________________
આસવ પ્રરૂપક ચતુર્થ અંકઃ સમયસાર ગાથા ૧૭૩-૧૭૬ सव्वे पुव्यणिबद्धा दु पञ्च्चया संति सम्मदिट्ठिस्स । उवओगप्पा ओगं बंधते कम्मभावेण ॥१७३॥ संत दुणिरुवभोजा बाला इत्थी जहेव पुरिसस्स । बंधदि ते उभोजे तरुणी इत्थी जह णरस्स ॥१७४॥ होदूण णिरुवभोज्जा तह बंधदि जह हवंति उवभोज्जा । सत्तट्ठविहा भूदा णाणावरणादिभावेहिं ॥ १७५ ॥ देण कारण दु सम्मादिट्ठी अबंधगो भणिदो । आसवभावाभावे ण पच्चया बंधगा भणिदा ॥ १७६ ॥
સમ્યગ્દષ્ટિને સત્તામાં સહુ રે, પ્રત્યય પૂર્વ નિબદ્ધ;
ઉપયોગ પ્રાયોગ્ય તે ભાવથી રે, કર્મ કરે છે બદ્ધ... આસવભાવ અભાવ. ૧૭૩ નિરુપભોગ્ય તે સત્તામાં રહ્યા રે, નરને બાલ સ્ત્રી જેમ;
ઉપભોગ્ય તે નરને બાંધતા રે, તરુણી સ્ત્રીની જેમ... આસવભાવ. ૧૭૪ નિરુપભોગ્ય હોઈ તેમ તે બાંધતા રે, ઉપભોગ્ય જેમ હોય;
જ્ઞાનાવરણાદિ ભાવે કરી રે, સપ્ત-અષ્ટવિધભૂત સોય... આસ્રવભાવ. ૧૭૫ એ કારણથી અબંધક ખરે ! રે, સમ્યક્ દૃષ્ટિ તો હોય,
આસ્રવ ભાવ અભાવે પ્રત્યયો રે, બંધક ન કહ્યા સો ય... આસવભાવ. ૧૭૬
અર્થ - સર્વે પૂર્વ નિબદ્ધ પ્રત્યયો તો સમ્યગ્દષ્ટિને સત્તામાં હોય છે, ઉપયોગપ્રાયોગ્ય તે ભાવે કરીને કર્મ બાંધે છે. ૧૭૩
સત્તામાં રહેલા તે તો પુરુષને બાલસ્ત્રીની જેમ જ નિરુપભોગ્ય (નહિ ઉપભોગવવા યોગ્ય). હોય છે, ઉપભોગ્ય એવા તે નરને તરુણી સ્ત્રીની જેમ બાંધે છે. ૧૭૪
નિરુપભોગ્ય હોઈને તે તથા પ્રકારે બાંધે છે કે જેમ જ્ઞાનાવરણાદિ ભાવોથી સપ્ત-અષ્ટવિધ થયેલા તેઓ ઉપભોગ્ય (ઉપભોગવવા યોગ્ય) હોય છે. ૧૭૫
એ કારણથી જ સમ્યગ્દષ્ટિ નિશ્ચયે કરીને અબંધક કહ્યો છે, આસ્રવભાવના અભાવે પ્રત્યયો બંધક
કહ્યા નથી. ૧૭૬
ગાભમાવા -
सर्वे पूर्वनिबद्धास्तु प्रत्ययाः - સર્વે પૂર્વ નિબદ્ધ - પૂર્વે બાંધેલા પ્રત્યયો - મિથ્યાત્વાદિ કર્મબંધ હેતુઓ તો સભ્યતૃè: સંતિ
સમ્યક્ દૃષ્ટિને સત્તામાં હોય છે, તે ઉપયોપ્રાયોન્યં - જેવો ઉપયોગનો પ્રયોગ થાય તે પ્રમાણે - તે અનુસારે મ ભાવેન વપ્નતિ - કર્મ ભાવે કરીને બાંધે છે. સંતિ તુ નિરુષો યાનિ - સત્તામાં રહેલા તે પ્રત્યયો તો નિરુપભોગ્ય - નહિ ઉપભોગવવા યોગ્ય હોય છે, કોની જેમ ? વાતા સ્ત્રી યેદ પુરુષસ્ય - બાલ સ્ત્રી જેમ અહીં - આ લોકમાં પુરુષને તાનિ ૩૫મો—ાનિ વખાતિ - તે ઉપભોગ્ય - ઉપભોગવવા યોગ્ય બાંધે છે, કોની જેમ ? તરુળી સ્ત્રી વથા નરણ્ય - તરુણી - યુવાન સ્ત્રી જેમ નરને - પુરુષને. આમ મૂત્વા નિરુપમોયાનિ - નિરુપભોગ્ય - નહિ ઉપભોગવવા યોગ્ય હોઈને તથા વખાતિ - તથા પ્રકારે બાંધે છે કે યથા - જેમ જ્ઞાનાવરળાવિમાવૈ: સમાવિધાનિ ભૂતાનિ - જ્ઞાનાવરણાદિ ભાવોથી સપ્ત - અવિધ થયેલા ૩૫મો—ાનિ મયંતિ - ઉપભોગ્ય - ઉપભોગવવા યોગ્ય હોય છે. તેન ારપેન તુ - આ કારણથી જ નિશ્ચય કરીને સન્યસૃષ્ટિવંધો મળિતઃ - સમ્યક્ દૃષ્ટિ અબંધક કહ્યો છે, (કારણકે) ઞામ્રવમાવામાવે આસવ ભાવના અભાવે ન પ્રત્યયા બંધળા મળિતા: પ્રત્યયો બંધક નથી કહ્યા. 11 તિ ગાયા ગાભમાવના ||૧૭૩||૧૭૪||૧૭||૧૭||
.
૧૨૯
-
