Book Title: Agam 01 Ang 01 Acharanga Sutra Part 02
Author(s): Ramchandrasuri
Publisher: Sanmarg Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004826/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMat sUtra 'dhUtAthayA'mAM vyAkhyAno * pravacanakAra pUjayapAda AcAryadeva zrImad 'vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA saMpAdaka pUjayapAda AcAryadeva zrImad 'vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAja I S IS Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna zA mATe ? AcArAMga zA mATe ? dhUnana zA mATe ? cvyAkhyAoe ja TIkA che. TIkAkAraka uparaToDA kare aoo huM taiAza paraTIkA karuM. jo ahIM besIne 'zAstranI AMkIo ja vAMcavAnI hoya to 10o upara 'besIne vAMzall ofthI AvaDato ? je aolton 'geTalI, roTalA baolicvavAoll Neya teoo vINavuM. 'haLavuM, khAMDayuM. bhUle caDAvavuM aoo zekavuM paDe. | '1mArI sAthe kAna paThAM to laloo paNa zekA paDe. 'cNAyAol (lioo lAyaka baolicvA mATe che ho ? (1mANa baghA pApa nI TIkA thAya to tame lAyaka baono pheTIkA thayA vinA ? yAyAol e ja TIkA che. mArI e ja (disoluche ke (11o baMdyAlo paranloDA 'tarapha jotA karavA. tamArI baghAolI hRSTa A loDa, 'pazlokathI khaseDI paranloka mokSa tarapha vAghANI aoo e aiATe ja yAyAol vAMcuM che. emAM jo phaLId[d thAuM. to A ATA1 (1mArA TakAmAM soMsa utarI jAya. ApaNe AzAbhaMga 'vAMcavuM che. emAMya cha zUd olio adaTAyaol 'vAMcavuM che. ghad eTale dhUolor. [oloo eTale atmaiAMthI glAnI khaMkheravAolI DiyA. [ni 'pesIne je je doSonI saMdilloli Neya, tene pakaDI 'pakaDIne halAvavAnI khaMkheravAoliDayA. ghUoloo thAya tyAM majabUta Adono Take. tamArA hAthe anAdikALathI je viSayakapAyAdioiA pAyA amjanA karyA che, teoo tamArA haze ja khodAdicholi che. mATe ja (dicanirvedanI vAta mAMDI. kAraNa e AyAtaollghUolorzam of Goo. | - prakhara pravacanakAra pUjaya munirAja 'zrI rAmavijayajI mahArAja TEL Jain Euucation emalionai Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda AcArya zrI vijya rAmacaMdrasUri smRtigraMthamALA-112 AcArAMgasUtranAM (dhUtAdhyayananAM) vyAkhyAno bhAga-2 pravacana-1 thI 17 saLaMga 21 thI 37 peja-1 thI rapara, saLaMga 277 thI 528 : pravacanakAra : pUjAtha munirAja zrI rAmavijayajI mahANAja vyAkhyAnavAcaspati suvizALa gacchAdhipati pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA saMpAdakaH pU. A. zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAja : prakAzaka: janmA pradAna Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra(dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno ISBN-81-87163-28-3 : prakAzaka : saMparkasthAna - prAptisthAna janmA pradAna vhe. mU. tapa. jaina ArAdhanA bhavana, pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-380001. phona-pheksa : pa3pa207ra Email : sanmargp@lcenet.net AkhA seTanuM mUlya : rU. 2000-00 nakala: 2000 prakAzana: vi. saM. 2057, I.sana-2001. muMbaI. -- saMparkasthAna - prAptisthAna -8-- -- * : amadAvAda : sabhA prakAzana kAryAlaya : muMbaI: jI. esa. javelarsa enDa kuM. 3-A, pahele mALa, rAjAbahAdura baMsIlAla bilDIMga, operA hAusa, kara-18, gIragAma roDa, muMbaI-400004. phona : (O) 36 30 340 (B) 369 148 : surata : vipula DAyamaMDa 205-206, AnaMda, bIje mALa, jadAkhADI, mahIdharapurA, surata-395003. phona : (0) 421205 (R) 220405 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // jya jya dAdA neminAtha zrI neminAtha bhagavAna-bhorola tIrtha Jain Education InternatpI : 385565 gujarAta. &Pet Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja prakAzakIya ja saMghasanmArgadarzaka vyAkhyAtRcUDAmaNi suvizALa tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnAM jinAjJAnAM rahasyone sAva sahelA zabdomAM rajU karatAM pravacanone pustakAkAre prakAzita karavA mATe amoe pUjyapAdazrIjInA kALadharma bAda teozrIjInA puNya nAmane anusAra pU. A. zrI vijaya rAmacaMdrasUrismRti graMthamALA gUMthavAnI zarUAta karI hatI. jemAM pAMceka varSamAM 108 bahuraMgI pravacana pustakonA seTa uparAMta anya paNa aneka daLadAra pustako prakAzita karavAno amane lAbha maLyo hato. zrI AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayana aMgenAM pUjyapAdazrInAM pravacanonA pUrA seTane eka sAthe prakAzita karavAnI amArI yojanA cokkasa avarodhonA kAraNe pUrNa na thaI zakI teno amane kheda che. Ama chatAM Aje moDe moDe paNa e ardhA seTanuM prakAzana karavA amo samartha banyA chIe ane najIkanA bhaviSyamAM bAkInA ardhA seTanuM prakAzana karI zakIzuM eno amane varNanAtIta AnaMda che. zrI AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayananAM A samasta pravacanonuM athathI iti saMpAdana paramatAraka parama gurudevazrIjInI tAraka AjJAthI teozrIjInA ziSyaratna vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna pravacana prabhAvaka pUjya AcAryadeva zrImavijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjazrIe ati vyastatA vacce paNa samaya phALavI karI ApyuM che, te badala amo tamozrIjInA RNI chIe. A AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayananAM pAMcaso vyAkhyAno paikI 21 thI 37 ema kula-17 vyAkhyAno A bIjA bhAga rUpe prakAzita karAI rahyAM che. zrI AcArAMga sUtrano paricaya, pUjyapAdazrIjIe je paristhitimAM A pravacano karyo, teno citAra ane saMpAdana zailI aMge vigatavAra noMdha pUjya saMpAdakazrIjIe karelI hoI ame eno ullekha atre karatA nathI. amArAM dareka prakAzanonI jema prastuta prakAzanamAM anugraha vRSTi karanArA prazAMtamUrti suvizALa gacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjA tathA vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAja vagere sarva vaDIla pUjyonA caraNe vaMdanA samarpavApUrvaka bhAvimAM paNa amo AvA satsAhityanA prakAzanamAM nimittarUpa banIe evI kAmanA karIe chIe. - janmASTa pradAna Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** (bhATa . sanmArga pradAna dvAre Ayojita pUjyapAda AcAryazrI vijaya rAmacaMdrasUri smRtigraMthamALAnA upakrame prakAzita thatA AcArAMgasUtra(dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno bhAga-2 pustaka prakAzanano lAbha lenAra liMbodrA nivAsI zAhamAnacaMda dIpacaMda parivAramAMthI vi.saM. 2016, mahA suda-10nA zubha divase vatanabhUmi liMbodrAmAM siddhAMtamahodadhi karmasAhitya karNadhAra pU. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnI punita nizrAmAM tathA teozrInA prabhAvakapaTTadhara vyAkhyAnavAcaspati pU. AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna namaskAra mahAmaMtrArAdhaka pU. AcAryadevazrI yazodevasUrIzvarajI mahArAja temaja pU. AcAryadevazrI trilocanasUrIzvarajI mahArAja Adi vizALasaMkhya sAdhusamudAyanI pAvana upasthitimAM paramatapasvI pU. AcAryadevazrI himAMzusUrIzvarajI mahArAjanA zubhAzIrvAdathI prazAMtamUrtipU. AcAryadevazrI nararatnasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna, tarIke dIkSita thayela, pU. munirAjazrI vinayacaMdravijayajI mahArAjanA saMcama jIvananI anumodanArthe temaja tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA paramapUjya gacchAdhipati AcAryadeva zrImada vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjAnA anaMta upakAronI puNyasmRtimAM - zeThazrImaMgaladAsamAnacaMda dIpacaMda parivAra: sva. zrI mAnacaMda dauda udevArA mAnnavaMtA sabhyo : sva. zrI ratilAla mAtacaMda zrI maMgaladAsa mAnacaMda a.sau. AnaMdIbena maMgaladAsa zrI amRtalAla mAnacaMda ane suputro zrI sevaMtIlAla mAtacaMda zrI ramezacaMdra maMgaladAsa zrI bhogIlAla nAnacaMda zrI lAlabhAI maMgaladAsa tathA zrI surezacaMdra mAnacaMda zrI rAjendrakumAra maMgaladAsa Ape karelI vyutabhaktinI amo hArdika anumodanA karIe chIe ane bhaviSyamAM paNa Apa uttarottara uttama kakSAnI vyutabhakti karatA raho evI zubhecchA pAThavIe chIe. li. satyArtha prakAzana Jiv ] Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAna - bhorola tIrtha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda munipravara zrI rAmavijayajI mahArAjamAMthI vyAkhyAna vAcaspati, suvizALa tapAgacchAdhipati, saMghasanmArgadarzaka Jain qibdha chaida uchaLavAryadeva zrIgaN jijara 11 rAMdrasUrIzvarajI mahArAjahelbrary.org Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayananAM vyAkhyAno bhAga-2 ) prAstAvikama AcArAMga sUtranAM vyAkhyAno karatAM prathama bhAganA pravacanomAM pU. AcArya prakhara zrI zIlAMkasUrIzvarajI mahArAjAe karela TIkAnA maMgalAcaraNanA AdhAre jaina zAsana kevuM jayavaMtu che? kevuM anupama che ? vagere bAbato aMge nirdeza karyo hato. zAsananA aneka vizeSaNonA AdhAre savigata zAsananI mahattA vicArAI hatI. tyArabAda jayavIyarAya - prArthanA sUtramAM varNavAyela dharmanA pAyA svarUpa "bhavanirvedanI mAMgaNIne vigatathI carcavApUrvaka anya anya mAMgaNIo aMge UMDANathI vicAra karI zastra parijJA adhyayananI pIThikA racavAmAM Avela. A bhAgamAM paralokanI ciMtA, bhavano bhaya, jijJAsAnuM svarUpa, saMsAra ane mokSa sukhamAM rahelo taphAvata vagere bAbatono prAraMbhika pravacanomAM vicAra karI maMgalAcaraNanA zloka ane tenI vizad vyAkhyAnA zabdonA sathavAre AgaLa vadhI cAra prakAranA anuyogo, AtmAnI baLavAnatA, caraNakaraNanuM mahattva, lokaviruddha ane lokavirodha zabdono marma, maryAdAnI anivAryatA, upadezanA kAraNo ane prakAro vagere bAbato sacoTa nirUpAI che. tyArabAda maMgaLavAdanA ja eka bhAga svarUpa zlokanI vicAraNAMtargata sanmArga-unmArganuM svarUpa, vidhvajaya, dAnanI pAchaLano Azaya, dharmopadenI rIta, mahAmaMgaLa eka jinAjJA ja jevA vividha viSayo para prakAza pAtharI aMtima pravacanamAM maMgaLavAdane paripUrNa karatAM AjanA jamAnAnI havAmAM dharma mAnI besanAra' kevI rIte bhIMta bhUlyA che, e vAta khUba ja asarakAraka zailImAM rajU karI che. A bhAganA pravacanomAM artha-kAmanI dezanAnI anarthakAritA, virodhathI gabharAye mukti na thAya, zuddha prarUpaNA guNathI sUrivaronI tIrthakara tulyatA, guNarAganI jarUra, saMghanI pUjyatA, praNidhAnAdi pAMca Azayo, pAMca anuSThAno, sAmAyika, dharma koNa kahI zake ane kone kahI zakAya vagere aneka zAstrokta vastuo varNavAI che. A bhAgamAM saLaMga-21 thI 37 kramAMkanAM kula maLI 17 vyAkhyAno che. V Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ majAka : : -- - AcArAMgasUtranAM (dhUtAdhyayananAM) vyAkhyAno bhAga bIje pravacana kramadarzana pravayana pravayana viSaya pRSTha saLaMga pRSTha ma 1 277 290 305 315 329 7) 346 82 358 103 379 1 - 21 samyagdarzanano prabhAva 2 - 22 heya ane upAdeyano viveka 3-23 paralokanI ciMtAne pradhAna banAvo! 4 - 24 bhAvano bhaya ane dharmajijJAsA 5 - 25 sukha saMsAranuM ane mokSanuM 6 - 26 cAra anuyogano viveka 7 -27 AtmAne sabaLa banAvo ! 8 - 28 caraNa karaNAnu yoganuM ja mahattva 9 - 29 'logaviruddhaccAono paramArtha 10 - 30 maryAdAnuM mahattva samajo ! 11 - 31 upadezano hetu ane zailI 12 - 32 sanmArga sthApana-unmArga unmelana 13 - 33 vighnono sAmano kare te ja dharma karI zake 14 - 34 dAnanuM kAraNa lakSmI ke mUcchatyAga? 15 - 35 dharmopadeza kaTu paNa hitakara joIe 16 - 36 AjJAnI AdhInatA e mahAmaMgaLa 17 - 37 jamAnAnI havAmAM dharma nathI 125 401 140 416 152 428 172 448 188 464 204 480 215 491 232 508 515 e che kaI ja che mArA kAkA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AghANa thaMbha sanmArga prakAzananA zubhakAryamAM AtmIyabhAve atyaMta mahattvano phALo ApI AdhArasthaMbha bananArA puNyavAnonI zubha nAmAvali 1. bhorolatIrtha nivAsI mahetA zAMtilAla harIlAla muMbaI 2. hasamukhalAla cunilAla modI muMbaI 3. ramIlAbena mahendrabhAI cImanalAla zAha muMbaI 4. mANekalAla moholAla jhaverI muMbaI 5. bhorolatIrtha nivAsI saMghavI svarUpacaMda maganalAla ha. vADIlAla surata 9. bhorolatIrtha nivAsI voharA jevatalAla svarUpacaMda amadAvAda 7. zAha premacaMda IzvaralAla muMbaI 8. zrImatI kaMcanabena sArAbhAI zAha ha. virendrabhAI (sAInTIphIka leba)amadAvAda 9. jhaverI kumArapALa bAlubhAI muMbaI 10. zAha joItAlAla TokaradAsa ha. zAha dinezabhAI je. muMbaI 11. zAha chabIladAsa sAkaLacaMda parivAra muMbaI 12. zAha bhAIlAla vardhIlAla (rAdhanapura) ha. zAha rAjubhAI bI. navasArI 13. bhorolatIrtha nivAsI saMghavI maNIbahena manajIbhAI ha. caMpakabhAI surata 14. zAha dalapatabhAI kakalabhAI (pIlucAvALA) surata 15. saMghavI zAMtilAla vADIlAla surata 19. zAha bAbulAla maMgaLajI parivAra uMbarI 17. zrImatI kaMcanabena kAMtilAla maNIlAla jhaverI pATaNa hastagiri pratiSThA smRti nimitte 18. pAlanapura nivAsI zAha zazIkAMta pUnamacaMda muMbaI 19. zAha camanalAla cunIlAla dhAnerAvALA muMbaI 20. zAha maMgaLadAsa mAnacaMda liMbodrAvALA muMbaI 21. jhaverI jItubhAI jhaveracaMda muMbaI 22. zAha lAlacaMda chaganalAla parivAra piMDavADAvALA muMbaI 23. dhAnerA nivAsI zAha caMdanabena kanaiyAlAla ha. narezabhAI navasArI 24. suzIlAbena pratApabhAI dalAla pATaNa, 25. sAlecchA ukacaMdajI jugarAjajI amadAvAda 23. zAha jayaMtilAla AtmArAma amadAvAda 27. zrImatI praviNAbena caMpakalAla gAMdhI muMbaI 28. zrImatI savitAbena maphatalAla vArIyA ha: kIrtibhAI maphatalAla vArIyA muMbaI vii vii Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI sahathoLI sanmArga prakAzananA zubhakAryane potAnuM mAnI Agavo phALo ApI sahayogI bananArA puNyAtmAonI zubha nAmAvali. 1. hemacaMdabhAI motIcaMdabhAI jhaverI muMbaI 2. amulakhabhAI pUnamacaMdabhAI mahetA ha. kumArabhAI Ara. zAha surata 3. ramaNikabhAI revacaMdabhAI zAha dhAnerAvALA ha. araviMdabhAI Ara. zAha surata 4. saMghavI sohanarAjajI rUpAjI 5. zrImatI nirmaLAbena hiMmatalAla dozI ha. zrI bharatabhAI hiMmatalAla dozI muMbaI 6. zrI kezavalAla dalapatalAla jhaverI zrI suMdaralAla dalapatabhAI jhaverI muMbaI 7. zrI maNIlAla nahAlacaMda zAha ha. ratilAla maNIlAla zAha muMbaI 8. sva. zAha mULacaMda dharmAjI tathA bhAMDotarA temanA dharmapatnI pArUlabahena mULacaMdajI parivAra 9. sva. bhIkhamacaMdajI sAkaLacaMdajI zAha ratanacaMda phulacaMda muMbaI 10. zAha pArUbahena mayAcaMda varaghAjI jetAvADA 11. zAha maNIlAla haragovanadAsa nesaDAvALA ha. praviNabhAI surata 12. zrImatI jayAbahena pAnAcaMda jhaverI ha. pAnAcaMda nAnubhAI jhaverI muMbaI 13. zrI dIpacaMda lallubhAI tAsavALA surata 14. zAha bAbulAla nAgaradAsa paTosaNa (u.gu.)vALA muMbaI 15. zAha amIcaMda khImacaMda parivAra ha. yogezabhAI tathA nikuMjabhAI muMbaI 16. zAha mANekalAla nAnacaMda muMbaI 17. zAha mayAcaMda mulakacaMda parivAra muMbaI 18. zAha babAbhAI DAhyAlAla rokANI (jUnA DIsAvALA) muMbaI 19. zrI cunIlAla mANekalAla daDIyA muMbaI 20. vIracaMda punamacaMdajI dalAjI (bApalAvALA) muMbaI ha. tulasIbena, kasuMbIbena, samubena 21. a.sau. puSpAbena maphatalAla dalIcaMdajI zAha AlavADA 22. meghajI sAMgaNa caralA ha. mAlazI - khetazI meghajI caralA AdhoI-kaccha 23. sva. rasIkalAla cimanalAla jhaverI ha: abhayabhAI muMbaI 24. zAha maphatalAla jezIMgabhAI ha. bharatabhAI navasArI 25. viNAbena dhIrajalAla kapAsI muMbaI 26. zrImatI AzAbena kirITabhAI zAha muMbaI viii Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 : samyagdarzanano prabhAva 70 eka lokottara viziSTatA : 7 upakAranA badalAmAM apakAra na ja thavo joIe : duzmananuM paNa bhUMDu na ja thAo evI ja bhAvanA : 7 upakAranI bhAvanAmAM phera na paDavA do ! * zrI subuddhimaMtrInuM dRSTAMta : viSaya : zastraparijJA vivaraNlR - maMgaLAcaraNa - TIkA gAthA 3 cAlu. A pravacanamAM pUjya pravacanakArazrIjIe TIkAnA maMgaLAcaraNanA zlokanA AdhAre 'zAsanamAM matikalpanAne sthAna nathI paraMtu pUrvamahApuruSonI AdhInatAne ja sarvoparI sthAna che' e muddo sarasa rIte samajAvyo che. AgaLa vadhI - 'samyagdaSTi AtmAnI vicAradhArA kevI hoya' e vAtane spaSTa karI 'upakAranuM sAcuM svarUpa' paNa vivecyuM che. hitanI vAtane vadhu spaSTa karavA mATe zrI subuddhi maMtrInA dRSTAMtano paNa avasarocita upayoga karI vyAkhyAna pUrNa karyuM che. 21 suvAkyAtRta samyagdaSTi AtmA jJAna ke jJAnInI nizrA vinA eka kadama paNa AgaLa na vadhe. jarUra paDye rakSaNa mATe hAtha devAya, hAtha ADA dharI bacAva kadAca karAya, paNa duzmananuMya bhUMDuM to na ja icchAya. 7 samyaktvanI bhAvanAmAM to AkhA vizva pratye maitrI che. maitrI eTale 'zekahaeNnDa' vagere bAhyADaMbara karavo e nahi, paNa maitrI eTale to 52nuM hita ciMtavavAnuM ! ayogya bhAvanAno aMkuro paNa na Ave, enI kALajI pUrI rAkhe te samyagdaSTi ! jene mAnIe, sevIe, pUjIe e kadarUpuM dekhAya evI kAryavAhI na ka2vI joIe. ajJAnI doSadRSTivALo game te kare, paNa samajadAranA hAthe thoDuM paNa kharAba thAya e icchavAyogya nathI. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1: samyagdarzanano prabhAva eka lokottara viziSTatA : TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA maMgalAcaraNa karatAM pharamAve che ke "A tIrtha jayavaMtu varte che, kAraNa ke enAmAM eka paNa ayogya vicArane sthAna nathI, temaja eka paNa suMdara vicArano inakAra nathI : enA siddhAMto aneka apekSAe evI rIte siddha thayelA che ke ene sevanAro AtmA karmamaLathI rahita thaI muktipadane pahoMcI zake che. mATe ja e zAzvata che, anupama che ane saghaLA zrI jinezvaradevothI zarUAtamAM namaskAra karAyeluM che. A tIrthamAM AcAra e mukhya vastu che." e AcArane zuddha banAvavA mATe, ApaNI bhAvanA bahu ja uccakoTinI hovI joIe. e bhAvanA zuddha banI rahe mATe prArthanAsUtra (jaya vIyarAya) dvArA zrI vItarAgadeva pAse hamezAM thatI mAgaNIo joI AvyA. e mAgaNImAM pahelo bhavanirveda mAgyo, kAraNa ke enA vinA pAchaLanA guNo AvI zakatA nathI. pachI bhavanirvedanA TakAva mATe mArgAnusAritA mAgI : ema eka pachI eka mAgaNI karI : iSTaphaLanI siddhi, lokaviruddha kAryono tyAga, gurujananI pUjA ane parArthakaraNa, e badhuM mAgyuM e badhAnA TakAva mATe zubha guruno yoga mAgyo ane bhavapayaMta zrI sadagurunA vacananI akhaMDa sevA mAgI : bhavAMtaramAM paNa sevAthI vaMcita na rahevAya te mATe, saMsAramAM rahevuM paDe tyAM sudhI zrI vItarAgadevanA caraNanI sevA mAgI duHkhano kSaya mAgyo, karmano kSaya mAgyo ane jyAM sudhI mokSa na thAya tyAM sudhI samAdhimaraNa mAgyuM tathA sarvatra bodhilAbhanI mAgaNI karI. A mAgaNIthI raMgAyelo-A bhAvanAthI tanmaya banelo AtmA rasapUrvaka viparIta AcAra kare e saMbhavatuM nathI. ATaluM thaI jAya to dhUnana yathAsthita hoya. AtmA uttama bhAvanAthI raMgAya nahi tyAM sudhI kAma thAya nahi. anaMta vAra mAnavajIvana AvyuM ane gayuM : zAthI? saMskAra vinA! eka Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 - 1 : samadarzanano prabhAva _ vAra zubha saMskAra paDI jAya to A jIvana anupama che. A jIvanamAM jeTalI sAmagrI che, teTalI bIjA jIvanamAM nathI, paNa jJAnI puruSanI AdhInatA svIkAryA vinA tenI saphaLatA nathI. astu. TIkAkAra maharSi kahe che ke huM je kahuM chuM te bhagavAna zrI vIre kaheluM kahuM chuM e kaheluM paNa badhuM nahi paraMtu kiMcit kahuM chuM : yatkiMcit je kAMI kahuM chuM te emaNe kaheluM ja kahuM chuM. ATaluM paNa jANyuM ke emanA ja pratApe ! ja AcArazAstra jagatanA kalyANa mATe bhagavAna zrI vIradeve kahyuM, tene kaMIka mArI smRti-zakti-buddhi pramANe kahuM chuM. je vANIno prayoga karuM chuM te tyAMthI maLI che tene paNa e tAraka vinA bIjA koNa pAvana kare? e to e ja pAvana kare. emanI chAyA vinA mArI vANI nakAmI che : je vANImAM emanI chAyA nathI-emano prabhAva nathI, te vANI nakAmI che. mATe A vANIne, te ja jJAnanA nidhi pAvana karo !" hajI TIkAkAra potAnI vadhu laghutA jaNAvatAM kahe che ke huM gaMdhahastikRta ati gaMbhIra vivaraNanA sArane grahaNa karuM chuM." AthI spaSTa che ke "TIkAkAra maharSi bhagavAna zrI mahAvIradevanI AdhInatA svIkAravA sAthe pUrvAcAryonI paNa eTalI ja AdhInatAno svIkAra kare che. jainadarzananA TIkAkAronI e ja nirabhimAna vRttie, Aja sudhI zAsanane akhaMDita ane avicchinna sAcavyuM che : AthI zrI jainadarzananA jJAtAonI aneka viziSTatAo paikInI, A paNa eka lokottara viziSTatA che. zrI jainazAsanamAM koI paNa sAcA anuyAyIe svakalpanAne sthAna nathI ApyuM. kAraNamAM e ema mAnatA ke "mULa kahenAra zrI sarvajJadeva che, racanAra viziSTa jJAnIo che ane pAchaLanA kahenArA paNa emane ja anusaranArA che : mATe amArI pharaja e che ke jJAnI puruSoe kahelI vAta hRdayamAM na Utare to te khoTI na kahevAya, e khAmI kathananI nathI, paNa amArI matinI che!" AvI sthitine laIne ja zAsana karyuM che. A lakSaNa konuM? samyagdaSTinuM. ene to eka ja vAta ke "huM pUrNa jJAnI nathI, adhUro chuM, tethI saMpUrNa jJAnInI vAta mArI matimAM na Utare e khAmI mArI che, paNa jJAnInI nathI !' samyagdaSTinI pAse eka suMdara cAvI hoya che. zrI jinezvaradeva kevA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 280 ane e kahe zuM, e e barAbara jANe. atIndriya padArtho ane nirNAta na thAya to e zraddhAthI mAne, paNa enA mukhathI bAkInI AjJA vagerene lagatI vAto evI ja nIkaLe ke je zrI jinezvaradevonA kathanane anusaratI ja hoya : bhale pachI kahevAnuM pramANa ochuM ke vadhatuM hoya. samyagdaSTinI bhAvanA, vicAra ane Adarza ghaNA ja UMcA hoya ! samyagdaSTi AtmA game te saMyogamAM rahyo hoya, paNa potAne phasAyelo mAne : e vicAre ke "baMdhana toDavAnuM sAmarthya hota to jarUra toData ! baMdhanane hAnikara samaje. baMdhanamAM rahyo chatAM samyagdaSTi potAnI pharaja na cUke, eTaluM ja nahi paNa baMdhanane toDavAnI ja peravImAM hoya. upakAranA badalAnA nAme apakAra na ja thavo joIe : maMtrIzvara zrI subuddhinI vAta ApaNe gaI kAle zarU karI che e bAkI che : e rAjAnA maMtrI hatA. emaNe vicAryuM ke pagAra laIne rAjataMtra calAvavuM, e to badhA karatA AvyA che ane kare che : emAM navInatA zI ? huM samyagdaSTi chatAM jo mAro svAmI sanmArge na Ave to te ThIka nahi.' AnuM nAma pharaja. dhana levuM ane kAma karavuM, kAma karavuM ane vakhata thaye pagAra levo'-mAtra A mAnyatA to duniyAmAM phaselAnI ja hoya, paNa A maMtrIzvara to duniyAmAM tevA phaselA na hatA. duniyAmAM rahevuM paDeluM mATe rahelA tethI te pharaja samajatA. temane ema thayuM ke "svAmIne sanmArge na caDAvuM to huM sAco sevaka zI rIte kahevAuM ? kayo upAya karuM ke jethI mAro mAlika sanmArgamAM joDAya ane jJAnInA mArge cAlato thAya.' rAjA pratye maMtrInI, maMtrI pratye rAjAnI, pitA pratye putranI, putra pratye pitAnI, pati pratye patnInI ane patnI pratye patinI,ema parasparanI pharajo samyagdaSTi AtmA samaje. samyagdaSTi AtmA pApa kare nahi ane karavuM paDe to kiMcita-thoDuM te paNa rAcImArIne nahi, paNa saMkocAIne ane kaMpate hRdaye. AnaMda pAmIne to nahi ja. karatI vakhate paNa kaMpe : karyA pachI paNa tenI niMdA ane gaha kare ! AvI sthitivALA AtmAne baMdha keTalA baMdhAya ? viratine hAla bAju upara rAkhIe. virati na pamAya, moDI maLe, vahelI maLe, paNa prabhunA zAsanamAM AvanArane samyakta to joIe ja ne ? Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 - 1 : samagdarzanano prabhAva - 21 - prabhunA zAsanamAM Avelo AtmA pApathI virAma pAmavAnI tAkAtavALo kadAca na hoya. paNa pApathI kaMpato to hovo ja joIe ne? samyagdaSTinI A sthiti to avazya hovI ja joIe. pApa karyA pachI pApanI prazaMsA to te na ja kare, jo A dazA Ave to prabhunA zAsanane oLakhI zake. pApa kare, enI prazaMsA kare ane pApa karIne pApanAM baNagAM phUMke, to zAsanamAM Avyo ane na Avyo,-emAM taphAvata zo ? duniyAmAM badhA jema khAya, pIe, pahere, oDhe ane raMgarAga kare che-ema ja tame karo to tamArAmAM vizeSatA kaI ? vicAra karI juo to pharajanuM bhAna jarUra thAya. rAjakArobAra (rAjakArabhAra) karatAM maMtrIne rAjAnA sanmArga-unmArganA vicAranI jarUra zI ? basa, kAma karavuM ane pagAra levo : paNa A maMtrIzvara samyagdaSTi hatA, eTale potAnI pharaja samajatA hatA. emaNe vicAryuM ke "svAmI konA ? mArA svAmI jo AvA ja rahI jAya, to mane zobhatuM na gaNAya." jyAre samyagdaSTi sevaka, svAmInI ATalI ciMtA kare, to pachIthI samyagdaSTi svAmI potAnA sevakanI keTalI ciMtA kare ? sevaka karatAM svAmInI pharaja moTI che. jenazAsanamAM mAtApitA paNa duSpatikArya kahevAya che ke emanA paNa upakArano badalo vALavo sahelo nathI. mAtApitAne sanmArge yojavAmAM Ave, to ja badalo vALI zakAya che. tema mAtApitA upara paNa saMtAnane sanmArge yojavAnI pharaja che. jyAre saMtAnanI paNa pharaja e che ke mAbApane sanmArge yoje, to mAbApanI saMtAna pratye zI pharaja hoya te vicAro. mAbApano upakAra na bhulAya-emanA badalAno inakAra na thAya-upakArano badalo vALavo atizaya jarUrI, paNa upakAranA badalAnA nAme apakAra thato hoya te je na vicAre, te samyagdaSTi ke mithyAdRSTi ? samyagdaSTi AtmAe e vAta barAbara dhyAnamAM rAkhavI joIe ke upakAranA badalAnA nAme ja apakAra na thaI jAya. samyagdaSTi AtmA jJAna ke jJAnInI nizrA vinA eka kadama paNa AgaLa na vadhe ane ethI ja enA jIvanamAM sudhAro-e sunizcita che. jeo potAnA jIvanane nathI sudhArI zakatA ane kevaLa arthakAmanI ja Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 282 ArAdhanAmAM rata banyA che, teonA mukhamAMthI nIkaLatI sudhArAnI vAta e vastutaH sudhAro nathI, paNa eka jAtano daMbha che. sAco sudhAro to teo ja karI zake che ke jeoe arthakAmanI Asakti tajI potAnA AtmAne zrI jinezvaradevonI AjJAne AdhIna banAvyo che. duzamananuM paNa bhUMDuM na ja thAo e ja bhAvanA : samyagdaSTi AtmAnI bhAvanA kaI hovI joIe, e jANo cho ? samyaktanuMpradhAnatAnI apekSAe-paheluM lakSaNa upazama che ane tenuM svarUpa jaNAvatAM mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI gaNivara, gujarAtI bhASAnI sajhAyamAM paNa pharamAve che ke "aparAdhIzuM paNa navi citta thakI, citavIe pratikUla ; suguNa nara ! zrI jinabhASita vacana vicArIe." A uparathI spaSTa samajI zakAze ke zrI jinezvaradevanA mArgathI raMgAyelo ane niraMtara zrI jinezvaradevanI AjJAno ja vicAra karanAra AtmA, potAnA aparAdhInuM paNa bhUMDuM na ja icche : te AtmA to potAnA duzmananuM paNa hita ja icche. AtmAne parama zuddha samyagdaSTi banAvavo hoya ane jemaNe zuddha samyagdaSTi banI rahevuM hoya tema ja jeone samyagdarzananI ArAdhanA ja karavI hoya ane jemane prabhunA zAsanamAM TakI ja rahevuM hoya, to teoe A bhAvanAne majabUta karyA vinA chUTako ja nathI. duzmananA nAzane jema AkhI duniyA ciMtave, tema prabhunA zAsanamAM AvanAra paNa ciMtave, to tenI vizeSatA zI? UMcAmAM UMcA ahiMsaka banavAnI bhAvanAvALAmAM hiMsaka vicAra hoya? pApa koIne choDe ? je pApanA yoge marI rahela che, ene mAravAno dharmAtmA vicAra kare kharo ? ene to enuM pApa ja mArI rahyuM che : mATe enI to dayA khAvI, e ja sajjananuM kAma che. tamane koI mAravA Ave to vicAro ke "mArA pApane khapAvavA mATe sAmo AdamI- potAnA AtmAnI darakAra nahi karatAM, potAnuM bagADI, pApanI paravA karyA vagara sAme Ave che :" e te upakArI ke apakArI ? e bicAro kAMI svAdhIna che ? e karmAdhIna AtmA bhAna bhUlI, potAnuM bagADIne tamAruM bhaluM karavA Ave, tyAM gusso kema Ave? Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1 : samyagdarzanano prabhAva - 21 - jo sAmo AdamI sAmAnuM bagADI ja zakato hoya, to to duniyAmAM koIne sAruM hota ja nahi. azubha karmanA udayarUpa nimitta na hoya, to koI kAMI karI zakatuM nathI. AthI dareke "bacAva na karavo, sAvadha na rahevuM' ema kahevAno Azaya nathI, paNa duzmananAye bhUMDAnI to bhAvanA na ja hovI joIe'-ema kahevAno Azaya che. "jarUra paDye rakSaNa mATe hAtha devAya, hAtha ADA dharI bacAva kadAca karAya, paNa duzmananuMya bhUMDuM to na ja icchA-AvI bhAvanAvALAne duzmana pratye kharAba bhAva Ave kyAMthI ? A ane raudradhyAna na Ave, enI samyagdaSTi khUba kALajI rAkhe. samyakta Ave tyArathI ja e durgAnanAM pariNAma maMda paDe-DhIlAM thAya, paNa te kayAre thAya ? tyAre ja ke jyAre samyaktanI bhAvanAmAM hRdaya otaprota bane ! e bhAvanAno abhAva hoya to AtmA bahu baMdhAI jAya. mATe khAsa kALajI rAkhavAnI jarUra che. duzmanane sudhAravA mATe karavI paDatI kaDavI kriyA karatI vakhate paNa hRdayamAM bhAvanA kaI hoya ? mAtA baccAne mAre, paNa ene rotuM joI gharamAM jaIne e rue. koI kahe ke "mAravAmAM vera-jhera hatuM ?' nahi, hitabuddhi ja hatI. enAM AMsu pahelAM to Dabala AMsu mAne nIkaLe, kAraNa ke bALaka pratye mAtAno dveSabhAva nathI. mAtA kadAca mAre to paNa tenuM hRdaya kayuM ? mAtA bALakanA hitane mATe upAya badhA kare ! tevuM ja hRdaya samyagdaSTinuM sudhAravA yogya vyakti pratye hoya. bALakane mAratI vakhate mAtAno hAtha kevo UpaDe ? tame tamArA hAthe tamAco mAro to tamArA gAla upara tamAro hAtha kevo UpaDe ? sAmo mAre evI dhola marAya kharI ? kaho ne ke hAtha cAle ja nahi. bhale ne khUba lAMbo karIne jorathI upADyo hoya, paNa gAla pAse AvatAM AvatAM to te haLavo thaI ja jAya. koI kadAca avAja mAge, toye hAtha polo rAkhIne avAja paNa karo : paraMtu vAge nahi enI kALajI to rAkho ja : kAraNa ke mArApaNuM beThuM che. tema prANImAtranuM bhaluM karavAnI buddhi jenA AtmAmAM hoya, te ja pArakAnuM bhaluM karavAne lAyaka che : bIjA nAlAyaka che. samyattvanI bhAvanAmAM to AkhA vizva pratye maitrI che. e keMdriya jIvo pratye paNa samyagdaSTinA hRdayamAM maitrIbhAvanA varte. e bhAvanA jo UDI jAya to to badhuM ja UDI ja jAya. maitrI eTale "zekahenDa' vagere bAhyADaMbara karavo e nahi, paNa maitrI eTale to paranuM hita ciMtavavAnuM ! sAmAnA hita mATe zekahenDa" Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 284 karavI paNa paDe, na paNa karAya, AghA paNa UbhA rahevuM paDe, paraMtu bhAvanA zuddha joIe. ayogya bhAvanAno aMkuro paNa na Ave, enI kALajI pUrI rAkhe te samyagdaSTi ! bhalAnA nAme khoTI bhAvanA Ave to karmasattA na choDe. game te sthitimAM mukAya, chatAM bhAvanA e ke duzmananuM paNa bhaluM thAo-duzmananuM paNa bhaluM huM kayAre karI zakuM !" upakAranI bhAvanAmAM phera na paDavA do! nAnA, moTA, zatru, mitra, paricita, aparicita,-e badhA pratye vartAvamAM bhale phera hoya, paNa badhAmAM buddhi to hitanI ja hoya. "sarve sukhI thAo-e bhAvanA ! bhAvanA badhA sukhI thAo evI, paraMtu te mATe kema vartavuM, tyAM to bheda paDaze : enA amalamAM jarUra bheda paDaze : sAtame guNaThANe, chachuM, pAMcame, cothe guNaThANe ane mArgAnusArInI paNa icchA to muktinI, paNa kAryavAhImAM bheda jarUra paDe. sAtame guNaThANe apramattAvasthA che, jyAre chaThuM pramattAvasthA che ane pAMcame-cothe vaLI ethI paNa judI dazA che. bhAvanA ekasarakhI, chatAM kAryavAhI judI kema ? kAraNa ke sarakhI zaktino abhAva che ! muni pAse eka AdamI covIse kalAka kAyama rahe ane jo te rahenAra AtmA suyogya hoya to enA upara muni ghaNo upakAra karI zake : ane be, cAra ke cha kalAka Ave tyAM eTalo upakAra na thAya ocho thAya : mahinAmAM be divasa Ave enA upara sAva ocho thAya : koIka vakhata ja maLe enA para nahi jevo ja thAya : na maLe tenA para na paNa thAya ! e rIte upakAranI karaNImAM phera, paNa bhAvanA to eka ja. hA, eka vAta jarUra che ke roja sAthe rahenAro ke roja cAra-cha kalAka AvanAro AtmA ayogya hoya ke ochI yogyatAvALo hoya to enA upara paNa upakAra na thaI zake ke thoDo thaI zake ane koIka ja divase Avelo AtmA yogya hoya, to teTalAmAM paNa ghaNo upakAra thaI zake mATe beu dRSTie vicAra karavAno. paraMtu badhAnA hitanI ja bhAvanA hovI joIe. dareka AtmA karmano kSaya karI, anaMta sukhanA bhAgIdAra thAya, e ja eka bhAvanA hovI joIe ! emAM jarA paNa phera na ja paDavo joIe. jema jema vidyArthI haThIlo, tema tema ene zikSaka vadhu zikSA paNa kare, chatAM bhAvanA kaI ? eka ja bhAvanA ke badhA TAimasara Ave, sIdhI rIte bese, e sarakhI rIte sAMbhaLe, rItasara lesana kare ane parIkSAmAM soe so TakA pAsa thAya. yogyatAnA pramANamAM zikSAmAM pheraphAra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 - - - 1 : samyagdarzanano prabhAva - 21 - - - 9 hoya, paNa "badhA ja hoziyAra thAo !'-A eka ja bhAvanA sarva mATe hovI joIe. rakSaNanI zikhAmaNanI-zikSAnI kriyAmAM pheraphAra hoya, paNa upakAranI bhAvanAmAM to phera na ja hovo ghaTe. samyagdaSTinI manovRtti kevI hoya, e vAta cAle che. tame badhA zAsanane cAhatA ho-zAsananuM hita cAhatA ho, to zAsana kadarUpuM dekhAya evI kriyA zAsanapremInA hAthe na thavI joIe. jene mAnIesevIe-pUjIe,-e kadarUpuM dekhAya evI kAryavAhI na karavI joIe. ajJAnI doSadaSTivALo game te kare, paNa samajadAranA hAthe thoDuM paNa kharAba thAya, e icchavAyogya nathI. je rIte sudhAravA icchIe chIe, temAM ayogya vartana karavAthI bheda paDe ane karavA dhArIe te na karI zakIe. hitaiSInA hAthe ahita na thavuM joIe : hitanA nAme ahita na thAya tema vartavuM joIe : chatAM jo ema vartAya, to pelA jJAnI varte tenA karatAM, A bhayaMkara kahevAya. ATalI kALajI rakhAya to je karavA mAMgIe chIe, te sahelAIthI karI zakAya. zrI subuddhimaMtrInuM daSTAMta: zrI subuddhimaMtrInI bhAvanA e che ke "mAro mAlika sanmArge kema Ave : kayA upAyathI sanmArgamAM e joDAya!" paNa prasaMga Avavo joIe ne ? ekavAra rAjAe koI prasaMga hoI potAnA maMDaLane potAne tyAM jamavA mATe notaryuM : emAM maMtrI to hoya ja. badhA maLavA AvyA, jamavA beThA, rasoI pirasAI : rAjAne tyAMnI rasoImAM kamI zI hoya? rAjA eka eka vastu leto jAya che ane-kevI che?'ema pUchato TesTa karato jAya che. badhA sArI ja kahe che : khoTI hoya toye sArI ja kahevI paDe : rAjAnI rasoImAM rAjAnI sAme dUSaNa koNa kADhe ? pAchaLanI vAta judI che. badhA vakhANa kare che : maMtrI kAMI bolatA nathI. rAjA manamAM vicAre che ke "A badhA "hAjI' kahe che, kAraNa ke e 'hAjiyA' che : "nAjI' kahevAnuM zIkhyA nathI : paNa jyAM sudhI maMtrI subuddhi sArI na kahe-na vakhANe, tyAM sudhI rasoInI kiMmata nahi.' rAjA : 'maMtrI ! tuM kema kaMI bolato nathI ?" maMtrI : "Ape mane jamavA bolAvyo che ke bolavA ? je mATe bolAvyo che te karuM chuM' Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 286 rAjA : "rasoI sArI ke khoTI te kahevAmAM vAMdho zo ?" maMtrI : "rasoI jevI che tevI che, jemAM kahevAnuM zuM?" rAjA : '(jarA gusse thaIne kahe che.) "paNa kevI che ?' maMtrI : "jevI banI che tevI che." rAjA : 'paNa khArI, khATI, tIkhI, kAMI to kahe ! maMtrI : "rAjanuM! jevI che tevI che enI lappana-chappanamAM phAyado zo ? khoTI kahuM to kaMI sArI banI javAnI che ? amuka umadA cIjanI apekSAe khoTI paNa gaNAya ane enAthI UtaratI cIjanI apekSAe sArI paNa gaNAya. enI paMcAtamAM UtaravAnuM zuM kAma ?" rAjA : 'tuM to mUoM che tuM tAre rAjakArabhAra kara : tuM e karI jANe : tane AnI khabara na paDe.' maMtrI : "ema mAno ! Apa mukhatyAra cho.' badhA vacce mUrmo kahyo te sahana thAya ? thAya, paNa konAthI ? potAnuM sAcavavA icchanArathI tathA potAnuM sAcavIne pArakAnuM bhaluM karavA icchanArathI ! e to evuM paNa sahana kare. badhA vikharAyA. have ekavAra rAjA tathA maMtrI beya pharavA nIkaLyA. nagaranI bahAra gayA ke eka gaMdhAtI khALa AvI : emAMthI bahu ja kharAba durgadha chUTe che. rAjA nAka dAbI, moTuM maraDI, ghoDo utAvaLe hAMkI doDI gayo ane dUra jaI Ubho rahyo. maMtrI to nAka dAkhyA vinA-moTuM maraDyA vinA Ave che : ahIM nAke lUgaDuM rAkhavAne harakata nathI, paNa ene to rAjAne batAvavuM che, eTale khAsa e mujaba Ave che. rAjA vicAre che ke "maMtrI kevo jaMgalI che ? ene durgadha paNa nathI AvatI !" maMtrIne gaMdha nahotI AvatI ema nahi : gaMdha AvatI hatI : kapaDuM dhAre to rAkhI zake : paNa rAjAne samajAvavAnI khAtara, irAdApUrvaka A mujaba dhIme dhIme Ave che. bAkI gaMdha na sahAya to kapaDuM rAkhavAmAM vAMdho nahi, paNa tenA pratye mukha bagADI, gusso vagere karavAnI zI jarUra ? "khALa AvI ne khALa tevI' ema kahevAthI khALa kAMI UDI jAya ? Agho jAya to bace. khasavAmAM vAMdho nahi, paNa gusso zuM kAma Ave ? maMtrI rAjA pAse Avyo, eTale rAjA kahevA lAgyo : Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 1 : samyagdarzanano prabhAva - 21 rAjA : 'tane gaMdha paNa nahotI AvatI ?' maMtrI : 'jevI hatI tevI AvatI hatI.' rAjA : 'sahana kema thAya ?' maMtrI : 'jema thAya tema.' rAjA : 'tuM to gAMDo che.' rAjA manamAM vicAre che ke 'maMtrI gAMDo che : enI joDe vAtacIta zI ? e to e bhalo ane eno rAjakArabhAra bhalo. ene bIjI gama na paDe.' tyAMthI pAchA pharyA ane beya potapotAnA makAne gayA. 11 maMtrIne have rAjAne sanmArge lAvavAno upAya maLyo. nokara pAsethI e gaMdhAtI khALamAMthI ghaDo bharIne pANI maMgAvyuM. kataka nAmanuM cUrNa, ke je cUrNano evo svabhAva che ke jo pANImAM nAkhe to pANIno mela dUra thAya, tenAthI maMtrIzvare pANI nirmaLa banAvyuM. pANInI sUkSmatA na jAya, pANI jADuM na thaI jAya, eTalA pramANamAM svAdu ane sugaMdhI dravyo emAM bheLavI e pANIne madhura, ThaMDuM, sugaMdhita, tRSAne zamAvanAra tathA iMdriyone sukhadAyaka banAvyuM. A pANIne rAjAnA rasoDe pahoMcADyuM ane rasoiyAne kahevarAvyuM ke 'Aje mahArAjAne A pANI ApavuM.' AmAM jAnanI Apatti che hoM ! rAjAnI joDe A khela che, paNa ene to rAjAnuM bhaluM karavAnI bhAvanA che, eTale Apattino Dara nathI. rAjA mahela. tarapha Ave che tyAre dUrathI ene sugaMdhI AvI. vicAra karavA lAgyo ke 'Aje evI kaI rasoI thaI che ke jenI AvI khuzabo Ave che ? evI koI rasoInI AjJA ApI nathI.' rAjA jamavA beTho, rasoI pirasAI, paNa jue che to eka paNa evI cIjano patto lAgato nathI ane sugaMdhI to mheMkI rahI che. pANInuM vAsaNa AvyuM : emAMthI sugaMdhI UchaLe che e jaNAyuM. iMdriyAdhIna AtmA keTalo vakhata kAbUmAM rahe ? tarata pANI pIdhuM. jamyAM pahelAM pIdhuM. e ja vakhate rAjA rasoiyAne kahe che ke 'ATalA divasathI tuM mAre tyAM che, koI divasa teM AvuM pANI pAyuM nathI, Aje ja pAyuM, to roja kema pAto nathI ?' rasoiyAe kahyuM ke 'sAheba ! e to maMtrIzvare mokalyuM che.' rAjAe vicAryuM ke 'have huM samajyo. je maMtrIne ghera AvAM pANIno kUvo hoya-je maMtrI pANI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - paNa AvAM pIe, te mArI rasoI zAnI vakhANe ?" viSayAdhIna AtmAnI hAlata joI ? rAjA vicAre che ke te divase mArI rasoI na vakhANavAnuM kAraNa have samajyo ! AvuM pANI pInArane khALanI durgadha Ave ja kayAMthI ?" rAjA : "bolAvo maMtrIne !' maMtrIne bolAvyo. maMtrI Avyo. rAjA : "AvA kUvAnuM pANI tuM roja pIe che ane amane Aje ja mokalyuMH roja kema nathI mokalato ?" rAjAnI buddhi upara maMtrI hasyo. rAjA : "maMtrI ! A kayA kUvAnuM pANI che ?' maMtrI : "rAjana ! vacana Apo to kahuM. tame rAjA : ghaDImAM roSAyamAna thAo to ghaDImAM toSAyamAna thAo ! tamArA roSa ke toSano vizvAsa zo ? rAjAnI maitrI kyAM sudhI ? mane abhayadAna Apo pachI huM badhI ja vAta kahI dauM." rAjA : paNa AmAM maravAnI vAta kayAM che ? kyA kUvAnuM pANI, e kahevuM emAM maravAnI vAta AvI ?" maMtrI : "jI hA ! e Apa na jANo. Apa abhayadAna Apo.' rAjA : "kabUla, tane kAMI ja vAMdho nahi Ave.' maMtrI : "rAjanuM! je khALa AgaLa maDhe DUco daI Apa ghoDo hAMkI gayA hatA, e khALanuM A pANI che.' rAjA : "mArI paNa mazkarI kare che ?' maMtrI : "nahi, ApanI mazkarI zuM kAma karuM ? sAcuM ja kahuM chuM ke te ja khALanuM A pANI che.' rAjA : 'tyAM AvuM pANI ?" maMtrI : "nA, pANI evuM nahi paNa e pANI paNa jo yogya upAya karAya to AvuM pANI banI zake che." rAjA : "na bane." maMtrI : 'banAvI dauM." Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 - - 1 : samagdarzanano prabhAva - 21 --- maMtrIe tarata tyAMthI pANI maMgAvI, rAjAnI samakSa te pANIne vidhipUrvaka nirmaLa karI batAvyuM, rAjA vismaya pAmyo ane pUchyuM ke "teM A zI rIte jANyuM ?' maMtrI : "mArA zrI jinezvaradevanA munivaroe kahyuM che. sArI ke narasI cIja, e saMyogane AdhIna che. ghauMnA ATAthI miSTAnna paNa bane ane roTalA paNa bane. jevA saMyogo tevuM rUpAMtara. sArA-khoTApaNAnuM kAraNa saMyoga che. to khAlI rAgadveSa karavAthI bhaluM thAya zI rIte ? rAjana ! meM A badhI mahenata ApanI dRSTi ughADavA mATe karI che. rasoInAM vakhANa na karyA, tenuM paNa kAraNa A ja. eka para rAga ane eka para dveSa karavAthI phAyado zo ?" rAjA : "basa, mane satvara tArA munivara pAse laI jA. AvA deva, AvA muni ane Avo dharma to anupama, ke jyAM vastunuM satya jJAna thAya ane ethI rAgadveSa dUra thAya." ATalI mahenatanA pariNAmamAM te subuddhi maMtrIe rAjAne munino yoga pamADyo ane pariNAme rAjA ane maMtrIzvara ubhaye saMyama aMgIkAra karyuM ane AtmakalyANa sAdhyuM. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2: heya ane upAdeyano viveka * kriyAnuM pratipAdana zA mATe ? * saMsArI mAtra mATe mukhya kartavyanuM vidhAna * daSTirAga pApI che : * khoTuM ghaliya e doSa che ! * vastuno je svabhAva te dharma : che saMsAra duHkhamaya ja che : * saMsAranA bhaya vinA dharmaprema na jAge : * cAra prakAranA dIkarA : viSayaH zastraparijJA vivaraNa TIkAno prAraMbha - pIThikA pUrvanA pravacanamAM matikalpanAnA AdhAre cAlavAnI aniSTatA samajAvI pUrvamahApuruSonAM vacanonI AdhInatAnuM prAdhAnya siddha karyA bAda pU. pravacanakArazrIe A pravacanamAM TIkAnA AdhAre pIThikA karatAM heya ane upAdeyano viveka spaSTa karyo che. e vAtane vadhu vigatathI sparzavA mATe vastuno svabhAva e dharma' ema jaNAvI saMsAranuM svarUpa paNa spaSTa karyuM che. saMsAra heya che ane AtmAno svabhAva eTale mokSa e ja upAdeya che. mATe saMsAra choDI mokSa maLe tevA upAyonuM Asevana karavAnI hitazikSA samarpI che. te aMge abhijAta, sujAta, nIca ane kulAMgAra ema putranA cAra prakAra batAvI vyAkhyAna pUrNa karyuM che. muvAkyAta jJAna, jJAnI ane jJAnanAM sAdhananI avagaNanA karIe to jJAnAvaraNIya karma baMdhAya ane bhakti-bahumAna-namaskArAdi kriyA karIe, to jJAnAvaraNIya karmano kSaya paNa thAya. * "mAruM mAruM karavuM ane duHkhathI AghA rahevuM, te na bhUto na bhaviSyati. * rAgI, DhaSI ane mohAMdha - e sukhI hoya e kadI banyuM ja nathI. * ApaNuM jIvana jo ApaNe saphaLa karavA mAMgatA hoIe, to ApaNI pharaja che ke ApaNe kevaLa vyaktinA ja anuyAyI banI javuM joIe nahi ane koI paNa kamAnyatAnA gulAma paNa banavuM joIe nahi. * devanuM kaheluM ja kahe e guru. agaDaMbagaDe gappAM mAranAra guru nahi ! * makAnanI dhajA jema vAyuthI pharake, tema vAyare pharakanArA guru nahi! * lakSmI hoya to sadupayoga karavAnI chUTa che paNa sadupayoganA nAme pApathI pedA karavAnI chUTa nathI. * vaDIla paNa che ke je vArasAmAM rahela AtmAnuM hita ciMtave. * saMsAranI badhI badabU chUTe tyAre ja saMyamanI saMpUrNa khuzabU AvI zake. * asaMyama uparanI prIti ghaTe to ja saMyamanuM sukha samajAya ane saMyama upara prIti thAya. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2: heya ane upAdeyano viveka kriyAnuM pratipAdana zA mATe? dareka graMthanI zarUAtamAM 1. maMgala, 2. abhidheya, 3. saMbaMdha ane 4. prayojana,A cAra vastu khAsa darzAvavAmAM Ave che. tema A zrI AcArAMgasUtranI zarUAtamAM paNa e cAre vastu TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe paNa kramasara batAvI dIdhI. prathama zlokamAM maMgaLa mATe tIrthanI stuti karI ane emAM kahyuM ke "A tIrtha jayavaMta che : kAraNa ke emAM eka paNa ayogya vicArane sthAna nathI ane eka paNa suMdara vicArano inakAra nathI. A tIrthanA siddhAMto evI suMdara rIte siddha thayelA che ke tenI sevA karanAra jarUra karmamaLathI rahita thaIne muktipadaneya prApta karI zake che. AthI ja A tIrtha zAzvata che, anupama che ane saghaLA zrI jinezvaradevothI namaskAra karAyeluM che." bIjA zlokamAM abhidheyanuM pratipAdana karatAM, saMbaMdha ane prayojananuM paNa pratipAdana karI dIdhuM : kAraNa ke A sUtramAM kahevA yogya AcAra che ane A AcArasUtra bhagavAna zrI mahAvIradeve jagatanA hita mATe je rIte kahyuM che, te ja rIte huM paNa kAMIka kahuM chuM. A kathanamAM abhidheya, saMbaMdha ane prayojana A traNenuM pratipAdana thaI jAya che. "AcAra' e abhidheya che, bhagavAna zrI mahAvIradevathI cAlyuM Ave che'-e saMbaMdha che ane "jagatanuM hita-e prayojana che. prathama zlokamAM jema TIkAkAra maharSie abhuta vastu kahI che, tema bIjA zlokamAM paNa tevuM ja vastuvarNana karyuM che. prathama zlokanA maMgalAcaraNamAM cha vizeSaNothI prazaMsA karyA bAda, bIjA zlokamAM A zrI AcArAMga zAstra kahevAno hetu, koNe kahyuM che ane mAre A kahevAne zA mATe prayatna karavo paDe che, e traNe vastu TIkAkAra mahAtmAe batAvI che ane kahyuM che ke "A zrI AcArAMgasUtra bhagavAna zrI mahAvIradeve jagatanA kalyANa mATe kahyuM emAMthI kiMcit mArI zakti mujaba kahuM chuM : mArI A vANIne te ja pAvana karo, ke Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 jemaNe A kahyuM che : huM temanI nizrAe boluM chuM. pUruM kahevAnI tAkAta mArAmAM nathI : emaNe kahyuM che, emAMthI laIne tAkAta che teTaluM kahuM chuM.' 16 trIjA zlokamAM TIkAkAra maharSi zrImatu zIlAMkasUrijI mahArAjAe pharamAvyuM ke 'zrI gaMdhahastie kareluM 'zastraparijJA-vivaraNa' ati-bahu gahana che : temAMthI sukhapUrvaka bodha thAya te mATe huM kAMIka sAra grahaNa karuM chuM.' zuddha samyagdaSTino Adarza prabhunA mArgamAM sthira rahevAno ane temAM sthira rahevA mATe zAsananA dhorI AcAryadevonI nizrAmAM rahevAno ja hoya che ! te kadI ja potAnI matikalpanA upara jhajhUmato nathI, paNa jJAnInA vacana tarapha ja jhUke che. emAMthI meLavAya teTaluM meLave che ane kalyANanI buddhie apAya eTaluM Ape che. sabhA : akriya siddha paramAtmA pAvana zI rIte kare ? bhale siddha thayelA arihaMta paramAtmA akriya hoya, paNa emanAM nAma-gotra vagerenA smaraNathI AtmA pAvana thAya, mATe aupacArika bhASAmAM ema kahevAya ke 'Apa ja A vANIne pAvana karo.' bezaka, AtmAnA guNo AtmAe ja pragaTa karavAnA che, koI ApavAnuM nathI, paNa je nimitta pragaTa thAya te nimittane ApanAra tarIke kahevAya. vaLI bIjI paNa vAta samajavA jevI che. jo evA ja nizcaya upara jaIe to to bhAgya na hota to mAtA pALata paNa zAnI ? e to puNyodaya mATe pALe che, to pachI mAtAno upakAra ja zo ? upakAra ja UDI jAya. bhale paLAyo puNyayoge ane jIvyo e AyuSyanA yoge, paNa nimitta koNa ? nimitta tarIke mAbApa kahevAya. tema ahIM jJAna paNa A AgamanA yoge ane e paNa sadgurunA yoge ! Agama paNa pUjya, sadguru paNa pUjya ane Agama jenA para mukAya te sApaDI paNa pUjya, are-lakhavAno koro kAgaLa paNa pUjya ! ene paga na aDADAya. jJAnanAM upakaraNamAtra pUjya : pATI, pothI, sApaDI, ThavaNI, A badhAnI avagaNanAno pazcAttApa aticAramAM Ave che ke nahi ? ane AthI ja zAstramAM kahevAya che ke 'jJAna, jJAnI ane jJAnanAM sAdhananI avagaNanA karIe-te sadhaLAnuM apamAna karIe, to jJAnAvaraNIya karma baMdhAya ane bhakti karIe-bahumAna karIe ane namaskArAdi kriyA karIe, to jJAnAvaraNIya karmano kSaya paNa thAya.' : sabhA : akriyapadanA arthIne kriyAnA AlaMbananI jarUra zI : 292 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 - 2 : heya ane upAdeyano viveka - 22 -- 17 Avo prazna kriyAne uDAvanArAo kare che, paNa teone khabara nathI ke ekalA jJAnathI kadI ja mukti maLI zakatI nathI. akriyapade pahoMcavA mATe paNa kriyAnI jarUra to che ja, kAraNa ke anAdithI UlaTI kriyAo karI, AtmA upara karelA baMdhanane dUra karavA mATe to kriyAnuM AlaMbana levuM ja paDaze. vAta eTalI ja ke atyAra sudhI UlaTI rIte sakriya hatA te have sIdhI rIte sakriya banavuM paDaze. baMdhananI kriyA karI teTalI kriyA chUTavA mATe paNa karavI ja paDaze ne ? chUTavA mATenI kriyA karI eTale baMdhana khasavAnAM ane te khasaze eTale kriyA paNa ApoApa ja khasI jaze. AMTA bAMdhyA che eTalA UlaTA pheravavA to paDaze ja ne ? je vastune baMdhanamAM mUkI, tene choDavAnI kriyA to karavI ja paDaze. Aja sudhI ayogya AlaMbananA yoge UMdhI kriyAo thatI hatI, te have yogya AlaMbananA yoge sIdhI kriyA karIe, ke jethI baMdhana chUTI jAya ane muktipadanI prApti sahelAIthI thaI zake. ApaNe jo AlaMbana na svIkArIe, to anAdinI viparIta dazA palaTAtI nathI. anAdinI khoTI kuTevothI bacavA A AlaMbana che. pravRtti sIdhI thAya to anAdinI khoTI kuTevo chUTI jAya, UMdhI pravRtti baMdha thAya ane AkramaNo khasI jAya eTale mukti thAya. yogya nimittanI avagaNanA karanArA potAnA AtmAnI ja avagaNanA kare che : nimittanA yoge to badhuM cAle che. UlaTAM nimitta kAyama rAkhavA ane sIdhAM nimitta UbhAM na karavAM, e kayAMno nyAya ? saMsArI mAtra mATe mukhya kartavyanuM vidhAna : TIkAkAra maharSi pIThikAmAM ja pharamAve che ke - "iha hi rAgadveSamohAdyAbhibhUtena sarveNApi saMsArijantunA zArIramAnasAnekAtikaTukaduHkhopanipAtapIDitena tadapanayanAya heyopAdeyapadArthaparijJAne yatno vidheyaH / " A saMsAramAM rAga, dveSa ane mohAdikathI abhibhUta thayelA ane e ja kAraNe zArIrika ane mAnasika atikaka duHkhonA upanipAtathI pIDita thayelA sarva paNa saMsArI jaMtue, heya, (tajavA yogya) ane upAya (aMgIkAra karavA yogya) padArthonA parijJAnamAM yatna karavA yogya che. A pramANe kahIne, TIkAkAra maharSi spaSTa kare che ke rAga, dveSa ane moha A traNe saMsAranAM mULa che ane enAthI parAbhUta thayelA AtmAopachI te game te hoya, paNa teonI upara zarIra saMbaMdhI ke mana saMbaMdhI aneka Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ---- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 294 bhayaMkara duHkho AvyA vinA rahetAM ja nathI. e bhayaMkara duHkhothI mukta thavAnI jeonI abhilASA hoya, teoe heya ane upAdeya padArthonuM jJAna meLavavuM ja joIe. te sivAya e duHkhothI mukta thavAno koI upAya ja nathI, kAraNa ke heya ane upAdeyanA jJAna vinA rAga, dveSa ane mohano nAza thato nathI ane tenA nAza vinA duHkha paNa dUra thatuM ja nathI. duHkhathI chUTavAno e ja eka anupama upAya che. rAga, dveSa ane mohane AdhIna thayelA AtmAo, zArIrika ane mAnasika aneka kaTuka duHkhothI pIDita hoya, emAM Azcarya pAmavA jevuM kazuM ja nathI. rAga, dveSa ane mohanI AdhInatA choDavI nahi ane duHkhothI DaravuM-e zI rIte cAle ? duHkha na joIe to e rAgAdikano nAza karavA mATe sajaja rahevuM ja joIe ane A traNanI sevA karanAre to duHkha sahana karavA taiyAra rahevuM ja joIe. zAstra kahe che ke "e traNenI hayAtImAM duHkha to AvavAnuM ja." mAruM-mAruM karavuM ane duHkhathI AghA rahevuM, te na bhUto na bhaviSyati. duHkha na joIe to A traNane choDo ane na choDo to duHkha Ave te svAbhAvika che. rAgI, dveSI ane mohAMdha-e sukhI hoya e kadI banyuM ja nathI : rAgI ane sukhI, dveSI ane sukhI, mohAMdha ane sukhI-e bane ja nahi. rAgI, dveSI, mohI kadI sukhI hoya ? kSaNavAra sukha maLatuM dekhAtuM hoya, to paNa te sukha nathI, kAraNa ke e sukha pariNAme duHkha lAve tevuM che. khasa thAya tyAre caLa Ave ane khaNAya tyAre lAge majAnuM, paNa te kaMI sukha che ? nahi ja. baccAMne khasa thaI hoya to tenA hAtha bAMdhavA paDe : moTAne khasa thaI hoya to samajAvavA paDe ane haThIlA thAya to upekSA paNa karavI paDe. baccAM to DAhyAM ke hAtha bAMdhavA de : moTA samaje to ThIka, nahi to upekSAye bhalI. bALakamAM e yogyatA che ke ene karavuM hoya, khaNavuM hoya to paNa ene rokavAnI tAkAta che. nA kahevAthI ke samajAvavAthI na mAne- sahevAya nahi tevI dazA hoya, to kothaLI agara pATA bAMdho eTale basa. moTA haThIlA thAya to pATA bAMdhavA ja na de. are game te prakAre bAMdho toye kADhI nAMkhe ! paga, moTuM, avAja, badhuM moTuM. ene koNa bAMdhI zake ? mATe evAnI to- upekSA varam'-upekSA sArI, kSaNika sukha ApanArI vastumAM sukha mAnavuM e ja moha mohanuM svarUpa ja e ke kSaNika sukhamAM zAzvata sukhano bhAsa karAve : paMDitane paNa muMjhave te moha. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 dRSTirAga pApI che H : : heya ane upAdeyano viveka - 22 rAga traNa prakAranA : kAmarAga, sneharAga ane dRSTirAga. A traNamAM chello dRSTirAga ghaNo ja pApI che ane te satpuruSo mATe paNa duruccheda che. kAmarAga ane sneharAga thoDI musIbate dUra karI zakAya tevA che, paNa dRSTirAga to satpuruSo mATe paNa duHkhathI chedI zakAya tevo che : arthAt-satpuruSo paNa enA pAzamAM sapaDAI jAya che. kalikALasarvajJa AcArya bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke "jAmarAvaLanehA-vISaranivAraNo / dRSTi vastu pApIvAnuM, guljhena: sattApi / / / / " 'hai vItarAga ! kAmarAga ane sneharAga e sahelAIthI nivArI zakAya tevA che, jyAre pApI evo dRSTirAga to satpuruSo mATe paNa duHkhe karIne chedI zakAya tevo che.' 19 kAmarAga ane sneharAga bhAvanAdikathI dUra karI zakAya che, paNa kudarzana upara coMTelo dRSTirAga, e evo bhayaMkara che ke jenA pAzamAMthI satpuruSo paNa chUTI zakatA nathI. AthI koI paNa khoTI mAnyatAne AdhIna na thaI javAya, enI khAsa kALajI rAkhavAnI che. ApaNuM jIvana jo ApaNe saphaLa karavA mAMgatA hoIe, to ApaNI pharaja che ke ApaNe kevaLa vyaktinA ja anuyAyI banI javuM joIe nahi ane koI paNa kumAnyatAnA gulAma paNa banavuM joIe nahi. khoTAnA rAgamAM paDelA mANaso, chatA evA doSone paNa joI zakatA nathI. sabhA : prabhunA Agamane AgaLa rAkhe to ? to pachI dRSTirAga rahyo ja kyAM ? e to yogya ja che. koI kahe ke meM mAnyA e ja deva.'-to to e eka prakAre dRSTirAga ane durAgraha che, paNa ema kahe ke 'rAgadveSa na hoya, eka paNa dUSaNa na hoya te mArA deva'-tyAre ene pUchavAnuM ke 'Aja sudhI ema kema nahoto mAnato ?' tyAre jo e mArge AvavAne yogya hoya to kahe ke 'ajJAna hatuM mATe !' zAstra kahe che ke 'deva, guru ane dharma badhA 'su' joIe. sudeva, suguru ane sudharma : te ja rIte vaDIla paNa 'su' ane mAbApa paNa 'su' joIe.' sabhA : Apano kesa majabUta karatA jAo cho. zrI jinezvaradeve kaheluM tamArI AgaLa mUkuM chuM. koI kahe ke 'mahAvIrane kema mAno cho ?' to kahevuM ke 'rAgadveSane jItI arihaMta banyA mATe ame bhagavAna Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 29s zrI mahAvIradevane mAnIe chIe ke koI sAbita kare ke "e arihaMta nahotA'to na mAnIe ane kahIe ke "e mahAvIra bIjA : e amArA mahAvIra nahi. jenAmAM rAgadveSa nahotA e ja mahAvIra amArA devAdhideva, paNa bIjA nahi." zrI RSabhadeva bhagavAna tathA zrI mahAvIra bhagavAna arihaMta hatA mATe ja temane deva mAnIe chIe. guru paNa game te nahi. guru che ke je mahAvrata pALe, zrI jinezvaradevanI AjJA mujaba cAle, sAmAyikamAM rahe ane dharmano ja upadeza Ape e to samyagdarzana, samyajJAna ane samyakyAritra sivAya bIjuM batAve nahi ane zrI jinezvaradeve kaheluM ja kahe. phalANA ja guru-ema nahi, paNa lakSaNa jenAmAM hoya te badhA ja guru. A jenAmAM na hoya te vosire, vosire. A rIte devane, gurune, dharmane, vaDIlane ane mAbApa vagere badhAne mAnavAnA, paNa te "su" joIe. "arihaMto mahadevo, jAvajjIvaM susAhUNo guruNo / binapatra tatta, sammatta mAM sarva zA" zrI arihaMta e mArA deva, susAdhuo e mArA guru ane zrI jinezvaradevapraNIta tattva e mAro dharma,jAvajIva A samyakta meM grahaNa kareluM che.' A pramANe bolavAmAM ane vicAravAmAM Ave che. je traNe vastune svIkArI che, tenAM vizeSaNo juo! deva koNa?-to kahe arihaMta ! guru koNa? - to kahe susAdhuo ! ane tattva kayuM ? to kahe zrI jinezvaradevoe kaheluM ! A rIte ApaNo vastuno svIkAra hovo joIe, paNa dRSTirAgathI nahi ja. khoTuM dAkSiNya e doSa che ! devanuM kaheluM ja kahe e guru agaDaM-bagaDe gappAM mAranAra guru nahi! makAnanI dhajA jema vAyuthI pharake, tema vAyare pharakanArA guru nahi ! mArA deva, mArA guru ane mAro dharma-e manuSya kahevuM saheluM che ? jyAM-tyAM ema kahe e manuSya ajJAna che ! vivekI AtmAo to devatva ane gurutva dekhe tyAM ke, nahi to akkaDa UbhA rahe. devatvamAM vadhu muzkelI nahi Ave, paNa gurutvamAM vAMdho Ave che : kAraNa ke AMkha cAlatI rahe che ne ! AMkhanI zarama, khoTA dAkSiNyanA upAsakono avazya nAza kare che. hitakArI dAkSiNyanI upAsanA e guNa che, paNa khoTuM dAkSiNya e doSa che. e doSano to vyavahAramAM Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 - 2 : heya ane upAdeyano viveka - 22 - 21 paNa svIkAra nathI. vyavahAramAM paNa prAmANika ADatiyA sAthe meLa rakhAya, dAkSiNya rakhAya, paNa kayAM sudhI ? be-pAMca rUpiyAnI chUTa mATe, paNa copaDA uthalAvavA mATe nahi ! e ADatiyA tamArA copaDAne paNa na gaNakAre, to to tame korTamAM doDo ke nahi ? mAla laI jAya ane javAba uThAugIrIno Ape tyAM dAkSiNya rAkho ? kaho ne ke nahi ja. kaho cho ne ke "dAkSiNya keTalA pUratuM ? pacAsanA pistAlIza laIe eTalA pUratuM ThIka che, bAkI vadhu na sacavAya. sAthe jamyAno saMbaMdha sacavAya to sAruM !' cAMllo kyAM karo ? kaho ne ke AvyA hoya ene tyAM. koIne be, koIne pAMca, koIne daza kema ? ene tyAMthI AvyA eTalA karavAnA ! koIne tyAMthI na AvyA, to tame paNa kahI do ke huM paNa na AvuM ' tamane pUche ke "kema nahotA AvyA ?' tame tarata kaho ke "tuM ke di' Avyo hato ?' kAMI kIdhA vinA ochA ja raho cho ? vyavahAramAM nahi jevA svArtha mATe hAnikara dAkSiNya nathI rAkhatA, to ahIM AtmakalyANanI sAdhanAmAM khoTuM dakSiNya kema nabhAvI levAya ? vyavahAranI bAbatamAM sahu samajo cho ke khoTuM dAkSiNya rAkhIzuM to ghara nahi cAle-vepAramAM bhIkha mAgIzuM." ane dharmanA prasaMgamAM e vAte bedarakAra cho mATe patto nathI lAgato. tamane khoTuM lAge to tame jANo, paNa je che te kahuM chuM. gozALAno parama zrAvaka sadAlaputra, jyAre bhagavAna zrI mahAvIradevano paricita banyo, pratibodha pAmyo, samajyo, ke tarata sanmArgano svIkAra karyo ane bhagavAna zrI mahAvIradevano parama zrAvaka banyo. gozALo pharIne tyAM Avyo eTale gayo nahi. gozALAe bolAvavA ziSyane mokalyA. ziSyone mokalavAnuM kAraNa ? bhagavAna zrI mahAvIradeva to koIne bolAvatA nahotA ! tyAM to e hatuM ke puNyazALI hoya te Ave, bhAgyavAna hoya te pAme ane taravAnI bhAvanAvALA hoya te tare. jyAre gozALAnI buddhi to yenakena prakAreNa saMkhyAvRddhi karavAnI hatI. bhagavAna vItarAga che ane gozALAne to kheMcavA che ! ziSyone saddAlaputre kahyuM ke kahejo ke huM have AvavA mAgato nathI." gozALo pote Ave che : ene Avato joyo ke tarata AMkha nIcI DhALI. gozALA pAse Avyo. pUche ke kema "kema na Avyo?' sadAlaputra kahe che ke "have nahi." A vakhate paNa AMkha to nIce DhALelI ja hatI : rakhe enI dRSTinI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 298 asara mane thAya e bhaya hato : AMkha maLe zarama thAya to ? dAkSiNya Ave to? mATe AMkha nIcI DhALI hatI. puNyavAna AtmAne dAkSiNya na Ave paNa saMbhava kharo, eTale bacavAno prayatna to karavo ja joIe. amuka vyaktine ja deva mAnavI, evo zrI jinezvaradevanA zAsanamAM Agraha nathI. zrI jinezvaradevanA zAsanamAM to arihaMtane devAdhideva manAvavAno Agraha che. kalikAlasarvajJa AcArya bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke - "bhavabIjAGkarajananA, rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA, haro jino vA namastasmai / / 1 / / " "saMsArabIjanAaMkurane pedA karanArA rAgAdika doSo jenA kSaya pAmI gayA che, te pachInAmathI cAhe to brahmA ho, viSNu ho, hara ho ke jina ho, tene amAro namaskAra ho' kevI ane keTalI suMdara manovRtti ! paNa temAM pAchuM polANa ke ajJAnatAbharyuM cApalya to nahi ja ke "game tevA paNa deva cAle!paNa devAdhideva to te ja, ke jemAM rAgadveSa nahi, aDhAre doSamAMthI eka paNa doSa nahi ane sarvajJa-vItarAga hoya che : pachI emanuM kAma game te hoya. guru paNa phalANA ema nahi, paNa je zrI jinezvaradevanI AjJA mujaba cAlanArA hoya, zrI jinezvaradevanuM kaheluM ja kahenArA hoya, sAmAyikane nahi mUkanArA arthAt sAmAyikamAM ja rahenArA hoya ane ratnatrayI sivAya bIjuM kaMI paNa na bolanArA hoya te ja : tathA dharma paNa te ja ke je karavAthI viSayano virAga thAya, kaSAyano tyAga thAya, guNano anurAga thAya ane uttama kriyAomAM apramattAvasthA Ave.evo ja dharma AdaraNIya.mAbApa tathA vaDIla paNa te, ke je potAnA saMtAnane-vArasane hitamArge vALe ! UMdhe mArge vALe tena mAtA,napitA kenavaDIla!A mAnyatA hoya to dRSTirAga Ave ja zI rIte ? amuka ja deva, amuka ja guru, amuka ja dharma, pachI te game tevA hoya to paNa emAM mArApaNuM-e mAnyatA te daSTirAga che. vastuno je svabhAva te dharma : vastunA svarUpane aMgIkAra karI vastune mAnavI. A badhA dharma to sAdhana dharma : paNa aMtima to 'vaSNusavo gho-vastuno svabhAva te dharma !" vastunA svabhAvane vaLagIne ja vastune mAnavI. zarIranA svabhAvano khyAla hoya to temAM moha pAmIe ? nahi ja. zAstra ane anubhava kahe che ke zarIra pariNAme Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 : heya ane upAdeyano viveka 22 durbaLa che, nAzavaMtu che, saDavuM-paDavuM ane nAza pAmavuM e eno svabhAva che. saDana-paDana-vidhvaMsana svabhAvavALuM che. rUpiyAnI rUpiyAbhAra cIja khavarAvo, daza vA2 navarAvI-dhovarAvI sApha karo, dareka rIte sApha rAkho, tela-phulela lagAvo, kastUrIno lepa karo, puSTi kare tevA padArtho zarIramAM nAkho, paNa aMte pariNAme zuM ? vastunA svabhAvane oLakho to vAMdho na Ave. game tevI rIte zarIrane sAcavo toye pariNAme zuM ? A jANIe to zarIra mATe pApa thAya ? nahi ja. 299 maharSi dhanAkAkaMdI chaThThane pAraNe chaThTha karatA H pAraNAmAM AyaMbila karatA : AyaMbilamAM AhAra evo letA ke jenA upara mAkhI paNa na bese : ghI-dUdha to nathI ja, paraMtu khIcaDImAM paNa rasa to che ne ! tyAM mAkhI bese paNa e to kolasA jevA thaI gayelA khIcaDInA baLelA popaDA vagere, evA evA AhArathI nirvAha karatA. bIjA paNa maharSio kevaLa nirmama bhAve je kAMI maLe teno saMyamanA nirvAha mATe upayoga karatA. tyAM ema manAya ke 'e AhAra paNa dharmasAdhanArthe karatA.' paNa vastunA svabhAvathI UlaTA thaI javuM kema pAlave ? zarIrane dharmasAdhana banAvavA mATe nibhAvavAmAM Ave e judI vAta che, paNa jeo zarIra pAse covIse kalAka pApa karAve ane kahe ke dharma mATe poSIe chIe'-teo kevA kahevAya ? bAra mahinAmAM eka-be divasa dharma karAve ane roja pApa karAve ane pAchA uparathI kahe ke dharma mATe poSIe chIe'-te kema cAle ? peDhI mAMDI te dAna devA mATe ke vepAra karavA mATe ? dAnanI bhAvanA hoya toye keTalI ? kiMcit ! AMgaLInA veDhAnAye keTalAme bhAge ? hA, e ThIka ke jeTaluM dAna devAyuM eTalI lakSmI phaLI, paNa kAMI peDhI dAna mATe che ema kahevAya ? lakSmI AdinI mUrchA vinAnA to saMsAramAM ja zuM kAma rahe ? ane dharma mATe lakSmInI icchA, e to niSiddha ja che. hoya to sadupayoga karavAnI chUTa che, paraMtu sadupayoganA nAme pApathI pedA karavAnI chUTa nathI. e to vagara kAraNe sApha kapaDAMne dhovA mATe meluM karavA jevI vAta che. 23 jene zarIrano svabhAva samajavAmAM AvI jAya, te mUMjhAya nahi : bhale bhojana Ape, rakSA kare, paNa mAne ke 'aMte e mAruM rakSaNa karanAra nathI.' sApane dUdha pAIe to jhera thAya, e payaHpAna nakAmuM ja ne ? zarIrane bahu puSTi zuM kAma Ape ? vastunA svabhAvane oLakhI vaLage ene dRSTirAga na thAya. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 vastunA svabhAvane bhUle ene dRSTirAga Ave : pachI bacavuM bhAre ! mATe deva, guru ane dharma te A ja, huM mAnuM chuM te ja ema na kaho, paNa ApaNe kahI gayA te mujaba lakSaNo hoya te ja ema kaho. te ja rIte vaDIla paNa te ke je vArasAmAM rahela AtmAnuM hita ciMtave. 24 saMsAra du:khamaya ja che H saMsArI jIvo je rAga, dveSa ane mohathI pIDita hoya, teNe zArIrika ne mAnasika du:kha sahevA taiyAra rahevuM ja joIe, kAraNa ke enA yoge duHkha sivAya kaMI che ja nahi. saMsAra to du:khamaya, duHkhaphalaka (duHkha che phaLa jenuM) ane duHkhanI paraMparAvALo che, emAM zaMkA ja zI ? ethI ja saMsAra choDavA jevo che ema kahevuM paDe che : ane te kevaLa sukhane ja mATe che. 'sukha joIe'-emAM be mata nahi, to pachI 'saMsAra choDavA jevo che'-e vAtamAM paNa be mata kema hoI zake ? saMsArano saMbaMdha chUTyA vinA AtmAne kadI ja zAzvata sukhanI prApti thatI nathI, e vAta sunizcita che. jJAnI puruSo to saMsArane du:khamaya ja jaNAve che, paraMtu saMsAramAM rahelA paNa saMsAramAM sukha che ema jorapUrvaka nahi kahI zake. emano anubhava paNa saMsAramAM sukha hovAnI 'nA' kahe che. koI kahyuM-kAvyuM kahe te na manAya. ane-'mAruM sAcuM'-evo durAgraha rAkhanAranuM paNa na manAya. saMsAramAM koI to evA kaMTALe che ke kyAre chUTIe ema emanA manamAM thayA ja kare. jyAre pathArIe paDe, lavarI kare, tyAre sAMbhaLajo ! bahArathI lAla dekhAya, paNa hRdayamAM juduM ja. bahAra na kahe paNa ekAMtamAM pUchajo. nAmAMkita ke zrImAnane pUcho ke 'kema che ?' to te tarata kaheze ke 'javA de ne ! che te ThIka che, je rIte ghaDAyA-paMkAyA te mATe te rIte rahevuM paDe-pharavuM paDe : kapaDAmAM ke rItabhAtamAM pheraphAra na thAya : moTaramAM ja pharAya : bahArano dekhAva jarA gayo to pAghaDI UchaLe mATe gADuM jema gabaDatuM hoya tema gabaDavA de : ahIMnA tahIM, AmanA tema karavA de : AbarU Take eTale basa !' mATe 'saMsAra bhayaMkara cIja che' - eno koI paNa vicakSaNathI inakAra thaI zake tema nathI. saMsAramAM Asakta banelAo game te kahe, paNa AtmAne pUcho ane vicAro to spaSTa rIte samajI zakAze ke A saMsAra du:khamaya, duHkhaphalaka ane duHkhanI paraMparAvALo che' - ema je jJAnIpuruSoe kahyuM che ane kahe che te taddana satya ja che. sabhA : saMsA2ne choDavAthI paNa sukha kyAM dekhAya che ? 300 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 2 : heya ane upAdeyano viveka - 22 choDyo ? choDyA vinA dekhAya ? cazmAthI dekhAya tevuM sukha thoDuM ja che ? anubhava vinA na dekhAya. 'sAkara kevI ?'-ema pUchanArane kahevuM ja paDe ke 'moDhAmAM mUkI jo !' 'dIkSAmAM sukha kevuM ?'-anupama ! anubhava karavo hoya to laI juo eTale mAlUma paDe. 'mokSanu anaMta sukha kevuM ?'-ema pUchanArane jJAnIpuruSoe e ja pharamAvyuM ke 'saMsAranA sukhathI anaMtagaNuM che, anupama che, vacanAtIta che, ekAMtika ane AtyaMtika che.'-'saMyamanuM sukha kevuM ?' to kahuM chuM ke Avo ne juo ! paNa mArApaNuM mUkIne Avajo. tyAMthI e sAthe laIne Avazo to jAte marazo ane bIjAne mArI nAkhazo. saMsAranI badhI badabU chUTe tyAre ja saMyamanI saMpUrNa khUzabU AvI zake. saMsAranA bhaya vinA dharmaprema na jAge : 25 jeTalI saMsAranI bhIti, teTalI dharmanI prIti ! jeTalo saMsArano bhaya, teTalo dharmano prema ! jeTalA pramANamAM saMsArano bhaya thAya, teTalA pramANamAM dharmano prema thAya ! jeTalA aMze durgaMdhI jAya, teTalA aMze sugaMdhI Ave ! jeTalA aMze dAMDAI jAya, teTalA aMze AbarU vadhe !-A to vyavahAranI vAta che ne ! dAMDAImAM samajo cho ne ? jeTalA pramANamAM vacananI ekatA, teTalA pramANamAM pratIti jAme : jeTalA pramANamAM vAyadAsara ApavAnI ciMtA, teTalA pramANamAM zAhukArI. devALiyo pUche ke 'mane kema koI dhIratA nathI ?' AnA uttaramAM e ja kahI zakAya ke 'lAvo enA dUdhe dhoIne Apo, AvuM pAMca, daza, pacIza vakhata karo, eTale sahu koI dhI2ze : bAkI vagara ApyuM ema ne ema dhIravAnuM kaho te cAlI zake tema nathI.' tema ja jeTalA aMze khoTuM jAya, teTalA aMze satya ghUse ane jeTalA aMze asaMyama jAya, teTalA aMze saMyama pragaTa thAya. A ja kAraNathI paramopakArI TIkAkAra maharSie pIThikAmAM ja zarUAtamAM ja saMsAranI asAratA batAvI. kharekhara vAta e che ke saMsAranI asAratA samajAvyA vinA dharma samajAvI zakAto nathI. saMsAranI asAratA samajAya eTale dharma mAgavA Ave, paNa tene pote jyAM beTho che, te khoTuM dekhAvuM joIe ! AtmA AtmAnA sukhane oLakhato nathI mATe ja saMsAramAM sukha mAne che. viSayanA tyAganA sukhano anubhava nathI, Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 -- - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 302 mATe ja viSayamAM sukha lAge che. tapazcaryAno abhyAsI AtmA, je ekAMtare upavAsa karanAro che ane aDatAlIsa kalAke ekavAra khAnAro che, tene divasamAM be vAra khAvAnuM kaho to nA pADaze ane kaheze-"mane to aDatAlIsa kalAke ekavArathI adhika vakhata nahi khAvAmAM ja majA Ave che....paNa A vAta khAnapAnamAM ja rAcI rahelAone game ? jJAnI puruSo to kahe che ja, paraMtu vaidaka zAstra paNa kahe che ke "rasa e roganuM kAraNa che. "rasa zuM? vigaI. vigaI roganuM kAraNa. have zAstra ema kahe emAM khoTuM zuM ? zarIra nIrogI rAkhavuM hoya to paNa rasathI virakta rahejo, vikRti baLAtkAre AtmAne durgatimAM laI jAya. vikRtinA sevakane durgatimAM na javuM hoya to paNa vikRti laI jAya. pApamAM e guNa ke pApa karanArane herAna na thavuM hoya to paNa e herAna karyA vinA rahe ja nahi. svAdiSTa cIja AdhIna thaI levAya, to pathArI sevavI paDe emAM kAMI Azcarya nathI. asaMyama uparanI prIti ghaTe, to ja saMyamanuM sukha samajAya ane saMyama upara prIti thAya. saMsAranA bhaya vinA dharmaprema na jAge ane AthI ja jJAnI puruSo pahelAM saMsAranI asAratA batAve che. ghaNA kahe che ke "bhavane bhayarUpa kahevAya ?' paNa zAstrakAra kahe che ke jevo hoya tevo kahevo ja paDe." cAra prakAranA dIkarA : A TIkAkAra mahAtmA kahe che ke rAga, dveSa ane mohathI abhibhUta hovAnA kAraNe zArIrika ane mAnasika duHkhathI pIDAtA badhAya saMsArI AtmAoe heya eTale tajavA yogya ane upAdeya eTale aMgIkAra karavA yogya padArthonuM jJAna meLavavuM joIe e jJAna meLavavA yatna karavo joIe. A upadeza konA mATe apAya che ? zAstramAM kahyA mujaba je saMsAramAM duHkha mAnatA hoya, jemane e duHkha na gamatuM hoya ane jeone ethI chUTavuM hoya tene mATe ! jJAnIno irAdo e ja ke "badhAnAM duHkha dUra thAya ane sukhanA bhAgI bane-paNa banavuM hoya tene ne ? na banavuM hoya tene mATe zuM? mAbApa bALakane sudhAravA baMdhAyelAM, paNa avasarasara khavarAve te khAya, pIvarAve tema Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 - 2 : heya ane upAdeyano viveka - 22- pIe, besADe tema bese ane uThADe tema UThe, tene mATe ke bIjA mATe ? yathecchAcArIone sArAM mAtApitA paNa kaI rIte sudhArI zake ? dIkarA paNa cAra prakAranA hoya che. 1. atijAta, 2. sujAta, 3. nIca, ane 4. kulAMgAra. atijAta che ke je bApanI AbarU savAI kare-bApanA nAmane jhaLakatuM kare-bApanA udayathI keTalAya gaNo udaya kare : sujAta che ke je bApanI AbarUne anusaratuM vartana rAkhe : nIca te ke je bApanI AbarUne baTTo lagADe : ane kulAMgAra che ke je bApanI AbarUne saLagAvI mUke. nIca to mAtra baTTo lagADe-evuM kare ke jethI mAtra niMdA thAya, paNa aMgAro to ethI paNa bhayaMkara. bApanI badhI AbarUne saLagAvI mUke. ApaNA pitA paNa bhagavAna zrI mahAvIradeva ! ApaNe badhA ja emanA dIkarA kahevAIe. atijAta to na banAya, paNa sujAta to banavuM che ne ? sujAta te banI zake, ke je AjJAne bAdha lAge tevI eka paNa pravRtti na kare. sujAta dIkarAthI jamAnAnA vAyarAne na ja anusarAya : eNe to e mahAvIra pitAnI AjJAne ja anusaravAnuM. chatAM jo te AjJAne chAjalIe caDhAvI jamAnAne anusaravA jAya, to nIcanI koTimAM AvI jAya ane AjJAthI viruddha thaI jamAnAnA guNa gAvA maMDI jAya to cothI ja koTimAM AvI javAya emAM Azcarya zuM ? sujAta banavA mATe AjJA mAnIe, pALIe ane pUruM pAlana na thAya to AjJAnuM pUruM pAlana karanArane hAtha joDIe tathA bIjAne AjJAnuM pAlana karavA preraNA karIe. A rIte AcaraNA karIe to ja sujAtanI koTimAM rahI zakAya ! AjJAne baTTo lAge tevo prayatna karIe to nIcanI koTimAM javuM paDe ane AjJAne baTTo lAge tevo prayatna karIe to kulAMgAra ja kahevAIe. nIca ane kulAMgAra koI paNa rIte prazaMsApAtra na gaNAya ! sujAta koNa te gokhajo. sujAta te, ke je nIcano ane kulAMgArano saMga paNa na kare-prazaMsA paNa na kare. sujAtathI nIcanA ane kulAMgAranAM vakhANa na thAya. samajAvI zake tema hoya to samajAve emAM vAMdho nahi : sudhare ema lAge to sAme paNa javAya : sudharatA lAge to AMgaLI pakaDIne paNa lavAya : adhika sudhare to khoLAmAM paNa besADAya : are, vadhI jAya to mAthe paNa besADAya : paNa jo nIcatA ane kulAMgAratA ja dekhAya-emAM sudhAro na ja jaNAya, to 'kurnanuM prathamaM vakve' e nyAye emane Aghe ja rakhAya. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 A rIte vicAratAM jaNAze ke dareka kalyANanA arthI AtmAe rAga, dveSa ane mohathI utpanna thatI zArIrika ane mAnasika pIDAnA kSayane mATe heya eTale tajavA yogya ane upAdeya eTale AdaravA yogya padArthanuM jJAna meLavavuM ja joIe : temaja jeo upakAra karavA icchatA hoya teoe paNa jagatane heyopAdeya padArthonuM parizAna thAya tevA prayatna karavA joIe : ane to ja prabhu pAse roja 'jaya vIyarAya' sUtra dvArA karAtI mAgaNIo saphaLa thaI gaNAya. 28 304 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3: paralokanI ciMtAne pradhAna banAvo ! 5 * saMsAramAM eka saMyamI ja sukhI : * jene paralokanI ciMtA nathI, tenI dharmakriyA niSphaLa : * dharma, ciraparicita nathI : * A lokamAM coMTADavA, e muzkela nathI : * paralokanA ciMtaka je dharma batAve, te A lokanA citaka na batAve : viSayaH zastraparijJA vivaraNam - pIThikA cAlu A vyAkhyAnanI zarUAtamAM ja 'paralokanI pradhAnatA na hoya tenI dharmakriyA kevI rIte niSphaLa jAya che tenI spaSTatA karyA bAda paralokapradhAna dharmakriyAnuM svarUpa samajavA mATe sarvajJanAM zAstro ja pramANabhUta che, e muddo barAbara majabUta karyo che. A lokanAM artha-kAmAdi kAryomAM duniyAne joDavI e jarA paNa agharuM nathI paNa paralokane sudhAravA jarUrI dharmamAM joDavI, sthira karavI e agharAmAM agharuM kArya che. mATe ja artha-kAma mATe upadezanI jarUra nathI paraMtu dharma mATe ja upadezanI jarUra che, e vAta supere samajAvI ApI che. zarIrane upAdhirUpa samajatA sanaskumAra cakravartInuM prasiddha daSTAMta nAmamAtra sparzIne karmayoga AvatA vyAdhine samatApUrvaka sahavAnI zIkha paNa ApI che. muvAkyAta * saMsAramAM rahelo saMyamI paNa sukhI. * paralokanI vidhi mATe to zAstra ja pramANabhUta che. * A lokanI lAlasAmAM ja rAcelamAcela hoya, tene A zAstra rucikara na nIvaDe. * duniyAnA padArtho pratye A mAruM nathI' - ema thAya, tyAre ja dharma upara sAco prema thAya. * A lokamAM coMTADavA jarAya muzkela nathI, najarane paraloka tarapha vALavI ja agharuM che. * mAnyatA majabUta thaI, eTale kriyA to doDatI Avaze. * samyagdaSTi kuTuMbo evA ke duniyAdArInA padArtho levAmAM AnAkAnI karatAM, paNa choDavAmAM AnAkAnI nahotAM karatAM. * AcAra-vicAra akhaMDapaNe cAlu hoya to badhuM kAma saheluM che. * paralokanI ciMtA karanAra guru je dharma batAve, te A lokanI ciMtA karanArAM mA-bApa na ja batAvI zake ! Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3: paralokanI ciMtAne pradhAna banAvo ! saMsAramAM eka saMyamI ja sukhI : TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijIe maMgalAcaraNamAM tIrthanI jayanazIlatA varNavI ane te varNavatAM pharamAvyuM che ke, A tIrtha jayavaMtu varte che, kAraNa ke emAM eka paNa ayogya vicArane sthAna nathI, tema eka paNa yogya vicArano temAM inkAra nathI. enA siddhAMto aneka apekSAe evA siddha thayA che ke ene sevanAra AtmA, karmamaLathI rahita thaI muktipadane pAme. mATe ja te tIrtha zAzvata che, anupama che ane saghaLA zrI jinezvaradevothI zarUAtamAM namaskAra karAyeluM che. pachI abhidheyanuM pratipAdana karatAM paNa TIkAkAra maharSie pharamAvI dIdhuM ke bhagavAna zrI mahAvIradeve jagatanA hita mATe A sunizcita AcArAMga zAstrane kahyuM che ane tene ja anusarIne huM kAMIka kahuM chuM. A pramANe kahIne bhagavAna zrI mahAvIradevanI ane temanA AgamanI AdhInatA svIkArI. temaja te maharSie trIjA zloka dvArA prabhuzAsananI nizrAe vicaratA munipuMgavonI AdhInatA batAvatAM pharamAvyuM ke "zrI gaMdhahasti racita ane atigahana evA zastraparijJAvivaraNamAMthI sukhapUrvaka bodha thaI zake, te mATe kaMIka sArane grahaNa karuM chuM." A pachI pIThikAmAM te maharSie sukhanA arthIone mATe pharamAvyuM ke, rAgadveSa ane mohathI parAbhavane pAmelA ane ethI ja zArIrika ane mAnasika aneka ati kaTu duHkhonA upanipAtathI pIDAtA sarva saMsAravata jIvoe te duHkhono ane te duHkhonAM kAraNabhUta rAga, dveSa ane mohAdikano nAza karavA mATe heya ane upAdeya padArthonA parijJAna mATe prayatna karavo joIe.' A pramANenA kathanathI TIkAkAra maharSie saMsAranuM svarUpa ane muktino upAya baMne batAvI dIdhAM ane ethI spaSTa ja che ke, "rAga-dveSa ane mohathI parAbhava pAmelAM prANIo zArIrika ane mAnasika pIDAothI pIDAtAM ja hoya che.' ekeeka jJAnI puruSe A saMsArane duHkhamaya tarIke oLakhAvyo che eTaluM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 907 - 3: paralokanI ciMtAne pradhAna banAvo - 23 - 31 ja nahi paNa du:khaphalaka arthAtu duHkha che phaLa jenuM evo ane duHkha-paraMparAvALA tarIke jaNAvyo che. eTale saMsAranI paraMparAmAM paNa duHkha ja che ! have vicAro ke "ApaNA AtmAne duHkhI karanAra koNa ?" uttaramAM kahevuM ja paDaze ke "rAga, dveSa ane moha ! je A traNane AdhIna rahevA mAgato hoya teNe duHkha sahevA taiyAra rahevuM ja joIe ne ? ane jene duHkha na gamatuM hoya, teNe A traNathI bacavAno prayatna paNa karavo ja joIe. A vAta samyagdaSTi AtmAnA hRdayamAM to nizcita ja hoya. rAgI, dveSI ane mohamagna AtmA duHkhI che, e kathanathI jJAnI AtmAne kazuM ja Azcarya thAya ja nahi. je saMsAra ja duHkhamaya che, tyAM sukha hoya ja kyAMthI ? saMsArI sukhI hoya ja kayAMthI ? agnimAM paDe ane garamI na lAge, e kAMI banavA joga che ? saMsArI sukhI e Azcarya : paNa te koNa ? eka saMyamI ja ! saMsAramAM rahelo saMyamI te sukhI ? kAraNa ke tene satAvanArI A saMsAramAM koI vastu ja nathI. bAkI saMsAramAM duHkha to beThuM ja che. saMsAra zuM? rAga, dveSa ane moha! Adhi, vyAdhi ane upAdhi - A hoya tyAM sukha nahi. Adhi eTale mAnasika pIDA, vyAdhi eTale zArIrika pIDA ane upAdhi eTale saMsAranI tRSNAonI atRpti ne enI vyagratA ! upAdhi hoya tyAM Adhi-vyAdhi na hoya e bane ja nahi. Adhi-vyAdhinI jananI ja upAdhi che. Adhi-vyAdhi thAya zAthI? upAdhi aMgIkAra karavAthI, upAdhi na hoya to Adhi-vyAdhi hAni na kare. upAdhithI chUTavuM, te saMyama : upAdhinI mamatA ja Adhi tathA vyAdhine utpanna kare che. upAdhinI mamatA mUkanArane Adhi tathA vyAdhi AvatI nathI, kadAca Ave to e muMjhavatI nathI. saMyamI AtmAe upAdhi mUkI, upAdhinI mamatA mUkI, eTale Adhi to Ave ja nahi. karmayoge vyAdhi Ave, to paNa tenA upara tenI asara na kare. UlaTa te AtmA ene to karmakSayanuM ja kAraNa mAne. jene paralokanI ciMtA nathI, tenI dharmakriyA niSphaLa : zrI sanakumAra cakravartIe sAtaso sAtaso varasa sudhI bhayaMkara rogo sahana karyA, paNa jarAye Adhi nahi : vyAdhi kharI paNa Adhi nahi. vyAdhi karmayoge Ave paNa darakAra nahi: e to kahetA ke, A to karmakSayamAM sahAyaka che. A Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 300 vicAra koNa lAvyuM ? upAdhi mUkavAthI e vicAra Avyo. e mahAtmA zarIrane paNa upAdhi mAnatA. upAdhi chUTI gaI eTale na to Adhi naDe, na to vyAdhi naDe ! Adhi vyAdhi upAdhi, rAga dveSa moha vagere na choDAya, to saMsAramAM lezamAtra sukha nathI. duniyAdArInI iSTa cIjanA lAbhathI ghaDIvAra bhale AtmA lAlapILo, thAya, dveSathI koI bahAranA duzmanane pAcho paNa khaseDe, dhamAcakaDI paNa kare, ethI kSaNavAra AnaMda paNa pAme, mohanA yoge, kSaNika sukhamAM paNa magna rahI AnaMda mAne, sukha mAne, paNa A badhuM pariNAme duHkhakAraka ja che. jJAnI kahe che ke rAga, dveSa ane mohathI, zArIrika ane mAnasika duHkhanA upanipAtathI pIDAtAM sarva prANIoe, e traNanA nAza mATe heya eTale tajavA yogya ane upAdeya eTale AcaravA yogya padArthonuM jJAna meLavavAno yatna karavo joIe. A zikhAmaNa konA mATe che ? jene rAga, dveSa ane moha vagere khaseDavuM hoya tenA mATe che ! sabhA: saMsAra ja khaseDavAno thayo. saMsAra heya ja che. jJAnI puruSa saMsArane heya ja kahe che. upAdeya to te ja ke je bhagavAne batAvyuM. Azrava, saMsAranuM kAraNa, saMvara, e muktinuM kAraNa ! jene duniyAdArInA padArtho pratye rAga, dveSa ane moha na joIe, tene mATe prabhunuM zAsana che. jene emAM ja AnaMda Avato hoya, jene emAM jaudaya dekhAto hoya, jene jJAnInAM vacananI kiMmata ja na hoya, tenA mATe kahevApaNuM ja nathI. satyasukhanA arthI mATe ja A upadeza che. duHkhamAM ja jene sukha lAgatuM hoya, pAriNAmika duHkhanI jene ciMtA ja na hoya, paralokano jene bhaya ja na hoya, sadgati tathA durgatino jene vicAra ja na hoya, tene mATe A zAstra kAma karanAra nathI. paralokanI vidhi mATe to zAstra ja pramANabhUta che. je AtmAne paralokanI ciMtA ja nathI, je AtmA kevaLa A lokanI lAlasAmAM ja rAcelamAcela hoya, tene A zAstra rUcikara na nIvaDe. A zAstranI rucivALo AtmA AgaLa vadhIne paralokanI zuddhi mATe A lokanI saghaLI cIjo taje, saMbaMdha taje, sneha taje, sAhyabI taje, ane chevaTe zarIranI mamatAne paNa taje. jene paralokano bhaya ja na hoya, tene ghara, bAra, sAhyabI vagere bhoga Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 : paralokanI ciMtAne pradhAna banAvo 23 tajavAnuM kAraNa zuM ? teNe maLeluM mUkavuM ja zA mATe ? tevA AtmAe dAna paNa zA mATe devuM ? pote mahenata karI meLavelI cIja anyane devI, tenuM nAma dAna : meLavelI ke maLelI cIja daI devI te paNa dAna. maLelI bhogasAmagrInA bhoga upara aMkuza mUkavo te zIla : uttama padArthonI lAlasAno tyAga karavo te tapa ! Apatti vakhate aDaga rahevuM, saMpatti vakhate lepAvuM nahi, e paNa tapa che : ane lolupatAno tyAga karavo te paNa tapa che. sArI duniyAnA bhalAnI bhAvanA karavI te bhAva. 309 maLelI ke meLavelI cIja koIne daI devI, maLelI cIjane barAbara na bhogavavI, saMpattimAM lahera na karavI, ApattimAM duHkhI na thavuM, ane potAnuM kAmakAja choDI duniyAnA bhalAnI ciMtA karyA karavI, A badhAnuM kAraNa zuM ? Ano hetu bolo ! je pa2loka nathI mAnato, tene A badhI kriyAo vyartha prAyaH che. jenI paralokanI zuddhi nathI, tenI dAnAdika dharmakriyAo e vastutaH dharmakriyAo ja nathI. je paralokanI zuddhino khyAla rAkhe, tenAthI A lokanA padArthonuM poSaNa thAya nahi. A lokamAM maLelA ke meLavelA padArthono bhogavaTo, AtmAnA paralokane bagADe che. jene e vicAra Ave tene dAnanI sAcI buddhi Ave : maLelI bhogasAmagrImAM lIna thavuM, e AtmAnA paralokane bagADanAra che - e khyAla thAya to sAcuM zIla Ave : padArthonI AdhInatA AtmAne pAyamAla karanAra che ema thAya to zuddha tapa paNa cAlyo Ave : ayogya vicAra paNa AtmAnI gati bagADanAra che, e thAya to zuddha bhAvanA hRdayamAM pragaTa thAya ane aMtaramAM 'prANImAtranuM bhaluM thAo, duzmana paNa sukhI thAo !' - A bhAvanA paNa sadAne mATe jAgrata rahe ! dharma, ciraparicita nathI : paralokanI zuddhinI bhAvanA vinA zrI jinezvaradevanA Agame kahelo dharma hRdayamAM Utarato nathI. A lokanI mamatA chUTyA vinA sAco dharmaprema jAgato nathI. A vAta tathAvidha rucikara nIvaDatI nathI. duniyAnA padArtho pratye 'A mAru nathI' . ema thAya, tyAre ja dharma upara sAco prema thAya. "A mAruM nathI, A sAthe AvavAnuM nathI, paralokamAM sahAya karanAruM nathI" - * ema thAya ke jhaTa dharma tarapha prema jAge. sauthI pahelI dharma pratye jijJAsA - thavI joIe. pAsenA padArtho - gharabAra, rAjapATa, Rddhisiddhi vagere upara 33 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - - - 310 AnaMda AvetyAM sudhI dharma pratye sAcI jijJAsA na thAya. "A badhAmAM mAruM sAcuM hita dekhAtuM nathI' - evo AbhAsa thAya, evI kAMIka jhAMkhI thAya ke AmAM lIna rahevAmAM kAMI lAbha lAgato nathI, to ja aparicita evI dharmavastu pratye jijJAsA pedA thAya. dharmavastu atyAre aparicita jevI che. tame AvA vyavahArakuzaLa, buddhinA nidhAno, lAkhono karoDono vahIvaTa karanArAo, bajArane paNa hAtha karanArAone paNa ahIM - 'A kema ? ane A kema ?" - thAya che, kAraNa ke vastu hajI aparicita che ! kadAca pUrve paricaya thayo hoya, to te pUrvasaMskAra paNa jAgrata na thAya tevo ! eka AdamIne be sekaMDa juo ane ekane pAMca kalAka juo, pachI pAMca varase jovAmAM Ave, to pAMca kalAkavALo jhaTa oLakhAya ane be sekaMDa joyo che, te to na paNa oLakhAya agara moDo oLakhAya. dukAna para nAmuM lakhatI vakhate, ophisara ophisamAM kAma kare te vakhate, je ekatAnatA hoya che, je sthiratA tathA skRti hoya che. tevI dharmIonI dharma pratye kema nathI te vicAro ! bALaka pAsethI rUpiyo laI levo hoya to Ape kharo ? kema na Ape ? tene paisA upara prema kyAMthI thayo ? sabhA : parigraha saMjJAthI. e saMjJA kyAranI ? sabhA : anAdinI. ahIM dharma pratye Ama kema ? - A praznanA uttaramAM kahevuM ja paDaze ke - dharma aparicita che. "pUjA karo cho ?' A praznanA uttaramAM kaheze ke TAima maLe to ne ! TAima nathI. peDhI upara ? tyAM to niyamita javAya che. ATha vAge kholavAno TAima che, mATe vyAkhyAnamAM avAtuM nathI. daza-sADA daze ophise javuM paDe, mATe A badhuM amAre pAlave nahi : AvuM jhaTa kahe. pUjA, pratikramaNa, Avazyaka vageremAM kahI de ke joIzuM, TAima haze to. mATe kahevuM ja paDaze ke dharma e hajI aparicita vastu che. dharmano paricaya thaI jAya, to A badhuM thaI jAya ane peluM rahI jAya. atyAre to A rahI jAya che ane peluM thaI jAya che. A lokmAM coMTADavA, e muzkela nathIH mArI eka ja bhAvanA che ke tamane badhAne paraloka tarapha jotA karavA. tamArI badhAnI dRSTi A lokathI khaseDI paraloka tarapha vALavI ane A mATe Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 : paralokanI ciMtAne pradhAna banAvo - 23 rUpa ja vyAkhyAna vAMcuM chuM : emAM jo phaLIbhUta thAuM, to A Agama tarata tamArA hRdayamAM soMsaruM UtarI jAya. A lokanA padArtho upara coMTelI dRSTi paraloka tarapha na vaLe, tyAM sudhI AgamanI sArAmAM sArI vAtanI paNa asara hRdaya upara nathI thaI zakatI. 311 zAstra kahe che ke 'lokadaSTine A loka tarapha kheMcanArA jagatanA upakArI nathI paNa apakArI che.' A lokamAM to prANImAtra coMTelAM che ja, ukheDavAnI mahenata karo toya jaladI UkhaDe tevAM nathI, saMsAra upara to saMsArano majITha jevo pAko raMga che, e raMga dhoyo dhovAya nahi evo che, baLe tyAre ja raMga jAya, - A dazAmAM A lokamAM coMTADavAno yatna hoya ? A lokamAM coMTADavA muzkela che ? = 'vasu vinA nara pazu' - 'kaMgAla kema rahyA cho ?' - 'kArakhAnAM kholo', - 'peDhIo kholo' AvI vAto karavAmAM Ave to badhA 'hA kharI vAta, hA kharI vAta' - ema tarata kahevA lAgI jAya. lAkhkhone kamAvA mATe laI javA hoya, to sAmAnyataH badhA pAchaLa AvavA taiyAra che. A rIte anuyAyInuM ToLuM karavAmAM - ApaNuM potAnuM ja bolatA karavAmAM vAra keTalI ? duniyAmAM jIvone raMgarAganA rasiyA banAvavAmAM vAra keTalI ? jarA paNa nahi : muzkelI to raMgarAganA rasane kApI, dharmarasane utpanna karavAmAM che. tyAM to Apatti paNa sahevI paDe, pahADa jevA aDaga paNa rahevuM paDe. pUrvanA mahApuruSone juo. mukti sAdhatAM prANAMta upasargo sahyA che ! kAMI khAdhe-pItAM ochI ja mukti maLe che ? zrI padmavijayajI mahArAja kahe che ke, 'khAvata pIvata mokSa je mAnata, te siradAra bahu jaTamAM' jaTa eTale mUrakha. sAdhuthI 'bahu mUrakhano saradAra' evuM bolAya ? ane te paNa kyAM kahevAnuM ? pUjA eTale maMdiramAM bolAya. tyAM kaI bhAvanA ? e mahAtmAne keTaluM du:kha thayuM haze, kevI dayA pedA thaI haze, tyAre A lakhyuM haze ? je vastuthI AtmAno nAza, tenAthI ja mukti mAnI beThA che, mATe game tevA zabdothI paNa bhAna karAvavuM, ke jethI e bicArA enA phaMdAmAM na phasAya- e emanI bhAvanA hatI. vAta e che ke AjanA keTalAkane Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno -2 to bhAvanAnA dvAra sudhI javAnI paNa icchA nathI thatI. eka vAra tamane badhAne A lokamAM AnaMda mAnatA baMdha karavA che. e thayuM eTale pachI sarva aMgIkAra karo, sarvaviratinI bhAvanA thAya, to te paNa taiyAra che, paNa te pahelAM eka vAra A kAma karyA vinA to chUTako ja nathI. e to mULa che. 37 Aje ghaNAo kahe che ke 'dharama, dharama zuM karo cho ? A paNa jovuM to paDaze ne !' are bhAI ! ema bolatAM zIkha ke 'dharma vinA na cAle, paNa huM kaMgAla ke A joyA vinA rahI zakato nathI.' ghaNA kahe che ke 'dharama dharama karIe to bhIkha mAMgIe, dharama to kyAre ? paravArIe tyAre'. 'ahIMthI pa2vA2e kyAre ? zvAsa cAle tyAre paNa nahi; AMkho mIMcAya tyAre na chUTake. tyAre paNa kyAMthI ? jhaTa navuM mAMDe. zaba to ahIM paDyuM hoya ane khUTe navI kriyA cAlu thaI jAya. aMta dekhAya che kyAM ? dRSTi phare to aMta Ave. A diSTa pheravavAnI vAta tamane mAnya che ? 312 mAnyatA be prakAranI che : eka mAnyatA evI ke vastu siddha na thAya tyAM sudhI muMjhavaNa karAve, pazcAttApa karAve. bIjI mAnyatA evI ke e mAnyatA mAnyatArUpe ja paDI rahe. mAnyatA majabUta thaI, eTale kriyA to doDatI Avaze. AtmAmAM A mAnyatAnI cinagArI paDavI joIe : raMgarAganI vAsanA para kALA DAgha paDavA joIe : te kALA che evuM bhAna thAya eTale AtmA jhaTa yogya mArge vaLe, sAcI vastu tarapha hRdayamAM bahumAna pedA thAya ane prabhunI AjJAnA pAlana vinA kalyANa nathI ema khAtarI thAya A thayA pachI ATalI badhI mahenata nahi ja karavI paDe. muddo e ke guru pAse eka ja bhAvanA, deva pAse eka ja vinaMtI karo ke ame A lokamAM to phaselA chIe, temAMthI koI paNa prakAre amAro uddhAra karo. eka vAra paraloka tarapha dRSTi coMTI gaI, ke AgamanA vacana tarapha evI bhakti thaze ke tenAthI viruddha AcAra, vicAra, ke vartanano umaLako kadI ja nahi thAya. vAraMvAra ema thayA karaze ke, huM AgamathI viruddha to nathI jato ne ? kaMI viruddha to nathI karato ne ? kaMI viruddha to nathI bolato ne ? AvI kALajI rahyA kare, to zAstra kahe che ke eka vAra ajJAna ke pramAdathI viruddha thaI paNa jAya, to paNa bhayaMkara ahita nahi thaI jAya : kema ke tarata ja ThekANe AvI javAze. hRdayamAM kALajI satata hovAthI bacI javAze. eTalA virAdhaka nahi thavAya, ke Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 : paralokanI ciMtAne pradhAna banAvo 23 jethI bacAya ja nahi. paraloka tarapha tamAruM dhyAna kheMcAyuM, ke tamane bolAvavA na paDe, tame svayameva Avazo. 313 paralokanA ciMtaka je dharma batAve, te A lokanA ciMtaka na batAve : ghare mA-bApa mUkIne ahIM kema Avo ? uttama kuLanI vAta hamaNAM lo. uttama kuLanA vaDIlo potAnAM saMtAnone dharma ApavA kALajI rAkhatA hoya, chatAM ahIM AvavAnuM kAraNa ? e vaDIlo game tevA, dharma ApavAnI bhAvanAvALA, paNa maryAdita ! potAnA svArthane hAni na pahoMce tenI kALajI rAkhanArA ! e kALajI pahelI rAkhe - hajI tyAM moha che. Aje pahelI vAta to e ja ke dharmamArge caDAvanArA, dharma tarapha dRSTi vALanArA vaDIla bahu ja thoDA ! khoLAmAM besADI aDhAre pApasthAnakathI AghA rahevAnI zikhAmaNa ApanArA vaDIla keTalA ? 'deva, guru ane dharma e ja zaraNa che - emAM ja kalyANa che' - evuM kahenArAM mA-bApa alpa ! mA-bApanI tathA vaDIlanI pharaja che ke saMtAnane khoLAmAM besADI AvI zikhAmaNa Ape. saMtAna jo anItithI hajAro kamAI lAve, to mA-bApa agara vaDIla kahI de ke 'A kamAIthI huM saMtoSa pAmyo nathI. kema ke tuM durgatimAM jAya, te mArAthI sahana thatuM nathI.' AvuM sAcuM kahenArA, sUcanA karanArA, ToNA mAranArA vaDIlo keTalA ? samyagdaSTi mA-bApa banavuM hoya to ATaluM to karavuM ja joIe. AnuM nAma zikSaNa, AnuM nAma keLavaNI, AnuM nAma vidyAbhyAsa ane AnuM ja nAma sAcI vidyAprApti. gaI kAlane bhUlI jAo. AjathI kAyado karo ke 'roja gharamAM, kuTuMbImAM A saMskAro nAkhavA !' pachI juo, ekAda mahinAmAM kevuMka parivartana thAya che. evAM kuTuMbono paricaya zrI rAmAyaNamAM tamane thaze. 37 samyagdaSTi kuTuMbo evAM ke duniyAdArInA padArtho levAmAM AnAkAnI karatAM, paNa choDavAmAM AnAkAnI nahotAM karatAM. zAthI ? saMskAra judA, vAtAvaraNa juduM. zrAvakakuLanuM vAtAvaraNa kevuM hoya ? devatA paNa AvavA icche evuM hoya. e icche che ke 'mithyAvAsanAthI vAsita evuM cakravartIpaNuM mane na joIe, paNa dAsa thAuM, daridra thAuM, sevaka thAuM to paNa zrI jinezvaradevanA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 dharmanI vAsanA maLatI hoya, tyAM mAro janma thAo !' evI vAsanA e guNa che. jIvAdi tattvono vicAra to jainakuLamAM cAlu ja hoya. e vicAra jainakuLamAM janmelAne sahaja hoya ja. khAtAM khAtAM mAtA bhaNAve, vepAra karatAM karatAM pitA bhaNAve. jainakuLanA rivAja kayA ? strI, prakAza thayA vinA koI paNa pravRtti na kare. AMkhothI barAbara jue ke koI jIva mAryo na jAya. AraMbhI to chIe ja, pApAtmA to chIe ja, paNa vinA kAraNe bedarakArIthI koI paNa jIvanI hAni na thAya, A kALajI hoya. hAthamAM paMjaNI le. uparathI koI jIva na paDe tenI kALajI to pahelethI 2khAyelI ja hoya, eTale caMdaravA bAMdhelA ja hoya. mAtA puMjaNI pherave, AjubAju joI paMjaNI pherave, e joI bALaka pUche ke, - 'A zuM karo cho ?' mA kahe ke 'jIvonI rakSA ! jovAthI moTA jIvo to dekhANA, paNa sUkSma jIvo je AMkhe na dekhAya tenI yatanA mATe puMjaNI pheravuM chuM.' A badhuM bALako sAMbhaLe. sabhA : A to jIvavicAra AvyA. jIvavicAra ane navatattva badhuMya Ave. jainakuLamAM mA-bApa dhAre to vAtavAtamAM badhuMya Ape. mAtA kahe ke A jayaNA na karIe to, Azrava lAge. puMjaNInI kriyA e saMvara. puMjaNI na pheravIe to pApa. rakSAnI kriyA karatAM bhAvanAyoge puNya ane nirjarA thavA mAMDe to pariNAme mukti paNa thAya. A kriyA na karIe to pApa lAge, eTale karmano baMdha paNa thAya. bAlyAvasthAmAM paDelA A badhA saMskAra kacAM jAya ? zrAvikA jo zrAvikA hoya to rasoI karatAM karatAM karmakSaya kare, paNa zrAvikA, zrAvikA hoya to ne ? AcAravicAra akhaMDapaNe cAlu hoya to badhuM kAma saheluM che. Aja AcArahInatAnA pariNAme vastu gaI. mAtA-pitA ATalA badhA saMskAra pADe, toye enI mamatA gaI nathI, eTale e to svArthane hAni na pahoMce tevo dharma kahe. jijJAsu samaje ke paralokanI ciMtA karanArA guru je dharma batAve, te A lokanI ciMtA karanArAM mA-bApa na ja batAvI zake ! 38 314 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavano bhaya ane dharmajijJAsA jinAgama na hota to zuM thAta ? dharmanI jijJAsA kyAre thAya ? dharmanI sAcI jijJAsA keLavo ? saMsAra ni:saMsAra che : doSitamAM guNano Aropa bhayaMkara che : ilAcIkumAra ane naTaDI : 0 paDatAnAM dAMta na levAya : 24 paDavAnI bIke caDavAnuM baMdha na karavuM joIe : 7 thoDI paNa ArAdhanA avazya phaLe che ! viSaya : zAstraparijJA vivaraNam - pIThikA cAlu zAstrasamarpitatAnuM ananya mahattva pratipAdita karatAM pU. pravacanakArazrIjIe sUripuraMdarazrI haribhadrasUrijI ma.no Agama bahumAna 52 zloka TAMkI teno bhAva kholyo che. heya-saMsAra ane upAdeya mokSa ane mokSArthe saMyama e vAtanA anusaMdhAnane AgaLa vadhAratAM dharmanI sAcI jijJAsA keLavavAnuM kahyuM che. e mATe zraddhAsaMpanna zrotA ane gItArtha vaktAnI jugalabaMdI thAya to kalikAlamAM paNa zAsana kevuM ekachatrI banI jAya te vItarAgastotrAdhAre samajAvyuM che. AvA ja zraddhAsaMpanna zrotA jinabhakta zrIkumArapALa mahArAjAnI AratIno prasaMga AMgopAMga varNavI chelle ilAyIkumArane saMyamI sAdhunAM darzane kevo lAbha thayo e vAta dvArA saMyamanuM mahattva samajAvI sAdhanAmAM caDatA jIvonuM ja dRSTAMta levAnI salAha ApI pravacananI pUrNatA karI che. mulAkAtRta duniyAno eka paNa ayogya vicAra jainazAsanamAM na hoya. satya tarapha ruci ane asatya tarapha aruci eTale ja samyagdarzana. saMsAra e duHkha ane saMsArI eTale duHkhI : mATe saMsAra paNa heya ane saMsArIpaNuM paNa heya ! nirdoSa cIjamAM guNAropa karI pUjAya to lAbha Ape, paNa doSavALI cIjamAM guNano Aropa karI, ene pUjAya to doSanI puSTi thAya. 'vasu vinA nara pazu' - A vacana laukika che : dharmazAstranuM nathI. vasu vinAno paNa dharmI, dIna na hoya. ene dainyavRtti ja na thAya. azubha vicAra ke pApapravRtti karatAM pahelAM so vakhata vicAra karajo, paNa prabhunA mArge javAnuM mana thAya to tatkSaNa jajo ! * zubha bhAva koka ja vAra Ave, e vakhate jo vicAravA rahyo to pariNAma khasatAM vAra nahi lAge. paDavAnI bIke nahi caDelA karatAM zuddha bhAvanApUrvaka caDIne karmanA yoge paDelA ghaNA UMcA che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4: bhavano bhaya ane dharmajijJAsA jinAgama na hota to zuM thAta? TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijIe zrI AcArAMga sUtranI pIThikA karatAM pahelAM, prathama zlokamAM pote je tIrthamAM varte che, te tIrtha jayavaMtu che ema jaNAvI, bIjA zlokamAM A "AcArAMgazAstra' bhagavAna zrI mahAvIradeve jagatanA kalyANa mATe prarUpyuM che ane huM emanI AjJAne saMpUrNapaNe AdhIna chuM.-ema paNa jaNAvyuM ane trIjA zloka dvArA "zrI gaMdhahastiracita ane ati gahana evA zastraparijJAvivaraNamAMthI sukhapUrvaka bodha thAya te mATe sAra grahaNa karuM chuM.' A pramANe kahI zrI jinapravacanane ane zrI jinapravacananI AjJA mujaba vicaratA maharSipuMgavone paNa pote AdhIna che, ema spaSTa karyuM. AthI siddha che ke maharSi potAnA gharanuM kalpita kazuM ja kahetA nathI ane samyagdaSTi AtmAno A to mukhya siddhAMta che ke te tIrthane potAnuM samaje ane tenI AjJA sivAya mArAthI eka paNa akSara kahevAya nahi, evI tenI avicaLa mAnyatA hoya che. e mAnyatAthI je khase te zrI jinezvaradevanA mArgamAM TakI paNa zakato nathI. je tIrthamAM uparanI mAnyatA rAkhavAnI che, te A tIrthamAM eka paNa ayogya vicArane sthAna nathI, ane eka paNa suMdara vicArano inkAra nathI : enA siddhAMto evI rIte siddha thayelA che ke ene sevanAra AtmA niyamA muktipadane meLave, mATe e tIrtha zAzvata che, anupama che, ane saghaLA zrI jinezvaradevothI zarUAtamAM namaskAra karAyeluM che. AvI rItanA tIrthane mAnyA bAda, ene mUkIne vicAra karavApaNuM rahe che ja kyAM ? duniyAmAM jeTalA ayogya vicAra, temAMno eka paNa AmAM na maLe, temaja uttama vicArasaraNIthI yukta siddhAMto evA ke aNasamajadAra paNa enI sevAmAM paDI jAya, to tenuM paNa kalyANa ja thAya : temaja vaLI je kAyama rahenAra che, jenI jagatamAM koI joDI nathI ane AvAM badhAM kAraNe to khuda zrI tIrthakaradevo. paNa jene name che, to A sivAya vicAra karavApaNuM bIje rahe che ja kyAM ? je vizeSaNo ApyAM, je dhyAna karAyuM, ane je mahimA gAyo, temAM jene zaMkA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 - 4 : bhavano bhaya ane dharmajijJAsA - 24 - - 41 hoya tenI vAta judI : paNa zaMkA ja na hoya, tIrtha AvuM ja hoya, to tenI pAchaLa cAlavuM ja joIe : kema ke, ene anusaravAmAM nAzano saMbhava ja nathI. jyAM jyAM juo, tyAM to suMdara ja vicAra dekhAya. ajANapaNe sevAya, to paNa sanmArge javAya : koI paNa kALe e dago na ja de. bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI jevA paNa kahe che ke "anAtha evA amArA mATe jo koI nAtha hoya, to jinAgama che. Aja sudhI ame anAtha hatA, have jinAgama maLI gayuM eTale sanAtha thayA tethI bhIti nathI.' e kahe " arisA nIvA, sorasiyA hA ! anare haMtA, naphara huM to nirt II II" amArA jevA, duSamakALathI dUSita, anAtha evA jIvonuM jo jinAgama na hota to zuM thAta?" zAthI? je guNo jJAnIe kahyA, te badhA guNothI A Agama-A tIrtha, viziSTa che evI emanI mAnyatA makkama hatI. dharmanI jijJAsA kayAre thAya? samyagdarzana AnuM nAma. samyagdaSTi badhA dvAdazAMgIdhara ja hoya e na bane. badhuM jANyA bAda ja samyagdarzana thAya, evo kAMI kAyado nathI. samyagdarzana evI cIja che ke te pragaTa thayA bAda saheje satya tarapha ruci ane asatya tarapha aruci pedA thAya ? paNa vAta e che ke vastu pratye tathAvidha rAga baMdhAvo joIe. jJAnIe kahelI evI ghaNI vastuo che, ke jyAM buddhi paNa na cAle : paNa samyagdaSTi AtmA, samyagdarzananA yoge tathAvidha satya che ema mAne. ghaNA padArtho evA che ke je na dekhAya, na te rIte anubhavAya, chatAM samyagadaSTinuM hRdaya niHzaMkapaNe jANe che ke jJAnIe jevuM hatuM ane che tevuM ja kahyuM che : amArA bhalA mATe kahyuM che, tyAM vAMdho hoya ja nahi. samyagdaSTi AtmAne zrI jinezvara deva pratye, temanA anuyAyI nigraMtho pratye, ane temanA zAsana pratye, A jAtano ja sadbhAva hoya che. TIkAkAra maharSie pIThikAmAM pharamAvyuM ke rAga, dveSa ane mohane laIne zArIrika tathA mAnasika saMkaTanA kaTu upanipAtathI pIDAtA dareka saMsArI AtmAe, e du:khane mATe athavA e duHkhanA kAraNabhUta rAga, dveSa tathA mohane Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 ---- w tajavA mATe, heya eTale tajavA yogya tathA upAdeya eTale AdaravA yogya padArthonuM jJAna meLavavA yatna karavo joIe. je jhADa na joIe, tenAM mULiyAM kADhI nAMkhavAmAM Ave to paMcAta maTI jAya. jo duHkha na joIe, to tenA mULa kAraNabhUta rAga, dveSa tathA mohane kADhavA prayatna karavo joIe. zo prayatna ? heya tathA upAdeya padArthonuM jJAna meLavavAno ! samajanAre to A prayatna karavo ja joIe. jyAre samajanAre A prayatna karavAno che, tyAre samajAvanAre zuM samajAvavuM joIe ? heya ane upAdeya padArtho, e samajAve to ja upakAra karI zake : paNa tadrupe na samajAve to ? mATe A mahAtmA paheluM ja A samajAvI rahyA che ke, saMsAra e duHkha: ane saMsArI eTale duHkhI mATe saMsAra paNa heya ane saMsArIpaNuM paNa heya ! tyAre upAdeya zuM rahyuM ? mukti. have e muktinA sAdhanarUpa dharmane jANavAnI icchA pedA thavI joIe kAraNa ke e jijJAsA prathama thAya, tyAre ja AgaLanA guNonI prApti sahaja thAya che. jijJAsA eTale jANavAnI icchA : paNa e thAya kayAre ? jyAM pote beTho che, tyAM zaMkA agara bhayanI dRSTi pedA thAya tyAre ! tyAM pArakApaNAnuM bhAna thAya tyAre ! AtmAne duHkha thAya che, AvuM lakSyamAM Ave tyAre ! AvuM thAya to dharmanI jijJAsA pedA thAya. karavuM paDe mATe kare ane karavuM joIe mATe kare - A bemAM keTaluM aMtara ? AmAM to Abha-jamIna jeTaluM aMtara. e aMtara bhedavAno A prayatna che. dharmanI sAcI jijJAsA keLavo! dharmanI sAcI jijJAsA pedA thaI jAya, to to sAMbhaLatAM AnaMda Ave : zuddha saMbhaLAvanAra je rIte saMbhaLAve te rIte sAMbhaLavAmAM AnaMda Ave, vidyArthI zikSakane zuM kahe ? je rIte yogya thAuM te rIte zIkhavo ema kahe, ke mAruM moM joIne varto ema kahe ? mAbApa chokarAne vepArIne tyAM zIkhavA muke tyAre zuM kahe ? kahe ke zeTha kahe tema karaje, dhakkA khavarAve to khAje, kaMTALIza nahi, to zeThanI maherabAnI thaze ane AvaData Avaze. jhaverIne ghera navo chokaro zIkhavA Ave, tyAre jhaverI kevo vartAva kare tenI khAtarI karajo. jijJAsA thaze tyAre zaMkA raheze ja nahi. jijJAsA nathI enuM ja A Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za - 4 : bhavano bhaya ane dharmajijJAsA - 24 - - 43 pariNAma che. je cIjanI bhAvanA thatI nathI, tene mATe sahana karavAnI icchA paNa thatI nathI. joke tame sahana karavAmAM pAchA paDo ema nathI, e to huM paNa kahuM chuM, paNa tamAruM iSTa tame jyAM mAnyuM ho tyAM ja ! tamArA jevuM apamAna gaLatAM, tiraskAra khamI khAtAM, bhAgye ja bIjAne AvaDe. tamArA para upAdhinA gaMjanA gaMja che, paNa e tamane upAdhirUpa nathI lAgatA, e keTalI tAjubInI vAta ! zAthI ? tyAM icchA tanmaya banI che. evI icchA jemane ahIM dharmamAM thaI che emaNe evI Apattio ahIM paNa AnaMdapUrvaka sahI che. AtmAnI vRtti tanmaya na thaI zake, tyAM sudhI AtmA upasarga-parISaha sahevAmAM dhIra nathI banI zakato. jJAnI kahe che ke puruSArtha cAra : dharma, artha kAma ane mokSa. dharma ane mokSanI prAptimAM musIbata che ane artha-kAmanI prAptimAM musIbata nathI ema nahi. artha ane kAma paNa kaMI doDyA AvatA nathI, ene meLavavA, saMbhALavA, sAcavavA zuM zuM karavuM paDe che, teno tamane pUrato anubhava che. jJAnI kahe che ke puruSArthapaNuM cAremAM samAna chatAM, AtmAnI je pravRtti artha tathA kAmamAM thAya che, teTalI dharma ke mokSamAM thatI nathI. artha ane kAma mATe duniyA ochA upasarga sahI rahI che? rAjyanA samrATo kahevAtAne paNa kAMI ciMtA ke muzkelI ochI che? huM rAjA, e bhAvanA na hoya to te jIve nahi. "huM rAjA,' e bhAvanAthI e jIve che. e huMpada manamAM Ave, eTale Apatti badhI bhUlI javAya. "huM rAjA', e zabdamAM eTalo badho nazo che ke teno sevaka ApattimAtra bhUlI jAya. mohadRSTivALA AtmAne artha ane kAmamAM eTalI tanmayatA thaI che, hRdaya emAM eTaluM lIna banyuM che ke ene bahAranI Apatti e Apatti lAge ja nahi. tevI ja jijJAsA dharmamAM pedA na thAya, tyAM sudhI A vacano haiyAmAM na Utare. mATe dharma lenAra ane denAra baMnenI eka ja dhyeyamAM tanmayatA hovI joIe. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAne vItarAga stotramAM kahevuM paDyuM ke - zrA zrotA suvIrvA, yuvAtAM cIjha ! | tvacchAsanasya sAmrAjyamekacchatraM kalAvapi / / " - vItarA stotrA Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 "he prabhu ! zraddhALu sAMbhaLanAra ane buddhimAna vaktA hoya to tArA zAsananuM ekachatrI sAmrAjya A kalikAlamAM paNa thaI zake tema che." saMsAra niHsAra che H 44 je vastu meLavavI che te pratye saddabhAva na jAge, meLavavAnI icchA na thAya, tyAM sudhI kahenAranuM kaheluM saphaLa nathI thatuM. zabdonA aneka artha thAya, to vAkyanA keTalA thAya ! dRSTi tevo artha : kahenArano Azaya bhagavAnanA mArgane anusarato ane sAmAnA hita mATe hovo joIe ! 320 eka ja samaye varasatuM eka ja jAtanuM pANI : mAno ke svAti nakSatra samaye varasatA pANInuM TIpuM, chIpamAM paDeluM motI thAya, sarpanA mukhamAM paDeluM jhera thAya, rasALa jamInamAM paDeluM phaLarUpa thAya, ukhara jamInamAM paDeluM kAdavarUpa thAya, tyAM doSa kono ? pANIno ke pAtrano ? pANImAM to e ja guNa ke maLane dhovo, maLavALA padArthane nirmaLa ka2vo, garamIvALA padArthane ThaMDo karavo. azAMtane zAMta karavo. pANIno to e ja guNa, paNa pAtramAM judA judA guNa che. lenAra pAtra ayogya hoya tyAM pANI zuM kare ? siMhaNanuM dUdha sonAnA pAtramAM ja 2khAya, nahi to pAtra phATI jAya. emAM doSa dUdhano ke te pAtranI nirbaLatAno ? e ja rIte dharmanA upadeza mATe yogya pAtra joIe. dharmano upadeza sAMbhaLavA mATe prathama jijJAsA pedA thavI joIe. ane e jijJAsA pAtratA lAvanArI che ethI ja jyAM beThA cho te saMsAra kharAba lAgavo joIe. saMsAranI asAratAnI bhAvanA aMze paNa thayA vinA dharma tarapha prema na ja thAya. ane e dharmaprema vinA dharma tarapha saddabhAva nathI jAgato. jeTalA pramANamAM saMsAranI asAratA hRdayamAM Utare, teTalA pramANamAM dharma tarapha sadbhAvanA jAge, to pachI dharmanA kahenAre saMsAranI asAratAthI zarUAta na karavI, to kyAMthI karavI ? mULamAM saMsAramAM lepAyelA to hoya, tyAM kaI zarUAta thAya ? dharmanA upadezake, zarUAta saMsAranI asAratA batAvavAthI ja karavI joIe. ema na kare to vAstavika rIte upakAra karI na zake. sAMbhaLanAramAM je saMsAranI asAratA na jANato hoya, tene pUrI jaNAvavA mATe kahevuM ja paDe. je cIja dharmane bAdhaka hoya e bAdhakarUpe na samajAya, to AtmA dharma pAme ja nahi : pAme to bicArA pAse Take nahi. asArane Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 - 4 : bhavano bhaya ane dharmajijJAsA - 24 -- 45 asAra tarIke na mAne, na manAve, to kadI dharmamAM joDAya to paNa Take to nahi ja. bhavanaMguSya to lAgavuM ja joIe, pachI bhale saMskArathI, abhyAsathI ke jJAnayoge : yenakena prakAre bhavanI nirguNatA lAgavI joIe. nirguNa cIjamAM saguNapaNAno Aropa thAya to anartha thAya, emAM prazna ja zo ? AthI tame samajI zakazo ke je muniveSamAM rahelAo Aje saMsArane suMdara tarIke varNavI rahyA che ane saMsAranI asAratAno virodha karI rahyA che, teo muni tarIke pUjAvAne lAyaka nathI ja. doSitamAM guNano Aropa bhayaMkara cheH koI kahe ke "zrI jinezvaradevanI mUrtimAM kAMI jinezvaradevanA guNo nathI. to paNa jema mUrtimAM guNano Aropa karavAthI lAbha thAya che, tema tathA prakAranA guNahIna munimAM muninA veSathI munipaNAno Aropa karIe emAM vAMdho zo ?" zAstra kahe che ke nirdoSa jinamUrtimAM jinapaNAno paNa Aropa thAya." ane Ano vadhu khulAso karatAM zAstra kahe che ke "jinamUrtimAM bhale e guNa nathI, paNa doSa to nathI ja ne ? nirdoSa cIjamAM guNAropa karI pUjAya to lAbha Ape, paNa doSavALI cIjamAM guNano Aropa karI, ene pUjAya to doSanI puSTi thAya ane tethI beyane saMsAramAM bhamavAnuM thAya.' jenAmAM doSa hoya e paNa temAMthI pAcho na kharsa, kAraNa ke ene ema thAya ke mane zI ciMtA che? mane paNa mAnanArA ghaNA che, eTale pariNAme beya jaNA doSodadhimAM DUbI jAya. bhavamAM sArApaNAno Aropa e bhayaMkara vastu che. bhale saMsAramAM rahyo hoya, saMsAramAM rahIne dharmanI kAryavAhI paNa karato hoya, chatAM game te saMyogomAM paNa ema to na ja kahevAya ke saMsAra vasavA jevo che, rahevA jevo che. koI pUche ke kema vasyA ? to kahevuM ja joIe ke durbhAgye. are, ethI vadhAre spaSTa uttara to e ke Asakti ane tenAthI utpanna thayelI zithilatAnA yoge. samyagdaSTi Ama kahe, paNa enA uttaramAM ema to na ja kahe ke rahevAmAM zo vAMdho ?' muddo e ja che ke je vastumAM jenuM AropaNa na thavuM joIe te na ja thAya. AthI spaSTa che ke jyAM beThA cho tyAM zaMkA thAya, to ja dharma tarapha sAcI sadbhAvanA pragaTa thAya. zrI kumArapALa mahArAjA AratI utAravAnA avasare prabhunA aMga upara pote racelI puSpanI aMgaracanA jotAM jotAM tallIna banI gayA, paNa sarva RtunAM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 puSponA abhAve tevA prakAranI zobhAthI rahita aMgaracanA jovAthI khinna banIne vicAre che ke : 47 "X X X X mayedaminduprabhamatra kAritaM, harSaprakarSAjjinacaityamunnatam / / 1 / varaM sarvartujaiH puSpairna pUjAsambhavo'bhavat / tena harSaprakarSo'pi, viphalo me hyajAyata / / 2 / / dhanyAste cakravartyAdyAH, sarvadvaryA jinapUjakAH / yeSAM hyanekAH sarvartu-puSpapUrNAH suvATikAH / / 3 / / adhanyazekharo nUna - mahaM rAjeti nAmabhUt / thayelapi nodhAnaM, sarvatupatimaRitam / / 4 / / ahaM nAmnaiva zraddhAlu-rloke hyAtmambhariH sadA / ja puSpapUjA'pi no kartuM, pAryate yadyadRcchayA / / 5 / / vinA mAdhyandinImaca-macarcya racanojvalAm / na kartuM pUjyate yuktyA, bhaktirmuktiM viyAsatAm / / 6 / / moktavyaM jIvitaM hyetadekadA kAryasiddhaye / " tattAdRzArhaNA siddhaye, muktaM tu zlAghyatAM bhajet / / 7 / / 'meM ahIM harSanA prakarSathI caMdramAnI prabhA jevI prabhAvALuM gaganacuMbI maMdira banAvyuM, paraMtu sarva RtunAM puSpothI huM pUjA nathI karI zakato, tethI mArA harSano prakarSa paNa niSphaLa thayo che.' 'sarva RddhithI zrI jinezvaradevanI pUjA karanArA te cakravartI vagere dhanyavAdane pAtra che, ke jeonI pAse sarva RtunAM puSpothI pUrNa aneka suMdara vATikAo (bagicAo) che.' 'kharekhara adhanyazekhara evo huM 'rAjA' AvA nAmane ja dhAraNa karanAro chuM, ke jenI pAse sarva RtuothI parimaMDita eka paNa udyAna nathI.' kharekhara haMmezAM AtmabharI evo huM lokomAM mAtra nAme karIne ja zraddhALu chuM, ke jethI icchA mujaba puSpapUjA karavAnI paNa zakti nathI dharAvato.' 'racanAe (AMgIe) karIne ujvaLa evI madhyAhnakALanI pUjA karyA vinA, muktimAM javAnI icchAvALA AtmAone bhojana karavuM e yuktiyukta nathI.' 'eka vakhata kArya siddhi mATe A jIvita mUkavAne ja yogya che, to pachI tevA prakAranI pUjAne mATe nirmAyeluM A jIvana zlAdhyapaNAne bhaje che.' 322 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * : bhavano bhaya ane dharmajijJAsA A rItanA vicAramAM ne vicAramAM paramArhat mahArAjA zrI kumArapALa AratI hAthamAM laIne prabhunI sanmukha dRSTi rAkhIne UbhA ja rahyA : bhAvanAmAM vadhatAM vadhatAM bhojananA tyAga sudhInI hade pahoMcI javuM, e zuM nAnIsUnI vAta che ? ekadama annapANInA tyAganI bhAvanA thaI jAya e zAthI ? ethI ja ke saMsAranI asAratA pUrepUrI samajAI gayelI hatI. annapANInA tyAga thayA pachI rahyuM zuM ? zuM rAjya bAkI rahI jAya che ? zarIranI mUti gaI eTale badhuM ja gayuM, pachI rAjya kacAMthI rahe ? A dharmanI AgaLa 'badhI vastu tuccha che' evuM e haiyuM kabUla karatuM hatuM. jo ke e kumA2pALa mahArAjA rAjya choDI zakyA nahotA, choDavAnI taiyArI paNa nahotI, paNa choDavA jevuM che - e to haiyAmAM hatuM ja. e hoya to ja bhAvanA, vicAra, kriyA badhuM zuddha thAya. mATe jJAnI kahe che ke, jyAM beThA cho tyAMnI asAratA to lAgavI ja joIe ane dharmopadezake e lagADavI ja joIe. 'saMsAra asAra che' - ema thAya eTale ghara paNa asAra che, e to AvI ja jAya ne ! na AvatuM hoya to kahejo. 323 - 24 je koI kahe ke 'AnaMdapUrvaka saMsAramAM kAryavAhI karI rahyo hato, temAM saMsAranI asAratA batAvI UlaTo mUMjhavI nAkhyo : e have saMsAramAM potAno udaya zI rIte karI zake ?' tene kahevuM joIe ke, 'ame tamArA saMsAranA eTale ke viSayakaSAyanA udayane icchatA nathI, atyAre to tamArA AtmAno udaya jovo che amane tamArA bhogavilAsanI irSyA nathI paNa ema to thAya ke A lAlapILAmAM lIna thayA to bicArA durgatimAM vahyA jaze.' mATe ja saMsAra heya che e vagere kahevuM paDe che. 47 zAstrakAra varNave che te rItanI asAratA jo jacI jAya, to to azubhodaya paNa zubha kAryavAhImAM palaTAI jAya ane AkhI duniyA page paDe, paNa vAta e che ke evI asAratA jacI che kacAM ? jo zrI jinezvara bhagavAne kahelI yogyatA AvI jAya to daridra hoya tene paNa badhA namavA maMDI paDe : tIvra pApodayanI vAta nyArI che. ilAcIkumAra ane naTaDI : saMsAranI asAratA yogya rIte samajAya, to kAryavAhI AkhI pharI jAya. puNiyA zrAvaka pAse lakSmI hatI ? nahotI. chatAM bhagavAna zrI mahAvIradeve enI prazaMsA karI. mAno ke bhagavAna to tyAgI hatA te prazaMsA kare, paNa zreNika mahArAjA paNa enI prazaMsA kare che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 jainazAsanamAM kiMmata konI ? yogyatAnI. 'vasu vinA nara pazu'-A vacana laukika che : dharmazAstranuM nathI. vasu vinAno paNa dharmI, dIna na hoya : ene dainyavRtti ja na thAya. A asAratA je divase tamArA haiyAmAM bese te divase dharmano rasa jevo reDavo che evo reDAya, ane e jace paNa ane pace paNa. jyAM sudhI aMdara kacaro bharAyelo hoya, tyAM sudhI auSadha lAbha na karI zake. ghaNI vAra lAbhane badale hAni karI nAkhe. 48 mAro irAdo e che ke zrI jinezvaradeve ApeluM dharmarUpI auSadha, tamane nIrogI banAvanAra nIvaDe, paNa hAnikara na nIvaDe. A auSadha, guNakara banAvavA A asAratA batAvavAnI che. sAdhu pAse AvanArane svapne paNa e khyAla na Avavo joIe ke, A sAdhu amArA artha-kAmane ThIka karavA mAge che ke amArA saMsArane poSavAno irAdo rAkhe che. sAdhu pAse AvanArane to ema ja lAgavuM joIe ke A munirAja to mane saMsAramAMthI kADhavA ATalo ATalo prayatna kare che, paNa hINabhAgya huM nIkaLI zakato nathI. AvI vicAraNA thAya to munino paricaya phaLyo kahevAya. 324 vAMsaDe caDI nAcatAM nAcatAM ilAcIkumArane kevaLajJAna zAthI thayuM ? muninI carcAthI ! muninI sAme padminI strI che, hAthamAM modakano bharelo thALa che, to paNa muninuM AMkhanuM popacuM paNa UMcuM thatuM nathI. padminI strI 'lo, lo' kahe che, uttama prakAranA modaka najara sAme mojUda che, chatAM muni modaka letA nathI, AMkhanuM popacuM UMcuM paNa karatA nathI, naja2 nIcI DhALelI che, e joI vAMsaDe caDelA ilAcIkumArane khyAla thayo ke "A paNa manuSya ane huM paNa manuSya. A muninI sAme padminI strI UbhI che, chatAM jarAya UMcI najara e karatA nathI, ane mArI sAme naTaDI che, e naTaDInI khAtara meM mAbApa, kuTuMba, lAja-AbarU badhuM choDyuM. zeTha maTI naTa banyo. cothI vAra upara nAcavA caDyo, mArI A dazA ! pelI strI, 'lo, lo' kahe che chatAM muni letA nathI ane ahIM to huM mAguM chuM !" muninuM darzana A rIte phaLyuM. jo mAtra darzana A rIte phaLe to paricayathI zuM na thAya ? paNa enI bhAvazuddhi hatI mATe phaLyuM : jo ema kaheta ke "muni to pAgala che, AvI, padminI strI modaka Ape che ne leto nathI," to muninuM darzana phaLata ? je muninAM darzane anekane tAryA, te ja muninuM darzana pApAtmAone DubADanAra che, emAM munino kAMI doSa ? Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 - - 4 : bhavano bhaya ane dharmajijJAsA - 24 - 49 ilAcIkumArane, muninA darzanayoge, nRtyanI kriyA cAlu chatAM vicAra Avyo ke dhik dhik viSayA jIvane re' ane e vicAranA yogane pariNAme kSapakazreNi mAMDI ane kevaLajJAna prApta karyuM. nIce naTaDIne paNa vicAra thAya che ke, "dhik che A rUpane ke jene lIdhe A zeThano putra paNa naTa banyo che ane cAra cAra vAra nAcavA upara caDyo che : dhikkAra che A rUpane, je rUpa anekanA nAzanA hetubhUta hoya, te rUpa hoya toye zuM, ane na hoya toye zuM ?" e naTaDIne paNa tyAM pariNAme kSapakazreNinA yoge kevaLajJAna thAya che. paDatAnAM dAMta na levAya? zAstra kahe che ke, azubha vicAra, ke pApapravRtti karatAM pahelAM so vakhata vicAra karajo, paNa prabhunA mArge javAnuM mana thAya to tatkaNa jajo. kahyuM che ke, zubha bhAva, zubha pariNAma prANIne ghaNAM durlabha che. koIne Ave te paNa kvacit : e pariNAma Avyo tyAre jo vicAravA rahyo, to pariNAma khasatAM vAra nahi. azubhamAM to beTho ja che. zubha pariNAmano amala jhaTa karavo joIe. khAvApIvAmAM, viSayakaSAyamAM, paisA kamAvavAmAM, vyavahAranI tamAma pravRttimAM taiyAra ane dharmanI kaMI vAta Ave ke "UbhA raho' ema thAya. sonuM ane mATInI jema AtmA ane karma anAdithI bheLAM che. sonuM paNa mATI tarIke khape che, paNa kuzaLa kArIgaranA hAthamAM Ave, to e rakhaDatA sonAne laI ThekANe mUke. yogya kriyA kare, mATI dUra kare, agnimAM paNa nAkhe ane cokhkhI lagaDI banAve. te ja rIte anAdikALathI AtmA ane karmano saMbaMdha cAlu che. zrI jinezvaradevoe joyuM ke A AtmAo anAdi kALathI karmanA saMyogamAM phaselA che, ane jo yogya saMyogamAM mUkavAmAM Ave, joItA puTapAka karavAmAM Ave, UMcakIne tathA prakAranI agnimAM pheMkavAmAM Ave, to eno kacaro baLI jAya ane zuddha bane, e mATe ja zrI jinezvaradevoe tIrthanI sthApanA karI. zrI jinezvaradevoe tathA temanA zAsananA maharSioe kahyuM ke je saMyogomAM rahyA cho te tamArA nathI, mATe saMyogo pheravo ane te mATe jJAnIe batAvelI vastune sevo. kaThina lAge ke saheluM lAge, paNa sevatAM sevatAM evo samaya Avaze ke AtmA pote ja saMyamamAM zreya mAnaze ane AtmAnuM tathA sahavAsIonuM kalyANa karI zakAze. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 328 koI navI dukAna ughADe, te vakhate jo koI kahe ke, "bhAI rahevA dene ghaNAMe bhIkha mAgI, kaMke devALAM kADhyAM. AvI vAta koI mAne kharo ? nahi ja. paNa UlaTo tarata kahe ke "tethI kAMI dukAna karyA vinA rahevAya ? koI devALuM kADhe ane koI bhikhArI thAya, tethI mAre paNa peDhI na karavI, e kyAMno kAyado ? hajI ema kaho to ThIka ke bhAI ! peDhImAM ATalA ATalA bhaya che, mATe sAvaceta raheje to e manAya, paNa bIjAnA devALAnA bahAnAthI mArI peDhI ja ukheDI nAkhavA mAgo to kema manAya ?' te ja rIte ahIM tyAgamArgamAM, munipaNAnA mArgamAM koI salAha ApavA Ave ke "bhAI ! munipaNuM ghaNuM ja kaThina che, e khuzInI vAta che, tuM dhanya che, paNa munipaNuM ghaNuM ja kaThina che, keTalAya paDyA paNa che, mATe sAvaceta raheje !' Ama kahe to manAya ane e vAta upara vicAra paNa thAya, paNa pelA paDelAnI vAto karI caDavAnI ja manAI kare to te manAya ? nisaraNI caDatAM koI paDe kharo ke ? paDe paNa, chatAM nisaraNI caDatAM koI kahe ke "caDIza mA' - to kahI devuM paDe ke koI caDyA kharA ke nahi ? ghaNA caDI gayA che to pachI "caDa nahi' ema na kahevAya : mAtra ema kaho ke "barAbara doraDuM pakaDI - kaTheDo jhAlI caDaje, AMkha sIdhI rAkhaje : AvI salAha to manAya, paNa caDIza nahi ema kahenArane kema ja manAya ? vyavahAramAM to A rIte badhuM ja sIdhuM cAle che paNa ahIM ja badhA vAMdhA che, eno hetu e ja ke saMsAranI asAratA hRdayamAM jevI joIe tevI ThasI nathI : ane e na Thase tyAM sudhI suMdara pariNAma na Ave emAM Azcarya paNa zuM? zrI meghakumAranI mAtAe paNa jyAre saMyamonsuka meghakumArane kahyuM ke, naMdISeNa paDyA, AdrakumAra paDyA tyAre meghakumAre kahyuM ke "mAtAjI ! Apane bhagavAna zrI mahAvIradevanA zAsanamAMthI A ja dAkhalA jaDyA? maharSio caDI rahyA che te na dekhANA?" paraNavA gayelAne corImAM raMDApo nathI Avato ?Ave che, chatAM baMdha rahyuM? sArA murte paraNyA chatAM roja mArAmArI nathI thatI ? thAya che. tyAM tame pote ja bacAva karI lo cho ke e to ema paNa thAya. mAtra ahIM ja e buddhi nathI cAlatI. sAvadha rahevAnI zikhAmaNa manAya, paNa mArge ja na javAnI zikhAmaNa kema manAya ? sAmAnya cIjanI sAdhanAmAM bedarakAra nathI banAtuM, tyAre mokSa jevI cIjamAM paDatAnAM dRSTAMta kema laI besAya ? Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 - 4: bhavano bhaya ane dharmajijJAsA - 24 -- 51 paDavAnI bIke caDavAnuM baMdha na karavuM joIe : jJAnI kahe che ke, paDavAnI bIke nahi caDelA karatAM zuddha bhAvanApUrvaka caDIne karmanA yoge paDelA ghaNA UMcA che. pakSI paNa mALo kare, bhAMgI jAya chatAM pharI kare, to sukhe rahI zake. paDI javAnI bIke bALakano paga ja mAbApa na maMDAve, to bALaka pAMgaLo thAya ke cAlato ? caDIne paDyA eNe to svAda cAkhyo : khIra khAdhI hoya ene UlaTI thAya toya mIThAza Ave. bhale eka vAra na pace paNa bIjI vAra khIra Ave tyAre pramANasara khAya, paNa cAkhI ja na hoya to ? eka rabArIno chokaro zeThiyAnA chokarA sAthe ramavA jato. tyAM bIranI vAta sAMbhaLI, mAtA pAse khIra mAgI. mAtA ATo ne pANI halAvI ghoLI khIra karI ApatI, tene e bALaka khIra mAnIne pI jato. eNe haju khIrano svAda jANyo na hato. eka vakhata ene koI sAthe ramanArA chokarAe khIra cakhADI, ke jhaTa ene thayuM ke mArI mAtAe mane Aja sudhI Thagyo. sAcI khIra to A. AvI sAcI khIra na maLI, tyAM sudhI to e ThagAyo paNa have ThagAya ? tarata ja mAtA pAse AvIne sAcI khIranI mAgaNI karI. ApaNo muddo e che ke ekavAra caDIne paDelA paNa AtmA pAchA UMcA AvyA vinA na rahe. mATe paDavAnI khoTI bIke uttama vastuno AsvAda na cUko. paDavAno hAu batAvI khaseDanArAne AdhIna na thAo. naThora vidyArthI paNa jo ekavAra pahelo naMbara AvI jAya, to juo pachI majA ! pahelA naMbaranI sthitinuM ene bhAna nahotuM, tyAM sudhInI vAta judI, paNa pachI to ene thAya ke pahelo naMbara thavAmAM to majA che. mAstara paNa pUche, mAstaranI gerahAjarImAM moniTaranI padavI maLe, pachI e vidyArthI evo bhaNe ke te naMbara jAya ja nahi. paNa naThora vidyArthImAM eka khoDa ja e ke pahelo naMbara Ave nahi. naThora vidyArthInA guNa jANo cho ? te moDo Ave, vahelo to Ave ja nahi, AvIne paNa bhaNanArAne herAna kare, mAstara Thapako Ape to gAMTha vALe ke baccA ! bahAra nIkaLaje, patharAthI mAthuM ja phoDI nAMkhyuM. mAstara paNa evA chokarAne satAve nahi. chokarAone paNa kahI rAkhyuM hoya ke enI phariyAda mArI pAse lAvavI nahi. zAstra paNa evA AtmAnI upekSA karavAnuM kahe che. prayatnathI bhaluM thatuM lAgatuM hoya tyAM upekSA nahi, paNa taddana naThoranI to upekSA, ke jenuM pariNAma ja na dekhAtuM hoya. yogya mATe prayatnamAM vAMdho nathI, paNa ayogyane to kahI ja devAnuM ke tuM cheTo sAro. je pote sAruM kare nahi, Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 328 bIjAne sAruM karavA de nahi, ane sAruM karavAnuM kahenArano jAna levA sudhInI kAryavAhI paNa kare, tevAne sudhAravA mATenA prayatnanuM pariNAma hAnikara ja thAya che. mATe viparItagAmI AtmAone AdhIna thayA vinA, jJAnI puruSonA kathana mujaba paDavAnI bIke svAda vinA rahI na jAo, jIvanamAM thoDo svAda laI lo, AyuSya thoDuM che. bAlyakALamAM na laI zakayA, yauvana paNa gayuM hoya, to have to svAda levA jevo che. tamArI bA kInI buddhi have ahIM kharaco jethI bhavAMtaramAM bAlyakALamAM paNa udaya Ave. tame A svAda lo ! DhIlA na thAo. 'kema thAya, kema thAya'-ema na karo, paNa "kema na thAya' ema kaho. thoDI paNa ArAdhanA phaLyA vinA nathI rahetI. thoDI paNa ArAdhanA avazya phaLe che ! anArya dezamAM anAryadezanA pATavIne zrI jinamUrti maLI ane phaLI, e zAnA yoge ? pUrvanI ArAdhanAnA yoge. pUrvabhave saMyama pALyuM hatuM, saMyamanI virAdhanAnA yoge anAryadezamAM utpanna thayo, paNa zrI jinamUrti mokalanAra zrI abhayakumAra jevA mitra maLyA, e zAnA yoge ? pUrvanI ArAdhanAnA ja yoge. eka zeThe potAnA dIkarAne dharmanA virodhI joyo. roja kahe ke dere jA, gurune vaMdana kara , vyAkhyAna sAMbhaLa, paNa pelo mAne nahi, UlaTo yataddhA bake. zeThe jANyuM ke mAro dIkaro saMskAra vinA rahe e khoTuM bAraNuM nIcuM karAvyuM ane aMdara sAme ja zrI jinezvaradevanI AkRti rakhAvI. have haMmeza vAMkuM vaLavuM ja paDaze. aMdara gayA pachI mAthuM UMcuM kare eTale sAme mUkelI AkRtinAM darzana thaI ja jAya. evI rIte AyuSya pUrNa thaye e svayaMbhUramaNa samudramAM matye thayo, tyAM zrI jinamUrtinA AkAranA matyane joI te samyakatva pAmyo. Ama mAtra anicchAe karelAM zrI jinamUrtinAM darzana paNa e AtmAne phaLyAM. mATe jo tame tamArA AtmAnI leza paNa ciMtA karatA ho, to patanano "hAu" batAvanArAonI upekSA karI potAnA AtmAnI ciMtA karatAM zIkho, ane AtmAnI pratyeka kriyA jJAnIe kahelA mArge ja gatimAna thAya tevI zakti keLavo! Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5H sukha saMsAranuM ane mokSanuM 25 * viSayajanya sukha duHkhanAM kAraNa che : * duHkhanA aMza vinAnuM sukha kayAM che? * puNyAnubaMdhI puNya vaLAvA samAna che : * guNa ane guNAbhAne oLakho! * nATakiyA jevA madhyastha na bano : rAjA bhoja ane paMDita zrI dhanapAla : * prazaMsAno viveka : * samyagdarzana e sAMkaLa che ! zrI zAlibhadrano pUrvavRttAMta : * susaMskAra mATe bALaka vadhu yogya che ! viSaya:- zastraparijJAvivaraNam - pIThikA cAlu 'duHkha na joIe teNe saMsAra upara cAhanA na rAkhavI joIe, kAraNa saMsAra pote duHkharUpa che, ene sevavAthI duHkhanuM ja phaLa maLe che ane e phaLano AsvAda letAM du:khanI sAMkaLa cAlyA ja kare che." A vAtanI AsapAsa viharyA bAda A pravacanamAM "duHkhanA aMza vinAnuM, svAdhIna ane sadAyanuM sukha kyAM che e vAta jaNAvavAno saphaLa udyama thayo che. "saMsAra ane mokSamAM paNa muni samacittavALA hoya eno matalaba evo nathI ke muni saMsAra ane mokSane beyane sArA mAne che', vagere vAto jaNAvI puNya, puNyAnubaMdhI hoya te ja kAmanuM bAkI nakAmuM" e vAta kahI. guNa ane guNAbhAsano pharaka na jANIe to nukasAna jAtane ja che e vAta paNa kahI. e mATe dhanapAla kavi ane rAjA bhoja temaja AgaLa vadhI zAlibhadranA pUrvabhavanA khIradAnano prasaMga varNavI pravacana pUrNa karyuM che. muvAkyAtRd * roja auSadhanI jarUrane sukha mAnanArA mUrkhAo, bhale temAM sukha mAne, bAkI vastutaH temAM sukha nathI ja. * mokSanuM sukha anirvacanIya che, e sukha zabdamAM varNavAya tevuM nathI. * mukti eTale to pudgalanA saMsargamAtrano abhAva, eTale ke kevaLa svasvarUpamAM ramaNatA. * duHkhanA leza vinAnuM, duHkhanA pariNAma vinAnuM, kAyama rahe tevuM sukha, jo ahIM maLatuM hoya to mokSanI garaja nathI. bhoganI abhilASA vinA dharma kare tene puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya. evo dharma mukti Ape, mukti na ApI zake tyAM sudhI mukti Ape evAM sAdhano Ape. 0 pApa e lUMTAro che ane bhoganI ja AzAthI karAto dharma, e vastutaH adharma hovAthI e paNa lUMTArA jevo ja che! * pariNAme lAbha Ape te guNa. jenuM pariNAma bhayaMkara, te dekhIto guNa hoya to paNa guNAbhAsa. * khoTAnI prazaMsA karavAnI Urmi jAge, eTale saghaLA sadguNo ApoApa nAza pAmavA mAMDe che. 0 manuSya manuSyapaNAmAM rahe to kalpataru ane manuSyapaNuM mUkI de to jAlima julamI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5: sukha, saMsAranuM ane mokSanuM viSayajanya sukha duHkhanAM kAraNa che H TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijIe zrI AcArAMga sUtranI pIThikA karatAM pahelAM, maMgalAcaraNamAM kahyuM ke, zAsana jayavaMtu varte che kAraNa ke, A zAsana eka paNa ayogya vicArane sthAna nathI ApatuM, ne eka paNa suMdara vicArane avagaNatuM nathI sevanArane e niyamA mukti Ape che : saghaLI apekSAe siddha thayelA enA siddhAMto che mATe ja e zAzvata che, anupama che, ane saghaLA zrI jinezvaradevothI zarUAtamAM namaskAra karAyeluM che. A AcArAMga zAstra bhagavAna zrI mahAvIradeve, kevaLa jagatanA hita mATe kahyuM che. ene AdhIna rahIne je kAMI kahevAnuM che te huM kahuM chuM, A sivAya bIjuM bahAranuM kAMI ja kahevAnuM nathI. pIThikA karatAM TIkAkAra kahe che ke, A saMsAramAM rAga, dveSa ane mohathI parAbhava pAmelA , ethI ja zArIrika ane mAnasika aneka pIDAothI pIDAtAM saghaLAM prANIoe, duHkhano tathA duHkhanA hetubhUta rAga, dveSa ane mohano nAza karavA mATe, heya eTale tajavA yogya ane upAdeya eTale AdaravA yogya padArthonuM jJAna meLavavA prayatna karavo joIe. A pUrvenAM pravacanomAM samajAvI gayA ke jene duHkha na joIe, teNe saMsAra upara paNa cAhanA na rAkhavI joIe, kema ke saMsAra e duHkhamaya che enuM phaLa paNa duHkha che ane enI paraMparA paNa duHkhanI che. sAcA sukhano arthI saMsArane icche e banavAjoga nathI. nAnAmAM nAno paNa dharma, saMsAranI asAratA samajAyA vinA, saMsAranI asAratA hRdayamAM lAgyA vinA, dharma tarIke pariNAma pAmato nathI. nAnAmAM nAnuM dAna devuM, thoDAmAM thoDuM zIla pALavuM, nahi jevo paNa tapa karavo-A badhuM zAnA mATe ? saMsArathI chUTavA mATe ja. e bhAvanA vinAno dAna, zIla, tapa vagere dharma, AtmA je icche che te ApI zakato nathI : kAraNa ke, AtmAnI icchA zAzvata sukha meLavavAnI che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 5 : sukha saMsAranuM ane mokSanuM - 25 koI pUche ke 'mokSamAM sukha zuM ?' "duHkhano, icchAno, tRSNAno sarvathA abhAva : arthAt sarva karmasaMgathI rahita thaI svasvarUpamAM ananya ramaNatA e ja vAstavika sukha." khAvApIvA AdimAM sukha mAnanArA bhramaNAmAM paDelA che, kAraNa ke karmayoge maLela A zarIranA zaraNe utpanna thayela bhUkha Adi du:khanI zAMti mATe ja khAvuMpIvuM vagere karavuM paDe che, AthI spaSTa che ke khAvuMpIvuM e paNa eka prakAre to du:kha ja che. roja auSadhanI jarUrane sukha mAnanArA mUrkhAo, bhale temAM sukha mAne, bAkI vastutaH temAM sukha nathI ja. sabhA : svAda mATe paNa khavAya che ! 331 ekalA svAda mATe nahi: bhaviSyanA duHkhane bhUlI ekalA svAda mATe khAnArA badhA na nIkaLe. dharAIne beThA ho to svAda mATe paNa nahi khAI zakAya. mULa to bhUkhanuM duHkha thAya che, tenA nivAraNa mATe ja khavAya che. jo ke viSayAdhInatA AvI, ethI svAdAdi vadhyA e kharuM, paNa nidAna bhUkhane maTADavA khAvAnuM hoya che. iMdriyonuM lauluSya, svAda, mojamajA Ave, e judI cIja che. koI pUche ke mokSanuM sukha zabdamAM kaho ! zAstra kahe che ke, te anirvacanIya che. e sukha zabdamAM varNavAya tevuM nathI, kAraNa ke duniyAnA sukha karatAM e sukha taddana judI jAtanuM che. je sAdhano dvArA duniyA sukhanI abhilASA rAkhe che, te ja sAdhanono sarvathA abhAva thAya ane AtmA potAnA baLa dvArA te saghaLAM sAdhanonI mamatA tajI karmamalathI rahita thaI svasvarUpamaya bane tyAre ja mokSasukhano anubhava thaI zake che, astu. hAla to e ja vicArIe ke, A saMsAramAM sukha che ke kema ? je sukhano AbhAsa thAya che, te sukha pariNAme jo sukha hota, to to vAMdho nahoto, paNa AtmA ja sAkSI pUre che ke, viSayajanya sukho, enI abhilASA, e mATenA prayatno, e evI jAtanA che ke pariNAme jarUra zoSavuM ja paDe. A vAtamAM zaMkA kone paDe ? je puNya, pApa, Azrava, saMvara, tathA enAM sAdhanone na samajI zake tene ! A loka, paraloka na jANI zake tene to A vAta samajavI paNa kaThina ja paDe. jene tattvono khyAla na hoya, tene to ema ja thAya ke duniyAnA sukhamAM pariNAme zI hAni ? paNa je samaje che ke mAnasika sukhamAM pariNAmano paNa baMdha niyata che, tene mATe A mAnavuM kaThina nathI. 'zubhano baMdha zubha ane Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno azubhano baMdha azubha vipAka Ape che. azubha karmano udaya AtmAne takalIphamAM mUkyA vinA rahe nahi.' - AvuM mAnanAro saMsAramAM sukha mAne ja nahi. duHkhanA aMza vinAnuM sukha kayAM che ? 5 - anAdikALanI vAsanA ane mamatva, saMsAranA padArtha upara coTelAM che. e rucine ekadama ukheDavI ane taddana apUrva - nahi sAMbhaLelI to pachI jovAanubhavavAnI to vAta zI ? vAtane hRdayamAM utAravA mATe utAvaLa karavI na pAlave eTale ja 'saMsAramAM sukha che ke kema ?' te vicArIe chIe. duniyAmAM eka cIjathI ekane sukha ane bIjAne duHkha. eka AdamI lakSmI pAmIne sukhI thAya, bIjo AdamI teTalI ja lakSmI pAmIne jiMdagImAM sukhano chAMToye na anubhave. eka cIja eka AdamIne priyakara ane bIjo apriyakara : ekane sukhakara, bIjAne duHkhakara : A badhI vAtanA hetuo vicA2vAmAM Ave, to taddana spaSTa thaI jAya ke, vAstavika rIte saMsAramAM ke saMsAranAM sAdhanomAM sukha ApavAnI zakti ja nathI. saMsAramAM je sukha che, te ekAMtika nathI, eTale ke duHkhano aMza na hoya tevuM nathI. du:khanA aMzane nibhAvI bhale levAya, bhale mana paNa manAvI levAya, te vAta judI paNa te vakhate AghAta to jarUra thAya ja. AkRtimAM paNa pheraphAra jarUra thAya che. AthI ja saMsArI mAtrane je sukha joIe che, te du:khanA leza vinAnuM ja joIe che, evuM spaSTa dekhAya che, ane te sukha mokSa sivAya bIje nathI. te 332 sabhA : mokSanA jIvone to ajIvanI jema besI ja rahevAnuM ne ? A prazna ja ajJAnatAno che. pudgalanI AdhInatAvALAne besI rahevuM paDe, UThavuM paDe, nAcavuM paDe, badhuMya karavuM paDe, paNa mukti eTale to pudgalanA saMsargamAtrano abhAva, eTale ke kevaLa svasvarUpamAM ramaNatA. cAlatAM thAke ane bese, tyAM to besI rahevuM paDe ema kahevAya paNa svasvarUpanI ramaNatAmAM ema kema kahevAya ? svasvarUpanI ramaNatAmAM lIna AtmAo mATe evI zaMkAno ja abhAva che : kAraNa ke saMpUrNapaNe potAnA svarUpane pAmelA AtmAomAM koI paNa jAtanI icchA ja hotI nathI. icchA, lAlasAthI janme che : ane lAlasA, ajJAna ane moha AdithI janme che : tyAre ajJAna ane moha Adino sarvathA abhAva thayA vinA mukti maLatI ja nathI. je AtmA mokSanA anuSThAnamAM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 - - 5 : sukha saMsAranuM ane mokSanuM - 25- - 57 otaprota thaI jAya che, te AtmAne to muktinI paNa icchA nathI rahetI. ane eTalA ja mATe kahevAya che ke bhave mokSe samo munaH" Ano artha e nathI ke AvA munivara "saMsAra" ane "mokSa' e beyane sArA mAne che : paNa e mahApuruSa sAdhanAmAM evA ekatAna hoya che ke jethI temanI sarva icchAo zAMtaprAyaH thaI jAya che. have koI pUche ke, "to pachI te tyAM jAya che kema ? ahIM kema na rahe ?' "bojo nIkaLI gayo mATe svabhAvataH jAya che." jAya kyAM sudhI ? javAya tyAM sudhI. kema jAya ? e prazna ja nathI. ethI upara kema na jAya ? sAdhana nathI mATe. jema kAdavathI lepAyelI ane kAMkarAthI bharAyelI ane ethI ja sAgarane taLiye rahelI tuMbaDIno kAdava dhovAI jAya, ane kAMkarA nIkaLI jAya, ke jhaTa sAgaranI sapATI upara Ave. have nIce javAnI sAmagrI nathI, ane upara javA mATe sAdhana nathI. have e tuMbaDI eve sthAne AvI ke kacaro sparzI zake tema nathI. A ja rIte uparanI vAtamAM paNa samajI levAnuM che. duniyAnA sukhamAM duHkhano aMza paNa Ave, tyAre bhale nabhAvI levAya ane mana manAvI levAya, paNa hRdaya to kahe ke, badhuM bagaDI gayuM. lADa khAtAM khAtAM goLa ke sAkarano gAMgaDo AvI jAya to paNa tarata mana bagaDe, avAja paNa thAya, AkRti paNa phare, mana, vacana ane kAyA vikRta thAya. AthI spaSTa che ke tamArA AcAra, vicAra tathA uccAra sUcave che ke tamAre duHkhanA aMza vinAnuM sukha joIe che ? ane te sukha, mukti sivAya anyatra nathI ja. vaLI, jevuM tamAre duHkhanA aMza vinAnuM sukha joIe che, tevuM ja kAyamanuM paNa joIe che : eTale ke, te sukha paNa kAyama TakI rahe tevuM joIe che. saMsAramAM sukha maLyA pachI jAya tene bhayaMkara pIDA thAya che, e kone mAluma paDe ? ene ja : sukha bhogavyA pachI te ja bhavamAM kharAba sthiti thAya tene ! jJAnI kahe che ke, tamAre AtyaMtika, duHkhanA leza vinAnuM ane kadI paNa na jAya tevuM sukha joIe che. duniyAmAM paNa thoDA sukhanA sAdhanavALA, ghaNA sukhanA sAdhanavALAne joIne vadhu sukha meLavavA prayatna kare che : jJAnI kahe che ke, AvuM sukha duniyAmAM pUruM hoya to batAvo. duHkhanA leza vinAnuM, duHkhanA pariNAma vinAnuM, kAyama Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - rahe tevuM sukha, jo ahIM maLatuM hoya to mokSanI garaja nathI. paNa jJAnIe joyuM ke, duniyAnAM prANIone je AvuM sukha joIe che, te sukha saMsAranA koI paNa padArthamAM nathI. saMsArI sukha mAtra saMyogajanya che. jeno saMyoga, teno niyamA viyoga. iSTano saMyoga thAya tyAre AnaMda, ane teno saMyoga jAya tyAre duHkha. paugalika sukha saMyogajanya che, eTale ja parAdhIna che, ane tethI e vAstavika sukha nathI. AtmAnA svabhAvano pUro vikAsa e ja mukti. AtmAnA vikAsane bAdhA karanArA badhA padArtha, sArA ke narasA ,te badhA duHkhanAM sAdhana che. zAstra kahe che ke, pApa ane puNya e baMdhana che. zubha ane azubha saMyoga e AtmAne to baMdhana ja che. baMdhana jAya to AtmAnuM svarUpe pragaTa thAya. AtmAnuM svarUpa pragaTa thayA pachI kaMI kAryavAhI karavAnI rahetI nathI : AtmAnuM tathAvidha svarUpe pragaTa thayA pachI navuM karavApaNuM rahetuM nathI. puNyAnubaMdhI puNya vaLAvA samAna cheH sabhA puNya paNa Azrava che? jarUra. mATe puNyAnubaMdhI puNya levuM. bhoganI abhilASA vinA dharma kare, tene puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya. evo dharma mukti Ape, mukti na ApI zake tyAM sudhI mukti Ape evAM sAdhano Ape. moTara ghare laI jAya, paNa kayAM sudhI ? gharamAM to UtarIne javuM paDene ! paNa pahoMcADanAra koNa kahevAya ? moTara che. tema bhoganI abhilASA vinA, muktinI abhilASAe dharma karyo hoya ane te adhUro hoya to ekadama mukti na maLe, to paNa mukti na maLe tyAM sudhI muktinAM sAdhano to pUrAM pADe ja. sAdhya maLe ke puNya cAlyuM jAya. vaLAvo kyAM sudhI Ave ? sthAna na dekhAya tyAM sudhI ja. sthAna dekhAya ke tarata vaLAvo to kahe ke, huM jAuM chuM. ene javAnuM kahevuM paNa na paDe : paNa lUMTAro hoya, to to sAthe ja Ave, gharamAM pese, ane avasara maLe tijorInA mAla upara lUMTa paNa calAve. mATe lUMTAro sAthI na levo, paNa vaLAvAne sAthI tarIke levo. pApa e luMTAro che, ane bhoganI ja AzAthI karAto dharma, e vastutaH adharma hovAthI e paNa lUMTArA jevo ja che. puNyAnubaMdhI puNya-muktinI abhilASAthI thato dharma, te vaLAvA jevo che. sAdhana vinA sAdhyanI siddhi na hoya ! je sAdhana, sAdhyanI sanmukha laI jAya, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 5 : sukha saMsAranuM ane mokSanuM - 25- 59 te mATe muktie pahoMcADanAra e che, ema kahevAmAM vAMdho nathI. puNyAnubaMdhI puNyane muktie laI janAra kahevAmAM vAMdho nathI. muktinI abhilASAe karAtA dharmane muktie laI janAra kahevAmAM kazo ja vAMdho nathI. guNa ane guNAbhAsane oLakho! jJAnI kahe che ke, "je sukhanA tame artha cho, te sukha ApavAnI duniyAnA eka paNa padArthamAM tAkAta nathI, mATe jene jene sukhanI icchA hoya, teNe teNe te taraphathI daSTi khaseDavI joIe, mATe heya ane upAdeya padArthonA jJAnanI prathama jarUra che. jyAM sudhI hRdayamAM heya ane upAdeyamAM upAdeyano nizcaya na thAya, tyAM sudhI dharma sadhAya ? na ja sadhAya. jo heyamAM upAdeya buddhi ane upAdeyamAM heya buddhi Ave, to pariNAma bhayaMkara Ave emAM Azcarya zuM ? sonaiyAne sArA tathA kAMkarAne kharAba mAnavAnuM jJAna, te sAmAnya jJAna kahevAya. duniyA to A jJAnane paNa jJAna tarIke kahe che, paNa zAstra kahe che ke, pariNAme sAruM te sAruM, ane pariNAme khoTuM te khoTuM AvuM vizeSa prakAranuM jJAna te samyajJAna che. jJAna te, ke je heya ane upAdeyano viveka karAve. guNa ane guNAbhAsano bheda oLakho. pariNAme lAbha Ape te guNa. jenuM pariNAma bhayaMkara, te dekhIto guNa hoya to paNa te guNAbhAsa che. bImAra avasthAmAM sAkarano pyAlo lAge mITho, paNa pariNAme mATho : ane kariyAtAno ukALo lAge kaDavo, paNa pariNAme suMdara : mATe guNa ne guNAbhAsanI parIkSA karavI joIe. mokSanI ArAdhanAnI bhAvanA hoya, vItarAga thavAnI manodazA vartatI hoya, muktipada meLavavuM hoya to mAdhyacca guNa joIe, e vAta sAcI, paNa mAdhyazma'no artha zo ? "A paNa ThIka ane A paNa ThIka' - e nahi. vItarAga thavAnI bhAvanAvALo AtmA sAcAmAM ane khoTAmAM hitakaramAM ane ahitakaramAM madhyastha kema ja hoI zake? zrI tIrthakara bhagavAna to kRtakRtya banyA : te pachI to emane kaMI karavApaNuM rahetuM nathI , paNa je bhAvanAnA yoge badhuM maLyuM che, tene laIne upakArano jharo dhodhabaMdha vahyA kare che. te sarvajJAnI ane sarvadarzI zrI tIrthakara bhagavAna paNa kahevAnuM ja kahe, paraMtu na kahevAnuM na ja kahe : heyane heya ja Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 138 kahe ane upAdeyane upAdeya ja kahe, paNa heyane upAdeya ke upAdeyane heya na ja kahe. vItarAgapaNAnA nAme heyane upAdeya tathA upAdeyane heya kahevAnuM to e paNa nathI karatA, to mokSanA arthI, vItarAgatAnA arthI, sukhanA arthI, sAcA tathA khoTAmAM madhyastha rahevAno ADaMbara kema ja karI zake? nATakiyA jevA madhyastha na bano: madhyastha AtmA game tenA paNa sadgaNano svIkAra karavA mATe sajja hoya che ane te sAcA guNono sAco upAsaka hoya che paNa je sAcA guNono sAco upAsaka che, te khoTA guNono pUjArI na ja hoya ane ethI ja spaSTa thAya che ke, sArA ane khoTA beyamAM mAdhyacya na ja hoya. Aje to keTalAka madhyasthapaNAno svAMga dharanArAo bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjanA eka zlokanuM pakSapAto na ke vIre, deva: pAgi "mane vIramAM pakSapAta nathI ane kapilAdimAM dveSa nathI." A pUrvAdha mAtra laIne kahe che ke, joyuM ? A. zrI haribhadrasUrijI jevA paNa kevA madhyastha ! emane paNa che kAMI mahAvIra pratye rAga ke kapila pratye dveSa ? A ja rIte bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajInuM uttarArdha lIdhuM ke "brada vA liur che vA nino vA, namasta " "brahmA ke viSNu ke hara ke jina to temane namaskAra thAo !" game te hoya tene namaskAra ho." bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajInA zlokanA uttarArdhane mUkI dIdhuM ane bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajInA zlokanuM pUrvArdha mUkI dIdhuM ane potAnI mAnI lIdhelI banAvaTI madhyasthatAnuM yatheccha pIMjaNa karavA mAMDyuM paNa e bicArA ajJAna AtmAo jarA paNa joI ke vicArI nathI zakatA ke-e mahApuruSoe koI paNa sthAne kapila Adine namaskAra na karatAM bhagavAna zrI mahAvIradevane ja namaskAra kema karyo ? namaskAra karyo eTaluM ja nahi, paNa UlaTuM bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe to "niyanaM yastha, tA vArtha: parada:' "jenuM vacana yuktiyukta hoya, teno svIkAra karavA yogya che. A pramANe kahI kapila Adi darzanakAronA maMtavyane ekadezIya tarIke jaNAvI, tenuM yathAsthita ane khaMDazaH khaMDana karI, bhagavAna zrI mahAvIradevanA siddhAMtonuM apUrva rIte sthApana karI, potAnA samyaktane suvizuddha banAvI, jagatanA mumukSu AtmAo samakSa zrI jinezvaradevanA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 : sukha saMsAranuM ane mokSanuM - 25 zAsananuM saMpUrNapaNe samarthana karI batAvI ApyuM ke, vartamAnamAM bhagavAna zrI mahAvIradevanA zAsana jevuM koIpaNa zAsana A bhAratamAM hayAtI nathI bhogavatuM ane bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe paNa"mavalIgAragananA-rAdhA: kSavamupALatAM yasya / " 'A pramANenuM pUrvArdha AlekhI khullekhulluM jAhera karI dIdhuM ke 'devAdhideva tarIke te ja namaskArane yogya che, ke 'jenA saMsArarUpa bIjanA aMkurane pedA karanArA rAga, dveSa vagere doSo kSaya pAmyA che.' eTaluM ja nahi paNa aneka prakAre kudevonuM khaMDana karI 'aDhAre doSothI rahita zrI sarvajJa paramAtmAne ja devAdhideva tarIke mAnI zakAya.'