Book Title: Rayanwal Kaha
Author(s): Chandanmuni, Gulabchandmuni, Dulahrajmuni,
Publisher: Bhagwatprasad Ranchoddas
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020603/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir syaNavAla kahA zrI candana muni For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RAYANWAL KAHA (RATNPAL KATHA) syaNavAla kahA (ratnapAla kathA) For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Chandan muni RAYANWAL KAHA ra ya Na vA la kahA [ ratnapAla kathA ] candanamuni For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lekhaka : candana muni Author : Chandan Muni prastAvanA : muni nathamala Preface : Muni Nathmal saMskRta chAyA : muni gulAbacanda nirmohI' Translation. Sanskrit: Muni Gulabchand "Nirmohi' hindI anuvAda : muni bulaharAja Hindi : Muni Dulebraj prakAzaka : bhagavataprasAda raNachor3avAsa | Publishers : Bhagwatprasad 44 nyU klotha mArkeTa Ranchhordas ahamadAbAda-2 44. New cloth market Ahmedabad-2 nivAsa : paTela sosAiTI (zAhIbAga) N. L. : Patel Socioty (ShahiahamadAbAda bagh) Ahmedabad prathama saMskaraNa : 8 apraila 1971 mahAvIra-jayantI | First Edition : 8th April, 1971 Mahavir Jayanti mudraNa-vyavasthA nirdezana : | Printing Supervision : zrIcanda surAnA 'sarasa' | Shrichand Surana 'Saras' mudraka : zrI viSNu priMTiMga presa, rAjA kI maNDI, AgarA-2 | Printers : Shri Vishnu Printing Press, Raja ki mandi Agra-2 mUlya : 10. rupae (bhArata meM) 13. siliMga (videza meM) | Price : India Rs. 10 .. Forign 13 S. For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAkRta TO THE SCHOLARS OF PRAKRAT saMskRta bhASA SANSKRIT LANGVAGE abhyAsiyoM ko For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svataH kabhI-kabhI eka choTI-sI ghaTanA bhI vizeSa preraNA dene vAlI ho jAtI hai / usase supta bhAvanAe jAgRta ho uThatI haiM aura vyakti una bhAvanAoM ko sAkAra karane ke lie udyata ho jAtA hai| prAkRta bhASA ke prati merA puruSArtha aisI hI eka supreraNA kA pariNAma hai| usa samaya maiM bambaI meM pravAsa kara rahA thA / tIna varSa pUrNa ho cuke the| cauthe varSa kA varSAvAsa maiM 'vilepArale' meM bitA rahA thaa| sAdhanAzrama kA suramyasthala aura nagInabhAI tathA suzIlAbahana kI bhakti apUrva thI / eka bAra maiM bAhara gayA thaa| rAste meM mujhe prophesara 'bhiyANI' mile| ve prAkRta bhASA ke gaMbhIra vidvAna evaM usake ananya pakSapAtI the / vArtAlApa ke prasaMga meM unhoMne kahA- "munijI, mujhe atyanta kheda ke sAtha kahanA par3a rahA hai ki prAkRta bhASA ke prati sarvatra udAsInatA hai / yaha bhASA sabhI bhASAoM kI jananI, sahaja aura buddhigamya hai, phira bhI isake prati upekSA varatI jA rahI hai / aura to kyA-bhagavAna mahAvIra ke anuyAyI bhI isa ora itane prayatnazIla nahIM dekhe jAte / jaina muni bhI ise prAyaH nahIM jAnate aura jo jAnate haiM ve bhI isakI gaharAI meM praveza nahIM kara pAte / maiMne aneka muniyoM ko isa bhASA ke adhyayana ke lie prerita kiyA, kintu ruci ke abhAva meM ve isa aura vikAsa nahIM kara sake / " prophesara bhiyANI kI yaha kaTUkti mujhe akSarazaH satya pratIta huI / apane AgamoM kI bhASA madhura prAkRta ke prati apanI udAsInatA anucita evaM asahya lagI, jabaki hindU, muslima, IsAI aura sikkha Adi apanI-apanI bhASA kA kitanA gaurava anubhava karate hue usake prati jAgarUka haiN| prAkRta kA adhyayana : usa samaya merI avasthA 51 varSa kI thii| maiMne prAkRta bhASAoM kA maulika evaM gambhIra adhyayana kiyaa| prArambha meM maiMne kalikAlasarvajJa AcArya hemacandra dvArA racita 'aSTama adhyAya' ko kaNThastha kiyA / prAkRta bhASA saMbandhI tathyoM ko jAnakArI ke bAda maiMne 'samarAicca kahA,'paumacariaM' 'pAsaNAhacariaM', 'gAhA saptasatI' Adi granthoM kA pArAyaNa kiyaa| adhyayanakAla meM prAkRta meM likhane kI preraNA jgii| yadyapi maiMne kucheka varSoM pUrva For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 6 saMskRta bhASA meM aneka gadya-padyAtmaka kAvya likhe the, kintu prAkRta meM likhane kI bhAvanA hI nahIM jagI thii| isa bAra prAkRta meM likhane kI preraNA prabala hotI gaI aura prathama puSpa ke rUpa meM maiMne 'rayaNavAla kahA' kI racanA prArambha kara dI / 'samarAicca kahA' kI zailI kA nirvAha karate hue maiMne isa racanA ko Age bar3hAyA / prAkRta vyAkaraNa kA jJAna sadyaska thA hI, ataH vyAkaraNagata aneka zabdoM ke prayoga svAbhAvika the / pAThakoM kI suvidhA ke lie zabda sambandhI sUtroM ko yathAsthAna de dene ke kAraNa unakI prAmANikatA asaMdigdha bana gaI hai| prAkRta zabdoM ke sAkSya ke lie 'pAiyalacchI nAmamAlA' kA prayoga kiyA hai aura usake padya TippaNa meM uddhRta bhI kara die haiN| mujhe sarala, sahaja bhASA aura choTe-choTe vAkya bahuta pasanda haiM / ataH maiMne isa kAvya meM usa rucikA nirvAha kiyA hai / samAsa kI bahulatA aura jaTilatA tathA lambe vAkya pAThaka ko bhaTakA dete haiM, ata: unakA prAyaH varjana hI kiyA hai / isakI saMskRta chAyA muni gulAbacanda 'nirmohI' ne atyanta zrama se taiyAra kI hai / dezI zabdoM ko usI rUpa meM dekara, koSThaka ( ) meM saMskRta meM bhAvArtha de diyA hai / , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir isakA hindI anuvAda Agama saMpAdana kArya meM saMlagna muni dulaharAja jI ne saMpanna kiyA hai | hindI kA anuvAda itanA sarasa evaM sarala huA hai ki par3hane vAle ko anuvAda-sA nahIM kintu svatantra grantha-sA pratIta hotA hai / isakI bhUmikA muni nathamala jI ne likhI hai / ve svayaM prAkRta, saMskRta aura hindI ke gaMbhIra vidvAna haiN| apane vyasta samaya meM isa grantha kA avalokana kara jo do zabda likhe haiM, maiM unake prati apanI kRtajJatA jJApita karatA hU~ / anta meM maiM lAlamuni, mUlamuni tathA mohanamuni Adi sahayogiyoM ke prati hRdaya se AbhAra prakaTa karatA hU~ / AcArya zrI tulasI ne isa grantha ko dekhakara prasannatA vyakta kI aura mujhe prAkRta bhASA meM 'jayacariaM likhane ke lie prerita kiyaa| maiM unake prati kRtajJatA vyakta karatA hU~ / maiM AzA karatA hU~ ki yaha grantha prAkRta bhASA ke adhyayanazIla zikSArthiyoM kA patha prazasta karane meM upayogI siddha hogA aura unake vikAsa ke lie nae Aloka kA sarjana karegA | bIdAsara ( rAjasthAna ) vi0 saM0 2027 phAlguna kRSNA 2 For Private And Personal Use Only - muni candana Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patthAvaNA "apAre kavva-saMsAre, kavI asthi pyaavii| jahAbhiroyae vissaM, tahemaM parivaTTai // " ariMsa siloge jahatthamatthi niruuvirN| rasamayassa bhuvaNassa nimmANaM kaviNA cia kayamasthi / khaNabhaMgure eyammi loe kuha ko bhave sAsao raso jai tattha na siyA kvvrso| kavI saccaM rasathAlIe paripAgaM viNIya uvaharai, teraNa so moya-meuro pamoe i avare vi| kathAvatthu, bhAsA, guphaNaM-eyANi bhavaMti mahagyANi uvagaraNANi kavvassa / eesu bhAsA natthi saasyaa| kayAci pAgaya-bhAsA kavvassa rayaNAe pamuhA AsI / jaha lihiamathi Agama-sutte 'sakkayaM pAgayaM ceva pasatthaM isi-bhAsigaM / " iyANi kAlassa parivaTTaNaM jAyaM / sakkayassa pAgayassa ya kAlo aikkto| ajjakAlINA vicakkhaNA bhaNaMti-eyA mayA bhAsA saMti / ko amao mayAsu bhAsAsu kavvaM kAu ucchAhamaNugacche ? accheragamiNaM caMdaNamurigaNA etA kira bhAsA pAhaNNaNa kavvarayaNAe pauttA / kimathi kAraNaM? maNNehaM aNegaMtavAyarasa-pIgieNa muNiNA vaTTamANaM aIaNiravekkhaM NovaladdhaM / Na ya vaTTamANa-NiravekkhaM lddhmiiaN| jo aIe vaTTamANaM pAsai, pAsai taha vaTTamANe aIaM so bhavai saasymgggaamii| sAsayamaggagAmI pamhuThesu vi taccesu puNo saDU uppAei For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir logANaM / lAlicca-lAvaNNa-guNovaveyA pAgaya-bhAsA uvehiyA Na ki dukkhaM jaraNayai mahura-rasa-siNAyagANaM kavINaM ? taM pAgayaM jassa maulA padAvalI pINei maNaM jaNANaM, jassi sahassa-sahassa-vAsa-pajjataM aNegesiM mahaccANaM mahappANaM satthANaM jAyaM virayaNaM / bhagavayA mahAvIreNa vaddhamANeraNa jassi uvaesA kyaa| mahappaNA buddheNa jassi nibvANa-maggo pyaasio| __ jattha aNegaMtavAyassa parikkhA uvalabbhai, jattha ya uvalabbhai majjhimapaDivayAe mahattho sro| jaM purokAu' lihiyANi vijjate aNegANi kavvanADagAdINi laliyANi satthANi / jeNa saMkhAiyANi rahassAriNa vahai ajjAvi saa| kiM tIse suttaM ahuNA vilasiaM na juttaM ? jaivi iyANi pAgayaM natthi loga-bhAsiyaM / tahavi pagAmamatthi pADhajoggaM / jaha sayANi-sayANi satthANi purAtaNANi paDhijjaMti, taha iyANi viraiyANi kiM na ajjhayaNa-visaya-gayANi bhavissaMti ? to pAiya-bhAsAe gaMtha-rayaNaM nevatthi vicAra-virahiyaM / eyammi paoyaNe ahaM abhiNaMdemi caMdaNamuriMga / ___ saMpuNNe vi sAhicce kathA-gaMthANaM atthi mahaM goravamayaM ThANaM / kuvalayamAlA kahA, uvamiti-bhavapavaMcakahA-pabhitayo aNegA kahA saMti suppasiddhA / tapparaMparAe esA vi bhavai nibddhaa| kahAkAreNa muNiNA ko kahAe pabaMdho sullio| bhAsA-diTThIe paoga-pahANA imaa| muNI eso laliyANaM abhiNavANaM ya paogANaM pagaraNe asthi suppsiddho| kahA-pabaMdhe jattha tattha pAgaya-vAgaraNaM udAhaDamiva dissi| maulA pagaI jaha maNaM harai, taha kahAe vi maulA paoga-pavattI bhavai maNoharA / lahUNi vakkANi saralANi sAhUNi / nidasaNa-rUveNa 40 piTThassa imA paMtIo saMti paDhiavvA__ "aikkato gbbhkaalo| suhaM suheNa pasaviNI jAyA bhaannumii| savvalakkhaNasaMjuttaM uppaNNaM puttarayaNaM / avvo ! suNNaM gharaM gihamaNiNA sohiaM / abhUapuTavo utthAro vaTTio sayaNANamaNammi / dhaNNaNa For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seTThiNA laddho sabhANU / dANAi-NIra-sitto phalio pupphio dhammakapparukkho / NibhAliUNa abbhaga-muhacaMdaM paramatuTThA bhANamaI / ciraparikappio dohalo pUrio vihiNA / aNegehiM ANadiehiM vayaMsehiM gahiaM seTThitto puNNavattaM / " maNNehaM sakkaya-pagai-pahANAo pAgayAo bhavai ahiyaM laddhapati? jaNa-gaNa-pauttaM pAgayaM / kiMtu pauttiheuNA taM natthi ahuNA uvaladdhaM, tahAvi kahAkAreNa jattha-tattha desi-saddANaM paogo kao atthi / kuha-kuhaci desisa(reNa sakkaya-samasadda-saMjogo kaNNApiyo vi jaao| udAharaNa-rUveNa ettha--'takkua-jaNehi' (pRSTha 24) patthuaM bhavai / jai eyassa ThANe 'sayaNa-jaNehi siyA, siyA bahu ramaNIyaM / jai vi haribhadrasUriNA esa paogo ko atthi| kahAkAreNa pAINa-gaMthANaM paoga-paddhatimaNussiya kayA pogaa| tahavi ajja bhAsA-pabaMdha-saraNIe bahu parivaTTaNamavekkhiyamatthi / ___ kathA-vatthu atthi pAINaM / tahavi kahAkAreNa abhiNavo pariveso padatto, teNa esA bhAti navvA viva / eyammi kahA-pabaMdhe ThANe-ThANe dhuva-taccANaM saMgANamavi asthi muhariaM / paDhiyavvA etA paMtIo___"aho ! alakkhiaM khu moha-mahArAyassa viDaMbaNaM ! putta-pottehi parivAriA vi khijjati virahiA vi / durahigamA kira moha-mairAe taNuvI annnnaannrehaa| suha-saMkappie vi duhaM, duhAievi suhaM abhiddi| vatthutto poggaliaM Asatti-palhatthaM kiM suhaM, kiM duhaM ? ihagao utthAro vi pariNai patto paccakkhaM soAliddho / haMta ! tahavi kasAya-kalusio jIvo No jahAtaccaM jiNadesi dhamma saddahai, pattiai, roei ya / " (pRSTha 16) jahamaNI muttAhAraM sobhAhiaM karei, taha aMto baddhANi nIisuttANi vaddheti gaMtha-mAhappaM / kahAkAreNa aNegesu ThANesu eyamA For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cariaM / 'AhArammi vavahArammi ya cattalajjeNaM hoavvaM / ' (pRSTha 32) eyaM suttaM eyassa sakkaya-silogassa saI jaNayai___ 'AhAre vyavahAre ca tyaktalajjaH sukhI bhavet / ' mANasakAreNa saMta tulasIdAseNa aNegesi sakkaya-silogANaM mANase kusalAe paddhatIe saNNiveso kao, teNa mANasassa kavvadiTThIe mahAmullattaM jAyaM / bahUNaM purANANaM aNubhUINaM samavatAro pajjoyayai gaMthassa aMgamaMgaM / visayaM uvasaMharamANohaM evaM sAheu lahemi ogAsaM-kahAkAreNa evaM patthUyaM kathAgaMthaM lihiUraNa--'paDisoyameva appA dAyanvo houkAmeNa'-iti Agama-nidda so sphliiko| ajja pAia gaMthanimmANaM paDisoya-gamaNato natthi nUNaM / mahAmaNeNa guruvareNa kAlUgaNiNA jo ujjamo kao, guruvareNa mahappaNA tulasIgaNiraNA jassa dhArA pavAhiA, tIse gurutaro esa jogo kahA-pabaMdho bhavissai'tti vottu sakkaM / eyamaDhaM sAdhuvAdamarihai kahAkAro muNI / eyassa hiMdIaNuvAdo kao muNiraNA dulaharAjegNa, saMskRta-chAyA kayA murigaNA gulaabcNdenn| evaM ubhayamavi kajja kayamasthi sassamaM / aNeraNa gaMthassa mahimA parivaDhiyA, sArallamavi / sakkaya-hiMdo-pADhagA avi paDhiu sulahatta lddhaa| terApaMtha-paraMparAe eyArisI gaMthasaMpadA niraMtaraM vaDDhamANA bhave ii cirmbhilsaami| vi0 saM0 2027 mAghavadiha borAvar3a (rAjasthAna) -muni nathamala For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prastAvanA "isa apAra kAvya-saMsAra meM kavi prajApati hai| vizva ke nirmANa meM usakI jaisI abhiruci hotI hai, vaha use usI prakAra meM badala detA hai|" kavi kI isa ukti meM yathArtha kA nirUpaNa huA hai| kavi ke dvArA hI rasamaya saMsAra kA nirmANa hotA hai| yadi kAvyarasa nahIM hotA to isa kSaNabhaMgura saMsAra meM zAzvata rasa kyA hotA ? kavi satya ko sarasa banAkara prastuta karatA hai / isase vaha svayaM Anandita hotA hai aura dUsaroM ko bhI Anandita karatA hai| kAvya meM tIna mUlyavAna upakaraNa hote haiM--kathAvastu, bhASA aura shailii| isa meM bhASA zAzvata nahIM hotii| eka samaya thA jaba kAvya-racanA meM prAkRta bhASA kI pradhAnatA thI / Agama meM likhA hai- "saMskRta aura prAkRta ye donoM bhASAeM prazasta aura RSibhASita haiN|" Aja samaya badala cukA hai / saMskRta aura prAkRta bhASAoM kA samaya atikrAnta ho gayA hai / Aja ke vidvAn mAnate haiM ki ye mRta bhASAeM haiM / kauna amRta puruSa ina-mRta-bhASAoM meM kAvya-racanA karane ke lie utsAhita hogA ? yaha eka Azcarya hai ki candanamuni ina bhASAoM meM kAvya-racanA karane ke lie pravRtta hue / isakA kAraNa kyA hai ? maiM mAnatA hU~ ki anekAntavAda ke rasa se prINita candana muni ko atIta-nirapekSa vartamAna nahIM milA aura na vartamAna-nirapekSa atIta hI unheM prApta huaa| jo atIta meM vartamAna aura vartamAna meM atIta ko dekhatA hai, vaha zAzvata mArga kA anugAmI hotA hai / jo zAzvatamArgagAmI hotA hai, vaha vismRta tathyoM ke prati bhI logoM kI ruci utpanna kara detA hai / prAkRta bhASA lalita hai aura lAvaNya se upapeta hai / vaha prAkRta bhASA ! jisakI mRdu padAvalI jana-mAnasa ko Anandita karatI hai; jisameM sahasroM varSa paryanta aneka mahAn zAstroM kI racanA hotI rahI hai; For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna mahAvIra vardhamAna ne jisa bhASA meM upadeza diyA; mahAtmA buddha ne jisa bhASA meM nirvANa mArga kA prakAzana kiyA, kyA usakI upekSA madhurarasa meM snAta kavi-hRdayoM ko duHkhita nahIM karatI? isa bhASA meM anekAntavAda kI parIkSA aura madhyamapratipadA kA mahAn svara prApta hotA hai / isa bhASA meM aneka kAvya, nATaka Adi lalita zAstra likhe gae haiM / isIlie yaha bhASA Aja bhI saMkhyAtIta rahasyoM kA vahana karatI hai| aisI sthiti meM usa paramparA kA nirvAha karanA kyA yukta nahIM hai ? yadyapi prAkRta bhASA Aja jana-bhASA nahIM hai, taba bhI vaha atyanta paThanIya hai / jaise apane-apane prAcIna zAstra par3he jAte haiM, vaise hI vartamAna meM viracita grantha adhyayana yogya kyoM nahIM hoMge ? ataH prAkRta bhASA meM grantha racanA karanA vicAra-zUnya nahIM hai / isa uddezyapUrti ke saMdarbha meM maiM candanamuni kA abhinandana karatA huuN| sampUrNa-sAhitya vidhAoM meM kathA-sAhitya kA gauravamaya sthAna hai| kuvalayamAlA, upamitibhavaprapaMca kathA Adi aneka kathA-grantha prasiddha haiN| unhIM kI paramparA meM prastuta kathA-grantha bhI saMbaddha hogaa| kathAkAra candanamUni ne kathA kA sulalita prabandha prastuta kiyA hai / bhASA kI dRSTi se isameM naenae prayoga haiM / candanamuni lalita bhASA aura nae-nae prayogoM ke lie prasiddha haiN| prastuta kathA-prabandha maiM yatra-tatra prAkRta vyAkaraNa ke udAharaNa hagagocara hote haiM / jisa prakAra mRdu prakRti mana ko haratI hai, usI prakAra kathA meM mRdu prayogoM kA vyavaharaNa manohara hotA hai / isameM vAkya-choTe-choTe sarala aura sundara haiM / udAharaNa ke lie cAlIsa pRSTha para kI ye paMktiyA~ paThanIya haiM - "aikkato gbbhkaalo| suhaMsuheNa pasaviNI jAyA bhANumaI / savvalakkhaNasaMjuttaM uppaNNaM puttarayaNaM / abbo ! suNNaM gharaM gihamaNiNA sohiaM / abhUapuvvo utthAro vaTTio synnaann-mnnmmi| dhaNNeNa seTThiNA laddho vaMsabhANU / dANAiNIra-sitto phalio pupphio dhammakapparukkho / riNabhAliUNa abbhaga-muhacaMdaM paramatuTThA bhANumaI / ciraparikappio dohalo pUrio vihinnaa| aNegehiM ANadiehi vayaMsehiM gahiaM seThitto puNNavattaM / " maiM mAnatA hU~ ki saMskRta-prakRtimaya prAkRtabhASAoM se janatA dvArA-prayukta prAkRta bhASA adhika pratiSThA prApta karatI hai| kintu usa bhASA kA vyavaharaNa For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na rahane ke kAraNa Aja vaha upalabdha nahIM hai| to bhI kathAkAra muni ne yatratatra dezI zabdoM ke prayoga prastuta kie haiN| kahIM-kahIM dezI zabdoM ke sAtha saMskRta sama zabdoM kA saMyoga karNa-apriya-sA bana gayA hai| udAharaNa ke lie pRSTha 24 para eka saMdarbha meM 'takkua jahi'--aisA likhA hai, yahA~ 'takkua' dezI zabda hai; isakA artha hai- 'svajana' isake sthAna para yadi 'sayaNajahi' (svajana janaiH) hotA to sundara hotA / yadyapi haribhadra sUrI ne yaha prayoga kiyA hai / kathAkAra ne prAcIna granthoM kI prayoga-paddhati kA anusaraNa kara aise prayoga prastuta kie haiM, kintu Aja bhASA prabandhoM kI dizA meM bahuta parivartana apekSita hai| prastuta nibandha kI kathAvastu prAcIna hai ; parantu kathAkAra ne use nae pariveza meM prastuta kiyA hai, ataH vaha naI pratIta hotI hai / isa kathA prabandha meM sthAna-sthAna para zAzvata tathyoM kA saMgAna huA hai| nimna paMktiyA~ paThanIya haiM "aho ! alakkhiaM khu moha-mahArAyassa viDaMbaNaM ! puttapottehi parivAriA vi khijjati virahiA vi / durahigamA kira moha-mairAe taNUvI annnnaannrehaa| suhasaMkappie vi duhaM, duhAievi suhaM abhiDai / vatthutto poggaliaM Asatti-palhatthaM kiM suhaM kiM duhaM ? ihagao utthAro vi pariNa patto paccakkhaM soaalikho| haMta ! tahavi kasAya-kalusio jIvo No jahAtaccaM jiNa-desi dhamma sadahai, pattiai, roei ya / " (pRSTha 16) jisa prakAra maNi muktAhAra kI zobhA bar3hAtA hai, usI prakAra grantha ke anta meM nibaddha nIti-sUtra grantha ke mAhAtmya ko bar3hAne vAle haiM / kathAkAra ne aneka sthAnoM para ina nIti-sUtroM kA prayoga kiyA hai| pRSTha 32 meM prayukta vaha nIti-vAkya mananIya hai-'AhAra aura vyavahAra meM lajjA nahIM rakhanI cAhie, yaha nIti-sUtra isa saMskRta zloka kA upajIvI hai 'AhAre vyavahAre ca tyaktalajjaH sukhI bhavet / ' rAmacarita mAnasa ke praNetA saMta tulasIdAsa ne apane grantha meM aneka saMskRta zlokoM kA samAveza atyanta kuzalatA se kiyA hai| isalie kAvya kI dRSTi se rAmacarita mAnasa kA mUlya bar3ha jAtA hai / isa grantha kA pratyeka aMza prAcIna anubhUtiyoM ke prayogoM kA samAveza abhivyakta karatA hai / For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSaya kA upasaMhAra karate hue maiM yaha kahanA cAhUMgA ki kathAkAra ne isa kathA grantha ko prastuta kara 'paDisoyameva appA, dAyanvo houkAmeNa''jo vikAsa karanA cAhatA hai; use pratisrota meM bahanA cAhie' kI Agama ukti ko caritArtha kiyA hai| vartamAna meM prAkRta bhASA meM nantha racanA karanA pratisrota meM bahane se kama nahIM hai| __ mahAmanA guruvarya kAlUgaNI ne jo prayatna kiyA thA aura mahAmanA tulasIgaNI ne jisako Age bar3hAyA, usI dizA meM yaha kathA-prabandha mahAn yogadAyI siddha hogA-yaha kahA jA sakatA hai / isalie kathAkAra muni sAdhuvAda ke pAtra haiN| isa kathA prabaMdha kA hindI anuvAda muni dulaharAja ne tathA saMskRta chAyA muni gulAbacanda ne prastuta ko hai / yaha donoM kArya pUrNa zrama se sampAdita hue haiN| inase grantha kA gaurava bar3hA hai aura saMskRta tathA hindI pAThakoM ke lie paThana-pAThana ko saralatA bhI maiM yaha cira abhilASA karatA hU~ ki terApaMtha paraMparA meM isa prakAra kI grantha-sampadA nirantara bar3hatI rhe| vi0 saM0 2027, mAgha kRSNa 6 borAvaDa (rAjasthAna) --muni nathamala For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir FOREWORD One of the impressive features of Jainism is its saying power. It is generally assumed to have had its beginnings with the Tirthankara Parsvanatha in the 8th century B. C. and, though today it has only a relatively small body of adherents, it maintains a healthy, lively, and productive existence in both of its two great divisions. In the many contacts which I have had with both Jain munis and Jain laymen during the past forty-three years I have observed the zeal with which the Jain community, both monks and laymen, preserves, studies, publishes and preaches its literature and honors the Jain teachings in their living. The Jains are not only a gentle people, but also a devoted and industrious people in conserving their faith. Furthermore, in our own time as in the past, the Jain munis constantly produce new works of religious edification, which may be written in English, but much more often in Gujrati, Hindi, Kanarese and other modern spoken languages of India and in Sanskrit as well, which learned Jain monks, like learned Hindu scholars, use for intellectual communication. Most surprising in this diligence in producing For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir works in ancient and modern languages is the use in new publications of the canonical Ardhamagadhi and in the commentarial Jaina Maharashtri Prakrita. I have met monks whose fluency with Jaina Maharashtri is such they can speak extemporaneously in it when addressing public meetings. And there are some monks who can write freely in it and compose verses in it, using the traditional metre specially the Arya. Such a product is Muni Chandanmal's 'Rayana valakaha'. From one point of view this work is a tour de force, an astonishing achievement, but it is also more than that. It is a work of devotion,a product of religious devotion, meant by the author to promulgate Eternal Truth, as the Jain faith conceives it, and by presenting those teachings in narrative form to make them more comprehensible to the world to stimulate zeal in spreading them. Whatever one's personal doctrines about cosmic order and religious belief, one must regard such a motive as a noble one, which should be listened to attentively, and a work so motivated must be respected. W Norman Brown President, American Institute of Indian Studies Professor Emeritus of Sanskrit, Pennsylvania University For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shi paDhamo UsAso biio UsAso taio UsAso cottho UsAso paMcamo UsAso chaTTho UsAso sattamo UsAso 226-256 hindI anuvAda For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Uaanaalaa For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aha siricaMdaNamuNi-viraiA pAia-bhAsA-NibaddhA-rayaNavAlakahA tattha kavvakAragassa parameTTi-paMcaga-saievaM maMgalAyaraNaM AriyA-chaMdAI vilasai jattha aNaMtaM NANAINaM caukkayaM sahajaM / tesiM arahaMtANaM kuNemi saraNaM subhattIe // 1 // karia aTTakammANaM samUla-NAsaM sahAva-saMlINA / jammAvasANa-rahiA siddhA me siddhidA hotu // 2 // jesiM mahovayAro vaTTai sammatta-nANa-dANehiM / tesi AyariANaM ko Na kayaNNU thuI kuNai ? // 3 // 1 catuSkakam 2 smaraNam / For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrIcandanamuni - viracitA prAkRta bhASA nibaddhA ratnapAla - kathA tatra kAvyakArakasya parameSThi- paJcaka- smRtirUpaM maMgalAcaraNam AryA-chandAMsi vilasati yatrAnantaM jJAnAdInAM catuSkakaM sahajam / teSAmarhatAM karomi smaraNaM subhaktyA // 1 // kRtvA'STakarmaNAM samUlanAzaM svabhAva-saMlInAH / janmAvasAna - rahitAH siddhA me siddhidA bhavantu // 2 // yeSAM samyaktva-jJAna-dAnaiH / mahopakAro vartate teSAmAcAryANAM ko na kRtajJaH stutiM kurute ? // 3 // For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vijjANaM vitthAro sulaho jesiM sagAsao havai / vijjhAvia'-bhava-tAvA saMtu saraNNA' uvajjhAyA // 4 // jesiM dasaNa-mettaM khavei bhabvANa ktttth-koddiio| iha tesiM sAhUNaM paya-kamalaM ko Na paNamei ? // 5 // evaM parameTThINaM paMcaNhaM bhAva-pUaNaM kiccA / ahamappaNNU kavvaM kAuM sahasA payaTTomhi // 6 // para-puggala-sattANaM kahaM karijjai suhANa parihAsA? dukkhANaM pi taheva ya, haMta! vicittotthi saMsAro // 7 // kiM hasaNaM, kiM ruaNaM, ko soo,ettha ko Nu ANaMdo? puggala-dhammANaM kira savvA khaNa-bhaMgurA lIlA // 8 // kahamegammi vi jamme jIvo aNuhavai kamma-vecitti / kahA rayaNavAlassa ya NidaMsaNaM sammamiha asthi // 6 // kavvachaDA-virahiamavi sahAva-sarasaM kahANayaM mhurN| aNalaMkio vi bAlo NAgarisaNa-kArago ki nnu?