNA karavAnA je vyavahAra che tenuM nAma kRtikrama' che. (5) pAMca mahAvratane vrata zabdathI grahaNa karavAmAM AvyA che. (6) jyeSTha-puruSa zreSTha dharma che. (7) sAticAra avasthAmAM ane niraticAra avasthAmAM paNa pratikramaNa karavuM tenuM nAma pratikramaNu che. (8) mAsa padmathI ahIM mAsakalpa grahaNu karavAmAM Avela che. zeSakALamAM eka mAsa sudhI eka jagyAe rahevuM tenuM nAma mAsakalpa che (9) paryuOSaNa parvanI ArAdhanA karavI (10) A dasa kapa ( AcAra ) nA saddabhAva pahelA ane chellA tIthaMkaranA tImAM hAya che-vaccenA 22 tItha''karAnA tIthamAM temanA sadUbhAva hotu nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 02 10 6 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have nirvizamAna ka5sthitinuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-parihAra vizuddhi tapanuM pAlana karanAra parihArikena AcArarUpa je kahyuM che, ane te kapamAM tenI je sthiti che, tenuM nAma nizyimAna ka9pasthiti che. tene te kalpa (AcAra) A pramANe hoya che-teo grISma RtumAM, zIta katamAM ane varSA RtumAM anukame jaghanya, madhyama ane utkRSTa tapa kare che. cImakALamAM tapanI jaghanyatA caturtha SaSTha ane aSThama rUpe ane zItakAlamAM chaThTha ( be upavAsa ), aThThama ( traNa upavAsa ) ane dasa upavAsarUpa hoya che. varSAkALamAM utkRSTa tapa aSTama dazama ane dvAdaza rUpa hoya che, tathA AyaMbilathI ja tenA pAraNuM karavAmAM Ave che. piDeSaNa saptakamAMnI pahelI ane bIjI piDaeNSaNAomAM abhigraha ja karAya che. trIjIthI laIne sAtamI paryantanI pAMca piMDeSaNAomAM eka bhakta (AhAra) ane eka pAna (pINuM), ema be vastune ja abhigraha thAya che. kahyuM paNa che ke-" vArasa Tura Tu ItyAdi - have satrakAra bIjI rIte kalpasthitinI prarUpaNa kare che-"mA" ItyAdi-athavA ka5sthitinA A pramANe traNa prakAra paNa paDe che-(1) nirviSTa ka5sthiti, (2) jina kalpasthiti ane (3) sthavirakalpasthiti. niviTeno-Asevita vivakSita cAritravALAne-anupariharikene je ka95 (AcAra) che, te AcAranI je sthiti che, maryAdA che tene niviSTa kalpasthiti kahe che. jemake pratidina AcArlI mAtra tapa karavuM, ane pUrvokta prakAranI ja bhikSA grahaNa karavI. kahyuM paNa che ke-"pakriyAvi patii " ItyAdi pUrva sUtrokta nirvizamAnaka ane A nirviSTa, bannene parihAra vizuddhika kahe che, temanA gaNanAyaka hoya che. teo A prakAranA hoya che-"sa rarittavaMto" ItyAdi-teo cAritrazALI hoya che, darzana paraniSThita (paripUrNa) hoya che, ochAmAM ochA nava pUrvanA pADI hoya che, ane vadhAremAM vadhAre dasa pUrvanA pAThI Deya che. temane vyavahAra agamAdi pAMca prakAra hoya che, teo jinakalpa ane sthaviraka9pamAM ane dasa prakAranA prAyazcittomAM pariniSThita (paripUrNa) hoya che. have jinakapasthitinuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-gacchamAMthI nirgata je sAdhuo hoya che temane jina kahe che te jinenA ka5 (AcAra) nI je maryAdA che tene jinakalapasthiti kahe che. jinakalapanuM svarUpa meM uttarAdhyayana sUtranI priyadarzanI TIkAnA bIjA adhyayanamAM acelaparISahanA svarUpanuM varNana karatAM, spaSTarUpe prakaTa karyuM che, te jijJAsu pAThakae te tyAMthI vAMcI levuM. * have sthavira kalpasthitinI prarUpaNa karavAmAM Ave che-gaccha pratibaddha AcArya Adine sthavira kahe che. temanA ka95 (AcAra) nI sthitirUpa je maryAdA che, tene sthavira ka9pasthiti kahe che tenuM svarUpa A prakAranuM che- zrI sthAnAMga sUtra : 02 107 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vsajhA sivAyara" ItyAdi rUpa A sthavira kapasthiti hoya che. ahIM be sUtramAM kopanyAsa ( ulaTa kama) che-sAmAyikanA sadbhAvamAM chedepasthApanIya thAya che, chedepasthApanIyanA sadubhAvamAM parihAra vizuddhika bhedarU5 nirvizamAnaka thAya che, tyArabAda nirvAiSTakayika thAya che, tyArabAda jinaka95 thAya che, athavA sthaviraka9pa thAya che. A pramANe A sAmAyika sthiti Adine kama che. | sU. 73 | nArakAdikake zarIra kA nirUpaNa A pUrvokta ka5sthitinA vyatikama (viparItatA) karanArA nArakAdi zarIravALA hoya che. tethI have sUtrakAra nArakAdinA zarIranuM nirUpaNa kare che. "to para ittA " ItyAdiTIkArtha-pAMca sUtra dvArA nArakAdi jIvonAM zarIranuM sUtrakAre nirUpaNa karyuM che. A sUtrano artha sugama che, chatAM ahIM sIkSiptamAM temane bhAvArtha prakaTa karavAmAM AvyuM che-nArakene traNa zarIra hoya che-(1) vaikriya, (2) tejasa ane (3) kAmaNa. tejasa ane karmaNa, A be zarIrane saMbaMdha te pratyeka jIvane hoya che, asurakumAromAM paNa e ja traNa zarIrane sadbhAva hoya che. e ja pramANe nAgakumAra Adi bhavanapati devamAM, vyantara devamAM, vaimAnikemAM kA5panna ane kapAtItamAM paNa e ja traNa zarIrane sadbhAva hoya che. prakAyika, aprakAyika, tejasa kAyika ane vanaspatikAyika, A ekendriya sthavira mAM audArika, taijasa ane kAzmaNa zarIrane sadbhAva hoya che. hIndriya, brondriya ane caturindriya jIvomAM paNa e ja traNa zarIrane sadubhAva hoya che. vAyukAyika ane paMcendriya tiryaMcAmAM audyArika, vaikriya, tejasa ane kAmaNa e cAra zarIrane sadbhAva heI zake che-paNa AhAraka zarIra hotuM nathI. manuSyamAM te pAMca zarIrane saddabhAva paNa hoI zake che, paraMtu ahIM tristhAnakane adhikAra cAlatuM hovAthI temanI prarUpaNa karavAmAM AvI nathI. je sU. 74 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 108 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyanIka svarUpanA nirUpaNa ka5sthiti vyatikAmaka pratyunIke (pratikULa mANaso) paNa hoI zake che. tethI have sUtrakAra pratyenIka (pratikULa rahenArA) ne anulakSIne cha sUtronuM kathana kare che-"gu vahu to LiyA" ItyAdi- A sUtrane artha sugama che, chatAM ahIM A sUtrano bhAvArtha prakaTa karavAmAM Ave che-gurunI apekSAe traNa pratyenIka hoya che. "JLAtti tA. miti guraH" A vyutpatti anusAra je tattvanuM kathana kare che tene guru kahe che. pratikULa rahenArane pratyenIka kahe che. guru pratyenIkanA nIce pramANe traNa bheda kahyA che-(1) AcArya pratyenIka, (2) upAdhyAya pratyenIka ane (3) sthavira pratyenIka AcAryane avarNavAda karanAra jIvane AcArya pratyenIka kahe che ane upAdhyAyane avarNavAda karanAra jIvane upAdhyAya pratyenI kahe che. jAti AdinI apekSAe jeo sthavira che, temanA pratyenIkane sthavira pratyenIka kahe che. je mANasa jAti AdinI apekSAe sthavirane avarNavAda kare che ane temanAM chidro zodhyA kare che te mANasane sthavira pratyenIka kahe che. kahyuM paNa che ke-"kA hi arja) ItyAdi- A AcArya Adi dasa prakAranA vaiyAvRtyane upadeza Ape che, paraMtu pite te te pramANe AcaraNa karatA nathI, " A prakAre belanAra avarNavAdI gaNAya che. A pramANe avarNavAda karanAramAM guru pratyunIkatAne sadbhAva samaje.1 manuSya Adi gatine AdhAre traNa prakAranA pratyenIka saMbhavI zake che - (1) Ihaleka pratyenIka, (2) paraleka pratyenIka ane (3) ubhayaleka pratyenIka. manuSyatva rUpa paryAyane je pratyenIka pratikULa) hoya che tene Ihaloka pratyenIka kahe che. e te pratyenIka jIva kRtrimanapuMsaka AdinI jema IndriyAI pratikULa zrI sthAnAMga sUtra : 02 109 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhAyaka hoya che. je jIva IndriyenA sukhamAM lIna thaIne-cArvAkanA mata pramANe bhegavilAsamaya jIvana jIvyA kare che tene paraleka pratyenIka kahe che. kAraNa ke e jIva pitAnA paralakane bagADe che. tathA ubhayaloka pratyenIka e che ke je bhega saMbaMdhamAM pravRtta ja rahevAne kAraNe dravyaliMgInI jema bane lekane mATe pratikULa evuM AcaraNa kare che. athavA mANasa corI Adi kuka dvArA indriyArthanA sAdhanamAM tatpara rahyA kare che, tene ubhayaleka pratyenIka kahe che. A rIte gatinI apekSa e traNa prakAranI pratyunIkatAne prakaTa karavAmAM AvI che ke 2 samUhanI apekSAe traNa prakAranA pratyenIka kahyA che-(1) kula pratyenIka, (2) gaNu pratyenIka ane (3) saMgha pratyenIka, 1 eka gurunA ziSya samudAyane kula kahe che, ane kulonA samudAyane gaNa kahe che ane aneka gaNenA samudAyane saMgha kahe che. temane avarNavAda karanArane samUha pratyenIka kahe che. anukaMpA pratyenIka paNa traNa prakAranA kahyA che. anukaMpA batAvavA yogya jIvo pratye svayaM anukaMpA (dayA) nahIM rAkhanAra ane bIjAne anakaMpa rAkhavA nahIM denAra vyaktine anukaMpA pratyenIka kahe che. tenA nIce pramANe traNa prakAra kahyA che-(1) tapasvI pratyenIka, (2) plAna pratyenIka, (3) zaikSa pratyenIka. anazanAdi 12 praka2nA tapanuM anuSThAna karanArane tapasvI kahe che. gAdi kAraNone lIdhe je sAdhu azakta hoya che, tene kAna kahe che. navadIkSita sAdhune zaikSa kahe che. tapasvI, glAna ane zaikSa anakaMpAne pAtra hoya che. temanA pratye anukaMpA nahIM rAkhanAra ane anukaMpA rAkhanArane paNa anukaMpa nahIM rAkhavAnuM kahenArane anukaMpA pratyenIka kahe che. A rIte tapasvI pratye anukaMpA nahIM rAkhanArane tapasvI pratyenIka, plAna pratye anukaMpA nahIM rAkhanArane zvAna pratyenIka ane navadIkSita pratye anukaMpA nahIM rAkhanArane zikSA pratyenIka kahe che bhAvanI apekSAe traNa pratyenIka ko che-(1) jJAna pratyenIka, (2) darzana pratyenIka ane (3) cAritra pratyenIka. zrI sthAnAMga sUtra : 02 110 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane avagata paryAyanuM nAma bhAva che. jIvamAM prazasta ane aprazasta, A banne prakAranA bhAva hoya che kSAyikAdi bhAvane prazasta bhAva kahe che ane audayika Adi bhAvane aprazasta bhAva kahe che. kSAyika bhAva sAmAdi (jJAnAdi) rUpa hoya che, te kAraNe ahIM jJAna, darzana ane cAritra rUpa aprazasta bhAvanI apekSAe te pratyekanA pratyenIka prakaTa karavAmAM AvyA che. jJAna, darzana ane cAritra viSayaka viparIta prarUpaNa karavAthI athavA temAM dUSaNanuM AropaNa karavAthI, teomAM pratyenIkatA AvI jAya che. jemake - vaya yunivardra" ItyAdi- A sUtra prAkRta bhASAmAM nibaddha che, saMskRtamAM nibaddha nathI " ItyAdi rUpe gahita vicAradhArapUrvaka kahevuM tene jJAnaviSayaka viparIta prarUpaNa kahevAya che. tathA " zI khabara, A zAstra bhagavAne racyuM che ke anya koIe rahyuM che ! bhagavAne ja racyuM che tenuM pramANa zuM che ? evA koI pramANane abhAve temAM zraddhA zA mATe rAkhavI joIe !" A prakAranuM kathana karanArane darzana pratyenIka kahe che. "cAritra grahaNa karavAmAM zuM lAbha che? cAritrazALI jIva jJAna te ApI zakatA nathI, ane jJAna vinA keI lAbha thato ja nathI. lokamAM jJAna ne ja zreSTha kahyuM che, bIju kaMI paNa tenAthI uttama nathI. A prakAranI viparIta pajSaNa karanArane cAritra pratyenIka kahe che. zrutanI apekSAe paNa traNa pratyanIka kahyA che-(1) sUtra pratyenIka (2) artha pratyenIka ane (3) tadubhaya pratyenIka AcArAMga Adi sUtrarUpa Agama che. tenuM vyAkhyAna te atharUpa Agama che. satra ane artha e bane ubhayarUpa Agama che. temAM dUSaNonuM AropaNa karavuM, e ja temanA pratyenI pratyakatA che jemake-"navA ja navA 4" ItyAdi jIva, ajIva, vrata, apramAda, A te jANItAM tatvo che. te sUtra, artha Adi vAMcavAnI jarUra ja zI che ?A pramANe kahenArane zrata pratyenIka kahe che. e sU. 75 | zrI sthAnAMga sUtra : 02 111 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtApitAne aMgake vibhAganA nirUpaNa pahelAM je ka95sthitinI prarUpaNA karavAmAM AvI, tene sadUbhAva manu vyomAM ja hoya che. tathA garbhaja manuSyanA zarIranuM nirmANa mAtApitAnA sogathI ja thAya che tethI tenA zarIramAM mAtApitAnA kayA kayA aMge hoya che, te have sUtrakAra prakaTa kare che-"to viphant HomttA" ItyAdi. TIkAntanA zarIramAM traNa pitR aMga hoya che-(1) asthi-asthimajajA, (2) keza. zmazra, roma ane (3) nakha tenA zarIramAM mAtAnA nIce pramANe traNa aMga hoya che (1) mAMsa, (2) zeNita ane (3) magaja. garbhajanmavALA mana enA zarIramAM pitAnA traNa aMgeno je sadUbhAva kaho che te prAyaH (sAmAnya rIte) zukanA pariNAma rUpa hoya che. aritha eTale hADakAM ane asimajajA tathA "mathu" eTale dADhI, bagala AdinA vALa. manuSyanA A traNa aMge (asthi, machu ane nakha) sAmAnya rIte pitAnA te aMge jevAM ja hoya che, tethI ahIM te aMgemAM pitRsaMga ( pigaMga) sAthe samAnatA prakaTa karI che-"tamAM mAlair" A sUtra dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke garbhaja manuSyamAM mAMsa, rakta ane astaliMga (magaja) mAtAnA te aMge jevAM hoya che, te aMga ArtanA pariNAmarUpa hoya che. je sU. 76 che zrAmasyaparyAya ko prApta havA jIva jinajina kAraNa viziSTa nirjarA karatA hai una una kAraNoM kA nirUpaNa uparanA sUtramAM garbhaja manuSyanA zarIramAM mAtApitAnA kayA kayA aMge hoya che te prakaTa karavAmAM AvyuM. garbhaja janmathI utpanna thayele kaI paNa manuSya pUrva puthanA udayathI zramaNya paryAyanI prApti karI zake che. A rIte ra zAma paryAya prApta karI che e jIva je je kAraNone lIdhe viziSTa nirjarA kare che, te te kAraNenuM have nirUpaNa karavA nimitte sUtrakAra nIcenA be satranuM kathana kare che-" tauhiM TANuM samaLe unAthe " ItyAdi- TIkArya-nIcenA traNa kAraNenA sadubhAvamAM zramaNa nigraMtha karmakSapaNarUpa nirA vALa hoya che, ane e ja bhavamAMthI melagAmI thAya che. te dravyagraMthi ane zrI sthAnAMga sUtra : 02 11 2 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' bhAvagrathithI rahita hAya che, tene ja tapasvI nioMtha kahevAya che. eve te tapasvI nigraMtha sarva prakAre kama kSaya karanArA hAya che, tethI te AtyAMtika rUpe bhavanA kSaya karanArA-eTale ke e ja bhavamAMthI mekSagamana karanAre hoya che. te traNa sthAna ( kAraNeA) nIce pramANe che-" thA OM arphe '' ityAdi-- " (1) kayAre huM thADA athavA vadhAre zrRtanuM adhyayana karanArA anIza ? (2) kayAre huM ekAkI vihAra pratimAne prApta karIne vicarIza ? kayAre huM sarvAntima mAraNAntika salekhanAnuM sevana karIne, bhaktapAnanA pratyAkhyAnapUrvaka mRtyunI AkAMkSA karyA vinA padapepagamana sAMthArA dhAraNa karIza ? prakAranI mana, vacana ane kAyAthI bhAvanA bhAvatA zramaNa nigraMtha mahAnirjarAvALA thaIte mahAvasAnavALA thAya che. , A have zramaNeApAsakanI apekSAe traNa sthAnanI prarUpaNA karavAmAM Ave che. (1) kayAre huM gheADA ke vadhAre parigrahanA tyAga karanAro banIza ? (2) kayAre huM muMDita thaine gRhasthAvasthAnA parityAgapUrvaka aNugArAvasthA aMgIkAra karIza ? (3) tathA kayAre huM apazcima mAraNAntika salekhanAnI ArAdhanA karavAne tatpara thaine, AhArapANInA pratyAkhyAnapUrvaka, mRtyunI AkAMkSA nahIM rAkhatA thakA, pAdapApagamana sacArA dhAraNa karIza ? '' A prakAranI bhAvanA peAtAnA mana, vacana ane kAyAthI prakaTa karatA thake zramaNeApAsaka mahAnirja rAvALe thaIne mahApa vasAnavALA thAya che. ahIM je " apazcimamAAntikasNlekhnaa joSaNAjoSitaH " A sUtrapATha ApyA che, tenA bhAvArtha nIce pramANe che-nnA karatAM anya koI antima hAya nahIM tene apazcima kahe che. eTale ke sarvAntimane apazcima kahe che, kAraNa ke salekhanA maraNanA aMte ja ( antakALe ja ) dhAraNa karavAmAM Ave che, athavA te amaMgala parihAra nimitte ja karavAmAM Ave che, tethI te pazcimarUpa hovA chatAM paNa apazcima ja che. pratikSaNa jAyamAna AvIcI maraNanA agrahaNathI ahIM maraNu zabda dvArA sarvAyuSTa kSayarUpa maraNu ja gRhIta thayela che, A maraNane ja maraNAnta kahe che. A maraNAntamAM je ArASita thAya che tene mAraNAntikI kahe che, jenA dvArA zrI sthAnAMga sUtra : 02 113 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra ane kaSAya Adine kRza (durbala) karavAmAM Ave che tenuM nAma saMlekhanA che. A saMlekhanA viziSTa tarUpa hoya che. A lekhanAnuM je prItipUrvaka sevana karavAmAM Ave che, tene "apazcima mAraNAtika saMkhanA jeSaNA " kahe che. athavA A apazcima mAraNAntika lekhanA nAmanA tapathI jene deha kSINa thaI gaye che, e "tapasvI zramaNa nigraMtha ja " "apazcima mAra zuttika lekhanA jeSaNA jeSita" vizeSaNavALe heya che tene anazanakArI" e artha thAya che. "vArontaH " A padane bhAvArtha nIce pramANe che - pAdapapagamana saMthAra jeNe dhAraNa karyo che evA jIvane "pAdapipagatA" kahe che. "#AruM bAvana" A padane bhAvArtha nIce pramANe che--jeNe saMlekhanA dhAraNa karelI che evA anazanakArI che anazananA kaSTathI muMjhAIne maraNanI IcchA karavI joIe nahIM. A prakArane apazcima bhAraNAnika saMlekhanA jeSaNathI juSita thavAne je vicAra tenA dvArA karAya che, te vicAramAM anya keInI preraNA levI joIe nahIM, e ja vAtanuM "mA" pitAnA mana, vacana ane kAyAthI" A padenA prayoga dvArA samarthana karavAmAM AvyuM che. A prakAranI vicAradhArAnuM e pariNAma Ave che ke A vicAra mahatI nirjarA adhipati banIne jIvane tadbhava-siddhigAmI kare che, A prakArano bhAva prathama sUtro che. e ja pramANe je zramaNopAsaka zrAvaka hoya che, e jIva paNa pUrvokta traNa kAraNone lIdhe e ja bhavamAMthI mokSagAmI thAya che-eTale ke te e vicAra che kare ke mArA jIvanamAM e avasara kayAre Avaze ke jyAre huM paNa a9pa ke adhikarUpe parigrahane dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada Adine parityAga karI nAkhIza. ItyAdi pUrvokta vicAradhArAvALo zramaNopAsaka zrAvaka mahAnijAne pAtra banIne mahA. paryavasAnavALA thAya che. je sU. 77 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 114 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudraloke pariNAma vizeSa kA nirUpaNa A pramANe karmanijerAnuM kathana pUruM thayuM te karma pudgalarUpa hoya che, tethI have sUtrakAra pulenA pariNAma vizeSanuM kathana karavA nimitte nIcenA sUtranuM kathana kare che-" tividde vonjhavakipANa " ItyAdi- pula pratighAta traNa prakArane kahyo che-(1) paramANu pudgala, paramANu pulane prApta karIne pratighAtavALuM thAya che (2) rUkSatAne lIdhe te pratighAta. vALuM thAya che ane (3) kAntamAM te pratighAtavALuM thAya che. e sU. 78 che cakSuvALAnA traNa prakAra kahyA che-(1) eka cakSuvALe, (2) be cakSuvALe ane (3) traNa cakSuvALe. chavastha manuSyane eka cakSuvALe kahyo che, dene be cakSuvALA kahyA che ane utpannajJAnadarzanadhArI zramaNa athavA mAnane traNa cakSuvALA kahyA che. e sU. 79 | abhisamAgama traNa prakArano kahyo che-(1) UrvAbhisamAgama, (2) adhe abhisamAgama ane (3) tiryaMgabhisamAgama. jyAre tathArUpa (zAstrokta niya. monuM pAlana karanArA) zramaNa ke mAhanane atizaya jJAnadarzana utpanna thAya che, tyAre prathama te te UrvakanA padArthone paricheda kare che, tyArabAda tiyokanA padArthone pariccheda kare che ane tyArabAda alekanA padArthone pariccheda kare che. he zramaNAyuSyan ! alekane durabhigamya kahyo che. | sU 80 TIkAtha-78 thI 80 sudhInA sUtrane bhAvArtha have prakaTa karavAmAM Ave che - paramANu Adi kenI gatinuM je khelana (rukAvaTa) thAya che, tenuM nAma pula pratighAta che. evA te pula pratighAtane traNa prakArane kahyuM che-pahele prakAra zrI sthAnAMga sUtra : 02 115 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramANu rUpa pula anya paramANu rUpa pulane prApta karIne gatikiyAne pratighAta prApta kare che. bIjo prakAra-nehanA abhAve karIne (rUkSatAnA sadUbhAve karIne) te tathAvidha pariNAmAntaranI apekSAe gatikriyAno pratighAta prApta kare che. trIjo prakAra-lokAntamAM jaIne gatikriyAmAM sahAyaka evA dharmAstikAyane abhAve te gatikriyAnA pratighAtane prApta kare che. eka pudgala paramANu jyAre bIjA pula paramANu sAthe athaDAya che, tyAre te tyAM ja aTakI jAya che-AgaLa jatuM nathI. neha guNa (snigdhatA) paNa gatikriyAmAM sahAyaka bane che. jyAre paramANu snehaguNathI rahita bane che tyAre te kharabacaDuM thaI javAne kAraNe gatikiyA karI zakatuM nathI eTale ke rUkSatAne kAraNe paramANunI gati aTakI jAya che. lekanA anta bhAga sudhI pahoMcIne te alakamAM gati karI zakatuM nathI, kAraNa ke gatimAM sahAyabhUta thanArA dharmAstikAyane tyAM abhAva hoya che. A rIte 78 mAM pratighAta sUtrane bhAvArtha samajAvavAmAM AvyA. 79 mAM sUtrane bhAvArtha pudgala pratighAtane sacakSu jIva ja jANI zake che. tethI have sUtrakAra cakSunA viSayanuM nirUpaNa kare che. pudgala pratighAtane jANanArA cahyuyukta cha traNa prakAranA che(1) eka cakSuvALA, (2) be cakSu vALA ane (3) traNa cakSuvALA. cakSunA Ama te be prakAra ja kahyA che-(1) dravyacakSu ane (2) bhAvacakSu dravyacakSu lecana (netra) rUpa hoya che ane bhAvacakSu jJAnarUpa hoya che. A cakSu jene hoya che te tene cagathI cakSavALA kahevAya che. je jJAnAdi guNenuM chedana karanAra hoya che tene cha% kahe che. A prakAranI cha% avasthAvALA jIvane chaghastha kahe che. jo ke anutpanna jJAnavALA jeTalA jIve che temane chadmastha ja kahe che, paraMtu ahIM evA chadmasthanI vAta karavAmAM AvI nathI. ahIM te evA chadmasthanI vAta karavAmAM AvI che ke je sAtizaya zrutajJAnAdithI rahita che. tethI jene cakSurindriya (khe) ne sadbhAva heya che, tene eka cakSuvALo kahe che. "devane be cakSu hoya che... A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-devene cakSuIndriya paNa hoya che ane teo avadhi zrI sthAnAMga sUtra : 02 11 6 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna sa'panna paNa hoya che. tathA jemane mAvaraNanA kSaye pazamathI zrutajJAna, avidhajJAna ane adhidana prakaTa thaI cukayA heAya che evA zramaNa athavA mAhanane traNa cakSuvALe kahyo che, kAraNa ke te cakSurindriya, paramazruta ane paramAdhivALA hoya che. tricakSuvALA jIva ya ane upAdeyarUpa samasta vastuone sAme ja hoya evI rIte (pratyakSanI jema) joi zake che, prazna-kevalInA paNa traNa cakSuvALAmAM samAveza thavA joIe, kAraNa ke temanI pAse pazu cakSurindriya, kevaLajJAna ane kevaLa darzanane sadbhAva hoya che. eTale ke kevalI dravyendriyarUpa cakSu vaDe ane bhAvendriyarUpa kevaLajJAna ane kevaLada'nathI sa`panna hoya che. te pachI traNa cakSuvALA jIvAmAM temane kema gaNAvyA nathI ? uttara----kevalIne cakSurindriyavALA nahIM kahevAnuM kAraNa e che ke temanAmAM cakSuiindraya janya upayegA abhAva rahe che. dravyendriyanI apekSAe temane traNa cakSuvALA kahevAmAM Ave, te emAM kAI vAMdhe nathI. 80 mA sUtranA bhAvArthanuM nirUpaNa--cakSumAnanuM kathana karIne have sUtrakAra temanA abhisamAgama ( viparItatAthI rahita jJAna ) nuM digUbhedanI apekSAe kathana kare che- tiviSe misamAname 'ItyAdi-- ' dy eTale ' jJAna '. viparyAsathI rahita evA jJAnane abhisamAgama eTale ke padAnA piraccheda thave te. alisamAgamamAM * abhi * upasarga che. tenA a - viparyAsa ( viparItatA ) thI rahita ' thAya che. ane ' gama ' * abhigama ? kahe che, " abhigama padanI sAthe " sama " ane " A " upa sarvAM paNa AvelA che. tenA artha A pramANe che-jema te jJAna viparItatAthI rahita hAya che, e ja pramANe samyaphrUpa paNa hAvuM joie-sazayarUpa hovuM joie nahIM. 6 A ' upasarga maryAdA arthamAM prayukta thayA che. " gama A pada gatyaka 'namU' dhAtumAMthI maLyuM che, ce colle jJAnArthoH ''A : '' zrI sthAnAMga sUtra : 02 117 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathana anusAra je dhAtu gatyaka hoya che, te jJAnAka paNa hoya che. tethI " viparyAMya ( viparItatA) ane sazaya doSathI rahita evuM je jJAna maryAdA. ( nusAra thAya che tene abhisamAgama kahe che, " A prakAranA tenA artha kulita thAya che. A abhisamAgamanA traNa prakAra kahyA che-(1) UrdhAbhisamAgama, (2) adheA abhisamAgama ane (3) tiryaMgabhisamAgama jyAre tathArUpa (viziSTa prakAranA ) keAi zramaNane athavA mAhanane-hiMsAdi kriyAthI nirasta thayelA zramaNa ke mAhanane atizeSa-chadmasthanA jJAnAne atikrama karanArUM evuM jJAnadarzana sabhAvanAnI apekSAe paramAdhirUpa jJAnadarzana utpanna thAya che, tyAre te temanA ( jJAnAdikanA ) utpAdanA prathama samayamAM UvalAka gata padArthonA pariccheda kare che, tyArakhAda tiyaglAka gata padArthAMnA pariccheda kare che ane tyArakhAda adheAlAka gata padArthonA paricchedya kare che. huM zramaNAyuSman ! '' adheleAka dubhigama kahela che. " * jJAnadarzana' padathI ahIM kevaLajJAna ane kevaLadeza"na grahaNa karAyela nathI, kAraNa ke " tatprathamatAcAM ' ityAdi-- rUpa je kathana che tenA dvArA eja siddha thAya che ke kevaLajJAna ane kevaLadarzIna utpanna thAya tyAre AtmAmAM A prakAre upayAgakamatA hAtI nathI. eTale ke pahelAM UrdhvaleAkanA padArthAne jANe, tyArabAda tiglAkanA padArthone jANe ane tyArakhAda adheAlekanA padArthone jANe, evuM khanatuM nathI. parantu kevaLajJAna ane kevaLadana sapanna jIva te traNe kALagata ane traNe laikagata padArthAne eka sAthe jANI zake che ane dekhI zake che. ! sU. 80 | bheda sahita Rddhi ke svarUpa kA nirUpaNa A pramANe abhisamAgamanuM nirUpaNa thayuM. te abhisamAgama jJAna rUpa ja DAya che ane jJAna RddhirUpa hAya che. tethI have sUtrakAra sAta sUtreA dvArA RddhinA bhedonI prarUpaNA kare che. " tividdA chUTI naLattA " ItyAdi sUtrArtha-Rddhi traNa prakAranI kahI che-(1) devaddhi, rAjaddhi ane (3) gaNiRddhi temAMnI je devaddhi che tenA nIce pramANe traNa prakAra paDe che (1) vimAnarUpa Rddhi, (2) vikuNA Rddhi ane (3) paricAraNA Rddhi. devaddhinA A pramANe traNa prakAra paNa paDe che--(1) sacitta, (2) acitta ane (3) mizrita, rAjaddhinA nA paNa nIce pramANe traNa bheda kahyA che-(1) rAjAnI atiyAnaddhi, (2) rAjAnI nirvAMgni, (3) rAjAnI balavAhana kASThAgAraddhi. athavA rAddhinA nIce pramANe traNa prakAra paNa paDe che-(1) sacitta, (2) acitta ane (3) mizrita, zrI sthAnAMga sUtra : 02 118 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNiddhi paNa traNa prakAranI kahI che-(1) jJAnaddhi, (2) darzanaddhi ane (3) cAritraddhi, athavA gaNiddhinA A pramANe traNa prakAra paNa paDe che- (1) sacitta, (2) acitta ane (3) mizrita. TIkAI-have A sAta sUtrene bhAvArtha prakaTa karavAmAM Ave che-ezvaryanuM nAma saddhi che. tenA devaddhi Adi traNa bheda kahyA che. Indra AdinA ezvaryarUpa je Rddhi hoya che tene devaddhi kahe che. cakravartI Adi rAjAonI je addhi hoya che tene rAjaddhi kahe che, tathA gaNI gaNAdhipati-AcAryanI je Rddhi hoya che tene gaNiRddhi kahe che. have devaddhinA traNa prakAranuM vivecana karavAmAM Ave che-IndrAdi devenI vimAnanI je addhi che, athavA vimAna viSayaka je samRddhi che, tene vimAnaddhi kahe che. te vimAnaddhi 32 lAkhanI saMkhyAdirUpa hoya che, athavA bAhulyarUpa, mahatvarUpa ke ratnAdikanI ramaNIyatA rUpa hoya che. saudharma Adi develekamAM vimAnonI saMkhyA A pramANe kahI che-saudharma devalokamAM 32 lAkha, IzAna, devalokamAM 28 lAkha, sanakumAra devalokamAM 12 lAkha, mahendra devalokamAM 8 lAkha, brahmaleka devalokamAM 4 lAkha, lAtaka devalokamAM 50 hajAra, zuka devalokamAM 40 hajAra, sahastrAra devalokamAM 6 hajAra, Anata-prANuta devalekamAM 400-400, tathA AraNa ane azrutamAM 300-300 vimAna che. nava greveyukenA adhastaramAM 111, madhyastaramAM 107 ane uparitana daiveyakamAM 100 vimAna che. tathA pAMca anuttaramAM pAMca anuttara vimAne che. A rIte vimAnonI kula saMkhyA 84977ra3 (caryAzI lAkha, sattANu hajAra sAtaso tevIsa) thAya che. kahyuM paNa che ke-"vIra vitA" ItyAdi. devaddhi pada bhavana ane nagaranuM paNa upalakSaka che. eTale ke A padanA prayoga dvArA bhavana ane nagararUpa Rddhine paNa grahaNa karavI joIe. vidurvaNa rUpa je Rddhi che tene vikRrvaNaddhi kahe che. A addhinA prabhAvathI deva be jaMbudvIpane athavA asaMkhyAta dvIpa samudrone vyApta karI zake che. vyAkhyA prajJapti (bhagavatI) mAM A viSayane anulakSIne evuM kahyuM che ke " camareNaM bhaMte ! mahiDDhie jAva kevai yaM ca NaM pabhU viuvittae ? goyamA ! camare NaM jAva pabhUNaM kevalakappa' jaMbuddIvaM dIvaM bahUhi asurakumArehi devehi ya devIhiya AinnaM jAva karettai aduttaraM ca NaMgoyamA ! pabhU camare jAva tiriyamasaMkhejje dIyasamudde bahUhi asurakumArehi Ainne jAva karittae / esaNaM goyamA ! zrI sthAnAMga sUtra : 02 119 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camarasa deviMdarasa - devarAyassa ayameyArUve visayametevuie no cevaNaM saMpattie viuvi'pu / E sa-vi to vainayuddIne nApa gAze revanA " ItyAdi A sUtrapATha dvArA camarendra, zaka AdinI pUrva kathita vidhruva NuA zaktinuM ja samarthana karavAmAM AvyuM che. paricAraNA Rddhi-paricAraNA eTale viSaya sevana. A viSayavALI je Rddhi che tene piracAraNaddhi kahe che. A RddhivALA deva anya devAne, anya devAnI devIone, ane peAtAnI devIone pakaDIne, pakaDIne, baLajabarIthI pakaDI lAvIne ane pAte viSuNA karIne temanI sAthe viSayasevana kare che. devaddhinA sacitta, acitta ane mizrita evA traNa bheda paNa kahyA che. have A traNa bhedonuM nirUpaNu karavAmAM Ave che-zarIrarUpa, svaparivArabhUta agramahiSI Adi sacetana vasturUpa je saMpatti che. te sa`pattine sacitta devaddhi kahe che. vastra, AbhUSaNa Adi rUpa je devaRddhi che tene acetana devaddhi kahe che. vastrAbharaNu AdithI vibhUSita devI Adi rUpa je devaddhi che, tene mizrita devaddhi kahe che. " vADtI ' ityAdi-- have rAjAnI traNa prakAranI RddhinuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-- pahelA prakAra atiyAnaddhi che. rAjAnA nagarapravezanuM nAma atiyAna che. te vakhate nagaranI zeAbhA vadhAravA mATe temAM tArA laTakAvavAmAM Ave che, dhajA patAkAo vaDe rastA zaNugAravAmAM Ave che, khArAne zaNagAravAmAM Ave che, rAjasevaka Adine vividha upakaraNeAthI susajjita karavAmAM Ave che, manuSyAnI khAssI bhIDa eka citta thaine rAjAnA AgamananI pratIkSA kare che. A badhI sAmagrIne rAjAnI atiyAna RddhirUpe ahIM prakaTa karavAmAM Avela che. (2) rAjAnI niryANuddhi rAjAnuM nagaramAMthI bahAra je prayANa thAya che tene nirmANa ' * kahe che. rAjA jyAre nagaranI bahAra prayANa kare che, tyAre tenI sAthe je hAthI, gheADA, ratha, pAyadaLa sAmatA AdinA parivAra hAya che tene ja rAjAnI 6 zrI sthAnAMga sUtra : 02 120 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANaddhi kahe che. (3) rAjAnI balavAhana Adi rUpa addhinuM have nirUpaNa karavAmAM Ave che-caturaMga enArUpa bala, hAthI, ghoDA, ratha AdirUpa vAhana, bhAMDAdi (patrAdi) rUpa keSa, dhAnyAgAra rUpa ke ThAra, ItyAdi vastuone A prakAranI RddhimAM gaNAvI zakAya che. have rAjaddhinA je sacitta acitta ane mizritarUpa anya traNa prakAre kahyA che, tenuM nirUpaNa karavAmAM Ave che. hAthI, gheDA, pAyadaLa Adine rAjAnI sacitta ddhimAM gaNAvI zakAya che. prAsAda, talavAra, bhAlA, bANa Adine rAjAnI acitta raddhi kahevAya che tathA alaMkArothI vibhUSita rANIo, sazastra sinike vagerene rAjAnI mizrita RddhimAM gaNAvI zakAya che. have gaNiRddhinA jJAnaddhi Adi bhedone spaSTa karavAmAM Ave che viziSTa kRtarUpa jJAnaddhine kahI che, pravacananA viSayamAM zaMkA AdithI rahita hovuM tenuM nAma darzanaddhi che. athavA pravacananI prabhAvanA prakaTa karanArAM je zAstra che temanuM adhyayana karavuM-te zAstrAnusAra pravacananI prabhAvanA karavI, tenuM nAma darzanaddhi che. niraticArapUrvaka cAritranI ArAdhanA karavI tenuM nAma cAritraddhi che. gaNiRddhinA sacitta, acitta ane mizrita, A traNa prakAra paNa kahyA che. ziSyAdi rUpa sacitta gaNaRddhi samajavI, dharmanA sAdhane rUpa vastrAdikane acitta gaNiRddhi kahe che. ane vastrAdi sahita ziSyAdine mizrita gaNiRddhi rUpa grahaNa karavA joIe. jo ke A vikuNAdi rUpa Rddhione anya jemAM paNa bhAva hoI zake che, chatAM paNa ahIM devAdikene ja RddhisaMpanna kahyA che tenuM kAraNa e che ke devAdi kamAM te viziSTarUpe hoya che. jevI viziSTatApUrvaka A Rddhione devAdi kemAM saddabhAva hoya che, evI viziSTatA pUrvaka anya jImAM temane sadUbhAva heta nathI. tethI ahIM devAdikane ja A RddhiothI saMpanna kAA che. sU. 81 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 21 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gauravAdi bhedoMkA nirUpaNa RddhinA saddabhAvamAM ja gauravanA sadbhAva hAya che, tethI have sUtrakAra gauravanuM nirUpaNa kare che- to gAvA vaLattA ' ityAdi sUtrArtha -gaurava traNa prakAranuM kahyuM che-(1)Rddhi gaurava, (2)rasagaurava, ane (3) jJAna gaurava. karaNa (kriyAnuM sAdhana) paNa traNa kahyA che-dhArmika karaNa, adhArmika karaNa ane dhArmi kAdhArmika karaNa, bhagavAne dharma traNa prakAranA kahyo che-(1) svadhIta dharma, (2) sukhyAta dhama, ane (3) sutapasthita dharma. jyAre zruta svIta hoya che, tyAre te sudhyAta hoya che, ane jyAre te sukhyAta hoya che, tyAre te sutapasthita hoya che. te strIta, sukhyAta ane sutapasthita dhama sabhyajJAna kriyA rUpa hAvAthI tene sAcA dhama kahyo che, ane A dhama bhagavAna mahAvIre kahyo che. TIkAtha--gurunA bhAva athavA kama gaurava che. te gaurava drazya ane bhAvanA bhedathI e prakAranuM kahyuM che. vArdikAmAM je gurutA che, te dravya gaurava rUpa che, tathA AtmAmAM abhimAnarUpa, leAbhAdi kaSAyarUpa, azubha bhAveAthI yuktatA DAvA rUpa, je gaurava che tene bhAvagaurava kahe che. te bhAva gauravane ja Rddhi AdinA bhedathI traNa prakAranuM kahyuM che. narendrAdi rUpa athavA AcAryAdi rUpa RddhinI prApti thavAthI AtmAmAM je abhimAnanI mAtrA AvI jAya che ane te abhimAnanI mAtrA dvArA je azubha bhAva pedA thAya che tenuM nAma ja bhAvagaurava che. mA thananuM tAtparya e che ke narendrAdi rUpa athavA AcAryAdi rUpa viziSTa padmanI jyAre prApti thAya che, tyAre tenI prAptine lIdhe jIvamAM ahaMkAra Adi rUpa azubha bhAve utpanna thAya che, te bhAva utpanna thavAne lIdhe te aprApta vastunI abhilASA karavA lAgI jAya che. tenA A prakAranA bhAvane ja bhAgaurava kahe che, kAraNa ke AtmAmAM A prakAranA azubha bhAva jAgavAthI karma banyajanya gurutA ja utpanna thAya che-laghutA utpanna thatI nathI. rasanendriyanA je viSaya che tenuM nAma rasa che. te rasa madhura Adi pAMca prakAranA kahyA che. A rasanI prAptithI AtmAmAM je abhimAna Ave che, ane e ja prakAranA rasa phrI prApta karavAnI je tRSNA jAge che, te tRSNA ( cAhanA ) rUpa azubha bhAvanuM nAma rasagaurava che, e ja prakAranuM jJAnagaurava paNa samajavuM, je cAritraRRddhinI vAta karI che tenI have prarUpaNA karavAmAM Ave che-cAritrakaraNa dvArA sa`bhave che, tethI sUtrakAra have karaNanA bhedanuM kathana kare che-" tiviSe ALe " ityAdi caraNanI jenA dvArA puSTi karAya che te karaNa che. te karaNu uttaraguNu rUpa hAya che. athavA piMDa vizuddhi mAdinuM nAma karaNa che. te vizuddhi Adi rUpa zrI sthAnAMga sUtra : 02 122 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 31 karaNanA 70 prakAra che. kahyuM paNa che ke-" vivisotavaSarpha '' ityAdi karaNa anuSThAnarUpa hoya che, te dhArmika Adi svAmibhedanI apekSAe traNa prakAranuM kahyuM che. sayatanuM je anuSThAna hAya che tene dhArmika karNu kahe che, asayatanA anuSThAnane adhArmika karaNa kahe che, tathA dezasayatanA anuSThAnane dhArmikAdhArmika karaNa kahe che. dhArmika karaNa dharmarUpa ja hoya che, te bhAvane anulakSIne ja sUtrakAre ahIM dhabhedanuM kathana karyuM che-" tiviSe me " ityAdi dhama zruta cAritrarUpa hAya che. bhagavAne mA dhama traNa prakAranA kahyA sudharmAM svAmIe ja vyU svAmIne evuM kahyuM che ke dhama traNa prakAranA hoya che evuM svaya' mahAvIra bhagavAne kahyuM che-huM dharmanA je traNa prakAra kahuM chuM te mArUM peAtAnu kathana nathI paNa bhagavAna mahAvIranu' ja kathana che, ' dharmAMnA te traNa prakAra nIce pramANe che-(1) svaSIta, (ra) sukhyAta ane (3) sutapasthita A traNene uttarAttara avinAbhAvI ekavAra khIjAnuM nahovApaNuM sa''dha atAvavAne mATe sUtrakAra '"nayA" ItyAdi sUtreAnuM kathana kare che tyAM "zruta" evuM pada lagAvI levuM joie. jyAre zruta kAlavinaya AdinI ArAdhanApUrvaka guru pAsethI sUtranA rUpamAM adhIta thAya che, tyAre te zrutane svadhIta zruta kahe che. ane jyAre gurunI samIpe vyAkhyAna dvArA sArthaka zravaNu karIne jyAre tenA para vAravAra vicAra karavAmAM Ave che, tyAre te zruta sukhyAta thAya che, kAraNa ke vAraMvAra vicAra karyo vinA tattvanA atragama ( medha) thatA nathI. A e bhedonI apekSAe ahIM zradhanu' varNana karavAmAM AvyuM che, ane ' ' sutapasthita ' padathI cAritra dharmanuM kathana karAyuM che. AlAka mAhinI AzaMsA (.kAmanA ) thI rahita thaine je tapasyAnu anuSThAna karavAmAM Ave che tene mrutapasthita ' kahe che. A rIte zruta jyAre vadhIta hoya che, tyAre ja sukhyAta hoI zake che, kAraNa ke nirdoSa adhyayana karyA vinA jIvane zrutAnI pratIti thatI nathI, ane tenI pratItinA abhAvamAM te sukhyAta thaI zakatuM " zrI sthAnAMga sUtra : 02 123 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jyAre te sudhAta thAya che, tyAre ja sutapasthita paNa thaI zake che. sudhyAtanA abhAvamAM jJAnavikala hovAne kAraNe tenAmAM sutapasthitatAne abhAva rahe che. A prakAranA vadhItAditraya rU5 (dhIta, suSmAta, sutapasvita) dharma samyajJAna kiyA rUpa hovAthI tene sAcA dharma rUpe pratipAdita karavAmAM AvyA che. eTale ke "jJAna ane kriyAmAM ekAtika ane AdhyAtmika sukhane saphala upAya havAthI cutacAritrarUpa dharmane nirupacarita dharma rUpe vAstavika sAcA dharma rUpe pratipAdita karAya che." A prakAranuM kathana mahAvira bhagavAne ja kareluM che. A kathananuM tAtparya e che ke jIvane je sAMsArika khomAMthI choDAvIne sugati prApta karAve che, e ja sAco dharma che. evo sAce dharma RtacAritra rUpa ja hoI zake che-anya nahIM. kahyuM paNa che ke - " nA pracAracaM" ItyAdi jJAna prakAzaka hoya che, tapa zodhaka hoya che ane saMyama rakSaka hoya che, ane jyAre A traNene eka ja AtmAmAM samaya (ga) thaI jAya che, tyAre te AtmAnI mukti thaI jAya che. " evuM jinazAsanamAM kahyuM che. sU. 82 thI 84 che | nivRti bhedoM kA nirUpaNa zratatapasthita " A pada dvArA cAritranI prarUpaNa karavAmAM AvI. te cAritra prANAtipAta AdinI nivRtti rUpa hoya che. tethI have sUtrakAra A nivRttinA bhedanuM kathana kare che-" tiviThThA vAvatti pattAItyAdi- vyAvRtti traNa prakAranI kahI che. jemake (1) jJAyikA, (2) ajJAyikA ane (3) vicikitsA e ja pramANe adhyapapAdana ane paryApAdanA paNa traNa traNa prakAranI kahI che. che sU. 85 che anta traNa prakAranA kahyA che -(1) kAnta, vedAnta ane (3) samayAnta. e sU. 86 che - jina traNa prakAranA kahyA che-(1) avadhijJAna jina, (2) mana:paryavajJAna jina ane (3) kevalajJAna jina. ! 1 | kevalI traNa prakAranA kahyA che-(1) avadhijJAna kevalI, (2) mana:paryavajJAna kevalI ane (3) kevaLajJAna kevalI. 1 2 | ahaMta traNa prakAranA kahyA che-(1) avadhijJAnAnta, (2) mana paryavajJAnArhatta ane (3) kevaLajJAnArhanta. 3. | sU. 87 che have 85, 86 ane 87 mAM sUtra bhAvArtha prakaTa karavAmAM Ave che-- hiMsAdi pAponuM amuka maryAdAmAM nivartana thatuM tenuM nAma vyAvartana che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 24 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-hiMsAdika pApamAMthI dezataH (aMzataH) nivartana thavuM tenuM nAma dezanivartana che, ane mana, vacana ane kAyAthI hiMsAdika pApene sarvadezathI (saMpUrNataH) tyAga kare te pApamAMthI nivRtta thayuM tenuM nAma sarvadeza nivartana che. te nivartana rUpa vyAvRtti traNa prakAranI kahI che. ne hiMsAdikenA hetune, temanA svarUpane, ane temanA phalane jJAtA thaIne jyAre jIva temane tyAga kare che, tyAre jIvanA te tyAga (nivarta) rUpa vyAvartana jJAnapUrvaka thatuM hovAne kAraNe tene "jJAyikA vyAvRtti" kahe che. "jJAca cAvRttiH jJAciA vyAvRttiH " A kathana anu. sAra jJAyaka (jJAtA) nI je vyAvRtti che tenuM nAma ja "jJAyikA vyAvRtti" che. A rIte ahIM je vyAvRttine jJAyikA kahevAmAM Avela che, te abheda saMbaMdhanI apekSAe kahevAmAM Avela che. eTale ke jJAyake (jJAtAe) je pApadikanI vyAvRtti (nivRtti karI che, te pitAnA jJAnathI ja karI che, tethI te jJAyakanA jJAnanA kAryarUpa che, paraMtu te kAryane je "jJAyikA" padathI prakaTa karavAmAM AvyuM che, te tenI vyAvRtti karanArA AtmAmAM ane karavAmAM AvelI te vyAvRttimAM abheda mAnIne kahevAmAM AvyuM che. - ajJAnI AtmAmAM, temanA svarUpa (hiMsAdikanuM svarUpa), temanuM phala ane temanA hetuone jANyA vinA, te hiMsAdika pApamAMthI je vyAvRtti (nivartana) thAya che tene ajJAnika vyAvRtti kahe che. tathA saMzayathI AtmA hiMsAdikane je tyAga kare che, te tyAgarUpa vyAvRttine "vicikitsA vyAvRtti" kahe che. ahIM nimitta ane nimittImAM abheda saMbaMdha mAnIne vicikitsAne vyAvRtti" kahevAmAM Avela che. IndriyanA viSayamAM je Asakti hoya che tene adbhupAdanA kahe che. te aNupapadanAnA paNa vyAvRttinI jema jJAyikA, ajJAlikA ane vicikitsA rUpa traNa bheda kahyA che. viSayajanya viSayothI thanArA) anarthane jANavA chatAM paNa temAM AtmAnI je Asakti hoya che tene "jJAyikA adhyapapAdanA " kahe che, tathA ajJAnane kAraNe viSayAdi kamAM AtmAnI je Asakti hoya che tene "ajJAyikA ayupapAdanA " kahe che. saMzayavALA AtmAnI viSayamAM je Asakti hoya che tene "vicikitsA azupAdanA" kahe che. AsevanAne paryApAdana kahe che. te paryApadanA paNa jJAyikA, ajJAyikA ane vicikitsAnA bhedathI traNa prakAranI kahI che. viSayajanya anAthane jANavA zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 25 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM paNa tenuM je sevana karavAmAM AvatuM hoya te evA sevanane "jJAyikA paryApAdanA" kahe che, je ajJAnathI tenuM sevana karAtuM hoya to tene "ajJAyikA paryApAdanA kahe che. saMzayavALA jInI viSayenA sevana rUpa je paryApAranA che tenuM nAma "vicikitsA paryApAdanA" che. sU. 85 86 mAM sUtrano bhAvArtha--" tti " "jJa eTale jANanAra athavA vidvAna. jJAnanI prAptithI ja AtmA "jJa" (vidvAna) thAya che. A vAta pahelAM prakaTa thaI cukI che. atIndriya padArthomAM jJAna prAyaH zAstro dvArA ja prApta thAya che. tethI have sUtrakAra zAstranA bhedanI apekSAe tenuM kathana kare che. "rivide to ItyAdi ata" eTale nirNaya. A nirNayanA traNa bheda kahyA che-"lakAnta, vedAnta, ane samayAnta." ahIM "lakAnta" padathI lokazA gRhIta thayela che. arthazAstra Adine lekazAstra kahe che. te lekazAstrane AdhAre je arvAda rUpa nirNaya thAya che tene lekAnta kahe che. e ja pramANe veda, sAmaveda, yajurveda ane atharvavedane AdhAre je arthAdi rUpa nirNaya thAya che tene vedAnta kahe che. AcArAMgAdi rUpa jaina siddhAntane AdhAre je arthAdi rUpa nirNaya thAya che tene samayAnta kahe che. sU. 86 87 mAM sUtrane bhAvArtha-samayAntanuM kathana pahelAnA sUtramAM karavAmAM AvyuM. te samaya jina, kevalI, ahaMnta, zabdavAo AptapuruSe dvArA praNIta hovAthI samyak satya hoya che, tethI have sUtrakAra jinAdi zabdavA bhedanuM nirUpaNa karavA nimitte traNa sUtro kahe che-"to unA" ItyAdi- jemaNe rAga, dveSa ane meharUpI zatruone jItI lIdhAM che, temane jina-sarvajJa kahe che. kahyuM paNa che ke- devatathA mo" ItyAdi- Indriya rUpI zastro mejUda hovA chatAM paNa jeo viSayavAsanAthI rahita hoya che temane ahaMnta kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 26 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina traNa prakAranA kahyA che-(1) avadhijina-avadhijJAnanI pradhAnatAvALo jina, (2) mana:paryavajJAna jina-eTale ke manaH paryAvajJAnanI pradhAnatA vALo jina, ane (3) kevaLajJAna jina-eTale ke kevaLajJAnanI pradhAnatAvALe jina. A traNa prakAranA je jina kahyA che temAMnA avadhijJAna jina ane mana:paryavajJAna jina, A be kevaLajJAna jinanI jema yathArtha rUpe jina nathI, kAraNa ke temanuM je jJAna hoya che te vikala (dezapratyakSa) hoya che, parantu kevaLajJAna jinanuM jJAna sakaLa pratyakSa hoya che, chatAM paNa kevaLajJAna jinanuM pratyakSa jJAna jema pitAnA viSayamAM pUrNarUpe vizada hoya che, e ja pramANe avadhijJAna jina ane mana:paryavajJAna jinenAM jJAna paNa pitapotAnA viSayamAM pUrNarUpe vizada hoya che. jevI rIte temanuM pratyakSa atIndriya hoya che, e ja pramANe te bane jJAna paNa atIndriya hoya che. temane pratyakSamAM saMkalatA ane vikalatA te viSayapAdhijanya che, tethI nizcaya pratyakSa jJAnavALA hovAthI te banne jinane bhagavAna jevAM ja jina mAnavAmAM AvyA che, A kathanane aupacArika kathana ja samajavuM joIe. vAstavamAM kevaLajJAnI jIvane ja kharA jina kahI zakAya che. kevaLajJAnI ane "jina" kahevAnuM kAraNa e che ke teo sarvajJa hoya che. kevaLa padane artha eka, ananta athavA pUrNa thAya che. jemanA jJAnAdika eka athavA ananta athavA pUrNa hoya che temane kevalI kahe che. kahyuM paNa che ke "jali vakhai" ItyAdi- te kevalInA paNa avadhijJAnI, mana 5ryavajJAnI ane kevaLajJAnI, e traNa bheda kahyA che. avadhijJAnI kevalI ane manaH5rcavajJAnI kevali, A banane jinanI jema nizcaya (niyata) pratyakSa jJAnavALA hoya che, tethI temane aupacArika rIte ja kevalI kahevAmAM Avela che, ane trIjA je kevaLajJAnI kevaLI che temane nirupacarita kevaLI kahevAmAM AvyA che, kAraNa ke teo rUpI, arUpI samasta bhAvane sAkSAt joI zakanArA hoya che. A kathanane bhAvArtha A pramANe che - avadhijJAnI ane manaH5ryavajJAnI kevaLI mAtra rUpI padArthone ja dravya kSetrAdinI maryAdAmAM rahIne sAkSAt jANI dekhI zake che-teo arUpI padArthone zrI sthAnAMga sUtra : 02 127 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANI-dekhI zaktA nathI. paraMtu je kevaLajJAnavALA kevaLI hoya che, teo rUpI arUpI samasta padArthone jANuM dekhI zake che, amuka maryAdAmAM rahelA padArthone ja teo joI zake che, evuM nathI, paraMtu trikALavatI ane traNe lokamAM rahelA samasta dravyane "hAthamAM rahelA AmaLAnI jema" jANa-dekhI zake che. paraMtu potapotAnA viSayamAM te traNe kevalIonA jJAnamAM pUrNarUpe vizadatA ja hoya che. e ja vAta nizcaya pratyakSa jJAnavAna-nizcaya pratyakSathI prakaTa karavAmAM AvI che. have sUtrakAra ahaMta sUtranI prarUpaNa kare che-jeo devakRta aSTa mahAprAtihAryarUpa atizayavALA hoya che, evA ahe tenA paNa traNa prakAra che-- (1) avadhijJAna ahaMta, (2) mana paryAvajJAna ahaMta ane kevaLajJAna ahaMta. avadhijJAna jina Adi padenA jevI ja A padonI vyAkhyA samajavI. e sU. 87 lezyAoM kA nirUpaNa teo lesthAsahita paNa hoya che, tethI have sUtrakAra 14 sUtra dvArA lezyAonuM kathana kare che-"to jemAgo sudipa vAgoItyAdi- (1) traNa lezyAone durgadhavALI kahI che-kRSNa vezyA, nIla vezyA ane kAti lezyA. (2) traNa lezyAone surabhi gaMdhavALI kahI che-tejo lezyA padma lezyA ane zukala leDyA. (3) e ja prama Ne traNa sthAone jIvane durgati apAvanArI kahI che. (4) e ja pramANe traNa lezyAone jIvane sugatimAM laI janArI kahI che. (5) e ja pramANe traNa lesthAo saMkilaSTa (malIna) pariNAmenA hetu (kAraNa) rUpa hovAthI temane saMkalaSTa kahI che, ane (6) traNa lezyAo saMkaliSTa pariNAmenA kAraNarUpa nahIM hovAthI temane asaMkilaSTa kahI che. (7) e ja pramANe traNa lesthAone amane jJa kahI che, ane (8) traNa lezyAone mane jJa kahI che. (9) e ja pramANe traNa lezyAone avizuddha kahI zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 28 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, ane (10) traNa lezyAone vizuddha kahI che. (11) e ja pramANe traNa lezyAone aprazasta kahI che ane (12) traNa lezyAone prazasta kahI che. (13) e ja pramANe traNa lezyAone zIta-rUkSa kahI che, ane (14) traNa lezyAone snigdha-uSNa kahI che. have A 14 sUtrane bhAvArtha prakaTa karavAmAM Ave che-lezyAnA nIce pramANe 6 prakAra kahyA che-(1) kRSNa lezyA, (2) nIla vezyA, (3) kApata lezyA (4) teje lezyA, (5) padma lezyA ane (6) zukala leDyA A 6 lezyAomAMthI pahelI traNa lezyAone durabhi gandhavALI kahevAnuM kAraNa e che ke te traNe legyAe durabhi gaMdhavALA purvavALI hoya che, kAraNa ke pudramAM gaMdhAdika guNa avazya hoya che. kahyuM paNa che ke-"mata dho" ItyAdi gAyane mRta kalevaranI, kUtarAnA mRta kalevaranI ane sApanA mRta zarIranI jevI durgadha hoya che, tenA karatAM paNa anantagaNuM adhika dugadha kRSNa, nIla ane kApata, A traNa aprazasta lezyAonI hoya che.' u. sU. nA 34 mAM adhyayananI 16 mI gAthAmAM A vAtanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. vAha surahipusumaLyo " ItyAdi- jevI sugaMdhIdAra phUlonI sugaMdha hoya che, jevI lasoTelA sugaMdhI dravyonI sugaMdha hoya che, tenA karatAM paNa anaMtagaNuM sugandha tejezyA, paghalezyA ane zakala lesyAnI hoya che. (uttara. a. 34 gAthA 17) A chae lezyAonAM vaNe temanA nAmAnusAra hoya che. jemake kRSNa lezyA zyAma varNavALI, nIlezyA nala varNavALI, kApita lezyA dhUmra varNavALI hoya che. " to " ItyAdi telezyA, palezyA ane zukala lezyAne surabhi gaMdhavALI kahI che. kAraNa ke teo surabhi gaMdhavALA puvALI hoya che. kahyuM paNa che ke - "ka sumi kusumariao" ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 29 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A traNa lesthAonAM varSe paNa temanAM nAmAnusAra ja hoya che. jemake teja nAma agninuM che. agnine varNa lehita (lAla) heya che, tethI A lezyAne paNa lehita varNavALI kahI che. padmazyA pILA varNanI hoya che, padmagabha (kamaLane garbha) pILA varNavALa hoya che. "padha" padathI ahIM padhane garbha gRhIta thayA che. zukala lezyA sapheda (zukala) varNavALI hoya che. pahelI traNa lezyAe azubha rUpa durgatimAM laI janArI che ane chellI traNa vezyAo zabharUpa sugatimAM laI janArI che. je vezyAo jIvane naraka ane tiryaMca gatimAM laI jAya che, te vezyAone durgati gAminI kahe che, ane je lesthAo jIvane manuSyagati ane devagati rUpa zubhagatimAM laI jAya che, te lesthAone sugati gAminI kahe che. pahelI traNa azubha lezyAe jIvanA saMkilaSTa parigAmanA hetubhUta thAya che, tethI temane saMkilaSTa lesthAo kahI che ane chellI traNa zubha lezyAo teje, padma ane zukala legyAe) jIvanA saMkilaSTa pariNAmanA hetubhUta thatI nathI, tethI temane asaMkilaSTa lephsAo kahe che. e ja pramANe pahelI traNa azubha lezyAo amaneza, avizuddha ane aprazasta hoya che jyAre chellI traNa lezyAe maneNa, vizuddha ane prazasta hoya che. pahelI traNa azubha lezyAone amane jJa kahevAnuM kAraNa e che ke te traNe lezyAo amanejha rasepeta pudgalamaya hoya che, ane chellI traNa zubha lezyAo maneNa rasapata pulamaya hovAne kAraNe temane manejha kahI che. pahelI traNa azubha lesthAomAM varNanI apekSAe avizuddhatA samajavI ane chellI traNa zubha lesthAomAM varNanI apekSAe vizuddhatA samajavI. pahelI traNa lesyAomAM aprazastA kahI che ane chellI traNa lezyAomAM prazastatA kahI che pahelI traNa lezyAo e zreyasI hovAthI eTale ke kRSNAdi traNa vezyAo anAdeya (tyAjaya) hevAthI temane aprazasta kahI che ane te vezyA, padma lezyA ane zukala lezyA Adi lesthAe Adeya-upAdeya hevAthI temane prazasta kahevAmAM Avela che. pahelI traNa lezyAomAM zIta rUkSatA ane chellI traNa lezyAomAM snigdha uSNutA sparzanI apekSAe kahevAmAM Avela che. je sU. 88 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 30 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maraNakA nirUpaNa lezyAonuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra maraNanuM nirUpaNa kare che. maraNu leyAviziSTa ja hAya che, A saMbadhane anulakSIne lezyAnu nirUpaNu karyAM bAda have maraNanuM nirUpaNa cAra sUtreA dvArA karavAmAM Ave che. ' ttiviSe maLe patte " ityAdi sUtrArtha -maraNa traNa prakAranA kahyA che--(1) bAla marajI, (2) pAMDita maraNu ane (3) khAla paDita maraNa. khAla maraNanA paNuM traNa prakAra kahyA che--(1) sthiti lezya, (ra) sa kliSTa vaizya ane (3) pavajAta lezya. pati maraNanA paNa traNa prakAra kahyA che--(1) sthiti lezya, (2) asaliSTa lezya ane (3) pavajAta lezya. khAla paDita maraNunA paNa traNu prakAra kahyA che--(1) sthiti leya, (2) asa'kliSTa lekSya ane (3) apavajAta lekSya. TIkA-maraNanuM pratipAdana karatAM cAra sUtreA ahIM ApyAM che. bAla zabdathI ajJAnI jIva gRhIta thayA che. A ajJAna avasthA yukta jIvanA maraNane khAla-maraNu kahe che. A kathanane bhAvArtha A pramANe che-- jIva jyAM sudhI viratisAdhaka vivekathI rahita ja rahe che, tyAMsudhI te khAla ( asayata ) ja rahe che, ane te kAraNe ja tene ajJAnI kahyA che. A ajJa ( jJAna rahita ) avasthA rUpa khAladazA sapanna jIvanuM je maraNu che tene khAlamaraNa kahe che. A maraNathI mAtane bheTatA evA ajJAnI jIpa dvArA vrata, pratyAkhyAna AdinI ArAdhanA thatI nathI. virati rUpa phala dvArA je maraNa thAya che, te maraNane paMDita maraNa kahe che. je mANasamAM sArAM nAsAMne viveka hAya che, tene pati kahe che. te paMDitanuM jJAna viratirUpa phaLathI saphaLa bane che te tatvanuM jJAna thaI jAya che, tethI te sayatAvasthAthI yukta thaI jAya che. evA saMyatarUpa paMDitanuM je maraNa che tene pati maraNa kahe che. vrata, pratyAkhyAna AdinA saddabhAvamAM chadmastha munie A prakAranuM pati maraNa prApta kare che, dezavirata zrAvakanA maraNane mAla pati maraNa kahe che. te dezavirata zrI sthAnAMga sUtra : 02 131 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka sthAvara hiMsAthI avirata hAya che ane trasahiMsAthI virata hoya che, te kAraNe viratAviratanI apekSAe dezavirata zrAvakanA maraNane khAlapaMDita maraNa kahe che. athavA dezavirati yukta zrAvakamAM sarva viratinA abhAva rahe che, tethI A apekSAe vicAravAmAM Ave te te khAla ja che. parantu sthUla prANAtipAta Adi te karatA nathI, tethI te paMDita che-mAla hAvA chatAM pazu A rIte te paDita che. A khAla-paDitanA ceAgathI tenA maraNane paNa khAla pati maraNa kahyuM che. / 1 / have khAla maraNanA sthiti laizya Adi traNa bheddenuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-je maraNumAM kRSNAdi lesyA avizudhdhamAna ane asa'kilazyamAna hAya che, te maraNune " sthiti lezya mAlamaraNu " kahe che. ! 2 / je maraNumAM lezyA sa`kaleza lAvane prApta karatI rahe che, evA maraNane sakilaSTa lezya khAlamaracchu " kahe che, je maraNamAM prati samaya lephsAnI vizuddhi vizeSa utpanna thatI rahe che, evA maraNune " pavajJAna lezya khAlamaraNu " kahe che. A pava zabdathI vizuddhi vizeSa gRhIta thayela che A kacananA bhAvArtha A pramANe che-je maraNumAM tathAvidha lezyA vizuddhinI tarapha vadhu mAna thatI ja rahe che, evA maraNane ' pavasAna khAlamaraNu " kahe che. / 3 / 66 A vAtane sUtrakAra have daSTAntA dvArA samajAve che (1) kRSNAdi laizyAthI yukta evA keAi jIva jyAre kRSNa dvi lezmAvALA nArakAdikAmAM utpanna thAya che, tyAre tenA te maraNane " sthiti laizya AlamaraNa '' kahe che. (2) jyAre nIlAdi lesyAthI yukta thayele keAI jIva kRSNAdri lezyAvALAemAM utpanna thAya che, tyAre tenA maraNane ' sakilaSTa lezya khAlamaraNa ' kahe che. (3) jyAre kRSNAdi lezyAthI yukta thayele jIva nIla ane kApeAta lezyAovALAmAM utpanna thAya che, tyAre tenA te maraNune ' pavajAta lezya mAlamaraNu ' kahe che. , bhagavatI sUtramAM A viSayane anulakSIne evuM ja pratipAdana karavAmAM AvyuM che. sUtrakAra ahIM saMvAda rUpe te vAta prakaTa kare che-- zrI sthAnAMga sUtra : 02 132 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " seNNaM bhaMte ! kaNhalese nIlalese jAva sukkalese bhavittA kAulesesu nepaNu vAvAjha? hRtA, navamA ! he LaLa maMte ! parva gurU? jo lesAThANesu saMkilissamANesu vA visujjhamANesu vA kAulessaM pariNamai pariNamittA varase rehu nerANu vavAjha" || A kathana anusAra paMDita maraNa ane "bAlamaraNa ane paMDitamaraNa" ( bAla paMDita maraNa) nA sUtromAM sthitalezya Adi prakAranuM kathana paNa samajavuM. bAlamaraNamAM lezyAnI saMkilazyamAnatA kahI che, paraMtu paMDitamaraNamAM lesyAnI saMkilazyamAnatA nathI, kAraNa ke saMyata jIva ja paMDita maraNa prApta kare che, tethI bAlamaraNa karatAM paMDita maraNamAM A prakAranI viziSTatA kahI che. bAlapaMkti maraNamAM te lezyAnI saMkilazyamAnatA ane vizudhdhamAnatA hotI nathI, kAraNa ke te maraNa mizrarUpa hoya che. uparyukta be maraNa karatAM A maraNamAM eTalI ja vizeSatA che. A kathananuM tAtparya A pramANe che- saMyatAsaMta zrAvakanuM maraNa ja bAlapaMDita maraNarUpa hoya che. A maraNathI maranAra vyaktimAM dezasaMyatatA hovAne lIdhe saMkilazyamAna lezyAne abhAva rahe che. ane asaMyatatA hovAne kAraNe vizudhyamAna lezyAne abhAva rahe che. A rIte te mizrarUpa hovAthI temAM bAlamaraNa ane paMDitamaraNa karatAM vizeSatA hoya che. sU. 89 che maraNake anantara hitAhitake svarUpanA nirUpaNa maraNanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM. A nevuMmAM sUtramAM pratipAdita traNa sthAne kone mATe ahitakara hoya che ane tene mATe hitakara hoya che tenuM kathana kare che-"to kALA varicarara phirAra gaNuphA" ItyAdi sUvAtha-nIce jenuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che evAM traNa sthAna (kAro) avyavasita ( ughamahIna) jIvanuM ahita karanArA, asukha karanArA, asama zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 33 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rthatA utpanna karanArA ane azubhAnubaMdha karanArA thaI paDe che. te traNa sthAna A pramANe che ke puruSa muMDita thaIne agArAvasthAne parityAga karIne aNagArAvasthA dhAraNa kare che, paraMtu nigraMtha pravacana pratye zaMkita, kAMkSita, vicikitsata, bheda samApana ane kaluSa samApana che, ane nirmathe pravacana pratye zraddhA nathI, tene pitAnI pratItimAM lAvatA nathI ane temAM ruci rAkhatuM nathI, te e aNagAra-dravyaliMgI sAdhu AvI paDelA parISahathI AkulavyAkula thaI jAya che. (2) koI puruSa muMDita thaIne-gRhasthAvasthAnA tyAgapUrvaka aNagArAvasthA dhAraNa karavA chatAM paNa pAMca mahAvratamAM zaMkita, kAMkSita, vicikisita bheda samApanna ane kaluSa samApanna thAya che, tathA pAMca mahAvrate pratye zraddhAnI najare joto nathI, temane pitAnI pratIti viSaya banAvatuM nathI ane temAM ruci rAkhatA nathI, te te aNagAra dravyaliMgI sAdhu tenA upara AvI paDatA parISahAthI AkuLavyAkula thaI jAya che. e ja prakAre gRhasthAvasthAnA parityAgapUrvaka aNagArAvasthAmAM pravajita thayela keI sAdhu jyAre chakAyanA jIvonA viSayamAM zakita, kAMkSita Adi kaluSa samApanna paryantanA bhAvathI yukta thAya che, ane te SaDUjIvanikAyane je te zraddhAnI najare jo nathI, tene pitAnI pratItino viSaya banAvatuM nathI, temAM ruci rAkhatA nathI, te evA dravyaliMgI sAdhune-parISaha AvI AvIne Akula-vyAkula karI nAkhe che. have e vAtanuM pratipAdana karavAmAM Ave che ke kyA traNa sthAna vyava. sita ( udyamI) jIvane mATe hitakArI, sukhakArI, samarthatA utpanna karanArA ane anugAmitA (zubhAnubaMdha) kArI hoya che. te traNa sthAna nIce pramANe che- (1) keI manuSya muMDita thaIne agArAvasthAnA parityAgapUrvaka aNugArAvasthA dhAraNa kare che. te niHzakita Adi bhAvothI nigraMtha pravacana para zraddhA rAkhe che, tenI pratIti kare che ane tene pitAnI rucine viSaya banAve zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 34 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, to te aNagArane parISahane sAmane kare paDe che. te parISahe tene Akula-vyAkula karavAnI ceSTA paNa kare che, paraMtu te temanAthI Akula-vyAkula thatuM nathI. (2) keI manuSya muMDita thaIne gRhasthAvasthAnA tyAgapUrvaka aNa gArAvasthA dhAraNa kare che. tyArabAda te nizakti niHkAMkSita Adi bhAvethI pAMca mahAvatemAM zraddhA rAkhe che, te mahAvratanI pratIti kare che ane temAM pitAnI ruci rAkhe che, te e te aNagAra game tevA parISaha AvI paDe te paNa Akula vyAkula thatuM nathI. (3) ke manuSya muMDita thaIne gRhasthAvasthAnA parityAgapUrvaka aNagArAvasthA dhAraNa kare che. tyArabAda te niHzaMkita Adi vizeSaNethI yukta thaIne vaDu jIvanikAya pratye zraddhAnI daSTie dekhe che, tene pitAnI pratItine viSaya banAve che ane tene pitAnI rucine viSaya banAve che to evo te aNagAra game tevA parISahe AvI paDavA chatAM paNa Akula. vyAkula thatuM nathI. have A traNe sUtrane bhAvArtha prakaTa karavAmAM Ave che-" vyavasita " eTale nizcayavALe athavA parAkamavALe. je jIva nizcayavALe hete nathI athavA je jIvamAM parAkramane abhAva hoya che, evA jIvane "avyavasita kahe che. evA avyavasita manuSyane mATe pravacana, mahAvrata ane jIvanikAya rUpa traNa sthAna ahitakArI, apakArI, asukhakArI (duHkhakArI), akSama (asamarthatA) kArI, anizreyasa (akSa) kArI ane azubhAnubabdha rUpa ananugAmikatAkArI thaI paDe che. jijathapAvaLe " nize tirthaMkara) dvArA je kahevAmAM AvyuM che tene natha kahe che, ane sArI rIta, abhividhipUrvaka jIvAdika padArthanI jemAM prarUpaNA karavAmAM AvI che, tene pravacana kahe che. evuM te pravacana jainendra zAsana rUpa athavA Agama rUpa hoya che. phAMti" jinendra pravacanamAM je dezataH athavA sarvataH saMzayazIla hoya che tene zakita kahe che. "#iAra" je asavajha (sarvajJa na hoya evI vyakti) praNIta matAnone paNa dezataH athavA sarvataH sAcA mAne che tene kAMkSita kahe che. phalanI bAbatamAM zaMkA rAkhanArane vicikitsata kahe che. "mera samAja" dvidhA bhAvathI yukta vyaktine bheda samApana kahe che. "A zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 35 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta A pramANe nathI, " A prakAranI pratipattivALA jIvane kaluSa samApana kahe che. "na zrAti" pada dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke te sAmAnya rUpe paNa nigraMtha pravacana Adi pratye zraddhAzIla hoto nathI "no pratyeti" A pada dvArA e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke te nigraMtha pravacana Adine pitAnI pratItine viSaya paNa banAvato nathI. " no vati" A kriyApadanA prayoga dvArA e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke te nigraMtha pravacana AdinI ArAdhanAnI IcchA paNa karato nathI. nirA nimitte je sahana karavAmAM Ave che, tenuM nAma parISaha che. sudhA AdinA bhedathI parISaha 22 prakAranA kahyA che. dravyaliMgI sAdhu"--sAdhunA lakSaNothI rahita haiovA chatAM paNa je veSa Adine kAraNe sAdhu jevo lAge che, tene dravyaliMgI sAdhu kahe che e dravyaliMgI sAdhu parISaha dvArA parAjita thaI jAya che. tenuM kAraNa nIce pramANe che-e sAdhu AhaMta pravacanamAM zaMkAdikathI yukta bane che ane te kAraNe te pravacanAdi pratye te sAdhu zraddhA rAkhI zakato nathI. te kAraNe te parISaha para vijaya prApta karI zakato nathI. avyavasitane anulakSIne nirmathe pravacana rUpa prathama sthAnanI jevI prarUpaNa karavAmAM AvI, evI ja prarUpaNa pAMca mahAvrata rUpa dvitIya ane varU jIva nikAya rUpa tRtIya sthAnanA viSe paNa samajI levI "to rA" ItyAdi vyavasita sUtranI vyAkhyA avyavasita sUtra karatAM viparIta samajavI. eTale ke...avyavasitane nithe pravacana, pAMca mahAvrato ane SaDa jIva nikAya pratye zaMkA, kAMkSA AdivALI vRtti cheya che ane e ja kAraNe te A traNemAM zraddhA Adi bhAvothI rahita ja hoya che. paraMtu A vyavasita jIva nigraMtha pravacana, pAMca mahAvrata ane SaDUjIvanikAyamAM pUrvokta rUpa nizakti, niHkAMkSita Adi vRttivALo hoya che ane te kAraNe te jIva temAM zraddhA, ruci Adi bhAvethI yukta rahe che. A prakAranI paristhitimAM avyavasita dravyaliMgI sAdhune parISahe AkulavyAkula karI nAkhe che, paraMtu vyavasita aNagArane parISaha Akula zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 36 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkula karI zakatA nathI. evA sAdhu AgaLa te parISahe pite ja parAjita thaI jAya che. A rIte avyavasita sUtranI vyAkhyA karatAM vyavasita sUtranI vyAkhyA viparIta che. nirca tha pravacanAdi traNa sthAna vyavasita jIvane mATe hitakara hoya che, eTale ke payyAnna bhajananI jema aSakara hoya che, AlekamAM ane paralekamAM te tenA mATe tathA anyane mATe hitakara hoya che, "surva" sukhakara athavA AnaMdadAyaka hoya che, jema taTasthAne sarabatanuM pAna AnaMdadAyaka thaI paDe che, tema tene te AnaMdadAyaka thaI paDe che. "kSama" jema rogathI pIDAtA jIvane auSadhinuM pAna ucita thaI paDe che, tema tene ucitarUpa thaI paDe che. te tene mATe niHzreyasarUpa-nizcitarUpe zreyaskAraka nivaDe che. jema bhAvapUrvaka karAyelAM paMca namaskAra zreyaskAraka hoya che, ema te jIvane mATe zreyaskAraka ane prazasta nivaDe che. jema bhAsvara (apAradarzaka) dravyathI janita chAyA anugamanazIla hoya che, tema te tene mATe AnugAmika nivaDe che. bAkInuM samasta kathana sugama che. vyavasita puruSa prajita thaIne parISahone jItI le che-pariSahe tene parAjita karI zakatA nathI, e A sUtrane bhAva che. A sU. 90 pRthivIke svarUpanA nirUpaNa pahelAnA prakaraNamAM jevA aNagAranI prarU paNa karavAmAM AvI, evA aNagAro A pRthvI para ja vicaratA hoya che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra pRthvInA svarUpanuM nirUpaNa kare che - grivi " ItyAdi pratyeka pRthvI traNa valathI cAre dizAomAM ane vidizAomAM sArI rIte veSTita thayelI kahI che. te traNa valayanAM nAma A pramANe che-(1) ghanAdadhi valaya, (2) ghanavAta valaya, ane (3) tanuvAta valaya. A sUtrane vistRta artha A pramANe che- ratnaprabhA Adi pRthvI samasta dizAo ane vidizAomAM pUrvokta ghanedadhi Adi traNe vAtavalayothI sArI rIte veSTita (vIMTaLAyelI) che. jemAM himazilAnA je udadhi (jalasamUha) ghana rUpe jamA thayeluM rahe che, tene ghodadhi kahe che. e ja valayanA jevuM valaya veSTa + che, tethI tene zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 37 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghanedadhi valaya kahevAmAM Avela che. ghanavAtavalayamAM tathAvidhi (te prakArano) ghana-pariNAmapata vAta rahe che. tanuvAta valayamAM tathAvidha tana-pariNAme peta vAta rahe che, tethI pratyeka pRthvIne ghanodadhirUpa valaya, ghanavAnarUpa valaya ane tanuvAtarUpa valayathI veSTita kahI che. A traNe valamAM Abhyantara ghanodadhivalaya che, tyArabAda cAre tarapha ghanavAta valaya che ane tyArabAda cAre tarapha tanuvAta valaya che kahyuM paNa che ke-" avaMti karo" ItyAdi- A gAthAone saMkSipta artha A pramANe che-samasta pRthvIo cAre dizAomAM alakano sparza karatI nathI, samasta pRthvI valathI veSTita che. pahelI pRthvIne viTaLAyelA ghane dadhine vikhuMbha (vistAra) 6 janane che, ghanavAta valayane viSkabha 4 (sADA cAra) janane che ane tanujAta valayane viSkabha jA (doDha) janane che. ghane dadhi rUpa prathama valayanA viSkabha pramANamAM janane trIjo bhAga umeravAthI, ghanavAta rUpa bIjA valayanA viSkabha pramANamAM gabhUti umeravAthI ane tanuvAta rUpa trIjA valayanA viSphabha parimANamAM gabhUtine trIjo bhAga umeravAthI bIjI pRthvInA traNe vAtavalanA vidhvaMbhanuM parimANa AvI jAya che. e ja pramANe sAtamI tamatamA parvatanI pRthvIomAM uparyukta pramA ne vadhAro karatA javAthI bAkInI pace pRthvIonA ghanodadhi valaya, ghanavAta valaya ane tanuvAta valayane vikhuMbha jANI zakAya che, A prakArane traNa gAthAone bhAvArtha samaja. e sU, 1 | nArakoMkI utpattikA nirUpaNa ratnaprabhA Adi pRthvIene vIMTaLAyelA traNa vAtavalanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra te naraka pRthvIomAM utpanna thatAM nAranI utpattividhinuM kathana kare che- "rerA vore" ityAdi TIkartha-jemAM vadhAremAM vadhAre traNa samaya lAge che evA vigrahathI-vakragamanathI nAraka che narakamAM utpanna thAya che. je vigrahagatimAM eka ghumAva (vaLAMka) no saddabhAva hoya che, te vigrahanuM kALamAna be samayanuM hoya che. jemAM be ghumAva hoya tenuM kAlamAna cAra samayanuM hoya che A niyama anusAra trasa nADInI aMdara trasa jIvene utpAda hovAthI te jIvamAM be ghumAvane sadbhAva hoya che, tethI tyAM traNa ja samaya lAge che. jemake jIva agni dizAthI netraya dizA sudhI eka samayamAM jAya che, tyArabAda dvitIya samayamAM samazreNIthI zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 38 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIce jAya che, tyArabAda tRtIya samayamAM vAyavya dizAmAM samazreNIthI jAya che. A prakAre be ghumAvamAM traNa samaya lAge che, e kathana siddha thAya che. A prakArane utkRSTanI apekSAe trasone moDe- vigraha trasatpattimAM thAya che. tethI ja ahIM "riyaasi" ItyAdi kathana sUtrakAre karyuM che, kAraNa ke ekendriyanI ekendrimAM pAMca samayevALA vigrahathI paNa utpatti thAya che, kAraNa ke tene utpAda trasa nADInI bahAra thAya che. kahyuM paNa che ke vivivAhiM Dha" ItyAdi- ekendriya jIvane A pAMca samayavALe utpAda saMbhavI zake che khare, paraMtu vyAkhyA prajJaptimAM cAra samayevALe ja tene utpAda kahyo che. kahyuM paNa che ke " jAnnattamagDhavAphaLa mare ! koNettanAcI vAriNe khette sapohae / samohaNittA je bhathie (gacchada) uDDhaloyakhettanAlie bAhirille khette apajjattagasuhumapuDhavIkAittAe ubavajjittae se NaM bhaMte ! kai samaH iNNaM vigAheNaM upayajjejjA 1 goyamA ! tisamaieNa vA causa maieNa vA vigaheNaM jJA" ItyAdi. te kAraNe ja uparokta kathana karavAmAM AvyuM che. Mricaka ityAdi-ekendriya sivAyanA vaimAnika paryantanA samasta ane nAraka jIvonI jema traNa samayavALe utkRSTa vigraha (vakragamana) hoya che, ema samajavuM. che sU. 92 che pahelA mehavALA nAM traNa sthAnanuM kathana thayuM. have sUtrakAra kSaNa mehavALA jIvanAM traNa sthAnanuM kathana kare che- "namohA barAgo " ItyAdi kSINa mehavALA ahatanA traNa karmAzo ekI sAthe kSINa thAya che. jemake (1) jJAnAvaraNaya, (2) darzanAvaraNaya, (3) attarAya. ! 93 zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 39 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhijita nakSatra traNa tArAovALuM kahyuM che. e ja pramANe zravaNa nakSatra, azvinI nakSatra, bharaNI nakSatra, mRgazIrSa nakSatra, puSya nakSatra ane jayeSThA nakSatra paNa traNa traNa tArAovALAM che. 1 94 dharmanAtha arhata thayA pachI traNa sAgaropama karatAM 3/4 palyopama (arthAta traNa sAgaropama ane piNa papama kAla pachI) pramANa nyUna kALa vyatIta thayA bAda zAntinAtha ahata utpanna thayA hatA. alpA bhagavAna mahAvIra svAmInA tIrthamAM temanAthI zarU karIne ja bUsvAmI paryanta nirvANanI pravRtti cAlu rahI hatI tyAra bAda te pravRtti viccheda (baMdha) thaI gaI 96 mallInAthabhagavAna 300 puruSonI sAthe muMDita thaIne gRhasthAvasthAnA parityAgapUrvaka pravrajita thayA hatA. e ja pramANe pArzvanAtha bhagavAne paNa 300 puruSanI sAthe pravajyA aMgIkAra hatI ! 97 zramaNa bhagavAna mahAvIranI utkRSTa caturdazapUrva saMpadA 300 nI hatI. eTale ke temanA ziSya samudAyamAM 300 aNagAre cauda pUrvadhArI hatA. te cauda pUrvadhArI ajina hatA, asarvijJa hatA ane jinanA samAna hatA, kAraNa ke teo sakala saMzayanA chedaka hatA, sakala vAlmayanA ( sakala zAstronA ) jJAtA hatA ane tIrthakaranI jema tathvabhASI hatA. ! 98 A traNa tIrthakaree cakravartI pada bhagavyuM hatuM-(1) zAtinAtha, (2) kunthanAtha ane (3) aranAtha. 99 tIrthakarake vimAnoMkA varNana tirtha karI vimAnamAMthI AvIne A mRtyulekamAM utpanna thAya che, tethI have sUtrakAra nIcenA cAra sUtro dvArA vimAnanuM kathana kare che- to vivimAnapathas gonttA" ItyAdiTIkAI-veyaka vimAnanAM traNa prakAra kahyAM che-(1) adhAstana greveyaka bimAna prastara, (2) madhyama raiveyaka vimAna prastara ane (3) uparitana greveyaka vimAna prastara adhastana zaiveyaka vimAna prastaranA paNa nIce pramANe traNa prakAra kahyA che-(1) adhastanApastana zaiveyaka vimAna prastara, (2) adhastana madhyama raiveyaka vimAna prastara ane (3) adhatane paritanaveyaka vimAna prastara. madhyama zreyaka vimAna prastaranA paNa traNa prakAra kahyA che - zrI sthAnAMga sUtra : 02 140 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 madhyamAdhastana traiveyaka vimAnaprastara, 2 madhyamamadhyama traiveyaka-vimAna prastara ane 3 madhyamApatina traiveyaka vimAnaprastara. uparitana traiveyaka vimAna prastaranA paNa traNa prakAra kahyA che-- 1 uparitanAdhastana traiveyaka vimAnaprastara, 2 uparitana madhyama greveyaka vimAnaprastara ane 3 uparitanAparitana caiveyaka vimAnastara leAkapuruSanI grIvAnA sthAnamAM hovAne kAraNe A vimAnAne caiveyaka vimAnA kahe che, racanA vizeSathI yukta evA temanA je samUha che temane prastara kahe che. tenA mukhya traNa prakArAnu ane pratyeka prakAranA traNa traNa prakArAnuM A sUtramAM kathana karavAmAM AvyuM che ! sU. 100 | karmake tIna sthAnoMkA nirUpaNa traiveyaka Adi vimAnAmAM jIvanI utpatti ( upapAta ) kamekrayathI thAya che. tethI have sUtrakAra karyAMnA traNa sthAna prakaTa kare che-- " nIvALuM ttikA ' daiyAdi TIkA-jIve e traNa sthAnA dvArA upArji ta puaAne uttarAttara azubha aya. vasAyane adhIna thaIne azubha ka rUpe bhUtakALamAM saMgRhIta karyAM che. vartumAnamAM sa'gRhIta kare che ane bhaviSyamAM saMgRhIta karaze. te traNa sthAna A pramANe che-- sraveda, puruSaveda ane napu Msakaveda, strIvedamAM rahIne jIve je puddhAne upArjita karIne azubhakama rUpe pahelAM ( bhUtakALamAM ) ekatrita karyAM che, vartamAnamAM ekatrita karI rahyo che ane bhaviSyakALamAM paNa jene te ekatrita karavAnA che, te pudgaleAne strIveda nivRtita putleA kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 141 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja pramANe puruSavedamAM rahIne jIve je pulene upAjita karIne azubha karma rUpe pahelAM ekatrita karyA che, vartamAnamAM te jemane upArjita karI rahyo che ane bhaviSyakALamAM te jemane ekatrita karavAnuM che, te pulane puruSaveda nivartita pule kahe che. e ja pramANe napuMsakavedamAM rahIne jIve je pulene upArjita karIne pahelAM azubha karmarUpe ekatrita karyA che. vartamAnamAM te jemane ekatrita karI rahyo che ane bhaviSyamAM paNa te jemane ekatrita karavAnuM che, te pudgalene napuMsakaveda nivartita pule kahe che. eTale ke strIvedarUpe upArjita pudgalene puruSavedarUpe upArjita pulene tathA napuMsakatarUpe upArjita pulone jIva traNe kALamAM ekatrita kare che - bhUtakALamAM paNa upArjita karyA che, vartamAna namAM paNa upArjita kare che ane bhaviSyamAM paNa upArjita karaze. "gha " ityAdi-A AkAMkSA vAkaya che. A AkAMkSA vAkaya dvArA cayanA saMbaMdhathI upacaya banya, udIraNA Adi vaccenA AlApaka paNa samajI levA joIe. A rIte A cayanA AlApakanI jema jIve paripaSaNanI apekSAe bhUtakALamAM paNa temane upacaya karyo che. vartamAnamAM te temane upacaya kare che ane bhaviSyamAM paNa temane upacaya karaze. e ja pramANe pitAnA bhAve anusAra temanuM nirmANa karavAnI apekSAe jIve bhUtakALamAM temane banca karyo che. vartamAnakALamAM paNa te temane baja kare che ane bhaviSyamAM paNa te banca karaze. e ja pramANe adhyavasAya vizeSathI anudIne temanA udayamAM praveza karAvavAnI apekSAe bhUtakALamAM temanI udIraNA karI che. vartamAnakALamAM paNa jIva temanI udIraNa kare che ane bhaviSyamAM paNa jIva tenI udIraNA karaze. e ja pramANe ja temanA anubhavanakaraNanI apekSAe bhUtakALamAM temanuM vedana karyuM che. vartamAnakALamAM paNa chava temanuM vedana kare che ane bhaviSyamAM paNa te temanuM vedana karaze. e ja pramANe AtmapradezamAMthI temane alaga karavAnI apekSAe jIve bhUtakALamAM temanI nijara karI che, vartamAnakALamAM paNa jIva temanI nirjara kare che ane bhaviSyamAM paNa jIve temanI nirjarA karaze. cayAdine Azrita karIne A ardhI gAthA sUtrakAre "gvaM ri-vejiLa -pa-3thI tada nijA jeva" A pramANe kahI che, tene artha zrI sthAnAMga sUtra : 02 14 2 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala skaMdha kA nirUpaNa pUrvaktirUpe upara prakaTa karavAmAM AvyA che. A kathananuM tAtparya e che ke cayanI jemaja strIveda, puruSaveda, ane napuMsakavedarUpe arjita puddhalAnA jIve azubharUpe upacaya karyo che, andha karyAM che, udIraNa karyuM che ane nija rA paNa karI che. e ja prakAranuM kathana vartamAnakALa ane bhUtakALa saMbadhI upacayAkrikeTanA AlApAmAM paNa samajI levuM joIe ! 101 // karma pudgala skandharUpa heAya che. tethI have sUtrakAra tristhAnakAnI apekSAe pudgala kanyAnuM kathana kare che-- " tipattiyA vaMdhA gaLatA " ItyAdi / 37 tripradezika skandha ananta kahyAM che. e pramANe trizukSa paryantanAM pudgalA paNu anata kahyAM che ! 102 // zrI jainAcAya jainadhama divAkara-pUjaya zrI ghAsIlAla muniviracita sthAnAMgasUtranI sudhA nAmanI TIkAnA cAra uddezaka vALuM trIjuM sthAnaka samApta. // 3-4 rA 66 maMgalAcaraNa cothA sthAnanA pahelA uddezaka prAraMbha moMgalAcaraNa mahAvIra'vIra' '' ityAdi A aAkanA bhAvArtha sakSiptamAM prakaTa karavAmAM Ave che-jemanA vanda nIya caraNakamalAnI vaMdA devendro paNa kare che, jemanI kRpA pArAvAra che, jemaNe peAtAnA bhavabhAra utArI nAkhyA che, jemaNe madana ( kAma ) jevA mahAvIranA madane ahaMkArane sarvathA zakaya karI nAkhyo che. evA dhIra vIra prabhuvara mahAvIrane huM mana, vacana ane kAyathI namana karUM chuM.... zrI sthAnAMga sUtra : 02 ww 143 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ antakriyAkA nirUpaNa have sthAnAMga sUtranA cAthA sthAnanuM vivecana karavAmAM Ave che -- trIjA sthAnanuM vivaraNa pUrUM thayuM. have anukrama pramANe cothA sthAnanI prarUpaNA zarU thAya che. A sthAnanA pUrva sthAna sAthe A prakAranA sabadha che- trIjA sthAnamAM jIva, ajIvAdvi dravyeAnI paryAyAnuM vaicitya vividha prakAre prakaTa karavAmAM AvyuM che, ahIM paNa e ja viSayane anulakSIne cAra sthAnanI apekSAe nirUpaNa karavAmAM Avaze. caturtha sthAnanuM pratipAdana karatAM cAra uddezake che, temAMthI pahelA uddezAnu paheluM sUtra A pramANe che-- " cannagitiirayALe vaLattAtro '' ityAdi TIkA-antakriyAe cAra kahI che, temAM prathama antakriyA A che ama cAcAtacAmiti " pUSkRta zubhakamanA prabhAvathI laghukarmo ( halukak ) anele je jIva depaleAkamAMthI ahIM AvyeA haiAya che, tenA bhavaneA anta thaye te prathama antakriyA che. ahIM antakriyAnu vadhu na karavAne hetu A pramANe che-trIjA sthAnanA uSAntya ( chellA sUtra pahelAnuM sUtra) sUtramAM kamanA cAdikAnuM kathana karavAmAM Avyu che, tyAre ahIM kamanI ane tenA kArya bhUta bhavanI anta kiyAnu` kathana karavAnu` che, A saMbaMdhane anulakSIne ahIM antakriyAnu pratipAdana karavAmAM Ave che, te antakriyA cAra prakAranI kahI che. temAM A pahelA prakAranI antakriyA karanAra puruSanA viSayamAM ahIM sUtrakAra nIce pramANe kathana kare che-laghukarmo puruSa draSyanI apekSAe luMcita kezavALe thaine ane bhAvanI apekSAe kaSAyathI rahita thaine agArAvasthAnA ( gRhasthAvasthAnA ) parityAgapUrvaka aNugArAvasthA-sayatAvasthAne ( sAdhutAne ) prApta kare che. A pramANe aNugArAvasthA dhAraNa karavAmAM te dravyanI apekSAe sAMsArika gharamAMthI ane bhAvanI apekSAe aviveka rUpa gharamAMthI bahAra nIkaLIne sayatAvasthAsa'panna bane che. athavA-'dha anaTMA " A padmanA vibhakti evA artha paNa thaI zake che ke " te aNugArI rUpe thaI jAya che . bahu te pRthvIkAya Adi cha jIvanikAyanI ,, rakSA karavA rUpa 17 prakAranA saMyamathI pracura ( khUkha ja yukta ) thaI jAya che. " saMvara bahulaH " te AvanA nidha rUpa savathI athavA indriya kaSAya nigrahAdi rUpa saMvaramAM pracura thai jAya che-eTale ke kaSAya ane indriyajaya rUpa savRta zrI sthAnAMga sUtra : 02 144 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenA ghaNuM che, evo thaI jAya che. ahIM "saMyama bahula" A vizeSaNane je prayoga thaye che te SajIvanikAyanI virAdhanAthI viramaNa thavAnI mukhyatAne prakaTa karavA nimitte thaye che, kAraNa ke " jiya rUtha vaceItyAdi. samasta jinavaroe prANAtipAta viramaNarUpa eka ja vrata karyuM che, bAkInAM je vrata che te te A vatanI rakSA nimitte ja kahyA che. saMyama bahulatA ane saMvara bahulatA, A bannene sadbhAva rAgAdi rahita citta vRttivALA puruSasiMhamAM ja hoI zake che. tethI ja "samAdhi bahala" A vizeSaNano paNa prayoga karavAmAM Avyo che. jenuM citta pracura svArathyamAM lIna thaI jAya che tene samAdhi bala kahe che. evo jIva rUkSa thaI jAya che, tela-mAliza AdinA abhAve te dravyanI apekSAe rUkSa thaI jAya che, ane bhAvanI apekSAe kAmAdithI rahita thavAne kAraNe te rUkSa thaI jAya che, kAraNa che te sIdI tI rAthI athavA tIrasthAyI hoya che, athavA tIra sthitivALe hoya che. bhavasAgarane pAra karavAnI kAmanAvALo hoya che, tethI tene tIrAthI kaho che. athavA bhavasAgarane kinAre AvIne te Ubhe ja rahI jAya che tethI tene tIrasthAyI kahe che. jyAre te bhavasAgarane kinAre AvIne Ubho rahI jAya che athavA bhavasAgaranA taTapara tenI sthiti (avasthAna) thaI jAya che tyAre te tIra sthitivALe thaI jAya che. te kAraNe ja te " upadhAnavAna che eTale ke prazarata mana, vacana ane kAyavALe thaI jAya che. tethI ja te " ?? ane duHkhajanaka karmane kSaya karavA mAMDe che. kevI rIte te karmano kSaya kare che te sUtrakAra prakaTa kare che-- te tapasvI hoya che, anazAdi bAhA tapa ane prAyazcitta Adi Avya-tara tapa ArAdhaka hoya che. te e vAtane saMpUrNa rIte samajI gaye hoya che ke bAhya ane Abhyantara tapa ja kamarUpI vanane bhasma karavAne agninI garaja sAre che. jo ke saMyama bahula Adi vizeSaNavALA te aNugAranA bAhya ane Abhyantara tapa, zrI vardhamAna jinezvaranA bAhya ane Abhyantara tapa samAna atyata ghara hotA nathI. "gharSa tathA prAM retA no mavati" tathA ati ghara upasargajanya vedanA paNa temane sahana karavI paDatI nathI, kAraNa ke te alpa karma pratyayAta (alpa karmone kAraNe) halakama (laghukama) hoya che. tethI te laghukama puruSa cirakAlika pravrayA rUpa karaNa dvArA "fsthati" aNimAdi vegathI niSThita prajanavALa thaI jAya che, athavA siddhigatimAM javAne pAtra thaI jAya che, kAraNa ke sarve karmomAM mukhya evA mohanIya karmano te kSaya karI nAkhe che. " nuSyane " cAra ghAtiyA karmo kSaya karIne te kevalI thaI jAya che. " mu " bhapagAhI kamakalApathI-cAra aghAtiyA karmothI mukta thaI jAya che, "tinitisarva karma janya vikAra samUha dara zrI sthAnAMga sUtra : 02 145 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI javAne lIdhe zItalIbhUta thaI jAya che, ane kAyika ane mAnasika dukha bilakula naSTa thaI jAya che. zaMkA-te prakAranAM tapa ane te prakAranI vedanA AdinA abhAvamAM paNa dIrdha paryAyanuM (zrAmANya paryAyanuM) pAlana karIne keTalAka jIvo siddha thAya che paNa kharAM ane keTalAka siddhi nathI paNa thatA, tenuM kAraNa zuM ? samAdhAna-"nA re ma AcA vADajaMtarapaTTI" RSabhadevanA jayeSTha putra rAjA bharata, ke je " cAturanta cakavatI hatA" (pUrva), dakSiNa ane pazcima sAgara tathA himAvAna parvata rUpa cAra antavALI bhUminA svAmI hatA) eTale ke pUrvabhavamAM laghukarmA thaIne jeo sarvArthasiddha vimAnamAMthI cavIne cakravartI rUpe utpanna thayA hatA, temaNe rAjyavasthAmAM ja kevaLajJAna utpanna karIne eka lAkha pUrva paryaMta dIkSA paryAyanuM pAlana karyuM hatuM ane te prakAranAM tapa ane vedanAne abhAva hovA chatAM paNa siddhi pAmyA hatA, eTale A bAbatamAM jIvanuM laghukarmApaNuM ane gurukarmApaNuM paNa vicAravuM paDe che. prathama antakriyAnuM A prakAranuM svarUpa che. 5 sU. 1 - bIjI antakriyA - mAre ti" bIjI antakriyAnuM svarUpa A prakAranuM che -mahAkamAM kaI jIva develekamAMthI yuvIne ahIM utpanna thaye che. have te jIva te mahAkarmonuM kSaNa karavAne mATe ucita evAM ghera tapanuM anuSThAna kare che. A ghera tapanI ArAdhanA karatI vakhate tene devAdi kRta upasargajanya tathArUpa hasaha vedanA paNa sahana karavI paDe che. e te puruSa alpakALa paryanta zrAmarzva paryAyanuM pAlana karIne, gajasukumAra muninI jema siddhagatimAM pahoMcI jAya che. ahIM paNa pahelI antakriyAmAM kathita "go siMhu kuogo majA thI zarU karIne "sutrA tapathIA sUtrapATha parvatanA A badhAM vize paNa lagADavA joIe. temanI vyAkhyA pahelAM kahyA pramANe ja samajavI. zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 46 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajasukumAra muninI kathA A pramANe che-devakamAMthI cyavIne teo devakInI kaMkhe janmyA hatA. teo kRSaNanA nAnA bhAI hatA. temaNe bhagavAna ariSTa neminI pAse jina dIkSA aMgIkAra karI hatI. zamazAnabhUmimAM temaNe kA. tsargAtmaka mahAtapa karyuM hatuM temanA saMsArI sasarA semIla brAhmaNe temanA mastaka para saLagatA kheranA aMgArA mUkyA hatA te kAraNe temane atighara vedanA thaI hatI. samabhAvapUrvaka te vedanA sahana karIne temaNe 99 lAkha bhavanA saMcita karmone vizuddha adhyavasAyathI kSaya karI nAkhyo hato. A rIte alpa samayanI zramaNya paryAyanuM pAlana karIne teo siddhigatinA svAmI banI gayA hatA. bIjI antakriyAnuM A prakAranuM svarUpa samajavuM. : 2 ! - trIjI antakiyA - "gAya" ItyAdi-pUrvabhavanA mahAkarmothI mahAkarmavALo banele koI jIva devalokamAMthI cyavane A manuSpakamAM utpanna thAya che. te muMDita thaIne agArAvasthAnA parityAgapUrvaka aNagArAvasthA dhAraNa kare che tyArapachInuM samasta kathana pUrvokta kathana anusAra samajavuM. e mahAkamAM jIva mahAtapanuM anuSThAna kare che, chatAM paNa cothA cakavatI sanakumAranI jema ati dIrgha kALa paryanta zramaNya paryAyanuM pAlana karIne siddhigati prApta kare che. sanakumAra cakavatIe 700 varSa sudhI mahAtanuM pAlana karyuM hatuM. temane 16 regAtakonuM vedana karavuM paDayuM hatuM. chatAM paNa temane e ja bhavamAM siddhigatinI prApti thaI nahIM. teo trIjA devalokamAMthI cyavIne mahAvideha kSetramAM utpana thaze ane tyAMthI ja siddhigati prApta karaze. A prakAranI A trIjI antakriyA che 3 - cothI antakriyA - " athANA ItyAdi-A cothI antakriyA alpakarma pratyAyAta viSayavALI hoya che. eTale ke alpa karmanA bhArathI apakarmA banelA jIvanI A antakiyA samajavI. tenA viSenuM bAkInuM badhuM kathana spaSTa che, tethI ahIM tenuM adhika vivecana karyuM nathI. A kriyA pahelA jinanI mAtA zrI sthAnAMga sUtra : 02 147 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marudevIne prApta thayelI che. teA sthavirAvasthAmAM paNa sAmAnyataH kSINu karmIvALA hovAne lIdhe alpa vALA hatAM. tapa ane vedanAthI rahita hAvA chatAM tee siddhagatimAM gayA che. jayAre tee zreSTha hAthIpara AAheNu karI rahyAM hatA, tyAre temanuM AyuSya pUrU thaI gayuM' ane tee siddha thaI gayAM. / 4 / A dRSTAntA ane dAntikAnA ardhAmAM sarvathA sAdha zeAdhavuM joie nahIM, kAraNa ke dRSTAnta ekadezavatI hAya che.tethI marudevImAM muMke cittA " 8. muDita thaine " ItyAdi pUrvokta vizeSaNeA ghaTAvI zakAtAM nathI. A prakAranI A ceAthI antakriyA che. ! sU. 1 5 A pramANe puruSa vizeSenI atakriyAnu pratipAdana karIne have sUtrakAra temanuM svarUpa prakaTa karavA nimitte 26 dRSTAnta-dAntika sUtranu nirUpaNa kare che asAravA pattA " ItyAdi--( sU. 2) '' vRkSaddaSTAMtase purUSoMkA nirUpaNa TIkA cAra prakAranA vRkSa kahyAM che-eka prakAra evA che ke je dravyanI apekSAe paNa unnata hAya che ane jAtinI apekSAe paNa unnata hAya che. bIjo prakAra evA che ke je dravyanI apekSAe unnata hAya che, paNa jAtinI ape kSAe praNata ( hIna ) hAya che, trIjo prakAra evA che ke dravyanI apekSAe prabhuta hAya che, paNa jAtinI apekSAe unnata hAya che, ane ceAtheA prakAra eve che ke je dravyanI apekSAe pazu pradyuta hAya che ane jAtinI ape kSAe paNa prabhuta hAya che, e ja pramANe puruSAnA prakAra paNa cAra kahyA che. A kacananA bhAvAtha nIce pramANe che-- zrI sthAnAMga sUtra : 02 148 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " vRkSanti-samAcchAdayanti-rakSanti-chAyAdinA prANinaH iti vRkSAH" 2 prANuonuM chAyA vagere vaDe rakSaNa kare che, tenuM nAma vRkSa che. te vRkSanA pUrvokta cAra prakAra kahyAM che. ahIM "nA" saMbhAvanAthe ane "vA" vAyAlaMkAra rUpe prayukta thayela che. (1) prathama prakAramAM e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke keIka vRkSa evuM hoya che ke je dravyanI apekSAe paNa UMcuM hAya che ane jAtinI apekSAe paNa UMcuM hoya che. jemake azokavRkSa. (2) bIjA prakAramAM evA vRkSane dAkhalo ApavAmAM AvyuM che ke je kevaLa dravyanI apekSAe UMcuM hoya che, paraMtu jAtinI apekSAe praNata (hIna) hoya che jemake lImaDo vagere. (3) trIjA prakAramAM evA vRkSanuM daSTAnta ApavAmAM AvyuM che ke je dravyanI apekSAe praNata ( hIna, nIcuM) hoya che paNa jAtinI apekSAe unnata heAya che. jemake akAdi vRkSa. (4) cothA prakAramAM evA vRkSanuM daSTAnta ApyuM che ke je dravyanI apekSAe paNa hIna hoya che ane jAtinI apekSAe paNa hIna hoya che. jemake lIMmaDo vagere vRkSa, athavA kALanI apekSAe sUtrakAre "kriyA kannataH" kALa samaya ane kAma zarIra "bane prakAre unnata" ItyAdi rUpa cAra bhAMgA kahyA che. jemake....(1) unnata-unnata, azekava Adi jAtinI daSTie unnata ane kAlakamanI apekSAe vizAla kAyarUpe paNa unnata. (1) unnata-praNata-azokatva Adi jAtinI apekSAe unnata ane hasvakAya rUpe praNata, (3) praNata-unnata. nimbatU Adi jAtinI apekSAe praNata ane vizALa kAyarUpe unnata. (4) prabhuta-praNata-nikharva Adi jAtinI apekSAe paNa hIna ane laghukAya rUpe paNa praNata ( hIna) A prakAranuM A daSTAntasUtra che. A daSTAnta jene lAgu paDe che tenuM nAma "rASTantika" che. - dAntaka sUtra - "vAra" ItyAdi-jema vRkSanA cAra prakAra paDe che, tema sAdhu athavA gRhasthajananA paNa cAra prakAra paDe che-(1) "unnata-unnata" je manuSya gRhastha paryAyamAM kuLa, eizvarya Adi laukika guNothI unnata rahyo hoya, eja manuSya zrI sthAnAMga sUtra : 02 149 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je grAmaya paryAyamAM bharata cakravartinI jema le kettara jJAna, kyiA Adi guNonI apekSAe paNa unnata rahe te tene " unnata-unata" rUpa pahelA prakAramAM mUkI zakAya che athavA-unnata bhavavALe hevAthI je unnata hoya, ane tyAra bAda zubhagatinI prAptithI AnaMda-kAmadevanI jema unnata rahyo hoya evA jIvane paNa "unnata-unnata" rUpa prathama vikalpamAM mUkI zakAya che. (2) "unnata-praNata" je puruSa pahelAM addhi AdinI apekSAe unnata rahyo hoya, paNa je pAchaLathI durgatizamana AdinI apekSAe praNata thaI gaye hoya e subhUmacakravatI je jIva A bIjA bhAgamAM gaNAvI zakAya che. (3) "praNata-unata" je puruSa pahelAM jAtinI apekSAe athavA addhi AdinI apekSAe prabhuta rahyo hoya paNa pAchaLathI zubhatimAM gamana thavAne kAraNe je harikezI metAryanI jema unnata thaI gaye heya. A prakAranA puruSane A trIjA bhAMgAmAM samAveza thAya che. (4) "prakRta-praNata" je puruSa pahelAM jAti AdinI apekSAe prabhuta rahyo hoya, ane pachI paNa kAlazaukarikanI jema narakagamanAdithI hIna ja rahyo hoya. A prakAranA puruSane A cothA bhAgamAM mUkI zakAya che. A prakAre dRSTAMta sUtra ane daSTiblika sUtranuM sAmAnya rUpe kathana karIne have sUtrakAra temanA (te vRkSonA) vizeSa sutrane prakaTa karavA nimitte A pramANe kahe che-"vattA " ItyAdi vRkSa cAra prakAranAM kahyA che-(1) "unnata-unnata pariNata" eka prakAra evo che ke je jAti AdinI apekSAe pahelAM unnata hoya che ane AgaLa jatAM eka vRkSa uttama rasa rUpa pariNAmane prApta thAya che. jemake AmrAdi vRkSa (2) "unata-praNata pariNata" A prakAramAM e vRkSene mUkI zakAya che ke je jAti AdinI apekSAe unnata hovA chatAM paNa kAraNavaza unnata avasthAno parityAga karI de che ane praNata rUpe pariNata thaI jAya che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 150 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' jemake e ja AMkhe jyAre zIta-garamI Adi janita rAgathI grasta thAya che tyAre du-nyU saDelAM phaLa AdithI yukta thaI jAya che. (3) prabhuta-unnata parita " A prakAramAM e vRkSAne mUkI zakAya che ke je pahelAM jAti mAdinI apekSAe hIna hoya che, pazu tyArabAda cagya nimitta maLavAthI unnata rUpe pariName che. jemake kAI mIThA AMbAnA thaDamAM DALI rApavAmAM Ave ( A prakAranI kriyAne khUTI karavAnI kriyA kahe che) te te unnata pariNAmane prApta kare che. (4) ' prabhuta-prabhuta ' je vRkSa pahelAM paNa jAti AdinI apekSAe praNata hoya che ane kAyapta prabhuta ja rahe che evA AkaDA Adine A cothA prakAramAM mUkI zakAya che. " vAmeva " ityAdi-- ** v A cAra prakAranA vRkSeAnuM jevuM kathana karyuM che, evuM ja kathana cAra prakAranA manuSya viSe paNa samajavuM. hajI sUtrakAra vizeSa dRSTAnta Ape che-- " cattA javA '' vRkSa cAra prakAranAM kahyA che(1) unnata-unnatarUpa, (ra) unnata-pratarUpa, (3) praNata-unnatarUpa ane (4) praNata-prabhutarUpa. vRkSAnA pahelA prakAramAM evA vRkSane gaNAvI zakAya ke je unnati pAmeluM hAya ane suMdara sasthAna (AkAravALuM) hAya. A rIte AkAra, edha, kriyA ane pariNAma, A cAramAMthI AkArane AdhAre rUpati A sUtra ceAjavuM joie. (2) khIjA prakAramAM evA vRkSane gaNAvI zakAya ke je unnata hAya paNa AkAra AdinI apekSAe hIna hAya. (3) trIjA prakAramAM e vRkSane gaNAvI zakAya ke je unnata na DhAya paNa jenA dekhAva suMdara DAya. (4) cAthA prakAramAM evA vRkSAne gaNAvI zakAya ke je unnata paNa na hoya ane sasthAnamAM paNa suMdara na hoya. A prakAranI A catubhaMgI che. vRkSanI mapekSAe jevA cAra bhAMgA (vikalpa ) prakaTa karavAmAM AvyA che, evAM ja cAra bhAMgA manuSyanI apekSAe paNa samajavA. zrI sthAnAMga sUtra : 02 151 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have sUtrakAra badhapariNAmanI apekSAe cAra bhAMgAnuM kathana kare che- puruSonA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) unata unnata manavALe, (2) unnata praNata manavALo, (3) praNata unnata manavALe ane (4) praNata praNata manavALo. pahelA prakAramAM e manuSyane mUkI zakAya ke je jAti AdinI ape kSAe paNa unnata hoya che, ane svAbhAvika audArya Adi guNethI paNa saMpanna hRdayavALo hoya che. bIjA prakAramAM e manuSyane mUkI zakAya ke je jAti Adi guNenI apekSAe te uttama hoya che, paNa svAbhAvika audArya Adi guNothI yukta hRdayavALe hete nathI. trIjA prakAramAM evA puruSane mUkI zakAya ke je jAti Adi guNothI unnata hete nathI paNa svAbhAvika audArya Adi guNothI yukta hRdayavALe hoya che. cethA prakAramAM e manuSyane mUkI zakAya che ke je jAti Adi guNenI apekSAe paNa unnata hete nathI ane audArya Adi guNothI yukta hRdayavALe paNa hoto nathI. e ja pramANe saMkalpane AdhAre paNa cAra bhAMgA bane che-jemake... (1) unnata unnata saMkalpavALa, (2) unnata praNata saMkalpavALe, (3) praNata unnata saMka95vALe ane (4) prata praNata saMkalpavALo. "saMkalpa' eTale "mAnasika vicAra". vicAramAM audArya Adi guNothI yuktatA hovAne kAraNe unnatatA saMbhavI zake che. athavA samIcIna arthane viSaya karavAnI apekSAe paNa saMkalapamAM unnatatA samajavI joIe. evA mAnasika unnata vicArothI yukta hoya evA puruSane paNa unnata kahe che. A catugIne artha spaSTa che. "pa" prajJA eTale jJAna-prakRSTa jJAnanuM nAma prajJA che. te prajJAnI apekSAe paNa nIce pramANe cAra bhAMgA bane che-(1) unnata unnata prajJAvALo, (2) unnata prata prajJAvALo, (3) praNata unata prajJAvALe ane (4) praNata prabhuta prajJAvALo. A caturbhagI paNa saraLatAthI samajI zakAya evI che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 15 2 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "TTiI" darzananuM nAma dRSTi che. eTale ke cakSunI sahAyatAthI je jJAna thAya che tenuM nAma dRSTi che. athavA judA judA nayane je mata hoya che tene daSTi kahe che. A dRSTine anulakSIne paNa nIce pramANe cAra bhAMgA bane che. (1) unnata unnata dRSTivALa, (2) unnata praNata daSTivALa, (3) praNata unnata daSTivALo ane (4) praNata praNata daSTivALe. A cAra prakArano bhAvArtha A pramANe che-(1) keI puruSa jAti AdinI apekSAe paNa unnata hoya che ane unnata dRSTivALo paNa hoya che. (2) keI puruSa unnata hovA chatAM prabhuta dRSTivALo hoya che. (3) ke puruSa praNata hovA chatAM unnata dRSTivALe hoya che. (4) koI praNata paNa hoya che ane praNata daSTivALe paNa hoya che. kriyAnI apekSAe traNa sUtra A pramANe che - * sIyArA ItyAdi-zIla eTale samAdhi. samAdhi cittanI svasthatA rUpa paNa hoya che. athavA-saduvRtti athavA svabhAvanuM nAma paNuM zIla che. te zIlane je AcAra (anuSThAna) che, tenuM nAma zIlAcAra che. athavA "zIna AvAraH" A pramANe tRtIyA tapuruSa samAsa gaNIne zIlAcArane A pramANe paNa artha thAya che-"svabhAvataH " je AcAra che tene zIlAcAra kahe che." A zIlAcAranI apekSAe paNa nIce pramANe cAra bhAMgA bane che. (1) ke puruSa unnata paNa hoya che ane unnata zIlAcAravALA paNa hoya. che. (2) ke puruSa unata hovA chatAM paNa praNata zIlAcAravALe hoya che. (3) kaI praNata hovA chatAM paNa unnata praNata zIlAcAravALo hoya che. (4) ke I praNata paNa hoya che ane praNata zIlAcAravALe paNa hoya che. 11 vavAraH " ItyAdi-vartamAna AcaraNanuM nAma vyavahAra che. te vyavahAra aneka prakArano hoya che. te vyavahAranI apekSAe paNa nIce pramANe cAra bhAMga bane che-(1) keI jIva unata paNa hoya che ane unata vyavahAravALo paNa hoya che. (2) kaI puruSa unnata hovA chatAM paNa prabhuta vyavahAravALo hoya che. (3) kaI pravRta hovA chatAM paNa unnata vyavahAravALe zrI sthAnAMga sUtra : 02 15 3 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. (4) koI puruSa praNata paNa hoya che ane praNata vyavahAravALe paNa hoya che. vyavahAramAM unnatatA ane praNatatA prazaMsanIyatAthI ane aprazaMsanIyatAthI Ave che, ema samajavuM. ! 12 ! "parame? ItyAdi--utsAhane parAkrama kahe che. te parAkramanI ape. kSAe nIce pramANe cAra bhAMgA bane che-(1) koI puruSa unnata paNa hoya che ane unnata parAkramavALe paNa hoya che. (2) keI puruSa unnata hevA chatAM paNa praNata parAkramavALe heAya che. (3) koI puruSa praNata hevA chatAM paNa unnata parAkramavALo hoya che. (4) keI puruSa prata paNa hoya che ane praNata parAkramavALo paNa hoya che. parAkramamAM unnatatA aprativatatA ane samIcInatAnI apekSAe ja hoya che, ema samajavuM. A cAre bhAMgAomAM pravRtatA unnata. tAthI viparIta hoya che, ema samajavuM. "g grijJA" ItyAdi-manathI laIne parAkrama sudhInA cAra bhAMgAvALA sAta sUnuM pUrvokata prakAre pratipAdana karavAmAM AvyuM. te sAte sUtranA cAra-cAra bhAgAonuM kathana karatI vakhate dareka bhAgomAM mAtra puruSa padano prayoga karIne samasta kathana thavuM joIe. eTale ke dUSTAntarUpa vRkSa padane A bhAMgAomAM praga karavo joIe nahIM. tyAM vRkSapadane praga zA mATe tha na joIe ? te tene khulAse A pramANe samaja- dRSTAntabhata vRmAM mana Adine sadUbhAva hoto nathI. eTale ke je dAbdanika puruSadharmo che temane vRkSanI sAthe ghaTAvI zakAtA nathI, te kAraNe A sAta sUtramAM vRkSapadane paga asaMgata lAge che. tethI daSTAntabhUta vRkSone bale dAbdantika puruSane ja A bhAMgAomAM prayoga karavAmAM AvyuM che. daSTAnta sUtranuM vizeSa kathana vAri" ItyAdi-vRkSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che- (1) Rju-ju, (2) kAju-paka, (3) vakra-ju ane (4) vakra-vakra. zrI sthAnAMga sUtra : 02 154 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have A cAre bhAMgAnuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-(1) kaI vRkSa evuM hoya che ke je pahelAM paNa bAju hoya che ane pachI paNa jaja rahe che. vRkSamAM RjutA (saraLatA) aviparIta svabhAvanI apekSAe athavA samucita phala, puSpAdine utpanna karavAne kAraNe samajavI (2) "ju-vaka? koI vRkSa pahelAM ja hovA chatAM pAchaLathI vakra thaI jAya che. phala-puSpAdi ApanAruM vRkSa jyAre phala-puSpAdi ApatuM baMdha thaI jAya che tyAre temAM vakratA AvI gaNAya che. (3) "vaka-ju kAI vRkSa evuM hoya che ke je pahelAM vakra hoya che paNa pAchaLathI Rju banI jAya che. () "vakra-vaka koI vRkSa pahelAM paNa vakra hoya che ane pAchaLathI paNa vaka ja rahe che. A prakAranA cAra bhAMgA ahIM bane che. | dAbdantika puruSa jAta- pjAra" ItyAdi-daSTAntabhUta vRkSanI jema puruSanA paNa cAra prakAra kahyA che-pahele bhAMge-kaI puruSa susAdhunI jema zarIra, gati, bhASA, ceSTA AdinI apekSAe paNa sarala hoya che ane tenuM aMtaHkaraNa paNa nizcala hoya che. eTale ke te bahArathI paNa sarala hoya che ane aMdarathI paNa sarala hoya che. athavA pahelAM paNa saraLa hoya che ane pAchaLathI paNa sarala ja rahe che. bIjo bhAgo-koI puruSa pahelAM sarala hoya che, paraMtu pAchaLathI koI kAraNane lIdhe te mAyAvI thaI javAthI durjananA jevo vaka (kali) thaI jAya che. trIjo bhAMga-koI puruSa pahelAM vaka (kuTila) heya che, paraMtu zikSAdi kAraNone lIdhe pAchaLathI sarala svabhAvane banI jAya che. athavA koI mANasa ugra svabhAva AdinuM pradarzana karanAra hovA chatAM paNa guNitraya AdinI rakSA karanArA muninI jema aMdarathI chalarahita banI gayela hoya che cotha bhAga-kei puruSa zArIrika ceSTA AdinI apekSAe bahArathI paNa kuTila zrI sthAnAMga sUtra : 02 155 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che ane aMdarathI paNa kapaTa jALayukta dujananA je kuTila ja heya che, athavA te pahelAM paNa kuTila hoya che ane pachI paNa kuTila ja rahe che. "gvaM " ItyAdi-A sUtra dvArA have sUtrakAra e prakaTa kare che ke-jema unnata ane praNata viSayaka sUtronI sAthe unnata praNata pariNata rUpa joDIne daSTAnta rASTrantika saMbaMdhI 6 sUtre banAvavAmAM AvyA che, e ja pramANe "unnata praNata" zabdanI sAthe mana, saMkalpa, prajJA, daSTi, zIlAcAra, vyavahAra ane parAkrama, A sAta pada jeDIne vRkSanA daSTanta rahita bIjA sAta sUtro paNa banAvavAmAM AvyAM che. A pramANe kula 13 sUtre banAvavAmAM AvyAM che jemake...