________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
જો ખડી ભીંત આદિની નથી હોતી,
જે ચેતયિતા પુદ્ગલાદિનો નથી હોતો, તો પછી કોની ખડી હોય છે?
તો પછી કોનો ચેતયિતા હોય છે ? ખડીની જ ખડી હોય છે.
ચેતયિતાનો જ ચેતયિતા હોય છે. વારુ, બીજી કઈ ખડી છે. કે જે ખડીની ખડી હોય છે? વારુ, બીજો કયો ચેતયિતા છે. કે જે ચેતયિતાનો
ચેતયિતા હોય છે ? નિશ્ચયે કરીને ખડીની અન્ય ખડી નથી, નિશ્ચય કરીને ચેતયિતાનો અન્ય ચેતપિતા નથી, કિંતુ સ્વ-સ્વામી એ બે અંશો જ અન્ય છે. કિંતુ સ્વ-સ્વામી એ બે અંશો જ અન્ય છે. અત્રે સ્વ-સ્વામી અંશના વ્યવહારથી શું સાધ્ય છે? અત્રે સ્વ-સ્વામી અંશના વ્યવહારથી શું સાધ્ય છે ? કંઈ પણ નહિ.
કંઈ પણ નહિ. ત્યારે કોઈની પણ ખડી નથી,
ત્યારે કોઈનો પણ અપોહક નથી, ખડી ખડી જ છે એમ નિશ્ચય છે.
અપોહક અપોહક જ છે એમ નિશ્ચય છે.
(૪) અથ વ્યવહાર વ્યાખ્યાન :અને જેમ શ્વેત ગુણનિર્ભર સ્વભાવવાળી
તેમ જ્ઞાનગુણનિર્ભર સ્વભાવવાળો તે જ ખડી -
ચેતયિતા પણ સ્વયં ભીંત આદિ પરદ્રવ્ય સ્વભાવે અપરિણમતી સ્વયં પુદ્ગલાદિ પરદ્રવ્ય સ્વભાવે અપરિણમતો અને ભીંત આદિ પરદ્રવ્યને આત્મસ્વભાવે અને પુદ્ગલાદિ પરદ્રવ્યને આત્મ સ્વભાવે અપરિણમાવંતી,
અપરિણમાવંતો, ભીંત આદિ પરદ્રવ્ય નિમિત્તક
પગલાદિ પરદ્રવ્યનિમિત્તક આત્માના (પોતાના) શ્વેતગુણનિર્ભર સ્વભાવના આત્માના જ્ઞાનગુણનિર્ભર સ્વભાવના પરિણામે પરિણામે ઉપજતી
ઉપજતો ખડી નિમિત્તક આત્માના (પોતાના) સ્વભાવના ચેતયિતાનિમિત્તક આત્માના (પોતાના) સ્વભાવના પરિણામે ઉપજતા
પરિણામે ઉપજતા ભીંત આદિ પરદ્રવ્યને
પગલાદિ પરદ્રવ્યને આત્માના (પોતાના સ્વભાવથી શ્વેત કરે છે. આત્માના સ્વભાવથી જણે છે. એમ વ્યવહારાય છે :
એમ વ્યવહારાય છે.
(૫) અને જેમ જેતગુણનિર્ભર સ્વભાવવાળી તેમ દર્શન ગુણનિર્ભર સ્વભાવવાળો તે જ ખડી
ચેતયિતા પણ સ્વયં ભીંત આદિ પરદ્રવ્ય સ્વભાવે અપરિણમતી સ્વયં પગલાદિ પરદ્રવ્ય સ્વભાવે અપરિણમતો અને ભીંત આદિ પરદ્રવ્યને આત્મસ્વભાવે અને પુદ્ગલાદિ પરદ્રવ્યને આત્મસ્વભાવે અપરિણમાવતી,
અપરિણમાવંતો ભીંત આદિ પરદ્રવ્યનિમિત્તક
પુદ્ગલ આદિ પરદ્રવ્યનિમિત્તક આત્માના (પોતાના) શ્વેત ગુણનિર્ભર સ્વભાવના આત્માના દર્શનગુણનિર્ભર સ્વભાવના પરિણામે પરિણામે ઉપજતી
ઉપજતો, ખડી નિમિત્તક આત્માના સ્વભાવના પરિણામે ચેતયિતાનિમિત્તક આત્માના (પોતાના સ્વભાવના ઉપજતા
પરિણામે ઉપજતા ભીંત આદિ પરદ્રવ્યને
પગલાદિ પરદ્રવ્યને આત્માના (પોતાના) સ્વભાવથી શ્વેત કરે છે, આત્માના સ્વભાવથી દેખે છે. એમ વ્યવહારાય છે :
એમ વ્યવહારાય છે :
၄၄၄