||10|| 1 vidhyApitabhavatApAH 2 zaraNyAH-zaraNe sAdhavaH 3 paribhASA 4 kAvyacchaTAvirahitamapi / For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyAnAM vistAraH sulabho yeSAM sakAzAd bhavati / santu zaraNyA upAdhyAyAH // 4 // kaSTa - koTIH / vidhyApita - bhava-tApAH yeSAM darzana mAtra kSapayati bhavyAnAM iha teSAM sAdhUnAM pada- kamalaM ko na praNamati ? // 5 // evaM parameSThInAM paJcAnAM bhAva- pUjanaM kRtvA / ahamalpajJaH kAvyaM kartuM sahasA pravRtto'smi // 6 // para-pudgala saktAnAM kathaM kriyate sukhAnAM paribhASA / duHkhAnAmapi tathaiva ca hanta ! vicitro'sti saMsAraH // 7 // kiM hasanaM, kiM rodanaM kaH zoko'tra ko nu AnandaH ? pudgala-dharmANAM kila sarvA kSaNabhaGgurA lIlA ||8|| kathamekasminnapi janmani jIvo'nubhavati karma - vaicitrIm / kathA ratnapAlasya ca nidarzanaM samyagihAsti // 6 // kAvyacchaTA-virahitamapi svabhAva sarasaM kathAnakaM madhuram / analaMkRto'pi vAlo nAkarSaNa- kArakaH kiM nu ? // 10 // , For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso io kira aIe kAle atthi pAia-sudera-sohiaM bahuvihujjANa-pavvaya-parimaMDiaM purimatAlapuraM nAma NayaraM / tattha rajja-dhamma-gIi-suNiuNo takkara-pAradAria-passa oharAIsu kUro vi paramasomo bhuabala-parikaMpia-sattu - Nivaho aNalaso sUraseNo NAma NivaI / aNege ibbhA seTThiNo gAhAvaiNo aparihUa-vihavA amANa-macchariNo tattha parivasaMti / tesi miavvayANa pi dhaNaM susaMppaogammi gaIsotta piva pavahai / mAyaraM piva pecchai para-juvaijaNaM tesiM lajjAluiNI ditttthii| maNayamavi garahiaM kAUNa jhatti pAyacchittaM paDivajjiukAmA tesi tatta-paripUA maI / 1 prAkRta saundarya-zobhitam 2 mitavyayAnAmapi 3 gauNAdayaH' itisUtreNa sAdhu, lajjAlurityarthaH For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH ucchvAsaH itaH kila atIte kAle asti prAkRta-saundarya-zobhitaM bahuvidhodyAna-parvata-parimaNDitaM purimatAlapuraM nAma nagaram / tatra rAjya-dharmanIti-sunipuNaH, taskara-pAradArika-pazyatoharAdiSu krU ro'pi paramasomaH, bhujabala-parikampita-zatra -nivahaH, analasaH sUraseno nAma nRptiH| aneke ibhyAH zreSThinaH, gAthApatayaH aparibhUta-vibhavAH amAna-matsariNaH tatra parivasanti / teSAM mitavyayAnAmapi dhanaM susamprayoge nadIsrota iva pravahati / mAtaramiva prakSate para-yuvatijanaM teSAM lajjAlu ISTi: / manAgapi gahitaM kRtvA jhagiti prAyazcitta pratipattukAmA teSAM tatva-paripUtA matiH / zvaH paredya : vA kartavyaM suvi For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA suvepa parajju vA kAyavvaM suvihiaM ettAhe kuNimu 'tti tesi visiTThA jaagrnnaa| pAyaM dhaNesarA avi te paraduhammi dukkhiyA / dussaho tehiM khaMtikhamehi pi dhammio parAhavo / AvaDie bahukajjabhAre vi abIaM muNaMti te dhammakajjaM / aho ! acchariaM !" tesi sahalaMdha maNuattaM pecchiUNa devA avi paDiphadvaMti tArisA hou| tesu sayala-purajaNa-saMmANio meDhi-cakkhU-bhUo bhaddapayaDI dayallahiayoH jiNadatto NAma mhebbho| sAmAiapaDikkamaNa-posahovavAsAI sammaM pAlemANo suhaMsuheNa vihri| so aMtarappammi niraMtaraM sAvayANaM tiNNi maNorahe bhAvemANo duruttaraM duravagAhaM saMsAra-sAyaraM pAraM NeuM pyaasi| dhaNa-saMpayAo bahamaNNae so dhammasaMpayaM / sariAjalaM piva gattaraM juvvaNaM, vijjU-payAsa-nihaM ca jIviaM, purA pacchA vA caiavvaM savvamiNaM 'ti sareto appamAo acchii| pAusAgame moravva bhAviappANaM muNidacaMdANaM dasaNaM lahiANaM paMphullamANaso havai / tesi dhammovaesaM saddhi vayaMsehiM tatta-ggahaNamaIe sAyaraM egaggamaNo kupalIkaya"-pANijualo AyaNNei / tassa seTThiNo maNua-sarIraM pattA viva accharasA, piMDIbhUA viva guNasaMtaI, sakkhaM viNayasaMpayA, vaMsa-paraMparAladbhucca-sakkArA, lajjA-Namia-diTThI, mahuravavahArA bhANumaI NAma bhAriA / jAe netta-kamalA NiccaM ummillA vi parajaNa-gayAvaguNAI daTTha, muddia-pmhjualaa| jAe Nava 1 zvaH 2 paredya : 3 ettAhe-idAnIm 4 advitIyam 5 Azcaryam 6 saphalam 7 pratispardhante 5 dayAhRdayaH 6 tiSThati 10 kuDmalIkRta0 11 vaMzaparamparA For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso hitaM 'idAnIM kurmaH' iti teSAM viziSTA jAgaraNA / prAyaH dhanezvarA api te para-duHkhe duHkhitAH / dussahaH taiH zAnti-kSamairapi dhArmikaH parAbhavaH / Apatite bahukAryabhAre'pi advitIyaM jAnanti te dharmakAryam / aho ! Azcaryam ! teSAM saphala manujatvaM prekSya devA api pratispardhante tAdRzAH bhavitum / teSu sakala-purajana-sammAnitaH medhi-cakSa bhUtaH bhadraprakRtiH dayAhRdayaH jinadatto nAma mahebhyaH / sAmAyika-pratikramaNa-pauSadhopavAsAn samyak pAlayan sukhaM sukhena viharati / sa antarAtmani nirantaraM zrAvakANAM trIn manorathAn bhAvayan duruttaraM duravagAhaM saMsAra-sAgaraM pAraM netu prayasyati / dhanasampatta: bahumanyate sa dhrmsmpdm| sarijjalamiva gatvaraM yauvanaM, vidya tprakAzanibhaM ca jIvitaM, purA pazcAd vA tyaktavyaM sarvamidamiti smaran apramAdaH tiSThati / prAvRDAgame mayUravad bhAvitAtmanAM munIndracandrANAM darzanaM labdhvA praphullamAnaso bhavati / teSAM dharmopadezaM sAdhU vayasyaH tattva-grahaNamatyA sAdaraM ekAgramanAH kuDmalIkRta-pANiyugalaH AkarNayati / tasya zroSThinaH manujazarIraM prAptA iva apsarAH, piNDIbhUtA iva guNasantatiH, sAkSAd vinayasampad, vaMzaparamparA-labdhocca-saMskArA, lajjAnamita-dRSTiH, madhura-vyavahArA bhAnumatI nAma bhAryA / yasyAH netrakamalAni nityamunmIlitAnyapi parajanagatAvaguNAn draSTu mudrita labdhoccasaMskArA 12 vAkSyarthavacanAdyAH (he0 1-33) iti sUtreNa kamalazabdasya pustvam 13 'guNAdyAH klIbe vA' (he0 1-34) iti sUtreNa guNa-zabdasya napuMsakatvam / For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA NIa-komalo vi uro gahia-paiNNA-saMrakkhaNaTuM vjjkddhinno| jAsa vayaNAI samvesi paramAlhAya-jaNagAiM / kulamerA cciya NAe paramA garimA / gurUNa-purao viNayasIlA sA kayaMjalI savvehi ditttthaa| keNAvi kiM pi sAhiA taha 'tti' juttaM 'ti' vikAsara-vayaNAravidAe paDivajjamANAe raNAe samma bhaaviaN| sirIsa-komalaMgI vi avIsAmaM ghara-kajja akheraM kuNamANA pADivesiehi pasaMsiA / tamhA savvehiM ghara-vavahAresu pucchiabbA sA pIivIsaMbha-bhAyaNaM jaayaa| pADipphaddhiNo vi aNNatthAlabbha tAe NesaggiraM mahura-vavahAraM pappa visumaria-verabhAvA bhuuaa| evaM savvao dAhiNabhAvaM paDivaNNo vi jiNadatto egeNa ciMtAsalleNa kiMci ucceo" vadRi / jamegeNa kuladIveNa vihUNaM dharaNa-dhaNNa-bhicca-kiMkara-paDipuNNaM susajjiaM sumaMDiaM pi dhavalagihaM susANa-tullaM prilkkhijji| haMdi ! keriso giThTharo kiviNo vihI !! jaM kesimavi Na savvaMgiaM suhaM titikkhei| savva-kAma-samappio vi puriso Isi aNaNakUlattaNaM pAyamaNuhavai cev| suhAsoaMsi vi ahiyAi kAi suNhA" kaalkuudd-rehaa| maNuassa NiDAlammi kiM bhaddamabhadda lihiaM 'ti kiM NajjaI appaNNuNA maNueNa / tahavi ajjhattha-tatta-niuNo ApAya-baMdhuraM pi peraMta-dAruNaM poggaliaM pariNAmaM muNeto aMtaggayaM taM ciMtA-sallaM NAI bahu 1 vemAJjalyAdyAH striyAm' (he0 1-35) iti nitya strItvam 2 kathitA 3 prAtivezmikai: 4 pratispardhino'pi 5 udvignaH, yathA-AiggaM udviggaM ucceyaM For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso pakSmayugalAni / yasyAH navanIta-komalamapyuraH gRhItapratijJA-saMrakSaNArthaM vajrakaThinam / yasyAH vacanAni sarveSAM paramAlhAdajanakAni / kulamaryAdA eva tasyAH paramo grimaa| gurUNAM purata: vinayazIlA sA kRtAJjaliH sarvaiH dRssttaa| kenApi kathitA 'tatheti' 'yuktamiti' vikasvaravadanAravindayA pratipadyamAnayA yayA samyag bhAvitam / zirISa-komalAGgI api avizrAma gRhakArya akhedaM kurvANA prAtivezmikaiH prazaMsitA / tasmAt sarvaiH gRha-vyavahAreSu praSTavyA sA prItivizrambha-bhAjanaM jaataa| pratispaddhino'pi anyatrAlabhyaM tasyAH naisargika madhuravyavahAraM prApya vismRta-vairabhAvAH bhUtAH / evaM sarvataH dakSiNabhAva pratipanno'pi jinadattaH ekena cintAzalyena kiJcid uccetAH vrtte| yadekena kuladIpena vihInaM dhana-dhAnya-bhRtyakiGkara-pratipUrNa susajjitaM sumaNDitamapi dhavalagRhaM zmazAna-tulyaM parilakSyate / handi ! (khede) kIdRzo niSThuraH kRpaNo vidhiH ? yat keSAmapi na sarvAGgINaM sukhaM titiksste| sarvakAma-samarpito'pi puruSa: ISat ananukUlatvaM prAyo'nubhavatyeva / sudhAsrotasi api abhiyAti kApi sUkSmA kAlakUTa-rekhA / manujasya lalATe kiM bhadramabhadra likhitamiti kiM jJAyate alpajJa na manujena ? tathApi adhyAtma-tatva-nipuNaH ApAta-bandhuramapi paryanta-dAruNaM paudgalikaM pariNAma jAnan anta vunnamuttatthaM (pAiyalacchI0 132) 6 abhiyAti 7 sUkSmA 8 jJAyate 'jJo NavvaNajjau' (he0 4-253) / For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA 12 gaNai / NamukkAra-mahAmaMtaM paDicchaNaM saramANo suhaM jIvaNaM javei' / aha aNNayA samAgao komuI - mahasao / teNa bahave paurA parihia - NANAviha - sohaNa - NevatthA mahagghA''bharaNAlaMkia- sarIrA sahi-saehiM parivArehiM parivuDA ujjANAhimuhaM vAhaNehiM pAyacAreNa vA sANaMdaM niggacchaMti / io a bhANumaI bhoaNAi sayala - giha- kajjAo niaTTA samANA sayaga - bhavaNa-vAyAyaNammi TThiA cauppahaM paloeu laggA / akamhA tAe diTThI thINaM samUhammi NivaDiyA / jAo vilayAo' putta-potta-parivAriAo nANAkIDDA - saMsatta- mANasAo paropparaM milaMti, hasaMti, ramaMti, viviha bAlakahA vitthArayaMti a / tAsu kAi sa - silaMbaM " aMguliAe gahiUNa mahuramullAveMtI saNi saNiaM calAvei / aNNA rutaM DibhaM vicittAriNa kIlAvaNayANi dAveUNa tuTTimuppAve | iarA 'koDe kuNasu" tti gahia ' - hevAyaM po uTTAveUNa bhadda' tayassa-kamalaM cu bemANo suhamaNuhavai / dhaNNakaNa-bhakkhaNaparaM pArevaa " - saMdohaM pekkhi koi asaNNobhUo bAlo vicitta pahe pucchi ammayaM vimhAve / kAi agge vaccataM kamavi jhaDilaM' daMsiUNa NitraM abbhayaM sayarA ha palAeu sAhei / avarA NANApagAraM miTuNNaM kiNia" sisu- muhamma savacchallaM pakkhivai / parA Dibhehi samaM maNa - palhAyajarNANa kahUM vitthAremANI viviha ghara kajja-jaNizraM matthayatthaM kheyaM siDhilayai / eArisA " NANA - bAlakIlA .11 1 yApayati 'yAperjava:' ( hai 0 4-40 ) 2 svakabhavanavAtAyane 3 vanitAH 'vanitAyA vilayA' ( he0 2 - 128 ) 4 svazizuM / yathA- - Daharo Dibho cullo, For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso 13 rgataM tat cintAzalyaM na bahu gaNayati / namaskAra - mahAmantra pratikSaNaM smaran sukhaM jIvanaM yApayati / atha anyadA samAgataH kaumudI - mahotsavaH / tena bahava: paurAH parihita- nAnAvidha-zobhananepathyAH mahArthyAbharaNA'laGkRta-zarIrAH svakaiH svakaiH parivAraiH parivRtAH udyAnAbhimukhaM vAhanaiH pAdacAreNa vAsAnandaM nirgacchanti / itazca bhAnumatI bhojanAdi - sakala-gRha-kAryAt nivRttA satI svaka-bhavana-vAtAyane sthitA catuSpathaM pralokitu lagnA / akasmAt tasyAH dRSTiH strINAM samUhe nipatitA / yAH vanitAH putra-pautra-parivAritAH nAnA-krIDA-saMsakta-mAnasAH parasparaM milanti, hasanti, ramante vividha - bAlakathA : vistArayanti ca / tAsu kApi sva-siliba ( svazizu ) aMgulyA gRhItvA madhuramullApayantI zanaiH zanaiH cAlayati / anyA rudantaM Dimbha vicitrANi krIDanakAni dApayitvA tuSTimutpAdayati / itarA 'koDe kuru' iti gRhIta - hevAkaM potaM utthApya bhadra N tadAsya-kamalaM cumbantI sukhamanubhavati / dhAnyakaNa-bhakSaNaparaM pArApata sandohaM prekSya ko'pi asaMjJIbhUto bAlo vicitra praznAn pRSTvA ambAM vismApayati / kApi agre vrajantaM kamapi jaTila darzayitvA nijaM arbhakaM zIghra palAyituM kathayati / - aparA nAnAprakAraM miSTAnna krItvA zizu mukhe savAtsalyaM prakSipati / parA DimbhaiH samaM manaH prahlAdajananIM kathAM vistArayantI vividha-gRhakAryajanitaM mastakasthaM khedaM zithilayati / etAdRzyaH nAnA - bAlakrIDA sisU silaMbo ya abbhao poo ( pAiya0 15) 5 'koDe kuru' 'goda meM le' itibhASA | gRhItavAkaM kRtAgrahamityarthaH 10 pArApata - saMdoham 11 jaTA dhAriNaM 12 zIghram 13 kIlA 14 bahuvacanamidam / For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA nikkhitta-cittA mAyarA jANu-kuppara-mAUe bhANumaIe dittttaa| takkhaNaM sA putta-vaMjhaM NinaM ucchaMgaM nihAlemANI agAha-soa-sAyarammi nnimggaa| haddhI' ! aphalo jAo me jammo ! U ! kiM mae laddha NiraTugraM mANusIttaNaM ! thU ! NillajjeNa vihiNA moraullANe samappiA aulA attha-saMpayA ! o ! vIsu" gADhamaMdhayAraM patthari dosai ! hare ! kassa purao duhaM pAukkaremi ! dhaNNAo kayapuNNAo NaM eAo ammayAo jAhiM sakkhaM-suvihiaphalaM piva dullahaM putta-muha-himayara-daMsaNaM sulddh| aho ! kerisaM NiruvamaM aNuhava-gamaNijjaM suhaM saMveayaMti tA, jANaM kaNNa-jualaM kolAraya-bAla-roleNa paDipuNNaM / ammo ! tuDiakharA payaDa-vAgaraNa-Niama-visaDhA vi sAvANa vANI ucchu-ladvitto vi ahiayaraM mAhurinaM paavei| ahaha ! kayA eArisaM sovaNNidhe paccUhaM pesichassaM, jayA mAmagamucchaMgamavi avacca-halapphaligraM bhavissai / hahA ! kevaiA agaNiA jaMta-maMta-taMtAiA uvaruvari uvAyA puttaTTa kayA, kiNo Na keNAvi kimavi paDiphalaM daMsigraM? maNe'' bhAsa-rAsimmi hugraM viva te vaMjhattaNaM gyaa| o ! kerisaM avavatthigraM aviAriaM jaDAe payaDIe rajja, jattha Na kimavi jahArihaM dIsai / are ! jattha ya daridassa niccalo vAso tattha avArA parivArassa vuDDhI / jattha puNa muttAhalehi bharigraM bhaMDAyAraM tattha ekallovi' duiAe navallo caMdo Na ditttthiiphmoari| evaM bhANumaI viviha 1 haddhI-nirvede (he0 2-262) 2 U-garhAkSepavismayasUcane (he0 2-266) 3 thU-kutsAyAm (he0 2-200) 4 moraulla mudhA (he0 2-214) 5 o For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso nikSipta-cittAH mAtaraH jAnu-kUpara-mAtrA bhAnumatyA dRSTAH / tatkSaNaM sA putra-vandhyaM nijaM utsaGga nibhAlayantI agAdha-zoka-sAgare nimgnaa| haddhI ! (nivede) aphalaM jAtaM me janma ! U (garhAyAm) kiM mayA labdhaM nirarthakaM mAnuSItvam ? thU ! (kutsAyAm) nirlajjena vidhinA mudhA asmabhyaM samarpitA atulA arthasaMpat ! o ! (pazcAttApe) viSvag gADhaM aMdhakAraM prastRtaM dRzyate ! hare (kSa pe) kasya purato duHkhaM prAduSkaromi / dhanyAH kRtapuNyAH NaM (vAkyAlaGkAre) etAH ambAH yAbhiH sAkSAt suvihita-phalamiva durlabhaM putramukha-himakara-darzanaM sulabdham / aho ! kIdRzaM nirupama anubhavagamanIyaM sukhaM saMvedayanti tAH; yAsAM karNayugalaM krIDArata-bAla-kolAhalena pratipUrNam ! ammo ! (Azcarye) tra TitAkSarA prakaTa-vyAkaraNa-niyama-viSamA api zAvAnAM vANI ikSa - yaSTito'pi adhikatara mAdhurya prApnoti / ahaha ! kadA etAdRzaM sauvaNikaM pratyUSaM prakSiSye, yadA mAmakamutsaGgamapi apatyavyAkulaM bhaviSyati ? hahA ! kevatikAH agaNitAH yantra-mantra-tantrAdikA uparyupari upAyAH putrArtha kRtoH, kiNo ! (prazne) na kenApi kimapi pratiphalaM darzitam / maNe (vimarza) bhasmarAzau hutaM iva te vandhyatvaM gatAH / o ! (pazcAttApe) kIdRzaM avyavasthitaM avicAritaM jaDAyAH prakRtyAH rAjyaM, yatra na kimapi yathArha dRzyate / are ! (saMbhASaNe) yatra ca dAridrayasya nizcalo vAsaH tatra apArA parivArasya vRddhiH, yatra punaH muktAphalaiH bharitaM bhANDAgAra, tatra eko'pi dvitIyAyAH navazcandra na dRSTipathamavatarati / evaM bhAnumatI vividha-vikalpa-tApaparitaptA ekkasariaM (jhagiti) sazabdaM paridevitu ArabdhA / sUcanApazcAttApe 6 viSvak 7 hare-kSepeca (he0 2-202) 8 krIDAratabAlakolAhalena 6 bAlANaM-bAlAnAm 10 pratyUSaM 11 kiNo prazne (he. 2-216) 12 maNe-vimarza (he0 2-207) 13 'llonavaikAdvA' (he0 2-165) / For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 rayaNavAla kahA~ vikappa-tAva - paritattA ekka-sari sasadda parideviumAdattA' / sakajjala - bAhanIreNa ujjalaM gaMDatalaM maliNaM kAu laggA / alAhi NeNa maNoraha-sUNNeNa jIvaNeNaM' ti himANI - daDDhA bhisiNI' vva vilINa susamA jAyA / NIsAsUsAsamaMtA vi lohAra - camma kosiavva pAyaDa-5 aNa- aNAvi aNA - rahiA nivvuttA / aho! alakkhi khu moha-mahArAyassa viDaMbaNaM / puttapottehi parivAriA vi khijjati virahiA vi / durahigamA kira moha - maharAe taNuvI' aNNANarehA / suha-saMkappie vi duhaM, duhAi suhaM, abhi / vatthutto poggali AsattipalhatthaM ki suhaM, ki duhaM ? ihagao utthAro vi pariNaIpatto paccakkhaM soAliddho" / haMta ! tahavi kasAya - kalusio jIvo No jahAtaccaM jiNa - desi dhammaM saddahai, pattiai, roei ya / 12 93 io egae tattha jiNadatto seTThI peyasI sasImamAgao / suhAyaM tAe milANaM muha-kamalaM pekkhiUNa kiMpi asohaNaM 'ti saMkio aulaM veyaNamaNuhavaMto sappaNayaM mahuramahurayAe girAe sAheuM pautto - " de14 mANiNi ! -- kIsa tumaM ajja vimaNAyamANI lakkhijjasi ! ko Nu ira" eAriso maMdabhaggo jaNo jeNa bhavaIe maraNo paIvio" / jjhatti" bharaNasu, tassa dudukkhara ghaDiyaM gAmadheyaM, jahA haM taM Nigi hemi / kaya- dussAhasassa kaDhora - pAyacchitta - dAraNeNa tassa dappaM osAremi " / komala" - kavvaDeNa ahara- dviAI 18 1 'ekkasari jhagiti saMprati' (he0 2 - 213) 2 ArabdhA lagnA 3 alAhi nivAraNe ( he0 2 - 182) 4 bisinIva - kamalinIva 6 prakaTacetanaketanApi For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso sakajjala-vASpanIreNa ujjvalaM gaNDatalaM malinaM kartu lagnA / alAhi (nivAraNa) anena manoratha-zUnyena jIvanena, iti himAnI-dagdhA bisinIva vilIna-suSamA jAtA / niHzvAsocchvAsamatI api lohakAracarmakauzikA iva prakaTa-cetana-ketanA api cetanA-rahitA nivRttaa| aho alakSitaM khu (nizcaye) mohamahArAjasya viDambanam ! putrapautra : parivAritAH api khidyante, virahitA api / duradhigamA kila mohamadirAyAH tanvI ajJAnarekhA / sukha-saMkalpite'pi duHkhaM, duHkhAyite' pi sukhaM saMgacchate / vastutaH paudgalikaM Asakti-paryastaM kiM sukhaM, kiM duHkham ? ihagataH utsAho'pi pariNati prAptaH pratyakSa zokAzliSTaH / hanta ! tathApi kaSAya-kaluSito jIvaH na yathAtathyaM jina-darzitaM dharma zraddhatte, pratyeti, rocate ca / itaH ekapade tatra jinadatta: zreSThI preyasI-sasImamAgataH / azrusnAtaM tasyAH mlAnaM mukha-kamala prakSya kimapi azobhana miti zaGkitaH atulAM vedanAM anubhavan sapraNayaM madhura-madhurayA girA kathayitu pravRtta:- "he mAnini ! kasmAt tvaM adya vimanAyamAnA lakSyase ? ko nu etAdRzaH mandabhAgyo janaH, yena bhavatyAH manaH pratIpitam ? jhagiti bhaNa, tasya duSTAkSara-ghaTitaM nAmadheyaM, yathA ahaM taM nigRNhAmi / kRtadussAhasasya kaThora-prAyazcitta-dAnena tasya darpa apasArayAmi / komalakapaTena adhara-sthitAn vASpa-bindUn mRjana 6 tanvI 'tanvItulyeSu' (he0 2-113) 7 duHkhAyite 8 saMgacchate 'samA abhiDa: (he0 4-164) 6 Asakti-paryastaM 10 utsAhaH / votsAhe tho hazcaraH (he0 2-45) 11 AzliSTe la dhau (he0 2-46) 12 ekapade-sahasA 13 preyasIsamIpam 14 'de' sambodhane 15 'ira' kilArthe 16 pratIpitaM-pratikUlatAM-nItam 17 jhagiti 18 apasArayAmi 16 komalakapaTena (rumAla itibhaassaa)| For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ bAha-biMduI luchamANo bhattA soa-kAraNaM maggiuM lggo| paraMtu tuhikkAe paNaiNIe Na egamavi akkharaM vAgarigraM, paccullaM' tuDia-muttAhala-mAlaM piva nettaMbudhAraM vAsemANI aIva dukkhiA jaayaa| pANasame ! kahaM moNamAlaMbia daigraM duhayasi ! amuNi-tattheNa mae kahaM duha-paDiAro kAyavvo? dhI ! dhI ! taM gihatthAsamaM jattha paDikUlayAvaNNo ithiA-jaNo maNammi visiiai| NivaDiA cciya muNeavvA tattha ghorA vivayA vijjU jattha avamaNNijjai NArI-vaggo purisamatteNa / paraM NAhaM caemi saheuM me addha giNIe NivAraNArihaM duhaM, evaM bhaNamANeNa seTTiNA uvaUDhA daiA, puNo puNo aNuruddhA AyaNNiuM ayaMDa-samuTThiaM" soa-kaarnnN| paiNA parama-pemma-posiA bhajjA kiMci payaDitthA5 jAyA / paidevassa ahiNaMdaNaM kuNamANIe tIe kahaM kahamavi jANAvio nnia-soa-viaro| ajjautta ! ajjAhaM bhoyaNAINaM kasiNaM ghara-kajjaM saMgovia gavakkhammi dviaa| atakkiA me diTThI NivaDiA cauppahammi AhiMDamANe putta-potta-parivArie vilayAjaNe / taM pecchia me hiayammi kAi pasuttA putta-kAmaNA jAgarUA jaayaa| ahaha ! dhaNNAo eAo bhAmaNIo, jANaM purao dhUli-dhUsariA mammaguccArA jaMpicchiA hasamANA ruvemANA vithakka - hevAgA pAgA kIlaMti, ramaMti, paloTTati ca / ahayaM / 1 pratyuta 2 ajJAtatathyena 'jo jANamuNau' (he0 4-7) 3 caemi-zaknomi yathA-sakkai cayai 'ya' tarei pArei (567 pAi0 nAmamAlA) 4 akANDa-samutthaM 'ayaMDamaNavasara' (pAiya0 8-36) 5 prakRtisthA 6 bhAginyaH / punnAgabhA For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso 16 bhartA zoka-kAraNaM mArgayitu lagnaH / parantu tUSNIkayA praNayinyA na ekamapi akSaraM vyAkRtam, pratyuta, truTita muktAphala- mAlAmiva netrAmbudhArAM varSayantI atIva duHkhitA jAtA / prANasame ! kathaM maunamAlambya dayitaM duHkhayasi ? ajJAtatathyena mayA kathaM duHkha pratIkAraH karttavyaH / dhig ! dhiga ! gRhasthAzramaM yatra pratikUlatApannaH strIjano manasi viSIdati / nipatitA eva jJAtavyA tatra ghorA vipad - vidyat yatra avamanyate nArI - varga: puruSamAtra eNa / paraM nAhaM zaknomi soDhuM me arddhAGginyAH nivAraNArha duHkham / evaM bhaNatA zreSThinA upagUDhA dayitA, punaH punaH anuruddhA AkarNayitu akANDasamutthitaM zokakAraNam / patyA parama-prema-poSitA bhAryA kiJcit prakRtisthA jAtA / patidevasya abhinandanaM kurvatyA tayA kathaM kathamapi jJApito nijazokavyatikaraH ! Aryaputra ! adyAhaM bhojanAdInAM kRtsnaM gRha kArya saMgopya gavAkSa e sthitA ! atarkitA me dRSTiH nipatitA catuSpade AhiNDamAne putra-pautra-parivArite vanitAjane / taM pra ekSya me hRdaye kApi prasuptA putrakAmanA jAgarUkA jAtA / ahaha ! dhanyAH etAH bhAginyaH yAsAM purato dhUli - dhUsaritAH manmanoccArA: jaMpicchiA: ( yatkimapi mArgaNazIlAH ) hasanto rudanto viSThita hevAkAH pAkAH krIDanti, ramante, - ginyorgoma: ( hai 0 1 161) 7 jise dekhatA hai use cAhane vAlA / yathApicchai tapiccha jo so jaMpicchio bhaNio (655 pAi0 ) 8 virodhyAgrahAH / 6 pAkA 10 ahameva - ahayaM / For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20 rayaNavAla kahA tu kerisI ahaNNA aNNA UsaradharaNI- saMkAsA jIe No egamavi bI pariphuDia bhUa / ihaI bhuvaNatale oaria' kevalamahaM itthI - olIe bidudvANaM pattA / 4 piyavara ! Na kahaM kheo jAyae me vajja - kaDhorammi hiayamma ? kettio kAlo bolINo payaTTe amhANaM pANiggahaNe tahavi Na allivia deveNa kuladIvagaM egamavi avaccaM / NA''yaNNiA sumiNe vi jAya - kahA / patthuA age uvAyA thovavelAe" AsA payAsaM daMsia ate pheNabubbua-saMnihA adiTThA jAyA / kulabhakkharaM viNA ko eArasIe mahAlacchIe saMrakkhiro' bhavissai ? sayalapurajaNa-paTTi bhavao ahiAraNaM kiM Na NAma pamhuTTha hohi AgAmi- baMsa paraMparAe ? evaM sagaggayakkharaM bhaNamANI bhANumaI puNaravi rottumADhattA / 7 1 ato saMdhukkia'' soa - jalaraNaM kahakahamavi NivAviUNa' seTTiNA kahia - "suhave ! tattaviANirI bhaviAvi kahamullaMbiAI niraTTha- citAviANAI ? Na yANAsi ki aNullaMgha NijjA hu davigI rehA ? vahaNijjo ciya aNi - cchiavvo vi pAmareNa jaMtuNA kaya-kammANa bhAro / kiNa aNuciTThAmo amhe paidiahaM puttavaDiAe kamavi kamavi uvAyaM, tahAviNa hoi jai phalIbhUA amhANaM AsA. tayANi aMtarAya - via bhiameva muNeavvaM taM / ajjavi Na viTTha kimavi / paNaTThA hojjA jai 1 avatIrya 2 strIpaGktau 3 vyatItaH 4 arpitaH (arperalliva - caccuppa - paNAmA: hai0 4-36) 5 stokavelAyAM ' stokasya thokka thova-thevA' (he0 For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso praluThanti ca / ahaM tu kIdRzI adhanyA apuNyA USara-dharaNI-saMkAzA yasyAM na ekamapi bIjaM parisphuTitaM bhUtam / iha bhuvanatale avatIrya kevalamahaM strI-AlyAM bindusthAnaM praaptaa| priyavara ! . kathaM khedo jAyate bhavata: vajrakaThore hRdaye ? kiyAn kAlo vyatItaH pravRtta asmAkaM pANigrahaNe; tathApi na arpitaM devena kuladIpakaM ekamapi apatyam / nAkarNitA svapne'.pa jaat-kthaa| prastutAH aneke upAyAH stokavelAyAM AzA-prakAzaM darzayitvA ante phena-bubud-sannibhAH adRSTAH jAtAH / kulabhAskaraM vinA ko nu etAdRzyAH mahAlakSmyAH saMrakSitA bhaviSyati ? sakala-purajana-pratiSThitaM bhavataH abhidhAnaM kiM na nAma vismRtaM bhaviSyati AgAmi-vaMzaparamparAyAm ? evaM sagadgadAkSaraM bhaNantI bhAnumatI punarapi roditu aarbdhaa| anta: saMdhukSitaM zokajvalanaM kathaMkathamapi nirvApya zreSThinA kathitam- "subhage ! tatva-vijJAtrI bhUtvApi kathaM ullambitAni nirarthacintAvitAnAni ? na jAnAsi kiM anullaMghanIyA 'khu (khalu arthe) daivikI rekhA / vahanIyaH eva aneSTavyo'pi pAmareNa jantunA kRtakarmaNAM bhaarH| kiM na anutiSThAmaH vayaM pratidinaM putra-pratijJayA kamapi kamapi upAyaM, tathApi na bhavati yadi phalIbhUtA asmAkaM AzA tadAnIM antarAya-vijRmbhitameva jJAtavyaM tat / adyApi na vinaSTaM kimapi ! pranaSTA bhaveyuH yadi ghanotkarA iva puNya-prabhaJjana-spheTitAH pratyUhAH / bhavet zIghrameva phalitaH, puSpito 2-125) 6 saMrakSitA, zIlAdyarthasyeraH (he0 2-147) 7 vismRtam 8 jAjvalpamAnam 6 nirvApya 10 tatvavijJAtrI 11 daivikI 12 antarAyavijRmbhitameva / For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA ghaNakkerA' iva puNNa-pahaMjaNa-pheDiyA paccUhA / havejja sayarAhameva' phalio pamphio Ne mnnorh-kpprukkho| asthi AsA amaradhaNaM' ti pasiddhA logguttI / tamhA Na hayAsehiM hoavvaM amhehiM / " takkhaName . tattha pAunbhUaM jakkhajakkhiNI-jualaM / ruprati bhANumaI-aNukaMpamANIe javikhaNIe agge gacchataM jakkhidaM aNurujjhiUNa darisaraNaM diNNaM / jiNNAsi sahANahai-puNNehiM mahurasahiM tAe ciMtAe paoaNaM / paruNNavayaNAe* bhANumaIe taM jualaM paNamia paveia savvamavi soa-kAraNaM / putta vaMjhaM suNNaM jIvia NAI" ciraM saheuM sakkaM / ajjataNaM sudiraNaM amheccayaM, jammi divvaM darisaNamaNAyAsaM laddha / nUNaM NaTThA pccuuhaa| uiNNAi mNglaaii| pavuDDhaM suhodakkeNa / aNAcikkhaNIyappahAvA' havaMti khalu budArayA / kuvvaMtu aNuggahaM / jao havaMti aNuggahasIlA mahANubhAvA / itthaM viNayamANI bhANumaI NivaDiA tesiM clnnesu| etyaMtarammi hiayAlu-jakkhAhivaiNA ohiM pauMjia viloi tesi bhavissaM / vimaNAyamANeNa jakkheseNa paccutarigraM takkAlaM-"inbhavara ! vilio haM homi varaM pnnaame12| suNa, hohii te putto lacchI-paNAseNa saddhi / caiavvaM tunbhehiM pi iNaM purgehaaigrN| putto vi vuDDhiM lahissai para-hattha-gao; kiM paNAmemi" varaM ?" 