(1) unata-unnata, (2) unata-praNata, (3) praskRta unnata ane (4) prata-praNata, A cAra bhAMgA vRkSane anulakSIne banAvyA che. A rIte vRkSanA dRSTAntavALuM A prathama sUtra che. ane e ja pramANe dArTAblika puruSanI sAthe unnata-unnata, Adi cAra bhAMgane cejita karIne puruSa viSayaka bIjuM sUtra banAvyuM che. (1) unnata unnata pariNata (2) unnatANutapariNata, (3) praNataunnatapariNutA ane (4) prakRti praNata pariNata, A cAra bhAMgA unnata-praNatanI sAthe pariNatane cejita karIne vRkSane anulakSIne kahyA che. A rIte vRkSa viSayaka trIjuM sUtra banAvyuM che. ane A sUtrane daSTAntamAM (dArTAnika puruSamAM) cejita karIne puruSa viSayaka cothuM sUtra banAvyuM che. pAMcamuM sUtra A pramANe banAvyuM che-(1) unnata unnatarUpa, (2) unnata praNatarUpa, (3) praNata unnata rUpa ane (4) praNata praNatarUpa A cAra bhAMgI saMsthAna ( AkAra) nI ape. kSAe vRkSane anulakSIne kahyA che. A cAre bhAMgAne dAbdatika puruSane ag. lakSIne cejita karavAthI chaThuM sUtra banyuM che. A rIte pahelethI cha sudhInA sUtre te anukrame daSTAMta ane dAbdantika puruSanI apekSAe batAvavAmAM AvyA che. paraMtu unnata praNatanI sAthe (1) mana, (2) saMka9pa, (3) prajJA, (4) deSTi, (5) zIlAcAra, (6) vyavahAra ane (7) parAkrama, A sAtane cejita karIne je cAra cAra bhAMgAvALA sAta sUtra batAvavAmAM AvyAM che, te vinA dRSTAMta ja batAvavAmAM AvyAM che, kAraNa ke mana Adi uparyukta sAta dharmone asaMjJI vRkSamAM saddabhAva hoI zakato nathI. - A rIte daSTAMta vinA (eTale ke mAtra puruSane anulakSIne) cAra cAra bhAMgAvALA je sAta sUtra batAvyAM che, te nIce pramANe samajavAeTale ke sAtamAMthI laIne 13 mAM sudhInA sUtrenA bhAMgAnuM svarUpa ahIM prakaTa karavAmAM Ave che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 15 6 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) unnata unnata mana, (2) unnata-prabhuta mana, (3) praNata-unnata mana ane (4) praNata-prabhuta mana. maThamAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) unnata unnata sa'35, (2) unnata -prabhuta saMkalpa, (3) praNata-unnata sa'kalpa ane (4) praNata-prabhuta sahaka5 navamAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) unnata-unnata prajJA, (2) unnata-prabhuta prajJA, (3) praNata-unnata prajJA ane (4) praNata-prabhuta prajJA. dasamAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) unnata-unnata dRSTi, (2) unnata-prabhuta dRSTi, (3) pradyuta-unnata dRSTi ane (4) praNata-pravruta dRSTi. agiyAramAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) unnata-unnata zIlAcAra, (2) unnata prabhuta zIlAcAra, (3) prabhuta unnata zIghrAcAra ane (4) praNata-prabhuta zIlAcAra khAramAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) unnata-unnata vyavahAra, (ra) unnataprazuta vyavahAra, (3) praNata-unnata vyavahAra, ane (4) praNata-prabhuta vyavahAra teramAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) unnata-unnata prarAkrama, (2) unnata-praNata parAkrama, (3) pradyuta-unnata parAkrama ane (4) praNata-prabhuta parAkrama. A pramANe unnata prabhuta zabda!nI sAthe mana Adi cha padane joDIne cAra cAra bhAMgAvALA sAta sUtra banyAM che. have Rju ( saraLa ) ane varka, A e pado sAthe Rju vaka pariNata ane rUpa ( saMsthAna ) padone cArjita karIne dRSTAnta ane dAbjhantika saMbadhI khIjA 6 sUtreA ane che ( jenuM svarUpa pahelA cha sUtra jevuM samajavuM) ane cAra bhaMga yukta 7 sUtreA vinA dRSTA ntanA manAvI zakAya che ( eTale ke mAtra puruSane ja anulakSIne manAvI zakAya che. ) te satrAnA bhAMgAonuM svarUpa A prakAranuM ane che zrI sthAnAMga sUtra : 02 157 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRkSa daSTAnta saMbaMdhI pahelA sUtranA cAra bhAMgA-(1) aju-Rju, (2) aja-vaka, (3) vaka-ju ane (4) vaka-vakra. A caturbha gIne jyAre rASTratika puruSa sAthe cejita karavAmAM Ave che tyAre bIjuM satra banI jAya che. vRkSa TAnta saMbaMdhI trIjA sUtranA cAra lAMgA-(1) ju-ju pariNata (2) kAju vaka pariNata, (3) vaka-ju pariNata ane (4) vaka-vaka pariNata. trIjA sUtranA cAra bhAgAne jyAre dASTAblika puruSa sAthe cejita karavAmAM Ave che tyAre cothuM sUtra banI jAya che. vRkSa dRSTAMta saMbaMdhI pAMcamAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) kAju-ju rUpa, (2) Rju-vaka rUpa, (3) vakra-Rju rUpa ane (4) vakra-vaka rUpa. pAMcamAM sUtranA cAra bhAgAne jyAre rASTataka puruSa sAthe yojita karavAmAM Ave che, tyAre chaThuM sUtra banI jAya che. vinA deSTAntanA (eTale ke mAtra puruSane anulakSIne ja) ju-vaka padanI sAthe mana, saMka9pa, prajJA, dRSTi, zIlAcAra, vyavahAra ane parAkrama, A sAta padene anukrame jeDIne cAra cAra bhAMgAvALA sAta sUtra nIce pramANe bane che sUtra 7 mAMnA cAra bhAMgA-(1) trAju Rju mana, (2) ju-vakra mana, (3) vakra-Rju mana, ane (4) vaka-vake mana, have AThamAM sUtranA cAra bhAMgA prakaTa karavAmAM Ave che-(1) Rju Rju saMkalpa, (2) Rju vakra saMkalpa, (3) vaka Rju saMkalpa ane (4) vaku vakra saMka9pa. navamAM sUtranA cAra bhAga-(1) haju Rju prajJa, (2) ju vake prajJa, (3) vakra Rju prajJa ane (4) vaka vaka prajJa, dasamAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) Rju aju daSTi, (2) Rju vaka daSTi, (3) vaka Rju daSTi ane (4) vake vakra dRSTi. agiyAramAM sUtranA cAra bhAga (1) Rju haju zIlAcAra, (2) aju vaka zIlAcAra, (3) vakra Rju zIlAcAra ane (4) vakra varka zIlAcAra. bAramAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) Rju Rju vyavahAra, (2) Rju vakra vyavahAra, (3) varka Rju vyavahAra ane (4) vaka vaka vyavahAra. teramAM sUtranA cAra bhAMgA-(1) Rju Rju parAkrama, (2) Rju varka parAkama, (3) vaka Rju parAkrama ane (3) vaka vaka parAkama. A rIte Rju vaka padanI sAthe vinA dRSTAntanA mana Adi pada javAthI 7 sutra bane che. A 13 sUtramAM unnata-prakRta saMbaMdhI AgalA 6-7 eTale ke 13 sUtre umeravAthI kula 26 sUtra thaI jAya che. e sU. 2 samApta che zrI sthAnAMga sUtra : 02 158 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimApratipanna purUSake kalpanIya bhASAdikA nirUpaNa pratimA panna puruSe (sAdhue) kevI bhASA bolavI joIe te sUtrakAra prakaTa kare che-"ghahimaparivarnara i gaLaNaItyAdi pratimApratipanna (pratimAonI ArAdhanA karatA) aNagArane mATe A cAra bhASAo belavA cogya kahI che-(1) yAcanI, (2) pracchanI, (3) anujJApanI ane (4) pRSTa vyAkaraNa. bhASA cAra prakAranI kahI che-satya bhASA, (2) mRSA bhASA, (3) satya mRSA ane (4) asatya mRSA. bhikSa pratimA 12 kahI che. te pratimAonuM pAlana karI rahyo hoya evA aNagArane A cAra prakAranI bhASA bolavI kape che-kalpanIya vastu je bhASAne sahAre mAMgI zakAya che, te bhASAne "yAcanI bhASA" kahe che. je bhASAne sahAre mArgAdi kenI pRcchA karavAmAM Ave che, athavA prajanavaza sUtra ane artha pUchavAmAM Ave che, te bhASAne "pracchanI bhASA kahe che. je bhASA dvArA anujJApanA karavAmAM Ave che-eTale ke udhAna AdinA mAli. kanI anujJA levAmAM Ave che, te bhASAne "anujJApanI bhASA" kahe che. pUchavAmAM AvelI vAtane je bhASA dvArA uttara devAmAM Ave che te bhASAne pRSThavyAkaraNa bhASA" kahe che. bhASAnA je cAra prabheda kahevAmAM AvyA che, tene bhAvArtha have prakaTa karavAmAM Ave che tene (munijanone), guNene ane jene mATe je hitakArI bhASA che, tene satya bhASA kahe che. jemake "AtmA che," A prakAranuM pratipAdana karanArI bhASA satyabhASA gaNAya che. vidyamAna arthanuM utpAdana ( niSedha) karanArI je bhASA che, tene mRSA bhASA kahe che. jemake.. AtmA nathI", A prakAranuM pratipAdana karanArI bhASAne mRSA bhASA kahe che. je bhASA aMzataH satya hoya ane aMzataH asatya haiya, evI bhASAne satya mRSA bhASA kahe che. jemake "AtmA che ane te akartA che" ahIM "AtmA che" ATaluM kathana te satya ja che, paNa "te akartA che" A zrI sthAnAMga sUtra : 02 159 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 kathana asatya che, kAraNa ke " AtmA kartA che, " e vAta ja satya che. tethI A kathana a'zataH satya ane aMzataH asatya hAvAthI, A prakAranI bhASAne satya mRSA bhASA ' kahe che. je bhASA asatya mRSA svabhAvavALI hAya che, eTale ke banne svabhAvathI rahita haiAya che, te bhASAne asatya mRSA kahe che. jemake " prAmaM bAtaH ,, ' gAma AvI gayuM " ityAdi vacana. A prakAranAM vacana satya paNa nathI ane asatya paNa nathI, kAraNa ke gAma teA jaDa vastu che--gAma AvatuM nathI paNa ApaNe gAma pAse jaie chIe. chatAM A prakAranA bhASA prayoga thAya che. A asatya sRSAne vyavahAra bhASA paNa kahe che. !! sU. 35 vastraSTAMtase purUSAdikA nirUpaNa " vattA vasthA vattA ' ityAi sUtrA-vastra cAra prakAranAM kahyAM che--(1) zuddha zuddha, (2) zuddhe azuddha, (3) azuddha zuddha ane (4) azuddha azuddha. e ja pramANe puruSA paNu cAra prakA ranA kahyAM che-(1) zuddha zuddha, (ra) zuddha azuddha (3) azuddha zuddha ane (4) azuddha azuddha. e ja pramANe zuddha-azuddha padonI sAthe pariNata ane rUpa, A be padAne anukrame cejita karIne vastromAM caturvidhatAnuM kathana thavuM joie. A dRSTAnta anusAra puruSAnA paNa cAra prakAra paDe che, ema samajavuM, e ja pramANe zuddha ane azuddha padenI sAthe mana, sakalpa, prajJA, dRSTi, zIlAcAra, vyavahAra ane parAkrama, A sAta padone cejita karIne cAra cAra bhAMgAnuM kathana karavuM joie. have A sUtranA atha vistArapUrvaka samajAvavAmAM Ave che--vastranI apekSAe je cAra bhAMgA kahyA che tenuM spaSTIkaraNa --(1) ' zuddha zuddha ' je vajra nirmAMLa tantu AdikA vaDe nirmita hoya che, ane jemAM melanA AgamananA abhAva hoya che, evAM vastrane zuddha zuddha nAmanA pahelA bhAMgAmAM zrI sthAnAMga sUtra : 02 16 0 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUkI zakAya che. athavA je vastra pahelAM zuddha hatuM ane hAlamAM pazu zuddha che, evAM vastrane zuddha zuddha kahe che. (2) " zuddha azuddha " je vastra pahelAM zuddha hatuM, paNa pachI mela AdinA sapathI azuddha thayelu hAya che, evA vastrane A bIjA bhAMgAmAM mUkI zakAya che. (3) " azuddha zuddha " je vastra pahelAM malina hAya, paNa tyArakhAda zuddha (nimaLa ) thaI gayuM hAya, evA vaane A trIjA bhAMgAmAM mUkI zakAya che. (4) " azuddha azuddha " je vajra jINu zINu tantu AdikAmAMthI banAveluM hovAne kAraNe pahelAM paNa azuddha hoya ane tyArakhAda mela AdinA sapane lIdhe adhika azuddha baneluM hoya, evA vajrane A ceAthA bhAMgAnA dRSTAnta rUpe gaNAvI zakAya che. A prakAranI A caturbha'gI ( cAra bhAMgA) vasranI zuddhatA ane azuddhatAnI apekSAe prakaTa karavAmAM AvI che. je rIte vastronI sAthe A catubha'gIne cAjita karavAmAM AvI che, e ja pramANe puruSAnI sAthe paNa A caturbhugIne cAjita karIne cAra prakAranA puruSAnuM have pratipAdana karavAmAM Ave che-- puruSAnA cAra prakAra nIce pramANe che-(1) zuddha zuddha, (2) zuddha azuddha, (3) azuddha zuddha ane (4) azuddha azuddha pahelA bhAMgAnuM spaSTIkaraNa--je puruSA jAti AdinI apekSAe pahelAM pazu zuddha hAya che ane tyArabAda nirmaLa jJAnAdi guNe! paNa jemaNe sa`panna karyAM hoya che, temane " zuddha zuddha " rUpa pahelA bhAMgAmAM samAvI zakAya che. athavA je puruSA jAtikULanI apekSAe dUSaNa rahita hoya che, temane A prakAramAM gaNAvI zakAya che. (ra) 'zuddha azuddha' je puruSA pahelAM jAti AdinI apekSAe zuddha hAya che, paNa pAchaLathI kheATI AdatA, dA Adine lIdhe azuddha thaI jAya che, temane khIjA prakAramAM gaNAvI zakAya che. (3) azuddha zuddha ' je puruSa jAti AdinI apekSAe azuddha hovA chatAM paNa nimitta maLavAthI zuddha jJAnAdithI sa panna thaI jAya che, temane A A trIjA prakAramAM mUkI zakAya che. (4) * azuddha azuddha ' je puruSA jAti 6 zrI sthAnAMga sUtra : 02 16 1 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdinI apekSAe azuddha hoya che, ane jIvanane zuddha banAvavAno prayatanazIla thatA nathI, A kAraNe je kAyama azuddha ja rahe che, temane A cethA prakAramAM mUkI zakAya che. vastrane anulakSIne zuddha-azuddha, A pade sAthe pariNata padane javAthI nIce pramANe cAra bhAMgA bane che -(1) zuddha zuddha pariNuta, (2) zuddha azuddha pariNata, (3) azuddha zuddha pariNata ane (4) azuddha azuddha pariNata. rASTratika puruSane anulakSIne paNa cAra bhAMgAo grahaNa karavA joIe. e ja pramANe daSTAntabhUta vastramAM zuddha azuddha padanI sAthe rUpa padane jIne. je cAra bhAMganuM kathana karavAmAM AvyuM che, te cAra bhAMgAnuM kathana rASTratika puruSane anulakSIne paNa thavuM joIe. jemake (1) zuddha zuddha rU5, (2) zuddha azuddha rUpa, (3) azuddha zuddha rUpa ane (4) azuddha azuddha rUpa. pariNata ane rUpaghaTita A daSTAnna ane dArTAnikAnI caturbhagInI vyAkhyA sUtra bemAM ApyA anusAra ja samajI levI. have mana, Adi parAkrama paryantanA sAta padone zuddha azuddha pade sAthe jIta karIne je sAta caturbhagIo bane che, tenuM sUtrakAra spaSTIkaraNa kare che. zaddha azuddha pade sAthe manane cejita karavAthI nIce pramANe cAra bhAMgA bane che-(1) "zuddha zuddha manA" je puruSa bahArathI vacana AdinI apekSAe zaddha hoya, ane jenuM aMtaHkaraNa paNa zuddha hoya tene "zuddha zuddha manavALe ? kahe che. evA puruSane A pahelA prakAramAM gaNAvI zakAya che. bIjo bhAMga-zuddha azuddha manavALA, (3) azuddha zuddha manavALA ane 4) azaddha azuddha manavALA. jevI rIte zuddha azuddha padane mana sAthe cejita karIne cAra bhAMgAvALuM A sUtra kahevAmAM AvyuM che, e ja pramANe saMka95thI laIne parAkrama sudhInA uparyukta padane paNa zuddha azuddha pade sAthe jIne cAra cAra bhAMgAvALA bIjA cha sUtro paNa puruSa jAtane anulakSIne kahevA joIe. deSTAntabhUta vastramAM mana Adi sAte vastune abhAva hovAthI tene anulakSIne ahIM sUtro banI zakatA nathI ema samajavuM. zrI sthAnAMga sUtra : 02 16 2 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkalpa sAthe zuddha azuddha patnane yeAjavAthI nIce pramANe puruSajAta viSayaka cAra bhAMgAvALuM sUtra banaze-(1) zuddha zuddha saMkalpavALA, (ra) zuddha azuddha sapavALA, (3) azuddha zuddha saMkalpavALA ane (4) azuddha azuddha sakalpavALA, prajJA padane yAjavAthI A cAra bhAMgA khane che-(1) zuddha zuddha prajJAvALA, (2) zuddha azuddha prajJAvALA, (3) azuddha zuddha prajJAvALA ane (4) azuddha azuddha prajJAvALA dRSTi patrane ceAjavAthI A cAra bhAMgA bane che-(1) zuddha zuddha dRSTivALe, (ra) zuddha azuddha dRSTivALe, (3) azuddha zuddha dRSTivALA ane (4) azuddha azuddha dRSTivALA zIlAcara pada yAjavAthI A cAra bhAMgA ane che-(1) zuddha zuddha zIlAcAravALe, (ra) zuddha azuddha zIlA cAravALA, (3) azuddha zuddha zIlAcAravALA ane (4) azuddha azuddha zIlAcAravALA, vyavahA pada yAjavAthI A pramANe cAra bhAMgA bane che (1) zuddha zuddha vyavahAravALA, (2) zuddha azuddha vyavahAravALA, (3) azuddha zuddha vyava hAravALe ane (4) azuddha azuddha vyavahAravALA, parAkrama padanI sAthe A pramANe cAra bhAMgA ane che-(1) thrusra zuddha parAkramavALA, (2) zuddha azuddhe parAkramavALA, (3) azuddha zuddha parAkramavALe ane (4) azuddha azuddha pA kramavALe A manathI laine parAkrama pantanI catulaMgI puruSa jAtane ja lAgu pADI zakAya che, vastrane lAgu paDatI nathI, kAraNa ke vastramAM A puruSa dharmonA abhAva hoya che. e ja vAta sUtrakAre " hU~ " ItyAdi kathana dvArA spaSTa karI che. !! sU. 4 rA sutAdi ddaSTAMtase purUSAdikA nirUpaNa mAtra puruSAnA prakAro khatAvavA nimitte ja A pAMcamuM sUtra kahe che-- " cattAri suyA paNNattA ' ItyAdi-- 6 sUtra-putranA cAra prakAreA kahyA che--(1) abhijAta athavA atiyAta(2) anujAta, (3) apajAta ane (4) kullAMmAra puruSo cAra prakAranA kthA che. (1) satya satya, (2) satya asatya, (3) asatya satya ane (4) asatya asatya vastra cAra prakAranAM kahyA che(1) zuci zuci, (2) zuci azuci, (3) azuci zuci ane (4) azuci azuci. e ja pramANe puruSanA paNu * zuci zuci ' ' Adi cAra prakAra kahyA che. je rIte zuddha vastranuM kathana pahelAnA sUtramAM karavAmAM AvyuM che, evuM ja kathana * zuci-azuci'nI apekSAe thavuM joIe. puruSa jAtamAM zuci azuci sAthe manathI laIne parAkrama pantanA sAta padone cAjIne cAra bhAMgAvALA sAta sUtranuM kathana thavuM joIe. 6 zrI sthAnAMga sUtra : 02 16 3 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keraka cAra kahyAM che-(1) Amrapralamba keraka, (2) tAlapralamba keraka, valIpralamba keraka ane meMDha viSANu pralamba karaka. have A sUtrane bhAvArtha prakaTa karavAmAM Ave che-(1) abhijAta (athavA atiyAta) putra tene kahe che ke je pitA karatAM paNa vadhAre saMpattivALA hoya che jemake bhagavAna RSabhadeva. (2) anujAta putra tene kahe che ke je pitAnA jeTalI ja vibhUti (saMpatti) vALo hoya che. jemake mahAyaza. te tenA pitA AdityayazanA jeTalI ja vibhUtivALe hato. " apajAta putra" apa jAta putra tene kahe che ke je pitA karatAM nyUna saMpattivALo hoya athavA pitA karatAM guNomAM hIna hAya. jemake Aditya yaza te tenA pitA bharata karatAM guNenI apekSAe hIna hato. (4) kulAMgAra putra tene kahe che ke je pitAnA anAcArathI kuLane kalaMka lagADe che, parane pIDAkArI hoya che. jemake kaMDarIka ahIM aMgAra" para "aMgAra samAnanuM " bedhaka che. ahIM je prakAre putramAM caturvidhatA prakaTa karavAmAM AvI che, e ja prakAre ziSyamAM paNa caturvidhatA samajavI, kAraNa ke "suta" zabda ziSyanA arthane paNa bedhaka che. (1) je ziSya pitAnA guru karatAM paNa adhika prabhAva zALI hoya che tene atijAta ziSya kahe che. jemake siMhagiri karatAM vA. svAmI vadhAre prabhAvazALI hatA. (2) je ziSya pitAnA guru samAna guNa hoya che tene anujAta ziSya kahe che. jemake zaryAbhavane ziSya prabhavasvAmI. (3) je ziSya guru karatAM hIna guNavALo hoya che tene apajAta ziSya kahe che, jemake jaMbUsvAmI karatAM prabhavasvAmI hIna guNovALa hatA. (4) je ziSya guruno dUSaka hoya che tene kulAMgAra ziSya kahe che. jemake kulavAluka athavA udAyana rAjAne mAranAro. "vAri duritakAcA " ItyAdi- puruSonA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) "satya satya che zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 64 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je puruSa yathAvasthita (jevuM hoya evuM ja ) vastunuM kathana karatA hoya che ane pratijJA anusAra ja karanAre hoya che, evA te puruSane satya puruSa kahyo che. e te puruSa AgaLa jatAM saMyama dhAraNa karIne jagatanA mitrarUpa banI jAya che, evA puruSane satya satya" nAmanA pahelA prakAranA puruSamAM gaNAvI zakAya che. athavA je pahelAM paNa satyane ArAdhaka hoya ane pAcha. nathI paNa satyane ArAdhaka ja cAlu rahe che, tene "satya satya" rUpa pahelA prakAramAM gaNAvI zakAya che. (2) "satya asatya" je puruSa pahelAM satyane pAlaka hoya, paNa pAchaLathI ayathArtha vastunA pariphathana dvArA athavA pratijJAta arthanuM ullaMghana karavAne kAraNe asatya rUpa banI gayela hoya tene satya asatya puruSa kahe che. bAkInA be bhAMgA A pramANe che (3) asatya satya ane (4) asatya asatya. A bannene bhAvArtha uparanA be bhAMgAnA bhAvArthane AdhAre samajI le. je prakAre satyAsatya padaghaTita A catubhagI kahevAmAM AvI che, e ja prakAre A padenI sAthe pariNata Adi parAkrama paryantanA pUrvokta padane cejita karIne cAra cAra bhAMgAvALA sUtranuM kathana thavuM joIe vattA vasthA" ItyAdi- A satra dvArA vastranA nIce pramANe cAra prakAra kahevAmAM AvyA che. (1) zuci zuci, (2) zuci azuci, (3) azuci zuci ane () azuci azuci, e ja pramANe puruSanA paNa nIce pramANe cAra prakAra kahyA che- (1) zaci zuci, (2) zuci azuci, (3) azuci zuci ane (4) azuci azuci. e ja pramANe zuci azuci padanI sAthe pariNata, rUpa, mana, saMkala, prajJA, daSTi, zIlAcAra, vyavahAra ane parAkrama A padone joDIne cAra cAra bhAMgAvALA sUtranuM kathana thavuM joIe. je vastra svabhAvathI pavitra hoya ane AgaLa jatAM paNa saMskAranI apekSAe athavA kALabhedanI apekSAe pavitraja rahe che. evA vastrane zuci zuci rUpa pahelA prakAramAM mUkI zakAya che. zuddha vAnA prakaraNamAM jevuM kathana karavAmAM AvyuM che, evuM kathana zuciva viSe zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 65 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa grahaNa karavuM joIe. je vastra svabhAvataH zuddha hovA chatAM pAchaLathI apavitra thaI jAya che, evA vastrane zuci azuci rUpa bIjA prakAramAM gaNAvI zakAya che. je vastra azuci ( apavitra) hovA chatAM pAchaLathI zuci banI jAya che tene azuci zuci rUpa trIjA prakAramAM gaNAvI zakAya che ane je vastra azuci avasthAmAM ja kAyama cAlu rahe che tene azuci azuci rUpa cothA prakAramAM mUkI zakAya che. vastrane anulakSIne zuci azucinI apekSAe je cAra bhAMgAnuM kathana karavAmAM AvyuM che, evAM ja cAra bhAMgAnuM kathana puruSanA viSayamAM paNa thavuM joIe-manuSya viSayaka cAra bhAMgI A pramANe banaze-(1) je manuSya svabhAvataH pavitra hoya ane sadAcAranuM pAlana karavAne lIdhe pavitra ja rahe che, tene " zuci zuci " rUpa pahelA bhAMgAmAM mUkI zakAya che. (2) je puruSa pahelAM pavitra hoya, paNa bhaviSyamAM koI kAraNane lIdhe asadAcArI banI jAya che, evA puruSane "zuci azuci" rUpa bIjA prakAramAM gaNAvI zakAya che. (3) je puruSa pahelAM asadAcAranA pAlanane lIdhe apavitra hoya, paNa pAchaLathI sadAcAra AdinA pAlanane kAraNe pavitra banI gayuM hoya, tene "azuci zuci" rUpa trIjA prakAramAM samAvI zakAya che. (4) je puruSa pahelAM paNa asadAcAranA pAlanane lIdhe apavitra hoya ane pachI paNa e ja apavitra rahe che tene "azuci azuci" rUpa cothA prakAramAM mUkI zakAya che. gvaM nava" ItyAdi-je paddhatithI A zuci azuci dRSTAntarUpa vRkSa ane dAbdantika puruSanI apekSAe prakaTa karavAmAM AvI che, e ja pramANe zuci-azuci padenI sAthe pariNata rUpa, mana, saMka95 Adi pUrvokta padone jeDIne cAra cAra bhAMgAnuM pratyekamAM kathana thavuM joIe. zuci azuci padonI sAthe "pariNata" ane "rUpa" padane javAthI TAntabhUta vastranI apekSAe be caturbhAgI banaze ane dArTI taka puruSanI apekSAe paNa be catubhagI zrI sthAnAMga sUtra : 02 16 6 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banaze paNa mana, saMkalpa, prajJA, daSTi, zIlAcAra, vyavahAra ane parAkrama A sAta padene anukrame zuci azuci sAthe yojavAthI mAtra puruSa saMbaMdhI sAta caturbhAgI bane che-vastra saMbaMdhI sAta caturbhagI saMbhavI zakatI nathI, kAraNa ke acetana vastramAM mana Adi puruSa dharmone sadbhAva hotuM nathI. A vAta " jAva parame" A sUtrapATha dvArA sUcita thaI che duSTAntabhUta keraka sUtra" nAri jovA" ItyAdi. "Amraphala pralamba karaka' AdinA bhedathI karakanA je cAra prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-AMbAnA vRkSamAM je laTakatI vastu che tene Amrapralamba kahe che. A AmrapralambanI je kalikA hoya che, te ahIM "Amrapralamba kalikA ' padathI gRhIta thayela che. Amrapralamba eTale AmraphaLa (kerI)e ja pramANe tAlapralamba keraka eTale tADaphala kalikA" thAya che, valalI pralamba keraka eTale vallI phalanI kalikA ane meMDha viSANA pralamba keraka zabdane artha "meMDha viSANu phala kalikA thAya che. gheTAnA ziMgaDAMnA AkAranA phalavALI eka vanaspati thAya che (kadAca khIjaDA mATe A zabda vaparAto hoya), tenA pralabane (phalane) je zerapha (ziMga) hoya che tene ahIM meSavRSANa pralamba koraka pada dvArA grahaNa karavAmAM Avela che. A cAra prakAranA kAraka ane dAbdatika puruSa vacce zI samAnatA che te sUtrakAra prakaTa kare che - (1) jema Amraphala korakanuM rakSaNa karavAmAM Ave to ucita samaye samucita svAdavALA phaLa Ape che, temAM keTalAka puruSe evA hoya che ke temanI sevA karavAmAM Ave to ucita samaye samucita upakAra rUpa phalanuM pradAna kare che, evA puruSane pahelA prakAramAM gaNAvI zakAya che. (2) tADa pralamba karakanI dIrghakALa paryata rakSA karavAmAM Ave, te mahAmuzkelIe phalanI prApti thAya che, e ja pramANe keTalAka puruSe dIrghakALa paryata sevita thayA bAda mahAmuzkelIe upakAranuM phala denArA hoya che, temane bIjA prakAramAM mUkI zakAya che. (3) je puruSa vinA muzkelI jaldImAM jadI upakArane badale vALI Ape che, tene vallI pralamba keraka samAna gaNAya che, kAraNa ke vallIpralamba keraka thoDA samaya sudhI sevita thavA chatAM paNa zIghratAthI phalapradAna kare che. (4) je puruSanI sevA karavA chatAM paNa sevA karanAra puruSane ke lAbha thato nathI, mAtra mIThAM mIThAM vacana ja saMbhaLAvyA kare che, evA puruSane meSa viSANA pralamba keraka samAna kahyo che. meSaviSANa pralamba kekanI rakSA karavA chatAM paNa rakSakane hitakara phaLanI prApti thatI nathI, kAraNa ke tenAM phaLa svAdarahita hoya che. A pramANe upakArane badale na vALI ApanArane A cothA prakAramAM mUkI zakAya che. 4 28 sU. 5 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 167 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhuNa dRSTAMtase puruSAdikA nirUpaNa have sUtrakAra ghuNa (kIDA) nA daSTAnta dvArA cAra prakAranA puruSonuM nirUpaNa kare che-"vAri ghu ghaomttA" ItyAdi sUtrArtha-ghuNa eTale kIDo. ghuNa cAra prakAranA kahyA che-jemake (1) vaku khAda, (2) chalI khAda, (3) kASTha khAda ane (4) sAra khAda. e ja pramANe cAra prakAranA bhikSAka (bhikSuka ) kahyA che-(1) tvak khAda samAna, (2) chellI khAda samAna, (3) kASTha khAda samAna ane (4) sAra khAda samAna. vakhAda samAna bhikSukanuM tapa sArabAda samAna kahyuM che. sArakhAda samAna bhikSakanuM tvakhAda samAna tapa kahyuM che, chalI khAda samAna bhikSukanuM kASTha bAda samAna tapa kahyuM che ane kASThanAda samAna zikSakanuM chalIkhAda samAna tapa karyuM che. A sUtrane bhAvArtha nIce pramANe che- kASTavedhaka kIDAne ghuNa kahe che. te ghuNanA je cAra prakAra kahyA che-tene spaSTIkaraNa nIce pramANe che-(1) je ghuNa vRkSanI chAlanA bahAranA bhAganuM bhakSaNa kare che, tene vakhAda ghuNa kahe che. (2) je ghuNa chAlanI aMdaranA bhAganuM bhakSaNa kare che, tene chalIkhAda ghuNa kahe che. (3) je dhuNa kevaLa kASThanuM ja bhakSaNa kare che, tene kAjhakhAda ghuNa kahe che (4) je dhuNa kASThanA sAra bhAganuM ja bhakSaNa kare che tene sArabAda dhuNa kahe che. kASThanA madhya bhAgane tene sAra bhAga kahe che, sArakhAdanuM bIjuM nAma vajamukha ghuNa che. have ghuNanA A cAre prakArane dAkTotika bhikSAka sUtra (bhikSuka sUtra) sAthe ghaTAvavA nimitte sUtrakAra "gvameva" ItyAdi sUtre kahe che. A sUtra dvArA je sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke ghuNanA jevA cAra prakAra kahyA che, evA cAra prakAra bhikSAkanA paNa paDI zake che. bhikSukane bhikSAka paNa kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 168 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te bhikSukanA cAra prakAra nIce pramANe che-(1) tvakSmAda samAna bhikSuka, (2) challIkhAda samAna bhikSuka, (3) kASThakhAda samAna bhikSuka ane (4) sArakhAda samAna bhikSuka. vAda ghaNu samAna bhikSuka e che ke je atyanta sateASI hAvAne kAraNe Ayammila Adi tapasyA kare che, ane anta, prAnta, rUkSa, tuccha, arasa ane virasa AhAra ja le che. challIkhAda Nu samAna bhikSuka e che ke je zuSka, nIrasa Adi alepa AhAra ja kare che. kASThamAda ghuNu samAna bhikSuka e che ke je nirvikRtika ( vigaya ) eTale ke dUdha, dahIM, ghI, tela ane madhuratA rahita AhAra kare che. sArakhAda Nu samAna bhikSuka e che ke je sa`kAma guNusa'panna AhAra kare che, te kASThanA madhya bhAganuM bhakSaNa karakaranAra Nu samAna gaNAya che. have sUtrakAra A cAre prakAranA bhikSuenA tapeAvizeSanu kathana kare che tayakakhANasa mANassa ItyAdi-- 64 "" je bhikSuka tyA samAna sAra padArthonuM bhAjana kare che, tenu' tapa va mukha ghaNunA jevu che. vA-mati tItra hoya che, vAsAra tapa niHsa`ga hovAne kAraNe kama bhedaka hAya che. A kathanane bhAvAtha nIce pramANe che jema sArakhAda ghaNu ( kASThanA madhya bhAganu bhakSaNa karanAro kITA ) kaThaNumAM kaThaNa kASThane bhedIne tenA madhya bhAgamAM paDeoMcI jAya che ane te madhya bhAganuM ja bhakSaNa kare che, e ja pramANe tvAda ghuNu samAna bhikSuka paNa bhavAnubandhI kaThaNumAM kaThaNa karmone paNa bheTI nAkhe che, te kAraNe evA bhikSukanI tapane sArakha!da NunA tapa sAthe sarakhAvyu che....1 ' sArakkhAyasamANarasa kAinA madhyabhAganuM bhakSaNa karanAra ghuNunI samAnatAvALA bhikSunuM tapa 'racAttamAna 'chAlanA bAhyabhAganuM bhakSaNa karanAra ghuNanA samAna heAya che. A kathanane bhAvAya evA che ke qhAda ghugu (bAhya tvacAnuM bhakSaNu karanAra kIDA) kAsArane ( kAchanA madhya bhAgane ) 66 zrI sthAnAMga sUtra : 02 d' 16 9 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedavAne samartha hAtA nathI, paNa mAtra bAhya chAlane ja khAnArA hAya che. e ja pramANe tvakSmAda bhikSunuM tapa paNa karmoMsArane bhedavAne samartha banI zakatuM nathI-paNa asamartha ja rahe che, kAraNa ke te sArakhAda samAna bhikSuka sakAma guNAhAraka heya che. 66 challikakhAyasamANassa ' ityAdi--je bhikSuka chAlanA Abhyantara bhAgane khAnArA kIDA jevA hAya che, tenuM tapa kASThabhakSaka kIDAtulya hAya che. A kathananA bhAvAtha nIce pramANe che--je bhikSu challIkhAdasamAna ( Abhyantara chAla khAnAra kIDA samAna ) hAya che, te bhikSu kRkhada Nu samAna sayata karatAM amuka aze viziSTa prakAranA AhAranuM sevana karanArA heAvAthI keTaleka aze sasaMga athavA adhika tapane kAraNe adhika kaledana karanArA hAvAthI tathA sArakhAda Nu samAna sayata karatAM asArabhAjI hAvAne kAraNe niHsaMga hAvAthI, kanA bhedanamAM kASThakhAda dhuNu samAna hoya che. eTale ke kASTha khAda ghaNu madhyamanA bhedaka hAya che, ane te kAraNe tenuM tapa paNa madhyama hAya che, kAraNa ke sArakhAda NunI jema te atizaya tIvra paNa heAtuM nathI ane k khAda ghuNunI jema te atizaya mantra paNa heAtuM nathI. te kAraNe tenA tapane madhyama kahyuM che....3 (6 "" kaTukkhAyasamANassa ityAdi je bhikSuka kASThakhAda NunA jevA hAya che, tenuM tapa Abhyantara chAlabhakSaka NunA jevuM hoya che. A kathanane bhAvA nIce pramANe che--jema Abhyantara chAlamakSaka kIDe kASThasArane bhedavAne asamartha ja hAya che, e ja pramANe evA bhikSuka paNa kanuM bhedana karavAne samartha hAtA nathI. eTale ke kASThakhAda bhikSunA tapane sAdhAraNa kahyuM che, kAraNa ke sAramAda ghuNu samAna sAdhunI apekSAe te asArabhejI hAvAne kAraNe ni:saMga hAya che, ane khAdya chAla ( tvak ) nA bhakSaka NunA jevA sAdhunI mapekSAe te sAratarabheAjI hovAne kAraNe sasaMga hoya che. te kAraNe challI khAda ghaNu samAna tenuM te tapa kanuM bhedana karavAmAM kAkhAda NunI jema ati samartha paNu nIvaDatuM nathI, ane kkhAda NunA jevuM ati manda paNa hAtuM nathI, tethI tenA tapane sAdhAraNa kahevAmAM AvyuM che. A rIte pahelA prakAranA sAdhunuM tapa ati tIvra athavA ati tItra pradhAnatara haiya che, khIjA prakAranA sAdhutu' tapa pradhAnatara athavA madhyama hoya che, trIjA prakAranA sAdhunuM tapa pradhAna athavA sAdhAraNa hAya che ane cAthA prakAranA sAdhunu' tapa apradhAna heAya che. ! su. 6 5 zrI sthAnAMga sUtra : 02 170 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspatikA nirUpaNa A rIte vanaspatibhakSaka kIDAnuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra vanaspatinI prarUpaNa kare che-"raDhivA taLavAyA guttA" ItyAdi- tRNa vanaspatikAyikanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) apUbIja (2) mUlabIja, (3) parvabIja ane (4) skandhabIja. adhune papatraka (tatkALa utpanna thayelA) nAraka jIva nIcenA cAra kArazAne lIdhe narakamAMthI manuSyalokamAM AvavA cAhe che-(1) narakamAM tatkALa utpanna thayele narayika (nAraka jIva) jyAre te lekamAM utpanna thayelI vedanAne legave che, tyAre tene manuSyalekamAM AvavAnI IcchA thAya che. (2) jyAre te rayikapara paramadhArmika nAmanA asurakumAra deve vAraMvAra AkramaNa kare che, mAra mAre che, tyAre paNa tene manuSyalakamAM AvavAnI IcchA thAya che, paNa te tyAMthI manuSyalekamAM AvI zakatuM nathI. (3) narakamAM bhegavavA gya karmonuM jyAM sudhI te adhunepapannaka nAraka jIva narakamAM ja rahIne pUrepUruM vedanA karI lete nathI tyAM sudhI te A manuSyalokamAM AvI zakato nathI. (4) jyAM sudhI te nirayAyuSka (naraka gati saMbaMdhI AyuSya) pUrepUruM bhegavI lete. nathI-tyAMnI Ayusthiti pUrI karatA nathI tyAM sudhI te cAhanA karavA chatAM paNa manuSyalokamAM AvI zakato nathI. A prakAranA A cAra kAraNone lIdhe te adhune papannaka nAraka jIva narakamAMthI manuSyalokamAM AvavAnI IcchA thavA chatAM manuSyalakamAM AvI zakatA nathI, nigraMthIone mATe cAra saMghATIe (vastra vizeSa) dhAraNa karavA gya kahI che-(1) be hAthapramANa vistAravALI eka saMghATI,-cAdara(2) traNa hAthapramANa zrI sthAnAMga sUtra : 02 171 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistAravALI be saMghATI ane (4) cAra hAthapramANa vistAravALI eka saMghATI. A sUtranuM vizeSa spaSTIkaraNa-tRNa rUpa je bAdara vanaspatikAyika che te ahIM tRNa vanaspatikAyika padathI gRhIta thaI che. te tRNa vanaspatikAyikanA je cAra prakAra kahyA che, tenuM spaSTIkaraNa have karavAmAM Ave che (1) "ajhabIja" jenA agrabhAgamAM bIja hoya che evA DAMgara Adi tRNa vanaspatikAyikane A prakAramAM mUkI zakAya che. (2) " mUlabIja " jemanAM mULa ja bIjarUpa hoya che evA kamalakanda Adine A prakAramAM mUkI zakAya che. (3) parvabIja" parvaja jemanA bIjarUpa hoya che evI zeraDI Adine parvabIja vanaspatikAyika kahe che. (4) "kantabIja" jenuM thaDa ja bIjarUpa hoya che evI salakI Adi vanaspatine skandhabIja vanaspatikAyika kahe che. A pramANe vanaspatikAyika jInAM cAra sthAnanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che kekeTalAka jIvo vanaspatikAcikemAM jIva che, e vAtane zraddhAnI najare jotA nathI. teo temanI virAdhanA karyA kare che. evA ja mahAraMbha ane mahAparigrahavALA hovAne kAraNe narakamAM jAya che, tyAM utpanna thayA bAda te nAraka jIvo kayA kayA kAraNone lIdhe A manuSya lekamAM AvavAnI IcchA kare che, te vAta have sUtrakAra prakaTa kare che- paheluM kAraNa A pramANe che-narakamAM utpanna thayele na java tyAM utpanna thatAMnI sAthe ja tyAMnI ati prabala asAtavedanIya rU5 vedanAne anubhava kare che. A vedanA sahana nahIM thaI zakavAne kAraNe te A manuSya lekamAM AvavAnI IcchA kare che, paraMtu zIta uSNa Adi tIvra vedanAthI abhibhUta hovAne kAraNe te ahIM AvI zakti nathI. jyAMthI aya eTale ke zubha-sukha nirgata thaI gayuM hoya che, evA sthAnanuM nAma niraya (naraka) che. te nirayamAM utpanna thatA jIvane narayika kahe che. ahIM satramAM "vya" A pada vAkyAlaMkAra rUpe vaparAyuM che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 72 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIjA kAraNanuM nirUpaNu-te narakAnA adhipati amba, ambarISa Adi paramAdhArmika devA hoya che. teo asurakumAra jAtinA deva che. jyAre kAI navA nAraka narakamAM utpanna thAya che, tyAre te paramadhArmika deve tenA upara AkramaNa kare che--tene mAre che, te kUtarAenI jema nArakene aMdaroaMdara laDAve che. narakamAM A prakAranI sthiti joine te adhuneApapannaka nArakane A manuSyaleAkamAM AvavAnI icchA thAya che, parantu te ahIM AvI zakatA nathI, tenuM kAraNa e che ke tene paramAdhArmika niyapAlA vaikI rAkhe che. A rIte temanA dvArA pratirUddhamAna thavAne kAraNe te manuSyaleAkamAM AvavAnI IcchA thavA chatAM AvI zakatA nathI. trIjA kAraNanuM spaSTIkaraNa--narakamAM bhAgavavA ceAgya je kamane madha te navA nArake karyAM hoya che, tene jyAM sudhI te pUrNarUpe bhAgavIne nirmUla karI nAkhatA nathI, tyAM sudhI te naraslekamAMthI nIkaLI zakate nathI, kAraNa ke avazya vedanIya nAraka karUpa eDIthI te jakaDAyelA rahe che. ceAthA kAraNanuM nirUpaNu--te navA nAke narakAyunA je anya kaIM DAya che tene bheLavyA vinA te tyAMthI nIkaLI zakatA nathI, A rIte addha ka avazya bhAgya hovAne lIdhe tene tyAMja rahevuM paDe che-game teTalI icchA karavA chatAM te ahIM AvI zakatA nathI, asayamajanaka parigrahane kAraNe jIva nAraka rUpe utpanna thAya che. have tenAthI viparIta evI pagriDarahita sAvInuM sUtrakAra kathana kare che~~ 8 vpatti " ityAdi--hiraNya, suvaNu Adi rUpa bAhya parigrahathI ane mithyAtva Adi rUpa antara'ga parigrahathI sAdhvIe rahita hAya che, tethI te sAdhvIone nigraMthIo kahevAmAM Ave che. te sAdhvIone cAra uttarIya vastra vizeSa ( cAdara ) ka2e che. temane je cAra sa'ghATIe (cAdarA) ka2e che, tenuM sUtrakAra have nirUpaNa kare che-- (1) e hAthanI laMbAivALA uttarIya vasrane ( cAdarane ) prathama sadhA TImAM parigaNita karavAmAM AvyuM che. (ra) traNa hAthanI laMbAInA e vasrone dvitIya ane tRtIya saMghaTImAM gaNAvavAmAM Avela che (3) cAra hAthanI lakhAIvALA eka vastrane ceAthI saghATImAM gaNAvavAmAM Avela che. A cAra prakAranI cAdara sAdhvIone dhAraNa karavA ceAgya kahI che. temAMthI je pahelA prakAranI sa'ghATI kahI che, te te temane upAzrayamAM ja dhAraNa karavA cegya kahI che. khIjA ane trIjA prakAranI je e sa MdhATIe kahI che temAMthI eka bhikSA. Tanane samaye dhAraNa karavA ceAgya kahI che ane bIjI sthaDibhUmimAM gamana karatI vakhate dhAraNa karavA ceAgya kahI che, ane cAthI sa'ghATI samavasaraNamAM dhAraNa karavA ceAgya kahI che. kahyuM paNa che ke ''saMghADIyo vo tatha '' ityAdi-sU. 8 zrI sthAnAMga sUtra : 02 173 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghyAnake svarUpakA nirUpaNa nArakatva dhyAnavizeSathI janita heAya che, ane te yAvizeSane utpanna karanAra sa`ghATI ( vastravizeSa ) AdimAM mamatA-mUrchA rAkhavAI te dhyAnanI utpati thAya che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra dhyAnanA svarUpanuM' nirUpaNa kare che. jJarijJALA vattA " ityAdi 66 sUtrA-dhyAna cAra prakAranu` kahyuM che-(1) Ata dhyAna, (2) raudradhyAna, (3) dharmadhyAna ane (4) zukaladhyAna. temAMthI dhyAnanA pazu cAra prakAra kahyA che. (1) amaneAjJa vastuonA saMprayAga athavA prApti thavAthI, tenAthI vicega thAya ( tenAthI chUTI javAya ) evuM je vAraMvAra cintavana thayA kare che, te prakAranA AdhyAnane pahelA prakAramAM mUkI zakAya che. (ra) maneAjJa vastunA kaDhI viyAga na thAya evuM vAravAra cintavana karavuM te AdhyAnanA bIjo bheda che. (3) koi paNa prakAranA AtaMka ( rAgAdi) thI yukta thayeleA jIva temAMthI chuTavA mATe vAravAra je 'cintavana kare che tene A dhyAnanA trIjA bhedamAM mUkI zakAya che. (4) prApta thayelA kAmalegAnA avinAza mATe ane aprApta kAma bhAgAnI prApti mATe vAravAra cintavana karavu' te A dhyAnanA ceAtheA bheda che. A dhyAnanAM cAra lakSaNa kahyAM che-(1) kundanatA, (2) zAcanatA, (3) tepanatA ane (4) parivedanatA. raudradhyAna paNa cAra prakAranu kahyuM che-(1) hiMsAnuba MdhI, (2) mRSAnubaMdhI, (3) tenAnubaMdhI ane (4) saMrakSaNAnubadhI. A raudradhyAnanA cAra lakSaNa nIce pramANe che (1) avasannadoSa, (ra) bahudoSa, (3) ajJAnadoSa ane (4) (4) AmaraNAntadoSa, dharmadhyAnanA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) AjJAvicaya, (2) apAyavicaya, (3) vipAkavicaya ane (4) saMsthAnavicaya. A dha dhyAnanA nIce pramANe cAra lakSaNa kahyA che-(1) AjJAruci, (ra) nisaruci (3) sUtraruci ane (4) avagADharuci, dharmadhyAnanA cAra avalaMbana ( AdhAra ) kahyA che-(1) vAcanA, (2) paripRcchanA, (3) parivanA ane (4) anuprekSA. dharmadhyAnanI cAra anuprekSAe kahI che (1) ekAnuprekSA, (ra) anityAnuprekSA (3) azaraNAnuprekSA ane (4) sa'sArAnuprekSA. zukaladhyAnanA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) pRthakattva vitarka savicAra, (2) zrI sthAnAMga sUtra : 02 174 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vitarkavicAra, (3) sUmakriyA anivarti ane (4) samuchinna kiyA apratipAti zukaladhyAnanA cAra lakSaNa nIce pramANe kahyA che-(1) avyatha, (2) asaMha (3) viveka ane (4) vyutsarga - zukaladhyAnanA nIce pramANe cAra avalaMbana kahyA che-(1) kSAnti, (2) mati, (3) Arjava ane (4) mArdava zukaladhyAnanI cAra anuprekSAo kahI che-(1) anaMtavartitA anuprekSA, (2) vipariNamAnuprekSA, (3) azubhAnuprekSA ane (4) apAyAnuprekSA. vizeSArtha-"cAyate vastu ne rUti dayAnama" A vyutpatti pramANe jenA dvAre vastunuM cintana karAya che, tenuM nAma dhyAna che. te dhyAna eka antarmuhUrtakAla sudhInI cittanI ritharatArUpa hoya che. kahyuM paNa che ke - "saMto muttamitta" ItyAdi dhyAnanA cAra prakAra kahyA che temane ArtadhyAna nAmane je pahele prakAra che tenuM have nirUpaNa karavAmAM Ave che-"je dhyAna zArIrika athavA mAnasika duHkhane vakhate athavA zArIrika ke mAnasika duHkhane nimitta thAya che. te dhyAnanuM nAma ArtadhyAna che. yeya padArthanA viSayamAM atuTa telanI dhArA je je cittavRttine pravAha che tene dhyAna kahe che. A dhyAnano sadubhAva samarata saMsArI jIvamAM hoya che. tene kALa akhtamuddata paryantane ja kahyo che. tyArabAda cittavRttinI dhArA badalAI jAya che duHkhane "Rta" kahe che. je dhyAna thavAmAM chata (duHkha) ne uga ke tIvratA nimittarUpa che, te dhyAnanuM nAma ArtadhyAna che. kUra pariNAmene (manebhAne) raudra kahe che. je dhyAna dUra pariNAmone nimitta thAya che, te dhyAnane raudra dhyAna kahe che. e ja vAta nIcenA sUtramAM prakaTa karI che-"cati parAnuM zuti rudraH surata, seva -tara vA tai" je anyane raDAve che, te rUdra che-duHkhanA kAraNarUpa che. tenA dvArA je karavAmAM Ave che athavA tenuM je karma che te raudra che. evuM raudradhyAna hiMsA Adi atikUra pariNAmenA nimittane lIdhe thAya che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 75 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je dhyAna zubharAga ane sadAcaraNanuM piSaka hoya che, te dhyAnane dharmadhyAna kahe che. eTale ke zrata ane cAritradharmathI yukta je dhyAna che tenuM nAma dharmadhyAna che. mananI atyanta nirmaLatAne sadUbhAva hoya tyAre je ekAgratA thAya che tenuM nAma zukaladhyAna che. "zuFruM-zodhata-adA karmakahyuMzo vA jAta-naryAta gurum " jenA dvArA ATha prakAranA karmamalanI zaddhi thAya che, athavA jenA dvArA zakane dUra karAya che evA dhyAnanuM nAma zukaladhyAna che. te dhyAna mekSa Adi phalane prApta karAvanAra che. have ArtadhyAnanA cAra prakAranuM pathIkaraNa karavAmAM Ave che- "amanojJasaMcorAsaMprayukataH " ItyAdi amanojJa (aniSTa-aNagamatA) zabdAdikanA saMprayogathI ( saMbaMdhathI) yukta je puruSa hoya, evA puruSanA cittamAM te amaneNa vastune dUra karavA mATe eka prakAranI nizcalatA AvI jAya che (e ja taddhi prayoga smRti samanvAhAra che, temAM A prakAranuM dhyAna thAya che ) tenA manamAM e vicAra AvyA kare che ke kevI rIte A amanejha zabdAdi kenI sAthe mAre saMbaMdha chUTI jAya. tene mATe manamAM je eka prakAranI ekAgratA AvI jAya che, e ja A ArtadhyAnane pahele bheda che. A kathanano bhAvArtha A pramANe che - aniSTa zabdAdikane IndriyAdinI sAthe saMparka thavAthI temanA viyegane mATe temAMthI mukta thavAne mATe cittamAM eka prakAranI cintavanA satata cAlyA kare che, e ja ArtadhyAnanA prathama bhedarUpa che. ArtadhyAna bIje bheda-manejha zabdAdikane viga thavAthI temanI prAptine mATe satata cintavana karyA karavuM, te ArtadhyAnanA bIjA bhedarUpa samajavuM. ArtadhyAnane trIjo bheda-vAta, pitta ane kaphajanita rogathI pIDAte. jIva temAMthI mukta thavA mATe je satata cintavana karyA kare che (mAre A zrI sthAnAMga sUtra : 02 176 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rega kevI rIte naSTa thaze, huM kayAre A rogamAMthI chUTIza ItyAdi rUpa tenI vicAradhArA samajavI) tene A trIjA bhedamAM mUkI zakAya che. eTale ke dama, javara Adi rogothI pIDAtI vyaktinA manamAM evA vicAre vAraMvAra AvyA kare che ke "mAre A rega kayA upAyathI zAnta thaze", tenA manamAM A prakAranI ekAgratA AvI jAya che. mananI A prakAranI ekAgratAne Arta. dhyAnanA trIjA bhedarUpe ahIM prakaTa karavAmAM Avela che. ArtadhyAnanA ceAthe bheda-manejha zabdAdhirUpa kAmagathI yukta puruSa, te manojJa kAmabhegene kadI paNa viyeAga na thAya te mane kAma sAthe pitAno saMbaMdha haMmezA cAlu ja rahe, evuM je vAraMvAra cintavana karyA kare che, tene ahIM ArtadhyAnanA cothA bhedarUpe prakaTa karavAmAM Avela che. athavA-kAmapadathI zabda ane rUpa gRhIta thayela che ane bhAga zabdathI ga, rasa ane sparza gRhIta thayela che. A prakAranA kAmothI yukta manuSya, temanA saMga nimitte je vAraMvAra cintavana karyA kare che, te ArtadhyAnanA cothA bhedamAM parigati thAya che. ArtadhyAnane nIce pramANe cAra lakSaNa kahyAM che-(1) "kundanatA" "he mA ! he bApA ! ItyAdi rUpa je citkAra thAya che, tenuM nAma kandanatA che. A kandanamAM dIrgha zabdathI vilApa thato hoya che. (2) "zecanatA"--canatA eTale zeka kare che. ArtadhyAnanuM bIjuM lakSaNa che. (3) "tepanatA " tepanA" eTale AMsu sAravAnI kriyA. A AMsu sAravAnI kriyArUpa tepanatA Ata dhyAnanuM trIjuM lakSaNa che. (4) "parivedanatA rotAM retAM saMbhASaNa karavuM tenuM nAma parivedanA che. A lakSaNone sadUbhAva iSTane viyAga, aniSTane saga ane vedanAthI janita zekayukta manuSyamAM hoya che. e ja vAta tattaLoca" ItyAdi sUtrapATha dvArA vyakta thaI che. raudradhyAnanuM nirUpaNa-raudradhyAnanA hiMsAnubaMdhI Adi cAra bheda che. to zALa" ityAdi-jema ArtadhyAnane mukhya AdhAra pIDA che ane te pIDA aniSTa vastuone saMga, ISTa vastuone viyega, ane pratikaLa vedanA Adi kAramAMthI kaI eka kAraNe thayA kare che, ane tethI nimittabhedanI apekSAe ArtadhyAnanA cAra prakAra kahevAmAM AvyA che, e ja pramANe raudra dhyAnane mukhya AdhAra krUratA che. jenuM citta krUra (kaThera) hoya che te raka kahevAya che. ane te prakAranA AtmadhyAnane raudradhyAna kahe che. AtmAmAM A kuratA utpanna karanArA hiMsA, corI, asatya ane viSaya-saMrakSaNarUpa cAra nimitta batAvyAM che. te kAraNe raudradhyAnanA cAra bheda paDe che, je dhyAnamAM jIne paDA pahoMcADavAne vicAra (praNidhAna) nirantara cAlyA kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 177 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " athavA je dhyAnamAM hiMsAnA anukhadha ( sabaMdha) satata cAlu rahe che, te dhyAnane 8 hiMsAnubaMdhI raudradhyAna ' kahe che. A kathananA bhASA e che ke hiMsA karavAmAM AnaMda mAnaveA, te hiMsAnubaMdhI AdhyAna che. kahyuM paNa che ke-" sattavavedhaLa ' ityAdi....| 1 / pizuna-asabhya-asadbhUta Adi vacanavizeSo dvArA asatyAnukhazrI je praNidhAna ( cintana ) thAya che, tene tRSAnukhazrI raudradhyAna kahe che. A raudradhyAnanA bIjo bheda samajavA. kahyuM paNa che ke-" vimuLA Da sanmAnnamUya '' ItyAdi-3 (3) taiyAnubaMdhI stana eTale cAra. te ceranA kAne steya kahe che. A steya ( cArI ) nA anubha'dhavALuM je praNidhAna ( cintana ) che, tene steyAnukhazrI raudradhyAna kahe che. A dhyAnane raudradhyAnanA trIjo bheda samajavA, kahyuM paNa che ke saha tijoohA " ItyAdi A sUtranA bhAvA nIce pramANe che--tIvra, kreAdha, mAna, mAyA ane aAbhathI AkuLavyAkuLa thayelA puruSanuM je cArI karavAnA anumanpazIla praNidhAna (pariNAma) che, tene steyAnubandhI raudradhyAna kahe che. A raudradhyAnavALA mAsa cArI karavAmAM ja AnaMda mAne che (4) je dhyAnamAM viSaya sAdhanabhUta dhananA saMrakSaNane anuSaMdha rahe che, te dhyAnane saMrakSaNAnubadhI raudradhyAna kahe che. kahyuM paNa che ke- sAd vijJayajJAna " ityAdi-- raudradhyAnanAM lakSaNe nIce pramANe che-" srotannoSaH " hiMsAdika pApemAMthI koI ekamAM pravRttinI pracuratA hAvI, tenuM nAma ' esannadoSa 'che. " gosanna " A pada pracuratAnA arthamAM gAmaThI bhASAmAM vaparAya che. ' coH ' hiMsAdika samasta pApAmAM pravRtta thavuM tenuM nAma ' bahudoSa ' che. ' trajJAnoSaH ' ajJAnane kAraNe-kuzAstranA saskAranA kAraNe nakAdi gatiyAnA kAraNarUpa hiMsAdika pApAne dharma mAnIne tenuM AcaraNa karavuM-evA adhama rUpa kAryAmAM pravRtta thayuM tenuM nAma ajJAnadoSa che. athavA hiMsAdikAmAM je pravRtti thAya che tenuM nAma ja ajJAnadoSa che. " gAmaraLAntaroSaH " kAlasaukarika AdinI jema asamutpanna pazcAttApavALAnI (jemane hiMsAdi karavA mATe pazcAttApa ja thatA nathI evAnI ) maraNa punta hiMsAdikAmAM je pravRtti rahe che tenuM nAma AmaraNAntadoSa che. dharma dhyAnanuM nirUpaNu----dharmadhyAnanuM svarUpa bheda, lakSaNa, Alambana ane anuprekSA, A cAra khAkhatenI apekSAe vicAraNIya hovAthI tene cAra bhedavALuM prakaTa karavAmAM AvyuM che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 178 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadhyAnanA cAra bheda nIce pramANe che--(1) AjJAvicaya (2) apAyavicaya, (3) vipAka vicaya ane (4) saMsthAnA vicaya. eTale ke AjJA, apAya, vipAka ane saMsthAnanI vicAraNA nimitte manane je ekAgra karavAmAM Ave che, te ekAgratAnuM nAma ja dharma dhyAna che. A nimittonA bhedathI tenA cAra prakAra kahyA che. A + jJa + vicaya = AjJAvicaya. "A" abhividhi arthamAM prayukta thaye che. "jJA" eTale jANavuM. jenA dvArA padArthane vidhipUrvaka jANI zakAya che, tenuM nAma "AjJA" che. evI te AjJAne ahIM sarvapravacana rUpe grahaNa karavAmAM Avela che. je dhyAnamAM A sarvajJapravacana rUpa AjJAne vicAra karavAmAM Ave che, evA dhyAnane AjJAvicaya nAmanuM dharmadhyAna kahe che. athavA-keI paNa padArthane vicAra karatI vakhate evuM manana karavuM ke A viSayamAM jinadevanI je AjJA che, e ja pramANabhUta che, athavA te viSe sarvajJa puruSanI zI AjJA che athavA zI AjJA hovI joIe tenI khAtarI karavA mATe manamAM je vicAradhArA (praNidhAna) cAlu thAya che tene ja AjJA vijaya dharmadhyAna kahe che. "AjJA vinaya A prakAranI AjJAvicayanI saMskRta chAyAne AdhAre A artha nakkI karavAmAM AvyuM che. zArIrika ane mAnasika duHkhanuM nAma "apAya" che. te apAyanuM je dhyAnamAM praNidhAna (cintana) karavAmAM Ave che, te dhyAnane apAyaricaya dharmadhyAna kahe che. eTale ke A zArIrika ane mAnasika duHkhemAMthI kevI rIte mukta thaI zakAya tene vicAra karavAmAM cittane ekAgra karavuM tenuM nAma apAyaricaya dharmadhyAna che. A apAyaviya dharmadhyAnamAM jIvane e vicAra thayA kare che ke "rAgadveSa Adine kAraNe ja A zArIrika ane mAnasika duHkhe utpanna thAya che. A rAgadveSa ja Aleka ane paralekamAM jIvana akalyANa kare che. tene kAraNe ja aneka prakAranA anartha pedA thAya che. A prakAranuM je thAna che tene paNa apAyaricaya dharmadhyAna kahe che. athavA-je jIva sanmAgane badale mithyA mArge caDele hoya, e jIva mithyAmAgethI ghaTavAne mATe manamAM je satata vicAra karyA kare che tene paNa apAyavicaya dharmadhyAna kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 79 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTa parizIlana (phaLa) nuM nAma vipAka che. eTale ke jJAnAvaraNIya Adi karmonA phaLane jemAM vicAra thAya che, evA dhyAnane vipAkaviya dharma dhyAna kahe che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-je je vipAkane anubhava karavAmAM Ave che te vipAkane anulakSIne e vicAra kare ke kayA karmInA phalasvarUpe huM A vipAka (phala) anubhavI rahyo chuM, tathA amuka karmane amuka vipAka saMbhavI zake che, A prakAranA vicAramAM manane ekAgra karavuM tenuM nAma vipAkavicaya dharmadhyAna che. athavA-dravya, kSetra, kALa, bhava ane bhAvanI apekSAe karma kevAM kevAM phaLa Ape che tene satata vicAra kare te nAma vipAkaviya dharmadhyAna che. saMsthAnavicaya" lekane tathA dvIpa samadrone je AkAravizeSa che, tenuM nAma saMsthAna che. je dhyAnamAM te saMsthAnane satata vicAra karavAmAM Ave che, te dhyAnane saMsthAnaviya dharmadhyAna kahe che. eTale ke leka AdinA svarUpane vicAra karavAmAM manane ekAgra karavuM tenuM nAma "saMsthAnavicaya" che. kahyuM paNa che ke "mAtA" ItyAdi- dharmadhyAnanA AjJA-ruci Adi je cAra lakSaNe kahyAM che tenuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che --(1) artha, sUtra ane tadubhayamAM (te banemAM) zraddhA rAkhavI, athavA bhagavAnanI AjJAmAM ruci hovI tenuM nAma AjJAruci che. (2) artha, sUtra AdimAM svabhAvaH je ruci hoya che tenuM nAma nisarga ruci che. (3) sarvajJa prata Agama pratye je ruci hoya che, tenuM nAma sUtraruci che. (4) sAdhunA upadeza pratye je ruci hoya che, tenuM nAma agADhaci che. kahyuM paNa che ke-"mA makavANeot" ItyAdi- dharmadhyAnanA AlaMbana (AdhAra) cAra che-(1) "vAcanA" vinIta ziSyane karmanirja rArthe sUtro padeza Adi devuM tenuM nAma vAcanA che. (2) pahelAM jenuM adhyayana karyuM hoya evA sUtramAM je je zaMkAo uddabhave te te zaMkAo guru pAse praznarUpe prakaTa karIne temanuM nivAraNa karavuM, tenuM nAma pracchanA che. (3) pUrvAdhIta sUtra vismRta thaI na jAya te mATe pharI pharIne tenuM paThana karatA rahevuM tenuM nAma parivartanA che. (4) svArtha saMbaMdhI vicArane anuprekSA kahe che. te anuprekSAnA paNa cAra bheda che-(1) ekAnuprekSA-AtmA eka che, asahAya che evI bhAvanA rAkhavI tenuM nAma ekAnuprekSA che. te ekAnuprekSA A prakAranI kahI che-"uo huM nathi che zorDa" ItyAdi-(2) saMsAranA jeTalA padArtho che te badhAM paryAyadaSTie anitya che evI bhAvanAnuM nAma anityAnuprekSA che. kahyuM paNa che ke-"jA sannihitADapAyA" ItyAdi. (3) zrI sthAnAMga sUtra : 02 180 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A saMsAramAM AtmAne kaI rakSaka nathI, e prakAranI bhAvanA rAkhavI tenuM nAma azaraNAnuprekSA che. kahyuM paNa che-"ka" " ItyAdi (4) A jIva karmane adhIna rahIne cAra gativALA saMsAramAM paribhramaNa karI rahyo che, e vicAra kare tenuM nAma saMsArAnuprekSA che. kahyuM paNa che ke-"mArA mUla" ItyAdi. "evI kaI paNa paryAya nathI ke jyAM AmAe janma-maraNuM anubhavyA na haya," A prakAranI bhAvanA saMsAra anuprekSAmAM pradhAna rahe che. e ja vAta "mAtA mUtrA" ItyAdi lekamAM prakaTa karavAmAM AvI che. have zukaladhyAnanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-bheda, lakSaNa, Alambana ane anuprekSArUpa cAra bAbatanI apekSAe vicAraNIya hevAthI tenA cAra prakAra kahyA che. zukaladhyAnanA pRthakavitarka savicAra Adi cAra prakAranuM have nirUpaNa karavAmAM Ave che- A pRthakavitarka savicAramAM zrutajJAnane AdhAra laIne vividha dRSTi. ethI vicAra karavAmAM Ave che, tethI tene pRthakavitaka rUpe prakaTa karyuM che. ane temAM artha, vyaMjana AdinI apekSAe saMkramaNa thatuM ja rahe che, tethI te "vicArasahita" vizeSaNa lagADavAne pAtra banyuM che. A rIte A dhyAnanuM pUruM nAma "pRthakatvaritaka savicAra " paDayuM che. e ja vAtane sUtrakAre A sUtrapATha dvArA prakaTa karI che- " pRthak -bhinnam tasya bhAvaH pRthaktvam bhedo'nekatvam , vitarkaH pUrvagata. zrAH nAnAnapaSnu-virapa catra tathA " ItyAdi. vitarka eTale zrata eTale artha saMkrAnti, vyaMjana saMkrAnti ane yoga saMkrAntinuM nAma vicAra che. A pramANe vicAra ane vitakane bheda samajAvavAmAM Ave te A lenuM spaSTIkaraNa thaI jAya che. kahyuM paNa che ke - " 30 di maMng" ityAdi-- A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-upazama zreNI kSepaka zreNI para ArahaNa karanAre ke eka pUrvajJAnadhArI manuSya kRtajJAnane AdhAre kaI paNa paramANu Adi jaDanuM athavA AtmArUpa cetanadravyanuM cintana kare che ane evuM karate te manuSya tenuM dravyArthika dRSTithI ke paryAyArthika dRSTithI cintana kare che. dravyArthika daSTie vicAra karatI vakhate te pulAdi dravyamAM kaI daSTie sAmya che ane temanA avAntara bhede ( prabhedo) paNa kaI rIte thaI zake che. ItyAdi tene vicAra kare che. paryAyArthika dRSTie jyAre te temane vicAra kare che tyAre te temanI vartamAnakAlika vividha avasthAone vicAra kare che. ane zrutajJAnane AdhAre te jIva kayAreka eka dravyarUpa artha parathI bIjA artha pa2, eka dravyarUpa artha parathI keI eka paryAyarUpa artha para, eka paryAyarUpa athaparathI bIjI paryAyarUpa artha para athavA eka paryAyarUpa artha parathI koI zrI sthAnAMga sUtra : 02 181 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka dravyarUpa artha para jJAnadhArAne saMkamita karIne cintanane mATe pravRtta thAya che. e ja pramANe kyAreka artha parathI vyaMjana ( artha prakAzaka zabda) para, ane zabdaparathI arthapara, athavA ke eka zabdaparathI bIjA zabda para cintanane mATe pravRtta thAya che. tathA evuM karate te manuSya kyAreka maneyega Adi traNe rogomAMthI kaI eka roganuM AlaMbana ( avalaMbana-AdhAra) le che, vaLI tene cheDI daIne anya veganuM Alaona le che, vaLI tene choDIne bIjA kaI yogane AdhAra le che, tyAre tenA dvArA je satata cintana karavAmAM Ave che tene "pRthaka vitarka savicAra " kahe che. "utta vica%) ItyAdi- je dhyAnamAM pUrvagata zratane AdhAre utpAta Adi koI eka paryAyana athavA dravyanuM ja cintavana karavAmAM Ave che, ane te cittavana karatI vakhate te jIve je dravya ke paryAya ke zabda athavA veganuM Alekhana lIdhuM hoya te jemAM badalatuM nathI, evA dhyAnane "ekatva vitarka savicAra kahe che. jevI rIte niryAta sthAnamAM rAkhelA dIpakanI jAta avicalita rahe che, e ja pramANe A prakAranA dhyAnanA dhyAnanI dhArA eka sarakhI vahetI rahe che. kahyuM paNa che ke-"= pukha sunigv" ItyAdi. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che- jyAre jIva kSINameha guNasthAnane prApta karIne kRtarUpa vitakane AdhAre koI eka dravya athavA paryAyanuM cintana kare che, ane cintana karatI vakhate teNe je artha, vyaMjana ke ganuM avalambana lIdhuM hoya temAMthI saMkramaNa karato nathI, tyAre tenA te dhyAnane "ekatva vitaka zukala yAna" kahe che. A dhyAnanA prabhAvathI jIva ghAtikarmonI zeSa prakRtiene kSaya karIne kevaLajJAna prApta kare che. A prakAranA zukaladhyAnanuM A bIjA prakAranuM svarUpa che. "sUrakriyA zanivarsi-je dhyAnamAM ucavAsa Adi kAyikakiyA sUrama rahe che-eTale ke sarve deva ginirodha karatI vakhate bIjA badhA rogane zrI sthAnAMga sUtra : 02 182 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAva karIne mAtra sUmakAya ceAgamAM ja pravRtta rahe che, tyAre sUkSmakriyA nivartidhyAna thAya che. tyAre kAyavagaNuAonA nimittarUpa AtmapradezanA ati sUkSma parispanda ja bAkI rahe che, tethI tenuM nAma 'sUkSmakriyAnivartidhyAna paDayuM che. nirvANugamana kALe manavacana ceAganA nirodha thaI javAthI ane kAyacAgane anirodha thaI javAthI kevalInA jIva A prakAranA dhyAnathI yukta ane che. A dhyAnanI dhArA chUTatI nathI, kAraNa ke temAM praddhamAnatara pariNAma hAvAthI te dhyAna ekavAra prApta thayA bAda chUTI jatuM nathI. te dhyAnane anivartirUpa kahyu` che--kahyuM paNa che ke' nizrvALa namaLAre " ItyAdi have samucchinna kriyAtipAti zukaladhyAnanA svarUpanuM nirUpaNu karavAmAM Ave che----zailezIkaraNamAM yogonA nirodha thavAne kAraNe je dhyAnamAM kAyika AAdi vyApArarUpa kriyA samuchinna ( bilakula zrIjI ) thaI jAya che, te dhyAnane samucchinna kriyAtipAtidhyAna kahe che A dhyAna pratipatanatA svabhAvathI pazu hiMta hAya che, tethI tene apratiprAtidhyAna kahyuM che. e ja vAta sUtrakAre " tasteya sehelIcaraNa ' ityAdri sUtrapATha dvArA prakaTa karI che. A dhyAnanA uddaya thatAnI sAthe ja sAtAvedanIya karmanA Asrava badha thaI jAya che, ane Akhare bAkInA samasta karmonA kSaya thaI javAthI mAkSa prApta thaI jAya che. A chellA be zukaladhyAnamAM evA krama che ke kevalI bhagavAna antarmuhUta bhAvI paramapadanA sadbhAvamAM bhaveApagrAhi-veDhanIya, Ayu, nAma ane gAtra A cAra karmonA samuddhAta dvArA, athavA nisathI (nesagiMka rIte ) samasthitika thai jAya tyAre yAganirodha kare che. te krama A pramANe che vajJattametta sannikSa ' ItyAdvi-zaila eTale parvata, vizALatA uMcAI zrI sthAnAMga sUtra : 02 " 183 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdinI apekSAe je saghaLA parvatane svAmI che-saghaLA parvatamAM zreSTha che, tene zaileza kahe che. e parvata meru che. je bhAvanAmAM (avasthAmAM) te meru samAna niSpakampana hoya che, te bhAvanAne zailezI bhAvanA athavA zailezI avasthA kahe che. mana, vacana ane kAyanA sakaLa vyApArane jeNe nirodha karyo hoya che e jIva ja zailezI avasthA prApta karI zake che. zakaladhyAnanA lakSaNo A pramANe che-(1) "kadAtha" A dhyAna vakhate dhyAnInI vyathAne abhAva thaI jAya che. devAdita upasargane ja ahI vyathA samajavI joIe. te bhayathI vicalita na thavuM te zukaladhyAnanuM paheluM lakSaNa che, ahIM te lakSaNane "avyathA" padathI prakaTa karyuM che. (2) "kAkyo:" mUDhatAnuM nAma samoha che, ane tenA abhAvane asaMmeha kahe che. eTale ke devAdita mAyAjanita mUDhatAne athavA sUkSma padArtha viSayaka mUDhatAne abhAva thaI ja tenuM nAma ameha che. "zivA" jema haMsa pANImAMthI dUdhane alaga karI nAkhe che, e ja pramANe buddhi dvArA dehathI AtmAne alaga kare, ane AtmAmAMthI sarva saMgane alaga karI nAkhavA tenuM nAma viveka che. () "vikaNo-vyutsaga "-- vizeSa rUpe sarva viSayomAMthI nisaMga thaI javAne kAraNe deha ane upadhione tyAga karavo tenuM nAma vyutsarga che. ahIM A prakAranI gAthAo che-"vAsirU vimeva dho" ityAdi. zukaladhyAnanA A cAra avalaMbane kahyA che-" " ItyAdi. (1) "ravaMtI" zAnti (kSamA), (2) mukti-nirlobhatA, (3) Arjava-saralatA ane (4) mArdava-mRdutA. e ja vAta nIcenI gAthA dvArA sUtrakAre prakaTa karI che-"avaMti-maphata-rA" ItyAdi- zukaladhyAna saMbaMdhI anuprekSAo nIce pramANe che-(1) anaMtavartitA, (2) vipariNAmAnuprekSA, (3) azubhAnuprekSA ane (4) apAyAnuprekSA. anaMta thaIne je rahe che te anaMtavartI che. e anaMtavatI bhavapravAha che. te bhavapravAhane je bhAva che, te anaMtavartitA che. te anaMtavartitAnI je bhAvanA che tenuM nAma ja anaMtavartitA anuprekSA che. athavA "ananta vRttitAnA " A prakAranI anaMtavartitA anuprekSAnI saMskRta chAyAnI apekSAe tenA arthane vicAra karavAmAM Ave te tene A pramANe artha thaze- jene aMta avidyamAna hoya tene anaMta kahe che. evI anaMta rUpa je vRtti je bhavasantAna paraMparAnI che, tenuM nAma anaMtavRtti che. tene je bhAva che tenuM nAma anaMtavRttitA che. te anaMtavRttitAnI je anuprekSA che tenuM nAma >> anaMtavRttitA anuprekSA" che. eTale ke jIvanA bhavapramANano vAraMvAra zrI sthAnAMga sUtra : 02 184 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ,, vicAra karyo karavA e ja anaMtavRttitA athavA anatartitA anuprekSA che. jemake sa ganArUM nIvo " ItyAdi-A jIva anAdi che, ane A sasAra dustara sAgara jevA che. A jIva anAdikALathI nAraka, tiryaMca, manuSya ane devagatimAM bhramaNa karyAM kare che, A prakAranA vicArane ja ana tavRttitA anu. prekSA kahe che. A pramANe anuprekSAnA pahelA bhedanuM kathana karIne have khIjA bhedanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-" viparinAmAnuvvatA " vipariNAmAnuprekSA avasthAntara prAptinuM nAma pariNAma che. aneka prakAranAM je pariNAma che temanuM nAma vipariNAma che. A vipariNAmeAnI apekSAe padArthInI vividha avasthAnA-( ke je pratikSaNa te padArthamAM thai rahI hoya che ) vicAra karavA tenuM nAma vipariNAmA anuprekSA " che. jemake " savaDhALArUM 'ItyAdi-- ,, 66 ahAhA azubhA anuprekSA " nA bhAvArtha A pramANe che prazastane zubha kahe che. je evuM prazasta nathI tene azubha kahe che. te azubha zabda azubhatAnA vAcaka che. te azubhatAnI je anuprekSA che tene azubhA anuprekSA kahe che. jemake " thI saMsAro " ItyAdi 66 '' 6 "" have ceAthA prakAranI anuprekSA prakaTa karavAmAM Ave che- avAcAnuvRMdA avAcAnuprekSA-manAcega, vacanayAga ane kAyayeAga rUpa AsraveAnA pagamananI ( nirAdhanI ) je bhAvanA che, te bhAvanAne ' apAyA anuprekSA' kahe che. athavA-prANAtipAta Adi dvArA thayelA karmovAnA anarthInA vAraMvAra je vicAra karavAmAM Ave che, tene apAyAnuprekSA kahe che. jemake " joducanAnoya " ItyAdi--eTale ke krodha, mAna, mAyA ane leAbha, A cAra kaSAyeA punabhavanA mUlanuM siMcana kare che, A prakAranI bhAvanAnuM nAma ja apAyAnuprekSA che. A prakAre sUtrakAre A sUtramAM caturvidha dhyAnanuM nirUpaNa karyuM" che. / sU. 95 dhyAnanA prabhAvathI jIvane devapadanI paNa prApti thAya che. tethI have sUtra kAra devasthitinA bhedonuM nirUpaNa kare che bheda sahita devoMkI sthitIkA nirUpaNa dd 66 23aai sevAnuM TharM vattA " ItyAdi~~ sUtrA-devAnI sthiti cAra prakAranI kahI che (1) deva, (ra) devanAtaka, (3) devapurAhita ane (4) devaprajvalana, zrI sthAnAMga sUtra : 02 ,, 185 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvAsa cAra prakArane kahyo che-(1) eka devano eka devInI sAthe saMvAsa, (2) eka devane chavinI (zarIrayukta nArInI) sAthe saMvAsa. (3) chavine vikiya zarIrane) devInI sAthe saMvAsa ane (4) chavi (vaikriya zarIrane) chavi sAthe (vaikiya zarIra sAthe) saMvAsa. have A sUtrane bhAvArtha prakaTa karavAmAM Ave che-ahIM "sthiti " pada AyunA arthamAM vaparAyuM nathI, paNa maryAdAnA arthamAM vaparAyuM che. devanI A maryAdA rUpa sthiti cAra prakAranI kahI che. (1) keI eka sAmAnya deva. ahIM "nAma ?" pada vAkayAlaMkAra rUpe vaparAyuM che. e ja pramANe AgaLa paNa samajI levuM. (2) devasnAtaka eTale pradhAna (mukhya) deva. jemake IndrAdine A prakAramAM mUkI zakAya. (3) keIka deva devone purehita paNa hoya che. zAnti Adi karmakArI devapurAhita hoya che. (4) devastuti pAThaka devane deva prajavalana kahe che. devavizeSanA saMvAsanuM nirUpaNa-devanuM devInI sAthe mithuna sevana karavA mATe je sahAyasthAna thAya che, tenuM nAma saMdhAsa che. te saMvAsanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) koI eka devanuM koI eka devI sAthe maithuna sevana karavA mATe je sahAyasthAna thAya che tene prathama prakArane saMvAsa kahe che. have bIjA prakAranA saMvAsanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-A saMvAsamAM "chavi " pada zarIranA arthamAM vaparAyuM che. zarIra ane zarIravALAnI vacce abheda saMbaMdhanI apekSAe "chavi' padane artha ahIM zarIravALI nArI athavA tiya ciNuM samaja joIe. Ama te "chavi' padane artha tvacA cAmaDI thAya che, paraMtu tvacAnA yogathI ahIM audArika zarIra ja grahaNa thavuM joIe. A audArika zarIrane saddabhAva strI ane tiya caNImAM ja hoya che. eTale bIjA prakArane saMpAsa A prakArane samaja keIka deva manuSya jAtinI strI athavA tiryaciNa (tiyaca jAtinI strI) sAthe saMvAsa kare che. (3) keIka deva pitAthI vaikriya zaktithI audArika zarIradhArI puruSa athavA tiryaMcanuM rUpa dhAraNa karIne devInI sAthe saMvAsa karI zake che. (4) saMdhAsane prakAra-kaI eka de vaikriyazakti dvArA audArika zarIravALA manuSya athavA tiryaMcanuM rUpa laIne vaikriyazakti dvArA vikRti karelI devInI sAthe, athavA tikamAM rahelI audArika zarIravALI nArInI sAthe athavA tirya ciNI sAthe saMvAsa karI zake che. te sU. 10 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 186 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohake viSayabhUta kaSAyokA bheda sahita nirUpaNa uparanA sUtramAM je saMvAsanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che, te vedarUpa udayathI utpanna thAya che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra mehanA viSaya. bhUta kaSAyanA bhedanuM nirUpaNa kare che-"rattara sAcA gonttA" ItyAdi- kaSAyanA cAra prakAra kahyA che-(1) krodhakaSAya, (2) mAnakaSAya, (3) mAyA kaSAya ane (4) lebhakaSAya, A cAre kaSAyone sadUbhAva nArakathI laIne vaimAnika paryantanA jIvomAM hoya che kekaSAya catuSyatiSThita kahyo che-jemake (1) AtmapratiSThita kaMdha, (2) parapratiSThita krodha, (3) tadubhaya pratiSThita krodha ane (4) apratiSThita che. e ja prakAranuM kathana nArakathI laIne vaimAnike paryantanA jIvemAM samajI levuM. e ja pramANe mAnakaSAya, mAyAkaSAya ane bhakaSAyane catuSmatiSThita kahyA che. nArakathI laIne vaimAnika paryantanA jImAM A cAre kaSAyanI catupratiSThitatAne sadUbhAve samajI levo joIe. krodhanI utpatti nIcenA cAra kAraNe thAya che-(1) kSetrane laIne, (2) vastune lIdhe, (3) zarIrane lIdhe ane (4) upadhine lIdhe. kaMpanI utpattinA zrI sthAnAMga sUtra : 02 18 7 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cAra kAraNenuM kathana nArakathI laIne vaimAnike paryantanA jIvane viSe paNa grahaNa karavuM joIe. e ja pramANe mAna, mAyA ane tenI utpattinAM kAraNe paNa samajavA. vaimAnika paryantanA jIvane A kathana lAgu pADI zakAya che. bIjI rIte paNa krodha cAra prakArane kahyo che-(1) anantAnubaMdhI krodha, (2) apratyAkhyAnI krodha, (3) pratyAkhyAna saMbaMdhI krodha ane (4) saMjavalana saMbaMdhI krodha. e ja pramANe mAna, mAyA ane lebhanA paNa cAra prakAra samajavA. krodhathI laIne mAna paryantanA kaSAnI A catuSpakAratAne nArakathI laIne vaimAnike paryantanA jIvamAM saddabhAva samajo. krodhanA A rIte paNa cAra prakAra paDe che-(1) Abheganivartita, (2) anAganivartita, (3) upazAnta ane (4) anupazAnta. A prakAranuM kathana nArakanI laIne vaimAnika paryantanA jI vize paNa majavuM. e ja pramANe mAna, mAyA ane lebhanA paNa cAra prakAra samajavA. A catuSpakAratA sadubhAva nArakathI laIne vaimAnike parvatanA chamAM paNa samaja, vizeSArtha-je karmarUpI kSetrane sukhaduHkha rUpa phalane cepagya banAve che, te kaSAya che. athavA je jIvane kaluSita (malina) banAve che, te kaSAya che. kahyuM paNa che ke-"sa Tukata vahUgi " ItyAdi. 1 athavA je prANInI hatyA kare che, te kaSAya che. athavA "kaSa" eTale kama athavA bhava ane "Aya" eTale lAbha, A rIte karma athavA bhavane jenAthI lAbha thAya che tene kaSAya kahe che. te kaSAyanA krodhAdi bhede che ane te karma athavA bhavanA kAraNarUpa che. karma ane bhava, A baMnemAMthI kaI prAptikAraka kAryamAM krodhAdika kAraNabhUta bane che, tethI kAryakAraNamAM abhede. pacAra saMbaMdhane anulakSIne kaSAya padathI krodhAdika gRhIta thayela che. athavA je jIvane kaSa (karma athavA bhava) nI prApti karAve che, tenuM nAma kaSAya che. te kaSAya krodhAdi rUpa hoya che. kahyuM paNa che ke-"4 mo vA" ItyAdi. kaSAyanA nIce pramANe cAra prakAra che-(1) krodha, (2) mAna, (3) mAyA ane (4) lebha. kepa kare tenuM nAma krodha che. athavA AtmA jenA dvArA kepa kare che tenuM nAma kodha che. evo te krodha krodhamohanIyanA udayathI janita thayela sva-para saMtApaka (paDaka) jIvanA eka pariNAma vizeSarUpa hoya che. athavA mehanIya karma ja krodhakaSAya rUpa che. 1 " jAti Adi guNothI saMpanna chuM, " A prakAranA jIvane je ahaM. kAra thAya che tenuM nAma mAne che. te mAnamohanIyanA udayathI janita evuM anyanuM apamAna karanAruM AtmAnuM pariNAmavizeSa che. 2 mAyAkaSAya-te mAyAmahanIya karmanA udayathI janita anyane ThagavArUpa AtmAnuM eka prakAranuM pariNAma vizeSa che, zrI sthAnAMga sUtra : 02 188 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakaSAya-A kaSAya lobha mohanIya karmanA udayathI janita jIvanA asateSa pariNAmarUpa hoya che. A cAre prakAranA kaSAyane sadbhAva nArakathI laIne vaimAnika paryantanA 24 daMDakanA mAM hoya che. krodharUpa prathama kaSAya nIcenAM cAra sthAnamAM pratiSThita thayela che- (1) AtmapratiSThita-jIva jyAre pitAnA aparAdhane kAraNe pedA thanArA Aleka saMbadhI apAyane ane paraloka saMbaMdhI apAyAne samajI zake che, tyAre tene pitAnA hukRtye pratye eka prakArane aNagame utpanna thAya che, A rIte pitAnI jAta pratye ja tiraskAra thavA rUpa, athavA pitAnA AtmAne ja Thapake ApavA rUpa je krodha utpanna thAya che tene AtmapratiSThita koI kahe che. A thananuM tAtparya nIce pramANe che- AtmA jyAre kaI dukRtya karavAnuM valaNa batAve che, athavA koI duSkRtya karI nAkhe che, tyAre jIvane potAnI jAta pratye ja evI krodhabharI pariNati utpanna thAya che ke meM A zuM karyuM? A prakAranuM kRtya mane zobhatuM nathI." pitAnA AtmA pratyeja A prakAranI kodhabharI pariNati utpanna thavI enuM nAma ja AtmapratiSThita krodha che. parapratiSThita krodhakaSAyanuM nirUpaNa-zApa Adi dvArA paramAM je krodhakaSAya utpanna karAya che, tene parapratiSThita krodhakaSAya kahe che. je krodhakaSAya pitAnI aMdara ane paranI aMdara, ema sva-para baMnemAM pratiSThita hoya che, tene tadubhaya pratiSThita krodhakaSAya kahe che. - je dhakaSAya Akroza Adi kAranI apekSA rAkhyA vinA, mAtra komehanIyanA udayathI janita hoya che, tene apratiSThita krodhakaSAya kahe che. jo ke krodhane A caturtha bheda jIvamAM pratiSThita hoya che, chatAM paNa AtmAdi viSayamAM anutpanna hovAne kAraNe ja tene apratiSThita kahyo che. sarvathA rUpe apratiSThita kahyo nathI. je te sarvathA apratiSThita heta te "nArittika zopaA kathana asaMgata banI jAta, ekendriya ane vikalendriya mAM kodhanI AtmapratiSThitatA Adine sadUbhAva kodha pariNAmathI pariNata thayelA maraNathI utpanna thavAne kAraNe samaja joIe. e ja pramANe nArakathI laIne vaimAnika paryantanA 24 daMDakanA jInAM krodhamAM paNa catuSyatiSitatA samajavI joIe ane temAM krodhAdi cAra kaSAyone sadUbhAva samajavo joIe. vaM jAva sohe veniyA" je prakAre krodhamAM catuSyatiSitatA prakaTa karavAmAM AvI che, e ja pramANe mAna, mAyA ane telamAM paNa pratiSitatA samajavI, ane nArakathI laIne vaimAnika paryantanA mAM mAna, mAyA ane lobharUpa kaSAnI apekSAe paNa te catuSyatiSitatAne sadabhAva samaja zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have sUtrakAra e vAtane prakaTa kare che ke kedha kayA kayA kAraNone lIdhe utpanna thAya che-javara." ItyAdi. nIcenA cAra kAraNane lIdhe koInI utpatti thAya che. (1) kSetra-nArakAdika rUpa kSetrane kAraNe krodha utpanna thAya che. (2) sacetanAdi padArtharUpa vastune kAraNe paNa kodha utpanna thAya che. (3) duravasthA pAmelA zarIrane kAraNe athavA virUpAvasthA pAmelA zarIrane kAraNe paNa krodha utpanna thAya che (4) upakaraNa rUpa upadhine kAraNe paNa kodha utpanna thAya che. ekendriya jemAM kodhanI utti bhavAntaranI apekSAe samajavI joIe. "UaaN rahyA " ItyAdi-koSApattinA A cAra kAraNenuM kathana nArakathI laIne vaimAnika paryantanA jInA viSayamAM paNa grahaNa thavuM joIe, gvaM jAva sohe nALiyA" je pramANe kSetrAdikane AdhAra laIne krodhanI utpattinA cAra kAraNenuM kathana karavAmAM AvyuM che, e ja pramANe mAna, mAyA ane lebhanI utpatti paNa kSetrAdika cAra kAraNone lIdhe ja thAya che ema samajavuM. eTale ke mAna, mAyA ane lebhanI utpattinA paNa nIce pramANe cAra kAraNe ja samajavA joIe-(1) nArakAdi kSetrarUpa kAraNuM, (2) vaturUpa kAraNa, (3) zarIrarUpa kAraNa ane (4) upadhirUpa kAraNa A kathana nArakathI laIne vaimAnika paryaMtanA samasta jInA krodhAdika kaSAyanI utpattinA kAraNe viSe grahaNa thavuM joIe. have sUtrakAra krodhAdikamAM catuviMdhatAnuM kathana bIjI rIte kare che- "ravide jore" krodhanA bIjI rIte paNa cAra prakAra paDe che - (1) anantAnubaMdhI kola-"vicAno soDanattara" jenI avadhi vidyamAna nathI tene anaMta kahe che. e anaMta saMsAra che. evA zrI sthAnAMga sUtra : 02 180 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAramAM bhramaNa karAvavAne jene svabhAva che tene anaMtAnubaMdhI kahe che. e anaMtAnubaMdhI je krodha che tene anaMtAnubaMdhI koI kahe che. athavA bhavaparamparA rUpa anaMtAnuba dha jenA kAraNe jIvane thaI jAya che, tene anaMtAnubaMdhI kahe che te anaMtAnubaMdhanA kAraNabhUta je krodha che tene anaMtAtubaMdhI koI kahe che. (2) ga NALe de" apratyAkhyAna kedhinuM nirUpaNa -je jIvamAM aNuvratAdi pratyAkhyAnane sadUbhAva heta nathI, te jIvane apratyAkhyAna kahe che. evA jIvanA kelane apratyAkhyAna kedha kahe che. eTale ke je ke dezaviratine AvAraka (nirodhaka) heya che, te krodhane apratyAkhyAna kedha kahe che. (3) "vANAnAvara zo" pratyAkhyAnAvaraNa krodha-sarvavirati rUpa pratyAkhyAnane je AcchAdita kare che, te pratyAkhyAnAvaraNa kedha che. eTale ke sarvaviratine nirodha karanAre je krodha che tene pratyAkhyAnAvaraNa kedha kahe che. () "saMgane joresaMjavalana krodha-je krodha yathAkhyAta cAritrane nirAdhaka hoya che tene saMjavalana kedha kahe che. "saMjavalana eTale " alpatara " A krodha yathAkhyAta cAritrane sadUbhAva thavA detuM nathI. rerAdi nA mALiyAbaM" A prakAranA anantAnubaMdhI Adi cAra bheda. vALA ke dhane sadubhAva nArakathI laIne vaimAnika paryantanA 24 daMDakanA jIvamAM paNa hoya che, ema samajavuM. "gvaM jAva cho vekALiyA" jema ke dhanA anantAnubaMdhI Adi cAra bheda kahyA che, tema mAna, mAyA ane lebhanA paNa anantAnubaMdhI Adi cAra cAra bhede samajavA, ane te pratyeka kaSAyanA A cAre bhedano sadubhAva nArakathI laIne vaimAnika paryantanA ja daMDakanA mAM paNa hoya che, ema samajavuM joIe. zrI sthAnAMga sUtra : 02 1 91 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anantAnubaMdhI AdinuM spaSTIkaraNa karatI gAthAo nIce pramANe che - janatAnyanuvanita" A gAthAone bhAvArtha upara spaSTa karavAmAM Avyo che. chatAM ahIM temane bhAvArtha saMkSiptamAM ApavAmAM Ave che-jIva jemanA udayamAM potAnA saMsArane ananta karI nAkhe che, te anantAnubaMdhI kedhAdi kaSA ja che. jenA udayamAM zrAvakanA dezavirati rUpa cAritrane sadubhAva rahete nathI, tenuM nAma apratyAkhyAna kedhAdi kaSAyo che. jene kAraNe zrAvakanA deza viratirUpa cAritrane saddabhAva rahetuM nathI tenuM nAma pratyAkhyAna kedhAdi kaSAyo che. jenA kAraNe yathAkhyAta cAritrane sadUbhAva rahetuM nathI evAM saMjavalana krodhAdi kaSA che. have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke kedhAdika kaSAyonA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) Abheganivartita--" kAmogaravatti" ItyAdi- (2) anAga nivartita kaMdha-anAga eTale ajJAna. te ajJAnane lIdhe je ke nivartita (utpanna) thAya che, te koine anaga nivartita ke kahe che. jIva ajJAtAvasthAmAM A prakArane kedha kare che. A rIte ajJAtAvasthAmAM je kedha thAya che tene anAga nivartita kedha kahe che. - je kodha anudaya avasthAvALe hoya che, evA kedhane upazAnta ke kahe che. e ke bahAra prakaTa thato nathI paNa aMdara aMdara ja paDaye rahe che. je krodha udayAvalikAmAM praviSTa thayela hoya che, te kedhane anupazAnta koI kahe che, e ke bahAra prakaTa thaI jAya che. ekendriyAdika jemAM Aganivartita kedhane saddabhAva saMjJI pUrva bhavanI apekSAe jANa joIe. ane anAga nivartitane sadbhAva taddabhava (eja bhava) nI apekSAe samajavuM joIe, kAraNa ke teo jJAnarahita hoya che. nArakAdi jemAM upazAnta krodhane sadabhAva viziSTa udayanA abhAvane lIdhe samaja. anupazAnta kedhane sadbhAva vicAravihIna prANIomAM ja hoya che. A cAre prakAranA ke dhane sadbhAva nArakathI laIne vaimAnika paryA tanA mAM hoya che. jema ke dhanA Abheganivartita, anAganivartita Adi cAra bheda kahyA che, e ja pramANe mAna, mAyA ane lebhanA paNa cAra cAra bheda paDe che. te Aga, anAjoga Adi mAna, mAyA ane lebhane paNa nArakathI laIne vaimAnika paryantanA jIvanamAM sadbhAva hoya che. e sU. 12 zrI sthAnAMga sUtra : 02 19 2 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlatrayavartI kaSAyoMkA nirUpaNa have sUtrakAra kaSAyAnA kAlatrayavartI phUlavizeSanuM nirUpaNa kare che" nIvALa rahuM TALea " ItyAdi jIvAe cAra kAraNeAne lIdhe ATha ka prakRtienuM upArjana karyuM che. te cAra kAraNe| A pramANe che-(1) krodha, (2) mAna, (3) mAyA ane (4) lAla, A prakAranuM kathana vaimAnika pantanA 24 daMDakanA jIvA viSe samajavuM A cAra kAraNeAne lIdhe ja jIvA vamAnamAM pazu jJAnAvaraNIya Adi mADa krama prakRtionuM upArjana kare che. A cAra kAraNeAne lIdhe ja jIva bhaviSyamAM pazu ArTa krama prakRtinuM upArjana karaze, A prakAranA vartamAna ane vi byakALa sa'baMdhI daMDakA upacayanA viSayamAM paNu samajavA. e ja pramANe jIve bhUtakALamAM paNa krodhAdika cAra kAraNeAne lIdhe jJAnAvaraNIya Adi ATha karmIprakRtiAnA upacaya karI rAkheleA ja hAya che. A cAra kAraNeAne lIdhe ja jIvAe bhUtakALamAM jJAnAvaraNIya Adi AEADhaka prakRtinA khaMdha karyo che, vartamAnamAM pazu kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze. e ja pramANe mA cAra kAraNeAne lIdhe jIvAe bhUtakALamAM jJAnAvaraNIya mAdi ATha krama prakRtinI udIraNA karI che, vartamAnamAM paNa kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze. A cAra kAraNeAne lIdhe ja bhUtakALamAM jIvAe jJAnA varaNIya Adi AThe kama`prakRtionuM vedana karyuM che, va`mAnamAM paNa kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze. krodhAdika A cAra kAraNeAne lIdhe jIvAe jJAnAvaraNIya Adi ATha ka"prakRtinI bhUtakALamAM niraza karI che, vartamAnamAM paNa kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze. A prakAranuM' kathana vaimAnika paryantanA samasta jIvAmAM paNa samajavuM joIe, A prakAre pratyeka padanA traNa traNa da'Daka nirjarA pantanA pUrvokta pada sAthe samajavA joIe, vizeSAtha. nArakathI laIne vaimAnika paryantanA jIve e kredha, mAna, mAyA ane lebharUpa cAra kAraNeAne lIdhe jJAnAvaraNIya Adi ATha krama prakR tionuM bhUtakALamAM upArjana karyuM che, " A bhUtakAlika daMDaka che. kAraNa ke " cintana ,, A bhUtakAlika kriyApadanA prayAga karIne A daDaka banAvavAmAM Avyu` che. e ja pramANe " cinvanti " A vartamAnakAlika kriyApadanA prayoga karIne vartamAnakAlika daDaka kahevuM joie, ane reyanti " A bhaviSya 66 " zrI sthAnAMga sUtra : 02 193 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlika kriyApadanA pratyeAga karIne bhaviSyakAlika daDaka kahevuM joie. A pramANe bhUta, vartamAna ane bhaviSyakAlika kriyApadonA prayoga karavAthI traNa AlApaka rUpa traNa daMDaka khanI jAya che. krodhAdi catuSTaya (cAra) nI sAthe bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALa viSayaka kula 12 daDaka thAya che, kAraNa ke traNe kALanI apekSAe pratyekanA traNa traNa daMDaka thatA heAvAthI krodha, mAna, mAyA ane lAbha A cAranA kula 344=12 daDaka thAya che. je rIte A cayana sUtranu` kathana karavAmAM AvyuM che, e ja pramANe upacayana sUtranu' paNa kathana thavu joie. A upacayana sUtramAM paNa bhUta, vamAna ane bhaviSyakALa viSayaka kriyApada ceAjavAthI kaSa Adi pratyekanA traNa daMDaka thAya che. krodhAdi cAra kaSAyA vaDe tene guNavAthI cAre kAyAnA kula bAra daDaka thAya che. kaSAyathI pariNata thayelA jIva dvArA je ka dalikAnuM mAtra grahaNa ja thAya che, tene cayana kahe che, gRhIta thayelA kama`likA akhAdhAkALane choDIne je jJAnAvaraNAdi rUpe pariNata thAya che tene upacayana kahe che, tenuM nAma ja niSeka che. jIvA Adya avasthAmAM pracuratara kaOdalikanA niSeka kare che ane dvitIya avasthAmAM vizeSa hIna kakralikanA niSeka ( upacaya ) kare che. A rIte teo ( yAvat ) utkRSTAvasthAmAM vizeSa hIna ka`likanA niSeka karatAM rahe che. kahyuM paNa che ke-" ojULa samavAda '' ItyAdi-- " biMdu rU " krodhane kAraNe jIvAe jJAnAvaraNIya Adi ATha kama prakRti enA khaMdha karyo che, vartamAnamAM paNa kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze. jema mA khaMdha krodhathI thAya che, e ja pramANe mAna, mAyA ane lAbhathI paNa thAya che, tethI krodhane khadale A traNa padmanA kramazaH prayoga karIne traNa kALaviSayaka AlApaka banAvI zakAya che. jJAnAvaraNIya Adi rUpe niSikta ( upacayata ) thayelAM karmonuM kI je kaSAyavizeSa vaDe nikAcana thAya che, tenuM nAma anya che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 194 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 udIri 3 ,, anudaya prApta ka pudgaleAne karaNa dvArA khe'cIne udayA vasthAmAM prakSipta karavA tenuM nAma uDDIraNA che. udIraNAnA viSayamAM paNa traNe kALanI apekSAe upara kahyA mujakhanA traNa AlApakanuM kathana thavuM joie. vesu 3 " sthitinA kSayathI udaya prApta thayelA karmanuM anubhavana karavuM tenuM nAma vedana che. vedananA khIjo artha A pramANe paNa thAya che udayaprApta kanuM-udIraNAkaraNa dvArA uyAvasthA jeNe prApta karI che evA kamanuM anubhavana karavuM tenuM nAma vedana che. vedananA viSayamAM paNa kALatrayanI ape. kSAe upara kahyA mujabanA traNa AlApaka banAvI zakAya che. '' niSnaryu ' ityAdi-ahIM paNa niSnacana, ni'nti, ane nirjarayiSyanti A traNe kALanA kriyApadanA prayAgathI traNa AlApaka banAvavA joie. AtmapradezeAthI karmanuM alaga thavuM tenuM nAma nirjA che. nirjarA e prakAranI che-(1) dezanA ane (2) sanirjarA, ahIM dezanirjarA ja gRhIta thaI che, sanirjarA gRhIta thaI nathI, kAraNa ke cAvIza IMDAnA jIvAmAM sanija rAnA sadbhAva nathI. ' jJAna vemALiyAnuM " vaimAnika paryantanA jIvAmAM A daDakAnuM kathana thavu joIe. " mevavuM" jemake " azvinan " Adi paghaTita traNa daMDaka kahevAmAM AvyA che, evAM ja abadhnan >> Addhi paghaTita paNa traNa traNa da Daka kalpanAthI manAvI levA joie. e ja vAtanuM sUtrakAra have "ze nanhe " ItyAdi sUtrapATha dvArA spaSTIkaraNa kare che-- ** ,, A sUtrapATha dvArA sUtrakAra ema kahe che ke " abadhnan A padmane caiAjita karIne mAna, mAyA ane lAbha saMkhazrI padane AdhAre bhUtakALanI apekSAe traNa traNa daDaka thAya che. jemake (1) jIvAe mAnane kAraNe bhUtakALamAM ATha kama prakRtinA khanya karyAM che. (2) e ja pramANe mAyAnA kAraNe paNa temanA bhUtakALamAM anya karyo che, ane (3) lAbhane kAraNe paNa bhUtakALamAM tenA anya karyAM che. A pramANe " ananyanuM " A bhUtakALanuM rUpa ,, '' dz dd zrI sthAnAMga sUtra : 02 ' 195 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . vAparIne mAna, mAyA ane leAbha, A traNu kaSAyeAnA bhUtakALa saMbadhI traNa daMDaka bane che. e ja pramANe "varanti" A vamAnakALanA kriyApadanuM rUpa vAparIne mAna, mAyA ane lebharUpa kAraNavALAM traNa daMDaka A pramANe ane che. (1) jIvA mAnane kAraNe aSTakama prakRtine baMdha kare che, (ra) mAyAnA kAraNe paNa jIvA aSTakama prakRtine baMdha kare che. (3) lAbhane kAraNe paNa jIvA aSTakama prakRtinA baMdha kare che. e ja pramANe bhaviSyakALa sakhadhI traNa daMDaka A pramANe samajavA-(1) mAnane kAraNe jIve bhaviSyamAM ATha ka prakRtie khadha karaze, (2) mAyAne kAraNe jIve A karma prakRtine badha karaze ane (3) leAbhane kAraNe jIve ATha kama prakRtioneA badha karaze. krodhanA kAraNavALA traNa daMDaka teA AgaLa ApavAmAM AvyA che. A rIte cAra kaSAya viSayaka traNe kALasa'badhI kula 12 daMDaka anya pada sAthe bane che. "6 ?? udIraNA viSayaka AlApA- vaicar A bhUtakAlina kriyApadanA prayAgathI smA pramANe traNa AlApaka manaze-(1) bhUtakALamAM jIvAe mAnane kAraNe ATha prakRtienI udIraNA karI che, (2) mAyAthI paNu udIraNA karI che ane (3) lAlathI pazu udIraNA karI che. A rIte bhUtakALa saMbaMdhI traNa daMDaka banI jAya che. " phInti " " uddIraNA kare che" A vartamAnakALanuM kriyApada cAjavAthI traNa daDaka vartamAnakALa saMbadhI banI jaze ane "kaDDIruciSyanti "-' udIraNA karaze ". A bhaviSyakALa sa`kha'ndhI kriyApada ceAjavAthI bhaviSyakALa sa`badhI traNa daMDaka banI jaze. " Ava nignamiMti " A kramane anusarIne cAre kaSAyeA sa'kha'dhI trikALa viSayaka 12-12 daMDaka banAvI zakAze. nirjarA viSayaka chellA cAra Daka A pramANe khanaze. jIvA (1) krodhane kAraNe, (2) mAnane kAraNe, (3) mAyAne kAraNe ane (4) lAbhane kAraNe ATha kamaprakRtinI bhaviSyamAM paNu nija rA karaze, A cAra daMDaka bhaviSyakALanI apekSA e kahevAmAM AvyA che. sU. 13 pahelAM je nirjarAnI vAta karavAmAM AvI, te pratimA dhAraNa karavAthI viziSTa thAya che. tethI have sUtrakAra pratimAnI prarUpaNA karavA nimitte traNa sUtrAnuM kathana kare che-' cAra himAno paLattAo ' ityAdi zrI sthAnAMga sUtra : 02 196 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAke svarUpanA nirUpaNa sUtrArtha-pratimA cAra kahI che- (1) samAdhi pratimA, (2) upadhAna pratimA, (3) viveka pratimA ane (4) vyutsarga pratimA. pratimAnA A pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) bhadrA, (2) subhadrA (3) mahAbhadrA ane (4) sarva bhadrA. pratimAnA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) mudrikAme pratimA, (2) mahatikAmekapratimA, (3) yavamaLyA ane (4) vAdhyA. vizeSArtha -kRta ane cAritranuM nAma samAdhi che. A RtacAritra rUpa samAdhi viSayavALI je pratimA (abhigraha) che, tenuM nAma samAdhipratimA che. ahIM " pratimA " padane vAcyArtha "abhigraha " grahaNa karavAne che. tenuM tAtparya e che ke zrutacAritra viSayaka je abhigraha che, tenuM nAma samAdhi pratimA che. 1 tIna tapane upadhAna kahe che. te upadhAnanI je pratimA che eTale ke tIvra tapaviSayaka je abhigraha che, tenuM nAma upadhAna pratimA che. 2. zuddha-azuddha ane akalpanIyane tyAga karIne mAtra zuddha ka9panIya bhaktapAna Adi grahaNa karavAnI je pratijJA (abhigraha) dhAraNa karavAmAM Ave che. tenuM nAma vivekapratimA che. 3 ! mane vAne nirodha karIne anuSThAnanA viSaya sivAyanA viSayanA saMparkathI kAyAne vimukha rAkhavI tenuM nAma kAryotsarga che, A kAyotsarga viSayaka je pratimA che, tene kAryotsarga pratimA kahe che. 4 bIjI rIte paNa pratimAnA cAra prakAra kahyA che (1) bhadrA pratimA-pUrvAdi cAre dizA tarapha mukha rAkhIne pratyeka dizAmAM cAra-cAra prahara paryanta je kAsage sayata dvArA karavAmAM Ave mika zrI sthAnAMga sUtra : 02 19 7 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tenu' nAma bhadrA pratimA che. (2) pravadhamAna pariNAma pUrvaka jyAre bhadrA pratimAnI sAdhanA karavAmAM Ave che, tyAre tene subhadrA pratimA kahe che. (3) mahAbhadrA pratimA--pratyeka dizA tarapha mukha rAkhIne ATha ATha prahara panta je kAyAtsaga karavAmAM Ave che tenu nAma mahAbhadrA pratimA che. A pratimAnI ArAdhanA karavAmAM cAra dinarAta jeTale samaya lAge che. (4) satAbhadrA pratimA-dasa dizAmAMnI pratyeka dizA tarapha eka eka ahArAtra ( dina-rAta ) paryanta sukha rAkhIne kAryAtsaga karavA tenuM nAma savatAbhadrA pratimA che. 6 khIjI rIte paNa pratimAnA bhudrikAkapratimAAdi cAra prakAra kA che. (1) bhudrikA mAkapratimA, (ra) mahatikA mAkapratimA, A annenu spaSTIkaraNa anya sthAnAmAMthI jANI levuM. ' yavamadhyA ane * vamadhyA A e pratimAonuM nirUpaNu dvitIya sthAnamAM karavAmAM AvyuM che, te tyAMthI te vAMcI levuM. // su. 14 // " jIvAstikAyake viparIta ajIvAstikAyakA bheda sahita nirUpaNa " vattA, asthiAcA-banIvAyA vAttA " ItyAdi sUtrA-cAra astikAya-ajIvakAya kahyAM che--(1)dharmAstikAya, (2) adharmAM stikAya, (3) AkAzAstikAya ane (4) pudgalAstikAya, cAra astikAya arUpIkAya kahyAM che--jemake (1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya ane (2) jIvAstikAya. vizeSA--" je thayAM che, thAya che ane thaze, temanuM nAma asti che. " pradezanI rAzinuM nAma kAya che. bhUtakALamAM jemAM pradezAnI rAzi thaI che, zrI sthAnAMga sUtra : 02 198 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAnakALamAM paNa jemAM pradezanI rAzi thAya che ane bhaviSyamAM paNa jemAM pradezanI rAzi haze, temane astikAya kahe che. eTale ke je bahapradeza che temane astikAya kahe che. keI kaI jagyAe "asti " padathI " pradeza che gRhIta thayela che. A daSTie vicAravAmAM Ave te pradezane je kAya che tenuM nAma ja astikAya che. tene artha paNa "pradezarAzi" ja thAya che. evA astikAya rUpa cAra ajItakAyane ja kahyA che. ajIva hovA chatAM je bahapradezI che, temane ajIvakAya kahe che. jo ke jIva paNa astikAya che, paraMtu te ajIva nathI, tethI tene avakAya kahela nathI. A rIte ajIva hevA chatAM jemAM kAyatAne sadUbhAva che evAM cAra ajItakAya nIce pramANe che- 1) dharmAstikAya, (2) adhamastikAya, (3)AkAzAstikAya ane (4) palAstikAya. je prANene dhAraNa kare che temane jIva kahe che, ane je prANone dhAraNa karatA nathI temane ajIva kahe che. ajIvanI je rAzi che tene ajIvakAya kahe che. dharmAstikAya AdinI vyAkhyA prathama sthAnamAM ApavAmAM AvI che. arUpI hovA chatAM je bahapradezI che, temane arUpIkAya kahe che. evA arUpIkAya cAra kahAM che-(1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya ane jIvAstikAya. ahIM pudgalAstikAyane arUpIkAya nahIM kahevAnuM kAraNa e che ke te rUpI padArtha che-arpI nathI. jIvAstikAyane arUpIkAya kahevAnuM kAraNa e che ke mULarUpe te arUpI che. dharmAstikAya Adi A cAra padArtho arUpI ja che. tethI A astikAne arUpIkAmAM gaNavAmAM AvyA che. e sU. 15 phalake dRSTAMta purUSAdikA nirUpaNa have sUtrakAra pUrvokta jIvAstikAyanuM vizeSabhUta puruSanA deNAntapUrvaka nirUpaNa kare che-"vattari pUourttA" ItyAdi- sUtrArtha-phelanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) kAcuM hovA chatAM paNa kerInA jevuM saheja madhuratAyukta phaLa. (2) kAcuM hovA chatAM pAkA phaLanA zrI sthAnAMga sUtra : 02 199 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevuM atyanta madhura hoya evuM phaLa (3) pAkuM hovA chatAM kerInA jevuM saheja madhura phaLa. (4) pAkIne utkRSTa rUpe madhura thayeluM phaLa. e ja pramANe puruSonA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) apakara kerInA jevA (2) apakava hovA chatAM pakava madhura phaLa samAna, (3) pakava hovA chatAM apakava phaLa samAna ane (4) pakava thaIne pakava phaLasamAna madhura. A sUtramAM "Ama"--"kerI" A pada dvArA "phaLa" gRhIta thayela che. "pakava" padathI pAkeluM phaLa gRhIta thayela che. have phaLanA cAra prakAranuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che- (1) koI phaLa evuM hoya che ke te jyAre apakava (kAcuM) hoya che tyAre Ama (kerI) jevuM ja madhura hoya che-eTale ke saheja madhura hoya che. (2) keIka phaLa evuM hoya che ke je apakava hovA chatAM paNa pakava phaLanA jevuM atyaMta madhura hoya che. (3) keIka phaLa evuM hoya che ke je pakava thayA chatAM paNa atyanta madhura hotuM nathI paNa saheja madhura hoya che. (4) keIka phaLa evuM hoya che ke je pAkayuM hoya tyAre pAkI kerInA jevuM atyaMta madhura hoya che. A rIte phaLanA cAra prakAranuM nirUpaNuM karIne have sUtrakAra A catuprakAratAnI samAnatA puruSonI sAthe ghaTAvavA nimitte dArdAnitaka puruSa jAta viSayaka sUtranuM nirUpaNa kare che- dRSTAMtarUpa phaLa sarakhA cAra prakAranA purUSe kahyA che. (1) apakava saheja madhura phaLasamAna puruSa-je puruSa vayovRddha paNa na hoya ane jJAnavRddha paNa na hoya, tene A prakAramAM mUkI zakAya che. athavA jema koI phaLa (dA. ta. kerI) apakavAvasthAmAM paNa alpa pramANamAM madhuratA yukta hoya che, e ja pramANe kaI kaI puruSa alpa mAtrAmAM upazamAdi rUpa zrI sthAnAMga sUtra : 02 200 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhuryathI yukta hoya che eTale ke koI puruSa e hoya che ke je alpa mAtrAmAM ja upazama Adi guNothI yukta hoya che, (2) apakava hovA chatAM ati madhura phaLa samAna puruSa-keI puruSa e hoya che ke vRddha ane jJAnavRddha nahIM hovA chatAM paNa upazamAdi guNothI yuktahevAne kAraNe atyanta madhura svabhAvavALo hoya che, evA puruSane A prakA ramAM gaNAvI zakAya che. (3) pakava chatAM alpa mAtrAmAM mAdhurya yukta phaLasamAnake puruSa e hoya che ke je vRddha ane jJAnavRddha hovA chatAM paNa alpa pramANamAM upazamAdi guNarUpa mAdhuryavALe hoya che, evA puruSane A trIjA prakAramAM mUkI zakAya che. (4) atizaya mAdhurya yukta pakava phaLa samAna puruSa-kaI puruSa e hoya che ke vAvRddha ane jJAnavRddha (zrata AdimAM pAraMgata) paNa hoya che ane upazamAdi pradhAna guNethI vibhUSita havAne kAraNe atyanta madhura svabhAvavALa hoya che. che sU. 16 satyAsatya nimitaka praNidhAnake svarUpanA nirUpaNa "vara ivaze paLa" ItyAdi- sUtrArtha-satyanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) kAyaRjutA, (2) bhASaRjutA, (3) bhAvajhajukatA ane (4) avisaMvAdanAyaga. mRSAvAdanA cAra prakAre kahyA che-(1) kAyAnujutA, (2) bhASA anu. jukatA, (3) bhAvAjuktA ane visaMvAdanAyegA praNidhAnanA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) manapraNidhAna, (2) vANidhAna. (3) kAyapraNidhAna ane (4) upakaraNa praNidhAna. A praNidhAnane nArakathI laIne vaimAnika paryaratanA samasta jIvamAM saddabhAva samajo. supraNidhAnanA paNa nIce pramANe cAra prakAra paDe che-(1) manaHsupraNidhAna, (2) vApha supraNidhAna, (3) kAya supraNidhAna ane (4) upakaraNa supraNidhAna. A supraNidhAnane saddabhAva saMyata manuSyamAM ja hoya che. duSmaNidhAnanA paNa cAra prakAra che-(1) mane dupraNidhAna, (2) vAphaduSpaNidhAna, (3) kAyadupraNidhAna ane (4) upakaraNa dupraNidhAna. A duppaNidhAnane sadUbhAva nAraka paMcendriyathI laIne vaimAnika paryantanA jIvomAM hoya che. vizeSArtha-satyanA cAra bhedanuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che- Rju' eTale sarala. Rjune ja juka kahe che, bAjukanA bhAvane jukatA kahe che, kAyAnI sAthe ja jene saMbaMdhe che evI majutAnuM nAma kAjukatA zrI sthAnAMga sUtra : 02 201 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che "kuTila mArgathI zarIrane vimukha karavuM ane tene yathArtha mAge laI javuM tenuM nAma kAyaRjutA che." ! 1 satya bhASAmAM pravRtta thavuM-satya bolavuM tenuM nAma bhASAjuktA che. 2 padArthonuM cintana jenI madadathI karavAmAM Ave che tenuM nAma bhAva (mana) che. te bhAva athavA mananI je saralatA che tene bhAvaRjutA kahe che. te bhAva jukatA mananI zuddha pravRttirUpa hoya che. 3 . anAga (ajJAna) Adi kAraNone lIdhe gAya Adine azvAdi kahI devAmAM Ave-A prakAranI visaMvAditAnuM nAma visaMvAdanA che. athavA kaI kArya karI ApavAnuM svIkArIne, te kArya na karI ApavuM tenuM nAma visaMvAdanA che. A prakAranI visaMvAdanAne abhAva , tenuM nAma avisaMvAdanA che. A avisaMvAdanAnA pega (saMbaMdha) ne avisaMvAdanA pega kahe che. 4 have mRSAvAdanA cAra bhedonuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che- (1) kAyAnajuktA-zarIranI je anujukatA (asaralatA) hoya che tene kAyA nRjaktA kahe che. kuTila kAryomAM pravRtta thavuM ane zarIrathI ayathArtha pravRtti karavI tenuM nAma kAyAnujaktA che. (2) asatya vacanane bhASA anujukatA kahe che-vacananI ayathArthanuM baMdha karavAnI je pravRtti thAya che tenuM nAma bhASA anujukatA che. (3) ayathArtha padArthanuM cintana karavA rUpa mananI je pravRtti thAya che tene bhAva anujutA kahe che. (4) pratijJAta arthanuM pAlana na karavuM tenuM nAma visaMvAdanAga che. jemake "huM tamAruM A kArya karI daIza" A prakAranuM vacana ApyA pachI te vacananuM pAlana na karavuM ane meM evI vAta kadI karI ja nathI, " A pramANe kahevuM, te visaMvAdanAga rUpa gaNAya che. - have praNidhAnanA cAra prakAranuM nirUpaNa karavAmAM Ave che- rAtri ujALe " ItyAdi-praNidhAna eTale lagADavuM-parovavuM, athavA amuka viSayamAM jeDavuM. te praNidhAnane cAra prakAra nIce pramANe kahA che- zrI sthAnAMga sUtra : 02 20 2 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) mana:praNidhAna-Ata, raudra, dharma ane zukala, A je cAra dhyAna che temAMthI kaI paNa eka dhyAnamAM manane lagADavuM (ekAgra karavuM) tenuM nAma manaHpraNidhAna che. (2) A Adi rUpe saMbhASaNa karavuM tenuM nAma vApha praNidhAna che. (3) zarIrane ArtAdi rUpe koI kAryamAM pravRtta karavuM tenuM nAma kAyapraNidhAna che. (4) sAmAnya athavA viziSTa pAtra Adi upakaraNanA praNi. dhAnanuM nAma upakaraNa praNidhAna che. kAyapraNidhAnane saddabhAva sAmAnya rUpe samasta jIvamAM hoya che. paraMtu mana:praNidhAna Adi bAkInA traNa praNidhAnano sadbhAva ekendriya, vikalendriya ane asaMjJI paMcendriya jIvomAM heta nathI, kAraNa ke mana, vacana ane upakaraNanI te jIvanamAM saMbhAvanA hotI nathI. nArakamAM, saMjJI paMcendriyAmAM ane vaimAnike paryantanA jImAM A cAre praNidhAnene sadubhAva hoya che. caturvigha supaLavArama" ItyAdi- zobhana prayoganuM nAma supraNidhAna che, te supraNidhAnanA paNa manaHsupra. NidhAna Adi cAra bheda kahyA che-(1) manaHsupraNidhAna-cittane dharmadhyAna Adi zubha pravRttimAM lIna karavuM tenuM nAma manaHsupraNidhAna che. e ja pramANe vAsupraNidhAna, kA supraNidhAna ane upakaraNa supraNidhAnanA artha paNa jAte ja samajI zakAya evA hovAthI ahIM temanuM adhika spaSTIkaraNa karyuM nathI. gvaM saMgamanuNA vi" A cAra supraNidhAnane saddabhAva saMyata (saMyamazIla) manuSyamAM ja hoya che-anya asaMyata manuSyamAM temane sadubhAva hote nathI, kAraNa ke supraNidhAna cAritra pariNati rUpa hoya che. ravide sudALierLe "ItyAdi azabhana praganuM nAma duSmaNidhAna che. tenA mane duSmaNidhAna Adi cAra bheda kahyA che. cittane Arta, radra Adi rUpe pariNata karavuM tenuM nAma mane dupraNidhAna che. e ja prakAranuM kathana kAyadupraNidhAna, vAdupraNidhAna ane upakaraNa dupraNidhAnanA viSayamAM paNa samajI levuM. A dupraNidhAne sadbhAva nArakamAM, paMcendriya manuSya ane tiryamAM tathA vaimAnika paryantanA jIvamAM hoya che. paraMtu ekendriya, vikalendriya ane asaMjJI paMcendriya jemAM mane duSpaNidhAna, vacanaduppaNidhAna Adine sadubhAva hote nathI, kAraNa ke te jIvemAM mana, vacana ane upakaraNane abhAve kahyuM che. sU. 17 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purUSake svarUpakA nirUpaNa puruSa adhikAra cAlu che, tethI sUtrakAra have puruSa viSayaka 14 sUtranu nirUpaNa kare che. sattArivuttigAthA LattA " ItyAdi puruSAnA cAra prakAra kahyA che--(1) ApAta bhadraka-nA savAsa laka, (2) sa'vAsa bhadraka-nA ApAta bhadraka, (3) ApAta bhadrakasavAsa bhadraka ane (4) ne ApAta bhadraka- savAsa bhadraka / 1 / nIce pramANe paNa cAra prakAranA puruSA kahyA che--(1) pAtAnA avadya ( pApa ) ne jonAra anyanA pApane nahIM jonAra, (2) anyanuM pApa onAra, peAtAnuM nahIM jonAra, (3) pAtAnuM pApa paNa jonAra ane anyanuM pApa paNa jonAra (4) peAtAnuM pApa paNa nahIM jonAra ane anyanuM pApa paNu nahIM jonAra / 2 / nIce pramANe cAra prakAranA puruSA kahyA che--(1) peAtAnA avadhanuM uDhIraNa karanAro-paNa paranA avadhanuM udIraNu nahIM karanArA. bAkInA traNa bhe sUtra khIjAmAM khatAvelA krama pramANe samajI levA. / 3 / nIce pramANe cAra prakAranA puruSo kahyA che--(1) pAtAnA avadyane upazamita karanArA paNu paranA avadyane upamita nahIM karanArA, ItyAdi cAra prakAra ahIM grahaNa karavA joie. / 4 / nIce pramANe paNa cAra puruSa prakAra kahyA che--(1) utsAhapUrvaka kAI kAmAM jAte ja pravRtta thanArA-paNa anyane te mATe utsAha nahIM preranArI ityAdvi cAra prakAra ahIM grahaNa karavA oie, / 5 / puruSAnA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che--(1) khIjAne vandana karanArA paNa khIjA peAtAne vandana kare evI IcchA nahIM rAkhanArA, ityAdi cAra prakAra ahIM gRhIta thavA joie. / 6 / satkArane anulakSIne paNu evA ja cAra prakAra samajavA. / 7 / zrI sthAnAMga sUtra : 02 204 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanmAnane anullRkSIne paNa evAM ja cAra prakAra samajavA. / 8 / pUjAsatkArane anulakSIne paNa evA ja cAra prakAra samajavA, / 9 / " vAcayati ,, nA sabadhamAM athavA vAcanAnA sabaMdhane anulakSIne paNa puruSAnA evA ja cAra prakAra samajavA. / 10 / / 11 / pRcchA ane / 12 / paripRcchAne anulakSIne paNa cAra-cAra prakAra samajavA, / 13 / niNyane anulakSIne paNa cAra prakAranA puruSa samajI levA. / 14 / puruSAnA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) kAi puruSa sUtradhara haiAya che paNa adhara hAtA nathI, (2) koI puruSa adhara hoya che, paNa sUtradhara heAtA nathI, (3) keAI sUtradhara paNa hoya che ane adhara paNu hAya che, (4) koi sUtradhara paNa nathI hAtA ane adhara paNa nathI hAtA. '' vizeSA ---pahelA sUtramAM puruSanA je cAra prakAra khatAvyA che, tenuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che--(1) ApAta bhadraka-ne savAsa bhadraka Akasmika sa'gamamAM darzana, AlApa Adi dvArA je puruSa sukhadAyaka athavA kalyANakara hAya che tene ApAta bhadraka puruSa kahe che. koika puruSa A pramANe ApAta bhadraka teA hoya che parantu saMvAsa ( sahevAsa ) bhadraka hoteA nathI. eTale ke tenA sahavAsa sukhadAyaka ke kalyANakAraka nivaDatA nathI, kAraNa ke evA puruSa sAmAnyataH krUra hAya che, ane saMsAra kAraNamAM niyAjaka hoya che. (2) " savAsa bhadraka-ne ApAta bhadraka " koI puruSa evA hoya che ke je savAsa ( sahavAsa ) mAM teA bhadraka ( sukhadAyaka ) hAya che paNa AlApa Adi dvArA sukhasampAdaka nahIM hAvAthI kalyANakAraka hAtA nathI. bAkInA e puruSanuM kathana paNa A kathanane AdhAre saraLatAthI samajI zakAya evuM che. d' khIjA sUtramAM puruSAnA je cAra prakAra kahyA che tenuM have spaSTIkaraNu karavAmAM Ave che--(1) kAI puruSa evA hAya che ke je peAtAnA avaghane pApakane athavA tyAjyakamane athavA hiMsA, asatya Adi pApakarmIne dekhe zrI sthAnAMga sUtra : 02 205 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ( jANe che), paraMtu anyanA pratye udAsIna pApakarmane dekhatA (jAgutA ) nathI. ahIM - vajja a * nA lApa thai gaye hAvAthI tenI saskRta che. A vaya pada pApakama sauMskRta chAyA ' varSe' paNa te " biMdu yogya vaye " tene vaya -va 4 vA guru* hAvAthI va krama kahe che. athavA " qIf Y A padmanI saMskRta chAyA paNa thAya che. tenA artha A pramANe che-amRta Adi pApa samAna hoya che. " patti " eTale dekhe che. kAi puruSa eve hAya che ke je peAtAnA avavane-pApakamane ja dekhe che, parantu anyanA pApakarmane dekhatA nathI-anyanA pApakama pratye udAsIna rahe che. jyAre " varSe " eTale satyAjya karma, A dRSTie vicAra karavAmAM Ave che, tyAre A pramANe artha thAya che- koi puruSa evA hAya che ke je peAtAnA satyAjya kamane jANe che, paNa anyanA satyAjya karmane jANatA nathI. ahIM 8 " dhAtune atha ' jANavuM' lIdhA che, kAraNa ke ahIM te jJAnAthe vaparAyeA che. athavA vajra ' levAmAM Ave teA A pramANe artha thaze-kAi puruSa evA hAya che ke je peAtAnA vajrane (hiMsAdika pApa karmAM guru hAvAthI ahIM vA rUpe prakaTa karyA che) jANe che paNa anyanA vajAne jANatA nathI, kAraNa ke anyanA vajra pratye te te udAsIna ja rahe che. have puruSanA bIjo prakAra prakaTa karavAmAM Ave che--koI puruSa evA hAya che ke je anyanA avaghane, athavA varjyane athavA vajra samAna guru kane dekhe che, paNa peAtAnA avadhane, athavA varjyane athavA vajra samAna guru kamane dekhatA nathI-pAtAnA pApakarmo tarapha te! te udAsIna rahe che, e ja pramANe bAkInA e bhAMgAe puruSa prakAranuM kathana paNa samajI levuM have sUtranA bhAvAtha prakaTa karavAmAM Ave che- jJAti " ityAdi-- puruSAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) kAi puruSa evA DAya che ke je peAtAnA avadya (pApakama) ne uDhIrita kare che-eTale ke anudI avasthAvALA kamane leAca, tapazcaryA Adi dvArA uyAvalikAmAM praviSTa karAve che, parantu anyanA avaghane udyIrita karatA nathI, kAraNa ke anyanA pApakarmo 6 zrI sthAnAMga sUtra : 02 vRttivALe hAvAthI anyanA "" prAkRta pada che. temAM 6 chAyA avadha thaI zake , 6 mATe vaparAyuM che. athavA vajJa'A padmanI thaI zake che. A dRSTie vicAra karavAmAM Ave A vyutpatti anusAra je satyAya hAya che "" 20 6 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratye te udAsInavRtti rAkhatuM hoya che. e ja pramANe vicAra karIne bAkInA traNa prakAranuM paNa ahIM kathana thavuM joIe. te traNa bhAMgA ( prakAra) A pramANe che-"gAmane ghaNI 26, Lo aqLo" (2) keI puruSa anyanA avadhane upadeza Adi vaDe udIrita kare che, paNa pitAnA avadhane urIrita karatuM nathI. kAraNa ke tenAmAM AtmakalayANanI bhAvanAne ja abhAva hoya che. "pULo jAma ra4 kIre, parasta vi" (3) keI pitAnA avadyane paNa udIrita kare che ane anyanA avane paNa udArita kare che, kAraNa ke te sva ane paranuM kalyANa Icche che. "agoo gAmane vaDAM nA karI, te pAra vi" keI puruSa potAnA avane paNa udIti karatuM nathI ane anyanA avane paNa urIrita karate karatuM nathI, kAraNa ke te vimUDha hoya che. have cethA sUtrane bhAvArtha prakaTa karavAmAM Ave che-"sattAri" ItyAdi A sUtra dvArA paNa nIce pramANe cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) kaI puruSa e hoya che ke je pitAnA ja avadhane (pApakarmane) upazAta kare che, paNa anyanA tarapha udAsIta hovAthI anyanA avadhane upazAna karate nathI. A sivAyanA traNa bhAMgA (vikala) nIce pramANe che " parassa NAmamege vajja uvasa meI, No apaNo2, apaNo NAmamege vaja upasAmei, parassa vi3, apaNo NAmamege vajjaNo uvasAmei, No parassa vi4" bIjo bhAga-keI puruSa e hoya che ke je upadeza Adi dvArA paranA avadhane (pApakarmane) upazAnta karI nAkhe che, paNa AtmakalyANanI bhAvanAthI rahita hovAne kAraNe pitAnA avadyane upazAnta karatuM nathI. trIjo bhAga-keI puruSa e hoya che ke je sva ane paranA hitanI abhilASAvALe hAvAthI pitAnA ane anyanA avadyane upazamita karI nAkhe che. cethe bhAga-ke puruSa e hoya che ke je pitAnI vimUDhatAne zrI sthAnAMga sUtra : 02 207 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe peAtAnA pApakane paNa upamita karatA nathI ane paranA pApakamane paNa upazAnta karatA nathI. have pAMcamAM sUtrane bhAvAtha prakaTa karavAmAM Ave che. A sUtramAM puruSAnA je cAra prakAra kahyA che tenu spaSTIkaraNu nIce pramANe che-- k ,, ?? "" (1) koi puruSa evA hoya che ke je AtmahitasAdhaka kAryamAM utsAhapUrvaka bhAga le che, parantu anya pratye udAsIna hAvAne kAraNe anyane te kAya karavAne utsAhita karatA nathI. athavA abhyuttiSThati jammudrarU " nI chAyA thAya che. A dRSTie vicAravAmAM Ave te tenA atha abhyutthAna karavuM thAya che. evA puruSa utkRSTa AcArane pakSapAtI haiAya che, athavA laghu paryAM. yavALA hoya che. A dRSTie vicAratA pahelA bhAMge| A pramANe ane che-- kAI puruSa evA hoya che ke je peAtAnuM abhyutthAna kare che, paNa anyanuM abhyutthAna karatA nathI. bAkInA traNa bhAMgA nIce pramANe ane che abbhuTThAvei NAmamege, No abbhuDeira, abbhui NAmamege abbhuTThAvei3, No ambhudui NAmamege No abbhuTuAvei4 " -- '' 66 A traNa bhAMgAonI vyAkhyA nIce pramANe samajavI-- khIne bhAMgeA--kAi puruSa evA hoya che ke je pAtanA ziSyAdikAnuM abhyutthAna kare che, parantu pAte guru ( dIdha karmo) hAvAne kAraNe peAtAnuM abhyutthAna karatA nathI. trIjo bhAMgeA--koI puruSa evA hAya che ke je pAtAnuM paNa utthAna kare che ane anyanuM paNa utthAna kare che. jemake tIrthaMkara, gaNadhara vagere. ceAtheA bhAMgA--kAi puruSa evA hAya che ke je peAtAnuM paNa utthAna karatA nathI ane paratu paNa utthAna karatA nathI. evA puruSa jinakalpika athavA avinIta hoya che. ' "3 have vAk thI laine " varepha " pantanA ATha sUtranu spaSTI karaNa karavAmAM Ave che chaThThA sUtranuM spaSTIkaraNa--< anAmaMtra: v_ ekaH kazcit puruSo dvAdazAssvartAdinA candana karoti, kintu pareNa na vandayati zrI sthAnAMga sUtra : 02 208 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) I puruSa e hoya che ke je dvAdaza (bAra) Avarta Adi zAstrokta vidhipUrvaka vaMdaNA kare che, paNa pite bIjA pAse pitAne vaMdaNa karAvate nathI. (2) keI puruSa e hoya che ke je pite zAstrokta vidhipUrvaka vaMdaNuM karato nathI paNa anyanI pAse evI vaMdaNuM karAve che. A e ja pramANe bAkInA be bhAMgAonuM kathana paNa jAte ja samajI levuM. vaMdaNathI laIne "vAra" "nirNaya kare che... paryAnA sUtranA cAra bhAMgAenuM kathana pUrvokta ayutthAna sUtra pramANe ja samajI levuM. sAtamuM sUtra-satkAranA viSayamAM paNa evA ja cAra bhAMgA samajI levA. jemake ke eka puruSa e hoya che ke je vastra, pAtra Adina pradAnapUrvaka anyane satkAra kare che, paNa anyanI pAse pitAne satkAra karAvato nathI. bAkInA traNa bhAMgA jAte ja samajI levA. AThamuM sUtra-"samAne me samAnArU" ItyAdi-koI puruSa e hoya che ke je anyanuM sanmAna kare che, paNa anyanI mAraphata pitAnuM sanmAna karAvate nathI, bAkInA traNa bhAMgAo pUrvokta krama anusAra samajI levA. sUtra nava-" ppaDyuM pAmo, no pUve" ItyAdi-kaI puruSa eve hoya che ke je anyanI pUjA kare che-eTale ke anyanI AdaraNIyatAne svIkAra kare che, paraMtu anyanI pAse potAnI pUjA karAvate nathI-pitAnI jAtane AdaraNIya manAvatuM nathI. bAkInA traNa bhageDane pUrvokta kama anusAra jAte ja samajI levA. dasamAM sUtrane bhAvArtha -" vApa" ItyAdi-cAra prakAranA puruSe kahyA che, temAMthI pahelo prakAra A pramANe samaja-(1) koI puruSa e heya che ke je anyane sUtrAdi bhaNAve che, paNa piote anyanI pAse sUtrAdinuM adhyayana karatuM nathI. upAdhyAyane A prakAranA puruSamAM gaNAvI zakAya che. bAkInA traNa bhAMgA paNa upara kahyA pramANe ja samajI levA. - A traNa bhAMgAnA dRSTAnta rUpe kramazaH ziSyane patigrathane ane jina. kavipakene grahaNa karavA joIe. "sura" ItyAdi-agiyAramAM sUtrane bhAvArtha-"pura gAme jo puchAve;" A cAra prakAranA puruSamAMthI koI puruSa e hoya che ke zrI sthAnAMga sUtra : 02 209 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je pAte ja sUtrAdikAnA artha pUche che, anyanI pAse pUchAvatA nathI. bAkInA traNa bhAMgA paNa pUrvokta krama anusAra manAvI levA. paDi pucchara 66 99 have khAramAM sUtranA bhAvAtha prakaTa karavAmAM Ave che. ityAdi- naDivuarU nAmameLe no DivuchAve. cAra prakAranA puruSAmAMthI pahelA prakAranA puruSa evA hAya che ke je sUtrAne pAte ja prazcita kare che, paNa bIjA loko pAse prazcita karAvatA nathI. ahIM paNu khAkInA traNa bhAMgA pUrvokta kramAnusAra banAvI levA joie. ,, 66 ,, teramAM sUtranuM spaSTIkaraNa-- vAre, " ityAdi vALarepha nAmameLe no, vALarAver " puruSanA cAra prakAra che. (1) kAI eka puruSa evA hoya che ke je pAte ja nirNaya kare che, paNu anyanI pAse niSNuya karAvatA nathI. A pahelA prakAra che, khAkInA traNa prakAra jAte ja samajI levA. ,, have 14 mAM sUtranA bhAvArtha prakaTa karavAmAM Ave che--" muttadhare ItyAdi-puruSAnA cAra prakAra nIce pramANe kahyA che-(1) koI eka puruSa evA hoya che ke je mAtra sUtradhara ja hoya che, paNu adhara hAtA nathI. (2) keIi puruSa mAtra adhara ja hoya che paNa sUtradhara hAtA nathI. (3) koI puruSa sUtradhara paNa hoya che ane athaeNdhara paNu hoya che. jemake kAi meghAvI puruSa. (4) koI puruSa evA hAya che ke je sUtradhara paNa hAtA nathI ane adhara paNa hotA nathI jemake jaDa puruSa. // sU. 18 5 lokapAlAdikoke svarUpakA nirUpaNa puruSAdhikAra cAlI rahyo che. tethI have sUtrakAra devavizeSa-puruSavizeSa nirUpaka leAkapAla Adi viSayaka sUtreAnuM kathana kare che---- 66 camarassa nAM garlsa suvumAranno " ityAdi---- sUtrA--asurendra, asurakumArarAja camaranA cAra lokapAla che. temanAM nAma A pramANe che(1) sAma, (2) yama, (3) varuNu ane (4) vaizravaNu. zrI sthAnAMga sUtra : 02 210 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja pramANe baline paNa sema, yama, varuNa ane vaizravaNa nAmanA cAra lekapAla kahyA che. dharaNanA cAra lokapAlanAM nAma nIce pramANe che- kAlapAla, (2) kelapAla, (3) zailapAla ane (4) zaMkhapAla. e ja pramANe bhUtAnandanA paNa cAra lekapAla kahyA che. temanA nAma nIce pramANe che-- (1) kAlapAla, (2) kelapAla, (3) zailapAla ane zaMkhapAla. veNudevanA citra, vicitra, citrapakSa ane vicitrapakSa nAmanA cAra lekapAle kahyA che. veNudAlikanA (1) citra, (2) vicitra, (3) vicitrapakSa, ane (4) citrapakSa, e nAmanA cAra kapAle kahyA che. harikAntanA cAra pAnAM nAma A pramANe che--(1) prabha, (2) suprabha, (3) prabhakAnta ane (4) suprabhakA. harisiMhanA cAra pAnAM nAma nIce