-e vAta cetanavaMtA AtmAone sphuTapaNe samajAvI dIdhI.' 337 A badhA uparathI eka nAnAmAM nAno bALaka paNa samajI zakaze ke 'sAcA khoTAnI parIkSA vinA mAtra potAnI khoTI mAnAkAMkSAne phalita karavAnA phUTa irAdAthI saMyogane AdhIna thaI - 'jevA hoya tevA thavuM ane jevo raMga dekhAya tevuM nAcavuM' - e kAMI mAdhyasthya nathI. AvI banAvaTI mAdhyasthya vRttinA pUjArIonI to jeomAM thoDI paNa buddhi hoya evA asatyanA upAsakomAM paNa kiMmata nathI. teo paNa tevAone nATakiyA tarIke ja oLakhe che, ane potAnA sAthIone tevAothI sAvadha rahevAnI sUcanA Ape che : eTale ke evA madhyasthonI dazA sarvatra bhayaMkara che ane svArthI dezadrohIonA ke svAmIdrohIonA thayelA phejanAM jevAM varNano itihAsamAM Ave che, tevA ja pheja evA ADaMbaradhArI madhyasthonA thavAnA che. 61 zrI jainazAsanano madhyastha to pApanI vAtathI, adharmanI vAtathI Agho ja rahe : hRdayamAM dveSa, tiraskAra ke koInA paNa bhUMDAnI bhAvanA nahi rAkhavA chatAM, virodhIonA daLane kahI ja de ke 'prabhue pharamAvelA zAsananI sAcI mAnyatAthI eka paNa kadama pAcho nahi ja khasuM.' mAdhyasthya vRtti to e ja zIkhave che ke 'satya tarapha jhUkavuM.' satya tarapha AvatA AkramaNane bane to dUra karavuM ane tema na banI zake to tenAthI dUra rahI, temAMthI yogya AtmAone bacAvI levAnA prayatna karavA, paNa mAnAdikanA kAraNe lokaherImAM to na ja paDI javuM. mahAmahopAdhyAya, nyAyAcArya, zrImad yazovijayajI mahArAjA zrI sImaMdharasvAmIne vinaMtI karatAM kahe che ke - Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 388 "lokasatrA thakI loka bahu bAulo, rAulo dAsa te savi uvekhe; eka tuja ANanuM jeha rAtA rahe, tehane eha nija mitra dekhe. Aja." he nAtha ! A loka lokasaMjJAthI ghaNo ja ghelo thaI gayo che, paNa A Apano dAsa te saghaLAnI upekSA kare che ane je AtmAo kevaLa eka tArI ja AjJAmAM rata rahe che, teone ja A tAro dAsa potAnA mitra tarIke jue che.' rAjA bhoja ane paMDita zrI dhanapAla : zrI dhanapAla tAjA dharma - navA banelA dharmI - paNa kevA ? Dage nahi tevA ! te paMDitapravare eka anupama graMtharatnanI racanA karI. paMDitavara zrI dhanapAla rAjA bhojanI rAjasabhAmAM eka paMDitaratna hatA. graMtha banAvavAnI kAryavAhIne laIne paMDitavara zrI dhanapAlanI rAjasabhAmAM kAMIka gerahAjarI paNa rahevA lAgI. emanI gerahAjarI rAjAne sAlyA vinA kema rahe ? gerahAjarInuM kAraNa rAjAe pUchatAM - "hAlamAM eka graMtha lakhuM chuM' - ema paMDitavare jaNAvyuM. graMtha taiyAra thayo : rAjAne khabara paDI ke graMtha taiyAra thayo. eka divasa bagIcAmAM rAjA bhoja ane paMDita dhanapAla beThA che, tyAM rAjAe graMtha joyo ane AnaMda pAmyo. e graMthamAM bharata mahArAjAnuM caritra hatuM. ayodhyA nagarI, zrI RSabhadeva bhagavAna tathA bharata mahArAjA vagerenuM adbhuta varNana hatuM. graMtha joyA bAda rAjAe kahyuM ke, "dhanapAla ! graMtha majeno, paNa thoDo pheraphAra karavo paDaze ! jyAM bharata che tyAM bhoja lakha : ayodhyA che tyAM dhArA lakha : ane RSabhadeva che tyAM mArA iSTadeva lakha." zrI dhanapAla koNa hatA ? rAjAnA Azrita ! chatAM rAjA rAjI thatA hoya to lAvane pheraphAra karuM' - ema na ichyuM, "bharatane badale bhoja eTale traNa akSarane badale be akSara karavAnA hatA, ane ayodhyAne badale dhArA karavAnI tathA zrI RSabhadeva svAmInA sthAne anyanuM nAma lakhavAnuM hatuM - emAM harakata zI hatI ?' - ema AjanA lebhAguone to kahetAM jarA paNa vAra na lAge : kAraNa ke, khoTI madhyasthatAthI teo to ghelA banelA che, eTale UlaTA bacAva karavA mAMDe ke koIne duHkha thAya tevI pravRtti karAya ? dharmAtmAnI to badhAne sukha thAya tevI ja pravRtti joIe, evA khoTA Agraha zA?' paNa paMDitapravara zrI dhanapAle tema karavAmAM 'hA' kema Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 - 5 : sukha saMsAranuM ane mokSanuM - 25 - 13 na pADI ? e ja kAraNa ke, te puNyAtmA parama samyagdaSTi hatA ane satyAsatyanA parIkSaka hatA, tathA "prazaMsA konI thAya ane konI na thAya ?" - eno sAco viveka karI zakatA hatA. sAco guNAnurAgI AtmA khoTAnI parIkSA karatAM khoTAne sAcuM kahevA jevI parIkSA kare ja nahi. samyagdaSTi AtmAthI khoTAnI prazaMsA na thAya, khoTAmAM hAjI na bhaNAya ane khoTAmAM UbhA paNa na rahevAya. sabhA : najIvuM nukasAna hoya to? khoTAnI prazaMsA e najIvuM nukasAna? duniyAmAM moTAmAM moTuM nuksAna to e ja che. AkhA jIvananuM satyAnAza karanAro e moTAmAM moTo durgaNa che. khoTAnI prazaMsA karavAnI Urmi jAge, eTale saghaLA sadguNo ApoApa nAza pAmavA mAMDe che mATe to kahuM chuM ke, koI vAta na jace to hA na pADatA, paNa sAcAne sAcA tarIke svIkAryA pachI, khoTAnI prazaMsAmAM UbhA rahevuM, e to nahi pAmelA karatAM paNa zAsanano bhayaMkara duzmana bane che. prazaMsAno viveka: zAsanane, zAsanamAM nahi rahenAra karatAM zAsanamAM rahevAno daMbha karI khoTAnI prazaMsAmAM Ubho rahenAra vadhAre nukasAna kare che. bahAra rahenAro to kAMkarI mAre, patharo mAre, kAca phoDe, paNa aMdarano to tijorIno mAla khAI jAya ane uThAvI jAya, mATe banAvaTI AdamIthI zAsananI prabhAvanA svapna paNa na mAnatA. khoTAnI prazaMsA bahu bhayaMkara cIja che. prazaMsA karatAM pahelAM khUba sAvadha ane vivekI banavuM joIe. vezyAnI suMdaratAnI prazaMsA thAya ? suMdaratA to guNa che ne ? vezyAmAM rahelI suMdaratA, svacchatA, hoziyArI ane buddhi vagere guNonI hRdayamAM anumodanA thAya ke A guNo sanmArge yojAya to kAma thaI jAya, paNa te guNonA yoge tenI prazaMsA kare to ? vicAra karyA vinA evI prazaMsA karanAra anekanA jIvanane barabAda kare che. tema mithyAti AtmAonA amuka guNAbhAsa guNonI prazaMsA karanAra bhayaMkara rIte mithyAtvanI puSTi kare che, enA jevA jainazAsanane nAzakAraka AtmA bIjA nathI. jainazAsane jamAlI jevA vidvAnane paNa che mAre vAre ' sUtranI viparIta prarUpaNA mATe dUra karyA. 'Avo jJAnI, Avo samartha, hajArone UMce caDAvanAra hovA chatAM, Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - jainazAsana kahe che ke, karoDo lAve toya nakAmuM : zaMbhumeLo karavo nathI : ahIM eTalA ochA, paNa tevo to na ja joIe. koI kahe che paNa eka ja doSa che ne ? bAkInI vidvattAno to lAbha lo !" jJAnI puruSo spaSTa nA kahe che. zAthI ? nAva kANI thaI tethI, sTImara game teTalI moTI, paNa nAnuM kANuM hoya to paNa nakAmI ja! koI kahe ke ATaluM ja kANuM che, mATe beso toya kahevuM paDe ke nA bhAI ! kANI sTImaramAM na besAya ane bhUla karIe to buddhimAna ane sAjA sArA hovA chatAM paNa DUbI ja javAya, mATe na ja besAya. paMDita pravara zrI dhanapAle rAjA bhojane uttaramAM kahyuM ke "rAjanuM! e kadI ja nahi bane." rAjA bhoja : "huM koNa ?' dhanapAla : "Apa annadAtA, huM Azrita : Apa svAmI, huM sevaka : Apa rAjA, huM prajA : e badhuM huM jANuM chuM, e mArA dhyAna bahAra nathI, paNa airAvaNa hAthI pAse rAsabha Ubho rAkhavAnuM kaho ke evI AzA rAkho te mArAthI nahi bane. kaMcana ane kathIrane sAthe nahi rakhAya. ciMtAmaNi sAthe kAcanA kaTakAne nahi goThavAya. kyAM e ayodhyA ane jyAM A dhArA ! jyAM mahArAjA bharata ane kayAM A bhoja ? kyAM vItarAgatAne pAmelA vizvatAraka bhagavAna zrI RSabhadeva svAmI ane kayAM ApanA vizvasaMhAraka iSTadeva ! ! ! mATe rAjana ! Apa kaho to te nahi ja bane." samyagdarzana e satyAsatyano viveka karAvanAra che, eTale te guNe raMgAyelA AtmAmAM AvI spaSTabhASitA hovI, e kAMI asaMbhavita nathI ja jo paMDitapravara zrI dhanapAla samyagdarzanamAM saheja paNa DhIlA hota to ? to to DhaLI paData ane bhaviSyanA vArasAmAM bhayaMkara jhera mUkatA jAta. je vizeSaNa ayodhyA, bharata tathA bhagavAna zrI RSabhadeva svAmIne lagADelAM hatAM, te "dhArA, bhoja tathA bhojanA iSTadevane mATe vaparAI jAya, to pariNAma bhayaMkara Ave ! ane enA pariNAme jagata kevA UMdhA mArge jAya ? zrI dhanapAla jevo AtmA to e ja vicAre ke "je dharmanI mArAthI pUrI sevA na thAya, tenI hAni to na ja karAya : je UMcI cIjanuM pAlana huM na karI zakuM, jIvanamAM utArI na zakuM, tenI ThekaDI to sahana na ja thAya." tema tame paNa pAlana na karI zako, laI na Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 : sukha saMsAranuM ane mokSanuM - 25 - pa zako, to AdhA rahejo, paNa satyane asatya svarUpamAM utAravAnA kAmamAM UbhA na rahetA !-e hAlata AvI to vItarAganI ghora AzAtanA karanArA thazo, bahulasaMsArI banazo ane sahavAsIone paNa banAvazo. rAjA bhoja gusse thayA. kahyuM ke "pariNAma bhayaMkara Avaze !" dhanapAle kahyuM ke 'sahevA taiyAra chuM.' rAjA bhoje AkhuM pustaka tyAM ja sagaDImAM saLagAvI mUkyuM : divasonI mahenata pANImAM gaI. 341 dhanapAle UbhA thaIne kahyuM ke 'rAjana ! - 'vinAzAte viparIta buddhiH / ' zrI dhanapAla tyAMthI ghera AvyA : mahenata pANImAM gaI to cho gaI, paNa UMdhe mArge to na ja javAya. ghera AvI jamavA beThA, paNa gaLe UtaratuM nathI. paMDitapravaranI dIkarIe kAraNa pUchyuM. zrI dhanapAle badho banAva kahyo. dIkarI bolI ke 'pitAjI ! Akhoye graMtha mane moDhe che !' zrI dhanapAla khuza thayA, lakhI lIdho, ane e graMthanuM nAma phe2vI tilakamaMjarI nAma rAkhyuM, ke je nAma potAnI dIkarInuM hatuM. samyagdarzana e sAMkaLa che ! ApaNo muddo tyAM che ke samyagdaSTi konuM nAma ? samyagdaSTi AtmA madhyastha ja hoya che : te koI paNa vAtamAM aprazasta rAgadveSathI dorAto ja nathI, paNa te ahitakara pravRtti to hRdayapUrvaka na ja kare, ane khoTAne kharuM kahevAnI mUrkhAI paNa kadI na ja kare. khoTAmAM hAjI na bhaNe, khoTA sAthe hAtha na meLave : jo e badhuM kare to madhyasthatA nathI, paNa - mUrkhatA ane anabhijJatA che. jhaverI patharAne gALa na de, paNa patharAne laI tene hIrAmAM khapAvavA koI Ave to, tarata kahe ke 'konI pAse Avyo ? bolAvuM polIsane ?' pelAne bacavuM hoya to hAthepage paDe, paNa jhaverI kAMI hIrAnA mUlye patharo vecavA AvelAne cAnaka lagADyA vinA jato na ja kare. tyAM koI madhyastha nathI ja banatuM. samaje ke tyAM madhyastha banavA jatAM pAghaDI UDI jAya. pAghaDInI rakSA mATe jema tyAM AvA madhyastha na banAya tema samyaktvanI rakSA mATe ahIM paNa evA madhyastha na ja banAya. samyaktvanI rakSA mATe hoziyAra banavuM paDaze. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 zrI tIrthaMkaradeva samavasaraNamAM ane kevalI suvarNakamaLa para besIne dezanA zI de ? bhava paNa ThIka ne mokSa paNa ThIka, ema ? je vastu jevI hoya tevI ja kahe . kevaLajJAnI maharSine paNa rAga-dveSa to che ja nahi, chatAM e dezanAmAM to vastu jevI hoya tevI ja kahe. saMsArane, kaSAyane, viSayane te te rUpe kahe. vAru ! A badhAMne choDavAnuM kahe ke sevavAnuM ? choDavAnuM kahe tyAM dveSa karyo kahevAya ? ApaNe paNa saMsArane choDI daIe, tyAre pakaDI rAkhanArane duHkha thAya ke nahi ? kAcA sUtaranA taMtune toDIe to paNa saheja dhvani to thAya, to pachI anAdikALathI lAgela baMdhana toDIe, to kaDAko na thAya e bane ? ekane moha chUTyo ane ekane rahyo, tyAM meLa kema maLe ? e meLa meLavavA mATe to zAstra zrAvaka ane sAdhu vacce samyagdarzananI sAMkaLa rAkhI, nahi to tamAro ane amAro meLa maLe zI rIte ? e meLa meLavavA, vacce samyagdarzananI sAMkaLa rAkhI che : e sAMkaLa evI che ke, tame amArA tarapha ja kheMcAo, paNa e sAMkaLanA aMkoDAmAMthI tame chUTI jAo to meLa na maLe. 'A saMsAranA sarva saMyogo hAnikara che,' -evI vRtti Ave tyAre ja sAcuM zrAvakapaNuM Ave. 7 zrI zAlibhadrano pUrvavRttAMta : kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajIe yogazAstramAM lakhyuM ke sarvaviratinA pariNAmanI lAlasAvALo dezivaratino pariNAma hoya che. jemAM sarvaviratinA pariNAmanI lAlasA na hoya, tyAM dezaviratino paNa pariNAma nathI, samyagdaSTipaNuM paNa nathI ane mArgAnusArIpaNuM paNa nathI. gabharAo nahi, A to pariNAmanI dRSTie vAta che. bAkI nAma, sthApanA, dravya ane bhAva cAra nikSepA che, e AdhAre tamane paNa zrAvaka gaNavAmAM vAMdho Ave tema nathI. 342 'kyAre A pAmuM ?' - e bhAvanA Ave to ja tyAM jhaTa kadama UpaDe. sthAnaka niyata na thAya to e UThe zAnA ? dezavirati thoDuM taje, paNa zA mATe ? sarva tajavA mATe ! eka dAtAra che : pacIsa daI zake evo che, paNa kRpaNatAnA yoge, anAdikALanI AsaktinA yoge mAtra be ja rUpiyAnuM dAna de te nabhe, paNa e ja dAtAra jyAre dAnadharma upara Aphata Ave, koI dAnano inkAra karatA hoya, to te vakhate AkhuM ghara tArAja kare, paNa dAnadharmano bacAva kare. thoDuM paNa dAna zA mATe devuM ? sarvatyAgI banavA mATe ! vastu mAtra pratyenI mUrchA Utare mATe ! AvI icchAthI dAna do to joIto lAbha thAya. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a3 - 5 : sukha saMsAranuM ane mokSanuM - 25 - 67 tamAre tyAM muni ghaNIye vAra Ave che, tame khIra paNa vahorAvo cho, UMdhuM vALIne paNa vahorAvo cho, ane pelA rabArIe zrI zAlibhadranA pUrvabhavamAM paNa khIra vahorAvI hatI. kaI zakti ane kaI bhAvanA ? rabArIne maratAM sudhI e ja bhAvanA hatI ke mAro janma saphaLa thayo huM nistIrNa thayo. rabArI koNa hato ? daridrI hato. vastu khIra hatI, ane muni mAsakSamaNanA tapasvI hatA. vahorAvatI vakhatanI sthiti vicAro ! rabArI daridra, vastu khIra, peTamAM khADo barAbara paDelo che, khAvAnI lAlasA paNa pUrI che , e vakhate muninuM darzana thayuM, munine dekhatAM bhAva thayo. padhAro-padhAro kahI munine nimaMtrI vAsaNa UMdhuM vALI khIra vahorAvI dIdhI. muninA gayA pachI thALI cATe che. mA AvI ane pUchyuM ke, "badhI khAI gayo ? chokaro hase che, paNa kAMI bolato nathI. muninA dAnanA AnaMdamAM e eTalo gaMbhIra banyo che ke ene e kahevAnI phurasada nathI. "ame sAdhunA rakSaka, pAlaka, poSaka' "ame na hota to sAdhunuM zuM thAta ?' - AvI duSTa bhAvanA enAmAM nahotI. ene to e bhAvanA thaI ke mArA jevA hanabhAgyane tyAM AvuM supAtra Ave kayAMthI? bhAgyavAna evo, ke muni paNa mAsakSamaNavALA, mAsakSamaNane pAraNe AvelA maLyA. mAe pUchyuM chatAM e to hasyo. e enA AnaMdamAM, enI bhAvanAmAM magna hato. mAe jANyuM ke, "khAI gayo haze.' rabArI kaheto nathI ke munine dIdhI. mAnI bALaka para dRSTi paDI, dRSTithI to jhera caDe. manuSyanI AMkhamAM sApanI dADha karatAM paNa bhayaMkara jhera che ? jo manuSya manuSyapaNAmAM rahe to kalpataru ane jo manuSya manuSyapaNuM mUkI de to jAlima julamI. manuSyanI AMkhamAM ne hRdayamAM jhera eTaluM badhuM hoI zake, ke jeno sumAra nahi. manuSyapaNuM Ave to amI varasAve : evuM varasAve ke saghaLA jIvonuM kalyANa thAya. jema zrI tIrthaMkaradevo. 'e pachI rabArInA chokarAe bIjI khIra khAdhI. rabArInA chokarAne ajIrNa thayuM. maratAM maratAM paNa e bhAvanA rahI ke 'gai saMpanna banma " "Aje mAro janma saphaLa thayo !! "mane vitta, citta ane pAtra badhuM maLyuM ! - A bhAvanAmAM AyuSyano baMdha karI kALa karI te jIva zrI zAlibhadra thayo. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 susaMskAra mATe bALaka vadhu yogya che ! sabhA : ummara keTalI ? potAnI sthitino vicAra rAkhyA vinA roIne paNa khIra mAge, enI uMmara keTalI hoya ? 344 sabhA : bALakane A buddhi hoya ? bALakane A buddhi hoya, e prazna ja kema thAya che ? AmAM gabharAmaNa zI che ? ApaNe joIe chIe ke, moTA karatAM bALakanI buddhi nirmaLa hoya che. tame gAthA gokho ane baccAMne gokhAvo ane pachI lo parIkSA. bALakane skUle mokalo ane tame jAo. bALaka varasamAM be copaDI pAsa karI zakaze : tame kadAca pAMca varase eka copaDI paNa pAsa nahi karI zako. sabhA : dharmanI buddhinI vAta che. vAru ! navakAra gokhavA para Avo. tamArI ane enI bhAvanAmAM ja phera. tamane kahIe toye tamAruM citta koI ThekANe bhamatuM hoya. bALaka to tene kaho tema karavA taiyAra. zAthI ? bALaka nirmaLa che, vartamAna duniyAnA kusaMskAra vinAnuM che. jJAnI kahe che H kusaMskAra vinAnAmAM susaMskAra sahelAIthI jacI jAya, pachI tene kADhavA e paNa muzkela kAma. moTAmAM kusaMskAra peThA pachI tene bhUMsavA muzkela ! emAM susaMskAra sIMcavA paNa muzkela ! kadI emAM susaMskAra Ave to tene TakAvI rAkhavA mATe zAstra kahe che ke, 'pUrvakrIDAnuM smaraNa paNa na karavuM.' kApaDiyAne svapnAM paNa kApaDanAM Ave, UMghamAMye kapaDAM phADe ane bhAvatAla karato hoya. janmatAM ja bALakane je saMskAra paDe, tenI asara kAyama rahe. jene susaMskAranI kiMmata ja na hoya, tene koNa samajAvI zake ? susaMskAro nAkhavA mATe yogya saMyogonI yojanA karavI ja joIe. game tevA buddhizALI bALakane paNa jo yogya zikSakane na soMpavAmAM Ave, to te mUrkha ja rahe. tevI ja rIte bALakane yogya saMsargamAM mUkavo ja joIe. bALakane pApanA saMskAramAM mUko to pApAtmA thAya, ane puNyanA saMskAramAM mUko to puNyAtmA thAya. pUrvanI na Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 5 : sukha saMsAranuM ane mokSanuM - 25 - 39 ArAdhanAthI temaja nimittathI paNa sArA saMskAra Ave pUrvanI ArAdhanA vinA paNa sArA saMsargamAM mUko to paNa susaMskAro Ave. ane pUrvabhavanA saMskArane paNa uddhodhana joIe, enA vinA e zuM kare? pUrvanA sArA saMskAro hoya to munine ke evA zubha nimittane joIne te jAge, khoTA saMskAra hoya to khoTI cIjane joIne jAge. pUrvanA sArA saMskAra hoya, paNa ahIM kusaMskAramAM mukAya to sArA saMskAra paNa bhUMsAI jAya. pUrvanA kharAba saMskAra hoya to paNa ahIM sArA saMskAramAM mukAya, to sAruM pariNAma paNa Ave. mAno ke kusaMskAra laIne Avyo, paNa dUdhapAna karAvatAM karAvatAMye ene kAne navakAra paDe to ? enI dareka ummaramAM dharmanA saMskAra ropAya to ? tIvra pApodayanI vAta judI che, mATe e bhUlI jAo : paNa moTe bhAge bALaka dharmAtmA ke pApAtmA bane, enI jokhamadArI saMskAra poSanAra upara che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6H cAra anuyogano viveka * jinazAsanamAM tAraka koNa ? * anuyoganA cAra prakAra : 0 mahattA, caraNakaraNAnuyoganI ! * jJAnanuM phaLa virati che : * traNe anuyogamAMthI levAnuM zuM? * dharma pAse magAya zuM? 0 annanA abhAve jhera na levAya : viSaya : heya upAdevanuM parijJAna ane e mATeno prayatna kayAre thAya? heya vastunI tyAjyatA ane upAdeya vastunI svIkAryatAnuM suMdara bayAna pUrvanAM pravacanomAM ryA bAda pravacanakArazrIe TIkAnA AdhAre have heyopAdeyanA jJAnano prayatna kyAre thaI zake te vAta A pravacananA mAdhyamathI samajAvavAnI zarU karela che. e mATe jarUra che vivekanI. e pedA thAya che viziSTa atizayathI yukta evA dharmopadezathI. ane viziSTa atizayathI yukta dhamapadeza to Aptano ja saMbhavI zake. AptapaNuM meLavavA rAgadveSamohAdino saMpUrNa kSaya jarUrI che. te arihaMta paramAtmAne hoya che. mATe vastutaH arihaMtono upadeza ja jarUrI che. A vastunuM nirUpaNa khUba ja sahaja rIte karyuM che, enA ja anuSaMgamAM cAra prakAranA anuyoga, emAM mahattA konI ?, anuyogamAMthI zuM grAhya ?, AnaMda ane kAmadevanuM jIvana vagere jaNAvI "jJAnanuM phaLa virati' kaI rIte ? - e samajAvatAM pravacana pUrNa karyuM che. enn * duniyAnuM duHkha dUra thAya evuM kathana zrI arihaMtadevanA vacana sivAya bIje kyAMya nathI. * tAre koNa ? taryA hoya te ! pote ja DUbelA hoya te bIjAne zuM tAre ? * kathAone hetu e ja ke duniyA pApathI bacI mokSamArge caDe. * jJAnanuM phaLa "pApathI pAchA pharavuM' e che. e dazA na Ave to e jJAna, e jJAna nathI paNa ajJAna che. - thoDuM bhaNelo paNa saMyamI hoya to e mahAjJAnI ane ghaNuM bhaNelo paNa saMyamathI vimukha hoya, to te mahAajJAnI. * dharmakathA jo kahenArane kahetAM na AvaDe, sAMbhaLanAra sAMbhaLI na jANe, tathA eno sadupayoga na kare, to e dharmakathA e ja vikathA-pApakathA bane. * dharma to mAgo te Ape, paNa bheda eTalo ke mokSanA arthIne badhuM Ape ane putrAdikanA arthIne te te ApIne dUra thaI jAya tene choDI de. eka paNa bALaka ajJAnI rahe evI icchA hovI na ghaTe, paNa jo mithyAjJAnarUpa jJAna maLatuM hoya to bahetara che ke evA jJAnano abhAva rahe. * jIvavAnI sAmagrI apAya teTalI ApavI te dharma, paNa jIvana bacAvavA yogya sAmagrI ApavAnI tAkAta na hoya, to nAza thAya tevI vastu devI e kAMI dharma nathI. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6H cAra anuyogano viveka zrI jinazAsanamAM tAraka koNa? TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI pharamAvI gayA ke A saMsAramAM rAga, dveSa ane mohathI parAbhava pAmelA jIvo, zArIrika ane mAnasika aneka prakAranI pIDAothI pIDAtA ja hoya che eTalA mATe e pIDA dUra karavA khAtara, enA kAraNabhUta rAga, dveSa ane mohane dUra karavA joIe, ane e dUra karavA mATe heya tathA upAdeya padArthonuM jJAna meLavavA prayatna karavo joIe. jyAM sudhI AtmAne heya tathA upAdeyano nizcaya na thAya, tyAM sudhI AtmA du:khanA kAraNabhUta rAga, dveSa tathA mohane haThAvI zakato nathI. AthI nizcita che ke atikaTuka zArIrika ane mAnasika duHkhanA ane te duHkhanA hetubhUta rAga, leSa ane mohanA phaMdAthI chUTavA mATe heya ane upAdeya padArthonA parijJAna arthe prayatna karavo joIe." have e heya ane upAdeya padArthonA parijJAna mATeno prayatna kayAre thAya-e darzAvavA TIkAkAra maharSi pharamAve che ke 'sacana viziSTavivekamRte, viziSTavivekazca na prAptAzeSAtizayakalAprApto- padezamantareNa, Aptazca rAgadveSamohAdInAMdoSANAmAtyantikaprakSayAt, sacAhata eva" te heya ane upAdeya padArthonA parijJAna mATeno prayatna viziSTa viveka vinA thaI zakato nathI ane viziSTa viveka sakaLa atizayonA samUhane pAmelA Apta puruSanA upadeza vinA prApta thato nathI rAga, dveSa ane moha Adi doSonA AtyaMtika kSayathI Akha paNuM thAya che, te ahata ja hoya che.' bhAgyavAno ! vicAro A kevuM suMdara mArgadarzana che ? vizvanA duHkhI jIvonA duHkhanivAraNa mATe TIkAkAra maharSie kevo anupama mArga darzAvyo che ? je AtmAo saMsArane, saMsAranA svarUpane, saMsAranA yoge utpanna thatAM du:khone, ane te duHkhonA svarUpane tathA te duHkhonA mULa hetuone nathI samajI zakatA, teo A rItanuM avyAhata mArgadarzana karAvI zakatA ja nathI. AthI TIkAkAra maharSie spaSTa akSaromAM jaNAvI dIdhuM ke rAga, dveSa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 ane mohAdika doSono AtyaMtika kSaya zrI arihaMtadeva sivAya anyane hoto ja nathI, eTale zrI arhat sivAya koI Apta kahevarAvavAne lAyaka ja nathI ane e Apta zrI arhat devanA upadeza vinA viziSTa vivekanI prApti thatI ja nathI ane e viziSTa viveka vinA heya ane upAdeya padArthonA parijJAna mATe ucita yatna thaI zakato nathI. 72 kharekhara, sakala atizayonA samUhathI saMpanna thayelA 52ma Apta zrI arhat devanA upadeza vinA sAcA vivekaratnanI prApti thaI zakatI nathI ane te parama zuddha vivekarUpa ratnanA prakAza vinA padArthonA heya tathA upAdeyapaNAno vAstavika nizcaya paNa thato nathI. ane e na thAya tyAM sudhI rAga, dveSa ane moha jatA nathI. e traNa doSa jAya nahi tyAM sudhI duHkha jAya nahi ane du:kha jAya nahi tyAM sudhI sukhanI prApti paNa thAya nahi ane sukhanI icchA phaLe paNa nahi ! 348 sukhanI icchA saphaLa karavA mAgatA ho to zrI arihaMtadevanA upadezane AdhIna thavuM paDaze. jema jema zrI arihaMtadevanA upadezanI AdhInatA thatI jaze, tema tema viveka pedA thato jaze. jema jema viveka pedA thato jaze, tema tema heya ane upAdeya padArthonuM bhAna thatuM jaze. e na thavAthI rAga, dveSa ane moha dUra thatA jAya ane e dUra thatA jAya tema tema duHkha jAya ane sukhanI prApti thAya. tyAre, sukhanI prApti thAya mATe sauthI prathama jarUra zAnI ? bhagavAna zrI arihaMtadevanA upadezanI ! zrI arhat koNa ? jagatamAMthI tAranAra. jagatamAM tAranAra arhat sivAya koI nathI. je AtmAmAM rAga, dveSa ane mohAda paDela hoya, te kadI jagatano mukhya tA2ka banI zakato ja nathI. sauthI pahelAM e jovAnuM ke ApaNe jene mukhya tAraka mAnIe, temAM doSa to hovo ja na joIe. ApaNe e joyuM ke arhat bhagavAnamAM doSa to eka paNa nathI, paNa emanA upadezane hRdayamAM utAryA vinA viveka kyAMthI Ave ? upadezanA zravaNa vinA viveka jAge ja nahi ! ane e na jAge tyAM sudhI heya ane upAdeyano bheda samajAya nahi ane e bheda samajAya nahi, tyAM sudhI rAga, dveSa ane moha ochA thAya nahi : e ochA thAya nahi, tyAM sudhI du:kha jAya nahi ane sukha thAya nahi. AthI ja TIkAkAra maharSi kahe che ke - Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a7 - 6 : cAra anuyogano viveka - 26 - 73 ata: prArthanAnuyo.' ame zrI arihaMta bhagavAnanA vacananA anuyogane zarU karIe chIe.' jenAthI duniyAnAM duHkhono nAza thAya, ane duniyA vAstavika sukhane pAme evI je vastu hoya, tenuM varNana karavuM e ja amArA mATe hitAvaha che. duniyAnuM duHkha dUra thAya evuM kathana zrI arihaMtadevanA vacana sivAya bIje kayAMya nathI. zrI arihaMta bhagavAna eTale jemanAmAM rAga, dveSa ane mohAdi doSono sarvathA abhAva hoya te ! tAre koNa? taryA hoya te ! pote ja DUbelA hoya te bIjAne zuM tAre ? anuyoganA cAra prakAra: AthI ja TIkAkAra maharSi nizcayapUrvaka kahe che ke bhagavAna zrI arihaMtadevanA upadeza vinA koI paNa AtmA kadI paNa A saMsArasAgarane tarI zake tema nathI. mATe ame zrI arihaMtadevanA vacananA anuyogano prAraMbha karIe chIe. bhagavAna zrI jinezvaradevoe kahelI vastu kahevAya teTalA pramANamAM kahevI, ane devAya teTalA pramANamAM devI. zrI jinezvara bhagavAnanI - anaMta karuNALuM zrI ahaMtu bhagavAnanI vANI, kevaLa jagatanA kalyANa mATe kahevAyelI e pavitra vANI, cAra vibhAgamAM vaheMcAyelI che, e batAvatAM TIkAkAra maharSi pharamAve che ke : ___sa ca caturddhA, tadyathA-dharmakathAnuyogo, gaNitAnuyogo, dravyAnuyogazcaraNa te anuyoga cAra prakArano che ane te cAra prakAra A -1 dharmakathAnuyoga, 2 gaNitAnuyoga, 3dravyAnuyoga ane 4 caraNakaraNAnuyoga: temAM - 1- 'dharmakathAnuyoga uttarAdhyayanAdikaH' zrI uttarAdhyayanasUtra vagere dharmakathAnuyoga che. dharmakathAnuyogamAM vividha kathAo hoya. mahApuruSo je kAryavAhI karI AtmakalyANa sAdhI gayA, temanI tathA hInabhAgya AtmAo ayogya vartanathI AtmAne saMsAramAM rUlAvI gayA temanI kathAo - jemAM dharma pamADavA mATe hoya, te dharmakathAnuyoga! e be prakAranI kathAono hetu e ja ke duniyA pApathI bacI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 30 mokSamArge caDe. dharmakathAo sAMbhaLI pApano tyAga karavAno che, pApamArgathI cheTA rahevAnuM che ane mokSamArganI ArAdhanA karavAnI che. 2- "pitAnuyo: sUryaprajJAji:' zrI sUryaprApti Adi gaNitAnuyogamAM Ave che. gaNitAnuyogamAM sUrya, caMdra, graha, nakSatra tathA tArA Adi padArthonI gaNanA ane dIpa, sAgara, pahADa tathA nadIo vagerenuM kSetra, kSetraphaLa, AdinuM varNana. A badhuM kahevAno hetu paNa e ja ke jIva ATalA ATalA sthAne bhaTakI rahyo che, tyAMthI kvacit AvI sAmagrI pAme che, e sAmagrIne jo hArI gayo to pAcho phera AvAM AvAM sthAnomAM evo rakhaDaze, ke eno patto paNa nahi lAge ! rU-vyAnuyojI: pUrvAna samAviSpa' pUrve ane "sammatitarka Adi dravyAnuyogamAM Ave che. dravyAnuyogamAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pudgalAstikAya ane kAla - A cha dravyonuM svarUpa Ave. Ano paNa hetu e ja ke vastu svarUpathI jANa thaI AtmAne malina thato aTakAvI zakAya. paramazuddha caudapUrvI jevA maharSio paNa potAnA svarUpathI khasI jAya, to teo paNa TheTha nigodamAM paNa cAlyA jAya. mATe AtmAne potAnA svarUpamAM susthira rAkhavo - 4 - 'caraNakaraNAnuyogazcattAcArAdikaH' zrI AcArAMgasUtra Adi caraNakaraNAnuyoga che. caraNakaraNAnuyogamAM caraNasittarI, karaNasittarI, saMyamanA prakAro ane nigraMthanA AcAro vagerenuM varNana Ave. devAdhideva zrI jinezvara bhagavAnanI vANI A rIte cAra vibhAgamAM vaheMcAyelI che. dharmakathAnuyoga Adi cAre anuyogomAM "caraNakaraNAnuyoganI ja pradhAnatA che' - A vAta darzAvavA mATe TIkAkAra maharSi spaSTapaNe lakhe che ke - 'saca pradhAnatamaH, zeSANAM tadarthatvAt, taduktam- 'caraNapaDivattiheDaM jeNiyaretiNNi aNuogatti tathA caraNapaDivattiheuM dhammakahAkAladikkhamAdIyA / davie daMsaNe sohI daMsaNasuddhassa caraNaM tu // 1 // ' gaNadharairapyata eva tasyaiva AdI praNayanamakAri, atastatprati pAdakasyAcArAsyAnuyoga: samArabhyate' Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - 6 cAra anuyogano viveka - 26 - 75 te caraNakaraNAnuyoga pradhAnatama-atizaya zreSTha che, kAraNa ke bAkInA dharmakathAnuyoga, gaNitAnuyoga ane dravyAnuyoga A traNe anuyogo caraNakaraNAnuyogane mATe ja che. AthI ja kahyuM che ke "itara traNe anuyogo caraNa pratipattinA hetuo che, mATe caraNakaraNAnuyoga sarvathI pradhAna che.' tathA "dharmakathA, kAla ane dIkSA vagere caraNapratipattinA ja hetuo che: dravyAnuyoganA sabhAve darzananI zuddhi thAya che ane darzanathI zuddha thayelA AtmAne cAritranI prApti thAya che. A ja kAraNathI zrI gaNadharadevoe paNa caraNakaraNAnuyoganuM ja AdimAM praNayana karyuM che ane e ja kAraNathI caraNakaraNAnuyoganA pratipAdakazrI AcArAMga' nAmanA prathama aMgasUtrano anuyoga ame AraMbhIe chIe. have tame samajI zakyA hazo ke zrI arihaMtadevanA vacanano anuyoga, 1. dharmakathAnuyoga', 2. gaNitAnuyoga, 3. dravyAnuyoga ane 4. caraNakaraNAnuyoga' - A cAra prakAre vaheMcAyelo che ane te cAremAM zreSThatA caraNakaraNAnuyoganI che. mahattA, caraNakaraNAnuyoganI! caraNakaraNAnuyogane bAjue mUkIne bIjA traNe anuyogono upayoga karI zakAya tema che ja nahi. eTale ke "dharmakathAnuyoga, gaNitAnuyoga ane dravyAnuyoga" - A traNe anuyogo caraNanI prAptinA ja hetu tarIke zrI jinezvaradevanA zAsanamAM varNavAyelA che. cAritranI prApti mATe ja dharmakathAnuyogAdi traNe anuyogonI AvazyakatA che. dharmakathAnuyogAdi traNe anuyogo saMsAra ane jIvAdika tattvonA svarUpane samajAvI, AtmakalyANanA ananya sAdhanarUpa saMyamamArga tarapha ja vALavA mATe che. dharmakathAnuyogathI AtmA karaNIya ane akaraNIya AdinA vivekane sahelAIthI samajI zake che. gaNitAnuyoga, lokasvarUpanI bhAvanAmAM ati upayogI che ane dravyAnuyoga, samyakatvanI zuddhinuM parama sAdhana che. e rIte e traNe anuyogo caraNanI prAptimAM ja sahAyaka che. cAritranA virodhI AtmAo zrI jinezvara devanA eka paNa anuyoganA sevaka che, ema mAnI zakAya tema nathI kAraNa ke zrI arihaMtadevanA vacanano eka paNa anuyoga evo nathI, ke je anuyoga AtmAne cAritrano pipAsu na banAve ! zAnanuM phaLa virati che: ane e vAta paNa sAcI che ke jenuM phaLa virati nahi, te jJAna kAmanuM zuM ? phaLa vinAnI vastu kazA ja kAmanI nathI hotI, to pachI viratirUpa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 30 phaLa vinAnuM jJAna paNa zuM kAmanuM ? AthI taddana khulluM ja che ke abhaNa ane bhaNelAnI kAryavAhI ekasarakhI na hoya. thoDuM bhaNelo paNa saMyamI hoya to e mahAjJAnI ane ghaNuM bhaNelo paNa saMyamathI vimukha hoya, to te mahAajJAnI. zAstra eTalA mATe to mithyASTinA jJAnane ajJAna kahyuM che.' jema, sAthI te, ke je sthAne pahoMcADe rakhaDAvI mAre te sAthI zuM kAmano ? ane sTImara te, ke je baMdara para laI jAya. tema jJAna kayuM? - e vicAravAnuM kharuM ke nahi ? vepAra te, ke jemAM kamANI hoya. khyAti te, ke jemAM jyAM jaIe tyAM avizvAsa na thAya. ema ja jJAna paNa te ja, ke je AtmAne sanmArge laI jAya : unmArge laI jAya te jJAna ja nathI. jJAna to pApanI paraMparAthI choDAve. di' Ugye pApanI paraMparAmAM AtmAne joDAve te jJAna na kahevAya. je padgalika padArtho pratyenA mArApaNAne na chUTavA de, te jJAna ke ajJAna ? A ja kAraNe zrutakevalI bhagavAna zrI bhadrabAhasvAmIjIe caraNarahita jJAnIne caMdananA bhArane uThAvanAra rAsabhanI sAthe sarakhAvela che. caMdananA bojAne uThAvanAra rAsabha caMdananI zItalatAno ke sugaMdhIno lAbha laI zakato nathI, te bicAro to mAtra boja ja uThAvanAra che, ane bIjAne laIne na cAlI zake to DaphaNAM khAya. prAyaH e eka ja jAnavara evuM che, ke tenI pAse kAma karAvanAra mAlika paNa tenA khAnapAnanI ciMtA na kare ane kare to paNa najIvI ja. bicArI e jAta mUrkha paNa bhayaMkara hoya che : kAraNa ke enI ajJAnatA ajaba hoya che. cAra maNanA bojAne laIne sIdhA nahi cAlanAra tenI upara teno mAlika thoDIkavAra caDI bese ane pachI UtarI jAya eTale te sIdho cAle ane ema mAne ke "hAza ! bojo UtarI gayo." AvA ajJAna jevA rAsabhanI sAthe cAritrahIna jJAnInI sarakhAmaNI karI caudapUrvadhara bhagavAna zrI bhadrabAhasvAmIjI pharamAve che ke saMyamathI, viratithI, cAritrathI ane AcArathI hIna evo jJAnI, rAsabhanI jema mAtra bhArano ja bhAgIdAra thAya che, paNa sadgatino bhAgIdAra thato nathI. jJAnanuM phaLa "pApathI pAchA pharavuM' e che. e dazA na Ave to e jJAna, e jJAna nathI paNa ajJAna che. traNe anuyogomAMthI levAnuM zuM? caraNakaraNAnuyogane pAmavA, enI ArAdhanAmAM AtmAne lIna karavA, pravINa banAvavA mATe prathamanA traNa anuyoga! - eTale ke caraNanI prAptimAM te anuyogo sAdhana che paNa e sAdhanono upayoga sIdho thavo joIe. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 - 6 : cAra anuyogano viveka - 26 - dharmakathAnuyogamAM vAta to badhI Ave. 'bhagavAna zrI zAMtinAtha svAmI, zrI kuMthunAthasvAmI ane zrI aranAthasvAmIe cakravartIpaNuM bhogavyuM : bhagavAna zrI mahAvIradeva vagerenA AtmAoe pUrvabhavamAM ghaNuMye karyuM. raMgarAga paNa karyA, usUtrabhASaNa paNa karyuM, saMyamane AvuM paNa mUkyuM, niyANuM paNa karyuM, heya padArthonI sevA paNa karI, rAjaRddhi paNa bhogavI, badhuM karyuM - AvI AvI vAto sAMbhaLI koI kahe ke "zrI tIrthakaroe paNa cakravartIpaNuM bhogavyuM ane bhagavAna zrI mahAvIradevanA AtmAe pUrvabhavomAM utsutrabhASaNa Adi karyuM, to ApaNe paNa cakravartItvAdine bhogavavAnI icchA karIe ke vartamAna viSayone bhogavIe, tathA utsutrabhASaNa Adi ApaNAthI paNa thaI jAya temAM harakata zuM?" - ema kahI potAnAM pApakarmano bacAva kare ane heyane upAdeya koTimAM samaje-samajAve, e dharmakathAnuyogano sadupayoga ke durupayoga ? zAstra kahe che ke dharmakathA jo kahenArane kahetAM na AvaDe, sAMbhaLanAra sAMbhaLI na jANe, tathA eno sadupayoga na kare, to e dharmakathA e ja vikathA : kahone ke e ja pApakathA bane. jyAre e vAta Ave ke "bhagavAnanA jIve AjJA na paLAI e khAtara dvArapALanA kAnamAM paNa tapAveluM zIzuM reDAvyuM" tyAre zo vicAra karavAno ? e ja ke "madanA AvezamAM AvI e karyuM to kharuM, paNa karmabaMdha evo thayo, ke ene laIne zrI tIrthakaranA bhAvamAM paNa kAnamAM khIlA ThokAyA." "bhagavAne niyANuM karIne baLa mAgyuM ke nahi ?" - A vAta che, e jJAnI ke ajJAnI ? sAthe sAthe e kAM na vicAre ke "e baLa mAgavAnA yoge bhagavAnanA AtmAnI paNa hAlata zI thaI ? baLa to maLyuM paNa te pAmIne sAtamI narake gayA." je saMyama AtmAne tAranAra hatuM, muktipade pahoMcADanAra hatuM, te saMyamanA yoge zuM thayuM ? zAstra kahe che ke je vAto, jJAnI puruSoe kahelI vidhine puSTa kare te upAya ane bAkInI joya tathA heya ! kathAmAM be bAbatonuM varNana jovA maLe. eka to Rddhisiddhi pAmIne ene tajIne muktie gayA temanuM ane ghora pApAtmAo manuSyapaNAne veDaphI saMsAramAM rUlI gayA temanuM : temaja puNyavAna AtmA paNa maLelI sAmagrImAM mUMjhAI mAnavajIvana hArI gayA, enuM paNa varNana Ave che. A badhAmAM irAdo e ja ke sAmagrI maLI hoya to temAM lIna na thavuM paNa enA tyAga tarapha vaLavuM. mahApuruSo paNa sAMsArika padArthonI, sukhasAhyabInI lInatA choDI saMyamamArge Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 3 gayA to ja kalyANa sAdhI gayA. dharmakathAonA e hetuo paDatA mUkI, rAjArANI ane zRMgArAdi rasanI vAtacItamAM ja paDI janArA, e tAraka anuyoganA yoge paNa saMsAramAM rUlI jAya emAM Azcarya zuM che? AnaMda kAmadeva pAse parigraha keTalo? ApaNI pAse zuM che?" ema kahIne jeo AnaMda kAmadeva jevA banavuM hoya to jamInadAra bano, haLa rAkho, gADuM rAkho, gokuLa vasAve, game te rIte paNa zrImaMta thAo' - A pramANe kahe che, teo khare ja mahA ajJAnI che. jeonA haiyAmAM AvI malina bhAvanAo ane AvA malina vicAro cAlatA hoya, teono bhagavAna zrI mahAvIradevanA AgamanI sAthe meLa maLe zI rIte ? zrI AnaMda ke zrI kAmadeva zrAvakanI e nAmanA, gokuLonA yoge ke jamIna AdinA yoge thaI hatI ema ? zAsanane pAmyA pahelAM paNa e Rddhisiddhi to hatI, paNa zrAvaka tarIkenI nAmanA kyAre thaI ? e kadI paNa e ajJAnIoe vicAryuM che? zAsana pAmyA pachI Rddhisiddhi ochI karI ke vadhArI ? e jANyuM che? jo na joyuM hoya to ajJAna pralApo karI jagatane ThagavAnuM ane unmArge doravAnuM kAma baMdha karavuM joIe. bhagavAna zrI mahAvIradeva maLyA, te tArakanI vANI sAMbhaLI ane jacI, tathA mArga rucyo ke tarata ja te puNyapuruSoe to samyakatva mULa bAra vratano svIkAra karyo ane dhasyA AvatA mohamaya lakSmI AdinA pUrane rokI dIdhuM, tathA vicAryuM ke have vadhu to nahi ja ! te puNyapuruSo zrAvaka kayAre kahevAyA ? tyAre ja ke jyAre zrI jinezvaradevanI AjJAno svIkAra karI jIvanane maryAdita banAvyuM. zrI jinezvaradevanA sahavAsamAM AvavA pUrve to teone paNa AzAno ane icchAno pAra nahoto, paNa prabhunA zAsanane pAmI vratadhArI thayA pachI to dhIme dhIme evA banI gayA ke agiyAra pratimA vahana karI ane kuTuMbanA pAlaka putra upara bojo mUkI, gharanA kArabhAramAMthI pote mukta thaI gayA. pauSadha paNa evo karatA ke temAM aMgIkAra karela dhyAnamAMthI devatAnA bhayaMkara upasargo chatAM paNa calAyamAna nahotA thatA. gRhasthapaNAmAM avadhijJAna paNa meLavyuM. A badhuM konA yoge ? e vicAro ! paNa bhavAbhinaMdI AtmAone badhuM adhUruM ja levuM hoya tyAM zuM thAya ? Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 - 6 : cAra anuyogano viveka - 26 - - 79 zrI zAlibhadranI kathAmAMthI navANuM peTIo yAda rahe, paNa e navANuM peTIno dhaNI "svAmI "zabdathI virAga pAmI saMyama laI le che, e yAda na rahe e kaI dazA ? navANuM peTInI sAhyabIvALA puNyapuruSe trikALapUjA kadI choDI che? A zAsanamAM zrImaMtoe saMpatti pAmyA chatAM temAM mUMjhAIne dharmakriyA choDI nathI, tema ja daridrAvasthAmAM paNa dharmAtmAoe dharmakriyA tyajI nathI. zrImaMte lakSmImAM mUMjhAyA vinA ane hIna avasthAvALAe tenI darakAra karyA vinA dharmakriyA cAlu rAkhI che. dravyAnuyogamAM paNa jIva ane ajIvanI khAlI vAto karavA mAtrathI kalyANa thaI zakatuM nathI. peTa ke pratiSThA khAtara evI vAto karanArA to ghaNA che, paraMtu emanA hRdayamAM enuM rahasya na jacavAnA kAraNe evAo Aje prabhu mahAvIra ane jaina nAmano paNa durupayoga nathI karI rahyA zuM? gaNitAnuyoganI paNa khAlI vAto karavAthI kalyANa na thaI zake. AthI spaSTa che ke traNe anuyogano hetu jagatanA AtmAone mithyAtvAdikathI bacAvI, samyaktAdika pamADI, kalyANakArI cAritranA mArge caDAvI, muktie pahoMcADavAno che. eTale traNe anuyoganA abhyAsIe levAnuM to cAritra ja che. cAritranA svIkAra vinA e traNanI saphaLatA prApta thavI zakya nathI. je AtmA pApathI kaMpato rahe che, te ja AtmA sAco jJAnI che ane je AtmAne hiMsAdika pApathI Dara nathI, te AtmA game tevo vidvAna hovA chatAM paNa prabhuzAsanamAM ajJAnI tarIke ja oLakhAya che. tenA jJAnanI mokSanA ja eka dhyeyavALA zrI jinezvaradevanA zAsanamAM kANI koDI jeTalI paNa kiMmata nathI. je jJAnI gaNAto AtmA pApano bhIru na hoya, pApane pApa tarIke mAnanAra na hoya, ane pApanI pApa tarIke avagaNanA na karato hoya, te jagatane AzIrvAdarUpa thaI zake tema nathI ja. A ja kAraNe cAra anuyogamAM sAdhya anuyoga tarIke caraNakaraNAnuyoga gaNAya che. AkhI dvAdazAMgInuM dhyeya ja e eka ja che. dharma pAse magAya zuM? dharma, arthanA arthane artha Ape, kAmanA arthIne kAma Ape, putranA arthIne putra Ape, rAjyanA arthIne rAjya Ape, svarganA arthane svarga Ape tathA apavarga Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno (mokSa)nA arthIne mokSa paNa Ape. dharma to mAgo te Ape, paNa bheda eTalo ke mokSanA arthIne badhuM Ape ane putrAdika AdinA arthIne te te ApIne dUra thaI jAya : tene choDI de. mATe arthIpaNuM kevuM rAkhavuM-teya vicAraNIya che. 80 dharma to putra paNa Ape, kAma paNa Ape, rAjya paNa Ape, svarga paNa Ape ane mokSa paNa Ape. je bhAvanAe karo te Ape, - mATe 'artha kAmanI kAmanAe paNa dharma karo !' ema kahevAya ? ema kahenArane to mithyAtva lAge ane sAMbhaLanAra paNa mithyAtva pAme ! ema kahevAthI mithyAtvanI vRddhi sivAya bIjuM pariNAma Ave paNa zuM ? dharma Ape badhuM, paNa heyamAM upAdeya buddhi Ave to mithyAtva lAge. mATe mAgaNI to mokSanI ja hovI joIe H mukti na maLe tyAM sudhI bIjI vastuo maLe te vAta judI. bIja vAvatI vakhate kheDUtane icchA to anAjanI ja hoya, ghAsanI icchA to na ja hoya : ghAsa thAya te paNa Dhora mATe, gharamAM Dhora hoya eTalA pUratuM rAkhI bAkInuM vecI enA paisAthI pAchuM anAja lAve ne vAve. tevI ja rIte mokSa mATe samajavAnuM che. Aja to koI sthiti ja judI che. je icchA hovI joIe, tene to khUNe ja rAkhI mukAya che ne na icchavA yogya cIjomAM rAcyAmAcyA rahevAya che. annanA abhAve jhera na levAya : jJAnanuM phaLa virati. je jJAnathI, viratinAM pariNAma na pragaTe - virati tarapha sadbhAva na jAge, - virati pratye ruci na thAya, te jJAnano lAbha zo ? rAsabha upara caMdananA bojAnI jema bojArUpa evuM jJAna prazaMsA yogya nahi. jenI prazaMsA na ghaTe, teno pracAra paNa na thAya. eka paNa bALaka ajJAnI rahe evI icchA hovI na ghaTe, paNa jo mithyAjJAnarUpa jJAna maLatuM hoya to bahetara che ke evA jJAnano abhAva rahe. 356 anAja na maLe to dhIraja rAkhavI e ThIka, paNa jhera khAvAnI ghelachA to na ja thavI joIe. bhUkhathI maranArane jhera khAIne maranAra jeTalI takalIpha na paDe ! anAja mATe udyama te suudyama, paNa anAjanA abhAve jhera meLavavAno ughama te kevo ? jJAna iSTa paNa ajJAna ke mithyAjJAna to nahi ja. jhera prasaryA bAda prAyaH samAdhi paNa cAlI jAya. koI ema kahe ke 'mArI pAse anAja nathI to jhera ApuM chuM !' to ? koI kahe ke - 'A bhUkhe mare che mATe jhera ApI pUro karuM chuM' -to ? ema kahevuM joIe ke 'bhAI ! tArAmAM tAkAta hoya to anAja Apa, mArAmAM tAkAta Avaze tyAre huM ApIza, ane na apAya to bhAvi ! Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 - 6 : cAra anuyogano viveka - 26 - 81 paNa jhera to na ja apAya'. jherane jhera samajAvAya, pariNAma batAvAya, chatAM na samaje to e kadAgrahI kharo ke nahi ? kALuM dekhAya chatAM dhoLuM ja kahe eno zo upAya ? kazo ja nahi. koIne jivADI na zakAya mATe koI ema kahe ke "A ribAya che mATe gaLuM dAbI mArI nAkhavA de-to ? Ano uttara e ja ke ajJAnanA vilAsa karavA rahevA do. tArAthI koIne bacAvAya to bacAva, paNa na bacAvAya to mAravAnA prayatno karavAnuM rahevA de !" kharekhara je jJAna, je sAhyabI vagere sanmArge na laI jAya, sanmArge na laI jAya to to ThIka, paNa UlaTuM unmArge ja laI jAya, to e jJAna ane e sAhyabI hAnikartA che. vaidya Ave ane tene daradI na bace evo dekhAya to te ema ja kahe ke "vyAdhi asAdhya che. mArI pAse auSadha nathI, mATe jIve tyAM sudhI sAcavo !' paNa ema to na ja kahe ke "Ane pUro karo !" kAraNa ke, ema kahevuM e dharma nathI. kharekhara to ene jIvavAnI sAmagrI apAya teTalI ApavI te dharma, paNa jIvana bacAvavA yogya sAmagrI ApavAnI tAkAta na hoya, to nAza thAya tevI vastu devI e kAMI dharma nathI. e dazAmAM to chevaTe-namo arihaMtANaM' kahevAnuM hoya, ane jema samAdhi thAya tema AcaravAnuM hoya, paNa dAbI devAno vicAra sarakho paNa na thAya. evo daradI kalAka rahe ke vadhAre rahe, dasa divasa rahe ke paMdara divasa paNa rahe, jeTalo vakhata rahe, teTalo vakhata zrI navakAra devAya, tene samAdhi maLe tevA upAyo amalamAM mukAya, paNa tevA daradInuM gaLuM to na ja dAbI devAya. asAdhya vyAdhivALA daradIne ema mArI nAkhavAnuM nakkI thAya, to to jIvI zake evA ghaNA roja marI jAya. hajAro roja mare evI sthitimAMthI, zrI navakAra devAI cUkelA evA to kaMI sAjA thayA ane haratA pharatA thayA che, ane evA thayA ke pahelAM adharmI hatA te dharmAtmA thayA, anAcArI hatA te sadAcArI thayA, paNa hatA te dAtAra thayA, khAnArA hatA te tapasvI thayA. jo gaLuM dAbI devAno ja kAyado hota to zuM thAta ? kAyama roja seMkaDo hajAro jIvonI jIvanadorI toDI nAkhavAmAM AvatA ane enI samAdhi lUMTI enA AtmAnuM nikaMdana vALavAmAM Avata. zAstra kahe che ke, tamArAthI bacAvAya to bacAvo, thAya eTalA sArA karavAnA upAyo karo, paNa khoTA upAyo to na ja karo, ke jethI sva-parano saMsAra vadhe. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7H AtmAne sabaLa banAvo ! 27 * lokaherIne choDo ! * prApti karatAM TakAvA muzkela ! AtmAnI kaMgaLa hAlata zAthI che ? * AtmatattvanI jijJAsA pedA karo ! * mAruM zuM ? - e vicAro ! * zakti, AtmAnI vadhAre ke jaDanI ? * maharSi kuragaDunuM dRSTAMta : * udyama pahelo ke bhAgye paheluM ? * zaktino atireka paNa na hoya : * mAruM zuM? e vicAro ! - bhakti karatAM AzAtanAthI baco ! * zrI neminAtha svAmI ane zrI kRSNa ! * jJAna, AraMbhathI bacavA mATe meLavo ! * zeThanA cha putronuM dAMta : viSayaH upadezanI prApti karyA bAda teno TakAva kaI rIrta karavo? . zrI arihaMtono upadeza ja heyopAdeyanA jJAnamAM kAraNa bane e jaNAvyA bAda pravacanakArazrIjI lokaherIno tyAga karavAnuM ahIM jaNAvI rahyA che, kema ke lokaherInA tyAga vinA vastu hAthamAM Ave nahi. AvelI Take nahi. e mATe AkhI duniyAne bhUlIne AtmahattvanI ja jijJAsA pragaTa karavI jarUrI che. satata AtmatattvanuM ciMtana hovuM anivArya che. "huM koNa ane mAruM zuM ?" A vicAra AtmatatvanI oLakha karAve che. dabAyelo AtmA zakti na pragaTAvI zake. jaDanI gulAmIthI bahAra AvIe to ja e zakya bane. svahita sAdhaka pabaratharAjA, kuragaDumuni, AryasuhastisUrijI ane samrATa saMprati, kArtika zeTha jevAnAM dRSTAMtono upayoga karI vastune khUba sarasa khIlavI che. sAthe zrI neminAtha - zrIkRSNano prasaMga ane zeThanA cha dIkarAnI vAta dvArA paNa cAlu viSaya spaSTa karyo che. muvAkyAtRta 0 AtmA lokarImAM paDyo, to tenAmAMthI zAsana gayuM ja samajo ! 0 lokathI chUTavA mATe zAsananI jarUra. * duniyAnA padArtho meLavavAnI icchA, e ArtadhyAna ane maLelI vastune TakAvI rAkhavAnI icchA e raudradhyAna ! * tame jyAM beThA cho tyAM duHkha ja che, saMsAra duHkhamaya che - e samajo ! * je AtmA jaDane para mAne, ane pote jAgrata thaI jAya, to jaDato enI AgaLa zaktihIna ja che. * zrI jinezvaradevanI AjJArUpI lagAma nAMkho, to mana, vacana ane kAyA dhAro te kAma Ape, lagAma gaI ke hAni kare. mana vaza karavA mATe vacana ane kAyA pahelAM vaza karavA joIe. * udyamano artha doDAdoDa karavI te nahi, paNa AtmAnI jAgRti vizeSa, karma khaseDavAno udyama te AtmAno udyama. * zAsananI rakSA mATe paNa sAmarthya jovuM sAmarthya gopave teya virAdhaka ane sAmarthya vinA kUdavA jAya teya virAdhaka. jIvAdinuM jJAna paNa AraMbhanA akhatarA mATe nahi, paNa AraMbhathI bacavA mATe, * saMsAranI pipAsA ghaTI hoya to zAstra vAMcajo, nahi to AghA rahejo. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7: AtmAne sabaLa banAvo ! lokaherIne choDo ! TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrIzvarajI zrI AcArAMga sUtranI pIThikA karatAM ema pharamAvI gayA ke, rAga, dveSa ane mohathI parAbhava pAmelA ane eTalA mATe zArIrika ane mAnasika aneka prakAranAM ati kaTuka duHkhothI pIDAtAM evAM saghaLAM saMsArI prANIoe duHkhane ane e duHkhomAM hetubhUta rAga, dveSa ane mohane dUra karavA mATe, heya eTale tajavA yogya padArtho ane upAdeya eTale AdaravA yogya padArthonA parijJAna mATe prayatna karavo joIe. jyAM sudhI AtmA heyane heya tarIke na samaje, tyAM sudhI eno rAga, dveSa ane moha ghaTavAno nathI ane e na ghaTe tyAM sudhI game tevI sukhanI icchA hoya, paNa te pAra paDavAnI ja nathI. heya ane upAdeya padArthonA parijJAnano prayatna karavA mATe viziSTa viveka joIe, ane evo viziSTa viveka pAmavA mATe Apta puruSanI dezanA joIe. Apta che, ke jenAmAM rAga, dveSa ane mohano sarvathA abhAva hoya. ApaNe koI vyaktinI pAchaLa baMdhAyelA nathI. nAmathI cAhe te hoya, paNa je hoya te bhagavAnate ahaMtu joIe : jenAmAM rAga, dveSa ane moha sarvathA na hoya, tevA koI paNa hoya!-nAmanI ja jarUra nathI. zA mATe ? annapaNuM che mATe ! zrI RSabhadevasvAmIne paNa mAnIe ane zrI mahAvIrasvAmIjIne paNa mAnIe. zAthI ? teomAM arihaMtapaNuM hatuM mATe, ATalI vAta jenA aMtaramAM nakkI thaI jAya, te kadI paNa bhUlo na paDe ane muMjhAya nahi : kAraNa ke tene to zrI arihaMtadevanuM vacana zirasAvaMgha che. e to ema ja mAne ke jenAmAM rAga, dveSa ane moha nathI, e kadI asatya kahe ja nahi. jenA hRdayamAM AvuM pavitra jainazAsana UtarI jAya, te AtmA duniyAnA chaLathI chaLAya nahi, duniyAnI dhAMdhalathI gabharAya nahi ? kAraNa ke tene lokacrInI paravA nathI hotI. bAkI e vAta kharI che ke, jo A AtmA lokaDerImAM paDyo, to to tenAmAMthI zAsana gayuM ja samajo ane hRdayathI zAsana gayuM eTale mAno ke AtmAno adha:pAta thayo. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 380 jeNe zrI jainazAsana pAmavuM hoya ane pAmIne pALavuM hoya, teNe lokanI ayogya paraMparA, lokanI dharmanAzaka vAto ane lokanI ahitakara praNAlikAone tajavI ja joIe na jAya to A pariNAma pamAya nahi, eTale ke zAsana pAmI zakAya nahi ane kadAca puNyayoge zAsana maLI jAya to paNa ArAdhI na zakAya. A ja kAraNe mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA zrI sImaMdharasvAmInA stavanamAM zrI sImaMdharasvAmInI stavanA karatAM lakhe che ke 'tuja vacanarAga sukha AgaLa, navi gaNuM sura-nara zarma re; koDI jo kapaTa koI dAkhave, navi tajuM to e tuja dharma re? svAmI sImaMdhara tuM jayo " "he zrI sImaMdhara svAminuM! tuM hamezAM jayavaMta cho. tArA vacananA rAgarUpa sukhanI AgaLa huM devatAonA ke manuSyonA sukhane gaNato nathI. jo koI koTi kapaTa batAve to paNa huM tArA dharmane to na ja tAjuM.' pUrvanA AtmAoe je ArAdhanA karI te te badhI AvI zraddhAnA baLathI ja. e AtmAone lokanI bhAvanA Takkara mArI zakatI nahotI. emane evA prasaMge lokadazAmAM mUMjhavaNa thatI nahotI. ApaNane zrI jinezvaradevanA zAsananI jarUra hoya, to zA mATe ? lokathI chUTavA mATe ! lokathI chUTavA mATe zAsananI jarUra, ane lokane vaLagavA javuM e kema bane ? lokaherInI bhAvanA na khase, tyAM sudhI zrI jinezvaradevanAM vacanomAM vasavaso pedA thayA kare, kAraNa ke lokaherImAM paDelAnuM kathana, rItabhAta ane samyakta vagere badhuM ja nyAruM : ane loka karI chUTe to badhI ja vAsanAo kharI paDe, eTale te pachInuM kathana, rItabhAta ane samyakta vagere paNa nyAruM. potAnA manAtAmAM paNa jenAmAM ayogyatA dekhAya, teno tyAga karavAnuM jJAnI kahe che, to lokanI to zI vAta ? paNa anAdi kALanI gADha vAsanA che, gADha paricaye, eTale A vAta ekadama kema pariNAma pAme ? pAme ene dhanyavAda. A pAmavA mATe heya, ane upAya padArthonA parijJAnanI jarUra, te mATe viziSTa vivekanI jarUra ane evA viveka mATe zrI vItarAgadevanA upadezanI jarUra. ApaNI mati keTalI ? jeTalI mati Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 : AtmAne sabaLa banAvo ! - 27 teTalo ja vicAra Ave. ApaNe rAgamAM che. paNa ochA nathI, dveSamAM paNa adhUrA nathI ane mohamAM paNa pUrA chIe. ApaNAmAM A traNe doSo pUrajozamAM khIlelA che, eTale emAMthI vicAra kayA Ave ? e vicAra mujaba cAlavAnuM nakkI karIe, to kyAM jaI UbhA rahIe ? -e khUba vicAro ! eno barAbara vicAra karI - 'jIvanazuddhi ane pariNAme AtmAnI sAcI mukti mATe zrI vItarAgadevanI AjJAono sAco prema keLavyA sivAya chUTako ja nathI.' - A bhAvanAne akhaMDita TakAvI rAkhavI hoya, to lokanI saghaLI vAsanAone khaseDavAno nizcaya karavo ja paDaze. 361 prApti karatAM TakAva muzkela ! samyagdarzananI prApti karatAM teno TakAva ghaNo kaThina che. vyavahAramAM paNa juo ke lakSmI na maLI hoya tyAM sudhI to jyAM tyAM khAvuM, oTale paDI rahevuM, -e badhuM pAlave, paNa lakSmI AvI eTale e nahi pAlave. prApti karatAM rakSaNa bahu kaThina che. duniyAnA padArtho meLavavAnI icchA, e ArtadhyAna ane maLelI vastune TakAvI rAkhavAnI icchA e raudradhyAna ! bhikhArIne bhIkha na maLe tyAM sudhI to mAgavAnI icchA thAya, paNa maLI jAya eTale ke ThIkarAmAM paDe, te pachI koI levA Ave to mA2vAnI icchA thAya. e ThIkaruM khAlI hoya tyAM sudhI ThIkaruM khAlI che eTaluM ja, paNa ThIkarAmAM paDyA pachI to koI sAmethI amatho Ave, to paNa levA Avato mAnIne jUThuM bolavAnI ane tethI paNa na bacAya to AvanArane mAravAnI paNa bhAvanA thAya. A badhI vastuo phoDa pADIne samajAvavAnuM kAraNa e ja che ke duniyAnA padArtho je maLyA hoya teno tyAga karo ane Asakti AdinA yoge tyAga na karI zakatA ho, to paNa emAM mUMjhAI na jAo. mUMjhAI jAo to AtmAnA guNo dabAI jAya. 85 samyagdarzana maLI gayA pachI ene sAcavavuM ja hoya, to lokavAsanAothI jarUra aLagA banavuM ja joIe. tyAM 'zuM karIe ?-zuM karIe ?' ema bolAya eno artha e ke je samyagdarzana maLeluM che tenI kiMmata samajAI nathI. duniyAdArIno padArtha ke mAla jatI vakhate 'zuM karIe ?' ema thAya che ? cAle tyAM sudhI to nahi ja thAya. na chUTake chevaTe sAcavI na zakAya, tyAre 'zuM karIe ?' - ema thAya e vAta judI che, paNa tyAM paNa 'zuM karIe ?' -ema kahetAM nava neje pANI Utare. e 'zuM karIe ?' zabda jorathI na nIkaLe. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 382 aMdara aMdara ja dabAI jAya. e "zuM karIe" zabda nIkaLavA pahelAM to AMkhamAMthI AMsuonI dhArAo cAle, mUrchA Ave, cakkara Ave ane badhuMye thAya ane ahIM roja "zuM karIe ?' e ja eka zabda ane te paNa ThaMDe kaleje ja, e zAthI? vastunI kiMmata samajAI nathI ane lokaherI nathI chUTI ethI. lokaherInI bhAvanA AtmAnA sarva guNo upara AkramaNa kare che. tethI jJAnInI sevApUjAnI vAstavikatA duSkara che ? enI kiMmata na lAge tyAM sudhI bhale e kriyAo sahelI lAge. samyagdarzana, jJAna, ane cAritranI kiMmata vadhe ke tamArI sAhyabInI ? jarA AtmAne pUchajo, ghera jaI vicAra karajo. kahone ke moMDhe kahIe kharuM ke bhagavAne kahyuM te kharuM, guru kahe che te kharuM, paNa- A "paNa" to moTo pahADa che. e UMcakAya nahi, khaseDAya nahi : paNa tame jo lokavAsanAthI AghA khasI jAo, to te pahADa to ekadama khasI jAya. jainazAsana jevuM UMcI koTinuM madhyasthapaNuM, jainazAsana jevI mAnyatA bIje che kyAM ? zrI jainazAsane tamArA khAvA-pIvA-paheravA-oDhavA vagere badhA ja upara cokI mUkI che, kAraNa ke hiMsAmAM beThelAo vadhu hiMsaka na bane e bhAvanA che. bhakSya ane abhakSyanA khUba bhedo pADI varNana karavAno hetu e ja ke je badhA hiMsAmAM to rahelA ja che, te vadhu hiMsAmAM phasI na jAya. AvI tamArI ciMtA koNa kare ? savArathI UTho tyArathI rAtre sUI jAo, tyAM sudhInI tamArI badhI kAryavAhInI phIkara A zAsana rAkhe che. e kAryavAhInA yoge vadhu pApamAM na phasAo, e ja A pavitra zAsananI bhAvanA che. duniyAnA pApamAM, duniyAnA raMgarAgamAM levAo nahi, e mATe A badhuM phoDa pADIne jainazAsana samajAvavAnI mahenata kare che ! AtmAnI kaMgALa hAlata zAthI che? jIva ane ajIva-e be tattvo upara AkhI dvAdazAMgI racAI ane ene ja judAM judAM rUpaka apAyAM. zAthI ? anaMtajJAnavALo AtmA, anAdithI jaDanA saMsargathI lepAyelo che te AtmA, anaMtajJAnInA vacananA yoge jaDanA saMsargathI chUTe ethI ! jaDanA saMsargathI AtmAnI zI dazA thaI che te vicAro ! je AtmAne koI paNa cIja halAvI na zake evo anaMta sAmarthyavAna AtmA, tucchamAM tuccha vastunI pAchaLa kaMgALanI jema bhamI rahyo che, bhaTakI rahyo che, e konA prabhAve ? uttaramAM kahevuM ja joIe ke e prabhAva pudgalanI AdhInatAno Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 -7 : AtmAne sabaLa banAvo ! -27 - 87 ja! pudgalonI AdhInatAthI AtmAne choDAvavA mATe ja A badhI mahenata che. je enAthI na choDAvatA hoya, te tIrthakara, guru ke dharma na joIe : paNa A joIe che enuM e ja kAraNa che ke A tattvatrayI pudgalanI AdhInatAthI choDAvanAra che. anaMta zaktinA AtmAnI Aje kaI dazA che ? jyAM tyAM bhIkha mAgato phare, jenI tenI dADhImAM hAtha ghAlato phare, ane AnA vinA na cAle, AnA vinA na cAle' - ema karyA kare ! - A dazA zAthI ? kone laIne A kaMgAliyata? kahevuM ja joIe ke e saghaLuM pudgalonI parAdhInatAne laIne ja! "duniyAnA prANIne paudgalika padArthonI prAptimAM apUrva AnaMda Ave che, navI cIja maLe to AnaMdano pAra nathI raheto' - AmAM anAdithI jaDano saMyoga e ja hetu che. have enI dRSTi ane jJAnInI dRSTino meLa kyAM maLe ? khUba vicAra karo. A vicAra vakhate sArI AkhI duniyAne bhUlI jAo. AtmAnI ratnatrayI kema vikAsa pAme ? AtmAnA svarUpane AcchAdita karatAM paranAM AkramaNo kema khasI jAya ? - e vicAro to samyagdarzana, jJAna ane cAritra doDatAM Ave. paNa tyAMthI tame paravAryA ho tyAre ne ! hRdayathI lokavAsanAonI apekSA khase to ne ! jainazAsanane pAmyA bAda AvI hAlata zobhatI nathI. jo te chatAM A sthiti cAlu hoya, to samajavuM joIe ke jevo joIe tevo anurAga thayo nathI. ApaNe AcArAMga vAMcavuM che, emAMye chaThuM "dhUta' nAmanuM adhyayana vAMcavuM che. dhUnana eTale mULamAMthI halAvavAnI kriyA - mULamAM pesIne je je doSonI saMbhAvanA hoya, tene pakaDI pakaDIne halAvavAnI kriyA. dukAnamAM pAtharelI jAjama uparanI dhULa zI rIte khaMkhero ? cAre khUNethI upADI, lAkaDIthI jhApaTo to khaMkherAyane ! AtmA upara maLa keTalo che ? AtmAnA asaMkhya pradeza, enA eka eka pradeza para anaMtakarmanA aNuo lAgelA che, ene laIne AtmAnI saghaLI zaktio eTalI badhI buThThI banI che, ke satya vastu dhyAna upara Ave ja nahi, Ave to levAnuM kauvata nahi, levAya to sAcavavAnI tAkAta nahi ane hAthamAMthI sarI jAya to zoka paNa nahi. paulika padArthanI prAptimAM je AnaMda ane enA nAzamAM je zoka, tevo ahIM kadI anubhavyo che ? pAMca-pacAsa lAkha rUpiyA Ave, baMgalA bagIcA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 30 bane, saMtAna pedA thAya, tyAre tame kaI rIte nIkaLo? ane e badhuM jAya tyAre kevI rIte nIkaLo? evo AnaMda ke zoka ahIM kadI prApta thayo? haju to vastu UtaratI ja nathI. kharekhara, jo vicArazo to samajAze ke je rIte vastu maLavI joIe ane pariNAma pAmavI joIe, te rIte maLI nathI ane pariNAma pAmI nathI. AtmatatvanI jijJAsA pedA karo! saMyoga tamane badhA maLyA che. puNyavAna evA ke deza paNa majAno maLyo che, dharmanI vAta ThAma ThAma hoya : sAco ke khoTo, pUro ke adhUro, te game tema, paNa dharmano dhvani to ThAmaThAma nIkaLe evo deza maLyo. Aryadezano artha e ke jyAM tyAM dharmanI vAto cAle temAM paNa AryajAti, AryakuLa, temAM paNa zrAvaka kuLa ane temAMya bhagavAna zrI mahAvIradevanuM zAsana che tyAM : vaLI zrI jinamaMdira, nigraMtha guruo, ane dharmanI sAmagrI che tyAM kaho zI kamInA che ? badhuMya che. sthaLa, kALa, sAmagrI badhuMya majAnuM che, tyAre nathI zuM? jijJAsA ! kadI e bhAvanA thaI ke A AtmAnI vAto sArI rIte samajuM? duniyAnI to vAto bahu samajyo. A vAto eka-be kalAkamAM samajAI jAya tema na mAnatA. ThIka che, chAyA paDe ane ullAsa jAge, to kSayopazama AdithI samajAI ke pamAI jAya eno niSedha nathI. ane, pA kalAkamAM pamAya eno paNa inkAra nathI, paNa "be kalAkamAM sAMbhaLIne ja mAtra cAlyA javAthI, ane sAMbhaLeluM ahIM ja mUkI javAthI pamAya,' - ema to mAnazo ja nahi. mAno ke kaMIka hRdayamAM rahe, paNa ahIMthI gayA bAda zuM samajyA enuM manana, enI vicAraNA na thAya to? zuM meLavyuM ke zuM maLyuM - eno vicAra na thAya, to dharma aMtaramAM praveze zI rIte ? dharmane pravezavAnAM dvAra baMdha che, kAraNa pAMca iMdriyo ane mane potAnuM ja kAma karavAmAM rokAyela che. gharanA mANaso paNa judA judA kAma mATe taiyAra che. A lAvavAnuM ane A karavAnuM - e badhuM ghera jAo eTale taiyAra. kAnane priya sAMbhaLavAnuM kaMI hoya, to tarata tyAM kAna ghasaDAI jAya. rUpAdi jovAnuM hoya to mIMcAyelI AMkho tarata pahoLI thAya. A badhI kAryavAhI karmarAjAnI che. lokavAsanA ane viSayatRSNAne laIne e sthiti che ke dharmanI vAta - AtmAnA hitanI vAtane aMdara pesavAnI jagyA nathI. e jagyA karavA mATe paheluM ja jJAnI kahe che ke, tame jyAM beThA cho, tyAM duHkha ja che, saMsAra duHkhamaya Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :5 985 -7: AtmAne sabaLa banAvo ! - 27 - 89 che, - e samajo beThA cho, tyAMnuM svarUpa nahi samajAya, tyAM sudhI asara nahi thAya. jJAnInAM AvAM vacano sAme kayo AtmA Takkara jhIlaze ? emAM zaMkA hoya ane koI saMsAramAM sukha batAve, to jJAnIne e paNa Agraha nathI, paNa jJAnIe potAnI anaMtajJAnarUpa dRSTithI nihALyuM, khUba joyuM ke AtmAne je sukhanI AvazyakatA che, te sukha saMsAramAM koI paNa jagyAe dRSTimAM AvatuM nathI. mATe to jJAnIe kahyuM ke saMsAra duHkhamaya che, duHkhaphalaka eTale jenuM phaLa paNa duHkha che evo che, ane duHkhAnubaMdhI eTale ke duHkhanI paraMparAvALo che. jJAnIe to A vAta kahI ane ApaNo AtmA paNa sAkSI pUre che, anubhavagamya che, are vagara anubhave paNa vicArazo to samajAze ke "jarUra che to evo ja." eTale e vAtamAM to mUMjhavaNa hovI ja na joIe. maraNa mAthe che, e nizcita thatuM nathI enA vAMdhA che. nizcita nathI thatuM eTale? kayAre Ave che. kahevAnuM e che ke maraNane mATe dharmaniSTha thaI evA taiyAra rahevuM joIe ke ene phAve tyAre Ave. darakAra nathIH bhale Ave.sAdhavAnuM sAdhI laI evA taiyAra rahevuM, ke tethI maraNano paNa Dara na rahe. paNa khoTA bahAdura na banatA. raMgarAga ane mojazokha AdimAM rata rahI arthakAmanI sAdhanAmAM ekatAna banI hiMsAdika pAparUpa ane pApajanaka pravRttiomAM nIDaratApUrvaka macyA rahenArA, maraNano bhaya mUkI de e bahAdura nathI, paNa ajJAna, naphakarA ane nagharoLo che. Aje koI jJAnI kahe ke, AyuSya so varSanuM che to zuM karo ? tyAM sudhI to maraNa che ja nahi, mATe navvANuM varasa, agiyAra mahinA, ogaNatrIsa divasa ane trevIsa kalAka zuM kAma karavuM ? A trevIsa kalAka to huM jarA DaratAM DaratAM kahuM chuM hoM ! basa e ja vicAra ke chellI ghaDIe karazuM, ane Aje koI ema kahe ke be divasanuM AyuSya che, to "o bApa ! have zuM thaze ? hAya, have koNa khAze ane koNa pIze? koNa paheraze ane koNa oDhaze?" A dazA thAya che. kevI bhayaMkaratA ? AvAonuM kalyANa kema karIne thAya ? mAruM zuM? e vicAro ! AthI Aje jo koI AyuSya kahenAra hoya, to paNa jIvana jokhamamAM che. pUrvapuruSo to kahetA ke lAMbu AyuSya haze to ArAdhanA vizeSa karIzuM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 386 ane TUMkuM AyuSya hoya to jhaTa ArAdhIe. A bhAvanA hatI. beyane ArAdhavAnI ja bhAvanA. - zrI pagharatharAjAne bharayuvAnImAM vairAgya Avyo, e vakhate gAdI choDI emaNe abhigraha karyo ke, zrI vAsupUjya svAmI pAse jaI saMyama na lauM, tyAM sudhI AhArapANIno tyAga. saMyama levA cAlyA, tyAre rastAmAM devatAoe khUba parIkSA karI ane chevaTe kahyuM ke : 'tavAdapi kadAkhaT !madAvAda pAra . svacchande bhuMzva tadbhogAn, kA dhIryadyauvane tapaH / nizIthakRtyaM kaH prAtaH, kuryAdudyogavAnapi / / 2 / / yauvane tadatikrAnte, dehadaurbalyakAraNam / gRhNIyAstvaM tapastAta ! dvitIyamiva vArddhakam / / 3 / / ' "he mahAbhAga! haju paNa tAruM AyuSya moTuM che ane tuM yuvAna che, mATe tuM svacchaMdapaNe bhogone bhogava, tane evI kaI buddhi utpanna thaI che, ke jenA yoge tuM AvA yauvanamAM tapa karavA taiyAra thayo che ? udyamI paNa evo koNa hoya, ke je rAtrinA kRtyane prAtaHkALe kare? mATe he vatsa! tuM yauvana cAlI gayA pachI dehanI durbaLatAmAM kAraNabhUta, bIjI vRddhAvasthA jevA tapane-dIkSAne grahaNa karaze.' A pramANe devatAnA kathanane sAMbhaLI, tattvavedI mahArAjA padharatha kahe 'rAjoce yadi bahvAyu-bahupuNyaM bhaviSyati / jalamAnena nalinI-nAlaM hi parivardhate / / 1 / / lolendriye yauvane hi, yattapastattapo nanu / tAtre ra di, zUra: zUra: sAte pArA' jo bahu AyuSya che to ghaNuM puNya thaze, kAraNa ke kamalinInuM nAla pANInA pramANathI ja vadhe che ane kharekhara capaLa iMdriyovALA yovananI aMdara je tapa te ja kharo tapa che. kAraNa ke, bhayaMkara astro jemAM cAlI rahyAM che, tevA raNamAM je zUra hoya te ja zUra kahevAya che.' vicArazo to mahArAjA padmarathe ApelA A uttaramAMthI tame ghaNuM ja samajI zakazo. jo "AtmAnuM kalyANa zAmAM che te ane AtmA tathA zarIrano bheda samajAI jAya, to ja mahArAjA padmarathe kahelI vAta samajI zakAya tema che, AtmAnuM zreya zarIrane hAni pahoMcADe ja, evo ekAMta kAyado nathI ane kadAca Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 387 - 7 : AtmAne sabaLa banAvaze ! - 27 - -- 91 hAni pahoMce to paNa vAMdho nathI. bhale pahoce, kAraNa ke maLyuM che tethI sAruM maLavAnuM che. saMyamanI ArAdhanAthI zarIra jAya, to paNa AnAthI keTalAya gaNuM sAruM maLavAnuM che. zarIranI sevA karatAM to AtmAnuM to gayuM, paNa zarIra paNa gayuM kema ke pharI evuM paNa maLavAnuM nathI. vicAra karo to badhuM samajAya. vicAro ke' 'mAruM zuM ?' sabhA samyagdarzana, samyajJAna ane samyaphacAritra. jo A samajAI jAya to to kAma ja thaI jAya, paNa jyAM jaDa vastuonI AdhInatA hoya tyAM zuM thAya ? prabhunuM zAsana pAmIne to eka ja kAma karavAnuM che ane te e ja ke jyAM sudhI ApaNe saMsAramAM rahevuM paDe, tyAM sudhI jaDa vastuonI sAthe rahevA chatAMya, tenI ja mArapha ApaNe ApaNuM kAma levAnuM che. ApaNAM ja mana, vacana ane kAyA, je pudgalanI sAdhanAmAM rAcyAM che, tene AtmAnI sAdhanAmAM rAcatAM karavAnAM che. saMyama, zarIra dvArA sadhAtuM hovAthI, tene AhArAdika ApavAnI nA nathI, paNa te jJAnIpuraSoe bAMdhelI vidhi mujaba ja, nahi ke enI marajI mujaba ! jo AtmA jaDane para mAne, ane pote jAgrata thaI jAya, to jaDa to tenI AgaLa zaktihIna ja che. zakti, AtmAnI vadhAre ke jaDanI ? AtmA dabAyo hoya tyAre jaDanI zakti vadhAre. dhAro ke, be AdamI sarakhA vIra che, ekasarakhA baLavAna che. emAM eka AdamI ajJAna hovAthI baLane veDaphe ane eka AdamI jJAnI hovAthI baLano sadupayoga kare. je jJAnI che te svAdhIna che ane ajJAnI che te parAdhIna che. nabaLo ne baLiyo laDe tyAM zuM thAya ? nabaLo gALa de ane bUmarANa kare, baLiyo to avasara joI koI na jue tema eka ThoMso mAre. pelo pharI gALo de, je Ave te ene gALo deto jue, eTale ene laDe ane pelA loka jAya eTale vaLI pelo baLiyo ThoMso mAre, thAke koNa ? gALa denAro thAke. eka gAmamAM vaDhakaNI bAI hatI. rAjya kAyado karI Apyo ke enI sAthe vArApharatI ghara dITha dareke laDavuM. e laDanArIne koI laDanAra joIe. e rAja paNa judI jAtanAM, evAM paNa rAja hoya. badhA khoTI na thAya mATe vArApharatI ghara dITha laDavAno kAyado karavAmAM Avyo. vArA mujaba jeno vAro hoya tyAM pelI laDavA jatI. eka divasa jene ghera vAra hato, tyAM Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 307 vRddha sAsu ane vahu be hatAM. sAsu gabharANI, paNa vahue kahyuM ke, tame tamAre besI raho, huM tene pahoMcIza ! huM nahi thAkuM. ene huM choDuM nahi : jatI paNa na karuM ane pharIne koI sAthe laDe nahi evI banAvIza. e vahu kAma laIne beThI. pelI AvI ane khUba jorazorathI bolavA lAgI, thAkI, eTale vahue aMgUTho batAvyo. matalaba - 'thAkIne !' - evuM sUcavavA aMgUTho batAvyo. pAchI pelI UchaLI UchaLIne khUba bolI. pharI thAkI eTale pelI vahue pharI aMgUTho batAvyo. sAmAne thakavavAnI A rIta che. sAmo pravRttimAM joDAyela hoya tyAre vizrAMti, e paNa taiyArI mATe che - e DahApaNa che. sAmAne to vizrAMti ApavI ja nahi, eTale e ja thakavavAnI rIta che. pelI laDanArI bAI eka vAra, be vAra, cAra vAra, cha vAra kayAM sudhI bole ! be kalAka-cAra kalAka bole, paNa pachI to thAkane ! kAraNa ke ene vizrAMti ja nahi. eTale thAkIne eNe javA mAMDyuM, vahu kahe ke jAya che kyAM ? laDa, huM sAme beThI chuM. nahi to cAla rAjamAM. Akhare pelIe havethI koInI sAthe nahi laDavAnuM kabUla karyuM. - A nyAye AtmA jaDane AdhIna che, paNa jo AtmA cete to basa. jaDamAM paNa bahu zakti che. hIro e jaDa che, paNa AtmAne e jaDa hIro AkarSe che. muni hIrAthI nahi kheMcAya ane gRhastha kheMcAya, kAraNa ke, munie pudgalanI AdhInatA tajI che ane gRhastha pudgalanI AdhInatA tajI nathI. e jaDa vastu, cetanavaMtA AtmAne kheMce, rovaDAve, piTAve, kajiyA karAve, enuM kAraNa ? jaDanI AdhInatA-zakti beyamAM che, paNa jaDanI zakti judI ane cetananI zakti judI. cetana jo cetanavaMta banI jAya, to jaDa pAMgaLuM. je zarIra bhoganuM sAdhana, te ja zarIra tyAganuM sAdhana thaI zake. je zarIra AtmAne sAtamIe laI jAya, e ja zarIra AtmAne muktie paNa laI jAya. jaDanI sevAmAM paDelo AtmA te jaDane AdhIna kahevAya. jo jaDa potAnuM bane to pote mAlika. mana, vacana ane kAyA, - A traNe yoga che ApaNA. "ApaNA che' - ema ApaNe kahIe paNa kharA, paNa jo vicArIe to ApaNe e traNenA gulAma banyA chIe. jaMgalI ghoDA majAnA, lAMbA, pahoLA, UMcA, kadAvara hoya paNa lagAma vinAnA. evA ghoDA para savAra thanArane e ghoDA khADAmAM pADI nAkhe. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 989 -7 : AtmAne sabaLa banAvo ! -27 - 93 emanA moMmAM lagAma nAkhavAmAM Ave ane hAthamAM lagAma Ave, to e ghoDA kAmanA. te ja rIte mana, vacana ane kAyA - A traNa yogarUpI ghoDAone zrI jinezvaradevanI AjJArUpa lagAma nAMkho to e traNe ApaNA. game tevo gAMDo hAthI hoya, paNa mAlika aMkuza sAthe zira upara hoya, to te hAthInuM kAMI paNa na cAle. zrI jinezvaradevanI AjJArUpI lagAma nAMkho, to mana, vacana ane kAyA dhAro te kAma Ape. lagAma gaI ke hAni kare. maharSi kuragaDunuM daSTAMta : saMyamane TakAvavA mATe zarIrane AhAra apAya, paNa zarIra mAge te nahi : piMDa poSavA pUrato ja ! muni paNa khAya che ane tame paNa khAo cho. bheda kayAM ? ekanuM khAvuM, mokSanA sAdhanane TakAvavA mATe ane bIjAnuM khAvuM e pudgalapoSaNa ane mojazokha mATe ! saMyama ane saMyamanA sAdhananI rakSA mATe AhAra karavA chatAM paNa, munio "khAvuM e sAruM che' - ema mAnatA nathI. zrI kuragaDu munine hAthamAM koLiyo chatAM kevalajJAna thAya che, enuM kAraNa? emano pUrvano aMtarAya evo che ke muni thayA pachI paNa navakArazI paNa musIbatathI karI zaktA. bhale potAthI tapanuM sevana nathI thatuM, paNa tapasvIone joIne vicAratA ke "A tapasvIone dhanya che, huM adhanya chuM e puNyazALI che. huM pApAtmA chuM : kyAre tapano aMtarAya tUTe ane tapa karI zakuM !' A muni AhAra karatA kharA, paNa bhAvanA kaI ? tapano aMtarAya kyAre tUTe e ja ! pariNAma e AvyuM ke tapasvI rahI gayA ane teo khAtAM khAtAM kevalajJAna pAmyA. parva divase teo bhikSA laIne AvyA, tyAre mAsakSamaNanA tapasvI evA traNa munioe kahyuM ke "Aje paNa AhAra?" ema kahI emanA pAtramAM ghUMkyA. zrI kuragaDue vicAryuM ke maharSionA mukhAmRtanI prApti thaI. tyAM ja bhAvanAnI vRddhine yoge zrI kuragaDu munivarane kevalajJAna thayuM. pudgalanI AdhInatA tUTe ane AtmA baLavAna thAya, tyAre karma bALavA mATe aMtarmuhUrtanI jarUra che. aMtarmuhUrtamAM ja cAre ghAtI karmano nAza thAya che, ane koI koIne to ATheya karmano aMtarmuhUrtamAM nAza thAya che. zrI kuragaDu muni AhAra letA hatA, paNa bhAvanA kaI ? - e ja vicAravAnuM che. saMyamane TakAvavA mATe AhAra karatA ! te mahAjJAnI munivara Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 370 pula nahotA grahaNa karatA evuM na hatuM, paraMtu je paNa grahaNa karatA tenA dvArA tyAganI taiyArI karatA hatA. eTale ja e rIte kevalajJAnane upArjI zakyA. udyama pahelo ke bhAgya paheluM? sabhA : bhAvasthiti paripakva thAya tyAre e banene? e badhI vAta jJAnI joI zake. pAMca kAraNa vinA kArya na thAya. paNa samyagdarzana pAmyA pachI mukhyatA udyamanI che. badhuM emAM AvI jAya. bhavitavyatA mAnIne udyama ja na kare to e paNa eka kAraNano lopa thAya. pAMca kAraNamAM udyama paNa eka kAraNa che. samyagdaSTi mATe pradhAnatA udyamanI hoya. be jaNA jatA hoya : eka AMdhaLo ane eka dekhato. AMdhaLo TicAya, thAMbhale bhaTakAya, paDI jAya to jonArane dayA Ave, Ubho kare, raste paNa caDAve ane vAgyuM hoya to pATo paNa bAMdhe. dekhanAra jo TicAya to ene jonAra UlaTo kahe ke "bhALato nathI? chatI AMkhe kAM TicAya che?" ema ja samyagdarzana pAmyA pachI jIva-ajIvanuM svarUpa, karmanuM svarUpa, karmanI sattA tathA tenA udayAdikanuM svarUpa badhuM samajAya, karma niSphaLa karavAnI rIta samajAya, chatAM prayatna na kare to samyagdarzanane hAni ja kare, chatI AMkhe aMdhApo levAnI kriyA jevuM thAya. jo bhavitavyatAnI ja vAta karo, to vyavahAramAM paNa e vAta karo ne ! paisA maLavAnA haze to maLaze, zuM kAma mahenata karo cho ? roTalI ApoApa Avaze, bhANuM enI meLe Avaze, chatAM tyAM to prayatna jArI rAkho cho. evI rIte ahIM paNa prayatna jArI rAkho to AtmA jAgrata thayo kahevAya. mana vaza karavA mATe vacana tathA kAyA pahelAM vaza karavAM joIe. e vAta kharI ke mana vaza thayA vinAnI kriyA joItuM phaLa ApI zakatI nathI. manazuddhi vinAnI kriyA joItA lAbha na Ape, paNa manazuddhi mATe vacanazuddhi tathA kAryazaddhinI khAsa jarUra che. kAyika kriyA vinA chUTako ja nathI. zarUnA abhyAsa mATe vacana tathA kAyAne mukhyatA ApI zakAya che. sabhA : mana vaza karavA zuM karavuM? jJAnI puruSoe je je kriyAo vihIta karI che, te badhI ja kriyAo bahumAnapUrvaka karavAnI. zrI RSabhadeva svAmInA stavanamAM zrI kSamAvijayajI mahArAjAe kahyuM che ke, Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 7 : AtmAne sabaLa banAvo ! - 27 66 'kAraNa joge kAraja nIpajejI, kSamAvijayajI jina Agama rIta re." AtmAe potAnA zuddha svarUpane vikasita karavuM hoya, to samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritramaya banavuM joIe : paNa saMsAramaya banyuM na cAle ! AtmA jAgrata thayo ke udyamanI pradhAnatA thAya ja. nikAcita karmo choDatAM nathI, paNa zAstra kahe che ke zukla dhyAnarUpI tapa to nikAcita karmane paNa tapAve che. dhyAna jevo eka paNa udyama nathI. udyamano artha doDAdoDa karavI te nahi, paNa udyamano artha, AtmAnI jAgRti vizeSa. bhagavAna zrI mahAvIradevane sADA bAra varSa sudhI e chadmastha saMyamakALamAM bhayaMkara upasarga thayA, khIlA ThokAyA, paNa AtmAnI jAgRti sAcavI rAkhI : e ja AtmAno ughama. AtmAnA svarUpamAM ekasarakhI lInatA e ja AtmAno udyama. AtmAnI sAthe vaLagelAM karmone chUTAM karavAnA udyama sAme game tevI sthiti UbhI thAya to paNa vAMdho nahi. je udyamathI karma khase te udyama. e vakhate jo bhagavAna sAmAnI kAnapaTTI pakaDI paudgalika baLa dekhADe to karmathI chUTavA mATe dhyAna chUTe kyAMthI ? karma khaseDavAno udyama te AtmAno udyama. karmathI chUTavA mATe dhyAna jevo eka paNa ughama nathI. vyavahAramAM paNa majUrane bahu to rojanA be rUpiyA ke pAMca rUpiyA maLe, jyAre vicArazIlane seMkaDo rUpiyA maLe ane hajAro paNa maLe. dhyAna to karmakSaya moTeno UMcAmAM UMco udyama che. bhagavAna, khIlA ThokAyA tyAre zubha dhyAnathI caLyA nahi, e emano moTAmAM moTo udyama. zaktino atireka paNa na hoya : 95 sabhA : sahana karavA asamartha hoya e zuM kare ? jJAnI kahe che ke, tAkAta na hoya eNe upasarganA sthaLethI Aghe khasI javuM. kadAca AvI paDe ane makkamatA na rahe, to mULa vastu sAcavIne - eTale samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra sAcavIne - dUra karavAnA prayatna paNa kare. ghaNA kahe che ke, 'karma khapAvavA bhagavAna lATa jevA anArya dezamAM gayA, to temanA sAdhuo kema tevA dezamAM jatA nathI ?' bhagavAnanA sAdhuo kahe che ke, 'ame na jaIe, kAraNa ke, bhagavAnamAM je tAkAta hatI, te amArAmAM nathI.' Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno bhagavAna zrI Aryasuhasti mahArAjAne zrI saMprati mahArAjA vinayapUrvaka pUche che ke - 7 . 2 'vApi zramanA te, mavatrArvalezavat / anAryeSvapi dezeSu, viharanti kuto na hi / / 1 / / ' 'he bhagavan ! A sAdhuo jema AryadezamAM vicare che, tema koI paNa vakhata anArya dezomAM kayA kAraNathI vicaratA nathI ?" A praznanA uttaramAM dazapUrvanA svAmI bhagavAn zrI Aryasuhasti mahArAjA pharamAve che ke, 'vyA sUrayoDanArtha-lezeAjJAnata: sA / jJAna-varzana-cAritrAvRtsavRtti na pArthiva ! / / z / / ' 'he rAjan ! sadAne mATe AcArAdikanI ajJAnatAnA kAraNe anArya dezonI aMdara jJAna, darzana ane cAritra vRddhi pAmatAM nathI.' 372 A uttara sAMbhaLI paramArhat zrI saMprati mahArAjAe vinavyuM ke, 'he bhagavan ! Apa sAdhuone mokalIne anArya dezomAM paNa AcAronI suMdaratAne jANo to kharA !' matalaba e ja ke zrI saMprati mahArAjAe prathamathI ja e kAryavAhI karI lIdhI hatI, arthAt banne vastutattvanA jJAtA hatA. atyAre to evI dazA che ke 'upasarganA yoge karmakSaya thAya' - A vAta laIne tevA prakAranI zakti na hovAM chatAM paNa upasarga na Ave to lAvavAnI peravI karavAmAM Ave che ! AvI vRttivALAo to suSupta jvAlAmukhI phATavAno prayatna karanArA hoI, sva-para ubhayanA hitano nAza karanArA che. koI paNa vAta karatAM pahelAM sAdhya vastu khAsa vicAravI ane AtmasAmarthya tapAsavuM. zAsananI rakSA mATe paNa sAmarthya jovuM : sAmarthya gopave te virAdhaka temaja sAmarthya na hoya ne karavA jAya to kadAca evI sthitimAM paNa Ave, ke ArAdhanAne badale virAdhanA lAve. jJAnI kahe che ke, upasargane TALavA yogya prayatna karavo : TALavA chatA TaLe tevo nathI ema lAge to thAya te kharuM kahI besI javuM joIe, paNa mULa vastu te ratnatrayI na mukAya : tattvatrayInI upAsanAne hAni na pahoMcADAya ! ratnatrayI eTale samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra : ane tattvatrayI eTale zrI arihaMtadeva, nigraMtha guru ane zrI arihaMtadeve kahelo dharma ! apavAda hoya evo prasaMga Ave ke rAjA vagerenI AjJAthI kriyA karavI paDe, tyAM apavAda, paNa tyAMye manazuddhi to hoya ja. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 : AtmAne sabaLa banAvo ! - 27 zrI kArtika zeThe rAjAnI AjJAthI tApasane pAraNuM karAvyuM. paNa hRdayamAM zuM hatuM ? tarata nirNaya karyo ke saMsAramAM rahyo to rAjAnI AjJA mAnavI paDI ne ! mATe have to ahIMthI chUTIne saMyama levuM. samyagdaSTi AtmA AvA prasaMge Avo nirNaya kare. 373 samyaktvanI traNa zuddhi che. te traNa zuddhinuM nirUpaNa karatAM mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI gaNivare gujarAtI bhASAmAM potAnI racelI zrI samyakRtvanA saDasaTha bolanI sajjhAyamAM kahyuM che ke "traNa zuddhi samakita taNI re, tihAM pahelI manazuddhi re; zrI jina ne jinamata vinA re, juTha sakala e buddhi re. catura vicAro cittamAM re. 1 bIjAthI navi thAya re; vacanazuddhi kahevAya re. catura vicAro cittamAM re. 2 chedyo bhedyo vedanA re, je saheto aneka prakAra re; jina viNa parasu2 navi name re, tenI kAyAzuddhi udAra re catura vicAro cittamAM re. 3" jinabhakte je navi thayuM re, te evuM je mukhe bhAkhIe re, te 97 samyagdaSTi AtmA manathI ane vacanathI to zuddha rahI zake che, paNa kadAca dAkSiNyatA Adi kAraNoe kAyAthI jhUkI javuM paDe, paNa haiyuM to na ja jhUkavuM joIe. manamAM to vicAre ke 'huM pramatta, huM asamartha !' ane vacanathI paNa ema ja kahe. jo mana ane vacanathI paNa gayo to to khalAsa ja, gayuM ja samajo. kamatAkAtanA yoge kadAca kAyA jAya, paNa mana-vacana to na ja javAM joIe. A traNa zuddhi na jALave ke jALavavAnI kALajI na rAkhe, te kaI vakhate dharmane Thokare mAraze, te na kahI zakAya. bhakti karatAM AzAtanAthI baco ! uparanI zuddhionA sevananA abhAve tame juo ke zrI jinarAja derAsaramAM, guru upAzrayamAM ne dharma AgamamAM, AvuM dekhAya che ke nahi ? bahulatayA A vAta che. tamArAmAM tamArI peDhI upara, bajAramAM, tamAro dharma itara joI zake evuM zuM che ? ThIka che, tilaka che ethI tamane jaina mAne, paNa jaina tarIkenI viziSTatA batAvanAruM zuM che ? tamArI bhASA, vAtacIta Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 374 ke kAryavAhImAM kaMI joI zake tevuM che? hoya to ghaNuM ja sAruM, vAMdho nathI, paNa evI koI kAryavAhI che ? evI kAryavAhI jue to itarane jarUra thAya che ke koka UMco ! tame ema kaho ke amArA deva, guru ane dharma UMcA. sAmo DAhyo hoya to kahI de ke "e ThIka, paNa mArA karatAM tuM keTalo UMco che ?" Ano javAba vALavAnuM sAmarthya che ? zAstra kahe che ke, deva, guru ane dharmanI vAta karanAro potAnI samaja, bhUmikA ane AcArono khyAla na rAkhe, to bhakti karatAM AzAtanA ghaNI kare. zrI jinezvaradevane pUjanAro, nigraMtha guruone sevanAro, ane emanA ja prarUpelA dharmane mAnanAro, ayogya kAryavAhInI prazaMsA karI ja na kare. paraMtu Aje to ayogya kAryavAhI mATe Thapako devo, e ja bhayaMkara thaI paDyuM che. vicAro ke mANasAI konuM nAma ? mANasa ane mANasAI bhinna che. zAstra kahyuM che ke, manuSyanuM zarIra durlabha nathI, paNa manuSyapaNuM durlabha che. mANasAI vinAno bhale mANasa kahevAya, paNa e kharekhara mANasa che nahi, - mAtra AkRti mAtrathI ja e mANasa kahevAya che. eka paNa pravRtti vagara vicAryuM kare nahi tenuM nAma mANasa. jyAre sAmAnya manuSyanI A sthiti hoya, to have jainanI kevI hovI joIe ? jemAM sva-para hita na sacavAya tevuM jainathI lakhAya ke bolAya kharuM ? are beyanuM na sacavAya to bhale, paNa potAnuM to pAramArthika hita sAcavavuM joIe ke nahi ? pAramArthika svahita sAcavI parahita karanArane jainazAsane upakArI kahyo che. svahitane AthuM mUke, te parahita zuM karI zake ? potAnA AtmAnI upekSA kare, te pArakuM bhaluM kema karI zake ? duniyAdArImAM e kharuM ke paudgalika saMga pote choDI pArakAnuM bhaluM kare, paNa AtmA potAnuM zuM choDe ? samyagdarzana, jJAna ane cAritramAMthI zuM mUke ? bIjAnA bhalAnA bahAne zrI arihaMtadevane AvA mUke, nigraMtha gurudevane AghA mUke, ke samyagdarzana Adi dharmane Agho mUke, to pachI rahe ja zuM ? ema karanAra to sva-para ubhayano nAzaka ja che. samajadAra AtmA game tevA prasaMge paNa potAnuM pAramArthika hita na cUke ane tema thAya to ja te sva-paranA hitano sAdhaka banI zake. game tevA saMjogomAM paNa parano ghAta thAya tevo prayatna, anaMtabalI AtmAno na hoya. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 7 : AtmAne sabaLa banAvo ! 27 zrI nemanAthasvAmI ane zrI kRSNa ! zrI nemanAthasvAmIe jyAre saMyama nahotuM lIdhuM tyAre jarAsaMghanI sAthenA zrI kRSNanA yuddhamAM javA mATe temane badhAe kahyuM. pote gayA. sAmAnI amuka zaktithI zrI kRSNanI AkhI senA mUrcchita thaI. zrI nemanAthasvAmI tathA zrI kRSNa upa2 tenI zakti na cAlI. have jo e zaktino upAya na thAya. to amuka samaya bAda senA marI jAya. zrI kRSNe zrI nemanAthasvAmIne upAya pUchyo ane zrI nemanAthasvAmIe upAya batAvyo. zrI kRSNe kahyuM ke 'upAya mATe huM jAuM to kharo, paNa ATalI moTI senAne sAcave koNa ? mArI gerahAjarImAM e AkhI senA upara senA pheravI de to ?' zrI nemanAtha bhagavAne kahyuM ke 'senA sAcavavAnuM kAma mAruM - eka paNa sainika mAryo na jAya enI jokhamadArI mAre mAthe.' zrI kRSNajI gayA. have anaMtabalanA svAmI zrI nemanAtha bhagavAna zuM kare che te juo. iMdre paNa tarata potAnA sArathine zastro sAthe ratha laIne mokalyo. bhagavAne AkhI senA pharato 2tha ghumAvavA mAMDyo. 2tha evA jorathI ghumAvyo, ke sAmI senAne 2tha sivAya kazuM dekhAya ja nahi. sAmethI zastro AvavA lAgyAM tene, pote niSphaLa karatA gayA ane pote evI rIte zastro pheMkatA ke sAmAnAM zastra kAma kare ja nahi. koIno mugaTa uDADI detA, to koInuM bakhtara bhAMgI nAkhatA. traNa divasa A pramANe senAne sAcavI, paNa eka paNa lohInuM TIpuM jamIna para paDavA dIdhuM nahi. anaMtabaLavALA bhagavAne bacAva karyo, paNa AvezamAM AvIne eka paNa pakSanA eka paNa sainikanuM lohInuM TIpuM paDavA na dIdhuM. sAmenI senAnI anIti hatI - sUtelA mUrchita sainiko upara zastraprahAra, e khullI anIti hatI, chatAM bhagavAnano eka ja muddo ke, anIti thavA na devI ane bacAva karavo. anaMta baLavALA A rIte varte. bhagavAna mAravA dhAre to vAra hatI ? paNa e dhAre ja nahi. sAmI senAe jANyuM ke A to zrI nemanAtha svAmI pote che, ke ApoApa baMdha thaI gayA. zAstra kahe che ke, AvA AtmAone kaSAya ke Aveza na hoya. na jJAna, AraMbhathI bacavA mATe meLavo ! jJAnI kalpataru, paNa kyAre ? vinIta hoya to ! rUpavAna sadAcArI hoya to kalpataru : sattAdhIza nItimAna hoya to kalpataru : baLavAna kSamAzIla hoya to kalpataru ane lakSmIvAna dAtAra hoya to kalpataru ! vinaya vinAno jJAnI, 99 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 376 sadAcAra vinAno rUpavAna, nIti vinAno sattAdhIza, kSamA vinAno baLavAna ane udAratA vinAno lakSmIvAna - A pAMce kalpataru thavAne badale kaMTakataruM jevA thAya che. je pAMca duniyAne AzIrvAdarUpa nIvaDe, te ja pAMca zAparUpa nIvaDe ! vinaya eTale karmakSaya karavAno prayatna. vinayahIna jJAnI zuM kare ? utpAta ! AjanI dhamAla , AraMbha, samAraMbha badhuM zAthI thAya che ? AjanA kahevAtA jJAnathI. ene jJAnI kema kahevAya? mATe to zAstrane kahevuM paDyuM ke, samyajJAna e muktinuM kAraNa che. | zrI umAsvAtijI mahArAja kahe che ke, samyagdarzana, jJAna, ane cAritra e mokSamArga ane e "samyagu' zabda traNene joDavo' ema kahe che. AraMbha-samAraMbhamAM ke duniyAnA padArthonI prAptimAM joDe te jJAna, samyajJAna nahi. AraMbha-samAraMbha ke dhAMdhala Adine karAvanAra ane kathAprakAranI kaLA zIkhavADanAra jJAna te muktidAyaka nathI, paNa saMsAravardhaka che. mAbApa kyAM sArAM ? dukAna kaI sArI ? ADatiyo kyo sAro ?' - A badhAmAM to javAba Apo ke "poSaka hoya te !' chokarA mATe paNa kaho ke chokaro sAro hoya to ThIka, nahi to vAMjhiyA rahevuM sAruM.' to ahIM jJAnanI vAtamAM "sAruM khoTuM nahi jovAnuM ema ? badhuM ja jJAna laIe, to to nakhkhoda nIkaLI jAya. corImAM ane lUMTaphATamAMye jJAna to joIe ja che. sArthavAhane kema gheravo ane mAla lUMTI laI kema cAlyA javuM, emAM paNa jJAna to joIe che. duniyAnI kaI vastumAM jJAna na joIe ? zAstra kahe che ke, e badhuM jJAna saMsAravardhaka. jIvAdinuM jJAna paNa AraMbhanA akhatarA mATe nahi, paNa AraMbhathI bacavA mATe che. eTalA mATe to zAstra lakhyuM ke saMsAranI pipAsA ghaTI hoya to zAstra vAMcajo, nahi to AghA rahejo. AgamamAM to badhuMye lakhyuM che. vivAhanA prakAra paNa lakhyA paNa te karavA mATe nahi. batAvyuM ke brahmacarya mahAdharma che, e na pALI zakAya to vadhu anartha na thAya eTalA mATe A ochA anartha karanArA, lokamAM yogya manAyelA prakAro batAvyA. jo vivAha karavo paDe to, "karo" ema nahi, paNa karavo ja paDe to pelA vadhu anartha karanArA prahArothI baco, ema jaNAvyuM : paNa vivAha karavo ja joIe ema zAstra nathI kahyuM. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3rd -7 : AtmAne sabaLa banAvo ! - 27 - 101 gRhasthane paiso keTalo joIe ? "ati UnA ghIthI copaDeluM anAja ane sAMdhA vagaranuM vastra maLI zake' - ATalA dhanane zrAvaka icche. AthI adhika icchA kare to zrAvaka pariNAme dharmathI paDe. adhika icchAnA pariNAme to anIti, prapaMca badhuM Ave che ne ? zAstra kahe che ke, dhanane choDo to sArI vAta, nahi to nyAyane bhUlatA nahi. mATe "nyAyasaMpanna vibhava' - e guNa lakhyo. vibhava'e anuvAda che ane "nyAya' e vidhAna che. anuvAda eTale bolAto zabda bolavo te. A "nyAyasaMpanna vibhava' e vAkyamAM vibhava rAkhavo evuM vidhAna karavA mATe "vibhava' zabda vAparyo nathI. "vibhava'to gRhastho rAkhavAnA. AthI enuM kathana to mAtra anuvAdarUpa ja che. jyAre nyAyasaMpanna pada dvArA nyAyasaMpannatA guNanuM vidhAna karavAmAM AvyuM. kahevAnuM tAtparya e che ke vibhava rAkhavo ja paDe to te nyAyasaMpanna hovo joIe.' nahi ke "nyAyasaMpanna evo paNa vaibhava rAkhavo ja joIe." AthI spaSTa e thayuM ke vibhava rAkhavo-ema nahIM paNa "vibhava rAkhavo ja paDe to te nyAyasaMpanna ja hovo joIe." zeThanA cha putronuM daSTAMta : eka rAjAe eka divase strIono khAsa utsava hovAthI hukama karyo ke, sUryAsta pahelAM puruSa mAtre bahAra nIkaLI javuM ane bIje divase sUryodaye AvavuM. eka zeThanA cha dIkarAne kAryavazAt moDuM thayuM. nIkaLatAM nIkaLatAM sUryAsta thayo. bahAra javA nIkaLyA eTale daravAjA baMdha thayA. khALamAM bharANA, paNa rAtre paheregIre pakaDyA. savAre rAjAe emane phAMsIe caDAvavAno hukama karyo. emano bApa zrImaMta hato. e rAjA pAse Avyo ane kahyuM ke "rAjanuM ! ghara, bAra, milakata joIe te lo, paNa mArA chaye dIkarAne mukta karo !kahe ke nahi, huM chane to mukta nahi karuM' - tyAre zeTha zuM kahe ? - "sAheba, chane mukta karo to sArI vAta, nahi to pAMcane mukta karo !' rAjA pUche ke kone mAruM ? to zeTha zuM kahe ? Ane mAro' ema kahe ? e to ema kahe ke, "sAheba ! mAravAnI vAta pUchavAnI hoya ? huM to vinaMtI karuM chuM ke ekene na mAro, chayene mukta karo, paNa Apa nA pADo cho tyAre kahuM chuM ke pAMcane mukta karo." ema Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 378 karatAM cAra, traNa, be ane eka chokarA sudhI rAjAnI sAthe vAtamAM zeTha kahe, paNa e vakhate eka paNa chokarAne mAravAnI enI bhAvanA che ? nahi ja. tema muni paNa cha kAyanA pitAtulya che, eTale e kAyanA jIvo munivarane putra samAna ! muni to cha kAyanI rakSA samajAve. gRhastha kahe ke nathI banatuM, to pachI gRhasthathI je bane teno muni niyama Ape. eTale bAkInI chUTa ApI ema nahi ja ! kAraNa ke, muni to kahe che ke eka paNa kAyane marAya nahi. muni dezaviratinAM paccakhANa Ape, eTale bAkInI aviratinI chUTa ApI ema ? nahi ja, kAraNa ke muni to prathamathI sarvaviratinI vAta kare, asAmarthanA yoge enAthI sarvavirati na bane, te kAraNe te je mAge te Ape. muni jo nUtanane A badhuM na samajAve, na sUcave, to gRhasthanI aviratinA pApano bhAgIdAra thAya. duniyAnI kaI kriyA evI che, ke jemAM hiMsA nathI? to pachI duniyAdArInI koI paNa kriyAmAM 'haze, karo" ema munithI kema kahevAya ? chakAyanA pitAtulya munithI ema na ja kahevAya. tame munivarone cha kAya jIvanA pratipAlaka lakho cho, to sAcA dilathI ke nahi ? jo sAcA dilathI hoya to duniyAdArInAM kAryomAM evuM kahevarAvavA tame na ja iccho ! kAgaLamAM to lakho cho ke taraNatAraNa jahAja' to jahAjano artha zuM ? sabhA : saMsArasAgarathI tAre te. te zuM ? dIkSAne ! to pachI evo virodha hoya ? nahi ja. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8H caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva 28 * dharmakathA * aMtima dhyeya-cAritra: * mahattA, caraNakaraNAnuyoganI ! * dharma, muktinI abhilASAe karo ! * hetu ane daSTAMta baMne jarUrI che : * muni bhAvAnukaMpAnA dhaNI che ! * mUccha utAravA mATe dAna che : * zrI tIrthaMkaradevano vAda na levAya : * jJAnInAM vacanonA bhAva samajo : * zAstrane zastra na banAvo ! * tyAga karanAranI pAchaLa thatA rudananuM pApa kone? viSaya : cAra anuyogamAM mahattva to caraNakaraNAnuyoganuM ja, bAkInA enA mATe ja ! gata pravacanamAM paramAtmAnA vacananA cAra prakAra arthAtu anuyoga batAvyA bAda e cAra anuyogamAM mahattva konuM te samajAvI rahyA che. dravyonI vAto, gaNitanI ramajhaTa ane itihAsa ke kathAno vistAra paNa upayogI tyAre ja ke jyAre ethI jIva AcAradharmamAM pravarte. jo e na thAya to anuyogano hetu ja mAryo jAya. e pApAnuyoga banI jAya. upadezakanI ane zrotA baMnenI khAmIne lIdhe AvuM banI zake. mATe dareka anuyoganuM aMtima lakSya cAritra ja hovuM jarUrI che. A ja vAta spaSTa karavA - dharmamuktinI ja abhilASAthI karavAnI vAta karI, upadezamAM munino adhikAra zo ? dAna zA mATe ? tIrthakare je karyuM e ApaNe nathI karavAnuM paNa kahyuM te ja karavAnuM vagere bAbatonI chaNAvaTa karI che. zAstramAMthI paNa phAvatuM pakaDanArA kevuM AtmanukasAna notare che, te samajAvA zrI AdinAtha - zrI neminAtha - zrI mahAvIra prabhunA lagnAdi jIvanaprasaMgono prasaMgopAtta upayoga karyo che. muvAkSAgRta * kamabhAgya AtmAono svabhAva ja evo ke, uttama sAdhanone paNa nAzanAM sAdhana banAve. * cAritra e ja eka aMtima dhyeya che ane te paNa AtmAnI saMsArathI mukti thAya mATe ja. * pApa tarapha abhAva thAya ane dharma pratye sadbhAva thAya evI kathA, te dharmakathA che. * hitakara vastu sAMbhaLavA maLe tyAre AtmA tanmaya banavo joIe. 0 hitakara zikSA ApavAmAM AvatI kaTutA madhura lAgavI joIe. * unmArganuM unmelana thAya ane sanmArganuM sthApana thAya evuM vacana eTale bhASAsamiti ! * yatheccha vicAra e dharma nathI paNa 'Aptavacana' rUpa Agamane anusaratA zubha vicArone ja dharma kahyo che. * maratAM uttama kriyAne lAbha anumodanA hoya to maLe ane pApanI kriyAno jo tyAga na karyo hoya to vagara anumodanAe paNa hisso lAge. - mAtApitAnAM AMsunA sAgaramAM na DUbatAM, rotAM mUkIne paNa jAya, ane pote sanmArge joDAI mAtApitAne paNa sanmArge vALe, to ja mAtApitAnA upakArano sAco badalo vaLI zake tema che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva dharmakathA ane vikthAno taphAvata H TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrIzvarajI pharamAvI gayA ke rAga, dveSa ane mohathI parAbhava pAmelA ane eTalA ja mATe zArIrika tathA mAnasika du:khanA upanipAtathI pIDAtA saghaLA saMsArI jIvoe, e duHkha tathA duHkhanA mULa kAraNabhUta rAga, dveSa tathA mohane dUra karavA mATe heya tathA upAdeya padArthonuM jJAna meLavavA prayatna karavo joIe. e jJAna na maLe tyAM sudhI rAga, dveSa tathA moha jAya nahi. e jAya nahi tyAM sudhI duHkha ochuM thAya nahi ane sukhanI bhAvanA saphaLa thAya nahi. heya tathA upAdeya padArthonA jJAna mATe je vivekanI jarUra che, tene mATe zrI arihaMta bhagavAna jevA AptanA upadezanI AvazyakatA che. arha te, ke jemanAmAM rAga, dveSa ane moha sarvathA na hoya, e zrI arihaMta bhagavAnanI vANIne cAra vibhAgamAM vaheMcavAmAM AvI te kAle kahI gayA. dharmakathAnuyoga, gaNitAnuyoga, dravyAnuyoga tathA caraNakaraNAnuyoga.' - A cAre anuyogo paikInA 'dharmakathAnuyoga, gaNitAnuyoga ane dravyAnuyoga' -A traNe anuyogo cothA caraNaka2NAnuyoganI siddhi mATe che, e paNa joyuM. jIvone dharmamArge vALe te dharmakathA, pApamArgathI khaseDI dharmamArge joDe te dharmakathA, pApathI kaMpArI pedA karAvanArI ane dharma tarapha sadbhAva utpanna karAvanArI je kathA te dharmakathA, je kathAthI pApa tarapha aruci pedA thAya ane dharma tarapha ruci pedA thAya te dharmakathA ! AvI kathAo jemAM hoya te dharmakathAnuyoga. je kathAthI pApa tarapha aruci pedA na thAya tathA dharma tarapha ruci pedA na thAya, te dharmakathA na kahevAya. zrI zAlibhadrajInI tathA zrI zreNika mahArAjA vagere rAjAonI kathA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva - 28 ka2vAnI tathA temanI rAjaRddhinAM varNana karavAnI tyAgIone zI jarUra ? A tyAgIo kAMI kathA lakhanArA lahiyA nahotA ! bhagavAna zrI gaNadha2devo, cauda pUrvadharo ane anya zrutadharo, A badhAya tyAgI ja hatA. ghara-bAra, kuTuMbakabIlo, sukha-sAhyabI, paiso-Tako ane mA-bApa sudhdhAM mUkIne kevaLa muktimArganI ArAdhanA mATe ja nIkaLelA, tyAgI maharSione AvAM varNana ka2vAnI jarUra zI ? gRhasthonI kathA karavAnuM prayojana zuM ! mahela, baMgalA, bagIcA ke sonaiyA AdinAM varNana karavAno hetu zo ? A badhuM kalyANanA arthI AtmAoe vicAravuM ja joIe. evA jJAnI ane parama tyAgI puNyapuruSo e badhI vastuonuM ke gRhasthAvAsamAM rahelAonuM varNana vinA kAraNe kare ja nahi. e badhuM varNavavAno hetu jyAM sudhI vicAravAmAM ke samajavAmAM na Ave, tyAM sudhI dharmakathA karavAno ke sAMbhaLavAno hetu kadI ja saphaLa na thaI zake, UlaTuM viparIta pariNAma ja ANe. e ja hetuthI upakArI puruSoe pharamAvyuM ke traNe anuyogonI saphaLatA, caraNakaraNAnuyogane AdhIna che. jo e na Ave to traNamAMthI eke anuyoganI saphaLatA siddha thatI nathI. kAM to caraNano amala Ave, kAM to ca2Na upara prIti thAya, athavA caraNa vinA chUTako ja nathI ema thAya, to to traNe anuyoga saphaLa thAya, e khyAla AvI jaze to samajAze ke sAdhue vyAkhyAna zuM kAma vAMcavuM, tathA sAMbhaLanAre zuM kAma sAMbhaLavuM. 381 yuddhanI, viSayabhoganI, raMgarAgamAM amuka aMze rAcatAmAcatAonI kathAo, mAbApane paNa tajIne AvelA tyAgIo lakhe zuM kAma ? Ano hetu samajAya to ja dharmakathAono marma samajAyo gaNAya. 105 dharmakathAnuyogamAM cakravartI, baLadeva, vAsudeva, prativAsudeva, rAjA, mahArAjA, maMtrIo, zeTha-zAhukAronI kathAo zA mATe ? zrI sanatakumAra cakravartI, zrI kRSNa vAsudeva tathA zrI zreNika mahArAjA vagerenI vAto zA mATe ? e jarA vicAro ! e kathAomAM kevala rAjaRddhi ja varNavI che, ke te varNavavA dvArA suMdara dhyeya rajU karyuM che ? e badhI kathAo lakhavAno uddeza ja e che ke 'heya ane upAdeyanuM vivekapUrNa jJAna thAya, pApa tarapha aruci tathA dharma tarapha ruci thAya ane pariNAme bhavya AtmAo saMsArarUpa baMdhanathI chUTIne muktipada pAme.' kahenAra jo A uddeza na jALave, to e kathA dharmakathA tarIkenuM kAma na kare, paNa vikathA tarIkenuM ja kAma kare. mATe dharmakathAnA vAMcanAre khAsa sAvadhAnI rAkhavAnI che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 aMtima dhyeya - cAritra : dharmI gaNAtA mANaso dharmakriyA karatAM, e kriyA joIne jarA caLavicaLa thanAra koIne joIne, agara e kriyAthI koI hInabhAgIne duHkha thAya e joIne, pote kema caLavicaLa thatA haze ? ajJAna AtmAonI caLavicaLatAthI ke hInabhAgInA duHkhadarzanathI puNyazALI AtmAoe ArAdhanAnA mArgathI jarA paNa caLavicaLa na ja thavuM joIe. bhagavAna zrI mahAvIradevane pAmIne keTalAya AtmA dharma pAmyA ane keTalAya durgatimAM gayA. 382 potAnI jAtane vidvAna tarIke oLakhAvatA Aje ghaNA evA ajJAnIo che ke je evuM paNa lakhe, bole che ke-- "zrI vIra prabhu jaMgalamAM na gayA hota, na vicaryA hota, to govALiyA vagere karma bAMdhata ? jaMgalamAM vicarIne prabhue nAhakanAM karma baMdhAvyAM zuM kAma ? zrI sudharmA iMdre pAse rahevAnuM kahyuM hatuM chatAM prabhue nA zuM kAma kahI ? e hota to koI karma to na bAMdhata ? prabhue nAhaka bIjAne pApanuM kAraNa zuM kAma ApyuM ? zrI vIraprabhue potAne ja karma khapAvavAM hatAM to ekAMtamAM guptapaNe rahevuM hatuM, paNa bIjAne karma baMdhAya evuM kAraNa kema ApyuM ?- AvA AvA prazna karanArA kharekhara ja ajJAna che, kAraNa ke kamabhAgya AtmAono svabhAva ja evo che ke, uttama sAdhanone paNa nAzanAM sAdhana banAve. ethI kAMI tenI kAraNatA uttama sAdhanomAM nathI AvI jatI, ane jo ema mAnavAmAM Ave to eka paNa AtmA A vizvamAMthI muktine na sAdhI zake, kAraNa ke kamabhAgya AtmAonI hAjarI zAzvatI che. sudharmA iMdre kahyuM ke, bhagavAna ! Apane prANAMta upasarga thavAnA che, mATe huM rahuM. bhagavAne spaSTa nA kahI ke- "na bhUto na maviSyati' tIrthaMkaro kadI paNa pArakAnA baLe kevalajJAna meLavatA nathI. potAnI dharmakriyAne aMge je mahattA hovI joIe te na hoya, to dharmI AtmAo sarvottama zreya sAdhe ja zI rIte ? dharmakathAmAM Ave che ke puNyavAna AtmAo brahmacArI bane, dAtAra bane, tapasvI bane, ane emane joIne koI koI hInabhAgI AtmAo karmabaMdha kare, teve samaye paNa je dharmIoe potApaNuM na choDayuM, teo ja dharma ArAdhI muktie gayA che. gharamAM, bajAramAM badhe tame rAjakathA, dezakathA, strIkathA, bhojanakathA to Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 - 8 : caraNakaraNAnuyoganuM ja mahatva - 28 - - 107 karo cho ane ahIM paNa e ja thAya to e be vacce pharaka zuM ? rAjA hato, rANI hatI, chokarAM janmyAM, gAdIe beTho, marI gayo, masANe gayo, saLagI gayA, laDAI thaI, topagoLA phUTyA, mArapITa thaI, dhamAcakaDI thaI, - A to badhuM Aje paNa thaI rahela che, paNa dharmakathAnuM pariNAma zuM ? jo pariNAma na Ave to, AMkhamAMthI pANI nItaravuM joIe. sAMbhaLyA chatAMye hatA tevA ne tevA zithilatAnAM pUtaLAM jevA ja raho. ane "haze tyAre haze tyAre" - ema karyA karo, e to bhayaMkara ja gaNAvuM joIe. zaradI e bhayaMkara che. garamInA to upAya che paNa zaradInA to upAya paNa nathI maLatA. bhayaMkara zaradIthI na bacAya. cikitsako paNa kahe che ke garamIno vAMdho nahi, paNa jo vadhu paDatI zaradI thaI jAya, to to vicAravAnI vAta. tema dharmI paNa zithila na hovo joIe. mATe dharmInI dharmakriyAmAM daDhatA keTalI joIe ? - e vicAravuM ghaTe. jo e samajAI jAya, to anuyoga phaLe, nahi to vAMcanAra vAMce ne tame "jI sAheba' kaho, emAM pariNAma zuM Ave ? huM tamane zrI zAlibhadranI kathA to kahuM, paNa pachI pUchuM ke "sAMbhaLyuM zuM? dhAryuM zuM ? ane nirNaya zo karyo ?' kAraNa ke dareka kathAnA upasaMhAramAM kahevAya che ke ayogyane tajo ane yogyano svIkAra karo. have mArA te praznonA uttaramAM kaho ke "RddhisiddhinuM varNana bahu ja dhyAnapUrvaka sAMbhaLyuM ane dhAryuM tathA nizcaya paNa navANuM peTIo meLavavAno karyo' - to amAro ne tamAro meLa kema maLe ? ane zAstrakAranA Azayane tame jhIlyo, ema kema karIne kahevAya ? kAraNa ke zAstrakAranuM dhyeya heyano tyAga karAvI upAdeyane aMgIkAra karAvavAnuM che ane amArI paNa mahenata te ja mATe hovI joIe, ane A ja kAraNe zAstrakAra maharSionA kathana mujaba amo kahIe chIe ke "traNe anuyogonuM pariNAma cotho "caraNa karaNAnuyoga' che." cothA yoga pratye ruci na thAya, to traNe yoga niSphaLa prAyaH che. zrI jinezvaradeve badhuM kahyuM, kathAo paNa kahI, gaNita paNa kahyuM, saMkhyAvAra vastuo kahI, vastunAM svarUpa kahyAM, eka paNa vastu rahevA na dIdhI. AtmA keTalA ane keTalA prakAranA ? kyAM kyAM rahe ? kevI rIte rahe? kaI rIte utpanna thAya ? kaI rIte mare ? parivartana kevA kevA prakAre pAme ? - A badhI paMcAtamAM zrI jinezvaradevo e ja mATe UtaryA ke AtmA A badhuM jANe to ja sAcA mArge AvI zake. AthI ja tame kahelI saghaLI vastuonA hetuone vicAro ane Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 384 vicArazo to samajI zakazo ke cAritra e ja eka aMtima dhyeya che ane te paNa AtmAnI A saMsArathI mukti mATe ja che. dharma, muktinI abhilASAe karo ! koI tamane pUche ke dukAna, nokara-cAkara, gAdI-takiyA, pharnicara, Tebala, khurazI, A badhuM zA mATe ? ane bhADuM bharIne A badhI dhAMdhala zA mATe ? mAlano ATalo badho Dhagalo zuM kAma karyo che ?' tyAM to tame ema jhaTa kahI do ke, "kamAIne sukhI thavA mATe' e ja rIte zrI tIrthaMkaradevo, zrI gaNadharadevo ane pUrvadhara vagere maharSioe A kahyuM enuM eka ja kAraNa ke tame badhA caraNakaraNAnuyogamAM AvI ane muktipada sAdhI zako. bhavyo upara upakAra karavA mATe ja A badhuM kahyuM ane e kahevAno eka ja pavitra hetu ke dareka AtmAo AzrayamAMthI nIkaLI saMvaranA sevaka thaI muktie jAya. dharmakathAno paNa hetu eka ja ke kathA sAMbhaLI sAMbhaLanArane pApa tarapha abhAva thAya ane dharma tarapha sadbhAva jAge. rAja-Rddhi-siddhi Adi duniyAnI saghaLI vastu heya tarIke bhAse ane ratnatrayI upAdeya tarIke bhAse, tathA mukti e sAdhya bane. kathA sAMbhaLatAM ema thavuM joIe ke jJAnI puruSo paNa jeonI prazaMsA ane jeonAM gharabAra ane lakSmI vagerenAM varNana kare, teo kevA haze ? jJAnI puruSo varNana kare emAM jarUra gaMbhIra hetu hovo ja joIe. zrI zAlibhadra pUrvabhavamAM dAna dIdhuM, sukhI thayA, dIkSA lIdhI ATaluM ja lakhyuM hota to ? zrI zAlibhadrane AvI sAhebI, ATalI strI, navANunavANuM peTI Utare, devatAI bhoga bhogave,AvuM vistRta varNana zA mATe ? eka ja hatu ke "evA parama sukhI paNa eka sAmAnya nimitta mAtrathI cetyA ane cetyA ke tarata , e badhAM sukhane duHkha mAnIne nIkaLI gayA.' - e vAta jagata samaje. muktinI abhilASAe karAyela dharmathI je sukhasAmagrI maLe che, te game teTalI maLe to paNa anukULa maLe, e paNa batAvavAmAM hetu che. tamane to je kAMI maLyuM temAM paNa tame parAdhIna. pelA mahApuruSone sAmagrI potAne AdhIna hatI. zrI zAlibhadrane ke koI paNa puNyAtmAne eka paNa ema na kahe ke tame Ama karo. ane Aje to sAmagrI kahe tema ja tamAre karavuM paDe. pelA mahApuruSo choDIne jatA, to sAmagrI emanI pAchaLa jatI, ane tamane sAmagrI choDe to Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 -- - 8H caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva - 28 - -- 109 tame sAmagrI pAchaLa DhasaDAo cho. A bheda konA gharano ? mAnavuM ja paDaze ke mukti mATe karavAnA dharmamAM karelI paudUgalika lAlasAnA gharano. mukti mATe ja karelA dharmanA pratApe thayelA cakravartIne sAmagrI pAra vinAnI maLatI, toye e sAmagrI emane mUMjhavatI nahotI. A vAta ekeeka puNyAnubaMdhI puNyavALA puNyazALIo mATe samajavI. AvA puNyazALI puruSo karmayoge saMsAramAM rahe che, to paNa svAdhInapaNe ane virakta hRdaye ! avasare teo cetyA vinA rahetA ja nathI. prasaMge prasaMge teonI viziSTa vivekadRSTi satyAsatyano viveka karyA vinA rahetI ja nathI. e saghaLo prabhAva mukti arthe AcarelA dharmano ja che. mATe dharma, muktinI abhilASAe karavo e ja hitAvaha che. e dharmanA yoge maLelI sAmagrI choDavAmAM mUMjhavaNa thatI nathI ane te sAmagrI paNa prAyaH anukULa ja thAya che. zrI dazArNabhadra rAjAe choDyuM to vicAra na karyo. vicAra karavo paDe e eka parAdhInatA che, arthAt sAcI mAlikI ja nathI. hetu ane daSTAMta baMne jarUrI che potAnA hAtha nIcenA sanmArge jatA hoya, teoe amane pUchavuM ja joIe-evo adhikAra dharAvavAnI vAto karanArA vastutaH adhikAranA svarUpane samajatA ja nathI. lAbhano sodo karI AvanAra nokarane zeTha zuM kahe ? kema na pUchyuM ema kahe ? geralAbhano sodo hoya to to kahe, lAbhano sodo cAlato hoya te vakhate, "UbhA raho, zeThane pUchI AvuM' kahIne zeThane pUchavA Ave, to zeTha zuM kahe ? vAlIe ke vaDIle, potAnA hAtha nIcenA potAnI icchApUrvaka sanmArge jAya, to evo hakka na dharAvavo joIe ke "amane kema na pUche ?' ene to evo AnaMda thAya ke mAro vArasa evo che ke sIdho sanmArge jAya che. emAM AbarU vadhe ke jAya ? duniyAnA vyavahAra sAthe tyAga ne athaDAmaNa to rahevAnI ja. A hitakara vastu sAMbhaLavA maLe tyAre AtmA tanmaya banavo joIe, hitakara zikSA ApavAmAM AvatI kaTutA madhura lAgavI joIe. upakArI puruSoe hita mATe kaTu ane na sahI zakAya tevA zabdo paNa vAparyA che. paNa temAMthI kevaLa karuNAnA ja jharA vahetA joI zakAya che. zrI vitarAgastotramAM zrI vItarAgadeva pratye matsara dharAvatA AtmAone uddezIne kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA lakhe che ke 'aneDamUkA bhuyAsu-ste yeSAM tvayi matsaraH / mora veca-pi pAchu varmasu ? ' Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110. - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 388 he nAtha ! niSkAraNa upakArI evA tAre viSe jeone matsarabhAva che, teo vANI ane zruti vinAnA thAo! kAraNa ke bhavAbhinaMdI AtmAone pApakarmomAM iMdriyonuM vikalapaNuM e paNa zubha phaLa mATe thAya che." bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA Azayane vicArazo to samajI zakzo ke e kathanamAMthI kevaLa karuNAno ja jharo vahe che ane temAM ekAMte upakAranI ja bhAvanA taravare che. iMdriyo pAmIne e pAmanArA narakAdika bhayaMkara dugatimAM jAya, tenA karatAM iMdriyo na pAme emAM khoTuM zuM che ? je vANI zrI vItarAgadeva pratye matsarabhAva phelAve, te vANI bolavAnI zakti na maLe emAM khoTuM paNa zuM che ? je zruti kevaLa zrI vitarAgadeva ane temanI AjJAnA avarNavAdane ja sAMbhaLavAmAM rata hoya, te zrutino abhAva zuM khoTo che ? AthI spaSTa che ke A maharSi, koIne sAmagrI maLe emAM nArAja nathI, paNa jo e sAmagrI dvArA narake javAtuM hoya, to bahetara che ke e sAmagrI na maLe. vaidya ke mAtApitA daradIne kupathya khAvA de ? nahi ja. daradI na mAne to hAtha paNa bAMdhe, khUba sannipAta thayo hoya to thAMbhale paNa bAMdhe, enuM kAraNa zuM ? e ja ke daradI akasmAtuM doDe, TicAya ane tethI herAna thato hoya te na thAya; tema A mahApuruSoe vastunuM varNana karavAmAM kamI rAkhI nathI, paNa Azaya e ja kalyANano ! dharmakathAmAM varNana badhI jAtanuM Ave, paNa te kalyANanA ja AzayathI ! bApa potAnA dIkarAne AMkha lAla karIne paNa "bevakUpha, nAlAyaka' vagere vagere kahe, to tethI dIkaro ema mAne ke mane phajeta karavA kahe che ?' - nahi ja, kAraNa ke "sAcA pitAnA hRdayamAM dIkarAnA hita sivAya bIjuM kazuM hotuM ja nathI.' sabhA: bhASAsamiti joIene? bhASAsamiti eTale zuM e samajo. je vacana dvArA "unmArganuM unmelana thAya ane sanmArganuM sthApana thAya' - tenuM nAma bhASAsamiti ! unmArganI pravRtti khaseDavA je zabdo kahevA joIe, te chatI zaktie na kahe to te bhASAsamitino bhaMga karanAra che' - ema ja kahevAya. A ja kAraNe bhagavAna zrI umAsvAtijI vAcakavare e ja pharamAvyuM ke, sa3 tulara vA diyAmAsA mAsikallA' 'para roSa pAmo ke toSa pAmo tenI darakAra karyA vinA, hitakara bhASA to bolavI ja joIe.' jaIe te jAkhA jinikalana Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva 28 anumAnamAM-pakSanI sthApanA, hetu ane dRSTAMta joIe. pakSanI sthApanA mATe hetu ane te mATe dRSTAMta. parvatamAM dhumADo dekhAya, to kahevAya ke tyAM agni che. koI pUche ke zAthI ? to kahevAya ke dhUmra dekhAya che ethI. koI pUche ke dhUmra dekhAya tyAM agni hoya e zAthI jANyuM ? tarata e hetunA samarthanamAM dRSTAMta devAya ke rasoDAmAM e vastu spaSTapaNe dekhAya che. pakSanI sthApanA mATe jeTalo jarUrI hetu, teTaluM ja jarUrI dRSTAMta. dRSTAMta vinA sAmAne eka paNa vastu prAyaH ThasAvI zakAya nahi. caraNakaraNAnuyoga vinA mukti nathI, e sAbita karavA jJAnIe hetubhUta dravyAnuyoga kahyo, hetubhUta gaNitAnuyoga paNa kahyo ane dRSTAMtabhUta dharmakathAnuyoga paNa kahyo. jJAnI kahe che ke anaMta sukha joItuM hoya, to Azrava choDI saMvarane sevyA vinA chUTako ja nathI, vaLI saMvara to AvatAM karmane roke, paNa aMdaranA karmane kADhe koNa ? mATe tapa vinA paNa chUTako nathI. A vastu batAvavA dravyAnuyoga tathA gaNitAnuyoga basa che, kema ke vastu, vastunuM svarUpa ane tenI sAdhanA mATenA je hetuo, tenA te bhaMDAra che. enI sAbitI mATe dRSTAMtarUpa dharmakathAono moTo gaMja che. dharmakathAmAMthI e laI zakAya ke, je AtmAo AzravamAM lepAyA te saMsAramAM rUlyA ane je AtmAo AzravathI khasyA ane saMvaramAM AvyA, e AtmAo tapathI karmanirjarA karI, kevaLajJAna meLavI mokSe gayA. 387 muni bhAvAnukaMpAnA dhaNI che ! kathAnuyogamAM A badhI vAto jhINavaTathI karI che. zrI tIrthaMkaradevanA AtmA mATe paNa pakSapAta nathI. emanA AtmAe paNa pUrvabhavomAM jo AzravanI sevA karI, bhUlecUke paNa Agamane Thokare mAryuM, bhUlecUke paNa utsUtrabhASaNa karyuM, to karme emane paNa lAta mArI narake mokalyA. karmarAjAe jaNAvI dIdhuM ke, rakhaDo hamaNAM, hajI tamAre vAra che. e AtmAe paNa jAgrata thayA pachI bhUla kabUla karI, bhUlathI bacyA, karmakSayanA mArgamAM prayatna karyo, Azravano tyAga karyo, saMyamano svIkAra karyo, tapathI nirjarA karI, vIsa sthAnakanI ArAdhanA karI, moTI moTI tapazcaryAo karI !'savi jIva karuM zAsana rasI'-e bhAvanAne majabUtapaNe keLavI, ane tIrthaMkara nAmakarma nikAcita karyuM tyAre ja e AtmA paNa tIrthaMka2 thayA ane tIrthanI sthApanA karI muktie gayA. tIrthaMkarano AtmA che mATe 'haze, vAMdho nahi, bhale bolyA, emAM zo vAMdho'-Avo kAyado zrI 111 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 388 jainazAsanamAM nathI. "ahIM paNa dharma che ane tyAM paNa dharma che.'-AvuM bolanAra marIci zrI tIrthaMkarano AtmA hato, traNa lokano nAtha thavAno hato, saMkhyAbaMdha AtmAno tAraka thavAno hato, chatAM enI bhUla mApha thaI ? nahi ja. e bhUlanA yoge koTAkoTi sAgara pramANa saMsAranI vRddhi thaI. dharmakathAnuyogamAMthI sAra kevo nIkaLe che, te vicAro ! e zrI mahAvIra bhagavAnanA AtmAne paNa sAtamIe javuM paDyuM. emAM kAMI cAle ? zrI yUlibhadrasvAmI cauda pUrva-zrutakevalI, jemane graMthakAra paNa bhagavAna zabdathI saMbodhe, paNa e paNa jyAM bhUlyA tyAM spaSTa lakhyuM ke bhagavAna sthUlibhadra paNa-zrutakevalI paNa pramatta thayA. zrI yUlibhadrasvAmI eka vAra potAnA mitrane ghera gayA. mitra ghera nahoto. dezanA devA mAMDI, paNa ghaDI ghaDI AMgaLI thAMbhalA tarapha karatA hatA. dezanA daI gayA pachI mitra Avyo. strIe vyatikara (banAva) kahyo ke "zrI dhUlibhadra mahAtmA AvI gayA, tame ghera nahotA to dezanA daIne gayA." mitre potAnI strIne pUchyuM ke dezanA ja dIdhI ke kaMI kahI paNa gayA ?' strIe kahyuM ke "kahyuM to kAMI nathI, paNa vAraMvAra AMgaLI A thAMbhalA tarapha karatA hatA." mitra vicakSaNa hato. thAMbhalAne toDI emAMthI nidhAna kADhyuM. graMthakAra lakhe che ke bhagavAna skUlibhadrane paNa jJAnamada thayo, bhUlyA, pramatta banyA. sAta baheno jyAre vaMdanA karavA AvI tyAre huM paNa kAMIka chuM-ema batAvavA siMhanuM rUpa vikuvyuM hatuM. baheno bhaya pAmI guru pAse gaI. gurue jANyuM ke have A sthUlibhadra vidyAne ayogya che, ane jJAnano mada thayo. bahenone kahyuM ke, pharIne jAo. pharIne gaI tyAre zrI sthUlibhadra beThA hatA. vaMdanA karIne sthAne gaI. gurue tarata temane vidyAne ayogya jaNAvI dIdhA. bhale pachI saMghanA AgrahathI bAkInAM pUrve bhaNAvyAM, paNa te artha vinA ! ApaNo muddo e che ke cauda pUrvIno paNa doSa A zAstra chupAvyo ? nahi ja. sabhA : mitranI anukaMpAthI karyuM hoya to? anukaMpA keTalI jAtanI ? be jAtanI ! dravyAnukaMpA ane bhAvAnukaMpA. muni to bhAva anukaMpAnA dhaNI che. gRhastha zrAvaka anya zrAvakane duHkhI joI zaktisaMpanna chatAM enuM duHkha dUra karavA dravyAnukaMpA na kare to enuM dharmIpaNuM jhAMkhuM paDe ane pariNAme na paNa Take, paNa muni to bhAvaanukaMpAnA svAmI. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 8 : caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva - 28 - 113 muni samAdhi Ape. darekathI potapotAnI hadano amala thAya. dharmakathAnuyogamAMthI ekeeka vastuno viveka pAmI zakAya che. mahApuruSo je mArge cAle, tenI maryAdA jANavI joIe. uttarAdhyayana sUtramAM zrI sthUlibhadranI vAta Ave che. tyAM spaSTa lakhyuM ke bhagavAna sthUlibhadra caudapUrvadhara paNa pramatta thayA. jo emanI e kAryavAhImAM doSa na hota, to pramatta kema kaheta ? sAta baheno vaMdana karavA AvI tyAM siMhanuM rUpa batAvyuM, e kAryavAhIthI vidyAne mATe guruzrIe ayogya kahyA. mUrchA utAravA mATe dAna che ? saMsAranI ekeeka vastu jJAnI puruSonI dRSTie, duHkharUpa, duHkhaphalaka ane duHkhAnubaMdhI che. AthI ja jJAnI puruSoe lakSmI, zarIra, khAnapAna ke yatheccha vicArone dharmarUpa na kahetAM - dAna, zIla, tapa ane bhAvanAne ja muktinA hetu tarIke oLakhAvela che. parama muni pharamAve che ke - 'dAnaM supAtre vizadaM ca zIlaM, tapo vicitraM zubhabhAvanA ca / bhavArNavottAraNayAnapAtraM, gharmatu munazo vatti 2 ' supAtramAM dAna, nirmaLa zIla, vicitra prakArano tapa ane zubha bhAvanA A cAreya prakArano dharma saMsArarUpa sAgarane tAravA mATe "yAnapAtra' eTale jahAja samAna che." dAna e dharma ane lakSmI eTale anartha. lakSmI anarthanuM kAraNa na hoya, to dAna devAnuM ja zuM kAma ? dAna devAnuM zAstra kone kahyuM ? jeo lakSmInI mUcchamAM paDyA che teone jeoe sarvathA mUccha choDI - lakSmI mAtrano tyAga karyo, teone mATe dAnanuM nathI kahyuM. sabhA : dravyadAnanI vAtane ? hA, bhAvadAna mATe to vAMdho ja kyAM che ? jemAM koI jAtano anartha ja nathI, hAni ja nathI, Apatti ja nathI, sAmAnA bhaMDAnI saMbhAvanA paNa nathI, tevA bhAvadAnamAM vAMdho ja zo che ? zAstra dAnane dharma kahyo paNa lakSmIne nahi. dAna lakSmIthI thAya mATe lakSmI paNa dharma - ema ja kaho to, lakSmI zAthI maLe? vyApArathI, mATe vyApAra Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 - -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 390 paNa dharma, vyApAramAM AraMbha-samAraMbha thAya e paNa dharma, AraMbha-samAraMbhamAM jIvaghAta vagere kriyA thAya te paNa dharma, ane jo A badhI ja vastu dharmarUpa thAya, to pachI adharma zuM ? jJAnIe dAnane dharma kahyo. hetu ? e ja ke lakSmI vagere uparathI mUrchAne utAravI. lakSmI vagere uparathI mUccha Utare to dharma tarapha sadbhAva jAge, mATe dAna e dharma kahyo. evI ja rIte zarIrasevAne dharma na kahyo, paNa zIla ane sadAcArane dharma kahyo, khAvA-pIvAmAM dharma na kahyo paNa tapane dharma kahyo, ane yatheccha vicArone dharma na kahyo paNa "Aptavacana' rU5 Agamane anusaratA zubha vicArone ja dharma tarIke oLakhyAvyA. AthI ja kahevuM paDe che ke zAstranI vArtAne, bhramaNA na thAya tevI rIte hRdayamAM utAro. zrI tIrthaMkaradevano vAda na levAya ? AjanA ajJAnIo taraphathI potAnA doSo ane potAnI zithilatA chupAvavA mATe vAta vAtamAM zrI tIrthaMkaradevonI vAto pakaDavAmAM Ave che. zrI tIrthaMkaradeva to lokottara puruSa che, e lokottara puruSonA vAda ApaNAthI na thAya. moTAnA pagalAmAM paga na mukAya. baLavAna sAthe bAtha bhIDIe to marIe nahi to mAMdA to jarUra paDIe. dIkSAnI bAbatamAM ajJAnatAthI AjJAnA svarUpane samajyA vinA, bhagavAna zrI mahAvIradeve mAtA-pitA jIve tyAM sudhI dIkSA nahi lauM -evo abhigraha karyo hato e vAtanuM oThuM lenArane pUcho ke zrI tIrthaMkaradevo to badhA ja mAnya che ne ! to bIjAnI vAta paNa lone ?" zrI RSabhadevasvAmI tathA zrI neminAtha svAmI paNa tIrthaMkaradeva ja hatA ne ? zrI RSabhadevasvAmIe saMyamano svIkAra karyA pachI, bhagavatI zrI marUdevA mAtAe eka hajAra varSa sudhI roI roIne AMkho paNa gumAvI hatI' - e koNa nathI jANatuM ? "rudanapUrvaka paraNavAno Agraha karatAM mAtApitAdikane rotAM mUkIne paNa zrI nemanAthasvAmI pAchA cAlyA AvyA che' - e vAta koNa nathI jANatuM ? jyAre bhagavAna zrI nemanAthasvAmIe potAnA rathane pAcho pheravyo, tyAre bhagavAna zrI neminAtha svAmInA pitA, mAtA ane kRSNajI Adi baMdhuvarga, zrI nemanAthasvAmInI sAme AvIne Ubho rahyo temAMthI zivAdevI' mAtA ane "samudravijaya" pitA, rotI AMkhe zrI nemanAthasvAmIjIne kahe che ke "A utsavathI akasmAt tuM kema pAcho phare che ?' A praznanA uttaramAM bhagavAna zrI nemanAthasvAmIjI spaSTa akSaromAM kahe che ke - Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 391 8 : caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva - :. 'nemiravyadravIte, prALino vadhanathA| vajAtathA vayApa, tiSThAma rmavandanaH / / oaa yathaiSAM bandhanAnmokSaH, karmabandhAttathAtmanaH / karttuM dIkSAmupAdAsye, saukhyAdvaitanibandhanAm / / 1 / / ' 'jema A prANIo baMdhanothI baMdhAyelAM hatAM, tema ame paNa karmarUpa baMdhanothI baMdhAyelA ja chIe, mATe jema A prANIono baMdhanathI mokSa thayo, tema karmabaMdhanathI AtmAno mokSa karavA mATe, advaita sukhanA kAraNabhUta dIkSAne huM aMgIkAra karIza.' 28 Avo uttara sAMbhaLIne bhagavAna zrI nemanAthasvAmInAM mAtA-pitA mUrcchita thayAM ane saghaLA yAdavo rovA lAgI gayA. bhagavAnanAM mAtA-pitAne rotAM rokI kRSNajIe vairAgyanuM kAraNa pUchI mAtA, pitA ane baMdhuonA manorathane pUravAnI vinaMtI karI ane vadhumAM vinavyuM ke 'vitaro zonimano, navupekSitunIsa / tatrApi hi kuru bhrAtaH ! sarvasAdhAraNIM kRpAm / / 1 // ' 'he bhAI ! zokamAM nimagna thayela mAtApitAnI upekSA karavA mATe tuM yogya nathI. mATe teo upara paNa sarvane viSe sAdhAraNa evI kRpA kara.' uttaramAM bhagavAna zrI nemanAthasvAmIjIe kahyuM ke - *grathone maLavAmi, pitro: zosya vhAraLam / na iigvapi payAmi, bhavatAM cApi vAndhava ! / / 2 / / ' 'he bAMdhava ! mAtApitAne ane tamane-bAMdhavane paNa kAMI zokanuM kAraNa huM joI zakato nathI.' kAraNa ke - 'arAjyavhArAM me tu, caturvAtiyaM mavaH / 3:lAncevAnubhUvo, yaMtrotvo: zarIrimiH / / 2 / / ' mane to 'naraka, tiryaMca, manuSya ane deva'-A cAra gatirUpa saMsAra, ke jemAM utpanna thayelAM prANIo kevaLa duHkhono ja anubhava kare che, te ja vairAgyanuM kAraNa che.' bAkI - 'bhave bhave ca pitarau, bhrAtaro'nye'pi cAbhavan / na ko'pi karmadAyAdaH, svayaM svakarma bhujyate / / 1 / / ' 'mAtApitA ane bIjA bhAIo paNa bhavobhavamAM thayA. paNa karmano bhAgIdAra 115 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno koI paNa nathI thayo, potAnuM karma to potAne ja bhogavavuM paDe che.' hA, jo * 'chidyate duHvamanvaya, yajyena dare ! tavA / pitrorarthe pradIyeran, prANA api vivekinA / / 3 // ' 'he hare ! anyanuM duHkha anya dvArA chedAtuM hoya, to vivekI AtmAe mAtApitAne mATe prANo paNa ApI devA joIe.' paraMtu - 'paraM nannurnarAmRtyu-prAyaHvuvAni sapi / putrAdiSu svayaM bhuMkte, trAtA ko'pi na kasyacit / / 4 / / ' 'putrAdikanI hayAtI hovA chatAM paNa, prANI jarA ane mRtyu jevAM duHkhone pote jAte ja bhogave che, kAraNa ke koI paNa koIno rakSaka nathI.' jo 'dRSTerAnandamAtraM cet, putrAste tasya santi tat 1 vinApi mAM mahAnemi-pramukhAH sukhahetavaH / / 5 / / ' 'pitAjIne putro dRSTinA AnaMda mATe ja che, te mArA vinA paNa te sukhanA hetubhUta 'mahAnemi' vagere putro vidhamAna che.' bAkI huM to - 'naratpAnya vAda tu, saMsArAdhdha tAteH / khinno'smi prayatiSye ta-cchede tadhetukarmaNAm / / 6 // ' 'huM to vRddha musApharanI mAphaka saMsArarUpa mArganAM gamano ane AgamanothI khinna thayelo chuM, te kAraNathI te gamana ane AgamananA hetubhUta karmonA chaMda mATe ja prayatna karIza. ane - 'rmavheta: parivraDyAM, vinA na hatu sAdhyate / tAmevAhaMtadAdAsye, mA nirbandhaM vRthA kRthAH / / 7 / / ' 'nizcita che ke dIkSA vinA karmano cheda sAdhI zakAya tema nathI, te kAraNathI huM to te dIkSAne ja grahaNa karIza, mATe tuM phogaTa Agraha na kara.' A pachI pitAe paNa samajAvavAno prayatna karyo, chatAM bhagavAna zrI nemanAthasvAmIjInA makkama nizcayane jANI saghaLA rotA rahyA ane svajanonI sneharUpI beDIone toDI nAkhIne bhagavAna zrI nemanAthasvAmI to cAlI ja nIkaLyA. 392 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva 28 A badhuM jANyA pachI koNa evo ajJAna hoya, ke bhagavAna zrI mahAvIradevanA abhigrahane pakaDI rAkhe ? zuM koIthI paNa ema kahI zakAya tema che ke bhagavAna zrI RSabhadevasvAmI ane bhagavAna zrI nemanAthasvAmIjI mAtA-pitAnA 'bhakta' na hatA, ke AjJApAlaka na hatA ? nahi ja. mAtra ema ja kahI zakAya tema che ke 'bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIjIne bhogAvali karma bAkI hatAM mATe teo mAtApitA khAtara paraNyA ane saMsAramAM rahyA ane bhagavAna zrI nemanAthasvAmIjIne 'bhogAvali karma bAkI na hatAM mATe teo paraNyA paNa nahi ane rahyA paNa nahi.' 393 bhagavAna zrI nemanAthasvAmIjIe pote paNa jyAre pitAjIe 'zrI RSabhadevasvAmI vagere tIrthaMka2devo paNa vivAha Adi karIne muktimAM gayA che, to he kumAra ! brahmacArI evA tane zuM tethI kAMI UMcuM pada maLavAnuM che ?'-Avo prazna karyo, tyAre enA uttaramAM e ja kahyuM che ke 'he sAta ! kSINamovarmAsmi' vizva'ekstriisNgrhe'nnt - jantusaGghAtaghAtake / bhavatAM bhavatAnte'smin, vivAhe ko'yamAgrahaH ? / / 1 / / ' 'he pitAjI ! huM kSINa bhogakarmA (eTale ke jenAM bhogakarmo kSINa thaI gayelAM che tevo) chuM ane anaMta jaMtuonA saMghAtano ghAta karanAra, eka strInA saMgraharUpa ane bhavavardhaka evA vivAhane viSe Apano A Agraha kevo ?' 117 arthAt zrI RSabhadevasvAmI Adine bhogakarmo bAkI hatAM ane mAre nathI, temaja saMsAra vadhAranAra, anaMta jaMtuonA saMhAramAM hetubhUta ane strIno saMgraharUpa vivAhakarmane viSe A Apano Agraha ucita nathI. have bhagavAna zrI mahAvIradevanI vAta lo. bhagavAna zrI mahAvIradeva jANatA hatA ke mAre bhogavali karmo bAkI che, ane 'yazodA' sAthe mAruM pANigrahaNa thavAnuM che, te chatAM te 52matA2ka puNyapuruSanI sthiti kevI hatI, e ja khAsa vicAravAnuM che. jyAre yazodAnA pitAe potAnI putrI yazodAne zrI vardhamAnakuMvara sAthe paraNAvavA mATe maMtrIonI sAthe mokalI, zrI siddhArtha rAjAne kahevarAvyuM ke 'A saMbaMdha aMgIkAra karIne Apa mArI upara maherabAnI karo !' AnA uttaramAM zrI siddhArtha mahArAjAe kahyuM ke - Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 DA 118 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - "zrI vardhamAnakuMvarane paraNAvavAno amAro to pUro vicAra che, paNa zrI vardhamAnakumAra janmathI mAMDIne saMsArathI virakta che, eTale vivAhAdikanI vAta paNa tenI pAse bolI zakAya tema nathI.' vicAro ! bhagavAna zrI mahAvIradeva kaI rIte vartatA haze ! pitA pote bhagavAna pAse e vAta na karI zakyA, paNa mitro pAse e vAta karAvI. bhagavAnanA mahimAna mitroe jyAre bhagavAna pAse e vAta kADhI, tyAre bhagavAna zrI mahAvIradeve potAnA mitrone paNa kahyuM ke - 'atho babhASe bhagavAn, mUDhAH ko vo'yamAdaraH / / parigraho hi dArAde-rbhavabhramaNakAraNam / / 1 / / ' he mUDha AtmAo! A tamAro kaI jAtano Adara che? kharekhara "strI' Adino parigraha, e bhavabhramaNanuM kAraNa che." bhagavAna zrI mahAvIradeva jANatA ja hatA ke mAre vivAha karavAno che, toye Ama zA mATe kahyuM ? potAnA sAthI vivAhane karaNIya na mAnI le te ja mATe. karmano tIvra baMdha hoya to zAstra kahe che ke zrI tIrthaMkaradevone paNa bhogavavo paDe, paraMtu te puNyapuruSo tene AdhIna na thaI jAya. zrI tIrthaMkaradevo to bhogane paNa roganI mAphaka ciMtave che, paNa emAM zuM ?' ema nathI kahetA. mitroe siddhArtha rAjAne AvIne kahyuM ke "emAM kaMI vaLe ema nathI. UlaTA amane to te mUrkhAo kahe che. vAta sAMbhaLatA ja nathI.' Akhare zrImatI trizalAdevI pote, jyAM zrI vardhamAnakuMvara che tyAM AvyAM, bhagavAna UbhA thayA, hAtha joDyA, mAtAne siMhAsane besADyAM. bhagavAnano viveka keTalo che e juo ! mAtAe kahyuM ke "ame jANIe chIe ke tuM virakta chatAM amArI khAtara ja saMsAramAM rahela che, paNa eTalAthI amane saMtoSa thAya tema nathI. ame tane vadhUnI sAthe jovA icchIe chIemATe yazodA' nAmanI rAjaputrIne grahaNa karIne amArA manorathane pUrNa kara !'-AvI jAtanA mAtAnA AgrahathI - "mokAnta vasti, mAco pitara mama ' mAre bhoga vALuM phaLa karma bAkI che ane mAtApitA paNa mAnavAne yogya che' - A pramANe vicArIne bhagavAna zrI mahAvIradeve mAtAnI AjJA mAnI. have vicAro ke "bhagavAna zrI nemanAthasvAmIjIe mAtApitAnI e vAta Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39ka - 8 : caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva - 28 - - 119 na mAnI ane bhagavAna zrI mahAvIradeve mAnI" - emAM abhakti ke bhakti e kAMI kAraNa nathI, paNa eka ja kAraNa hatuM ane te e ja ke, ekane bhogAvalikarma bAkI na hatuM ane bIjAne bAkI hatuM." muddo e che ke zrI tIrthaMkara bhagavAnano vAda na lo. tamAre taravuM hoya to bhagavAnanI AjJA mujaba ja cAlo. navo vepArI, kuzaLa vepArInI salAha mujaba mujaba mAne paNa jo enI mAphaka cAlavA jAya to taNAI jAya. bezaka, enI salAha cAlavAthI enA jevA thavAya, pachI vAMdho nahi. je vepArI bajArane nacAvato hoya, bajArano bhAva potAnA hAthamAM rAkhI zakato hoya, teno vAda karanArAnI to pAghaDI paNa UDI jAya. jJAnInAM vacanonA bhAva samajo: sabhAH lokAMtika deva AvyA pachI to zrI tIrthaMkaradevo bAra mahine nIkaLe ane ema ja bhagavAna zrI mahAvIradeva nIkaLyA, to koIne mATe rahyA ema kema kahevAya? na ja kahevAya. bhagavAna svayaMsaMbuddha hoya che, paNa kalpa evo che ke bhaktine arthe lokAMtika devo AvIne kahe ke "bhagavan! sarva jagatanA jIvonuM hita karanAruM dharmatIrtha pravartAvo !" te pachI zrI tIrthaMkaradeva vArSika dAna daI bAra mahine saMsAramAMthI nIkaLe ane dIkSA aMgIkAra kare. e ja rIte bhagavAna zrI mahAvIradeva paNa lokAMtika devonA AvyA bAda barAbara bAra mahine ja nIkaLyA, eTale koInI khAtara rahyA ema na kahevAya. lokAMtikadeva vahelA AvyA hota-arthAtu lokAMtikadeva AvyA pachI bAra mahinAne badale koInI khAtara vadhAre rahyA hota, to ema kahevAta ke koInI khAtara rahyA. je banAvo banyA te badhA te samaya daramyAna banyA che. bhagavAna pote garbhathI ja potAno dIkSAno kALa jANe che, kevaLajJAnano samaya jANe che ane nirvANano paNa samaya jANe che, baghI ja sthiti jANe che mAtApitAnuM AyuSya paNa jANe che. have evA traNa jJAnanA dhaNI bhagavAna AvA saMyogomAM mAtApitAne paNa rAjI rAkhavA mAgatA hoya, to e lAbha kema na le ? ane te dvArA jagatanA jIvone uttama zikSApATha maLI zake tevI AcAraNA kema na kare ? avazya kare ja. AthI ja AjanA saMsArarasika AtmAone kahI devuM joIe ke bhagavAna Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 396 zrI tIrthaMkaradevonA jIvanamAMthI uttama banAvono upayoga saMsAranI pApavAsanAone puSTa banAvavAmAM na karo ! ethI jIvananuM zreya thavAne badale bhayaMkara akalyANa thaze. bhagavAna zrI tIrthaMkaradevo badhuM ja jANatA hatA, paNa tame zuM jANo cho ? ke jethI bhagavAnanI pravRttino vAda karo cho ? mAtApitAnA svargavAsa pachI bhagavAna jANatA hatA ke mArA dIkSA samayane haju to be varasa bAkI che, to paNa bhagavAne vicAryuM ke, bhAI naMdivardhanano mArA para bahu pyAra che, to jo huM be varasa pachI ekadama kahIza to bahu kaThina lAgaze, mATe pote tarata bhAIne kahyuM ke bhAI ! mAtApitA avasAna pAmyAM, eTale have mArI pratijJA pUrNa thaI che, tethI huM dIkSA aMgIkAra karIza.' barAbara samajo ke bhagavAna "jAuM chuM" ema nathI kahetA, jJAnInA vacananA bhAvane samajo. zrI naMdIvardhane kahyuM ke "bhAI ! hajI to mAtApitA svargavAsa pAmyAM eno zoka che, emAM tuM vaLI kSata para kSAra kyAM kare che ?' A sthitimAM paNa bhagavAna kahe che ke - ni-mA-bApha-phaLI-jApurAtta breviA jIvA jAyA bahuso jIvassa u egamegassa / / 1 / / ' 'tataH kutra kutra pratibandhaH kriyate ?' saghaLA paNa jIvo eka eka jIvanI sAthe aneka vAra pitApaNe, mAtApaNe, bhAIpaNe, bhaginIpaNe, bhAryApaNe, ane putrapaNe thayA che. te kAraNathI kakyAM kyAM pratibaMdha karI zakAya? vicAro ke je bhagavAna potAnA baMdhu samakSa A pramANe kahe che, te ja bhagavAne abhigraha kema karyo haze ? samajavuM joIe ke bhagavAna sthiti jANatA hatA. mAtApitAnuM AyuSya tathA potAno dIkSA samaya paNa jANatA hatA. zrI naMdIvardhane paNa kahyuM ke "bhAI ! A badhuM huM jANuM chuM, paNa tuM jAya e mArAthI sahana thAya tema nathI, mATe be varasa rahI jA." bhagavAne jANyuM ke dIkSAnA samayane paNa eTalI vAra che, to bhale tema thAo ! bhagavAne bhAInuM vacana svIkAryuM, paNa tarata jaNAvI dIdhuM ke havethI mArA mATe thayelo AhAra huM nahi lauM, sAdhuvatuM jIvana gALIza, prArka pANI vAparIza.' zrI naMdIvardhane paNa kahyuM ke "bhale bhAI ! tArI marajImAM Ave te rIte rahe.' jo A badhI vastune vicAravAmAM Ave, to eka paNa ayogya vAta laI zakAya tema nathI, paNa jyAM saMsArarasikatAnA yoge phAvatuM ja levAnI bhAvanA hoya, tyAM to upAya ja nathI. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39. - 8 : caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva - 28 - 121 bAkI kalyANanA arthI AtmAoe to jJAnI puruSonAM vacananA bhAvane sUkSma buddhithI vicAravo joIe. zAstrane zastra na banAvo ! AjanA saMsArarasiko to bhagavAnanA jIvanamAMthI paNa juduM ja kADhavA icche che, bhagavAna zrI mahAvIradeva baLavAna hatA. te baLa janmathI ja hatuM ke prayogathI meLavyuM hatuM ?-e paNa vicAravAnI teone phurasada nathI. bhagavAna zrI mahAvIradevanA jIvanane jANanAra sahu koI jANe che ke bhagavAna zrI mahAvIradeva je rAtrie janmyA, te ja rAtrie mAtra aMgUThAnA sparzathI ja AkhA meruparvatane kaMpAvyo hato. janmathI ja te puNyapuruSo pUrvanI anupama ArAdhanAonA baLe anaMtabaLanA dhaNI hoya che. AthI ja kahevuM paDe che ke amuka cIjonI tamane jarUra hoya to tame jANo, paNa te bhagavAnanA nAme ke AgamanA nAme na karo. gRhasthane karavuM to ghaNuMya paDe, paNa samyagdaSTi AtmA te karatAM karatAM paNa kahI de ke "karavuM paDe che, paNa karaNIya nathI" potAnI pApajanaka pravRttione paDadAmAM rAkhavA ke chupAvavA khAtara bhagavAnanA nAmane ke Agamane AgaLa na kare. have to duniyAnI kriyAone paNa keTalAka sUtranA nAme calAvavA mAMge che. zrI tIrthaMkaradevonA jIvanamAMthI phAvatI vAto kADhe che. zrI zAMtinAtha svAmI, zrI kuMthunAtha svAmI tathA zrI aranAtha svAmIe cha khaMDanI sAhyabI bhogavI tathA cosaTha hajAra strI paraNyA, to amAre cosaTha paNa kema nahi ? AvuM pUchanArAone kahevuM paDe ke tArA mATe zAstra e zastra che. AsaktinA yoge tuM cosaTha lAkha strIo kare toye tenuM pApa tuM jANe, paNa tuM zrI tIrthaMkaradevonA nAme ke teonA tAraka AgamonA nAme vAto kare e kadI na cAle. AvI vAto karavI e ghaNI ja bhayaMkara vastu che. zrI tIrthaMkaradevano vAda karavo hoya to badho karo. mAbApa marI gayAM hoya eNe to dIkSA levI joIe ne ? are moTo bhAI hoya to be varasa rahIne paNa lo ne ! paNa levI che kone ? levuM che zuM? sabhA : phAvatuM. tamane koI pUche ke tamArAM mAbApanuM AyuSya keTaluM ? bhagavAna zrI mahAvIradeva to jANatA hatA, paNa tame jANo cho ? zrI tIrthakaradevanI vAta kyAM thAya ? saMyama lIdhA pachI sADA bAra varSamAM eka divasa paNa Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 398 capaTa beThA nathI, sADA bAra varSa ane paMdara divasamAM nidrA be ghaDI AvI gaI : lIdhI nahi paNa AvI gaI, je UMghamAM daza svapnAM UMcI koTinAM AvyAM ke jenuM phaLa mukti sudhI pahoMcADanAra banyuM. sADA-bAra varSa ane paMdara divasamAM traNaso ogaNapacAsa pAraNAM thayAM, e pAraNAM pATale besIne karavAnAM nahi. A to pAraNAMye ajaba ! bhagavAna to nahi jevA TAimamAM aMjalimAM je Ape te vAparI le. bAkI badho TAima cauvihAra. sADA bAra varSamAM besavAnuM nAma nahi, bese to utkaTa Asane bese. upasarga parISaha sahavA, tapa karavo ane besavuM nahi. besavuM nahi eTale pUMjavA to kaMI joIe ja nahi, eTale emano dekhAva paNa lokottara ! have AvA paramazaktisaMpanna zrI tIrthakara bhagavAnano vAda kyAM levAya ? jo bhagavAne kahyuM hota ke "mArI jema saMyama pALe to muktie javAya' - to koI ja na jaI zakata. zrI gaNadharadevo paNa na jaI zake. zrI RSabhadeva bhagavAna saMyama lIdhA pachI eka hajAra varSa chabasthAvasthAmAM rahyA, emAM sarva rIte apramattAvasthA: pramAda to nahi ja jevo ane bAra bAra mahinA sudhI to anna ke pANIno sarvathA abhAva. AvA lokottara bhagavAnano vAda kyAM levAya ? jo AvuM karI zako to bahu sArI vAta, hAtha joDIe paNa DhoMga - dhatUrA na cAle. dekhAva judo ane aMdara juduM, e na cAle. tyAga karanAranI pAchaLa thatA rudananuM pApa kone lAge ? tyAga karanAre sAcA tyAgI banavuM joIe, pAchaLanI vastumAM Asakti rahe to enI kriyAnuM pApa lAge. haiyAmAM Asakti hoya to pAchaLanI kriyAno doSa lAge. maratI vakhate kuTuMbIone sarvane bhegA karI kahI do ke "mArA hitasvI ho to mArI pAchaLa rovA - kUTavAnuM karazo nahi. mArA para sAco prema hoya to mArI pAchaLa durgAna karazo nahi!" pachI jo kuTuMba mUA pAchaLa rue, phUTe, DhoMga kare, to eno hisso maranArane nahi paNa maranAra mArAM mArAM kare to pAchaLanI pokanuM paNa pApa ene lAge. maratI vakhate kuTuMbI kahe ke be hajAra ke pAMca hajAra tamArA nimitte zubha mArge vAparazuM. te sAMbhaLe ane anumodanA kare to to lAbha, paNa manamAM bolyA kare ke mUrkhAo, maphatanA nathI AvatA ! to lAbha nahi. maMdira baMdhAvyuM hoya, enI anumodanA kare ke hajAro AtmAo e nimitte AtmakalyANa kare, to to eno paNa lAbha maLe. maratAM uttama kriyAno Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : caraNakaraNAnuyoganuM ja mahattva 28 lAbha anumodanA hoya to maLe ane pApanI kriyAno jo tyAga na karyo hoya to vagara anumodanAe paNa hisso lAge. tamAruM cappu che, eno jo tyAga na karo, to e cappAthI thanArI tamAma kriyAmAM tamArA AtmAne hisso lAgyA kare. amadAvAdamAM eka DokTara thaI gayA. emaNe potAnAM ojAra maMgAvI TukaDA karI evI vyavasthA karI hatI ke jarA paNa eno upayoga na thAya, ke na to koIne kaNa sarakho paNa vAge. tridhAtridhA tyAga karyo. DokTaranI DigrI dharanArA thayA hatA, paNa pAchaLathI 52ma zrAvaka banyA hatA, ethI dRSTAMta tarIke paNa laI zakAya che. 399 Aje kahevAmAM Ave che ke 'saMyamI dIkSA le to mAtA rue enuM pApa ene lAge.' paNa jo Asaktino tyAga karyA chatAM ema pApa lAgatuM hoya, to to bhagavAna zrI RSabhadevasvAmIne kevaLajJAna thAta ja nahi. mAtAne zoka thAya che. zoka e mohanA gharano ane moha e ghAtIkarma che. jo bhagavAnane mAtAnA zokanI kriyAno hisso lAgato hota, to bhagavAnanAM ghAtIkarmano kSaya thAta ja nahi ane emane kevalajJAna thAta ja nahi. marUdevA mAtA hajAra varSa royAM hatAM. sAco sneha hatone ? Aje mAtApitAne ke vaDIlone koI avasAna pAme to zoka kevo thAya ? mare tyAre AghAta pachI becAra divasa jarA rahe, pachI nahi jevo, ane vakhata jatAM jANe koI hatuM ja nahi. mare tyAre paNa AdhAta, nikaTanAne, jene svArtha vadhu hoya tene ! jenI jIvanadorI enA para hoya ene ! bAkInAne sAmAnya. sAco AghAta thAya to to zabda paNa na nIkaLe ane AMsu paNa Ave nahi. strIo rue tyAre jojo moM DhAMkIne rue, emAM paNa hetu che. AdamI paNa kUkavo karavA jAya tyAre khesa ADo rAkhe. khoTA rivAjoe daMbha zIkhavyo che. strIoe phUTavuM paDe te zI rIte kUTe ? hAtha bhegA karI avAja kare paNa gharanI bAI barAbara na phUTe to enI niMdA kare. gharanI bAIe to be mahinA pathArIe paDavAnI taiyArI karavI ja joIe. bairAM rovA Ave tyAre potAnI sAta peDhI saMbhArIne rue, jyAre AMkha jarA nItare, jarA lAla jevI thAya, tyAre ja mukha khulluM kare. marUdevI mAtAe to hajAra varSa sudhI zokathI rudana karyuM hatuM. roja potAnA pautra bharatane upAlaMbha ApatAM. 123 sabhA : eka hajAra varSa zoka karyo e karma, aMtaramuhUrtamAM khapIne kevaLa thayuM ? hA. bhagavAnanuM samosaraNa joIne pariNAmanI dhArA evI caDI ke hajAra Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 varSanA zokane mahAta kare. AMkhanAM paDaLa paNa dUra thayAM. dekhatAM thayAM, kevaLajJAna paNa thayuM ane mukti paNa thaI. badhuM ekIvakhate. 124 zrI dharmabiMdu graMthamAM jyAM glAnaauSadhavat mAtApitAnA tyAganI vAta lakhI, tyAM dRSTAMta bhagavAna zrI RSabhadevanuM ApyuM. mAtAnA mohane na gaNakArI, pote saMyama laI, hajAra varSa viharI, tapa karI, kevaLajJAna meLavI mAtAne samarpaNa karyuM, mATe RSabhadeva jevo putra "na bhUto na maviSyati' ema kahevAya che. dIkarA evA joIe. mAtApitAnAM AMsunA sAgaramAM na DUbatAM, rotAM mUkIne paNa jAya, ane pote sanmArge joDAI mAtApitAne paNa sanmArge vALe, to ja mAtApitAnA upakArano sAco badalo vaLI zake tema che. enAM ja mAtApitA pachI kahe ke amArA dIkarAe sAru karyuM, paNa prathamathI ja sArI karaNI ka2vAmAM paNa eka rue ane eka AMsu lUche evuM karyA kare ane hitakara pravRttine bhUlI jAya agara naSTa karI de ke mulatvI rAkhI mohamagna avasthA gujAryA kare, to bannenuM bagaDe. AthI samajI zakAze ke Asaktino parityAga karI, muktinI sAdhanA mATe tyAgI thayela AtmAne pAchaLanA mohamagna AtmAonA rudananuM pApa koI paNa rIte lAgI zakatuM nathI, te rudana AdinuM pApa to te rudana Adi karanArAone, karAvanArAone ane ka2nA2nI anumodanA karanAra athavA karanArane ke karavAmAM uttejana ApanArAone ja lAge. 400 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : 'logaviruddhayyAo'no paramArtha : ekalA bhaNelA nahi, paNa gaNelA joIe ! saMyama pratye sadbhAva na jAge, te jJAna vyartha che : hitazikSAno amala thavo joIe ! ArIsAbhuvanamAM kevaLajJAna zAthI ? mahattA konI? lokaviruddha ane lokavirodha : loka durArAdhya che : jainazAsanamAM sAme pUre ta2vAnuM che : * jenuM aMtima sAruM, tenuM badhuM sAruM : viSaya : 'caraNakaraNa' anuyoganI mukhyatA jANyA bAda enI prAptimAM AvatA avarodhane dUra karavA. 29 cAra prakAranA anuyogamAM caraNakaraNa pradhAna batAvyA bAda e anuyoganI prAptimAM kevA kevA avarodha Ave che, te ahIM batAvyuM che. sauthI prathama jJAnane sArthaka karavA tenuM phaLa cAritra meLavavuM jarUrI che e vAta samajAvI. tyAra bAda upadezanA zabdono paNa marma 5ramArtha - jANavo joIe. e jaNAvavA upamitinA AdhAre AcArya ane cakrIno prasaMga jaNAvyo. bhAvanAnA yoge pariNAma kevuM Ave che te darzAvavA bharatacakrIno prasaMga varNavyo ane tyAra bAda lokavirodha ane lokaviruddha A be sAmAnyapaNe ekasarakhA lAgatA zabdomAMthI gajabano sAra tAravI lokavirodhanI paravA na karavI paNa Aloka - paralokAdimAM AtmAnuM ahita thAya tevI pravRtti tyajavI e dhvanino ghoSa karyo. lokaherInA tyAga mATe A pravacana khUba ja mananIya banyuM che. vacce avasara pAmI mahAdeva - pArvatI ane bhagavAna mahAvIra - gozALAnA prasaMgano mananIya upayoga karyo che. suvAkayAmRta pApathI bhaya na pAme, pApathI pAcho na haThe, pApane khoTuM na mAne, enuM nAma jo jJAna manAtuM hoya to to julama thaI jAya. bhaNelA te, ke je zabdanA bhAvane sAcave, kADhe ane vastunA marmane samaje. dhanArjana e jJAnanuM phaLa che, evI mAnyatA mithyAjJAnanI pedAza che. ArAdhanA na thaI zake to tenA u52 sadbhAva to avazya hovo ja joIe. je dI Agama nahi hoya te divase manuSya to haze paNa dharma - ogho ne cAMllo - e be nahi hoya. e be AgamathI ja che. prabhunA mArgane sAcavavAnI icchA hoya, to gAMDA lokonI pAchaLa javAya nahi. duniyAmAM eka paNa kAma evuM nathI ke jemAM mUrkha lokano virodha na hoya. pAMcamA ArAmAM chaThTho Aro lAvavAnI bhAvanA na hoya, zAsanamAM jIvatuM-jAgatuM rahevuM hoya, to lokavirodhathI jarAya gabharAzo nahi. deza-kALa jovAnA, te Agama upayogI kevI rIte thAya te jovA mATe, Agamane UMdhAM ka2vA mATe nahi. thoDA paNa sArAmAM rahevuM sAruM, paNa ghaNA paNa bUrAmAM rahevuM bhUMDuM. jo hita na hoya to satya, priya ane mita e traNe khoTuM. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9: "logaviruddhaccAo'no paramArtha: ekalA bhaNelA nahi, paNa gaNelA joIe! TIkAkAra maharSi zrI zIlAMka sUrijI mahArAjA ema pharamAvI gayA ke rAga, dveSa ane mohathI parAbhava pAmelA ane eTalA mATe ja zArIrika tathA mAnasika duHkhonA upanipAtathI pIDAtA, tamAma saMsArI prANIoe e duHkhone dUra karavA tathA e duHkhomAM kAraNabhUta evA rAga, dveSa ane mohane dUra karavA mATe heya eTale tajavA yogya ane upAdeya eTale AdaravA yogya padArthonA parijJAnane prApta karavA prayatna karavo joIe. e prayatna kyAre thAya ? viziSTa viveka Ave tyAre ! viziSTa viveka Ave kyAre ? AptanA upadezathI ! Apta koNa saghaLA atizayonA samUhane pAmelA zrI arihaMta bhagavAna ! ahaMnta koNa? jenAmAM rAga, dveSa ane mohano sarvathA abhAva hoya teo ! zrI arihaMta bhagavAnanA upadeza vinA viziSTa viveka Ave nahi, viziSTa viveka Ave nahi tyAM sudhI heya ane upAdeya padArthonuM jJAna thAya nahi, e thAya nahi tyAM sudhI rAga, dveSa ane moha ghaTe nahi ane e ghaTe nahi tyAM sudhI duHkhono aMta Ave nahi tathA anaMta sukhanI prApti thAya nahi. bhagavAna zrI arihaMtadevano upadeza, "1- dharmakathAnuyoga, 2- gaNitAnuyoga, 3- dravyAnuyoga ane 4- caraNakaraNAnuyoga' - A cAra prakAre vaheMcAyelo che. 1. dharmakathAnuyoga eTale jemAM pariNAme dharma pamAya evI kathAono samAveza hoya - je AtmAo manuSya bhava, Aryadeza, AryajAti ane AryakuLa vagere sAmagrI pAmI, uttama prakAranI kriyA karIne saMsAranA baMdhanathI chUTI muktie gayA, temanI kathAo tathA te te sAmagrI meLavyA chatAM paNa ArAdhana nahi karatAM tathA pApakriyAmAM racIpacI rahIne je AtmAo durgatie cAlyA gayA, e beya prakAranA AtmAonI kathAo, dharmakathAnuyogamAM che." "ragaNitAnuyogamAM caMdra, sUrya, tArA, nadInALAM, drahadvIpa, samudra vagerenuM saMkhyAvAra gaNitathI varNana che." "3- dravyAnuyogamAM duniyAnA padArthonuM yathAsthita svarUpa che' ane '4- caraNakaraNAnuyogamAM cAritranA prakAra caraNasittarI, karaNasittarI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 - - 9 : "logaviruddhaccAo'no paramArtha - 29 - 127 vagerenuM varNana che.' A cAre anuyogomAM mukhya caraNakaraNAnuyoga che. pahelA traNe anuyogo, cothA caraNakaraNAnuyoganI siddhi mATe che. UMcA prakAranI kriyAno amala, e ja sauthI UMcI vastu che. traNe anuyogo kahyA, te cothA anuyoganI siddhine mATe. A caraNakaraNAnuyoga Ave, AvyA pachI sArI rIte paLAya, enuM yogya ArAdhana thaI zake, te mATe A traNe anuyogo kahevAmAM AvyA che. je AtmAne A traNe anuyogono abhyAsa chatAM cothA anuyoga pratye sabhAva na jAge, to te AtmA mATe traNe anuyogo kiMmata vinAnA thaI jAya che. jJAnanuM phaLa zuM ? virati. je jJAnanA yoge AtmA pApathI Dare nahi, pApathI bhaya pAme nahi, e jJAna ke ajJAna ? pApathI bhaya na pAme, pApathI pAcho na haTha, pApane khoTuM na mAne, enuM nAma jo jJAna manAtuM hoya to to julama thaI jAya. vyavahAramAM paNa kahe che ke bhaNelo koNa? gaNelo hoya che. kahevAya che ne ke bhaNyA paNa gaNyA nahi. kAyado to vAMce paNa eno marma, bhAva, svarUpa ane hetane na samaje, to e potAnA Azritano bacAva karI zake kharo ? tame vakIla kevA zodho ? jUnA, anubhavI. kema ? badhu moDhe to navAne hoya, tAjI parIkSA to navAe ApI che, chatAM jUnAne kema zodho ? tyAM tame samajo cho ke parIkSA tAjI bhale ApI, paNa pariNamavAne vAra che. parIkSA to pustakamAM hatuM enI, paNa amala kema karavo emAM ja muzkelI, vyavahAramAM paNa bhaNelo hoya paNa gaNelo na hoya, enI kiMmata aMkAtI nathI. gaNelo koNa ? vAtano marma vicAre te. zrI jenazAsananI ArAdhanA karavI hoya to pariNAma paheluM jovuM paDaze. dareka vastunA hetu tathA sArane tapAsavA paDaze. bhaNelA che ema kahIne saMtoSa na pAmo, paNa gaNelA che ke nahi te juo. bhaNelA che, ke je zabdanA bhAvane sAcave, kADhe ane vastunA marmane samaje. jo ema na thAya to pariNAma sAruM na Ave. vyavahAramAM bApa jo bALakane kaMI kahe, ane bALaka apamAna mAne, to e gharamAM rahI zI rIte zake ? ema mAne to to pariNAma bhayaMkara Ave. saMyama pratye sadbhAva na jAge, te jJAna vyartha cheH je vastu je svarUpamAM hoya, te vastune te svarUpamAM samaje te gaNelo kahevAya. ekalo bhaNelo kAma na Ave. mAnyuM ke tame bahu bhaNyA, duniyAnI Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno saghaLI bhASAo paNa bhaNyA, sArIye duniyAnI bhUgoLa paNa jANI, paNa enuM phaLa zuM ? 128 - 2 sabhA : dhanArjana ! dhanArjana e jJAnanuM phaLa che, evI mAnyatA ajJAnanI, mithyAjJAnanI pedAza che. kAraNa ke, jJAnanuM phaLa virati che. 404 je jJAna tAre te ja DubADe zAthI ? enuM phaLa na AvyuM ethI ke kAMI bIjuM ? ajJAnI pApakarmathI na Dare ane jJAnI paNa pApakarmathI na Dare to ajJAnI tathA jJAnImAM phera zo ? e vicAro. traNa anuyogo karatAM cothAnI mukhyatA zI, te ja samajAvI rahyo chuM. tattvajJAna to dravyAnuyogamAM bharyuM che, gaNita gaNitAnuyogamAM che, ane itihAsa to Akhoye dharmakathAnuyogamAM che. tyAre caraNakaraNAnuyogamAM che zuM ? kriyA ke bIjuM kAMI ? gaNitanI vAto to gaNitAnuyogamAM che, duniyAnI vastuonuM jhINAmAM jhINuM jJAna athavA duniyAnI jhINAmAM jhINI vastu mAtranuM jJAna to dravyAnuyogamAM che, itihAsa to dharmakathAnuyogamAM che, chatAM kriyA-cAritra batAvanAra cothA caraNakaraNAnuyoganI mukhyatA zAstra zAthI kahI ? zAstra kahe che ke e vinA A traNe anuyogo saphaLa thaI zakatA nathI. traNenI saphaLatAno AdhAra cothAnI ArAdhanA upara che. ArAdhanA na thaI zake to tenA upara sadbhAva to avazya hovo ja joIe. koI kahe ke 'huM bhaNelo, ane hoMziyAra' zAstra kahe che ke 'enAthI lobhAtA nahi.' kahevuM ke 'sArI vAta, paNa phaLa zuM ?' e ema kahe ke 'yatheccha aTanam' to kahevuM ke 'mahA ajJAnam' !' e kahe ke 'manuSyabhava UMcI koTino che' kahevuM ke 'kAryavAhI zI ?' kahe ke 'kAryavAhI to aneka pApone poSe tevI.' to to kahevuM ke 'nakAmo gayo.' kahe ke 'Aryadeza, AryajAti, AryakuLamAM manuSyabhava pAmyo.' kahevuM ke 'ThIka, paNa kAryavAhI zI ?' e kahe ke ghara ne bajAra be.' ame kahIzuM ke 'anaMtA mAnavabhava maLyA temAM ekanI vRddhi.' ApaNo muddo e che ke, jJAnI te, ke je mULane barAbara sAcave. mULa sAbUta haze to DALAMpAMkhaDAM to sahajamAM UbhAM karI zakAze. mULamAM saDo peTho to khalAsa. mATe mULamAM saDo pesavA na devo. peTho hoya to dUra karavo. laDavA bhale lAkhkho sainiko jAya, paNa marmane, sAmenA dhasArAne, nemane, Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 006 - - 9: "logaviruddhaccAo'no paramArtha - 29 ---- 129 lakSyane, dhasAro kevI rIte laI javo, e badhuM to senApati samaje. sainikoe to senApatinA vAvaTAne mAnavAno. e kahe ke "sAme jAo to sAme javAnuM : pAchA haThI' to pAchA haThavAnuM. e jema kahe tema ja karavAnuM. e lAkha sainikone senApati pratye khAtarI na thAya, enA hukamano amala na kare, to e lAkho sainiko chatAM mAnI levuM ke e rAjyano parAjaya nirmANa thaI cUkelo che. DAhyo senApati to kahI de ke "mAre lAkhanI jarUra nathI, bhale thoDA Avo paNa jene mArA para vizvAsa hoya te Avo.' senApati samaje che ke "e aNInA vakhate sainiko sAthe paMcAta karuM ke tyAM lakSya rAkhuM ?' jo e vakhate senApati sainikonI sAthe vAtacItamAM paDI jAya, to nakkI e senApati potAnA svAmIne vijaya apAvI zake nahi. jJAnI kahe che samajo, samajanuM pariNAma lAvatAM zIkho. koI kahe ke dravyAnuyoga sAro jANuM chuM, gaNitanA to AMkaDe AMkaDA moDhe che, sAhityamAM to ADoavaLo cAreya bAju pharI vaLyo chuM.' ene pUchIe ke "saMyama tarapha sadbhAva thayo ?' jo nA" pADe to kahevuM ke "e badhuM vyartha che. lAbha na thayo." jJAnIoe dharmakArya vagere kahyuM zuM kAma ? sabhA: bhavyonA upakAra mATe ! upakAra kyAre thAya ? grahaNa karanArA grahaNa kare tyAre ne ! grahaNa kyAre thAya ? grahaNa yogya samajyA tyArene ? levAnuM levAya, choDavAnuM choDAya, jANavAnuM jaNAya, ema haya, zeya ane upAdeyano viveka thAya, to to dharmakathAnuyoga tathA bIjA anuyogo phaLe, nahi to na phaLe. hitazikSAno amala thavo joIe! dharmakathAnuyogamAM saghaLI vastuno samAveza che. nave rasathI e bharapUra che. kathAnA kahenArAnuM tathA sAMbhaLavA besanAranuM dhyeya kyAM joIe ? cakravartIne, A zAstrakAre upamiti bhavaprapaMcA' kathAmAM eka jagyAe cora kahyo che. eka cakravartI senA sAthe musApharIe nIkaLyA che. senA sAthe cakravartI musApharIe nIkaLe, tyAre kolAhala keTalo hoya ? ghaNo ja hoya, jeno pAra nahi. e vakhate eka sthAnamAM AcArya dezanA de che, tyAMthI A senA nIkaLe che. e vakhate koI pUche che ke "A kolAhala zAno che ?" AcArya kahe che ke "eka bhayaMkara corane vadhyabhUmimAM laI javAmAM Ave che. A cakravartInuM AyuSya thoDuM bAkI che, ema Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 AcArye jANyuM, ane jo A sthitimAM marI jAya to cakravartI narake jAya, mATe AcArya ema bolyA. senA pakaDIne vadhyabhUmimAM laI jAya che ema ja kahone ! Avo ne Avo rahe to narake jAyane ! che pote cakravartI, cha khaMDano mAlika, chatAM AcArya ene cora kahe che. bAMdhI, pakaDIne, laI javAmAM Ave che ema kahe che. vadhyabhUmimAM laI javAya che, AvuM spaSTa AcArye kahyuM. mANasoe cakravartIne A vAta kahI, paNa have cakravartIe zuM mAnyuM ? 'huM cakravartI ane mane e kahenAra koNa ?' ema ? cakravartI Avyo. AcAryanA A zabdathI to e cakravartIne jAtismaraNajJAna thayuM. cakravartIe AvIne kahyuM ke, 'bhagavan ! Apa kaho cho tema ja che. cakravartIe vicAra karyo ke 'mahApuruSo kahe temAM kA2Na hoya' basa eTalA mAtrathI AcAryanA zabdonI vicAraNA karatAM jAtismaraNajJAna thayuM. paNa jo ema vicArata ke mane cora kahenAra e koNa ? to jAtismaraNa thAta ke je hota e paNa jAta ? tarata e cakravartI pote potAnA pUrvabhavonI vAta kare che, je sAMbhaLI hajAro AtmA bodhibIjane pAme che. keTalAka sarvavirati, keTalAka dezivarati ane keTalAka samyaktva aMgIkAra kare che. 130 AcArye 'cora' e zabda kahyo hato, paNa e zabdanuM aidaMparya joyuM, bhAva joyo, to A pariNAma AvyuM. 406 zAstramAM ThAma ThAma Ave che ke amuka pApa-kAryavAhInuM phaLa A. koI pUche ke basa, e ja phaLa ? te nahi, paNa e pApa kAryavAhImAM vadhe to vadhAremAM vadhAre phaLa e. chelluM phaLa batAvyuM : jethI AtmA evI pApa-kAryavAhIthI dUra thAya, ke jemAM evo trAsa veThavAno hoya. lokamAM paNa kahe che ne ke jyAM rAjyazrI che tyAM bhavAMtaramAM na2kazrI che. tyAre zuM badhA rAjA narake ja jAya ? saMprati rAjA, sanatkumAra cakravartI tathA kumArapALa rAjA svarge paNa gayA, rAjyano guNa naraka ApavAno e kharuM, paNa jo emAM Asakta na bane, avasare choDe, to jarUra e rAjA narakanA paMjAmAMthI bace. cakravartI bAra thayA, emAM narake to be ja gayA che, bAkInA badhAmAMthI keTalAka mokSe tathA keTalAka devaloke gayA che. mokSe tathA devaloke gayA te jyAre cakravartI maTyA, arthAt cakravartIpaNAmAMthI khasyA tyAre gayA. cakravartIpaNuM e zAnuM kAraNa ? e to narakanuM ja kAraNa. eno tyAga kare, pachI kAMI vAMdho raheto nathI ! Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ on - - 9: 'logaviruddhaccAono paramArtha - 29 --- 131 arIsAbhavanamAM kevaLajJAna zAthI? zrI bharata mahArAjAne arIsAbhavanamAM kevalajJAna thayuM e zAthI ? zrI bharata mahArAjA potAnA sAdharmikone kahetA ke "jyAre jyAre huM ApanI dRSTie paDuM, tyAre tyAre mane kahevuM ke - "gito javA, varta , tasmA madana mohanA' rAjanuM ! Apa jitAyelA cho, bhaya vadhe che, mATe na haNo na haNo." AvuM vAraMvAra jyAre jyAre juo tyAre kahevuM ! zrI bharata mahArAjA vijetA ke hArelA? bhayabhIta ke nirbhaya, hiMsaka ke dayALu? pote chaye khaMDane jItyA che, kevaLa nirbhaya che, tathA dayAnA pracAraka che, chatAM potAne AvuM smaraNa ApavAnuM zA mATe kahe che ? emane emAM nAnama na lAgI. e kahetA ke "karmazatruthI huM jitAyelo chuM, karmano bhaya vadhato jAya che, ane tethI jarUra mAro potAno AtmA haNAI rahyo che. A bhAvanA daDha hatI tyAre arIsAbhavanamAM kevaLajJAna thayuM. emanuM arIsAbhavana kevuM hoya ? tamane emAM dAkhala karyA hoya to ? sabhA daravAjo na jaDe. aMdara ne aMdara athaDAo. AkhuM zarIra uttama alaMkArothI alaMkRta, cakravartIpaNAnuM teja jhaLake, mukuTanI zobhA pAra vinAnI, emanAM AbhUSaNo jovAnuM mana thAya, emanuM rUpa paNa evuM ke emane potAne paNa jovAnuM mana thAya, to bIjAne jovAnuM mana thAya emAM navAI zI ? evuM rUpa ke pote joyA kare. e rUpa jotAM pote tRpti na pAme to pArakAnI hAlata zI ? A sthitimAM eka ja mudrikA kharI jAya, emAMthI anitya bhAvanA, anyatva bhAvanA, kSapakazreNi, kevaLajJAna, badhuM AvI jAya, e zAthI ? pelI kAyamanI bhAvanAnA yoge ! tamArA hAthamAMthI roja vIMTI keTalIye vAra nIkaLatI haze ! chatAM anityAdi bhAvanA Ave che ? nahi. zAthI? huM kahuM chuM ke, tame potAne sArA mAnI rahyA cho ethI, tame sArA ho e vadhAre sAruM, sArA thAo evI icchA, paNa tamAre to tamane potAne doSita mAnavA joIe ane sudharavAnA prayatna cAlu ja rAkhavA joIe. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 408 sabhA: sArA chIe ja kyAM ? te tame jANo, huM nathI kaheto. potAnA doSo jotA thayA ho to sArI vAta, bAkI potAnA doSa jovAya nahi, khAmI bhaLAya nahi, koI khAmI kahe to mAravA javAnuM mana thAya, A dazAmAM uddhAra thAya zI rIte ? tamAruM puNya haze tyAM sudhI to e kuTeva paNa tamane nibhAvaze, paNa puNya paravAryA pachI satyAnAza vaLI jaze. mahattA konI? kArya karatAM zIkho. hovAthI kArya banatAM hota, to duniyA badhI kAryakartA thaI jAta. kAma karanArA te, ke je yogya vastuno sAra kADhe. kacaro bahAra kADhe, te kAryakartA kahevAya. sAruM che ke ApaNe to amuka saMyogomAM chIe. Aje sthiti e che ke dharma e bhayaMkara cIja manAtI jAya che. vAta karavAmAM to jANe badho dharma ja vasI gayo hoya tema vAta karAya che. zrI jinezvaradevanI AjJAnuM apamAna moTuM ke jAtanuM apamAna moTuM ? bhagavAna zrI mahAvIradeve kahelA AgamanuM apamAna moTuM ke jAtanuM apamAna moTuM ? bhagavAna zrI mahAvIradevanA mArga upara, zAsana upara, Aje kaI jAtanAM bhayaMkara AkramaNa thaI rahyAM che, eno abhyAsa karyo ? Ajano ghoMghATa e zAsana upara AkramaNa che ke bIjA upara ? na samajyA, nIkaLyA, to zAsananA sevakane badale zAsananA nAzanA bhAgIdAra ApaNe thavAnuM che. zAstra kahe che, ke AgamathI ApaNe chIe. je dI Agama nahi hoya te divase manuSya to haze paNa dharma-ogho ne cAMllo - e be nahi hoya. e be zAthI che? AgamathI. ATha varasanI dIkSA pAMcamA ArAne cheDe ja ke cothA ArAmAM paNa hatI ? ATha varSanI dIkSA cothA ArAmAM paNa hatI, atyAre paNa che ane pAMcamA ArAnA aMte paNa haze. Agamane-zrI jinezvaradevanI AjJAne marajI mujaba nacAvAya ? moTuM koNa ? AjJA ke ApaNe ?Agama ke ApaNe ? lokaviruddha ane lokavirodha : jayavIyarAyamAM' kahI AvyA e barAbara samajo. zAstra lokaviruddhano niSedha karyo, paNa lokavirodhano niSedha nathI karyo. virodha to sanAtana che, zAzvata che. pavana je tarapha vAya tema DhaLe te loka. zrI sItAjInI vAta thaI gaI che, kahevAI gaI che, chatAM pharIne joI jaIe. zrI sItAdevI jevI mahAsatIne Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 409 - 9: "logaviruddhaccAo'no paramArtha:- 29 - 133 gaNatarInI bAIoe kalaMkita karI. bAra yojana lAMbI ane nava yojana pahoLI AkhI ayodhyAmAM jotajotAmAM vAta phelAvI ke "sItAjI satI nathI. hajI to rAvaNanI pAdukA cItarIne enuM smaraNa kare che !" are ! nagaranA AgevAno zrI rAmacaMdrajIne kahevA AvyA ke, "mahArAja ! vAta jacatI nathI, gaLe UtaratI nathI, saMbhavatI nathI, paNa corecauTe ane cakale AvI vAta cAle che, mATe maherabAnI karIne rAjyanI AbarU khAtara ghaTatA upAya levAvA joIe.' zrI rAmacaMdrajIe tapAsa karavAnuM kahI vidAya karyA. zrI rAmacaMdrajI manamAM samaje ke "mahAsatI che, zaMkAne sthAna nathI toya lokanI khAtara rAma bhUlyA. lokanA virodha khAtara rAma bhUlyA. lokanA virodhane tAbe thavAnuM pariNAma zoco. lokano virodha kyAM nathI hoto ? zrI rAme sItAnA tyAgano hukama karyo. senApatine kahyuM ke, "sItAne tIrthayAtrAnA bahAnAthI rathamAM laI jaI, bhayaMkara aTavImAM mUkI AvavI !" zrI lakSmaNajIe kahyuM ke, "Arya baMdhu ! sItAdevI mahAsatI ! enA mATe A hukama ?' zrI rAmacaMdrajI kahe che ke, huM jANuM chuM, paNa loka vAta karI rahyA che." zrI lakSmaNajI kahe che ke, "je lokanuM ApaNe putravatu pAlana karIe chIe, jene Atmavat joIe chIe, te loka ApaNA aMtaHpuranI khoTI vAta kare, ene Apa mAna Apo cho ? baMdhu ! sattA hoya to zikSA karo, sattA na hoya to e pAgala lokanI upekSA karo, paNa evA lokanI vAtanI khAtara mahAsatI zrI sItAjIne kalaMka na devAya; zikSA na thAya. baMdhu ! sattva hoya to zikSA karo ! zikSA na karavI hoya to "haze, bhale'ema kahI jatA karavAmAM mahattA mAnavI hoya to upekSA karo !" zrI rAmacaMdrajI kahe che ke "vAta sAcI, paNa loka Ama kahe che enuM thAya zuM? zrI lakSmaNajI page paDI vinave che ke, "bhAI ! evA lokanI vAta para vajana ApavAmAM bhUla thAya che.' zrI rAmacaMdrajI AvezamAM AvIne zrI lakSmaNajIne kahe che ke "tAre have bolavAnuM nathI.' zrI lakSmaNajI AMsu nItaratI AMkhe cAlyA jAya che. senApati yAtrAne bahAne zrI sItAjIne rathamAM besADIne laI jAya che. senApatinuM paNa hRdaya DaMkhe che, paNa zuM kare ? nokarI kare che, eTale chevaTe bhayaMkara aTavImAM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 10 lAvI rathane Ubho rAkhyo. senApatinI paNa e hiMmata nathI cAlatI ke zrI sItAjIne UtaravAnuM kahevuM. senApati manamAM vicAre che ke "jo huM zrI rAmano nokara na hota, to A AjJAno amala na karata. kamabhAgya chuM ke mAre AvI AjJAno amala karavo paDe che.' dUra jaIne rue che. zrI sItAjIe pUchyuM tyAre jaNAve che ke, "devI ! Apane A aTavImAM tyAga karavAno zrI rAmacaMdrajIno hukama che.' zrI sItAjIne mUcha Ave che. jAgrata thAya che. pote senApati sAthe kahevarAve che ke "A kaI jAtano nyAya ? sarvakaLAkuzala, nyAyanItivizArada, radhuvaMzabhUSaNa zrI rAmacaMdrajI jevAne A na chAje ke vagara parIkSAe daMDa. astu ! zrI rAmacaMdrajIno doSa nathI paNa mArAM karmano ja doSa che." "tuM jaIne svAmIne kaheje ke khala puruSonA kahevAthI jema sItAno tyAga karyo, tema che svAminuM ! mithyASTinA kahevAthI zrI jinezvaradeve kahelA dharmano tyAga karazo nahi." - senApati AvIne zrI rAmacaMdrajIne A saMdezo Ape che. zrI rAmacaMdrajI siMhAsana uparathI mUchita thaI bhUmi upara paDe che. potAne lAge che ke zrI sItAjIno tyAga karavAmAM bhUla thaI che. e vakhate loka zuM kahe che ? loke jANyuM ke rAme garbhavatI sItAno tyAga karyo, tyAre e ja loka bolavA lAgyA ke "kevo rAjA ! loka to kahe, paNa ethI Ama tyAga thAya !" loka durArAdhya che : lokamAM paNa eka kathA kahevAmAM Ave che ke, mahAdeva ane pArvatI AkAzamAM cAlyAM jAya che. vidyAdhara che. vimAnamAM jAya che. lokasvabhAva saMbaMdhI vAta nIkaLI. mahAdeve kahyuM ke, lokano svabhAva vicitra che. pArvatI mAne nahi. emane e svabhAva anubhavavAnuM mana thayuM. nIce UtaryA. poThiyo to hato ja. zaMkara poThiyA para beThA ane pArvatIjI cAle che. A joI loka kahe che ke "pADA jevo che, chatAM upara caDI beTho che ane komaLa evI nArIne calAve che. pachI pArvatIjI poThiyA upara beThAM ane zaMkara cAlavA lAgyA. enA e ja loka kahe che ke "kevo strIno gulAma che, pote cAle che ane strIne besADe che. pArvatIjI to caMbhita ja thaI gayAM. zaMkara kahe che ke have ApaNe beya besIe." pachI beya beThAM. eTale loka kahe che ke "beya kevAM nirdaya che ! vArApharatI besavAnuM hoya ke beya sAthe ?' pArvatIjI to dimUDha ja thaI gayAM ke vArApharatImAMye sukha nahi Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : 'logaviruddhaccAo'no paramArtha : - 29 ane sAthe besavAmAMye Ama bole che.' pachI beye cAlavA mAMDyuM ane poThiyAne doravA mAMDyo. tyAre loka kahe che ke 'kevAM mUrkhA che, chate vAhane cAle che.' pArvatIjIe kahyuM ke 'dharAI gaI. lokasvabhAvane joI lIdho.' 411 AthI ja zAstra kahe che ke, mUrkha lokonI vAto upara vajana ApanAra dharmI to nahi, paNa mANasa paNa nathI. mANasa banavuM hoya teNe evI vAtone vajana na devuM. prabhunA mArgane sAcavavAnI icchA hoya, to gAMDA lokonI pAchaLa javAya nahi. duniyAmAM eka paNa kAma evuM nathI ke jemAM mUrkha lokano virodha na hoya. zAstra lokavirodhano tyAga karavAnuM nathI kahetuM, paNa lokaviruddha kAryono tyAga karavAnuM kahe che. ziSTa puruSonI dRSTie je kAryo viruddha hoya, teno tyAga karavAnuM kahe che, koInI paNa niMdA na karavI. vastunuM svarUpa batAvavuM e vAta judI, paNa koInI niMdA na ka2vI. vizeSathI moTA puruSonI niMdA khAsa na karavI. satpuruSonI pIDAmAM AnaMda na mAnavo. chatI zaktie satpuruSonI pIDA nivAravAno upAya na ka2vo, e paNa lokaviruddha : mATe satpuruSonI pIDA nivAravAmAM zakti gopavavI nahi, lokaviruddha kAryonI gaNanA to mahApuruSoe karelI ja che. navI karavAnI nathI. te te loka viruddha kAryo na karavAM bAkI lokavirodhane gaNavA beThA, to eka paNa kAma evuM nathI, ke jemAM ajJAnIloka virodha na kare. hajAra jaNane uttama prakAre jamADo, paNa bahAra jaI vAto karavAnA ke zAkamAM maracuM nahotuM ane dALamAM mIThuM nahotuM. pAMca jaNa vAta kare, pAMcaso jaNA sAMbhaLe ane hAe hA kare, muzkIlIthI thoDA evA nIkaLe, ke je kahe ke ATalI sAmagrIthI jamADanAranI niMdA kema karo cho ? vAla ane bhajiyAM khAya, upara pANI pIe, pachI khAMsI thAya, eTale kahI de ke tela khoruM vAparyuM hatuM. eka dAna de ane bIjo mAthuM kUTe . eka saMgha kADhe eTale bIjo kahe ke 'enAmAM che zuM ?' paNa tArAmAM zuM che e to jo ! zAstra kahe che ke loka svabhAva durArAdhya che. loka to evo ke eka bole eTale pacAsa bole. 135 lokanA virodhathI gabharAvuM nahi H A pachI to zrI rAmacaMdrajI pote jAte zrI sItAjIne zodhavA nIkaLyA hatA. paNa khAlI hAthe ja pAchA AvavuM paDyuM hatuM. zrI sItAjI paNa puNyavAna hatAM mahAsatI hatAM vanamAM paNa saMbaMdhI maLyA ane emane laI gayA. rAmane ghera jevI rIte rahe evI ja rIte mojathI laI janAra saMbaMdhIne tyAM, jema bhAIne tyAM bahena Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 412 rahe tema rahyAM che. putrone paNa janma Apyo. A pachI jyAre zrI sItAjInI bhALa maLI tyAre nagarapraveza vakhate paNa jyAre rAmacaMdrajIe zuddhi (divya) mATe khADo khodAvyo ane agni saLagAvyo, tyAre loka kahevA lAgyuM ke "rAjanuM ! sItA mahAsatI che, mATe emane AmAM na homo !" zrI rAmacaMdrajIe kahyuM ke "cUpa raho, huM tamane oLakhuM chuM. pahelAM bolanAra paNa tame hatA, ane Aje ema kahevA AvanAra paNa tame cho ! jo huM zuddhi vinA laI jAuM to tame ja kaho ke joyuM ! zuddhi kare ? zAnI kare ? zuddha hoya tyAre ne ! mATe have cUpa raho." jo ke zrI sItAjI mahAsatI hatAM, emanA zIlanA prabhAve agninuM pANI thayuM ane sItAne jyAre nagarapraveza karavA, nagarane pAvana karavA zrI rAmacaMdrajIe kahyuM tyAre sItAjIe kahyuM ke "mAre have nagara, mahela ke bIjA kazAnI jarUra nathI. have to karmanuM umUlana thAya, karmanA phaMdAthI rakSaNa thAya, tyAM jaIza. meM joyuM ke "pApanA udayamAM rakSaka koI nathI.' tarata sItAjIe loca karyo. rAmacaMdrajI mUchita thayA. emane mUchita avasthAmAM mUkI sItAjI to vrata levA gayAM ane kevalajJAnI maharSi pAse vrata lIdhuM ane kevalajJAnI maharSie vrata ApyuM paNa ! zrI rAmacaMdrajInI mUccha vaLI tyAre sItAne na jotAM pUchyuM ke "sItA kyAM ?' badhAe kahyuM ke "e to gayAM !" rAma kahe ke "pakaDI lAvo.' pakaDavA koNa jAya ? rAmacaMdrajIne gusso Avyo. "jAo cho ke nahi ?' ema kahI hAthamAM dhanuSyabANa lIdhuM, ke tarata lakSmaNa vacce paDyA ane bolyA "Arya ! A na zobhe. ApanA karatAM sItAe zuM khoTuM karyuM ? Ape to lokApavAdanI khAtara pote sukhasAhyabImAM kAyama rahI, sItAno bhayaMkara aTavImAM tyAga karyo, tyAre eo to Apane kazI paNa hAni karyA vagara, potAnA Atmazreya mATe badhuM tajIne gayAM. emAM gusso zAno ?' zrI rAmacaMdrajIno AtmA jAgyo. tarata hAtha joDyA. 'dhati " dhanya che-ema bolyA. enuM e loka te vakhate page lAgyuM. potAnI bhUla kabUla karI. zAstra kahe che ke lokavirodhathI mUMjhAtA nahi. ziSTa puruSoe je kAryo lokaviruddha kahyAM che, te kAryone dharmI AtmA na kare, enAthI bhAgato phare, paNa e ja dharmI AtmA, lokavirodhathI jarA paNa gabharAya nahi ! lokavirodhathI gabharAIne dharmano tyAga kare nahi. jo gabharAyA to dharmadhvaja tathA cAMllA beya gayA samajo. jo cAMllA tathA dharmadhvajano khapa hoya, pAMcamA ArAmAM chaThTho Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 - 9: "logaviruddhaccAono paramArtha:- 29 - 137 Aro lAvavAnI bhAvanA na hoya, zAsanamAM jIvatuM jAgatuM rahevuM hoya, to lokavirodhathI jarAya gabharAzo nahi. jainazAsanamAM sAme pUre taravAnuM che ? zAsana ApaNAthI nabhe che, evuM mAnavAnI jarUra nathI. zAsanamAM tamArI ane amArI keTalI kiMmata che, te potAnA AtmAne ja pUchajo. ApaNe na hoIe to zAsana na rahe ema kAMI nathI. zAsana to pAMcamA ArAnA cheDA sudhI rahevAnuM che. paNa je zAsanamAM ApaNe chIe, te zAsana pratye ApaNI pharaja to kharIne ! kaI pharaja e to vicAravAnuMne ApaNe kevA ? polA. Aje je badhI hohA che, te zAsana upara che, vastu upara che. jenA upara dhasAro Ave che, te tAraka vastune sAcavavA mATe lokavirodhathI gabharAye pAlave nahi. tAraka vastuone sAcavavAnI pharaja che. jJAnI kahe che ke lokaviruddha kAryathI bacajo, paNa khoTA lokanA virodhathI DaratA nahi. jyAM jyAM, je je karaNIya hoya, tyAM tyAM yathAzakti-zakti gopavyA vinA karavuM ja joIe. sabhA : sAmA pUre tarAya? jainazAsanamAM rahenAra sAme pUre ja karavuM paDaze. e zAsanamAM rahenArane anukULa pUra bhAgye ja Ave. mokSamArge cAlanAra mATe anukULa pUra lagabhaga azakya. pUranI pAchaLa to AkhI duniyA jAya che, paNa dharmAtmAne to sAme pUre javuM paDaze. emAM hetu e che ke "jagatamAM dharmanA arthI thoDA." manuSyomAM paNa anArya bahu, Arya thoDA. e AryamAM paNa anAryaprAyaH bahu. AryamAM paNa dharmArthI alpa. dharmArthImAM paNa samajanArA thoDA, ane emAM paNa dharmapariNata thoDA. thoDA paNa sArAmAM rahevuM sAruM, paNa ghaNA paNa bUrAmAM rahevuM bhUMDuM. DUbelAne paNa kADhavo zI rIte ? kAdavamAM paNa khasI paDAya nahi tevI rIte salAmata sthAne UbhA rahIne ! khase to e paNa jAya. dareka dezamAM, dareka kALamAM, zAstra, dharmaguruo ke dharmIo hoya che, te zAne mATe ? citrakAra pAse raMganAM kUMDAM che. citrAmaNa kare che, emAM raMga pUre ane jue, pharI pUre ane jue, pAsethI jue, jarA pAcho haThIne jue, A badhuM zA mATe ? kayo raMga kevo purAyo ? kyAM pUravo ? temaja citranI tathA raMganI khilavaTa jovA mATe. AMkho mIMcIne raMga pUre to ? vAru ! e raMganA kUMDAmAMthI citrAmaNamAM raMga pUravAno ke citrAmaNamAMthI raMganAM kUMDAMmAM nAkhavAnuM ? evI Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 414 rIte A Agama e raMganAM kUMDAM, guru citrakAra, tamane AgamamAMthI devAnuM ke tamArAmAMthI AgamamAM nAkhavAnuM ? vidhi che ke dezakAla jovo joIe te zA mATe ? Agama upayogI kevI rIte thAya te jovA mATe ! Agamane UMdhAM karavA mATe nahi. tamArAthI gabharAI kUMDAM UMdhAM vALIe ke bahAranuM laI kUMDAM bagADIe, to amArA jevA mUrkhaziromaNi koNa ? dezakALane sAcavIne paNa devAnuM to A. kaI rIte A devAya ? e rIte dezakAla jovAya. ahIM virodha kiMmata vinAno che. jenuM aMtima sAruM, tenuM badhuM sAruM : bhagavAna zrI mahAvIradeva jANatA hatA ke "zrAvati nagarImAM gozALo paNa potAne jina manAvato phare che. e jina nathI, paNa amArI pAse raheto maMkhaliputra che' ema kahIza to ene gusso thaze, lokamAM apavAda cAlaze, e ahIM Avaze, be munine bALaze, chevaTe mArI upara paNa tejalezyA mUkaze, e ja tejolezyA enAmAM pesaze, sAta sAta divasa sudhI herAna thaze, ane chevaTe mRtyu pAmaze.' chatAM bhagavAna mauna na rahyA ne badhuM kahyuM. jo na kahe to hajAro AtmA unmArge jAya, gozALAnuM paNa aMtima sAruM AvyuM. chevaTe maratI vakhate gozALo paNa pAmyo. chevaTe pAmaze e bhagavAna jANatA hatA. aMtima sAruM che e bhagavAna jANatA hatA. chevaTe maratI vakhate potAnA bhaktone bhegA karI gozALAe kahyuM ke huM pApAtmA chuM, tAraka bhagavAna zrI mahAvIra sAcA deva che, huM gurudrohI chuM, upakArI te che, huM ajina chuM, jina te che. jo tame mArA bhakta ho to mArA matane mUkI dejo, mArA maDadAne page doraDAM bAMdhI marelA kUtarAnI jema DhasaDajo ane mArA sparzathI apavitra thayelI bhUmi upara pANI chAMTo ane kahejo ke gurudrohI A pApAtmAthI pRthvI apavitra thaI che, mATe pANI chAMTIe chIe.' pAchaLathI tenA bhaktoe tema na karyuM. vacananA pAlana khAtara baMdhabAraNe karyuM. zrI kAlikasUrIzvarajI pAse AvI datta rAjAe pUchyuM ke yajJanuM phaLa zuM? hiMsAnuM phaLa zuM?' tarata sUrijIe naraka' kahyuM. AcArya jANatA hatA ke rAjA irAdApUrvaka dhAMdhala karavA Avyo che, ene satya kahevAthI sAta sAta divasa paherAmAM rahevuM paDaze, lokamAM paNa hIlanA thaze. apavAda bolAze, paNa aMte pariNAma zuM che ? mahApuruSo pariNAma upara lakSya ApatA. buddhi, kriyA, Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 - 9: "logaviruddhaccAono paramArtha :- 29 - 139 bhAvanA, te karaNIya ke jenuM pariNAma svaparane kalyANakArI hoya. "rAjA che, anADI che, javA dene !" Ama karyuM hota to ? to zAstramAM noMdhAta ke kAlikasUrijIe paNa goTo vALyo ane e vAtane AgaLa karI Avo goTo vALavAmAM vAMdho nahi ema gaNI, kaMIka AtmA unmArge jAta. e mahApuruSo satyaprarUpaNAnA prasaMge prANanI paNa paravA nahotA karatA. zAstra kahe che ke satya priya, mita tathA hita bolavuM. pachI AgaLa kahe che ke satya kahevA khAtara mitapaNuM choDavuM paDe to choDavuM. pramANa mUkavuM paDe to mUkIne paNa, adhika pramANamAM paNa kahejo. priyathI na mAne ane apriya kahevuM paDe to paNa kahejo. paNa e vacana hitakArI to niyama hovuM ja joIe, kadAca satya na hoya chatAM hitakArI hoya to jarUra kahevuM. jo hita na hoya to satya, priya ane mita e traNe khoTuM. zrI umAsvAtijI mahArAja paNa kahe che ke sAmo roSa pAme ke toSa pAme, paNa hitakArI bhASA jarUra kahevI. hita evuM che ke, ApyuM ne tarata lAbha kare e na bane, paNa pariNAme lAbhakArI jarUrI bane che. karIyAtAno ukALo pItAM to kaDavo lAge, paNa pariNAma mIThuM, mATe e mITho. mIThA banavuM hoya, jene pariNAme mIThA banavuM hoya teNe ukALo hoMze hoMze pIvo. lokavyavahAra paNa kahe che ke daradI na pIe to parANe pAvo, hAtha bAMdhIne pAvo, chAtI upara paga mUkIne pAvo, ema paNa na pivaDAvAya to moMmAM velaNa ghAlIne pAvo. mAtAne cAra-pAMca bALaka hoya, koIne kahe ke, pI jA ane pI jAya, koIne sAkaranI gAMgaDI ApI pAya, koIne jarA Thapako ApIne paNa pAya, koIne pakaDI moM phADIne paNa pAya. judI judI rIte paNa pAya tyAre rahe. badhA ekasarakhA hoya ? satyane tathA asatyane, saMyamane tathA asaMyamane virodha to rahevAno. jJAnI kahe che ke dharmanA ArAdhanamAM virodhane gaNakArAya nahi. sArA kAmamAM dareka kALamAM ocho vadhato virodha to rahevAno ja. zAstradaSTie, ziSTa puruSonI daSTie je viruddha kAryo hoya te na karavAM, paNa ajJAna lokanA virodha mAtrathI kalyANakArI kriyAono parityAga na karavo ane utsAha tathA AnaMdapUrvaka zaktine leza paNa gopavyA vinA, kalyANakArI kriyAonI ArAdhanA karavI, ke jethI alpa samayamAM potAnuM svarUpa sAdhI zakAya. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : maryAdAnuM mahattva samajo ! * sArAnA grAhaka ane khoTAnA varjaka bano ! * AtmAnA bhalAmAM ja jagatanuM bhaluM raheluM che ! * zrAvaka e paNa aMze lokottara che : 7 zAstrokta maryAdA na laMgho ! na maryAdAnuM mahattva sUcavato prasaMga : * vADa ja cIbhaDAM gaLe to zuM thAya ? zrAvakanA AcAromAM pravINa bano : viSaya : caraNakaraNAnuyoganI mahattA jANyA bAda enI upara zraddhA ja joIe e mATe zAstrokta maryAdAnuM pAlana jarUrI. 30 jinezvaradevanuM ja vacana zuM kAma pramANa karavuM ?' e vAtano sAmAnya nirdeza karyA bAda jeTaluM paNa jinavacana jaNAya te asthimajjA banAvavuM joIe' e vAtane spaSTa karavA aneka vyavahAru dAkhalA ApyA. zAsana jema lokottara tema zAsanamAM rahelA zrAvako paNa lokottara. mATe maryAdAne jALavavA avasare e paNa mA, bApa, mitra jevo banI jANe. zAstrokta maryAdAnA pAlanamAM ja saunuM kalyANa che. upakAranA nAme paNa maryAdA toDe e pariNAme svaparanuM ahita ja notare che. A vAtanA spaSTIkaraNa mATe eka pradezI nihnava, hIrasUrIzvarajI mahArAjAnuM AcArapAlana, caMdanabALAjI - mRgAvatIjI ane dhanAjI vagerenAM dRSTAMtono paNa suyogya upayoga karI vAMcanAranA mana upara 'maryAdA e ja kalyANa'nI chApa mUkI de evuM A pravacana che. mulAkAtRta samyagdaSTinuM lakSaNa e che ke te sArAno grAhaka ane khoTAno varjaka hoya. upakAranA nAme paNa zrI jainazAsanamAM jinAjJAviruddha eka paNa pravRtti karavAnI chUTa nathI. jo AtmA zAstramaryAdAthI eka vAra paNa khase, to pariNAme tenuM sarvasva cAlyuM jAya che. zithilatAno doSa sevAto hoya te nibhAvavo nahi, paNa sudhAro karavo, paNa eTalA mATe sanmArge na kahevo ema nahi. upakAra evo na joIe ke jethI zAstranI maryAdA bhAMge. vairAgya pratye vera ane vItarAganuM anuyAyIpaNuM, e bane ? nahi ja. virAga sAmeno virAgI e jainazAsanano anuyAyI nathI. samajanAra vakra ane jaDa na hoya, to AcAramAM pravINa thayelo zrAvaka samajAvIne sAruM parivartana karI zake. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10H maryAdAnuM mahattva samaje ! sAranA grAhaka ane khoTAnA varjaka bano ! TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI pharamAvI gayA ke zrI arihaMtadevanA upadeza vinA viziSTa viveka jAgato nathI ane viziSTa viveka jAge nahi tyAM sudhI heya ane upAdeya padArthonuM vAstavika jJAna thatuM nathI, e jJAna na thAya tyAM sudhI rAga, dveSa ne moha ochA thatA nathI, e ochA na thAya tyAM sudhI duHkha dUra thatuM nathI ane duHkha dUra na thAya tyAM sudhI sukhanI prApti thatI nathI. e ja kAraNe TIkAkAra maharSi kahe che ke "ame zrI arihaMtadevanA vacananA anuyogane ja karavA mAgIe chIe." A kyAre bolAya ? vacana upara AsthA majabUta banI hoya. to ja. amalano AdhAra to zaktinA vikAsa upara che, paNa vacana uparanI zraddhA to acaLa hovI ja joIe. sUtrAdikanI racanA karanArA, racanAmAM prathama guNasthAnakathI mAMDIne caudamAM guNasthAnaka sudhInI, yAvatuM siddhipadanI vAto paNa lakhe, chatAM te maharSio racatI vakhate hoya to chache ke sAtame guNaThANe: bahulatayA chachuM hoya. racanAra AThamA Adi guNasthAnakone pAmelA hotA nathI paraMtu bhagavAna zrI arihaMtadeve darzAvelA te te guNasthAnakanA svarUpa Adi pratye akhaMDa zraddhALu to hovA ja joIe. bAkI jeo je vastune pAmelA hoya, teo ja te vastune jaNAvI zake evo kAMI kAyado nathI. vastu sArI che, pAmanAra nirmaLa bane, mohanIya karmano, jJAnAvaraNIya karma ane darzanAvaraNIya karmano nAza thAya, aMtarAyakarma tUTe, to kevaLajJAna maLI zake ane je mana, vacana, kAyAnA yogo rUMdhe te ja mukti pAmI zake. mithyAtva, avirati ane kaSAya sarvathA jAya tathA mana, vacana tathA kAyAnA yogone saMpUrNapaNe rUMdhe, tyAre ja AtmA muktipade jaI zake che. muddo e che ke lakhanArA badhu pAmelA ja hoya ema nahi, paNa zrI ahaMnta bhagavAnanA vacanane zraddhAthI mAnanArA to jarUra ja hoya ane e zraddhAnA ane yathAzakti AjJAnusAra amalanA yoge dhIme dhIme paNa teo iSTasiddhi pAmyA vinA rahe ja nahi. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ra - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 418 TIkAkAra maharSi pharamAve che ke je kAMI kahevAnuM ke lakhavAnuM te zrI atta bhagavAne kaheluM hoya te ja ane rAga, dveSa ane mohAdi doSo jenA sarvathA nAza pAmyA hoya te ja zrI arihaMtadeva. ApaNe kevaLa nAmanA vyaktinA, dekhAvanA ke ADaMbaranA pUjArI nathI ja, paNa vastunA pUjArI chIe. koI kahe ke "mahAvIra to viSayamAM lIna hatA, raMgarAgamAM paDelA hatA' - to kahI ja devuM ke, e mahAvIra amArA nahi. samyagdaSTinuM lakSaNa e che ke te sArAno grAhaka ane khoTAno varjaka hoya. khoTuM varjAya nahi ane khoTuM karavuM ja paDe to jarUra tene duHkha ane teno pazcAtApa to thAya ja. 'deva, guru ane dharma to A ja' - evo nizcaya to teno abAdhita ja hoya. saMsAramAM rahevA chatAM, AraMbha samAraMbha karavA chatAM, samyagdaSTi AtmAne karmano baMdha thoDo paDe e zAthI ? ethI ke e AtmA AraMbhAdikano rasiyo hoto nathI ane kadAca tene pApa karavuM paDe, to paNa te baLate ja hRdaye kare che. dharmIpaNAnI A ja eka khAtarI che. evA AtmAne pApathI chUTavuM e saheluM che. pUrvanA puNyazALI AtmAone acAnaka vairAgya thato, e zAthI ? hRdaya ja e jAtanuM ghaDAyeluM hatuM ethI. bhogasAmagrI mojUda hatI, karmodaye sAmagrI meLavatA, bhogavatA, paNa saheja prasaMga maLyo ke choDI paNa detA. zAthI ? e ja kAraNa ke hRdaya choDavA pratyenuM hatuM nahi to UMcAmAM UMcI sAmagrI meLavelI hoya ane samaya Avye cAlI nIkaLe, e bane ja zI rIte ? Aja to nAnAmAM nAnA dharmanI paNa bhAvanA thAya, paNa duniyAdArInI vyavasthAmAM ja ghaNo samaya cAlyo jAya. zAthI ? bhAvanAnuM sthirIkaraNa nathI ethI. samyagdaSTi AtmAe grAhaka to satyanA ja rahevuM, pApa karavuM paDe to paNa kaMpavuM, prANAMte paNa khoTAnI prazaMsA to na ja karavI. vastusvarUpane jANatA AtmAo kadI ja nAzavaMtI vastuomAM Asakti dharAvanArA hotA ja nathI. samyagdaSTi evA puNyavAnone lakSmInI tevI paravA nathI hotI. lakSmInI teo tevI moTI kiMmata AMkatA ja nahotA ane e ja kAraNe lakSmI teonI sevAmAM ja rahetI. ApattimAM paNa AvA puruSonI hAlata ekasarakhI ja rahetI. zrImaMtAI zabda majeno, paNa vastusvarUpa samaje tene mATe ! zrImaMtAI rAkhI rahe ? jo rAkhavAthI, vaLagI paDavAthI, bAjhavAthI, na ja rahe to pachI Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : maryAdAnuM mahattva samajo enI pAchaLa ATalI badhI dhAMdhala zA mATe ? enI pAchaLa rovAnuM kAraNa zuM ? je vastunA svarUpane samaje, te kadI ja anitya lakSmI mATe na ja rUe. vastusvarUpane samajanArA duniyAmAM be prakAranA hoya che : eka haiyAmAM samajI duniyAne samajAvI zake ane eka haiyAmAM samaje paNa duniyAne samajAvI na zake. dareka vastu jANe teTalI kahI zakAtI hota to kAma thaI jAya. 419 - 30 zrI tIrthaMkaradevo jANe che badhuM ja, paNa jeTaluM jANe che tenA karatAM anaMtamA bhAge ja kahI zake che, kAraNa ke jJeya padArthomAM jeTalA padArtho abhilApya eTale kahevA yogya che, tenA karatAM anaMtagaNA padArtho anabhilApya eTale nahi kahevA yogya che. e abhilApya eTale kahevA yogya padArthono anaMtamo bhAga ja, zrI tIrthaMkaradevo paNa kahe che. A badhuM vastusvarUpa spaSTapaNe samajAI jAya to duniyAnI koI paNa vastu AtmAne kheMcI zake nahi, kema ke te AtmA potAnA AtmasvarUpane bhUle nahi. 143 AtmAnA bhalAmAM ja jagatanuM bhaluM raheluM che ! duniyAmAM evI koI cIja nathI, evo akSarasaMyoga nathI ke koI padArtha nathI, ke je zrI arihaMtadevanA AgamamAM varNavAyo na hoya. pUrvAdi zruta gayuM ghaNuM, paNa je rahyuM che te eTaluM suMdara che ke emAM arIsAmAM jema pratibiMba dekhAya, tema sArI duniyAnA padArthonuM svarUpa dekhAya. zarata eTalI ja ke jonArane jotAM AvaDavuM joIe.' sabhA : keTalAM pUrva lakhAyAM ? pUrvanuM jJAna lakhAya ja nahi. lakhI zakAya nahi. je lakhAyuM che te to bahu 4 thoDuM. teTaluM paNa majabUta rIte hRdayamAM UtarI jAya, to duniyAmAM AtmA kadI muMjhAya nahi. bhale pArakAnuM bhaluM na karI zake, paNa potAnuM to bhaluM ka2ze 4. potAnA bhalAmAM pArakAnuM bhaluM thaI ja jAya che. zrI jainazAsananuM 'bhaluM' evuM che ke e mArge potAnuM bhaluM karavA nIkaLe, te vagara mahenate anaMtA AtmAone abhayadAna Ape che, anaMtA AtmAnA zrApanuM kAraNa pote banato nathI. zrAvaka bane te paNa, cAle tyAM sudhI ghAsa upara paga na mUke. pANImAM paga na mUke, rastAmAM jema AvI tema soTI ke chatrI halAve nahi. sAro zrAvaka ochAmAM ochuM sAMje covihAra tathA savAre navakArazInuM paccakkhANa kare. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 kaMdamULa to khAya ja nahi, bhakSya vanaspati paNa parimita - amuka amuka ja, temAM paNa pAzera, aradho zera ke keTalI ? tenuM pramANa. ATalA mATe to zrAvaka cauda niyama dhAre. khAvA-pIvA sivAyanA TAimamAM muThasInuM paccakkhANa rAkhe. jamIne UThyo ke e paccakkhANa hoya ja. 144 sabhA : 'muThThIsahiyaM' hoya ne vadhu vakhata khAya to doSa lAge ? khAvuM e ja doSa. aDhAre pApasthAnakanI pravRtti doSamaya che. asaMyama e ja doSa. saMyamamAM doSa nahi. jeTalo asaMyama eTalo doSa. 420 sabhA : hoTelomAM je cIjo thAya che, te kyAM amAre mATe thAya che ? A prazna ja ayogya che, kAraNa ke hoTalo, hoTalomAM janArA paNa che mATe ja cAle che. jema rela besanArA mATe che, tema hoTalo hoTalomAM janArA mATe che. jema relamAM besanArAone relano doSa lAge, tema hoTalomAM janArAone teno paNa doSa lAge ja. jema garama pANI pInAro jyAM tyAM pANI pIvA moDhuM nahi mAre, kAraNa ke tenA mATe eka garama pANI ja niyata thaI jAya che ane TADhuM pANI pInAro bhale ghera ja pIto hoya, paNa tRSA lAgI hoya to naLe paNa pI le, na pIe evA paNa che, paNa ApaNo muddo e che ke 'prasaMge Ave to pI le'- e paNa bannene ! pI levAnuM khullApaNuM e doSa : e ja aviratino doSa. bhale e amuka kAma na kare, paNa prasaMga nathI mATe ! prasaMga paDe to karI paNa le mATe e aviratino otha doSa che, niyama e tenA para aMkuza che. rela cAle konA mATe ? bese enA mATe, eno upayoga karanArA mATe. sAdhu upayoga karatA ja nathI mATe bAtala. tevI ja rIte hoTalo temAM janArAo mATe che, tethI jatA hoya agara 'nahi javAnA' niyama vinAnA hoya, te saghaLAone e doSa lAge. jeo 'nahi javAnA' evo niyama karI jIvanane niyamabaddha banAvI le che, teo ja te aviratinA ogha doSathI mukta thAya che. sabhA : koI sAdhu upakAra mATe relamAM bese to zI harakata ? upakAranA nAme paNa zrI jenazAsanamAM zrI jinezvaradevanI AjJAthI viruddha jatI eka paNa pravRtti karavAnI chUTa nathI. jo AtmA zAstramaryAdAthI eka vAra paNa khase, to pariNAme tenuM sarvasva cAlyuM jAya che. sabhA : upAzraya thAya che te ? Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 10 : maryAdAnuM mahattva samaje - 30 - -- 145 upAzraya zrAvakone dharmakriyA karavA mATe thAya che. zAstranI vidhi ke maryAdAthI tame ane ame jeTalA khasIe, teTalA doSanA bhAgIdAra. zithilatAno doSa sevAto hoya te nibhAvavo nahi, paNa sudhAro karavo, paNa eTalA mATe sanmArga na kahevo ema nahi. beyanI bhUlano svIkAra karI bhUla kema sudhare, enI kAryavAhI karavAnI pharaja che, mATe to kahuM ke vAta jace nahi tyAM sudhI khoTI hAjI kahevI nahi. tamArI khoTI hAjIthI to sAdhuo paNa koI vAra DUbI jAya. zrAvaka e paNa aMze lokottara cheH zrAvakone sAdhunA mitra jevA, bhAI jevA ane mAbApa jevA paNa kahyA che. zrAvaka sAdhune mitranI jema salAha Ape, bhAInI jema paNa salAha Ape ane mAbApanI jema salAha Ape. tame sAcA mitra bano. sAcA mitranI Aje duniyAmAM khoTa paDI che. bhAI tarIke paNa bano ane mAtA-pitA tarIke paNa bano. emAM kazI ja harakata nathI, paNa e kyAre banAya ? tyAre ja banAya, ke jyAre ratnatrayI pratye sAco sadubhAva hoya. eka daSTAMtaH mA, bApa, mitra jevA zrAvakanuM eka nidbhava thayo che. te mAnato ke, AtmAnA asaMkhyAta pradezo che emAMnA chellAmAM jIva che, bAkInA pradezo nirjIva che. e vAta siddha karavA evI paNa eka yukti kADhI ke so taMtuno paTa hoya, temAM navANuM taMtu bhegA thAya tyAM sudhI e so taMtuno paTa kahevAya nahi, somo taMtu maLe tyAre ja so taMtuno paTa kahevAya, mATe so taMtuno paTa, chellA taMtumAM rahyo. have enuM nirAkaraNa to e che ke navANuM na hota to somo thAta kyAMthI ? somo taMtu AvyA pachI paNa e somo rahe kyAre ? pelA navANuM rahe tyAre. navANuMmAMthI eka paNa jAya, to e somo na rahe. e vAta ene samajAvavAmAM paNa AvI, paNa mithyAtvanA udayane laIne ene jacI nahi. vastu pakaDI e pakaDI. jJAnI kahe che ke navANuMmAMthI eka paNa khase to pelo somo taMtu somo nahi rahe. pelAno to paMtha cAlyo. A vAtanI eka zrAvakane khabara paDI. zrAvaka mitra, bhAI ke mAbApanuM kAma kevI rIte kare enA upara dRSTAMta che. e zrAvaka e AvatA nihnavanI sAme gayo. bhaktithI nahi paNa jo sudhare to prayatna karuM, na sudhare to pachI namaskAra ! gAmamAM lAvyA pachI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 422 potAne ghera bhikSA mATe e munine laI gayo. vahorAvavAnI sAmagrI taiyAra rAkhI hatI. modaka vagere dareka vastumAMthI eka eka aNu laI vahorAvyo. muni kahe che ke "bhikSA Ape che ke mazkarI kare che ?" zrAvaka kahe che ke je AdamI jenA siddhAMtamAM rahevAnI icchA dharAvato hoya, teNe tenA siddhAMtano amala karavo joIe." "AkhI vastunA chellA pradezamAM vastu Ave e Apano siddhAMta che. meM aNu lIdho emAM modaka AvI gayo ne !' jhaTa e muni cokyo. ThekANe AvI gayo. bhUla sudhArI. mithyAtva khasI gayuM : samyaktva AvyuM ane mArga pAmyo. zrAvaka mitra, bhAI ke mAbApa tarIke A rIte bacAva kare. pAMca AMgaLI sarakhI hotI nathI. mATe koI vAta khoTI lAge to sudhAravI, paNa vastunA svarUpathI viparIta javAnI jarUra nathI. samajo ke tame Aje relamAM beThA nathI, besavAnA paNa nathI, je besavAnA hoya enI vAta judI rAkho, chatAM paNa zAstra kahe che ke nahi besavA chatAMye e aviratino ogha doSa lAge. alabatta besavAthI vadhAre lAge, beThA pachI khuzI thavAthI ethI vadhAre lAge, e vAta judI che. jamavA bese temAM eka svAda vinA jamI le ane eka "ghauM kyAMnA ? bhAlanA bahu majAnA, tyAMnA kheDUta paNa sArA, khetI paNa sArI' - AvI AvI vAto karatAM jame. AthI kriyA ekanI eka paNa pariNAmamAM pharaka. ane ene laIne karmabaMdhamAM paNa pharaka. AthI darekanuM pramANa kare ane Asakti choDe. vAhana vinA na cAle to vAhananI paNa eka, be ke traNa" ema gaNatarI rAkhe ne temAMye amuka ja traNa rAkhe e caDe. emAMye amuka ja TAima e ethIye caDe. zrAvaka cauda niyama dhAre ethI bAkInI cIjono ogha doSa tene na lAge ane ethI aMze e paNa lokottara bane. zAstrokta maryAdA na laMgho ! upakAra mATenA praznamAM e ja uttara ke, zAstra kahe che ke upakAra evo na joIe, ke jethI zAstranI maryAdA mAMge. jagadguru AcAryadeva zrImad vijayahIrasUrIzvarajI mahArAjAne bolAvavA mATe bAdazAhe potAnA maMtrIne hukama karyo. amadAvAdanA sUbA upara paNa hukama mokalyo ke zrI hIrasUrIzvarajIne bahumAnathI dilhI tarapha AvavAnI vyavasthA karI Apo. emane dilhI AvavA mATe joItI tamAma sAmagrI pUrI pADo. sUbo zrI hIrasUrIzvarajInI sAme Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 423 - - 10 : maryAdAnuM mahattva samajo - 30 - 147 Avyo. amadAvAdamAM paNa dhAmadhUmathI praveza karAvyo, hIrA, motI, mANeka, pannA, hAthI, ghoDA ane pAlakhI vagere sUbAe sAme dharyuM ane kahyuM ke "lo, kRpA karo !! zrI hIrasUrIzvarajIe kahyuM ke "jaina sAdhune AmAMnuM kAMI kahyuM nahi." sUbAe kahyuM : "Apa dilhI jazo zI rIte ?' zrI hIrasUrijIe javAba Apyo : "pagathI.' sUbo to sajjaDa ja thaI gayo. sUbo manathI vicAre che ke kAma bAdazAhane. bolAve che, bAdazAha, javuM Amane ane te paNa page ? tarata pote bAdazAhane lakhI dIdhuM ke "meM Aja sudhImAM ghaNA phakIro joyA, paNa emAM Avo eka paNa joyo nathI." zAstra kahe che ke akabara bAdazAha vijayahIrasUrIzvarajI mahArAjane to joze tyAre joze, paNa sUbAnA zabdanI asara thaI gaI. bAdazAhe vicAryuM ke sUbo custa musalamAna, hiMdu mAtrane kAphara kahe evo, koInI prazaMsA to kare ja nahi, e paNa jyAre Ama lakhe che tyAre e phakIra kevA haze ! AcAramAM rahyA to A asara thaI, AcAra choDIne gayA hota to A asara thAta nahi. upadezanI asara paNa AcArane anusarIne thAya. koI tattvajJAnI bhale game tyAMthI tattvajJAna le, te vAta judI che. zrImad vijayahIrasUrIzvarajIne bAdazAhe joyA. tattva pAmyo. toya ene ema thayuM ke A te dekhAvamAM che ke sAcuM ? phUpe veSe, rAtre-divase, judI judI rIte, bAdazAhe parIkSA karI che ane joyuM ke A tyAga e tyAga tarIke che, nahi ke dekhAva tarIke. pachI pUchavuM ja zuM? e pachI je upakAra thayA te cirasthAyI thayA. jo mArga choDIne upakAra karAya, to sAMbhaLanArAne jarUra thAya ke vastu ThIka, paNa jarUra Ave to choDI paNa zakAya che. eTale upakAranA nAme potAno nAza karanArA, pariNAme sva ane parano upakAra karanAra sanmArgano paNa nAza karanAra thAya che, AthI ja kahevuM paDe che ke zAstrokta maryAdAne na laMgho lokottara maryAdA laukika maryAdAthI bhinna ja rahevAnI. tamAre ane mAre prabhunA zAsanamAM rahevuM hoya, to lokottara maryAdAno svIkAra karavo ja paDaze. Aja kAla laukika chAyA evI paDI che ke vAtavAtamAM lokanA bhalAnA nAme zAstrIya maryAdAo choDavAnI vAta thAya che. zAstrokta maryAdAo choDavAthI koI paNa kALe svanuM ke paranuM bhaluM thatuM ja nathI ane jo kadAca kSudra tathA ajJAna Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno je dRSTithI bhaluM thatuM ajJAna AtmAone dekhAtuM hoya, to paNa te pariNAme bhayaMkara ja che. mATe jJAnI puruSoe ekAMta hitaddaSTithI bAMdhelI maryAdAone koI paNa rIte laMghavI joIe nahi. 148 maryAdAnI mahattA sUcavato prasaMga : bhagavAna zrI tIrthaMkaradevanuM samavasaraNa, ke jyAM vikAra thAya ja nahi, jemanA atizaya evA ke vikAra thayela hoya teya zamI jAya evuM sthAnaH zrI mRgAvatIjInI tyAM moDe sudhI besavAnI bhAvanA paNa nahi, sAkSAt tIrthaMkaradeva jyAM che tyAM e divasa dhArIne beThelA : sUrya-caMdra mULa vimAne AvelA mATe rAtrinA samayanI khabara na paDavAthI beThelAM ! chatAMye zrI caMdanabALAjIe maryAdA khAtara kahyuM ke 'he kulavatI ! tane A na zobhe,' caMdanabALA jANatAM hatAM ke mRgAvatI bhUla kare evAM nathI, kuLavatI che, paNa bhUla thaI, maryAdAno bhaMga thayo, mATe sAmAnya rIte ATaluM kahyuM. karanAra game te irAde kare, paNa jonA2 ke sAMbhaLanAra zuM dhAre ? mRgAvatIjIe paNa bacAva na karyo ke 'samavasaraNamAM hatI, bIje nathI gaI. emAM vAMdho zo ?' tarata bhUla samajyAM ane vicAryuM ke jarUra mArAthI maryAdAbhaMga thayo. tarata guruNInA pagamAM mAthuM mUkI kSamA mAgI. zrI caMdanabALAjInA dilamAM kaMI ja hatuM nahi, maryAdA pUrato ja Thapako dIdho hato ane mRgAvatI jevIne to Thapako devo ja joIe, ke jethI bIjI sAdhvIo upara paNa asara thAya. zrI caMdanabALAjI to sUI gayAM. mRgAvatIjIne lAgyuM ke guruNIjIne gusso thayo. basa, na bole tyAM sudhI mAthuM UMcakavuM nahi. evI kSamApanA karI, ke tyAM ja kevaLajJAna. A vAta pahelAM kahevAI che. pachI zrI caMdanabALAne paNa emanA yoge kevaLajJAna thayuM, e badhuM kahevAyuM che, je tame jANo paNa cho. 424 vADa ja cIbhaDAM gaLe to zuM thAya ? AthI spaSTa che ke koI paNa bahAnA nIce zAstra bAMdhelI maryAdA toDavI, enA jevuM bhayaMkara pApa eka paNa nathI, kadAca maryAdA na pALI zakAya to kahevuM joIe ke 'huM DhIlo chuM.' bhAvanA jIvatI jAgatI rAkhe, paNa emAM zuM vAMdho, ema bole to bacavAnI bArI ja nathI rahetI. tamArI ane amArI bhAvanA to eka rahevI joIe. pariNAma ane pravRttimAM bhale phera thAya. e eka bhAvanAnA ja Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 10 : maryAdAnuM mahattva samajo - 30 - - 149 tenI AMkhamAM potAnA pratApe parama RddhisaMpanna chatAM zrI dhanAjI vAtavAtamAM saMsArano parityAga karI zakyA. eka divasa dhanAjIne temanI AThe strIo snAna karAve che. AThamAM eka zrI zAlibhadrajInI bahena che. dhanAjIne navarAvavA nokara maLe tema hatuM, paNa jarUra nahotI paDatI, kAraNa ke e strIo patinI bhaktimAM nAnama nahotI mAnatI. ATha paikInI eka, ke je zrI zAlibhadrajInI bahena che, tenI AMkhamAMnuM AMsa zrI dhanAjInA khabhA upara paDyuM. eTale dhanAjIe UMcuM joyuM. to potAnI patnIne rotI joIne, rovAnuM kAraNa pUchyuM. uttaramAM teNe kahyuM ke "mArA bhAI zrI zAlibhadrane vairAgya thayo che. enA yoge e roja eka eka vastu tathA eka eka strIno tyAga kare che.' A sAMbhaLI dhanAjIe kahyuM ke "karyo tyAga tArA bhAIe ! jene tyAga karavo hoya te eka eka taje ? tajavA jevuM jANyuM pachI eka eka tajavAnuM hoya ? dUdhanA pyAlAmAM jhera jANyuM, pachI TIpe TIpe reDavAnuM ke UMdhuM vALavAnuM ? pAchaLa jovAnuM kAma to pazusiMhanuM ! narasiMha to pAchaLa na jue.' A jAtanA kathanathI zrI zAlibhadrajInI bahenanI AMkhamAM AMsu sukAI gayAM. jo tyAM ema kahyuM hota ke he ! zAlibhadra dIkSA le che, julama kahevAya, joIe to kharA kevo le che ? levA dauM nahi, enI ane enA gurunI barAbara khabara lauM.' to zuM thAta ? paNa puNyazALI ane prabhunA zAsanathI suvAsita thayelA AtmA tema kahe ja nahi ane UlaTuM zrI dhanAjI to kahe che ke 'tAro bhAI to bAyelo che, choDavuM nakkI che, pachI eka eka choDavAnuM hoya?' ethI zrI dhanAjInI bIjI sAte patnIe kahyuM ke "kahevuM saheluM che, paNa karavuM kaThina che." dhanAjIe kahyuM : 'karavuM kaThina e kAyara mATe, bahAdura mATe nahi !' sAte strIo bolI : "karone ! khabara paDe." dhanAjIe kahyuM : "lo tyAre kabUla, A cAlyo." sAteya strIo bolI : "ame to mazkarI karatI hatI." dhanAjI bolyA : "ApaNI mazkarI paNa phaLavatI hoya." AThe kahe ke : "ame paNa sAthe." dhanAjIe kahyuM : "cAlo tyAre." Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 zrI zAlibhadrajIne paNa A badhI vAtanI khabara paDI. zrI zAlibhadre mAnyuM ke dhanAjIe mane bAyalo barAbara kahyo che. mAtAne kahyuM ke 'dhanAjI vageree paNa saMsArano parityAga karyo, have huM paNa jAuM chuM.' mAtA kahe ke 'tuM paNa jA.' 150 A rIte ekadama e AtmAone vairAgya thato, enuM kAraNa e ja ke e AtmAo vairAgyathI bharelA ja hatA. teonA rome rome vairAgya hato, kAraNa ke vAtAvaraNa vairAgyanuM hatuM. mAtra nimitta maLavuM joIe. vairAgya pratye vera ane vItarAganuM anuyAyIpaNuM, e bane ? nahi ja. kharekhara virAga sAmeno virAgI e jainazAsanano anuyAyI nathI. virAgI te vaLI rAganA raMgI hoya ? nahi ja. zrAvaka icche che ke 'kyAre A pAmuM' ne guru ema kahe ke 'nA, nA, jyAM che, tyAM ja rahe e ThIka che.' jo ema ja thAya, to to 'vADe ja cIbhaDAM gaLyAM ' e kahevata caritArtha thAya. 426 zrAvakanA AcAromAM pravINa bano H AthI spaSTa che ke cAritranA svIkAra vinA ke cAritra pratyenA sadbhAva vinA traNe anuyogo niSphaLa prAyaH che. traNe anuyogo cothA anuyoganI siddhi mATe che, caraNa mATe che. koI kahe ke 'zabde zabde enI e vAta Ave che' to kahevuM ke 'sAdhu pAse bIjI vAta hoya paNa kaI ?' mArI to bhAvanA e ja ke 'maratAMye e ja kahuM. niyANuM paNa e ja ke bhavAMtaramAM paNa e ja kahuM.' tamAre evuM niyANuM karavuM che ? AvI bhAvanA karo to dharmInuM vAtAvaraNa badhuM hamaNAM pharI jAya. upAzrayamAM je cAle che tevuM gharamAM calAvo. vAtAvaraNa pheravo. prathama e paraMparA hatI. pharI zarU karo. upAzrayamAM sAMbhaLeluM gharamAM kaho, kuTuMbamAM kaho. 'A hitakara ane e hAnikara, A heya ane e upAdeya' - e samajAvo, to A uttama vastu hamaNAM phaLe. upAzrayanI vAta zrAvakanA gharamAM evI ghUme ke zrAvakanI bhIMtomAMthI paNa e tyAga ane vairAgyanA ja dhvani nIkaLe. zrI siddhagirirAjanuM aNue aNu pavitra che, zAthI ? enA kAMkare kAMkare anaMtA siddha thayA che ethI. eTale tyAMnuM vAtAvaraNa ja evuM ke tene dekhatAM ja AtmAmAM parivartana thayA vinA na rahe. koI tIvra karmodayavALAnI vAta judI che. tevI rIte itara paNa zrAvakane ghera Ave to tene paNa thAya ke kAMIka che. zrAvakanAM bALako paNa prasaMge Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA - - 10 : maryAdAnuM mahattva samaje - 30 - - 151 prasaMge e ja bolatAM hoya ke koI paNa jIvane na marAya, koInu paNa bhUMDuM na karAya, kyAre evo samaya Ave ke sarva pApothI chUTAya, paNa Aje to prAyaH janmanA jainane, vItarAganAM darzana karanArane, vItarAganI pUjA karanArane vItarAga pAse roja "zI gati thaze amArI, o dInAnAtha ! zI gati thaze amArI ?' bolanArane vairAgyanI vAta sAMbhaLatAM, varALa pedA thAya che, tyAM zuM thAya ? zAhukAra coTTAI kare tyAM devALiyAnI zI hAlata ? sArA gaNAtA mANasane anIti karatAM kaMpArI na Ave, to sAmAnyanI zI vAta ? sAmagrIpUrNa AtmA paisA mATe jUThuM bole, to sAmAnyanI zI vAta ? mATe huM kahuM chuM ke sArA ane moTA banyA ho to jokhamadArI samajo. samajo to tamAro saMsAra hamaNAM lukhkho bane. zrAvaka jo potAnA zAstravihita AcAramAM pravINa thAya, to parivartana thayA vinA rahe ja nahi. jo samajanAra vakra ane jaDa na hoya, to AcAramAM pravINa thayelo zrAvaka samajAvIne sAruM parivartana karI zake. gharanuM, kuTuMbanuM vAtAvaraNa te sArAmAM sArI rIte pheravI zake. pachI to strI paNa jamADatAM jamADatAM bhAna karAve. pati paNa patnIne vilAsabhavanamAM vairAgyanA chAMTA chAMTe. bhojana karatAM paNa strI tyAganuM bhAna karAve, uttama vicAro Ape, eTale bhojananA paramANu paNa uttama thAya. pachI bajAramAM jAya to tyAM paNa anIti na thAya. anItithI pAcho haThe. vAtAvaraNano prabhAva yogya AtmA upara jarUra paDe. A badhuM bane kyAre ? ahIMthI laI jAo ane gharamAM paNa AcAramAM mUko tyAre ne ! strIo paNa pachI niMdA-kUthalI karavAnuM bhUlI jAya. strIo evI vAto kare ke ghara dIpe, ane tame bajArane dIpAvo. ciMtAno keTalAya gaNo bojo ApoApa ocho thaI jAya ane ArtadhyAna ghaTyuM ke jarUra AtmA dharmAbhimukha bane. te pachI ene joIne itara paNa dharma tarapha vaLe. zrI jinezvaradevanA zAsanamAM zrAvakapaNAnA AcAro paNa evA che, ke jo te AcAronuM paNa yathAsthita pAlana thaI jAya, to paNa sabhya duniyA Azcaryacakita bane, mATe ja kahuM chuM ke tame jo saMsAranuM sarvasva tajI sAdhu thavA joguM sattva na batAvI zako to zrAvakapaNAnA AcAromAM paNa pravINa banavA joguM sattva to tamAre jarUra ja batAvavuM joIe. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : upadezano hetu ane zailiH 31 * vaktA ne zrotAno irAdo : * jovAnuM zuM? - Apatti ke pariNAma? * artha-kAmanI dezanA, e kSata upara kSAra che : * artha-kAma mATe karAto dharma DubADanAro che: * samyagdaSTinA vicAra asamyagu na hoya : * suyuktio karatAM kuyuktio vadhAre che : * sevA karatAM AjJA pahelI : 0 muni mAtra dharmalAbha ja Ape, artha-kAma lAbha na Ape ! * virodhI hoya tethI mukti aTakatI nathI : * vAdI zrI devasUrIzvarajIno eka prasaMga : viSayaH dezanAnuM svarUpa, dharma zA mATe? zrotA-vaktAnI bhUmikA. gata pravacanamAM maryAdAnuM mahattva samajAvyA bAda ahIM zrotAnI bhUmikA mujaba dharma kahevAnI vAta cAlI rahI che. zrotAe adharmathI bacavA ne dharma meLavavA dharma sAMbhaLavAno tema upadezakanuM mana paNa zrotAne unmArgathI haThAvI sanmArge sthApana karavAnuM hovuM joIe. vaktA yogya joIe ane zrotA paNa. mATe zAstra bhaNavAnI paNa varSonI mudata bAMdhelI che. A vastu samajAvatAM jJAnInI dayA zI ? e paNa supere samajAvI dIdhuM. te mATe gajasukumAla ane sthUlibhadrajI Adino prasaMga paNa varNavyo. AgaLa vadhI artha-kAmanI dezanA kevI bhUMDI che te jaNAvI arthakAma mATe karAtA dharmanI anarthakAritA paNa rajU karI kuyuktiothI bacI sumuktinA zaraNe javAnI salAha ApI che. aMtamAM naMdiSeNa ane vAdIdevasUrijInA prasaMgo AdinA mAdhyame kahela vAtanI suMdara puSTi karI che. muvAkyAtRta ajJAnIo jene azAMti kahe che, temAM to saLagI maravuM e ja jainazAsananI parama zAMti che. upadezakane chUTa ApI ke e kriyAnuM aMtima phaLa kahe. dharmanuM phaLa mokSa ane pApanuM phaLa naraka!pApa karanArA badhA narake jAya ema nathI, maMda pariNAma hoya to narake na paNa jAya. pAcho vaLe ane sanmArge Ave to mokSa paNa pAme ! paNa pApI mokSe jAya ema kahevAya ? nahi ja ! * tyAga na kare - saMyama na le te nabhe paNa tyAga ne tyAgIonA caraNamAM zIra na jhuke te na nabhe. * upakArInuM vismaraNa e AtmahitanuM vismaraNa che. * je hAthe cAMdalA thAya, te hAthe e bhagavAnanI AjJAnI ThekaDI karanArA sAthe zekahenDa na karAya. * muni to badhe dharmalAbha ja de. muni pAse artha ke kAmanA lAbha hotA ja nathI. * eka vyaktine arthalAbha denAra jo patita thAya, to saghaLA lokane rAjI karavA mATe dharmalAbha choDI arthalAbha denArA patita thAya emAM navAI zI ? * virodha ke virodhI hoya, tethI sAdhakanI mukti aTakatI nathI. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : upadezano tu ane zailI : vaktA ne zrotAno irAdo : TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI pharamAvI gayA ke zrI arihaMta bhagavAnanA vacana sivAya sAcA vivekane pedA karanAra koI vastu nathI, viveka pedA thAya nahi tyAM sudhI heya tathA upAdeya vastunuM svarUpa samajAya nahi, e svarUpa samajAya nahi tyAM sudhI rAga, dveSa ne mohano nAza thAya nahi, ane e traNeno nAza thAya nahi tyAM sudhI duHkha jAya nahi ane duHkha jAya nahi tyAM sudhI sAcA sukhanI prApti thaI zakatI nathI, mATe ame zrI arihaMta bhagavAnanA vacanano anuyoga karavA mAgIe chIe, ke jenA yoge AtmAne sadasad vastunuM bhAna thAya, bhAna thavAne lIdhe AtmA AMtarzatruonA AkramaNathI bace ane enA pariNAme dabAI gayelI AtmalakSmIne pragaTa karI AtmA anaMta sukhano bhoktA thAya. eTalA mATe jJAnIoe zrI jinezvara bhagavAnanI vANIne "1dharmakathAnuyoga, 2- gaNitAnuyoga, 3- dravyAnuyoga, 4- caraNakaraNAnuyoga.' - A cAra vibhAgamAM vaheMcI che. bAla jIvo mATe dharmakathAnuyoga vizeSataH upakArI che. bAla jIvone gaNitAnuyoga tathA dravyAnuyoganI jhINI vAto na samajAya. paNa dharmakathAnI vAto to sArI rIte samajAya. bAla jIvone mATe dharmakathAnuyoga ghaNo ja upakArI che. kahenAra jo evI DhabathI kahe, ke je kahevA yogya vastu che te barAbara kahevAya ane tenI jo vAstavika chAyA paDAya, to eka paNa kathA evI nathI, ke jenA zravaNathI AtmA ayogya pravRttimAMthI nIkaLI yogya pravRttimAM na Ave. dharmakathA sAMbhaLanArane e khyAla hovo joIe ke A dharmakathA che ane dharmakathAno hetu adharmathI bacI dharma meLavavAno che. ATaluM khAsa jANavuM joIe. sAMbhaLanAramAM eTalI yogyatA hovI joIe ane e yogyatA na hoya to te pedA karavI joIe. saMbhaLAvanArano paNa irAdo sAmAne mAtra rAjI karavAno Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 430 na hoya, paNa sAMbhaLanArA AtmAne unmArgamAMthI khaseDI sanmArgamAM sthApavAno hovo ghaTe. kaMI paNa na samajatA AtmAone paNa pApabhIru tathA dharmaraMgI banAvavAno irAdo saMbhaLAvanArano hovo joIe. dharmakathA mithyAtvAdikathI bacAvI samyakatva AdinI prApti karAvanArI ja hoya che. dharmakathA banne prakAranA AtmAonI hoya che. uttama sAmagrI pAmI, tattvatrayI pAmI, ratnatrayInuM ArAdhana karI, duHkhathI chUTyA evA AtmAonI tathA sAmagrI pAmyA chatAM jeo hArI jaIne durgatie gayA, e AtmAonIH ema be prakAranA AtmAonI kathA dharmakathAnuyogamAM hoya che. A be muddA pUratI vAta sivAyanI vacalI jeTalI vAta teTalI oLakhAvavA pUratI che. ATalI lakSmI, ATalI sAhyabI, ATalI strI, ATalA baMgalA ane bagIcA - e badhI vacalI vAto jaNAvI, aMtima pariNAma tarapha dRSTi kheMcavAthI, bAla jIvone paNa jo teo yogya hoya to, bodhibIja AdinI prApti thayA vagara rahetI nathI. samyaktvanI prApti thayA bAda, dravyAnuyoga vagere samyaktvanI zuddhi kare che. bhale enAthI virati na paNa thAya, paNa bhAvanA to tyAM jarUra kheMcAya. traNe yoga caraNakaraNAnuyogane mATe che. e anuyogonA jJAnathI jene caraNa upara sadbhAva na jAge, te bhagavAna zrI bhadrabAhusvAmIjInA kahevA mujaba rAsanI upamAne pAme che. zrutakevaLI bhagavAna zrI bhadrabAhusvAmIjI rAsabhanI upamA Ape che, emAM koIne rAsabha kahevAnI emanI bhAvanA hatI, ema koI kahI zakaze ? nahi ja. rAsabha jevI dazA na thAya, mATe e upakArI mahAtmA vastunuM svarUpe varNave che. jenAmAM e kriyA na hoya, teNe e samajI levuM joIe ke ame e upamAne yogya chIe. 'gharkena rInA pazumika samAnA' dharmathI hIna manuSyo pazuo samAna che. A pramANe kahenArAono Azaya manuSyone pazu tarIke kahevAno nathI, paNa manuSya thaIne pazutAnuM AcaraNa karatA manuSyone bacAvI levAno ja Azaya che. vAta paNa kharI che ke manuSya yonimAM utpanna thavA chatAM paNa jeo pazujIvana jIve che, teo pazuo Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 - - 11 : upadezano hetu ane zaili - 31 - 155 karatAM paNa kharAba che, ema ja kahI zakAya. kAraNa ke pazu pAse bacAva che. mAnavInI bhASA bolavAnI teomAM tAkAta hoya to teo to kahI zake ke "ame lAcAra chIe, amArAmAM yogyatA nathI, dharma karavAnA ane saMyoga nathI.'paNa tame zuM kaho ? sabhA : bacAva ja nathI. maLelI sAmagrIno upayoga nathI karI zakatA ane jo koI sadupayoga karavAnuM kahe to gusso Ave, to to zAstra kahe che ke taravAno upAya ja nathI. evo gusso karanArAo potAnA kalyANanA daravAjA irAdApUrvaka potAnA hAthe ja baMdha kare che. jovAnuM zuM? - Apatti ke pariNAma? dharmopadeza sAMbhaLIne, sAMbhaLanAranuM haiyuM bhedAya nahi, tyAM sudhI anAdikALanI vAsanA nIkaLe zI rIte ? jo anAdikALanI vAsanA kADhavI ja hoya, to upadezaka mATe e nIti che ke sAMbhaLanAranAM haiyAM bhedIne paNa te kADhavI. phaLanI icchAthI bIja nAkhanAro kheDUta koza, pAvaDo tathA tINa haLano upayoga karatAM jarA paNa acakAto nathI. jo ene jamIna khodI dekhAya to Aghe jAya, paNa jamIna upara badhAM hathiyArano prayoga karyA vinA bIja nAkhavAnI mUrkhatA to kuzaLa kheDUta na ja kare. e ja rIte zrI jinezvaradevano mArga batAvanAra upadezakane keTalI hada sudhInI chUTa hoya che te avasare samajAvIza. kheDUtane to anAjanA kaNo bhegA karavA che. anAjanA kaNA paNa ghaNI jamInamAMthI pedA karavA che, mATe e eTalI mahenata kare che. to ahIM eka eka AtmAmAMthI anaMta jJAna, anaMta darzana ane anaMta cAritrarUpa ratnatrayI pragaTa karavAnI che, tyAM kheDavAmAM kamInA rAkhe kema pAlave ? muni thayA pachI paNa zAstra ApavA mATe, jJAnIe varSonI mudata bAMdhI. saMyamanA pariNAmathI pariNata thAya, tyAre ja zAstra apAya. vAcanA levA beThelA maMDaLamAM, jene vAcanA sAMbhaLavAthI vairAgyanA aMkura na phUTe, te uThADI mUkavA lAyaka che, kAraNa ke ene saMyama pariNata thayuM nathI. sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM hRdaya bhedAya, ethI karmano kSayopazama thAya ane AtmA evo nirmaLa bane, ke jethI te vacano pratibiMbita thAya. roja vaMcAya ane tamAruM haiyuM na bhedAya, na Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 130 cirAya, je vastu nAkhavI che ene mATe jagyA na thAya ane kadAca ajIrNa thAya athavA to athaDAIne pAchI Ave, to zuM thAya ? sabhA : kodALI ane pAvaDo calAvavo. e kodALI kevI hoya ? buThThI nahi, paNa tIkSNa : ane te paNa evI ke mAratAM eka hAtha to UMDI pese ane kacarAnA gaMjane bhede, bhegA thatA kacarAne pAvaDo ujharaDIne DhagalA kare, te pachI TopalAthI bharI bahAra pheMkI Ave, tyAre jamInamAM yogyatA Ave. sabhA : upAdhyAyajI mahArAja kahe che ne ke pANAmAM paNa aMkura lAve. zrI upAdhyAyajI mahArAja vidyamAna hatA, te vakhatano prasaMga to bhayaMkara hato. emanA vakhatamAM evI sevA to e ja kare. ajJAnIo jene azAMti kahe che, temAM to saLagI maravuM e ja jenazAsananI parama zAMti che. jo vastune choDI daIe, to ApaNe pAmyA ema kahevAya kaI rIte ? khare samaye jo satya vastu kahevAmAM na Ave, to jyAre ThIkaThAka thAya tyAre jhaTa kahenArA kahI zake ke ame to ajJAna hatA, paNa tame kyAM gayA hatA ? tame mUMgA kema thayA hatA ? zAstra kahe che ke samaye zaktimAne potAnI pharaja na cUkavI joIe. bhale lenAra badhAM le, na le, ke ochuM-vadhatuM le. jamIna upara kriyA thayA pachI to e jamIna tamArI taLAIthI paNa kUNI thaI jAya, pachI bIja nakhAya. bIja nAkhyA pachI paNa bahu sAcavavAnuM che : paNa nakhAyA pahelAM e citA zI ? hajI kheDavA to do. zarata eTalI ke upadezakanI hitabuddhi, upakAra buddhi na javI joIe. sAmAnA apakAranI ke potAnA mAnapAnanI ke koI paNa jAtanA svArthanI buddhi na joIe. potAnuM na saMbhALe, potApaNAmAM pote na Take, potAno durguNa na parakhe te potAnuM bagADe. upadezaka khoTI dayA paNa na khAya, upadezakanI dayA judI. mAbApa baccAne davA pAtAM dayA na khAya. jenAthI bhaviSyamAM vadhAre bhaluM thavAnuM che, te to kare ja. - zrI gajasukamAlajIne zrI neminAtha bhagavAne smazAnamAM javAnI AjJA ApI. thanAra upasarganI zrI gajasukumAlajIne khabara nahotI, paNa bhagavAnane to khabara hatI ne ! Apatti Avaze ema paNa jANatA hatA, paNa enAthI AnI mukti thaze ema paNa jANatA hatA, mATe ja AjJA ApI. AjJA paNa badhAne nathI apAtI. zrI yUlibhadrajIne guru mahArAje AjJA ApI, paNa emanA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433 - 11 : upadezano hetu ane zeli - 31 - 157 vAdathI javA icchanAra siMhaguphAvAsI munie jyAre AjJA mAgI, tyAre gurue kahyuM ke "tAre javA jevuM nathI.' pelA muni kahe - "to javAno.' guru mauna rahyA. AthI spaSTa che ke AjJA paNa jenAmAM yogyatA hoya tene ja apAya che. Apatti to Ave, paNa jo pariNAma sAruM hoya to te Apatti, Apatti tarIke gaNAya ja nahi. zrI meghakumAra prAtaHkAle bhagavAna pAse AvyA, tyAre bhagavAne zuM kahyuM? ema na kahyuM ke "besa, huM munione Thapako ApuM chuM. "bhagavAna jANe che ke ema kahevAthI to AtmAno nAza thAya ema che. bhagavAne kahyuM ke "he vatsa ! jagavaMdya munionA pAkanI rajathI tuM dubhAya e vAjabI che ? eka nAnA jaMtunI rakSA khAtara to tAro AtmA pUrvabhavamAM aDhI divasa sudhI eka page Ubho rahyo hato evo tuM Aje munivaronA pAdanI rajathI dubhAya che? A pachI prabhue kahelA potAnA pUrvabhavo ane hitazikSAnuM zravaNa karI, tarata ja zrI meghakumAre abhigraha karyo ke "AjathI netrane choDI zarIranI darakAra nahi karuM !' rAjakumAra hatA, chatAM bhagavAne kahevA yogya hatuM te ja kahyuM to ja kalyANa thayuM. hita dekhAya tevuM kahevuM ja joIe. Aje to paDatAne Teko devAne badale dhakko devAya che ane pAchA upakArI kahevarAvavAnA prayatno sevAya che ! artha-kAmanI dezanA, e kSata upara kSAra che: artha ane kAmanI lAlasAmAM paDelAne temAM sthira karavAno prayatna karavo, e zuM upakArIpaNuM che ? e lAlasA to romeroma pariNamelI che. covIse kalAka enuM dhyAna cAlu che. artha ane kAma khAtara to adharma karavA taiyAra che. are, adharmane javA done, dharmaneya lAta mAravA taiyAra che ! evA AtmAone emAM mUkavA, emAM gabaDAvavA, emAM e AtmAnA nAza sivAya bIjuM zuM che ? artha ane kAmanI dezanA denAra kSata upara kSAra nAkhanArA che. lUNano svabhAva che ke bALe ane ghA vadhAre. arthakAmamAM DhaLelA AtmAne emAM nAkhavA, e to kSata Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 para kSAra jevuM che. athavA agnimAM ghI homavA jevuM che. duniyAne duniyAnA mArge to raste rakhaDanArA - kapaDAM vagaranA AdamI paNa laI jAya, duniyAne bAMdhI mUThIthI game tyAM laI javAya. 'kAMIka che, kAMIka che, e kAMIka che.' - e phelAvatAM AvaDavuM joIe. 'mUThImAM kAMIka che' - e thayuM ke seMkaDo jAya, badhAya kahe ke 'koNa jANe bhAI ! hoya paNa.' jarA AMkha mIMcatAM, DoLa karatAM AvaDavo joIe, pachI to kaMIka jhUke ke 'kAMIka che.' bhalene pachI mUThImAM rastAnI dhULa ja hoya. eka cIja duniyAe pakaDI, emAMthI ene choDAvavI e saheluM nathI. ekaluM mIThuM mIThuM kahevAthI na cAle, paNa sAthe prasaMgAnurUpa kaDavuM, tIkhuM, badhuM ja joIe, mAtra enuM pariNAma mIThuM hovuM joIe, eTalI zarata. jyAM sudhI AtmA unmArgathI parArmukha nahi bane, tyAM sudhI sanmArganI sanmukha nahi bane. upadezakane chUTa ApI ke e kriyAnuM aMtima phaLa kahe. dharmanuM phaLa mokSa ane pApanuM phaLa naraka ! pApa karanArA badhA narake jAya ema nathI, maMda pariNAma hoya to narake na paNa jAya, pAcho vaLe ane sanmArge Ave to mokSa paNa pAme ! paNa pApI mokSe jAya ema kahevAya ? nahi ja. pApI badhA ja narake jAya ema paNa nahi. paNa pApanuM phaLa naraka che, ema kahI zakAya. viSayanuM, kaSAyanuM tathA abhakSmabhakSaNanuM phaLa to naraka ja kahevAya. enuM aMtima phaLa to e ja. emAM jhUkyo, lIna thayo, pApaparAyaNa banyo to narake jAya. evI ja rIte dharmI dharmamAM jhUke, to pariNAma muktinuM thAya, bhale vacce bhava kare. 434 artha-kAma mATe karAto dharma DubADanAro che H sAdhu koNa ? kaMcana, kAminI taje te. e bajAramAM jaIne kaMdoInI mIThAI khAya, jUThuM bole, agara strI rAkhe, to ene tame kharAba kaho. zAthI ? e tyAgI che mATene ? eNe jeno tyAga karyo, te vastu sArI ke khoTI ? jo vastu sArI choDI hota to mUrkha kaheta, paNa khoTI vastuno tyAga karyo che mATe ja sAdhune namavAmAM Ave che. kaMcanakAminI tajyAM, te kharAba hatAM mATene ? je vastu kharAba hatI te choDI ane tyAgamAM sAruM mAnyuM : ane pachI je vastu choDI temAM 2Aga karavAnuM je kahe, tene pUchanAra pUchene ke 'tame choDyuM zuM kAma ?' AnA uttaramAM te zuM kahe ? 