1 ghanotkarA:---meghasamUhAH 2 puNyaprabhajanaspe TitAH 3 sayarAha-tatkSaNa, For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamA UsAso naH (asmAkam) manorathakalpavRkSaH / 'asti AzA amaradhanam' iti prasiddhA lokoktiH / tasmAt na hatAzaiH bhavitavyaM asmAbhiH / tatkSaNameva tatra prAdurbhUtaM yakSa-yakSiNI-yugalagam / rudatI bhAnumatI anukampamAnayA yakSiNyA agre gacchantaM yakSa ndra anurudhya darzanaM dattam / jijJAsitaM sahAnubhUtipUrNaH madhurazabdaiH tayA cintAyAH prayojanam / praruditavadanayA bhAnumatyA tad yugalaM praNamya praveditaM sarvamapi zokakAraNam / putra-vandhyaM zUnyaM jIvitaM na ciraM soDhuM zakyam / adyatanaM sudinaM asmadIyaM, yasmin divyaM darzanaM anAyAsaM labdham / nUnaM naSTAH pratyUhAH / udIrNAni maGgalAni / pravRddha zubhodarkeNa / akathanIyaprabhAvAH bhavanti khalu vRndArakAH / kurvantu anugraham / yata: bhavanti anugrahazIlAH mahAnubhAvAH, itthaM vinayamAnA bhAnumatI nipatitA teSAM crnnyoH| atrAntare hRdayAlu-yakSAdhipatinA avadhi prayujya vilokitaM teSAM bhvissym| vimanAyamAnena yakSa zena pratyuttaritaM tatkAlam - "ibhyavara ! vIDito'haM bhavAmi varaM arpayitum / zRNu, bhaviSyati te putro lakSmIpraNAzena sArdham / tyaktavyaM yuvAbhyAmapi idaM puragRhAdikam / putro'pi vRddhi lapsyate para-hastagataH / kiM arpayAmi varam ?' yathA sayarAhaM navari ya dutti jhatti sahasatti ikkasariaM ca / avihAviaM ikkavae atakkiaM takkhaNaM sahasA / -(pAiyalacchI0 17) 4 praruditavadanayA 5 naaNa NAI naarthe (he0 2-161) 6 udIrNAni 7 vRddha 8 zubhodaNa 6 akathanIyA 10 vRndArakA:--- devAH 11 brIDita:lajjitaH 12 arpayitum 13 arpayAmi / For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA harisa'-vasa-visappamANahiayA ummisiara-vayaNAravidA bhANamaI paiNo pubvameva sAheuM pauttA-"ahiNaMdaNaM, ahiNaMdaNaM bhe varassa / aNuggahau jakkhaNAha ! lacchIviNimayeNa labbhAmo jai amhe kulabhakkharassa darisaNaM / Na ettha vImaMsaNijjaM kiMci vi / puttavihUNANaM vicchubbhai3 paDipalaM hiayaM / puttaM daTUNa savvaM taM daridda-jaNinaM dukkhaM vimharigraM' bhavissai / tamhA deva ! kuNau kivaM / takkAlaM kivAluNA jakkheNa tahatthu 'tti paNAmitraM varaM / paMjaliuDehi ThiyaM jaMpaIhiM / aMtaddhaM pattaM takkharaNaM jakkhajualaM / vaikkato koi kAlo / sasattA jAyA bhANumaI / ubvelioM jAo harisa-pArAvAro / gunviNI sedviNi 'tti savvehiM takkua-jaNehi NAyaM sANaMdaM / kiMtu cirasaMciA vibhUI aNu diNaM palAeuM puttaa| egao AyaNijjaija viviha-mahagya-vikkejja-bhariA taraNo majjhesamudde buDDA / parao saMdeso patto jaM katthai gohUmAINaM dhaNNANaM mahAbhaMDAyAraM akamhA aggiNA DajhaM / aNNaodavi-desAo pauttI laddhA jaM amugo pamuho bANottaro' garui saMpayaM ghettUNa plaaio| io vAvAre vi sarvesi vatthUNaM bhAvA maMdattaNaM gyaa| chasu mAsesu siTThI samaMtao dAlideNa praahuuo| kammagarA bhiccA vANijjiA15 cirapariciA vi seTThi mottUNa parasaMtiA2 bhuuaa| taheva mittA' sayaNA dAyadA sahayarA vi vimuhIbhUA / 1 harSavaza-visarpadahRdayAH 2 unmiSitavadanAravindA 3 vikSa bhyati 4 vismRtaM / yathA---'pamhuTuM vimhariya' (pAiyalacchI 550) 5 antardhA 6 sasatvA For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25 paDhamo UsAso harSavaza-visarpad-hRdayA unmiSita-vadanAravindA bhAnumatI patyu:pUrvameva kathayitu pravRttA- "abhinandanam ! abhinandanam ! bhavato varasya, anugRhNAtu ! anugRhNAtu ! yakSanAtha ! lakSmI vinimayena labhAmahe yadi vayaM kula-bhAskarasyadarzanam / na atra vimarzanIyaM kiJcidapi / putravihInAnAM vikSa bhyati pratipalaM hRdayam / putra dRSTvA sarva tad dAridraya-janitaM duHkhaM vismRtaM bhaviSyati / tasmAd deva ! karotu kRpAm / " tatkAlaM kRpAlunA yakSeNa 'tathAstu' iti arpitaM varam / prAJjalipuTAbhyAM sthitaM dampatIbhyAm / antardhAM prAptaM tatkSaNaM yakSayugalam / vyatikrAntaH ko'pi kAlaH / sasattvA jAtA bhaanumtii| udvelito jAto harSa-pArAvAraH / 'gurviNI zreSThinI' iti sarvaiH takkuajanaiH (svajanajanaiH) jJAtaM saanndm| kintu cirasaMcitA vibhUtiH anudinaM palAyitu prvRttaa| ekataH AkarNyate yat vividha-mahArya-vikrayabharitA taraNI madhye samudra bra dditaa| parataH sandezaH prApto yat kutrApi godhUmAdInAM dhAnyAnAM mahAbhANDAgAraM akasmAt agninA dagdham / anyataH daviSTha-dezataH pravRttiH labdhA yat amukaH pramukhaH bANottaro gurvI sampadaM gRhItvA palAyitaH / itaH vyApAreSvapi sarveSAM vastUnAM bhAvAH mandatvaM gatAH / SaTSu mAseSu zreSThI samantataH drAridrayaNa parAbhUtaH / karmakarAH bhRtyAH vANijikAH, ciraparicitA api zreSThinaM muktvA prstkaaHbhuutaaH| tathaiva mitrANi, svajanAH, dAyAdAH, sahacarAH api vimukhIbhUtAH / sthAvarA jaGgamA api ca sagarbhA 7 udvelitaH 8 takkuajanaH-svajanaH (dezIyaH) 6 AkarNyate 10 bANotaraH - dezIya-zabdaH 'gumAstA' itibhASA 11 vANijyakarAH 12 parasatkAHparakIyA ityarthaH 13 pu0 naM0 yathA-mitto, sahI, vayaMso (pAiyalacchI 161) For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA thAvarA jaMgamA vi ya tatthagayA saMpayA uttamaNNehi ahikyaa| bhUmi-gayaM daviNamavi adiTu keNAvi avhddN| etti eNa jiNadatto thevasamayammi vi Nisso jaao| seTThiNA citigraMhare ! kimenaM jAyaM ! kericchA baMsa-paraMparA-saMciA siriA abbhavilAyaM viloNA / vicittaM vihiNo vila sigraM / sumiNe vi alakkhiA vAsarA paccakhaM samoiNNA / aIva paccabhiNNAyA' siNehiNo vi vigalia-sohaddA saMvuttA / dho dhI! satthaparA jagassapII ! ko kassa' tti Na sAheuM sakkaM / tahAvi kerisaM mamattaM ? vicittA mucchA / avAgaraNijjA AsattI / aho vaDDakheDDameyaM ! je majjha sayAsAo accaMta-lahUbhUA tucchA akiMcaNA guruttaNaM gayA, jAvajjIvaM No bhe uvayAraM pamhussAmu' tti vayamANA saMtA ettAhe savve vi vimuhA vidUragA jaayaa| nUNaM Na kassai doso, bhavianvayAe caavllminnmo| ahavA Na Ai8 kiM puvvameva jakkha-pugaveNa ? tA alamattha ciNtaae| titikkhAmo pattaAlaM. vivayaM / karAkaDDhinaM kaTTa kahamaNNahA bhavissai ! samAgao sattamo mAso gunviNIe bhjjaae| paidiNaM laddhA'suha-uaMteNa vuNNAvi sA gabhagayaM tenaM pecchamANo aMto suhamaNuhavai / egayA samayaNNuAe bhANumaIe paidevaM pai NiveigraM-ajjautta ! payaTTijjai me gabmassa sattameNa mAseNa / kiM NAI ahigamijjaI bhavayA puttaNimittaM kiMpi aNuDhANaM ? keriso amhakerA' Nayarammi paITThA ? paDhamille 1 uttamaNaH-dAyakaiH 2 niHsvaH-nirdhana 3 pratyabhijJAtA: 4 mahatkautukamidam For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso 27 tatragatA sampad uttamaNaiH adhikRtA / bhUmigataM draviNamapi adRSTaM kenApi apahRtam / etAvatA jinadattaH stoka-samaye'pi nisvo jAtaH / zreSThinA cintitam -- "hare ! kimetad jAtam ? kIdRkSA vaMzaparamparAJcitA zrIH abhravilAyaM viliinaa| vicitra vivilasitam / svapne'pi alakSitAH vAsarAH pratyakSaM samavatIrNAH / atIva pratyabhijJAtAH snehino'pi vigalita-sauhArdAH saMvRttAH / ' dhig / dhig / svArthaparA jagataH prItiH / kaH kasya iti na kathayitu zakyam / tathApi kIdRzaM mamatvam ? vicitrA mUrchA ! avyAkarttavyA AsaktiH ! aho ! vaDDakheDDaM (mahatkautukaM) etat / ye mama sakAzAt atyantaladhubhutAH, tucchAH, akiMcanA: gurutvaM gatAH / "yAvajjIvaM na bhavata: upakAraM vismariSyAmaH" iti vadantaH santaH adhunA sarve'pi vimukhA vidUragAH jAtAH / nUnaM na kasyApi doSaH. bhavitavyatAyAH cApalyamidam / athavA na AdiSTaM ki pUrvameva yakSapuGgavena ? tasmAt alamatra cintayA / titikSAmahe prAptakAlaM vipadam / kArAkRSTaM kaSTaM kathaM anyathA bhaviSyati ? samAgataH saptamo mAso guviNyAH bhAryAyAH / pratidinaM labdhA'zubhodantena utrastApi sA garbhagataM tejaH prakSamANA antaH sukhamanubhavati / ekadA samayajJayA bhAnumatyA patidevaM pratiniveditam "Aryaputra / pravartyate me garbhasya saptamena mAsena, ki na adhigamyate bhavatA putranimittaM kimipi anuSThAnam ? kIdRzI asmadIyA nagare pratiSThA ? vaDDakheDDamiti, dezIyaH zabda : 5 prAptakAlaM 6 karAkRSTam 7 labdhA'zubhodantena 8 bunnA-uttrastA 6 pravartyate 10 adhigamyate 11 asmadIyaH / For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA avasarammi sAhAraNA avi jaNA jahArihaM kimavi kAuM payAseMti / bhavaM tu laddhapaiTTho rAiNAvi paramasammANaNijjo vaTTai, kahaM No parilakkhijjai sAmaiyaM paiTThANarUvaM kiccaM ? ____ ajjhatthacitAmilAroNa seTTiNA bhaNiyaM-piA ! sAmAiyaM sattamAsigaM 'AgharaNi" tti NamagaM kiccaM Na mae alakkhigraM / paiTThANurUvaM savvaM sAhaM karemi tti ahilasai me ucchuo mnno| paraM vihaveNa viNA savvAo disAo sunnnnaao| tavvairitto keriso mahasavo ! hA ! saccA hu esA jaNassui jaM "dariddasamo parAbhavo Natthi" hanta ! kiM karemi ? kattha vaccemi ? vihie vi payatte kassa vi sagAsAo Na pattaM havai uddhArarUvaMpi dhaNaM / sayaNA tu saMkahamavi' Na kuNaMti / cirapariciA khu mittA acchimelaNamavi kuNetA vIlanti / kimivi jAyahiitti saMkatA dUrao plaayNti| ___ dAridda-dukkhi graM paidevaM pekkhiUNa samaya-dakkhA e bhANumaIe bhaNigraM-NAha ! Iiso esa saMsAro ! satthaparAyaNA ettha kasiNAvi pauttI / aNuUlammi divvammi savve pArekkA NiAeMti / paDiUlammi sagA avi havejjA paarkeraa| haddhI ! vivirIyammi vihimmi aMgalaggANi vatthANi vi paDivakkhattaNaM paDivajjati / tahavi Na NeavvA dINabhAvaNA, Na chidaNijjA AsA-rajjU, Na hAyavo ya pytto| havejja payatta-jala-abbhukkhiA" kayAi phalIhuA aasaavllii| takkemi ayaM jahA mammaNo NAma inbho 1 AgharaNI-sAdhapurAI-garbhavatI ke sAtaveM mahIne kA mahotsava 2 saMkathA For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 paDhamA UsAso prAthamike avasare sAdhAraNA api janAH yathArha kimapi katta" prayasyanti / bhavAn tu labdhapratiSThaH rAjJA'pi paramasammAnanIyaH vartate, kathaM no parilakSyate sAmayika pratiSThAnurUpaM kRtyam ? adhyAtma-cintAmlAnena zreSThinA bhaNitam-priye ! sAmayika saptamAsikaM 'AgharaNI' iti nAmakaM kRtyaM na mayA alakSitam / 'pratiSThAnurUpaM sarvaM sAdhu karomi' iti abhilaSati me utsukaM manaH / paraM vibhavena vinA sarvAHdizaHzUnyAH / tadvyatiriktaH kIdRzo mahotsavaH ? hA ! satyA khalu eSA janazrutiH yat "dAridrayasamaH parAbhavo nAsti' hanta ! kiM karomi ? kutra vrajAmi ? vihite'pi prayatne kasyApi sakAzAt na prAptaM bhavati uddhArarUpamapi dhanam / svajanAH tu saMkathAmapi na kurvanti ? ciraparicitAni khalu mitrANi akSimelanamapi kurvantaH brIDanti / 'kimapi yAciSyate' iti zaGkamAnAH dUrataH plaaynte| dAridraya-duHkhitaM patidevaM prekSya samaya-dakSayA bhAnumatyA bhaNitam"nAtha ! IdRzaH eSa saMsAraH / svArtha-parAyaNA atra kRtsnApi pravRttiH / anukUle daive sarve parakIyAH nijAyante / pratikUle svakAH api bhaveyuH parakIyAH / haddhI (hA dhik) viparIte vidhau aGgalagnAni vastrANi api pratipakSatvaM pratipadyante / tathApi na netavyA hInabhAvanA, na che danIyA AzArajjuH, na hAtavyazca prayatnaH / bhavet prayatna-jalAbhyukSitA kadApi phalIbhUtA AzAvallI / tarkayAmi ahaM yathA manmano mapi-'ApasI bAtacIta' 3 nijAyante 4 svakAH 5 pratipakSatvam 6 prayatnajalAbhyukSita-niSiktA ityrthH| For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA tumha parama-pIimaMto baal-shyro| AvaDie eArise vivayA-samaye bhavejja sahAyago kyaai| egahuttaM' puNo tassa parikkhA kAyavvA maha kahaNeNa / mammaNassa kiliTTha-kivaNimAe paccabhiNNAo vi seTThI vIsatthabhajjAe puNo puNo perio taggeha-huttaM gaMtumaNo jAo / magge gacchaMto jahA-jahA samIvayai tassa daDhamuTThiNo gharaM tahA-tahA uvviggaM jAyai aMtokaraNaM / chi chi ! jIvasi tumaM jiNadatta ! ahamAhamaM jAyaga-bhAvaM urarIkuNamANo ! ki Na jAyaNAo-maraNaM pavittaM ? turAe calamANA seTThiNo calaNA tattheva thaMbhiA jaayaa| dhIramAlaM-- biUraNa puNo vicitei-alamalaM geNa AulattaNeNa / NaNaM purisaAra-jeyaM savvadukkhaM'ti vibhAvemANo puNo aggao calio / itthaM visAiaMtakkaraNoM kahakahamavi patto mammaNa-seTThiNo hammiyaM / visaNNa-vayaNaM AgacchaMtaM jiNadattaM riNabhAlia mammaraNo vimhio jaao| takkhaNaM uTThiUNa sasaMbhamaM ahimuhaM go| sAgayaM' ti vayamANo AsaNa-dANeNa sNtosio| 'ki mAgamaNakAraNaM' ia NIsaMkaM pucchio / mahura-vayaNehi puNa smaasaasio| vialia-hiyayeNAvi jiNadatteNa pAukkayA mnnoveannaa| mittavara ! kiM kahemi akahaNijjaM vaiyaraM / AvaDiomhi bhIsaNe vivayAjAle / vihiA vivihA payattA vihalIhUA / aMtammi bAlasahayaraM tumaM AsAe AlaMbaNaM 1 ekavAram 2 manmanagRhA'bhimukham 3 samIpayati 4 dRDhamuSTe:-kRpaNasya For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso 31 nAma ibhyo yuSmAkaM paramaprItimAn bAlasahacaraH / Apatite etAdRze vipat samaye bhavet sahAyakaH kadAcit / ekavAraM punaH tasya parIkSA karttavyA mama kathanena / " manmanasya kliSTa - kRpaNatayA pratyabhijJAto'pi zra eSThI vizvastabhAryayA punaH punaH preritaH tadgRhAbhimukhaM gantumanAH jAtaH / mArge gacchan yathA yathA samIpayati tasya dRDhamuSTheH gRhaM tathA tathA udvignaM jAyate antaHkaraNam / (chi ! chi 1 ) ( dhig ! dhiga ! ) jIvasi tvaM jina - dattaH ! adhamAdhamaM yAcakabhAvaM urarIkurvan ? kiM na yAcanAtaH maraNaM pavitram ? tvarayA calantau zra eSThinazcalanauH tatra va stambhitau jAtau / dhairyamAlambya punaH vicintayati - alamalaM anena Akulatvena / nUnaM puruSakArajeyaM sarvaM duHkham iti vibhAvayan punaH agrata: calitaH / itthaM viSAditAntakaraNaH kathaM kathamapi prAptaH manmanazreSThinaH harmyam / ! viSaNNavadanaM AgacchantaM jinadattaM nibhAlaya manmano vismito jAtaH / tatkSaNaM utthAya sasambhramaM abhimukhaM gataH / ' svAgatam' iti vadan AsanadAnena santoSitaH / kiM AgamanakAraNam' iti nissaMkaM pRSTaH / madhuravacanaiH punaH samAzvAsitaH / vicalita-hRdayenApi jinadatta ena prAduSkRtA manovedanA / mitravara ! kiM kathayAmi akathanIyaM vyatikaram / Apatito'smi bhISaNe vipajjAle / vihitA vividhAH prayatnAH viphalIbhUtAH / ante bAlasahacaraM | 5 dhIraM dhairyam 'iddhayeM' (he0 1-155 ) 6 puruSakArajeyam - pauruSajeya mityarthaH 7 viSAditAntakaraNaH 8 hammia-dezIyaH - harmyamityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ jANia ettha aago| karIyau' sAmayinaM sAhejjaM kiMci / jahA me AvaNNara-sattAe bhajjAe sattamAsio gabbha-mahUsao susaMpanno havejjA / taejArisANaM kae Na kimavi dukkaraM / sahi ! ko pavisai kassa vi dehalI-desaM gADhakAraNaM viNA jAeu / evaM vayaMto seTThI bAha-jalAula-loaNo jaao| ___suNiANa' jiNadattassa pattharaNaM kiviNamaNo mammaNo viAra-Nimaggo jaao| kiM paDivayaNaM dAyavvaM 'ti vomaMsaNaparo sNvutto| 'AhArammi vavahArammi ya cattalajjeNaM hoabbati citiUNa matthagraM dhuNamANo mammaNo vayAsomitta ! NivaDio hi apecchijjamANa nIsaraNamagge citAjAle / egao me ajjapabhii pAliamadANavvayaM, aNNao paramasahayarassa sAmaiyaM pattharaNaM : kiM karemi, kahi vaccemi tti Na NiNNoI me mujjhamAraNaM mANasaM / jANAmi ahamavi vivaya-vasaMvayAraNaM Thii, tahAvi asamatthomhi siNiddha ! assi visayammi kipi kaau| tavA-viNayakaMdharo' jiNadatto puNaravi bhaNai-bhAyaraM ! NAhaM dANarUvaM dhaNaM icchemi, kiMtu uddhArarUveNa / jai dAumicchasi tarihi darisasu uArabhAvaNaM / pagai-mahAluddho mammaNo Ayai-pAvaNijjaM dhaNaM saMketo puNaravi sAheu laggo-'baMdhuvara ! kimavaraM bhaNIyai, vatthuviNimayeNa viNA kimavi dAuMakkhamo mhi ahaM / vatthu 1 kriyatAm 2 ApannasattvAyAHgarbhavatyA: 3 tvAdRzAnAm 4 vASpajalAkulalocanaH / vASpe ho'zru Ni (he0 270) 5 zrutvA 'ktvastumatta NatuANAH' (he0 2-146) ete ktvA pratyayasyAdezAH tuANasya rUpamidam 10 aprekSyamANa For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso tvAM AzAyAH AlambanaM jJAtvA atra AgataH / kriyatAM sAmayika sAhAyyaM kiJcit / yathA me ApannasatvAyAH bhAryAyAH saptamAsikaH garbhamahotsavaH susampannaH bhavet / tvAdRzAnAM kRte na kimapi duSkaram / sakhe ! kaH pravizati kasyApi dehalIdezaM gADhakAraNaM vinA yAcitum / evaM vadana zreSThI vASpa-jalAkula-locano jaatH| zrutvA jinadattasya prArthanaM kRpaNamanAH manmano vicAra-nimagnaH jAtaH / 'kiM prativacanaM dAtavyaM' iti vimarzanaparaH saMvRttaH / 'AhAre vyavahAre ca vyaktalajjena bhavitavyaM' iti cintayitvA mastakaM dhunvan manmanaH avAdIt-"mitra ! nipatito'smi aprekSyamANa-niHsaraNabhArge cintAjAle / ekataH me adyaprabhRti pAlitaM adAnavratam, anyataH parama-sahacarasya sAmayikaM prArthanam / 'kiM karomi ? kutra vrajAmi ?' iti na nirNayati me muhyat mAnasam / jAnAmi ahamapi vipad-vazaMvadAnAM sthiti, tathApi asamartho'smi snigdha ! asmin viSaye kimapi kttm| apA-vinata-kandharaH jinadattaH punarapi bhaNati-"bhrAtaH ! nAhaM dAnarUpaM dhanaM icchAmi, kintu uddhAra-rUpeNa yadi dAtuicchasi tahi darzaya udAra-bhAvanAm / " prakRti-mahAlubdho manmanaH Ayati-prApaNIyaM dhanaM zaGkamAnaH punarapi kathayitu lagnaH-"bandhuvara ! kimaparaM bhagyate, vastuvinimayena vinA kimapi dAtu akSamo'smi aham / vastu-parAvartena yada kimapi -niHsaraNamArge 7 nirNayati 8 snigdha ! mitramityarthaH 6 apAvinatakandharaH 10 bhrAtaH ! 'nAmnyaraM vA (he0 3-40) iti sambodhane vA'ram, yathA-hai piaraM! he pia ! 11 bhaNyate / For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA parAvatteNa jaM kimavi jahArihaM gaheu sakkei bhvNto| haMta ! eArisI vijjai me jIvaNa-saMgiNI pinnnnaa| milANIhUa-vayaNa-kamaleNa jiNadattaNa bhaNigraM-"are ! rakkhaNArihaM' jai bhavejja vatthujAyaM tayANi tavviNimayeNa saMti sayaM dAyArA imIe NayarIe / iNameva mahAkaTeM jaM Natthi kimavi tArisaM vatthu / bhAya ! tao kiMci puNaravi dattAvahANo hohi / " "aNuvAyo mhi ahamettha, kiM bahuNA / havai maha paiNNA-bhaMgo / tA vaccau aNNattha jahAsuha, saMti aNege uAramAraNasA dhaNiNo gayarammi". phuDaM vajjariaM vajjakaDhoreNa mmmnnenn| kattha parattha gaMtavvaM ti ciMtAparo seTThI aMtammi gabbhagaya-putta-viNimayeNa daviNaM giNhemi'tti kayaviNicchyo jaao| kiMci vImaMsiUNa jiraNadatteNa dIha-gosAseNa saddhi payaDIkayaM-"sahI ! jai Na icchasi viNimayeraNa viNA kimavi dAuM, tayA mama bhAriyAe gambhaM rakkhiUNa dAyavvaM jahArihaM dhaNaM / " ____ AyaNNia jiNadattassa bhaNii tatkAlaM sasammayaM saMmao mmmnno| sAhuM piNNIaM sahayareNa / avaccaviNimayeNa jaM kiMpi icchesi taM gahasu, avilaMbigraM dAumaNo mhi| ___ takkhaNaM jAo ego paiNNA-leho / jahA "jammaNaMtaraM putto mammaNagihammi puttarUveNa vuDDhi lahissaI / viNivutta. bAlabhAvo kaya-suThu-vijjAjjhayaNo jayA havejjA tayANi mammaNa-seTiNA so dhaNamajjeu pavAsammi paTThAviavvo / For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso yathAha gRhItu zaknoti bhavAn / hanta ! etAdRzI vidyate me jIvanasaGginI prtijnyaa|" mlAnIbhUta-vadana-kamalena jinadattena bhaNitam - "are ! rakSaNArha yadi bhavet vastujAtaM tadAnIM tadvinimayena santi zataM dAtAraH asyAM nagaryAm / idameva mahatkaSTaM yat nAsti kimapi tAdRzaM vastu / bhrAtaH ! tataH kiJcit punarapi dattAvadhAno bhava / " "anupAyo'smi ahamatra, kiMbahunA ! bhavati mama pratijJA-bhaGgaH / tasmAd vrajatu anyatra yathAsukham, santi aneke udAramAnasAH dhanino nagare"-sphuTaM kathitaM vajrakaThoreNa manmanena / 'kutra paratra gantavyaM'-iti cintAparaH zreSThI ante garbhagataputravinimayena draviNaM gRhAmIti kRtanizcayo jAtaH / kiJcid vimRzya jinadattena dIrghaniHzvAsena sAdhaM prakaTIkRtam- "sakhe ! yadi na icchasi vinimayena vinA kimapi dAtu tadA mama bhAryAyA garbha rakSitvA dAtavyaM yathAhaM dhanam / " AkarNya jinadattasya bhaNiti tatkAlaM sasammadaM sammato manmanaH / sAdhu nirNItaM sahacareNa / apatya-vinimayena yat kimapi icchasi tad gRhANa, avilambitaM dAtumanA asmi| tatkSaNaM jAtaH ekaH pratijJAlekhaH, yathA ..."janmAnantaraM putro manmanagRhe putrarUpeNa vRddhi lapsyate / vinivRtta-bAlabhAvaH kRtasuSTu-vidyAdhyayano yadA bhavet tadAnIM manmanazreSThinA sa dhanaM arjayitu pravAse 1 rakSaNArha 2 vajjariaM-kathitam, yathA-vajja ria-siddha-sUiya-upphAliya-pisuNiyAiM sAhiayaM (pAiyalacchI 145) / 3 sakhe ! 4 saharSa 5 pratijJAlekhaH 6 pressnniiyH| For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA jayA so tattha dhaNamajjeUNa NigraM puraM paDivalio saMto savuDDhinaM gahiraM dhaNaM paccappiUNa' Ni peiaM2 giha gaMtumariho bhavissai" eAriso ubhayasaMmao leho paMcaNayarappamuhANaM hatthakkharehi saccavioM gahio jiNadatteNa mammaNeNa ya / tanviNimayeNa pattaM jiNadatteNa dInArasahassaM / io ya ciraM paDivAlei pai-ppavesaM atyacitAsaMtattA bhANumaI / kahaM NAI samAgayA ajjauttA daviNaM gaheUNa ? kiM phuNNA dAriddaNa amhakae savvAvi vasuMdharA ? ki savvehiM visaMbhariA kayaNNuA ? samehi sahayarehi avi pAmukkA acchi-lajjAvi ? .. takkhaNaM milANa-vayaNAravidA saNi saNiyaM bhavaNaM pavisamANA paidevA diTThIpahamoiNNA maggaM pecchaMtIe tAe / jhatti saMmuhamAgacchaMtIe NAe ki bhUti adihimaMtAe" pucchin / vihia-akaraNijja-kajjeNa bAhijjamANo seTTI tuhikko 1 jAo / maha vihiraM kiccaM mAihiayA bhajjA aNujANahii Na va 'tti saMkAulo jaao| etthaMtarammi paiNA jahAkayaM kajjaM piyAe purao jahAtahaM pAukkayaM, paccappinaM puNa dINAra-sahassaM / avasaraNNU viNayasahAvA bhANumaI 'ajjauttA pamANaM'ti vayamANA moNAvalaMbiNI jaayaa| ia siricaMdaNamuNi-viraiAe-putta-patthaNa-jakkhadaMsaNaiDDhikkhayAi-bhAvasaMjuttAe rayaNavAlakahAe paDhamo UsAso samatto // 1 // For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamo UsAso prasthApitavyaH / yadA sa tatra dhanaM arjayitvA nijaM puraM pratyAvalitaH san savRddhikaM gRhItaM dhanaM pratyarpya nijaM paitRkaM gRhaM gantumarho bhaviSyati / " etAdRzaH ubhaya-sammataH lekhaH paJca- nagara pramukhANAM hastAkSaraiH satyApito gRhIto jinadatta ena manmanena ca / tad-vinimayena prAptaM - jinadatta ena dInAra - sahasram / itaraca ciraM pratipAlayati pati-pravezaM artha - cintA - saMtaptA bhAnumatI / kathaM na samAgatAH AryaputrAH draviNaM gRhItvA ? ki spRSTA dAridraya eNa asmatkRte sarvApi vasundharA ? kiM sarve vismRtA kRtajJatA ? samaiH sahacaraiH api pramuktA akSilajjApi ? 1 tatkSaNaM mlAna- vadanAravindA zanaiH zanaiH bhavanaM pravizantaH patidevAH dRSTipathamavatIrNAH mArga prekSamANAyAH tasyAH / jhagiti sammukhaM AgacchantyA tayA 'kiM bhUtaM' iti adhRtimatyAH pRSTham / 37 vihitAkaraNIya kAryeNa bAdhyamAnaH zreSThI tUSNIko jAtaH / 'mama vihitaM kRtyaM mAtRhRdayA bhAryA anujJAsyati na vA' iti zaGkAkulo jAtaH / atrAntare patyA yathAkRtaM kAryaM priyAyAH purataH yathAtathaM prAduSkRtaM pratyarpitaM punaH dInAra - sahasram / avasarajJA vinayasvabhAvA bhAnumatI 'AryaputrAH pramANam' iti vadantI maunAvalambinI jAtA / iti zrIcandanamuni - viracitAyAM putraprArthana - yakSadarzana RddhikSayAdibhAvasaMyuktAyAM ratnapAlakathAyAM prathamaH ucch vAsaH samAptaH / 1 pratyarpya 2 paitRkam 3 satyApitaH - pralokitaH 4 tadvinimayena 5 pratipAlayati 6 spRSTA 7 asmatkRte 8 pAmukkA-parityaktA, yathA-- pAmukkaM, vicchaDriDhayaM, avahatthiyaM, ujjhiyaM cattaM ( pAiyalacchI 138 ) 6 adhutimatyAH dhRtehi: ( hai 0 2-131) 10 bAdhyamAnaH 11 tUSNIkaH - maunI 12 anujJAsyati / For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 biio UsAso pAyaso gayANugaiA loA / aNaNukUle daivammi / savvaMgiammi' vivayasamayammi vi suhasamaya- NivvahaNijjaM paraMparA-paTThAiaM khaNiagArava - daMsagaM ADaMbarillaM kajjaM Na paricAeumicchaMti ahimANadhaNA jaNA / suve ki havissai 'tti Na parAmusaMti ajjata - kAlamapecchamANANi mAragaMdhaloaNANi / jiNadatteNAvi vihinaM piipiAmaha - gArava - gajjiaM sattamAsiaM gabhamahaM / bhoiA nANAviha asaNa- pANa- khAimasAimehiM baMdhujaNA / sammANiA jahocia sammANa- dANeNa puvvajA pujjA | saMtosiA puNa kulANurUvaM viaraNeNa maMgalapADhakA kulaguruNovi / 1 sarvAGgINe 'sarvAGgAdInasyeka:' ( he0 2- 151 ) 2 vaH 'ekasvare zvaH - 38 For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH ucchavAsaH prAyazaH gatAnugatikAH lokAH / ananukUle daive sarvAGgINe vipatsamaye'pi sukhasamayanirvahaNIyaM paramparA-pratiSThApitaM kSaNika-gauravadarzaka ADambaravata kArya naM parityaktu icchanti abhimAnadhanAH janAH / zvaH kiM bhaviSyati' iti na parAmRzanti AyatikAlaM aprakSamANAni mAnAndhalocanAni / jinadattenApi vihitaH pitR-pitAmaha-gaurava-gajitaH saptamAsiko garbhamahotsavaH / bhojitA: nAnAvidhaazana-pAna-khAdima-svAdimairbandhujanAH / sammAnitAH yathocitasammAna-dAnenaH pUrvajAH pUjyAH / santoSitAH punaH kulAnurUpaM vitaraNena maGgalapAThakAH kulaguravo'pi / sve (he0 2-114) 3 uttarakAlaM, yathA-'Ayai ajjaMtakAlaM ca' (pAiyalacchI 635) 4 pu. na. grbhmhotsvH| For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 rayaNavAla kahA aikkato gabbhakAlo / suhaMsuheNa pasaviNI jAyA bhANumaI / savvalakkhaNasaMjuttaM uppaNNaM puttarayaNaM / avvo ! suNNaM gharaM gihamaNiNA sohiaN| abhUapunvo utthAro' vaTTio sayaNANa-maNammi / dhaNNeNa seTriNA laddho vaMsabhANa / dANAiNIra-sitto phalio pupphio dhmm-kpprukkho| NibhAliUNa abbhaga-muhacaMdaM paramatuTTA bhANumaI / ciraparikappio dohalo' pUrio vihiNA / aNegehiM ANadiehiM vayaMsehiM gahiraM seTTitto puNNavatta / jAhe NAyA mammaNeNa jiNadattassa puttuppattI, sayarAhameva pesiA tattha NiyA kiMkarA puttaM NeuM / AgayaM tehi jiNadattassa hammiammi, sAhinaM ca-"mammaNasaMtiA amhe NavajAyaM siliMbaM NiNeuM saMpattA ettha tayAdeseNa / " tammaggaNaM nisamiANa seTThI chiNNa-hiayo jAo egapae / hA hA ! ahuNeva maggaNaM! eAriso avIsaMbhoM ? tahavi Nia-bhAvaM saMgovemANeNa teNa dINamuheNa uIria"bhaddA / ajjeva jAo puttajammo / ahuNAperaMtaM Na kao ko vi khnno| Na ThaviaM putt-nnaamdhijj| Na bhUA pIi-bhoaNAi vihI / pattheha sasAmi-"bho ! jahA so cirAveI kiMci / taiyaM vatthu niccalaM tassa samappissaM NAI koi saMdeho / kiMtu kivAe sattavIsaM ahoratte paDivAleu' so uArahiayo mhaannuhaavo|" - 1 utsAhaH (he0 2-48) 2 gabhiNyAH manorathaH 3 hIrai jaM ANaMde, taM For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAso .. atikrAnto garbhakAlaH / sukhaMsukhena prasavinI jAtA bhaanumtii| sarvalakSaNasaMyukta utpanna putraratnam / abbo (Anande) zUnyaM gRhaM gRhamaNinA zobhitam / abhUtapUrvaH utsAho vartitaH svajanAnAM manasi / dhanyena zreSThinA labdho vaMzabhAnuH / dAnAdi-nIra-siktaH phalitaH puSpito dharmakalpavRkSaH / nibhAlayitvA arbhakamukhacandra paramatuSTA bhAnumatI / ciraparikalpito dohadaH pUrito vidhinA / anekaiH AnanditaH vayasyaiH gRhItaM zreSThitaH pUrNapAtram / yadA jJAtA manmanena jinadattasya putrotpattiH, zIghrameva praSitAH tatra nijakAH kiMkarAH putra netum / AgataM taiH jinadattasya hamye kathitaM ca-"manmanasatkAH vayaM navajAtaM siliMbaM (bAla) netu samprAptA atra tadAdezena / " tanmArgaNaM nizamya zreSThI chinnahRdayo jAtaH ekapade / hA! hA ! adhunaiva mArgaNam ? etAdRza avizrambhaH ? tathApi nijaM bhAvaM saMgopayatA tena dInamukhena udIritam-"bhadrAH ! adya va jAtaM putra janma ! adhunAparyantaM na kRtaH ko'pi kSaNaH / na sthApitaM putranAmadheyam / na bhUtaH priitibhojnaadividhiH| prArthayata svasvAminaM bhoH ! yathA sa cirAyate kiJcit / tadIyaM vastu nizcalaM tasmai samarpayiSyAmi na ko'pi sandehaH / kintu saptaviMzati ahorAtrAn pratipAlayatu sa udArahRdayo mhaanubhaavH|" vatthaM puNavattaMti (pAiya0 6-42) 4 zizu 5 tadAdezena 6 nizamya 7 avizrambhaHavizvAsaH 8 cirAyate 6 prtipaalytu| For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA paccAvaliA' bhiccA / kahio vaiaro jahAvattaM / avIsattho mammaNamaNo citAulo jaao| mA raNaM gahia thaeMdhayaM bhAriyA-biio jiNadatto katthai palAejjA, tamhA ahaM puvvameva saMrakkhaNaM karemi 'tti citia takkharaNaM hakkAriA teNa Niaya-saMtiA satthapANiNo purisaa| ANattaM puNa tesiM "sAvahANehiM tunbhehiM jiNadatta-bhavaNassa purao ciTThiavvaM, pecchiavvaM ahoNisaM jahA Na kimavi aNi? sAvagAsaM havejjA / aIe Nicchie kAle abbhagaM" gahia me samIvamAgaMtavvaM" ti / satthapANiNo purisA khippAmeva tattha AgayA, AvAsassa aggao sAvahANaM ThiA / ko NIharai, pavisaI' tti salakkhaM sovayogaM joeuM lggaa| vihio seTThiNA apuvo dAraya-jamma-mahUsavo / aNegANaM suhasaMdesA pattA / aNege suve jaNA tattha sNmiliaa| kayaM paiTTANurUvaM pIibhoaNAikiccaM / diNNaM jahociaM dANaM / ThaviaM piucchAe' dArayassa rayaNavAlo 'tti suhaM raNAmadhijja / parama-pemma-posiA koDubiA gayA NiayaM NiayaM ThANaM chAvaM suhAsIsAhiM vaddhAveMtA / khaNA vva alakkhiA sattAvIsA rAiMdiA bolINA / paramapiya"-puttadarisaNa-pacca ha-kArago pacca ho' udayaM patto / pacca dviA mammaNasaMtiA purisA dAragaM hattheuM / haMta ! ajja aiuAraM pi jiNadatta-hiayaM aIva 1 pratyAvalitAH 2 bhAryAdvitIyaH 3 AkAritAH 4 AjJaptam 5arbhakam-bAlaM 6 draSTu lagnAH 7 sveH-svakIyAH 8 pitRsvastrA 6 zAvaM-zizu 10 parama For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAso pratyAvalitAH bhRtyAH / kathito vyatikaro yathAvRttam / avizvastaM manmanamana: cintAkulaM jAtam / mA 'NaM gRhItvA stanandhayaM bhAryAdvitIyo jinadattaH kutrApi palAyeta, tasmAt ahaM pUrvameva saMrakSaNaM karomi, iti cintayitvA tatkSaNaM AkAritAH tena nijakasatkAH zastrapANayaH puruSAH / AjJaptaM punastebhyaH- "sAvadhAnaH yuSmAbhirjinadattabhavanasya purataH sthAtavyaM, prakSitavyaM aharnizaM yathA na kimapi aniSTaM sAvakAzaM bhavet / atIte nizcite kAle arbhakaM gRhItvA me samIpaM AgantavyaM iti / " zastrapANayaH puruSAH kSiprameva tatra AgatAH, AvAsasya agrataH sAvadhAnaM sthitAH / ka: niHsarati, pravizati iti salakSyaM sopayogaM pazyanti / vihitaH zreSThinA apUrvo dArakajanmamahotsavaH / anekeSAM zubhasandezAH prAptAH / aneke svejanAH tatra sammilitAH / kRtaM pratiSThAnurUpaM protibhojanAdi kRtyam / dattaM yathocitaM dAnam / sthApitaM pitRsvasrA dArakasya 'ratnapAla' iti zubhaM nAmadheyam / paramapremaproSitAH kauTumbikAHgatAH nijakaM nijakaM sthAnaM zAvaM zubhAzIbhirvardhApayantaH / kSaNavat alakSitaM saptaviMzatiH rAtrindivaM vyatikrAntam / paramapriyaputradarzana-pratyUhakArakaH pratyUSaH udayaM prAptaH / pratyutthitAH manmanasatkAH puruSAH dArakaM hastayitum / hanta ! adya ati udAramapi jinadatta 11 pratyUSaH-prabhAtasamaya: 12 pratyutthitAH priyaputradarzanapratyUhakAraka: 13 hastayitum / For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla bavhA kiviNataNamaNuhavai puttaM paccappiNeuM / kimavi aghaDigraM saMpADijjai mae 'tti alakkhijjamANaveaNaM Aula-vAulaM seTThiNo cittaM / vijjU-NivAyao vi durahisahaM dArayapaccappaNasaha NavappasaviNI bhANumaI kahaM sahissai 'tti havIare kiMkAyavvamUDho seTThI / mA ahiAhiraM ThiI aNuhavau tIse muNAlakomalaM hiayaM 'ti vImaMsamANeNa paiNA satti-miuvayaNeNa bhajjA saMbohiA-'sattimai ! avihAvio" kira kAlassa niggmo| palla sAgarANamavi patto hoi aMtimo khaNo, kA vattA puNa saMkhA-saMkeiassa ? samAgao so aNiTTho aTThavIsa imo diaho jammi amheccayo' raNaMdaNo pArako saMvaTTihii / dhammiTTha ! iNamo cia dhammapattIe paccakkhaM iMdhaM jaM paDiUlammi samayammi vi Na dhijja chijjei / "kuo samAgao aTThAvIsaibho vAsaro ajjataNo ajjautta ! kahaM saMkhAvayAraNaM tumhaM saMkhA-vinbhamo jAo ?" paccuttariaM vuNNahiayAe bhANumaIe saccharigraM sakheyaM ca / __Na lakkhijjai mAihiayAe tumae sattaro gattaro kaalo| bhaddA ! Na sumaresi kiM caMdadarisaNajoggAe dhavalAe biiAe puttajammo jAo, ajja kaNhA rittA cauddasI tihI" vtttti| pAsasu, uvaTThiA ee mammaNasaMtiA maNuA puttaM karagayaM kaauN| avvo ! uvaTThiA ee mayahiayA* putta hattheuM / 1 Akula-vyAkulam 2 bhUdhAtoryad havAdezastasya bhUtArthasya rUpamidam 'sI-hI hIa bhUtArthasya' 'vyaJjanAdIaH (he0 2-162, 163) havIa-abhavat, abhUt, babhUva, ityarthaH 3 adhikAhitaM-maraNAdi 4 sAtvika-mRduvacanena 5 avibhAvitaH For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biiA UsAsA hRdayaM 'kimapi aghaTitaM sampAdyate mayA' iti alakSyamAnavedanaM AkulavyAkulaM zreSThinaH cittam / vidyu nipAtato'pi duradhisahaM dArakapratyarpaNazabdaM navaprasavinI bhAnumatI kathaM sahiSyate' iti abhUt kiMkarttavyamUDhaH zreSThI ! mA adhikAhitAM 'sthiti anubhavatu tasyAH mRNAlakomala hRdayam' iti vimRzatA patyA sAtvikamRduvacanena bhAryA sambodhitA-"zaktimati ! avibhAvitaH kila kAlasya nirgamaH / palyasAgarANAM api prApto bhavati antima: kSaNaH, kA vArtA punaH saMkhyAsaMketitasya ? samAgata: sa aniSTa: aSTAviMzatitamo divasaH, yasmin AsmAkaH nandanaH parakIyaH saMvaya'ti / dharmiSThe ! etadeva dharmaprAptyAH pratyakSaM cinhaM yat pratikUle samaye'pi na dhairyaM chidyate / " "kutaH samAgataH aSTAviMzatitamo vAsaraH adyatanaH Aryaputra ! kathaM saMkhyAvatAM yuSmAkaM saMkhyAvibhramaH jAtaH ?" pratyuttaritaM trastahRdayayA bhAnumatyA sAzcaryaM sakhedaM c| na lakSyate mAtRhRdayayA tvayA satvaraH gatvaraH kAlaH / bhadre ! na smarasi kiM candradarzanayogyAyAM dhavalAyAM dvitIyAyAM putrajanma jAtaM adya kRSNA riktA caturdazI tithiH vartate / pazya upasthitAH ete manmanasatkAH manujAH putra karagataM kartum / "avvo ! upasthitAH ete mRtahRdayAH putra hastayitum ! kathaM ahaM stanandhayaM parAyatta karomi ? 