pramANe che-(1) prabha, (2) suprabha, (3) suprabhakAnta, ane (4) prakAnta azizikhanA cAra lekapAlanAM nAma A pramANe che--(1) teja, (2) teja zikha, (3) tejakAnta ane (4) tejaprabha. agnimAvanA cAra lokapAlanAM nAma A pramANe che--(1) teja, (2) tejazikha, (3) tejaprabha ane (4) teja kAnta. pUrNanA lekapAlanAM nAma A pramANe che--(1) rUpa, (2) rUpAMza, (3) rUpakAtta ane (4) rUpaprabha vaziSThanA cAra lokapAlanAM nAma nIce pramANe che(1) rUpa, (2) rUpAMza, (3) rUpaprabha ane rUpakAnta. jaLakAntanA cAra lekapAnAMnAma A pramANe che-(1) jala, (2) jalarUpa, (3) jalakAnta ane (4) jalaprabha jalaprabhanA cAra kapAlanAM nAma nIce pramANe che--(1) jala, (2) jalarUpa, (3) jalaprabha ane (4) jalakAnta. amitagatinA cAra pAnAM nAma A pramANe che-(1) tvaritagati, (2) kSipragati, (3) siMhagati, ane (4) siMhavikramagati. amitavAhananA cAra kapAle tvarita gati, kSipragati, siMhavikramagati ane siMhagati che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 211 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ velambanA cAra leka pAnAM nAma A pramANe che-(1) kAla, (2) mahAkAla, (3) aMjana ane (4) rii. prabhaMjananA cAra leka pAnA nAma nIce pramANe che, (1) kAla, (2) mahAkAla, (3) aMjana ane (4) riSTa zeSanA cAra lekapolenA nAma A pramANe che- (1) Avarta (2) vyAvata (3) nAdikAvata ane (4) mahAnandikAvata. mahASanA cAra lekapAlanAM nAma A pramANe che-(1) Avarta, (2) vyAvarta, (3) mahAnanDikAvarta, (4) nAdikAvarta. zakanA sema, yama, varuNa ane vaizravaNa, e cAra kapAle che. IzAnanA paNa sema, yama, vaiizravaNa ane varuNa A nAmanA cAra kapAle che. e ja pramANe kamazaH ekAMtarita karIne amRta paryantanA IndronA lekapAlenuM kathana ahIM karavuM joIe. vAyukumAra cAra prakAranA kahyA che--(1) kAla, (2) mahAkAla, (3) velamba ane (4) prabhaMjana deva cAra prakAranA kahyA che-(1) bhavanavAsI, (2) vAna vyattara, (3) jyotiSka ane (je vaimAnika. vizeSArtha--asurendra, asurakumArarAja camara dakSiNAIne adhipati che. tenA kapAlenAM nAma soma, yama Adi sUtrArthamAM lakhyAnusAra samajavA. bali asurendra uttarArdhane adhipati che. tenA cAra lokapAlanAM nAma sUtrA rthamAM prakaTa karavAmAM AvyAM che. amarendrane ethe lokapAla ahIM trIje loka pAla che ane balIndrane cothe lekapAla camarendrane trIjo lekapAla che eTale ke banenA trIjA ane cothA lekapAlanAM nAme UlaTasUlaTI samajavAM. e ja pramANe AgaLanuM kathana paNa samajavuM. dharaNa ane bhUtAnanda, A be nAgakumAranA Indra che. dharaNa dakSiNane ane bhUtAnanda uttarArdhane adhipati che. temanAM lekapAlanAM nAma sUtrArthamAM ApI dIdhAM che. camAra ane balinA lekapAlamAM jema trIjA ane cothA kipAlanAM nAma UlaTA sUlaTI karavAnuM kahyuM che tema ahIM paNa karavuM joIe. eTale ke dharaNane trIjo lekapAla (zailapAla) bhUtAnaMdane ceAthe lokapAla che ane dharaNane cothe lekapAla bhUtAnaMdane trIje lekapAla che. veNudeva ane veNudAli, A be suparNakumAranA Indro che. dakSiNAdhanA adhipati veNudevanA kapAlanAM nAma citra, vicitra, citrapakSa ane vicitrapakSa che. ane uttarAdhanA adhipati veNuTTAlinA lokapAlonAM nAma A pramANe che-citra, vicitra, vicitrapakSa ane citrapakSa. ahIM paNa trIjA ane cothA lokapAlanAM nAma upara mujaba UlaTA sUlaTI samajavA. harikAnta ane harisaha, A be Indro vidhutyumAranA che. harikAnta dakSiNArdhane adhipati che ane harisaha uttarArdha adhipati che. temanAM zrI sthAnAMga sUtra : 02 21 2 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leAkapAlAnAM nAma-(1) prabhu, (2) suprabha, (3) suprabhakAnta ane (4) prasakAnta che. bannenAM leAkapAleAnAM nAma sarakhAM che, paNa trIjA ane cAthA leAkapAlanAM nAmeA ulTAsulTI che. harikAntanA trIjA leAkapAlanuM nAma prabhakAnta che jyAre harisahanA cothA lekapAlanuM nAma prabhakAnta che. harikAntanA cAthA lekapAlanuM nAma suprabhakAnta che, jyAre harisahanA trIjA leAkapAlanuM nAma suprabhakAnta che. agnizikha ane agnimANuva e agnikumArAnA indro che. agnizikha dakSiNAyanA adhipati che. tenA leAkapAlA (1) tejAH (2) tejazikha, (3) teja kAnta ane (4) teja:prabha che. agnimANuva uttarAdhanA adhipati che. tenA leAkapAlAnAM nAma (1) tejA, (2) teja zikha, (3) teja:prabha ane (4) tejaHkAnta che. ahIM pazu trIjA ane cAthA leAkapAlanA kramAMka pharI jAya che. dvIpakumArAnA e IndronuM nAma pUchu ane viziSTa che. dakSiNAnA adhipati pUrNa ane uttarAnA adhipati vaziSTa che. pUnA cAra lekapAle A pramANe che--(1) rUpa, (2) rUpAMza, (3) rUpakAnta ane (4) rUpaprabha. vaziSThanA leAkapAlAnAM nAma paNa pUNunA leAkapAlA jevAM ja che. mAtra trIjA ane ceAthAnA krama krI jAya che. udadhikumArAnA e indronA nAma jalakAnta ane jalaprabha che, jalakAnta dakSiNAdhanA adhipati che ane jalaprabha uttarAnA adhipati che. jalakAntanA cAra leAkapAlAnAM nAma A pramANe che--(1) jala, (ra) jalarUpa, (3) jalakAnta ane (4) jalaprabha. jalaprabhanA leAkapAlAnAM nAma paNa jalakAntanA lAkapAlA jevA ja che. paNa trIjA ane ceAthAnA krama krI jAya che. dikakumArAnA e indronA nAma amitagati ane amitavAtuna che, amitagatinAM cAra lekapAleAnAM nAma A pramANe che--(1) tvaritagati, (2) kSipragati, (3) siMhagati ane (4)siMhavikramagati. amitavAhananA leAka pAleAnAM nAma paNa evA ja che paNa ahIM (3) siMhavikramagati ne trIjo samajavo ane (4) siMhagati te ceAtheA samajavA. vAyukumArAnA eIndronAM nAma velammu ane prabhajana che. velamba dakSiNAdhanA adhipati che ane prabhajana uttarAnA adhipati che. velammanA leAkapAlAnAM nAma--(1) kAla, (ra) mahAkAla, (3) aMjana ane (4) STi che. prabhajananA leAkapAleAnAM nAma paNu kAla, mahAkAla, riSTa ane ajana che. ahIM trIjA ane cAthA lepAlanA krama krI gayA che. stanitakumAronA e indronAM nAma ghASa ane mahAdheASa che. dheASa dakSi AdhanA adhipati che ane mahAdyAya uttarAdhanA adhipati che. ghoSanA cAra lAkapAlAnAM nAma A pramANe che-(1) Avata, (2) vyAvata, (3) nandikAvata zrI sthAnAMga sUtra : 02 213 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane (4) mahAnandIkAvarta. mahAghoSanA lokapAlanAM nAma paNa zeSanA lekapAle jevA ja che. paNa mahASanA trIjA ane cothA lekapAlanAM nAma mahAnandIkAva ane nakiAvata che. Ama trIjA ane cothA kama pharI jAya che. A rIte dasa bhavanapationAM 20 IndronA lekapAlanuM kathana karIne have zakAdinA lokapAlanAM nAma prakaTa karavAmAM Ave che- zaka saudhamakalapane Indra che. tenA cAra lekapolenAM nAma A pramANe che--(1) soma, (2) yama, (3) varuNa ane (4) vaizravaNa. trIjA sanakumAranA, pAMcamAM brahmalokanA, sAtamAM mahAzukanA ane 10 mAM prANatendranA lekapolenA nAma paNa zakanA lokapAle jevA ja che. IzAna nAmanA bIjA devalokanA IzAnendra nAmanA IndranA cAra kapAlenAM nAma A pramANe che-(1) soma, yama, (3) vaizravaNa ane (4 varuNa. pUrva prAMtariyA" ItyAdi- zaTha ane IzAna sivAyanA sanakumArathI laIne acuta paryantanA ATha indronA lekapalenAM nAme anukrame zaka ane IzAnanA lekapAlanAM nAma pramANe samajavA. eTale ke trIjAnA (sanakumAranA) cAra pAnAM nAma sema, yama, varuNa ane vaizravaNa che, mahendra (thA devalokane Indra) nA lokapAle soma, yama, vaizravaNa ane varuNa che. A rIte eka eka devalokane antarita karIne je lokapAlanAM nAma ApavAmAM Ave, te te nAme sarakhAM Ave che. jemake zakanI jema sanakumAra, brA, mahAzuka ane prANata, A cAra devakanA IndronA lekapolenAM nAma soma, yama, varuNa ane vaizravaNa che. ane mahendra, lAntaka, sahastrAra ane acutanA IndronA lekapAlonAM nAma IzAnendranA kapAle jevA che-eTale ke sema, yama, vizravaNa ane varuNa che. A rIte ekAMtare AvatA devalokanA IndronA lekapAlanAM nAma sarakhAM ja che. "raviET lAgumA" ItyAdi - vAsukamAnA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) kAla, (2) mAkAla, (3) velamba ane (4) prabhaMjana. A badhAM vAyukumAre pAtALakalazenA svAmI che. denA bhavanavAsI Adi je cAra bheda kahyA che tenuM kathana spaSTa hovAthI ahIM temanuM vadhu vivecana karyuM nathI. sU. 19 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 214 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANake svarUpakA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM devAnI sakhyA kahevAmAM AvI, te sakhyA ja pramANa svarUpa hAya che. te saMbadhane anulakSIne have sUtrakAra pramANunA svarUpanuM nirUpaNuM kare che. " cangihe vamALe vaLaze ' ItyAdi---- sUtrA-pramANunA cAra prakAra kahyA che, te prakAro nIce pramANe che--(1) dravyapramANu, (2) kSetrapramANa, (3) kAlapramANu ane (4) bhAvapramANu. TIkA-pramitine pramANa kahe che. ' pramiti ' eTale jANavuM te. jenA dvArA jANI zakAya che, te pramANu che . have tenA cAra bhedyanuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-dravyarUpa je pramANa che tene drazyapramANa kahe che. athavA iDADhi dravyathI ( padAtha thI ) je pariccheda ( jJAna-jAnakArI ) thAya che tenuM nAma dravya pramANa che jemake-daDa Adi dravyathI athavA dhanuSa AdithI zarIra AdinuM mApa jANI zakAya che, te mApa dravyapramANu rUpa gaNAya che. athavA-jIvAdi dravyanuM je pramANu che, te drazyapramANu che. athavA paramANu AdimAM paryAyanuM je pramANa che te dravyapramANu che. pradezaniSpanna ane vibhAga niSpannanA bhedathI dravyapramANu e prakAranuM kahyuM che. paramANuthI laine ananta pantanA pradezavALA dravyanuM je pramANa che, tenuM nAma pradeza niSpanna dravyapramANa che. vibhAga niSpanna draSyapramANunA nIce pramANe pAMca prakAra che-mAna, unmAna, avamAna, gaNita ane pratimAna. zera AdimAnarUpa dravyapramANa che. tenI madadathI 66 A dhAnya ATaluM che, " A prakAranuM nirNAyaka pramANu nIkaLe che. tulA-kaSa Adi unmAna rUpa hoya che. hasta, muThThI Adi rUpa avamAna hoya che. eka e Adi saMkhyA rUpa gaNita hAya che. guMjA ( karajanI ) Adi rUpa pratimAna hoya che. AkAzanuM je mApa ( dUra sudhInA hiMsAma ) che tene kSetrapramANa kahe che. te kSetrapramANunA paNa pradeza niSpanna ane vibhAga niSpanna nAmanA e leka paDe che. eka pradezAvagADhathI laIne asakhyAta pradezAvagADha pantanu je kSetra che tene pradeza niSpanna kSetrapramANa kahe che. a'gulI ( AMgaLI ) Adi je pramANa che tene vibhAga niSpanna kSetrapramANa kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 215 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayanuM je pramANa che tene kALapramANa kahe che. te kALapramANa paNa be prakAranuM che-(1) pradeza niSpanna kALapramANa ane (2) vibhAga niSpanna kALa pramANa. eka samayanI sthitithI laIne je asaMkhyAta samaya parvatanI sthiti hoya che tene pradeza niSpanna kALapramANa kahe che. tathA samaya, AvalikA Adi rUpa je kALapramANa che tene vibhAga niSpanna kALapramANa kahe che. zakA-pramANane cAra prakAra kahevAnI zI jarUra che. mAtra dravyapramANa rUpa eka ja pramANu kahevuM joIe, kAraNa ke dravyatvarUpe kSetra ane kALa paNa grahaNa thaI jAya che, tethI temanuM pramANa paNa dravya pramANamAM ja antabhUta thaI javuM joIe, chatAM ahIM alaga alaga prakAra rUpe temanI prarUpaNuM zA mATe karavAmAM AvI che? uttara-kSetra ane kALa jIvAdi dravyanA vizeSaka hovAthI temanI paryAya rUpa hoya che. tethI dravya karatAM kSetra ane kALamAM viziSTatA che. te kAraNe dravyanI apekSAe eka hovA chatAM paNa paryAyanI apekSAe te bannemAM ( dravyamAM ane paryAyamAM) bheda hoya che. A vAtane prakaTa karavA nimitte kSetra ane kALa (e bane) ne pRthaka pRthapha ( judAM judAM) pramANa kahyAM che. bhAvarUpa je pramANa che tene athavA bhAvanuM je pramANa che tene bhAvapramANe kahe che. te bhAvapramANu traNa prakAranuM kahyuM che-(1) guNa, (2) naya ane (3) saMkhyA. jIvanA jJAna, darzana ane cAritra, e guNarUpa bhAvapramANa che. pratyakSa anumAna, Agama ane upamAna te jJAnarUpa bhAvapramANa che. te pratye zraddhA rAkhavI te darzanArUpa bhAva pramANa che, ane sAvadya kAryomAMthI virati thavI tenuM nAma cAritrarUpa bhAvapramANa che. naigama Adi je naya che, te naya35 bhAvapramANa che. eka be Adi je saMkhyA che te saMkhyArUpa bhAvapramANa che. A rIte ahIM pramANanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. su. 20 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 21 6 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dikumAri mahattarikAnA nirUpaNa devAdhikAranI apekSAe have sUtrakAra dikakumArI mahattarikAonuM nirUpaNa A cAra sUtre dvArA kare che-"rAri vinAgumArI maracAno pauTrAgo" ItyAdi sUtrArtha-dikakumAri mahattarikAe cAra prakAranI kahI che-(1) rUpa, (2) rUpAzA (3) surUpa ane (4) rUpAvatI. vighukumArI mahattarikAe paNa nIce pramANe cAra prakAranI kahI che-(1) citrA, (2) citrakanakA, (3) zaherA ane (4) sautrAmaNi. devendra devarAja zakanI madhyama pariSadAmAM devenI cAra pepamanI sthiti kahI che. devendra devarAja IzAnanI madhyama pariSadAmAM devIonI cAra palyopamanI sthiti kahI che. je sU21-22 saMsAra cAra prakArane kahyo che--(1) dravyasaMsAra, (2) kSetrasaMsAra (3) kAlasaMsAra ane (4) bhAvasaMsAra che sU. 23 | sUtra 21 ane 22 ne vizeSArtha-dizAkumArIone dikumArIe kahe che. teo pradhAnatama hovAthI temane mahattarikAe kahI che. athavA dikakumArIonI je mahattarikAo che temane dikakumArI mahattarikAo kahe che. temanAM nAma rUpA, rUpAMzA, surUpa ane rUpAvatI che. te cAre cakaThIpanI madhyamAM rahe che. jyAre ahaMnta utpanna thAya che, tyAre temanI nAla vagere kApavAnuM kAma teo kare che. citrA, citrakanakA AdinA bhedathI je cAra vighukumAri kAe kahI che, teo acakadvIpanI vidizAomAM rahe che, jyAre ahaMta prabhune janma thAya che, tyAre A cAre vighukumArIe hAthamAM dIpaka laIne gIte gAtI gAtI bhagavAnanI pAse UbhI rahe che. e sU. 21 che zaka ane IzAna saMbaMdhI sUtra sugama hovAthI ahIM tene vizeSArtha ApyuM nathI. deva saMsArI hoya che, A saMbaMdhane anulakSIne sUtrakAre A saMsArasUtranuM kathana karyuM che. paribhramaNanuM nAma saMsAra che, tenA dravyasaMsAra Adi je cAra bheda kahyA che, tenuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che- jIva ane putronA pArasparika saMbaMdhanuM nAma saMsAra che. jIva jyAre pudgalenA saMbaMdha rUpa bandhanamAMthI mukta thaI jAya che tyAre tene mukta jIva kahevAya che. athavA pudgalarUpa karmanA saMbaMdhathI jIvane cAra gatiomAM je bhramaNa karavuM paDe che tenuM nAma saMsAra che. 14 rAjU pramANa je kSetra che tene trasaMsAra kahe che. athavA je kSetramAM saMsAra paribhramaNa vyAkhyAta thAya che te kSetranuM nAma kSetrasaMsAra che. ahIM kSetrarUpa adhikaraNa ane saMsArarUpa AdhecamAM apacAranI apekSAe kSetrane saMsAra zabdathI vyavahuta karavAmAM Avela che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 217 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya, AvalikA Adi rUpa kALanuM je caka nyAyathI paribhramaNa che, te kALasaMsAra che, athavA narakAdi kema ke jIvanuM papama Adi kALavizeSa yukata je paribhramaNa che, tenuM nAma kALasaMsAra che athavA je prahara Adi kALathI saMsAra-vyavahAra cAle che, te kALane paNa abhedopacArathI kALasaMsAra kahyo che. audayika Adi bhAnuM athavA varNAdi rUpa guNonuM je paribhramaNarUpa pariNamana che, te bhAvasaMsAra che. je sU. 23 ! pahelAnA sUtramAM dravyAdi saMsAranuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM, te saMsA ranI aneka naye dvArA daSTivAdamAM vicAraNA thaI che, tethI have sUtrakAra daSTivAdanuM bhedesahita nirUpaNa kare che-"nviTe divA pavjare" ItyAdi- bhedasahita dRSTivAdakA nirUpaNa sUtrArtha-daSTivAdanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) parikarma, (2) sUtra (3) pUrvagata ane (4) anuga. TIkAtha - nagamAdi nAnuM nAma daSTi che. te daSTionuM jemAM varNana che te dRSTivAda che athavA " riTTirAi " A padanI saMskRta chAyA 'daSTivAda" che. A daSTie vicAra karavAmAM Ave te dazananA svarU. panuM jemAM kathana thayuM che. evuM bAramuM aMga dRSTivAda che. te daSTivAdane parikarma AdinA bhedathI je cAra prakArane kahyuM che, te prakAranuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che--je karma gaNitAdi karmanI jema sUtrAdi grahaNa karavAnI gyatA prApta karAvavAne samartha hoya che, te karmanuM nAma parikama che. te parikarma siddhazreNikAdi rUpa che, Aju sUtra Adi 22 sUtra che. te 22 sUtra sarvadravya, sarva paryAya, naya Adi rUpa arthanuM sUcana kare che, tethI temane sUtra kahevAmAM Avela che. "pUrvagata " sarvazrata karatAM pUrve (pahelAM) karAyela zrI sthAnAMga sUtra : 02 218 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( racita ) haiAvAthI utpAda Adi 14 pUrvAne pUrva kahe che. te pUrvamAM je pata praviSTa che te zrutane pUrvazruta kahe che. ' pUrvagata ' padathI * pU` ' ja gRhIta thAya che, kAraNa ke samasta zruta pUrvamAM praviSTa che. jema hastAdi aMgamAM AMgaLI Adi aMganA samAveza thaI jAya che-" hasta " zabdathI AMgaLI Adi 'gA paNa grahaNa thai jAya che tema pU`gata padmathI pUja gRhIta thAya che. anuyoga '-sUtranA potAnA arthanI sAthe je anurUpa athavA anukULa sabadha che tenu nAma anuyAga che. A cArenu savistara varNana nandIsUtranI jJAnacandrikA TIkAmAM karavAmAM AvyuM che, te jijJAsu pAThakee tyAMthI te vAMcI letuM. // sU. 24 5 46 prAyazcitakA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM je pUgatanI prarUpaNA karavAmAM AvI, te pUgatamAM prAyazcittanI prarUpaNAnA sadbhAva hAvAthI have sUtrakAra e sUtreA dvArA prAyazcittanuM nirUpaNa kare che-" caddei pAyazcitte jAtte " ityAdi-- sUtrAprAyazcittanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) jJAnaprAyazcitta, (2) darzIna prAyazcitta, (3) cAritra prAyazcitta ane (4) vyaktakRtya prAyazcitta, prAyazcittanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che--(1) pratisevanA prAyazcitta, (2)saoNMceAjanA prAyazcitta (3) ArepaNA prAyazcitta ane (4) parikrucanA prAyazcitta " have A sUtranA bhAvArtha spaSTa karavAmAM Ave che trAyaH " eTale pApa? ane pApanA vizeAdhananuM nAma ' citta ' che. pApanu vizeAdhana (zuddhi ) jenA dvArA thAya che tenuM nAma ja prAyazcitta che. kahyuM paNa che ke-" prAya: pApaM vijJAnIyA-citta zastra vizodhanam " athavA "jenA saddabhAvane lIdhe aMtaHkaraNa potAnA mULa svarUpamAM sAmAnyataH sthira rahe che tenuM nAma prAyazcitta che. te zrI sthAnAMga sUtra : 02 219 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyazcitta anuSThAna vizeSarUpa hoya che. have tenA cAra bhedanuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-jJAna saMbaMdhI aticAronuM vizedhana karavuM tenuM nAma jJAna prAyazcitta che. darzana saMbaMdhI aticArenuM vizedhana karavuM tenuM nAma darzanaprAyazcitta che cAritraviSayaka aticAronuM vizodhana karavuM tenuM nAma cAritra prAyazcitta che. "vicattapitti " ItyAdi-gItArtha gulAghavanI paryAcanA karIne je kaMI prAyazcitta de che, te pApavizodhaka ja hoya che. evuM te prAyazcitta vyaktakRtya prAyazcitta che, kAraNa ke vyakta nAma gItArthanuM che, temanA dvArA je karaNIya hoya che tenuM nAma kRtya che. A vyaktakRtya rUpa je prAyazcitta che, tene vyaktakRtya prAyazcitta kahe che. akRtyanuM sevana karavuM tenuM nAma pratisevanA che. te pratisevanAne dUra karavA mATenI je zAstrIya pratikriyA che tenuM nAma pratisevanA prAyazcitta che. te prAyazcittanA AlecanA Adi 10 prakAra che. kahyuM paNa che ke Ajhona kinnamaLe" ityAdi. saMjanA prAyazcitta-eka jAtIya aticArane saga tenuM nAma saMjanA che. jemake zayyAtarapiMDa grahaNa karavAmAM Ave te aticAra lAge ane e ja zayyAtarapiMDa bhInA hAthe apAyo hoya te tethI paNa aticAra lAge. abhyAhuta piMDa grahaNa karavAmAM Ave ane te paNa AdhA karma deSayukta hoya te tyAM paNa eka jAtanA aticAronuM sarjana thayuM gaNAya. tenI vizuddhi nimitta je prAyazcita karavAmAM Ave che, tene sajanA prAyazcitta kahe che. ApaNuM prAyazcitta " eka ja jAtanA aparAdhanuM vAraMvAra Asevana thavAthI vijAtIya prAyazcittanuM adhyAropaNa karavuM tenuM nAma AropaNuM prAyazcitta che. eTale ke deSa mATe pahelAM amuka prakAranuM prAyazcitta ApavAmAM Ave, ane pharIthI e ja deSanuM Asevana karavAmAM Ave te bIjI jAtanuM prAyazcitta zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavAmAM Ave, te tenuM nAma ApaNuM prAyazcita samajavuM. jemake koI sAdhune amuka deSane mATe pAMca dinarAtanuM prAyazcita ApavAmAM Ave che. e ja sAdhu bIjIvAra te deSanuM Asevana kare te tene dasa dinarAtanuM prAya. zcitta ApavAmAM Ave che. trIjI vakhata e deSanuM Asevana karavA mATe 15 dinarAtanuM prAyazcitta apAya che. A pramANe cha mAsa sudhInuM prAyazcitta te laI zake che, tyArabAda vadhu samayanuM prAyazcitta (prAyazcitta nimittaka tapa) tene apAtuM nathI. kAraNa ke mahAvIra prabhunA zAsanamAM tapanI antIma sImA cha mAsa sudhInI ja kahI che. kahyuM paNa che ke "paMjApharovA" ItyAdi. A prakAranI ArapaNAthI je prAyazcitta devAmAM Ave tenuM nAma ApaNuM prAyazcita che. kAlake svarUpanA nirUpaNa parikaMcanA prAyazcitta" parikcara eTale mAyA. eTale ke dravya, kSetra, kALa ane bhAvasaMbaMdhI aparAdhane chupAvavA-je aparAdha karyo hoya temane anya rUpe prakaTa karavA tenuM nAma mAyA che. kahyuM paNa che ke mAre" ItyAdi-dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe parikuMcanAnA je cAra prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che-"ttei ji" ItyAdi-sacittAdinA viSayamAM mAyAcArIthI acittAdi rUpe kathana karavuM tenuM nAma parikuMcanA che. tenuM je prAyazcita che, tene parikuMcanA prAyazcitta kahe che. e sU. 25 che pUkti prAyazcittakALanI apekSAo ApavAmAM Ave che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra kALanI prarUpaNa kare che-"rAgni jANe ghaon" ItyAdi zrI sthAnAMga sUtra : 02 2 21 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUvAtha-kALa cAra prakArane kahyo che, te cAra prakAre nIce pramANe che - (1) pramANukALa, (2) yathAyuSka nivRttikALa, (3) maraNakALa ane (4) addhAkALa. TIkAthu-kALanuM lakSaNa "vartana" kahyuM che. kahyuM paNa che ke-"vAvavo" ItyAdi, vartanA lakSaNavALA te kALanA pramANukALa Adi cAra prakAra kahyA che. je kALanI madadathI varSazata, popama Adi jANI zakAya che te kALanuM nAma pramANukALa che. te pramANukALa divasa Adi rUpa hoya che, ane manuSya kSetramAM ja tenuM aritatva hoya che. kahyuM paNa che ke-"suviho pamALAItyAdi. "yathAyuSka nivRttikALa"--nAraka Adi paryAnuM jeTaluM AyuSya che, teTalA AyuSyanuM nAma yathAyuSka che. raudradhyAna Adi dvArA te Ayu bAMdhavuM tenuM nAma yathAyuSka nivRtti che. A yathAyuSka anusAra nArakAdi rUpa jInI je sthiti che, tene yathAyuSka nivRttikALa kahe che. athavA-je jIve je gatinA jeTalA Ayune baMdha karyo hoya teTalA pramANamAM te nArakAdi gatimAM jIvanuM je avasthAna thAya che te avasthAna kALane (te bhavasaMbaMdhI Ayusthitine) yathAyuSka nivRttikALa kahe che. A kathananuM tAtparya nIce pramANe che-- jIve je paryAyanA jeTalA Ayune baMdha karyo hoya, te paryAyamAM eTalA samaya sudhI jIvane je rahevuM paDe che, tenuM nAma ja yathAyuSka nivRttikALa che. kahyuM paNa che ke-"bars vizigo" ItyAdi. maraNakALa" mRtyune je kALa che tenuM nAma maraNakALa che. athavA maraNa-viziSTa che kALa che te maraNakALa che. athavA maraNarUpa je kALa che te maraNakALa che. kahyuM paNa che ke-"To ri ItyAdi. addhAkAla"--samaya, AvalikA Adi rUpa je kALa che tenuM nAma addhAkALa che. ahIM kALanuM vizeSaNa addhA rAkhavAnuM kAraNa e che ke varNa pariNAmamAM je kAlarUpa (kALe) varNa Ave che, tenI vyAvRtti ( nivAraNa) ne nimitte A vizeSaNa kALa sAthe javAmAM AvyuM che. A addhAkALa sUryanI kiyAthI jANI zakAya che, ane aDhI dvIpamAM ja tene sadUbhAva hoya che. te divasa Adi rUpa hoya che. kahyuM paNa che ke- "raviDiyA visi" ItyAdi. jeTalA kALa che te addhAkALa vizeSarUpa ja che, paNa ahIM cAra sthAnakane adhikAra cAlatuM hovAthI athavA ziSyabuddhinA vaizadyane mATe tene cAra prakArano kahyo che. je sU. 26 zrI sthAnAMga sUtra : 02 22 2 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudraloke pariNAmakA nirUpaNa A pramANe dravyaparyAyarUpa kALamAM caturvidhatAnuM kathana karIne have sUtrakAra paryAyAdhikAranA saMbaMdhane anulakSIne pudranA paryAyarUpa pariNAmanI caturvidhatAnuM kathana kare che -"ravide vADhAriNAme Qum" ItyAdi- sUtrArtha-bukala pariNAma cAra prakAranuM kahyuM che (1) varNa pariNAma, (2) gandha pariNAma, (3) rasa pariNAma ane (4) sparza pariNAma, TIkArtha-pula pUraNa ane galana svabhAvavALAM hoya che, ane rUpa, rasa, gandha, vaNa ane sparzavALA hoya che, tethI temane mUrta kahevAmAM AvyAM che. temanuM eka avasthAmAMthI bIjI avasthAmAM je gamana thAya che, tenuM nAma ja pariNAma che kahyuM paNa che ke-"pariNAmo -ttarAmanay ItyAdi. have pula pariNAmanA je cAra prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che. kALa Adi pAMca varNa kahyAM che. kaI paNa eka vaNanuM anya varNa rUpe pari. vAmana thaI javuM tenuM nAma varNarUpa pariNAma che. gadhu guNanA pariNamanane ganya pariNAma kahe che. jemake surabhigandhanuM durabhigadha (dudha) rUpe athavA darabhimanyanuM surabhi ganya rUpe pariNamana thavuM tenuM nAma gabdha pari. NAma che. madhurAdi rasenuM kaDavA Adi rasa rUpe pariNamana thavuM athavA kaTuka rasanuM madhurAdi rasa rUpe pariNamana thavuM tenuM nAma rasa pariNAma che. zItAdi sparzonuM uSNAdi sparzarUpe pariNamana thavuM tenuM nAma sparza pariNAma che. sU. rA jevadravyane pariNAma kA nirUpaNa ajIva dravyanA pariNAmanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra jIva dravyane pariNAmanuM nirUpaNa kare che. "mAghasu vAyu purimajhimavajJA'ItyAdi sUtrArtha-bharata ane airAvata kSetramAM pahelA ane chelA tIrthakaro sivAyanA tIrthakaroe eTale ke vaccenA 22 tIrthakaree cAturyAma dharmanI prajJApanA karI che. te cAturyAma dharmanuM ravarUpa A prakAranuM che-(1) samasta prANAtipAtathI viramaNa, (2) samasta mRSAvAdathI viramaNa, (3) samasta adattAdAnathI viramaNa ane (4) dharmopakaraNa sivAyanA samasta parigrahathI viramaNa. samasta mahAvidehamAM ahaM to bhagavatee je cAturyAma dharmanI prajJApanA karI che te cAturyAma dharma pUrvokta samasta prANAtipAta AdithI viramaNa rUpa ja che, TIkArtha--ahIM "" pada vAyAlaMkAramAM vaparAyuM che. pUrva ane pazcima pade dvArA ahIM prathama tIrthakara AdinAtha ane chellA tIrthakara mahAvIra prabhu zrI sthAnAMga sUtra : 02 22 3 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhIta thayA che, jene durgatimAM paDatAM je bacAve che, te dharma che. - sAvadya karmothI (pApayukta kAryothI ) virati thavI tenuM nAma "yama" che, te yamanuM nAma ja "yAma" che. jemAM cAra kAma hoya tene cAturyAma kahe che. cAra mahAvrata rU5 yAma ja cAturyAma che, evuM je grahaNa karavAmAM Ave che tenuM nAma AdAna che. evuM AdAna parigrAhya ( grahaNa karavA gya) padArtha che. A rIte dharmopakaraNa paNa AdAnamAM AvI jAya che, tethI AdAnamAM tene parigrahIta nahI karavAne mATe ja "raddhi pada mUkavAmAM AvyuM che. dharmopakaraNa sivAyanA padArthonuM je AdAna che tene "bahidvAdAna" bahirAdAna kahe che. tenA grahaNane caturyAma dharmamAM niSedha karyo che. mithunane parigrahamAM ja samAvI lIdhuM che, kAraNa ke aparigrahIta strI bhAgya hotI nathI, tethI strIne paNa dharmopakaraNa sivAyanI vastuomAM samAveza thAya che, te kAraNe strIne paNa cheDavA yogya kahI che. A rIte temAM pratyAkhyayatA siddha thatI hevAthI tene pratyAkhyAna karavAnA svataMtra prayAsanI AvazyakatA rahetI nathI, kAraNa ke prANAtipAta viramaNa Adi cAra yAmamAM je parigraha viramaNa nAmanuM cothuM vrata che temAM maithuna viramaNane paNa samAveza thAya che. A rIte prANAtipAta viramaNa AdinI caturvidhatAne lIdhe dharmamAM caturyAmatA ja che. "veNu" ItyAdi. ahIM "khalu" zabda vAkyAlaMkAramAM vaparAye che. samasta mahAvidehamAM ahaMnta bhagavoe A caturyAma dharmanI ja prarUpaNa karI che, e ja vAta "sarvemAWittavAtAdu viramagama" thI laIne vahivattAmiLag" ahIM sudhInA sUtrapATha dvArA pharI prakaTa karI che. pahelA ane chellA tirthaMkara sivAyanA bAvIsa tirthaMkaroe ane mahAvidehanA tIrtha kare e cAturyAma dharmanI prarUpaNa karI che, paraMtu pahelA tIrthakara AdinAtha ane chellA tIrthakara mahAvIra prabhue paMcayAma dharmanI prarUpaNA karI che. evI A je prarUpaNa che te ziSyanI apekSAe samajavI joIe, vAstavamAM te saghaLA tIrthakaroe paMcayAma dharmanI ja prarUpaNuM karI che. kAraNa ke pahelA tIrthakaranA sAdhu aju jaDa hatA, eTale ke teo prakRtinI apekSAe jaju (bhadra-saraLa) hatA paNa buddhinI apekSAe jaDa (maMda buddhivALA) hatA, te kAraNe temane dharmane avadha tha durlabha hate. antima tIrtha". karanA sAdhue prakRtinI apekSAe vaka ane buddhinI apekSAe jaDa hatA, tethI temane mATe paNa dharmapAlana duSkara hatuM. paraMtu vaccenA ajitAdi 22.tIrthakara bhagavantanA sAdhuo aju prakRtivALA ane tIvra buddhivALA eTale ke juprAjJa hatA. tethI temane mATe dharmanuM jJAna prApta karavAnuM kArya tathA dharma pAlananuM kArya sulabha hatuM. tethI ja dharmanA be prakAra paNa kahyA che-(1) caturyAma dharma ane (2) paMcayAma dharma. kahyuM paNa che ke-"purimA ug " ItyAdi sU. 28 zrI sthAnAMga sUtra : 02 2 24 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durgati-sugatirUpa pariNAmoM ke evaM durgata-sugata ke bhedoM kA nirUpaNa prANAtipAta Adine parityAga karanAra manuSya durgatimAM jAya che, tethI sugativALA jIvane surata ane durgativALA jIvane durgata kahe che. tethI have sUtrakAra durgati ane sugati rUpa pariNAmenA bhedonuM ane durgata ane suratanA bhedanuM nirUpaNa cAra sUtre dvArA kare che. vattA suno jattAvoItyAdi- sUtrArtha-durgati cAra kahI che--(1) nairayika durgati, (2) tiryanika durgati, (3) manuSya durgati, ane (4) deva durgati. cAra sugati kahI che-(1) siddha sugati, (2) deva sugati, (3) manuSya sugati ane (4) sukula pratyAyAti. cAra durgata kahyA che-(1) narayika durgata, (2) tiyanika durgA, (3) manuSya durgata ane (4) deva durgata cAra sugata kahyA che-(1) siddha sugata, (2) deva sugata, (3) manuSya sugata ane (4) sukula pratyAyAta surata vizeSArtha je gati nindrita che, temane durgati kahe che. nairayika saMbadhI je gati che tene nairavika durgati kahe che. sUkara (svara) Adi nimAM janma dhAraNa karavAnI apekSAe tiryanine durgatirUpa kahI che. akarmabhUmi AdimAM janmanI apekSAe manuSyagatine paNa durgatirUpa kahI che. kiviSikAdi devAmAM janmanI apekSAe devagatine paNa durgatirUpa kahI che. prazasta gatienuM nAma sugati che, tenA cAra prakAranuM spaSTIkaraNa - siddhapada prAptirUpa je gati che, tenuM nAma siddha sugati che. Indrava pada prAptirUpa je gati che tenuM nAma deva sugati che. karmabhUmimAM avatarita thaIne Arya dezamAM manuSyabhavanI prApti thavI tenuM nAma manuSya sugati che. devalokamAMthI cavIne IphavAku Adi uttama vaMzamAM manuSya rUpe je janma prApta thAya che tene sukula pratyAyAti kahe che. zaMkA-sukula pratyAyAtine manuSya sugatimAM samAveza thaI jAya che, kAraNa ke sukula pratyAyAti manuSya sugati rUpa ja hoya che. chatAM ahIM temane alaga alaga sugatirUpa zA mATe kahela che? uttara-manuSya sugati karmabhUminA Arya dezamAM manuSyabhava grahaNa karavA rUpa hoya che, tethI sAdhAraNa jI paNa tenI prApti karI zake che. paranta zrI sthAnAMga sUtra : 02 225 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukula-pratyayAtine sadubhAva te tIrthaMkara Adi viziSTa jIvamAM ja saMbhavI. zake che. sAdhAraNa mAM saMbhavI zakatuM nathI. A rIte sukula pratyAyAti ane manuSya sugatimAM bhinnatA samajavI. "varAra phugAItyAdi durgativALA je jIve che temane durgata kahe che. tenA nairayika dugata Adi je cAra bheda kahyA che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-je jIva narayika rUpa durgativALe che tene narayika dUta kahe che. sUvara Adi tiryAnika durgativALA jIvane tiryanika darzata kahe che. rogAdithI grasta thavAne kAraNe athavA nIca kuLamAM utpanna thavAne kAraNe manuSya jIva paNa manuSya durgata hoI zake che. diviSika Adi paryAyamAM rahelA dene deva durgata kahe che. vattA yuga" ItyAdi sugatimAM gayelA jIvone sugata kahe che. tenA siddha sugata Adi cAra prakAra che. siddharUpa sugati jemaNe prApta karI che, temane siddha sagata kahe che. ahIM "thAvat " padathI deva sugata ane manuSya sugata grahaNa karavA joIe. A banne padane tathA sukula pratyAyAtine bhAvArtha sugama hevAthI ahIM temanuM vadhu vivecana karyuM nathI. te sU. 29 che kSayake pariNAmo ke kamakA nirUpaNa uparanA sUtramAM siddha sugatanI vAta karavAmAM AvI che. AThe prakAranA karmonA kSayathI ja jIva siddha saMgata banI zake che tethI have sUtrakAra kSaya pariNAmanA kamanuM nirUpaNa kare che- "paDhamAmaLiNa cattA itA" ityAdi sUvAtha-prathama samaya jinanA cAra karmA ze kSINa thAya che. te cAra karmAnAM nAma A pramANe che-(1) jJAnAvaraNIya, (2) darzanAvaraNIya, (3) mehanIya ane (4) antarAyika. utpanna thayelA jJAna ane darzanane dhAraNa karanAra ahaMta jina kevalI nIcenA cAra karmAzenuM vedana kare che-(1) vedanIya, (2) AyuSka, nAma ane (4) zetra prathama samaya siddhanA nIcenA cAra karmAze eka sAthe kSINa thAya che--(1) vedanIya, (2) AyuSka, (3) nAma ane (4) getra vizeSArtha-jinapadanI prAptine prathama samaya jene che evA jinane prathama samaya jina kahe che. sAgI kevalI evA prakAramAM gaNuM zakAya che, te prathama samaya jinanA A cAra prakAranA karmozene kSaya thAya che--(1) jJAnAvaraNIya, (2) darzanAvaraNIya, (3) mehanIya ane (4) AntarAyika. sAmAnya karmanA je bheda che temanuM nAma karmAza che. AvaraNanA kSayane kAraNe prakaTa thayelA jJAna ane darzananA dhAraka ahIMta jina kevalI nIcenA cAra zrI sthAnAMga sUtra : 02 2 26 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamanuM vedana kare che--(1) vedanIya, (2) AyuSka, (3) nAma ane (4) gotra jenAthI jIvene sukhaduHkhane anubhava thAya che te kamanuM nAma vedanIya kama che. je karmane lIdhe bhavadhAraNa kare paDe che te kamane AyuSka karma kahe che. anyane kaI padArtha samajAvavA nimitte je saMjJA karAya che tenuM nAma nAmakarma che. ahIM kArya kAraNamAM abhedepacAranI apekSAe nAmane karma karyuM che. eTale ke viziSTa gati-jAti AdinI prApti jenA dvArA jIvane thAya che, te karmane nAma karma kahe che. IvAku Adi kuLanI prApti thavAnA kAraNabhUta je kama che tene getra kama kahe che. kAryakAraNamAM abhedepacAranI apekSAe ahIM tene getrakarma rUpe pratipAdana karavAmAM AvyuM che. "kacaramasiddhara" ityAdi- prathama samaya siddhanA uparyukta cAra karmAzo eka sAthe naSTa thAya che, eTale ke je samaye siddhatvanI prApti thAya che e ja samaye karmakSaya paNa thAya che. A rIte siddhatva ane karmakSayamAM yugapatA (ekI bhAva) bane eka sAthe thavAne kAraNe saMbhavI zake che. te sU. 30 che hAsya, kAraNakA nirUpaNa siddha karatAM viparIta hoya evAM jIvane asiddha kahe che. asiddha jImAM hAsyAdika vikArone sabhAva hoya che. tethI have sUtrakAra te hAsyAdika vikAranAM kAraNenuM nirUpaNa karavA mATe "raDhuiM TALe hAkuMvarI" ItyAdi sUtranuM kathana kare che-nIcenA cAra kAraNene lIdhe hAsyanI utpatti thAya che--(1) vidUSaka AdinI hAsyajanaka ceSTAo jevAthI, (2) hAsyajanaka bhASAne pravega karavAthI, (3) anyanA dvArA kathita hAsyajanaka vacananuM zravaNa karavAthI ane (4) vidUSaka AdinI ceSTAone ke temanAM vAkyone yAda karavAthI A rIte darzana, bhASaNa, zravaNa ane smaraNarUpa cAra kAraNothI hAsya utpanna thAya che. e . 31 | zrI sthAnAMga sUtra : 02 2 27 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTAMta dArbhrAntika pUrvaka antarasUtrakA nirUpaNa have sUtrakAra STAnta ane dArbhrAntikanA pradarzanapUrvaka antarasUtranuM kathana kare che. " paNanvine aMtare vaLatte " ItyAdi " che aMtaranA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) kANAntara, (2) pamA ntara, (3) leAhAntara ane (4) prastarAntara setu' nAma atara che. e kANo vaccenu' je aMtara che. tene kANAntara kahe jemake mAvaLa Adi vRkSanA ane candanAdi vRkSanA e kAcho vaccenA aMtarane ahIM kASThAntara kahevAmAM AvyuM che. pakSma ( ruvAMTI ) vaccenA aMtarane padmAntara kahe che. jemake AkaDA smAdinA resA ane UMTa, bakarI AdinI ruMvATI vacce je aMtara hAya che tene pakSmAntara kahe che. 66 lAhAntara " eka leADhu khaDagarUpa hoya che ane khIjuM lenDru' kaTArarUpa hAya che, A prakAranA lADhAnu je paraspara vaccenu' je aMtara che tene lehAntara kahe che, *t prastarAntara " prastara ( paDa ) vaccetu je atara che tene prastarAntara kahe che. jemake jamInanuM eka prastara paNa AdirUpa hAya che, te khIjuM prastara USara prastararUpa hoya che. A pramANe STAnta sUtranuM kathana karIne have sUtrakAra dAntika sUtranu kathana kare che " vAmana " ityAdi- e ja pramANe puruSanuM ane strInu a'tara paNa cAra prakAranu hAya che. (1) je satpuruSa hoya che te khAvaLa AdithI bhinna evAM caMdana samAna DAya che ane je kApuruSa hAya che ( kAyara puruSa ) hAya che. te caMdanAdithI bhinna zrI sthAnAMga sUtra : 02 228 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evAM bAvaLa samAna hoya che tathA keI eka puruSa je audArya Adi guNethI yukta hoya che, te caMdana samAna hoya che, paNa je parapIDanAdi dukhethI yukta hoya che te bAvaLAdinA je hoya che. A rIte A bane puruSa vaccenA aMtarane kASThAntara samAna kahevAmAM AvyuM che. A rIte eka puruSanuM bIjA puruSathI aMtara (banne vacce taphAvata) prakaTa karavAmAM AvyuM che. "pakamAntara samAna puruSa" je puruSa karuNA Adi guNavALo hoya che te arthatUlAda samAna gaNAya che eTale ke AkaDA vagerenA resA samAna gaNAya che, paNa je puruSa kaThera hoya che tene UMTa, bakarI AdinAM pakSama ( rAmasaMvATI) samAna gaNAya che. lehAntara samAna puruSa"--je puruSa parISaha ane upasarga Adi sahana karavAmAM sahiSNu hoya che, evA puruSane khaDagAdi leha samAna kahyo che. je puruSa parISaha, upasarga Adi sahana karavAne samartha hete nathI, evA kAyara svabhAvanA puruSane kiTTa leha samAna kahyo che, prastAntara samAna puruSa"--je puruSa Ama auSadhi Adi labdhi. othI yukta hoya che tene sparzamaNi prastara samAna kahe che, paNa dInatA, dAridraya, AdithI yukta hoya evA manuSyane USara prastara samAna kahyo che. eja pramANe eka strI ane bIjI strI vaccenuM anAra paNa samajavuM. | sU. 32 bhedasahita mRtakakA nirUpaNa have puruSa vizeSanA antaranuM nirUpaNa karavA nimitte sUtrakAra bhUtakanA cAra bhedanuM nirUpaNa kare che. "vattA mar '' ItyAdi zataka (nekara) nA cAra prakAra kahyA che-divasa bhUtaka, (2) yAtrA bhUtaka (3) uccatA bhataka ane (4) kavADa bhUtaka. cAra prakAranA puruSe kahyA che, (1) sapaMkaTa pratisavI, ne pracchanna pratisevI, (2) pracchanna pratisavI, ne saMprakaTa zrI sthAnAMga sUtra : 02 229 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratisevI, (3) sa'prakaTa pratisevI, pracchanna pratisevI (4) ne sa'prakaTa pratisevI nA pracchanna pratisevI. vizeSA '' -- priyante kRtimRttA '' jeo pAkhya hAya che, kama kara hoya che temane bhUtaka kahe che. bhRtakanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-- (1) divasa bhUtaka--dararAjanuM mahenatANu' ( rAjI ) nakkI karIne kAma karavAne mATe je nAkara rAkhavAmAM Ave che tene divasa bhUtaka kahe che. te mAtra divase ja kAma kare che, te kAraNe tene divasa bhRtaka kahe che. (2) yAtrA bhUtaka--paradezanI yAtrA vakhate je nAkarane yAtrAsamaya sudhI nAkarIe rAkhavAmAM Ave che tene yAtrAbhUtaka kahe che. paradeza jAya tyArathI svadezamAM pAchA phare tyAM sudhInA samaya sudhI ja A nAkara rAkhavAmAM Ave che. (3) uccatA bhRtaka--amuka samayane mATe ja amuka pagAra nakkI karIne je nAkara rAkhavAmAM Ave che tene uccatA bhRtaka kahe che. (4) kannADa bhutaka--" jo tuM ATalA samayamAM ATalI jamIna khAdI ApIza, teA tane ATaluM mahenatANuM ApIza " A prakAranI zarata karIne jene kAme caDAvavAmAM Ave che evA nekarane kavADa bhataka kahe che. kahyuM paNa che ke-- visamacatro 3 dhRva ' ityAdi 6 1 kuvADa A zabda gAmaThI bhASAmAM vaparAya che. niyata samayamAM niyata vetana laIne niyata pramANavALI bhUmine kheI ApanAranA te vAcaka che. " A rIte laukika puruSa vizeSanA antaranuM nirUpaNu karIne have sUtrakAra leAkeAttara puruSanA antaranuM nirUpaNa kare che-- " cAriptinAcA '' ityAdri-A sUtra dvArA je cAra puruSa prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che-- (1) " saMpratisevI-no pracchannattiNevI "--je prakara rIte-sAdhu AdinI samakSa akalpya bhaktapAnAdikanuM sevana karanAre hAya che, paNa pracchanna (chUpI) rIte tenu pratisevana karanArA hatA nathI, evA puruSane A pahelA prakAramAM gaNAvI zakAya che, eve puruSa ubhayaakanA bhayathI vihIna heAya che. karNa puruSa evA hoya che ke je pracchannarUpe akalpya AhArAdinuM pratisevana karanArA hAya che, paNa prakaTamAM tenu sevana karatA nathI, A khInne vikalpa che. (3) kAi puruSa evA hAya che je prakaTa rUpe paNa akalpya AhArAdinuM sevana kare che ane pracchanna rUpe paNa tenu pratisevana kare che. A prakAranA puruSane trIjA prakAramAM gaNAvI zakAya che. (4) kAi puruSa evA hAya che ke je prakaTa rUpe paNu akalpya AhArAdinu pratisevana karatA nathI ane pracchanna rUpe zrI sthAnAMga sUtra : 02 230 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa tenuM sevana karatuM nathI, kAraNa ke e puruSa AtmArtha hoya che. A cAre bhAMgAomAMthI bhAMge zuddha che. je sU. 33 che devatvakA nirUpaNa pUrvokta ceAthA bhAMgAne pAlaka puruSa devatvane prApta kare che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra devavaktavyatA viSayaka sUtrenuM kathana kare che. ramANa mayurakumALo" ItyAdi- savArtha--asurendra asurakumArarAja camaranA sema nAmanA kapAlane cAra agramahiSIo che. temanAM nAma A pramANe che-(1) kanakA, (2) kanakalatA, (3) citraguptA ane (4) vasundharA. camaranA yama, vaizravaNa ane varuNa nAmanA bIjA traNa lekapAlonI amahiSIonA viSayamAM paNa evuM ja kathana samajavuM. recanendra vairacanarAya balinA sema nAmanA lekapAlane cAra agra mahiSIo che, temanAM nAma A pramANe che-(1) mitrA, (2) subhadrA, (3) vidyuta ane (4) azanI. balinA yama, vaizravaNa ane varuNa nAmanA bIjA traNa lokapAlanI amahiSIonA viSayamAM paNa evuM ja kathana samajavuM. nAgakamarendra nAgakumArarAya dharaNanA lekapAla kAlapAla mahArAjane cAra amahiSIo che. temanAM nAma A pramANe che-(1) azekA, (2) vimalA, (3) suprabhA ane (4) sudazanA. dharaNanA zaMkhapAla paryantanA bIjA traNa lekapAlenI agamahiSIo viSe paNa A prakAranuM ja kathana samajI levuM. nAgakumArendra nAgakumArarAya bhUtAnandanA kAlapAla nAmanA lokapAlanI cAra agramahiSIonAM nAma A pramANe che-(1) sunandA, (2) subhadrA, (3) sujAtA ane (4) sumanA. bhUtAnandanA zilapAla paryaMtanA bIjA traNa leka zrI sthAnAMga sUtra : 02 2 31. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlanI amahiSIo viSe paNa e ja pramANe kathana samajavuM, ahIM paryanta" padathI kelipAla ane zaMkhapAla nAmanA be lokapAla grahaNa karavA joIe, e ja pramANe gheSa paryantanA samasta dakSiNendronA lekapAlanI agra mahiSIonuM kathana ahIM karavuM joIe. e ja pramANe mahAghoSa paryantanA uttarArdhanA IndronA lekapAlanI agnamahiSIonuM kathana paNa ahIM karavuM joIe. pizAcendra pizAcarAja kALanI cAra agramahiSIonAM nAma A pramANe che--(1) kamalA, (2) kamalaprabhA, (3) utpalA ane (4) sudarzanA. e ja pramANe mahAkALanI agnamahiSIe viSe paNa samajavuM. bhUte bhUtarAya surUpanI cAra amahiSIonAM nAma A pramANe che-(1) rUpAvatI, (2) bahurUpa (3) surUpa ane (4) subhagA. pratirUpanI amahiSIo viSe paNa evuM ja kathana samajavuM. yakSendra yakSarAja pUrNabhadranI cAra amahiSIonAM nAma A pramANe che-(1) putrA, (2) bahuputrikA, (3) uttama ane (4) tArakA e ja prakAranuM kathana mANibhadranI amahiSIo viSe paNa samajavuM. rAkSasendra rAkSasarAja bhImanI cAra amahiSIonAM nAma A pramANe che--(1) padmA, (2) vasumatI, (3) kanakA ane (4) ratnaprabhA. mahAbhImanI agramahiSIo viSe paNa evuM ja kathana samajavuM. kinarendra kinnararAya kinnaranI cAra agramahiSIonAM nAma A pramANe che (1) avasA, (2) ketumatI, (3) ratisenA ane (4) ratibhA. evAM ja kipuruSanI cAra agramahiSIonAM nAme paNa samajavA. | kiMjusapendra jhiMpuruSarAya puruSanI cAra agnamahiSIonAM nAma A pramANe che-(1) rahiNa, (2) navamikA, (3) hI, ane (4) puSpAvatI. mahApuruSanI agramahiSIonAM paNa e ja pramANe nAme samajavA. mahAragendra mahAragarAya atikAyanI cAra agramahiSIonAM nAma A pramANe che-(1) bhuja, (2) bhujagAvatI, (3) mahAkachA, ane (4) skuTA e ja pramANe mahAkAyanI agramahiSIo viSe paNa samajavuM. zrI sthAnAMga sUtra : 02 23 2 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gadhareMdra gaMdharvarAya gItaratinI cAra agramahiSIonAM nAma nIce pramANe che-(1) sughoSA, (2) vimalA. (3) susvarA ane (4) sarasvatI, eja pramANe gItazayanI agramahiSIo viSe paNa samajavuM. jayetiSendra jotiSarAja candranI cAra agramahiSIonAM nAma A pramANe che-(1) candraprabhA, (2) jyotsanAbhA, (3) aciMmAMlI ane (4) prazaMkarA. aMgAraka (maMgala) nAmanA mahAgrahanI cAra agramahiSIonAM nAma A pramANe che-(1) vijayA, (2) vijayantI, (3) jayantI ane (4) aparAjitA, evuM ja kathana bhAvaketu Adi samasta mahAgrahanI agramahiSIo viSe paNa samajavuM. devendra devarAja zakranA lokapAla sema mahArAjanI cAra agramahiSIonAM nAma A pramANe che-(1) rahiNI, (2) madanA, (3) citrA, ane (4) samA. e ja pramANe vaizravaNuM paryantanA e lokapAlonI agramahiSIo viSe paNa samajavuM. devendra devarAja IzAnanA lokapAla sema mahArAjane cAra agramahiSIo che. temanAM nAma A pramANe che-(1) pRthivI, (2) rAtrI, (3) rajanI ane (4) vidyuta. temane varuNa paryantanA bIjA traNa kapAlonI agramahiSIo viSe paNa evuM ja kathana samajavuM. | sU. 34 uparyukta devatvanI prApti vikRtinA tyAgathI thAya che. tethI have sUtrakAra traNa sUtra dvArA vikRtinuM svarUpa prakaTa kare che. "rAri ravivo YonttAma" ItyAdi- vikRtike svarUpanA nirUpaNa gerasa vikRti cAra kahI che-dUdha, dahIM, ghI ane mAkhaNa. neha vikRti paNa cAra kahI che-tela, ghI, vasA (caba) ane navanIta (mAkhaNa) cAra mahAvikRti kahI che-madha, mAMsa, madya ane mAkhaNa. gosa zabda rUDhigata rUpe gAya, bheMsa AdinA dugdhAdi rasane vAcaka che. "TaraH" "gAyane je rasa tenuM nAma gerasa" evI vyutpatti dvArA prApta thate artha ahIM levAnuM nathI. gerasa rUpa je vikRti che tenuM nAma gorasa vikati che. te gorasa vikRti dUdha Adi rUpa che. neha vikRtinA prakAramAM ja "vaphA" zabda para AvyuM che tene artha "catna thAya che. sU. 35 have sUtrakAra kUTAgArane ane kUTAgArazAlAne daSTAnta rUpe ane puruSa tathA strIne dASTratika rUpe prakaTa karavAnA hetuthI cAra sUtronuM kathana kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ draSTAMta aura dArTAblika sahita kUTAgAra AdikA nirUpaNa "vAri hajAra pUchAttA ItyAdi- sUtrArtha-kUTAgAranA cAra prakAra kahyA che-(1) koI kUTAgAra evuM hoya che ke je prAkAra (keTa) AdithI veSTita hoya che ane jenA dvArAdi paNa baMdha rahe che. (2) kaI kUTAgAra evuM hoya che ke je prakAra AdithI veNita hoya che paNa tenA dvArAdi baMdha hatAM nathI. (3) keI kUTAgAra evuM hoya che ke je. prAkAra AdithI veSTita hetu nathI paNa tenAM dvArAdi baMdha hoya che. (4) koI kaTAgAra evuM hoya che ke je prAkArAdithI veSTita paNa hovuM nathI ane tenA dvArAdi paNa baMdha hatAM nathI e ja pramANe cAra puruSa jAta kahI che-(1) gupta gupta, (2) gupta agupta, (3) agupta gupta ane (4) agupta agupta cAra kaTAgArazAlAo kahI che-(1) guptA dvArA, (2) guptA agupta dvArA, (3) aNumAM guptadvArA ane (4) aguptA aguptadvArA zikharayukta gRhanuM nAma kUTAgAra che. je kUTAgAra prAkAra (keTa) AdithI pariveSTita hoya che ane jenAM dvAra paNa baMdha hoya che evA te kuTAgArane gata gupta rU5 pahelA prakAramAM mUkI zakAya che. e ja pramANe bAkInA traNa bhAMgAe paNa jAte ja samajI zakAya evAM che. kUTAgAranAM jevAM cAra prakAra kahyAM che, evAM ja cAra prakAranA puruSo paNa hoya che. (1) koI puruSa e hoya che ke je vastrAdithI AcchAdita hovA chatAM paNa jitendriya hovAthI AtmarakSaka hoya che. athavA kaI puruSa e heya che ke je kALanI apekSAe pahelAM paNa gupta (guptendriyavALe ) hoya che ane hAlamAM paNa gupta hoya che. bAkInA traNa bhAgAonuM kathana paNa A prathama bhAMgAne AdhAre samajI zakAya evuM che. " sattAri hajAra ItyAdi. zikharanA je je zAlAone AkAra hoya che tene kUTAgAra zAlAe kahe che. evI kUTAgAra zAlAe zikharonA AkAra jevA gRhavizeSa rUpa hoya che. kUTAgAra zAlAonI jema strIo paNa cAra prakAranI hoya che. eTale ke jema koI eka kUTAgArazAlA prAkAra AdithI zrI sthAnAMga sUtra : 02 234 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariveSTita paNa hoya che ane baMdha dvAravALI paNa hoya che, tema kaI strI evI hoya che ke je parivAra AdithI veSTita hoya che, athavA gharanI aMdara rahe che, athavA suMdara suMdara vastrothI AcchAdita rahe che athavA gUDha svabhAvavALI hoya che. evI te strI gupta strI kahevAya che, ane te strI anucita AcaraNa dvArA nivartita IndriyavALI paNa banelI hoya te tene guNendriyA paNa kahI zakAya che. A guphA guptarUpa pahelo vikalpa samaja, bAkInA je traNa bhAMgAe che temane bhAvArtha paNa A prathama bhAMgAne AdhAre samajI le. bIjo bhAga-guptA aguptendriyA, trIjo bhAgo-agatA guptendriyA ane the bhAga-agama aguptendriyA. e sU. 36 che dAnika strI sUtrakA nirUpaNa Indriye avagAhanAvALI hoya che, tethI have sUtrakAra avagAhanAnuM nirUpaNa kare che. " jaa irit quar" ItyAdi- sUtrArtha-avagAhanA cAra prakAranI kahI che- (1) dravyAvagAhanA, (2) kSetrAvagAhanA, (3) kAlAvagAhanA ane (4) bhAvAvagAhanA. TIkArya-jInuM jemAM rahevAnuM thAya che athavA che jene Azraya kare che te avagAhanA che. avagAhanAne bhAvArtha zarIra che. te avagAhanAnA dravyAvagAhanA Adi je cAra bheda kahyA che temanuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-dravyane Azrita karIne je avagAhanA thAya che tene vyAvagAhanA kahe che. kSetranI apekSAe je avagAhanA thAya che tene kSetrAvagAhanA kahe che. kALanI apekSAe je avagAhanA thAya che tene kAlAvagAhanA kahe che. ane bhAvanI apekSAe je avagAhanA thAya che tene bhAvAvagAhanA kahe che. dravyAvagAhanA ananta dravyarUpa hoya che, kAlAvagAhanA asaMkhyAta samayanI sthiti rUpa hoya che. kSetrAvagAhanA asaMkhyAta pradezAvagADha rUpa hoya che, ane bhAvAvagAhanA varNAdi ananta guNarUpa hoya che. je sU. 37 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 235 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJamikA nirUpaNa A avagAhanAnuM prajJaptimAM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. tethI have sUtrakAra cAra prajJaptionuM nirUpaNa kare che. "rAri vIro" ItyAdi- sUtrArtha-A cAra prajJaptine aMgabAhya kahI che. jemake (1) candra prApti, (2) sUra prajJapti, (3) jaMbUdvIpa prajJapti ane (4) dvIpasAgaraprajJapti. TIkAI-"aMgabAhya" A padane bhAvArtha nIce pramANe che-AcArAMga Adi agamAM jemane samAveza thato nathI evI prajJaptione aMgabAhA prajJaptie kahI che. candra prajJapti Adi cArane AcArAMgAdithI pRthakbhUta kahI che. athavA artha-padArthane bedha jyAMthI prakarSa rUpe thAya che, tenuM nAma prajJapti che. ahIM je cAra prajJapti kahI che temAMthI candraprajJapti kAlikakRta rUpa che, tathA sUraprajJapti prakIrNarUpa che. jambudvIpa prajJapti ane dvIpasAgara prajJapti, e bane prajJapriye pAMcamAM ane chaThThA aMganA upAMgarUpa che. je ke vyAkhyAprajJapti paNa pAMcamI che, paNa te aMgapraviSTa che, tethI ahIM tene grahaNa karavAmAM AvI nathI. prathama prajJapti ane dvitIyaprajJapti, e be prajJaptie prakIrNa che. trIjI ane cethI prajJapti pAMcamA ane chaDrA aMganA upAMgarUpa che. sU. 38 che zrI jainAcArya- jaina dharma divAkara-pUjya zrI ghAsIlAla muni viracita sthAnAMga sUtranI TIkAthanA cothA sthAnakane pahelo uddeza samApta che 4-1 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 236 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratisalIna aura amatisalInakA nirUpaNa cothA sthAnakane bIjo uddezaka- catusthAnanA pahelA uddezAnI prarUpaNA pUrI thaI. have sUtrakAra bIjA udezAnI prarUpaNAne prAraMbha kare che. pahelA uddezA sAthe A udezAne A prakArane saMbaMdha che-pahelA uddezAmAM jIvAdi dravya ane temanI paryAnuM cAra sthAnakanI apekSAe nirUpaNa karavAmAM AvyuM che A uddezAmAM paNa temanuM ja cAra cAra sthAnakene AdhAre nirUpaNa karavAmAM Avaze pUrvasUtra sAthe ahIM A prakArane saMbaMdha che-pahelA sUtramAM prajJaptionuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM. te prajJaptio pratisaMlIne dvArA jANI zakAya che. tethI have sUtrakAra pratisalInenuM tathA temanAthI viparIta evAM apratisalInuM cAra sUtro dvArA nirUpaNa kare che. "vAri vahiiDhInA pattA" ItyAdi cAra prakAranA pratisalIne kahyA che-(1) koi pratisalIna, (2) mAna pratisaMlIna, (3) mAyA pratisaMlIna ane (4) lebha pratisaMlIna, e ja pramANe cAra prakAranA apratisaMlIne kahyA che-(1) koi apratisalIna, (2) mAna apratisalIna, (3) mAyA apratisalIna ane (4) lebha apratisaMlIna. A prakAre paNa cAra pratisalIna kahyA che-(1) manaH pratisaMlIna, (2) vAku pratisaMlIna, (3) kAya pratisaMlIna ane (4) Indriya pratisaMlIna. e ja pramANe cAra prakAranA asaMlIne nIce pramANe kahyA che-(1) manaH apratisaMlIna Adi Indriya apratisalIna paryantanA cAra prakAre samajavA. TIkAIeka vastu pratyethI AtmAne vALI lenArane pratisaMsIna kahe che. je mANasa udita thayelA krodhane viphala karI nAkhe che athavA tenA udayane nirodha karI nAkhe che tene koI pratisaMlIna kahe che kahyuM paNa che ke vAvaniroNo ItyAdi-kakSAnA udayane nirodha kara athavA udaya prApta kaSAyAne viphala karavA tenuM nAma kaSAya saMlInatA che. A prakAranuM kathana mAna, mAyA ane lebha viSe paNa samajavuM. vattA parisaMkaLA" ItyAdi. apratisalInanA-krodha apratisaMlIna Adi cAra prakAra kahyA che. udaya prApta kaMdhane nirodha nahIM karanArane ke apratisaMlIna kahe che. e ja pramANe bAkInA traNa apratisaMlInane bhAvArtha paNa jAte ja samajI le. zrI sthAnAMga sUtra : 02 237 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * rattara parivaMchInA" ItyAdi-pratisalInanA manaH pratisaMlIna Adi je cAra bheda kahyA che tenuM spaSTIkaraNa-kuzala mananA udIraNathI ane akuzalA mananA nigrahathI jeNe pitAnA manane pratisalIna karI dIdhuM che, tene "pratisaMbhInamanA kahe che. e ja pramANe vacana ane kAyane viSe paNa samajavuM. Indriya pratisalIna e che ke je mane ane amaneza zabdAdi viSayomAM rAga zreSane nivAraka heya che. kahyuM paNa che ke- "apasarathANaniroDo" ItyAdi. e ja pramANe bAkInI IndrimAM paNa pratisalInatAnI vyAkhyA samajI levI. "rattA gaparisaMDhAnAItyAdi-apratisalInanA manaH apratisaMlIna Adi cAra bheda kahyA che, te cAra bhedanuM spaSTIkaraNa A pramANe che - je manane samyak prakAre nirodha ( nigraha) karavAthI rahita hoya che, tene manaH apratisaMsIna kahe che. e ja prakAranuM kathana vAku, kAya ane indriyonA nirodha vize paNa samajI levuM joIe. e sU. 39 che dInake svarUpanA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM je apratisalIna kahevAmAM AvyA, te te dIna ja hoya che. tethI have sUtrakAra caturbhagI dvArA dInanuM nirUpaNa karavA mATe 17 sUtranuM kathana kare che. "ttA purijhAyA guLA" ItyAdi - sUtrArtha-cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dIna, (2) dIna adana, (3) adIne dIna ane (4) adIna adIna ! 