'na sacavAyuM mATe choDyuM ema kahe ?' - nahi ja. ene kahevuM ja paDe ke 'khoTuM hatuM mATe Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : upadezano hetu ane zaili 31 choDyuM.' eTale sAmo tarata ja kahe ke 'tamAruM bhUMDuM na thAya mATe tame e badhuM choDyuM, to have eno upadeza daIne bIjAnuM bhUMDuM karavA mATe pATe beThA cho ?' 435 sabhA : saMsArI mATe sAdhu sAro mArga to batAvene ? hA, paNa sAro mArga kayo ? samajo ke 'nyAyasaMpavimava:' e guNa kahyo. upadezaka pahelI ja pIThikA bAMdhe ke paiso e anarthanuM kAraNa che. ene tajyo te tarI gayA ane jeo emAM lIna thayA teo DUbI gayA. zrI tIrthaMkaradevo, zrI gaNadha2devo tathA pUrvanA badhA mahApuruSoe e paisAne tajyo, tyAre ja saMpUrNapaNe dharma ArAdhyo. AthI paiso tajavo e ja mukhya dharma che. chatAM jeo paiso nathI tajI zakatA, teoe paisA mATe anItimAM to na ja paDavuM joIe. bolo, saMsArI mATe A sAro mArga ke nahi ? 159 bhagavAne be prakArano dharma kahyo : eka munidharma ane bIjo gRhasthadharma. munimArga to majAno che. emAM sAvaghapaNAno leza paNa saMbhava nathI ane gRhasthapaNAmAM sAvadyano pAra nathI. gRhasthapaNAmAM dharmarUpa eka samyaktva ane bIjo samyaktvamULa bAra vrata. samyakRtvadhArI te, ke jyAM beTho hoya tyAMnA tyAgamAM dharma mAne ane enA rAgamAM adharma mAne. samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra - e traNamAM tyAga che : eka paNa cIja evI nathI, ke jemAM tyAga na hoya. samyak cAritramAM bahArano tyAga arthAt pratyakSa tyAga che : dRSTipathamAM Ave evo tyAga che. samyagdarzanamAM tyAgano ullAsa cheH ullasAyamAna tyAga che. samyajJAnamAM bodhabhAvanArUpe tyAga che : jenI bhAvanAmAM e tyAga na hoya, ene mATe jainazAsanamAM sthAna nathI. samyak cAritravAna paNa samyagdarzanavALA AtmAnI bhUrI bhUrI prazaMsA kare che, kAraNa ke e AtmA A vastune (tyAgane) cAhanAro che. samyagdarzana e jainazAsananuM mULa manAya che. mULamAM ja baLa, na hoya, to phaLa zI rIte Ave ? jyAM tyAganI vRtti nathI, tyAga pratye asadbhAva che, tyAM koI samyagdarzana che ema kahe, to te khoTI vAta che. ATaluMye na bese, to pariNAme tamAro ane amAro meLa na maLe. pAyo majabUta karyA vinA eka kadama paNa AgaLa na calAya. zrI jainazAsanamAM kadAca kRpaNane sthAna hoya, rAtI pAI na choDanArane sthAna hoya, lakSmI chAtIe bAMdhI rAkhanArane paNa sthAna hoya, paraMtu e dAna devuM e ja yogya nathI ema mAne, ene mATe to sthAna nathI ja. tyAga na kare Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 - AcAsaMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 436 - saMyama na le te nabhe paNa tyAga ne tyAgIonA caraNamAM zIra na jhUke te na nabhe. "saMyama levA yogya che.' - evI mAnyatA hoya tyAre tyAgIonA caraNamAM sAcA dilathI zIra jhUke , anyathA nahIM ja. saMyamane upAdeya mAnyA vinA paNa zIra jhUkatuM hoya, to kahevuM joIe ke koI bIjo ja hetu che ane mATe amAre paNa sApha sApha jaNAvI devuM joIe ke, artha ane kAma mATe sAdhuonI sevA karavI, e ucita nathI. sabhA sAdhune namIe to paisA maLe ja, evI mAnyatA che. ame kahIe ke na kahIe, chatAM e mAnyatA tame mAnI beThA. paNa paisA maLavAnI dRSTithI karelo namaskAra DubADanAro che, ema zAstra kahe che e paNa mAno ! "dharma - arthanA arthane artha, kAmanA arthIne kAmasvarganA arthane svarga tathA mokSanA arthIne mokSa paNa Ape che. A pramANe kahenAra zAstra e paNa kahyuM ke, "artha-kAmano artha artha ane kAma mATe dharma kare to DUbe !" mATe e vAta paNa mAno. samyagdaSTinA vicAra asamyagU na hoya munine parISaho bAvIsa. munine vadhumAM vadhu pIDA hoya to keTalI hoya ? bhagavAna zrI mahAvIradevanA kAnamAM ThokAyelA khIlA kAcA, te vakhatanI pIDA e moTAmAM moTI pIDA. Avo upasarga koI paNa munivarane thayo nathI. pahelI nArakInA tera pAthaDA. temAMnA pahele pAthaDa je pIDA che, tenA karatAM khIlA kheMcAyA te vakhatanI pIDA anaMtagaNI hIna che ane e khIlA kheMcAyA te vakhatanI pIDA karatAM e nArakanA jIvonI pIDA anaMtagaNI che. nArakInI pIDA AyuSya hoya tyAM sudhInI che. A vAta paNa zAstra kahI che, e paNa mAno cho ne ? munine page lAgavAmAM be bhAva samAyA hoya : kAM to "saMyamInI sevAthI saMyamanI prApti thAya' - A ane kAM to "bhAI ! saMyama to talavAranI dhAra jevuM, veLunA koLiyA ane loDhAnA caNA cAvavA karatAM paNa kaThina, mATe ApaNAthI to na banI zake mATe dUrathI ja namaskAra.' - A. A bIjo bhAva ghaNo ja vilakSaNa che. sAcA samyagdaSTi AtmAne e bIjo bhAva na ja hovo joIe. jeo takalIphathI DarIne upara kahelA bIjA bhAvathI saMyamane ke saMyamIne Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 -- 11 : upadezano hetu ane zaili - 31 -- - 111 namaskAra karatA hoya, teo narakanAM duHkhathI DarI tenA kAraNabhUta "bahu AraMbha" ane "bahu parigraha' Adine dUrathI namaskAra kema nathI karatA ? pariSahAdi kaSTothI bhaDakI saMyamathI dUra bhAgavA icchanArA, narakAdika duHkhothI bhaDakI "mahAraMbha" ane "mahAparigraha' Adi pApakarmothI dUra bhAgavAnuM kema nathI icchatA ? pariNAme anaMta sukhane ApanArAM je mAtra parISahAdikanAM duHkho, tenAthI trAsa pAmanAro AtmA, narakanAM anaMta duHkhone kaI rIte sahI zakaze - e kadI vicAryuM che ? sahana thAya ke na thAya, paNa bahu AraMbha AdinA pratApe te anaMta duHkhone bhogavavA ja paDaze. mATe kahyuM ke "zAstro dvArA saMyamanI kaThinatA sAMbhaLI ane parISahAdika kaSTothI bhaDakI, saMyamane dUrathI namaskAra karavA karatAM zAstro dvArA narakAdika duHkhone jANI te duHkhothI DarIne, narakanA kAraNabhUta "mahAraMbha' ane "mahAparigraha' Adi pApakarmane ja dUrathI namaskAra karatAM zIkho ! kAraNa ke ethI ja duHkhono nAza thaze." ane ema thaze to ja sAcI zAMti sAMpaDaze. samyagdaSTi AtmA dareka kriyA karatI vakhate vastusvarUpano vicAra avazyameva kare khAvA bese tyAre paNa sArAmAM sArI cIjanA rUpa, raMga ane svAda vagerene joI, e puNyazALI vicAre ke "A cIja lAge che suMdara ane svAdiSTa, paNa tenI suMdaratA mukhanI bahAra che tyAM sudhI ane tenI svAdiSTatA jIbha upara che tyAM sudhI pachI e banneyano nAza!ane te paNa evo ke punaH jo e bahAra nIkaLe ke kADhavAmAM Ave, to jovI paNa na game ! AvI vastu upara mamatA zI ?" samyagdaSTi AtmA, tapazcaryA na karI zake to khAya kharo, paNa Asakti na dharAve. paisA mATe paNa vicAre ke A rahevAnA kyAM sudhI ? daSTi kahevAya samyagu ane vicAra tathA vartana asamyak hoya e kema cAle ? keTalAka kahe che ke "mana caMgA to katharoTa meM gaMgA" paNa caMgA mana che kyAM ? mana caMgA hoya to kAryavAhI AvI rahe ? jJAnI puruSo to badhAne ja mokSamAM laI javAne icche che. jevuM e jJAnI kahe che, tevuM huM paNa kahyuM chuM. saMsArarasikone na jace teno upAya zo ? kAM to samajAvo ke tame jyAM beThA cho, e sthAna AtmAnuM bhaluM karI zake tema che ! paNa nahi, vastusthiti Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 to e che ke lakSmIvALA emAM Asakta rahI narake gayA ane lakSmI vinAnAe enI mUrchA karI e paNa narake gayA. jeNe mUrchA choDI ane e mUrchA choDavA ke choDyA pachI lakSmI paNa choDI te muktie gayA. suyuktio karatAM kuyuktio vadhAre che H sabhA : lakSmIvALA paNa muktie kyAM nathI gayA ? jarUra gayA che, paNa cAre ? jyAre lakSmInI mUrchA choDI tyAre ja. sabhA : ghaNA ema kahe che ke, bharata mahArAjAnI mAphaka bhogavI lIdhA pachI jozuM. zrI bharata mahArAjAe to pachI paNa lAkho varasa vicarI upakAra karyo che. tamAre pachI karavuM hoya to tame jANo, paNa bhogavatI vakhate zrI bharata mahArAjAnI jevI bhAvanA hatI, tevI bhAvanA to rAkhazone ! 172 sabhA : evI bhAvanA dharAvavAmAM rasa nathI Avato. e ja moTo vAMdho che. e paristhiti ja AtmAnuM ahita karanAra che. AtmAnAM hitakArI zAstro to, duniyAdArInI kriyAomAM rasa rAkhavAnI nA kahe che ja, paNa zarIranuM hitakArI vaidakazAstra paNa kahe che ke 'rasa e roganuM kAraNa che.' 438 sabhA : atireka na karIe ane parimita rahIe to ? pramANopeta kyAre levAya ? Asakti ghaTe to ke ema ne ema ? zArIrika vAtamAM paNa rasa letI vakhate, svAdiSTa cIja khAtI vakhate tanmaya banAya che, te vakhate zarIranI rakSA paNa bhUlI javAya che, za2I2nI AbAdI yAda rahI zakatI nathI, e vAta to anubhavasiddha che ne ? emAM lIna thAya eTale cAra divasa pathArIe paDe, pachI ATha divasa sAjo rahe, pAcho rasamAM lIna thAya to pAcho bImAra thAya, mATe zarIrasvAsthyanA premIe paNa rasanI Asaktino tyAga karavo ja joIe. zarIra to kSaNabhaMgura che, pAMca pacAsa varase paNa javAnuM che, 'eka gayuM to bIjuM maLavAnuM che' - ema koI mAne paNa AtmA mATe zuM ? tyAM bhUlyA to zuM thAya ? zrI bharata mahArAjA jevI tyAganI bhAvanA kone Ave ? zrI bharata mahArAjAnI pUrvanI ArAdhanAnI vAta to bAju upara rAkho, paNa A lokanI ja vAta juone ! yuddhaprasaMge jyAre zrI bAhubalIjIe saMyama aMgIkAra karyuM, tyAre zrI bharata mahArAjAe pagamAM paDIne kahyu ke, 'te bApano dIkaro tuM kharo : Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 439 - 11 : upadezano hetu ane zaili - 31 - - 173 huM kyAre ? tArA jevo thAuM tyAre ! A rAjya bhavatarunuM bIja che, evuM je na mAne te adhama che ane huM emAMye adhama chuM. adhamamAMye adhama chuM kAraNa ke jANavA chatAM paNa choDato nathI.' sabhA jANe, bole ane kare nahi ? Asaktino raMga evo che ke AtmAne chaTakavA deto nathI. te chatAM paNa samyagdaSTinuM hRdaya to DaMkhyA ja kare. samyagdaSTinuM svarUpa ja A. jo choDI zake, to to samyaphacAritrI kahevAya, paNa nathI banatuM mATe to samyagdaSTi kahevAya che. e cakravartI thayA chatAM paNa, sAdharmIone potAne roja cetavavAnuM kahyuM hatuM. saMyogo ja evA rAkhyA hatA ke uttama nimitta maLI jAya ke AtmA tarI jAya. vairAgya thavA mATe AMgaLI uparathI mudrikA khase, e kaMI moTuM kAraNa na hatuM. vIMTI khase emAMthI ekadama anyatvAdi bhAvanAo jAge enuM kAraNa zuM? e ja ke zubha saMyogonuM AlaMbana ane zubha bhAvanAonuM sevana. eka AdamInI sahAyathI je be lAkha kamAya, te jo ema kahe ke puNyathI kamAyo to kRtaghna thaI jAya.puNyathI kamAyo e ThIka, e vAta sAcI, paNa "A bhAInI kRpAthI kamAyo' ema kahevAmAM kRtajJatA che. munipaNuM amuka bhAInA nimittathI pAmyA hoIe, to jyAre jyAre joIe tyAre kahIe ke "tAraka A." paNa tema kahetAM pAchI maryAdA to na ja bhulAvI joIe. maryAdA bhulAya nahi ane upakAra yAda paNa rahevo joIe. upakArInuM vismaraNa e AtmahitanuM vismaraNa che. bhavasthiti pAkI e vAta kharI, paNa nimitta koNa ? jo ekAMte bhavasthiti mAnIe, to to zrI tIrthaMkaradevane paNa nahi manAya. kahenAra ema paNa kahe ke 'puNya hatuM to tIrthakara maLyA, amArAmAM yogyatA hatI to pAmyA, emAM tIrthaMkaradevano zo upakAra ?' paNa ema na kahevAya. nimitta paNa baLavAna che. bhagavAnanI hayAtImAM evA paNa AtmAo hatA, ke jene mATe bhagavAne zrI zreNikane kahyuM ke kapilA dAna de ane kAlasaukarika kasAI vadha baMdha kare to tArI naraka tUTe. bhagavAnamAM paNa e tAkAta nahotI ke kapilAmAM dAnabuddhi pedA kare ke kAlasaukarika kasAInA hRdayamAMthI hiMsAno bhAva dUra kare. zrI zreNika mahArAjA jyAre kasAIne hiMsA baMdha karavAnuM samajAvIne kahe che tyAre kasAI kahe che ke, "A kriyA to dharma che. je lokone A vastuno khapa che, tenA upakAra Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 ---- - 40 mATe karuM chuM. zrI zreNika mahArAjAne paNa lAgyuM ke bhagavAna kahe che te kharuM che, kharekhara, pApAtmAo sIdhA UtarI zake evA nathI hotA. suyuktivALA karatAM kuyuktivALA vadhAre che. phera zuM ? phera zuM ? phera zuM ? - eno uttara to zrI tIrthakaradeva paNa na Ape. ApaNo muddo e che ke je nimitta maLyuM, tene AgaLa karIne cAlavuM. sevA karatAM AjJA pahelI : zAstra pAMca kAraNe kArya kahyuM, paNa samyagdaSTi AtmA mokSanI sAdhanA mATe udyamane ja pradhAna rAkhe. AMdhaLAne vAge to pApano udaya kahevAya, paNa dekhatAne vAge to pApano udaya na kahevAtAM, sAmo ema ja kahe ke "jovuM hatuM ne !' joIne cAlyo hoya, cakkara Ave ane paDI jAya, tathA vAge to pApodaya kahevAya. AthI tamAre samajavuM joIe ke anAdithI lAgelI Asaktiono tyAga karavA, prabaLa prayatna karavAnI ja khAsa jarUra che. jeo ema kahetA hoya ke "hAlamAM ame taiyAra nathI, chevaTe joI laIzuM.' teonuM te jANe. sabhA : chevaTa kyAre ? emanI dRSTie chevaTa lAge tyAre. badhA e to samaje che ke AyuSyano bharoso nathI. koI amarapaTo laI AvyA ja nathI. praznakAra pote paNa potAne amarapaTo laI AvelA mAnatA nathI. dareka ema mAne ke anicchAe paNa marI javuM paDe che ane marI javuM paDaze. maraNa nAnAne ke moTAne jotuM nathI, rogI ke nIrogIne paNa jotuM nathI, vagara noTise - vagara voraMTe cAlyA javuM paDe che. A lokanI korTa to eTalIya sArI ke samansa Ave, vakIla karAya, bacAva karavA de, paNa ahIM karmasattA pAse to vakIla-bakIla koI nahi, kesanA poiMTa ja nahi, ArgyumenTa ja nahi. na phasyA ho tyAM sudhI bArI, phasyA e phasyA. phaselAne chUTavAnI bArI munirUpI vakIla batAve. paNa "phAve tema karIe ane muninI sahIthI chuTAya' - e kAyado nathI. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe kahyuM che ke "he vItarAga ! tArI sevA karatAM AjJA pahelI. tArI AjJAnA pAlana vinA tArI sevA mukti ApavAnI nathI." cAMdalo e zuM che ? prabhunI Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 -- - 11 : upadezano hetu ane zeli - 31 - 165 AjJA mastake dharIe chIe e darzAvavAnuM cihna ? je hAthe cAMdalA thAya, te hAthe e bhagavAnanI AjJAnI ThekaDI karanArA sAthe zekahenDa na karAya. prabhuejJAnI ThekaDI karanArA moTA mANasa gaNAtA hoya, to paNa ema ja kahI devAnuM ke "Apa moTA, sAheba, zrImAnuM, paNa amArA to tamane dUrathI namaskAra. amAre to Agama e ja AdhAra. jyAM AgamanI AjJA hoya, tyAM ja amAro AtmA DhaLe, na hoya tyAMthI to Ubhage. ame to icchIe chIe ke bhave bhave tamAro saMsarga na maLe !" AjJA, AjJArUpe pariNata thAya, AjJA ja muktinuM kAraNa che ema samajAya, to AjJApAlanamAM A duniyAnI koI cIja rokI zake tema nathI. cakravartI sAhyabI mUke te ema ne ema ? zrI upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke "he prabhu ! amArA mitra che, ke je ApanI AjJA nA raMgI hoya. bIjAnI sAthe amAre kAMI lAgevaLage nahi." zrAvakane paNa mitratA, snehasaMbaMdha konI sAthe hoya ? vyavahAramAM paNa koIne maLavuM paDatuM hoya, to kahI de vyavahAranI ja vAta karaje. bIjI vAtanuM mAre kAma nathI. jeo AthI viruddha vartanArA che, teo tilakanA mahimAne samajyA nathI agara sattvazAlI nathI. AthI ja zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA ema sUcave che - "je sevA karanAra AjJA na pALe, tenI sevA paNa zuM kAmanI ?' AjJAnI ArAdhanAne badale virAdhanA karanArA sevaka zAnA? bahetara to e che ke AjJAnI virAdhanA karavA chatAM paNa potAne sevaka tarIke oLakhAvanArA, sevako hovA karatAM na hoya te sArA. AjJAnI ArAdhanAmAM mokSa ane virAdhanAmAM to saMsAramAM rakhaDavAnuM ja. AjJAno amala zaktinA abhAve moDo thAya e judI vAta che, paNa mAnyatA to kAyama mATe joIe ja. muni mAtra dharmalAbha ja Ape, artha-kAmalAbha na Ape ! samyagdaSTi ema to jarUra mAne che ke "je saMsAramAM huM beTho chuM te saMsAra khoTo ja che, ane tyAjya che. eno tyAga e ja svIkArya. svIkArya to saMyama ja.' - A vAta to roja karavA jevI che. bhulAya to ? ApaNo pAyo ane khIlo to ApaNe roja saMbhALavo ja joIe. samyaku cAritra phaLe kyAre ? samyagdarzana hoya to ja ! mATe ja jJAnIe kahyuM - Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - vArA 'daMsaNabhaTTho bhaTTho, daMsaNabhaTThassa natthi nivvANaM / sijhaMti caraNarahiyA, daMsaNarahiyA na sijhaMti / / ' 'darzanathI bhraSTa te bhraSTa ja. darzanabhraSTanuM nirvANa nathI: caraNarahita AtmAo siddhipadane pAme, paNa darzanathI rahita AtmAo siddhipadane na pAme." je darzanarahita thayo, emAM cAritrano saMbhava nathI. darzana sAbUta hoya to cAritra kheMcAIne Ave. zrI naMdiSeNa paDyA, paNa cAritrathI darzanathI to sAbUta hatA. gayA kyAM ? vezyAne ghera. vezyAnA makAnamAM ogho khIlIe bharAvyo. paNa nakkI karyuM - abhigraha karyo ke, "roja dazane na pratibodhuM, prabhumArganA raMgI na banAvuM, tyAM sudhI AhAra na lauM." ghara vezyAnuM : ogho khIlIe, paNa mAnatA ke "huM pAmara, karmayoge paDyo, gabaDyo." cAritra letI vakhate paNa devIe "nA" kahI hatI, chatAM cAritra lIdhuM hatuM. 'bhogAvalI koNa che ?" karIne cAritra lIdhuM hatuM. vedodaye cAritrathI bacavA mATe pahADa parathI paDatuM mUkavuM vagere karyuM, chatAM dareka vakhate devoe bacAvyA ane kahyuM ke "karmathI mukti nathI. karma bhogavavAM ja paDaze. - Akhare e muni phasyA - zAthI ? bhUlyA ethI. zuM bhUlyA ? bhikSAe gayA. vezyAne tyAM gayA. tyAM dharmalAbha dIdho. vezyAe kahyuM ke "ahIM to arthalAbhanI jarUra che." muni pAse dharmalAbha sivAyanI mAgaNI karanAra koNa hoya ? e vicArajo. vezyAe arthalAbhanuM kahyuM : ahIM muni bhUlyA. karmayoge ahI bhUlanuM pagaraNa maMDAyuM. mArI pAse artha nathI ema ?' - AvuM tyAM munine thayuM. pote labdhivALA hatA. sIdhI vAta hatI ke artha amArI pAse nathI' ema kahevAnuM hatuM. muni to badhe dharmalAbha ja de. jIvatAMye dharmalAbha de ane maratAMye dharmalAbha de. ahIM Avo toye dharmalAbha de ane tamAre ghera Ave toye dharmalAbha de. pote maratAMye dharmalAbha de ane tame maravA paDo tyAre paNa dharmalAbha de. muni pAse artha ke kAmanA lAbha hotA ja nathI. sabhAH AgaMtuka AvI jAya, dharmalAbhamAM badhuM samAya. enI gaNanA nahi. bIjamAM phaLanI gaNanA. kheDamAM anAjanI kiMmata, ghAsanI nahi ! ghAsa to Ave toye ThIka, na Ave toye ThIka, enA mATe harSa - zoka na hoya. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44s 11 : upadezano hetu ane zaili - 31 - 107 zrI naMdiSaNa munie taraNuM laIne bhAMgyuM, eTale sADA bAra kroDa sonaiyAnI vRSTi thaI, ane pote cAlavA mAMDyuM. vezyA vaLagI. have jAo cho kyAM ? javuM hoya to A upADI jAo, nahi to raho ! karma udayamAM AvyuM. muni rahyA. nidAna karo ke "zAthI rahyA ?' karmayoge, paNa kayA nimitte ? bhUla kaI ? dharmalAbha denArA muni dharmalAbha devAnI pharaja cUkI arthalAbha devA lalacAyA tyAre ne ! e ja bhUla ane te mAtra eka vezyAne rAjI karavA mATe ! eka vyaktine arthalAbha denAra jo patita thAya, to saghaLA lokane rAjI karavA mATe dharmalAbha choDI, arthalAbha denArA patita thAya emAM navAI zI ? muni zrI naMdiSaNanuM karma phAvyuM kyAre ? arthalAbha devA lalacAyA tyAre ! zrI naMdiSeNa muni saMyamathI paDyA, paNa darzanathI nahotA paDyA. tyAM rahIne dazane pratibodha karIne roja sAdhu thavA mokale. vicAro ke samyagdaSTinA, zrAvakonA manoratha kevA hovA joIe ? e tame jANatA to hazo, prasaMge vigatathI jaNAvIza. gharabArI ane kuTuMba parivAravALAnA manoratha tyAganA hoya, to tyAgIonA manoratha kevA hoya ? yogya vRtti thAya to duniyAmAM utpAtanuM nAma rahe nahi. anyAya, prapaMca, azAMti svapna paNa nahi jaNAya. pachI sthiti ja judI thaze. "lakSmI gaI to ochI thaI ane AvI to sanmArge upayogI thaze" - e bhAvanA samyagdaSTinI hoya. dharmIne ghera AdamI vadhe to kahe ke sanmArge jaze ane jAya to kahe ke javAnA hatA te gayA. mRtyu samaye asamAdhi thAya tevuM kAMI na karo! Adarza jIvanavALo mare kevI rIte ? suMdara bhAvanAthI. Aja to maratI vakhate paNa bolatA karavAnI picakArIo apAya che. maraNapIDA vakhate kaMI paNa karavuM, enA jevo duniyAmAM eka paNa apakAra nathI. tapAvelA loDhAnI soyo ekasAthe roma roma khosI hoya ane je pIDA thAya, tenA karatAM keTalAya gaNI pIDA janma vakhate thAya ane enAthI anaMtagaNI pIDA maraNa vakhate thAya. e vakhate bolAvavA halAvAya ke picakArI devAya ? dharmI kuTuMba e vakhate zrI navakAranA jApa ane sadbhAvajanaka vArtAlApa sivAya bIjuM kaMI na kare. maratI vakhatanI pIDAthI avAcaka paNa thAya, e vakhate samAdhinI bhAvanA Ave to pIDA kaMIka ochI thAya, e vakhate zrI navakAra maMtrano Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - --- jApa de. ema saMbhaLAve ke "maraNa navuM nathI. mUMjhA mA !' basa, zrI navakAra ja saMbhaLAve,ArAdhanA karAve, paNa khAtAM, dastAveja-vIla ane sIla, A badhuM e vakhate karavuM e bhayaMkara che. jeTalA vadhAre upAdhivALA eTaluM maraNa vadhAre bhayaMkara. kuTuMbIo- snehIo evA UbhA karo ke maratI vakhate herAna na kare. e vakhate vIla ke sIlanI paMcAtamAM na paDe. hamaNAM kaheze ke polo bahAra pADe che : paNa zuM karuM ? ghaNAM maraNa evAM thAya che ke zrI navakArane to koI yAda na kare, paNa badhA hAtha mAravAmAM paDyA hoya. vIlanI paMcAta e vakhate UbhI ja hoya - are, jIvanamAM paNa game tevI dharmakriyA cAlatI hoya ane bIjuM kAma Ave to dharmakriyAne paDatI mUke. A badhAmAM sudhAro karavAnuM AtmA tathA zarIrane bhinna mAno to jarUrI samajAya. AtmAne tathA zarIrane eka mAno to koI nahi samajAvI zake. zarIrane ja mAtra sAdhyarUpa mAnI AtmAne veDaphI nAkhavo, e koI paNa rIte DahApaNanuM kAma nathI. | muni zrI naMdiSaNajI paDyA, paNa emanuM samyakatva kAyama hatuM : abhigraha karyo ke "roja dazane pratibodhI prabhumArganA rasiyA na karuM tyAM sudhI jamuM nahi." ghaNA kALa sudhI A kAryavAhI cAlI. eka divasa nava jaNa to pratibodha pAmyA, paNa dazamo nahoto pAmato, e dhIThTho hato. e kahe ke "badhI vAta sArI, paNa to tame ahIM kema ? virodhI hoya tethI mukti aTakatI nathIH sabhA : te vakhate virodhI nahi hoya? dareka kALamAM virodhI hoya, paNa pAvara ochovatto hoyane ! so DigrIno pAvara, ane pacAsa DigrIno pAvara, - ema pAvaramAM taratamatA hoyane ! huM kahI gayo chuM ke hajAro virodhI hoya, paNa jo eka dharmI majabUta hoya, to pelA badhAye kAM to zira jhukAve ke kAM to pITha batAvIne bhAgI jAya. taratamatA to badhe hoya. muni chaThuM ane sAtame guNaThANe hoya. mahApuruSonA saMyamanI zI vAta thAya ? A to saMyamano abhyAsa, ekaDo ghUMTavAnA : paNa te jarUrI che. evuM saMyama pamAya AnAthI ! dIptimAna saMyamavALAnI chAyA ora hoya. evA mahA saMyamI AtmAonA paNa virodhI hatA. bhagavAna zrI Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : upadezano hetu ane zaili 31 mahAvIradevanA paNa virodhI hatA. apamaMgala mAnIne munine tathA bhagavAna zrI mahAvIradevane mAranArA paNa hatA. sAta sAta vAra bhagavAnane phAMsIe caDAvanArA paNa hatA. 445 sabhA : e jaino nahi hoya. bhUlyA. muddo e che ke jene roma romamAM koInA bUrAnI bhAvanA nahotI, 'vi jIva karuM zAsanarasI' - evI bhAvadayAnA sAgara evA prabhunA paNa virodhI hatA, to bIjAnA kema na hoya ? virodha ke virodhI hoya, tethI sAdhakanI mukti aTakatI nathI. vastu Agama, dharma jAya to sAdhakanI mukti aTake. vAdI zrI devasUrIzvarajIno eka prasaMga : 199 tame ane ame vastu (Agama, dharmanI) rakSAmAM pAchA na paDIe, to virodhIo zuM kare ? bahu to A zarIrano nAza karI jAya e ja ne ? zrI khaMdhaka munivaranI khAla utAratA hatA, tyAre e mahAtmAnI sthiti kaI ? kaI bhAvanA ? khAla utAratI vakhate zrI baMdhaka muni kevI uttama bhAvanAmAM ramatA ? Aje evA khAla utAranArA che kyAM ? Aje che tene sahevAnuM kauvata to jarUra che, paNa vAtavAtamAM mUMjhavaNa kare to zuM thAya ? dhasArAthI gabharAya te to mUMjhAI ja jAya. eka AgevAna AgaLa thAya ane bIjA pAchaLa UbhA rahe ane kahe ke Avo; dhasArAne bolAve ke Avo. to pelA dhasArAvALA rokAya. paNa pAchaLavALA kahe ke bhAgo ja bhAgo, to to nAza vaLe ane dhasArAvALA kahe ke, mAro. dhasArAne kaho ke Avo, badhuM choDIne Avyo chuM mATe Avo. paNa pelA mAravA Ave e pahelAM ja bhAgAbhAganI bUmarANa thatI hoya tyAM zuM thAya ? jevA kSatriyanA dIkarA cho tevA bano to bahu uttama, paNa tevA na bano to nAma yAda Ave evuM to rAkho. duzmana che kAM ? bolI jANe che ! bolatAMya kayAM AvaDe che ? dalIla ke yukti hota to mane paNa AnaMda thAta ane ko'ka maLyA hatA ema mAnata. A evuM kyAM che ? A sthitithI to zarama Ave che. pahelAM paNa vAdI AvatA, paNa e vAdIo potAnA paNamAM ekkA hatA. hetu tUTe ke potAnI jAte pote potAnI hAra kabUla kare. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - - 13 samartha vAdI AcAryadeva zrImad devasUrIzvarajIne eka vAdI sAthe vAda karavAno prasaMga Avyo hato. sUrIzvarajI vAdIne rAtre gayA. tarkanI bArI ApI ApIne vAdIne ramADyuM gayA, ke tArAthI nacAya eTaluM nAcI le. eka divasa rAjAe AcAryadevane kahyuM ke "vAdano aMta kyAre Avaze ?" zrI devasUrijIe kahyuM : "vitaMDAvAdI che." rAjAe kahyuM : "mAre vAdano aMta lAvavo che." zrI devasUrIzvarajIe kahyuM ke : "kAle vAta." bIje divase pakSanI sthApanA tathA vipakSanuM khaMDana nakkI thayuM. bolatI vakhate koI paNa 5 , pha, ba, bha, ma na bole e nirNaya thayo. bole te hAryo gaNAya. paheluM bolavAnuM paNa sUrIzvarajIe rAkhyuM. bolavAnuM saMskRta bhASAmAM. hoTha para aLatAno lepa karyo, ke bole to khAtarI thAya; kAraNa ke e akSaro oSThasthAnI che. zrI devasUrIzvarajI, kalAkanA kalAka sudhI dhArAbaMdha bolya gayA, paNa e pAMcamAno eka paNa akSara na Avyo. AvA samarthanI sAme pelo Take ? bolavA Ubho thayo, bolatAM bolatAM pAMcamAMno akSara AvI gayo. ene ema thayuM ke hAryo, ke tarata hAra kabUla karI. karelA 'paNamAM bArI nahi. evA e vAdI hatA. e vAdIne pahoMcAya ! paNa je ghaDImAM Ama bole ne ghaDImAM Ama bole, je kAyado, Agama ke AjJA mAne nahi, kevaLa matikalpanAnI ja vAto kare, tenI sAthe vAta zI rIte thAya ? sabhA : svataMtra buddhino upayoga thAya che. svataMtra buddhino evo upayoga karanAra akkalahIna che. tIrthaMkaradeva zrI mahAvIranuM zAsana : nAma emanuM devuM, sikko emanA nAmano mAravo ane mati potAnI - e bane ? jeo sAdhuone potAnI marajI mujaba nacAvavA mAge che, teone sudhAravAnI AzA rAkhavI e phogaTa che. kalyANanA arthI AtmAoe bhagavAna zrI mahAvIradevanI AjJA choDI, gAMDA ane unmattonI AjJA mAnavAnI mUrkhAI karavA jevuM nathI. munivaronI pharaja che ke tamArAmAM jeTalA doSa hoya eTalA kahe, doSa na hoya enI saMbhAvanA karIne paNa kahe, paNa e kahevAmAM hetu eka ja ke tamArAmAM durguNa hoya te dUra thAya ane durgaNa na hoya to Ave nahi. A hetu mATe kAramA zabdamAM paNa kahevAya. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 11 : upadezano hetu ane zaili - 31 - 171 ToLuM vadhAravAnI buddhithI hitakara kaDavuM, jarUrI chatAM nahi kahenArA pharajathI cUke che. vyAkhyAnamAM vadhu mANaso Avaze to amAruM mAnapAna vadhaze' - A mAnyatA, e pApa mAnyatA che. bhale ToLuM lAkhonuM thAya, paNa amAruM saMyama jAya to amAre mATe paNa khADo taiyAra che. mahApuruSone paNa karme nathI choDyA, to amane kema choDe ? jarA pramAdathI nigoda sudhI cAlyA gayA che, to amArI zI hAlata thAya ? mATe eka geraMTI ane te e ja ke AgamathI viruddha koI paNa bhoge na ja javuM joIe. AjJA kadAca pUrepUrI na paLe, paNa mAnyatA to aNIzuddha rahevI ja joIe. zAsanane bacAvavAnI vAta to haju dUranI che paNa potAnI jAtane paNa bacAvavA mATe AgamanI AjJAno ghAta thAya tevI saghaLI kAryavAhIthI bacavA mATe niraMtara sAvadha rahevuM joIe. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12: sanmArga sthApana - unmArga umUlana 5 * zrI jinamatathI viparIta vastunuM varNana che AcArya kumata tarapha karaDA ja hoya ? karanAra satparuSa nahi paNa kApuruSa che : * saMsAranA athANAne dharmamAM pheravI nAMkho : * goLa tathA khoLane eka koTimAM na mUko : 0 zAsanasevAmAM sarvasvano sadupayoga karI devAmAM vyaktirAga hAnikara che paNa guNarAga hAni zI ? anivArya che : * motathI DarIne vaMdana choDAya ? * AtmA jeTalo AjJAthI bahAra teTalo bhayaMkara : 9 dharma karatAM kasoTI to thaze ja : viSayaH upadeNAkanuM svarUpa, saMghanI pUjyatAno AdhAra AjJApAlana, zAsanasevArthe sarvasva balidAna maMgaLanuM abhidheya. pravacanano prAraMbha ja zuddhakarUpaka AcAryanuM tIrthakaratulyatva ane viparIta dezakanuM kApuruSatva batAvatAM thayo che. deva guru dharmanA svarUpamAM goLa-khoLa nyAya apanAvAya nahi e vAta karI vyaktirAga TALI guNarAga keLavavA upara bhAra Apyo che, jinAjJAnI upekSAthI thatuM ahita batAvyuM che ane avasare kaTu bolI - karIne paNa sanmArga sAcavavo kema jarUrI che te vAta majAnI rIte varNavI che. arthIpaNuM je saMsAranuM che tene dharmamAM pheravI devuM, pApanI paraMparA aTakAvavI, dharmanI paraMparA calAvavI game tevI kasoTI Ave to paNa akArya na karavuM tema satkArya karyA vinA rahevuM ja nahi vagere vAtonA marmane prakAzavA aMgAramaEkAcArya, harizcaMdra vasurAjA, arjuna mALInA prasaMge sudarzana zeTha Adi dRSTAMto paNa ApyAM che. muvAkyAta * je AcArya jinamatano atikrama kare che, tene to zAstramAM satparuSa tarIke nahi, paNa kApuruSa tarIke oLakhAvela che. * AtmakalyANanA rastAone rUMdhanAra AtmAothI janatAne sAvaceta karavI, e to dareka hitaiSInI pharaja che. * haiyAmAM koI pratye durbhAva rAkhyA vinA karAtA vastunA svarUpavarNanane niMdA tarIke oLakhAvanArA mahAajJAnI che. * parIkSA karI yogyanA caraNamAM zira jhukAve te samyagdaSTi. 0 vartamAnanI hIlanA eTale ajJAnIno bakavAda ane prabhAvanAno abhAva e dharmIno prasAda * paraMparA cAle tevuM pApa dharmane bahAne paNa na thAya. * samatAthI sahana kare enAM karma khape ane navAM karma baMdhAya nahi. * hAya-hAya kare, e karma choDe thoDAM ane bAMdhe ghaNAM. * dharmAtmA jema jema kasoTI upara caDe, tema tema teno udaya. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 : sanmArga sthApanA - unmArga umUlana zrI jinamatathI viparIta vastunuM varNana karanAra puruSa nahi paNa kApuruSa che : TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI maMgalAcaraNa tathA pIThikA karatAM pharamAvI gayA ke, zrI arihaMta bhagavAnanA vacana sivAya viziSTa viveka pedA thato nathI, ane evA vivekanI prApti vinA heya tathA upAdeya padArthonuM svarUpa samajAtuM nathI tathA e samajAyA vinA rAga, dveSa ane moha jatA nathI, ane e rAgAdi jAya nahi tyAM sudhI sukhanI prAptino saMbhava paNa nathI mATe svaparanA sukha mATe zrI arihaMtadevanA vacanano ja anuyoga karavo joIe. kalyANa mATe anuyoga karavo hoya to zrI arihaMtadevanA vacanano ja karavo. anuyoga eTale vyAkhyAna-varNana. zenuM ? zrI arihaMtadevanA vacananuM. anuyoga koNa kare ? sukhano arthI. konA mATe ? sukhanA arthI mATe. zrI arihaMtadevanA vacananA anuyoga sivAya sukha che nahi. TIkAkAra maharSi kahe che ke, zrI arihaMtadevanA vacananA anuyogane ame AraMbhIe chIe. duniyAnI badhI vastu ame joI, paNa sAcuM sukha ahIM che. zrI arihaMtadeva kone manAya ? jemanAmAM rAgano sarvathA abhAva thayo hoya temane ! rAga gayo tyAM Sa to gayelo ja che, ane moha paNa gayo ja che. zrI arihaMta bhagavAnanuM vacana koIne ahitakara hoya ja nahi. bhAgyahIna AtmA evuM banAvI le eno upAya nahi, bAkI zrI arihaMtadevanuM vacana to ekAMte sukha ja ApanAruM che, emAM jarAye zaMkA nathI. A mahAtmAone emanA vacanamAM jevo vizvAsa che, tevo vizvAsa ja ApaNo jAmI jAya to kAma thaI jAya. zrI arihaMta bhagavAna to hoya tevuM kahe. heyane heya, zeyane joya tathA upAdeyane upAdeya kahe. juduM kahevAnuM koI ja kAraNa nathI. TIkAkAra maharSi kahe che ke, sukhanA arthIe sukhanA artha mATe zrI arihaMtadevanA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 450 vacananuM ja varNana karavuM joIe. e anuyoga ja jagatanA prANI mAtra mATe, svapara ubhayane mATe hitAvaha che : bAkInI vAto svapara mATe ghAtaka che. AthI ja zAstromAM te ja AcAryane bhAvasUri tarIke ane tIrthakaratulya tarIke oLakhAvela che, ke je AcArya samyaka rIte zrI jinezvaradevanA matane prakAzita kare. je AcArya jinamatano atikrama kare che, tene to zAstramAM puruSa tarIke nahi, paNa kApuruSa tarIke oLakhAvela che. tevA kApuruSo zrI jenazAsanamAM avaMdanIya tarIke ja suprasiddha hoya che. jinamatathI viparIta prakAzanA AcArya mATe zAstromAM evuM evuM varNana karavAmAM AvyuM che, ke jethI tenA mATe eka leza paNa pUjyabhAva koI paNa bhavya AtmAnA aMtaHkaraNamAM na rahI zake; kAraNa ke, tevA pratyeno pUjyabhAva AtmA mATe ekAMte ahitakara che. zrI jinezvaradevanA matane prakAzita karanArane jeTalA pUjya kahyA che, teTalA ja tethI viparIta kahenArane apUjya kahyA che. kAraNa ke, te zrI jinezvaradevanA zAsananuM utthApana karI svapara ubhayanuM ekAMte akalyANa karanAra che. evA ekAMte akalyANa karanArAothI kalyANanA arthI AtmAone cetavavA, e atizaya jarUrI vastu che. evA AtmAonuM prabhunA zAsanamAM eka phUTI koDI jeTaluM paNa vajana rahevuM na joIe, kAraNa ke, evAonuM vajana e zAsanane bhayaMkaramAM bhayaMkara hAni pahoMcADanAra che. jema vyavahAramAM sArA paNa zeThane aprAmANika banelA munImane rajA paNa ApavI paDe che ane tenAthI peDhIne ane lAgatAvaLagatAone jokhamamAM na mukAvuM paDe, te khAtara potAnA munIma mATe paNa yogya jAherAta karavI paDe che tema zAsanamAM paNa pAkelA aprAmANika AcArya Adi mATe tevI ja rIte zAsanamAMthI dUra karavA sAthe yogya jAherAta karavAnuM vidhAna che. AtmakalyANanA rastAone rUMdhanAra AtmAothI janatAne sAvaceta karavI, e to hareka hiteSInI pharaja che. tamArA nAme hajArono vahIvaTa karanAra jyAre aprAmANika bane ane UMdhuM chatuM karavA mAMDe, tyAre tame tamArA badhA ADatiyAne, lAgatIvaLagatI peDhIne, snehIsaMbaMdhIne ane vepArI Alamane havethI ene amArA nAme rAtI pAI paNa dhIravI nahi.' - A pramANe jAhera karo cho yA nahi ? sabhA : bacAva mATe tema karavuM ja paDe. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 451 -- - 12 : sanmArga sthAna- unmArga umUlana - 32 - - 175 e ja rIte prabhunA zAsanamAM paNa evA aprAmANiko mATenI tevI jAherAta karavI ja paDe, kAraNa ke, te jAherAta vastunA satya svarUpane oLakhAvanArI hoI svapara ubhayanuM hita karanArI che. goLa tathA khoLane eka koTimAM na mUko anaMtajJAnI zrI vItarAgadevane paNa jeTalA kunayo tathA jeTalAM kudarzano hatAM, tene te hatAM tevAM kahevA ja paDyAM che. te khoTAM che, ayogya che" - ema spaSTapaNe kahevuM ja paDe. khoTAnI khoTA tarIke jAherAta, sAkSAta zrI jinezvaradevoe paNa karI che ane karI che tethI to aneka AtmAo khoTAthI bacI. satyane apanAvI mukti sAdhI zakyA che ane ApaNe satya pAmI zakyA chIe. sudevanA svarUpanuM varNana karatAM kudevane paNa oLakhAvI dIdhA, sugurunuM varNana karatAM kugurunuM paNa evuM varNana karyuM, ke enA eka eka doSane akhaMDapaNe batAvyo. sudharmanuM spaSTIkaraNa karatAM kudharmanuM paNa nirUpaNa karI dIdhuM. AthI spaSTa ja che ke vastunA svarUpavarNanane niMdA tarIke oLakhAvanArA mahA ajJAnI che. eTalI vAta sAcI che ke, vastunuM varNana karatAM koInA pratye paNa durbhAva na hovo joIe. mAtra eka ja hetu hovo joIe ane te e ja ke ayogyanA saMsargathI pote bace ane sahayogamAM AvanArA paNa bace. AthI ja kahyuM ke| 'te ja bhAvAcArya ke je zrI jinezvaradevanA matane samyapha prakAre prakAzita kare.' zrI jinezvaradevanA matane suMdara rIte prakAzita karanArA bhAvAcArya zrI tIrthakara deva jevA che. evA tAraka bhAvAcAryanI AjJA je na mAne, te zrI jinezvaradevanI AjJAnA paNa virAdhaka che." AthI spaSTa che ke "je zrI jinezvaradevanA AgamanI darakAra karyA vinA, samayAdinA bahAne yatheccha bole te bhAvAcArya nathI : mATe enI AjJA mAnavI e paNa zrI jinezvaradevanI AjJAne virAdhavA barAbara che." A jAtano viveka samyagdaSTimAM hovo joIe. | 'ahIM paNa huM ane tahIM paNa huM' - evA vicAra samyagdaSTi AtmAmAM na hoya. samyagdaSTi AtmA eTale zAsanano pakkAmAM pakko anuyAyI : Asakti anAdinA yoge viratino amala na paNa thAya, paraMtu e vastusvarUpanI zraddhAmAM to pakko ja hoya. te dharmanI bAbatamAM "kAMI nahi" ema na kahe. te potAnI dharmakriyAo bAbatamAM jema tema pola na calAve. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 2 jema kuzaLa vepArI copaDA taiyAra rAkhavAmAM kITa hoya, e meLa kAla upara na rAkhe. nAnA vepArIone tyAM kadI ema bane ke Ajano meLa kAla upara rahI jAya, joke e paNa mAne ke ThIka nahi chatAM rahI jAya e bane paNa kuzaLa vepArI ke jyAM lAkhonI levaDadevaDa thAya, lAkhono vahIvaTa thAya tyAM Ajano meLa kAla upara na rahe. enA copaDA to dIvA jevA hoya. jyAre mAgo tyAre taiyAra. aradhI rAte paNa koI hisAba mAgavA Ave, ema e vepArI samaje che. jo e vakhate taiyArIno abhAva hoya, to pola che ema zaMkA thAya. ene tyAM divasano kAco kharaDo paNa rAte pAko thaI jAya ane savAra thatAM to agara savAre to khAtAvahI paNa taiyAra ja hoya. rakama khatavAI paNa jAya. judA judA kAma upara mANaso niyata ja hoya. rAjataMtranAM kAma ochAM hoya che? vAisaroya paNa chApAmAM zuM zuM Ave te badhuM jANe. emanA Tebala upara badho riporTa taiyAra ja hoya. "A zI paMcAta' ema kare to ? ghera javuM paDe. vAisaroya paNa taiyAra kevA hoya ? game tyAre, game tyAM laI jAo, te vakhate game te vyavahAru viSaya upara bolavA taiyAra. badhI vAto emanA Tebala para taiyAra ja hoya. najIvo mANasa bole tenI paNa noMdha teo pAse hoya, kAraNa ke rAjya calAvavuM che. evI ja rIte samyagdaSTi AtmAe paNa kalyANakArI kriyAo mATe niraMtara sAvadha rahevuM ja joIe. zAsananI sevA karavI, e samyagdaSTi AtmAnI anivArya pharaja che. zAsanamAM rahelA sahue potapotAnI pharaja samajI, teno ucita amala karavo ja joIe. pharajano ucita amala chatI zaktie paNa nahi karanAro zAsananI thatI hAnimAM kAraNabhUta thAya che. zakti mujaba prayatna karyA pachI paNa jo hAni thAya, to kahI zakAya ke bhavitavyatA' paNa, vagara prayatna tema kahevuM, e pharaja pratyenI khullI bedarakArI ja karI gaNAya. zAsana pratyenI pharajano ucita amala te ja karI zake, ke je goLa ane khoLane eka na mAne. AthI ja huM kahuM chuM ke "goLa ne khoLa eka koTimAM na ja mUko." vastune samajavAmAM tathA samajAvavAmAM samyagdaSTi AtmA ekko hovo joIe. enI vAtacItamAM zrI jinezvaradevanA matanI jhAMkhI thAya. zrAvaka dukAnane paNa pAThazALA jevI banAve. e puNyAtmAnAM vicAra, vANI ane Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 : sanmArga sthAna- unmArge unmUlana - 32 vartana evAM hoya ke ene ghera, enI peDhI para ane enA sahavAsamAM AvanArAne zrI jinezvaradevanA matanI jANa thayA vinA rahe nahi. 453 sabhA : hAla evA nathI. ema kahI dIdhe cAle ? banavuM paDaze. koI nathI ja ema na kahevAya. che paNa, ane tamAre paNa banavuM paDaze. 177 vyaktirAga hAnikara che, paNa guNarAga anivArya che H mAnyuM ke 'tevI zakti vagere nathI.' e badhuM je kaho te kabUla, paNa je che te kema na hoya ? vyavahAramAM je banAvo cho, teno upayoga ahIM karavo paDaze. game tevo kRpaNa hoya, paNa zarIra upara Aphata Ave tyAre DokaTara kahe ke 'pAMca hajAra rUpiyA haze to maTaze' - to zuM kahe ? e kahe ke 'cha hajAra lo, paNa sAheba maTADo.' kaho kRpaNatA kyAM gaI ? kahevuM ja paDaze ke 'lakSmI karatAM zarIra upara rAga vadhAre che. mATe kRpaNatA paNa cAlI gaI.' zAsana upara paNa evo rAga joIe. sabhA H zAsana uparanA evA rAga mATe to pUrvanA saMskAro joIene ? ekAMta kAyado nathI ke pUrvanA saMskAro joIe ja. jyAre ne tyAre to navuM ja ne ! saMskAravALo jaladI pAme, pelo dhIme dhIme pAme, paNa muddo e ke pAmavA dhAre to pAme. zarIra uparanI ApattinA prasaMge za2I2premInI kRpaNatA ApoApa khasI jAya che. AthI ja kahI zakAya ke zAsanano rAgI AtmA bhale kRpaNa paNa haze, paNa enI lakSmI zAsananA kAmamAM jarU2 Avaze. ene jaNAze ke zAsana upara Aphata che ane te mArI lakSmIthI TaLe che ane zAsanano TakAva thAya che, tyAre kRpaNa paNa potAnI lakSmI ApI deze : paNa zarata eTalI ja ke tene, zarIrapremIne jeTalo rAga zarIra upara hoya che, tethI paNa adhika prema zAsana upara hovo joIe. bajAranuM kAma hoya, kaMI bhAvamAM pheraphAra hoya, to zrI jinapUjAmAM, vyAkhyAnamAM ke bIjI dharmakriyAomAM gAbacI mArI jAo, paNa game tevI mosama cAlatI hoya te vakhate peTamAM zULa UThe to ? jema zarIra mATe badhuM tajAya che, tema badhuM dharma mATe tajAya evI dazA AvavI joIe. A dazA tyAre ja Ave, ke jyAre vastu upara sAco rAga pedA thAya. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 454 zrI jinezvaradevanA zAsanamAM vyaktirAga na joIe, paNa padarAga joIe. amArA khokhA upara na mUMjhAo. - "arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu,' - e pAMca padono rAga hovo joIe. e pada jyAM hoya tyAM jhUkavAnuM. pada na hoya, mAtra vyakti ja hoya, e na cAle. kevaLa khokhA upara mUMjhAyA to koI divasa mAryA jazo. mATe guNa hoya tyAM ja jhUko. AtmA jeTalo AjJAthI bahAra teTalo bhayaMkara : vartamAnamAM ane dareka kALamAM hAni vyaktirAga ja kare che. jIva ghaNA prakAranA che. koI kevA hoya ane koI kevA hoya. guNa joIne ja jhUkanArA viralA. zrI jinezvaradevanI badhIya AjJAo badhAthI ja samajI zakAya, e to azakya ane asaMbhavita: paNa temane mArge cAlanArA AvuM to na ja kahe, e to khuzIthI samajI zakAya. ane zrI jinezvaradevane oLakhyA eTale pachI muni to saheje oLakhAya ja. "muni paNa zrI jinezvaradevanA mATe amArA" ema samyagadRSTi AtmAne to nizcita ja hoya. zrI jinezvaradevanI AjJAne anusare te ja muni, ane te ja zrAvaka. - bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe e ja pharamAvyuM ke "AjJAnI aMdara vicarato zrI saMgha mAtApitA sarakho che ane mokSarUpa gharanA staMbha samAna che. paNa te ja saMgha jo zrI jinezvaradevanI AjJAthI bAhya hoya, to sarpa jevo bhayaMkara che. AthI spaSTa che ke zrI jinezvaradevanI AjJAthI yukta hoya te ja zrI saMgha pUjya koTimAM che. vyavahAramAM paNa vAstavika rIte amuka zeTha ke zAhukAra zAthI ? pratiSThA hoya ethI ja. pratiSThAhIna thaI je potAne zeTha kahevarAve, tene kevo kahevAya ? sabhA: zeTha nahi paNa zaTha. pratiSThA gaI eTale zeThAI gaI. evI ja rIte zrI saMgha pUjya, emAM jarAye vAMdho nahi; paNa AjJAyukta hoya te ja. AjJA bahAra hoya te to sarpa jevo bhayaMkara ja. vyavahAra kahe che ke mAtApitA hojo, paNa mAtA sApaNa jevI na hajo ! sApaNa ghaNA bALakane janma Ape, paNa bhAgyavAna hoya te ja bace. e baccAMo bhAgavA mAMDe to ja emAMthI eka-be bace : kAraNa ke sApaNa evI bhayaMkara bhakSikA che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 - 12 : sanmArga sthAna- unmArga unmelana - 32 - 179 zAstra kahe che ke je saMgha AjJAthI viruddha varte, te jevo tevo bhayaMkara nathI. manuSya jo manuSya maTI jAya, to jaMgalI pazu karatAM paNa vadhAre bhayaMkara che. jaMgalI pazu to sAme Ave ene mAre, manuSya to yojanApUrvaka badhI kAryavAhI kare. jaMgalI pazu to eka-bene mAre, paNa manuSya dhAre to lAkhkhonA ekasAthe phuracA uDADI de, kAraNa ke manuSya to yojanAthI badhuM karI zake che. manuSya jeTalo UMco, teTalo ja te jo manuSyatvahIna thAya to nIco che ane jeTalo suMdara teTalo ja bhayaMkara che. sAmagrI sAthe buddhi bhaLI eTale e yojanA evI kare ke bhalabhalAne rovaDAve. pazu to sAme koI Ave, bheTe ane haDapheTamAM Ave to ja mAre, jyAre manuSya to taddana alaga rahenArane paNa dUra rahyo rahyo yojanAthI uDADe. manuSya UMcAmAM UMco, paNa jo tenAmAM uccatA na rahe to mahAbhayaMkara. kevaLa svArthaniSTha banelA manuSyo jeTalI hiMsA koNa kare che ? kahevuM ja paDaze ke koI ja nahi. sAthe e vAta paNa eTalI ja sAcI che ke "jo manuSya, zrI jinezvaradevanI AjJAno rasika banI jAya ane sanmArgamAM sthira thaI jAya, to to te prANImAtrano rakSaka paNa banI jAya. je manuSya SakAyano virAdhaka hato, te ja mANasa SaTkAyano rakSaka bane. je ghAtaka te ja rakSaka bane ane e rakSakabhAvane jo khIlave, to samatA vadhe ne samatA vadhe to pelAM hiMsaka ane jaMgalI pazuo paNa e mAnavInA caraNamAM DhaLe. samatA AdinA yoge hiMsaka AtmAo paNa ahiMsaka banI jAya che, e vAta paNa hINakarmI AtmAo mATe nathI, kAraNa ke ayogya AtmAonI vAta ja koI judI che. zrI tIrthaMkaradevanA atizayo paNa hInapuNyavAna, mATe kAma nathI ApatA. zrI tIrthaMkaradevano e atizaya che ke savAso yojanamAM kaMI upadrava na hoya. evA samayamAM paNa je nagarImAM bhagavAna vicaratA hatA, te nagarImAM paNa tIvra karmodaye bhayaMkara vedanA bhogavatA amuka AtmAo hatA. zrI tIrthaMkaradevonuM puNya eTaluM prabaLa hoya che ke pApanA paramANune paNa palaTAvI nAkhe, chatAMye tIvra karmodayanI vAta judI. zrI tIrthaMkaradevonA pAMce kalyANaka prasaMge devalokamAM IMdronAM siMhAsano svayaM hAle, ghaMTA enI meLe vAge, narakanA prANIne paNa kSaNavAra sukha thAya, ekIsAthe A badhuM thAya e kayuM puNya ? anekanAM pApanAM daLiyAMne pheravI nAkhe evuM e puNya. evA puNyanI prApti zrI jinezvaradevanI AjJAthI viruddha Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 vartanArAo nathI ja pAmI zakatA. evuM puNya te ja AtmAo upArjI zake che, ke je AtmAo potAnA jIvanane zrI jinezvaradevanI AjJAthI otaprota banAve. 180 sArAmAM sAro gaNAto manuSya paNa jo yogya saMsargamAM na mukAya, to te nIco, tema muni paNa jo zrI jinezvaradevanI AjJAthI viruddha varte, to tenAthI paNa nIco. temaja jema jema UMce jAya tema padastha : paNa jo AjJAthI Aghe jAya to e tenAthI paNa bhayaMkara. jema UMce jAya tema sAmagrI vadhAre hoya ne ! tame bahu to koIne khoTuM bolatAM zIkhavo, pelo to sarkala evuM pherave ke na pUcho vAta. jeno AgevAna AMdhaLo, enuM kaTaka kUvAmAM. e kaTakanA kAnamAM phUMka mAravI joIe ke nahi ? phUMkathI na mAne to udghoSaNA karavI joIe ke nahi ? bhaMbhA vagADavI joIe ke nahi ? vagADavI ja joIe, paNa emAM hetu zo ? eka ja ke 'kaTaka kUvAmAM na paDe.' 456 AcArya kumata tarapha karaDA ja hoya : saMgha eTale paNa samudAya. zAhukArano paNa samudAya hoya, sAdhunoye samudAya hoya, ane lUMTArAono paNa samudAya hoya. koI paNa samudAyane ekadama sAro ke khoTo kahI devo e bhayaMkara. kahevuM paDe ke 'sAdhuono samudAya sAro, zAhukArono samudAya paNa AbAdI karanAro, paNa lUMTAro samudAya to gAbaDAM ja pADanAro.' sAdhuono samudAya Ave to sAme javuM ane gauravapUrvakanuM sanmAna karavuM, ke jethI duniyA sanmArge jAya. zAhukArano samudAya Ave to tene paNa ucita Adara apAya : paNa lUMTArAno samudAya Ave to ? kaho ne ke ucita karavuM paDe, tevI ja rIte zAstra kahe che ke, zrI saMdha pUjya paNa ane bhayaMkara paNa. pUjya saMgha koNa ? zrI jinezvaradevanI AjJAyukta hoya te. ane AjJA bahAra thaI jAya to te kahevAto saMgha paNa sarpa jevo bhayaMkara. zrIsaMghamAM AcAryanuM sthAna zrI tIrthaMkaradevanA jevuM che. jema tIrthaMkaradeva kevaLajJAna pachI bhikSA levA na jAya, tema AcArya thayA pachI AcArya paNa bhikSA levA na jAya, AcArya eTale zAsananA nAyaka. badhI ja pharaja emanA mAthe. dharmano ghAta thato bhALe to te besI na rahI zake. emanI pAse vAdI hoya, bolanArA hoya, carcA karanAra hoya, AgaLa cAlanArA temaja pAchaLa cAlanArA paNa hoya, arthAt saghaLA suparivArathI AcArya parivarelA hoya ane zAsananI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 457 - - 12 : sanmArga sthAna- unmArga umUlana - 32 - - 181 rakSA mATe teo sadAya sajja hoya. zAsanamAM cAlatI saghaLI hilacAlathI teo vAkepha ja hoya : kAraNa ke, unmArganuM unmelana ane sanmArganuM sthApana, e teonI mukhya pharaja che. rAjA jema rAjyanA virodhI tarapha karaDo hoya ane rAjyanA premI tarapha mITho hoya, tema AcArya paNa zAsanavirodhI tarapha karaDA hoya. emanI dezanAmAM badhA Ave. emanI dezanAmAM kumatanuM unmelana cAlatuM ja hoya. AvA zAsanasaMrakSaka mahApuruSanI rakSA mATe Akho zAsanapremI samAja potAnA prANa pAtharavA taiyAra rahevo joIe. AcArya vinAno sAdhusamudAya coranI pallI jevo kahevAya che. sunAyaka jarUra joIe. jo e nAyaka sUri, jinamatathI viruddha prarUpaNA kare, to te manohara maTI bhayaMkara thaI jAya. - pAMcaso ziSyone laIne aMgAramaEkAcArya AvatA hatA. e abhavI hatA. A jANIne nagaramAM rahelA AcArye potAnA ziSyone kahI dIdhuM ke pAMcaso haMsane laIne teno nAyaka banelo kAgaDo Ave che. pelA AvyA pachI paNa A AcArye pAMcasone kahI dIdhuM ke "A sUri tyAjya che.' pAMcasoe kahyuM ke, kema ? e to amArA guru che, upakArI che, tAraka che." AcArye kahyuM ke e kabUla, paNa tyAjya che." AcArya svarUpa samajAvyuM, pratIti karAvI. e vAta kahevAI gaI che. mArga sAco kahetA hatA, paNa kaI vakhate bIjuM jhera nAkhaze e kema kahevAya ? bIjuM jhera nahi nAkhe enI khAtarI zI ? haiyAno mela kayAre Utare e kema kahevAya ? mela na Utare enI zI khAtarI ? nItizAstra paNa sajjana-durjananuM lakSaNa bAMdhyuM che ke durjanano e guNa ke mukhe madhu paNa hRdaye to haLAhaLa jhera ane sajjanano e guNa ke hRdayamAM madhu paNa samaye vANImAM kaTutA AvyA vinA rahe nahi. moDhAnI mIThAza na sAcavI zake, te durjanatAno pATha pUro na bhajavI zake. sAmA mANasa pAsethI game te rIte cIja levI che ane gunegAra paNa sAmAne banAvavo che, e mATe durjana badhuM kare. jarAye mIThAza na khue. tenI Dhabachaba badhI ja judI : AMsu pADe, roI paNa jAya, mane mArI nAkhyo ema paNa kahe : enAthI thAya eTalA DhoMga kare. sajananI kaTutA paNa sajjanatA phelAvavA mATe che, jyAre durjananI madhuratA durjanatAno cepa phelAvavA mATe che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 -- 53 saMsAranA arthIpaNAne dharmamAM pheravI nAMkho pUrvanA mahApuruSoe dharmanI rakSA karI, e keTalA badhA mArgastha hatA ? AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAne ane nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI gaNivara Adi mahArAjAone badhA vAraMvAra kema yAda kare che ? e bhayaMkara vikaTa samayamAM thayA hatA. emane mAthe be kAma hatAM. khoTA sAhityanI sAme sAcuM sAhitya mUkavuM tathA ApattinA pahADa sAme UbhA rahI mArgAnusArI lakhavuM, bolavuM ane saMkaTa sahevuM. A badhuM e mahApuruSoe karyuM, mATe emanA pratye ekeekane e sadbhAva, e bhakti thaI ane kahevuM paDyuM ke mahApuruSoe jo A prayatna na karyo hota to thAta zuM? Aje vAtavAtamAM e mahApuruSonI sAkSI mukAya che, enuM kAraNa e ja ke e mahApuruSoe badhI viparIta vAtane khaMDita karI, vAkya vAkaye unmArganuM khaMDana ane sanmArganuM maMDana karyuM. je AtmA je sthitimAM hoya, te sthitinI parIkSA karI yogyanA caraNamAM zira jhukAve te samyagdaSTi. parIkSA karavA jatAM dRSTirAgamAM phasAya to bhayaMkara. muddo e che ke vastunI kALajI hovI joIe. tamArAmAM buddhi kema che ? AdamIne pagathI ja parakho ke A zAhukAra che ke kevo che? evI tamArI buddhi che. tamArAmAM zakti nathI e kaho te kema manAya ? ema kaho ke tyAM jeTalI darakAra che, eTalI ahIM darakAra nathI. baheno paNa mATInuM bhAjana levA jAya, tyAM visAta to becAra paisAnI, paNa mATaluM keTalI vAra khakhaDAve ? jarA boduM mAlUma paDe to na le. eTalethI saMtoSa na thAya to temAM pANI bharIne paNa jue, te pachI le. nokara paNa zAka levA jAya te paMdara dukAne pharIne, gALa khAIne paNa zAka sAruM lAve, kAraNa ke darakAra che. tema tamane paNa darakAra hoya, to tamArI paNa buddhi herata pamADe tevI che. muddo e che ke je buddhi bIje mArge joDAI gaI che, ene A tarapha vALavAnI jarUra che. e buddhino upayoga ahIM karo. sAmagrI rAkhI nathI enuM A pariNAma che. tame dharmanA arthI nathI ema kahevAya ? sAcuM arthIpaNuM AvI jAya to ? arthanA arthI artha mATe gAma, gharabAra, mAbApa, kuTuMba parivAra, snehIsaMbaMdhI sarva taje, jyAM paricita na hoya tyAM AvI vase. muMbaImAM badhA kyAMnA ? badhA paradezI. bhADUtI gharamAM rahevAvALA. kema AvyA ? arthanA arthIpaNAthI. dharmanA arthIpaNAmAM zuM karyuM ? jeTaluM arthIpaNuM tyAM che, teTaluM Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta7 - 12 : sanmArga sthAna- unmArga umUlana - 32 - 183 ahIM thAya to bAkInI jiMdagImAM eTaluM badhuM kAma karI zako, ke jenI sImA nahi baMdhAya. zAsanasevAmAM sarvasvano sadupayoga karI devAmAM hAni zI? vartamAnanI hIlanA tathA prabhAvanAno artha samajo. AjanI hIlanA eTale ajJAnIno bakavAda ane prabhAvanAno abhAva e dharmIno pramAda. dharmInI taiyArI nathI. pahelAMnA vakhatamAM evI bhayaMkara paristhiti hatI, ke jenuM varNana na thAya : paNa taiyArI tamAma hatI. jhaTa taiyArIno amala hato. dharma ane adharmanuM yuddha prathama paNa cAlu hatuM, dareka kALamAM cAlu. gozALo agiyAra lAkhano guru ane bhagavAna zrI mahAvIradevanA eka lAkha ne ogaNasATha hajAra, saMkhyA keTalI nAnI ? chatAM kevA dIpatA ? te vakhate paNa saMkhyAnuM prabaLapaNuM satya sAmenA asatuM pakSamAM hatuM. sabhA camatkAranI paNa asara nahi ? tyAMthI nIkaLe tyAre samavasaraNa vagere joI jarAka thAya ke kevAka che : paNa jarA dUra jaI bIjuM ja bole. ApaNo muddo e che ke dareka kALamAM dharmInI taiyArI hoya to, AkhI sthiti pharI jAya. eka eka dharmI eka eka kAma hAthamAM le ane emAM sarvasva samarpe, to sAme game tevI taiyArI ane game tevA dhasArA hoya, to paNa te niSphaLa ja jAya: kAraNa ke, ApaNA mULamAM satya che. zrI harizcaMdra badhuM choDyuM, paNa satya na choDyuM. badhAe kahyuM ke pachI satyanI prabhAvanA karajo, hAla tarata jarA vegaLuM mUko." zrI harizcaMdra kahyuM ke "atyAre satya mUkuM, to duniyA pAse satyanI vAta karI zakuM kevI rIte ? duniyA kahe ke jema tame paNa prasaMga AvyuM satya vegaLuM karyuM tema ame paNa karIe."satya khAtara zrI harizcaMdra rAjAe rAjya choDyuM, sukhasAhyabI, siMhAsana vagere badhuM ja choDyuM, sAmagrI mAtra choDI. pote kyAM ? rANI kyAM ? baccAM kayAM? A hAlata svIkArIne paNa satya sAcavyuM. pariNAme puSpavRSTipUrvaka rAjyasiMhAsana vagere badhuM ja maLyuM ane hatuM ethI adhika mAna vadhyuM ane vasurAjAe satyane choDyuM, to te siMhAsanathI nIce paDyo, pRthvI upara TicAyo ane paDyo tevo pAtALamAM gayo. dhamanI taiyArI joIe. paraMparA cAle tevuM pApa dharmane bahAne paNa na thAya. eka kAma karyuM, doSa paNa thAya, paNa banyA pachI paraMparA majAnIH tene zAstra dharmakArya kahyuM ane tenI paraMparA paNa pApanI thAya, tene adharma kahyo. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 460 upAzraya e dharmasthAna ane baMgalo e adharmanuM sthAna: A paNa sthAna ne e paNa sthAna : banneno upayoga ane pariNAma samajo ! je kAryamAM pariNAma kaTu te to tyAjya ane jenuM pariNAma suMdara tenI vartamAnanI kaTutA hoya to paNa te sahevI joIe. tyAM hAya bApa thAya to bhaviSyamAM hAya bApa ja rahevAnI. sAdhu gharabAra choDI nIkaLyA zA mATe ? vartamAna sukha mATe ? nahi ja, bhaviSyanA bhalA mATe nIkaLyA che. zrI tIrthaMkaradeve varSo sudhI ghora upasarga sahyA, te anaMtajJAnanI prApti mATe. dharmane khIlavavo haze to virodhIonAM apamAna paNa sahevAM paDaze, gAMDAonI gALo paNa khAvI paDaze, ane loka AMgaLI paNa karaze. DhIlA thayA to nAza to che ja. zAsana mATe sahevuM te paNa kartavya che. duniyAnA raMgarAga mATe sahana karo cho, to zAsana mATe sahana karavAmAM hAni zI ? kaMI zrAvakanI hAlata palaTAI gaI, A lokamAM paNa keTalAyanI dazA pharI gaI. adharmanuM phaLa noTisa ApIne nathI AvatuM. jo noTisa ApIne AvatuM hota to to chAtI phATI jAta, paNa adharma koIne choDanAra to nathI ja. e rIte nAza thAya e pahelAM zAsanasevA mATe sarvasvano sadupayoga karI devAmAM hAni zI ? motathI DarIne vaMdana choDAya? arjunamALI sAtane mArato. cha AdamI ane eka strI. e vAta prasiddha che. enI strI upara koIe baLAtkAra karyo hato. yakSamaMdiramAM baLAtkAra thayo hato. arjunamALIne gusso thayo. e yakSano bhakta hato. yakSanI ArAdhanA karI, yakSane paNa gusso Avyo ane teNe tenA zarIramAM praveza karyo. tyArathI roja cha puruSa ane eka strI ema sAta jaNane mArato. have te ja nagarInA udyAnamAM bhagavAna zrI mahAvIradeva padhAryA, tyAre zrI sudarzana zrAvakane ema thayuM ke bhagavAnane vaMdanA karavA gayA vinA cAle ? kevaLa motanI bIke vaMdana karavA gayA vinA rahevAya ? maravuM to che, prabhu Ave, ane vaMdana karavA gayA vinA cAle ? traNa lokano tAraka Ave ane kevaLa motanA DarathI na jAuM to bhakta zAno ? gharamAM badhAne bhegA karyA, khamAvyA ane kahyuM ke, jAuM chuM. ema kahIne nIkaLyA. arjuna mALIe zrI sudarzane jatA joyA, joIne te doDyo ane Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 - - 12 : sanmArga sthAna- unmArga unmelana - 32 -- 185 sAmo Avyo ke zrI sudarzana zeThe abhigraha karyo ke Apatti na TaLe tyAM sudhInuM anazana ane bhagavaMtanuM ja zaraNa. A baLathI yakSa nATho, arjunamAlI mUrzita thayo ane zuddhimAM AvyA pachI pUchyuM ke, "kayAM jAo cho !" zrI sudarzane kahyuM ke bhagavAna pAse." te paNa sAthe cAlyo. eka ja dezanA sAMbhaLI arjunamALIe saMyama lIdhuM. kSaNa pahelAMno ghAtakI eka vakhatanI dezanAmAM kAma sAdhI gayo, kAraNa ke, bhAvanAmAM parivartana thaI gayuM. azubha karmanA udaya samaye AtmA jAgrata na rahe, to ekamAMthI aneka pApa kare. arjuna mALIe paNa banAva banyA pachI kaSAya na karyo hota, to AgaLa kriyA na vadhata. paNa kaSAya thayo, yakSane vinavyo, pachI to parAdhIna banyo. yakSa zarIramAM peTho. parAdhInapaNe hiMsaka banyo. evo hiMsaka paNa bhAvanA pharI tyAre saMyama laI kAma sAdhI gayo. be jaNane azAtA vedanA sarakhI hoya, beyane pAMca DigrI tAva hoya eka jaNa zrI jinezvaradevanA zAsanane pAmelo hoya, te azubhanA udayamAM sahana kare paNa samatAthI. samatAthI sahana kare enAM karma khape, ane navAM karma baMdhAya nahi, paDyo paDyo navakAra jape. ane bIjo hAya hoya kare, e karma choDe thoDAM ane bAMdhe ghaNAM. kalyANano ja arthI AtmA krodhane AvavA de nahi, Ave to phaLa pAmavA de nahi. DAhyA AdamI yojanA evI kare ke AtmAne kaluSita thavA de ja nahi ane tIvra bhAvanAnA yoge, karmanI AdhInatAne yoge, kaSAya thAya to ene niSphaLa kare paNa krodhanuM phaLa na besavA de. samyagdaSTi AtmAnuM eka ja dhyAna ke koI paNa prakAre azubha tarapha pravRtti na thavI joIe. temAM upAdeya buddhi ane upAdeyamAM heya buddhi na thavI joIe. dharma karatAM kasoTI to thaze ja : zrI arihaMtadevanA vacanano anuyoga kone AdhIna ? bhAvasUrine AdhIna. zrI jinamata prakAze te bhAvasUri vaMdanIya, sevanIya, pUjanIya : ane viparIta kahe te avaMdanIya, gahayogya, hIlanAyogya. zA mATe ? svaparahitArthe. jagatanA prANI khoTAthI bacI satya pAme e ja hetuthI. sAcAne sAcuM ane khoTAne khoTuM kahe, kahevuM joIe. evuM kahenAra bhAvasUri hoya che. astu. atyAra sudhImAM ApaNe joI AvyA ke zrI arihaMtadevanA vacananI vaheMcaNI cAra anuyogamAM thaI che. emAM paNa mukhyatA cothA "caraNakaraNAnuyoganI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 462 che ane zrI gaNadharadevoe paNa prathama racanA "caraNakaraNAnuyoganI karI che. have TIkAkAra maharSi pharamAve che ke - 'atastatpratipAdakasyAcArAGgasyAnuyoga:sabhArabhyate, sa ca paramapadaprAptihetutvAt savighnaH / taduktam - zreyAMsi bahuvighnAni, bhavanti mahatAmapi / azreyasi pravRttAnAM, kvApi yAnti vinAyakAH / / 1 / / tasmAdazeSapratyUhopazamanAya maGgalamabhidheyam' "e ja kAraNathI "caraNakaraNAnuyoga'nuM ja pratipAdana karanAra zrI AcArAMgasUtrano anuyoga ame AraMbhIe chIe ane te paramapadanI prAptino hetu hovAthI vidanavALo che. "jeTalI vastuo kalyANakArI hoya che, te vizanavALI hoya che te kAraNathI kahevAmAM AvyuM che ke"moTA puruSone paNa kalyANakArI kAryo bahu ja vinavALAM hoya che ane akalyANakArI kriyAmAM pravartamAna thayelA AtmAonAM vighno koI paNa sthAne cAlyAM jAya che. te kAraNathI saMpUrNa vinonA upazamana mATe maMgala karavuM e yogya che.' A uparathI spaSTa che ke, kalyANakArI kriyAomAM vidgo to hoya ja. vinono sadbhAva e ja zubhanI zubha tarIkenI pratIti che ane e vighnothI nahi DaravAmAM ja sAcI kasoTI che : parama maMgalamaya vastuonI sAdhanAmAM vighna Ave emAM Azcarya paNa pAmavAnuM nathI ane mUMjhAvAnuM paNa nathI, paNa tenA nAza mATenA ja yatno AdaravAnA che. e ja kAraNe TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA kahe che ke, saghaLAM vighnonA nAza mATe maMgalanI AcaraNA karavI joIe. maMgala te kahevAya che, ke je potAnA sevanAra AtmAne saMsArasAgaramAMthI bahAra kADhe. zrI jinezvaradevanuM darzana, pUjana ane stavana, gurudevanuM darzana, pUjana ane stavana tathA zrI jinezvaradevanA AgamanuM zravaNa Adi paNa maMgala ja che. have vicAro ke maMgala zA mATe che ? saMsArathI bahAra kADhavA ke saMsAramAM ne saMsAramAM rakhaDAvavA ? ATalI ATalI tAraka vastuonI prApti thayA chatAM, tame saMsAramAMthI nathI nIkaLI zakatA - temAM khAmI konI ? sabhA: amArI. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 --- 12 : sanmArga sthAna- unmArga unmelana - 32 - 180 maMgalamaya cIjo jo haiyAmAM maMgala tarIke pariName, to saMsAra ApoApa lukhkho thAya. saMsAra lukhkho thAya, eTale badhAM pApa pAtaLAM thAya ane tema thAya to udaya pAse ja che. dharmAtmA jema jema kasoTI upara caDe, tema tema teno udaya. zrI sudarzanazeTha jema jema zULI tarapha jatA gayA, tema tema udaya najIka Avato gayo. zrI sudarzanazeTha ApattithI mUMjhAta ane vicArata ke dharmanuM A phaLa ? to zuM thAta ? emano potAno bilakula doSa nathI, pote mauna svIkAryuM te paNa bIjAno ghAta na thAya te mATe ja, chatAM paNa nagaramAM vilakSaNa rIte pharavuM paDyuM ane doSita tarIke jAhera thavuM paDyuM. te chatAM zrI sudarzanazeTha mUMjhAyA nahi. e to UlaTA ema ja mAnatA ke jema jema kadama bharAya che, tema tema AtmA uparano karmano Dhagalo Utare che. ghara pAse AvyA tyAre temanI strIe potAnA patinI e dazA joI : strIne vizvAsa che ane te kahe che ke, mArA patimAM pApa kadI saMbhAve nahi. joyo vizvAsa ? zrI sudarzanazeThe sahana karyuM. bhAvanAmAM nizcala thayA, to pariNAme zULI mATI ane siMhAsana thayuM. ane prathamathI paNa mAna vadhyuM. dharma karatAM paNa gAMDAonI gALo to khAvI ja paDaze ane virodhIonAM mAna-apamAna paNa sahevAM ja paDaze. e badhuM ghoLI pIzo, to AtmAno udaya thaze. jo e badhAthI mUMjhAIne caLyA to khADo taiyAra ja che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13: vinono sAmano kare te ja dharma karI zake ? 33) - jenamArga sivAya mukti nathI : * dharmakathA zA mATe ane zI rIte vAMcavI-kahevI ? * jJAna bhaNo, paNa jJAnanuM phaLa na visAro ! pariNata jananI saMkhyA to nAnI ja hoya : * dharma ane nItino taphAvata : 0 poSaka vastu roja joIe : * dharmomAM kAryo vipnamaya zAthI ? * dharmamAM sthira raho ! viSaya: dharmakathAzravaNanuM svarUpa. pariNatinI kiMmata ane viba bahulatA. pIThikAmAM varNavela anuyogano saMkSepamAM samAhAra karI mukhyatve dharmakathA zA mATe ane kaI rIte vAMcavI-kahevI-sAMbhaLavI - e viSayano atre sphoTa karyo che. jJAna jarUrI paNa enA phaLarUpa viratinA lakSmapUrvakanuM ja e vAta atyaMta dRDhatAthI rajU karI kalyANakara pravRttinA sAthIo haMmezAM ochA ja rahevAnA hoI bahumatIvAdamAM taNAvAthI dUra rahevA jaNAvyuM. zAsananI ArAdhanAmAM zatazaH vikno Ave. ene jItavA dharmapoSaka vastu roja jIvanamAM hovI joIe. pratikULa ane anukULa upasargo jItavAthI ja dharma sthira thAya che, e aMge maharSi sthUlibhadrajInuM dRSTAMta Apela che. muvAkSAtRta 0 manuSyajIvana e bhogajIvana nathI, paNa tyAgajIvana che. * manuSyajIvananI mahattA gAI, kAraNa ke, manuSya dhAre to iSTa phaLa upajAvI zake. zrI tIrthaMkaradevanA kalpano abhyAsa karo. e tArakanuM kareluM karavAno daMbha na karo. * dharmazuddhi hoya to vyavahArazuddhi rahe. * pariNAmane TakAvavA hoya to AlaMbana zuddha joIe. * koI kahe ke, roja enuM e zuM? zAstra kahe che, ke poSaka cIja roja joIe. * dhyeya DhIluM, to pravRtti paNa polI. * duzmananuM paNa bhaluM karavuM hoya, to tame tamArI sajjanatAmAM makkama raho. * dharmI, mArgathI khase, enAthI dharmane je hAni thAya, te jo e dhama dharmamAM Take to kadI ja na thAya. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : vighnono sAmano kare te ja dharma karI zake : jainamArga sivAya mukti nathI : TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijIe pIThikAmAMthI ApaNane samajAvI dIdhuM ke 'duHkhanA nAza mATe ane sukhanI prApti khAtara zrI arihaMtadevanA upadezane meLavyA sivAya koIno paNa chUTako ja nathI. kAraNa ke rAga, dveSa, ane moha Adi doSono sarvathA kSaya karI arihaMta banelA AptapuruSonA upadeza sivAya prANIne viziSTa prakAranA vivekanI prApti nathI thatI. viziSTa prakAranA vivekanI prApti thayA vinA heya ane upAdeya padArthonA parijJAna mATe ucita yatna thaI zakato nathI. heya ane upAdeya padArthonA parijJAna vinA rAga, dveSa, ane mohAdi taraphathI AtmAno niraMtara thaI rahelo parAbhava koI paNa rIte aTakAvI zakAya tema nathI. ane te parAbhavane aTakAvyA vinA duHkhano nAza nathI, tema sukhanI prApti nathI. e ja kAraNe ame zrI arihaMtadevanA vacanano anuyoga AraMbhIe chIe.' A rIte zrI arihaMtadevanAM vacanano mahimA ekeeka kalyANanA arthI AtmAmAM susthira thavo joIe. zrI arihaMtadevanuM vacana sukha, duHkha ane sukhaduHkhanAM sAdhanone barAbara spaSTa kare che. TIkAkAra maharSie samajAvelI vastu, eka eka kalyANanA artho AtmAe potAnA hRdayapaTa upara barAbara kotarI rAkhavI joIe, kAraNa ke zrI arihaMtadevanA vacana upara e jAtanI AsthA AvyA vinA kadI paNa duHkhanA heturUpa rAga, dveSa ane mohAdikanuM jora ghaTavAnuM nathI ane e ghaTyA vinAM duHkha jAya ane sukha Ave e kadI ja banavAnuM nathI. A kAraNe paropakAramAM rata AtmAe gurukuLavAsamAM rahI vidhividhAna mujaba zrI arihaMtadevanAM vacanano yathAsthita abhyAsa karI vizvanA kalyANa mATe teno ja anuyoga karavAno niradhAra karavo joIe. 'zrI arihaMtadevanAM vacananA anuyoga sivAyanI A vizvamAM bIjI eka Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - 488 paNa evI vastu nathI, ke jenI upAsanAthI rAga, dveSa ane mohAdika doSonA yoge aneka jAtanI zArIrika ane mAnasika yAtanAothI ribAI rahelA AtmAo duHkhothI chUTI, zAzvata sukhanA sthAnarUpa zivapadanI sAdhanA karI zake.' - A jAtano nizcaya eka eka sukhanA arthIne thaI ja javo joIe. prabhuzAsananA nigraMtho, zrI jinezvaradevanAM vacanano ja anuyoga karavA icche ane prabhuzAsananA premI zrAvako e anuyoganA ja zravaNane icche : kAraNa ke, te banneya e ja anuyoganA yoge duHkhano nAza ane sukhanI prApti nizcayapUrvaka mAnanAra hoya che. "cAre prakArano zrI saMgha-enA sivAya bIjuM koI zaraNa ja nathI' - ema khAtarIpUrvaka mAnato hovo ja joIe. e ja mAnyatAno paDagho zrI TIkAkAra maharSie A pIThikAmAM pADyo che. prANImAtranA kalyANa mATe ja sarajAyela zrI arihaMtadevanAM vacanano anuyoga - "1- dharmakathAnuyoga, 2- gaNitAnuyoga, 3- dravyAnuyoga ane 4-caraNa-karaNAnuyoga-A cAra prakAre vaheMcAyela che. e cAremAM pradhAnatA caraNakaraNAnuyoganI che. prathamanA traNe anuyoga to tenA sAdhanarUpa che. je sAdhanathI sAdhyanI siddhi na thAya, te sAdhana ja na kahI zakAya. e traNene sAdhanarUpa banAvavA hoya, to vastunA rahasyane samajatAM zIkho : nahi to zAstra kahe che ke, je vastu puNyavAna AtmAne lAbhadAyI hoya che, te ja vastu hIna puNyavAna AtmAne hAni karanArI thAya che arthAt tevA AtmAo e vastune hAni karanArI banAve che. prathamanA traNe anuyogo caraNakaraNAnuyoga'nI siddhi mATe che. ene choDI devAmAM Ave to traNe anuyogono upayoga hAni ja kare. caraNakaraNAnuyoga' taraphanA sadbhAva vinA sevavAmAM AvelA prathamanA e traNe anuyogo, muktimAM sahAyaka banavAne badale saMsAranA sahAyaka banI jAya. mukti konI ane kyAre thAya ? mukti tenI ja thAya, ke je traNe anuyogo dvArA vastusvarUpane samajI, svaparano viveka karI, caraNakaraNAnuyoganI saMpUrNa ArAdhanA kare. jyAre AtmA traNe anuyogonA parizIlana dvArA satyane satya tathA asatyane asatya samajI, sva ane parano bheda karI, caraNakaraNAnuyoganA sevana dvArA paranA saMsargathI chUTe ane potAnA svarUpane saMpUrNatayA khIlave tyAre ja muktipadano bhoktA thAya. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : vighnono sAmano kare te ja dharma karI zake - 33 sabhA : eTale A zAsananI prApti sivAya to mukti nahi ja ne ? 'ame to zrI mahAvIrane ja pUjIe' evuM jyAM hoya tyAM ja A prazna thAya : paNa jyAM 'zrI mahAvI2 jina hatA mATe emane pUjIe, ame to zrI jinane ja pUjIe, pachI nAme e game te hoya' - AvuM hoya tyAM A prazna na ja thAya. zrI jinezvaradevanA anuyAyI mukti pAme, arthAt je rAgadveSane jIte tenI ja mukti thAya. 