________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
ગાથા - જેમ શિલ્પિક કર્મ કરે છે અને તે તન્મય હોતો નથી, તેમ જીવ પણ કર્મ કરે છે અને તન્મય હોતો નથી. ૩૪૯
જેમ શિક્લિક કરણો વડે કરે છે અને તે તન્મય હોતો નથી, તેમ જીવ કરણો વડે કરે છે અને તે તન્મય હોતો નથી. ૩૫૦
જેમ શિલ્પિક કરણો રહે છે અને તે તન્મય હોતો નથી, તેમ જીવ કરણો પ્રહે છે અને તન્મય હોતો નથી. ૩૫૧
જેમ શિલ્પિક કર્મફલ ભોગવે છે અને તે તન્મય હોતો નથી, તેમ જીવ કર્મફલ ભોગવે છે અને તે તન્મય હોતો નથી. ૩૫૨
એમ વ્યવહારનું દર્શન, સમાસથી (સંક્ષેપથી) વક્તવ્ય છે, નિશ્ચયનું વચન સાંભળ, કે જે પરિણામકૃત હોય છે. ૩૫૩
જેમ શિલ્પિક ચેષ્ટા કરે છે અને તથા પ્રકારે તેનાથી અનન્ય હોય છે, તેમ જીવ પણ કર્મ કરે છે અને તેનાથી અનન્ય હોય છે. ૩૫૪
જેમ ચેષ્ટા કરતો શિલ્પિક નિત્ય દુઃખીઓ હોય છે, તેમ તથા પ્રકારે અનન્ય ચેષ્ટા કરતો જીવ દુઃખી હોય છે. ૩૫૫
* રોતિ - તેમ જીવ પણ કર્મ કરે છે, મવતિ 7 તસ્મત અનન્ય: - અને તેનાથી અનન્ય હોય છે. યથા રે શ્રાસ્તુ િિો નિત્યદુઃલિતો મવતિ - અને જેમ ચેષ્ટા કરતો શિલ્પિક નિશ્ચય કરીને નિત્ય દુઃખિઓ હોય છે, તથા તાઇ અનન્ય: વેમાનો નીવ: ટુઃવી થાતુ - તેમ તેનાથી અનન્ય એવો ચેષ્ટમાન - ચેષ કરતો જીવ દુઃખી થાય. રૂ૪૬-૩૧// તિ માયા માત્મમાવના //રૂ૪૬-૩૧/l. કથા વા શિત્વી સુવર્ણાદ્રિઃ - જેમ ખરેખર ! ફુટપણે શિલ્પી સુવર્ણકારાદિ, કુંડના વરદ્રવ્યfTTHIભવ વર્ષ કરોતિ - કંડલાદિ પરદ્રવ્યપરિણામાત્મક કર્મ કરે છે, હસ્તાવિકિ: પૂરદ્રવ્યપરમાત્મઃ કરી: કરોતિ - હસ્ત કુદકાદિ - હથોડી આદિ પરદ્રવ્ય પરિણામાત્મક કરણો વડે કરે છે, દસ્તાવનિ પૂરદ્રવ્યપરિણામત્મિછાનિ રારિ પૃદ્ધાંતિ - હથોડી આદિ પરદ્રવ્ય પરિણામાત્મક કરણો રહે છે, પ્રામાદિ પરદ્રવ્ય પરિણામાત્મક કુંડલાદિ કર્મફળ ભોગવે છે, ન તનેદ્રવ્યત્વેન તતોગત્વે સતિ તન્મયો પતિ - પણ અનેક દ્રવ્યપણાએ કરીને તેનાથી અનન્યપણું સતે તન્મય નથી થતો. તેથી શું? તતો - તેથી નિમિત્ત નૈમિત્તિક ભાવમાàવ - નિમિત્ત - નૈમિત્તિક ભાવ માત્રથી જ તત્ર વર્ઝfમોવડૂમોખ્યત્વવ્યવહાર: - ત્યાં કઠું કર્મ - ભોક્ત ભોગ્યત્વ વ્યવહાર છે. તથા ગાભા - તેમ આત્મા પણ, guપISાદ્રિ પુતિપરિણામભÉ { રોતિ - પુણ્ય પાપાદિ પુદ્ગલ પરિણામાત્મક કર્મ કરે છે, છાયવાજનોfક્ષ: પુતદ્રવ્યપરિણામભÊ: રળે: ક્રરીતિ - કાય-વા-મનઃ પુદ્ગલ દ્રવ્યપરિમાભાનિ રનિ વૃદ્ધાંત - કાય-વા-મનઃ પુગલ પરિણામાત્મક કરણો રહે છે, સુવડુ વાઢિપુતિદ્રવ્યપરિણામભિ પુથપાપાદ્રિ વર્મતં મુંબને
- અને સુખ-દુઃખાદિ પુદ્ગલ દ્રવ્ય પરિણામાત્મક પુણ્ય પાપાદિ કર્મફળ ભોગવે છે, ન વેનદ્રવ્યત્વેન તતોગત્વે સતિ તનાવો મવતિ - પણ અનેક દ્રવ્યપણાએ કરીને તેનાથી અન્યપણું સતે તન્મય નથી થતો. તેથી શું? તતો - તેથી નિમિત્તનૈમિત્તિમાંવમાત્રૌવ - નિમિત્ત - નૈમિત્તિક ભાવ માત્રથી જ તત્ર ઝરૃર્મમોવ7મોથર્વવ્યવહાર: - તેમાં કર્ણ કર્મત્વનો અને ભોક્ત ભોગ્યત્વનો વ્યવહાર છે. યથા ર સ વિ શિલ્હી . અને જેમ તે જ શિલ્પી વિઠ્ઠીર્ષ - ચિકીર્ષ - કરવાની ઈચ્છાવાળો સતો, રૂપમાત્મપરિણામભિ કર્મ કરોતિ - ચેષ્ટારૂપ આત્મ પરિણામાત્મક કર્મ કરે છે, ટુ વસ્તક્ષણમાત્મપરિણામત્મિજં વેદનુરૂપ 7 - અને ચેષ્ટાને અનુરૂપ દુઃખ લક્ષણ આત્મપરિણામાત્મક કર્મફળ ભોગવે છે, દ્રવ્યત્વેર તતોગનન્યત્વે ત તનવર્શ ભવતિ - અને એકદ્રવ્યપણાએ કરીને તેથી અનન્યપણું સતે તન્મય હોય છે, તત: - તેથી કરીને રામપરિણામમવેર - પરિણામ - પરિણામી ભાવથી તવૈવ - ત્યાં જ છÇમોવડૂમોગ્યત્વનિશ્ચય: - કર્તા કર્મત્વનો અને ચિકીર્ષ - કરવાની ઈચ્છાવાળો સતો, વેરામાભાઈરામાભૐ વર્નામIભવ વેદાનુરૂપ વર્માં મુક્ત ૫ - અને ચેષ્ટાને અનુરૂપ દુઃખ લક્ષણ આત્મપ્રરિણામાત્મક કર્મફળ ભોગવે છે. દ્રવ્યત્વેન તતડાવ્યત્વે સતિ તન્મયશ્ચ મવતિ - અને તેથી એકદ્રવ્યપરાએ કરીને તેનાથી અનન્યપણું સતે તન્મય હોય છે. તત: - તેથી રિઅTTAરિણાભિમાન - પરિણામ પરિણામી ભાવથી તવૈવ - ત્યાં જ વર્તુમોવડૂમોક્યત્વ નિશ્ચય: - કર્તાકર્મત્વનો અને ભોક્નભોગ્યત્વનો નિશ્ચય છે. |
आत्मभावना //રૂ૪૬IJરૂ ૧૦ણીરૂ9Il૩૬૨ રૂ૫૩ રૂ ૧૪ll૩ ૧૧TI
इति
'आत्मख्याति
૬૪૬
