________________
૧૬
શ્રાવકનાં બાર તે યાને પ્રિય પતિ વગેરે પરદેશ વગેરે સ્થળે જાય ત્યારે નાશ પામે, અર્થાત્ પ્રેમીના વિયોગમાં પ્રેમ (ઘટી જાય છે કે સર્વથા) નાશ પામે છે. આ વિષે કહ્યું છે કે
હે સુંદરી ! સારા પણ સ્નેહીઓને બધુએ વિષે કરેલે પ્રેમ સમય જતાં હથેળીમાં રહેલા પાણીની જેમ ખતમ થઈ જાય છે.”
તે રીતે કયારેક સમ્યત્વને લાભ થવા છતાં સાધુઓનાં સર્વથા દર્શન ન થાય તે મિથ્યાત્વ ઉત્પન્ન થાય છે. આથી જ શ્રાવકોની આ પ્રમાણે સામાચારી કહી છે -
“જ્યાં સાધુઓનું આગમન થતું હોય, જ્યાં જિનમંદિર હોય અને જ્યાં બીજા સાધર્મિક વસતા હોય ત્યાં શ્રાવક વસે.” (ઉ. મા. ર૩૬, પંચા. ૧-૪૧)
જો સાધુ, સાધર્મિક અને જિનમંદિર વગેરે ન હોય તે શ્રાવક મિથ્યાત્વ પણ પામે. કહ્યું છે કે
“જે દેશમાં ધમને દીપાવનારા સાધુઓ નથી તે દેશમાં ધમનું નામ પણ જણાતું-સંભળાતું નથી, તો પછી ધર્મક્રિયા કયાંથી હોય?"
સાધુનાં દર્શનથી આ પ્રમાણે લાભ થાય છે -
સાધુએનાં દર્શનથી (ગુણ બહુમાન દ્વારા) પાપ નાશ પામે છે, (તેમની પાસે જ્ઞાન મેળવવાથી) જીવાદિ પદાર્થોમાં શંકા રહેતી નથી, સાધુઓને નિર્દોષ દાન આપવાથી કર્મનિર્જરા થાય છે. કારણ કે દાનથી સાધુઓના જ્ઞાનાદિ ગુણોનું પોષણ થાય છે.” (શ્રા. પ્ર. ૩૪૦ )
આમ (અન્વયથી=) સાધુઓના દર્શનથી લાભ થતો હોવાથી અને (વ્યતિરેકથીe સાધુના અભાવથી નુકશાન થતું હોવાથી સાધુઓનાં દર્શન ન થવાથી મિથ્યાત્વ થાય એ સુપ્રસિદ્ધ જ છે. અહીં જણાવેલાં અતિભેદ આદિ કારણોથી મિથ્યાત્વની ઉત્પત્તિમાં જમાલિ વગેરેનાં દૃષ્ટાંત છે. કહ્યું છે કે- “મતિભેદથી જમાલી મિથ્યાત્વને પામ્યો. પૂર્વગ્રહથી વિદવાચકે મિથ્યાત્વપૂર્વક દીક્ષા લીધી. બદ્ધ સાધુઓના સંસર્ગથી સેરઠ દેશવાસી શ્રાવક બદ્ધ સાધુ થયો. કદાગ્રહથી ગોઠામાહિલ મિથ્યાત્વી થ.??
જો કે આ દૃષ્ટાંત સૂત્રકારે મૂળગાથામાં કહ્યાં નથી, તે પણ વિસ્તારથી જાણનારા (=જાણવાની ઈચ્છાવાળા) શિષ્યના ઉપકાર માટે ટીકામાં હું કહું છું. તેમાં પહેલાં મતિભેદમાં જમાલિની કથા કહું છું.
