Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 864
________________

भगवतीसूत्रे प्रत्याख्यान-पर्वदिनेषु त्याज्यानां परित्यागःपोषधोपवासः पोषं-पुष्टि-धर्मस्य वृद्धि धत्ते इति पोषधः पर्वदिनानुष्ठेयो व्रतविशेषः, तत्रोपवासः = निवसनं पोषधोपवासः, एषां द्वन्द्वः, तैः युक्ता इति गम्यते, अत्र पोषधोपवास इत्युक्तम् , सच पोषधः कदा क्रियते ! इत्याह-" चाउद्दसमुछिटपुण्णमासिणीसु " चतुर्दश्यष्टम्युद्दिष्टपौर्णमासीषु, चतुर्दश्यामष्टम्याम् उद्दिष्टायाम् = अमावास्यायां पौर्ण-मास्याश्च “ पडिपुण्णं " प्रतिपूर्णम्-अहोरात्रनिष्पाचं 'पोसहं' पोषधम् ‘सम्म' सम्यक् शास्त्रोक्तविधिपूर्वकम् ‘अणुपालेमाणा' अनुपालयन्तः = थे। गुण-तीनगुणव्रतों को ये पालते थे। विरमण- मिथ्यात्व के सेवन से ये सदा दूर रहते थे । प्रत्याख्यान त्याज्य वस्तुओं का ये परित्याग करते थे। पोषध पोष नाम पुष्टि का है- शरीर की पुष्टि में यहां पुष्टि शब्द का अर्थ नहीं लिया गया है किन्तु धर्म की पुष्टि होने में पुष्टि शब्द का अर्थ लिया गया है पोषध करने से शरीर की पुष्टि भले ही न हो पर धर्म की पुष्टि- वृद्धि अवश्य होती है । अतः जिससे धर्म की पुष्टि होती है वह पोषध है । यह पोषध पर्व के दिनों में जो अनुष्ठेय व्रतविशेष होता है तद्रूप होता- इस व्रतविशेष में जो उपवास माने रहना वह पोषधोपवास है । ऐसा पोषधोपवास शब्द का वाच्यार्थ है । इस पोषधोपवास को ये करते थे। यह पोषधोपवास वे कब करते थे इसके लिये सूत्रकार प्रकट करते हैं- ( चाउद्दसमुदिट्टपुण्णमासिणीसु ) चतुर्दशों के दिन, अष्टमी के दिन, अमावस्या के दिन और पौर्णमासी के दिन ये श्रमणोपासक इस (पोसह) पोषध को इन तिथियों में ( सम्म ) शास्त्रोक्त હતા, ત્રણ ગુણવ્રતનું તેઓ પાલન કરતાહતા, મિથ્યાત્વના સેવનથી તેઓ સદા દૂર રહેતા હતા, ત્યાજ્ય વસ્તુઓને તેઓ પ્રત્યાખ્યાન લઈને ત્યાગ કરતા હતા. (પષ) એટલે પુષ્ટિ. અહીં પુષ્ટિ શબ્દ શરીરની પુષ્ટિના અર્થમાં વપરાયે નથી પણ ધર્મની પૃષ્ટિ અર્થમાં તેને પ્રવેગ કરાય છે. પિષધ કરવાથી શરીરની પુષ્ટિ ભલે થતી ન હોય, પણ ધર્મની પુષ્ટિ તે અવશ્ય થાય છે. તેથી જેના દ્વારા ધર્મની પુષ્ટિ થાય તેને પિષધ કહે છે.
પર્વના દિવસે ચારે પ્રકારના આહારના ત્યાગ પૂર્વક પૌષધશાળામાં રહીને આ વ્રત કરાય છે. આ વ્રતવિશેષમાં જે ઉપવાસ-રહેવાનું થાય છે તેને પિષધાપવાસ કહે છે. પિષધોપવાસને એ પ્રમાણે વાચ્યાર્થ થાય છે. એ પિષ५पास ४थारे ४२राय छ ? “ चाउद्दसट्टमुट्ठिपुण्णमासिणीसु" यो६१, माम, અમાસ અને પૂનમે પૌષધપવાસ કરવામાં આવે છે. તે શ્રમણોપાસકે " पोसह" से पोषधवतन त तिथिमामा “ सम्मं " शास्त्रात विधिपूर्व
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨


Page Navigation
1 ... 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114