1 cAra prakAranA puruSa kahyA che(1) dIna dIna pariNata, (2) dIna adIna pariNata, (3) adIna dIna pariNutA ane (4) adIna adAna pariNata.2 zrI sthAnAMga sUtra : 02 238 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSajAta cAra prakAranI kahI che-(1) dIna dInarUpa,(2) dIna adInarUpa, (3) adIna dInarUpa ane (4) adIna adInarUpa 3 : puruSajAta cAra kahI che-(1) dIna dIna manavALe, (2) dIna adIna manavALo, (3) adIna dIna manavALe ane (4) adIna adIna manavALe. . 4 cAra prakAranA puruSa kahyA che-dIna dIna saMka9pavALe, (2) dIna adIna saMkalpavALe, (3) adIna dIna saMka95vALe ane (4) adIna adIna saMkalpa vALo. 5 cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dIna prajJAvALe, (2) dIna adIna prajJAvALe, (3) adIna dIna prajJAvALe ane (4) adIna adIna prajJAvALA. . 6. cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dIna daSTivALa, (2) dIna adIna dRSTivALe, (3) adIna dIna daSTivALe ane (4) adIna adIna daSTivALA 7. cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dIna zIlAcAravALe, (2) dIna adIna zIlAcAravALe, (3) adIna dIna zIlAyAravALo ane (4) adIna adIna zIlAcAravALe 8. cAra prakAranA puruSa kahyA che (1) dIna dIna vyavahAravALe, (2) dIna ahIna vyavahAravALe, (3) adIna dIna vyavahAravALe ane (4) adIna adIna vyavahAravALe che 9. cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dIna parAkramavALe, (2) dIna adIna parakamavALe, (3) adIna dIna parAkramavALe, (4) adIna dIna parAkramavALe ane (4) adIna adIna pAkamavALo ! 10 cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dIna vRttivALe, (2) dIna adIna vRttivALe, (3) adIna dIna vRttivALe, ane (4) adIna adIna vRttivALe ( 11 cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dIna jAtivALo, (2) dIna adIna jAtivALo, (3) adIna dIna jAtivALe ane (4) adIna adIna jAtivALa 12. cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dIna bhAvI, (2) dIna adI bhASI, (3) adIne dIna bhASI ane (4) adIna adIna bhASI 13 cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dInAvabhASI, (2) dIne ahInAvabhASI, (3) adIna dInAvabhASI ane (4) adIna adInAvabhASI 14 cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dIna sevI, (2) dIna adIna sevI, (3) adIna dIna sevI ane (4) adIne dIna sevI 15 zrI sthAnAMga sUtra : 02 239 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra prakAranA puruSa kahyA che-(1) dIna dIna paryAya, (2) dIna adIna paryAya, (3) adIna dana paryAya ane (4) adIna adIna paryAya . 16 cAra prakAranA puruSa kahyA che - (1) dIna dIna parivAra, (2) dIna adIna parivAra, (3) adIna dIna parivAra ane (4) adIna adIna parivAra . 175 A 40 mAM sUtramAM je 17 sUtre ApyAM che, temAM 17 caturbhAgI ApI che temanuM have sapaSTIkaraNa karavAmAM AvI che- puruSAta eTale puruSanA prakArete prakAre ahIM 17 sUtre ane 17 catabhegIo dvArA prakaTa karavAmAM AvyA che. (1) kei eka puruSa e hoya che ke je upArjita dhananA kSayathI dIna thaI gaye hoya che, ane tyAra bAda paNa dhanAdinA abhAve dIna dazAmAM ja rahe che. athavA-nisteja zarIra vALe hevAne kAraNe keI mANasa bahivRttinI apekSAe paNa dIna hoya che ane kaluSita cittavALe hevAne kAraNe antavRttinI apekSAe paNa dIna heya che. bIje bhAge-koI eka puruSa e hoya che ke je janmathI daridra hevAne kAraNe pahelAM te dIna hoya che, paNa pAchaLathI puruSArtha dvArA dhanepArjana karavAne kAraNe dIna rahetuM nathI. athavA plAna mukhAkRtithI yukta hevAne kAraNe keI eka puruSa bAhyavRttithI te dIna lAgatuM hoya che, paNa audArya Adi guNothI yukta hovAne lIdhe antavRttithI adIna hoya che. - trIjo bhAMge -keI eka puruSa e hoya che ke je saMpattizALI hovAne kAraNe pahelAM te adIna hoya che, paNa pAchaLathI tenI saMpattine nAza thaI javAthI dIna avasthAvALo thaI gayo hoya che. athavA suMdara mukhA. kati Adine kAraNe kaI mANasa bAhyadaSTie jotAM te adIna lAge che, paNa kaluSita cittavALo hovAne lIdhe atavRttithI dIna hoya che. cethe bhAMgo-keI eka puruSa e hoya che ke je pahelAM paNa dhanAdithI saMpanna hovAne kAraNe ahIna hoya che ane tyArabAda dhanAdinI zrI sthAnAMga sUtra : 02 240 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRddhi thavAne kAraNe adIne ja rahe che. athavA suMdara mukhAkRti Adine kAraNe AvRttithI paNa adIna hoya che ane audArya Adi guNothI yukta hovAne kAraNa antavRttithI paNa adIna ja hoya che. A rIte pahelA sUtranA cAra vikalapane bhAvArtha spaSTa karavAmAM AvyuM che, bIjA sUtranA cAra bhAMgAone bhAvArtha nIce pramANe che- (1) "dIna dIna pariNata" kaI eka puruSa e heya che ke je jAti AdinI apekSAe pahelAM paNa dIna hoya che ane tyArabAda histra pravRttimAM paDI javAne kAraNe dInatA pariNata thaI gayela hoya che, e A pahele bhAge samaja. e ja pramANe A sUtranA bAkInA traNa bhAMgA paNa jAte ja samajI levA. e ja pramANe rU5, mana, saMka95, prajJA, daSTi, zIlAcAra, vyavahAra, parAkrama, vRtti, jAti, bhASI, avabhASI, sevI, paryAya ane parivAra A zabdane dIna zabda sAthe uparanA krama pramANe joDIne je caturbhagIo banAvavAmAM AvI che, temane bhAvArtha paNa pahelA ane bIjA sUtramAM karelA spaSTIkaraNane AdhAre samajI le. A padanI vyAkhyA caturtha sthAnanA pahelA udezAnA bIjA sUtramAM ApavAmAM AvI che, te tyAMthI vAMcI levI. sU. 40nA AryAdi purUSake svarUpanA nirUpaNa puruSa jAtane adhikAra cAlI rahyo che, te saMbaMdhane anulakSIne sUtrakAra 18 sUtra dvArA puruSa prakAranuM kathana kare che. rAri purisanA pUUArA" ItyAdi- cAre korau puruSe kahyA che, jevI rIte ke Arya nAmavALA che ane Arya che. 4-1 cAra prakAranA puruSe kahyA che-Arya nAmavALA che ane Arya pariNata che. 4-2 e ja rIte Arya rUpavALA 3, Arya manavALA 4, Arya saMka9pavALA 5, Arya prajJAvALA 6, Arya daSTivALA 7, Arya zIlavALA 8, Arya vyavahAravALA 9, Arya parAkramavALA 10, Arya vRttivALA 11, Arya jAtivALA 12, Arya bhASAvALA 13, AryAvabhASI 14, Arya sevI 15, Arya paryAyavALA 16, Arya parivAravALA 17, e rIte sattara AlApake bane che. jevI rIte dInanI sAthenA AlApake kahyA che, tevI ja rIte AryanI sAthenA AlApake paNa kahevA joIe. cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) Arya AryabhAvayukta, (2) Arya anArya bhAvayukta, (3) anArya Arya bhAvayukta ane (4) anArya anArya zrI sthAnAMga sUtra : 02 241 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvayukta, A sUtramAM je Arya kahevAmAM Avela che te nava prakAranA sama javA. jemake-le-nA-guru-4" ItyAdi--(1) kSetrArya, (2) jAtyAya, (3) kulArya, (4) karmArya, (5) zilpArya, (6) bhASAya, (7) jJAnArya, (8) cAritrAya ane (9) darzanArya. e rIte darzanazAstramAM Arya nava prakAranAM kahyA che. zaka, yavana ane khasa Adine sveccha, anArya kahyA che. je kSetrAya hoya che te pApa rahita (vizuddha) hoya che ane kSAyika Adi jJAnAdi guNothI yukta hoya che, ane krodhAdika je anAryabhAva che tenAthI paNa kaluSita hoya che, bAkInuM kathana sugama che. A kathanane saMkSipta bhAvArtha nIce pramANe che-kSAyika Adi jJAnAdi bhAvethI yukta puruSane AryabhAva yukta kahyo che, ane krodhAdithI kaluSita bhAvayukta puruSane anArya bhAvayukta kahyo che. A rIte A zone samajavAthI Arya-anArya Adi cAre bhAMgA saraLatAthI samajI zakAya che. sU. 41 vRSabha ke draSTAMta se purUSake svarUpanA nirUpaNa have sUtrakAra vRSabhanA daSTAnDa dvArA darzAntika puruSajAtanuM nirUpaNa kare che. vattA iraNamA pavLA" ItyAdisUvAtha-vRSabha (baLada) cAra prakAranA kahyA che--(1) jAti saMpanna, (2) kula saMpanna, (3) bala saMpanna, (4) rUpa saMpanna. e ja pramANe puruSanA paNa jAti saMpanna Adi cAra prakAra kahyA che. vRSabhanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) jAti saMpanna, no kula saMpanna, (2) kula saMpanna na jAti saMpanna, (3) jAti saMpanna-kula zrI sthAnAMga sUtra : 02 242 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpanna, (4) ne jAti saMpanna-ne kula saMpanna. e ja pramANe puruSanA paNa (1) jAti saMpanna ne kula saMpanna, vagere cAra prakAra samajavA. bIjI rIte paNa vRSabhanA cAra prakAra kahyA che-(1) jAti saMpanna ne bala saMpanna, (2) bala saMpanna ne jAti saMpanna, (3) jAti saMpanna bela saMpanna (4) ne jAti saMpanna ne bala saMpanna. e ja pramANe puruSanA paNa cAra prakAra samajavA vRSabhanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) jAti saMpanna ne rUpa saMpanna, (2) rUpa saMpanna ne jAti saMpanna, (3) jAti saMpanna ane rUpa saMpanna, (4) ne jAti saMpanna ne rUpa saMpanna. puruSanA paNa avAja, cAra prakAra samajavA. vRSabhanA paNa nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) kula saMpanna ne bala saMpanna, (2) mala saMpanna ne kula saMpana, (3) kula saMpanna ane bala saMpanna, (4) kula saMpanna ne bala saMpana. ItyAdi cAra prakAra upara mujaba samajavA. baLadanA paNa nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che. (1) bala saMpanna-ne rUpa saMpanna, ItyAdi cAra prakAra samajI levA. puruSanA paNa bala saMpanna-ne rUpa saMpanna Adi cAra prakAra samajavA. TIkAtha-vRSabha sUtramAM je cAra prakAranA baLada kahyA che te cAra prakAranuM spaSTIkaraNa-mAtRpakSanuM nAma jAti che, pitRpakSanuM nAma kuLa che. je baLadanI mAtA guNasaMpanna hoya che te baLadane jAtisaMpanna kahe che. je baLadane pitA guNasaMpanna che, te baLadane kula saMpanna kahe che. bhAravahana karavAnI zaktinuM nAma baLa che je baLada bhAravahana karavAnI zaktivALo hoya che tene baLasaMpanna kahe che. zArIrika sauMdaryane rUpa kahe che, A rUpathI je baLadayukta hoya che, tene rUpasaMpanna kahe che. e ja pramANe puruSa paNa cAra prakAranA hoya che-vizuddha mAtRvaMzathI je puruSa yukta hoya che tene jAtisaMpanna kahe che. vizuddha pitR vaMzathI je puruSa yukta hoya che tene kulasaMpanna kahe che. bhAravahana Adi kara. vAnI zaktithI je puruSayukta hoya che tene balasaMpanna kahe che. tathA zArIrika saudaryathI je puruSayukta hoya che tene rUpasaMpanna kahe che. A daSTAnta ane dArjIntika rUpa sAmAnya sUtra che. baLadanA " jAti saMpanna-ne kula saMpanna" ItyAdi je cAra prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa - pahele bhAge--kaI vRSabha evo hoya che ke je guNavatI mAtAnI apekSAe te jAtisaMpanna hoya che, paNa guNavAna pitAnA vaMzamAM janma nahIM thavAne kAraNe kulasaMpanna hotA nathI. e ja pramANe bAkInA traNe bhAMga paNa samajI levA. jevI rIte baLadanA A cAra prakAra kahyA che, e ja pramANe zrI sthAnAMga sUtra : 02 243 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSanA paNu " jAtisaMpanna-nA kulasa'panna " ityAdi cAra prakAra kahyA che-- (1) kAI puruSa evA hoya che ke je mAtAnI apekSAe tA vizuddha jAti vALA hoya che, paNa pitAnI apekSAe vizuddha jAtivALA hAtA nathI. A pahelA vikalpa che, khAkInA traNe vikalpAne bhAvA paNu e ja pramANe samajI levA. e ja pramANe pachInA pAMca dRSTAntasUtrAne paNu dAntika puruSa sAthe ghaTAvI levA. jAti ane kulanA ceAgathI cAra bhAMgA ane che. jAti ane khaLanA ceAgathI cAra bhAMgA bane che ane jAti ane rUpanA ceAgathI cAra bhAMgA ane che. A rIte jAti sAthe anukrame kula, baLa ane rUpanA ceAgavALA traNa sUtra che. e ja pramANe kuLa ane maLanA cegathI tathA kuLa ane rUpanA ceAgathI cAra cAra bhAMgAvALA e sUtra ane che, ane khala ane rUpanA saMcAgathI cAra bhAMgAvALu eka sUtra bane che. A rIte 1 sAmAnya sUtra, jAti sAthe kuLa, ala ane rUpanA ceAgavALAM 3 sUtra, kuLa sAthe khaLa ane rUpanA cegavALAM e sUtra ane maLa sAthe rUpanA cegavALuM 1 sUtra maLIne kula 7 sUtra thAya che. A vAta TIkAmAM Apela kAThAmAM samajAvI che-- jAti, kuLa, khaLa ane rUpa A pratyekanA eka eka bhAMgAvALu` sAmAnya sUtra, tenA kramAMka pahelA samajavA. ! sU. 42 // hAthIke ddaSTAMtase purUSake prakAra kA nirUpaNa have sUtrakAra hAthInA dRSTAnta dvArA puruSanI caturvidhatAnuM nirUpaNa kare che. " vattA hathI vaLattA " ityAdi-- sUtrA-hAthInA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che---(1) bhadra, (2) manda, (3) mRga ane (4) saMkINuM, e ja pramANe puruSanA paNa cAra prakAra kahyA che-- (1) bhadra, (2) mantra, (3) mRga ane (4) sa'kI. / 1 / hAthInA A pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) bhadraM bhadramanavALA, (2) (2) bhadraM manda manavALA, (3) bhadra mRga manavALA ane (4) bhadra saMkINu manavALA. e ja pramANe puruSanA paNa nIce mujaba cAra prakAra kahyA che-(1) bhadraM bhadra manavALA, (2) bhadra manda manavALA, (3) bhadra mRga manavALA ane (4) bhadra saMkINu manavALA / 2 / hAthInA A pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) manda ane lagna manavALA (2) mantra ane manda manavALA, (3) mandva ane mRga manavALA ane (4) zrI sthAnAMga sUtra : 02 244 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mantra ane saMkINu manavALA e ja pramANe puruSanA cAra prakAra paDe che---- (1) koI puruSa mantra ane bhadra manavALA hoya che, ItyAdi cAra prakAra upara mujaba ja manI zake che. / 3 / e ja pramANe hAthInA A cAra prakAra paNa paDe che--(1) mRga ane bhadra manavALA, (2) mRga ane manda manavALA, (3) mRga ane mRga manavALe ane (4, mRga ane saMkINu manavALe. e ja pramANe puruSanA paNu (( mRga ane bhadra manavALA ' ityAdi cAra prakAra samajI levA. / 4 / hAthInA A pramANe cAra prakAra paDe che~~(1) sa`kI ane bhadra manavALA, (2) sa`kINu ane manda manavALA, (3) sa kIzuM ane mRga manavALA ane (4) sa kI ane sakINuM manavALe. e ja pramANe puruSanA paNu " saMkINa ane bhadna manavALA ' ityAdi cAra prakAra paDe che, / 5 / gAthA--" madhuttutinA vidmahAr " ityAdi, hAthInA dRSTAntasUtramAM cAra prakAranA hAthI kahyA che. te cAre prakAranuM spaSTIkaraNa A pramANe che--je hAthI dhaiya', zauya Adi guNaiAthI yukta hoya che, tene bhadra hAthI kahe che. mandIbhUta dhaiya, zauya AdithI je yukta hAya che, tene manda hAthI kahe che. je hAthI mRganA jevI kRzatA, bhIrutA Adi dharmothI sa'panna hAya che te hAthIne mRga hAthI kahe che. je hAthI gheADA thADA bhadrAdi guNeAthI sa'panna hAya che tene sukIzu kahe che. jema hAthInA A cAra prakAra kahyA che, e ja pramANe manuSyanA paNa cAra prakAra kahyA che. (1) keTalAka mANasA evAM hAya che ke je Apatti kALe dhairyAdi guNNAnA tyAga karatA nathI, evAM manuSyane ' bhadra' kahe che. (ra) keTalAka mANaseA evAM hAya che ke je Apatti-vipattinA samaye dhaiya-zauya Adi guNe! khatAvI zakatA nathI. A guNNAnI apekSAe tee mantra hAvAthI temane manda' kahe che. (3) keTalAka mANaseA zArIrika kRzatAthI yukta hoya che ane mRga samAna DAka hAya che, tethI temane mRga samAna kahyA che. (4) keTalAka manuSyeA thADA thoDA pramANamAM bhadrAdi guNeAthI yukta hoya che, tethI temane sakINa kahe che, A paheluM sAmAnya sUtra che, 6 khIjA sUtranA bhAvA--A dRSTAntasUtramAM hAthInA " bhadra-bhadra manavALA " ityAdi cAra prakAra kahyA che. jAti ane AkRtinI apekSAe prazasta hAya citta evA hAthIne bhadra kahe che, ane bhadra ( dhIra ) jenuM mana heAya evA zrI sthAnAMga sUtra : 02 jenuM hAthIne prazasta hAya athavA bhadraM bhadramanavALA ' kahe 245 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. dAnika sUtramAM tene A pramANe artha ghaTAvI zakAya-keTalAka mANase evAM hoya che ke jeo jAti ane AkAranI apekSAe paNa prazasta hoya che ane dhIra manavALA hoya che, evAM mANasane "bhadra-bhadramanavALA" kahe che. bIjA bhAMgAne bhAvArtha--keTalAka mANaso mandIbhUta cittavALA ( dhairya Adi guNethI rahita) hoya che, temane manda manavALA kahe che, evA manuSya atyanta dhIra hetA nathI. je mANasanuM mana mRganA jevuM bhIru ane caMcaLa hoya che evA mANasane mRgamanA kahevAmAM Ave che. e manuSya Darapoka ane caMcaLa vRttivALo hoya che. A rIte manuSyamAM A daSTAntanI sAdhana myatA ghaTAvI zakAya che. je mANasanuM mana bhadrAdika lakSaNethI thoDA thoDA pramANamAM yukta hoya che te mANasane "saMkIrNa manavALe' kahe che. eTale ke je vicitra manavALo hoya che tene A prakAramAM gaNAvI zakAya che. A bhadrAdikanA kathita lakSaNo anusAra puruSamAM prazastatA ane aprazastatA samajavI. bhadrAdikanAM lakSaNa cAra gAthA dvArA A pramANe kahyA che- bhadralakSaNa-"maSarTA" ItyAdi-jenAM netra madhuguTikA samAna pILA varNanA hoya che, skUla, sUkSama ane sUkSmatara rUpe jenI pUchaDI dIva, dIrghatara tathA suMdaratAbharI hoya che, tathA jenAM samasta aMga sapramANa hoya che evA hAthIne bhadragaja kahe che. manTa lakSaNa-"caDhava " ItyAdi-ghaNAM caMcaLa ane jADA vALathI yukta tvacAvALA, vizALa kummasthaLavALA, jenI pUMchaDIne mULa bhAga sthUla hoya evA, jenAM nakha, dAMta ane vALa sthUla hoya e, ane siMhanA samAna ta-raktavALI AMkhevALa je hAthI hoya che tene mandagaja' kahe che. mRga lakSaNa-"tanu"-ItyAdi jenuM zarIra pAtaLuM hoya che, jene kaMTha kRza hoya che, jenI tvacA pAtaLI hoya che, jenAM dAMta, nakha ane vALa pAtaLA (kRza) hoya che, je svabhAve bhIru (Darapoka) hoya che, trasta-bhayane kAraNe je jaladI DarI jAya che-eTale ke bhayane kAraNe jenA kAna stabdha (sthira) thaI jAya che, je potAnA kAne stabdha sthira karavAnA lakSaNothI yukta hoya che, je kaSTa vicAraNA AdimAM udvegayukta thaI jAya che tathA je trAsI (vyasana guNathI yukta) hoya che evA hAthIne mRgagaja (mRga samAna gaja) kahe che. saMkIrNa lakSaNa-"guuM" ItyAdi-je hAthImAM bhadra, manda ane mRgagajanA ceDAM thoDAM lakSaNane saddabhAva hoya che, eTale ke je bhadrAdi hAthIonA mantatva Adi guNene thoDA thoDA pramANamAM dhAraNa karanAro heya zrI sthAnAMga sUtra : 02 246 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tathA zarIrAkRti ane zIla svabhAvanI apekSAe saMkIrNa hoya che, bhadra, manda ane mRganA svabhAva sAthe jene svabhAva maLato Ave che, evA hAthIne saMkIrNa gaja' kahe che. bhadra hAthI zarada RtumAM madenmatta thAya che, manda hAthI vasantamAM, mRga hAthI hemantamAM ane saMkIrNa hAthI chae RtumAM madenmatta thAya che. "hi ja maro, ItyAdi bhadra hAthI potAnA daMtazULathI, manda hAthI pitAnI sUMDhathI, mRga hAthI zarIra ane adhareSathI ane saMkIrNa hAthI pitAnA samasta aMgothI prahAra kare che. sU43 che vikathAke svarUpakA nirUpaNa saMkIrNa-saMkIrNamanA " A sUtrapATha dvArA mananuM svarUpa prakaTa karyuM che. have sUtrakAra vacananuM svarUpa prakaTa karavA nimitte vikathA-kathAnuM svarUpa prakaTa kare che. "vAra vijaa guttAgoItyAdi- TIkAtha-cAra vikathAo kahI che-(1) strIthA, (2) bhaktakathA, (3) dezakathA ane (4) rAjakathA. A cAre prakAranI kathAo saMyamanA pAlanamAM bAdhakarUpa hevAne kAraNe temane vikathAo kahI che. strIo viSe vAta karavI athavA strIo vacce besIne vAta karavI tenuM nAma strIkathA che. strIkathAne vikathA kahevAnuM kAraNa e che ke te saMyamanI paripathI (vipakSabhUta) che. "bhaktI' eTale jana-jana saMbaMdhI vAtane bhaktakathA kahe che. deza viSenI kathAne ane rAjA viSenI kathAne rAjakathA kahe che. "phariya% vadivA" ItyAti. strIkathA cAra prakAranI kahI che-(1) strIonI jAtinI kathA, (2) strIonA kuLanI kathA, (3) strIonA rUpanI kathA ane (4) strIonA nepathyanI kathA. brAhmaNa Adi eka jAtinI strInI prazaMsA athavA nindA karavI tenuM nAma strIviSayaka jAtikathA che. uttama athavA nIca kuLanI vAta karIne koI kuLamAM janmelI strInI prazaMsA karavI ane keI kuLamAM janmelI strInI nindA karavI, tene viSayaka kuLakathA kahe che. strInA rUpanI prazaMsA athavA nindA karavI tenuM nAma rUpakathA che. (4) mahArASTriya Adi strIonI veSabhUSAnI prazaMsA karavI ane keI bIjI strInA veSanI nindA karavI tenuM nAma nepathya kathA che. strIkathAmAM je de che te A gAthAmAM prakaTa karyA che- nAra paramoDutai " ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 02 247 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mattA jarUdivA" ItyAdi-bhakta kathAnA paNa cAra prakAra nIce pramANe kahyA che-(1) bhaktanA AvA nI kathA, (2) bhaktanA nirvApanI kathA, (3) bhaktanA ArambhanI kathA ane (4) bhaktanA niSThAnanI kathA. bhaktanA AvAnI kathA"--zAka, dhI AdinuM nAma "AvApa" che. amuka bhojanamAM ATalAM zAka, ATalA tAdi upayogamAM lIdhAM hatAM, A prakAranI bhejananA viSayamAM je vAta karavAmAM Ave che, tene bhajananA AvA5nI kathA kahe che. (2) bhejananA nirvApanI kathA"--pakavA5kava AhArane nirvApa kahe che. amuka bhojana samAraMbhamAM ATalA pakavAnna ane ATalAM apakavAnna upayogamAM levAya che athavA levAmAM AvyA hatA, A prakAranI kathAne A bIjA bhedamAM mUkI zakAya che. (3) bhajananA AraMbhanI kathA-bhajananA viSayamAM agni AdinA AraMbhanI vAta karavI tenuM nAma AraMbhanI kathA che. jemake zIro Adi vastuo ATalI agninA tApathI sArI bane che-ochAM tApathI sArI banatI nathI, A prakAranI kathAne trIjA bhedamAM gaNAvI zakAya che bhajananA niSThAnanI kathA-zata, sahastra Adi dravyanuM nAma niSThAna che. amuka bhejanamAM ATaluM dravya kharca karavAmAM Ave, te ja te bhejana sAruM bane che, athavA amuka mANase amuka bhejana samAraMbhamAM ATaluM dravya vAparya", A prakAranI kathAne A cothA bhedamAM mUkI zakAya che. A bhaktakathAmAM ATalA deSa che-"mArAmaMta "i ItyAdi. "reva razvi" patyiAdi--magadha dezanI kathA karavI tenuM nAma dezakathA che. dezakathAnA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) deza vidhi sthA, (2) deza vikalpa kathA, (3) deza chanda kathA, ane (4) deza nepathya kathA. (1) magadha Adi dezamAM bhejana, maNimaya bhUmi AdinuM nirmANa sAruM thAya che ke zuM thAya che, evI je vAta karAya che tene deza vidhi kathA kahe che. (2) magadha Adi dezamAM anAja vagerenA utpAdananI kathA tathA kUvA, vAva, taLAva, bhavana AdinA nirmANanI kathAne deza vikaltha kathA kahe che. (3) dezAdinI apekSAe gamya-agamya AdinI kathA karavI tenuM nAma deza cheda kathA che. "gamya" eTale sevanIya ane "agamya " eTale asevanIya. jemake " lATAdi dezamAM mAmAnI dIkarI gamya (sevanIya) hoya che, ane anya dezomAM mAmAnI dIkarI agamya hoya che, " A prakAranI kathAne dezachanda kathA kahe che. (4) amuka dezamAM strI-puruSanI veSabhUSA A prakAranI hoya che, " A prakAranI koI dezanA strIpuruSanA svAbhAvika veSabhUSAnI kathAne deza nepathya kathA kahe che. A dezakathAnA de A gAthAmAM prakaTa karyA che. " rAjavokuw ? ItyAdi zrI sthAnAMga sUtra : 02 248 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAya vadivA" ItyAdi-rAjakathA cAra prakAranI kahI che-(1). rAjAnI atiyAna kathA, (2) rAjAnI nirmANa kathA, (3) rAjAnI balavAhana kathA, (4) rAjAnI keSTAgAra kaSa kathA. (1) rAjAnA nagara praveza viSayaka kathAne " rAjAnI atiyAna kathA" kahe che. (2) rAjA nagaranI bahAra vijayAdi nimitte je prayANa kare che tenI kathAne "rAjAnI nirmANa kathA " kahe che. (3) rAjAnA sinya, hAthI, gheDA Adi vAhana athavA bannenI (bala vAhananI) kathA karavI tenuM nAma "balavAhana kathA" che. (4) rAjAnA suvarNAdi kaSanI dhAnya bhaMDAranI kathAne "keSTAgAra keSa kathA " kahe che. ahIM cAraka (cAra) Adi zaMkArUpa aneka doSa hoya che. kahyuM paNa che ke "cistha mare goro" ItyAdi "dhama rannA " ItyAdi-dharmakathA cAra prakAranI kahI che. bhavasAgaramAM DUbatA ane je naukAnI jema pAra karAvI de che-zubha sthAnamAM pahoMcADI de che, tenuM nAma dharma che. te dharma viSayaka je kathA che tene dharma. kathA kahe che. eTale ke bhagavAnanI dezanA rUpa je vAkyaprabaLyuM che, tene dhama kathA kahe che. athavA zubhAzubha karmanA vipaka phaLanuM upadarzana karAvanArI je kathA che tene dharmakathA kahe che. tenA cAra prakAra nIce pramANe che-(1) AkSepaNI, (2) vikSepaNa, (3) saMvedanI ane (4) nivedanI. je kathA dvArA zrotAnA AtmAne mehathI dUra karIne tatva pratye athavA cAritra pratye AkRSTa karavAmAM Ave che te kathAne AkSepaNI kathA kahe che. kahyuM paNa che ke "jAgrasta sAthe zrotAItyAdi "vikSepaNI " samyagvAda guNanA utkarSanA pradarzanathI zrotA je kathA dvArA mithyAvAdane tyAga karI nAkhe che, te kathAne vikSepaNI kathA kahe che. kahyuM paNa che ke "sabhyazALa reMja" ItyAdi je kathA zrotAne saMsAranI asAratA batAvIne tene mekSAbhilASI banAve che, te kathAne saMvedanI kathA kahe che. kahyuM paNa che ke "gayA vanamAjhena ityAdi-- je kathA zrotAnA viSayAnurAgane vaMsa ( nAza) karIne, te viSayathI tene virakta karI nAkhe che, evI kathAne "nivedinI kathA kahe che. kahyuM: paNa che ke-"cara mAtrena " ItyAdi-- gAvaLI ja jariNA ItyAdi. AkSepaNuM kathAnA nIce pramANe zrI sthAnAMga sUtra : 02 249 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra prakAra kahyA che-(1) AcArakSepaNuM, (2) vyavahArakSepaNa, (3) prajJatyA kSepaNuM, ane (4) daSTivAdAkSepaNa. je kathA dvArA leca Adi karavAnuM ane snAna Adi nahIM karavAnuM prati pAdana karavAmAM Ave che, te kathAne AcArakSepaNa kathA kahe che. keI paNa prakAre thaI gayelA doSane dUra karavA mATenA prAyazcitta AdinuM je kathA dvArA pradarzana thAya che te kathAne vyavahArakSepaNa kathA kahe che. saMzayayukta zrotAne priyavacane dvArA prabodhana rUpa prajJatinuM je kathA dvArA pradarzana thAya che te kathAne prajJapti AkSepaNI kathA kahe che ane Azraya laIne sUphama jIvAdi padArthonAM bhAvenuM pratipAdana je kathA dvArA karavAmAM Ave che, te kathAne dRSTivAdAkSepaNI kathA kahe che. AkSepaNuM kathAnA lAbhane A gAthA dvArA prakaTa karavAmAM Avela che. " vijJAne tavo" ItyAdi, jarUriSada" ItyAdi. vikSepaNI kathA cAra kahI cheje kathAmAM pahelAM svasamayanA (jaina siddhAntanA) guNene prakaTa karavAmAM Ave che, ane tyArabAda anya siddhAnA doSe prakaTa karavAmAM Ave che, te kathAne pahelA prakAranI vikSepaNa kathA kahe che. je kathAmAM pahelAM para siddhAntagata dene prakaTa karIne svasiddhAntanA guNene prakAzita karavAmAM Ave che, te kathAne bIjA prakAranI vikSepaNa kahe che. - je kathA para siddhAntamAM jeTale samyagvAda che-jinAgamanA tAtvika vivecana sAthe maLatuM Ave evuM kathana che-tene paNa prakaTa kare che ane temAM eTale mithyAvAda-jinakti tatva karatAM viparIta kathana che, tene paNa prakAzita kare che, te kathAne trIjA prakAranI vikSepaNa kathA kahe che. je kathA para samayamAM (siddhAntamAM) je mithyAtva che tene prakaTa karIne samyagvAdanuM pratipAdana kare che tene cothA prakAranI vikSepaNa kathA kahe che. athavA je kathA nAstikavAdInA siddhAntanuM khaMDana karIne AstikavAdanA siddhAntanuM pratipAdana kare che, te kathAne cethA prakAranI vikSepaNa kathA kahe che. saMveLI 4 raviItyAdi-saMvedanI kathA cAra prakAranI kahI che. (1) IhalokasaMvedanI, (2) paraleka saMvedanI, (3) AtmazarIra saMvedanI ane (4) parazarIra saMvedanI je kathA A lekanA lakSaNa dvArA manuSya janmanA svarUpa para prakAza nAkhe che, evI kathAne "Ihileka saMvedanI kathA kahe che. jemake "A manuSya janma asAra che, anitya che, meghamaMDaLanI jema jotajotAmAM vilIna thaI jAya eve che, A prakAranI kathAne Ihaloka saMvedanI kathA kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 250 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paralokasaMvedanI-paralekathI ahIM devabhava Adi gRhIta thayela che. A paralokanA svarUpane prakaTa karanArI je kathA che tene " paralokasaMvedanI kathA kahe che. jemake "deve paNa asUyA, IrSyA, spardhA, bhaya, viyega, krodha, zeka, moha, mada Adi dukhethI abhibhUta che, te tiryagAdinA duHkhanI te vAta ja zI karavI ! " A prakAranI kathAne paraloka saMvedanI kathA kahe che. AtmazarIra saMvedanI-je kathA AtmazarIranI (sva zarIranI) azucitAnA nimittone prakaTa karatI hoya te kathAne AtmazarIra saMvedanI kahe che. vahelA navamaLa dvArathI je azuci vadhAre ghADI banI che, azuci dvAra mAMthI A zarIra utpanna thayeluM che, tethI te pote ja apavitra che, " evuM kathana je kathAmAM thAya che tene "AtmazarIra saMvedanI" kathA kahe che A kathananuM tAtparya e che ke A deha dareka rIte apavitra-azuci ane kaluSita banelA svarUpavALo che. tenI utpattinA je kAraNe che te kAraNe ja azuci yukta ane apavitra che. mAtAnA apavitra yonidvAramAMthI te nIkaLe che. evA apavitra zarIranA mehamAM paDIne je jIva puruSArtha sAdhana dvArA mekSa sAdhanabhUta samyagdarzanAdikanA sevanathI vaMcita ja rahe che, te moTI bhUla karate hoya che. A prakAre AtmAne dehanuM svarUpa batAvanArI je kathA che tene AtmazarIra saMvedanI kathA kahe che. e ja pramANe "parazarIra saMvedanI " kathA viSe paNa samajavuM. "jema ApaNAM zarIra sAthe thayelAM pratikULa vyavahArathI ApaNane azAni thAya che, e ja pramANe anyanA zarIra sAthe pratikULa vyavahArathI tene paNa azAnti thAya che, A prakAranI vAtanuM pratipAdana karanArI kathAne parazarIra saMvedanI kathA kahe che. "frLI vadivA" ItyAdi - nirvedinI kathA cAra prakAranI kahI che, jemake.cerI Adi je pApakarma jIva AlekamAM kare che, tenuM phaLa A lekamAM paNa prApta kare che ane zrI sthAnAMga sUtra : 02 251 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paralekamAM paNa prApta kare che, kAraNa ke tenuM sevana karanAra mANasa cArAdinI jema A bhavamAM paNa vividha prakAranA dukhe sahana kare che ane nArakAdi gatimAM utpanna thaIne te gatinA vividha kaSTa paNa sahana kare che. A kathanane bhAvArtha e che ke hiMsA, corI Adi pApakRtyone phala vipAka jIvane AlekamAM paNa bhegava paDe che ane paralekamAM paNa bhegavo paDe che. A pApakRtyanA vipAka rUpe temane ubhaya lekanA kaNo sahana karavA paDe che. tathA je duzciNuM duSkRtyanuM, asUyA, IrSyA Adi rUpa pApakarmonuM jIva paralokamAM (devAdika bhamAM) upArjana kare che, te karmone duHkhaphalarUpa vipAka jIvane AlekamAM bhegava paDe che. jemake A manuSyalakamAM A janma vyAdhi, dAridra AdithI pIDAtAM manuSya ane tiryae jovA maLe che. teo parabhavakRta pApakarmone khaphalarUpa vipAka ja bhegavI rahyA hoya che. tathA-paralekamAM tirthagAdi bhavamAM duzmaNa duSkRtyenuM dukhavipAka rUpa phala tiryagAdi bhavamAM ja bhegavavuM paDe chemanuSyAdi bhavamAM bhegavavuM paDatuM nathI, kAraNa ke te karmo manuSyAdi bhavamAM udayAvalikAmAM praviSTa thatAM nathI. tathA AlekamAM sArI rIte jenI ArAdhanA thaI hoya evAM dAnAdi karma ane chaThTha-aThThama tapasyArUpa karma A lekamAM ja sukha vipAkarUpe phaLa ApanArA hoya che. jemake tIrthakara Adi rUpa supAtrane dAna devAthI vasudharA (dhana) nI vRSTi thAya che tathA chaThTha-ama Adi tapasyAothI Ama auSadhi Adi labdhinI prApti thAya che. e ja pramANe bAkInA vikalponuM vivecana paNa samajI levuM ahIM pahele ane bIjo bhe ja kahevAmAM Ave che. bIje bheda A pramANe che-AlekamAM sucINuM karma ( upArjita satkarmo) paralekamAM paNa sukhaphalarUpa vipAkavALAM hoya che. jemake sAdhu, zrAvaka Adi dvArA kRta sucANa karma trIjo bhAMge-paralokamAM sucINuM karma AlekamAM sukhaphalarUpa vipAkathI yukta hoya che. jemake tIrthaMkara nAma kame. cothe bhAga-paralekanA sucINuM karma paralekamAM sukhaphalarUpa vipAkathI yukta hoya che. jemake baddha tIrthakara gotra karmavALe deva bhavastha tIrthakara sU. 44 A rIte kathArUpa vAgUvizeSanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra puruSajAtanI pradhAnatAnI apekSAe kAyavizeSanuM kathana kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 25 2 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyavizeSakA nirUpaNa cAri purisagAthA guttA" IMcAdi- sUtrArtha-cAra prakAranA puruSe kahyA che--(1) kRza kRza, (2) kRza daDha, (3) deDha kRza ane (4) dRDha daDha. bIjI rIte paNa cAra prakAranA puruSe kahA che- (1) kRza kuza zarIra yukta, (2) kRza daDha zarIra yukta, (3) daDha kRza zarIra yukta tathA (4) deDha deDha zarIra yukta, vaLI A pramANe paNa cAra puruSa prakAro kahyA che-(1) kRza zarIra vALA keI eka puruSane jJAnadarzana utpanna thAya che, jyAre daDha zarIravALA koI eka puruSane jJAnadarzana utpanna thatAM nathI. (2) daDha zarIravALA kaI eka puruSane jJAnadarzana utapanna thAya che, jyAre kRza zarIravALA koI eka puruSane jJAnadarzana utpanna thatAM nathI. (3) ke eka kuza zarIravALA puruSane paNu jJAnadarzana utpanna thAya che ane keI eka daDha zarIravALA puruSane paNa jJAnadarzana utpanna thAya che. (4) keI eka kuza zarIravALA puruSane paNa jJAnadarzana utpanna thatAM nathI ane keI eka daDha zarIravALAne paNa jJAnadarzana utpanna thatAM nathI, vizeSArtha-A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che--ahIM je "kuza kuza' Adi rUpa caturbhagI kahI che te bhAvane Azrita karIne kahevAmAM AvI che. eTale ke koI eka puruSa e heya che ke je pahelAM paNa bhAvanI apekSAe kRza (tuccha pravRttivALa) hoya che, ane pAchaLathI paNa e ja prakAranA bhAvane sadbhAva rahevAthI kRza (tuccha pravRttivALe ) ja rahe che. (2) keI eka puruSa e hoya che ke je pahelAM tuccha pravRttivALa hoya che, paNa tyArabAda keI paNa nimittAdinA saddabhAve karIne te pravRttine tyAga karI devAne kAraNe daDha-sthira pariNAma rUpa atuccha prakRtivALe bane che. (3) daDha-kuza ane (4) dRDha-dRDha A banne bhAMgAne bhAvArtha pahelA tathA bIjA bhAgAne AdhAre samajI zakAya eve che. have kevaLa zarIrane AdhAra laIne sUtramAra caturbhagInuM kathana kare che- (1) "kRza-kRza zarIravALA "--keI eka puruSa evo hoya che ke je janmathI kRza zarIravALA hoya che ane tyArabAda rogAdine kAraNe kRza zarI zrI sthAnAMga sUtra : 02 25 3 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ravALA ja cAlu rahe che. (2) " kRza-dRDha zarIravALe "-koI eka puruSa evA hAya che ke janmathI kRza zarIravALA hAya che paNa rAgAdinA abhAva vagere kAraNeAne lIdhe pAchaLathI puSTa zarIravALA thaI jAya che. khAkInA e bhAMgAne bhAvArtha paNa A be lAMgAne AdhAre samajI leve. vaLI dra kRza-kRza zarIrayukta " Adi cAra prakAranuM A pramANe paNu spaSTIkaraNa thai zake che-(1) kAi eka puruSa evA hAya che ke je bhAvanI apekSAe paNa kamajora hAya che ane zarIranI apekSAe paNa kamora (dubaLa) hAya che. (ra) kAI eka puruSa evA hAya che ke je bhAvanI apekSAe kRza hAya che, paNa zarIranI apekSAe dRDha ( majabUta ) hoya che. e ja pramANe bAkInA e vikalpanA bhAvArtha paNa jAte ja samajI levA. have sUtrakAra jJAna ane darzananI utpattinI apekSAe cAra prakAranA puruSe nuM nirUpaNa kare che--pahelA bhAMgAnuM spaSTIkaraNa--koI eka puruSa evA hAya che ke jenu zarIra kaThina tapane kAraNe kRza (duCLa ) hAya che, paNa evA te puruSamAM zula pariNAmanA sadbhAva hAvathI tenA jJAnAvaraNIya ane danAvaraNIya krarmAnA kSaya thaI javAthI tene jJAna ane darzana utpanna thAya che, paNa kAi eka puruSa evA hoya che ke je dRDha zarIravALA hAya che, paNa puSkaLa mAhanA sabhAvane lIdhe jJAnadanajanaka zubha pariNAmanA abhAvane kAraNe tenA jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya kAnA kSaya ke kSayeApazama thatA nathI. te kAraNe tene jJAnadarzana utpanna thatAM nathI. (2) koI eka puruSa eveA hAya che ke je deDha zarIravALA hoya che, va RSabhanArAca sahanane dhAraNa karanArA hoya che. evA te puruSanA mAhanI zithilatA thaI javAne lIdhe svastha zarIra ane svastha mananA sadbhAvane lIdhe jJAnadanajanaka zubha pariNAmanA utkraya thaI jAya che. te kAraNe jJAnAvaraNIya ane danAvaraNIya kA kSaya kSaye|pazama smAddhi thaI javAne lIdhe tene jJAnadarzana utpanna thai jAya che. jyAre kAI zrI sthAnAMga sUtra : 02 254 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka kuza zarIravALA puruSane jJAnadarzana utpanna thatAM nathI, tenuM kAraNa pahelA bhAMgAmAM batAvyA pramANe samajavuM. (3) kaI kRza zarIravALA ane daDha zarIravALA puruSane paNa jJAnadarzana utpanna thaI jAya che. tenuM kAraNa nIce pramANe che-viziSTa saMhananavALe puruSa je sva95 mehavALe heya te zubha pari. NAmanA sadbhAvane lIdhe jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA kSaya ane kSayopazamAdithI jJAnadarzana utpanna karI zake che. temAM zarIranI kRzatA ke daDhatA bAdhaka nivaDatI nathI. (4) jIva bhale kRza zarIravALe hoya ke daDha zarIravALo hoya paNa koI kaI jIva e paNa heya che ke je viziSTa saMhananavALe hevAne kAraNe te prakAranA zubha pariNAmenA abhAvane lIdhe nAnAvaraNAdikane kSaya pazamAdi karI zakatA nathI, te kAraNe evA puruSane jJAnadarzana utpanna thatAM nathI, A prakAranI A caturbhagI samajavI. sU. 45 che vyAdhAtake svarUpa kA nirUpaNa A rIte jJAnadarzananI utpattinuM kathana karIne have sUtrakAra temanA vyAghAtanuM kathana kare che. "nahiM TALaEi nirAMthA vA" ItyAdi- nIcenA cAra kAraNathI nirgathe athavA nigraMthIone A samayamAM, utpattine cagya hovA chatAM paNa atizeSa jJAnadarzananI utpatti thatI nathI. (1) te nigraMtha ane nircathIo vAraMvAra akathA, bhaktakathA, dezakathA ane rAjakathA karatA rahe che. (2) teo pitAnA AtmAne viveka ane vyutsargathI sArI rIte bhAvita karatA nathI. (3) pUrvarAtri ane aparAtrinA samaye teo dharmajAgaraNa karatA nathI. (4) prAsuka-eSaNIya ane uMcha AhAra ke je aneka gharamAMthI grahaNa karavAmAM Ave che, tenA samyaka gaSayitA teo hetA nathI. nIcenA cAra kAraNethI nigraMtha athavA nigraMthIo atizeSa jJAnadazana utpanna karavAne pAtra bane che ane tethI teo tene prApta kare che. te cAra kAraNe A pramANe che-(1) evAM nirAze kathA, bhaktakathA, dezakathA ane rAjakathA karatA nathI. (2) teo viveka ane vyutsargathI pitAnA AtmAne sArI rIte bhAvita kare che. (3) teo pUrvarAtri ane aparAtrine samaye dharmajAgaraNa kare che. prAsuka, eSaNIya ane uMcha AhAra zrI sthAnAMga sUtra : 02 255 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke je aneka gharomAMthI grahaNa karavAmAM Ave che tenA teo samyaka gaSayitA hoya che. TIkAtha--nigraMthAdimAM jJAnadazana utpanna na thavAnA strIkathA Adi kAraNe batAvyAM che. "A samaya" pada dvArA ArAne samaya tathA cothA ArAmAM utpanna thayelA ane pAMcamAM ArAmAM paNa haiyAti (astitva) dharAvatA mANasane samaya gRhIta thayuM che. je zAnadarzana sarva avabodha Adi ga dvArA matijJAna Adi jJAnathI ane cakSudarzana Adi dazanethI jahuM paDe che evA jJAnane 'atizeSa " patra dvArA grahaNa karavAmAM AvyuM che. evuM te atizeSa jJAnadarzana kevaLajJAna ane kevaLadarzana rUpa hoya che. "satvasUvAnaY " A je sUtrapATha ahIM AvyA che tene artha " utpanna thavAnI IcchAvALe " thAya che. paraMtu jJAnAdi kemAM abhilASAne abhAva hoya che, te kAraNe tene artha "utpattine vegya hovA chatAM" levAmAM Avela che. cothA ArAnA samayamAM ane upalakSaNanI apekSAe cothA ArAmAM janmelA manuSyane paNa je pAMcamAM ArAmAM utpanna thavA egya che evuM kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thatuM nathI. te utpanna na thavAnA kAraNe nIce pramANe che-(1) teo niraMtara strIkathAmAM nirata rahe che, vAraMvAra bhakata (bhajananI) kathAmAM lIna rahe che, dezakathA ane rAjakathAmAM paNa nirata rahe che. te kAraNe atizeSa kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpAdaka bhAvane temanAmAM abhAva rahe che. te kAraNe teo temane utpanna karI zakatA nathI. (2) kSIra nIra nyAyane temanAmAM abhAva hoya che-zuddhAzu ddha AhAramAMthI azuddhAhArane tyAga karavA rUpa vivekane temanAmAM abhAva hoya che. kAsagathI kama (kAcabA) nI jema pitAnI indriyone saMyamita karavI tenuM nAma vyutsarga che. teo A viveka ane yutsargathI pitAnA AtmAne samyaga rIte bhAvita (yukta) karatA nathI. te kAraNe paNa teo atizeSa jJAnadarzanathI vaMcita rahe che. (3) "pudagara4" ItyAdi-rAtrinA prathama praharane pUrvarAtri kahe che ane cothA praharane aparAtri kahe che. te pUrvarAtrinI pachInI aparAtrimAM arthAt rAtrinA pAchalA bhAgamAM jeo dharmajAgaraNa dvArA kuTuMbAdinI cintAne pari. tyAga karatA nathI. eTale ke kuTuMba viSayaka cintAne parityAga karIne jeo dharma cintA rUpa bhAvapratyuprekSAnA kartA banatA nathI, teo kevaLajJAna ane kevaLadarzana rUpa ati zeSane utpanna karanArA zubha bhAvanA abhAvane lIdhe jJAnadarzana utpanna karI zakatA nathI. bhAvAnuprekSAnuM svarUpa A prakAranuM che-"vAha mag jiM namAyA" ItyAdi athavA "oDarithame joza ItyAdi tathA "sura" ItyAdi. zrI sthAnAMga sUtra : 02 25 6 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) prAsuka, acitta, udvamAdi deSathI rahita hevAne kAraNe eSaNaya ( kapya) evA alpa apa mAtrAmAM aneka gharomAMthI grahaNa karAyelA AhAranI teo vidhisahita gaveSaNa karatA nathI, te kAraNe paNa teo atizeSa kevaLajJAna ane kevaLadarzanane prApta karI zakatA nathI. A prakAranI A cAra kAraNone lIdhe nirga che ane nircathIo utpatti yogya evA atizeSa kevaLa jJAna ane kevaLadarzanane utpanna karI zaktA nathI. nahiM kagi" ItyAdi-upara je kAraNe prakaTa karavAmAM AvyAM che. te kAraNe karatAM viparIta kAraNene lIdhe nirca ane nigraMthIo atizeSa kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna karI zake che. ahIM "nithI" A padanA prayoga dvArA " strIne mukti prApta thatI nathI " A prakAranI mAnyatA dharAvanAranA matanuM khaMDana karIne e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke strIne paNa mukti maLI zake che. sU. 46 che svAdhyAyameM kartavyatA-akartavyatAka nirUpaNa nirca ne adhikAra cAlu hovAthI have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke nirgatha-nigraMthIoe kyAre svAdhyAya kare joIe ane kayAre na karavo joIe. "no varNa niriALa vA niAthIkha jAItyAdi- cAra mahApratipadAomAM (vada ekame) nirgatha ane nircathIoe svAdhyAya karavo joIe nahIM. (1) aSADhI paDave, (2) A mAsanA paDave, (3) kArtika mAsanA paDe ane sugrISmanA-caitranA paDe. cAra saMsthAomAM nigraMtha-nirca thIoe svAdhyAya kara joIe nahIM. (1) prathama saMdhyAmAM, (2) chellI saMdhyAmAM, (3) madhyAhane ane (4) ardharAtre nirgatha ane nircathIone mATe nIcenA cAra kALa svAdhyAya karavAne yogya kahyA che-(1) pUrvAha, (2) aparAhma, (4) pradeza ane (4) pratyuSa. TIkAthe-cAra pratipadA (vada ekama) tithiomAM svAdhyAya karavAne niSedha karavAnuM kAraNa e che ke te tithiomAM sAmAnyataH viktasaMbhAvanA rahe che. "svAdhyAya" zabdathI AcArAMgasUtra Adine mULapATha gRhIta thaye che. aSADa Adi cAra mAsanI pratipadAone mahApratipadAe kahI che. ASADhI pUrNimA pachI je tithI Ave che tene, eTale ke aSADha mAsanA kRSNapakSanI ekamane ASADhI pratipadA kahe che. "Indra mahakI pratipada" A mAsanI pUrNimA pachI je ekamanI tithi Ave che tene, eTale ke Aso vada ekamane "Indra mahakI pratipada' kahe che. kArtaka mAsanI pUrNimA pachI je vada ekamanI tithi Ave che, tene "kArtika pratipadA' kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 257 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caiitrI pUrNimA pachI je vada ekamanI tithi Ave che, tene "sugrISma pratipadA' kahe che. A cAre pratipadAnI tithiomAM svAdhyAyane niSedha che. e ja pramANe cAra saMdhyAomAM svAdhyAyane je niSedha karyo che, te paNa viddha AvavAnI saMbhAvanAthI ja karyo che. prathama saMdhyA eTale sUryodaya pahelAM ardhA muhUrtane ane sUryodaya bAda ardhA muhUrtane samaya. pazcima saMdhyA eTale sUryAsta pahelAne ardhA muddatane samaya tathA sUryAsta bAda jyAM sudhI dizAe lAlImA yukta rahe che tyAM sudhI samaya. A bane saMdhyAmAM svAdhyAya kare joIe nahIM. pUrvAhUNa ane aparASTranA saMdhi kALane madhyAhuNa kahe che. pUrvANanA ane ardhA muhUrta sudhI ane aparahaNanI zarUAtanA ardhA muhUrta sudhInA kALamAM paNa svAdhyAya karavuM joIe nahIM. rAtrine paNa e ja prakArane je madhya bhAga che, te madhyarAtri rUpa kALamAM paNa svAdhyAya karavuM joIe nahIM. ahIM paNa madhyAhnanA jevuM ja te kALanuM pramANa samajavuM. A rIte A cAra saMdhiyAomAM svAdhyAyane niSedha pharamAvyuM che. madhyAhna ane madhya rAtrimAM je saMdhyAne vyavahAra thaye che, te saMdhikALanI apekSAe thaye che. sUtrakAre svAdhyAya karavAne gya je pUrvANa Adi kALa batAvyA che, tenuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che divasanA pahelA praharane pUrvANu kahe che divasanA chelA praharane aparahaNa kahe che. rAtrinA prathama praharane pradeSakALa kahe che, ane rAtrinA chellA praharane pratyuSa kahe che. A cAre kALane svAdhyAya karavA mATenA cogya samaya ahIM kahyA che. te sU. 47 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 258 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAghyAyameM pravRta haveko lokasthitikA nirUpaNa svAdhyAyanA kALanuM nirUpaNa karyuM.. svAdhyAyamAM pravRtta thatAM sAdhu AdikAne leAkasthitinuM parijJAna haiAya che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra lAkasthitinuM kathana kare che. cannA horiM vaLattA " ItyAdi-- sUtrAleAkasthiti cAra prakAranI kahI che. jemake-(1) AkAza pratiSThitavAta, (2) vAtapratiSThita udgaSi, (3) udadhi pratiSThita pRthvI ane (4) pRthvI prati SThita trasa sthAvarajIva. TIkA -kSetrarUpa leAkanI vyavasthAnuM nAma leAkasthiti che. te leAkasthiti paNa cAra prakAranI kahI che, tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che... - (1) AkAzamAM tanuvAta ane ghanavAta rUpa je vAyupratiSThita che, tenuM nAma AkAza pratiSThitavAta che. (2) dhanAdidha rUpa samudra je vAyupratiSThita che, tenuM nAma vAtapratiSThita udadhi che. (3) ghanAdadhi vyavasthita. je ratnaprabhA Adi pRthvI che, temane kRSi pratiSThita pRthvI kahe che. (4) pRthvI pratiSThita je ekendriya, dvIndriya Adika jIva che temanuM nAma pRthvI pratiSThita sthAvara jIva che. tathA je dvIndriyAdika jIvA ratnaprabhA Adi pRthvIemAM apratiSThita jevAM che, teo paNa vimAnAdi rUpa pRthvIemAM pratiSThita hAvAne kAraNe pRthvI pratiSThita ja che. vimAna ane pRthvI AphrikAmAM AkAza pratiSThitatA yathAsaMbhava samajavI joIe. vimAnagata devAdi trasenI vAta ahIM karI nathI. sthAvara padmathI ahIM khAdara vanaspatikAyika Adi samajavA joie, kAraNa ke je jIvA sUkSma che, te te salAkamAM pratiSThita che. lokasthitinI savistara prarUpaNA trIjA sthAnanA bIjA uddezAnA 39 mAM sUtramAM karavAmAM AvI che, te tyAMthI vAMcI levI. ! sU. 48 // zrI sthAnAMga sUtra : 02 259 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trasaprANa vizeSake svarUpa kA nirUpaNa have sUtrakAra trasa prANavizeSanA svarUpanuM caturbhAgIyukta cAra sUtre dvArA nirUpaNa kare che. "rAri putinAcA pattA" ItyAdi- puruSanA cAra prakAra kahyA che-(1) tathA puruSa (AjJAkArI, (2) ne tathA (AjJA uthApanAra) (3) sauvastika (stuti karanAra) (4) pradhAna puruSa : 1 A rIte paNa cAra puruSa kahyA che -(1) AtmAntakara ne parAntarakara, (2) parAntakara ne AtmAnakara, (3) AtmAntakara ane parAntakara, (4) ne. AtmAntakara ne parAntakara. 2 A rIte paNa cAra puruSa prakAra kahyA che-(1) Atmatama ne paratama, (2) paratama ne Atmatama, (3) Atmatama ane paratama, (4) ne Amatama ni paratama. 3 ! A rIte paNa cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) Atmadama ne paradama, (2) paradama ne Atmadama, (3) Atmadama ane paradama, (4) ne Atmadama ne paradama... 4 vizeSArtha-pahelA sUtranA pahelA bhAgamAM " tathA " pada evA sevaka puruSanuM vAcaka che ke jene je kAma karavAnuM kahevAmAM Ave te kAma kare che. eTale ke koI puruSa e hoya che ke je pitAnA svAmInI AjJAnuM pAlana karanAre hoya che. (ra) " jo tathA bIjA bhAMgAnuM 'ne tathA" pada e prakaTa kare che ke kaI puruSa e hoya che ke je pitAnA svAmInI AjJAnuM pAlaka hete nathI tene jevuM kAma karavAnuM kahevAmAM Ave tevuM kAma karato nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) kaI puruSa evA hoya che ke je peAtAnA svAmInI stuti karanArA DAya che, mA~galavAcaka hAya che, jemake mAgadha Adi puruSa. (4) kAi puruSa evA hAya che ke je pradhAna svAmI heAya che. eTale ke sevaka Adijana tenI sevA karatAM hoya che. ( khIjA sUtranA bhAvAtha-pahelA bhAMgAne bhAvAtha--kAi puruSa evA hoya che ke je AtmAntakara hAya che. ahIM * Atma' padathI pAtAnA kRtakama gRhIta thayela che, kAraNa ke AtmadravyanA abhAva hotA nathI. AtmAntakara puruSa tene kahe che ke je pratyekabuddhanI jema petAnA ja krarmonA kSayakartA DAya che, paranA karmonA kSayaka` hAtA nathI, kAraNa ke te dha dezanAdithI rahita hAya che. khIjA bhAMgAnuM spaSTIkaraNa--kAi puruSa evA hAya che ke je parAntakara hAya che paNa AtmAntakara hAtA nathI. dravyaliMgI muni ane acarama zarIravALA AcAya ne A prakAramAM gaNAvI zakAya che. kAraNa ke temanI dezanAthI anya jIvA peAtAnA karmAMnA kSaya kare che paNa tee peAte peAtAnAM karmonA kSaya thatAM nathI. trIjA bhAMgAnuM spaSTIkaraNa--kAi puruSa AtmAntakara ( peAtAnA karmAMnA kSaya karanArA ) paNa hoya che ane parAntakara ( anyanA karmAMnA kSaya karanArA ) paNa hAya che. jemake tI karA. tee peAte paNa peAtAnA karmanA kSaya karI nAkhe che ane temanI dezanAnA prabhAvathI anya puruSa paNa peAtAnA karmanA kSaya karI nAkhe che. ceAthA bhAMgAnuM spaSTIkaraNa--kAI eka puruSa evA hAya che ke je AtmAntakara paNa hotA nathI ane parAntakara paNa hAtA nathI. jinAjJA virUddhanI prarUpaNA karanAra AcAryaMne A bhAMgAmAM mUkI zakAya che, kAraNa ke te pAtAnI icchAnusAra prarUpaNA karatA hAvAthI padAnA svarUpanuM yathA pratipAdana karanArI hAtA nathI. tethI te pote paNa peAtAnA karmonA kSaya karI zakatA nathI ane zrotAonA karmonA kSaya paNa karAvI zakatA nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 02 261 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA-" AtmAntakara" pada pitAnI paryAyanA vicchedakanuM-AtmaghAtInuM vAcaka che. A daSTie vicAravAmAM Ave te pahelA bhAMgIne bhAvArtha A pramANe thaze keI eka puruSa e hoya che ke je AtmaghAtI hoya che, paNa paraghAtI hetuM nathI. (2) keI eka puruSa e hoya che ke je paraghAtI hoya che, paNa AtmaghAtI hete nathI. (3) keI eka puruSa e heya che ke je pitAne paNa ghAtaka hoya che ane parano paNa ghAtaka hoya che. (4) keI eka puruSa e heya che ke je pitAne paNa ghAtaka hete nathI ane parane paNa ghAtaka heta nathI. . 2 trIjA sUtrane bhAvArtha-"rAri kurivAjA ghaomttA" ItyAdi. Atmatama Adi rUpe puruSanA je cAra prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa- (1) koI eka puruSa e hoya che ke je pitAnA manane ja khedayukta kare che, ziSyAdi rUpa parane khedayukta karatA nathI. e ja pramANe bAkInA traNa bhAMgIne bhAvArtha paNa samajI le . 