6 saMkhyA-saGketitasya 7 AsmAka: 8 parakIyaH 6 cinhaM 10 saMkhyAvatAm - dakSANAm 11 tithiH 12 mRtahRdayA: For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA kahamahaM thagaMdhayaM parAyatta' kuNemi ? dhI dhI ! kahameArisamaviAriyaM vAyA-saMdhANaM kayaM bhavayA ? evaM vilavamANI bhANumaI takkhaNaM mohamuvagayA' / vivaNNa-vayaNakamaleNa bhattuNA nANAuia-uvayArehi ceaNaM pAviA sA rouM puttaa| haddhI ! kahamayaM na mayA mucchA-parigayA ? puttavihaNaM jIyaM kiM Na maraNAirittaM / dhiya ! kayaMto vi Na kahamakayaMto ? satthA hohi bhAmiNI ! savvaM bhavvaM hohii / ihaI paiNNA-pAlaNaM karaNijja amhehiM / ANasu dArayaM, jahA taM samappiUNa savahIkayaM saccaM kuNemo / kaMpamANakarA vahamANabAhajalA milAyamANahiayA dUamANamaNA aMte bhANumaI pattaM paccappiNaMtI sAheuM pauttA-"bhavvA ! asthi eso putto amhANaM hiayassa khaMDa, nayaNANa joI, kiviNassa dhaNaM, jIvaNassa ya savvassaM / saMti aNegAo AsAo assuvari / maNayamavi maNo Na icchei imaM khaNamavi dUreuM, paraM ki bhaNIyai, aNAcikkhaNIyA" kahA khu bhaviavvayAe, aNulaMghaNijjA rehA kira devassa, tA eso Nihivva samma surakkhiavvo, kappataruvva sayayaM seviabvo, dhammavva paipalaM dhAreabbo ya / kiM bahuNA sAhieNa, jahA Na havai assa ego vi baMko bAlo tahA aNuciTThiavvaM 'ti / evaM bahujaMpamANIe bhANumaIe rayaNavAlo bAlo hiayeNa dhaNiamAliMgio, sasiNehaM muheNa paricubio,aMsudhArAhi siMcio, aNegAhiM suhAsIsAhiM pariposio ya hatthAhatthi smppio| 1 mUrchA 2 jIvitaM 3 na kRto'nto yena sa akRtAntaH 4 manAgapi 'manAko For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAso dhig dhig ! kathaM etAdRzaM avicAritaM vAcAsaMdhAnaM kRtaM bhavatA"-evaM vilapantI bhAnumatI tatkSaNaM mohmupgtaa| vivarNavadanakamalena bharnA nAnA-ucitopacAraiH cetanaM prApitA sA roditu prvRttaa| haddhI ! kathaM ahaM na mRtA mUrchAparigatA ? putra-vihInaM jIvitaM kiM na maraNAtiriktam ? dhik kRtAnto'pi na kathaM akRtAntaH ? svasthA bhava bhAmiAna ! sarva bhavyaM bhaviSyati / iha pratijJApAlana karaNIyaM asmAbhiH / Anaya dArakaM, yathA taM samarpya zapathIkRtaM satyaM kurmaH / kampamAnakarA vahadvASpajalA mlAyadhRdayA dUyamAnamanAH ante bhAnumatI putra pratyarpayantI kathayitu pravRttA-"bhavyA ! asti eSa putraH asmAkaM hRdayasya khaNDam, nayanayoH jyotiH, kRpaNasya dhanam, jIvanasya ca sarvasvam / santi anekAH AzAH asyopari / manAgapi mano na icchati imaM kSaNamapi dUrayitum, paraM kiM bhaNyate, akathanIyA kathA khalu bhavitavyatAyAH, anullaMghanIyArekhA kila devasya / tasmAt eSa nidhivat samyak surakSitavyaH, kalpataruvat satataM sevitavyaH,dharmavat pratipalaM dhArayitavyazca / kiM bahunA kathitena, yathA na bhavati asya eko'pi baGko bAlaH tathA anuSThAtavyaM iti / " evaM bahu jalpantyA bhAnumatyA ratnapAlo bAlo hRdayena gADhamAliGgitaH sasneha, mukhena paricumbitaH, azrudhArAbhiH siktaH, anekAbhiH zubhAzIbhiH paripoSitazca hastAhastikaM smrpitH| navA DayaM ca' (he0 2-169) tena maNayaM, maNisaM, maNA 5 akathanIyA 6 kathitena / 7 dhaNiaM-gADham 8 hastAhastikA / For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA surapaNAmitraM taM somAvaM bAlaM hasaMtaM saMtaM ghettaNa jhatti gayA te mammaNasamIvaM / payaDIkuNamANehiM jahAkahilaM mAyarAhippAyaM tehiM dakkhayAe samappio so sAmissa / aNega-sAmudda-sulakkhaNa-lakkhigraM pattANuUla-ggahabalaM bhavissujjalamabbhagaM NibhAliUNa mammaNo seTTI upphullo jaao| vaMjhAe giAe bhAriAe aMkammi devallavisaM putta-pAriosiaM' ThavamANeNa teNa pAukkayaM-"piyA ! keNa utto sitto ya kappatarU kahiM phalio ? keNa vihAvimaM jaM amuNA vaMsabhakkhareNa amhakeraM gihaM pajjoiaM hohii ? keNAvagamijjaI ahavA suhodakkaM bhAgadhemaM kayA kerisaM atakkigraM suhaM phalaM dei 'tti / nicchiya muNaavvaM jameso bAlo amheccayo ccia; Na khalu jiNadattassa dAridAhiduassa / kayA solasavAsAiM puNNAiM bhavissaMti ? kayA putto juvANo bhuccA paciTTihii ? kayA puNa savuDDhinaM dhaNaM viDhaviUNa paccappiNihii ? savvamiNaM kappaNAmaNoharaM abbhacitta-saMkAsaM vijji| ko jIvihii ko marihii 'tti ko gAumarihiI ? sahave ! orasamavaccamiNa 'ti maNNamANI tuma imaM pAlasu / mA NaM kisamavi UNattaNaM assa lAlaNa-pAlaNe aNuhavasu / cittaM ! khudda cucche kiviNamavi ya mammaNassa cittaM bAlagassa puNNa-guruAe uAraM, pemillaM, aNuUlaM ca jAyaM / 1 putrapAritoSikam 2 uptaH 3 avagamyate 4 dAridra yAbhidrutasya 5 prasthAsyati 6 arjayitvA 'arjeviDhavaH' (he0 4-108) 7 pratyarpa For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAso surApitaM taM sukumAlaM bAlaM hasantaM santaM gRhItvA jhagiti gatAH te manmanasamIpam / prakaTIkurvadbhiH yathAkathitaM mAtrabhiprAyaM taiH dakSatayA samarpitaH sa svaamine| aneka-sAmudra-sulakSaNalakSitaM prAptAnukUla-grahabalaM bhaviSyojjvalaM arbhakaM nibhAlayitvA manmanaH zreSThI utphullo jAtaH / vandhyAyAH nijAyAH bhAryAyAH aGka devApitaM putrapAritoSikaM sthApayatA tena prAduSkRtam"priye ! kena uptaH siktazca kalpataruH kutra phalitaH ? kena vibhAvitaM yat amunA vaMzabhAskareNa asmadIyaM gRhaM pradyotitaM bhaviSyati ? kenAvagamyate athavA zubhodakaM bhAgadheyaM kadA kIdRzaM atarkitaM zubhaM phalaM dadAtIti / nizcitaM jJAtavyaM yadeSa bAla: AsmAkaH eva, na khalu jinadattasya dAridra yAbhida tasya / kadA SoDaSavarSANi pUrNAni bhaviSyanti ? kadA putro yuvA bhUtvA prasthAsyati ? kadA punaH savRddhika dhanaM arjayitvA pratyarpayiSyati ? sarvamidaM kalpanA-manoharaM abhra-citrasaMkAzaM vidyate / ka: jIviSyati, kaH mariSyati iti ko jJAtu arhati / subhage ! 'aurasaM apatyaM idam' iti manvAnA tvaM imaM pAlaya 'mA' 'Na' kRzamapi UnatvaM asya lAlana-pAlane anubhava / " citram ! kSa dra tucchaM kRpaNamapi ca manmanasya cittaM bAlakasya puNyagurutayA udAraM premavat anukUlaM ca jAtam / aGka kRtvAuttAnazayaM yiSyati 8 arhati tucche-'tucche-tazcacchauvA' (he0 1-204) tena chucchaM, cucchaM, tucchmpi| For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA aMkammi kAUNa uttANasayaM seTThI NANAvihaM kIDDaM kuNei / jahA tahA jaMpato taM rmaavei| vimhuTThAvara-gihakajjo taM khaMdhamAroviUNa jattha tattha bhamADei / dhAINaM vavatthA vi jahociA kayA / giri-kaMdara-lINo capaMgapAyavo viva mammaNa-gihammi suhaM suheNaM parivaDDhae so| haMta ! vicittANi vihaNo vilsiaanni| io ya parahatthagayaM poaM kAUNa gahia-rasA ucchulaTThI viva, NivaDia-patta-puppha-phalA rukkhAvalI viva, ceyaNAsuNNA taNU viva bhANumaI hohia / avvo ! paccasammi vi savvao gADhaMdhayAro patthario / vAhivajjie vi tAe sarIrammi kAi asahaNijjA aulaveaNA uppddiaa| gahilacittA iva citei sA-"kiM jAgarUA vi ahaM paccakkhaM sumiNaM pecchemi ? kiM pAyaDajogapAvallAvi ahaM mayA ? ammo ! ki mae eArisaM mahAmollaM vatthu hAriaM, jiNA -viNA savvaM vijjamANamavi tahAvihaM avijjamANamiva paDihAi / haMdi ! keNa pamhusiaM" me hiaya-sayalaM, jeNa viNA sayalamavi pamhasigraM jAyaM / hare mAuucchaMga-vaMcio so varAo siliMbo ki kuNamANo havejjA ? haMta ! yavihiNA thaNaMdhayo bAlo kIsa mAUA-virahio kao ? kerisI parivAlaNA tassa havissai paragihaThiassa maMdabhaggassa ?" evaM NANAvikappajAla-pariariA mAyA kayAi mucchai, gilAyai, milAyai, aNavaraya-pavahamANa-bAhajaleNa bhUalaM pallalIkareI y| vikkhitta-cittA puNa io tao paribhamai, khaNamettamavi Na katthai suhalavamaNuhavai / seTThiNo vi tArisI ThiI saMvuttA, paraM ko suNei vihi-dAva-daDDhANaM pukkAraM ? For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAso zreSThI nAnAvidhAM krIDAM karoti / yathA tathA jalpan taM ramayati / vismRtA'paragRhakAryaH skandhaM AropayitvA yatra tatra bhrAmayati tam / dhAtrINAM vyavasthA'pi yathocitA kRtA / girikandaralInaH campakapAdapa iva manmanagRhe sukhaM sukhena parivardhate saH / hanta ! vicitrANi vidhevilasitAni / itazca parahastagataM potaM kRtvA gRhItarasA ikSa yaSTiriva, nipatitapatrapuSpaphalA vRkSAvalIva, cetanAzUnyA tanUriva bhAnumatI abhUt / abbo ! pratyUSe'pi sarvata: gADhAndhakAraH prasRtaH / vyAdhivajite'pi tasyAH zarIre kApi asahanIyA atulavedanA utpatitA / grathilacittA iva cintayati sA-"kiM jAgarUkA'pi ahaM pratyakSa svapnaM prekSe ? ki prakaTayogaprAbalyA'pi ahaM mRtA? "ammo" ! kiM mayA etAdRzaM mahAmUlyaM vastu hAritaM, yena vinA sarva vidyamAnamapi tathAvidhaM avidyamAnamiva pratibhAti / handi ! kena pramuSitaM me hRdayazakalaM, yena vinA sakalamapi vismRtaM jAtam / hare ! mAtra tsaGga-vaJcitaH sa varAka: siliMbaH kiM kurvANo bhavet ? hanta ! hatavidhinA stanandhayo bAla: kasmAt mAtrA virahitaH kRtaH ? kIdRzI paripAlanA tasya bhaviSyati paragRhasthitasya mandabhAgyasya ? evaM nAnAvikalpajAlaparikaritA mAtA kadApi mUrti, glAyati, mlAyati, anavarata-pravahamANabASpajalena bhUtalaM palvalIkaroti ca / vikSiptacittA punaH itastataH paribhramati ! kSaNamAtramapi na kutrApi sukhalavamanubhavati / zreSThino'pi tAdRzI sthitiH sNvRttaa| paraM kaH zRNoti vidhidAvadagdhAnAM putkAram ? 1 uttAnazayaM-Dimbham 2 utpannA 3 prakaTayogaprAbalyApi 4 yena 5 pramuSitaM-coritam 6 vismRtam 7 mAUA-mAtrA 8 palvalIkaroti / For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 52 rayaNavAla kahA vicittamavatthaM patto jiNadatto saMpai ki kAyavvaM' ti parAmarisai' bhajjAe saddhi / daviNa-viNimayeNa rakkhio putto paragihammi' tti jaNAvavAya-bhIruo kahaM muhaM darisaNijja' ti lajjio / aMtammi aviNNAya-vaiare2 NAyarajaNe pacchaNNayAe giha-Nayara-desa-paricAo kAyavvo, ia ubhayasammao nicchao jaao| utatthamaNAe bhANumaIe savvaM gihabhaNDaM vavaTThiaM kayaM / AvassayavatthUNaM egA lahuvI poTTaliA sjjiikyaa| aNegadiNa-bhakkhaNArihaM sUkhaDiAiyaM kimavi pAheyaM puNa viNimmiaM / savvamiNaM kajjaM mA parehi lakkhijjau' ttibaddhakavADaM tAe aNuTThiaM / puttaviogavihuro aIva palaMbo vi vAsaro giha-kajja-guruayAe kahaM kahamavi puNNattaNaM ptto| pagAsapagarisa-vaMjhA saMjhA saMmuhINA saMpaNNA / peraMta-kAlimAe lAlimAe thova-kAlio ahararAoM daMsio / pAukkaya -laddhAvasara-siddhataM dhaMta' vitthariu laggaM / kiM karaNi jja amhehi ti biMduAgArA tArA aNaMtammi maMdamaUhehi Aloe upauttA / mAyA iva saMtippayA rAi'tti jAyA jhaDiti maulia-jhapaMNiA DibhA / aNNuNNa-saMdiddhAiM viuttAiM cakkavAyANaM jummaaiN| sakkhaM laddhalakkhA saMbhUA takkarANaM maliNA bhAvaNA ! savvevi sagnihatthA sagihatthA jAyA jAyAhi annunnoymaannmaannsaa| eArisIe tamissAe aNuUlo avasaro palAyaNassa'tti muNiUNa jiNadatteNa egA kayaNNa dakkhA 1 parAmRzati 2 avijJAtavyatikare 3 vyavasthitam 4 'sUkhaDI' dezIyazabdaH gurjaradezaprasiddhaH 5 pAtheyam 6 prakAzaprakarSavandhyA 7 adhararAgaH 8 prAduSkRtalabdhAvasarasiddhAntam 6 dhvAntaM-timiram 10 mandamayUkhaiH 11 mukulita For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAso vicitrAmavasthAM prApto jinadattaH saMprati kiMkartavyamiti parAmRzati bhAryayA sArdham / 'draviNa-vinimayena rakSitaHputraHparagRhe' iti janApavAdabhIrukaH kathaM mukhaM darzanIyamiti lajjitaH / ante avijJAtavyatikare nAgarajane pracchannatayA gRha-nagara-dezaparityAgaH karttavyaH, iti ubhaya-sammato nizcayo jAtaH / uttrastamanasA bhAnumatyA sarvagRhabhANDaM vyavasthitaM kRtam / AvazyakavastUnAmekA laghvI poTTalikA sajjIkRtA / anekadinabhakSaNArha 'sUkhar3I' AdikaM kimapi pAtheyaM punaH vinirmitam / sarvamidaM kArya mA paraiH lakSyatAmiti baddhakapATaM tayA anuSThitam / putra-viyogavidhuraH atIva pralambo'pi vAsaro gRhakAryagurukatayA kathaMkathamapi pUrNatvaM praaptH| prakAza-prakarSavandhyA sandhyA sammukhInA smpnnaa| paryantakAlimnA lAlimnA stokakAlika: adhararAgo darzitaH / prAduSkRta-labdhAvasarasiddhAtaM dhvAntaM vistaritu lagnam / kiM karaNIyamasmAbhiriti bindukAkArAH tArAH anante mandamayUkhaiH Alokitu prvRttaaH| mAtA iva zAntipradA rAtririti jAtAH jhaTiti mukulitapakSmANo DimbhAH / anyonyasandigdhAni viyuktAni cakravAkANAM yugmAni / sAkSAt labdhalakSyA saMbhUtA taskarANAM malinA bhaavnaa| sarve'pi sadgRhasthAH svagRhasthAH jAtA jAyAbhiH anuniiymaanmaansaaH| etAdRzyAM tamisrAyAM anukUlo'vasaraH palAyanasya' iti jJAtvA jinadattena ekA kRtajJA dakSA pitAmahI-samAnA jhampaNikA :-nimIlitapakSmANa ityarthaH yathA-'jhaMpaNIo pamhAiM (pAiyalacchI 846) bhAMpaNa, itibhASA 12 sadgRhasthAH 13 sva-gRhasthAH / For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 rayaNavAla kahA piyAmahI samANA vIsatthA samosiA' therI saNiyaM vAhitA / sAhio savvovi jahAtahaM vRttaMto / pariciA kayA savvehiM ajjaMtakAla - kajjehiM / samappio savvao Nia- hammiyassa surakkhAbhAro / diNNaM puNa dArajaMtugghADaNayaM tAliANaM gucchagaM / aMte NivaDiUNa tAe calaNesuM gahiA sohadapuNNA AsIsA / gahiUNa matthae pAheya- poTTaliyaM bhajjA' biijjao 'mA koi Ne paloeu "tti saMkio saNiaMsaNi saramANo rayaNavAlaM bAlaM maNami saramANo gADhaMdhayArammivilINo / kiM kiM kappei varAo appaNNU maNuo, kiMtu diTTha kipi adi ghaDe / vihi-pavaNa - paNulliANi' abbhANi viva dvANi havaMti jaMtUNa AsA - viANANi / hA ! durahigamA bhAviNI pariNaI iha cammaca kkhudhAriNA macceNa / pecchaMtu pacakkhaM jiNadattassa vihi-parAhUI / kAe kAe ha -visAlAe AsAe putta - patthaNA kayA, tattha keriso aNaahilasaNijjo samayo AvaDio / jassa purao aNege bhiccA paMjaliuDA ThiA 'ko Aesotti vayaNaM pupphI kuNamANA AsI, so ahuNA alakkhio matthayattha - poTTalio saMgovia - Niyatthitto sahi sahoara - sahAya - vajjio puttaviyoga-saMkhuddo haNIe saddhi vANa - velavio egAgI vaccai | kahaM kahaMpi tIriAo" tehiM NayaravIhIo pacchaNNayAe / eyarappaolI jayA ehi piTTao kayA, tayA NaM kAI aNAcikkhaNijjA - 1 prAtivezmikI 2 vyAhRtA 3 bhAryAdvitIyakaH 4 asmAt 5 pazyatu For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 55 biio UsAso vizvastA samoSitA (prAtivezmikI) sthavirA zanaiH vyaahRtaa| kathitaH sarvo'pi yathAtathaM vRttAntaH / paricitA kRtA sarvaiH AyatikAlakAryaiH / samarpitaH sarvataH nijaharmyasya surakSAbhAraH / datta punaH dvArayantrodghATanakaM tAlikAnAM gucchakam / ante nipatya tasyAH calanayoH gRhItA sauhArdapUrNA aashiiH| gRhItvA mastake pAtheyapoTTalikAM bhAryAdvitIyakaH 'mA ko'pi nau pralokayatu' iti zaGkita: zanaiH zanaiH saran ratnapAlaM bAlaM manasi smaran gADhAndhakAre vilInaH / kiM kiM kalpate varAkaH alpajJo manujaH, kintu diSTaM kimapi adRSTaM ghaTayati / vidhipavanapreritAni abhrANi iva naSTAni bhavanti jantUnAM AzAvitAnAni / hA! duradhigamA bhAvinI pariNatiH iha carmacakSurdhAriNA mayena / prekSantAM pratyakSa jinadattasya vidhi-parAbhUtim / kayA kayA nabhovizAlayA AzayA putra-prArthanAkRtA, tatra kIdRzaH anabhilaSaNIyaH samayaH ApatitaH / yasya purataH aneke bhRtyAH prAJjalipuTAH sthitAH 'ka: AdezaH' iti vacanaM puSpIkurvANAH Asan, sa adhunA alakSitaH mastakasthapoTTalika: saMgopita-nijAstitvaH sakhi-sahodara-sahAya-vajitaH putra-viyogasaMkSubdhaH gRhiNyA sAdhaM vAhanavaJcitaH ekAkI vrajati / kathaM kathamapi tIritAH tAbhyAM nagaravIthayaH pracchannatayA / nagarapratolI yadA AbhyAM pRSThataH kRtA, tadA 'Na' kApi 6 smaran 7 vidhi-pavana-preritAni 8 nabhovizAlayA 6 vaJcitaH 10 tIritA / For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 56 rayaNavAla kahA maNe lajjA pAraMciA / ti caura gAuppamANaM pahaM pattANamesi mattaM udayo jAo / " thakkiyAsi komalaMgI ! kimu laMbamadvANaM vaccamANI ? thakkAmo ki vIsamaNa- NimittaM katthai ?" muhaM muhaM paripuccha jiraNadatto rayaNavAla - mAyaraM / "NUNaM ajjauttANaM muhapaMkajaM jUri dIsai, tA tumhe mahaMtaM pahakhenaM aNuhavejjatti mae aNuhUaM" paccuttariaM viNayavAhiNIe vAyAe bhANumaIA / piye! NAhaM kiMci viNigama-gamaNakhe vahAmi kiMtu ---vira mio aggao vottu seTThI | 5 kiM kiM khea - kAraNaM, kahaM 'kiMtu' vajjariUNa viramio aggao vAyA - viNNAso ? ki saI gao jIvaNAhAro pio putto ?" puTTha bAhaM luchamANIe pattIe / cukki Asi rayaNamAya ! pucchetI tumaM / kayA so vimhario tA saMpai saI gao ? bAhjalAulaloyaNeNa paiNA ego dIha-NIsAso mukko / itthaM daMpaiNo parupparaM putta-viraheNa NivvaraMtA", paisaM haMpiyaM puttaM saMbhareMtA-pahacchenaM kuNire / maggammi samAgayA egA sarasI / maNoharaM vijaNaM ThANaM pappa jaMpaiNo tattha vIsaMtA jAyA / aNuciTThiyaM tehi sayalaM pAhAiaM kiccaM / pArizraM sammaM NamukkArasahi / gahio kiMci pAyarAso | majjha savvarIe paritaMtA ihaI NibviUNa" kiMci payaTTaA ee saMtA AsatthA huA / mA 9 1 pAraM nItA 2 zrAntAsi 3 tiSThAmaH 4 khinnam, yathA- - riaM uttammiaM, naDiaM, ( pAiyalacchI 575) 5 skhalitAsi 6 duHkhaM nivedayantaH duHkhe For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAsA akathanIyA manye lajjA pAraM nItA / tricaturgavyUtipramANaM panthAnaM prAptayoH etayoH mArtaNDodayo jAtaH / "zrAntAsi komalAGgi ! kima pralamba adhvAnaM vrajantI ? tiSThAmaH kiM vizramaNa-nimitta kutrApi ? maharmuhuHparipRcchati jinadatto ratnapAlamAtaram / _ "nUnaM AryaputrANAM mukhapaGkajaM khinnaM dRzyate, tasmAt yUyaM mahAntaM pathakhedaM anubhavatha, iti mayA anubhUtam" pratyuttaritaM vinayavAhinyA vAcA bhaanumtyaa| "priye ! nAhaM kiJcidapi nigama-gamana-khedaM vahAmi, kintu..." viramitaH agrataH vaktu shresstthii| "kiM kiM khedakAraNaM, kathaM 'kintu' vyAhRtya viramitaH agrato vAgvinyAsaH ? kiM smRtigataH jIvanAdhAraH priyaH putraH ?" pRSTaM vASpaM majantyA ptnyaa| "skhalitAsi ratnamAtaH ! pRcchantI tvam / kadA sa vismRtaH tasmAt saMprati smRtiM gataH ? vASpajalAkulalocanena patyA eko dIrghaniHzvAso muktaH / itthaM dampatI parasparaM putraviraheNa duHkhaM prakaTayantI pratisaMkathaM priyaM putra smarantau pathacchedaM kurvaate| mArge samAgatA ekA srsii| manoharaM vijanaM sthAnaM prApya jampatI tatra vizrAntau jAtau / anuSThitaM tAbhyAM sakalaM prAbhAtika kRtyam / pAritaM samyak namaskAra-sahitam / gRhItaH kiJcit prAtarAzaH / madhyazarvaryAM calitau etau zrAntau paritAntau iha vizrAmya kiJcit Azvasto bhUtau / 'mA pRSThataH ke'pi zreSThinaM NivvaraH (hema0 4-3) 7 nokArasI 8 prAtarAzaH 'jalapAna-sirAvaNa' itibhASA 6 payaTTaA-caliA 10 vizrAmya, vizramaNinvA0 / For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 58 rayaNavAla kahA maggao' kei seTTiM maggamANA' maggaA Agacchia gamaNavikkhevaM kuNijja' tti puNaravi aggao calio seTThI / iyaM paMDiaggemANI bhajjA calaNANabbhatthacalaNA5 khalei uccAvayammi hamma / kayAi tikkha pAhANa khaMDeNa apphaliA aggagAmi paI sakheaM saddai / calizraM ruhiradhAraM tajjugguvAeNa sAharai sasAhasaM seTrI / majjha diNayarassa tAveNa saMtattA eggassa saNNivesassa majjhayArammiTa gayA ee / kassai dhavala maMdirassa bahittA sacchAyaM sughaDaM veiyaM' viloia majjhaNi velaM aivAhe matthayagayaM poTTaliaM rakkhiUNa egao Thi / agge kattha vaccaNijjaM ki karaNijjaM ti vImaMsaNaparA saMlaviu laggA / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 takkAlaM cia vAyAyaNeNa egAe vAmaloaNAe NiamaMdira - veiAe keI aNuvalakkhi addhaNINA AlavamANA Thiya' ti NihAliA / ekkasariaM " sA tahiM samAgayA / NayaNehi asiNehaM darisamANI vajjakakkasAe girAe vajjariu uttA - " kahaM bho ! ThiA ettha apaccabhiNNAyA avi amhakera - maMdira - veiAe ? aNuvalakkhiANaM Na vayaM ThANaM dAu samatthA tamhA vaccaMtu, sigdhaM vaccatu bho ! kesici tumha uvalakkhiANaM gehammi / " 93 14 "pahiA " amhe majjhaha - kAlammi vIsamaNa ThANaM pekkhia kiMci - kAlaM ThiA / bhaiNi ! maNuo maNuassa Asa patthara | vaccissAmo amhe avarahakAle aggao 1 pRSTataH 2 gaveSayantaH 3 mArgakA : 'mAMgane vAle' itibhASA 4 anuvrajantI 5 calanA'nabhyastacalanA 6 AsphAlitAH 7 saMvRNoti 'saMvRge: sAharasAhavau' For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAso 56 mArgayantaH mArgakAH Agatya gamanavikSa epaM kuryuH' iti punarapi agrata: calitaH zreSThI / dayitaM anuvrajantI bhAryA calanAnabhyastacalanA skhalati uccAvace pathi / kadApi tIkSNa-pASANa khaNDena AsphAlitA agragAminaM patiM sakhedaM zabdayati / calitAM rudhiradhArAM tadyogyopAyena saMvRNoti sasAhasaM zreSThI / madhyadinakarasya tApena saMtaptau ekasya sannivezasya madhye gatau etau / kasyApi dhavalamandirasya bahistAt sacchAyAM sughaTAM vedikAM vilokya mAdhyAhnikI velAM ativAhayitu mastakagatAM poTTalikAM rakSayitvA ekataH sthitau / 'agre kutra vrajanIyaM, kiM karaNIyaM' iti vimarzanaparau saMlapitu lagnau / tatkAlameva vAtAyanena ekayA vAmalocanayA nijamandira - vedikAyAM aste anupalakSitA adhvanInA AlapantaH sthitAH iti nibhAlitAH / ekkasariaM (giti ) sA tatra samAgatA / nayanAbhyAM asnehaM darzayantIvajrakarkazayA girA kathayitu pravRttA - ' kathaM bhoH sthitAH atra apratyabhijJAtAH api asmadIya- mandira - vedikAyAm ? anupalakSitebhyo na vayaM sthAnaM dAtu samarthAH / tasmAd vrajantu, zIghra N vrajantu bhoH ! keSAJcid yuSmAkaM upalakSitAnAM gRhe / " " pathikA vayaM madhyAhnakAle vizramaNArthaM sthAnaM prekSya kiJcitkAlaM sthitAH / bhagini ! manujaH manujasya AzrayaM prArthayati / vajiSyAmo ( he 0 4 83 ) 8 madhye ( dezIyaH zabdaH ) 6 vedikAM 'cabUtarA' itibhASA 10 vAtAyanena 11 jhagiti 12 tahi tatra 13 apratyabhijJAtAH 14 pathikAH 'patho NasyekaTa' (he02-152 ) itipahio - pAnthaH / For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 60 rayaNavAla kahA sayameva / saMpai kivAe maNaM urAlaM kiccA Na uTThAviavvA amhe" NiveiyaM sabbhAvaNAe seTTiNA / "alAhi maNuattaNovaeseNa ? bhamaMti aNege passaoharA mahuraM jaMpemANA vesa-parivaTTaNeNa lonaM pamhusaMtA' / tA passaMtu avaraM ThANaM ? Na ettha khaNamavi ciTTiavvaM tumbhehi " sagarihaM phuDaM paDisiddhaM tAe / evaM hisAmiNIe ava mANiA ee jhatti poTTagaM gahia aggao sariA / haMta ! ko paDipucche daridda - muddia-bhAgaheyANaM suhaM duhaM ? AvayAe NiA avi pArakkerA, tA apariciANaM tu kA kahA ? NUgaM Iiso esa saMsAro / ettha abbhacchA hivva savvAvi caMcalA lIlA | gADhasirahe vi iha apIIe uggamo / divvujjoe vi assi aMtarahiA tamissarehA / mahurAlAvammi vi ettha kaDuttippasaMgo / dhI dhI ! tahavi kahaM saMsArINaM nANaloyaNA muddiA ? parAhavaMti paipayaM sajjukkA " tAricchA aNuhavA, tahavi Na kahaM pariSphurei aMtaraMga veragga ? hare ! gADhamAvaraNamaNNANassa / paccakkhamavi Na kahaM gheppai ' mohadhiTThA maIe / 7 bhANuma saMmuhI kuNamAraNeNa seTTiNA sAhitraM - " bhajje ! aNaNukUlA ahA amheccayA saMpai / tamhA eArisA puvaM aNaNuhUA pasaMgA AvaDa'ti / tahAvi gAI vimaNadummeNehiM hoiavvaM amhehi / ettha hu parikkhA raNe cirapAliassa dhammassa / ao uDDhaM amhe Na kassai saraNaM' vaccihAmoM / 1 pazyatoharAH 2 pramuSantaH - corayantaH 3 calitAH 4 antarhitA -channA For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAso vayaM aparAhakAle agrataH svameva, saMprati kRpayA manaH udAraM kRtvA na utthApanIyA vayam" niveditaM sadbhAvanayA zreSThinA / "alaM manujatvopadezena / bhramanti aneke pazyatoharAH madhuraM jalpanto veza-parivartanena lokaM pramuSNantaH / tasmAt pazyantu aparaM sthAnam / na atra kSaNamapi sthAtavyaM yuSmAmiH" sagaha sphuTaM pratiSiddha tyaa| evaM gRhasvAminyA apamAnitau etau jhaTiti poTTakaM gRhItvA agrataH sRtau ! hanta / kaH pratipRcchati dAridra ya-mudrita-bhAgadheyAnAM sukhaM duHkham / Apadi nijAH api parakIyA:; tadAnIM aparicitAnAM tu kA kathA ? nUnaM IdRza eSa saMsAraH / atra abhracchAyA iva sarvApi caJcalA lIlA / gADhasnehe'pi iha aprIteH udgamaH / divyodyote'pi asmin antahitA tmisrrekhaa| madhurAlApe'pi atra kaTUktiprasaMgaH / dhig dhig ! tathApi kathaM saMsAriNAM jJAnalocanAni mudritAni / parAbhavanti pratipadaM sadyaskAH tAdRkSAH anubhavAstathApi na kathaM parisphurati antaraGga vairAgyam / are ! gADhaM AvaraNaM ajJAnasya / pratyakSamapi na kathaM gahyate mohadhRSTyA mtyaa| bhAnumatIMsammukhI kurvatA zreSThinA kathitam-"bhAyeM ! ananukUlAni ahAni AsmAkAni samprati / tasmAt etAdRzAH pUrva ananubhUtAH prasaGgA Apatanti / tathApi na vimanodurmanobhyAM bhavitavyaM AvAbhyAm / atra 'hu' parIkSA AvayoH cirapAlitasya dharmasya / ataH Urdhva AvAM na kasyApi zaraNaM vrjissyaavH| yatra kutrApi svAdhInaM 5 sadyaskAH 6 gRhyate 7 dinAni 8 Azrayam / prajiSyAmaH / For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ jattha katthai sAhINaM jIvaNaM javehAmo ! palAigraM ritthaM Na dukkhamiNaM, paraM mA gacchau appaNiyaM dharaNaM sAhimANaM / kiM teNa tADia-sireNa sANa-jIvaNeNa jattha Natthi gAmamettamavi maNua-guNa-mullaMkaNaM / " ajjauttA pamANaM'ti kahamANIe bhANumaIe monnmaalNbidhe| ___ sarapAligaya-vaDarukkhassa hetu aivAhio Nehi majjhaMdiNa-tatti-samayo / avarahammi puNo paTThiA ee dakkhiNAe disIe / bolINAe mahattamettAe rayaNIe laddho daMpaIhiM surakkhio ego vnnnniuNjo| tattha gahiA NehiM phvissNtii| vaNa-phalehiM kayA ubharaputtI / patthariA kayalIdalANa sejjaa| kayaM sayaNaM tahiM / paraMtu NAgacchai puttaviraha-viduA NiddA / jAu acchiNimIlaNaM lahaMtA vi paccakkhaM puttaM pekkheMtA