________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
આત્મખ્યાતિ ટીકાર્ય જેમ તે જ પુરુષ
તેમ સમ્યગૃષ્ટિ સર્વ સ્નેહ અપનીત (દૂર કરાયે) સતે, આત્મામાં રાગાદિ અ-કરતો (નહિ કરતો) સતો, તે જ સ્વભાવથી જ રજબહુલ ભૂમિમાં, તે જ સ્વભાવથી જ કર્મયોગ્ય પુદ્ગલ બહુલ લોકમાં તે જ શસ્ત્ર વ્યાયામ કર્મ કરતો,
તે જ કાય-વા-મનઃ કર્મ કરતો તે જ અનેક પ્રકારના કરણો વડે
તે જ અનેક પ્રકારના કરણો વડે તે જ સચિત્તાચિત્ત વસ્તુઓને હણાતો, તે જ સચિત્તાચિત્ત વસ્તુઓને હણતો, રજથી નથી બંધાતો,
કરજથી નથી બંધાતો - બંધહેતુ સ્નેહાન્સંગના અભાવને લીધે બંધહેતુ રાગયોગના અભાવને લીધે. ૨૪૨-૨૪૬
અમૃત જ્યોતિ” મહાભાષ્ય ઉપયોગ શુદ્ધ કરવા આ જગતના સંકલ્પ વિકલ્પને ભૂલી જજે, પાર્શ્વનાથાદિક યોગીશ્વરની દશાની સ્મૃતિ કરજો અને તેજ અભિલાષા રાખ્યા રહેજો, એ જ તમને પુનઃ પુનઃ આશીર્વાદ પૂર્વક મારી શિક્ષા છે.” - શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, અં. ૩૭
હવે ઉપરમાં કહ્યું તેનાથી વિપરીત પ્રકારનું દૃષ્ટાંત અત્ર બિંબપ્રતિબિંબ ભાવથી વિવરી દેખાડ્યું છે - જેમ તેજ પુરુષ સર્વ સ્નેહ અપનીત સતે - “હે સર્વત્રિપનીને સતિ', બધું તેલ દૂર કરાયે સતે, તે જ સ્વભાવથી જ રજેબદુલ - રજ: પ્રચુર ભૂમિમાં, તે જ શસ્ત્ર વ્યાયામ કર્મ કરતો, તે જ અનેક પ્રકારના કરણો વડે, તે જ સચિત્તાચિત્ત - સજીવ નિર્જીવ વસ્તુઓને હણતો સતો, રજથી નથી બંધાતો, શા માટે ? બંધહેતુ એવા “સ્નેહાભંગનો” - તેલ ચોપડવાનો અભાવ છે માટે - “સ્નેહાગ્રંચિ વંધહેતરમાવત', તેમ સમ્યગુદૃષ્ટિ આત્મામાં રાગાદિ અ-કરતો નહિ કરતો) સતો, ‘માન TIટીનવદુર્વાગ: સન, સ્વભાવથી જ કાર્મણ વર્ગણા પુદ્ગલ જ્યાં બહુલ - પ્રચુર - પુષ્કળ છે એવા તે જ કર્મયોગ્ય પુદ્ગલ બહુલ લોકને વિષે, તે જ કાય-વા-મનઃ કર્મ કરતો, તે જ અનેક પ્રકારના કરણો વડે, તે જ સચિત્તાચિત્ત - સજીવ નિર્જીવ વસ્તુઓને હણતો, કર્મરજથી નથી બંધાતો, શા માટે.? બંધહેતુ એવા રાગયોગનો અભાવ છે માટે - રાયપાસ્ય बंधहेतोरभावात् ।
પૂર્વ ગાથાઓમાં વિવરી દેખાડ્યું તેમ કારણ કલાપ પૂર્વવત્ - (૧) તેમાં પ્રથમ તો સ્વભાવથી જ કર્મયોગ્ય પુદગલ બહુલ લોક તો બંધહેત છે નહિ. શા માટે ? સિદ્ધોને પણ તેનો પ્રસંગ આવે માટે. (૨) કાય-વા-મનઃ કર્મ પણ બંધહેતુ છે નહિ, કારણકે જો તેમ હોય તો યથાખ્યાત સંયતોને પણ તેનો પ્રસંગ આવે માટે. (૩) અનેક પ્રકારના કરણો પણ બંધહેતુ છે નહિ. શા માટે ? કેવલ જ્ઞાનીઓને પણ તેનો પ્રસંગ આવે માટે. (૪) સચિત્તાચિત્ત - સજીવ નિર્જીવ વસ્તુઓનો ઉપઘાત -
તથા • તેમ સીરિક - સમ્યગુદૃષ્ટિ, માનિ રવીના : સન - આત્મામાં રાગાદિ અ-કરતો - નહિ કરતો સતો, તસ્મિન્નેવ સ્વમાવત gવ વર્ષોથપુરાત્તવહુને તો . તે જ સ્વભાવથી જ કર્મ યોગ્ય પુદ્ગલ બહુલ - કર્મ યોગ્ય પુગલ જ્યાં બહુલ - પુષ્કળ - પ્રચુર છે એવા લોકને વિષે, તવ વાયવાન:કર્મ : - તે જ કાય-વા-મનઃ કર્મ કરતો, તેવાને પ્રારંવાળ: - તે જ અનેક પ્રકારના કરણો વડે તાવ સત્તાવિત્ત વસ્તુનિ નિખન - તે જ સચિત્ત - સજીવ અચિત્ત - નિર્જીવ વસ્તુઓને હણતો, ફર્મનસા ન વધ્યને - કેમેરજથી - કર્મધૂલિથી નથી બંધાતો, શાને લીધે ? સાચોરાસ્ય વંધહેતોરમાવત્ : બંધહેતુ એવા રાગયોગના અભાવને લીધે - નહિ હોવાપણાને લીધે. / રૂતિ “ગાત્મતિ' માત્મમાવના ર૪રર૪રૂપાર૪૪૨૪૨ll૨૪૬ો.
૩૯૬
