Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 801
________________

प्रमेयचन्द्रिका टीका श० २ उ० ४ सू० १ इन्द्रियस्वरूपनिरूपणम् ७८७ पतस्तु श्रोगेन्द्रियं शब्दान्तरर्वातादिभिश्चापतिहतं शब्दं द्वादशयोजनपर्यन्त शृणोति । चक्षुषस्तु सातिरेकं योजनलक्षं विषयः । शेषाणां घ्राणरसनस्पर्शानां नव योजनानि विषयः ९ । “अणगार" अनगार इति । अनगारस्य समुद्घातयुक्तस्य ये निर्जराः पुद्गलाः तान् छद्मस्थो मनुष्यो न पश्यतीति १०॥ " आहारे" आहारः-निर्जरान् पुद्गलान् नारकादयो न जानन्ति न पश्यन्ति न आहारयन्ति च ॥
अत्र--द्वारगाथोक्तादर्शाख्यद्वादशद्वारादारभ्य चतुर्विंशतितमलोकद्वारपर्यन्तं बहुवक्तव्यमस्ति तत्तु सर्व प्रज्ञापनासूत्र इन्द्रियपदे प्रथमोद्देशके विलोकनीयम् जधन्यरूप में अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण है । और उत्कृष्टरूप में श्रोत्र इन्द्रिय का विषय बारह योजनतकका है ! यदि इसका वह शब्दरूप विषय शब्दान्तरों द्वारा या प्रतिकूल वायु द्वारा प्रतिहत न किया गया हो तो श्रोत्रेन्द्रिय बारह योजनपर्यन्त के शब्द को विषय कर लेनी है और चक्षु का विषय कुछ अधिक एक लाख योजनतक का है बाकी घाण, रसना और स्पर्शन इन तीन इन्द्रियों का अपना २ विषय नौनौ योजन तक का है । (अनगार ) इस द्वार में यह समझाया गया है कि समुद्घात युक्त अनगार के जो निर्जरा संबंधी पुद्गल है उन्हें छद्मस्थ मनुष्य नहीं देख सकता है । ( आहारे ) इस द्वार में यह व्यक्त किया गया है कि निर्जरा संबंधी पुद्गलों को नारक जीव न जान सकते हैं, न देख सकते हैं किन्तु उनका आहार कर सकते हैं।
इन द्वार प्रदर्शक गाथाओं में कहे गये द्वारों में से ग्यारह द्वारों तक રીતે ઓછામાં ઓછા આગળના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણ છે. અને વધારેમાં વધારે શ્રોત્રેન્દ્રિયને વિષય બાર જન સુધીને છે. જે તેનો તે શબ્દ વિષય શબ્દાન્તરે દ્વારા કે પ્રતિકૂળ પવન દ્વારા પ્રતિહત થયે ન હોય તે શ્રોત્રેન્દ્રિય બાર એજન પર્વતના શબ્દને ગ્રહણ કરી શકે છે. ચક્ષુઈન્દ્રિય એક લાખ એજન કરતા પણ દૂરના વિષયને ગ્રહણ કરી શકે છે. બાકીની ઈન્દ્રિ- ધ્રાણેન્દ્રિય, રસનેન્દ્રિય અને સ્પર્શેન્દ્રિય નવ નવ જન પર્યન્તના विषयाने अड ४२री श छ. (अनगार ) मा द्वारमा से पात समन्तवी छ કે સમુદુઘાતથી યુકત અણગારના નિર્જરા સંબંધી જે પુલે હોય છે તેમને छमस्थ मनुष्यो न २४ता नथी. (आहारे ) मा वामां से मतामा આવ્યું છે કે નિર્જરા સંબંધી પુદ્ગલેને નારક છે જાણી શકતા નથી, જોઈ શકતા નથી અને તેમને આહાર પણ કરી શકતા નથી.
એ દ્વારપ્રદર્શન ગાથાઓમાં કહેલાં અગિયાર દ્વારેનું વિવેચન ઉપર
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨


Page Navigation
1 ... 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114