kaheMti-"putta ! mA ruasu, jaNaNIucchaMga-suha-vaMcio tumaM / AsAsamIvio" Na sovi samayo daviTTho jattha amhANaM ciraM viramAlio melo sNbhaavii| dunviho'yaM kAlo velAvivAgeNa bubbua-vilAyaM vilINo hohii / sayaM NaTThA bhavissaMti sabvevi paDivakkhA saMjogA" evaM kaheMtA kappaMtA jAva jAgarUA havaMti tAva puttamasakkhaM kareMtA savvamiNaM siviNarUvaMti maNNaMtA vihiM paccAreti / evaM pAsAI parivaTTamANehiM eehiM jahA kahaMci rayaNI uvappahAyaM nniiaa| paccahiyaM paccUsakAligaM AvassayaM sAmAiAi-kiccaM saddhAe bhattIe aNucidvignaM daMpaIhiM / AvayA 1dhanam 2 AtmIyam 3 adhaH 'adhaso heTU (hema0 2-141) 4 madhyandinataptisamaya: 5 AzAsamIpitaH 6 pratIkSitaH / yathA-viramAliaM vihIriaM For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAso jIvanaM yApayiSyAva: / palAyitaM rikthaM na duHkhamidaM, paraM mA gacchatu AtmIyaM dhanaM svaabhimaanm| kiM tena taDitazirasA zvAna-jIvanena yatra nAsti nAmamAtramapi manuja-guNa-mUlyAGkanam" / 'AryaputrAH pramANa' iti kathayantyA bhAnumatyA maunamAlambitam / sara: pAligata-vaTavRkSasya adhaH ativAhitaH AbhyAM madhyandinataptisamayaH / aparAhna punaH prasthitau etau dakSiNasyAM dizi / vyatItAyAM muhUrtamAtrAyAM rajanyAM labdhaH dampatIbhyAM surakSitaH eka: vnnikunyjH| tatra gRhItA AbhyAM pathavizrAntiH / vanaphalaiH kRtA udarapUrtiH / prastRtA kadalI-dalAnAM shyyaa| kRtaM zayanaM tatra / parantu nAgacchati putra-viraha-vid tA nidrA / jAtu akSinimIlanaM labhamAnI api pratyakSaM putra prekSamANau kathayata:-"putra! mA rodihi jananyutsaGgasukha-vaJcitaH tvam / AzA-samIpitaH na so'pi samayo daviSThaH yatra asmAkaM cirapratIkSito melaH smbhaavii| duvidho'yaM kAlaH velAvipAkena bubud-vilAyaM vilIno bhaviSyati / svayaM naSTAH bhaviSyanti sarve'pi pratipakSAH saMyogAH' evaM kathayantau kalpayantau yAvat jAgarUko bhavataH tAvat putra asAkSAt kurvantau sarvamidaM svapnarUpamiti manvAnau vidhi upaalbhete| evaM pArve parivartamAnAbhyAM AbhyAM yathA kathaJcid rajanI upaprabhAtaM niitaa| prAtyahikaM pratyUSa-kAlikaM Avazyaka sAmayikAdi-kRtyaM zraddhayA bhaktyA anuSThitaM dampatIbhyAm / Apat-kAle'pi (pAiyalacchI-570) 7 upAlabhante 'upAlambhejhaGkha-paccAravelavAH (he0 4-146) 8 upaprabhAtam : prAtyahikam / For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA kAlammi vi Na dhammakajjaM vimhariavvaM ti sappurisANaM lakkhaNaM, ahavA aggiparikkhuttiNNaM suvaNNaM kiM Na havai dedippamANaM? uiammi diNayare tao caliA ee aggo| evaM paDidiahaM avicchiNNa-payANehi laMbaM vattaNi' aikkamamANA nANAvihANi kaTTANi khamemANA viviha-bhIsaNa-vaNADavipavvayAkhAya-sariAiaM kahaM kamavi ullaMghemANA puttavisayammi bahu vikappemANA ya aMtammi dakkhiNApaha-tilayabhUaM NANAviha-vANijja-laddha-paiTu rammaM saNijja vasaMtapuraM NAmaM NayaraM pattA / kattha gaMtavvaM, kiM aNucidviavvaM, kahaM pANavittI kAyavvA ya samma pariciti vImaMsiaM eehiM / Na parassayIhUnaM jIvaNaM jIvianvaM ti puvaNicchyANusAreNa Na Nayarammi gayA ime / kiMtu purassa bAhiM surammathalammi ega uDa NimmAya maTTiA-gomayeNa lipia savvaM vavatthioM kAUNa suhaM tattha NivasiA dNpinno| AjIviA-NimittaM seTThiNA ANio molleNa ego kuddhaaro| aDaviUNa aDavi ANei kaTThabhAriaM, vikkiNei ya NayaramajjhayArammi / tAe jaM pattaM havai teNa samayaNNU bhANumaI AyANurUvaM vavaMtI saMta gAhatthaM sNcaalei| desaMtarammi * keNai aNuvalakkhiA ee tAriseNa sAhAraNega kammuNA vi aviliA velaM aivAhayaMti / jAlA' AyaNNisaM mammaNeNa jaM jiNadatto bhajjA biio keNAvi alakkhio jaNaraveNa lajjio tuNhikko 1 vartanI-mArga, yathA-maggo paMtho saraNI, adANaM vattiNI paho For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biio UsAso 65 na dharmakAryaM vismartavyam' iti satpuruSANAM lakSaNam / athavA agniparIkSottIrNa suvarNaM kiM na bhavati dedIpyamAnam ? udite dinakare tata: calita eto agrataH / evaM pratidivasaM avicchinna prayANaiH lambAM varttanIM atikrAmanto nAnAvidhAni kaSTAni kSamamANI vividha bhISaNa vanATavi parvatAkhAta - saridAdikaM kathaM kathamapi ullaGghayantau putraviSaye bahuvikalpayantau ca ante dakSiNApatha-tilakabhUtaM nAnAvidha vANijya - labdhapratiSThaM ramyaM darzanIyaM vasantapuraM nAma nagaraM prAptI / kutra gantavyaM kiM anuSThAtavyaM kathaM prANavRttiH karttavyA ca samyak paricintitaM visRSTaM etAbhyAm / 'na parAzrayIbhUtaM jIvanaM jIvitavyaM' iti pUrvanizcayAnusAreNa na nagare gatau imau / kintu purasya bahiH suramyasthale ekaM uTajaM nirmAya mRttikA - gomayena limpayitvA sarvaM vyavasthitaM kRtvA sukhaM tatra nyuSitau dampatI | AjIvikAnimitta zreSThinA AnIto mUlyena ekaH kuThAraH / aTayitvA aTavIM Anayati kASTa - bhArikAM, vikrINAti ca nagaramadhye / tayA yat prAptaM bhavati tena samayajJA bhAnumatI AyAnurUpaM vyayamAnA santuSTaM gArhasthyaM saJcAlayati / dezAntare kenA'pi anupalakSitau etau tAdRzena sAdhAraNena karmaNA'pi avrIDito velAM ativAhayataH / yadA AkaNitaM manmanena yad jinadatto bhAryAdvitIyaH kenApi alakSito jana- raveNa lajjitaH durvidhinA tarjitaH tUSNIkaH nizIthinyAM payavI ( pAiyalacchI0 83) / 2 uTajam- 'kuTiyA' itibhASA / 3 avrIDitAH 4 yadA / For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 66 rayaNavAla kahA 5 nisIhiNIe' sattaraM palANo "tti' / tAlA kiviNassa maNo pamoa - meuro jAo / ahaha ! suhaM me ai suhaM ! aNAyAsaM mahaM maNobhAvaNA phalavaI havIa' / dAyavva-daviNa vuDDhIbhAra- vikhudhdo ahamaNNo Na kayAi paccAvalihii ettha varAo jiNadatto / AgAsa - kusumAiA imiA kappaNA jameso paccAvalio saMto sakusIayaM davvaM uttamaNNANaM pacchAkarissara, taheva puttaM puNa rohii so NitraM gehaM 'ti tao NIsaMdehaM bhUo me gihappaIvo rayaNavAlo bAlo / asa - kivA kamavi apUraNijjA khaI puNNA / dubbharaM akhAyaM vihiNA samatala bhUyaM / nUNaM uppaNNo me mahAkaTThasaMciAe vibhUIe bhavissaMto sAmI / evaM kappaNA mahuraM bhavissaM citeMto NigviNo vi mammaNo karei aNega- jayaNAI DibhaTTa / NiNi baDDhamANo aMkAo aMka sAharijjamANo chAvo aIva pio paDibhAsei / ANiANi aNegANi kIlaNayANi poa-maNa-parituTThakArayANi / AgarisaNakAragehi vatthehi cicillio, lahU-sovaNNia- valaehiM hatthesu samalaMkio, mottia - mAlAe kaMThammi maMDio, mahagghehi tAkehi kaNNesu pasAhio ya eso | mA gaM nayaNoso hou 'tti kajjala-bidUhi NiDAlammi bAhujualammiya sAmalio' / kiM bahuNA, Na NAmamettA vi tuDI vijjai assa parivAlaNammi | ia siricaMda muNi viraiAe putta jamma- desacAavasaMtapurAgamaNAibhAvasaMjuttAe rayaNavAlakahAe bIo UsAso samatto ||2|| For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir biiA UsAso satvaraM palAyitaH iti / tadA kRpaNasya manaH pramoda-meduraM jAtam / ahaha ! zubhaM me ati zubham ! anAyAsaM mama manobhAvanA phalavatI abhUt / dAtavya-draviNa-vRddhibhAra-vikSubdhaH adhamarNo na kadApi pratyAva liSyate atra varAko jindttH| AkAza-kusumAyitA iyaM kalpanA yat eSa pratyAvalitaH san sakusIdaka dravyaM uttamaNebhya: pazcAt kariSyati, tathaiva putra puna: neSyati sa nijaM gRham iti / tataH nissandehaM bhUto me gRhapradIpa: ratnapAlo bAlaH / devakRpayA kathamapi apUraNIyA kSatiH pUrNA / durbharaM akhAtaM vidhinA samatalaM bhUtam / nUnaM utpanno me mahAkaSTasaJcitAyAH vibhUtyAH bhaviSyan svAmI / evaM kalpanA-madhuraM bhaviSyaM cintayan nighuNo'pi manmanaH karoti anekayatnAn DimbhArtham / ahanyahani vardhamAnaH aGkAt aGka saMhiyamANa: zAvo'tIva priyaH prtibhaaste| AnItAni anekAni koDanakAni potamana:-parituSTi kArakANi / AkarSaNa-kArakaiH vastra: vibhUSitaH, laghusauvaNikavalayAbhyAM hastayoH samalaMkRtaH, mauktikamAlayA kaNThe maNDitaH, mahA yA'bhyAM tADaGkAbhyAM karNayoH prasAdhitaH eSaH / mA 'Na' nayanadoSo bhavatu iti kajjala-bindubhiH lalATe bAhuyugale ca zyAmalitaH / ki bahunA, na nAmamAtrA'pi truTi: vidyate asya paripAlane / iti zrIcandanamuniviracitAyAM putra-janma-dezatyAgavasantapurAgamanAdibhAvasaMyuktAyAM ratnapAla kathAyAM dvitIyaH ucchvAsaH samAptaH 1 nizithinyAma-rAtrI 2 palAyitaH 3 mama 4 abhUt 5 AkAza-kusumAyitA 6 sakusIdakam 7 ahanyahani 8 vibhUSitaH 6 zyAmalitaH / For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 aha taio UsAso ma samattha'- jIvaloa-tattiNivArago, NANAviha - taru-layApuppha-phala-gumma - vicitta- taNosahi upAyago, Nijjala-paesegajIvaNAhAro, hAliehiM aNimisa-diTThIe diTTiA' ciraM vihIrio unbhUo pAusio kAlo / rolaMba - gavala - kAliAvi NayaNAhirAmA, uTTAvia dhUli ukkerA viNIrayA, kayaMdhayArA vi ujjoia - mANasA, caMcala - payAsAvi lakkhia - ajjaMtujjalapayAsA, kaNNajAha-bhecaM thaNaMtI vi aIva kaNNappiA, pAINa-pavaNa- periA vi sajjukkA, uTThiA aMbarammi kArya - biNI' | ajjeva iyANimeva savvesi saMtuddhiM karemi tti varisiu pauttA dhArAsAreNa sA / jalajalAi jAyaM savvao sagayaNaM bhUalaM / Na amhANaM saMgaho roae iIva 1 samasta jIvalokata ptinivArakaH 2 dRSTyA - sammadenetyarthaH 3 pratIkSita: 68 For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha tRtIyaH ucchvAsaH samasta-jIvaloka-tapti-nivArakaH nAnAvidha-taru-latA-puSpa-phalagulma-vicitra-tRNauSadhyutpAdakaH, nirjalapradezakajIvanAdhAraH hAlikairanimiSadRSTayA diSTayA ciraM pratIkSitaH udbhUtaH prAvRSikaH kAlaH / rolamba-gavala-kalikA'pi nayanAbhirAmA, utthApitadhUlyutkarA'pi nIrajAH, kRtAndhakArApi udyotita-mAnasA, caJcalaprakAzApi lakSitA''yatyujjvala-prakAzA, karNajAhabhedaM stanantI api atIva karNapriyA, prAcIna-pavana-preritA'pi sadyaskA, utthitA ambare kaadmbinii| 'adya va idAnImeva sarveSAM santuSTi karomi' iti varSitu pravRttA dhArAsAreNa saa| jalajalAyitaM jAtaM sarvataH sagaganaM bhUtalam / na asmabhyaM saMgraho rocate itIva mUsaladhAraM manye patitu lagnAH praNAlAH / 4 lakSita-bhaviSyadujjvala-prakAzA 5 kaadmbinii-meghmaalaa| For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 70 rayaNavAla kahA mUsaladhAraM maNe paDiu laggA paannaalaa| aNaga-NaIrUvamurarIkayaM NayaravIhIhiM / uNNIrA saMbhUA khaNeNa talimaNIrA avaDA' / uppavAhA' jAyA jalarAsi dhAreumakkhamA tucchA tddaagaa| paDipuNNAo niNNagAo viaDa-taDAo sNjaayaao| NaTTha tattIe NAmaheyaM / kaNNaM gao savvesi savvao samayamahuro dadurANa rAvo / viNiddA jAyA ciramucchiA jIvaNadhaNaM pappa vaNarAI / kayA kisi-kAragehi kisi-uvagaraNehiM saddhi baladda-pUA ! lakkhia-NakkhattabalA gahia-suha-sauNA keArAhimuhaM NiggayA ee bIavavaNahU~ / aho ! savvaMgiaM suderaM pattharigraM smNto| io suvihia paccasa kAlia-dhamma-kajjo jiNadatto khaMdhArovia-kuDhAro calio kaTTahAragehiM saddhi kaTubhAraM NeuvaNAhimuhaM, paraMtu sudullahA jAyA sukka-kaTTha-saMpattI tArise pAusa-kAlammi / jattha passaI tattheva parihariaeN. haria-kuppAsA chajjae" puddhvii| sukkA kuDillA vi laddhA'hiNava-kucalA-ovAsae rukkhANaM olii| kuDDa ! Nasthi oAso kira sukkANaM rukkhANaM / atthi Niyamo jiNadattassa haria-rukkhe cheu gahia-duAlasa-sAvaga-vayesu / bahugaviTThamavi Na pattaM sukkaM kaTTha katthai eenn| saMpai kiM kAyavvaM'ti ciMtAparo saMvutto so| rakkhie vayammi Na surakkhiA ciTTaI AjIviA / aNNehiM kaTTahAregehiM visayaM vajjarigraM-"bhaddosi tumaM Na jANAsi jaM saMpai 1 avaTA:-kUpAH 2 utpravAhAH 3 kedArAbhimukham-kSetrAbhimukham 4 paridhRta-haritakurpAsA 5 zobhate-yathA--agghai, chajjai, rehai, virAyae, sohae For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 71 taio UsAso anekanadIrUpaM urarIkRtaM nagaravIthibhiH / unnIrA: sambhUtA: kSaNena talimanIrAH avaTAH / utpravAhA jAtAH jalarAzi dhArayitu akSamAH tucchAstaTAkAH / pratipUrNAH nimnagA: vikaTataTAH saJjAtAH / naSTaM taptenAmadheyam / karNaM gataH sarveSAM sarvataH samaya-madhuro dardu rANAM rAvaH / vinidrA jAtA cira-mUcchitA jIvana-dhanaM prApya vnraajii| kRtA kRSikAraiH kRSyupakaraNaiH sArdhaM bliivrd-puujaa| lakSita-nakSatrabalAH gRhIta-zubhazakunAH kedArAbhimukhaM nirgatAH ete bIja-vapanArtham / aho ! sarvAGgINaM saundarya prastRtaM samantataH / ita: suvihita-pratyUSa-kAlika-dharmakAryo jinadattaH skandhAropitakuThArazcalitaH kASThahArakaiH sArdha kASThabhAraM netu vanAbhimukham, parantu sudurlabhA jAtA zuSka-kASTha-samprAptiH tAdRze prAvRTkAle / yatra pazyati tatra va paridhRta-harita-kurpAsA rAjate pRthvii| zuSkA kuTilA api labdhAbhinava-kuDmalA zobhate vRkSANAM aalii| kuDDaM (Azcaryam) nAsti avakAzaH kila zuSkANAM vRkSANAm / asti niyamo jinadattasya harita-vRkSAn chettu gRhIta-dvAdaza-zrAvaka-vrateSu / bahu gaveSitamapi na prAptaM zuSkaM kASThaM kutrApi etena / samprati kiM karttavyamiti cinta paraH saMvRttaH saH / rakSite vrate na surakSitA tiSThati AjIvikA / anyaiH kASThahArakai vizadaM kathitam-"bhadro'si tvam, na jAnAsi yat sahai (pA0 152) 6 kuDillA-kubjA : (de0) 'TeDhA meDhA' itibhASA 7 zobhate + Azcaryam (de0) 6 vizadam / For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 72 rayaNavAla kahA vaTTae vrisaa-smyo| Niyama-parivAlaNatto AvassayaM uigraM ca kucchi-parivAlaNaM / patthi Avai-kAle majjAda'ti viiaa| loguttii| tA muasu, aNNANa-paDivaNNaM suhakAlapAlaNijjaM paiNNaM / NivahaMtu te dhamma-Niyame je saMti dhaNaDDhA viula-vibhUimaMtA jesi Na kAi viDhavaNa-citAH / taejArisANaM: kae kattha dhmm-mNdir-pvesnnaavyaaso| tA chidasu, bho ! chidasu, haria-kaTThANa NiuraMbaM / " ___ aNuiamuIraNaM4 tesiM dhammiTTha-se TThissa Na rui| udittaNANa-gahirinaM pacuttariyaM seTTiNA-"Na muNiaM bho ! tubbhehi dhamma-tattaM / Na dhammAyaraNammi lacchI-puttANaM dhaNa-daridANaM vA priviseso| laddhatatto cucchovi acuccha dhmmkaargo| rahassavaMjho Isaro vi dhamma kaaumnniisro| NUNaM AvayAe ccia rehai" kasavaTTa-vaTTiaM-suvaNNava dhammo / uaraparivAlaNaM tu sANo vi karei saMmatA bhmmaanno| tattha kiM cojja ? maNuassa eso ciya mAhappo jameso pANehiM pi mAhappamappei aNuttarassa dhammassa / sukkidhaNANaM pattI vi kahaM Na havissai, jayAhaM avIsAmaM parissamaM karissaM / vimagginaM kiM Na aggao AyAhii ? toDia-vayANaM kiM jIvaNaM jIvaNaM ? akkhaya-paiNNANaM duhaMpi suhNkrN| tamhA mae Na kayAvi jahaNijja vayaM / " evaM sAheUNa egAgI Nibbhao seTTI sukka-kaTTha-laddhIe gahaNa-vaNammi gao / bhisamaNNesaNA kayA NeNa, paraMtu Na egAvi acitta-kaTTha-laTThI hatthamAgayA immassa / tahavi aNuAsINo ritta-hattho paccAvalio gihami vilaMbeNa seTThI ? For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso 73 samprati vartate varSAsamayaH / niyama- paripAlanataH AvazyakaM ucitaM ca kukSi- paripAlanam / nAsti ApatkAle maryAdA' iti viditA lokoktiH / tasmAt muJca, ajJAna pratipannAM sukhakAla - pAlanIyAM pratijJAm / nirvahantu te dharma-niyamAn ye santi dhanADhyAH vipula - vibhUtimantaH yeSAM na kApi arjana cintA / tvAdRzAnAM kRte kutra dharma - mandirapravezanAvakAzaH / tasmAt chindhi bhoH ! chindhi harita-kASThAnAM nikurambam / " anucitaM udIraNaM teSAM dharmiSTha zreSThine na rucitam / uddiptajJAnagAmbhIryaM pratyuttaritaM zreSThinA - " na jJAtaM bhoH ! yuSmAbhirdharmatattvam / na dharmAcaraNe lakSmIputrANAM dhana-daridrANAM vA parivizeSaH / labdhatattvaH tuccho'pi atuccha- dharmakArakaH / rahasyavandhyaH Izvaro'pi dharma katu anIzvaraH / nUnaM Apadi eva rAjate kaSapaTTavatitaM suvarNavad dharmam / udara-paripAlanaM tu zvAno'pi karoti samantAt bhraman / tatra kiM cojjaM (Azcaryam ) ? manujasya etadeva mAhAtmyaM yat eSa prANairapi mAhAtmyamarpayati anuttarAya dharmAya / zuSkendhanAnAM prAptirapi kathaM na bhaviSyati yadAhaM avizrAmaM parizramaM kariSyAmi / vimArgitaM kiM na agrataH AyAsyati ? troTita vratAnAM kiM jIvanaM jIvanam ? akSata pratijJAnAM duHkhamapi zubhaMkaram tasmAt mayA na kadApi hAtavyaM vratam / evaM kathayitvA ekAkI nirbhayaH zreSThI zuSkakASTha-labdhaye gahana vane gataH / bhRzaM anveSaNA kRtA anena, parantu na ekA pi acittakASThayaSTiH hastamAgatA asya / tathApi anudAsIno riktahastaH pratyAvalitaH gRhe vilambena zreSThI / 1 viditA 2 arjana - cintA 3 tvAdRzAnAm 4 anucitam 5 rAjate 6 Azcaryam 7 hAtavyam 8 acittakASThayaSTiH / For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 74 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir raNavAla kahA io paDikkhamANA paidevaM bhANumaI TThiA uDaja duvArammi | kahaM NAgayA aNAvahi ajjauttA ? kiM NavINamariTTha uppaNNaM ? evaM cirapaDivAlemANIe tAe rAyaNapahamoiNNo rayaNavAla- piA / moa-meurA jAyA jAyA / raNaraNayamAvaNNAe' tAe uTTa ki - " kahaM cirAiyaM ajja ajjauttehi ? kahamuvvAyaM dIsai bhe aMgaM ? kattha vicchaDiA' sirammi NijjaMtI iMdhaNa bhAriA / " evaM pemillAe sahammiNIe aNegAo pahAo " patthuAo / * tatta - gahira - muddA seTThiNA payaDIkayaM - " piye ! atthi pAusa - kAlo / dullahaM sukkaM kaTThe / taM duM dullamAoNa mae ettillo' samayo aivAhio, paraMtu Na laddha jahecchiaM vatthu / vaya-bhaMga-bhIruNA mae Na ANiaM saccittaM TTha | to rittahattho kira puraNa Agao mhi / rayaNamAyaraM ! niccalaM rakkhiyaM vayaM NicchiyaM rakkhA - kAragaM havai / " "sammaM citaNaM ajjauttANaM / Na tuccha bhaMgura - poggaliasuhANaM kae NaM atucchAmarajjhattha-suhANaM hANi karei suNNamaNuo / suve parajju vA jaM pAvaNijjaM taM pAvissAmo, kA citA / " rigaveiyaM piyadhammAe sahammiNIe ribbhayaM / e khu sudhamma- pattIe paccakkhaM disaNaM / aho ! eArasIe AvayAe vi Na eesi maNo cAvallaM patto / biio diaho vi aladdha-lakkho Niggao / taiammi divasammi NIraMdha vaNavibhAge baMbhammamAroNa seTTiNA egAe raNaraNakaM autsukyam 2 parizrAntaH 3 viccharditA tyaktA 4 nIyamAnA 5 praznazabda: prAkRte strIliGga e'pi yathA - paNhAvAgaraNaM 6 tattvagambhIra mudrayA / 1 For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso 75 * itaH pratIkSamANA patidevaM bhAnumatI sthitA uTaja -dvAre / kathaM nAgatAH adhunAvadhi AryaputrAH ? kiM navInaM ariSTaM utpannam ? evaM cira pratipAlayantyAH tasyAH nayanapathaM avatIrNo ratnapAla pitA / modamedurA jAtA jAyA / raNaraNakaM ApannayA tayA uddaGkitam - "kathaM cirAyitaM adya Aryaputra : ? kathaM udvAtaM dRzyate yuSmAkaM aGgam ? kutra vicchaditA zirasi nIyamAnA indhanabhArikA / " evaM premavatyA samaNyA aneke praznAH prastutAH / tatva- gambhIra mudrayA zreSThinA prakaTIkRtam - "priye ! asti prAvRTkAlaH / durlabhaM zuSkaM kASTham / tad gaveSayatA mayA iyAn samayo'tivAhitaH, parantu na labdhaM yatheSTaM vastu / vrata bhaGga bhIruNA mayA na AnItaM sacittaM kASTham / tataH riktahastaH kila punaH Agato'smi ratnamAtaH ! nizcalaM rakSitaM vrataM nizcitaM rakSAkArakaM bhavati / " samyak cintanaM AryaputrANAm / na tuccha bhaGa, gura- paudgalikasukhAnAM kRte atucchAmarAdhyAtmasukhAnAM hAni karoti sujJamanujaH / zvaH paredyaH vA yat prApaNIyaM tat prApsyAmaH kA cintA ?" niveditaM priya dharmiNyA sadharmiNyA nirbhayam / etat khalu dharma-prApteH pratyakSaM nidarzanam / aho ! etAdRzyAM Apadi api na etayoH manaH cApalyaM prAptam / dvitIyaH divaso'pi alabdha- lakSyo nirgataH / tRtIye divase nIrandhra-vana-vibhAge bambhramya 7 gaveSayatA - 'gaveSerdaNdulla - DhaNDola - gamesa dhattAH' ( he0 4 186 ) 8 iyAda 'idaM kimazcaDettia-Dettilla - DedahA : ' ( he0 2 - 157 ) 6 sujJamanujaH / For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA girikaMdarIe divva-Niyama-ppahAveNa amaracaMdaNassa saMghAo dittttho| NibhAliUNa jahecchi davvaM pasaNNamaNo seDio jAo, kiMtu vihi-doseNa dakkheNAvi eiNA' Na lakkhigraM haricaMdaNaM'ti / dhI dhI dhI ! vivarIe vihimmi ceaNAvi cukkia-keaNA sNpjji| saMdANio daDho tassa bhAro takkAlaM / matthayammi kAUNaM Nayara-disaM pccaavlio| Nayara parisarammi ejjaMtassa dhutta-siromaNI dhaNadatto upphulla-vayaNa-kamalo vi kalusiaMtakkaraNo akamhA saMmuhamAgao / mahamahigraM kaTThabhAramavagaMtUNa accaMtaM vikkhApaNNo' so / aho ! assa ayANagassa siraMsi amaracaMdaNaM kuo AgayaM ? ahavA ghuNakkharoyaNAoSa ettha sNgo| kiM vA Na laddho bAlisa baMbhoNa ciMtAmaNI ? jAu payaDI vi kouhalla-tapparA havai / giNhemi kira assa mUDhayAe atullaM lAhaM / pacakkhamavi gaMdhuggiraNa jeNa Na lakkhijjai teNa mUDheNa caMdaNa-sabbhAvovi NUNamalakkhio havejjA / ia vicitiUNa-usalia-romakUo dhuttatAe sappemaM jiNadattaM vAhariuM pautto-"bhAyaraM! kiM vikkeaNijjamiMdhaNamiNamo ? jai atthi ? tarihi jahocia-mullamaggaNaM kAyavvaM / sappurisANa esA ciya paNAlI jaM te Na muheNa micchA japaNaM kuvvaMti / egahuttaM kahiyaM Na uNa parAvattaMti / muhAgiIe tuma pi 'bhaddapurisa'tti lakkhijjasi / tA jahecchaM mollamAvikkaraNijjaM / ahama vi Na taM parAvattissaM smuiaN|" AyaNNia 1 etena 2 skhalitaketanA 'cukkAdezaH' 3 prasphuTad-gandham 4 vIkSApannaH---- For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 77 taio UsAso mANena zreSThinA ekasyAM girikandarAyAM divya-niyama-prabhAveNa amaracandanasya saGghAtaH dRSTaH / nibhAlayitvA yatheSTaM dravyaM prasannamanAH zreSThikaH jAtaH kintu vidhi-doSeNa dakSaNApi etena na lakSitaM haricandanam iti / dhig ! dhig ! viparIte vidhau cetanApi skhalitaketanA sampadyate / sandAnito dRDhastasya bhAraH tatkAlam / mastake kRtvA nagaradizaM pratyAvalitaH / nagaraparisare AyataH tasya dhUrtaziromaNiH dhanadattaH utphullavadana-kamalo'pi kaluSitAntaHkaraNaH akasmAt smmukhmaagtH| mahamahiaM (prasphuTadgandhaM) kASThabhAraM avagamya atyantaM vIkSApannaH saH / avvo ! asya ajJAnakasya zirasi amaracandanaM kutaH Agatam ? athavA ghuNAkSarIyanyAyo'tra saGgataH / kiM vA na labdho bAliza-brAhmaNena cintAmaNiH ? jAtu prakRtirapi kutUhala-tatparAbhavati / gRNhAmi kila asya mUDhatAyAH atulyaM lAbham / pratyakSamapi gandhodgIrNaM yena na lakSyate tena mUDhena candana-sadbhAvo'pi nUnaM alakSitaH bhavet / iti vicintya ullasita-romakUpaH dhUrtatayA saprema jinadattaM vyAhatu-pravRttaH- "bhrAtaH / kiM vikratavyaM indhanamidam ? yadi asti tahi yathocita-mUlya-mArgaNaM karttavyam / satpuruSANAM eSA eva praNAlI yat te na mukhena mithyA jalpanaM kurvanti / ekavAraM kathitaM na punaH parAvartante / mukhAkRtyA tvamapi "bhadrapuruSaH' iti lakSyase / tasmAd yatheSTaM mUlyaM AviSkaraNIyam / ahamapi na tat parAvarta vismayaM gataH 5 ghuNAkSarIyanyAyaH 6 mUrkhabrAhmaNena 7 gandhogiraNam 8 ullsitromkuupH| For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 78 rayaNavAla kahA muNijjamANa-sabbha-purisassa vaggu-bhaNiiM ujjuhiayo aladdha-vaMcaNA-rahasso riNaAsayeNa parAsayamaMkemANo seTThI ANaMdio jAo, sAheuM ca pautto-"sukaI ! suThTha vAgaraNaM bhavao, NAhaM kAhaM muhA plaavN| NUNaM vikkeaNijjo mae ktttthbhaaro| aNNahA kahamamhArisANaM calai gihatthAsamo ? NiccaM Nava-khaNia-kUvassa gIraM piemo amhe / No bhavArisAraNaM piva kosaparivaDaDhaNAvasaro amhArisANaM / bhAriAe tAva mollaM kevalamaDDhIijjANayametaM / Na io airittaM Na uNa UNayaM jai ghetavvaM tarihi......." __ alakkhiyAmaracaMdaNedaMpajjassa rijumaiNo jiNadattassa bhArahiM NisamiUNa payAraNa-kusalo so haTThatuTTho jaao| "sAhuM sAhuM bho bhadda ! samuiaM mollaM tumae maggiaM, mae vi edahamettamevANumigraM / mahAkaDhiNAyAsassa tumhArisANaM jahatthaM mullaMkaNaM kAyavvamamhArisehiM ; iarahA sea-biMdu-sitto kao parissamo avmnnijji| haMdi ! kerisamaMdhayAraM ! je sayayaM parissameMtA, sasarIra-suhamavi avagaNetA, sIAtavAi-kilesaM saheMtA, duhiA pivAsiA aladdhAvAsA aNAsAia-vijjAbbhAsAvasarA lukkA tahA NagiNA avekhi - jjaMti, dugucchijjati ya / tao vivarIA para-parissama-lAhaloluhA NANA-kuDila-kalA-kalAva-koviA hiaya-vihUNA maNua-dhammavaMjhA dhaNakuberA visAlAvAsA vatthAlaMkAra-vihUsiA NANAvAhaNa-pariiNNA picaMDilA alasA ciTThati, 1 valgubhaNitim 2 kariSye 3 ar3hAI AnA 4 alakSitAmaracandanaidampa For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso yiSyAmi samucitam" / AkarNya jJAyamAna-sabhyapuruSasya valgubhaNiti RjuhRdayo'labdha-vaJcanA-rahasyo nijAzayena parAzayaM aGkayan zreSThI Anandito jAtaH, kathayitu ca pravRtta:- "sukRtin ! suSTha vyAkaraNaM bhavataH / nAhaM kariSye mudhApralApam / nUnaM vikratavyaH mayA kASThabhAraH / anyathA kathaM asmAdRzAnAM calati gRhasthAzramaH ? nityaM nava-khanitakUpasya nIraM pibAmovayam / no bhavAdRzAnAmiva koza-parivardhanAvasaro'smAdRzAnAm / bhArikAyAstAvat mUlyaM kevalaM sArdhadvayANakamAtram / na ito'tirikta na punaH UnakaM, yadi gRhItavyaM tarhi ...... / alakSitAmaracandanadamparyasya RjumateH jinadattasya bhAratI nizamya pratAraNa-kuzalaH sahRSTa-tuSTaH jAtaH / sAdhu sAdhu bho bhadra ! samucitaM mUlyaM tvayA mAgitam, mayApi etAvanmAtrameva anumitam / mahAkaThinAyAsasya tvAdRzAnAM yatheSTaM mUlyAGkanaM karttavyaM asmAdRzaiH, itarathA svedabindu-siktaH kRtaH parizramaH avamanyate / handi ! kIdRzaM andhakAram ? yat satataM parizrAmyantaH, svazarIrasukhamapi avagaNayantaH, zItatApAdikle zaM sahamAnAH, kSudhitAH pipAsitAH alabdhAvAsAH anAsAditavidyAbhyAsAvasarAH rugNAH tathA nagnAH upekSyante, jugupsyante ca / tataH viparItAH para-parizrama-lAbha-lolubhAH nAnA-kuTila-kalA-kalApakovidAH hRdaya-vihInAH manuja-dharma-vandhyAH dhanakuberAH vizAlAvAsAH vastrAlaGkAra-vibhUSitAH nAnA-vAhana-parikIrNAH picaNDilAH alasAH ryasya-ajJAtaharicandana rahasyasya ityarthaH 5 etAvanmAtram 6 satatam 7 rugNAH 8 upekSyante / For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA moyaMti, kIlaMti, jaM kimavi jaMpemANA ya paganbhaMti" / pisuNigraM dhnndttenn| ___cittaM ! dhuttaseharANaM alakkhaNijjA vaMcaraNappaNAlI / vayaNesu aNNaM, aNNaM puNa viAresu / tesiM mahuraM jaMpaNamavi visa-mIsitraM / tesi hasirA AgiI vi kasAya-kalasA vigiii| tesiM sammANa dANaM pi alakkhia-mAyAviANaM / khaNaM pi tesiM saMgaI, pacakkhaM duggii| ahavA kimeArisaM kajjamakaraNijjaM jaMNa samAyarei dujjaNo jaNo ? alaM tesiM kahAhiM / puNaravi vaMcageNa mahulitta-khagga-dhArA-samAe sarassaIera pavaMciaM--"tA somma ! ehi mae saddhiM maha-gihaperaMtaM, demi tiNNi ANayANi tuha / atthi maNua-diTThIe tumamavi bhAyaro me, kiM bahu-ppalAveNa ? keriso kivAlu'tti kappeMto bhaddo jiNadatto tmnnugo| chUDho' ktttthbhaaro| gahiANi vAramANeNAvi teNa pasajjhaM dijjamANANi tiNNi ANayANi / "Na ao uDDhaM tumae katthai bhamiavvaM kaTThabhAraM vikkeuM paidiNaM / ahameva nicchia-molleNa gahissaM taM / kiM kiM Na jujjai jeTThAsamINaM gihammi, kaLaM tu puNa NiccaM vAvAraNijjaM vatyu" saMtayaMteNa sAhilaM teNa / __ego cciya thiro gAhago saMvutto'tti jiNadatto jatthatattha bhamaNa-saMtattho momuio jaao| kiM rahassaM ti tahavi For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso tiSThanti, modante, krIDanti, yat kimapi-jalpantazca pragalbhante / " pizunitaM dhanadattena / citram ! dhUrta-zekharANAM alakSaNIyA vnycn-prnnaalii| vacaneSu anyat, anyat punaH vicAreSu / teSAM madhurajalpanamapi viSa-mizritam ! teSAM hasitrI / hasanazIlA) AkRtirapi kaSAya-kaluSA vikRtiH / teSAM sammAna-dAnamapi alakSita-mAyAvitAnam / kSaNamapi teSAM saGgatiH pratyakSa durgatiH / athavA kiM etAdRzaM kAryaM akaraNIyaM yat na samAcarati durjano janaH ? alaM teSAM kathAbhiH / punarapi vaJcakena madhu-lipta-khaDgadhArA-samayA sarasvatyA prapaJcitam- "tasmAt saumya ! ehi mayA sAdhU mama gRhaparyantaM, dadAmi trINi ANakAni tubhyam / asti manujadRSTyA tvamapi bhrAtA me kiM bahupralApena ?' 