'zrI RSabhadevasvAmIne paNa mAnIe ane zrI mahAvIrasvAmIjIne paNa mAnIe : zAthI ? e zrI jinezvara hatA, arihaMta hatA ethI. siddha bhagavAna koNa ? jeoe AThe karmo khapAvyAM hoya te. AcArya koNa ? pote zuddha AcAramAM pravarte ane jagatane zuddha AcAramAM pravartAve te. upAdhyAya koNa ? je AgamanA vedI hoI ziSyagaNane AgamavedI banAve te. sAdhu koNa ? je potAnA AtmAnuM hita sAdhe ane Atmahita sAdhakanA sahAyaka thAya te.' jyAM A jAtanI mAnyatA hoya, tyAM tamArA praznano uttara hakAramAM ja hoya. zrI jainazAsanane pAmyA vinA mukti na thAya, eno bhAva e ja che ke rAgAdi doSone jItanAra mahAna AtmAoe batAvelA mArganI ArAdhanAmAM ja mokSa ane ema kahevAmAM ke mAnavAmAM paNa vAMdho zAno hoya ? je AtmAne ukta vastusvarUpamAM vAMdho hoya, tenI mukti thAya paNa zI rIte ? vastune vastu svarUpe mAnavAmAM inkAra kare, e koI paNa rIte siddhipadane sAdhI na ja zake. 467 je je AtmAne anaMta sukhanA dhAmarUpa muktipada sAdhavuM hoya, tene tene zrI arihaMtadevanI AjJA svIkAravI ja paDaze ane te AjJA mujaba duniyAnA saghaLA padArthone AtmAthI para mAnavA ja paDaze ane te zrI arihaMtadevanI ja AjJA mujaba te padArthonA saMgamAM phasAyelA AtmAne alaga karavA mATe ucita . prayatno AdaravA ja paDaze, ane tema thaze to ja mukti sAdhI zakAze. sabhA : anya liMge siddhi thAya che ne ? pUrvanI ArAdhanAnA yoge ke tathAprakAranA tapanA yoge laghukarmIpaNuM thAya, mArgAnusArIpaNuM Ave, kSayopazama thAya, samyaktva AdinI prApti thAya ane kSapakazreNI mAMDe, to anya liMge paNa kevaLajJAna thAya, emAM vAMdho zo ? muddo e ke vastusvarUpanI prApti thavI joIe. 191 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 098 dharmakathA zA mATe ane zI rIte vAMcavI - kahevI ? prathamanA traNe anuyogono jJAtA AtmA, jo bhavAbhinaMdI banI jAya to athavA to saMsAranI sAdhanA mATe te traNe anuyogono jJAtA banavA mAge, to te AtmA te anuyogonA phaLane pAmI zakato nathI. pApasthAnakothI bacavA mATe nirmAyelA anuyogono, pApasthAnakonI sevAmAM upayoga karavo enA jevI bhayaMkara ajJAnatA eka paNa nathI. traNe anuyogonuM jJAna tyAre ja saphaLa thAya, ke jyAre te AtmAne caraNakaraNAnuyogano upAsaka banAve. AkhA dharmakathAnuyoganI racanA karavAmAM upakArI puruSonuM eka ja dhyeya ke e badhuM jANIne , sAMbhaLIne, jANanAra ane sAMbhaLanAra sAruM tathA khoTuM samaje ane khoTAthI chUTI sAthe mArge Ave. kathAnuyogamAM varNavAyela mahApuruSonAM jIvana sAthe, ApaNA jIvanane sarakhAvI vicAraNA karAya ane te karavA dvArA jo khoTApaNuM kaDhAya ane sArApaNuM AcarAya to jarUra jiMdagI saphaLa thAya. dareka caritranI pAchaLa mahApuruSoe karelI chevaTanI bhalAmaNa khAsa hRdayamAM rAkhavI joIe. zarUAtanA tathA aMtima dhyeyane lakSyamAM rAkhI kathAmAM praveza karavo, ke jethI bhramaNA na thAya. pahelAM lakhyuM ke AvI sthiti pAmelA paNa badhuM varjI AtmakalyANa sAdhI gayA. mATe e puNyavAnanuM caritra kahenAra tathA sAMbhaLanAranuM jIvana pavitra thAya che - e hetuthI AvA mahApuruSanuM jIvana kahIe chIe. chelle upasaMhAramAM paNa lakhyuM che ke e jIvanane jANI, jenA yoge te puNyapuruSa muktipade gayA, te sevavA tame tamArI zaktino sadupayoga karo. ATaluM jANyA pachI vacce mUMjhavaNa kema thAya ? vacce kathAmAM to Ave ke amuka moTuM rAjya pAmyA, paNa tarata thAya ke emAM kAMI mahattA nathI, kAraNa ke, eno puNyano prakAra che. paNa emaNe te choDyuM temAM ja kharI mahattA che, kAraNa ke, sAco puruSArtha te che. A to na levI pIThikA, na levI chellI vAta ane vacce paNa jyAM jyAM munivarano samAgama, temanI dezanA tathA vairAgyanI bhAvanA vagere Ave, tyAM tyAM te vastune to aDe ja nahi, tenuM zuM thAya ? makAna, raMgarAga, khAnapAna vagere vagere vastuomAM ja aTavAyA kare to DUbI jAya, emAM Azcarya paNa zuM ? dhyeya nakkI thAya to ja vastu phaLe. upara kahyuM tema dharmakathAnuyogamAM dharmI ne adharma AtmAonI yogya upasaMhAra sAthe kathAo che. gaNitAnuyogamAM duniyAnA saghaLA padArthonI gaNanA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : vighnono sAmano kare te ja dharma karI zake - 33 che. dravyAnuyogamAM jIva, ajIva, dharmAstikAya vagere chae dravyonuM bhedAdi dvArA svarUpavarNana che. A traNenuM kAma zuM ? emAM ne emAM ja rahI javAya to ? sAhityavedI banyA, gaNitanA prophesara banyA, ane tattvonI ADI-coDI vAto karI, teTalA mAtrathI mukti na ja thAya ! jo vAtothI mukti thatI hota, bolavA mAtrathI ja mukti maLI jatI hota, to to badhA ja cAlyA hota, paNa tema nathI. mATe to kahevAmAM Ave che ke, e badhAno upayoga 'caraNakaraNAnuyoga'nI prApti mATe karavAmAM Ave, to to saphaLa, nahi to niSphaLa H eTaluM ja nahi kiMtu hAnikara paNa thAya. :: jJAna bhaNo, paNa jJAnanuM phaLa na visAro ! 'huM vidvAnamAM khaDuM, mArI khyAti thAya, sArA sArA AdamI paNa mArA caraNomAM jhUke, huM paNa kaMI chuM ema batAvAya' - AvI AvI icchA khAtara, jo e traNe anuyogono abhyAsa thAya, to te cothA anuyoganI ruci ke prApti na thAya ane e cothAnI prApti ke ruci na thAya, to te traNe muktinAM kAraNa hovA chatAM paNa palaTAI jAya. mATe ja kahevAya che ke jJAna bhaNatI vakhate phaLane vIsaravuM nahi. phaLane vIsaryA to jJAna gayuM. duniyAnI koI paNa cIja hAthamAM Ave ke pariNAma vicAravuM joIe. manuSya-deha maLyo, deza-jAti-kuLa bahuM ja umadA maLyuM, kaMI kamI che ? A badhuM maLyA chatAM saphaLa na thAya, paNa jAya, are niSphaLa jAya to paNa duHkha na thAya, paNa hAnikara thAya to duHkha kema na thAya ? AvI sAmagrIne hAnikara thavA devI, emAM kaI buddhimattA che ? sAmagrInA pariNAmane nahi vicAro ane yatheccha viharazo, to maLeluM nakAmuM ja nahi, paNa nukasAnakartA thavAnuM che. pacAsa rUpiyA dhIratAM paNa jene Apo cho e AdamI kevo e to juo cho ne ? ema badhI vastune phaLanI dRSTie vicAro to AtmA svayameva jAgrata thAya. sAdhu to jJAnIe kaheluM saMbhaLAve, paNa tame hRdayapUrvaka na vicAro to pariNAma kyAMthI Ave ? 469 pariNata jananI saMkhyA to nAnI ja hoya : zAstramAM cAra gati kahI : deva, manuSya, tiryaMca ane nA2kagati ! emAM tiryaMcagati ane nAkagati to du:khamaya che, eTale ene javA do. tyAre lyo devagati ane manuSyagati. devajIvana e bhogajIvana che jyAre manuSyajIvana - 193 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - - 470 e bhogajIvana nathI, paNa tyAgajIvana che - mATe e jIvananI mahattA che. jo bhogajIvana mATe mahattA gAvAnI hota, to to devajIvananI mahattA gAta, paNa mahattA to mAnavajIvananI gAvAmAM AvI che. daza dRSTAMte durlabhatA batAvI, aneka rIte manuSyajanmanI durlabhatA samajAvI, eno hetu jene na samajAya, e samajAvavAno irAdo jenA hRdayamAM na Utare, enuM ciMtvana jene na rahe, enI jhaMkhanA kSaNe kSaNe jenA aMtaramAM na rahe, te mAnavajIvanane saphaLa kaI rIte karI zake ? devagatimAM bhoga to ghaNA che. zAstra to samajAvyuM paNa che ke, tArA AtmAe keTalAya gaNA UMcA devatAI bhogo bhogavyA, chatAM tRpti kyAMya na thaI, to A zudra bhogothI tRpti kyAM thavAnI che ? zAnI thAya ? na ja thAya. jema jema tame bhoganI pAse jAo, tema tema tenI lAlasA vadhe. tame ATalA moTA thayA, kaho jouM, tamArI lAlasA vadhI ke ghaTI? bAlyakALathI tamArI dazA sudharI ke bagaDI ? koI samajAve ane bhoganA saMsargathI koI dUra thAya enI vAta judI. bhogano e svabhAva ke enA yoge tRSNA zame nahi. devatAnA bhoga AgaLa manuSyanA bhoga kaMI visAtamAM nathI, chatAM manuSya jIvananI mahattA gAI. kAraNa ke, manuSya dhAre to iSTa phaLa upajAvI zake. devatA jema mokSe na jAya, tema marIne deva paNa na thaI zake ane manuSya to dhAre to devatA paNa thAya, dhAre to mokSe paNa jAya ane Ama UlaTApaNAmAM dhAre to tiryacapaNAmAM jAya ane chevaTe sAtamI narake paNa jAya. yogyatA ane tAkAta badhI che, saMyogo badhA che : anukULatA badhI che : AtmAne lAbha letAM AvaDe to le, na AvaDe to lAbha rahI jAya ane UlaTI hAni thAya. duniyAmAM akalyANakara pravRttinA sAthI, saMbaMdhI, salAhakAra, rakSaka, pAlaka ane poSaka AtmAonI saMkhyA sadAne mATe moTI che. A vizvamAM bahumatI meLavavI hoya to akalyANakara karaNI karanArAonI joIe teTalI maLaze ane kalyANakara pravRtti karanArAonI to jyAre ne tyAre ladhumatI ja rahevAnI. viSayakaSAyamAM Asakta thayelI duniyAmAMthI kalyANakArI pravRttimAM rata thayelA AtmAonAM darzana ghaNAM ja durlabha che. kharekhara, dharmathI pariNata jana thoDA ja hoya. te thoDAmAM paNa barAbara hota to judI vAta. thoDAmAMnA keTalAka paNa "A zuM ? A zuM ? ?" ema karI karIne muMjhAya. TheTha sudhI TakanAranI saravALe chellI Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 -- 13: vighnono sAmano kare te ja dharma karI zake - 33 - 195 saMkhyA kADhIe, to AMgaLInA veDhe caDe eTalI ja saMkhyA Ave. AdithI aMta sudhI ekasarakhI pariNAmanI dhArAvALA to viralA ja. koI pAMca kadama gabharAya, to koI daza kadama gabharAya, koI pacAsa kadame to koI so kadama gabharAya, koI adhavaca gabharAya, to koI chellI ghaDIe gabharAya, na gabharAya evA keTalA ? kahevuM paDe ja ke thoDA. AkhA bhavacakrapuranI vacamAM vivekagiri che. enA upara zrI jinadharmapura nagara che. je cAritra rAjAnI rAjadhAnI che. dahIM-dUdhiyA tyAM paNa che, te ahIM paNa hA ane tyAM paNa hA. cAritra rAjAne paNa hA kahe ane moha rAjA sAthe paNa saMbaMdha rAkhe. beyamAM paga rAkhe. e rAjadhAnImAM rahenArAne Apattino sumAra nathI. zAthI? je thoDA che, temAMthI pelAnA paNa che. pelAnA to enA ja. ane AnA che te enA paNa che mATe Apatti. e dazAno vicAra karavAmAM Ave to barAbara samajAya. makkama rahI gayA, aNIzuddha pAra UtarI gayA, to pelA paNa Ave kAraNa ke, e dahIM dUdhiyA paNa ahIMnA rasiyA to che. paNa dhIraja, sahiSNutA, zAMti badhAmAM sarakhI kyAMthI hoya ? pelA e kyAMthI lAve ? dharma ane nItino taphAvata : zrI RSabhadeva bhagavAnanI sAthe cAra hajAra nIkaLyA hatA ane saMyamI thayA hatA. chadmasthakALamAM zrI tIrthaMkaradeva dIkSA ApatA nathI, paNa "prabhu karaze tema karazuM' - e bhAvanAthI nIkaLyA hatA. thoDo samaya to AhAra vinA rahyA, paNa pachI zuM ? "bhagavAna to bolatA nathI. kaMI bhikSA lAvatA nathI. dhyAnamAM UbhA rahe che. karavuM zuM?'-A vicAra karI chevaTe cAra hajAra ravAnA thayA, eke na rahyA. phAgaNa vada AThamathI vaizAkha suda bIja sudhI kaladhya AhAra na maLyo. bhakto to evA hatA ke mAge te Ape. paNa mAge to ne? bhagavAna Ave eTale koI kanyA Ape, to koI alaMkAra Ape, paNa e badhAne bhagavAna kare zuM ? AvIne cAlyA jAya. kolAhala to bahu mace ke bhagavAna kaMI letA nathI, paNa koI nirdoSa bhikSA ApavAmAM samaje nahi, tyAM zuM thAya ? sabhA : badhuM lokane zIkhavADyuM ane A rahI gayuM? e paNa samajAvaze : ene vAra che, hamaNAM nahi. zrI tIrthaMkaradevanA kalpano abhyAsa karo. e tArakanuM kareluM karavAno daMbha na karavo sAro che. e tArakanA zAsanane ArAdhavuM, e paNa saheluM nathI. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno zAsananI ArAdhanAmAM prAyaH badhAM ja vighna. gharabAra, kuTuMbaparivAra, ADatiyo, kapaDAMlattAM, are nAka, e paNa vighna: badhethI jIta meLavIne AvavAnuM. kharekhara, A zAsanano jIvanamAM amala karatAM to bhAre saNasaNATI thAya tema che. vAstavika rIte jo dharmI banavuM hoya, to lokaherI tajo. lokahe2ImAM paDyA to A badhuM gayuM ja samajo. uttama pravRtti vakhate loka tarapha juo to khalAsa, kAMI na thAya. loka to evuM ke vAta sAMbhaLe ane oke nahi tyAM sudhI Apharo Utare nahi. joIne, khAtarI karIne, khAtarIpUrvakanuM bole tene to pahoMcAya. A to koI pUche ke vAta kyAMthI lAvyA ? bahArathI. paNa kacAMthI ? bahArathI. enI paraMparA zodhatAM pAra na Ave. -- 2 zrI jinezvaradeva tathA nigraMtha gurudevone ArAdhavA hoya, te tArakanI AjJA mujaba cAlavuM hoya ane saMsArathI chUTI mukti meLavavI hoya, to game te rIte paNa lokaherIne tajo. dharmazuddhi hoya to vyavahArazuddhi rahe. dharmane Agho mUkyo ke vyavahArazuddhi paNa gaI, eke zuddhi na rahe. AtmAne nirmaLa karyA vinA, sAmAnya nIti paNa dharmarUpe paLAtI nathI. nIti hoya tyAM dharma hoya paNa, ane na paNa hoya, ane dharma hoya tyAM to nIti niyamA hoya, dharmazuddhi Ave tyAM vyavahArazuddhi hoya ja. 472 nIti be rIte paLAya. eka to dharma mAnIne nIti paLAya ane bIjI pratiSThA khAtara paNa nIti paLAya. nItithI pratiSThA vadhe. pratiSThA vadhe to peDhI sArI cAle, Avaka vadhe, A hetuthI paNa nIti paLAya. game te thAya to paNa nItine choDAya nahi, e rIte paNa nIti paLAya. dharmabuddhithI nIti pALanArane koI lAkha ApavA Ave to te kahI de ke dharma pAse lAkha tuccha che, dharma jato hoya to lAkha na kalpe. vyavahArabuddhithI nItine pALanAra to tarata laI le. nIti beya jaNanI, paNa vyavahArabuddhithI nIti pALanArane nimitta maLatAM gabaDatAM vAra nahi lAge. nItino sAmAnya artha zuddha pravRtti. paNa dharmabhAvanA vinAnI nIti evI ja hoya. dharmI koNa ? heyane tajavAnI, rucivALo, nItimAM to nItipUrvaka meLavavuM e che ane dharmapaNAmAM to tajavAnI vAta che. 'nyAyasaMpannaH vimavaH' e guNa samajAvatAM vAraMvAra Takora karavI paDe che. jeo vibhava varjI zakatA nathI, teo anItinA phaMdAmAM na phase mATe tyAM nIti ane nyAya e vidhAna. dharmamAM to Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va7 -- 13 vighnono sAmano kare te ja dharma karI zake - 33 - 19 tyAganI ja vAta. jyAM chUTavAnI bhAvanA hoya, e saMyogavazAt levA paNa jAya, to paNa enI nItine vAMdho nahi Ave. nIti choDavAnI e mUrkhAI kadI ja nahi kare. samyagdaSTi AtmA saMsAramAM rame nahi, eTale saMsAramAM rahevA mATe na rahe, paNa rahevuM paDe mATe rahe. samyagdaSTi AtmAnI A moTI pharaja. ramata baMdha thAya tyAM sudhI rahenAra rahe, paNa rahyA chatAM e rahevAnuM evuM hAnikAraka na thAya. zarata eTalI ke vastu pariNata thavI joIe. vastu pariNata na thAya tyAM sudhI joIto amala na thAya. poSaka vastu roja joIe ? kalyANakAriNI vastumAM vighno bahu' - eno hetu vastunA zuddha pariNAmano abhAva ! pariNata jana hoya e Take. apariNata jana hoya e gabaDe : pAchA Ave, gabaDe, Ave, ema cAlyA kare. dhAryuM kAma to pariNata thAya tyAre thAya. pariNAmane TakAvavA hoya to AlaMbana zuddha joIe. pariNAma DhIlAM che ane AlaMbana paNa DhIlAM hoya to ? vyavahAranI vAtamAM hAjI hAjI kahI, tamane vyavahAramAM mUkatAM vAra lAge tema nathI. pharaja bajAvatAM jo avasara jovAnuM koI kahe, to pariNAma zuM Ave ? musIbatathI kalAka AvatA ho te paNa na Avo. tamane ema thAya ke na jaIe to paNa vAMdho nahi. tame AvatA hatA, nAmanuM moM vaLyuM hatuM, mana to bIje hatuM, khokhuM AvatuM hoya, temAM tamane Ama kahenAra maLe to tame Avo ? tamane paNa ema thAya ke kAMI nahi, e to cAle. keTalAka AvIne kahe che ke, dharma kharo, paNa vyavahAra ane nizcaya beya jovAya : te vyavahArano artha, e duniyAnI kAryavAhI mAne ane ahIMnI kAryavAhIne nizcaya mAne, ane kahe ke, vyavahAra pahelAM ane nizcaya pachI. emane kaho ke vyavahAra ane nizcaya samajAvo. zuM samajAve ? e to ema ja kahe ke bhagavAne beya kahela che, vyavahAra ane nizcaya. paNa vyavahAra eTale zuM ane nizcaya eTale zuM ? e samajAvavAnuM kahIe to samajAve nahi ane UThIne cAlyA jAya. mane ema kahe ke Apa nizcaya mAno cho, vyavahArane samajatA nathI. paNa huM pUchuM ke samajAvo, to bole nahi. A zabdo kayAMthI AvyA e samajAtuM nathI. jJAnIe kahelA nizcaya tathA vyavahArane AvA samajatA nathI. gerasamajane laIne ghaNAM duSpariNAma Ave che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 4 mokSamArganA sthApaka, mokSe javAne mATe badhuMye tajavAnuM kahenArA, duniyAnA vyavahArane sArA kahe ? jo ema hoya to babbe vakhata aDhAra pApasthAnakanI mAphI zA mATe magAve ? sAta lAkha pRthvIkAya vagere corAzI lAkha jIvAyoninI babbe vakhata mAphI magAve ? roja e mAphI magAve ? eka eka pApane chUpuM na rahevA de, yAda karAvI pazcAttApa magna rakhAve, e jJAnI, duniyAnA vyavahAramAM rAcyAmAcyA rahevAnuM kahe ? buddhithI thoDuM vicAro. tame to mahAmunione sAMbhaLyA che. e badhuM jAya che kayAM ? ATaluM chatAM tamArI AvI dazA zAthI? sabhA: bahu sAMbhaLavAthI. bahu sAMbhaLavAthI nahi, paNa bhinna bhinna sAMbhaLavAthI goTALo thayo che! A khAmI tamArI che. kAle kahI gayo chuM ke samyak prakAre zrI jinezvaradevanA matane prakAze te bhAvAcArya : bIjA judI koTinA. tame grAhaka cho. mAnyuM ke tame bIjuM kAMI nathI jANatA, paNa ATaluM to jANo cho ne ke bhagavAna zrI mahAvIra jinezvara vItarAga che, emaNe badhAno tyAga karyo che, mahA ghora upasarga parISahane sahyA che, rAjapATa-Rddhisiddhi badhuM choDyuM che, dAna paNa thokabaMdha dIdhuM che, apUrva zIla pALyuM che, ghora tapazcaryA karI che, bhAvanAthI jarA paNa DagyA nathI, tyAre tIrthakara banIne jagatanA kalyANa mATe mArga sthApyo che. bAre mahine zrI kalpasUtra sAMbhaLo cho, emAM bhagavAna zrI mahAvIradevanuM jIvana athathI iti sudhI Ave che. koI kahe ke, roja enuM e zuM? zAstra kahe che, ke poSaka cIja roja joIe. zAstra kahe che ke jo kalpasUtra ekavIsa vAra vidhipUrvaka je sAMbhaLe, te AThamA bhave mokSe jAya. gaNadhara deva svayaM dvAdazAMgInA racanAra chatAM jyAre jyAre prabhunI dezanA sAMbhaLe, tyAM UbhA page besI, beya hAtha joDI, dRSTi sanmukha rAkhI, UMce kAne sAMbhaLe. AMkhamAMthI harSanAM azru jatAM hoya : zrI gaNadharadeva pote je jANe te paNa pUche, pharI pharIne sAMbhaLe. tame roja peDhI ane gharamAM jatAM kaMTALatA nathI. kaMTALatA ho to ahIM Avone ! navAM makAna, navAM mANasono paricaya thaze. gaLapaNano kaMTALo Ave, paNa enI e roTalI ane enAM e zAkano kaMTALo Ave che ? nahi. zAthI ? poSaka mAnyuM che ethI. enAM e kapaDAM paheratAM roja kaMTALo Avato nathI. roja TAimasara javAnuM hoya tyAM javAya. mAnyuM che ke javAya to ThIka, tyAM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ inka - 13: vighnono sAmano kare te ja dharma karI zake - 33 --- 199 poSatA mAnI, ahIM na mAnI. A vastu pratye tyAM che tevo anurAga na thAya, sAMbhaLavAno rasa na jAge, pariNAma na pAme, amala na thAya, tyAM sudhI siddhi thAya zI rIte ? dharmanAM kAryo vipnamaya zAthI? AgamanA kahenAra zrI arihaMtadeva, racanAra zrI gaNadharadeva ane dhAraNa karanAra munivRMdamAM vRSabha samAna sUrivaro, badhA ja tyAgI. kahenAra saMpUrNa tyAgI, racanAra paNa saMpUrNa tyAgI, ane AgamanuM rakSaNa karanArA sUrivaro paNa tyAgI. e AgamanA kathanamAM zuM hoya ? tyAga ja hoya. ema kaho ke tAkAta nathI, e vAta judI, paNa dhyeya kayuM ? dhyeya hamezAM moTuM hovuM joIe. dhyeya DhIluM, to pravRtti paNa polI. jJAnIe kahelI vAtanA grAhaka tame makkama ho to, rItasara jANanAra ho to, ame DhIlA thatA hoIe to amane paNa tame makkama banAvI zako cho. ame artha-kAmanI vAta karIe to tame kahI zako cho ke, "amAre artha-kAmano khapa nathI, emAM to ame hoziyAra chIe, enI mUcchamAM to ame paDelA chIe, artha-kAma mATe to tamArA karatAM amArI salAha sArI, e mATe to ame bhalabhalAne gulAMTa khavarAvIe evA chIe, grAhakane samajAvavA mATe amArI AMkhanI jAdugarI ajaba che, nokarane izAre samajAvavAnI kaLA to ame ja jANIe, mATe ame to artha-kAmathI chUTavA AvIe chIe' - ema kahI do to bhinnatA Ave ? zabdanI ke zailInI bhinnatA Ave e vAta judI che. e bhinnatA e bhinnatA nathI, paNa A badhuM tame makkama bano to ne ! dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI vAta karI, paNa dravya, kSetra ane kALa tathA bhAva eTale zuM ? - e pUchavAmAM Ave to to mAthuM ja khaMjavALone ? nizcaya ane vyavahAra e dharmanI apekSAe che. ene badale duniyAnA vyavahArane majabUta karo to dharma kyAM rahe ? eTalA mATe ja dharmanI kAryavAhI vipnamaya. saheja tyAgavRtti thaI, ke vipnanI zarUAta thaI. kalyANakara pravRttimAM, AtmAnA nAzanI bhAvanAvALAM vighna na hoya to, e upasarga to kasoTI mATe gaNAya. tyAM pelA upara jhera na hoya. AtmAnA nAzanI bhAvanA hoya tyAM jhera che, jhera hoya tyAM mArI nAkhavA sudhInI taiyArI hoya che. A sthitimAM koNa Take ? koIka. je Take te puNyavAna. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno zrI sthUlibhadrasvAmI upara vezyAe anukULa upasarga bhayaMkara karyA, paNa enuM hRdaya dveSIluM nahotuM, to pariNAma zuM AvyuM ? cAra cAra mahinA sudhI eNe akhaMDa rIte potAnI kAryavAhI karI, to paNa e caLAyamAna na thayA. AtmA keTalo baLiyo ! vezyAe paNa Akhare vicAryuM ke mArA baLane jo e AdhIna na thAya, to emanA baLane AdhIna mAre thavuM joIe. vezyAe AvIne kahyuM ke, 'tame jItyA ane huM hArI. tame pAmyA te mane Apo.' Ane pahoMcAya. 200 - 2 zrI sthUlibhadrasvAmI comAsu ka2vA AvyA, tyAre ja kahyuM hatuM ke, tAre sADA traNa hAtha dUra rahevuM. vezyA paNa hRdayanI cora nahotI. e maryAdAno bhaMga vezyAe paNa nahoto karyo. vezyAnI bhAvanA e pUrepUrI ke Amane mArA tarapha kheMcuM, paNa maryAdA laMghIne nahi ! zrI sthUlibhadrasvAmI paNa AvyA, te e ja hetu mATe ke mAre batAvavuM che ke, have to saghaLuM tajyuM che ane je meM lIdhuM che te kalyANakArI che. SaDrasa bhojana, varSARtu, paricita vezyA, bArabAra varSanA sahavAsavALI vezyA, sahavAsa paNa eka ekanA vinA eka ekane kSaNa paNa cAle nahi evA sahavAsavALI vezyA : tyAM paNa AtmA keTalo baLiyo ke makkama rahyo. maryAdAnuM laMghana koIe na karyuM. zrI sthUlibhadrasvAmIne AvatA dIThA ke UbhI thaI ane hAtha joDIne UbhI rahI. 'mahAvratonA bhArathI vidhura thaIne AvyA che' - ema manamAM vicArIne bolI ke, 'padhAryA ! Adeza karo ! zuM karuM? A zarIra, dhana ane parivAra saghaLuMya ApanuM ja che.' zrI sthUlibhadrajIe kahyuM ke, 'comAsu rahevA mATe sthAna Apo !' vezyAe citrazALA kholI ApI. citrazALA kevI ? emAM pesatAM napuMsakane paNa pAno caDe tevI. zrI sthUlibhadrasvAmIe paNa nA na pADI, kAraNa ke, je mATe Avela che te tyAre thAya. roja vezyA sAme AvIne besatI, paNa AthI rahetI. marajI paDe tevA hAvabhAva karatI cenacALA karatI, viSayane vadhAranArI badhI kAryavAhI karatI, paNa dUra rahIne. A mahAtmA joyA karatA ane aDagatAmAM e paNa vadhye jatA hatA. vezyA roja potAnI kAryavAhI vadhAratI, thAkatI tyAre oraDAmAM jaIne rotI. pote rove che evI zithilatA e vezyA emane batAvatI nahi. rakhe zithilatA parakhI jAya, mATe o2DAmAM jaIne rotI. zI rIte Amane bhIMjAvavA e ja dhyeya hatuM. roIroIne pAchI bahAra AvatI, tyAre taiyAra thaIne AvatI. e samajatI ke AmanI pAse phAvavuM muzkela che. e potAnI pola 476 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : vighnono sAmano kare te ja dharma karI zake - 33 bahAra na batAvatI, kAraNa ke, ene vijayanI AzA hatI. zrI sthUlibhadrasvAmI makkama rahyA. pelI duHkhI thaI enI dayA emane na AvI. pApa lAge ke nahi ? vezyAe kahyuM : 'tamArI dayA kayAM gaI ? ahiMsA kayAM gaI ? tamAro dharma kyAM gayo ? huM baLI rahI chuM, paNa tamane dayAye nathI AvatI ?' 477 zrI sthUlibhadrajI nirdaya hatA ? nahi ja. cAra mahinA vezyAe ArtadhyAna karyuM, enA pApanA bhAgIdAra koNa ? eno AtmA. Aja to ema kahevAmAM Ave che ke, e bicArA durbAna kare che mATe ApaNe ApaNuM choDI do ! huM kahuM chuM ke duzmananuM paNa bhaluM karavuM hoya, to tame tamArI sajjanatAmAM makkama raho. 'zuM karIe ?' - ema kahI hAtha pahoLA karyA, to pelA sogaNA bagaDaze. eka dharmI mArcathI khase, enAthI dharmanI je hAni thAya che, te jo e dharmI dharmamAM Take to kadI ja na thAya. zrI sthUlibhadrajI dayA khAIne saheja khasata to zAsanane hAni pahoMcata. 201 sabhA H zAsanane ? hA. dharmInI zAstra viruddha agara patananI kAryavAhIthI dharma paNa niMdAya. dharmIe dharmanI rakSA mATe potAnI pharajamAM majabUta banavuM joIe. zrI sthUlibhadrasvAmI na paDyA, makkama rahyA, enI paNa zAstra prazaMsApUrvaka noMdha lIdhI, siMhaguphAvAsI muni AvyA, paDyA, paDavAnI taiyArI thaI, paNa vezyAe na paDavA dIdhA, to tenI paNa prazaMsApUrvaka noMdha zAstra lIdhI. zrI sthUlibhadrasvAmIe kAryavAhI evI karI ke, pote to na paDyA, paNa potAnA sahavAsI paNa na paDe evI yojanA karI. dharmamAM sthira raho ! virodhI vAtAvaraNa UbhuM thayuM hoya, e pheravavuM hoya tyAre niMdaka na banatAM, bIjAne niMdaka na banAvatAM, kahevuM ke Ubho chuM. tyAre kAma thAya, kAraNa ke, badhA hInakoTinA nathI, badhA viruddha nathI, emAM paNa keTalAya puNyAtmA che, je saMsargathI vAtAvaraNathI dorAI gayA che. evA to jarA jue ke 'nA, nA, AmAM kaMIka che'-to jarUra phare. 'A caLatA nathI, makkamatA che, mATe kAMIka che'-ane 'ahIM to pola che'-AvuM tarata thAya, paNa thAya kyAre ? dharmI makkama hoya to ne ! paNa pola jue to pelA caDI bese. kahI de ke 'gabaDAvo.' chevaTe zrI sthUlibhadrasvAmIjI ene zrAvikA banAvIne gayA. bIje varase Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 478 siMhaguphAvAsI muni AvyA. vezyA dekhAva parakhI gaI ke A zrI sthUlibhadrajIno vAda karavA AvyA che, paNa kyAM e ane kayAM A ? makAna mAgyuM, vezyAe ApyuM. parasano AhAra karI beThelA te muninI parIkSA karavA mATe madhyAhunakAla vezyA, te munivara pAse gaI. te kamalAkSIne joIne tarata ja munivara kSobha pAmyA. strI ane tenuM bhojana tevA vikAra mATe kema na thAya? kAmanI pIDAthI yAcanA karatA te munine vezyAe kahyuM ke, "he bhagavan! ame to vezyA chIe ane dhanadAnathI vaza thanArIo chIe." munie kahyuM : "amArI pAse dhana kyAMthI hoya ?" vezyAe kahyuM : "nepAla dezano rAjA navA sAdhune ratnakaMbala Ape che te laI Avo !" e kAmAMdha banelA muni comAsAmAM paNa nepALa dezamAM jaIne ratnakaMbala lAvyA. vezyAne ApI. vezyAe e ratnakaMbalane khALanA kAdavamAM nAkhI dIdhI. e joI muni bolyA ke 'ajalpanmunirapyeva-makSepyazucikardame / mahAmUlyo hyasau ratna-kambalaH kambukaNThi kim ? / / 1 / / ' "he zaMkha jevA kaMThavALI ! teM A mahAmUlyavALA, ratnakaMbalane apavitra kAdavanI aMdara kema pheMkI dIdho?" A praznanA uttaramAM vezyAe kahyuM ke 'atha kozApyuvAcaivaM, kambalaM mUDha ! zocasi / punaratnama zva, patai arazo ?' he mUrkha ! tuM kaMbalano zoka kare che, paNa narakamAM paDatA guNaratnamaya potAne zocato nathI! vezyAnA e vacanathI saMvega pAmIne te munivare kahyuM ke, "sAruM thayuM ke te mane bodha pamADyo." have huM aticArathI lAgelAM pApone dhoI nAkhavA mATe gurunI pAse jaIza ane tane dharmalAbha ho !! vezyAe paNa mAphI mAgI kahyuM ke, meM bodha pamADavA mATe ja ApanI AzAtanA karI che. Apa jAo ane gurunA vacanane svIkAro.' bhagavAna zrI sthUlibhadrajI jevAe makkama rahIne pratibodhelI vezyA paNa Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 479 - 13H vighnono sAmano kare te ja dharma karI zake - 33 -- 203 ATalI makkama thaI, ke teNe paDatA munine paNa bacAvyA. zrI sthUlibhadrasvAmIjI makkama na rahyA hota, to pariNAmanI A suMdaratA kyAMthI Avata ? mATe kahuM chuM ke, makkama bano, paNa bano to haiyAthI banajo. hRdayanA polA na banatA. koI kAryavAhI zAstraviruddha na karatA. zAstraviruddha AcaraNa karI dharmAcaraNarUpa sonAnI thALImAM loDhAnI mekha na mAratA. sabhA : zrI sthUlibhadrajInI vAta kayA kALanI ? paMcamakALanI! atyAre to pADanArI evI sAmagrI che kyAM ? je sAmagrI sAmA pAse che, te tamArI pAse che. pADanAra pAse jeTalI sAmagrI che, teTalI ja nahi paNa tethI keTalAya gaNI bacAva karanAra pAse che. dharmapakSanI sAme viparIta pakSa to dareka kALamAM ocho ke vatto hoya ja. jema e dharmamAM sthira rahetA tema tame paNa raho. e vakhatamAM paNa evA bhAgyazALI paNa thoDA ja. saMkhyA thoDI. atyAre paNa evA che, paNa irAdApUrvaka mAnasika zithilatAno Aropa mAgI levo - e bhayaMkara che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 H dAnanuM kAraNa lakSmI ke mUcchatyAga ? 34 * vighno zreya kAryane dIpAve che : * manuSyajanmanuM kartavya zuM? * "gRhasthapaNuM e dharma nahi paNa dezavirati' e dharma che : * dAnanuM kAraNa lakSmI ke mUcchano tyAga ? * lakSmI upAdeya che ja nahi ? * dharma mATe lakSmI kamAvAno niSedha ! * dharma mATe lakSmInI jarUra che? viSaya : vidhvajathanI mahatA. dharma zuM ? dAnanuM kAraNa. dhana hoya to dAna paNa dAna mATe dhana nahi. maMgala kAryamAM vighna Ave te haThAvavAthI ja kArya phaLarUpa bane. e mATe jarUra che joradAra praNIdhAna ane pravRttinI. to ja vipna haThe ane siddhi thAya. siddhi vinA viniyoga - anyane dharma ApavAnuM paNa na thAya. e badhI vAtono nicoDa prastuta karI dezavirati ane gRhasthapaNAno bheda samajAvyo, tyAra bAda dharma karavA dhana meLavavAnI mAnyatA upara suMdara yuktio dvArA prakAza karI lakSmI koI paNa rIte upAdeya nathI ja e muddo spaSTa karyo che. dhana hoya to dhanathI chUTavA dAnadharma jarUrI paNa dAnanI bhAvanAthI dhana meLavavAno puruSArtha avaLI dizAno che. A muddAnI AsapAsa A pravacananI pUrNAhuti karI che. prasaMge kumArapALa mahArAjA ane bheMsAzA zeThane paNa yAda karyA che. muvAkyAtRta * vipno to maMgaLamaya kAryane dIpAve che. * zIkheluM bolya nahi cAle, paNa hRdayanuM manana joIe. * sevavA yogya tattvatrayI ane aMgIkAra karavA yogya ratnatrayI. * zira eTale uttamAMga : e jyAM tyAM na jhukAvAya. nItithI paNa paisA pedA karavAmAM pApa ja na hota, to tyAgI thavAnuM prayojana paNa zuM hatuM ? * lakSmI hoya eno sadupayoga karavo e dharma : paNa lakSmI dharma nahi. * mArgAnusArIpaNAno abhAva e unmArga che. * jainazAsana kahe che ke, duniyAnA jIvo je niyama kare ane ethI je pApa aTake, tyAM ja amArI anumodanA. pApa khulluM rAkhe tyAM lezamAtra saMbaMdha nahi. * parigrahanI vyutpatti e ja ke cAre bAjuthI AtmAne ghere, te bhayaMkara graha ! Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 : dAnanuM kAraNa lakSmI ke mUrcyAtyAga ? vighno zreyakAryane dIpAve che : TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI pharamAve che ke, kalyANanA arthI AtmAe sukha mATe zrI arihaMtadevanA vacanano anuyoga karavo joIe. kAraNa ke, e sivAya vivekanI prApti thatI nathI, ane e vivekanI prApti vinA heya tathA upAdeya padArthanA svarUpanuM jJAna nathI thatuM. e jJAna vinA rAga, dveSa tathA moha ghaTatA nathI, e na ghaTe tyAM sudhI duHkha dUra thatuM nathI, ane e duHkha dUra na thAya tyAM sudhI icchita sukhanI prApti thaI zakatI nathI. sukhanA sAdhana mATe zrI arihaMtadevanA vacananA anuyoga sivAya bIjo eka paNa rasto nathI. e vacananA anuyogane cAra vibhAgamAM vaheMcavAmAM Avyo che. '1-dharmakathAnuyoga, 2- gaNitAnuyoga, 3- dravyAnuyoga, 4- caraNakaraNAnuyoga.' prathamanA traNe anuyoganuM mULa cotho anuyoga che. traNe anuyogonI sArthakatA cothA anuyoga upara che. cothA anuyoga vinA traNe anuyogo lagabhaga niSphaLa jevA che, cAre anuyogomAM mukhya caraNakaraNAnuyoga che. e cothA yoganuM vadhumAM vadhu varNana zrI AcArAMgasUtramAM che. zrI gaNadha2deve pahelI racanA A sUtranI karI. A sUtranA kahenAra bhagavAna zrI mahAvIradeva tathA racanAra zrI gaNadharadeva che. zrI AcArAMgasUtra e paramapadanI prAptimAM hetubhUta che, mATe e maMgalamaya che. maMgalamaya kriyAmAM vighno hoya che. vighnonI paraMparA hoya che. lakhavAmAM e vighna che. lakhavAmAM jo vighna hoya, to e AcArane amalamAM mUkavAmAM vighna Ave emAM to pUchavuM ja zuM ? moTA puruSone paNa kalyANakArI kAryomAM vighno ghaNAM Ave che. apamaMgaLa kArya karanArAne, akalyANaka2 kArya karanArAne vighna naDatAM nathI, kAraNa ke te svayaM apamaMgaLarUpa che, svayaM vighnarUpa che. dhoLAmAM DAgha dekhAya, paNa kALAmAM DAgha ocho ja dekhAya ? maMgalamaya kriyAmAM vighna Ave, ethI enI kiMmata ghaTatI nathI paNa vadhe che. vighno to maMgaLamaya kAryane dIpAve che. vighnothI to maMgaLamayatA vadhu khIle, kacaro baLI jAya che, eTale vastunI vadhu zuddhi thAya che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - bhagavAna zrI haribhadrasUrijIe dharmanA pAMca Azayo jaNAvyA che. 1- praNidhAna, 2- pravRtti, 3. vidhvajaya, 4- siddhi ane 5- viniyoga. praNidhAna eTale kartavyano nizcaya. e thAya to ja yogya pravRtti thAya. pravRtti zarU thaI eTale vighno Ave ja. pravRttimAM mahenata ghaNI che. vidhvajaya karavAnI tAkAta hoya to ja siddhi thAya ane pachI ja viniyoga thAya. kharI muzkelI pravRttimAM ja che. praNidhAna majabUta hoya to pravRtti paNa majabUta thAya, paNa praNidhAna poluM hoya to ? nizcaya to pAko joIe ja ne ! "karavA yogya vastu hoya to te A ja che' - evo nizcaya to joIe ja. e nizcaya hoya to pravRttimAM vAMdho na Ave. praNidhAna zithila hoya to - "A ThIka ke A ThIka, A jarUrI ke A jarUrI, AmAM Atmazreya ke AmAM Atmazreya - AvI Dagumagu dazA hoya ane tyAM sudhI pravRtti sIdhI bane nahi. pravRtti karavA jAya toye vipnanA dhasArAthI pAchA hatA tyAM ne tyAM Ave. praNidhAna mATe pustakiyuM jJAna joIe ja evuM na mAnatA. pUrvanA jJAna saMskArayoge paNa praNidhAna baLavAna bane che. saMskArayoge thayelA praNidhAnathI paNa AtmAne kudaratI rIte ja nizcaya thAya ke, AnA sivAya udaya nathI. e vAta potAnI meLe ja samaje e AtmA pApathI kudaratI rIte kaMpe, ane ethI ja enI pravRtti evI prabaLa thAya ke game tevAM vighno enI sAme kAma karI zake nahi. vipno AvavAnAM jarU2. emAM jIta meLavanArA alpa, kAraNa ke, vastusvarUpanuM bhAna ghaNA ochAne hoya che. ahIM TakavuM saheluM nathI. manuSyajanmanuM kartavya zuM? kalyANa mATe uttama mArga kayo ?' - eno pAko nizcaya thaI jAya e ja samyagdarzana. "zuM karavuM eTale ke kartavya zuM? ane e karavuM te "zA mATe ?' e be vAtano nizcaya barAbara joIe. koI pUche ke, manuSyajanma pAmIne karavA yogya zuM ? zuM karIe to manuSyajanma saphaLa thAya ? - A prazno jo hRdayamAM daTAI gayA hoya to svAbhAvika uttara nIkaLe. jema nAma daIne koI bolAve che ane uttara devAya che, tema bolI javAya. praNidhAna eTale kartavyano nizcaya. e karavAthI AnaMda Avaze, ane e pachI dharmarUpa kartavyanuM suMdara rIte sevana thaze. ane e joIne bIjAne paNa Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 : dAnanuM kAraNa lakSmI ke mUrchA tyAga 34 207 bhAvanA thaze. zIkheluM bolye nahi cAle, paNa hradayanuM manana joIe. tyAre kaho manuSyajanma pAmIne ka2vAnuM zuM ? 483 I sabhA : karmakSaya. e to moTI vAta karI. e to dhyeya - e javAba, to 'zA mATe karavuM ?' e praznano che. karavuM zuM ? karavA yogya zuM ? aMgIkAra karavA yogya zuM ? sevana karavA yogya zuM ? eka ja vAta ke sevavA yogya tattvatrayI ane aMgIkAra karavA yogya ratnatrayI ! sudeva, suguru ane sudharma te tattvatrayI ane samyagdarzana, samyajJAna, ane samyakcAritra e ratnatrayI - deva, guru ane dharma emAM 'su' to beTheluM ja. sudeva, suguru ane sudharma temaja samyagdarzana, samyajJAna ane sabhyacAritra. jyAM sAruM tyAM enA sAmA pakSe khoTuM hoya ja, asalanI sAme nakala hoya ja. jyAM 'su' hoya tyAM sevAbhAva rahe. 'su' na hoya tyAM sevAbhAva na rahe. jo rahe to DahApaNa to nahi ja. khoTo rUpiyo levAmAM DahApaNa kharuM ? nahIM ja. samyagdaSTi evA hoya ke UlaTuM jue ke tarata avAja thAya ke 'A na joIe.' enuM hRdaya evA vicAramAM ja lIna hoya che. paraspara anurAga hoya to sahacArInA vicAro paraspara ekasarakhA ja Ave. je vastunuM bahu raTaNa enI ja jhAMkhI thayA kare. A nizcaya evo dRDha hoya ke jyAM tyAM zira na jhUke. jyAM jhUkavuM joIe tyAM ja jhUke. e abhimAna nathI. A na hoya to e AdamIpaNAne lAyaka nathI. zira eTale uttamAMga : e jyAM tyAM na jhukAvAya. bheMsAzAnA vALanI vAta jANo chone ! kahevAya che ke, emanI mAtA paradeza gayAM tyAre bheMsAzAe potAnI mUchano vALa Apyo hato, ane kahyuM ke, A vALa jyAM Apazo tyAM dravya maLaze. bheMsAzAnA vALanA paNa paisA maLatA. vAMko paNa bheMsAzAno vALa ! e vALathI emanI mAtAne paisA maLyA. e joI eka bIjo mANasa paNa e rIte levA gayo. sAmo vepA2I kahe ke'A vALa to vAMko che,' eTale pelA bIjA bhAI kahe ke 'le bIjo' ema kahIne bIjo vALa toDyo. vepArIe tarata kahI dIdhuM ke-jene potAnI mUchanA vALanI kiMmata nathI, enI duniyAne zI kiMmata !' vastunI kiMmata vinAno AdamI e AdamI nathI. vastunI kiMmata thayA bAda to hRdaya tathA zira jyAM tyAM na ja jhUke : jhUkavA yogya hoya tyAM ja jhUke. tattvatrayI sevya che ane ratnatrayI upAdeya che. A tattvatrayInI sevA ane ratnatrayIno svIkAra, -e ja eka manuSyajanmanuM sAcuM kartavya che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 'gRhasthapaNuM' e dharma nahi paNa 'dezavirati' e dharma che H ApaNe e joI gayA chIe ke, ApaNe zrI jinezvaradevonI badhI AjJAo na jANI zakIe, kema ke mahApuruSo paNa badhI AjJA na jANI zakyA, to ApaNe kayAMthI jANI zakIe ? paNa kaI AjJA zrI jinezvaradevonI hoya ane kaI na hoya, kevI AjJA hoya ane kevI na hoya, te to jANI zakIene ! phalANA zeTha AvuM ja kahe, AvuM to na ja kahe - ema khAtarIthI kahI zako cho, tema tyAganI akhaMDamUrti samA zrI vItarAga devanI AjJA kaI hoya ane kaI na hoya, e to jarU2 jANI zakAya ! eTaluMye na hoya to to pachI oSadRSTivALA ja kahevAIe. eTale ke avivekapaNe jema karatA hoIe tema karIe, jema cAlatuM hoya tema cAlavA daIe. e samyagdaSTipaNuM na kahevAya. 208 zAstranI badhI vAta, dalIla, yukti - A badhuM tame na jANatA ho, paNa ATaluM to tame jANone ke bhagavAna zrI jinezvaradevoe jagatamAM dharmatIrtha sthApyuM zuM kAma ? tIrthanI cAvI gItArtha evA tyAgIonA ja hAthamAM zuM kAma rAkhI ? ane te tArakanA anuyAyI tyAgIoe kahyuM zuM ? A vAtamAM ekamata thayA, ke tamane vastu samajatAM vAra nahi lAge. 484 bhagavAne cAra prakArano saMgha kahyo ane be prakArano dharma kahyo. dharma be prakArano kahyo : sarvavirati tathA dezivarati athavA sAdhudharma tathA gRhasthadharma. samajo, je rIte sarvaviratinI sthApanA karI, te ja rIte dezaviratinI sthApanA karI ke bIjI rIte ? jeo sarvavirati na laI zake, emaNe dezivarati levI joIe - e mATe ke thoDAe paNa dezivarita levI ja joIe e mATe ? sarvavarita to badhAe levI ja joIe, paNa 52ma jJAnIe joyuM ke sarvavirati badhA laI zake tema nathI, tethI jeo te na laI zake temane mATe dezivarati dharma kahyo. A samajo to to dezaviratino Agraha lUlo thaI jAya. zrI jinezvaradevano irAdo to badhAne sarvavirati devAno che. kAraNa ke, badhAne muktie javAnI bhAvanA che ane muktino to A eka ja upAya che. gRhIliMge mukti thAya to paNa sarvavirati vinA to nahi ja. sarvavirati na laI zake enA mATe dezavirati, e paNa na laI zake enA mATe samyaktva, e paNa na laI zake enA mATe mArgAnusArIpaNuM. gharabAra mAMDavAM, raMgarAga karavA,-ene Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 485 - 14 dAnanuM kAraNa lakSmI ke mUccha tyAga - 34 - 209 jeo gRhasthadharma mAne che, temanuM e mAnavuM khoTuM che. gRhasthadharma eTale dezavirati dharma athavA satva dharma athavA mArgAnusArIpaNAnA guNarUpI dharma. jeTalI virati eTalo dharma : jeTalo saMyama eTalo dharma jeTaluM mArganI sanmukhapaNuM eTaluM ja dharmanuM sanmukhapaNuM. gRhasthadharma eTale samyaktvamULa bAra vrata, athavA samyagdarzana athavA mArgAnusArIpaNuM . bAkIno adharma ! darekathI sAdhupaNuM na banI zake, mATe dezavirati : dezavirati paNa jenAthI na banI zake tene mATe kevala samyakRtva ane teno paNa je svIkAra na karI zake tene mATe mArgAnusArIpaNuM ! arthAt dharma vinA koI paNa na rahe evo anaMta jJAnIno Azaya. mATe sAmAnyamAM sAmAnya AtmA mATe paNa sAmAnyamAM sAmAnya dharmanI yojanA zAsane karI. sAdhu mArgAnusAritA Ape emAM paNa zuM kahe ? pahelo guNa cArasaMpanna vimavaH' emAM vibhava pedA karo ema kahe ? nahi, eTalA mATe to kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajIne khulAso karavo paDyo ke, vibhava zabda tamArA gharano (anuvAda) che ane nyAyasaMpanna zabda amArA gharano che. eTale ke zrI jinezvaradevanA gharano che. tamArA gharamAM amAruM ghAlavAnI A mahenata che. tamArA gharamAM to tame hoziyAra cho ja. A moTo pharaka samajAI jAya to sthira banatAM vAra keTalI ? "zrI tIrthaMkaradeve tIrthanI sthApanA tAravA karI che, nahi ke DubADavA !' - ATalo nizcaya pAko thavo joIe. nItithI paNa paisA pedA karavAmAM pApa ja na hota, to tyAgI thavAnuM prayojana paNa zuM hatuM? sabhA kahe che ke, paisA hoya to zAsanano uddhAra thAya, paNa badhA sAdhu thaI jAya to zuM thAya ? sAruM thAya. sAMbhaLanAra DAhyo hoya to kahe ke, "badhA sAdhu banI jAya evuM tuM zA AdhAre kahe che ? cakravartInA mAthAnA mukuTa utarAvanAra jJAnIo, zrI tIrthakaradevo paNa badhAne sAdhu na karI zakyA, to bIjo koNa karI zake ?" A vastu sAme eka paNa dalIla nathI ke je TakI zake. badhA sAdhu thAya to uttama, paNa thavAnA ja kyAM che ? jo dharma mATe vitta jarUrI manAze, emAM upAdeya buddhi AvI jaze, to to pachI dharma sUI jaze ane vitta ja pravezI jaze. zAstroe, jJAnIoe vAraMvAra pokArI pokArIne kahyuM che ke, "lakSmI hoya che, tyAjya che' chatAMye, mUccha nathI UtaratI, to pachI emAM upAdeya buddhi AvyA pachI to zuM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - - 098 thAya ? mATe lakSmI hoya eno sadupayoga karavo e dharma : paNa lakSmI dharma nahi. kAdavamAM hAtha nAkhIne dhovo sAro ke na nAkhavo te sAro ? hAtha naMkhAI jAya to dhovo e sAruM paNa dhovA mATe to kAdavamAM hAtha na naMkhAyane ? hAtha kAdavavALo thaI jAya to dhovo jarUra. paNa dhovA mATe kAdavavALo karAya ? nahi ja. tevI ja rIte sadupayoga mATe lakSmIrUpa pApamAM hAtha nAkhavAno niSedha che. lakSmI meLavyA bAda lakSmIthI dharma thAya e vAta kabUla, paNa dharmamArge lakSmI vAparavA mATe pApa karavuM ane lakSmI meLavavI e dharma nathI. sabhAH "lakSmI Ave to badhAM dharmakAryo thAya, mATe 'lakSmI meLavI pachI zAsananI prabhAvanA karI, pachI savavirati levI' - ema koI kahe to ? ema koI kahe to pUchI zakAya ke "ema karatAM karatAM khapI jAu, AyuSya pUrNa thaI jAya to zuM thAya ? mAno ke jIvyo paNa, paNa lakSmI maLyA pachI lakSmIno raMga lAgI jAya ane dharma bhUlI javAya to zuM thAya ?" lakSmI pAmyA pachI dharmamArge vAparanArA keTalA ane raMgarAgamAM vAparanArA keTalA ? lakSmI pAmyA pachI AtmA kayAM vadhAre jhUke ? keTalA TakA A tarapha vaLe ane keTalA TakA pelI tarapha vaLe ? lakSmI na hoya tyAre to badhuM cAlatuM, paNa lakSmI Ave eTale to pojhIzana-mobho vadhe. pahelA mahine daza rUpiye cAlatuM hoya, to pachI na cAle. pachI badhuM vadhe. emAMthI nIpaTe tyAre dharmasthAne Ave ne ! dAnanuM kAraNa lakSmI ke mUrchAno tyAga? maMtrIzvara zrI udAyananA putra zrI AmrabhaTTa ghaNA ja dAtAra hatA. eka vAra mahArAjA zrI kumArapALe zrI AdmabhaTTane kahyuM ke 'yaM vyayaM bhavAn kurute tAdRk kartumahamapi na prabhuSNuH' 'je vyaya tuM kare che, te vyaya karavAne huM paNa samartha nathI. AnA uttaramAM zrI AmrabhaTTe kahyuM ke 'evaMvidhaM vyayaM kartuM prabhurna prabhavati, yato'haM svAmibalena vyayaM karomi, svAmI tu kasya balena ? ato mayaiveyaTravyavyaya: sAdhIyAn kriyate / ' AvA prakArano vyaya karavA mATe svAmI samartha na ja thAya. kAraNa ke, huM to svAmInA baLe vyaya karuM chuM, paNa svAmI konA baLathI kare? AthI ATalo badho dravyavyaya mArAthI ja sAdhya karI zakAya.' AthI mahArAjA zrI kumArapALa khuza thaI gayA. A AmrabhaTTa AvA Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va87 -- 14 dAnanuM kAraNa lakSmI ke mUrchA tyAga - 34 -- 211 dAtAra hatA, te lakSmInA yoge ke lakSmI uparanI mUchanA tyAganA yoge ? lakSmIne vaLagelo hoya te dAna de ? lakSmIne anitya, asthira, ane tyAjya mAnI to dIdhIne ! lakSmI vinA cAle ja nahi ema mAnanArathI dAna devAya? lakSmI jo dharma mATe meLavavI, - ema hota to to pariNAma e thAta ke dharma mATe lakSmI meLavanAra AtmAnI kiMmata UMcI aMkAta ane teno tyAga karanAranI kiMmata ochI aMkAta. paNa tema nathI ja thatuM. AthI spaSTa ja che ke dAna e dharma, paNa lakSmI e dharma nahi. sAcuM dAna lakSmI uparanI mUrchAnA tyAganA yoge ja thAya. dAnanuM kAraNa lakSmI nahi, paNa lakSmI uparanI mUrchAno tyAga che. upadeza dAnano hoya, paNa lakSmI kamAvAno nahi. sabhA: lakSmI vagara dAna zAnuM che ? game tema karIne paNa dAna devuM ema nathI kahyuM. jo dharma mATe lakSmI meLavavI upAdeya hoya , to pachI "nItithI ja lakSmI meLavavI' - ema zuM kAma ? to to pachI nItithI na maLe to anItithI paNa meLavo ema ja ne ? dharma mATe meLavavI che, to Ama paNa ThIka ne Ama paNa ThIka, ema ? parigrahatyAga e pAMcamuM mahAvrata che. parigraha rAkhe nahi, rakhAve nahi ane rAkhatA-2khAvatAne anumode nahi. A rIte sarvathA parigrahanA tyAgI, mahAvratadhArI dAnane badale lakSmI kamAvAno upadeza Ape, to emanuM pAMcamuM mahAvrata khaMDita thAya ke nahi ? sabhA : chokarAne lAlaca Ape te rIte dharmamArge lAvavA kahe to ? e vAta kharI ke, davA mATe mAtA bALakane sAkaranI gAMgaDI Ape, paNa vaidya kahI gayo hoya ke sAkaranI gAMgaDI kupathya che, e ApavAthI roga phATI nIkaLaze, to mAtA sAkara Ape ? nahi ja, bIjuM Ape paNa sAkara to na ja Ape. e ja rIte dharmaguru paNa dharma mATe sAkaranI TukaDI de, paNa e TukaDI evI na de, ke je kupathya hoya. artha ane kAma kupathya che. moTA vaidya e kupathya ApavAnI nA kahI gayA che. mAtA paNa bALakane khoLAmAM besADIne samajAve ke, "sAkara miThI kharI, paNa vaidya nA kahI gayA che. ema kahI gayA che ke, e khAvAthI roga vadhaze' - to tarata bALaka paNa mAnI jAya. paNa mAtA pote ja ema kahe ke, "kaMI roga vadhato nathI, khAne !" to zuM thAya ? ahIM paNa moTA vaidya artha ane kAmane kupathya kahI gayA che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - | 438. sabhA : motIzA zeThe AvAM maMdiro baMdhAvyAM, to amArI pAse lakSmI hoya to tema karIe, e bhAvanA to thAya ne ! lakSmI hoya to, agara thAya to AvAM derAsara vagere karuM e bhAvanAnI vAta judI, paNa e karavA mATe lakSmI pedA karuM e na thAya. lakSmI upAdeya che ja nahi? je lakSmInA yoge sonAnAM maMdiro banAve, tenA karatAM eka divasanA saMyamane dharanAra paNa UMcA che. e benI vacamAM sarasava ane meru jeTaluM aMtara che. viSayAbhilASI, bhavAbhinaMdI AtmA saMsAranA AnaMdane icche che, paNa enuM viSama pariNAma joI zakato nathI. eTalA ja mATe pUchavuM paDe che ke lAlaca paNa kaI devAya ? nAzaka ke poSaka ? pathyanI ke kupathyanI ? kahevuM ja paDaze ke nAzaka nahi paNa poSaka ane kapathyanI nahi paNa pathyanI ja ! dharmanI prabhAvanA mATe paiso pedA karavAmAM vAMdho nahi, ema thAya to to vepAramAM DaranArA paNa pachI to vepAramAM jhapApAta ja kare. muni to prathama sarvavirati batAve. sAmo kahe ke, "tAkAta nathI, mAre to gharamAM rahevuM paDe tema che.' - to pachI muni dezavirati batAve, tenI paNa azakti batAve to samyakatva batAve, tenIye nA pADe to mArgAnusArIpaNuM batAve, tenI paNa nA pADe to muni bIjuM zuM kare ? chevaTe muni ema kahe ke mArgAnasArIpaNAnI bhAvanA rAkha !" kAraNa ke, "mArgAnusArIpaNAno abhAva e unmArga che' ethI muni bIjuM zuM kahe ? muni pAsethI e sivAya bIjI kaI vastunI AzA rAkhI zakAya ? dharma mATe lakSmI kamAvAno niSedha ! sabhA : muni koIne dezaviratinuM paccakakhANa Ape, to bAkInI aviratinA e . bhAgIdAra kharA ke nahi ?' nahi ja. kAraNa ke, munivare to prathama chaye kAyanA jIvonI rakSA batAvI hatI, paNa lenAre nA pADI ane kahyuM ke, huM to ATaluM ja baMdha karI zakuM chuM, paNa bAkInuM nathI karI zakato' - eTale jeTaluM eNe baMdha karyuM. emAM ja muninI anumodanA, khulluM rAkhyuM emAM kAMI nahi. jainazAsana kahe che ke, duniyAnA AtmA je niyama kare ane tethI je pApa aTake, tyAM ja amArI anumodanA. pApa khulluM rAkhe tyAM lezamAtra saMbaMdha nahi. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 489 -- 14 : dAnanuM kAraNa lakSmI ke mUrchA tyAga - 34 - 213 AthI koI munine AvIne kahe ke, "hamaNAM be lAkha kamAI lAvuM chuM emAMthI doDha lAkha dharmamAM vAparIza ane pacAsa hajAra gharamAM rAkhIza.' to paNa muni to lakSmInI asAratA ja samajAve, kone khabara ke be lAkha lAvatAM cAra lAkhanI khoTa gaI to ! ane kadAca maLI gayA ane te vakhate te gAMDo thAya to ? lakSmI evI bhayaMkara che ke "AvyA pachI dharmabhAvanA kyAM jAya che ? - eno patto ja lAgato nathI. dharmanA nAme lakSmI kamAnArA, dharmane nAme bhaNavA janArA, pUrvakALamAM paNa ane Aje paNa jovA lAyaka na rahyA e zAthI ? artha-kAmanI Asakti sAthe hatI mATe ! enAthI bacanArA keTalA ? alpa, ane te paNa lakSmInI mUcchanA tyAganA ja yoge, paNa lakSmInA yoge to nahi ja. eTale lakSmI koI paNa rIte upAdeya nathI ja, paNa heya ja che. lakSmI AvyA pachI mUccha UtaravI muzkelI AvyA pachI dAna devAya ja ema kyAM bane che ? mUrchA Utare to bane ne ! khoTa jAya e pAlave, paNa mUccha UtaravI muzkela. to dharma mATe lakSmI meLavavI upAdeya hoya, to niyANuM karavAmAM paNa vAMdho raheto nathI. paNa niyANAno to niSedha che ne ! dharma mATe lakSmInI jarUra che? ajJAnI mATe muktimArga ughADo che ja nahi. ajJAnIne jJAnIno saMga maLe to ene mukti maLe ane kusaMga maLe to bicArA DUbI jAya. AthI ja guru mATe pharaja mUkI ke "mahAvratadhArI ane dhIra bano ! lokanI vAhavAhamAM na taNAo ! bIjAne sArA mAne evI mAnyatAmAM na kheMco ! lokanuM sAruM thAya te kaho ! bhale, thoDA pAme enI darakAra nahi, paNa je kaho te hitakara ja kaho ! navANuM TakA kharAba pariNAma ane eka Tako sAruM pariNAma dekhAva mAtrathI dekhAtuM hoya te khAtara zAstranuM AdhuM mUkIne kaMI paNa na kaho ! bhikSAthI ja AjIvikA calAvo ! kAyama sAmAyikamAM ja raho ! sAmAyika eTale samyagdarzana, samyajJAna ane sammacAritrano jemAM lAbha thAya che. emAM ja raho ! enA sivAya kAMI na bolo ! dharmano ja upadeza do !" - jo dharmaprabhAvanA mATe lakSmInI jarUra manAya, to rAjAmahArAjA paNa kahetA ke, dharma mATe rAjyanI jarUra che ane rAjya kadI ja choDatA nahi. cakravartI cakravartIpaNuM choDatA nahi. mATe zAstra kahe che ke, 'unmArganI dezanA na thAya enI kALajI rAkho !" sAdhu pAse artha-kAmanI dezanAnI AzA to ajJAnI sivAya koI paNa na rAkhe. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 290 sabhA : jo dharmaprabhAvanA mATe paisA pedA karavA e dharma hoya, to sAdhu banaze mATe chokarAM pedA karavAM e dharma kharo ? lo, A bhAIe barAbara javAba Apyo. ekadama AgaLa gayA. vAta samajavA jevI che. paraMparAmAM UtaryA to pApano cheDo nahi Ave. vAru, dAnamAM paiso joIe. paisA mATe AraMbha-samAraMbha badhuM thAya e dharma ke adharma ? saMyamanI puSTi mATe anAja joIe to khetI e dharma ke adharma ? vastrapAtra badhuM joIe, to tenAM tenAM kAraNo e paNa dharma ? prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, abrahma, maithuna, ane parigraha, - A pAMcenA tyAgamAM dharma kahyo. duniyAnA dareka zuddha darzanakAra e kabUla rAkhe che. emAM pahelAMnAM cAra pApa hiMsA, jUTha, corI ane maithuna - e cAre pApane lAvanAra parigraha che. e cAre pApane vadhAranAraparigraha che. parigrahanI vyutpatti e ja ke cAre bAjuthI AtmAne ghere, te bhayaMkara graha. e parigraha koI rAkhe enI vAta judI, paNa "enA tyAgamAM ja dharma che'-e vAtane jarA paNa polI karavA mAgo to zuM thAya ? muni kaI rIte kahe ke, dharmane mATe parigrahanI jarUra che? gRhastha karelA dharmakAryane sAdhu vakhANe paNa enI lakSmIne ke raMgarAgane sAdhu nA vakhANe. eNe lakSmIno sadupayoga karyo ema kahe, paNa lakSmI hatI mATe karyuM - ema muni na kahe. lakSmI hatI mATe ja dharma thAya ema nahi, paNa lakSmInI mUrchA chUTe to ja thAya. nimitta lakSmI nahi, paNa mUno tyAga che! sabhAH lakSmI na hoya to mUrchAno tyAga thaI zake ? hA, lAlasAno tyAga, AzAno tyAga thAya. koTyAdhipati dAna na karI zake ane be-pAMca lAkhavALo kare, enuM zuM kAraNa ? mUrchAnA tyAganA yoge. koTyAdhipati mUcchamAM paDelo che mATe nathI karI zakato. jo lakSmInA yoge dharma thato hoya to badhe ja thavo joIe. kalpataru dAtArane kahyo, paNa kevaLa lakSmIvAnane na kahyo. lakSmIvAna dAtAra paNa hoya, kRpaNa paNa hoya ane lUMTAro paNa hoya. dAtAra thoDA ane kRpaNa vadhAre. rAjAmahArAjA zeThazAhukAroe lakSmIthI dharmanI prabhAvanA karI te tyAgInA tathA tyAganA yoge karI, eTale e lakSmIno pratApa che ja nahi. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15: dharmopadeza kaTu paNa hitakara joIe? 35 * hitakara vastu avazya kahevI : * dharma anuSThAna karatAM pudgalanI abhilASAne choDo ! * bhAvanA yogya rIte keLavo ! * sthAna UMcuM tema jokhamadArI vadhAre : pApa paNa beDI ane puNya paNa beDI ! * prabhune zA mATe pUjavA ? * sattvazIla bano ! * lalitAMga kumAranuM caritra : viSaya : dharmopadezamAM punarukti doSa nathI. anuSThAnanA prakAra - pudgalanI abhilASAno tyAga e ja dharmanuM lakSya. sthAnanI jokhamadArI ... pUjAno Azaya. hitakara vAta kaTu hovA chatAM roja kahevI. priyAdi hoya to sAruM paNa na bane chatAM hita thAya to kaTu paNa bolIne hita sAdhavuM ja. bhavano bhaya pedA thAya to ja dharma jace. e ja bAda enA prakAra jANavAnI icchA thAya. azubha tajAya, zubha bhajAya. saMsArarAga tyajavo ane mokSa mATe ja dharma karavo. A badhI vAtonI sAthosAtha jema sthAna UMcuM tema jokhama paNa vadhu e muddo khIlavavA bhagavAna zrI mahAvIra prabhuzrI pArzvanAtha, kumArapALa ane chevaTe balitAMgakumAranuM caritra kahI chevaTe paMcataMtranI zikArI ane kabUtaranI vArtA dvArA dharmamAM daDhatA keLavavI joIe e vAta jaDabesalAka besADI che. muvAkSAta * duniyAnA viSayanA pUjArIo, e mATe ja dharma karatA hoya teo dharmane kyAre Thokara mAraze e kahevAya nahi. * hitanI AzA rAkhIne sAMbhaLavA AvanAra pAse, enI zaramamAM paDIne ke enAthI levAI jaIne hitanI vAta na kahe, to enA jevo vizvAsaghAtI bIjo koNa ? * unmArge laI janArI dezanA sAMbhaLavA karatAM kAnamAM khIlA ThokavA sArA ! * camatkAro mATe pUjA karanAro samyattvanI vAsanAno lopa karI mithyAtvane vadhAranAro che. * je kriyAthI - viSayano virAga thAya, kaSAyano tyAga thAya, guNano anurAga thAya ane kriyAmAM apramAda thAya te dharma ! * jaina bhale Asaktiyoge tyAga na karI zake, paNa dharma upara Aphata Ave tyAre to avazya tyAga kare. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15: dharmopadeza kaTu paNa hitakara joIe? hitakara vastu avazya kahevI ? TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI pharamAve che ke, zrI arihaMtadevanAM vacanono anuyoga na thAya, eTale ke e samajavA ke samajAvavAmAM na Ave, tyAM sudhI sAco viveka pedA thato nathI ane sAco viveka pedA na thAya tyAM sudhI heya-upAdeya padArthanuM jJAna thatuM nathI, e jJAna vinA rAga, dveSa ane moha ghaTatA nathI, ane tethI enI sAthe ja saMdhAyelAM duHkha jatAM nathI : ane duHkha gayA vinA sukhanI prApti thatI nathI, mATe sukhanA arthIe sukhanA arthI prANIne mATe zrI arihaMtadevanA vacanano ja anuyoga karavo joIe. jeTalI hoya teTalI badhI ja tAkAta ajamAvIne jagatanA jIvonI sanmukha arihaMtadevanA mArgane barAbara mUkavo joIe. kAraNa ke, emAM ja jagatanuM kalyANa che. e sivAya duniyAnI koI paNa vastuthI AtmAno udaya nathI thaI zakato. anAdi kALanI vAsanAo khUba paricita che, eTale zrI arihaMtadevanAM vacano aparicita hoI, e cIjane badhA apanAve, badhA emAM lIna thAya, evuM koI kALe banatuM nathI. paNa thoDA to thoDAka jeTalA pAmyA ane pAmaze te badhA anaMta sukhanA bhoktA banyA ane banaze, prANI mAtrane sukhI karavAnI abhilASAvALo sukhanA arthane sukhanuM sAdhana hoya te ja Ape. e ApanAra, jo samAjanI ja icchA jovA bese, to mArI nAkhe, sAco cikitsaka cikitsA karyA bAda yogya ja auSadha Ape, paNa daradI mAge te na Ape. jo e cikitsaka DhIlo thAya, to to e daradIno ghAtaka bane, bhagavAna zrI umAsvAtijI mahArAja kahe che ke, sAmAnA roSa ke toSanI paravA karyA vinA, hitakArI bhASA avazyameva kahevI joIe. sAmAnuM hita karavAnI bhAvanAvALAne sAmAne kevuM lAgaze e jovuM na pAlave. hitakara kahetAM sAmAnA roSanI darakAra kare, to kAryasiddha na thAya. jene rakhaDavuM hoya tene koI zikhAmaNa de tyAre tene gusso Ave te to ThIka, paNa bIjo koI sArI kriyA karato hoya te joIne, te jANIne paNa gusso Ave ? hInabhAgI daridra AtmA evA paNa Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49s -- 15 : dharmopadeza dpaNa hitakara joIe - 35 - 217 hoya ke bIjo kamAya eTale e baLe. kamAnAra kahe ke bhAI ! tuM paNa ema kara." pelo kahe ke, "mahenata na karuM, peDhI na kholuM. vepAra na karuM, nokarI na karuM, kamAuM nahi ane bIjo kamAya te sahuM paNa nahi.' evA paNa daridra hoya ke bhale pote na kamAya, paNa bIjo kamAya joI rAjI thAya. evAne pAse besADavAnuM paNa mana thAya. UMcAmAM UMcI cIjamAM evA paNa jIvo che, ke je AvuM vartana kare. ane ene e na pAlave mATe ene kahetAM e gusso kare e to mAnIe ke vAjabI, paNa bIjAne kahetAM paNa e jIvo gusso kare, bIjo amala kare tyAM paNa e jIvone gabharAmaNa chUTe, mATe ja bhagavAna zrI umAsvAtijI mahArAje kahyuM ke, evAnA harSa ke zoka, gusso ke maherabAnInI darakAra karyA vagara hitavastu avazya kahevI. AnuM nAma ja bhASAsamitinuM sAcuM pAlana che ! vacanagupti rAkhanAra muni avasare bhASAnI samiti kare. vagara prayojane munie bolavuM ja nahi, jarUra paDe to bhASAsamiti karavI. bhASAno samyaka prakAre upayoga karavo, enuM ja nAma bhASAsamiti che ! hRdayamAM anugraha buddhi rAkhI, hitavastu kahevAmAM jarA paNa kamI na rAkhavI ane tema karavAmAM sAmAnA roSa ke toSanI paravA paNa na rAkhavI joIe. jANatA hoIe ke A mArge janAra khADAmAM paDaze, to badhA kauvatathI paNa janArane tyAM jatA rokavo e pharaja che. chatAM jAya ane gabaDe to enuM bhAgya. koI kahe ke, hitakArI bhASA kahevA chatAM enuM hita na thAya to ? kahevuM ke enuM bhAgya ! e jokhamadArI enI. e jokhamadArI kahenAranI nathI. bhava bhayaMkara lAge to dharma bhadraMkara lAge? zrI jinezvaradeva to hitakara vastu ja kahe. ene koI na svIkAre emAM e vacanano doSa nathI. zrI arihaMtadevanA vacanano anuyoga navo che, eTale aparicita che. bahu thoDA jIvone e abhyAsamAM Avelo che. anAdino abhyAsa judo che. pAMca-pacIsa varasanA paricayanA padArthono raMga chUTatAM vAra lAge, to anAdinI vAsanA mATe to pUchavuM ja zuM? anAdinI vAsanA mIThI lAgavAnI ja. mIThI lAgyA vinA na ja rahe, paNa e mIThI, mIThThI ja manAtI rahe tyAM sudhI kadI A vastunI prApti thavAnI nathI. e mIThI vastu sevavI paDe, to paNa kaDavI mAnIne sevAya to ja A pamAya. anAdinI vAsanA chUTatI nathI paNa heya che, avazyameva tyAjya che, AtmAne hAnikara che, pariNAme kaTu Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 vipAkane ApanArI che, A rIte mAnIne na cAlye sevAya, to ja A vastu pamAya. A pAmavA yogya vastu sevatI vakhate peluM paNa ThIka che, ema thAya to mAno ke A gayuM. na zAnI kahe che ke, je AtmA bhavane bhayaMkara mAne te ja dharmane bhadraMkara mAnI zake. jyAM sudhI bhava bhayaMkara na lAge, tyAM sudhI dharma kadI paNa bhadraMkara na lAge. je saMyogomAM beThA chIe, te jyAM sudhI bUrA nahi lAge, tyAM sudhI bIjA saMyogonI icchA ja nahi thAya. mATe jJAnI kahe che ke, tamane ahIMthI UMcakavA to jarUra paDaze. AkhA UMcakAo to majAnuM, AkhA na UMcakAo to hAlavuM to jarUra paDaze : hAlavuM to paDaze ja : hAlavuM ja paDaze. ahIM besavAnI bhAvanAthI jeTalo dharma karo te vastutaH dharma nathI. ene to lokottara mithyAtva kahevAya che. 494 anuSThAnanA prakAra : saMsAranI eka paNa vastu pAmavA agara maLelI vastune majabUta karavAnI icchAthI karelo dharma mithyAtvarUpa jherathI dUSita thAya che. jJAnIoe dharmAnuSThAna pAMca prakAranAM kahyAM che : 1- viSAnuSThAna, 2- garalAnuSThAna, 3- ananuSThAna, 4- tadvetuka anuSThAna ane 5. amRtAnuSThAna. amRta anuSThAna bahu ja UMcI koTinA AtmAo mATe che. A lokanA paudgalika sukhanI abhilASAe karAto dharma te viSAnuSThAna. paralokanA paudgalika sukhanI abhilASAe karAto dharma te garalAnuSThAna. 'badhA kare tema karavuM' - ema mAnI kare te ananuSThAna. A traNamAMthI ekemAM AtmakalyANanI bhAvanA paNa kyAM che ? pahelAM be anuSThAnamAM dharmanuM pariNAma jheranuM ! eka ekadama mAre, jyAre bIjuM dhIme dhIme ribAvIne mAre. trIjuM anuSThAna saMmUrcchima jevuM che. gADarIA pravAha jevuM che. bhAvanA nathI. saMvatsarI AvI eTale badhA upavAsa kare che mATe karavo paDe. paDikkamaNuM paNa karavuM paDe, na karIe to khoTuM dekhAya, AbarU jAya, mATe karavuM paDe ema dhArIne kare. A traNe anuSThAnamAM dharmabhAvanA kyAM rahI ? pahelAM be anuSThAna karatAM trIjuM ochuM kharAba kAraNa ke e viparIta phaLa ja Ape evuM nahi. viparIta phaLa paNa Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 495 - - 15 : dharmopadeza kaTupaNa hitakara joIe - 35 - 219 Ape agara to niSphaLa paNa jAya. jyAre pahelAM be to vicitra anarthonI paraMparAnuM sarjana kare. A traNamAMthI ekamAM paNa dharmapariNAma kyAM che ? dharmanA pAMca Azaya : praNidhAna, pravRtti, vinaya, siddhi ane viniyoga. A pAMcamAMno eka paNa Azaya e traNe anuSThAnomAM kyAM che ? praNidhAnamAM ja mIMDuM che. zAstra A traNa anuSThAnano niSedha karyo, kAraNa ke e buddhie dharma karanAra dharmane kaI vakhate Thokara mAraze te na kahevAya . dharma anuSThAna karatAM pudgalanI abhilASAne choDo ! anuSThAna karanAra - devAdikanI bhakti karanAra jo AvI lAlasAthI kare ane emAMthI daivayoge devALuM nIkaLe, to e evo virodhI thAya ke bhakti to ghera gaI, paNa navuM TIkhaLa UbhuM kare. zAstra kahe che ke evA duniyAnA viSayanA pUjArIo, e mATe ja dharma karatA hoya teo dharmane kyAre Thokara mAraze e kahevAya nahi. e dharma to mithyAtvathI dUSita thAya che. A kone mATe vAta thAya che e vicAro ! anartha na karatA, UMdhuM na pakaDatA, samajadAra cho mATe, samajIne irAdApUrvaka A rIte kare, ene mATe A vAta thAya che, ke jethI e sudhArI zake, doSa hoya to dUra kare. AthI ema na thAya ke kriyA karanArAe badhAe kriyA mUkI ja devI. kriyA karanAra A kriyAmAM thatA A doSone kADhavAnA che. Aje tamane tyAganI vAtamAM AnaMda nathI Avato, enuM kAraNa e ja che ke tyAgabuddhithI dharma thato nathI. jo tyAgabuddhithI dharma karo to tyAganI vAta sAMbhaLatAM AtmA praphullita thAya, romarAjI vikasvara thAya. zrI zreNikarAjA zrI zAlibhadrane tyAM gayA tyAre enI sAhyabI joI. rastAthI ja joIne temaja gharamAM prathama pesatAM ja joIne, temaja cheka sudhI thAvat zrI zAlibhadrane joIne, enI sukomaLatA vagere joIne, emane eka ja vicAra Ave che ke bhagavAne kahelA puNyanA aneka prakAromAMno A paNa eka prakAra che. e vicAre che ke mArA vilAsabhuvanamAM je nahi, tevuM AnAM pazuone rahevAnA makAnamAM ! kevuM adbhuta puNya !" vicAra ke game tevo toye zrI zreNika rAjA che ane game tevI sAhyabI chatAM zrI zAlibhadra prajA che : paNa rAjA zreNikane ema thAya che ke "dhanya che ke mArA rAjyamAM AvA puNyavAna vase che.' jyAre zrI zAlibhadra saMyama le che evI khabara mAtA taraphathI maLe che, tyAre Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220. AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - A9s zrI zreNika mahArAjA kahe che ke, "Avo bhogI paNa saMyamI thAya che ane huM hajI rakhaDuM chuM, eno mahotsava to huM ja karIza." zrI zreNika mahArAjA tyAga nahotA karI zakatA, paNa tyAga pratye sanmAna keTaluM dharAvatA ? zrI arihaMtadevanI pUrI ArAdhanAmAM ja nimagna rahetA. emanI AjJAmAM emane pUro sabhAva hato. emanI AjJAmAM ja AtmAnuM zreya mAnatA ane zrI arihaMtadevanI evI ArAdhanAthI to te puNyarUpe tIrthaMkara nAmakarmanI nikAcanA karI. muddo e che ke je kAMI karavAnuM che, te jyAM beThA cho tyAMthI khasavA mATe ! - A bhAvanA to jarUra thavI joIe. sAdhune hAtha joDo te gharabAra-kuTuMba parivAra choDavAnI bhAvanAe joDajo, paNa dhanadhAnyanI buddhie joDatA nahi ! vAkayamAM amuka pada pakaDe to pariNAma mAryuM jAya. sIdhI kathA vAMcI jAu to koIne khoTuM na lAge, paNa jyAM "amuka kriyA na thAya' e kahuM ke tarata thAya ke "A zuM?" zAthI ? je dRSTie dharma thavo joIe te dRSTie thato nathI mATe ! navI vAta, aparicita vAta, nahi anubhavelI vAta badhAne na ruce, thoDAne rUce, paNa rucipUrvaka ke arucipUrvaka eka vAra haiyAmAM utArAya, to maratI vakhate paNa samAdhi Ave ane ema thAya ke AvuM paNa kahenArA hatA, paNa haiyAmAM rAkhe to ne ? okI kADhe tyAM zuM thAya ? paudgalika sukhanI abhilASAe dharma karanAra upara vizvAsa na rakhAya, kAraNa ke evo AtmA dharmane kyAre Thokara mAre te na kahevAya. jo ema na hoya to pUjA, sAmAyika, pratikramaNa, pauSadha karanArane tyAga pratye rasa keTalo hoya ? sabhA : niHsIma. ekeeka kriyAmAM tyAga samAyelo che. sAmAyika eTale be ghaDIno sAvaghayogano tyAga. te karanArane sarvatyAga pratye keTalo prema hoya? sAmAyika pAratI vakhate paNa zuM thAya ? kaI bhAvanA hoya ? "samav za sAvajho vaphAphA ' A bolatAM zuM thAya ? "zrAvaka paNa zramaNa jevo" A bolatAM zramaNapaNAno khyAla AvyA vinA rahe ? sAmAyika karanArane to sAmAyika pAratAM AMsu paNa Ave. ene to ema thAya ke roja ne roja A sAmAyika pAravAnI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 491 - 15: dharmopadeza kaTupaNa hitakara joIe - 35 --- 221 paMcAta zI ? jyAre e samaya Ave ke sarvatyAga karuM ke jethI sAmAyika pAravAno vakhata ja na Ave ! bhAvanA yogya rIte keLavo ! AjanI to dazA ja judI che ane huM e kahI rahyo chuM ke dizA bhUlyA cho. e dizA badalo, bhAvanA, pariNAma ane pravRttimAM to AsamAna - jamIna jeTalu aMtara che, paNa hajI to bhAvanAmAMe patto nathI lAgato, tyAM pariNAma ane pravRttinI vAta to thAya paNa zI rIte ? bhAvanA teja ane UMcA prakAranI ja hovI joIe. sAmAyikanI kriyA jo tanmaya banIne karAya, to letI vakhate AnaMda Ave ane pAratI vakhate AMsu Ave. eeNaM kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kujjA' jeTalI vAra sAmAyika kare teTalI vAra zrAvaka sAdhu jevo thAya che, e kAraNathI zrAvake bahuvAra sAmAyika karavuM joIe.' sAmAyika pAratAM paNa AvuM bolanArane jAvajIvanuM sAmAyika levAnI bhAvanA thAya ke virodha thAya ? evA AtmAne to sarvatyAganI vAta sAMbhaLI atizaya AnaMda thAya. romarAjI vikasita thAya. tamArI thAya che ? koI sarvavirati levA taiyAra thAya che, tyAre tamane zuM thAya che ? vicArajo, vakhata Ave tyAre jojo ! bhISaNa evA saMsAramAMthI nIkaLanArA keTalA ? koIka bhavi AtmA nIkaLe. saMsAramAMthI nIkaLavuM ane dIkSA levI, e nAnIsUnI bAbata haze kema? tame badhA sAdhunA paricita, sAdhunI sevA karanArA, sAdhune bhikSA ApanArA ane sAdhunA AcAravicAra jANanArA, chatAM tamArA manamAM dIkSA bhoLavIne apAya che ema kema Ave che ? dIkSA bhoLavIne apAya ? itara jo A jagyAe hota, to AvuM haragija na bolata. are, e to A vAta mAne ja nahi. AcAra jotAM, vartAva jotAM, itara paNa zuM kahe ? tame kaho cho tevuM kadI na kahe. bhAvanA be prakAre thAya che. eka to svabhAvathI, abhyAsathI, pUrvasaMskArathI ane bIjuM, jJAna maLyA pachI paNa thAya che. kaMI paNa na bhaNelAne acAnaka A sAMbhaLIne paNa bhAvanA thAya ema ane varSo sudhI sAMbhaLanArane e pariNAma na thAya ema paNa bane che. enI bhAvanA, pariNAma, sthiti vicAro ! Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 anubhavano abhyAsa karo to samajAya, paNa tamArI dRSTi judI paDI gaI che, mATe to kahuM chuM ke eka vAra eka vastu nizcita banAvo, ane te e ke karavA yogya zuM ? ane te zA mATe ? tame karatA game te ho, paNa tamArI bhAvanA kaI hovI joIe ? - e nakkI karo. mATe ja bhagavAna zrI umAsvAtijI mahArAje to kahyuM ke sAmAne roSa thAya ke toSa thAya, paNa hitakArI bhASA to avazyameva kahevI ja joIe. hitanI AzA rAkhIne sAMbhaLavA AvanAra pAse, enI zaramamAM paDIne ke enAthI levAI jaIne hitanI vAta na kahe, to enA jevo vizvAsaghAtI bIjo koNa ? kasAI to gaNatarInAM Dhora mAre, paNa dharmaguru to dharmane choDI bIje mArge laI jAya to e enAthIye bUro ! 222 sthAna UMcuM tema jokhamadArI vadhAre : A padavI jeTalI moTI, teTalI ja bhUla thAya to hAni karanArI che. sthAna jeTaluM UMcuM, teTaluM ja gabaDI javAya to nIce laI janAruM che. roja rUpiyo kamAnAro zuM devALuM kADhe ? ene to maLe emAMthI khAvAnuM. mUDIvALo devALuM kADhe. emAM paNa sovALo, hajAravALo ane karoDavALo devALuM kADhe emAM keTalo phera ? karoDavALo devALuM kADhe emAM hajAro marI jAya ane enI potAnI zI hAlata ? jeTalI sthiti UMcI, sthAna UMcuM, teTaluM ja patana nIcuM : jo paDI javAya to ! jema dharma UMco tema javAbadArI paNa moTI. jokhama paNa moTuM. pATe besavAmAM paNa jokhama moTuM che. sAMbhaLanAra mAne ke A je batAve te sAcuM ane jJAnIe kaheluM hoya, pachI pATe besanAra bIjuM batAve to enA jevo vizvAsaghAtI bIjo kayo ? mAtA khavarAve te bALaka khAya, pivarAve te pIe, suvADe tyAM sUe. bALakane vizvAsa che ke mAtA ahita kare ja nahi. have AvA vizvAsu bALakane je mAtA jhera pAya te mAtAne mATe zuM kahevuM ? mAbApa to thoDAM svArthI paNa, guru to kevaLa niHsvArthI ja. to mAbApa karatAM paNa emanI jokhamadArI anekagaNI vadhe che. 498 sabhA : amRta mAnIne jhera pAya to ? amRta mAnIne jhera pI juone ? bacAya ? e mATe to zAstra kahyuM ke, sUtrottIrNa sAMbhaLavA karatAM kAnamAM khIlA ThokavA sArA. badhA samaje ke A to hiMsA, jUTha, corI, maithuna, tathA parigrahanA tyAgI muni che. gharabAra-paisoTako Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 499 - 15 : dharmopadeza kaTupaNa hitakara joIe - 35-- 223 mAbApa, kuTuMbaparivAra choDIne nIkaLelA che. prabhunA mArgamAM emaNe jIvana samapyuM che, e kadI bUruM na ja kahe !" Avo vizvAsa jemanA mATe dhAravAmAM Ave, emanA mAthe jokhamadArI keTalI ? zrI tIrthaMkaradeva kevaLajJAna thayA pahelAM dezanA na de eno hetu e che ke pote jAte tIrthanI sthApanA karanArA che. game teTaluM sAcuM kahe to paNa kevaLajJAnanI dRSTie kaMI pheraphAra hoya tyAre mANasone zaMkA thAya ke pahelAM Ama kahyuM hatuM ne have Ama kema kahe che? mATe zrI tIrthaMkaradeva kevaLajJAna prApta thayA pachI ja dezanA de. ame kevaLajJAna thayA pahelAM paNa daIe enuM kAraNa amAre emanuM kaheluM kahevuM che mATe thoDuM kahIe, ke vadhu kahIe e vAta judI; paNa je kahIe te to e kevaLajJAnInuM kaheluM ja! sabhA : e khabara kema paDe ? A vAta khUba samajAvAI che. zrI vItarAgadevanI badhI AjJA tame na samajI zako, paNa e zuM kahe ane zuM na kahe che to tame samajI zakone ! badhA binajokhamadAra bane, to peDhI ne ghara paNa na cAle, mATe eTalA jANakAra to bano ! sIDI eka pakaDo. sIDIne majabUta pakaDo. dizA barAbara pakaDo. zAstra kahyuM ke unmArge laI janArI dezanA sAMbhaLavA karatAM kAnamAM khIlA ThokavA sArA ! e sAMbhaLavAthI to sanmArga paNa jAya, mArga paNa jAya ane unmArge caDavAthI AtmA durgatino adhikArI thAya. na sAMbhaLavAthI bhale sanmArge jatAM vAra lAge, paNa mArge to rahevAya, unmArge to na ja javAya. jema sAdhanA moTI tema sAdhana majabUta joIe. emAM bhUla thAya to ? hitakArI bhASA kahetAM "A koNa ?" - e na jovAya ! cakravartIne tathA rakane dezanA to ekasarakhI ja devAya. ubhayane mATe upadeza to : "asAraDavuM saMsAra : ' A eka ja : "A saMsAra asAra che' - e eka ja upadeza e beyane mATe ! saMsAra asAra che mATe virati e ja sAra che, e ja upadeza Ape. koI ema kahe ke raMkane to A upadeza Ape to ThIka , paNa cakravartI cha khaMDano mAlika, ene Avo upadeza zA mATe ? e to dharmanI sAdhanA kare. mATe ene to ema ja kahevuM ke A paNa ThIka che, ema ? nahi, ahIM to beyane mamatA choDAvavI che : cakravartIne khaMDanI sAhyabInI ane rAMkane jhUMpaDInI mamatA choDAvavI che. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 500 pApa paNa beDI ane puNya paNa beDI ! cakravartIpaNAmAM svaparano je upakAra cakravartI na karI zake, te tyAgIpaNAmAM karI zake che. cakravartIpaNAmAM game tevo dharma kare toya keTalo karI zake ? cakravartI ! cakravartI hato tyAM sudhI palkAyano virAdhaka hato, te dIkSA lIdhA pachI SakAyano rakSaka banyo. pApa paNa beDI ne puNya paNa beDI! e vAtane samajo. sabhA devatA sevAmAM hoya te kayAM jAya? cAlyA jAya. bhagavAna zrI mahAvIradeva janmyA tyAre cakravartI thaze, ema dhArIne keTalAya rAja kumAro ane rAjAo sevA karavA AvyA hatA ! emaNe dhAryuM hatuM ke cakravartI thaze to ApaNA upara maherabAnI raheze, paNa jANyuM ke A to dIkSA laIne tIrthaMkara thavAnA che , tyAre badhA jatA rahyA. devatA traNa jJAnavALA, paNa pudgalanA raMgarAgamAM rAcelA-mAyelA che. emane paNa lobhano pAra nathI hoto. cakravartI pAse pacIsa hajAra devo hoya, te kAMI vaimAnika devo nathI hotA. paNa vyaMtara devo hoya che. e paNa svArthathI Ave che. muddo e che ke bhAvanA kaI e vicAro ! koI itara, zrI jinezvaradevanI pUjA paudgalika bhAvathI kare, to paNa ene eTalo doSa nahi lAge ! kAraNa ke e haju jANato nathI. e to Avyo che jethI te mArga upara paNa Avaze. tame to jANo cho mATe irAdApUrvaka karyAno vadhu doSa. tame jANo cho ke deva vItarAga, badhuM beDIne nIkaLelA, mokSe gayelA, chatAM enI pAse podgalika padArthonI mAgaNI karo to doSa lAge ke nahi? svAmIne sevakanI padavI apAya ? jema nokara rAkho ke kacaro kADhanArane mahine pAMca rUpiyA, nAmuM lakhanArane mahine so, peDhI sAcavanArane mahine baso, - kAmano pagAra, - tema ahIM paNa amuka Apatti TaLe to ATaluM kesara caDAvuM, A zI dazA ? kesariyAjI janAra vargamAM jozo to moTe bhAge A sthiti che. custa dharmI jaNAtAmAM paNa AvuM dekhAI jAya, tyAre thAya ke, bhAI ! tArAmAM paNa A bhAvanA ? zuM bhagavAna kesaranA bhUkhyA che ? sabhA: thAya che ne ! e vAta javA do. so Ave emAMthI amukane devayoge lAbha thAya paNa, paNa e vAtone vItarAganI mUrti joDe saMbaMdha hoya ? vItarAganI mUrti sAthe AvA camatkAranI vAtane yojavI, enA jevI mUrkhAI kaI ? chokaro sAro thAya e Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 -----15 : dharmopadeza kaTupaNa hitakara joIe - 35 --- 225 camatkAra vItarAganI mUrtine aMge ? saMsAranAM baMdhanathI chUTavAne aMge to manAya ! bAkI AvA camatkAro mATe pUjA karanAro samyakatvanI vAsanAno lopa karI mithyAtvane vadhAranAro che. prabhune zA mATe pUjavA? zrI jinezvaradevano pUjArI, zrI jinezvaradevane zuM kahe ? vItarAga. itara pAse vItarAga kaho ane pachI AvA camatkAranI vAto karo, to itara zuM kahe ? "joyA vItarAga ! zAnA vitarAga ? bhakti kare ene Ape, na kare ene na Ape, e vItarAga ? e to rAgI !" hajI ema kaho ke bhakti karavAthI puNya thAya. nirjarA thAya to ThIka, nahi to puNya baMdhAya ane e puNyayoge zubha sAmagrI maLe. jema sAmagrI vadhu maLe tema dhama vadhu banavAnuM ane sAmagrIthI chUTavAnI kAryavAhI karavAnI. muddo e che ke vitarAganA svarUpane AghAta pahoMce tevI rIte camatkAra na varNavAya. bhagavAna zrI pArzvanAtha svAmInI stuti karatAM zuM kaho cho ? 