3 cethA sUtramAM Atmadama Adi je cAra prakAranA puruSe kahyA che tenuM spaSTIkaraNa-(1) kei eka puruSa e hoya che ke je potAne ja dame che, vazamAM rAkhe che, anyane damate vazamAM rAkhatA nathI. e ja pramANe bAkInA traNa bhAMgAne bhAvArtha paNa jAte ja samajI le. che sU. 49 che pahelA sUtrane ane je damanuM kathana karyuM te gahaNIyanI gahathI ja saMbhavI zake che. tethI have sUtrakAra gahanuM nirUpaNa kare che- gahaka svarUpa kA nirUpaNa "ravi I gotttA" ItyAdi - TIkAryuM-ga cAra prakAranI kahI che. gurunI samakSa athavA gurusAphika AtmabindAne gaha kahe che. eka gaha evI hoya che ke je A prakAranA Ama. TIkA , 6 zrI sthAnAMga sUtra : 02 26 2 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmarUpa hoya che-"huM mArA doSone prakaTa karavA mATe gurunI pAse jauM chuM ane meMgya prAyazcita lauM chuM." jo ke " " A kriyApadathI e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke AtmAnuM pariNAma gahanA kAraNabhUta hoya che, chatAM ahIM te pariNAmane je gaharUpe prakaTa karavAmAM AvyuM che te A pariNAmamAM kAryabhUta gahanA AropaNanI apekSAe karavAmAM AvyuM che. kAraNamAM kAryane upacAra karIne upasaMpatti rU5 AtmapariNAmane paNa garvI rUpe prakaTa karavAmAM AvyuM che. athavA te pariNAma gahanA jevA phaLavALuM hoya che tethI paNa tene gaha rUpa kahevAmAM AvyuM che. je gahathI saMpanna hoya che temAM ane je gahanA pariNAmavALe hoya che temAM ArAdhakatA samAna heya che. "nAdAvANaof maMte " ItyAdi je sUtrapATha uttarAdhyAyana sUtranA 29 mAM adhyayanamAM ApavAmAM AvyA che, tenA dvArA zahIM saMpannamAM ArAghatAnuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che, kAraNa ke gahasaMpanna jIva ananta AtmaguNaghAtika kamazane nAza karanAre hoya che. tathA garDa pariNAmathI saMpanna jIvamAM ArAdhatAnuM pratipAdana bhagavatI sUtramAM karavAmAM AvyuM che, tyAM A prakArane sUtrapATha Ape che- " niriLa jaEvarUddha piMDavA paDiyAe paviTeNaM annayare akiccaTThANe paDisevie, tassa NaM evaM bhavai-iheva tAva ahaM eyarasa ThANassa Aloemi paDikamAmi, niMdAmi, garihAmi, viudAmi, visohemi akaraNayAe abbhuTemi, AhArihaM pAyacchittaM tavokammaM paDivajjissAmi / seya saMpaDhie asaMpatte therAya puvAmeya amuhA siyA / seNaM bhaMte ! kiM ArAhae vivAda?ocamA ! bApu no vidA ItyAdi. (bhagavatI sU. za.8 u.dasU.3) bhagavatI sUtranA A sUtrapAThane bhAvArtha A pramANe che-"he bhagavana! koI eka gRhasthane tyAM AhAra grahaNa karavA nimitte gayelA sAdhu vaDe ke zrI sthAnAMga sUtra : 02 263 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akRtya sthAnanuM (aticAranuM) sevana thaI jAya che. te sAdhu e vicAra kare che ke "huM A akRtya sthAnanI AlocanA karuM chuM, niMdA, gaha Adi karuM chuM, tyArabAda huM vire pAse AlocanA Adi karI laIza." A prakArane vicAra karIne te tyAMthI nIkaLI paDe che. paNa te sthaviranI pAse pahoMce te pahelAM te te sthavira vAtAdine kAraNe nirvAka (mUka) thaI jAya che. te A prakAranI paristhitimAM te sAdhune ArAdhaka gaNa ke virAdhaka? mahAvIra prabhune uttara-"he gautama! te ArAdhaka ja gaNAya, virAdhaka nahIM" ItyAdi. sthavira mukha, sthavira amukha thaI jAya arthAt vAtAdi vyAdhithI mUMgA thaI jAya, tevI ja rIte sthaviranI pAse AvanAra muni pite ja amukha (mUMgo) thaI jAya 1, marI jAya 2, agara sthaviranuM maraNa thaI jAya 3, athavA pitAvuM ane sthaviranuM ema bannenuM maraNa thaI jAya, e cAra AlApake paNa ahIM samajI levA joIe. A pUrvokta pAMce AlApakomAM tathA vidha zuddha AtmapariNati saMpanna munine bhagavAne bhagavatI sUtranA AThamAM zatakanA chaThThA uddezAmAM ArAdhaka ja kahyA che, virAdhaka nahIM. (2) tathA "viniriNAma" vizeSa rUpe athavA vividha prakAre gaNiIya dene dUra karUM chuM, A prakAranA vicAraravarUpa dvitIya gaI hoya che, (3) "meM saMyama virUddhanA aticAronuM sevana karyuM che, te badhAM mithyA niSphaLa banI jAo," A prakAranI vicAradhArAvALI trIjI gaha che. (4) sevita dene mATe pazcAttApa kare, A prakAranuM je AtmapariNAma che tene gahane je prakAra kahe che. sU. 50 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 26 4 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doSatyAgI jIvake svarUpanA nirUpaNa A gartA daSatyAgIne ja samIcIna thAya che-anyane nahIM te kAraNe have sUtrakAra caturbha gIvALA 17 sUtra dvArA duSatyAgI jIvanuM svarUpa prakaTa kare che. "vattA punitajJAcA pAttA" ItyAdi- cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) keI eka puruSa evo hoya che ke je duniyAmAM pravRtta pitAnI jAtane "gaDhamahatu" rokavAne samartha hoya che, athavA keI eka puruSa e hoya che ke je potAnA AtmAne athavA Indriyene nigraha karavAne samartha hoya che, paNa "jo varapara niSedhaka hoto nathI, athavA parane nigraha karavAne samartha hoto nathI. (ahIM "hA " padane artha samaya paribhASA anusAra "samartha-kuzaLa" thAya che) e puruSa maunavratI sAdhurUpa hoya che. (2) " paNa gAmane asamaMjU mArU, jo gaqLo" keI eka puruSa e heAya che ke je durnayAmAM pravRtamAna evA anya puruSane niSedhaka hoya che. athavA anyane nigraha karAvavAmAM kuzaLa athavA samartha hoya che, paNa pitAne nigraha karavAne samartha athavA kuzaLa hete nathI. (3) "ne kALo vi samaithu mAru para vi" koI eka puruSa e hoya che ke je durnayAdimAM pravRttamAna pitAnA AtmAne paNa niSedhaka heya che, ane parane niSedhaka hoya che. athavA pitAnA AtmAno nigraha karavAmAM paNa samartha athavA kuzaLa hoya che ane parano nigraha karavAmAM paNa samartha athavA kuzaLa hoya che. (4) "g oo ago asamaMjU mA, jo pANa" keI eka puruSa e hoya che ke je durnayamAM vartamAna evA pitAnA AtmAne niSedhaka hete nathI athavA nigraha karavAne samartha hote nathI, ane parane niSedhaka paNa hete nathI, athavA nigraha karAvavAne samartha hotuM nathI. A pramANe cAra puruSa prakAra kahyA che. 1 , zrI sthAnAMga sUtra : 02 265 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mA vAttA" ItyAdi. cAra prakAranA mArga karI che--(1) bAju nAju, (2) aju vaka, (3) varka bAju ane (4) vaka vaka. je mAga AdithI aMta sudhI saraLa hoya che, athavA je dekhAvamAM paNa saraLa lAge che ane yathArtha rUpa paricayamAM paNa sarala ja jaNAya che, tene "baja Aja mAga kahe che. (2) je mAga zarUAtamAM sarala dekhAtA hovA chatAM paNa pAchaLathI vaka (vAMke cUka-khADA TekarAvALe) lAge che, te mArgane bAju vakra mArga kahe che. (3) je mArga pahelAM vakra lAgatuM hoya paNa pachI sarala banI jAya che, te mAgane varka Aja mArga kahe che. (4) je mArga pahelAM paNa vaka hoya ane pachI paNa vaka ja hoya, te mAgane vake vaka mArga kahe che. 2 gvAva" ItyAdi. e ja pramANe puruSo paNa cAra prakAranA kahyA che. (1) koI eka puruSa pahelAM bAju prakRtine lIdhe sarala hoya che ane pachI paNa te sarala ja rahe che. kALanI apekSAe A pahele bhAge bane che. athavA kaI eka puruSa Antarika rIte paNa sarala hoya che ane bahArathI paNa saralA ja hoya che. e ja pramANe bAkInA traNa bhAga paNa jAte ja samajI zakAya evA che. | 3 | "vattAra mAMItyAdi. mArganA A pramANe paNa cAra prakAra kahyA che-(1) kSema kSema, (2) kSema akSema, (3) akSema kSema, (4) akSema akSema, je mAge zarUAtamAM paNa upadrava rahita hovAne lIdhe kalyANakAraka hoya che ane AgaLa jatAM paNa upadrava rahita ja hoya che evA mAgane kSema kSema mArga kahe che. athavA te mArganI upadrava rahita mArga tarIkenI jevI khyAti hoya che, e ja upadrava rahita te vAstavamAM paNa hoya che. te kAraNe paNa tene kSema kSemarUpa mArga kahe che. e ja pramANe bAkInA traNa bhAMgAne bhAvArtha paNa samajo. 4 e ja pramANe puruSonA paNuM "kSema kSema" Adi cAra prakAra paDe che. jenuM sapaSTIkaraNa nIce pramANe che-(1) keI eka puruSa evo hoya che ke je krodhAdi rUpa upadravathI rahita hovAthI kSemarUpa hoya che. ane AgaLa jatAM zrI sthAnAMga sUtra : 02 26 6 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa kSemarUpa ja cAlu rahe che. e ja pramANe bAkInA traNa bhAMga paNa jAte ja samajI levA. | 5 vaLI mArganA A pramANe cAra prakAra paNa kahyA che--(1) kSema kSemarUpa, (2) kSema akSemarUpa, (3) akSema kSemarUpa, (4) akSema akSemarUpa. A sUtrane bhAvArtha A pramANe che-(1) kaI mArga bhAvanI ape. kSAe upadrava rahita hovAthI kSemarUpa hoya che ane e ja mArga dravyanI apekSAe AkRti (svarUpa) nI apekSAe paNa kSemarUpa ja hoya che. bAkInA traNa bhAMgAne artha paNa pahelA bhAMgAne AdhAre samajI levuM. . 6. havAma" ItyAdi. e ja pramANe puruSa prakAra paNa cAra kahyA che- (1) keI eka puruSa pahelAM paNa kodhAdi rUpa upadravathI rahita hovAne kAraNe bhAva dravyaliMgathI yukta sAdhunI jema kSemarUpa hoya che ane pAchaLathI paNa AkAranI apekSAe kSemarUpa ja suMdara hoya che. (2) keI eka puruSa bhAvanI apekSAe kSemarUpa hoya che paNa dravyanI apekSAe te rAjAdika kAraNone lIdhe arthAt mithyAtvI rAjAne kAraNe dravyaliMga rahita sAdhunI jema akSemarUpathaI jAya che (3) kaMI eka puruSa e hoya che ke je bhAvanI apekSAe akSemarUpa hoya che, paNa dravyanI apekSAe kSemarUpa hoya che. jemake sAdhu veSadhArI niva, (4) koI puruSa e hoya che ke je bhAvanI apekSAe paNa akSemarUpa hoya che ane dravyanI apekSAe paNa akSemarUpa ja hoya che. jemake anya tIthika athavA gRhasthajana, chA vattAri zajar" ItyAdi. zaMkha cAra prakAranA kahyA che-(1) "vAma vAmAvarta" kaI eka zaMkha vAmapArzvamAM vyavasthita hovAthI athavA pratikULa guNavALo hovAthI "nAma" heAya che. e ja zaMkha vaLI vAma AvatavALA hovAthI vAma vAmAvarta rUpa pahelA prakAra hoya che. (2) "vAmAM dakSiNAvarta "--keI eka zaMkha e hoya che ke je vAma hovA chatAM paNa dakSiNAvartavALo hoya che. (3) "dakSiNa vAmAvarta" keI eka zaMkha e hoya che ke je dakSiNapArzvamA niyukta hovAthI anukULa guNavALa hoya che, paNa vAma AvartavALe hovAthI tene "dakSiNa vAmAvarta" rUpa trIjA prakAramAM zrI sthAnAMga sUtra : 02 26 7 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNAve che. () dakSiNa dakSiNAvarta-kaI eka zaMkha dakSiNapArdhamAM (jamaNa bAju) niyukta hoya che ane dakSiNAvartavALo hoya che. : 8 bAnnAdevaItyAdi. e ja pramANe puruSa prakAra paNa cAra kahyA che - (1) keI eka puruSa nAmanI apekSAe vAma hoya che. ane pratikULa svabhA. vavALA paNa hevAthI vAmAvarta-viparIta pravRttikAraka paNa hoya che. (2) keI eka puruSa nAmanI apekSAe vAma hoya che, paNa anukULa svabhAvavALo hovAne kAraNe dakSiNAvarta-anukULa pravRttikAraka hoya che. (3) kaI eka puruSa nAmanI apekSAe dakSiNa hoya che paNa pratikULa svabhAvavALo hevAthI vAmAvarta-viparIta prakRtivALe hoya che. (4) keI puruSa nAmanI apekSAe dakSiNa hoya che ane anukULa pravRttivALo hovAne kAraNe dakSiNa varta--anukULa pravRttivALa hoya che. ( ahIM "vAma" azubha nAma sUcaka ane "dakSiNa" zubha nAma sUcaka che.) vattAri dhUmalAvo" ItyAdi-dhUmazikhAo-dhUjha zreNie cAra prakAranI kahI che. "vAma vAmAvartA" ItyAdi cAra bhAMgA zaMkha pramANe ja samajavA. (1) koI eka dhUmazikhA evI hoya che ke je-vAmapArthavatinI hovAthI athavA pratikULa hevAthI vAma bhAgastha hoya che ane vAmAvarta paNa hoya che. e ja pramANe bAkInA traNa bhAMgA paNa samajI levA. 10 gvAvaityAdi. dhUmazikhAnI jema strIo paNa cAra prakAranI kahI che--(1) "vAmAM vAmAvartA" ke eka strI nAmanI apekSAe paNuM vAmA hoya che ane pratikULa svabhAvavALI havAthI vAmAvartA-viparIta Aca. raNavALI paNa hoya che. e ja pramANe bAkInA traNa bhAMga paNa zaMkha dASTratika puruSa pramANe samajI levA. zaMkhanuM dRSTAnDa ApyA pachI dhUmazikhAnuM alaga daSTAnta ApavAnuM kAraNa e che ke ahIM dAskRtika rUpe strIonA lakSaNanI zrI sthAnAMga sUtra : 02 218 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAnatA prakaTa karavA mATe nArI jAtinA daSTAntano upayoga thavo joIe. 11 "vattA iAisAnoItyAdi-dhUmazikhAnA jevAM ja agnizikhAnA paNa cAra bhAga samajavA. 12 e ja pramANe rASTratika sI sUtranA bhAMgAo ane temane bhAvArtha samajI le. 13 ttAri vAcamaMjhiyA" ItyAdi. vAyamaMDalikA cAra prakAranI kahI che cakakara cakkara pharate je vaMTeLiye caDe che tene vAyumaMDalikA kahe che. koI eka vAyumaMDalikA vAmA ane vAmAvartA hoya che. bAkInA traNa (bhaMga) dhUmazikhA jevAM samajavA. 5 14 dAskRtika sUtramAM paNa A prakAranA ja cAra bhAMgA samajavA. ! 15 strIo malina svabhAvavALI, upatApa (utpAta) svabhAvavALI ane ane caMcaLa vRttivALI hoya che, tethI ja ahIM dhUmazikhA, agnizikhA ane vAyumaMDalikA, A traNe strI lakSaNavALAM daSTAnta ApavAmAM AvyAM che. vattAdhara " ItyAdi-zikhAsUtranA jevuM ja A sUtranuM paNa vivecana thavuM joIe. jemake kaI eka vanakhaMDa (vanakhaMDa) e hoya che ke je vAma (vAMkecUke) hoya che, ane pavana dvArA DAbI tarapha jhukele hovAthI vAma AvartavALo paNa hoya che. bAkInA traNa bhAMgA jAte samajI levA. 16 eja pramANe dArthAnika puruSanA paNa cAra prakAra samajavA. 17sU. 51 che kAraNa upasthita hone para sAdhuko athavA sAdhvIjI ko parasparameM AlApakAdimeM ArAdhatvakA nirUpaNa anukULa svabhAva ane anukULa pravRttivALA puruSo paNa hoya che, evA anukaLa svabhAva ane anukULa pravRttivALo koI nigraMtha keI nithI sAthe keI ucita kAraNe vAtacIta kare che te jinAjJAnuM atikamaNa karate nathI. have sUtrakAra evAM cAra kAraNenuM nirUpaNa kare che. rahiM TALahiM Lithe LivithI" ItyAdi- TIkAI-nIce darzAvelAM cAra kAraNone lIdhe je nigraMtha (sAdhu) nircathI (sAdhvI) sAthe eka vAra athavA vAraMvAra vAtacIta kare che, te te jinAjJAnuM ullaMghana karato nathI. (1) kaI mAge vihAra karatI vakhate keI sAdha mika gRhastha Adi puruSa rastA para na maLe ane te kAraNe koI gAma tarapha javAne raste jANavAnI jarUra paDe, te kaI nigraMthIne A pramANe prazna pUchavAmAM Ave ke "he Aryo! mAre amuka gAma javuM che, te kayA rastethI zrI sthAnAMga sUtra : 02 269 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jauM " A prakAranA prazna sAthvIne pUchanAra sAdhu jinAjJAnuM ullaMghana karate nathI. (2) e ja prakAranI paristhiti sAdhvIne mATe UbhI thaI hoya tyAre sAdhvIjIne mArga batAvavA mATe vAtacIta karavAmAM paNa jinAjJAnuM ullaMghana thatuM nathI. (3) te sAdhvIjIne keIka tevuM kAraNa hoya te azana, pAna, khAdya ane svAdyarUpa AhAra ApI devAmAM, ane (4) keI gRhastha pAse apAvI devAmAM paNa te jinAjJAnuM ullaMghanakartA thatuM nathI. che . para che tamaskAyake svarUpakA nirUpaNa have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke keI nigraMtha sAdhu je tamaskAyane "tama" kahe che, te tenA dvArA bhASA samitinuM ullaMghana thayuM gaNAtuM nathI. " rahyANa of rAri nAmanA" ItyAdi- - tamaskAyanA A pramANe cAra nAma che-(1) tama, (2) tamaskAya, (3) aMdhakAra ane (4) mahAndhakAra. tamaskAyanA A pramANe cAra nAma paNa kahyAM che- (1) lokAnyakAra, (2) lekatama, (3) devAntakAra ane (4) devatama. tamaskAyanA A pramANe cAra nAma paNa kahyAM che--(1) vAtaparigha, (2) vAta parigha kSobha, (3) devAraNya ane (4) devabRha. tamaskAya cAra kalapane AvRta karIne gherIne) rahele che-(1) saudharmane, (2) IzAnane, (3) sanakumArane ane (4) mAhedrane. A sUtrano bhAvArtha have spaSTa karavAmAM Ave che-apUkAyanA pari. NAma rUpa je aMdhakAra che tenuM nAma "tama" che, te temanA samUhane tamaskAya kahe che. A samaskAya A madhya jaMbudvIpanI bahAranA tiryaMnga ( tiryazlekavartI) asaMkhyAta dvIpa samudrone pAra karavAthI je aruNuvara dvIpa Ave che tenI bAhya vedikA sudhInA bhAgathI 42 hajAra jana paryanta aruNuvara samudrane avagAhita karIne jaLanI uparItanI sapATIthI 1721 sattarase ekavIsa jana sudhI sama divAlanA AkAranA vyApta thaIne valayAkAre tiryakra phelAyela che. tathA saudharma, IzAna, sanakumAra ane mahendra A cAre kone AvRtta (AcchAdita) karIne brahmAleka kalpanA trIjA ariSTa vimAna prastara sudhI phelAyeluM che. A apakAra rUpa tamanA je cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-"tama" A nAma tame rUpa hovAne kAraNe paDyuM che. e ja pramANe AgaLa paNa samajavuM A prakAre tama, tamaskAya, andhakAra ane mahAnvakAra A cAra nAma tamaskAyanI tame mAtra rU5tAnA ja pratipAdaka che. tathA kAnyakAra Adi je zrI sthAnAMga sUtra : 02 270 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra nAma kahyAM che, te tamaskAyanI pragADha tamarUpatAnA pratipAdaka che. lokamAM je andhakAra che tene kAnyakAra kahe che, e bIjo koI adhikAra nathI. lekamAM je tama che tenuM nAma lekatama che. devalekamAM je andhakAra che tenuM nAma devAndhakAra che. evA andhakAramAM devonI zarIra prabhA paNa phelAI zakatI nathI, te kAraNe evA tamaskAyane devAndhakAra kahyo che. vRddho evuM kahe che ke A devAntakAra vyApe tyAre baLavAna denA bhayathI anya de chupAI jAya che, e ja prakArane devatama paNa hoya che. tamaskAyanA vAtaparigha Adi je cAra nAma kahyuM che te kAryane AdhAre kahyAM che. tamaskAyanuM je vAta parigha nAma kahyuM che tenuM kAraNa nIce pramANe che. te tamaskAya vAtane mATe argalA (AgaLiyA) samAna che. athavA lehapiMDa eraNa samAna che. A prakAre te pavanane pratirodhaka hevAthI tenuM nAma vAtaparigha paNa paDayuM che. parigha zabdano artha ahIM argalA samaja. tathA tenuM "vAtaparighakSobha" nAma A kAraNe paDayuM che ke te vAyune parigharUpa pitAnA mArgathI khalita karI de che. tenuM devAraNya nAma paDavAnuM kAraNa A pramANe che-baLavAna devAthI bhayabhIta thayelA dene mATe te araNyanI jema chupAI javAnA sthAnanI garaja sAre che, tethI tene devaaraNya paNa kahe che. tenuM cothuM nAma devabRha paDavAnuM kAraNa-ratha, cakra, zakaTa, Adi saMgrAmanI nyUha racanAne bhedIne AgaLa vadhavAnuM kArya jevuM muzkela che, evuM ja A andhakArane bhedavAnuM paNa muzkela che. A rIte devene mATe dudhigamya hevAthI tene devabhUha kahyo che. have sUtrakAra e vAtane prakaTa kare che ke A tamaskAya keTalA kSetrane AvRta kare che. "tumukSara " ItyAdi-A samaskAya saudharma, IzAna, sanakumAra ane mahendra, A cAra kalapane AvRta (devakIkarIne rahe che. te tamaskAya abhAgamAM malakanA mULanA jevA AkArane che ane UrvabhAgamAM kUkaDAnA piMjarAnA jevA AkAranA che. kahyuM paNa che ke tame je mete ! saMdira paNNatte ?" goyamA! ahe mallaga-mUlasaMThANa saMThie, uppiM kukkuDapaMjarasaMThie tti" mallaka eka mATInuM pAtra vizeSa che. tenA mULane ( taLiyAne) jevo AkAra hoya che, e ja tamaskAyane AkAra kahyo che. che . 53 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 271 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAke dRSTAMta dvArA purUSone prakAraka nirUpaNa tamaskAyanuM uparyukta kathana vacanarUpa paryAyanI madadathI karavAmAM AvyuM che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra arthaparyA dvArA puruSanuM nirUpaNa karatAM nIcenA sUtranuM kathana kare che. "vastAra purisagAthA pattA" ItyAdi puruSanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che---(1) keIka puruSa saMprakaTa pratisevI hoya che. (2) keIka puruSa pracchanna pratisevI hoya che. (3) koI eka puruSa e hoya che ke je pratyutpannAnaMdI hoya che. (4) keAI eka puruSa e hoya che ke je niHsaraNunaMdI hoya che. 1 cAra prakAranI senA kahI che-(1) jetrI-ne parAjetrI, (2) parAjetrI na jetrI, (3) jetrI ane parAjetrI, (4) ne jetrIne parAtrI | 2 | cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) jetAne parAjetA, ItyAdi cAra pramANe cAra prakAra samajavA. 3 A pramANe paNa cAra prakAranI senA kahI che-(1) netrI , (2) netrI pAttathati, (3) pAtro kayari, (4) pAtra pathati 4e ja pramANe "netA ti" vagere cAra prakAranA puruSa hoya che. . 5 bhAvArtha-pahelA sUtranA cAra bhAgAne bhAvArtha-(1) keI eka sAdhu e hoya che ke je gurunI samakSa akaya AhAradinuM sevana karanAro hoya che. (2) keI eka sAdhu e hoya che ke je ga7mAM rahevA chatAM pracachanna pratisevI hoya che. gupta rIte akakhya AhArAdinuM sevana karanAre hoya che. (3) koI eka sAdhu e heya che ke je vastra, pAtra, ziSyAdinI prApti thavAthI Anendrita thAya che. (4) keI eka sAdhu e heya che ke je gaccha AdimAMthI ziSyAdikanuM athavA pitAnuM nirgamana thavAthI harSita thanAre hoya che. "varAri jAgo' ityAdi A sUtramAM je cAra prakAranI senA kahI che tenuM spaSTIkaraNa-jevI eTale vijaya prApta karanArI parAjevI eTale parAjita thanArI. (1) je senA zatrasainyane parAjita kare che paNa zatru sainya dvArA parAjita thatI nathI evI senAne "jetrIne parAjetrI " kahe che. (2) keIsenA evI hoya che ke je zatruo sAme parAjaya prApta karanArI hoya che, vijaya prApta karanArI hatI nathI. (3) trIjI senA evI hoya che ke je ubhaya svabhAvavALI hoya che. eTale ke IvAra vijaya paNa prApta kare che ane kaIvAra parAjaya paNa pAme che. (4) cothA prakAranI senA evI hoya che ke je zasainyane parAjita paNa karatI nathI ane zatrusenA dvArA parAjaya paNa prApta karatI nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 02 2 7 2 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja pramANe je cAra puruSa prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che(1) kAI eka puruSa evA hoya che ke je parISaheAne tathA indriyAne jItanArA hAya che, paNa pAte temanA dvArA parAjita thatA nathI. jemake mahAvIra prabhu. (2) kAI puruSa evA hAya che ke je parISahu Adi dvArA parAjita thAya che, paNa pAte temanApara vijaya prApta karate| nathI. dAkhalA tarIke kaMDarIke, ke jemanuM varNana jJAtA sUtra. (3) kAI puruSa evA hoya che ke koi phrAIvAra parISahArdikane jItI le che ane kaI kAivAra parISahArdikA dvArA pete ja parAjita paNa thatA hAya che. jemake zailaka rAjarSi, (4) kAi eka puruSa evA hAya che ke je pariSahArdikane jItate paNa nathI ane parISahAdikA dvArA jItAtA paNa nathI. " cattAri senAno " ItyAdi-- A sUtra dvArA bIjI rIte paNa senA cAra prakAranI kahI che. te cAre prakAranuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-- (1) netrI latti " kaI eka senA evI hAya che ke je eka zatru sainyanA parAbhava karIne pharIthI paNa zatrusainyane parAjita karanArI hoya che, (2) kAI eka senA evI hAya che ke je kAI eka zatrusainyane parAjita karanArI hAya che paNa anya zatrusainya dvArA parAjita paNa thanArI DhAya che. (3) koi eka senA evI hAya che ke je kAi zatrusainyathI parAjita thaine anya zatrusainyane parAjita karanArI hoya che. (4) kAi eka sainya evuM hoya che ke je eka zatrusainya sAme paNa parAbhava pAme che ane khIjA zatrusainya sAme pazu parAbhava pAme che. e ja pramANe puruSAnA paNa cAra prakAra kahyA puruSa evA hAya che ke je parISaha Adi para ekavAra che ane pharIthI paNa tenA para vijaya prApta karatA rahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 --(1) kAI eka vijaya prApta kare che (2) koi eka puruSa 273 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA hAya che ke je parISahArdikA para ekavAra vijaya prApta karIne temanA dvArA punaH parAjita thanArA hAya che. (3) kAI eka puruSa evA hAya che ke je eka vAra teA parISAdi dvArA parAjita thAya che paNa punaH temane parAjita karI nAkhe che. (3) kaiAI eka sAdhu evA hoya che ke je parISahArdikA dvArA eka vAra paNa parAjita thAya che ane vAraMvAra paNa parAjita thatA rahe che. sU. 54 parvata-rAjya Ardike dRSTAMtase kaSAyake svarUpa kA aura unako jItaneke prakAra kA nirUpaNa A prakAre jayanuM pratipAdana karIne sUtrakAra have e vAtanuM nirUpaNu kare che ke jIvAe kharI rIte te kAcA para vijaya meLavavA joIe. tethI have sUtrakAra kaSAyeAnA svarUpanuM nirUpaNa kare che. vAri rApheo sAbo taMjJA " ItyAdi~ TIkA-cAra prakAranI rAji kahI che. te cAra prakAro A pramANe che(1) patarAji, (2) pRthvIrAji, (3) vAlukArAji ane (4) udakarAji. e ja pramANe kAdhanA paNa cAra prakAra kahyA che--(1) anantAnubadhI, (2) apratyAkhyAna, (3) pratyAkhyAna ane (4) saMjavalana. anantAnumantrI krodha parvatarAji samAna che, apratyAkhyAnI krodha pRthvIrAji samAna che, pratyAkhyAnI krodha vAlukArekhA samAna che, ane sajavalana sabaMdhI krodha jalarekhA samAna che. '' pavvai rAi samANaM kohaM aNu0 " ityAdi--patarAji samAna anantAnumantrI krodhamAM praviSTa thayelA jIva jo sarakI (marI) jAya che, te naraka zrI sthAnAMga sUtra : 02 274 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatimAM utpanna thAya che. apratyAkhyAnI krodhamAM praviSTa thayele jIva jo marI jAya tAtiyagatimAM utpanna thAya che. pratyAkhyAnI krodhamAM praviSTa thayele jIva jo mRtyu pAme te manuSyAdimAM utpanna thAya che. saMjavalana krAdhamAM praviSTa thayeaA jIva je mRtyu pAme te devagatimAM utpanna thAya che. ahIM rAji' pada rekhAnuM vAcaka che. jema parvata para utkINu thayelI rekhA lAMkhA samaya sudhI naSTa thatI nathI, e ja pramANe je krodha dRDhAnukhandhavALA hAya che, te jaldI zAnta thatA nathI, paNu dIrghakALa panta sthAyI rahe che, dIdha' sa`sAranuM kAraNa bane che, te kAraNe evA krodhane zailarekhA samAna kahyo che. khIjA keAdhane ( apratyAkhyAnI krodhane ) pRthvI para karelI rekhAsamAna kahyo che, kAraNa ke pRthvI para karavAmAM AvelI rekhA zailarekhA jeTalA dIrghakALa paryaMta TakI zakatI nathI-tene dhIre dhIre alpa prayAsathI pazu naSTa karI zakAya che. e ja pramANe apratyAkhyAnI krodha paNa hInAnubandhavALA hAvAne kAraNe dUra karI zakAya evA hAya che. trIjA prakAranA koSa ratIpara karelI rekhA samAna hAya che. jema caitIpara karelI rekhA pRthvIpara karelI rekhA karatA hInatara hAya che. adhika samaya sudhI sthAyI rahe evI hAtI nathI, akasmAta koi vAyu Adine jhapATo Ave teA paNa te naSTa thaI jAya evI hoya che, e ja pramANe pratyAkhyAnI krodha paNu hInatarAnubandhavALA hovAthI zIghra dUra karI zakAya evA che, tethI tene vAlukArAji samAna kahyo che. 'javalana krodhane jalarekhA samAna kahevAnuM kAraNa nIce pramANe che-- A krodha peAtAnI jAte ja zAnta thaI jAya che-tene dUra karavAnA prayAsa karavA paDatA nathI. jalarekhA vAlukArekhA karatAM paNa hInatama-halakI hAya che. te kAraNe te hInattama anumadhavALI DAya che. A kAraNe zailagata rekhA jevA krodhane anantAnukhandhI svarUpa, pRthvIgata rekhA samAna krodhane apratyAkhyAta rUpa, 66 zrI sthAnAMga sUtra : 02 275 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAlukAkhA samAna krodhane pratyAkhyAta rUpa ane jalarekhA samAna krodhane saMjavalana rUpa kahyo che. <6 * rattAri thamAM vaLattA " ityAdi-- mAnakaSAyanI prarUpaNA karavA nimitte sUtrakAra cAra prakAranA sta MbhAnI prarUpaNA kare che. sta...bhanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) zailasta bha (ra) asthista bha, (3) dArUsta bha ane (4) tinizalatA staMbha. e ja pramANe mAnanA pazu cAra prakAra kahyA che-(1) raulasta`bha samAna mAna ItyAdi " tinizalatA staMbha samAna mAna " paryantanA cAra prakAra samajavA, A kathananA bhAvAtha nIce pramANe che--pattharamAMthI khanAvelA staMbhane zailastabha kahe che. A zailastaMbha bhale TUTI jAya paNa mUkatA nathI. e ja pramANe je manuSya raulastaMbha samAna mAna kaSAyavALA hoya che, te kAi paNu paristhitimAM jhUkatA nathI, tene sarvanAza thaI jAya teA paNa te mAnakaSAyanA tyAga karatA nathI, asthisthala samAna je mAna hAya che, te zaila nirmita staMbha karatAM nyUnatara cIkAzavALu hAya che. asthi sthaMbhane adhikatama prayatne vaDe kayAreka jhukAvI paNa zakAya che, e ja pramANe je mAna asthi staMbha samAna hAya che, tene adhika adhika prayAseA dvArA vinamra paNa karI zakAya che. kASTha nimita sta'bhane dArUstaMbha kahe che. te staMbha asthinirmita staMbha karatAM paNa kaThinatAnI apekSAe adhika hIna hAya che. jema krAnimita staMbhane alpa prayAsathI paNa jhUkAvI zakAya che, e ja pramANe kAinirmita stabha jevA mAnane paNa alpa prayAsathI vinamra karI zakAya che. tiniza vRkSanI latAmAMthI banAvelA staMbhane tinizalatA staMbha kahe che. te kASTha nirmita staMbha karatAM paNa nyUnatama kaThinatAvALA hAya che. jema tene jhukAvavA mATe nahIM jevA prayAsanI ja jarUra paDe che, tema tinizalatA samAna mAnane paNa bahu ja nyUna prayAsathI paNa jhukAvI zakAya che. anantAnubandhI mAnane zaila staMbha samAna, apratyAkhyAnI mAnane asthi nirmIita staMbha samAna, pratyAkhyAnI mAnane kASTa nirmita staMbha samAna ane saMjavalana mAnane tinisa vRkSalatA nirmita staCbha samAna kahyuM che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 276 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiniza vRkSane vajula paNa kahe che. tenI latA mRddhI ati kemaLa hoya che, tethI te jaladI namI jAya evI hoya che. zelanirmita staMbha samAna mAnavALe jIva marIne narakagatimAM, asthinirmita staMbha samAna mAnavALe manuSya marIne tiryagra gatimAM, kASTha nirmita staMbha samAna mAnavALe puruSa marIne manuSya gatimAM ane tiniza vRkSalatA nirmita staMbha samAna mAnavALo puruSa marIne devagatimAM jAya che. bAkInuM samasta kathana kodayavartI jIvaphala sUtra anusAra samajavuM. "vattA vANi" ItyAdi- cAra prakAranI vaka vastuo kahI che. ahIM "zerA" pada sAmAnya rUpe vakatAnuM vAcaka che. tenA dvArA ahIM vaka vastuo grahaNa karavAmAM AvI che, athavA karaMDakane-TopalIne banAvavAmAM je vAMsanI cIpe vaparAya che temane ahIM "vatAketana" pada dvArA grahaNa karavAmAM Avela che. cAra prakAranI vaka vastuo kahI che jemake (1) vaMzImUlaketana ( vAMsanI jaDarUpa vakatA ) (2) me viSANa ketana (gheTAnA sIMga samAna vakatA ) (3) gemUtrikA ketana (gematranI rekhA rU5 vakatA) (4) avalekhanikA ketana ( vAMsanI saLIone chelatI vakhate tene je chela paDe che. te vaka ja hoya che. evI te vakratAne avalekhanikA ketana kahe che. A ketananA jevA cAra prakAra kahyA che, evA ja cAra prakAra mAyArUpa kaSAya vizeSanA paNa kahyA che. (1) "vAMsamUla ketana samAna mAyA"--vAMsane mULa bhAga khUba ja anArjavatAvALA hoya che. te kAraNe te atigupta vakratAvALe hoya che, tethI tenI vakratAnI khabara paNa paDatI nathI. e ja pramANe mAyAvI puruSanI mAyAne jANI zakAtI nathI evI te vaka-vaka mAyAne vAMsamUla ketana jevI kahI che. (2) " meSa viSANa ketana samAna mAyA"--je mAyA kevaLa vakra ja hoya che tene A prakAramAM gaNAvI zakAya che. (3) "gomUtrikA ketana samAna mAyA" je mAyA alpa vakratAvALI hoya che tene mUtrikA ketana samAna mAyA kahe che. (4) " avalekhanikA ketana samAna mAyA -A mAyA alapatara vakratAvALI hoya che. anatAnubaMdhI mAyAne vAMsamUla ketana samAna, apratyA khyAna saMbaMdhI mAyAne meSa viSANu ketana samAna, prAyAkhyAna kaSAya saMbaMdhI mAyAne gomUtrikA ketana samAna ane saMjavalana kaSAya saMbaMdhI mAyAne ava. lekhanikA ketana samAna kahI che. keI keI siddhAMtakAre evuM kahe che ke pratyeka mAyA anantAnubandhI Adi rUpa che. tethI anantAnubadhinI mAyAnA udayamAM paNa devatva Adine saddabhAva saMbhavI zake che. "vaMzImUrcatara samA mA" vAMsanAmUla ketana samAna mAyAmAM praviSTa thayela jIva (mAyAnA udayavALo chava) je mRtyu pAme che, te narakagatimAM utpanna thAya che. bIjA zrI sthAnAMga sUtra : 02 2 77 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranI mAyAvALe jIva je mRtyu pAme che te tiryagatimAM utpanna thAya che. trIjA prakAranI mAyAmAM praviSTa thayele jIva je maraNa pAme che te manuSyagatimAM utpanna thAya che ane cethA prakAranI mAyAmAM praviSTa thayele jIva je maraNa pAme che, te devagatimAM utpanna thAya che. "vAri gharathA" ItyAdi- vastranA cAra prakAra kahyAM che te cAra prakAra nIce pramANe che-(1) kRmi rAgathI (raMgathI ) raMgeluM vastra, (2) kardama rAgathI raMgeluM vastra, (3) khaMjana rAgathI raMgeluM vastra ane (4) haldI-haLadara raMgathI raMgeluM vastra. kumirAga sUtranA viSayamAM evI janazruti (daMtakathA) pracalita che ke kaI eka dezamAM manuSya AdinuM lohI laIne temAM kaI eka padArthanuM mizraNa karIne tene koI pAtramAM rAkhI mUkavAmAM Ave che. tenI aMdara dhIme dhIme kRmIo utpanna thavA mAMDe che. teo jyAre pavanAbhilASI thaIne chidro dvArA bahAra nIkaLI Ave che tyAre tenI AsapAsa ja bhamyA kare che ane pitAnI lALa tenA para choDavA mAMDe che. A lALa te chidro para jAmI jAya che. tene tyArabAda ekaThI karI levAmAM Ave che. evA kRmI raMgathI raMgelA vastrane kRmi rAgavALuM vastra kahe che. A vastra lAla raMgavALA kRmIonA lALarasa vaDe raceluM hovAthI svAbhAvika rIte ja lAla hoya che. (2) kei eka vastra evuM hoya che ke je kardama rAgathI rakta dhULathI kharaDAyeluM hoya che. gAya Adi prANIo je mArgethI pasAra thatAM hoya che te mAgIne je paMka eTale ke kAdava che tene ahIM kardama pada dvArA grahaNa karavAmAM Avela che. A kardamane je raMjaka rasa che tenuM nAma kardama rAga che, tenAthI raMgAyelA vastrane kardama rAga rakta vastra kahe che. (3) keI eka vAra evuM hoya che ke je khaMjana rAgathI rakta hoya che. khaMjana eTale kAjaLa. te kAjaLanA raMgathI raMgelA vastrane khaMjana rAga rakta vastra kahe che. (4) koI eka vastra evuM hoya che ke je haLadaranA raMgathI raMgeluM hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 278 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja pramANe lAbha paNa cAra prakAranA kahyo che--(1) kRmirAga rakta vajra samAna leAla-anantAnukhandhi kaSAya saMbadhI je leAbha che tene A prakAramAM gaNAvI zakAya che. (2) kamarAga rakta vasra samAna lAbha-apratyAkhyAna kaSAya sa'kha'dhI je lAbha che tene A prakAramAM gaNAvI zakAya che. (3) kha'jana rAga rakta vajra samAna lAbha-pratyAkhyAna kaSAya saMbadhI lAbhane A prakAranA lAla kahe che. (4) haLadara rAgarakta vasra samAna lAbha-saMjavalana kaSAya sabaMdhI lAbhane A prakAranA lAbha kahe che. A kathananA bhAvAtha nIce pramANe che-- jema kRmirAgarakta vajra maLI jAya te paNa potAnA raMga cheDatuM nathI tenI rAkha paNa lAla raMganI ja hAya che, e ja pramANe je jIva peAtAnuM mRtyu thaI jAya te paNa leAlAnubandhane cheDatA nathI, tenA te lebha kRmirAga rakta vajranI jema kruDha hAvAthI anantAnukhandhI jAya che. e ja pramANe leAbhanA khAkInA traNa prakAro viSe paNa samajI levuM. tenA mULanuM nirUpaNa karanArU sUtra paNa krodhaphala nirUpaka sUtra samAna ja samajavuM kaSAyanI prarUpaNA karatI gAthAo--" vajjo puDhavI reLU " ItyAdi. A jIna zAsanamAM anantAnuxdhI krodhane patanI rAjIntaDanI mAphaka kahI che, eja rIte apratyAkhyAna krodhane pRthviI arthAt taLAvanI pRthvinI taDanI mAphaka, pratyAkhyAnI krodhane reNu arthAt retInI lITInI sarakhI ane saMjavalana krodhane udaka-pANInI lITI kharAkhara kahI che. // 1 // e ja rIte pahelA bhedavALA mAnane pattharatA stambha sarakhA, khIjAne hADakAnA stambha sarakhe, trIjAne lAkaDAnA stambha sarakhA ane ceAthAne tiniza (netara ) nA stambha sarakhA kahyo che. // 2 // e ja rIte pahelA bhedavALI mAyAne vAMsanA mULa sarakhI vAMkI kahI che, khIjA bhedavALI mAyAne gheTAnA sIMgaDA jevI kahI che. trIjA bhedavALI mAyAne gAmUtrikA-cAlatA baLadanA mUtranI lITI sarakhI, ane cethA bhedavALI mAyAne avalekhikA arthAt vAMsanA cheDAnI mAphka vAMkI kahI che. e ja rIte pahelA bhedavALA lAbhane kRmi-kiramacI raMganA jevA kahyo che. ane khIjA bhedavALA lAlane kama-kAdavanA rga sarakhA, trIjA bhedavALA aAbhane ajana ( kAjaLa) nA raMga jevA raMgavALA, ane cAthA bhedavALA lAbhane haladaranA raMga jevA ragavAne kahyo che. A tamAma cAre kaSAya kramapUrvaka eka ekathI bIjA uttarAttara mada, maMdatara, mahRtama ane madAtima' kahela che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 209 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krodhAdimAM pahele bheda yavijajIva paryanta sAthe rahevAvALo, bIjA bhedane eka varSa sudhI, trIjA bhedane cAra mahInA sudhI, cothA bhedane eka pakhavA DIyA sudhI jIvanI sAthe rahevAvALe kahyo che. ahIM je pAMcamI gAthA che tenA dvArA sUtrakAre A krodhAdikene vAsanAkALa (sthAyI rahevAne kALa) prakaTa karyo che. anantAnubadhI krodhane, anantAnubadhI mAnane, anantAnubandhI mAyAne ane anantAnubaMdhI lebhane vAsanAkALa jIvana paryantane kahyo che. apratyAkhyAna saMbaMdhI krodhAdikane eka varSane vAsanAkALa kahyo che. pratyAkhyAna saMbadhI kodhAdikane cAra mAsano ane saMjavalana saMbaMdhI krodhAdikane eka pakSane (pakhavADiyAne) vAsanAkALa kahyo che. sU. 55 che pahelAnA sUtramAM kaSAyanI prarUpaNa karavAmAM AvI. te kaSAyone kAraNe ja jIvene saMsAramAM bhramaNa karavuM paDe che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra saMsArake svarUpanA nirUpaNa saMsAranA svarUpanuM nirUpaNa kare che. "rAdi saMsAre gumtte ItyAdi- sUtrArtha-saMsArane nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) narayika saMsAra (2) tirlagenika saMsAra, (3) manuSya saMsAra ane (4) deva saMsAra cAra prakArane Ayukarma kahyAM che-(1) narayika AyuthI laIne devAyu paryantanA cAra prakAra ahIM samajavA. bhava cAra kahyA che- nairayika bhavathI laIne devabhava paryantanA cAra bhava ahIM grahaNa karavA. vizeSArtha-judI judI gatimAM bhramaNa karavuM tenuM nAma saMsAra che. manu khyAdi paryAyamAMthI nArakAdi paryAyamAM javA rUpa saMsAranA nairayika saMsAra Adi je cAra bheda kahyA che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-narathikane ceAgya Aya, nAma, zetra Adi karmone udaya thavAthI "A jIva nairayika che" e je vyavahAra thAya che, tenuM nAma narayika che. kahyuM paNa che ke-- "NeraieNaM bhaMte ! Ne raiesu uvavajjai, aNeraie Neraiesu uvavajjai goyamA ! ms mgp3vavA no vavakArU" A gairayikane je zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra che-utpatti sthAnapara gamana che, te nairayika saMsAra che. athavA avasthAntara prANirUpa nairayika saMsAra che. eTale ke nairayikamAM utpanna thavAne gya Ayukamane je baMdha je jIve karI dIdhuM hoya te jIva narayika kahevA gya banI jAya che. tethI e ja jIva jyAre avasthAntara rUpa narayika paryAyathI yukta thaI jAya che, tyAre te nairayika paryAyanI prAptikAraka narayika saMsArane jIva kahevAya che. A prakAranuM kathana tirya, manuSya ane deva, A traNe saMsAro viSe paNa samajavuM. evA te saMsArane sadUbhAva AyukamanA udayathI ja saMbhavI zake che, A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra AyunuM nirUpaNa kare che. " ravi zaagItyAdi- je pratikSaNa vyatIta thatuM rahe che te Ayu che. te Ayu karma vizeSa che. narayika Ayu, tiryaMcAyu, manuSpAyu ane devAyu, A prakAre tenA cAra bheda che. je jIvone niyabhavamAM rAkhe che te karmane nirayAyu karma kahe che. e ja pramANe AyunA bAkInA traNa bhedanuM paNa kathana samajI levuM. ukta Ayu jIvane amuka bhavamAM sthApita kare che, tethI have sUtrakAra "javire mare" ItyAdi sUtra dvArA bhavanuM nirUpaNa kare che. bhava eTale utpatti, narayika rUpa jIvane je bhava che tene nairayika bhava kahe che. e ja pramANe bAkInA traNa bhava viSenuM kathana paNa jAte ja samajI levuM. sU. 56 che A samasta jIvemAM AhAravALA ja hoya che. A saMbaMdhane laIne have sUtrakAra AhAranI prarUpaNa kare che. "Tiva bAre jo "ItyAdi- AhArake svarUpanA nirUpaNa sUtrArtha-AhAranA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che (1) azana, (2) pAna, (3) khAdima ane (4) svAdima bIjI rIte paNa AhAranA cAra prakAra kahyA che-(1) upakara saMpanna, (2) upaskRta saMpanna, (3) svabhAva saMpanna ane (4) paryeSita saMpanna. vizeSArtha-jIva dvArA je Ahata thAya che, te AhAra che tenA azana Adi je cAra prakAra kahyA che, tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-je khAvAmAM Ave che te bhejanane azana kahe che. je pIvAmAM Ave che te bhAta AdinA dhovaNa jaLa vagerene pAna kahe che. drAkSAdikane khAdima kahe che, elAIcI, lavIMga, sopArI, dhANAdALa, sUrNa vagerene svAdima kahe che. - AhAranA upaskara saMpanna Adi cAra prakAranuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-AhArane je viziSTa dravyathI suvAsita karavAmAM Ave che, evA hiMgAdi dravyane upakara kahe che. te upaskarathI yukta maganI dAla vagere AhA zrI sthAnAMga sUtra : 02 281. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rane upakara saMpanna AhAra kahe che. pakavIne (rAMdhIne) taiyAra karelA bhAta, khIcaDI, roTalI Adi. AhArane upakRta saMpanna AhAra kahe che. je AhA. rane pakavyA vinA ja levAmAM Ave che-je AhAra kudaratI rIte ja pakava hoya che tene svabhAvasaMpanna AhAra kahe che. jemake pAkI kerI, khajUra, keLAM vagere. (4) rAtri paryata Atho AvavA daIne je AhAra taiyAra thAya che tene paryASita saMpanna kahe che. jemake jalebI athavA cAsaNa AdimAM rAkhelI kerIne, DabbAmAM peka karelI ananAsa vagerenI cIrone paNa paryASita saMpanna AhAra kahe che. sU. 57 che saMsAra, bhava ane AhAra Adine saddabhAva baddhakarma mAM hoya che. tethI have sUtrakAra karmabaLa AdinuM nirUpaNa kare che. karmabandhake svarUpakA nirUpaNa ghara i qvm" ItyAdi- sUtrArtha-banA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) prakRti banya, (2) (ra) sthiti banya, (3) anubhAva bandha ane (4) pradeza banya. upakramanA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) bApakama, (2) udIraNapakrama, (3) upazamanepakrama ane (4) pariNAmepakrama. bandhanopakama cAra prakArane kahyo che-(1) prakRtivanapakrama, (2) sthiti banyapakrama, (3) anubhAva banepakama ane (4) pradeza bandhane pakama. udIraNapakrama paNa cAra prakAra che--(1) prakRtyudaraNe pakrama, (2) sthityudIrNopakrama, (3) anubhAvakIraNeyakrama ane (4) pradezadIpakama. upazamanepakrama paNa cAra prakArane kahyo che-(1) prakRtyupazamanepakama,(2) sthityu pazamanepakama, (3) anubhApazamanepakama ane (4) pradezapazamanopakrama. vipariNAmepakrama paNa cAra prakArane kahyuM che-(1) prakRtivipariNa zrI sthAnAMga sUtra : 02 282 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mepakrama, (2) sthiti vipariNAmeApakrama, (3) anubhAva vipariNAmepakrama ane (4) pradeza vipariNAme pakrama. alpamahtva cAra prakAranuM kahyuM che--(1) prakRtyapa ahutva, (2) sthitya5 ahutva, (3) anubhAvAlpa ahutva ane (4) pradezAlpa ahutva. sakrama cAra kahyA che--(1) prakRti sakrama, (2) sthiti saMkrama, (3) anubhAva sakrama ane (4) pradeza sa'krama. nidhattanA cAra prakAra kahyA che--(1) prakRti nidhatta, (2) sthiti nidhatta, (3) anubhAva nidhatta ane (4) pradeza nidhatta. nikAcitanA cAra prakAra kahyA che--(1) prakRti nikAcita, (2) sthiti nikAcita, (3) anubhAva nikAcita ane (4) pradeza nikAcita vizeSA--AsavanA nimittathI gRhIta karmonA prAgya pudgalene AtmAnI sAthe prakRti, sthiti Adi rUpe je saMbaMdha che tene anya kahe che. te anyanA prakRtimadha Adi cAra prakAra che. jJAnAvaraNIya Adi ATha ka bhedAnA je anya che tene prakRtikhandha kahe che. athavA--: --jJAnAvaraNAdi rUpe avizeSita sAmAnya kanA je anya che tene prakRtibandha kahe che. jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranA karmonI jaghanya bhethI je rahevAnI maryAdAne anya che tene sthitibandha kahe che. prakRti, sthiti ane pradezarUpa zubhAzubha prakRtienuM je manda, tIvra smAdi rUpe AsvAdana ( anubhavana ) karavA rUpa je anya che tene anubhAva anya kahe che. jIvanA pratyeka pradezapara je anantAnanta ka pudgalenA sabaMdha che tenuM nAma pradezakhanya che eTale ke grahaNa karAyA zrI sthAnAMga sUtra : 02 283 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAda bhinna bhinna svabhAve pariNuta thanArI karmapulA rAzi svabhAvAnusAra amuka amuka pariNAmamAM je vaheMcAI jAya che, te pariNAma vibhAgane ja pradeza bandha kahe che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che - karmapula jyAre jIva dvArA grahaNa karAya che tyAre karmarUpa pariNAmane prApta kare che. eTale ke temAM e ja samaye cAra azonuM nirmANa thAya che. te aMza ja bandhanA prakAra rU5-prakRti banya, sthitibandha Adi rUpa che. kama pulemAM jJAnane zekavA, darzanane rokavAne, sukhaduHkhAdine anubhava karAvavAno Adi je svabhAva bane che, e ja prakRtibandha rUpa che. svabhAvanuM nirmANa thavAnI sAthe ja te svabhAvamAM ja amuka kALanI maryAdA sudhI rahevAnuM paNa te karma pudgalene mATe nirmita thAya che. A kALamaryAdAnuM nirmANa ja sthiti banyA che. svabhAva nirmANanI sAthe sAthe ja temAM tIvratA, mandatA, Adi rUpe phalAnubhavana karAvanArI vizeSatAonuM paNa nirmANa thAya che, evI vizeSatA ja anubhAvababdha rUpa che. grahaNa thayA bAda judA judA svabhAvamAM pariNata thanArI karma pudgala rAzinuM amuka amuka vibhAgamAM vibhakta thaI javuM, tenuM nAma pradeza banyA che e ja vAtanuM TIkAkAre vRddhokta medaka (lADu ) nA dAnathI pratipAdana karyuM che. jemake loTa, ghI, goLa ane kaDavA methI Adi dravyanA mizraNathI banAvele ke eka lADu vAtahara hoya che, keI eka lADu pittahara hoya che, keI eka lADu kaphanuM zamana karanAre hoya che, keI eka prANahara hoya che, kaI eka buddhihara hoya che, ane keI eka vyAmohakara hoya che, eja pramANe jIva dvArA gRhIta karma pudgala karmarUpe parimita thAya che. tyArabAda kaI eka karmaprakRti jJAnane AvRta kare che, keI eka karma prakRti darzanane AvRta kare che ane te eka prakRti sukhaduHkhAdi rUpa vedanane utpanna kare che. A prakArane karmane je svabhAva che. e ja prakRtibandha che. jema te lADunI avinAzabhAvanI apekSAe amuka kALa sudhI rahevAnI maryAdA hoya che, tema karmonI paNa niyata kALa sudhI rahevAnI je maryAdA hoya che tene sthiti banya kahe che. jemAM lADumAM eka gaNe, be gaNe Adi rUpa rasa hoya che, tema zrI sthAnAMga sUtra : 02 284 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmoMmAM paNa dezazvAtI, sadhAtI rUpa rasa hoya che, tathA tIvra, manda di rUpa tenuM je kula prApta thAya che, tenuM nAma anubhAvamanya che. tathA jema te lADumAM leTa, ghI AdinuM amuka niyata pramANa hoya che, e ja pramANe karmomAM puleAnuM ja pratiniyata pramANu hAya che, tenu' nAma ja pradezakhanya che. " viSe havAme " ityAdi-- jIvanI je zaktivizeSa Aya che, tenuM nAma upakrama che. te zaktivizeSa rUpa upakrama karmonA andhamAM, udIraNumAM, upazamanamAM ane vipariNAma rUpe pariNamanamAM kAraNabhUta hAya che. jIvanA zaktivizeSa rUpa upakramane anyatra kAraNa rUpe paNa oLakhela che. athavA karmAMmAM prakRtibandha Adi cAra rUpe je pariNamana thavAnA prAraMbha thAya che, tenuM nAma ja upakrama che. kahyuM paNu che ke ,, syAdArambha upakramaH Arambha kare tenuM nAma upakrama che. athavA upakrama vastuparikrama ( vastunA sa`skAra ) rUpa hAya che. jo ke anyatra upakrama zabda dvArA vastuparikama ane vastu vinAza, A e atha grahaNa karavAmAM AvyA che, chatAM ahIM te vastuparika rUpa atha ja gRhIta thayA che. te upakramanA anyanApakrama Adi cAra prakAra kahyA che. je upakramanA zaktivizeSa rUpa atha grahaNa karavAmAM Ave-zaktivizeSa rUpe upakramane grahaNu karavAmAM Ave, teA anyanApakramanA atha A pramANe thAya che-- jIvapradezAnuM ane pueAnuM parasparanI sAthe je saMbaMdhana (sa'yeAjana ) thAya che, tenuM nAma bandhana che. dorI vaDe baddha evI leDhAnI saLIone parasparamAM jeve sabadha hoya che. eve ja A saMbaMdha hoya che, ema samajavuM. A bandhananA je upakrama che, eTale ke A andhananA pariNamananA kAraNarUpa jIvanI zaktivizeSa rUpa je upakrama che tene anyaneApakrama kahe che, kk jo upakrama zabdanA AraMbha atha ahIM grahaNu karavAmAM Ave, te banyanApakamanA A pramANe artha thAya che-jIvapradezanuM ane karma pudgaleAnuM zrI sthAnAMga sUtra : 02 285 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je parasparanA saMbaMdhana (saMjana) rUpa banzana che, tene upakama (AraMbha) thAya che. je upakramane vastuparikama rU5 artha levAmAM Ave, te bano. pakramane A pramANe artha thAya che-gRhIta karma vagaNAone baddhAvasthA rUpa karavI tenuM nAma bano krama che. udIraNopakarmane bhAvArtha-je karmone phala devAne je samaya na hoya, te samaye tene phala devA gya banAvavuM tenuM nAma udIraNuM che. udIraNA dvArA karmone baLajabarIthI udayAvalikAmAM kheMcI levAmAM Ave che. kahyuM paNa che ke - nakkALa " ityAdi-te udIraNAne je upakrama che athavA udIraNArUpa je upakrama che tenuM nAma udIraNapakrama che. ' upazamanopakamano bhAvArtha-kamane udayAvalikAmAM na Ave evA karavA, udIraNAne mATe agya karavA, nidhattane mATe agya karavA ane nikAcanane mATe paNa ayogya karavA tenuM nAma upazamanA che. te upazamanane je upakrama che tenuM nAma upazamanepakama che. upazamanAmAM traNa kAraNa hoya che. kahyuM paNa che ke "jovaThThai-kaiTTA-laMganAruM = uttara mAruM" apavartana, udvartana ane saMkramaNa A traNa karaNene sadbhAva dezapazamanAmAM hoya che soMpaze. manAmAM heta nathI. mehanIyamAM ja sarvopazamanAne sadbhAva hoya che, bAkInA sAta karmomAM sarvopazamanAne sadbhAva hoto nathI paNa dezapazamanAne ja sadabhAva hoya che. tathA mehanIyamAM banne prakAranI upazamanAne sadbhAva che. eTale ke sarvopazamanAne paNa saddabhAva hoya che ane dezapazamanAne paNa sadubhAva hoya che. vipariNAmapakramane bhAvArtha-karmonI je vividha prakAre sattA, udaya, kSapazama, apavartana, udvartana Adi rUpe je pariNAmanA (avasthAntara prApti) thAya che, tene athavA vividha prakAre je-giri sari dupAlana nyAye zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetrAdi anusAra je pariNAmanA ( anya avasthAnI prApti) thAya che tene athavA kAraNa vizeSanI apekSAe karmonuM vividha prakAre je pariNamana ( ava. sthAntara prApaNA ) thAya che, tene vipariNAmanA kahe che, te vipariNAmanAnA je upakrama che tene vipariNAmaneApakrama kahe che. jo ke vipariNAmanAnA bandhana, uddIraNA ane upazamanAmAM sadbhAva hoya che, tathA te sivAyanA uddaya, nidhatta ane nikAcanAmAM paNa vipariNAmanA rahelI hAya che, chatAM paNa sAmAnya rUpa hAvAthI ahIM tenuM alaga rIte pratipAdana karavAmAM AvyuM che. " saMpaLone pada, ' ItyAdi------ anyaneApakramanA prakRti bandhanApakrama Adi cAra prakAra che. jJAnAvaraNIya Adi bhedathI karmInI ATha prakRtie kahI che. te ATha prakRtie rUpa kanuM andhana thanuM tenuM nAma prakRtibandha che. te prakRtibandhanA je upakrama che tene prakRtibandhane pakrama kahe che. te prakRtibandhanApakrama jIvanA pariNAma vizeSa ceAgarUpa che, kAraNa ke cega ja prakRtimandhamAM hetabhUta (kAraNarUpa) hoya che. sthiti anyanApakrama--A sUtramAM ja sthitibaMdhane bhAvArtha pahelA tAvavAmAM Avye che. te sthitima dhananA je upakrama che tene sthiti khanyanA pakrama kahe che. te jIvanA kaSAya svarUpa pariNAma vizeSarUpa che, kAraNa ke sthitibandhanuM kAraNa kaSAya che. 6 pahelA anubhAvamanyanA bhAvAtha batAvyA che. te anubhAva andhananA je upakrama che tene ' anubhAva anyaneApakrama ' kahe che. te anubhAvabandhanApukrama paNa kaSAya rUpa ja che. pUrvokta lakSaNavALA pradezamandhanane je upakrama che tenu' nAma pradezakhandhanApakrama ' che. te pradezakhandhanApakrama paNa ceAgarUpa jIva pariNAma vizeSarUpa hoya che kahyuM paNa che ke- nodhAvati phi aNubhAvaM kasAyao kuNai jIva yoga vaDe prakRtibandha ane pradezakhanya kare che. eTale ke prakRtibandha ane pradezakhanya, e banne anya krayogathI thAya che, ane sthitimadha ane anubhAvakhadha kaSAyane kAraNe thAya che. athavA prakRti Adi anyanAne je upakrama-prArabha che, tene prakRti Adi banyatApakrama kahe che. e ja pramANe anyatra paNa samajavuM. ,, zrI sthAnAMga sUtra : 02 287 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 " karI bovakrame caddei " udIraNeApakramanA prakRtyudIraNApakrama Adi cAra prakAra kahyA che. tapeAvizeSa dvArA khe'cIne mUlaprakRti athavA uttaraprakRtinA dalikane yAvalikAmAM praveza karAvavA tenuM nAma prakRtyudIraNA che. te prakRtyudIrAne je upakrama che tene prakRtyudIraNeApakrama kahe che. AtmavIya'thI ja ujjita sthitinI sAthe aprAptodayavALI sthitinu anubhavana karavuM tenuM nAma sthityuhIraNA che. te sthityudIrAne je upakrama che tene sthityudIraNeApakrama kahe che. vIya vizeSathI ja udita anubhAvanI sAthe anudita anubhAvanu je vedana thAya che, tene anubhAvAdIraNA kahe che. A anubhAvAdIrAnA je upakrama che tene niyata pariNAmavALA kama pradezeAnI sAthe aprApta udayavALA niyata pariNAmavALA kama pradezAnu' je vedana che tenuM nAma pradezeAdIrA che. te pradezeAdIrAnA je upakrama che, tene pradezeAdIrApakrama kahe che. ahIM paNa upakramane kaSAya ane cegarUpa jIvanA pariNAma vizeSarUpa samajavA joie, athavA Arabha atha vALA samajavA joie. i jIvasamosame " ItyAdi-upazamanApakrama cAra prakAranA kahyo che. jemake prakRtye pazamaneApakrama Adi cAra prakAra ahIM samajavA. puaAnu' prakRti sthiti, anubhAva ane pradeza, A cAra rUpe pariNamana karAvavAne samatha evuM je AtmavIya che, te ahIM upakrama zabdathI gRhIna thayuM che. Arabha avALA upakrama ahIM grahaNa thayela nathI. viniAmanovazame'' ityAdi-vipariNAmane pakramanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--prakRti vipariNAmaneApakrama Adi cAra pUrvokta prakAro ahIM gratuNu karavA. ahIM paNa upakrama zabdanA artha pUrvasUtramAM kahyAnusAra samajavA, anya atha ahIM grahaNa karavA joie nahIM. zrI sthAnAMga sUtra : 02 288 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ravide avAjadu" ityAdi-a5 ane bahune je bhAva che tenuM nAma alapamahatva che, te alpabaDutva cAra prakAranuM kahyuM che. A cAra prakAranuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-pUrvokta jJAnAvaraNIya Adi prakRtiomAM banya, sthiti, anubhAva ane pradezanI apekSAe je apamahatva che, tene ja ahI a5mahatva rUpe prakaTa karavAmAM Avela che, ema samajavuM. jemake upazAnta meha AdivALo jIva ochAmAM ochI karma pravRtio baMdhaka hoya che, kAraNa ke te ekavidha badheka ja hoya che. eTale ke te eka prakAre ja karmane-sAtavedanIyane badheka ja hoya che. tenA karatAM nIcA guNa sthAnavALo, upazamakAdi sUphama saM parAyavALA je jIva hoya che te adhika kama prakRtiene bandhaka hoya che, kAraNa ke te cha prakAranA karmane bandha karate hoya che. arthAta vedanIya ane Ayukarmane choDIne bAkInA cha karmone bandhaka thAya che. tenA karatAM paNa bahutara kamabandhaka e che ke je sAta prakAranA karmone banyaka hoya che. ane tenA karatAM paNa bahutara kamabandhaka jIva e che ke je ATha prakAranA karmone bandha karato hoya che. sthitinI apekSAe alapabahuva nIce pramANe samajavuM. " thoDo saMsAraNa kanno lakavaMdho gfiIya vAyaranAra kaho TharUdyo asaMvedanarLo" saMyata jIvane jaghanya sthitibaMdha sarvastaka (sauthI alpakALanI maryAdAvALe) hoya che, ane ekendriya khAdara paryAptaka jIvane jaghanya sthiti banyuM tenA karatAM asaM. khyAtagaNe (asaMkhyAtagaNa kALanI maryAdAvALe) heAya che. anubhAvanI apekSAe a5bahutva A pramANe samajavuM. ___" savvatthovAI arNataguNavuDhiDhANANi, asaMkhejjaguNavuDDiTThANANi asaMkhejjaguNANi saMkhijjaguNavuTThiANANi asaMkhijjaguNANi jAva aNaMta bhAgavuTThiANANi asaMkhejjaguNANi' A kathana anusAra anaMtagaNI vRddhinuM sthAna sarvastaka (sauthI a5) che, asaMkhyAtagaNu vRddhinuM sthAna tenA karatAM anaMta saMkhyAta maNuM che. saMkhyAtagaNuM zrI sthAnAMga sUtra : 02 289 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRddhinuM sthAna tenA karatAM asaMkhyAtaguNita che, (kAvata) anaMta bhAga vRddhinuM sthAna asaMkhyAtaguNita che. pradezanI apekSAe alpabahuta A pramANe samajavuM-zaviNavaMggs ya AuyabhAgo thotro, nAmagoyANaM tullo, visesAhio, nANadasaNAvaraNaM taNAyANaM tullo visesAhio mohassa visesAhio, veyaNIyassa visesAhio" A kathanAnusAra ATha prakAranA karmanA badheka jIvane Ayune bhAga oNka (a) hoya che, nAma-zetrano bhAga tulya hoya che, paNa AyunA bhAga karatAM vizeSAdhika hoya che. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane antarAyane bhAga tatya hoya che, paraMtu nAma-zetranA bhAga karatAM vizeSAdhika hoya che. meha. nIyane tenA karatAM paNa vizeSAdhika hoya che ane vedanIyane mohanIya karatAM paNa vizeSAdhika hoya che. "ravi saMme" ItyAdi jIva je karmaprakRtine bandha kare che, te karmaprakRtinA AkAramAM prakRtyantara (anya prakRtinA) dalijene pariNamita karI nAkhavA tenuM nAma saMkrama che. kahyuM paNa che ke -"jo saMmori maLio ItyAdi- A saMkrama cAra prakArane che-(1) prakRti saMkrama, (2) sthiti saMkrama, (3) anubhAva saMkrama ane (4) pradeza saMkrama. prakRti saMkramanuM svarUpa "jo saMmori" ItyAdi gAthAmAM kahyA pramANe ja samajavuM. mULa prakRtienI athavA uttara prakRtionI sthitinuM utkarSaNa apakarSaNa karavuM athavA mULa praka tione athavA uttara pravRtione prakRtyantaranI (anya kaI prakRtinI) sthiti prApta karAvI devI tenuM nAma sthitisaMkrama che. kahyuM paNa che ke - ripha saMtAno tti kudara" ItyAdi. e ja prakAranuM kathana anubhAva saMkama viSe paNa samajavuM. anubhAva saMkramanuM svarUpa "kariMta saMmaLe 3ya" ItyAdi gAthA dvArA prakaTa karyuM che. anya prakRtinA svabhAve pariNamana pAmata. je karmadrivya che, tenuM nAma pradeza saMkrama che. kahyuM paNa che ke "6 rajhiyamamchuMItyAdi- vavide Lidhare " ItyAdi. nidhatta, nidhAna athavA nihita, e traNe ekarthaka zabda che. nidhatta-zabda bhAvamAM athavA karmamAM "kta" pratyaya lagADavAthI nidhAtamAMthI banyuM che. nidhattabandha e che ke je karmaudabatpanA ane apavarnanA sivAyanA kAraNone mATe ayogya hoya che tenA prakRti nidhana AdicAra prakAra kahyA che. te prakArone sAmAnya lakSaNa anusAraja samajavA joIe. zrI sthAnAMga sUtra : 02 290 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navi vizaT" nikAcitabandha cAra prakArane kahyo che. je baMdha sarvakaraNanI apekSAe ayogya hoya che. je banyamAM eka paNa karaNane saddabhAva hete nathI, te anyane nikAcita bandha kahe che tenA cAra bheda nIce pramANe che-prakRti nikAcita, sthiti nikAcita, anubhAva nikAcita ane pradeza nikAcita. temane paNa sAmAnya lakSaNAnusAra samajavA joIe. nidhatta ane nikAcitane taphAvata A pramANe che-"davaDDA voTTA" ItyAdi. nidhatta banyamAM udvartana ane apavartana, A be karaNane sadUbhAva hoya che, bAkInA keI karaNano saddabhAva hete nathI, paraMtu nikAcitabandhamAM koI paNa karaNane sadUbhAva hete nathI, temAM samasta kAraNono abhAva ja rahe che athavA tapAvIne ekatra karelA sUcakalApanA (seInA bhArA)jevo nidhatta hoya che. nidhattamAM bhArA) karmone nyUnAdhika karavAnI zakti hoya che. tathA tapAvIne ekatra karyA bAda TIpavAmAM AvelA sUcakalApa samAna nikAcita hoya che. ahIM karmo piMDIbhUta thaI javAne kAraNe temAM jUnAdhikatA karavAnuM asaMbhavita bane che. bandha AdinA svarUpanuM vistArapUrvakanuM kathana karmaprakRti saMgrahaNImAMthI vAMcI levuM. sU. 58 che AgalA sUtramAM je a95bahuvanuM nirUpaNa karyuM, temAM je atyaMta alpa che te eka saMkhyAvALuM hoya che, ane tenA karatAM je adhika heya che, te tenI apekSAe bahu hoya che. have sUtrakAra alapa-bahatva darzaka eka kati (keTalAka) ane sarva zabdone dravyAdi konI sAthe laIne cAra sthAnakanuM kathana kare che. " vattari pUchAttA" ItyAdi eka-kati aura sarva zabdakI prarUpaNA sUtrArtha-cAra prakAranA ekaka kahyA che-(1) dravya ekaka, (2) mAtRkA ekaka, (3) paryAya ekaka ane (4) saMgraha ekaka, cAra prakAranA kati ( ) kahyA che-(1) dravya kati, (2) mAtRkA kati, (3) paryAya kati ane (4) saMgraha kati. cAra prakAranA sarva kahyA che-(1) nAma sarvaka, (2) sthApanA sarvaka, (3) Adeza sarvaka ane (4) niravazeSa sarvaka. A sUtranuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-tenA dravya ekaka Adi cAra bheda kahyA che. dravyarUpa je ekaka che tene dravya ekaka kahe che. te sacitta, acitta ane mizrarUpa hoya che. dravyarUpa puruSa sacitta ekaka che. suvarNapiMDAdi rUpa acitta ekaka che. ane kuMDaLa AdithI vibhUSita dravyarUpa puruSa mizra ekaka che. jAna " ahIM mAtRkA zabda mAtRkA padaparaka che. tethI mAtRkA pada zrI sthAnAMga sUtra : 02 291 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa je ekaka che, te mAtRkA ekaka che. varNAkSara rUpa ekakane mAtRkA ekaka kahe che. athavA "g mAvA tti mAm" e paNa mAtRkA ekaka zabdane vigraha thAya che. ahIM zAkapArthivAdI je madhyamapada lepI samAsa che. jemake " rAjakiya rthiva zArthivaH" zAkapArthivamAM priya padane lepa karIne A samAsa Ape che. zAka jene priya che e pArthiva, te zAkapArthiva. e ja pramANe ahIM paNa madhyama pada "pada" ne lepa karIne " mAtRbhU" zabda banyA che. pravacanamAM-daSTivAdamAM jevI rIte " vA vijamera , vephavA?" e mAtRkA pada rUpa che, e ja pramANe "a", "A" Adi vaNa "mAtakA pada" che kAraNa ke teo mAtRkA padanI jema sakala zAstronA arthanA vyApAramAM vyApaka che. - "va " paryAya eTale dharma. paryAyarUpa je ekaka che tene paryA. vaikaka kahe che te paryAyakaka eka paryAyarUpa che. AdiSTa ane anAdiSTanA bhedathI te be prakAranuM che. kRSNadi paryAya AdiSTa che ane vadi paryAya anAdiSTa che. paryAya, vizeSa ane dharma e samAnArthaka che. "saMgrahaeNkaka " -saMgraha eTale samudAya. te sa graharUpa je ekaka che tene saMgrahakaka kahe che. jemake " jJAsTi" A pramANe kahevAthI zAli (cokhAnI eka jAta) samudAyane AdhAre ekavacanAnta zAli zabdane pravega thAya che. athavA eka zAlIne paNa zAli kahe che ane aneka zAline-zAlinA jaththAne paNa zAli ja kahe che, kAraNa ke temAM A prakArane vyavahAra jovAmAM Ave che ke mAM "sapannaH zAji: " A pramANe kahevAthI "sapUjA zAstra" A prakArano artha paNe skuTa (prakaTa) thAya che. A samasta kathananuM tAtparya e che ke dravya, a-A Adi akSara, manuSya Adi paryAya ane samudAya e badhAM aneka che. jIva-ajIva Adi dravya che, a-A Adi varNamALAnA akSare che, manuSya Adi paryAya che ane anAja Adi aneka vastu che, che, paraMtu jIva-ajIva Adi eka dravya che. tethI je ekaka thAya che te eka dravyanI apekSAe thAya che, te kAraNe tene dravyekaka kahe che. bIju ekaka mAtRkApadanI apekSAe thAya che, kAraNa ke -mA Adi jeTalAM vartha che, temane mAtRkA padamAM samAveza thaI jAya che, tethI tene mAtRkApada rUpa ekaka zrI sthAnAMga sUtra : 02 29 2 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che. trIju ekaka paryAyanI apekSAe thAya che, kAraNa ke paryAya sAmAnyanI apekSAe samasta paryAya eka che, tethI te ekane paryAyekaka kahe che. tathA cothe ekaka saMgraha (samUDa) nI apekSAe thAya che, tethI tene saMgrahekaka kahe che. jo ke sanI apekSAe "sadaika' A rUpe eka ja hoI zake che, paraMtu ahIM cAra sthAnanuM prakaraNa cAlatuM hovAthI tene grahaNa karela nathI " ItyAdi - kati" zabda haMmezA bahuvacanamAM vaparAya che. te saMkhyA ane pariNAma viSayaka prazna sabaMdhI padArthane vAcaka hoya che. ahIM sAmAnya rUpe tene pravega thayela hovAthI tene napuMsakaliMga (nAnyatara jAti) mAM vAparavAmAM Avela che-Ama te kati pada vyAkaraNamAM purliMga (nara jAti) nuM kahyuM che te kati (bahu) cAra prakAranA kahyA che-(1) dravya kati, (2) mAtRkA kati, (3) paryAya kati, (4) saMgraha kati dravyarUpa je kati zabda che tene dravyakati kahe che. jemake "#ti vyALi" ahIM dravyane ja katirUpa mAnI levAmAM Avela che athavA dravyanuM pratipAdana karanAre je kati zabda che tenuM nAma dravyakati che. e ja pramANe mAtRkA Adi padamAM paNa samajI levuM. vizeSa-zAli, java, ghauM Adi ahIM saMgraha zabdathI gRhIta thayela che. e saMgraharUpa je kati che tene "saMgraha kati " kahe che. A kathananuM tAtparya e che ke kati zabda bahuvacana nuM pada hovAthI bahatvadarzaka hoya che. dramAM anekatA hovAthI temanI ja bahutAnA sAdhamya vAcaka kati zabdane kahevAmAM AvyuM che. e ja pramANe mAtRkA padomAM (varNAkSaromAM) paNa anekatAne saddabhAva hovAthI temane paNa kati (ba) mAnI levAmAM Avela che. paryAne paNa e ja kAraNe katirUpa mAnavAmAM Avela che. tathA saMgraha samudAya paNa bhinna bhinna hoya che, tethI anekatAnA sAdhamyathI saMgraha rUpa samudAyane paNa kati rUpa mAnI levAmAM Ave che. vattAri sagA- sarva paNa cAra prakAranA kahyA che-(1) nAma sarvaka, (2) sthApanA sarvaka, (3) Adeza sarvaka ane (4) niravazeSa sarvaka nAmarUpa je sarva che tene nAmasarvaka kahe che. eTale ke " sava' evuM je nAma che, te nAmasarvaka che. A kathanane bhAvArtha A pramANe che--lokavyavahAra calAvavA mATe sacetanAdi vastunuM "a evuM nAma rAkhavAmAM Ave che tene nAma sarvaka kahe che. "cAM rAjaai aIm " A kathanane paNa e ja bhAva che. zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : ' sthApanA sarva " je kAI padAtha mAM " sa` ' evI je sthApanA ArApaNA karavAmAM Ave che, tene sthApanA savaka ' kahe che, jemake akSAdikamAM 'sava' evI sthApanA karavAmAM Ave che. " AverAva Adeza eTale vyavahAra. te vyavahAranI apekSAe jene ' sa* mAnI levAmAM Ave che tene Adeza sa` kahe che. A AdezasatA bahutaramAM athavA pradhAna ( mukhya ) mAM hAya che. jemake kAi leAjana samArabhamAM adhika mANasee jamI lIdhuM hAya ane gheADAne ja jamavAnuM bAkI hoya tyAre evuM kahevAmAM Ave che ke sava leAkeA jamI gayA che. athavA jeTaluM bhAjana taiyAra karAvyuM hoya tenA adhikatara bhAga vaparAI gayeA hAya ane ghaNA thoDA bhAga vacce hAya, tyAre ema kahevAmAM Ave che ke saghaLI raseAi khavAI gaI che A prakAranI sa tAne AdezanI apekSAe satA kahe che. e ja pramANe kAi sabhAmAMthI mukhya mukhya mANase cAlyA jAya ane sAmAnya mANaseA ja bAkI rahe tyAre paNa evuM kahevAmAM Ave che ke sau cAlyA gayA A pradhAnanI apekSAe (sata) che. Adeza satAnuM deSTAnta che nivazeSasarvam '' je saghaLI vyaktione lAgU paDI zake-eka paNa vyaktinA apavAda na rahe evA sane - niravazeSa saka' kahe che. jemake " sarve vevA animiSAH '' sarve' (badhA) devA animiSa (maTaku) hoya che. ahIM nimeSa rahitatAne zuSu dareka devane lAgU paDe che-eka paNa deva temAM apavAdarUpa nathI. athavA samarata pAtha sat " rUpa che. ahIM sarUpatAnA eka paNa paTTAmAM abhAva nathI, ema samajI zakAya che, niravazeSa sarvakanuM A prakAranuM svarUpa che. ahIM bhAMgAomAM satra svArthika * lAgyA che. ! sU, parla ! 6 ra 29 66 zrI sthAnAMga sUtra : 02 dd ' sanuM nirUpaNu karIne have sUtrakAra sa* manuSya kSetragata patAnA pUrvAda dizAonA phUTanuM nirUpaNa kare che * mANusuttarazsa khaM pavayasa 2tti cattari '' ityAdri - 6 294 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnuSottara parvata ke kUTAMkA nirUpaNa TIkArtha-puSkarAI kSetramAM mAnuSettara parvatanI cAre dizAomAM cAra phUTa che. ahIM dizApada dvArA pUrvAdi cAra dizAo ane vidizAo paNa gRhIta thaI che. A rIte cAra dizAo ane vidizAomAM te cAra phUTa phelAyelA che. dakSiNa-pUrva dizAmAM (agnikeNamAM) ratnakUTa AveluM che. te dakSiNa dizAvartI suparNakumArendra veNudevanuM nivAsasthAna che. dakSiNa-pazcimamAM (naiRtyakoNamAM) ratnazcaya kUTa AveluM che. tenuM bIjuM nAma "velasukhada" che. A phUTa dakSiNa dizAvatI vAyukumArendra velambanuM nivAsasthAna che. pUrvottaramAM (IzAna kaNamAM) sarvaratnakUTa AveluM che. te uttaradiggata veNudAlika nAmanA suparNa kumArendranuM nivAsasthAna che. pazcimottare (vAyavyakoNamAM) ratnasaMcaya phUTa AveluM che, tene prabhajana paNa kahe che. te uttaradigdhata prabhaMjana nAmanA vAyukumArendranuM nivAsasthAna che. kahyuM paNa che ke-"jiaryLa racA " ItyAdi. ahIM cAra sthAnane adhikAra cAlato hevAthI cAra phUTanI ja vAta karI che, paNa e sivAya bIjA bAra phUTa paNa che. te phUTa pUrva-dakSiNa-pazcima ane uttaramAM traNa traNa che. ane pratyeka phUTapara eka eka deva vase che. kahyAM paNa che ke"jUdA " ItyAdi. A rIte dizAo ane vidizAomAM kula 16 phUTa che. e sU. 60 che jabUdIpagata bharata aura eravata parvatake kAlakA nirUpaNa have sUtrakAra e kUTevaDe AvRta kSetranI prarUpaNa kare che. jJapurI vIve maravaNu" ItyAdi- sUtrArtha-jaMbudvIpanA bharata ane airAvata kSetromAM atIta utsarpiNImAM suSama suSamakALamAM cAra sAgarepama keDIkeDIne kALa hato. jaMbUdvIpanA bharata ane aravata kSetramAM vartamAna avasarpiNImAM paNa suSama suSane Are cAra keTakeTI sAgaropama pramANukALa hato. A jabUdvIpa nAmanA dvIpanA bharata ane aravata kSetramAM bhaviSyanI utsarpiNImAM paNa suSama suSamA ArAne kALa cAra kaTAkedI sAgaropamane haze. sU. 5 zrI sthAnAMga sUtra : 02 295 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetranirUpaNanA saMbaMdhanI apekSAe have sUtrakAra kSetravizeSanI prarUpaNA kare che. " judIre tIre revanyuttAvALo" ItyAdi- sUtrArtha-jabUdvIpa nAmanA A dvIpamAM devaku ane uttarakuru sivAyanA A cAra kSetrane akarmabhUmie kahI che, temanAM nAma A pramANe che-(1) haimavata, (2) araNyavata, (3) harivarSa ane (4) ramyaka varSa. - cAra vRtADhaya parvata kahyAM che, temanAM nAma A pramANe che-(1) zabdApatI, (2) vikaTApAtI (3) gandhApAtI ane (4) mAlyavatparyAya. tyAM palyopamanI sthitivALA cAra mahaddhika Adi vizeSaNavALA de rahe che. te devonAM nAma A pramANe che-(1) svAtI, (2) prabhAsa, (3) aruNa ane (4) padma. jaMbadvIpamAM mahAvideha kSetra cAra prakAranA kahyAM che - (1) parva videha. (2) apara videha, (3) devakuru ane (4) uttarakuru. samasta niSadha ane nIlavanta varSadhara parvata cAraso pejana UMcA che, ane temane ukela (bhUmigata vistAra)cArase gabhUti (kasa) pramANa che. jambudvIpamAM je mandara parvata che tenI pUrva dizAmAM AvelI zItA nadIne uttara kinAre cAra vakSasakAra parvate che, temanAM nAma A pramANe che-(1) citrakUTa, (2) paznakUTa, (3) nalinakUTa ane (4) eka zaila. jaMbudvIpamAM mandara parvatanI pazcima dizAmAM zItA mahAnadInA dakSiNa kinArA para A cAra vakSaskAra parvate che-(1) trikUTa, (2) vaizravaNa kUTa, (3) aMjana ane (4) mAtaMjanaje bUdvIpamAM mandara parvatanI pazcima dizAmAM je zItadA nAmanI mahAnadI che tenA dakSiNa taTapara cAra vakSaskAra parvate AvelA che-(1) aMkAvatI, (2) pakSamAvatI, (3) AzIviSa ane (4) sukhAvaha, e ja zIdA nadInA uttara taTapara nIce pramANe cAra vakSaskAra parvate che tenA nAme-(1) candra parvata, (2) sUrya parvata, (3) deva parvata ane () nAga parvata. jaMbudvIpanA mandara parvatanI cAra vidizAomAM saumanasa, vidyu...bha, gandhamAdana ane mAlyavAna nAmanA cAra vakSaskAra parvate che. jabUdvIpanA mahAvideha kSetramAM jaghanyanI apekSA e cAra aha"ta, cAra cakravatI, cA2 baLadeva ane cAra vAsudeva utpanna thAya che ane bhaviSyamAM paNa utpanna thaze. jaMbudvIpamAM mandara parvata para cAra vana che- 1) bhadrazAla vana, (2) nandanavana, (3) saumanasavana ane (4) paMDakavana. jambudvIpamAM mandara parvatapara AvelA paMDaka vanamAM cAra abhiSeka zilAo che. temanAM nAma A pramANe che. (1) pAMDukammalazilA, (2) ati pAMDukammalazilA, (3) raktakambalazilA ane (4) atiraktaka...lazilA. e ja pramANe puSkaravAradvIpanA aparAdha paryantanA viSayamAM paNa jaMbudvIpanA jevuM ja kALathI laIne cUlikA paryantanuM zrI sthAnAMga sUtra : 02 29 6 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathana samajavuM eTale ke dhAtakIkhaMDamAM, puSkaravarArdhamAM ane tenA pUrva ane pazcima vibhAgomAM paNa upara mujabanuM samasta kathana thavuM joIe. TIkAI-kRSi, vANijaya Adi karmane je bhUmiomAM saddabhAva hoya che, te bhUmione karmabhUmio kahe che, paNa jyAM temane abhAva che evI bhUmione akarmabhUmi kahe che. bharata, haimavata, harivarSa, videha, ramyaka, airaNyavata, ane aravata, A sAta kSetramAMthI haimavata, harivarSa ane ramyaka, A traNa akarmabhUmikSetre che. A sAta kSetramAMnuM bharatakSetra dakSiNamAM avasthita che. bharatanI uttare haimavata, haimavatanI uttare harivarSa, harivarSanI uttare videha, videhanI uttare ramyaka, rampakanI uttare airaNyavata ane araNyavatanI uttare aravata kSetra che. vyavahAra siddha dizAnA niyamAnusAra meru parvata sAte kSetranA uttara bhAgamAM Avela che. akarmabhUminA cAra kSetra kahyAM che. temAM devakuru ane uttarakurune samAveza nahIM karavAnuM kAraNa e che ke-te baMne mahAvidehanA ja bhAga che, paraMtu te bhAgamAM paNa yugalikenI vastI che, tethI sAta kSetromAM paNa temanI svataMtra rUpe gaNanA karI nathI. athavA cAra sthAnane adhikAra cAlatuM hovAthI temane ahIM gaNAvavAmAM Avela nathI. vikaTApAtI, ganhApAtI Adi parvate vartulAkAravALA hovAthI temane vRtAtya parvate kahyA che. te pratyeka vRttavaitAdya parvata para eka eka mahaddhika Adi vizeSa vALo ane eka eka palyopamanI sthitivALo deva vase che temanAM nAma svAti, prabhAsa, aruNa ane padma che. jaMbUdvIpamAM je mahAvideha kSetra che, temAM pUrva videha, apara videha, devakuru ane uttarakuru A cAra kSetra che. videha kSetramAM niSadha ane nIla nAmanA be parvata che. te parvatenI madadathI ja uttara kuru ane devakunI sImA nizcita thAya che. A baMne parvatanI UMcAI cAra jananI che tathA uddedha-bhUminI aMdara temane vistAra 400 gaLyutipramANu kahyo che. ahIM gabyuti padane artha ekakosa (gAu) thAya che jaMbudvIpanA mandara parvatanI pUrva dizAmAM zItA nAmanI mahAnadInA uttara taTapara citrakUTa Adi cAra vakSaskAra parvate AvelA che, ane dakSiNa taTapara citrakUTa, vaizravaNakUTa, aMjana ane mAtaMjana, e cAra vakSaskAra parvate che. mandara parvatanI pazcima dizAmAM zIdA mahAnadInA dakSiNa taTapara aMkAvatI, padmAvatI, AzIviSa ane sukhAvaha nAmanA cAra vakSaskAra parvata che, tathA uttara taTapara (1) caMdra parvata, (2) sUrya parvata, (3) deva parvata ane (4) nAga parvata, e cAra vakSaskAra parvata che. mandara parvatanI IzA. nAdi cAra vidizAomAM anukrame saumana, vidhutvabha, gandhamAdana ane mAlya. vAna, e cAra vakSaskAra parvata che. A kathanane bhAvArtha e che ke mandara zrI sthAnAMga sUtra : 02 29 7 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvatanI pUrva dizAmAM vahetI zItA nadInA uttara taTapara 4, dakSiNa taTapara paNa 4, mandara parvatanI pazcima dizAmAM zItedA nAmanI mahAnadInA uttara taTapara cAra ane dakSiNa taTa para paNa 4 vakSaskAra parvata che. mandara parvatanI IzAna, agni, naiRtya ane vAyavyamAM eka eka eTale ke cAre khUNAomAM kula 4 vakSaskAra parvata che. jabUdvIpanA mahAvideha kSetramAM jaghanyanI apekSAe--nyUnAtinyUna saMkhyAmAM ochAmAM ochA cAra ahaMta, cAra cakravartI ane cAra vAsudeva utpanna thayA che ane utpanna thaze paNa kharAM, tathA jaMbudvIpamAM mandara parvata para bhadrazAlavana, nandanavana, saumanasavana ane paMDakavana, e cAra vana che. temAMnuM bhadrazAlavana bhUtala pAse, nandanavana ane saumanasavana mekhalA yugala para ane paMDakavana zikhara para che. ahIM A pramANe gAthAo kahI che- vAvIrasadA" ItyAdi. jaMbudvIpanA mandara parvata para je paMDakavana che temAM cAra abhiSeka zilAo che, je zilAo para tirthaMkarane zubhAbhiSeka thAya che. te abhiSeka zilAonAM nAma A pramANe che-pAMDukambala zilA Adi cAra nAma sUtrA. rthamAM ApyA anusAra samajavA. te zilAo anukrame mandara parvatanI pUrva, dakSiNa, pazcima ane uttara dizAmAM che. mandara parvatanA zikharanuM nAma maMdira cAlikA che. tenA sauthI uparanA bhAgane vistAra cAra ejanane che A pramANe jaMbudvIpanA padArthonuM kathana karIne have sUtrakAra dhAtakIkhaMDa dvIpa ane puSkaravara dvIpanA pUrvArdha ane pazcimArdhanA padArthonuM cAra sthAnane anulakSIne kathana kare che. "gve vAraMvapuriyana vi" ItyAdi- A sUtrapATha dvArA sUtrakAra evuM sUcana kare che ke kALathI laIne mandara cUlikA paryantanuM jevuM kathana jaMbudvIpanA viSayamAM karavAmAM AvyuM che, evuM ja kathana dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdha viSe paNa samajI levuM. eTale ke - "dhAyaisaMDadIvapurathimaddhe bharaheravaesu vAsesu tIyAe ussappiNIe susmsaEAra samA" ahIMthI zarU karIne "maMjhiyAuM kari vAri zrI sthAnAMga sUtra : 02 298 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAI vikkhaMbheNaM paNNattA A sUtrapATha paryantanuM kathana dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvAdha viSe paNa samajavuM, evuM ja kathana dhAtakIkhaMDa dvIpanA pazcimA, puSkaravaradvIpanA pUrvAdha ane puSkaravara dvIpanA aparAdha viSe paN samajI levuM. eTale ke tyAMnA bharatakSetra, ane aravatakSetramAM atIta ( bhUtakALanI ) utsarpiNIne! suSamasuSamA ArA 4 kaTArkaTi sAgarApamakALanA hatA, ItyAdi saMpUrNa sUtrapATha ahIM paNa grahaNa thavA joie. " maMdara cUlikAnA sauthI uparanA bhAga cAra cAjananA vistAraneA che " A sUtrapATha paryantanuM kathana ahIM paNu samajI levuM. A kathananuM tAtparya eTaluM ja che ke ja mUddIpanA bharata ane aravatanA jevI ja vyavasthA dhAtakIkhaDa ane puSkarA dvIpamAM paNa hAya che. e ja vAtanuM samata karavA mATe " naMbudrIvatta " ItyAdi gAthA ApavAmAM Avela che. te gAthAmAM e vAtane pratipAdana karavAmAM AvI che ke ja mUThThIpAvazyaka ( khUdvIpamAM jenuM sthana karAyuM che te ) samasta vastujAtanA eTale ke suSama suSamAkALathI laine mandara cUlikA pantanA upayukta kathanamAM jenA jeneA nirdeza thayuM che te vastuene dhAtakIkhaMDanA pUrvAdhamAM ane pazcimA mAM, tathA puSkaravara dvIpAnA pUrvAdha ane pazcima mAM paNa sadbhAva che, ema samajavuM ! sU. 60 // 66 ja khUdvIpamAM phUTayukta kSetranuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra ja budvIpanA dvArAnI prarUpaNA kare jaMbuddIvassa NaM dIvassa cattAri dvArA paNNattA ItyAdi ** "" zrI sthAnAMga sUtra : 02 ,, jammUddIpake dvAroM kA nirUpaNa jammU nAmanA dvIpane cAra dvAra kahyAM che, temanAM nAma A pramANe che. (1) vijaya, (2) vaijayanta, (3) jayanta ane (4) aparAjita. te dvArAne viSNubha ( paheALAI) cAra ceAjanapramANu che ane pravezanI apekSAe paNa temane cAra ceAjanapramANu ja kahyAM che. temAM mahi~ka Adi vizeSaNavALA cAra deva rahe che, temanI eka pApamanI sthiti kahI che. dvAranI anne taraphanI dIvAlAnA antarAlanA viSNubha (vistAra) cAra ceAjananA che. tathA dIvAlAnI sthUlatA rUpa je praveza che te paNa cAra ceA janapramANa che. kahyuM paNa che ke- 23 noya. naviyinnA ' ItyAdi. cAra ceAjananA vistAravALA te dvAre ATha yAjana paryaMta UMcA maddhiA cAvat rahyopamasthitiSThAH ' A sUtrapAThamAM je " yAvat " pada che, tenA dvArA mahAvruti sa panna, mahAbala sa`panna, mahAyaza sapanna ane mahAsukha che. (6 ' ,, 299 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpanna A cAra vizeSaNe grahaNa karavA joIe. te cAra dvAra para je cAra devo rahe che temanAM nAma paNa dvArenAM nAmAnusAra che. eTale ke vijaya, vijayanta, jayanta ane aparAjita che. kahyuM paNa che ke "vasTivamaviyA" ItyAdi. eka palyopamanI sthiti che. te deve sadA suragaNe ane devIonA parivArathI parivRtta rahe che. je sU. 63 che jabUdIpastha antaradvIpaka nirUpaNa A rIte jaMbudvIpanA dvArenuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra jabUdvIpastha antaradvIponuM nirUpaNa kare che- "naMguThThI phI maM traNa" ItyAdi- jaMbudvipa nAmanA dvIpamAM sumeru (mandara) parvatanI dakSiNa dizAmAM sudrahimavAnuM nAma varSadhara parvata che. tenI cAre dizAomAM lavaNa samudrane 300-300 ejana pAra karavAthI cAra antaradvIpa Ave che. temanAM nAma A pramANe che-(1) ekeka dvIpa, (2) AbhASika dvIpa, (3) vaiSANika dvIpa ane (4) lAgUlika dvIpa. te dvIpamAM cAra prakAranA manuSya rahe che. jema ke. eka ucavALA ekoruka, AbhASika, vaiSANika ane lAMgalika te dvIpanI cAre vidizAomAM lavaNa samudrane cAraso- cAraso yAjana avagAhita (pAra) karavAthI bIjA cAra antaradvIpa Ave che. temanAM nAma A pramANe che(1) hayakarNa dvIpa, (2) gajakarNa dvIpa, (3) karNa dviIpa ane (4) zakhulikaNuM DhI. te dvIpamAM cAra prakAranA manuSyo rahe che-(1) hayakarNa, (2) gajakarNa, (3) karNa ane (4) zakhulIkarNa. te dvIpanI cAre vidizAomAM, lavaNa samudrane 500-500 ejana avagAhita karavAthI bIjA cAra dvIpa Ave che. temanAM nAma A pramANe che-(1) Adarzamukha dviIpa, (2) maMdramukha dvIpa, (3) amukha dvIpa ane (4) gomukha dvIpa. temAM cAra prakAranA manuSya rahe che-(1) Adarza mukha, (2) mer3hamukha, (3) ayasamukha ane (4) gomukha. te dvIpanI cAre vidizAomAM lavaNa samudrane 600-600 jana avagAhita karavAthI bIjA cAra antaradvIpa Ave che, temanAM nAma A A pramANe che-(1) azvamukha, (2) hastimukha, (3) siMhamukha ane (4) zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAghramukha dvIpa te pratyeka dvIpamAM temanAM nAma pramANe guNavALA manuSya rahe che. te cAra dvIpeAnI vidizAemAM, lavaNu samudrane 700-700 ceAjana ava gAhita karavAthI khIjA cAra antaradvIpe Ave che temanAM nAma A pramANe che--(1) azvakaNu, (2) hastika, (3) akaNu ane (4) kaNuM pravarazudvIpa, te cAre dvIpAmAM paNa te dvIpanA nAma pramANe guNavALA manuSya rahe che. te cAre dvIpeAnI vidizAomAM, lavaNu samudrane 800-800 vaijana avagAhita karavAthI khIjA cAra antaradvIpA Ave che--(1) ulkAmukha dvIpa, (2) meghamukha dvIpa, (3) vidyutsukha dvIpa ane (4) vidyutkranta dvIpa temAM paNa manuSyanuM upara mujabaja kathana samajavuM. te cAre antaradvIpAnI cAra vidizAomAM, lavagu samudrane 900-900 cAjana avagAhita karavAthI bIjA cAra antaradvIpa Ave che temanAM nAma A pramANe che--(1) ghanadanta dvIpa, (2) ladanta dvIpa, (4) gUDhadanta dvIpa ane (4) zudradatta dvIpa te dvIpAmAM kramazaH cAra prakAranA manuSyA vase che--(1) ghanadanta, (2) la44nta, (3) gUDhadanta, ane (4) zuddhainta. jamUdrIpa nAmanA dvIpanA mandara parvatanI uttara dizAmAM je zikhari vadhara ta Avele che, tenI cAre vidizAomAM lavaNu samudrane 300300 ceAjana pAra karavAthI cAra antaraDhIpA Ave che. temanAM nAma A pramANe che--(1) ekAruka dvIpa, Adi. bAkInuM samasta kathana eTale ke zuddha danta paryantanuM kathana upara mujama ja samajavuM. vizeSA --mahAhimavAna karatAM nAnA hevAne kAraNe kSudrahimavAnane kSudra vizeSaNu lagADayuM che. te kSudrahimannAnuM paryaMta bharatakSetranI sImApara che, tenA banne cheDA pUrva-pazcima lavaNa samudra sudhI vistarelA che. e ja pramANe bhairavata kSetra sImApara AvelA zikharI patanA manne cheDA paNa lavaNu samudra sudhI vistarelA che. pratyeka cheDA khakhe bhAgeAmAM vibhakta thayelA hAvAthI ane parvatAnA maLIne kula ATha bhAgeA (cheDAo) lavaNu samudra sudhI vyApelA che. e ja vAta ahIM sUtrapATha dvArA vyakta thaI che. pUrvabhAga-pazcima bhAgayoH tra cetra zAstrArya vidyate tivRddhA: '' pUrva bhAga ane pazcima bhAgamAM darekamAM khae zAkhAo che ra ,, jammu vivijJApu ' ityAdi--lavaNu samudramAM 300-300 ceAjana pramANa aMtara eLagavAthI, IzAna Adi cAre vidizAomAM je zAkhAvibhAga rUpa cheDA che, te zAkhAvibhAga rUpa cheDA para cAra aMtaradrIpeA che. ( samudranI madhyamAM haiAya evA drIpAne aMtaradvIpA kahe che, athavA paraparamAM vibhAga pradhAna dvIpane aMtaradvIpa kahe che. ) IzAna kANumAM 300 cAjana pramANa lakhAI paheALAivALA ekAruka nAmanA aMtaradvIpa che. e ja pramANe agni, naiRtya ane vAyavyakANamAM anukrame JabhASika, vaiSANika ane lAMgalika zrI sthAnAMga sUtra : 02 301 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmanA bIjA traNa aMtaradvIpa che. evAM te cAra aMtarakIpi himavAnuM parva. tanI cAra vidizAomAM (IzAnAdi khUNAomAM) che. te aMtaradvIpamAM cAra prakAranA manuSyo vase che. "ghagvadhA" A bahuvacananuM pada pratyeka dvIpagata manuSyanI apekSAe vaparAyuM nathI, paNa cAre dvIpanA samudAyanA manuSya mATe vaparAyuM che. tyAM je nAmanA dvIpa kahyA che, e ja nAmathI oLakhAtA manuSya rahe che temane dekhAva manahara hoya che, teo manahara rUpa saMpanna ane aMgepaganI suMdaratAvALA hoya che. ekeka Adi cAra aMtaradvIpanI vidizAomAM IzAna, agni, naiRtya ane vAyavyamAM, lavaNu samudrane 400-400 ejana pAra karIne AgaLa javAthI 400-400 jananI laMbAI pahoLAIvALA hayakarNa Adi cAra aMtaradvIpa Ave che. te aMtaradvIpamAM temanA jevA ja nAmavALA manuSya rahe che. A rIte bIjA naMbaranA cAra aMtaradvIpanuM A varNana thayuM che. A kathananuM tAtparya A pramANe che-pahelAM ema kahevAmAM AvyuM che ke himavAna ane zikharI parvatanA AThe cheDA lavaNuM samudramAM vistarelA che. te pratyeka cheDApara sAta sAta aMtaradvIpa che, A rIte kula pa6 aMtaradvIpa che. temAMthI pahelA ane bIjA naMbaranA cAra cAra aMtaradvIpanuM varNana te upara mujaba samajavuM joIe. je dvIpanuM jeTaluM aMtara che, eTale ja temane AyAma ane viSkama che, A vAta AgaLa paNa prakaTa karavAmAM Avela che. A rIte sAtamAM naMbaranA je cAra aMtarahI che, temanuM chaThThA naMbaranA thiI 900-900 jananuM aMtara che ane temanI laMbAI-paheLAI paNa 900-900 janapramANu ja che. kSahimavAnanI vidizAomAM kula 28 aMtaradvIpa che, tyAM sugalike vase che. temanA zarIranI UMcAI 800 janapramANu hoya che, ane temanuM AyuSya palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANa che. tathA aravatakSetranA vibhAge karanArA zikharI parvatanI vidizAomAM paNa e ja kame ane e ja nAmavALA 28 aMtaradIpe AvelA che. aMtaradvIpanI spaSTatA karanArI saMgrahagAthA A pramANe che-" guNimayaM" ItyAdi. | sU. 64 | A pramANe aMtaradvIpanuM ane aMtaradvIpastha manuSyonuM kathana pUruM thayuM. have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke jambudvIpanI bahAdikAthI zarU karIne lavaNuM samudrane kayAM sudhI oLaMgavAthI pAtALakaLaza Ave che tathA pAtALa kaLastha devonuM, lavaNa samudrane prabhAsita karanArA candronuM, ane temAM tapatA zrI sthAnAMga sUtra : 02 30 2 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jabUdIpastha lavaNasamudrakI avagAhanA Adi kA nirUpaNa sana. lavaNa samudranAM dvAranuM ane dvAvastha devenuM paNa have sUtrakAra nirUpaNa kare che-" vaddIvaraNa ne lIvara vAiiraTTA" ItyAdi- jabUdvIpa nAmanA dvIpanI bAhyAvedikAnA anta bhAgathI cAre dizAmAM lavaNa samudrane 95-95 hajAra janapramANu u9laMghita (pAra) karavAthI je sthAna Ave che. te sthAna para cAra khUba ja vizALa pAtALakaLaza che. temane AkAra vistRta ghaDAnA AkAra jevo che. temanAM nAma A pramANe che-(1) vaDavAmukha, (2) ketaka, (3) cUpaka ane (4) Izvara. te cAra kaLaza anukrame pUrvAdi cAra dizAomAM che. temanA mukha ane mULabhAgane vistAra daza hajAra ejanane che, ane madhyabhAgano vistAra eka lAkha janane che. temanA mULabhAgamAM mAtra vAyu ja che. temAM kAlaprati vAyukumAra devano nivAsa che. kahyuM paNa che ke "padana3 sadasAruM" ItyAdi- A gAthAone artha A pramANe che--jabUdvIpanA bAhyavedikAntathI cAre dizA tarapha lavaNa samudramAM 95-95 hajAra ejananuM aMtara kApavAthI lavaNa samudranI vacce ghaDAnA jevA AkAranA cAra pAtALakaLaza Ave che. temanAM nAma-valayamukha, ketuka, cUpaka ane Izvara che. teo kramazaH pUrva, dakSiNa, pazcima ane uttaramAM che. teo vajanirmita che. temanI divAle eka hajAra janapramANu UMcI che. te pAtALakaLazanA mULabhAga ( taLiyuM) ane mukhabhAgane vistAra 10-10 hajAra ejanane che ane madhyabhAgane vistAra eka lAkha janane che, ane avagAhanA paNa eka eka lAkha jananI che te kaLazenA adhipati devonAM nAma kALa, mahAkALa, velamba ane prabhaMjana che. temanI sthiti eka palyopamanI che. A pAtALa kaLaze khUba ja vistAra vALA che. tyAM A cAra mahAkaLaze uparAMta bIjA paNa 7800 nAnA moTA pAtALakaLaza che. temanA mULa bhAga ane mukhabhAgane vistAra 1000 jabane chetemanI avagAhanA paNa 1000 jananI che, ane temanI dIvAla 10 ejana pramANa UMcI che. badhAM pAtALakaLazenA traNa-traNa vibhAga paDe che. nIcenA bhAgamAM vAyu rahe che, vaccenA bhAgamAM vAyu ane pANI rahe che. nIcenA ane madhyanA bhAgamAM rahela kSubdha vAyu pANIne uchALe che, A rIte pANI uchaLavAthI kSubdha thayelA sAgaranA pANInI vRddhi thAya che, ane jyAre vAyu mugdhAvasthAne parityAga karIne potAnI pUrva sthitimAM AvI jAya che, zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre pANI paNa peAtAnI pUsthitimAM AvI jAya che. te kAraNe samudramAM AvelI bharatI zamI jAya che. !! sU. 1 thI 9 ! " sthaLa 23 " ItyAdi lavaNu samudranI a dara ane mahAra nIkaLatI evI velAne ( agrazikhAne ) jee dhAraNa kare che, temane velankara kahe che. A vyutpatti anusAra " velAnsara " padya banavuM joie, paNa evuM na thatAM je velandhara pada banyuM che, tenuM kAraNa e che ke temanuM nAma ja velara che. " ' te velandhara nAgarAja che. evAM te velandhara nAgakumArAnA nivAsasthAna rUpa AvAsa patA cAra kahyA che. temanAM nAma A pramANe che...(1) gestUpa, (2) udabhAsa, (3) za'kha ane (4) udakasImA, te cAre AvAsa patA anukrame pUrvAdi dizAmAM che. te AvAsapatA para anukrame gAstUpa, zivaka, zukha ane manaHzilaka nAmanA cAra maharSiMka Adi vizeSAvALA ane eka palyApamanI sthitivALA daiyA rahe che. navudrIyamsa geM " ItyAdi jabudrIpanI khAdyavedikAnA antabhAgathI cAre vidizAomAM 42-42 hajAra yojanapramANu aMtara lavaNu samudramAM ullaMgha vAthI je sthAna Ave che tyAM cAra anuvelandhara nAgarAjunA (1) karkoTaka, (2) vidyutprabha, (3) kailAsa ane (4) aruNuprA nAmanA cAra AvAsa tA che. temAM eka pacepamanI sthitivALA ane maharSika Adi kITaka, kamaka, kailAsa ane aruNuprabha nAmanA cAra devA nivAsa kare che. anunAyaka hovAne kAraNe ja anuvelandhara nAgarAjo velandhara nAgarAjonI pAchaLa rahe che, 66 velanparavuM pratipAdana karatI gAthAo A pramANe che-- TUsa nothaLa sahassA " ityAdi. temanA artha A pramANe che--lavaNa samudranI agrabhAga maDalAkAre dasa hunnara yojananI che, 16 hajAra ceAjana UMcI che, tathA samatalathI hujAra yeAjananI avagAhanAvALI che. jazikhA para ( sapATI para ) divase ane rAtre aceAjana karatAM kaIka nyUna pramANamAM pANInI sapATImAM vRddhi ane hAti thatI rahe che. lavaNu samudranI Abhyantara velAne ( pANInI vRddhine) 42 hajAra nAgakumAra ane mAhyavelAne chara hajAra nAgakumArA dhAraNa kare che, ane 60 hajAra nAgakumAra lavaNusamudra zikhAnA ( velAne ) agrabhAgane dhAraNa kare zrI sthAnAMga sUtra : 02 304 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A lavaNuM samudranI cAre dizAomAM pUrvAdi kramathI cAra velandarAvAsa AvelA che. temanAM nAma A pramANe che-(1) gestUpa, (2) dakabhAsa, (3) zaMkha ane (4) dakasIma, temAM anukrame zetUpa, zivaka, zaMkha ane manA zila nAmanA velankararAja nivAsa kare che. avelandhara nAgarAjanI vaktavyatAnuM nirUpaNa karatI gAthAo- magvesTaMdhavAnI " ItyAdi-A gAthAone bhAvArtha nIce pramANe che lavaNa samudramAM izAna Adi vidizAomAM anukrame karkoTaka, viSNubha, kailAsa ane aruNaprabha nAmanA nAgarAja rahe che. te AvAsa parvato lavaNa samudramAM 42 hajAra yojana dura javAthI Ave che. teo 400 yojana ane 30 kesa jeTalI bhUmine gherIne UbhA che. temanI UMcAI 1721 jana che. lavaNasamudramAM cAra candramAM che. teo bhUtakALamAM tene prakAza detA hatA, vartamAnamAM paNa de che ane bhaviSyamAM paNa deze. tyAM cAra sUrya tayatA hatAM, tape che ane tapaze candra zItala kiraNe vALe ane sUrya uNa kiraNo vALa hoya che. tethI ahIM evuM kahyuM che ke candro prakAza Ape che ane sUryo pracaMDa kiraNone kAraNe tApa Ape che. cAra candranA parivAra rUpa nakSatrAdi paNa tyAM cAra cAra rUpa che. e ja vAta sUtrakAre "vattA iriA " ItyAdi sUtra dvArA prakaTa karI che. tyAM je catuSTayatA che te nakSatronI apekSAe che, nArakanI apekSA e nathI. jemake vAM cAra kRtikAo che, e ja pramANe hieNIthI laIne bharaNa paryantanAM nakSatramAM paNa catuSTayatA samajavI. ahIM yAvata (paryata) padathI rahiNIthI laIne bharaNa sudhInA 28 nakSetre grahaNa karavAmAM AvyAM che. che ttAri arm" ItyAdi- kRttikAthI zarU karIne bharaNI sudhInA 28 nakSatre che, anukrame agnithI laIne yama paryantanA temanA 28 devatAo che. temAMnA pratyekane devatA catuHsthAnakanA anurodhathI cAra prakAra che, ema samajavuM. have sUtrakAra lavaNa samudranA avakAzamAM je je graho rahelA che, te pratyeka grahamAM catuSTayatAnuM pratipAdana karavA nimitte "vattAra majA" ityAdi sUtra kahe che-aMgAraka (maMgaLa) pahele graha che, ane bhAvaketa 88 me graha che. nakSatra, devatA ane grahonAM nAma dvitIya sthAnakanA 34 mAM sUtramAM ApyAM che, te tyAMthI vAMcI levA. arta gNa" ItyAdi- lavaNa samudranA cAra dvAra che-(1) vijaya, (2) vaijayanta, (3) jayanta ane (4) aparAjita. dvAra viSenuM bAkInuM samasta kathana jabUdvIpanA dvArenA kathana anusAra samajavuM sU, 6pa che dvIpa prakaraNanA saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra dhAtakIkhaMDa dvIpanA valayapramANa AdinuM nirUpaNa kare che. "pAcavaDe rIre cattAri" ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 02 305 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghAtakIkhaMDa dviIpake valayapramANa AdikA nirUpaNa dhAtakIkhaMDa dvIpane cakravAla viSkabha (parigha-parimita) cAra lAkha janane kahyo che. te ja budvIpathI bahAranA pradezamAM AveluM che. eTale ke sauthI pahele ja budvIpa che. tenI cAre tarapha vIMTaLAIne rahele lavaNa samudra che. jambudvIpa karatAM lavaNa samudrane vistAra bamaNe che, ane lavaNasamudra karatAM dhAtakIkhaMDadvIpane vistAra bamaNe che. tenI cAre bAju paNa samudra Ave che. tyArabAda puSkaravaradvIpa Ave che. jaMbudvIpamAM bharata, aravata Adi kSetra eka eka che, paNa dhAtakI khaMDamAM bharata, aravata Adi kSetre baLe che. e ja pramANe puSkarArdhamAM paNa bharata Adi kSetre bakhe che. bIjA sthAnakane trIjA udezAmAM bharata, aravata Adi kSetronuM mandara cUlikA paryantanuM jevuM kathana karavAmAM AvyuM che, evuM ja kathana catuHsthAna rUpe ahIM paNa thavuM joIe. e ja vAta "nAra cattAra maMtA ItyAdi sUtrapATha dvArA vyakta thaI che. A sUtra sugama hovAthI vizeSArtha Ape nathI. sU 66 che nandIzvaradvIpa kA varNana A rIte manuSya kSetragata vastuomAM catuHsthAnakatAnuM kathana karIne have sUtrakAra kSetra sAdhamyanI apekSAe AThamAM naMdIzvara dvIpanI vastuonuM catu. sthAnakatAnI apekSAe nirUpaNa kare che- iItAvaraNa rIvarNa jJAvidyumaraNa" ItyAdi- cakravAla viSkavALA naMdIzvara dvIpamAM cAra dizAmAM cAra aMjanagiri AvelA che. temanAM nAma A pramANe che-pUrvane aMjanaka parvata, dakSiNane aMjanaka parvata, pazcimane aMjanaka parvata ane uttarane aMjanaka parvata. te pratyekanI UMcAI 84-84 hajAra ejananI che ane temane udha (uMDAI) eka hajAra janane che. mULa bhAgamAM temane vistAra dasa hajAra cojanane che, ane jema UMce jaIe tema te vistAra ghaTata ghaTate eka hajAra ejana thaI jAya che. dvIpa samudrone kramaH "laMdIre jhavo" ItyAdi-badhAM dvIpa samudronI vacce jaMbudvIpa Avela che. te lavaNasamudrathI vIMTaLAyela che. 1tyAra bAda dhAtakIkhaMDa dvIpa che. te kAleda samudrathI gherAyeluM che. tyArabAda puSkaradvIpa che, te puSkara samudrathI gherAyeluM che. . 3. tyArabAda varuNadvIpa ane varuNa zrI sthAnAMga sUtra : 02 306 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samudra che. ! 4 ! tyArabAda kSIra dvIpa ane kSIra samudra che. 5 5 ! tyArabAda ghRtadvIpa ane dhRtasamudra ! 6 / zveta dvIpa ane ikSu samudra ! 76 naMdIzvara dvIpa ane nadIzvara samudra / 8 / aNavara dvIpa ane aruNavara samudra|9| kuMDala dvIpa ane kuDala samudra / 10 / rucaka dvIpa ane rucaka samudra che / 11 / ItyAdi rUpe dvIpa ane dvIpane vIMTaLAyelA samudra che, chevaTe svayaMbhUramaNa dvIpa ane svayaMbhUramaNa samudra che. . vara sUtrakAre ahIM gAthAmAM lavaNa samudra ane kAleda samudra A e samudronAM nAma ja prakaTa karyAM che tenuM kAraNa e che ke aDhI dvIpamAM e e ja samudra che. madhya jabudvIpathI nandIzvara dvIpa AThame dvIpa che. tene je vizeSaNa lagADayuM che tenuM kAraNa e che ke anya dvIpA karatAM A dvIpa ghaNAja ramaNIya che, utsAdi kAraNeAne lIdhe tyAM devenuM Agamana thatuM rahe che. tene cakravAla viSNubha ( paridha ) 1638400000 ( eka akhaja, tesaTha karoDa ane 84 lAkha ) ceAjananA che. kahyuM paNa che ke " tevuM iDisaa " ItyAdi. tr te nandIzvara dvIpanA kharAkhara madhya bhAgamAM, cAre dizAomAM eka eka ajanaka pata che. te cAre ajanaka pavatA AMjaNu ( aMjana ) nA jevAM kALA varNanA hAvAthI temane aMjanaka patA kahe che. te pratyeka ajanaka patanI 84 hajAra cAjananI UMcAI che. te pratyekanA udveSa ( jamInanI aMdaranA vistAra ) eka hajAra cAjanA che ane mULa bhAganA vistAra dasa hajAra caiAjananA ane Tocane vistAra eka hajAra cAjananA che te pratyeka ajanaka paryaMtanA mULa bhAganA paridha 31623 ceAjana pramANa ane uparanA bhAganA paridha 3169 cAjana pramANu kahyo che. A rIte A patA mULa bhAgamAM vistIrNa, madhya bhAge saikSapta ane Toca pAse tanuka ( ati sakSisa ) che. te kAraNe tene AkAra gAyanA pUchaDA jevA lAge che. jema gAyanuM pUchaDuM' mULa bhAgamAM jADuM, cheDe pAtaLu... ane madhyamAM sama vartuLa sakSipta hoya che, evA ja A parvatanA AkAra samajave. e ja vAta sUtrakAre " topukhkhADaDAvaDhADavasthitAH " A sUtrapATha dvArA prakaTa karI che. A cAre pa tA kRSNaratna (kAlAra che)vizeSa samAna a'janamaya che. kahyuM paNa che ke miMin yuga ityAdi. te parvatAne varNa bhRgAMga samAna ( bhamarAonAM aMge samAna) rucira, kAjaLa samAna, ane a Mjanapuja dhAtu samAna zyAma hAvA chatAM pazu tee ramaNIya lAge che. te UMcAInI apekSAe gaganacumbI lAge che, kr aH AkAza samAna svaccha zrI sthAnAMga sUtra : 02 d' 307 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sura " zuTita vastra samAna pAlIsadAra ane caLakatAM che, kaThaNamAM kaThaNa zANa ( sarANa) vaDe ghaselI zIlA samAna che, "pRSTha ) kemala sarANathI paridhita (saMmAjita) zilAsamAna che. athavA sAvaraNa vaDe vALIDane sArU karelI jagyA jevA nirmaLa che, "nIla" dhULathI rahita che, kaThera maLa rahita vastra samAna svaccha che, ane A maLane abhAva hovAthI kAdava rahita che athavA kalaMka rahita che, "nika rachAyAH" AvaraNa rahita zobhAvALAM che, "sAmA" devane AnaMdajanaka prabhAsaMpanna che. athavA teo svaprakAzita che, paraprakAzita nathI. "sapIvijha" teo kiraNethI yukta che, to potA" ane te kAraNe anyane prakAzita karanArA che, "prANAyAH" dazanIya che, dakenA cittamAM pradajanaka che, "kamiTavA" mane jJa Akati. vALa che, " pratikAra" apUrva camatkArI ane svAbhAvika ramaNIya-anupama rUpasaMpanna che, "tesif" A vizeSaNavALA te aMjanaka parvata upara bahasamaramaNIya bhUmibhAgo AvelA che. te bhAge khADA TekarAthI rahita ane atizaya suMdara hovAthI temane "bahumaramaNIya " kahyA che. te bahu samaramaNIyabhUmibhAgonA madhya bhAgamAM cAra sidvAyatana. (deva vizenAM sthAna) AvelAM che. hemakezamAM "faz" zabdane devavizeSane vAcaka kahyo che. jemake... "siddho cAlAvi de teva-conI nidhannamukyo | ni balihe - athavA -" siddhAni tivAna -sAravAra, rAcAyatattAna" A vigraha anusAra te nitya-Ayatanane ja siddhAyatana kahevAmAM Avela che. te sidvAyatananI laMbAI 100 jananI, pahoLAI 50 jananI ane UMcAI 72 jananI kahI che. te siddhAyatanI cAre dizAomAM cAra cAra dvAra che. te dvAronA nAma A pramANe che-(1) devadvAra, (2) asuradvAra, (3) nAgadvAra ane suparNadvAra. A cAre nAme sArthaka che. prathama dvAramAM devo, bIjAmAM asure, trIjAmAM nAgakumAra ane cothAmAM suparNakumAre rahe che te dvAronI sAme AgaLanA bhAgamAM cAra mukhamaMDapa che, te maMDapanI AgaLa cAra prekSAgRha maMDapa che. temAM besIne deve tyAMnI vastuone nihALe che. te prekSAgRhAnA bahumadhyapradeza bhAgamAM cAra maNipIThikAo che, temanA upara cAra siMhAsana che, temanA upara cAra vijayadRzya (AcchAdita vastro che. temanA bahu madhyadeza bhAgamAM cAra aMkuza laTakAvavAne mATe ja maya khIlIe che, temAM kuMbhika motIonI cAra mALAo laTake che. kuMbhika metIono eka zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAra pariNAma vizeSarUpa hoya che. te pariNAma vizeSavALI je muktAo hoya che temane kuMbhika muktAo kahe che. te pratyeka kuMbhika muktAdAma cAre dizAomAM bIjA cAra cAra kuMbhika muktAdAthI suMdara rIte pariveSTita che. te prekSAgRha maMDapanI AgaLa cAra maNimaya vedikAo che. temanA upara cAra cAra catyatRpa che, te pratyeka cityarUpanI cAre dizAmAM cAra cAra maNi pIThikA che, te maNipIThikAo upara cAra jinapratimAo ( vijayazIla devanI pratimAo) che. ahIM "jina" patra dvArA "jino vive tripu" medinImeSa anusAra vijayazIla deva gRhIta thayela che-jinendra deva grahIta thayA nathI. eTale ke vijayazIla devanI te pratimAo che. te jinapratimAo saMpUrNataH ratnamaya che, padmAsana yukta che ane temanAM mukha cityatUpa tarapha che. te pratimAonAM nAma (1) RSabha, (2) vardhamAna, (3) candrAnana ane (4) vAriSeNa che. te caityastUpa pAse cAra maNipIThIkAo che ane te maNipIThikAo upara cAra caityavRkSa che temanI AgaLa cAra maNipIThikAe che, temanI upara cAra mahendravaja che. temanI AgaLa cAra nandA nAmanI puSkaraNIo (vAva) che. te pratyeka puSkaraNanI cAre dizAmAM cAra vanakhaMDa che. pUrva dizAmAM azekavana, dakSiNamAM saptaparNavana, (saptaparNa vRkSane sAta pAna hoya che), pazcimamAM caMpakavana ane uttaramAM Amravana che. e sU. 67 che aMjanaka parvatakA varNana aMjanI parvatanuM varNana "taoi ne je pusvimi" ItyAdi- TIkArtha-A cAra aMjanI parvatemane je pUrva dizAmAM Avele aMjana parvata che tenuM vizeSa varNana-tenI cAre dizAomAM (1) nattarA, (2) nandA, (3) AnandA ane (4) naktivardhana nAmanI cAra nandA puSkariNuo che. temanI laMbAI eka lAkha ejana, paheLAI eka pacAsa hajAra jana ane UMDAI eka hajAra jana kahI che. pratyeka puSkariNInI cAre dizAomAM traNa zrI sthAnAMga sUtra : 02 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa sopAna paMktio che. A sopAnonI madadathI devagaNa tyAM avara javara kare che. te pAnene "pratirUpaka" vizeSaNa javAnuM kAraNa e che ke teo camatkArI zilpakalAthI yukta hovAne lIdhe advitIya che. A traNe sopAna pratirUpakonI sAme pUrvAdi dizAmAM cAra teraNa che ane pratyekanI cAre dizAmAM eka eka vanakhaMDa che. temanAM nAma A pramANe che-(1) azokavana (2) satapaNuM vana, (3) caMpakavana ane (4) Amravana, e ja vAta "purA anova" ItyAdi gAthA dvArA prakaTa karavAmAM AvI che. te puSkariNuMonA bahu madhyadeza bhAgamAM cAra dadhimukha parvata che. temanAM zikharA dahIM samAna veta che, tethI temane dadhimukha kahyA che. teo ratnamaya che. kahyuM paNa che ke-"haMamminimasTa" ItyAdi. zaMkha ane pANI jevA nimala te dadhimukha parvatenI UMcAI 60 hajAra jananI, udvedha (UMDAI) eka hajAra jananI, 10 hajAra janane viSkabha, eka sarakhI pahoLAI ane palaMkanA jevo AkAra che temanI paridhi 31623 jananI che. te parvate samasta rUpe ratnamaya che, a7, zlaNa, vRSTa, mukha, nIraja, niSpaka, niSThakacchAya, saprala, samarIcika, saMdadyota, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. A padane artha 65 mAM sUtramAM Ape che. dadhimukha parvata para bahusama ramaNIya bhAga che. bAkInuM kathana aMjanI parvatAnA siddhAyatathI laIne Amravana paryantanA kathana pramANe samajavuM. e sU. 68 TIkA-" tathaf se parithamiNe ukaLavAItyAdi- nIzvara dvIpane bahumadhyadeza bhAgamAM pazcima dizA tarapha je aMjana parvata che tenI cAre dizAomAM nardiSeNA, ameghA, gesUpa ane sudarzanA nAmanI cAra nandA puSkariNIe (vAva) che. "se ta va " bAkInuM samasta kathana upara mujaba samajavuM eTale ke dadhimukha parvatanuM kathana ane siddhAyatanathI laIne Amravana paryantanuM samasta kathana ahIM paNa grahaNa karavuM joIe. pAsa dalA "taratha che te viSe jANavA" ItyAdi TakAtha-nandIzvara dvIpanA bahumadhyadeza bhAganI uttare je aMjanI parvata che tenI cAre dizAomAM vijyA, vaijayatI, jayantI ane aparAjitA nAmanI cAra puSkariNIo (vAvaDIe) che. temane AyAma (laMbAI) eka lAkha yojanAno che, ItyAdi pUrvokta kathana, dadhimukha parvatanuM kathana ane siddhAyatathI laIne vanakhaMDa paryantanuM kathana ahIM paNa pUrvokta kathana anusAra samajI levuM. zrI sthAnAMga sUtra : 02 310 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratikara parvata kA varNana " chorIsaravarasa nuM TrIyasa patrAivivarmsa " ItyAdi TIkA-cakravAla vikalavALA valayAkAranA nandIzvara dvIpanA bahumadhyadeza bhAgamAM cAra ratikara parvate kahyA che, te pavatA devAnA krIDAsthAna che. izAna, agni, naiRtya ane vAyavya koNamAM eka eka ratikara parvata che, te patA eka hajAra ceAjana UMcA che, temaneA udveSa paNa eka hajAra ceAjana che. teo jhAlaranA jevA AkAranAM che, jhAlara eka vAdyavizeSa che. temanA viSkabha 10 hajAra ceAjananA ane paridhi 31623 caiAjananI che. te svaccha AkAza ane sphaTikamaNi samAna nirmaLa che, tee laghu, dhRSTa, mR ityAdi pratirUpa paryaMtanAM vizeSaNeAthI yukta che. 65 mAM sUtrAmAM te vizeSaNe atha sahita ApavAmAM AvyAM che. izAna kANumAM je ratikara paryaMta Avele che tenI cAre dizAemAM devendra devarAja izAnanI kRSNAdika cAra agramahiSIonI cAra rAjadhAnI AvelI che, te jamUdrIpanI kharAbara che te rAjadhAnIonAM nAma A pramANe che - nadAttarA, nandA, uttarakuru ane devakuru. cAra agramahiSIonAM nAma A pramANe che--kRSNA, kRSNarAtri, rAmA ane rAmarakSitA. agnikANamAM je ratikara parvata che, tenI cAre dizAomAM devendra devarAja zakanI padmA, zivA, satI ane ajU nAmanI agramahiSIonI cAra rAjadhAnIo AvelI che. te rAjadhAnI jabudrIpa pramANe che ane temanAM nAma zramaNA, saumanasA, arcirmAlinI ane manAramA che. naiRRtya kANumAM je ratikara parvata che, tenI cAre dizAomAM devendra devarAja zakanI amalA, apsarA, apsarAnAmikA nAmanI agramahiSIonI cAra rAjadhAnIo AvelI che. te rAjadhAnIe jabudvIpa jeTalAM ja pramANavALI che. temanAM nAma A pramANe che-bhUtA, bhUtAvata'sA, geAstUpA ane sudarzanA che. vAyavya kANumAM je ratikara parvata che, tenI cAre dizAomAM devendra devarAja IzAnanI vastu, vasuguptA, vasumitrA ane vasuMdharA nAmanI cAra agramahiSIonI cAra rAjadhAnIo AvelI che temanAM nAma A pramANe che--ratnA, ratnezrcayA, saranA ane ratnasaMcayA. te rAjathAnIe paNa jamUdrIpa jeTalA ja vistAravALI che. ! sU. 71 // zrI sthAnAMga sUtra : 02 311 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyake svarUpakA nirUpaNa A samasta kathana jinekta hovAthI satya che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra satyanuM nirUpaNa kare che-ttaravide sare " ItyAdi- TIkAryuM--satya cAra prakAranuM kahyuM che-(1) nAma satya, (2) sthApanA satya, (3) dravya satya, ane (4) bhAva satya. A padanI vyAkhyA sugama che. chatAM tenuM svarUpa samajavA mATe anugadvAranI anugacandrikA TIkA vAMcI levI. che sU. 72 che satya cAritra vizeSarUpa hoya che tethI have sUtrakAra A udezakanI samApti thAya tyAM sudhInAM satramAM cAritra vizenuM nirUpaNa kare che- "bALavicALa dina tare pav ' ityAdi sAtha-AjIvikenA cAra prakAranAM tapa ahIM prakaTa karavAmAM Ave che-(1) agra tapa, (2) ghera tapa, (3) rasanihaSNutA ane (4) jihuvendriya prati saM lInatA. TIkAI-gozAlakanA anuyAyIone AjIvike kahe che. teo ugrata5 Adi cAra prakAranI tapasyAomAM mAne che. te pratyekanuM svarUpa have spaSTa karavAmAM Ave che-ama Adi tapasyAne agratapa athavA utkRSTa tapa kahe che jemAM AtmA (jIva)nI apekSA rAkhyA vinA zarIra jAya te bhale jAya paNa kArya siddha karIza A prakArane ghera saMka9pa heAya che, te tapane gheratapa kahe che je tapamAM ghI Adi rasane parityAga karavAmAM Ave che, te tapane rasaniyUhagatA kahe che. je tapamAM rasanendriya (svAda) para kAbU rAkhavAmAM Ave che, te tapane ja rasanendriya pratisalInatA tapa" kahe che. temAM tapasvI mane ane ama. jJa viSayaka rAgadveSane tyAga karI nAkhe che. AjIvike A cAra tapane ja mAne che, paraMtu jaina siddhAntamAM te 12 tapa kahyAM che. je sU. 73 che zrI sthAnAMga sUtra : 02 31 2 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamake svarUpakA nirUpaNa ravi saMme gm ItyAdi sUtrAtha-saMyamanA cAra prakAra che-(1) manaHsaMyama, (2) vAsaMyama, (3) kAya saMyama ane (4) upakaraNa saMyama. TIkArtha-sAvadya vyApAra ( pravRtti) thI viratinuM nAma ja saMyama che. azubha bhAvonA cintanathI manane dUra rAkhavuM ane dharmadhyAna AdimAM tene lIna karavuM tenuM nAma manaHsaMyama che. sAvadya vyApAramAMthI vacanane dUra rAkhIne zabha vyApAramAM pravRtta karavA tenuM nAma vAkusaMyama che. aticAra a di sAvavA vyApArathI zarIrane dUra rAkhavuM ane niraticAra vyApAramAM pravRtta karavuM tenuM nAma kAyasaMyama che. bahumUlya vastrAdikane dhAraNa karavAne parityAga kare tenuM nAma upakaraNa saMyama che. je sU. 74 che akiMcanake svarUpanA nirUpaNa tyAganirUpaNa--"1sfje vicAu Tuo" ItyAdi- sUtrArtha-tyAganA cAra prakAra che--(1) manatyAga, (2) vacanatyAga, (3) kAyatyAga ane 4 upakaraNa tyAga. TIkArtha- sAnika sAdhuone vastrAdika devA tenuM nAma tyAga che. tyAga zabdathI ahI dAnanuM grahaNa thayuM che. sAMgika sAdhuone manathI vastrAdika arpaNa karavA tenuM nAma manatyAga che. e ja pramANe vAtyAga Adi viSe paNa samajavuM joIe. e sU, 75 che "rabriNa vijaLavA YouttA " ItyAdi-- sUtrArtha-akiMcanatAnA cAra prakAra che-(1) manaH akiMcanatA, (2) vAgakiMcanatA (3) kAyAkicanatA ane (4) upakaraNakiMcanatA. TIkAI-dharmopakaraNa sivAyanI bIjI koI paNa vastuo jemanI pAse nathI teo akiMcana che-niparigrahI che. akiMcanapaNane ja akiMcanatA kahe che. mananI apekSAe ja akiMcanatA che tene manaH akiMcanatA kahe che. e ja pramANe vAgAdinI akiMcanatA viSe paNa samajavuM. sa. 76 che zrI jainAcArya jainadharma divAkara pUjya zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta sthAnAMgasUtra " nI sudhATIkAnA cethA sthAnane bIje uddezaka samApta zrI sthAnAMga sUtra : 02 31 3