'kIdRzaH kRpAluH' iti kalpayan bhadro jinadattaH tmnugtH| kSiptaH kaasstthbhaarH| gRhItAni vArayatApi tena prasahya dIyamAnAni trINi ANakAni / "na ataH UrdhvaM tvayA kutrApi bhramitavyaM kASThabhAraM vikratu pratidinam / ahameva nizcita-mUlyena grahISyAmi tam / kiM kiM na yujyate jyeSThAzramiNAM gRhe, kASThaM tu punanityaM vyApAraNIyaM vastu" sAntvayatA kathitaM dhanadattena / 'ekaH eva sthiraH grAhakaH saMvRttaH' iti jinadatta: yatra tatra bhramaNa-santaptaH momuditaH jAtaH / kiM rahasyamiti tathApi na lakSitaM 1 pragalbhante 2 sarasvatyAH 3 kSiptaH 'vRkSa-kSiptayoH rukkha-chUDhau (he0 2-127) 4 prasahya 5 saantvytaa| For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ Na lakkhi NeNa pNjlenn'| itthaM NiayaM seTThI mahAmullillaM haricaMdaNabhAraM sAhAraNakaTThamolleNa allivai dhuttassa dhaNadattassa / so vi assa rahassassa mA kovi kovio houtti guttarUveNa gahiUNa saMgovei / aNuUlaM vAraM pappa aNNattha paTThavia aulo lAho gahaNijjo 'tti NicchinnaM vaMcageNa / kiMtu paDiphaliaM kaiavaM kerisaM paDibhayaM kajjaliaM pariNAmaM dakkhavei 'tti Na NAyaM teNa mAyAviNA / jiNadattassevaM suheNa uara-NivAho havai / pattamuddAe saMtuTThA bhANumaI sANaMdaM vivai-kAlamullaMghei / puvvAvatthAsaraNaM jAhe jAhe havejjA, tAhe tAhe Nia. ghaDia-pAva pariNaiM citemANA ime maNaM pasAaMti / dhammo cia egaM saraNaM'ti sareMtA Na micchA soaparA jAyaMti / paraM Na eArisaM diNaM, jAmo, muhattaM vA vaccai jammi pia-puttassa saI Na sajjukkA hoi / tatthagayaM uaMtaM pAveuM paDipalaM hiayamuttammiaM ciTThai, paraM daviTThadesaMtarammi Na maNAvi ciraMjIviNo puttassa pauttI pattA siA / 1 prAJjalena 2 kovidaH 3 uttAntam-khinnamityarthaH 4 manAgapi / For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso anena prAJjalena / itthaM niyataM zreSThI mahAmUlyavantaM haricandanabhAraM sAdhAraNa-kASTha-mUlyena arpayati dhUrtAya dhanadattAya / so'pi 'asya rahasyasya mA ko'pi kovidaH bhavatu' iti guptarUpeNa gRhItvA saMgopayati, anukUlaM vAraM prApya anyatra prasthApya atulo lAbho grahaNIyaH' iti nizcitaM vaJcakena / kintu pratiphalitaM kaitavaM kIdRzaM pratibhayaM kajjalita pariNAmaM darzayati iti na jJAtaM tena maayaavinaa| jinadattasya evaM sukhena udara-nirvAho bhavati / prApta-mudrayA santuSTA bhAnumatI sAnandaM vipatkAlaM ullaGghayati / pUrvAvasthAsmaraNaM yadA kadA bhavet tadA tadA nija-ghaTita-pApa-pariNati cintayantau imau manaH prasAdayataH / 'dharmaH eva ekaM zaraNam' iti smarantau na mithyAzokakarau jAyate / paraM na etAdRzaM dinaM, yAmaH, muhUrta vA vrajati yasmin priyaputrasya smRtirna sadyaskA bhavati / tatragataM udantaM prAptu hRdayaM uttAntaM tiSThati, param daviSThadezAntare na manAgapi ciraJjIvinaH putrasya pravRttiH prAptA syAt / For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir io ya aisuheNa lAlio pAlio rayaNavAlo bAlo caMkamaNakkhamo jaao| savaehiM saddhi aNegAhiM DibhakIDAhiM kolato, khaNeNa rUseto, haseto, rueMto, bhUalammi AloTeMto sayajjha'-chAvehi vithakketo', kiviNassa hiayaM koAsAvei, pasAhei, ANaMdANaMdigraM ca kunni| aNegAhiM AhivAhIhiM surakkhio saMgovio putto aTThavAsio jaao| paDhavio mammaNeNaM paDhaNaNimittaM pADhasAlAe aNuhaviNo guruNo samIvaM / viNaya-vivega-saMpaNNo eso cavalamehAe vijjAjjhayaNaM kuNeto NANAvijjA-pAraM gao jaao| iMgi AgAramArAhemANo ajjhAvayassa paramaM pasAyaM patto / vijjA-bhAra-garuo vi lAghava-guNehiM savvattha silAhaNijjo munnio| mammaNeNAvi giha-kajjammi, AyANappayANammi, AvaNa-vAvArammi ya paricio, saMsatto ca ko| duAlassavAsio vi pariNaya-vayo iva kajja-kusalo saMvutto / AvaNammi ciTThamANo, vAvAraM kuNamANo, mahuraM vavaharamANo ya sabvesiM aIva cakkhusso lggi| aNege gAhagA tu imiNA vattAlAveNa saMtuvA tattha cinti / bAlovi keriso dakkho'tti bhisaM pasaMsemANA ureNa uvaLar3hatA pulaiA havaMti / 1 prAtivezmikabAlaiH, yathA-'sayajjho, samosio' (pAiyalacchI 769) For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir itazca ati sukhena lAlitaH pAlitaH ratnapAlaH bAlaH caGkramaNakSamo jaatH| savayobhiH sAdhU anekAbhiH Dimbha-krIDAbhiH krIDan kSaNena hRSyan, hasan, rudan bhUtale AluNThan sayajjha-zAvaiH (prAtivezmika-bAlaiH) vitiSThan kRpaNasya hRdayaM vikAsayati, prasAdayati, AnandAnanditaM ca karoti / anekaiH Adhi-vyAdhibhiH surakSitaH saGgopitaH putraH aSTavArSikaH jAtaH / prasthApitaH manmanena paThananimittaM pAThazAlAyAM anubhavino guroH samIpam / vinaya-vivekasampannaH eSa capalamedhayA vidyAdhyayanaM kurvan nAnAvidyApAraGgato jAtaH / iGgitAkAraM ArAdhayan adhyApakasya paramaM prasAdaM prAptaH / vidyAbhAraguruko'pi lAghavaguNaiH sarvatra zlAghanIyaH jnyaatH| manmanenApi gRhakArye AdAna-pradAne ApaNa-vyApare ca paricitaH saMsaktazca kRtaH / dvAdazavArSiko'pi pariNatavayAH iva kAryakuzalaH saMvRttaH / ApaNe tiSThan, vyApAra kurvan, madhuraM vyavaharan ca sarveSAM atIva cakSa SyaH lagati / aneke grAhakAH tu anena vArtAlApena santuSTAH tatra tiSThanti / 'bAlo'pi kIdRzo dakSaH' iti bhRzaM prazaMsantaH urasA 2 vitiSThan : AdAnapradAne 4 cakSuSyaH-subhagaH / For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 86 rayaNavAla kahA paraM ittoppaM' viviha-giha-kajja-kusaleNAvi Na NAyaM 'koha' ia rahassaM NeNa / mammaNeNAvi vIsu eArisamaNuUlaM vAyAvaraNaM jaNi jeNa maNayamavi Na assa kayAvi ayammi visayammi mANasaM saMdiddhaM havai / mammaNo cia me piyA, mammaNabhajjA cia maha jammadAyigA jagaNi'tti jANAi so, Na diTro koi kayAi vivajjAso / paraM, paraM NigRhiamavi tusarAsimmi chaNNaM phuliMgavva rahassaM jayA kayA baahirmaagcchi| jamasthi matthi ciya, tassa gatthittaM kahaM havai'tti NicchiaM tattaM / gao egayA rayaNavAlo ahamaNNassa gihammi vuDhiM gayaM dhaNaM pUNa aanneu| raNa paccappiuM khamo so tthii-vsNvo| bAlattaNao' aviNNAya-parattha-pArataMto kaya kayaggaho tattheva tthio| NAhamajja agahia-savuDDhirittho rittahattho paccAvalissaM / aNegahuttaM samAgaohamiha dhaNamANeu, paraMtu tumaM NiraMtaraM kimavi kimavi misamAyAya maM parAvattesi / haddhI ! kerisI jaNANa NoI jAyA ? jayA gahaNijjaM dhaNaM tayANi tu mahuramahura-vayaNehiM vayaMti / 'tumhe kira amha saMrakkhayA pAlayA jIvaNa-dANa-dAyaga'tti lAlappamANA abIaM soaNNaM payaDayaMti / saMpaNNe kajje, karAyatte atthe yaNa koi saMbaMdho'tti dUrao NIsaraMti / dAyageNa vAhittA" rattayaNaNA jaM kimavi paccuttaraMtA uttejiA havaMti / hata ! Agao keriso vicitto dUsamo! jaNehi gahinaM dAyabvaMti vimhaTa, paraMtu NAhaM vicchaDDhissaM samappiaM Isi vi / 1 etatprabhRti, yathA ittoppaM eappabhii (pAiyalacchI-448) 2 viparyAsaH For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso upagRhantaH pula kitAH bhavanti / paraM ittoppaM (itaH prabhRti) vividhagRhakAryakuzalenApi na jJAtaM ko'ham' iti rahasyaM anena / manmanenApi viSvak etAdRzaM anukUlaM vAtAvaraNaM janitaM yena manAgapi na asya kadApi asmin viSaye mAnasaM saMdigdhaM bhavati / 'manmanaH eva me pitA, manmana-bhAryA eva mama janmadAyikA jananI' iti jAnAti saH / na dRSTaH ko'pi kadApi viparyAsaH / paraM paramanigRhitamapi tuSarAzau channaM sphuliGgavat rahasyaM yadA kadA bahiH Agacchati / yadasti tadasti eva, tasya nAstitvaM kathaM bhavati iti nizcitaM tattvam / gataH ekadA ratnapAlaH adhamarNasya gRhe vRddhi gataM dhanaM punaH Anetum / na pratyarpayitu kSamaH sa sthiti-vazaMvadaH / bAlatvAt avijJAtaparArthapAratantryaH kRta-kadAgrahaH tatra va sthitH| nAhaM adya agRhIta-savRddhiriktho riktahastaH pratyAvaliSye / anekavAraM samAgato'haM iha dhananAnetum, parantu tvaM nirantaraM kimapi kimapi miSamAdAya mAM praavrtyse| hA ! dhik ! kIdRzI janAnAM niitirjaataa| yadA grahaNIyaM dhanaM tadAnIM tu madhuramadhura-vacanairvadanti / 'yUyaM kila asmAkaM saMrakSakAH, pAlakAH, jIvanadAnadAyakA' iti lAlapyamAnA advitIyaM saujanyaM prakaTayanti / sampanna kArye, karAyatte arthe ca na ko'pi sambandhaH iti dUrataH nissaranti / dAyakena vyAhRtA raktanayanA yat kimapi pratyuttarantaH uttejitAH bhavanti / hanta ! AgataH kIdRzaH vicitro duHSamaH, janaiH gRhItaM dAtavyam' iti vismRtam / parantu nAhaM tyakSyAmi samarpita 3 adhamarNasya-grAhakasyetyarthaH 4 bAlatvAt 5 avijJAtaparArtha-pAratantryaH 6 kRtakadAgrahaH 7 vyAhRtAH / For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA ajja tu paDiNNAyaM mae agahia-dhaNeNa Na jahiavvaM ThANamiNaM / ia sAheUNa tattheva niccalaM Thio rayaNa vAlo ria'-plhthio| sagarihaM suNiUNa tassa thuDaMkiayaM vayaNaM parovi kova-kaMpiAharo jAo / hare ! duddhagaMdhiamuho' vi jaM kimavi avalavai jaMbullo / jANAmi ahamavi assa avaMjaNijja vaInaM / pagabbho Na jANei catta-sagihassa tthiiN| jabhaNabhaNo kahaM Na lajjae NIiM uvdiseto| tA visayaM karemi assa purao mAyarapiarANaM duhadaM vRttaMtaM / isa citeUNa koha-kAsAia-netto so sagarihaM vottumADhatto"are dhaTTa ! tuNhikko hohi tunnhikko| mA moraullA pagabhaM daMsasu / Na muNesi mahAmukkha ! mAyara-piarANaM pavAsa-kAraNaM tuha jammotti / kIa-dAsa ! kIsa tumaM eArisaM dhiTThimaM dakkhavesi, kimappiaM te bappeNa me davvaM ? osara osara bappuDA" ! io AyaNNeuNi kajjaliyaM aiiaN| jammaMdha ! kahaM gavillo havi" bhamasi ? NAhaM tujhaM kimavi dAhaM / Natthi NAma koi tujjha ahiAro maggaNa8 iha / " evaM samuha-vikUNiaM ahamaNNassa kakkasavayaNatIrehiM tADio mammAhao 'amuNia-tappaccAraNa'2. hiayo saMkio kalusa-samAvaNNo asamaMjasaM dasaM ca patto / kahameso paccArei garihei ya maM aviyAria-vakkapAhANapakkheveNa ? kIsa eeNa 'kIadAso tti sio 1 racitaparyastikaH pAlathI mArake' itibhASA 2 roSataptavacanam, yathA- roseNa uNhikkaM vayaNaM jaM thuDaMkiayaM (pAiyalacchI 651) 3 dugdhagandhikamukha:-bAlakaH 4 bakavAdI (de0) 5 avyaJjanIyam 6 svacchanda For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso iSadapi / adya tu pratijJAtaM mayA agRhItadhanena na hAtavyaM sthAnamidam / iti kathayitvA tatra va nizcalaM sthitaH ratnapAla: racita-paryastikaH / sagarha zrutvA tasya thuDaGkiayaM (roSayukta) vacanaM paro'pi kopakampitAdharaH jAtaH / are ! dugdhagandhikamukho'pi yat kimapi apalapati 'jambullaH (vAcAlaH) / jAnAmi ahamapi asya avyaJjanIyaM vytiitm| pragalbho na jAnAti vyakta-svagRhasya sthitim / 'jambhaNambhaNo' (svacchandabhASI) kathaM na lajjate nIti upadizan / tasmAt vizadaM karomi asya purato mAtR-pitroH duHkhadaM vRttAntam / iti cintayitvA kopakASAyitanetraH sa sagarha vaktu ArabdhaH- "are ! dhRSTa ! tUSNIko bhava tUSNIkaH / mA mudhA prAgalbhyaM darzaya / na jAnAsi mahAmUrkha ! mAtR-pitroH pravAsakAraNaM tava janma iti / krItadAsa ! kasmAt tvaM etAdRzaM dhRSTatvaM darzayasi, kiM apitaM te bappena (pitrA) mahya dravyam / apasara ! apasara ! varAka ! ('bApar3A' iti bhASAyAm) itaH AkarNayitu nijaM kajjalitaM atItam / janmAndha ! kathaM garvito bhUtvA bhramasi ? nAhaM tubhyaM kimapi dAsyAmi / nAsti nAma ko'pi tava adhikAro mArgaNArthaM iha / " itthaM samukhavikUNitaM adhamarNasya karkazavacanatIraistADito marmAhataH ajJAta-tadupAlambha-hRdayaH zaGkitaH kaluSasamApannazca asamaJjasAM dazAM prAptaH / kathaM eSa upAlabhate garhate ca mAM avicArita-vAkya pASANa-prakSa peNa / kasmAt etena 'krItadAsaH' bhASI 7 prAgalbhyaM 8 pitrA 'bApa' iti bhASA (de0) 6 apasara 10 'bApaDA' itibhASA (de0) 11 havia-bhUtvA 12 ajJAta-tadupAlambhahRdayaH / For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA kalaMkio'hayaM / kimaNNe me janmadAyagA mAyara-piarA ? kiM Na mammaNo me tattio' piaa| avvo ! Na gujjhaM jAva visayIkuNemi tAva Na mae ki pi paccuttariavvaM / ia NicchiANa sayarAhameva tao uDhio NANA-vigappa kholia-mANaso tuhimAsevamANo tatta-gavesaNa-tapparo calio / maggammi AvaNio ego thero AvaNammi Thio diTThi-pahaM go| vimaNa-dummaNo so aIyaM rahassaM payaDIkAre ukAmo tassa ssiimmaago| hima-puluTumaravidaM viva milAyamANamuhamimaM rayaNavAlaM lakkhia kiM kAraNaM'ti gavesaNAparo so puccheu laggo"vaccha ! kIsa tamaM dIsasi ajja gahira-citA-vihalo ? NiccaM paMphUllaM tuha vayaNa-sayapattaM kahamajja hitthaM viliaM me paDihAi ? bhaNa, sigdhaM bhaNa, jahA te duha-paDiAraM karemi kiMci / " dIhaM usiNaM nIsasaMteNa rayoNa sUio sabvo vi jahAvattaM vRttNto| kahamahaM teNa NibhaMcchio kIadAsa'tti sadde Na / kiM rahassaM vijjae ettha ? ko eAriso gujjho vaiaro ? jiNNAsemi tAya ! savvamiNaM jahAtahaM / AyaNNia rayaNavAlassa pucchaNaM serANaNo jaa| so pariNayavayo / aNuhUamaInaM paccakkhaM paripphuriaM tassa / avattavvaM gujjhamiNaM daraphuDiAharo vi mUallio tthio| 1 tAtvikaH 2 ApaNikaH---'dUkAnadAra' itibhASA 3 himapluSTam For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso iti dUSitaH kalaGkitaH aham ? kimanyau me janmadAyakau mAtarapitarau ? kiM na manmano me tAtvikaH pitA? anvo ! na guhya yAvad vizadIkaromi tAvat na mayA kimapi pratyuttaritavyam / iti nizcitya zIghrameva tataH utthitaH nAnA-vikalpa-preGa kholitamAnasaH tUSNImAsevamAnastatva-gaveSaNa-tatpararacalitaH / mArge ApaNika: ekaH sthaviraH ApaNe sthito dRSTi-pathaM gtH| vimanodurmanAH sa atItaM rahasyaM prakaTIkArayitukAmaH tasya sasImaM AgataH / hima-pluSTamaravindamiva mlAyanmukhaM imaM ratnapAlaM lakSayitvA 'kiM kAraNam' iti gaveSaNAparaH sa praSTu lagnaH- "vatsa ! kasmAt tvaM dRzyase adya gabhIra-cintA-vihvalaH ? nitya praphullaM tava vadana-zata patra kathaM adya trastaM vIDitaM mama pratibhAti ? bhaNa, zIghra bhaNa, yathA tava duHkha-pratIkAraM karomi kiJcit / " dIrgha uSNaM niHzvasatA ratnena sUcitaH sarvo'pi yathAvRttaM vRttaantH| kathaM ahaM tena nirbhatsitaH 'krItadAsa' iti zabdena ? ki rahasyaM vidyate atra ? kaH etAdRzaH guhyaH vyatikaraH / jijJAsAmi tAta ! sarvamidaM yathAtatham / AkarNya ratnapAlasya pRcchanaM smerAnanaH jAtaH sa pariNatavayAH / anubhUtaM atIta pratyakSa parisphuritaM tasya / avaktavyaM guhyamidaM ISatsphuTitAdharo'pi mUkAyitaH sthitaH / himadagdhamityarthaH / 4 vastam 'trastasya hitthataTThau (he0 2-136) 5 nibhatsita; 6 ISatsphuTitAdhara: 'darArdhA'lpe' (he0 2-115) 7 mUkaH For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA paDivaya-suNaNegatapparaM vilaMbAsahaM viloia bAlamuhaM aMte thereNa sadakkhiNNaM maNayaM rahassugghADaNaM kayaM-"putta ! vicitto'yaM mahAraNNarUvo sNsaaro| kimaghaDiaM Na ghaDai ettha jaMtUNaM / tAva cia maNuo uttappo' havai jAva tiNA Na aIaM paccakkhaM kiiri| ajja ! savvAvi diTThipahamAgacchantI jagassa lIlA Na mAyahi AirittAra / kevalamAsA nnh-sNkaasaa| bhadda ! alAhi rahassa-papphoDaNeNa / khalai me rasaNA te iivuttaM pyddokaau| tahA vi atthi te tivvA jiNNAsA, to kahemi kiMci tavA'viNNAyaM puvvacariaM / suNasu, Asi Nayara-jaNamANaNijjo aDDho te piyA jinndtto| piyaMvayA dANasIlA bhANumaI sakkhaM lacchI te jaNaNI / AsI jayA tumaM gabbhammi tayANi jAo akamhA AvaitaDI -NivAo tuha sAmiddhoe uvari / sumiNavilAyaM viloNA savvAvi vaMsa-paraMparA-saMciA lcchii| jAva daviNaviNimayeNa mammaNa-gihammi tumaM rakkhiUNa rayaNIe alakkhiA aNattha palANA te jaNaNI-jaNayA / evaM kahamANo so thero bAha-jalAula-loyaNo sNvutto| AsI tuha piA me paramo mitto| Na eAriso suaNo mae diTTho aNNa jaNo putta ! saMpaI Na jANemi kattha te javeMti vivaA-kAlaM / tujjha viraha-dubbalA / kula bhANuA ! atthi tumhakeraM paramaM kiccamiNaM jaM lihiANusAraM Niya-hattheNa pahUaM dhaNaM viDhavia, riNamutto havia, piarANaM ca gavesaNaM kAUNa, tehiM sadhdiM Ni gharaM gacchejjA / somma ! so ccia ANaMdaNo 1 uddhatAH 2 mRgatRSNAtiriktA-yathA--mAyaNhiA, jhalA (pAiyalacchI 542) 3 nabhotulyA 4 ApattaDinnipAtaH / For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iosI 63 prativacaH zravaNaikatatparaM vilambAsahaM vilokya bAlamukhaM ante sthavireNa sadAkSiNyaM manAg rahasyodghATanaM kRtam -- "putra ! vicitro'yaM mahArNavarUpaH saMsAraH / kiM aghaTitaM na ghaTate atra jantUnAm ? tAvadeva manujaH uddhato bhavati yAvat tena na atItaM pratyakSa kriyate / Arya ! sarvApi dRSTipathaM AgacchantI jagato lIlA na mRgatRSNAtiriktA / kevalaM AzA nabhaH-saGkAzA / bhadra ! alAhi rahasya - prasphoTanena / skhalati me rasanA tava itivRttaM prakaTIkartum / tathApi asti te tIvrA jijJAsA tadA kathayAmi kiJcit tava avijJAtaM pUrva-caritam / zRNu "AsIt nagarajanamAnanIyaH ADhyaste pitA jinadattaH / priyaMvadA dAnazIlA bhAnumatI sAkSAt lakSmIste jananI / AsIt yadA tvaM garbhe tadAnIM jAto'kasmAt ApattaDinnipAtastava samRddheH upari / svapnavilAyaM vilInA sarvApi vaMza-paramparA - saJcitA lakSmIH / yAvad draviNa - vinimayena manmana-gRhe tvAM rakSitvA rajanyAM alakSitau anyatra palAyitau te jananI janakau / evaM kathayan sa sthaviraH vASpajalAkulanayanaH saMvRttaH / AsIt tava pitA me paramaM mitram / na etAdRzaH sujana: mayA dRSTaH anyajanaH / putra ! samprati na jAnAmi kutra tau yApayataH vipatkAlaM tava viraha- durbalau / kulabhAno ! asti tvadIyaM paramaM kRtyaM idaM yat likhitAnusAraM nijahastena prabhUtaM dhanaM arjayitvA RNamukto bhUtvA pitroH gaveSaNAM kRtvA taiH sArdhaM nijaM gRhaM gaccheH / For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA NaMdaNo jo vaMsuddhAra-kArago ammApiUNaM suhajaNao puvvajANaM ca viccholia NAmadheyo dhippi| u, Na kheeNa kimavi bhavissai, bhavissai kira mahaMteNa purisattheNa savvaM / atthi me kappaNA, tumaM avassaM suNNaM gihaM haria-bhariaM kAhisi, ia sAheUNa sahiayo vuDDho vIsattha-diTThIe puttaM rayaNaM ploeuNlggo| asua-puvvaM kaNNakaMTagAiaM NiamaIamugraMtaM muNiUNa rayaNavAlo cittalihiavva maMtakoliavva thaddho, uvviggo, vimhio, romaMcio ya jaao| hare ! ittoppaM Na viiA mae appaNaA puttii| haMdi ! (satyaM !) pisuNi teNa ahamaNNeNa / veve ! (viSAde !) ahaM kIadAsomhi / avvo ! (pazcAttApe !) dalai me hiayaM ammA-piUNaM tArisI ThiI / thU ! NilajjeNa me jIvaNeNa, jassa jammo vi savva-viddha sakArago ! khu ! kiM mae eArisaM kalusamAyariaM ! U ! keNa Na viNNAyaM me kulaMgAracariaM ! ammo ! kahameArisaM jAyaM ! ai ! duhiA vijjati me parama-silAhaNijjA pujjA piarA / ahaha ! jai haMgabbhAo paDato, tA piarANa Na tArisI ThiI huMtI / NavariSa ki kAyavvaM mae ? alAhi moraullA bahu-citaNeNa iNhi / appaNo savvaM suhaM bhAvi purisattheNa, iccAi-bahuvigappaviloDia-hiaya-sAgaro theraM paNamiUNa ekkasarinaM tao pclio| katthai raimalabhamANo gihamAgao / egammi 1 dhautanAmadheya:-yathA viccholiyaM dhoo (pAiyalacchI 621) 2 dIvyate For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aha taio UsAso saumya ! sa eva Anandano nandanaH yaH vaMzoddhArakArakaH mAtApitRRNAM sukhajanaka: pUrvajAnAM ca vikSAlita - nAmadheyaH dIpyate / pazya, na khedena kimapi bhaviSyati, bhaviSyati kila mahApuruSArthena sarvam asti me kalpanA tvaM avazyaM zUnyaM gRhaM harita bharitaM kariSyasi iti kathayitvA sahRdayo vRddho vizvasta dRSTyA putra ratnaM pralokitu lagnaH / uu 2 abhUtapUrva karNakaNTakAyitaM nijaM atItaM udantaM zrutvA ratnapAlacitralikhitavat mantrakIlitavat stabdhaH, udvignaH, vismitaH, romA Jcitazca jAtaH / hare ! itaH prabhRti na viditA mayA AtmIyA pravRttiH / handi ! ( satyam ) pizunitaM tena adhamarNena / vevve (viSAde ) krItadAso'smi / avbo ! (pazcAttApe) dalayati meM hRdayaM mAtApitroH tAdRzI sthitiH / tha ! nirlajjena me jIvanena yasya janmApi sarvavidhvaMsakArakam / khu ! kiM mayA etAdRzaM kaluSaM Acaritam ? U ! kena na vijJAtaM me kulAGgAracaritam / ammo ! kathaM etAdRzaM jAtam ? ai ! (sambhAvane) duHkhitau vidyate me paramazlAghanIyau pUjyau pitarau / ahaha ! yadi ahaM garbhAt apatiSyam tarhi pitroH na tAdRzI sthitiH abhaviSyat / vari (Anantarye ) kiM kartavyaM mayA ? alAhi mudhA bahucintanena idAnIm / svayaM sarvaM zubhaM bhAvi puruSArthena, ityAdi bahuvikalpa - viloDita-hRdaya- sAgaraH sthaviraM praNamya jhagiti tataH pracalitaH / 65 3 ua, pazya ityarthe ( 0 2 - 211) 4 ai saMbhAvane ( he0 2- 205 ) 5 Anantarya 6 svayaM / For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ aNAtthuammi' bhUalammi bAhullakavola-Nimia-vAmahattho bhUmi khaNaMto pIravaM tthio| io ya mammaNo vi majjhaNha-jammaNa-velaM jANiUNa mA bubhukkhio ciraM ciTThau rayaNavAlo putto'tti sattaraM hammi-3 amaago| paraMNa Niacchio NayaNa-caMdo nNdo| kimeappabhii Na paccAvalio riNamANeuM gao so ? "bhajje ! kiM NAgao ahuNAvahi tuha koDa-koDDAkArago ? kahaM tuma putta-ciMtA-niravekkhA kajjalaggA ciTThasi ?" uTaiMkiaM ucca saraM mammaNeNa / "iANimeva AgacchamANo Isi me loaNa-pahaM patto, pacchA kahiM Thio'tti Na lakkhio mae cavala-cario so" NiveigraM saccharigraM bhjjaae| ____kattha lukkio aiso'tti aha uri aNusaMdhAu laggo mammaNo jhatti vimhaa-khea-missAe ditttthoe| susia-muhasarojo bahamANa-bAhadhAro aNuDDhIkayakaMdharo dharaNi-vaTTammi Thio kivaNeNa pekkhio putto| ___ abbo ! kimiNaM, kimiNaM ? keNa vAma-vihiNA tumaM dUmio putta ! ruamANo ciTThasi ? keNa mayaMdhaleNa te avarAho kao ? kassa appiyaM jIviaM jo taM" avamaNNai ? NiccaM haMsatamuho tumaM kiNo vimaNadummaNo ? kiM Na laddhatae jahecchiaM vatthu ? kimajja khappura -sahAvAe tuha mAuA aharioM ? kimahavA riNamadAukAmeNa thaDDheNa 1 anAstRte 2 vASpArdra kapola-nyastavAmahastaH 3 (de0)| 4 zuSkamukhasarojaH 5 tvAm 6 rukSasvAbhAvayA 7 adharitaH-tiraskRtaH / For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso kutrApi rati alabhamAnaH gRhaM AgataH / ekasmin anAstRte bhUtale vASpA-kapola-nyasta-vAmahastaH bhUmi khanana nIravaM sthitaH / itazca manmano'pi madhyAhnajemanavelAM jJAtvA mA bubhukSitaH ciraM tiSThatu ratnapAlaH putraH iti satvaraM hayaM AgataH / paraM na nirIkSito nayanacandro nndH| kiM etatprabhRti na pratyAvalitaH RNaM Anetu gataH saH ? "bhArye ! ki nAgataH adhunAvadhi tava koDa-krIDA-kArakaH ? kathaM tvaM putra-cintA-nirapekSA kAryalagnA tiSThasi ?" uTTaGkitaM uccasvaraM mnmnen| 'idAnImeva Agacchan ISad me locanapathaM prAptaH, pazcAt kutra sthitaH iti na lakSito mayA capalacaritaH saH' niveditaM sAzcarya bhaaryyaa| 'kutra nilInaH eSa' iti adhaH upari anusandhAtu lagnaH manmanaH jhaTiti vismaya-kheda-mizrayA dRSTyA / zuSka-mukha-sarojaH vahadvASpadhAraH anurvIkRta-kandharaH dharaNipRSThe sthitaH kRpaNena prekSitaH putrH| avvo / kimidaM, kimidam ? kena vAma-vidhinA tvaM dunaH putra ! rudan tiSThasi ? kena madAndhena tava aparAdhaH kRtaH ? kasya apriyaM jIvitaM yastvAM avamanyate ? nityaM hasanmukhaH tvaM kiNo (prazne) vimanodurmanAH? kiM na labdhaM tvayA yatheSTaM vastu ? kiM adya khappura-svabhAvayA (rukSasvabhAvayA) tava mAtrA adharitaH ? kimathavA RNaM adAtukAmena For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA tumaM parAhUo ? bhaNasu, vaccha ! bhaNasu jahAvittaM' vRttaMtaM, pucchei te vAulo jaNao saya rAhameva tappaDiAraM kA ukAmo / evamassAsamANeNa mammaNeNa bAhAhi sAharia uTThAvio putto koddiiko| matthayaM jiggheto NayaNajalullaM lavaNaM luchiu lggo| ___evaM mammaNeNa paripucchio saggahaM jahAbhUaM vaiaraM payaDIkA perio sagaggarakkharaM rayaNavAlo phuDamakAsI jahANAyaM rahassaM-"asthi khu tatthabhavaMtA bhavaMtA piarasamANA me seTTippavarA, paraMNa me jaNagA jaNagA vtthutto| bujjhi mae ajja savvaMpi gujjhaM / atthi siNehaMkuraghaNAghaNo mahAmaNo payaDasatto jiNadatto me pujjo piaa| paccakkhaM pema-NaI bhANumaI me jammadAyiNI jgnnii| haMta, haMta ! darida-davadaDDhA mottUNa maM attha-parAvatteNaM bhe gihammi, aNNAyA katthai pvsiaa| saMpai jai me jaNaNI-jaNayA Agamma kaheMti "Agaccha putta !" takkhaNaM avilaMba tehi saddhi vaccAmi NIsaMdehaM NizaM gihaM / haddhI ! kiM para-gihaThiisuhaM suhaM ? tuDiamuDajamavi NisaM NiaM, dhavalagihaM pi pArakkaM pArakkeraM / " evaM bhaMNato so tArassaraM parideviuM putto| avihAvigraM, avitakkigraM, apaccAsiaMca suNiANa ravaNavayaNaM mammaNeNa aNuhUA kAi asahaNijjA aulA viaNA / tivvagaI pattA hiaygii| vipphAriaM jAyaM 1 yathAvRtta 2 mASTuM m 3 asthistyAdinA (148) iti sUtreNa bahuvacanepi 'atthi' AdezaH 4 prossitaa| For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso stabdhena tvaM parAbhUtaH ? bhaNa vatsa ! bhaNa yathAvRttaM vRttAntam, pRcchati tava vyAkulo janakaH zIghrameva tatpratIkAraM kartukAmaH / evaM AzvasatA manmanena bAhubhyAM saMhRtya utthApitaH putraH kroDIkRtaH / mastakaM jighran nayanajalAI lapanaM mASTuM lagnaH / evaM manmanena paripRSTaH sAgrahaM yathAbhUtaM vyatikaraM prakaToka preritaH sagadgadAkSaraM ratnapAlaH sphuTaM akArSIt yathAjJAtam rahasyam - "santi khalu tatrabhavanto bhavantaH pitR-samAnAH me zreSThipravarAH, paraM na me janakAH vstutH| buddha mayA adya sarvamapi guhyam / asti snehAGa kura-ghanAghanaH mahAmanAH prakaTasattvaH jinadattaH me pUjyaH pitA / pratyakSa premanadI bhAnumatI me janma-dAyinI jnnii| hanta ! hanta ! dAridraya-davadagdhAH muktvA mAM artha-parAvartanena yuSmAkaM gRhe, ajJAtAH kutrApi prossitaaH| samprati me jananIjanako Agamya kathayataH'Agacchaputra' tatkSaNaM avilamba taiH sArdhaM vrajAmi niHsandehaM nijaM gRham / haddhI ! kiM paragRha-sthiti-sukhaM sukham ? truTitaM uTajamapi nijaM nijam, dhavalagRhamapi parakIyaM parakIyam / " evaM bhaNan sa tArasvaraM paridevitu pravRttaH / avibhAvitaM, avitarkitaM, apratyAzitaM ca zrutvA ratnavacanam manmanena anubhUtA kApi asahanIyA atulA vednaa| tIvragati prAptA hRdygtiH| visphAritaM jAtaM netra-yugalam / cirasaMstyAnA AzA For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 rayaNavAla kahA~ netta-jualaM / cira-saMkhAyA' AsA hima-piMDaliyA iva taraliA jAyA ! U ! ko poraccha-puracchimo assa minio me janma-jammaMtara-paDivakkho ? hA ! khu khaleNa sughaDi no sumaMDio baMsa-pAsAo aNaTTha bhuumisaako| pisuNa ! kiM te hatthammi AgayaM me kappaNA -kappataru-kappaNeNa ? bata! vicitto muhumuhANaM sahAvo jamakAraNaM te para-duheNa suhiA, paraNAseNa ya tuTTA duTThA / are ! niraTThayA jAyA savvAvi assa lAlaNA paalnnaa| ua, havai kiM para-putteNa vAsigraM gihaM ? evaM bahu vikappaMto so mammaNo kamavi uvAyaM gavesaMto vottapautto-"putta ! keNa tumaM para-suha-dubbaleNa khaleNa muhA bhullavio", niraTThayamAsaMkaM ca pAvio si ? ko jiNadatto ? kA bhANumaI ? keNa duhileNa ghaDiANi kavola-kappiANi amUI NAmadhijjANi ? tA mA bhulliro bhavasu, sigdhaM calasu, kuNasu ya sahabhoaNaM / ua, havai sIalA NANAvaMjaNa-saMjuA sarasA rasavaI / paDikkhai tuha mAyA jAyamapAsaMtI ghilliibhuuaa|" ___ alAhi seTTippavara ! jahatthavatthUvari kavaDa-paDAkheveNa bahujAyamiNamo jamajjappabhii rakkhiohaM saMtamasammi / saMpai pajjalio me NANappaIvo / ahavA vibhAyA me bhaMtisAmiNI annnnaann-jaaminno| puvvaM kAyanvA mahaM pavAsagamaNa-vavatthA, pacchA gahissamahaM kiMpi bhoaNaM / haMta ! jai mae eso vuttaMto puvvaM jANio hu~to to kitaM sudaraM hRtaM ?" NIsaMkaM vaMjiaM bAleNAvi rayaNavAleNa / 1 cirasaMstyAnA 'samaH styaH kheH (he0 4-15) 2 poraccha: khalaH-tatra paurastyaH prathamaH, dhUrtazekhara ityarthaH 3 kalpanA-kalpataru-kalpanena, kalpanaM