'kamaThe dharaNendre ca, svocitaM karma kurvati / prabhustulyamanovRttiH, pArzvanAthaH zriye'stu vaH / / 1 / / ' 'potapotAne ucita karma karatA kamaTha ane dharaNendra - ubhaya upara tulya samAna manovRttivALA zrI pArzvanAtha svAmI tamArA kalyANane mATe thAo !" kamaTha upasarga karyo, dharaNaMdra bhakti karI, paNa bhagavAna beya prati tulya dRSTivALA - mATe pUjIe chIe. have AvuM devasvarUpa hoya tyAM zira jhUke. eka bAju A vAta ane bIjI bAju chokaruM Ave to bhArobhAra kesara caDAvavAnI vAta : Ano meLa maLe ? zrI vItarAgadevanuM svarUpa to A jaNAvyuM te ! gurunuM svarUpa zuM? nigraMtha, parigraha rAkhe nahi, rakhAve nahi ane rAkhatA-rakhAvatAne anumode nahi ! dharmanuM svarUpa zuM? je kriyAthI viSayano virAga thAya, kaSAyano cAga thAya, guNano anurAga thAya ane kriyAmAM apramAda thAya te dharma ! pAMce iMdriyonA viSayano virAga eTale rAgano abhAva thAya, eTale kaSAyano tyAga bAve, rAgano abhAva thAya ane te Ave eTale guNano rAga thAya ane te thAya eTale sAdhaka kriyAomAM apramAda thAya ! ane e thAya ke tarata ja mokSa ! deva, guru ane dharma A traNa pAse zuM magAya ? bhavanitrego - bhavanirveda ! sAra upara nirveda nathI thato mATe to dharmanI sAcI sevA nathI thatI. koI paNa Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - ema kahe kharo ke "badhuM sAcuM, sonuM so TacanuM paNa amAruM zuM thAya ?" nahi ja. tema dharmanI rakSA mATe paNa ema kema bolAya ? - huM ekalo chuM, mAruM koI nathI e bhAvanA kyAM gaI ? e bhAvanA kyAre AvavAnI ? maratI vakhate ? Aje to dharmanI sevA karavAmAM AbarUno bhaya pedA thayo che. e laDavaiyA duzamananA hAthe marAve ke jIvADe ? ahIMyAM AdamI sAthenA laDavaiyA nahi hoM, UMdhuM na mAratA ! bAkI evA subhaTo sAthe janAra rAjA to mugaTa mUkIne ja Ave. sabhA : mAthuMya mUkIne Ave ! mAthAnI vAta javA do. mugaTa gayo pachI mAthe gayA jevuM ja che. dharma pamADavA mATe pUrvapuruSoe zuM zuM karyuM che te vicAro ! tame keTalo tyAga sevyo che ? nirveda nathI Avyo mATe tamane A badhA vikalpo thAya che. sattvazIla bano! jena bhale Asakti yoge tyAga na karI zake, paNa dharma upara Aphata Ave tyAre to avazya tyAga kare. e jANe ke choDavAthI dharmanI rakSA thAya che to tyAga kare, paNa thAya kyAre ? sattva joIe. evA paNa dAkhalA che ke artha-kAmanA rasiyA aNInA vakhate zithila bane, paNa tevA samaye mAlike to dhIra ja banavuM joIe. zrI kumArapALa mahArAjAnI senA eka vakhata sonaiyAthI palaTAI gaI hatI. TheTha yuddha vakhate e khabara paDI. jyAre senAe hathiyAra na UMcakyAM, tyAre mahAvatane pUchyuM ke "Ama kema ?" mahAvate kahyuM ke, senA phUTI che. kumArapALe pUchayuM ke, "rahyuM koNa ?' mahAvate kahyuM : "huM, Apa ane hAthI.' puNyavAna evA ke te divase paTTahasti para nahotA beThA. anyathA e paNa phUTelo hato. zrI kumArapALa dhIra hatA. nizcaya hato ke, jAu to jItIne ja. arthanA rasiyA phUTyA to bhAgya emanuM ! mahAvatane kahe ke "calAva hAthI." sAmI senAe siMhanAda karyo eTale hAthI pAcho pharyo. hAthInA kAna baMdha karyA pachI hAthI cAlyo. sAmI senA paNa khaMbhita thaI ke "senA vinA ekalo rAjA, dhasArA sAme dhasyo AvavAnI hiMmata kare e kevoka haze !' AtmAnI dhIratA lAkhkho AdamI para ajaba asara kare che. senAnAM hathiyAra hAthamAM rahyAM, tarata tyAM jaI pelA rAjAnA hAthI para kUdako mArI rAjAne namAvyo. e rAjAe mAphI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50g - 15 : dharmopadeza kaTupaNa hitakara joIe - 35 - 227 mAgI. amArI paDaha kabUla karyo, banne senAe zrI kumArapALa mahArAjAnI jaya bolAvI. puSya, AkRtinI tejomayatA ane manobaLa badhuM hatuM. phUTI janArI senAne ema thayuM ke, rAjA zuM karaze ! paNa jIvyA tyAM sudhI eka akSara paNa na kahyo ke kema phUTyA ? sevakone paNa asara thaI ke svAmI ho to AvA ho ! sevakonAM mAthAM nIcAM te UMcAM na thayAM. A badhuM zAthI? dhIra hatA mATe ! 'ekalo zuM karuM ?' - eno javAba zo hoya ? AtmA AvyAya ekalo ane javAnoya ekalo che. prabhuno mArga sAthe che, pachI bhaya kono ? zrI tIrthaMkaradevoe karmakSaya kyAre karyo ? ekalA banyA tyAre ! A to gharabAratijorI khase to ne ! jyAM sudhI e jAtano dasta apAya nahi, tyAM A praveze zI rIte ? bhava pratye bhaya pedA na thAya, tyAM sudhI thAya zuM ? vastu nakkI karo ! moDhe hA pADavA mATe nahi, paNa badhe te svarUpe kahevA mATe ! lalitAMgakumAranuM caritra: kuTuMbane paNa kaho ke "huM svArtha mATe rahyo chuM, tamArA bhalA mATe nathI rahyo. tamArAmAM mAruM bhaluM mAnIne rahyo chuM. tamane Asakti chUTI hoya to mArA mATe rahezo nahi. kalyANanA mArga khullA che, jAo !" chokarAne dUdha zuM kAma pivaDAvAya che ? chokarAne bazera pivaDAvAya ane pADozIne pAzera paNa nahi, enuM kAraNa zuM ? samajamAM Ave eTalI uMmaramAM AvyA pachI paNa, e adhika dUdha pInAra bALakanA khyAlamAM A hetu nathI Avato. jo AvI jAya to pariNAma sAruM Ave. kahone ke svArthanI AMTIghUMTI arasaparasa che!mATe amArA jevAnI mahenata saphaLa nathI thatI. eTale AvA saMskAranI jarUra che. AvA saMskArathI bhale kadAca Asakti na ghaTe, paNa e choDavA jevI che ane zrI jinezvaradeve upadezelA tyAgadharmanA svIkAra sivAya siddhi nathI, ATaluM to thAya ja ane e thAya eTale beDo pAra, IDariyo gaDha jItyA. je vastuno jJAtA thAya, tene Apatti Ave, to kahI de ke ciMtA nahi. lakSmI jAya to kahI de ke bhale gaI. zrI lalitAMgakumAra dAna detA, emane dAna dIdhA vinA cena ja na paDe. dAtAra pAse yAcakanI kamI hoya ? ane e paNa vAcakane to upakAra mAnato, kAraNa ke e ema mAnato ke yAcaka na hota, to dAna Apata kone ? dareka kALamAM vijJasaMtoSI to hoya ja. sArI rIte dharma karanArane joIne paNa ene ema thAya ke, e dharmathI patita zI rIte thAya ? - Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - - 504 lalitAMgakumArane eka mitra hato. te AvA nabaLA svabhAvano ane AvA ja nabaLA vicArano hato. eNe rAjAne bharamAvyo. rAjAe lalitAMgakuvarane eka vAra samajAvyo ke "dAna devAnI nA nathI, paNa huM vRddha thayo chuM, gAdIno mAlika tuM che, AvI rIte dAna devAthI bhaMDAra khAlI thaI jaze, to rAjya nahi cAle." zrI lalitAMgakumAranA manamAM ema thayuM ke dAna devAthI bhaMDAra khAlI thAya - AvuM jhera pitAjInA kAnamAM koNe nAkhyuM ?' pitAe kahyuM ke "tuM vicArapUrvaka dAna deje ." zrI lalitAMgakumAre kabUla karyuM ke vicArapUrvaka dAna daIza.' e to mAnato hato ke dAna devAya che e paNa vicArapUrvaka ja devAya che. kuMvare kabUla karyuM eTale rAjAe enA kaMThamAM hAra nAkhyo. kuMvara tyAMthI nIkaLyo, ke yAcakonuM ToLuM pharI vaLyuM. kuMvara pAse hAra sivAya bIjuM kAMI na hatuM. yAcako kahevA lAgyA ke "Aje kRpaNa kema ? kuMvare vicAryuM ke zuM karavuM? dAna devuM ke bApanI AjJA pALavI ?' bApe vicArapUrvaka dAna devAnuM kahyuM che, eTale kuMvare vicAryuM ke "pahelA bApa ke pahelo dharma ! A bApa maLyA zAthI ? A bApanI khAtara dharmarUpI bApane dhakko na vAgavo joIe. A dharmabApanA yoge A bApa ! A dharmabApa jAya to e paNa jAya'. kuMvare vicAryuM ke "mane je mAnapAna che, te A dharmane laIne che. dharma na hota to kAMI na hota. dharma choDI dauM to kRtaghna thAuM. dharmano kRtaghna thayo to A bApano kRtaghna thatAM paNa vAra nahi lAge !" Avo viveka karI kuMvare hAra pheMkyo ane yAcakone sarakhe bhAge vaheMcI levA kahyuM. have yAcako guNagAna gAvAmAM bAkI rAkhe ? have kuMvaranI kIrtinuM pUchavuM ja zuM ? chatAM khUbI to e ke dAna de kumAra, devAya bhaMDAramAMthI ane mAthuM du:khe pelA puNyavAnanuM ! sabhA : puNyavAnanuM ? bIjuM zuM kahIe ? zAstra garIbane paNa tapasvI kahyA che ne ! vyavahAramAM paNa kaho cho ne ke 'bahu DAhyo !" e bhAvamAM lo. tarata pelo mitra rAjA pAse gayo ane vAta kahI. rAjAe hukama kADhyo ke "mArA dezamAM rahevuM nahi." kuMvarane to bhAvatuM hatuM ne vaidhe kahyuM. kuMvare vicAryuM ke je rAjyamAM rAjyano mAlika paNa dharmano adhikArI nahi, te rAjyamAM rahevuM kAmanuM zuM ?' Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka05 -- 15 : dharmopadeza kaTupaNa hitakara joIe - 35 - 229 mAtAne maLavA gayo. mAtAe enA pitAne manAvavAnuM kahyuM, paNa kuMvare nA kahI kahyuM ke "mAre maDadAnI jema jIvavuM nathI. mAtra tamane jaNAvavuM joIe mATe Avyo chuM.' mAtAne namI AgaLa cAlyo. mArgamAM pelo mitra maLyo, jANe jANato ja nathI tevo DoLa karyo. ene to kuMvarane dharmathI patita karavo hato. pote kuMvaranI sAthe gayo. thoDe gayA pachI e kahevA lAgyo ke "joyuM kumAra ! A dAnano prabhAva ! te sonuM zuM kAmanuM, ke je kAna toDe ? - mATe pAchA pharo, rAjAjI pAse mAphI mAgo !' kuMvare kahyuM ke "Aje ja meM jANyuM ke tuM mAtra nAmano ja sajjanakumAra che. enuM nAma sajjanakumAra hatuM. pelAe pheravI vALyuM ke, huM to ApanI parIkSA karato hato !" kuMvare samajAvyuM ke, 'mUrkha ! zAnA mATe, nAno tyAga ! A sthiti dAnayoga nathI, paNa pUrvakarmanA pApodayathI che.' A vAta moTI che. TUMkamAM AgaLa jatAM zarato karIne pelA sAthe AvelA sajjana nAma dharAvatA durjanakumAre kumArano ghoDo, talavAra ane chevaTe AMkho paNa lIdhI. vacamAM eka vAra kuMvare kahyuM ke, "mitra ! salAha to sAcI Apa !" ane A upara kuMvare eka dRSTAMta paNa ApyuM : eka zikArIe eka pakSI upara bANa tAkyuM. pelA pakSIe manuSyabhASAmAM kahyuM ke : "mArA baccAne cAro ApI AvuM tyAM sudhI sabUra kara !" zikArIe pUchyuM : tuM na Ave to ?" pakSIe javAba Apyo : "mane vizvAsaghAtanuM pApa !! zikArIe mAnyuM ke je vizvAsaghAtanA pApane samaje che te jUThuM na bole. pakSIne javA dIdhuM ane jaIne AvyuM paNa pachI zikArIe bANa tAkyuM. pakSIe pUchyuM ke, "mane eka salAha Apa !" zikArIe pUchyuM : "zI ?" pakSIe kahyuM huM tArA para vizvAsa rAkhIne pUchuM chuM ke tArA bANathI bacavA mAre kaI dizAmAM UDavuM ?" dhanurdhArImAM guNa che ke pakSInI ceSTA parathI kaI dizAmAM UDaze te jANI bANa mAre. te evuM mAre ke pakSIne vAge. pakSIe A pUchavAthI zikArIne paNa thayuM ke "jo pakSI paNa vizvAsaghAtanA pApathI Dare, to mArAthI khoTI salAha kema apAya ?' zikArIe sAcI salAha ApI. pakSI e Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 508 kahelI dizAmAM UDI gayuM ane bANa bIjI tarapha cAlyuM gayuM. A vAta kahyA pachI kuMvara kahe che ke, "mitra ! salAha to sAcI Apa !' A vAtamAM Akhare pariNAma e Ave che ke ene AMkha paNa maLe che, rAjya paNa maLe che, pAcho dAna paNa de che, ane pariNAme enA pitA paNa saMyamI thAya che. AthI spaSTa che ke dharmane AghAta thAya tyAM moTA camarabaMdhInI paNa paravA na karavI joIe. jyAM sudhI bhava bhayaMkara na lAge, tyAM sudhI dharma bhadraMkara lAgavAno nathI. dharmane bhUlyA to AtmAne bhUlyA ja samajajo. emAM tamane potAne ja khoTa che, kaMI zAsanane khoTa nathI. pahelAMnA mahAtmAoe prANAMta takalIpha sahI, te emanI mukti mATe ! na sahI hota to emanI mukti rokAta. jene mATe zarIra tajatAM na gabharAvuM joIe, tene mATe bAkInI cIjonI to vAta ja zI ? ATalI mamatA na tajo, to aNInA vakhate zAsana tamArI AzA nahi rAkhI zake ! senApatine roja kAma na hoya paNa kAmano hukama chUTe tyAre e kaMI paNa na jue. e lokanI, potAnA jAnanI ke AbarUnI paNa darakAra karyA vagara, game tevA nAmAMkitanuM paNa kAMDuM pakaDe. jokhama kheDIne paNa pakaDe. yuddhanI senAmAM vAvaTAnI ja kiMmata ! amuka raMganA ke cihanavALA vAvaTAnI ja kiMmata ! e vAvaTo kyAre paDe ? badhA nAmAMkita marI jAya tyAre ! eka mare ke bIjo taiyAra ja hoya. jIvatA pAchA Ave te mUvA jevA ja. koI rAjA hAre tyAre mAnavuM ke nAmAMkita eka paNa jIvato na Ave. koI Agho rahI gayo hoya e vAta judI ! pelA zeThanI vAta yAda che ? jamIna uparathI tela laIne copaDyuM, paNa avasare sAcAM motI vATavA taiyAra thayo. rAjA viradhavalanA rAjyamAM zrI vastupALa tathA tejapALa maMtrI hatA. rAjAnA mAmAe sAdhunuM apamAna karyuM ke tarata ja sajAno hukama karyo. koIe kahyuM ke, "rAjAnA mAmA che !" maMtrI kahe : "game te hoya, amArI hayAtImAM AvA saMtonuM apamAna nahi thAya !! maMtrIpada letI vakhate ja rAjA viradhavalane A maMtrIe kahyuM che ke, "amo jaina chIe. pahelAM zrI arihaMtadevanI sevA, pachI nigraMtha guruonI sevA, pachI dharmanI sevA ane te pachI, e traNene bAdha na Ave tevI rIte ApanI sevA !" Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka07 - 15 : dharmopadeza kaTupaNa hitakara joIe - 35 - 231 rAjAne paNa thayuM ke je enA deva, guru, dharmane vaphAdAra che te mArI vaphAdArImAM kamI nahi rAkhe. tamAre tyAM koI jaina nokara rahevA Ave to zuM kaho? ahIM caudaza-baudaza nahi sacavAya, ema ne? mane to lAge che ke jo Ama hoya to irAdApUrvaka A bhIkha mAgavAnA dhaMdhA che. tamAre to ema pUchavuM joIe ke "bola bhAI ! zrAvaka che? rAte khAya che ? pUjA kare che ?' rAte khAvAnI hA pADe ane pUjAnI nA pADe, to tarata kahI devuM ke "tAru kAma nathI." bhagavAna zrI umAsvAtijI mahArAje kahyuM ke, sAmAnA roSa ke toSanI paravA karyA vinA hitakArI bhASA avazya kahevI. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : AjJAnI AdhInatA e mahAmaMgaLa : 36 * siddhi kyAre maLe ? * sAcA sAdhaka bano ! * zAsanamAM dvAdazAMgI konI cAle ? * jJAna gurune AdhIna che ! * AjJAdhInatAe mahAmaMgaLa che : viSayaH sAdhanA, sAdhaka ane siddhinuM svarUpa. siddhanI AjJAnuM mahatva. zubhanuM zraya vaDIlone ja. sAdhanA sAdhanane AdhIna thAya te sAdhaka, sAdhanane potAnA jevA banAve te sAdhaka nahi.' A dhruvapadanI AsapAsa A pravacana khIlyuM che. sAdhanarUpa dvAdazAMgI paNa je sudharmAsvAmIjInI cAle che te paNa AjJAdhIna hatA. enA yoge ja emanuM vacana parama AdeyatAne pAmyuM. mahAjJAnI - cAra cAra jJAnanA svAmI hovA chatAM e AjJAne ja parAdhIna rahetA e ja emanI moTAI. TUMkA pravacanamAM paNa muddo sarasa upasAvelo jovA maLe che. zAsana pAmelAnI haiyA-sthiti kevI hoya ? e mATe pU. zrI haribhadrasUrI mahArAjanA be ziSyo gautamasvAmIjI ane tApaso temaja AdrakumAra - abhayakumAranA TUMkA prasaMgo paNa levAmAM AvyA che. muvAkyAtA * sAdhyanA sAdhanane AdhIna thAya te sAdhaka. * sAdhanane potAnA jevA banAve te sAdhaka nahi. * sAdhavuM hoya tyAM zithilatA na cAle, tyAM to samarpita thavuM joIe. * duniyA AgaLa vadhe che, ame pAchaLa kema rahIe, A jamAno judo che, A jamAnAmAM e badhuM na cAle' - A bhAvanAo AvI ke samyakta gayuM. * jo tamane prabhubhASita anuSThAno pratye, prabhunI AjJA pratye, dharma pratye, zAsana pratye, sAdhya pratye anurAga na jAge to tame sAdhaka zAnA ? * jyAM dharma na hoya tyAM huM, ame ane mAruM nahi !dharma tyAM huM, tyAM ame ane je dharmanuM te mAruM ! * jJAna, gurune AdhIna che. gurunI prasannatA hoya to jJAnanI prApti thAya. * jinapUjA, sevA, bhakti, upAsanA e maMgaLa to che ja paNa AjJAdhInatA e mahAmaMgaLa che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16H AjJAnI AdhInatA e mahAmaMgaLaH siddhi kyAre thAya? TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAve che ke zrI arihaMtadevanA upadeza vinA sAco viveka jAgato nathI ane e jAge nahi tyAM sudhI heya, zeya ane upAdeya padArthonuM jJAna thatuM nathI. e jJAna thAya nahi tyAM sudhI rAga, dveSa ane moha ghaTatA nathI. e ghaTe nahi tyAM sudhI duHkha jatuM nathI ane sukhanI prApti thatI nathI. mATe sukhanA arthIe, sukhanA arthI pAse zrI arihaMtadevanA vacanano anuyoga karavo joIe. kAraNa ke zrI arihaMtadevanA vacanamAM ja jagatanA jIvonuM sukha sarajAyeluM che. saghaLA jIvone sukha kema thAya ? - e mATe ja jJAnIe A badhI vAta kahI. zrI arihaMtadevanuM vacana, e koI bIjI sAdhanA mATe nathI, paNa AtmAnA anaMta sukhanI ja sAdhanA mATe che. e vacanano anuyoga karatAM na AvaDe to, jeTalAM sukhanAM sAdhana teTalAM ja duHkhanAM sAdhanarUpe pariName, paNa e vacana to duHkhanuM sAdhana nathI ja. e to duHkhanuM sAdhana kahe ja nahi. ApanAra tathA lenAra yogya hoya, to te vacananA amala dvArA sukhanI sAdhanA ghaNI suMdara rIte thAya. ApanAra tathA lenAra beya uttama koTinA AtmA hoya, to A jJAnInAM vacano to ekAMte anaMta sukhane mATe ja che. lenAramAM yogyatA na hoya, to enA yoge je hAni thAya che, te bIjI rIte na thAya. je nisaraNI caDAve te cUka karanArane evo paTaka ke jamIna parathI paDe tyAre na bhAMge tevAM hADakAM bhAge. doSa nisaraNIno ke caDAvanAranA pramAdano ? sAdhaka koNa ? sAdhyanA sAdhanane AdhIna thAya te sAdhaka ! sAdhanane potAnA jevAM banAve te sAdhaka nahi. sAdhaka to siddhapuruSane, siddhapuruSanI AjJAne ane siddhapuruSe kahelAM anuSThAnone sAdhavA prANanI paNa darakAra na kare, to e sAdhya sAdhI zake. jo e siddhane bhUle , emanI AjJAne bhUle tathA emaNe upadezelAM anuSThAnone potAnI marajI mujaba pherave, to eno AtmanAza na thAya to zuM thAya ? sAdhavuM che ane sAdhaka banavuM nathI e cAle ? sAdhavuM hoya Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - - 310. tyAM zithilatA na cAle. tyAM to samarpita thavuM joIe. anuSThAnonI siddhi mATe game tevA prasaMgone pahoMcI vaLavA taiyAra thavuM joIe. melI vidyA sAdhanAro paNa kALI rAtre, madhya rAtre smazAnabhUmimAM nIDarapaNe jAya, kUMDALAmAM bese, maMtranI sAdhanA calAve, e vakhate ghoMghATa game tevo thAya paNa e jApa na cUke, jApa cAlu ja hoya tathA jApa ApanAra puruSa pratye bahumAna rAkhe, ane sAdhanAthI caLe nahi, caLe to zuM thAya ? gAMDo. A to tuccha vidyA mATe ! ane A sAdhanA konI ? avyAbAdha padanI, zAzvata padanI, mokSanI ! e sAdhanA kema thAya ? siddhapuruSanI AjJAthI jIvana raMgAya tyAre ne ? potAthI na bane to pazcAttApa kare, paNa "jarUra zI ?' ema to na ja kahe. sAdhanane halakAM pADavAnuM to na ja kahe ! 'trikALapUjana, ubhaya TaMka Avazyaka ane vyAkhyAnazravaNa, sAmAyika vagere karIe, to dhaMdho kayAre karIe ? e na thAya toye zuM?' - AvuM to na ja kahe. 'huM pAmara nathI karI zakatoema kahe, paNa "A karavAnI jarUra zI che ?" athavA "A badhAM sAdhanone polo karo !" - ema to na ja kahe ! sAcA sAdhaka bano ! - duniyA AgaLa vadhe che, ame pAchaLa kema rahIe, A jamAno judo che, A jamAnAmAM e badhuM na cAle" - A bhAvanAo AvI ke samyakatva gayuM. prabhunuM zAsana hoya tyAM sudhI anuSThAno binajarUrI che, ema kahevAya ? jyAre e binajarUrI lAgyAM, tyAre to zAsanathI bahAra gayA, ema ja mAno. game tevA saMyogomAM samyagdaSTi athavA vratadhArI rAjAo, yuddhamAM paNa Avazyaka kriyA cUkatA nahotA. duzmananA prahAro sAme paNa vata gumAvatA nahotA. jo tamane prabhubhASita anuSThAno pratye, prabhunI AjJA pratye, dharma pratye, zAsana pratye, sAdhya pratye anurAga na jAge to sAdhaka zAnA ? | munipaNuM na bane, paNa A zrAvakapaNuM to banene ! vadhAre nahi to trikALapUjA, vyAkhyAnazravaNa ane ubhaya TaMka Avazyaka e to kharuMne? "roja jarUra zI ?' - ema bolAya to samyakatva zI rIte rahe ? sAdhaka banyA vinA siddhi thAya zI rIte ? siddhapuruSane, emanI A ja AjJAne, emaNe kalyANArthe batAvelAM anuSThAnone vaLagI raho to ja siddhi thAya. 'Arya sAdhana vA vairuM Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kan - 19 : azAnI AdhInatA e mahAmaMgaLa - 36 - 235 patiyAmi' | A bhAvanA daDha thAya to siddhi thAya. A na thAya tyAM sudhI koInIye tAkAta nathI ke UMcakIne sukhamAM mUkI de. siddhapuruSa to mArga batAve. e mArga rage rage rUcavo joIe, ramavo joIe, e mArge cAlavuM joIe ! zrI haribhadrasUrijI mahArAjAnA be ziSyone evo prasaMga Avyo hato ke jinamUrti upara paga mUke to ja prANa bace e vinA bacavAnI bArI nahotI. rAjA viruddha, prajA viruddha, mAtra A be ja Ahata hatA. mara varaM vA tatra parimonuM varaM? zuM karavuM? maravuM ke paga mUkavo? hAla paga mUkIne pachI prAyazcitta karI laIzuM, evI bhAvanA emane na AvI. 'jIvato nara bhadrA pAmaze' - evuM emanA dilamAM na AvyuM. je jinamUrti upara paga mUke, te pachI zuM na kare ? e beya munio maryA, paNa paga na mUkyo. zrI arihaMtadevanA vacananA anuyoganA sAdhaka bane, te kAryasiddhi kare. sAdhake bIjuM badhuM bhUlavuM ja paDaze, mAtra sAdhyane ja yAda rAkhavuM paDaze. mAnapAna, khyAti, huM, ame, mAruM, A badhuM bhUlavuM paDaze. jyAM dharma na hoya tyAM huM, ame, ane mAruM nahi! dharma tyAM huM, dharma tyAM ame, ane je dharmanuM te mAruM ! emAM bheda paDe to zuM thAya ? sAdhaka bane ene mATe to badhuM ja saheluM thAya che. zAsanamAM dvAdazAMgI konI cAle? zrI arihaMtadevanA vacananA anuyogane cAra bhAgamAM vaheMcyo che. dharmakathAnuyoga, gaNitAnuyoga, dravyAnuyoga ane caraNakaraNAnuyoga ! prathamanA traNa anuyogo, cothAnI siddhi mATe che. cothAnI prApti thAya to e traNe saphaLa. enA vinA A traNe saphaLa thatA nathI. tattvanI vAto kare. AzravanuM A svarUpa, saMvaranuM A svarUpa, baMdha AvI rIte paDe , nirjarA A prakAre thAya ane mokSa AvI rIte maLe, - AvI vAto karavA mAtrathI koI kALe koInI mukti thAya? A khAvuM ane A pIvuM, - ema bolavA mAtrathI peTa bharAya ? Azrava choDAya, saMvarane svIkArAya, baMdhathI bacAya, nirjarAnI kriyA Ave, tyAre mukti thAya! prathamanA traNa anuyogo to Azrava saMvarAdikanuM svarUpa batAvanArA che, paNa tame AzravathI jarA paNa khaso nahi, saMyamano leza paNa svIkAra karo nahi. to pachI nirjarAnI to vAta ja kyAMthI hoya ? ane te vinA mukti paNa zI rIte thAya ? A cothA caraNakaraNAnuyoganuM mukhya pratipAdaka zrI AcArAMgasUtra che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 e paramapadanI prAptimAM hetubhUta che. mATe ja vighnamaya che. kalyANakara vastu sAme ja vighnono bhaya che. AcArane amalamAM mUkatAM to vighna Ave, paNa lakhatAMya vighna Ave. maMgalamaya kAma mATe vighna ! AtmAne saMsArathI tAre te maMgala. emAM paNa devatA chaLe. buddhino bhrama thAya evI vighnaparaMparA che. e vighnone bhedI, kAryasiddhi karavA mATe zaraNa konuM levuM ? vighna rokavA mATe za2Na konuM levuM ? enuM ja. AkhA AcArAMgamAM AvanArAM badhAM ja maMgaLa che, paNa pahelA sUtramAM A sUtrane kahenAra zrI vIraprabhunuM - kahenAranuM smaraNa che, AjJAne AdhIna rahevAno svIkAra che, ane A AjJAmAM ja AtmAnuM kalyANa che evo nirdhAra che. A sUtra kahenAra bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIjI che ane racanAra gaNadhara bhagavAna zrI sudharmAsvAmIjI che. dvAdazAMgI konI cAle ? je gaNadharadeva chellA nirvANa pAme temanI ! chellA nirvANa pAme e gaNadharadevanI dvAdazAMgI zAsanamAM cAle. pahelA nava gaNadhara to bhagavAnanI hayAtImAM ja muktipade gayA hatA. zrI gautamasvAmI pachI gayA ane zrI sudharmAsvAmI sauthI chellA muktipade gayA. bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInI pahelI pATe koNa ? zrI sudharmAsvAmIjI ! zAna gurune AdhIna che ! 512 pahelA sUtramAM bhagavAna zrI sudharmAsvAmIjI kahe che ke 'AyuSyamAna evA bhagavAna zrI mahAvIradeve A pramANe kahyuM che. e emanI sevAmAM rahetA evA meM sAMbhaLyuM che.' ATaluM na kaheta ane - 'huM kahuM chuM' - ema kahI deta to ? 'huM' pada kyAre lagADAya svayaM anubhavathI kahevAtuM hoya to ! anubhava emano, kathana emanuM, pAmyo tyAMthI, ane 'huM' kahuM chuM' - ema kahevuM, e to guruno apalApa che. gurunI avajJA che. 'nihnavarNa' doSa che. jJAnAcAranA AcAromAMnA ekano bhaMga che. jJAna lenAre vinIta banavuM joIe. jJAnanA arthIe gurunA abhiprAyane samajavAnI koziza karavI joIe. gurunI AkRti, prakRti, ceSTA uparathI gurunA abhiprAyane samajatAM ziSya zIkhavuM joIe. jJAna gurune AdhIna che. gurunI prasannatA hoya to jJAnanI prApti thAya. gurunA hRdayano, svabhAvano, prakRtino abhyAsa karavo joIe. vinaya cAre thAya ? gurune anukULa vartAya to ke pratikULa vartAya to ? gurunI jarUra keTalA puratI che ? sabhA : mokSa mATe ! Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 513 - 16 : azAnI AdhInatA e mahAmaMgaLa - 36 - 23 to guru pratye vinaya kevo, keTalo ane kaI rItano joIe ? je jAtano vinaya joIe, te jAtano Avato nathI, kAraNa ke bahumAnanI khAmI che. mATe hRdayathI bahumAnavALA banavuM paDaze. je jJAna meLavavuM hoya, tenA jogI lAyakAta meLavavI paDaze. jJAna lIdhA bAda paNa gurune aMta sudhI visArI nahi devAya. gurue bhaNAvyA mujaba ja sUtrano uccAra, artha, vyaMjana ane sUtrano artha beya karavA paDaze. AvI AdhInatA meLave, keLave, to jJAnano bhAgIdAra thAya. A bhagavAna zrI sudharmAsvAmIne, pote cAra jJAnanA dhaNI chatAM, sUtranI zarUAta karatAM "A bhagavAna zrI mahAvIradeve kahyuM' - ema kahetAM AMcako Avato nathI, paNa bahumAnapUrvaka kahe che ke, "bhagavAna zrI mahAvIre kahyuM te emanI sevAmAM rahetA evA meM sAMbhaLyuM ane have kramasara kahuM chuM.' koI pUche ke bArobAra sAMbhaLyuM ?' kahe che ke, "nA, bhagavAna jIvyA tyAM sudhI huM bhagavAnanI pAse ja hato." AvA kema nahi ? AjJA kare ane jAya e vAta judI, paNa ziSyanI icchA kaI hoya ? pAse rahevAnI ke AghA rahevAnI ? emanI pAse je hoya te badhuM maLe e icchA hoya. emanI jIvanaparyata sevAnI ja bhAvanA hoya. bhagavAne kahyuM te meM sAMbhaLyuM, te kahuM chuM' - A zAne laIne kahevAya che ? bhagavAna pratyenI AdhInatAne laIne ! svayaM dvAdazAMgInA praNetA, cAra jJAnanA dhaNI, kaI vidhithI zarUAta kare che ? paMdaraso tApasa kaMI paNa na samajanArA chatAM emane ekadama kevaLajJAna thaI jAya, e zAthI ? prabhunI AdhInatAne laIne ! bhagavAna zrI gautamasvAmIjIe kahyuM ke "mArA paNa guru che." tApaso coMkyA ke "AmanA paNa guru ! e kevAka haze?" ATalI prabhunI AdhInatA, e ja tApasone kevaLajJAnanuM kAraNa banyuM. AjJAdhInatA e mahAmaMgaLa che : siddhapuruSanI tathA AjJAnI AvI AdhInatAne laIne, anuSThAnomAM ekatAnatAnA pratApe, A mahApuruSo sAdhI gayA. zrI jinezvaradevanI sevA, pUjA, namaskAra e maMgaLa to che ja, paNa AjJAdhInatA e to mahAmaMgaLa che. sevA e maMgaLa, upAsanA e maMgaLa, bhakti e maMgaLa, paNa AjJAdhInatA e mahAmaMgaLa ! sevAmaMgaLa kayAre phaLe ? AjJAdhInatA hoya to ! 'bhagavAne A pramANe kahyuM te kahuM chuM " - AmAM AjJAdhInatA che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 -- - kA namaskArathI paNa AnI mAtrA vadhI jAya che. AjJAmAM pUjA Ave ke nahi ? Ave ja. pUjAmAM AjJA hoya paNa ane na paNa hoya. pUjA karanAra AjJA na mAne to ? AjJA pALanAra dharma ke mAtra pUjA karI AjJA na pALanAra ? kahevuM ja paDaze ke, AjJAno pALanAra ja sAco dharma che. bhagavAna zrI mahAvIradeva koNa ? siddhapuruSa - mokSamArganA darzaka ! UMcakIne laI janArA na kahetA ! emanI AjJA zA mATe ? mokSa mATe ! emanI AjJA kaI hoya ? bhoganI, raMgarAganI hoya ? nahi ja ! emanI AjJAmAM AtmA raMgAyo ke mohanI senAmAM nAsabhAga thAya ja. mohane muMjhavaNa ja thAya. anArya dezano pATavIkuMvara AdrakumAra, zrI abhayakumAre mokalelI zrI jinezvaradevanI mUrtine joI ke jhabakyo . evo jhabakyo ke mAtApitA paNa samajyAM ke kumAra palaTAyo. rUparaMga pharyA nahotA, paNa khAvA, pIvA, besavA, UThavAnI enI badhI kriyA lukhI thaI gaI hatI. deza, jAti kuLa anArya hatAM chatAMya mUrtidarzananA yoge bhAvanA AryapaNAnI thaI gaI. AjJAdhIna AtmAnI saMsAranI kriyA lukhkhI hoya ke rasamathI ? AjJAno raMga e ja bhabhUti ! jo bIjI bhabhUti hota, to to koIne saMsAramAM rahevA na deta ane evI bhabhUtithI AvanAra paNa zuM kare? cAra divasa rahe, paNa vALa kheMcAvavA paDe tyAre ! juo A nAnA sAdhuo kevo loca kare che? e bhAvanA vinA ke icchA vinA zakya che ? mATe kahuM chuM ke pUrvanA saMskArone samajatAM zIkho. zrI jinezvaradevanA zAsananA sAdhupaNAne oLakho. bhAMgyuM bhAMgyuM toye bharUca jevuM che. UMcuM cAritra, ghaNuM UMcuM cAritra gayuM, paNa je rahyuM che enI paNa joDI nathI. ahIM raMgarAga nathI ke gAdIno vAraso nathI. eTale "AjJAno akhaMDa raMga' e sAcI bhabhUti che. e kone lAge ? saMsAranI kriyA jenI lakhI paDI hoya tene ja lAge ! Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : jamAnAnI havAmAM dharma nathI : maMgalanA traNe prakAro ane te traNenA hetuo, tathA 'maMgala' zabdanuM nirvacana : bhakti tathA upadezamAM punaruktino doSa nathI ! munino pahelo guNa ni:spRhatA joIe : badheya maryAdA na cUko ! jinadAsa zeThanI dIkarI : 37 * AcAra-vicAranI zuddhi keLavo ! * jamAnAnA pravAhamAM na taNAo ! viSaya : maMgaLanA prakAro, hetuo ane tenuM nirvacana. A pravacana maMgaLa zabdanI chaNAvaTa sAthe zarU thAya che. traNa prakAranAM maMgaLa batAvyAM. tyAM zarUAtamAM prabhuvacananA anuvAdane paNa maMgala kahyuM. siddhi meLavavA sAdhanA jarUrI che. sAdhanA AjJAnusA2I joIe. dareka pravRttimAM e ja vAta hovI joIe. e ja maMgaLarUpa che. A vAto hitakara hovAthI bhaktinI jema ja temAM paNa punarukti doSa nathI. upadezaka nirlepa - nirAzaMsa hoya to dhAryuM pariNAma Ave. AcAradharmane TakAvavA AjJAdhInatA uparAMta dRDha zraddhA ane game tevI paristhitimAM TakavAnuM dhairya jarUrI che - vagere vAto jaNAvatAM jinadAsa zeThanI dIkarInA rAtribhojanatyAga vrata dvArA jamAnAnI havAne dUra karI dharma-svairya kaI rIte sadhAyuM e vAta spaSTa karI che. mulAkAtRta * A vIsamI sadInA kahevAtA vijJAnavAdanA jamAnAmAM, AtmamuktinA mArganI sAdhakadazA ja luptaprAyaH thatI jAya che, ane e ghaNI ja bhayaMkara bInA che. * muni rahe gRhasthanI nizrAthI, eTale ke AhArapANI vagere to le, paNa rahe kamaLavat nirlepa ! gRhasthabheLo na bhaLe. * vRddha te, ke je AkhA kuLane dharmanA aMkuzamAM rAkhe. muni to pApathI bace ja, paNa zrAvakamAM paNa jo jainakuLanA AcAra hoya to te paNa duniyAnAM ghaNAM pApothI saheje bace : kAraNa ke zrAvakanuM jIvana saheje maryAdita thavuM joIe. * AcAra-vicAranI zuddhi vinA prabhuno mArga kaI rIte haiyAmAM praveze ? tyAga e mokSamArganI sIDI che. 0 caDatA lohIne vipharAvo nahi, ThAro paNa nahi, paNa aMkuzamAM lo ! havAmAM, jamAnAmAM, icchAmAM, matikalpanAmAM dharma nathI, dharma to AjJAmAM ja che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17H jamAnAnI slAmAM dharma nathI : maMgalanA traNa prakAro ane te traNenA hetuo, tathA "maMgala' zabdanuM nirvacana: TIkAkAra maharSi zrI zilAMkasUrijI mahArAjA pIThikAmAM pharamAvI gayA ke, zrI arihaMtadevanA vacananA anuyoga sivAya sukha mATe koI bIjo upAya ja nathI. e anuyoga cAra vibhAgamAM vaheMcAyo che, jemAM caraNakaraNAnuyoga mukhya che. enuM pratipAdana karanAra mukhyapaNe paheluM aMgasUtra, A zrI AcArAMgasUtra che, - je paramapadanI prAptinuM kAraNa che. mATe vipnamaya che. vivijJAni ! zreya kAryomAM vighnonI bahulatA hoya che. e vidgone jItavAmAM je kAryonI siddhi che. vidgone khaseDavAnI yogya pravRtti AdaravAmAM na Ave, to kAryasiddhi thAya nahi, ane dhArelI dhAraNA pAra na paDe. vipna hoya, tyAM maMgaLamaya kriyA hovI joIe. maMgaLa karavAthI AtmAnA pariNAmanI zuddhi thAya ane tethI vighno ApoApa khasI jAya che. AthI ja TIkAkAra maharSi kahe che ke "azeSapratyUhopazamanAya maGgalamabhidheyam" saghaLAM vinonA upazama mATe maMgala kahevA yogya che.' A pramANe kahIne te maMgalanA prakAro, te prakAranA hetuo, ane 'maMgala' zabdanuM nirvacana karatAM, TIkAkAra maharSi pharamAve che ke taccAdimadhyAvasAnabhedAtridhA, tatrAdi maGgalaM 'suyaM me AusaM ! teNa bhagavayA evamakkhAya' mityAdi, atra ca bhagavadvacanAnuvAdo maGgalam, athavA zrutamiti zrutajJAnaM, tacca nandyanta:pAtitvAnmaGgalamiti, etaccAvighnenAbhilaSitazAstrArthapAragamanakAraNaM madhyamaGgalaM lokasArAdhyayana-paJcamoddazaka-sUtraM - 'se jahA ke vi harae paDipuNNe ciTThaI samaMsi bhomme uvasantarae sArakkhamANe' ityAdi, atra ca hRdguNairAcAryaguNotkIrtanam, AcAryazca paJcanamaskArAntaHpAtitvAnmAlamiti, etaccAbhilaSitazAstrArthasthirIkaraNArtham, avasAnamagalaM navamAdhyayane'vasAnasUtram 'abhinibbuDe amAI AvakahAe bhagavaM samiyAsI' atrAbhinivRttagrahaNaM saMsAramahAtaruskandocche dA'vipratipattyA dhyAnakAritvAnmaGkhalamiti, etacca ziSyapraziSyasantAnnAvyavacchedArthamiti, adhyayanagatasUtramaGgalatvapratipAdane naivAdhyayanAnAmapi Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : jamAnAnI havAmAM dharma nathI - 37 maGgalatvamuktameveti na pratanyate, sarvameva vA zAstraM maGgalaM, jJAnarUpatvAt, jJAnasya ca nirjarArthatvAt, nirjarArthatvena ca tasyAvipratipattiH, yaduktaM - 517 'jaM annANI kammaM khavei bahuyAiM vAsakoDIhiM / taM nANI tihiM gutto khaveI ussAsamitteNaM / / 1 / / ' ' "maGgalazabdaniruktaM ca mAM gAlayatyapanayati bhavAditi maGgalaM, mA bhUdgAlo vighno gAlo vA nAzaH zAstrasyeti maGgalamityAdi, zeSaM tvAkSepaparihArAdikamanyato'vaseyamiti / te maMgala- 'Adi, madhya ane avasAna' ema traNa prakAre che. temAM 1. prathama maMgala- "surya me ADasa ! tenuM mAvavA vamavavAya"ityAdi, A prathama sUtra che. A sUtramAM bhagavAna zrI arihaMtadevanA vacanano anuvAda e maMgala che athavA 'zrutam ' eTale zrutajJAna ane te zrI naMdIsUtranI aMdaranuM hovAthI maMgala che. vaLI A maMgaLa abhilaSita zAstranA arthane nirvighnapaNe pAra pAmavAmAM kAraNarUpa che. " 2. madhya maMgala- "se nanhA . vi dUra paDipune cidrupha satti momme vasantaraNa sAravAmALe " ityAdi, A 'lokasAra' nAmanA pAMcamA adhyayananA pAMcamA uddezAnuM sUtra che. A sUtramAM drahanA guNothI AcAryanA guNonuM utkIrtana che ane AcAryo namaskAranI aMdaranA hovAthI maMgalarUpa che. vaLI A madhya maMgala abhilaSita zAstrArthane sthira karavA mATe che. 3. avasAna maMgala- "mininug gamA AvANu mAnuM samiyAsI" A navamA adhyayanamAM AvatuM avasAna sUtra che. A sUtramAM 'abhinivRtta 'nuM grahaNa che ane te avivAdapaNe saMsArarUpa mahAvRkSanA skaMdanA uccheda mATe dhyAna karAvanAruM hovAthI maMgala che ane A avasAna maMgala ziSya ane praziSyanI paraMparAnA aviccheda mATe che. .. A traNe maMgalomAM adhyayanamAM rahelAM sUtronuM maMgalapaNuM pratipAdana karavAthI, adhyayanonuM maMgalapaNuM paNa kahevAI ja gayuM che, mATe adhika kahevAnI jarUra nathI. athavA zAstra, jJAnarUpa hovAthI ane jJAna nirjarA mATe hovAthI samagra ja zAstra maMgala che. jJAnanA nirjarArtha mATe koI paNa jAtano vivAda ja nathI, eTale ke jJAna e nirjarA mATe ja che, e nirvivAdapaNe 241 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - siddha che, kAraNa ke, jJAnI puruSoe paNa kahyuM che ke, ajJAnI AtmA ghaNI varSakoTioe karIne (karoDa varSamAM)je karma khapAve che, te karmane mana, vacana ane kAyArUpa traNe guptiothI gupta thayelo AtmA, eka zvAsozvAsa karIne khapAve che. ane maMgala' zabdanuM nirvacana - "mArA AtmAne saMsArathI gALI nAkhe te maMgala athavA 'jenAthI zAstrane vighna na thAya' agara to 'zAstrano nAza na thAya te maMgala' - A pramANe che. bAkI A maMgalanA viSayamAM aneka prakAranA AkSepo (prazno) ane te AkSeponA parihAra (uttara) vagere anya zAstrothI jANavA yogya che. sAdhanA vinA sAdhyanI siddhi nathI ja thatI ! zrI TIkAkAra maharSie Adi maMgalamAM 'bhagavAnanA vacananA anuvAdane maMgala tarIke oLakhAvela che. e uparathI sAdhaka dazAnuM AkhuM svarUpa tAravI zakAya che. "prabhunA vacanano anuvAda, e AtmAne saMsArasAgarathI tAranAra che.' - e vAtane samajanAra AtmA, A uparathI ghaNuM ghaNuM samajI zake tema che. prabhuvacananA anuvAdane maMgala tarIke oLakhAvela che. emAMthI traNa vastu tAravI zakAya tema che. eka to temAM vastunA kahenAra bhagavAna zrI mahAvIradevanuM smaraNa thAya che. bIjuM kaheluM ja kahevuM e dhvanita thAya che, ane trIjuM e ke kalyANa te anaMtajJAnInA kathanane anusaravAmAM ja che. "1- parama upakArI tAraka puruSanuM vAtavAtamAM smaraNa, 2- tenI AjJA upara acaLa vizvAsa, ane 3- te ja karavAnuM, ke je e tAraka puruSe pharamAvyuM." A traNa vastu jenA aMtaHkaraNamAM aMkAI jAya, te kharekharo bhAgyavAna AtmA che. A vIsamI sadInA kahevAtA vijJAnavAdanA jamAnAmAM, AtmamuktinA mArganI A sAdhanadazA ja luptaprAyaH thatI jAya che, ane e ghaNI ja bhayaMkara bInA che. jo muktirUpa sAdhyanI siddhi karavI hoya, muktirUpa sAdhya sAdhavuM hoya, to sAdhaka banavuM ja paDaze. sAdhaka te che, ke jene siddhapuruSa pratye pUro sadbhAva hoya, siddhapuruSanI ekeeka AjJA pALavAne je Atura hoya ane siddhapuruSe upadezela ekeeka anuSThAnane ullasita hRdaye, je sevanAra ane sAcavanAra hoya. vyavahAramAM paNa vidyAnI sAdhanA karanAra sAdhaka zuM kare che ? Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : jamAnAnI havAmAM dharma nathI - 37 243 vidyAnA ApanAra pratye ene bahumAna hoya che, vidyA ApanAranI AjJAno amala karavA te taiyAra hoya che, ane batAvela anuSThAnanI kriyA game tevI kaThina hoya to paNa maraNanI paNa paravA na karatAM te sAdhe che. vidyAnI sAdhanA vakhate sAdhaka jo anuSThAna bhUle, vidhi bhUle ane AjJA bhUle to vidyAsiddhi na thAya. tema A muktinA sAdhaka bananAre paNa, siddhapuruSa pratye hRdayano sadbhAva rAkhavo ja paDaze, bahumAna karavuM ja paDaze ane AzA uThAvavI ja paDaze ! tathA anuSThAnanI ArAdhanA mATe sarvasva samarpavuM ja joIze. game tyAre, game te kSetramAM, game te kALamAM, game te saMyogomAM siddhapuruSanI AjJAmAM makkama rahI batAvelAM anuSThAna nahi ArAdhAya, tyAM sudhI siddhi nahi thAya. 519 cothA ArAmAM jeTalA mokSe gayA, te paNa sAdhaka banIne ja ! pAMcamAmAM ahIMthI nathI jaI zakAtuM, tenuM kAraNa e ja ke, AjJAnuM saMpUrNa prakAre pAlana nathI thaI zakatuM. koI pUche ke 'tyAre have anuSThAna sAdhavAM zA mATe ? to kahevuM ke, sAmarthya meLavavA mATe, jethI bhavAMtaramAM tathAprakAranA saMyogo maLe, ke jethI saMpUrNapaNe ArAdhI zakAya ane mukti thAya.' pUrI sAmagrI nathI maLI eTalI kamanasIbI mAnI, puNyayoge jeTalI sAmagrI maLI che tenI sAdhanA karI, sAdhyasiddhine sahelI banAvavAnI ghaNI ja jarUra che. mATe saMpUrNa zakti ke saghaLAM sAdhananA abhAve, vastunI zakya sAdhanAno paNa nAza karavAnI mUrkhAI na karavI, e ja hitAvaha che. pUjAmAM je uttama dravyo joIe, te na meLavI zakAya to azakti batAvo, paNa 'enA vinA cAle' - ema na kaho. jo ema kahevAnI bhAvanA Ave, to je thoDuM paNa thAya te paNa kiMmata vinAnuM thaI jAya, ane pachI pariNAme sAdhakatA paNa cAlI jAya. sabhA H muktino rasto to baMdha che ne ? : muktino rasto baMdha nathI. mahAvideha kSetramAM muktie javAnuM cAlu ja che. ahIM A kALamAM tathAprakAranAM sAdhano nathI, paNa tevAM sAdhano bhavAMtaramAM maLe tevA prayatnonAM sAdhano to mojUda che ja. te sAdhanone sAdhavA mATe paNa joItI sAdhakadazA to AvavI joIe. e to cokkasa ja mAnI rAkhavuM ke, jJAnIoe upadezelAM sAdhanonI sAdhanA vinA, sAdhyanI siddhi nathI ja thatI. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - 520 bhakti tathA upadezamAM punaruktino doSa nathI ! anaMtajJAnI AtmAoe ekAMta hitanI ja dRSTie upadezelAM anuSThAnonI ArAdhanA mATe, svecchAcAritA tajI daIne, AjJAdhInatA prathama ja svIkAravI paDaze. AjJAdhInatA AvyA vinA, sAdhakatA AvavAnI ja nathI. sAdhaka svAdhIna hoya ja nahi. "mati, zruta, avadhi ane mana:paryava' - A cAra jJAnanA dhaNI ane dvAdazAMgInA svayaMpraNetA paNa sthaLe sthaLe ema ja kahe che ke kahuM chuM te mAruM nahi, paNa bhagavAna zrI mahAvIradeve kaheluM kahuM chuM.' AnuM ja nAma AjJAdhInatA ane e mahAmaMgaLarUpa che. AvA mahApuruSo paNa AjJAdhIna, to ApaNe koNa ? ApaNI to pUrepUrI pharaja e ja che ke eka paNa vicAra, uccAra ke AcAra AjJAthI viruddha na jAya, tenI saMpUrNa kALajI rAkhavI. A jAtanI AjJAdhInatAmAM upakArInuM smaraNa, pUjA, namaskAra, sevA badhuM ja AvI jAya che. vAtavAtamAM mArA bhagavAne Ama kahyuM - mArA bhagavAne Ama kahyuM ema haiyethI bolavA jevI bIjI pUjA duniyAmAM che paNa kaI ? zrI sudharmAsvAmI eTale koNa ? AkhA zAsananA ziratAja ! sAMbhaLanArAo kaMI emane kama nahotA mAnatA, chatAMya e mahApuruSa to ema ja kahetA ke "mArA bhagavAna zrI mahAvIre je kahyuM, te emanI sevAmAM rahetAM meM sAMbhaLyuM te kahuM chuM." AnA jevuM A vizvamAM eka paNa mahAmaMgaLa nathI. A bhAvanA Ave, to atyAre badhuM jIvana ja pharI jAya. zrI jainazAsananI mahattA ja tyAM che. dareka lakhanArA pUrvanA mahApuruSo mATe Ama ja lakhe che, ane AvI ja vastu rahI che. ane jeTalI rahI eTalI vastuthI paNa zrI jinezvaradevanA mArgane vAstavika pAmI zakAya che. mahApuruSanI AjJAne AdhIna rahevuM, te kharekhara parama maMgala ja che. e vAta sAcI, paNa ethI vAraMvAra mahApuruSane AgaLa lAvyA karavA e punarukti nathI ?' ema pUchanArane kahevuM ke "bhaktimAM punaruktino doSa nathI. jema bhaktimAM punaruktino doSa nathI, tema upadezamAM paNa 'punarukti'no doSa nathI. upadezamAM paNa eka vAta aneka vAra Ave. upadezano hetu eka ja ke, sAMbhaLanAranA hRdayamAM je vastu nAkhavI che, te game te prakAre pesADavI, mAtra kahI javuM e ja upadeza nahi, paNa jenA hRdayamAM utAravAnI icchA hoya, tene je rIte kahevuM ghaTe te rIte kahevuM. e upadeza ane e rIte kahevAnI upadezakane chUTa hoya che. zarata eTalI ke upadezakamAM kevaLa upakArabuddhi ja hovI joIe. upadezaka koI paNa rItano svArthI na hovo joIe. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 521 - 17 : jamAnAnI havAmAM dharma nathI - 37 --- 245 munino pahelo guNa niHspRhatA joIe: upadezaka, parigrahadhArI lAlasAvALo 'tame cho to ame chIe' evI bhAvanAvALo na joIe. gRhasthonA AdhAre ame', 'tame cho to ame chIe" e bhAvanA upadezakamAM na joIe. e AvyuM eTale bagaDyuM. gRhasthanI vastuno upayoga karAya, e vAta judI ! muni rahe gRhasthanI nizrAthI, eTale ke AhArapANI vagere to le, paNa rahe kamaLavat nirlepa ! gRhastha bhego na bhaLe. kAdavamAM UgeluM ane pANIthI vadheluM kamaLa nokhuM ja rahe che. pANIno lepa paNa kamaLanA pattAne na lAge. kamaLanA pattAne pANI bhInuM na banAve, tema saMyamarakSA mATe joItAM sAdhana mATe muni gRhasthanA paricayamAM Ave, paNa teothI lepAya to nahi ja ! jo e alaga na rahe, "tamArAthI ja ame e bhAvanA hoya, to to zAstranI badhI vAta pAnAMmAM ja rahe. "mora, pIMchAthI raLiyAmaNA' - e rIte tamArAthI ame" ema thAya to to ame tamane zAstranI vAta kahI zakIe ja nahi. mATe ja zAstra lokaherIne tyAjya kahI che. tamArAthI amArI zobhA kharI, paNa emAM A Agama hoya to ! tamArI jarUra zA mATe ? tamArAmAM A mUkavA mATe ! e kayAre bane ? tamArAthI kheMcAIe nahi to ! kheMcAIe to thaI rahyuM. munino pahelo guNa to niHspRhatA che. zAstra muni mATe kahyuM ke teNe mahAvratadhArI banavuM joIe. potAnA mahAvratadhArIpaNAnA pAlana mATe dhIra banavuM joIe. tenI ja rakSA mATe bhikSA mAtrathI AjIvikA calAvanArA banavuM joIe. ane sAmAyikamAM ja rahenArA tathA dharmanA ja dezaka banavuM joIe. upadeza devAnA adhikArI thavuM, e kAMI nAnuM sUnuM che ? koI vAra garama thavuM paDe, to koI vAra narama thavuM paDe. koI vAta madhuratAthI kahevAya, to koI vAta jarA AghAta pahoMcADIne paNa kahevI paDe. to ja asara nipajAvI zakAya. jamInanA kacarAnA pramANamAM ghA ! jyAM kacaro vadhAre, tyAM ghA paNa vadhAre ! e vinA bIja vAvavA jevI jamIna banI zakatI nathI, mATe ghAnI to jarUra kharI. ghA kevo, e jamIna upara AdhAra rAkhe che. hitakara vAta amAre kahyuM ja chUTako ane tamAre sAMbhaLe, jhIlya ane Acarye ja chUTake. kahe che ke roja ne roja ToNA kema marAya ? mAre paNa mane ke kamane kahevuM paDe che ke mIThuM mIThuM boluM to so gaNI vAha vAha thAya, e mUkIne rojanI nAhaka pAMca-pacIsa gALo paNa sAMbhaLavAnuM ane ghoMghATa sahevAnuM kAraNa zuM? samajyA ? na samajyA ho to samajo ! zAstra Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 kahe che ke khAmI hoya te samajAvavI, khAmI kADhavAnA hetuthI e khAmIne samajAvavI, hRdayamAM utAravA je kahevuM paDe te kahetAM AMcako khAvo nahi ! vAcakavarya zrI umAsvAtIjI mahArAje kahyuM ke "sAmo roSa pAmo ke toSa pAmo, paNa hitakArI bhASA avazyameva kahevI." bhale, e A tarapha vaLe ke na vaLe, paNa kahenAre to hitakArI bhASA avazyameva kahevI ja joIe. daradI davA le ke na le, tenI paravA nahi, paNa sAco cikitsaka to yogyatA mujaba kahI ja de ke "mArI davAnuM sevana karavuM hoya to khATuM, khATuM, tIkhuM, tela, maracuM, AMbalI vagere kaMI paNa nahi khavAya, are mAtra maganA ja osAmaNa upara rahevuM paDaze !' daradI jo "nA' kahe, to sAco nirlobhI vaida kahI de ke "mAre tArI davA karI kalaMkita thavuM nathI, mATe pAcho jA !" sabhA : evAnI to upekSA karavAnuM kahyuM che ne ! prayatna karyA bAda upekSA. sAmAnya ghoMghATathI gabharAI javAya nahi. ApaNe sarvajJa thoDA chIe ke badhI vAta mAlUma paDe ! jyAM sudhI sAmAnuM thoDuM paNa bhaluM thavAnI AzA hoya, somAM pAMcanuM paNa bhaluM thatuM hoya ema lAge, tyAM sudhI prayatna to karavAno ja ! pachI na thAya to mAnam | amAruM paNa maMgala ane tamAruM paNa maMgala thAo, e ja bhAvanA ! mane ke kamane ToNA mAravAno eka ja hetu ke hRdayarUpa bhUmi uparathI doSarUpa kacaro UpaDe, to e hRdayarUpa jamInamAM kaMIka pese. tamane to ema thavuM joIe ke "vAraMvAra A ghA karavA paDe, evuM amArAmAM che zuM ?' tamane enI ciMtA thavI joIe. ghera bAvIse kalAka ciMtA rahe to asara thAya. A dazA na Ave, to asara thAya zI rIte ? - have tame jANo cho ke kharAba vyAdhimAM DaoNkTaro paNa iMjekSana mAre che ane te paNa evuM ke pAMca DigrI tAva lAve evuM ! kAraNa ke e vinA chUTako nathI, ema tene lAge che. ema ja upadezamAM paNa jarUra hoya, tyAM kaThaNa paNa kahevuM paDe. paNa zarata e ke anugraha buddhimAM bheda na thavo joIe. doSita AtmA pratye paNa durbhAvanA na thavI joIe ! ATalI geraMTI ane e hoya to pachI sAmAnA roSa ke toSanI paravA na rakhAya. badheya maryAdA na cUko! zrI sudharmAsvAmI gaNadhara bhagavAna jevAnI ATalI AjJAdhInatA, to pachI emanI apekSAe ApaNe to taddana ajJAnI, kazI tAkAta vagaranA, bolavA-cAlavAnA paNa bhAna vagaranA, levA-mUkavAnI paNa samaja vagaranA, Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ses - 17 : jamAnAnI havAmAM dharma nathI - 37 - 247 evA ApaNA mATe AjJAdhInatAnI AvazyakatA keTalI hovI joIe? AjJAhIna kyAre na rahevuM paDe ? jyAre zrI jinezvara banIe tyAre e bhavamAM ! chatAM emane paNa dIkSAkALa vakhate lokAMtika devo AvIne kahe che ke "he bhagavAna ! bodha pAmo, jagatanA jIvonA hitArthe dharmatIrtha pravartAvo !" bhagavAna to badhuM jANatA hatA, chatAM bhagavAne ema na kahyuM ke "ame kaMI nathI jANatA ?" dIkSA levA jAya tyAre kulavRddhAo sarvottama hitazikSAo Ape che ane prabhu sAMbhaLe che. zikhAmaNanA zabdonI prabhu paNa upekSA karatA nathI. badhA jANe che ke prabhu virAgI che, paNa umaLako AvyA vinA rahe nahi, emane ema thAya ja ke amArA kuLamAM janmelo AtmA UMcAmAM UMce sthAne jAya. jainakuLanA vRddho koNa ? vRddha te, ke je AkhA kuLane dharmanA aMkuzamAM rAkhe. vaDIlonA Azraya nIce rahevAnuM nAnAne pharamAna karyuM, te hetupUrvaka che. vaDIlonI AjJA mAnavI e vAta to pakaDI lIdhI, paNa vaDIle kevA banavuM te vAta choDI dIdhI. e vAtane neve caDAvI. mAtA-pitA tathA vaDIlanI AjJAmAM rahevuM joIe, e zA mATe ? vaDIlo bALakanA hitAhitane samajI zake che ane bALakane hitAhitanI khabara paDatI nathI mATe ! to pachI vaDIloe vaDIla banavAno prayatna karavo paDe ke nahi ? bhagavAne to badhuMya kahyuM : vaDIlanI AjJA mAnavAnuM paNa kahyuM ane vaDIle kevA banavuM e paNa kahyuM. bhakti, vinaya, maryAdA saMbaMdhI paNa kahyuM. badhAmAM bhagavAne maryAdA bAMdhI ke nahi ? vinaya kahyo, paNa badheya namavAnuM na kahyuM ! kyAM namavuM ? jyAM namavA yogya hoya tyAM ! bhaktimAM paNa maryAdA, are maryAdA sAcavavAmAMye maryAdA ! maryAdA kyAM sudhI sAcavavI, te mATe munine kahyuM ke, guru kAgaDAne dhoLa kahe, divasane rAta kahe, rAtane divasa kahe : to paNa ziSyapramANa' kahe, kabUla kare, paNa kyAre ? guru zrI jinezvaradevanI AjJAmAM hoya to ! zrI jinezvaradevanI AjJAmAM rahetA guru ayogya kahe ja nahi, eTale teo je kahe temAM jarUra mahattvanuM kAraNa hoya ja. guru zrI jinezvaradevanI AjJAmAM hoya tyAM sudhI badhuM ja kabUla, nahi to nahi ja. maryAdA badhe. A maryAdAnuM pAlana na karIe, to jainatva khIle zI rIte ? jainakuLanA AcAra-vicAra kAyama hota, to joItuM ja zuM hatuM ? emAM badhuM ja hatuM, paNa Aje enuM ja ThekANuM nathI ane enA nAzanA ja prayatno cAlI rahyA che. jainakuLanA AcAra zodhavA nIkaLIe, to bahu thoDe ja ThekANe jovA Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 2 paDaze, bahu thoDe ThekANe eno artha zo ? bIjAmAM na ja hoya e bhAvanA nathI. paNa ghaTI gayA e bhAva che. AgaLa to AMgaNA uparathI parakhAya ke A jaina che. gharamAM pesatAM saMskArathI ane vAtAvaraNathI ja jainatvanI pratIti thAya. jinadAsa zeThanI dIkarI : jinadAsa zeThane eka dIkarI hatI. e guNaniSpakSa nAmadhArI zeThe vicAryuM ke 'dIkarI devI paDe to kyAM devI ?' zabdo yAda rAkho ! devI nahi, paNa devI paDe to kyAM devI ? dharmane bAdha na Ave tyAM. samAna AcAra, samAna vicAra, samAna zIlakuLa hoya tyAM ! evuM sthAna manamAnatuM na maLavAthI, dIkarI moTI thaI che paNa kuMvArI che. evAmAM bahAragAmano eka mithyAdRSTi vepArI Ave che. maMdire jatI te rUpalAvaNyavatI bALAne joI, Ane anurAga thAya che. pote jyAM Utaryo che tyAM pUchaparacha karatAM mAlUma paDe che ke e to zrI jinadAsanI dIkarI che, kuMvArI che ane jainadharmIne ja devAnI che. e to viSayAdhIna banyo hato. tarata pote jainasAdhu pAse gayo ! vidhividhAna zIkhI lIdhAM. banAvaTI paramavratadhArI zrAvaka banI, e ja jinadAsano mahemAna thayo. tyAM ja utAro karyo. trikAlapUjana, Avazyaka kriyAdi joI jinadAsa ThagAyA ane ene yogya mAnI, potAnI putrI enI sAthe paraNAvI. thoDA divasa pachI e potAne gAma gayo. strI paNa sAthe gaI. tyAM gharamAM pesatAM ja strIe jANyuM ke 'mArA pitAjI ThagAyA !' A banAvaTI zrAvaka banyA hatA, paNa gharamAM to kAMI hatuM ja nahi. kaI rItanA e jainakuLanA AcAravicAra haze, ke jemAM paLoTAyelI A saMskArI bALA gharamAM pesatAM ja jANI zakI ke 'mArA pitAjI ThagAyA !' 524 muni to pApathI bace ja, paNa zrAvakamAM paNa jo jainakuLanA AcAra hoya, to te paNa duniyAnAM ghaNAM pApothI saheje bace : kAraNa ke zrAvakanuM jIvana saheje maryAdita thavuM joIe. have e bALA upara ahIM aneka jAtanAM AkramaNo zarU thayAM. enI dhArmika kriyA upara paNa aMkuza mukAvA mAMDyA : 'A nahi, A nahi, paNa A.' ema enA pratye vartAvA mAMDyuM. rAtre jamavAnI vAta AvI, tyAre strIe kahI dIdhuM ke 'mAre eka ja vAra jamavuM che.' jema jema aMkuza mukAtA gayA, tema tema potAnA AcAramAM kaDakAza veThavI paDI. strIe jaNAvyuM ke 'takalIpha veThIne paNa huM mArA AcAranuM pAlana karIza, paNa mArI khAtara tamane utpAtanuM kAraNa nahi rAkhuM.' ATaluM chatAM kuTuMba kahe ke 'ApaNe Ama karIe Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 525 - 17H jamAnAnI havAmAM dharma nathI - 3 - - 249 ane A kema Ama kare ?' roja tophAna. aMte kuTuMba nArAja thayuM. patinI icchA pahelAM to evI hatI ke "e ene phAve tema bhale varte !" paNa kuTuMbe enI paNa bhAvanA palaTAvI nAkhI. badhAMe bhegAM thaI kahyuM ke, "tuM A gharamAM rahevA lAyaka nathI, mATe jA !" strI kahe ke huM na jAuM, jAuM to duniyA zuM kahe ? tame nArAja ho to je rIte levA AvyA hatA, te rIte mArA pitAne tyAM mUkI jAo. tyAM kaho ke A kAraNathI amane A pAlavatI nathI. meM bIjuM to tamAru kAMI bagADyuM nathI. mAre gharanI ke duniyAnA sukhanI paravA nathI. pariNAme kuTuMba mUkavA jAya che. rastAmAM eka gAma Ave che. tyAM strInA sasarAnAM sagAMvahAlAM rahe che, e A badhAne potAne tyAM teDI jAya che. rAta paDI che, rasoI thAya che, jamavA bolAve che. pelA kuTuMbIo ahIM tAgaDo race che. emano hetu e che ke kaMI karatAM A patharo pIgaLe. patharo koNa che, te vAta judI che paNa e jANe koNa ? kuTuMbIo pelA badhAne kahe che ke "vahu bhUkhI che. e na jame tyAM sudhI amArAthI na jamAya !' pelAo strIne kahe che ke "UTho, jamavA cAlo, amArI rasoI bagaDe che ane tamArA jamyA vinA A badhAM bhUkhyAM rahe che." strIe kahyuM : "mAre jamavuM nathI, na jamavA khAtara to ghara choDavuM paDe che." sagAMvahAlAM bolyA : "tArI khAtara A badhAM bhUkhyAM rahe che e ?" strI bolI: te e jANe. bhUkhyAM raheze toye kAMI rAtamAM marI jAya, ema huM mAnatI nathI. pApamAM anumati ApavI enuM nAma dayA nathI." A strI zrAvaka kuLanA saMskAravALI che. saMskArane laIne A daDhatA che. AvA zikSaNanI jarUra che ke jene laIne ATalA virodhamAM paNa A strI caLatI nathI. zikSaNa te, ke jenAthI AcAra-vicAramAM zuddhi Ave. AcAra-vicAra joI zira jhukAvavAM paDe. badhAM thAkyAM tyAre kuTuMbIoe navo rasto kADhyo ke e pIrase to jamIe !' pelA sagAMo kahe che ke have to vAMdho nathIne ? pIrasavAmAM zuM vAMdho ?' strI pIrasavAnI paNa "nA" pADe che. kahe che ke "je huM karuM nahi, temAM nimitta kema thAuM ?" sagAM vahAlA bole che : "tuM khAya paNa nahi ane khAvA paNa na de ?" strIe kahyuM: "huM kyAM hAtha pakaDuM chuM? badhAM nArAja thayAM. pelAone thoDAM ja bhUkhyAM rahevuM hatuM! e to jamyAM. strI na jamI. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ---- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - -- AcAra-vicAranI zuddhi keLave! mAnIe ke tevI daDhatA bhale Aje na paNa hoya, paNa AjanA pramANamAM je joIe te to hoya ne ! tame tamArA ADatiyAne ghera jAo ne dhAro to bacI zakone ! paNa Aja to niyama lenArAmAMno moTo bhAga evo nIkaLe che ke gharamAM niyama ane bahAra chuTTI ! gharamAM baMdhI ane bahAra nahi, enuM kAraNa ? gRhastha bahAra musApharImAM nIkaLe, tyAre tapAsajo ! emanI TUMkamAM tathA bistarAmAM zuM hoya ? badhuM hoya, paNa na zuM hoya ? dharmakriyAnAM sAdhano na hoya ! pauSadha, pUjA-sevAnAM sAdhano ke sAmAyika AdinAM sAdhano na hoya ! sArA sArAnA paNa AcAra-vicAra bagaDyA che, ema huM kahuM chuM. emAM khoTuM zuM kahuM chuM ? sArA gaNAtAM mANasonA AcAra-vicAramAM paNa kevI bhayaMkara khAmIo AvI gaI che ? tame bahAra nIkaLo, tyAre jaina tarIke oLakhAvAnuM cihna zuM ? jAti sivAya kaI kAryavAhI tamAruM jainatva jaNAve evI che? tamArA ADatiyAne ghera jamavA pATale beso, tyAre amuka cIja Ave ane na khAo, to sAmAne cIvaTa paNa thAya ane kahI paNa de ke "A mahemAna Ave tyAre sAcavajo." e to sAcavavuM paNa tamAre sacavAvavuM che kyAM? pola ja tamArAmAM che. rAte na khAo, to e ja tamArA mATe vaheluM raMdhAve, tamane vahelA jamADavAnI kALajI rAkhe, ane vahelA jamADe. tamArA yoge eTalA divasa e paNa vahelA jame ane emAM jo asara thaI jAya, samajAI jAya, to dharmadaSTie agara sAmAnya hitAhitanI dRSTie e paNa, rAtribhojana baMdha kare. paNa tamArAmAM hoya to ne ! tamArA ghare ja e pola joI rahyA hoya, tyAM thAya zuM? AcAra-vicAra gayA, eTale buddhi bagaDI ane tethI zraddhA gaI. pUjA-sevAnuM ThekANuM rahyuM nahi. seMkaDe pAMcadaza TakA hoya to bahu bahu ema ne ? sabhA emAMthIye ghasAtA jAya che. tyAre tamane sArA sArA zI rIte kahyA karavA ? sabhA : nahi, barAbara hoya tevuM kahevuM ja joIe. dhUselA anAcAro mATe bhayaMkara paNa kahevuM paDe. ene zAstra TIkA nathI kahI. cho tevA oLakhAvAya nahi, to kadI hita thavAnuM nathI. kRpaNane dAnavIra kahevAthI zuM thAya ? kRpaNa paNa DAhyo hoya, to kahI de ke "amane dAnavIra, Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 527 --- 17 : jamAnAnI havAmAM dharma nathI - 37 - 251 zUravIra, dharmavIra kahI khoTI prazaMsA na karo, ethI to UlaTI amArI jiMdagI bagaDe." kevaLa rAjI rAkhavAmAM, kahenAra ke sAMbhaLanAra bemAMthI ekanuM paNa kalyANa nathI. AcAra-vicAramAM hAni chatAM, jo na kahevAmAM Ave to ame paNa amArI pharajathI cUkIe chIe ane tyAMnA bagADanI asara ahIM paNa thAya. dharmanA susaMskArano lopa thato jAya che. jainakuLane oLakhAvanArA saMskArono lopa thAya, e lAMchana ochuM che? rItabhAta, kAryavAhI, vagere evuM joIe, ke jethI dekhanArane ema thAya ke A koI judA che. rAjya kare che e prajA tarapha juo. game te dezamAM eno veza vagere kaMI gayuM? ene jAtanuM abhimAna che, tyAre ahIM kaI dazA che ? jaina baccAne rAtre hoTalamAM jatAM jarA paNa zarama Ave che ? sabhA : svAda Ave che. ATaluM chatAM kahe che ke TIkA na thAya. sabhA pAkA jJAna mATe. kharekharuM pAkuM jJAna ! te ghaDI to nIcuM moTuM karavuM joIe. potAnA AcAravicAranI kALajI pUrepUrI rAkhavI joIe. je-te ane jyAM-tyAM khAvuM, pIvuM e jaina tarIke nahi chAjatuM che. zAstra kahe che ke pApI kadAca ajJAna duniyAthI chUpo rahe, paNa te to hRdayamAM samaje ja ke huM pUro pApI chuM. huM tamane kahuM chuM ke jevA cho tevA oLakhAvAnuM paNa' karo. AcAra-vicAranI zuddhi vinA prabhuno mArga kaI rIte haiyAmAM praveze ? jamAnAnI havAmAM dharma nathIH jJAnIe tyAgane mokSamArganI sIDI kahI che. zakti mujaba tyAgane keLavavo ja joIe. A zAsananI yojanA ghaNI ja suMdara che. vagara paise dharma sadhAya. dAna, zIla, tapa, bhAva - badhuM vagara paise paNa thAya. hRdayanI udAratA, sadAcAra sahiSNutA, ane uttama vicAro, AmAM kyAM paiso joIe ? hRdayanI udAratA eTale badhAnuM bhaluM icchavuM, duzmananuM paNa bhaluM icchavuM. e jevuM tevuM dAna che? hoya temAMthI, thoDAmAMthI thoDuM paNa daIne khAvuM. zIla eTale vratadhAraNa, uttama AcAra, brahmacarya, paranArI tyAga vagere. tapa to jANo cho. sahiSNutA e tapa. khAvAmAM viveka e paNa tapa rasatyAga, uNodarI A badhuM tapa. bhojana AdimAM paNa evo vivekI rahe ke te jamIne UThavA pachI tenI thALI evI svaccha hoya, ke je joIne ghATI paNa Azcarya pAme. paNa kahone ke khAtAM paNa nathI AvaDatuM. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 2 - - - 528 thALI sApha thAya ema jamatAM paNa nathI AvaDatuM. zrAvaka jemAM jamyo hoya, e thALI joI cItarI caDe evI hoya ? be locA Ama ne be locA Ama paDyA hoya evuM hoya? eThuM be ghaDI rahyA bAda, emAM asaMkhya saMmUrchAima paMcendriya manuSya pedA thAya che e mAlUma che ne ! derAsaramAM pANInuM sAdhana rahe che, tyAM paNa zI dazA che ? e paNa vicAro. bahArathI AvatA hoya, pAnanA DUcA to cavAtA ja hoya, A pANI pIdhuM ne A pyAlo boLyo ! muddo e che ke viveka kyAM sudhI bhulAyo che, te samajo. dharmasthAnamAM paNa keTalI kALajIno abhAva che te vicAro ! nokArazImAM ke svAmIvAtsalyamAM jamavA javuM, tyAM zA mATe vadhu levuM ke jethI eThuM mUkavuM paDe ? lolupatA e ja kAraNa. pharI nahi Ave to ? eTalA mATe Dabala le. pachI paDatuM mUke. mAla kono, e vicAryuM che? jamavA janAranI bhAvanA kaI hoya ? jamADanAra rUpa-raMgane jamADe che, lakSmIne jamADe che, ke dharmanA yoge jamADe che ? are kahone ke tyAM e pacIsa jaNA jamatA hoya, tyAM ja chavIsamo koI eka dharmAtmA jamato hoya, to pelA 'bhagataDo-bhagataDo' kahI mazkarI kare ! pelo thALI dhoI pANI pIe, to pelA pacIse kAgaDAnI jema saLagIne mazkarI phare ! pelAne ema thAya ke, AvA narAdhamo pAse kyAM AvIne beTho ! emAM jo e jarA DhIlo thAya, ene ema thAya ke "Aje thALI dhoI nahi pIuM to e paNa potAnI pharaja cUke. A dazAmAM tyAga zeno game ? ayogya saMskArane pheravo, to AcAra-vicAra tarapha ruci thAya. atyAre to vastu zodhavI muzkela thaI paDI che. caDatA lohIne vipharAvo nahi, ThAro paNa nahi, paNa aMkuzamAM lo ! hajI to mAnyatAno aMkuza kyAM che ? havAmAM, jamAnAmAM, icchAmAM, matikalpanAmAM dharma nathI, e bhAvanA kyAM che ? jo duniyA ema ja kahe ke badhAe samayanI pAchaLa cAlavuM, to to che te paNa naSTa thaze. havA e dharma nahi, paNa dharma to zrI jinezvaradeve kahyo te ! ATalA paNa aMkuzano svIkAra thAya, to hamaNAM dharmanI jijJAsA pragaTa thAya ane e jijJAsA pragaTa thAya, eTale ApoApa AtmA dharma zodhe ane pachI badhuM ja thAya. enA e so gaNuM kAma Ape. "jamAno e dharma nathI" e vAta to prathama nizcita thavI ja joIe. zrI AcArAMgasUtra (dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno dvitIya bhAga samApta Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanmArga prakAzananI zrutasevAno Achero Alekha pU. A. zrI vi. rAmacaMdrasUri smRti graMthamALA 1. sukhanI cAvI 31. mahAtmA ilAtIputra 2. iSTaprAptinA upAyo 32. ekamAtra zaraNa 3. saMtoSa eTale zuM? 33. mRtyu ane maMgaLa 4. yuvAnInI saphaLatA 34. aDhAra sadAcAra pa. UgatI prajAnA ghaDavaiyAone 35. rohagupta ane siddhasena 6. mAnavanuM kartavya 37. jainadharma eTale so TacanuM sonuM 7. mAnavajIvananI sArthakatA 37. syAdvAda 8. jIvanamAM dharmanI jarUra 38. jenazAsana eka arIso 9. dharmanuM rahasya 39. AtmA ane mokSa 10. saphaLatAno mArga 40. rAjA vasu 11. jaina dharmanI AcherI jhalaka 41. jayavaMtI jinAjJA 12. siddhisAdhaka sAdhanA 42. aspRzyatA ane zrI jainazAsana 13. brahAcarya 43. vinaya, mAtA-pitAno 14. mamatA 44. AtmasevA 15. AMdhaLAne ArasI (modInI vArtA) 45. kAmanA ane siddhi 10. arihaMta thanArA AtmAo 46. pragatinI dizA zrI ghannA sArthavAha ane zrI nayasAra 47. unnatinA upAyo 17. rAjarSi kumArapALa 48. lokapriyatA 18. aNumAMthI meru (zrI zAlibhadra) 49. zeTha sudarzana 19. merumAMthI aNu 50. sadAcAra (zrI jhAMjhariyA munivara) 51. udAratA 20. DhaLatA sUrajano sonerI prakAza-1 para. lokApavAda 21. DhaLatA sUrajano sonerI prakAza-2 53. daza daSTAMte durlabha mAnavajanma 22. jIva ane jagata 54. sAco jhaverI 23. pragatinAM maMDANa papa. guruvacanano mahimA 24. vizvadharma paka. te AMtarazatruo 25. bhAvanA eka rasAyaNa 57. vidhimArganI sthApanA 20. cAMpo vANiyo 58. bIjAnuM karI chUTo! 27. pAtra suvarNanuM pAna surAnuM pa9. vANIno vaparAza 28. sukha ane sukhano mArga 30. duHkhamAM dIna na bano ! 29. sAcuM sukha kyAM? sukhamAM lIna na bano 30. saMsAra asAra che. 61. Avaka-jAvakanA sAcA-khoTA mArgo Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. sAta vyasana 95. sAcI udAratA 13. mAMsa : AhAra ke saMhAra 96. AtmAnI unnati 64. jinapUjA ane tenuM phaLa 97. sarvakaLAmAM zreSTha dharmakaLA phapa. zreSThIputra sujAta 98. sAdhanAmAM bAdhaka-pUrvagraha 16. sAdhya ane sAdhana 99. prazasta-aprazastano viveka 67. dharmamAM bhAvanI anivAryatA (100. kaSAyono sAco upayoga 68. zraddhAdIpa 69. dhArmika zikSaNa ane pAThazALA 101. mahAbhiniSkramaNa karatAM pUrve 102. nimittonI asara 70. sAdharmika vAtsalya 71. jainatvanI saphaLatAno pAyo 103. zAstraracanAno zubhAzaya 72. sAdhudharma ane gRhastha dharma 104. zrI jinezvaradevanI cAra AzAo 73. zramaNa jIvananI zreSThatA 105. jena kaho karyuM hove? 74. jaina dIkSA mATe svajanonI saMmati 106. AjJAno Adara Avazyaka kharI? 107. dharmayovana ane valkalIrI 75. jaina dIkSA aMge patrakAronuM valaNa 108. gautama nAme nave nidhAna 77. jagatanuM javAhara jainAcArya 109. bhagavAne bhAkhyA bhAvinA lekha 77. muktinuM dhyeya sAcuM zreya? 110. samyagdarzana 78. ratnatrayIrUpa tIrtha kiMmataH koIpaNa eka pustaka rU. 7/79. saune gamatA sukhanuM mULa eka varSano seTa rU. 12pa-00, pUrA 80. sAco ziSya aMgarSi 81. zvetAMbara ane digaMbara ekaso ATha pustakono seTa rU. 6rapavacceno taphAvata 131. rAmAyaNano rasAsvAda rU.75 82. prabhupUjA svadravyathI ke devadravyathI? |132. zrI jaina zAsananI milakata rU.20 3. tAranAra paNa tAre kone ? 133. AtmAnI traNa avasthAo rU.20 84. sAda aMtarano: nAda muktino 134. sanAtana satyano sAkSAtkAra rU.40 85. ciMtA ane AtmaciMtA 135. Arya saMskRtino Adarza rU.100 86. dharmarakSA 87. dharma kyAre ane kone apAya ? nodhaH 111thI 117 kramAMka rUpe AcArAMga 88. Atmadharma sUtranAM (dhUtAdhyayana) vyAkhyAno - bhAga29. mAnava-kartavyanI dizA 1 thI 7 A sAthe prakAzita thaI rahyA che. 90. sAttvika vicAraNA AgAmI bhAga-8 thI 16 TUMka samayamAM 91. sukhanAM sAdhana prakAzita thaze. bhAga-1 thI 16no saMpUrNa 92. yuvAvasthA seTa rU. 2000-00 93. yuvAnane zikSaNa 94. sAcI zAMti (A seTanA pustako chUTaka apAze nahi.) pU. A. zrI vi. rAmacaMdrasUri hiMdI graMthamAlA naina " zI vi jIva 7-00 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja pravacana prabhAvaka graMthamALA ja ke anya prakAzano A 1. pravacananuM pratibiMba 50-00 0 sanmArgadarzana bhAga-1 50-00 2. navapada upAsanA 50-00 0 sanmArgadarzana bhAga-2 50-00 3. navapadanA upAsako - mRtyunI maMgaLa paLe zrIpALa-mayaNA 50-00 samAdhinI sAdhanA 50-00 4. sAdhanA jIvananA caDAva utAra 20-00 0 ahaMnnamaskArAvalI 20-00 5. prArthanA sutranA mAdhyame arihaMtanA atizayo 75-00 paramAtmAne prArthanA 20-00 0dravyasaptatikA. 100-00 6.jinAjJA parama maMtra 25-00 0 preraka parivartana 50-00 7. mArga : duHkhamuktino ane agamya jIvasRSTi pa-00 sukhaprAptino 40-00 0vizvavijJAna prAcIna ane navIna 50-00 8. AtmA ja saMsAra AtmA ja mokSa 1pa-00 0 bhAva pratikamaNanuM tALuM kholo 50-00 9. jinAjJA jIvanamaMtra 10-00 (paca pratikramaNa zabdArtha-bhAvArtha sahita) 10. ahiMsAno paramArtha * Devasia-raia Pratikramana Sutra 30-00 11. dharmamAM bhAvavizuddhinI anivAryatA 20-00 JAINISM A GLIMPSE 94-00 ATMA THE SELF 25-00 IDBIn 25-00 pU. A. zrI vi. rAmacaMdrasUri smRti saMskRta-prAkRta graMthamALA jIvana sAphalya darzanam 50-00 indriyaparAjaya zataka (saTIka) 60-00 darzana zuddhi prakaraNam (bRhavRtti saha) 100-00 navasmaraNa-gautamasvAmI rAsa 63-00 dIpotsava kalpa 10-00 zrI zrIpAvaritram 75-00 dharmopadesa kAvyam (saTIka) 60-00 prAkRta-saMskRta zabdakoza 40-00 (pUsAdhu-sAdhvIjI bha.temaja jJAnabhaMDAroe amadAvAda-kAryAlayethI nakala meLavavA vinaMti che.) - have pachI samayamAM prakAzita tha che. AtmadhyAnanA avasare rU. 30-00 pU.A. zrI vi. kIrtiyaza su.ma. sAdhanA ane sAdhaka rU. 20-00 pU. A. zrI vi. kIrtiyaza sU.ma. aMjanazalAkAnAM rahasyo rU.2pa-00 pU. A. zrI vi. kIrtiyaza sU. ma. taduparAMta aneka saMskRta-prAkRta-gujarAtI graMthonuM saMpAdana kArya cAlu che. je yathAvasare prakAzita thaze. * saMsthAnA gujarAtI-hiMdI-aMgrejI pustako zrAvakonA cokhkhA dravyathI ja chapAya che. koIne paNa pustaka chapAvavAno lAbha levo hoya to kAryAlayano saMparka kare. * saMskRta-prAkRta graMtho jJAnakhAtAmAMthI chapAya che. saMghone udAratAbharyo lAbha levA vinaMti che. AjIvana HomyojanA gujarAtI-hiMdI-aMgrejI pustako ghare beThAM meLavavA mATe AjIvana sabhya phI rU. 5000/rAkhela che. saMsthA dvArA nirdhArita upalabdha pustako uparAMta bhAvinA pustako paNa prApta thaze. taduparAMta sanmArga pAkSika paNa mokalAvavAmAM Avaze. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzana pArivArika sajAcAra sanmArga prakAzana: C/o. zrI e. mU. tapa. jaina ArAdhanA bhavana TrasTa, pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-380001 phona : pheksa : 535 2072 E-Mail: Sanmargp@icenet.net vi. saM. 2056 varSa-4 aMka-XX H. XX-XX-XX, XXIXXIXX vigata cAra cAra varSathI jaina saMghamAM vinAmUlya vitarIta thatuM 'janmA vi. saM. 2057nA mAgazara mahine pAMcamAM varSamAM praveza karI rahyuM che. vyAkhyAna vAcaspati pU. A. zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA prauDha, gaMbhIra, zAstrAnusArI pravayanAMzo, pravacana prabhAvaka pU. AcArya zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjAnA janajanamAM jainatvanI jyotane jAgRta karatA prabodhaka pravacanonuM sAragrAhI avataraNa AmAM niyamita apAya che. taduparAMta vartamAna jaina saMgha samakSa UbhI thayela aneka mUMjhavaNonAM zAstrAnusArI samAdhAno, zAsananA vartamAna ane sAhitya kSetre sanmArga prakAzana dvArA bharAtI haraNaphALanI jANakArI vagere anekavidha viSayothI samRddha pakhavADIka 'abhyANa TUMka ja samayamAM atyaMta lokapriya ane cAhanAprApta banI cUkyuM che. zAsanabhakto ane virodhako baMneya vargamAM ekasarakhA cAhathI sanmA" vaMcAtuM rahe che. e ja enI saphaLatAno niSkarSa che. AvuM nirbhika chatAM zAstrIya lakSa pakSane varela ATha pejanuM vAMcana pIrasatuM pakhavADIka ghare beThAM niyamita meLavavA mATe mAtra rU. 500/-nuM AjIvana lavAjama rAkhela che. Aje ja rU. 500/- DrAphTa vagere dvArA pAThavI 'janmA patra prApta karI levA vinaMtI che. bhAdya pradAna pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-380001. phona-pheksa : 5352072 E-mail : sanmargp@icenet.net tA. ka. : sanmArga patra kI hiMdI AvRtti TraeNka samaya meM zuru karane kI bhAvanA hone se hiMdI vAcaka rakama bhejate samaya khAsa sUcita kareM / philahAla gujarAtI AvRtti bhejI jAegI / hiMdI AvRtti chapane para bhIjavAeMge / Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'parama zAsana prabhAvaka vyAkhyAna vAcaspati suvizALa gacchAdhipati pU. AcAryadeva zrImavijayA 'rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAja 'vikaarotI 19panI sAlaoll phAgaNa vada cothaol. zudi, 'graha kahevANamAM jovA mA samaratha aho pidi choTAlAlanA lADakavAyA jhiacioliAre 1969oli poSa suda 13 dion oighAtIrthamAM dIkSA laI pujaya 'gu.zrI.zarmAvijayajI ma. baotI. pU.A.zI.vi. premasUrIzvarajI 21NAjaall prathama ziSya banyA, e ja 'varSe phA. suda 2 ll vaDodarAmAM vaDI dIkSAne pAmI zALadhyaon prazaon zANaonaloli uttarottara thaili kAryo karyA. pUjaya garavaryonA sathe 1987oll kA.... 3 'QbaIni NapaMnyAsapade (1thA pyAcAd vAcaspo 'padda, 199 1alo.suda14 zaaol5rani upAdhyAyapade aoo 1990nA vai.zu. 6 muMbaI lAlabAgamAM 'aiNaanNelad sAthe AcAryapade rathapAyelA ' pUjayazrIe jaion zAzaolonI apratima pradiAvaLA karI, 'savizALa chaoll audyaul (1Ike pUjayazI saphaLa jaiol saMghag apUrva yogazoma karatAM karatAM 04chaoli a.c. 14 oLA divase amadAvAdamAM sAdyapUrvaka 'phALaanoo pAmyA. ad[ din yAtrA sAthe a.va.))) + zA.sa.1 ll diuse sAbaramatInA tIre 'emano pArthiva deha paMthadiclar jilI oo thayo. jayAM 'oinalNAthIel (dicpyAma sAraka pUjayazaot. 'yazogAthALo gAI rahyuM che. kSaradehe to teozI ApaNI sAthe nathI paNa akSaradehe toozrIjI] vizALa sAhitya Aje paNa sau koIoo prakomALo zathIMghI rahyuM che. 'vaMdana ho e divyavibhUtine 'saMsArika dhaDatara : ratanabA 'dIkSAdAtA : pU.mu.zrI. maMgaLavi.ma.sA. gurudeva : pU.A.zrI. vi.ema.su.ma.sA. jIvanaghaDatara : pU.A.zrI.vi.dAna sU.ma.sA. navAI 31. CL. EL | prary.org Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjaya AcArya zrI vijaya rAmacaMdrasUri smRti graMthamALA (11) to lilip *| || prakAzana Tylalty Graphics (022) 38732221 3884222 che ISBN - 81 - 87163 - 28 - 3