Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
यथा
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १ ३०७ सू० १ नैरयिकाणामुत्पत्यादिनिरूपणम् १०५ हरणीयद्रव्यस्य पुद्गलानाहरति, तत्र कियन्तो भागा आहियमाणा भवन्ति, कियन्तश्चानाहियमाणा एवं तिष्ठन्ति । यथाऽतितप्तकटाहे तैलघृतादिपूरिते पतितमपूपं, तैलादेः क्रियन्तो भागान आददाति अवशिष्टांच भागान् नाद दाति, तथैव जीव आहरणीयद्रव्यस्य कियद्भागमाहरति कियद्भागांश्च परित्यजति, अत एवोक्तं सूत्रकृता सर्वेण देशमाहरतीति । एतावता तृतीयभङ्गस्याहारविषये स्वीकारः कृतः ३ । ' सव्वेणं वा सव्वं आहारेइ ' सर्वेण वा सर्वमाहरति, जीवः स्त्री सर्व भागेराहरणीयद्रव्यस्य सर्वानेव भागानाहरति, जीवः स्त्रोत्पत्ति समये एव सर्वात्मप्रदेशैः सर्वानेवाहारपुद्गलान् आहरति, प्रथमतो घृतादिपूरितातितप्तकटाहादिपतितप्राथमिकापूपवत्, परिमितघृतप्रपूरितातिआहार करता है और कितनेक पुगलों को वैसे ही छोड़ देता है। जैसेतेल अथवा घृत आदि से भरे हुए ऐसे अत्यंत संतप्त कडाई में प्रक्षिप्त पुआ (पुड़ला) घृतादिक के कितनेक भागों को ग्रहण कर लेता है और arat के भागों को छोड़ देता है-ग्रहण नहीं करता हैं। इसी तरह वह जीव आहरणीय द्रव्य के कितनेक भागों को आहार के काम में ले लेता है और कितनेक भागों को छोड़ देता है-आहार के काम में नहीं लेता है । इसीलिये सूत्रकार ने “ सर्वेण देशमाहरति " ऐसा कहा है। इस कथन से " उन्होंने आहार के विषय में तृतीय भंग-विकल्प स्वीकार किया है " यह प्रमाणित होता है । " सव्वेणं वा सवं आहारेह अथवा वह जीव समस्त अपने प्रदेशों द्वारा समस्त आहरणीय द्रव्य को आहार के निमित्त ग्रहण करता है सो इसका अभिप्राय एसा है कि जीव अपनी उत्पत्ति के समय में ही समस्त आत्मप्रदेशों से समस्त आहार पुगलों को ग्रहण करता है । जैसे- घृनादि से भरे हुए अत्यंत तप्त કેટલાંક પુલાને તે તે આહાર કરે છે પણ કેટલાંક પુલાને તે એમ ને એમ છાડી દે છે જેવી રીતે ઉકળતા શ્રી તેલ વગેરેના તાવડામાં નાખેલ માલપૂવા ઘી તેલ વગેરેના અમુક ભાગાને જ ગ્રહણ કરે છે અને અમુક ભાગાને છેડી દે છે, અર્થાત્ ગ્રહણ કરતા નથી, એજ પ્રમાણે નારક જીવા પણ આહારને ચેાગ્ય દ્રવ્યના કેટલાક ભાગોને આહારના કામમાં લે છે અને કેટલાક ભાગોને આહારના अभभां देते। नथी-छोडी हे छे. मेन रणे सूत्र अरे अछे “सव्वेणं वा देसं आहारेइ ” मा उथन वडे तेभाणे आहारना विषयभां त्रील लांगाना स्वीअर अर्यो छे ते सिद्ध थाय छे सव्वेणं वा सव्वं आहारेइ " अथवा ते लव पोताना સમસ્ત પ્રદેશે વડે આહારને ચેાગ્ય તમામ દ્રવ્યને આહાર માટે ગ્રહણ કરે છે. એ કથનનું તાત્પ આ પ્રમાણે છે—જીવ પાતાની ઉત્પત્તિને સમયે તમામ આત્મપ્રદેશ વડે તમામ આહારના પુટ્ટુગલાને ગ્રહણ કરે છે. જેવી રીતે ઘી વગેરેથી
"
"
भ० १४
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