For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso 101 hima-piNDalikA iva taralitA jAtA / U ! ka: poraccha-paurastyaH (dhUrtazekharaH)asya milito me janmajanmAntarapratipakSaH? hA ! khalu khalena sughaTitaH sumaNDito vaMza-prAsAdaH anarthaM bhUmisAt kRtaH / pizuna ! kiM te haste AgataM me kalpanA-kalpataru-kalpanena ? bata ! bata ! vicitro madhumukhAnAM (pizunAnAM) svabhAvo yat akAraNaM te paraduHkhena sukhitAH paranAzana ca tuSTAH duSTAH / are ! nirarthakA jAtA sarvApi asya lAlanA paalnaa| uta ! bhavati kiM para-putraNa vAsitaM gRham ? evaM bahu vikalpayan sa manmana: kamapi upAyaM gaveSayan vaktaM pravRttaH"putra ! kena tvaM parasukha-durbalena khalena mudhA bhra zito nirarthaka AzaGkAM ca prApitaH asi ? ko jinadattaH ? kA bhAnumatI ? kena dra hilena ghaTitAni kapola-kalpitAni amUni nAmadheyAni ? tataH mA bhrAntibhAga bhava, zIghra cala, kuru ca sahabhojanam / pazya, bhavati zItalA nAnA-vyaJjana-saMyuktA sarasA rasavatI / pratIkSate tava mAtA jAtaM apazyantI grthiliibhuutaa| alAhi zreSThipravara ! yathArtha-vastUpari kapaTa-paTAkSa peNa / bahu jAtaM idaM yat adyaprabhRti rakSito'haM santamase / samprati prajvalitaH me jJAnapradIpaH / athavA vibhAtA me bhrAnti-svAminI ajJAna-yAminI / pUrva kartavyA mama pravAsagamana-vyavasthA / zcAt grahISyAmi ahaM kimapi bhojanam / hanta ! yadi mayA eSa vRttAntaH pUrvaM jJAtaH abhaviSyat tadA kiyat sundaraM abhaviSyat / " niHzaGga vyaJjitaM bAlenApi rtnpaalen| chedanamityarthaH 4 muhumuhaH-pizunaH teSAm 5 bhullavio bhrazitaH, 'bhrazeH phiDaphiTTa phuDa-phuTa-cukka-bhullAH' (he0 4-177) 6 vibhAtA-vibhAta-prabhAtaM prAptetyarthaH 7 bhrAnti-svAminI-bhrAntimayItyarthaH / For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 102 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA "hA ! keNa saDhaNa vivarIaM pADhio eso daDhayAe / cittaM ! assa sahAvammi kerisI rukkhimA samAgayA / accataM lajjiro appabhAsI vi ajja keriso vAyAlo thUlavayo jAo / dhI dhI dhI ! upphAleNa savvamavi NiSphalaM kayaM / asajjhoyaM roo / paccakkhaM NirAsA imassa AsA" avasi mammaNeNa / "kAhaM savvamavi pabaMdhaM sayarAhameva putta ! ahuNA tu bhoaNaM ghettavvaM / " kahamANeNamevaM seTTiNA uTTAvio putto bhoang | aNAsAia - rasA sarasA vi rasavaI kahaM kahamavi AsAiA eehi / etthaMtarammi AhUA mammaNeNa NiasaMtiA vANijjakusalA purisA | sAhi savvaMpi karaNijjaM / sajjIkathaM jANavatta' / ettha sulabheNa bhaMDeNa bharia taM / pattha-tiha-karaNa joga-saMjuA suhamuhuttA patthANa- velA NicchiA / Agae tammi samaye savvesi sammuhaM saviNayaM jaNaya thANIcaM mammaNaM paNamaMteNa rayarageNa sUiaM - majjha kaeNaM kathaM piupAyassa rigaM moyAveuM gacchAmi ahamajja de saMtaraM / evaiakAlaM ahamettha paramANaMdeNa Thio, orasa- poavva parama siNeheNa lAlio pAlio savvaMgiaM suhaM ca patto / eesa mahANuhAvA ajjavi tArisI pII / tahavi mae kattavvaM pAlaNijjaM 'ti pavAsemi saM| i | jANavattammi jaM bhaMDaM vikkeaM taM savvaM seTTiNo vijjai, Na kiMcivi mahaM / desataraM gaMtaNa bhaMDaM vikkia jaM lAhaM lahissaM teNa piupAyeNa gahiaM sakusIaM dharaNaM tahA jANavattagayaM pi davvaM paccappiNissaM / 1 upphAleNa maccharaNA yathA - poraccho, pisuNo, maccharI, khalo, muhumuho For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saio UsAso __ "hA ! kena zaThena viparItaM pAThitaH eSa dRddhtyaa| citra ! asya svabhAve kIdRzI rukSatA smaagtaa| atyantalajjAluH alpabhASI api adya kIdRzo vAcAlaH sthUlavacAzca jaatH| dhig ! dhiga ! uppAlena (matsariNA) sarvamapi niSpalaM kRtam / asAdhyo'yaM rogH| pratyakSa nirAzA asya AzA" avasitaM manmanena / "kariSyAmi sarvameva prabandhaM zIghrameva putra ! adhunA tu bhojanaM gRhItavyam / '' kathayatA evaM zreSThinA utthApitaH putro bhojanArtham / anAsAditarasA sarasA api rasavatI kathaM kathamapi AsAditA etAbhyAm / atrAntare AhUtAH manmanena nijasatkAH vANijya-kuzalAH purussaaH| kathitaM sarvamapi karaNIyaM kAryam / sajjIkRtaM yAnapAtram / atra sulabhena bhaNDena bharitaM tat / prazasta-tithi-karaNa-yoga-saMyutA zubhamuhUrtA prasthAnavelA nizcitA / Agate tasmin samaye sarveSAM sammukhaM savinayaM janaka-sthAnIyaM manmanaM praNamatA ratnena sUcitam - "mama kRte kRtaM pitRpAdasya RNaM mocayitu gacchAmi ahaM adya dezAntaram / etAvatkAlaM ahamatra paramAnandena sthitaH, aurasapotavat paramasnehena lAlitaH pAlitaH sarvAGgINaM sukhaM prAptaH / eteSAM mahAnubhAvAnAM adyApi tAdRzI prItiH / tathApi 'mayA kartavyaM pAlanIyam' iti pravasAmi samprati / yAnapAtra yat bhaNDaM vikra yaM tat sarva zreSThinaH vidyate, na kiJcidapi mama / dezAntaraM gatvA bhaNDaM vikrIya yallAbhaM lapsye tena pitR-pAdasya gRhIta' sakusIda dhanaM tathA yAnapAtragatamapi dravya pratyarpayiSyAmi / prasthAnakAlikaM pAritoSikaM yad ya uppAlo (pA0 123) 2 gRhItavyam 3 yAnapAtram-pota ityarthaH / 4 sakusIdam-'byAja sahita' iti bhASA / For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 rayaNavAla kahA pahANa-kAliaM pAriosinaM jaM kiMcivi seTi-sagAsAo pAvissaM, tassa lAhaM gahissaM sayamevAha, Na pacchA karissaM taM se TThiNo puNa / ia AyaNNia kayajja -seharo mammaNo kimappemi'tti saMsayaM patto / aMtammi aIva tucchattaNaM dakkhaveMteNa daDhamuTTiNA appiyA 'memudI' NAmiA egA takkAliA khuddA muddA pAriosia-rUveNa / sarvasiM pAsagANaM maNesu aIva hINattaM patto so kiviNo imiNA aitucchadANeNa / dhia ! daDha muTThiNo NigghiNaM hiayaM Nillajja dANaM, ciraposiaNa putteNAvi keriso vavahAro ? tahavi samayapaNaNA rayaNa sANaMdaM gahiA sA, matthayatthaM kAUNa surakkhigraM rakkhiA / bhavaMtANaM kivAo bahulAha-kAraNaM bhavvissai me guNaM dANamiNaM laghi8 lakkhijjamANamavi / ahavA sahamavi Naggoha-bIaM Na kiM mahAvitthAra-kAragaM hoi ? ia siricaMdaNamuNi-viraiAe pAusAgamAmaracaMdaNapattIdhaNadatta-vippatAraNa-puttaparivaDDhaNa-riNaapariNANAibhAvehiM bhAviAe rayaNavAlakahAe taio UsAso samatto 1 pAritoSikam-inAma 'sIkha' itibhASA 2 kadaryazekhara:- kRpaNapramukhaH / For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taio UsAso 105 kiJcidapi zreSTi-sakAzAt prApsyAmi tasya lAbhaM grahISyAmi svayameva aham, na pazcAt kariSyAmi tat zreSThinaH punaH / iti AkarNya kadarya-zekharaH manmanaH 'kiM arpayAmi' iti saMzayaM prAptaH / ante atIva tucchatva darzayatA dRDhamuSTinA arpitA 'memudI' nAmikI ekA tAtkAlikI kSa drA mudrA pAritoSika-rUpeNa / sarveSAM darzakAnAM manasi atIva hInatvaM prAptaH sa kRpaNaH anena atituccha-dAnena / dhig ! dRDhamuSTaH nighRNaM hRdayam, nirlajjaM dAnam, cirapoSitena putra NApi kIdRzo vyavahAraH ? tathApi samayajJa na ratnena sAnandaM gRhItA sAH / mastakasthaM kRtvA surakSita rakSitA / bhavatAM kRpAtaH bahulAbha-kAraNaM bhaviSyati me nUnaM dAnamidaM laghiSThaM lakSyamANamapi / athavA sUkSmamapi nyagrodha-bIjaM na ki mahAvistAra-kArakaM bhavati ? iti zrI candanamuniviracitAyAM prAvRDAgamAmaracandanaprApti-dhanadattavipratAraNa-putraparivardhananijaparijJAnAdibhAva vitAyAM ratnapAlakathAyAM tRtIyaH ucchvAsaH samAptaH For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cottho UsAso asthi eso telukka-viio payaDIe Niamo jaM jArisI suhA'suhA jassa bhAvaNA tAriso ccia pariNAmo purassaro hoi / NiccaM AmaM' saremANA havaMti AmayAviNo tahA AruggaM kappaMtA aroA / Na tehi kayAi uccayaM payaM pAvijjai jesiM maNammi NiccaM aNAsA, dubbalaM, appaNovi a avosAso paripphurai / "gayagayA amhArisANaM diahA / saMpai tu jahAkahaMci kAlo javaNijjo amhehiM / AgamissAi amhANamavi koi aNulomo'vasaro tayANi ciMtissAmo kimavi kAu' itthaM je paDisamayaM NiayaM vealla maNuhavaMti Na te paMcajaNA katthai kayatthA, phalia-maNorahA, sAgArasumiNA ya houmarihaMti / vaTaMti jesimuArA viArA, suha 1 rogam 2 asAmarthyam / For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturtha ucchvAsaH asti eSa trailokya-vidita: prakRtyAH niyamaH yat yAdRzI zubhAzubhA yasya bhAvanA tAdRzaH eva pariNAmaH purassaro bhavati / nityaM Ama smarantaH bhavanti AmayAvinaH tathA ArogyaM kalpanta: arogAH / na taiH kadApi uccaiH padaM prApyate yeSAM manasi nityaM anAzA, daurbalyaM, Atmano'pi ca avizvAsa: parisphurati / "gatagatA asmAdRzAnAM divasAH / samprati tu yathAkathaJcit kAlaH yApanIyaH asmAbhiH / AgamiSyati asmAkamapi ko'pi anulomo'vasarastadAnIM cintayiSyAmaH kimapi kartum" itthaM ye pratisamayaM nijakaM vaikalyaM anubhavanti, na te paJcajanAH kutrApi kRtArthAH, phalita-manorathAH, sAkAra-svapnAzca bhavitu arhanti / vartante yeSAM udArA vicArAH, zubhaGkarA kalpanA, 107 For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 108 rayaNavAla kahA karA kappaNA, saMvvaMgigraM hinaM, akalusaM ca cittaM, tesi savvattha suhaM suhaM saMmuhINaM / Avai-samayammi vi Na sukkai' tesi AsA-ojjharo / bhayANaya-NisIhammi vi ya didi pahaM gacchai diNamuhaM / milai sayameva vihia-suhAsayavitthAro acitio paresimatthAro / tamhA atthi ucchAho kira savva-sabhalayAe mUlaM, kappaNANa kapparukkho, kAmANa kAmakubho, citiANa ciMtAmaNI punn| vaDDhamANaMtaraMga ucchAho aNegavayaMsehiM parivArio, gurujaNAsIsAhiM AsAsio, maMgala-pADhagehiM mAghahehi thuriNao, sammuhaM sayamuvaTThiehi suha-sa uNehi vaDDhAvio, aNuUla-bAyAvaraNehiM coio ya rayaNa vAlo mammaNagihAo Niggao / majjhepahaM matthaya-Thavia-pupphakaraMDiA ahimuhamAcchaMtI miliA egA pupphacci nniaa| bahu-suhaM paTTiANati rayaNeNa takkAlaM gahiA puSpha karaMDiA" dAUNa tose mammaNappi lahumuddAdANaM / tAe dADimasta dhAyaIe ya sajjukkANi surahiANi puSpANi aasii| suhANi'tti surakkhiANi tANi vivegiNA rayaNeNa / parameTThi-paMcagaM sareMto aNega bANottarehiM saddhiM guru-jaNe paNamaMto jAva Aruhai pavahaNaM tAva egeNa aNuhaviNA thereNa Agamma sUiaM "putta ! jahecchaM vaccasu, lahasu puNNaM lAhaM, paraMtu mA vaccasu kAlakUDa-NAmagaM dIvaM / jao tattha gaMtArA vippalaMbhijjaMti ttthgy-dhuttsehrehi|" 'haMtA' ia kahateNa rayaNeNa paDivaNNaM 1 sukkai (akarmaka0) 2 AzAnirjharaH yathA--ojjharaM nirjharaM jANa (pA0 657) 3 sAhijja atthAro (pAiya0) sAhAyya mityarthaH 4 'mAlaNa' iti For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cottho UsAso sarvAGgINaM hitaM, akaluSaM ca cittaM, teSAM sarvatra sukhaM sukhaM sammukhInam / Apat-samaye'pi na zuSyati teSAM AzA-nirbharaH / bhayAnakanizIthe'pi ca dRSTipathaM gacchati dinamukham / milati svayameva vihita-zubhAzayavistAraH acintitaH pareSAM atthAraH (sAhAyyam) / tasmAt asti utsAhaH kila sarvasaphalatAyA mUlam, kalpanAnAM kalpavRkSaH, kAmAnAM kAmakumbhaH cintitAnAM cintAmaNiH punaH / vardhamAnAntaraGgotsAhaH anekavayasyaiH parivAritaH, gurujanAzIbhiH AzvAsitaH, maGgalapAThakairmAgadhaiH stutaH, sammukhaM svayamupasthitaiH zubhazakunaiH vardhApitA, anukUlavAtAvaraNaiH coditaH (preritaH) ca ratnapAlaH manmanagRhAt nirgataH / madhyepathaM mastakasthApitapuSpakaraNDikA abhimukhaM AgacchantI militA ekA puSpacAyinI / 'bahu zubhaM prasthitAnAm' iti ratnena tatkAlaM gRhItA puSpa-karaNDikA datvA tasyai manmanApitaM ladhumudrAdAnam / tasyAM dADimasya dhAtakyAzca sadyaskAni surabhitAni puSpANi Asan / 'zubhAni' iti surakSitAni tAni vivekinA ratnena / parameSThipaJcakaM smaran aneka bANottaraH ("munIma" iti bhASAyAm) sArdhaM gurujanebhyaH praNaman yAvad Arohati pravahaNaM tAvadekena anubhavinA sthavireNa Agamya sUcitam-'putra ! yathecchaM vraja, labhasva pUrNa lAbham, parantu mA vraja kAlakUTaka-nAmakaM dvIpam / yataH tatra gantAro vipralabhyante tatragatadhUrtazekharaiH' / 'hantA' (abhyupagame) iti kathayatA ratnena pratipannaM tasya vacanam / vimuktAH laGgarakAH ('laMgara' bhASA / yathA-pupphacciNiAo pupphalAIo (pAiya0 213) 5 phUloM kI TokarI 6 tIse / 7 bANottaraH 'gumAstA munIma' itibhASA (de0) / For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 rayaNavAla kahA~ tassa vayaNaM / vimuttA graa| vAyANuUlaM pUrio siapaDo / cAliaM bohitthaM NijjAmagehiM / jahA-jahA tamaggao parivaDhigraM tahA-tahA athaggha-jalarAsi-majjhagayaM uvari AgAsaM pario NIraM NIrameva nynn-phmoarigrN| ki savvAvi dharA jalamaiyA jalajalAgArA saMvuttA / avvo ! daMsaNijjA ThiI tatta-daMsagehiM pArAvArassa / mA somullaMghaNaM hou'tti maNe saMkiAo miva aggao saramANIo vi vIIo puNo pacchA osappaMti' / Na mahaMtaehi sattippadaMsaNaM kAyavvaM'tti maNe mahAsAmatthasAlI khaNeNa jIvalogaM pavvAleu khamovi samuddo samero ciTThai / tamhA 'sAyaravaragaMbhIra'tti AgamiehiM titthagarANaM kae tArisI uvamA uvddhoiaa| viaraNega Na dAraNa-suDANaM dhaNahANI bhavejja'tti suNNAI mahApayoharoarANi sayayaM bharamANo vi NarittimaM patto mhi'tti dakkhaveMto maNe so ullola-kallolehi rehai / tehiM khu pattavANi mahaggha-rayaNANi muttAhalANi aje abhIA NiNNa-jalamajjhappavesaNaparA hatyagayappANA siyA ya dhIvarA, Na uNa daria-hiayehiM Navara puliNa-caMkamaNappavaNehiti daMseMto iva viiNNa-saNha-saMkha-sutti-ukkeravitthiNNaNa taDeNa agghai / evaM kavva-kappaNA-paro bhaNumaI-suo majjhesamuI sakusalaM vaccai / jaM jaM citei appaNNU maNuo taM taM savvaM tArisa hoi'tti Na Nicchio Niamo / abvo ! maNua-ciMti jai 1 avarsapanti 2 pavvAleu-plAvayitum 'plAveromvAlapavvAlI (he0 4-41) 3 vikIrNazlakSNazaGkhasUktyuttatkaravistIrNena / For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cottho UsAso iti bhASAyAm) vAtAnukUlaM pUritaH sitapaTaH / cAlitaM bohitthaM (naukA iti bhASAyAm) niryAmakaiH / yathA yathA tad agrataH parivadhitaM tathA tathA astAgha-jalarAzi-madhyagataM upari AkAzaM parito nI nIrameva nayanapathaM avataritam / kiM sarvApi dharA jalamayI jalajalAkArA saMvattA ? avvo ! darzanIyA sthitiH tattvadarzakaiH pArAvArasya / 'mA sImollaGaghanaM bhavatu' iti manye zaGkitAH iva agrataH sarantyo'pi vIcayaH punaH pazcAt avasarpanti / 'na mahadbhiH zaktipradarzanaM karttavyam, iti manye mahAsAmarthyazAlI kSaNena jIvalokaM plAvayitu kSamo'pi samudraH samaryAdaH tiSThati / tasmAt 'sAgaravaragambhIrAH' iti AgamikaiH tIrthakarANAM kRte tAdRzI upamA upddhaukitaa| 'vitareNa na dAna-zauNDAnAM dhanahAnirbhavet' iti zUnyAni mahApayodharodarANi satataM bibhrad api na riktatAM prApto'smi' itidarzayan manye ullolakallolaiH rAjate / taiH khalu prAptavyAni mahArghya-ratnAni muktAphalAni ca ye abhItAH nimna-jalamadhya-pravezanaparAH hastagataprANAAsyuzca dhIvarAH, na punaH daritahRdayaiH kevalaM pulina-caGa kramaNapravaNaiH iti darzayan iva vikIrNazlakSNa-zaGkha-zaktyutkara-vistIrNena taTena rAjate / evaM kAvya-kalpanAparaH . bhAnumatIsutaH madhye-samudra sakuzalaM vrajati / yad yat cintayati alpajJaH manujaH tat tat sarvaM tAdRzaM bhavatIti na nizcitaH niymH| avvo! manujacintitaM yadi sarvaM sAkAraM sampadyate, tadA ekena khalu kSaNena visaMsthulaM jAyate jagatIkAryam, For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ savvaM sAgAraM saMpajjai tayA egeNa khalu kharageNa visaMThulaM' jAyai jagaI-kajjaM / atthavatthA hoi ca adiTThA vavatthA / vicittaM rahassaM vijjae ettha / lakkhaMti kei alakkhalakkhaNasahA mahAmehAviNo jaNA / ayaMDaM savvarIe pajjoiA vijjU / udviA muirA / kaNNaM gao thnnia-sddo| pajjhariu pauttA bahalA jaladhArA / patthariaM gADhadhayAraM / vAo savegaM jhNjhaa-phNjnno| saMgoviamavi jANavattaM satatamiva akalia-kakuhaM vihiperiaM maNe dhAveu laggaM io to| tatthA savvevi jaNA tatthA ejamANaMtakkaraNA kiMkAyabva-vimuhA sumaria-Nia-NiaiTTha-devA saMjAyA / kaNNadhArehiM aIva payaTTi pograM roddha, tahavi paDiUla-pavaNeNa paNullinaM bhAvi-vasaMvayaM taM egaM alakkhiaM dIvaM pattaM / pahAyA rayaNo / saMtA vuDhI / uvattaDaM saMdANioM jANavattaM / uggao dinnyro| ko'yaM dIvo'tti jAgariA pabalA jinnnnaasaa| pavahaNAo uttario rayaNavAlo jAva paya-NNAsaM kuNai puliNammi tAva sammuhamAgacchaMto ego maNa o loaNa-maggaM gao / vAhitto so smiivmaago| puTu rayaNavAleNa ko eso paeso'tti / jANAvigraM teNa takkAlaM / "kumAra ! atthi eso kAlakUDA'hiANo dIvo / ettha nANA-NiyaDI-bhea-kusalo paidiNa mAyaria-daMbhacario savva-dhuttaseharo 'kasiNAyaNo' NAma nnivii| egegao ahiayarA dhuttappahANA mahurAlAvA 1 avyavasthitam 2 mudirA :--meghAH 3 kSaritum 'kSaraH khira-kara-pajjharapaccaDa-Niccala-NiAH (he0 4-173) 4 akalitadik 5 preritam (pra0 For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cauttho UsAso 113 astavyastA bhavati ca adRSTA vyvsthaa| vicitra rahasyaM vidyate atra / lakSayanti ke'pi alakSyalakSaNasahAH mahAmedhAvino janAH / akANDaM zarvaryAM pradyotitA vidya t / utthitAH mudirAH / karNaM gataH stanita-zabdaH / kSaritu pravRttA bahalA jaladhArA / prastRtaM gADhAndhakAram / vAtaH savegaM jhaMjhA-prabhaJjanaH / saGgopitamapi yAnapAtra svatantramiva akalita-kakub vidhi-preritaM manye dhAvitu lagna. mitastataH / tatsthAH sarve'pi janAH trastAH ejamAnAntaH karaNAH kiMkartavya-vimukhAH smRta-nija-nijeSTadevAH saMjAtAH / karNadhAraiH atIva prayatitaM potaM rodum, tathApi pratikUla-pavanena prerita bhAvi-vazaMvadaM tat ekaM alakSitaM dvIpaM prAptam / prabhAtA rajanI / zAntA vRSTiH / upataTaM sandAnitaM yAnapAtram / udgataH dinakaraH / 'ko'yaM dvIpaH' iti jAgaritA prabalA jijJAsA / pravahaNAt uttarito ratnapAlaH yAvat padanyAsaM kurute puline tAvat sammukhaM Agacchan eko manujaH locanamAgaM gataH / vyAhRtaH sa samIpaM AgataH / pRSTaH ratnapAlena-'kaH eSa pradezaH' iti / jJApitaM tena tatkAlam-"kumAra ! asti eSa kAlakUTAbhidhAnaH dvIpaH / atra nAnA-nikRti-bheda-kuzalaH pratidinaM AcaritadammacaritaH sarva-dhUrta-zekharaH 'kRSNAyanaH' nAma nRpatiH / ekaikataH adhikatarAH dhUrta-pradhAnAH madhurAlApAH satyApitAkSuNa-yathArtha-vyavahArAH Nud ityasya rUpam 6 sandAnitam-baddhamityarthaH 7 nAnAnikRtibhedakuzalaH (nikRtirdmbhcryaa)| For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahAM saccaviA'khUNa'-jahattha-vavahArA attatthA sabvevi paurA / vihi-vasao koi bhaddo saMjattio samAgacchai ettha, so giddhohiM maya-kalevaramiva khaMDakhaMDio, vippalaMbhio, mahAdAridda pAvio ya hoi| mae saddhi vi eArisI bhisaM NiaDImaiA ghaDaNA ghddiaa| ___jahA-bharia-bhaMDo jANavatteNa pArAvAraM pAraM kuNamANo paDiUlapahaMjaNa-paNullio duvihi-vasaMvao ettha kAlakUDadIvammi smaavddio| amuNia-vaMcaNa-ppavaMceNa mae vihAviaM jamatthi maha pAse egaM mahAmullillaM rayaNa-karaMDagaM NiccaM kusaMkA-kulAe palaMbAe taraMgamAliNo jattAe tassa samIve rakkhaNaM Na khemakaraM, tamhA vaccemi majjheNayaraM paloemi a kamavi puNNaM NIimaMtaM vikkhAya-sacca-hariaMdaM taM ThAveu thAvaNa-rUveNa (NAsarUveNa) tassa samIvaM, jahA paccAvaleMto jeNa maggeNa puNo surakkhi pAejjA NiaM NihiM / ia vicitia gahia-rayaNa-karaMDio paTTaNaM patto, ko tAriso saccavAi-seharo'tti aNusaMdhAuM lggo| NavvaM pavAsuaM maM paloia ghaya-dhaNNAi vikkayakArago koi AvaNio puvvasaMgao miva 'sAgayaM-sAgayaM' sAheMto se rANaNo sammuhamAgao, sabAhukkhevaM mileMto so kusalaM ca puccheu pautto / kamavi bhaddapurisaM NaccAhaM tayAvaNammi gao, uttacAsaNa mmi Nivesio ya teNa saddhi sappemaM saMlaviumADhatto / sabaM dhavalaM dhavalaM daddhati visAsireNa mae NiavatthurakkharagaTTha saggahaM patthio so, daMsiaM mahagdhaM vatthumavi / maNasA taM rakkhiuM aIva tapparovi so alavalavasahI saM 1 satyApitAkSUNa-yathArthavyavahArAH 2 sAMyAntrika:-potavaNik / For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cottho UsAso 115 avasthAH sarve'pi pauraaH| vidhivazataH ko'pi bhadraH sAMyAntrikaH samAgacchati atra, sa gRddha : mRtakalevaramiva khaNDakhaNDitaH vipralabdhaH, mahAdAridra yaM prApitazca bhavati / mayA sAdhu api etAdRzI bhRzaM nikRtimayI ghaTanA ghttitaa| yathA-bharitabhaNDo yAnapAtraNa pArAvAraM pAraM kurvan pratikUlaprabhaJjana-praritaH duvidhivazaMvado'tra kAlakUTadvIpe samApatitaH / ajJAta-vaJcanA-prapaJcena mayA vibhAvitaM yad asti mama pArve eka mahAmUlyavat ratna-karaNDakam / nityaM kuzaGkAkulAyAM pralambAyAM taraGgamAlinaH yAtrAyAM tasya samIpe rakSaNaM na kSemaMkaram, tasmAd vajAmi madhyenagaraM viloke ca kamapi pUrNa nItimantaM vikhyAtaM satyaharizcandra tat sthApayitu sthApanarUpeNa (nyAsarUpeNa) tasya samIpam, yathA pratyAvalamAnaH anena mArgeNa punaH surakSitaM prApnuyAM nijaM nidhim / iti vicintya gRhIta-ratnakaraNDikaH pattanaM prAptaH, kastAdRzaH satyavAdizekharaH iti anusandhAtu lagnaH / navyaM pravAsinaM mAM pralokya ghRtadhAnyAdivikrayakArakaH ko'pi ApaNikaH pUrvasaGgataH iva 'svAgata-svAgatam' kathayan smerAnanaH sammukha mAgataH sabAhukSepa milan sa kuzalaM ca praSTa prvRttH| kamapi bhadra puruSaM jJAtvA ahaM tadApaNe gataH, uccAsane nivezitazca tena sArdhaM sa prema saMlapitu aarbdhH| 'sarva dhavalaM dhavalaM dugdham' iti vizvasatA mayA nijavasturakSaNArtha sAgrahaM prArthitaH saH, darzitaM ca mahAyaM vastvapi / manasA tad rakSitu atIva tatparo'pi sa alavalavasahaH (dhUrta 3 alvlvsho-dhuurtvRssbhH| For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA aNaNNaM saccavAiM dakkhaveMto sacca-dhavaliAe laliAe girAe vottumAraddho-"baMdhuppavara! kiM kahi bhavaMteNa thAvaNa-rakkhaNa?? raNa uNa uiirnnijjminnN| mae punvameva savahIkayamuvahirakkhaNaM / nUNaM bhadda-sahAveNa savvaM jagaM bhaddati muNamANeNa mae rakkhio kassai mahANuhAvassa NAso, paraMtu ai kaDuo tappariNAmo jahA kahaMci pAraM paavio| tao pacchA Na kayAi tAricchaM kaccaM kAyavvaM ti pariNNAyaM mae / tao kivAe aNNattha gaMtavvaM NAsa-viNNAsa-vaDiyAe, NAhaM kahamavi sIkAhamiNaM / " ___ ukkiTTha tassa sacca-Ni8 diTThi aNuhavia ettheva ritthaM rakkhemi'tti ahaM aNurohaM kAuM putto| tammi samayammi egA bAliA dhayaM kiNe umaagyaa| vaMcaga-vasaheNa teNa puNaravi maM pabhAveu egA NiyaDI phuddiikyaa| jahA gahi egaguNaM davvaM, taviNimae diNNaM biuNaM ghayaM / sappi gahia gayA knnnnaa| vimhieNa mae takkAlamuDDaMki"aho ! vANio si tumaM jaM jANAsi vANiya-vittimavi / hare ! davvagahaNAhito allaviaM viguNaM ajjaM, kahamaNa vajjamiNaM kajjaM jaM vaNia-NAma-dUsagaM mUDhayA-viaMbhia ca / NAe paNAlIe kahaM tuha vivaNI NIvi surakkhi rakkhiuM. khmaa|" __ "sammaM vitakki tumae / hIraNamaNuhavai me maNo par3attaraM dAuM / paraM kiM kahemi, atthi me eAriso dANasIlo sahAvo, vAvArevi Na so pamhaTTho hvi| kahaM kajja calai'tti Na me rasaNA vaMjiuM pahuppai / ajja ! Natthi ki For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cottho UsAso 117 ziromaNiH) svaM ananya-satyavAdinaM darzayan satya-dhavalitayAlalitayA girA vaktu ArabdhaH--"bandhupravara ! kiM kathitaM bhavatA sthApanarakSaNArtham ? na punaH udIraNIyamidam / mayA pUrvameva zapathIkRtaM upadhi-rakSaNam / nUnaM bhadrasvabhAvena sarvaM jagat bhadra iti jAnAnena mayA rakSitaH kasyApi mahAnubhAvasya nyAsaH, parantu ati kaTukaH tatpariNAmaH yathAkathaJcit pAraM prApitaH / tataH pazcAt na kadApi tAdRzaM kRtyaM karttavyamiti pratijJAtaM mayA / tataH kRpayA anyatra gantavyaM nyAsa-vinyAsa-pratijJayA, nAhaM kathamapi svIkariSye idam / utkRSTAM tasya satyaniSThAM dRSTi anubhUya 'aba va rikthaM rakSAmi' iti ahaM anurodhaM kartu pravRttaH ! tasmin samaye ekA bAlikA ghRtaM Rtu aagtaa| vaJcakavRSabheNa tena mAM prabhAvayitu ekA nikRtiH sphuttiikRtaa| yathA gRhItaM ekaguNaM dravyaM tadvinimaye datta dviguNaM ghRtam / sarpiH gRhItvA gatA kanyA / vismitena mayA tatkAlaM udRGkitam - aho ! vANijo'sitvaM yad na jAnAsi vANijavRttimapi / are ! dravyagrahaNAt arpitaM dviguNaM Ajya, kathaM anavadyamidaM kArya yad vaNikanAmadUSakaM mUDhatAvijRmbhRitaM ca / anayA praNAlyA kathaM tava vipaNiH nIvIM surakSitAM rakSitu kSamA ? "satyaM vitarkitaM tvayA / hIraNAM (lajjAM) anubhavati me manaH pratyuttaraM dAtum / paraM kiM kathayAmi asti me etAdRzaH dAnazIlaH svabhAvaH, vyApAre'pi yo na vismRto bhavati / 'kathaM kArya calati' iti na me rasanA vyaJjayitu prabhavati / Arya ! nAsti kiM sarvakSati For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 118 rayaNavAla kahA savvakkhai-pUrago savva-sattimaMto savvesiM joga-vakhema-kUsalo pahU ?" puNNa-saddhA-puvva Niveia teNa / io ghayaM gahiUNa sA kaNNA NibhaM ThANaM pattA ? tAe piareNa ghayaM viloeUNa saccheraM puDhe-puttiA ! kahaM mullANusAreNa duuNaM ghayaM diisi| Na tAriso koi aNNo dhatta-siromaNI vijjae Nayaramma / teNa kahaM eArisaM kayaM : ettha kimavi rahassaM vijji| kiM koi pavAsuo tattha uvaviTTho Asi ?" puttiAe bhaNi-"Ama, ego aNuvalakkhio koi Naro tattha kimavi vatthu rakkheukAmo asaI aNurohaM kuNamANo Asi / " saccaM tavvaMcaTTha kira teNa esA NiaDI pyddiikyaa| kaNNe ! sattaraM vaccasu ghayaM paccappiNe, puNaravi jahA haM kahemi tahA payaDIkuNasu uccasaraM / sappiM gahiUNa bAliA jhatti haTTa pattA, milANANaNIhUa sAheu ca pauttA-"AvaNia ! kahame aNuia kayaM? kahaM viguNaM sappiM samappi? taM pekhia maha piA aIva kuvio jaao| ahamavi mukkha 'tti saNa akkosiA, NiraNukkosaM tADiA y|" tattaM sikkhaMteNa uIriaM-"bhadde ! appadhaNA vayaMti Na ciMtaNijjaM ki.mavi / NeAupreNa samajala-sitteNa bhoaNeNa saMtudvA suhaM jIvaNaM jvemo| NAyaviDhaviA egA kavaDDiAvi koDI-tullA / aNNAyasaMciA kuDilA koDI vi Na Ne kajja-sAhaNI, tamhA pacchA kuNasu tuha ahigraM ahiaM ghayaM" evaM kahatIe tIe ghayabhAyaNaM purao ravilayaM, airittaM paccappiUNa takkhaNaM ca par3ivaliaMtIe / mae vimaMsigraM-haMta ! bAliAe piya For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cottho UsAso 116 pUrakaH sarvazaktimAn sarveSAM yogakSemakuzalaH prabhuH ?" pUrNazraddhApUrvaka niveditaM ten| __ito ghRtaM gRhItvA sA kanyA nijaM sthAna prAptA / tasyAH pitrA ghRtaM vilokya sAzcarya pRSTham - "putrike ! kathaM mUlyAnusAreNa dviguNaM ghRtaM dRzyate ? na tAdRzaH ko'pi anyaH dhUrtaziromaNiH vidyate nagare, tena kathaM etAdRzaM kRtam ? atra kimapi rahasyaM vidyate / kiM ko'pi pravAsI tatra upasthitaH AsIt ? putrikayA bhaNitaM-"Am, ekaH anupalakSitaH ko'pi naraH tatra kimapi vastu rakSitukAmaH asakRt anurodhaM kurvan AsIt / " satyaM tadvaJcanArthaM kila tena eSA nikRtiH prkttiikRtaa| kanye ! satvaraM vraja ghRtaM pratyarpayitum, punarapi yathAhaM kathayAmi tathA prakaTIkuru uccasvaram / sapiH gRhItvA bAlikA jhagiti haTTa prAptA, mlAnAnanobhUya kathayitu pravRttA-"ApaNika ! kathaM etad anucitaM kRtam ? kathaM dviguNaM sapiH samarpitam ? tat prakSya mama pitA atIva kupito jAtaH / ahamapi 'mUrkhA' iti zabdena AkraSTA, niranukrozaM tADitA ca / tattvaM zikSayatA udIritam "bhadra ! 'alpadhanA vayam' iti na cintanIyaM kimapi / naiyAyikena samajala-siktena bhojanena saMtuSTAH sukhaM jIvanaM yApayAmaH / nyAyAjitA ekA kapardikA api koTitulyA, anyAya-saJcitA kuTilA koTirapi na asmAkaM kAryasAdhanI, tasmAt pazcAt kuru tvaM ahitaM adhikaM ghRtm|" evaM kathayantyA tayA ghRtabhAjanaM purataH rakSitam, atirikta pratyarpya tatkSaNaM prativalitaM tyaa| mayA vimRSTam hanta ! bAlikAyAH pitrA nUnaM mahAsatyavAdinA bhavitavyam / atiriktaM Agatamapi ghRtaM yena na rakSitam / ahA ! kIdRzI vizuddhA nItiH, vimalaM cintanam, dhArmikI niSThA ca ? yadi asyAH pituH samIpa For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 rayaNavAla kahA reNa NaNaM mahAsaccavAiNA ho avvaM / airittaM AgayaM pi ghayaM jeNa Na rakkhiaM, ahA ! kerisI visuddhA NoI, vimalaM ciMtaNaM, dhammiA NiTThA ya ? jai imose piuNo samIvaM ahaM rakkhemi NigraM dhaNaM, tayA Na kiMcivi AyaIe bhayaM saMbhAvaNijja 'ti Nicchia tao takkhaNaM dhaNaM gahia kaNNAe aNupayaM clio| AvaNiassa NAvA maNe majjhesamudaM buddddaa| piTTao teNa bahu saMbohigraM, paraMtu mae kimavi Na paDivaNNaM / ayaM dhutta-sehara'tti phuDaM aNuhavamANo taggiha ptto| teNAvi sasaMmANaM kusalapaNhAo putttthaao| atthi kAi maha juggA sevva'tti sANuNayaM jiNNAsi / mae vi davva-daMsaNeNa saddhi NiAhippAo suuio| gurumullillaM ritthaM pekkhia so taggahaNa8 aMtakkaraNammi aIva Auro jAo, paraM uvarilla-bhAveNa puvva-vANiavva paDiseha-paMDio ho| jahA-jahA teNa paDisiddha tahA-tahA mae tattheva rakkhaNaTTha pasajjhaM ciTThA vihiA / tayaMtarAle ego vippo bhikkhama.to 'satthi kallANaMti uccArato tassa NihalaNaM paviTTho / bhUdevassa pattha-miyaM taMdulaM dehitti gaha-vaiNA bhajjA ANattA / sasaMmANaM bhAriAe vippassa dANaM diNNaM / dANaM gahia calio vADavo citeu laggo-'cojja ! kimiNaM navINaM jAyaM, ettha eArisI dANasolayA ! muTThimiaM cuNNamavi dullahaM jattha / kiviNimA-kakkasA bhajjA Na ucchi?Na hattheNa sANaM hakkArei / pesaNaM kuNaMtI vi dhaNNANakaNe cavvae, tattha sAlINaM dANaM ! atthi koi baMcaNA 1 gRham / For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cottho UsAso ahaM rakSAmi nijaM dhanaM tadA na kiJcidapi Ayatau bhayaM sambhAvanIyamiti nizcitya tataH tatkSaNaM dhanaM gRhItvA kanyAyAH anupadaM calitaH / ApaNikasya naurmanye madhyesamudra RDitA / pRSThataH tena bahu sambodhitam, parantu mayA kimapi na pratipannam / 'ayaM dhUrtazekharaH' iti sphuTaM anubhavan tadgRhaM prAptaH / tenApi sasammAnaM kuzala-praznAH pRSTAH / 'asti kApi mama yogyA sevA' iti sAnunayaM jijJAsitam / mayA'pi dravya-darzanena sArdhaM nijAbhiprAyaH sUcitaH / gurumUlyavat riktthaM prekSya sa tadgrahaNArthaM antaHkaraNe atIva Aturo jAtaH / paraM uparitanabhAvena tu pUrvavANijavat pratiSedha-paNDito bhUtaH / yathA-yathA tena pratiSiddha tathA tathA mayA tatra va rakSaNArthaM prasahya ceSTA vihitaa| tadantarAle'pi eko vipro bhikSAM aTan 'svasti, kalyANam' iti uccaran tasya nihelanaM (sadana) praviSTaH / 'bhudevAya prasthamitaM tandulaM dehi' iti gRhapatinA bhAryA AjJaptA / sasammAnaM bhAryayA viprAya dAnaM dattam / dAnaM gRhItvA calito vADavaH cintayitu lagna:-"cojja ! (Azcaryam) kimidaM navInaM jAtam, atra etAdRzI dAnazIlatA ! muSTi-mitaM cUrNamapi durlabhaM yatra / kRpaNatAkarkazA bhAryA na ucchiSTena hastena zvAnaM niSedhati / peSaNaM kurvatI api dhAnyakaNAn carbati, tatra zAlInAM dAnam ! asti ko'pi vaJcanA-prapaJcaH / anusandhAna-tatparasya For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 122 rayaNavAla kahA pavaMco / aNusaMdhANa-tapparassa tassa pacchA avaloamANassa ahaM diTThimaggamoiNNo / haMta ! assa pavAsuassa patAraNahU~ esA vynnnnyaa| kahaM Na ghetavvo maevi assa avasarassa lAho ? ia Nicchia takkhaNaM so NiamuddhaveDhaNammi egaM lahuM taNaM saMNivesiapacchA balio, dINANaNo bhuccA sAheuM pautto"haddhI ! mahaMto avarAho, abhUapuvo maMta, akhamaNijjA ya me tuDI jAyA / bhAya ! accaMtaM duhiomhi ! hA ! jAhe haiM dANaM gaheuNiNNakaMdharo bhUo tayANi aNA bhogeNa egaM chaddiAe taNaM maha uNhIsammi saMlaggaM / kiMci aggao vaccamANassa maha karo taNa-saMjutto jAo / takSaNamaha kaMpia-kalevaro saMyutto / hA hA ! aNNANayAe kimiNaM aghaDiaM ghaDiaM ! ajjappabhii Na mae kassai adiNNAdANaM gahiraM, ajjapaiNNA-bhaMgo hviia| Na mullillaM taNati kimadiNNAdANamiaM evaM jai lahumavarAhaNa kimavitti uvakkhejjA, tayANiM aNaggala-vittIo haMto suvaNNAvaharaNamavi Na dosa-duTu maNejjA / anvo ? baMbhaNassa savo vi kiriA-kalAo vilutto havejjA / amhANaM bhikkhAgAraNaM kae NavaraM bhikkhAe ccia ahiaaro| bhikkhAe tuTA amhe paramANaMdiNo paipalaM / amhAkaM saMgaheNa dhaNassa kiM paoaNaM", ia vAkuNaMto taNaM hatthohatthi paccappiNia paccAvalio / tassa abIjaM sacca-Ni? vAgaraNaM suNia ahaM aIva pabhAvio jaao| aho ! keriso vippo'yaM aloluho, NIi-kusalo, daDhadhammo ya mahappA vijjae, jaiha imassa dhaNaM samappemi, tayA Na kAi avaharaNa-saMkA samuTThiA siA; evaM vimaMsia ekkavae tao dhaNaM gahia pacalio, For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cotthA UsAso 123 tasya pazcAt avalokamAnasya ahaM dRSTimArgamavatIrNaH / hanta ! asya pravAsinaH pratAraNArthaM eSA vndaanytaa| kathaM gRhItavyaH mayA'pi avasarasya lAbhaH ? iti nizcitya tatkSaNaM sa nijamUrdhaveSTane eka laghu tRNaM saMnivezya pazcAd valitaH, dInAnano bhUtvA kathayitu pravRttaH- "haddhI ! mahAn aparAdhaH, abhUtapUrvaH mantuH, akSamaNIyA ca me attijrjaataa| bhrAtaH ! atyanta-duHkhito'smi / haa| yadA ahaM dAnaM gRhItu nimnakandharo bhUtaH, tadAnI anAbhogena ekaM chadikAyAH tRNaM mama uSNISe sNlgnm| kiJcid agrato vrajato mama karaH tRNasaMyukto jAtaH / tatkSaNaM ahaM kampita-kalevaraH saMvRttaH / hA hA / ajJAnatayA kimidaM aghaTitaM ghaTitam ? adyaprabhRti na mayA kasyApi adattAdAnaM gRhItam / adya pratijJAbhaGgaH abhUt / 'na mUlyavat tRNam' iti kimadattAdAnamidam ? evaM yadi laghu aparAdhaM na kimapi iti upekSe tadAnIM anargalavRttiko bhavan suvarNAvaharaNamapi na doSaduSTaM manyeya / avvo ! brAhmaNasya sarvo'pi kriyAkalApaH vilupto bhavet / asmAkaM bhikSukANAM kRte kevalaM bhikSAyA eva adhikAraH / bhikSAsantuSTA vayaM paramAnandinaH pratipalam / asmAkaM saMgraheNa dhanasya kiM prayojanam ? iti vyAkurvan tRNaM hastAhasti pratyarpya pratyAvalitaH / tasya advitIyaM satya-niSThaM vyAkaraNaM zrutvA ahaM atIva prabhAvito jAtaH / aho ! kIdRzaH vipraH ayaM alolubhaH, nItikuzalaH, dRDhadharmazca mahAtmA vidyte| yadi ahaM asmai dhanaM samarpayAmi tadA na kApi apaharaNazaGkA samutthitA syAt, evaM vimRzya ekapade tato dhanaM For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 rayaNavAla kahA puvva-dhutteNaM vArio vi ahaM Na tattha tttthio| tamaNuvaccaMto tassa NilayaM pvittttho| teNAha ai mahara-vavahAreNa vavahario / maevi NizaM davvaM daMsia rakkhaNa8 aggaho kao; paraMtu teNa dhutteNa phuDa aNicchA dkvviaa| tayANimeva ikko joI bhikkha?mAgao saMkhaM pureu lggo| taM pevikhaa so aIva upphulo jaao| sabhatti vaMdaNA kyaa| dhaNNaM bhAgaheyaMti vaeteNa pAyasabhikkhAe tassa jholiA pUriA / aNNAI pi bahUI sumahura-bhojjAiM samappiAI / gurujholio momuio joI guru-sasImaM ptto| kamavi NavINaM rasaDDha bhikkhaM NihAlia jaraMDo' gurU vimhayaM ptto| ajja ko eriso sajjukko dAyAro Nayarammi uppaNNo, jeNa ericchA pagAma-rasA rasavaI bhikkhAe diNNA ! paDidiahaM tu tumaM sukkaM, rukkhaM, aMtaM, paMtaM ca bhoaNajAyaM ANiNesi, Na kayAi eArisaM maNuNNaM bhoaNaM labbhasi, kiM tattha koI NavINo bhaddo dhaNaDDho jaNo Dhio AsI ? avassaM rahassaM vijjae ettha kimavi / sIseNa 'hatA' kahateNa paDivaNNaM / guruNA uppAliaM-'sIsa ! jholiaMgahia tattheva gaMtu turasu / maha pavaMciaM payaDIkuNamANo acuccha-sAhallaM lahasu / " guruNo pamAraNaM'ti vayaMto turaMto sIso sajholio tattheva puNarAgamma sakheaM vottumADhatto-"bhatta ! ajja mae aNaTTo uvAlaMbho gurussa patto, jayAha bhikkhaM NeUNa gurUvakaMThaM gao / tuha diNNaM sarasaM bhikkhaM pekkhia viratto gurU ratto jaao| AvilijjAe vAyAe paccAreupautto-"mUDha ! kappae ki 1 jrnnddo-vRddhH| For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cottho UsAso 125 gRhItvA pracalitaH / pUrvadhUrtena vArito'pi ahaM na tatra sthitaH / taM anuvrajan tasya nilayaM praviSTaH / tena aha atimadhura-vyavahAreNa vyvhRtH| mayApi nijaM dravyaM darzayitvA rakSaNArthaM AgrahaH kRtaH, parantu tena dhUrtena sphuTaM anicchA dshitaa| tadAnImeva eko yogI bhikSArthaM AgataH zaGkhaM pUrayitu lagnaH / taM prekSya sa atIva utphullo jAtaH / sabhaktivandanA kRtA / dhanyaM bhAgadheyaM iti vadan pAyasa-bhikSayA tasya bholikA pUritA / anyAni api bahUni sumadhura-bhojyAni samapitAni / gurujholiko momudito yogI guru-sasImaM prAptaH / kAmapi navInAM rasADhyAM bhikSAM nibhAlya jaraNDa: (vRddhaH) guru: vismayaM prAptaH / adya kaH etAdRzaH sadyaskaH dAtA nagare utpannaH, yena IdRkSA prakAmarasA rasavatI bhikSAyAM dattA ? pratidivasaM tu tvaM zuSkaM rukSaM antaM prAntaM ca bhojanajAtaM Anayasi / na kadApi etAdRzaM manojJa bhojanaM labhase / kiM tatra ko'pi navIno bhadro dhanADhyo janaH sthitaH AsIt ? avazyaM rahasyaM vidyate atra kimpi| ziSyeNa 'hantA' kathayatA pratipannam / guruNAM kathitam-"ziSya ! jholikAM gRhItvA tatra va gantu tvarasva / mama prapaJcitaM prakaTIkurvan atucchasAphalyaM labhasva / 'guravaH pramANam' iti vadan tvaramANaH ziSyaH sajholikaH tatraiva punarAgamya sakhedaM vaktu ArabdhaH- "bhakta ! adya mayA anarthaH upAlambho guroH prAptaH / yadAhaM bhikSA nItvA gurUpakaNThaM gataH / tava dattAM sarasAM bhikSAM prekSya virakto guruH rakto jAtaH / kru ddhayA vAcA upAlabdhu pravRttaH- "mUDha ! kalpate kiM sAdhUnAM For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 126 rayaNavAla kahA sAhaNaM eAriso bhikkhA ? NavaraM taNaM bhujeto vi bakkaro kAmeNa pagAmaM parAhUo havae tayA sarasaM bhujeto joI kada bNbhcervsNvo| micchA kahaNamiNaM jaM rasa-loluho tri joi'tti ? kiM paoaNaM amhAkaM NANA-rasa-vaMjaNa-jueNa bhoaNeNa ? amhehiM tu sukkhaM rukkhaM bhoavvaM, vijaNe vaNe ciTThiavvaM, tuha-jattA ca kAyavvA / NUNaM Na havai kayAi tavassAvihUNA sabhalA sAhaNA" evaM kahia tattheva pAyasAiaM chaDDia pacchAvalio so| taM suNia ahaM tu uttaMbhio, vimhio, tagguNa-raMjio ya jAo / avvo ? kerisaM veraggaM, abbhuA NippivAsiA, vicittA ya viratto ! NIsaMkaM mae tattheva davvaM appiavvaM / alAhi vikappeNa / takkAlaM taM aNusaraMto purassa bahiA maDhammi mahatassa daMsaNaM kayaM / viratti-vigasio vattAlAo jaao| mae vi NAsa-surakkhaTTa viNatto so / amhAkaM kiM paoyaNaM ti bahu-Nisiddha teNa / aMte ai aggaheNa teNa sIkayaM maha pattharaNaM / ettha Na kimavi bhayaMti NociMto samuddammi aggao clio| piTThao mahAdavva-loluheNa mahateNa savve vi sIsA puhattaM pAviA / maDha-paolIe muhamavi parAvattiaM / savvevi rukkhA cheiaa| NiA egA acchI vi phoddiaa| savvAvi lIlA aNNArisI cia kyaa| kiMci kAlANaMtaraM jayAha pacchA surakkhiyaM NAsaM gaheukAmo tattha samAgao, tayA Na kimavi uvalakkhiraM pattaM, Na mahaMteNa vattAvi vihiaa| "vimhaTTosi tumaM, Na ettha sumiNevi eArisI ghaDaNA ghddiaa|" For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 127 cottho UsAso etAdRzI bhikSA ? kevalaM tRNaM bhujAnaH api barkaraH kAmena prakAmaM parAbhUto bhavati, tadA sarasaM bhujAno yogI kathaM brahmacarya-vazaMvadaH ? mithyA kathanamidam yat rasalolupo'pi yogii| kiM prayojanaM asmAkaM nAnA-rasa-vyaJjana-yutena bhojanena ? asmAbhistu zuSkaM rukSaM bhoktavyaM, vijane vane sthAtavyaM, tIrtha yAtrA ca kartavyA / nUnaM na bhavati kadApi tapasyAvihInA kApi ra.phalA sAdhanA' evaM kathayitvA tatra va pAyasAdikaM muktvA pazcAt valitaH / tat zrutvA ahaM tu utthambhitaH vismitastadguNaraJjitazca jAtaH / abbo ! kIdRzaM vairAgyam ? adabhutA niSpipAsitA, vicitrA ca viraktiH / nissaGka mayA tatra va dravyaM arpitavyam / alaM vikalpena / tatkAlaM taM anusaran purasya bahiH maThe mahantasya darzanaM kRtam / virakti-vikasito vArtAlApo jAtaH / mayApi nyAsasurakSaNArthaM vijJaptaH saH / 'asmAkaM kiM prayojanam' iti bahuniSiddha tena / ante ati AgraheNa tena svIkRtaM mama prArthanam / atra na kimapi bhayamiti nizcintaH samudra agratazcalitaH / pRSThataH mahAdravya-lolubhena mahantena sarve'pi ziSyAH pRthaktvaM prApitAH / maTha-pratolyAH mukhamapi parAvartitam / sarve'pi vRkSAH chinnAH / nijaM eka akSiH api sphoTitam / sarvA'pi lIlA anyAdRzI eva kRtaa| kiJcit kAlAnantaraM yadA ahaM pazcAt surakSitaM nyAsaM gRhItukAmaH tatra samAgataH, tadA na kimapi upalakSitaM prAptam / na mahantena vArtA'pi vihitA / 'vismRto'si tvaM na atra svapne'pi etAdRzI ghaTanA ghaTitA' sphuTaM niSiddha tena / For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 128 rayaNavAla kahA ___phuDaM Nisiddha teNa / kumAra ! tao ppabhii ahaM jattha tattha bhamemi, paraMtu Na koi maha pautti suNei / atthu, iNa meva kahaNassa tappajja', jaM tae aIva kusalatteNa vaTTiavvaM, aNNahA Na kusalaM'ti maMtavvaM / saMkheveNa evaM NiveiUNa mA koi maM pAsautti takkhaNaM palANo so / saMbhariA rayaNeNa aNuhaviNo therassa saddA / haMta ! amuNiaM vihi-vilasiaM aNahilasiaM tthaannmaagaN| saMpai ki kAyavvati citAuro jAo kumaaro| ia siricaMdaNamuNi-viraiAe Na yarAo paTThANakAlakUDadIvAgamaNa-NiyaDIghaDaNAsavaNAibhAvehi rehiAe rayaNavAlakahAe cauttho UsAso samatto 1 tAtparyam / For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cottho UsAso 126 kumAra ! tataH prabhRti ahaM yatra tatra bhramAmi, parantu na ko'pi mama pravRtti zRNoti / astu, idameva kathanasya tAtparya yat tvayA atova kuzalatvena vartitavyam anyathA na kuzalamiti mantavyam / saMkSepeNa evaM nivedya 'mA ko'pi mAM pazyatu' iti tatkSaNaM palAyitaH saH / saMsmRtA ratnena anubhavinaH sthavirasya zabdAH ? hanta / ajJAtaM vidhivilasitaM anabhilaSitaM sthAnaM Agatam / samprati kiM katrtavyamiti cintAturaH jAtaH kumaarH| iti zrI candanamuni-viracitAyAM nagarAt prasthAnakAlakUTadvIpAgamana-nikRtighaTanAzravaNAdibhAvaiH zobhitAyAM ratnapAla-kathAyAM caturthaH ucchvAsaH samAptaH For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1 mahA rugNasya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aho ! poggaliA savvAvi bhavvA pariNaI puNNakammapaNulliA / puNNabaMdhovi Na havejja viNA suhajogaM / ' jattha suhajogo tattha NiameNa Nijjare (tti paveiaM Agamiehi / NijjarA viNa tavamaMtareNa / tavo vi payaDaM dhammaMgo / tamhA dhammo cci savva - suhamUlaM ti viNicchiaM tattaM / 5 aha paMcamI UsAso io a duve asArUDhA rAyakerA purisA Nia kakuha dhAveMtA rayaNeNa lakkhiA / 'ke ee' ia saMki jAyaM mANasaM / keNa paoaNeNa ime samIvayaMti maM ti ko uhallAulo jAo appA / jhaDitti saviha pattA ee puccheuM laggA sahilAsamitthaM - " kumAra siTTa ! saMti kiM tuha samIvaM dADi massa dhAyaIe ya pasUNANi / jujjaMti tANi mahAlukkassa' 130 For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha paJcamaH ucchavAsaH aho ! paudgalikI sarvApi bhavyA pariNatiH punnykrmpreritaa| puNya-bandho'pi na bhavet vinA zubhayogam / 'yatra zubhayogaH tatra niyamena nirjarA' iti praveditaM AgamikaiH / nirjarA'pi na tapo'ntareNa / tapo'pi prakaTaM dharmAGgam / tasmAd dharma eva sarva-sukha-mUlam' iti vinizcitaM tatvam / itazca dvau azvArUDhI rAjakIyau puruSau nijakakubhaM dhAvantau ratnena lakSitau / 'kau etau' iti zaGkitaM jAtaM mAnasam / kena prayojanena imau samIpayataH mAm iti kutUhalAkulaH jAtaH AtmA / jhaTiti savidhaM prAptau etau praSTa lagnau sAbhilASamittham - "kumAra zreSTha ! santi kiM tava samIpaM dADimasya dhAtakyAzca prasUnAni ? yujyante 131 For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 132 rayaNavAla kahA NaraNAhassa tigicchA-NimittaM / jai saMti tA avassaM dAyavvANi tumae / eso mahAmullo'vasaro Na cukkaNijjo samayaNNuNA" evaM kaheMtA paccuttaraM paDikkhaMtA tuNhikkA tthiaa| ___ aho ! dhuttANaM akalaNijjA kalA / alakkhaNijjA vijjA / aNavagaMtavvaM tattaM / kahaM NAyaM ehiM dADima-dhAyaIpupphANaM gujhaM ? vicitto kira parappayAraNa-vijjAe paDhamillo payAso 'ti sasaMko jAo kumaaro| ahavA havejja aMdhavaTTakIyamiNaM' / dakkhayAe demi assa paccuttaraM jahA Na viNa? hoi sAmaiaM kiccaM / kiMci citeUNa sUiaM rayaNeNa-"saMbhavejja royANaM bhIsaNamakkamo / paDikiriA vi teMsi gANosahovayAra-sajjhA / pupphANaM heuNo tumhANamuTTakaNAvi NANuiA, tahAvi apariciA amhe ihacca -maNuehiM / to kahaM paccemo jaM tumhakeraM maggaNaM jahatthaM 'ti / jai appaNo rAyamaMtI ettha AgaMtUNaM samIcINaAe payaDei vaiaraM, kuNei ya vIsatthaM Ne maNaM, NUNaM jahacchia-vatthUvaladhdI bhAviriNa 'tti sNbhaavnnijj| NisamiUNa rayaNavAlassa juttijuttaM vayaNaM upphullA saMjAyA te dNddvaasiaa| ekkasarigraM mahAmaccaM paTTavemo taM ghettu 'ti kahamANA sahasA dhAviA te Nayara-disaM / NANAviha-kappaNAparo vihippavaro kumaroM tattheva Thio adissaM bhavissaM gvsNto| 1 andhavartakIyam-atarkitaM kimapi yadA adRSTaghaTitaM bhavati tadA'yaM For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 133 paMcamo UsAso tAni mahArugNasya naranAthasya cikitsA-nimittam / yadi santi tadA avazyaM dAtavyAni tvyaa| eSa mahAmUlyaH avasaro na bhra zitavyaH samayajJana" evaM kathayantau pratyuttaraM pratIkSamANau tUSNIko sthitau / aho ! dhUrtAnAM akalanIyA klaa| alakSaNIyA vidyaa| anavagantavyaM tattvam / kathaM jJAtaM etAbhyAM dADima-dhAtakI-puSpANAM guhyam ? vicitraH kila para-pratAraNa-vidyAyAH prAthamikaH prayAsaH iti sazaGko jAtaH kumAraH / athavA bhaved andhavartakIyamidam / dakSatayA dadAmi asya pratyuttaraM yathA na vinaSTaM bhavati sAmayikaM kRtyam / kiJcit cintayitvA sUcitaM ratnena-"sambhavet rogANAM bhISaNamAkramaH / pratikriyA'pi teSAM naanaussdhopcaar-saadhyaa| puSpANAM hetoH yuSmAkaM uTTaGkanA'pi naanucitaa| tathApi aparicitAH vayaM ihatya-manujaiH / tataH kathaM pratImo yat yuSmAkaM mArgaNaM yathArthamiti / yadi svayaM rAjamantrI atra Agatya samIcInatayA prakaTayati vyatikara, kurute ca vizvastaM asmAkaM manaH / nUnaM yathepsita-vastUpalabdhiH bhAvinI iti sambhAvanIyam / nizamya ratnapAlasya yuktiyuktaM vacanaM utphullau saJjAtau tau daNDapAzikau / zIghra mahAmAtyaM prasthApayAvaH tad gRhItum iti kathayantau sahasA dhAvito to nagara-dizam / nAnA-vidha-kalpanAparo vidhipravaraH kumArastatra va sthitaH adRzyaM bhaviSyaM gaveSayan / nyAya: pravartate / yathA'ndhena karau pralambAyitI, sahasA vartakaH pakSI karAbhyAM gRhItastena / 2 ihatyamanujaiH / 3 daNDapAzikaH 'sipAI' (itibhASA) 4 kumAraH / For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 134 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA kaivAha' sabbha-Nayara- mahaMtaehi samaM aciramAgao saviha meassa saivora NayaNehiM amayaM vAseMto / jAyA jayajiNidAivihI / puTThe kusalaM / kuo samAgamaNaM 'ti pucchA puraNa | dihi-pahANeNa pahANeNa paricio kao imo viiNo dUsahacchi - viaNAe / kayA NANovayArA, paraM Na bhUo Amovasamo, paccullaM parivaDhiA pIlA / Agao koi ego aNuhavi - tallajo agyNkaaro| kayaM NiyANaM / laddhA jahatthA ThiI | patthu bhesajaM, paraMtu taM dADima-dhAyaIsumehiM saddhi jui 'tti tesi maggaNA kayA / vihi-vasao katthai Na milio bhisaM DhaMDhallamANANamavi Ne tesi saMjogo / Aurassa khaNamettamavi dUsahaM visaDhaM ca, tahAvi asakke NiruvAe ki kAuM sakkaM / atakkithaM savaNa - kuharamAgacaM jaM koi saMjattio samudda-tamma utthaM bhao / pIDiANaM maNesu savvao paripphurai kAi AsAlaharI | saMbhavejja AgaMtugassa samIvaM taM vatthu / tamhA AgayA amheccayA maNuA / ahamavi tayaTTameva uvaTThiomhi / gahau jahaicchi mullaM, dAyavvaM jIvaNa-dAyagaM amullaM taM / Natthi mullillaM vatthU kiMtu mullilo samayo / tA jai atthi taM sANuggahamavilaMbeNa viarau bhavato / NIsaMdehaM NIroo rivo suhAya - heU bhavissai bhavaMtassa / vigayakaiavaM " AyaNNia amacca bhAraI paccaiaM jAyaM rayaNassaMtakkaraNaM / mahataM kuDDamiNaM jamai tucchamavi vatthu acuccha - lAha - kAraNaM havejja 1 katipayasabhya - nagara mahatkaiH 2 sacivaH 3 prAkRte vidhizabdasya strIliGge pi For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamI UsAso 135 katipaya sabhya - nagara - mahatkaiH samaM aciraM AgataH savidhaM etasya saciva : nayanAbhyAM amRtaM varSayan / jAto jayajinendrAdividhiH / pRSThaM kuzalam / kutaH samAgamanam iti pRcchA punaH ? dhRti pradhAnena pradhAnena paricitaH kRto'yaM nRpateH duHsahAkSivedanayA / kRtAH nAnopacArAH, paraM na bhUtaH AmopazamaH, pratyuta parivardhitA pIDA / AgataH ko'pi eka: anubhavi tallajo'gadaGkAraH / kRtaM nidAnam / labdhA yathArthA sthitiH / prastutaM bhaiSajaM, parantu tad dADima dhAtakI -sumaiH sArdhaM prayujyate iti teSAM mArgaNA kRtA / vidhivazataH, kutrApi na militaH bhRzaM gaveSayatAM api asmAkaM teSAM saMyogaH / Aturasya kSaNamAtramapi duHsahaM, viSamaM ca, tathApi azakye nirupAye kiM kartuM zakyam ? atarkitaM zravaNakuharamAgataM yat ko'pi sAMyAntrikaH samudrataTe utthambhitaH / pIDitAnAM manaHsu sarvataH parisphurati kApi AzA laharI / sambhavet Agantukasya samIpaM tad vastu / tasmAd AgatAH AsmAkA: manujAH ahamapi tadarthameva upasthito'smi / gRhAtu yathepsitaM mUlyaM, dAtavyaM jIvanadAyakaM amUlyaM tat / nAsti mUlyavat vastu kintu mUlyavAn samayaH / tasmAd yadi asti tat sAnugraha avilambena vitaratu bhavAn / niHsandehaM nIrogo nRpaH zubhAyati heturbhaviSyati bhavataH / vigata - kaitavaM AkarNya amAtyabhAratI pratyayitaM jAtaM ratnasya antaHkaraNam / mahad AzcaryamidaM yat atitucchamapi vastu atuccha lAbhakAraNaM I prayogaH / yathA-savvAhi nayavihIhi 4 utthambhitaH - rukA huA (itibhASA ) 5 vigatakaitavam 6 pratyayitam / For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA vihiNioiaM / ahavA vimalaM bhAgaheyaM kaha, kayA, kattha paDiphalei 'tti agammaM gujjhaM / demi aNAyAsamANIANi tANi NiraTTa pariviavvANi me sumANi / ia vImaMsia kumAreNa sahodajja' mahuramAlavigraM-"asthi maMtippavara ! tumhe hiM ai aNNesigraM taM vatthu aNAyAsamAgayaM me saddhi / io kimahiaM bhavvaM jaM mAmagaM vatthu NayaraNAhassa kjjmei| kaha jahacchinaM mollaM gejmaM ti saahi| mollaM ta bhavArisANaM kivacchi-vikUNiameva amhArisANaM / paDivAleMtu kharaNaM bhavaMtA jahA ahamavi tumhehi samaM pupphovaDhoaraga-NiheNa Nivai-dasaNa-lAhaM gihiuM sakkemi / " ___bahuvaraM, dutti hoha sajjA tumhe / viramAlei raNaraNayeNa paravaI tattha / ayamAgacchemi 'tti bhaNaMto rayaNavAlo takkAlaM parihia-Niva-sahoia-rovattho, dhAria-NANAvihAlaMkAro, gahia-uvaIkaraNAriha-visiTTha-vatthuNicao', susajjia-pupphakaraMDio, aNegehiM gia-maNuohiM parivAlio ya amacceNa sAgaM Nivai-daMsaTTha nniggo| riNa veNAvi laddhA imiA pauttI jamego bAlo poa-vANio gahia tAriNa pupphANi maM sakkhaM kAumAgacchei 'tti| adihiM patto Nivo pekkhai tassa maggaM tAva maMtiNA saddhi usalia-romakUo uvaraNao jiraNadatta-suo / kayaM saviNayaM riNavaiNo'hiNaMdaNaM / jAyA ovayAriAvattA / pAhuDIkayaM aNNaM mahagdhaM vatthu pupphANi puNa / haTTo jAo nnivo| 1 sahaudAryam 2 kRpAkSivikUNitameva / 3 puSpopaDhaukana miSeNa 4 jhagati For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamo UsAso 137 bhavet vidhi-niyojitam / athavA vimalaM bhAgadheyaM kathaM, kadA, kutra, pratiphalati iti agamyaM guhyam / dadAmi anAyAsaM AnItAni tAni nirartha pariSThApitavyAni me sumAni / iti vimRzya kumAreNa sahaudArya madhuraM Alapitam-- "asti mantripravara ! yuSmAbhiH ati anveSitaM tad vastu anAyAsaM AgataM mayA sArdham / itaH kiM adhikaM bhavyaM yad mAmakaM vastu nagaranAthasya kAryameti / kathaM yathepsitaM mUlyaM grAhyamiti kathitam ? mUlyaM tu bhavAdRzAnAM kRpAkSivikUNitameva asmAdRzAnAM / pratipAlayantu kSaNaM bhavantaH, yathA ahamapi yuSmAbhiH samaM puSpopaDhaukanamiSeNa-nRpatidarzana-lAbhaM grahItu zaknomi / " bahuvaram, jhagiti bhavata sajjAH yUyam / pratIkSate raNaraNakena narapatiH tatra / 'aya AgacchAmi' iti bhaNan ratnapAlaH tatkAlaM paridhRta-nRpa-sabhocita-nepathyaH, dhArita-nAnAvidhAlaGkAraH, gRhItaupadIkaraNAha-viziSTa-vastu-nicayaH, susajjita-puSpakaraNDikaH, anekaiH nijamanujaiH parivAritazca amAtyena-sAkaM nRpatidarzanArthaM nirgataH / tRpeNApi labdhA iyaM pravRttiH yat eko bAla: potavaNig gRhItvA tAni puSpANi mAM sAkSAtkartu mAgacchati iti / adhRti prAptaH nRpaH prekSate tasya mArga, tAvad mantriNA sArdhaM usalia-romakUpaH (romAJcitaH) upanataH jindttsutH| kRtaM savinayaM nRpateH abhinandanam / jAtA aupacArikI vArtA / prAbhRtIkRtaM anyad mahAyaM vastu, puSpANi punaH / hRSTo jAto nRpaH / vihitaH kuzalavaidyavareNa auSadha-prayogaH / askha 5 gRhItopadIkaraNAhaviziSTavastunicayaH 6 romAJcitam (dezIyazabdaH) 7 aupacArikI For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 rayaNavAla kahA vihio kusala - vejjavareNa osaha - ppayogo / akkhaliyA jAyA tassa suhAvahA paDikiriA / aNaNuhUa-puvvaM sAyaM ve raNNA / aNeNa majjha jIviadANaM diNAM 'ti aIva tuTTho bhUo Nivo rayaNavAlassuvari / kayA uiA vavatthA / dAviaM vasaNArihaM visAlaM ThANaM / suTThiyaM kayaM bhaMDaM / diNNaM raNNA rAya-sahAe AsaNaM / pekkhar3a taM bhUvai kivA - diTThIe / saNi-saNi paricio jAo tattha-gaya-TThiIe kumAro | saMcAlio vAvAro / vikIraNeumADhattaM ailAhagara -bhAveNa bhaMDaM / laddho acitio lAho / vakkaMto chammAsio kAlo / gahiaM juggeNa bhAveNa puNaravi NavIraNaM tatthasulaha bhaMDa / sayarAhameva NizraM desaM gaMtavvaM 'ti ceTTi kumAreNa / paraM viho kimahiNavaM ghaDe 'ti NisamiavvaM bhavvehi / atthi egA samaya- kusalA viAra-dakkhA sugahianANAviha sippakalAsattassara sAhaNAe suviia - gaMdhavvavijjA vicitta-bhAsApariNNANa - vilasia - kavvakalAvA muttA sarassaI viva adudu vaNNarUvA aNuvameyAgiI abbhuAgariNA savvaMga- sudarI mahuramahurAlAvA guNavaI rayaNavaINAma vissa dhUA / sA jovvaraNaM pattA piarANa citA - kAraNaM jAyA / aNege kumArA imAe kaeNaM saha viloiA raNNA, paraM Na tattha kula-rUva - sIla - vijjAINaM jahacchia - guNANaM uvavattI jAyA / ajogassa jassa kassai rivo Na dAumahilasai / jappabhii savva-guNa-saMjuo surUvo viNayasIlo vivegI rayaNavAlo NayaNAyaNamAgao tappabhii - - For Private And Personal Use Only - Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 136 paMcamo UsAso litA jAtA tasya sukhAvahA prtikriyaa| ananubhUtapUrvaM sAtaM veditaM rAjJA / anenaM mahya jIvitadAnaM dattamiti atIva tuSTo bhUto nRpo rtnpaalsyopri| kRtA ucitA vyavasthA / dApitaM vasanAhaM vizAlaM sthAnam / susthitaM kRtaM bhANDam / dattaM rAjJA rAjasabhAyAM Asanam' prekSate taM bhUpatiH kRpaa-dRssttyaa| zanaiH zanaiH paricitaH jAtaH tatragatasthityA kumAraH / saJcAlitaH vyApAraH / vikratu ArabdhaM atilAbhakarabhAvena bhANDam / labdhaH acintitaH lAbhaH / vyatikrAntaH pANmAsikaH kaalH| gRhItaM yogyena bhAvena punarapi navInaM tatrasulabhaM bhANDam / zIghrameva nijaM dezaM gantavyamiti ceSTitaM kumAreNa / paraM vidhiH kiM abhinavaM ghaTayati iti nizAmayitavyaM bhavyaiH / asti ekA samaya-kuzalA vicAra-dakSA sugRhIta-nAnAvidhazilpakalA saptasvarasAdhanayA suvidita-gAndharva-vidyA vicitra bhASAparijJAnavibhUSita-kAvya-kalApA mUrtA sarasvatI iva aduSTavarNarUpA anupameyAkRtiH adbhutAkarSaNA sarvAGgasundarI madhura-madhurAlApA guNavatI ratnavatI nAma nRpasya duhitaa| sA yauvanaM prAptA pitroH cintAkAraNaM jaataa| aneke kumArAH tasyAH kRte sUkSma vilokitAH rAjJA, paraM na tatra kula-rUpa-zIla-vidyAdInAM yathepsita-guNAnAM upapattiH jaataa| ayogyAya yasmai kasmai nRpo na dAtumabhilaSati / yatprabhRti sarva-guNa-saMyutaH surUpo vinayazIlo vivekavAn ratnapAlo For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 140 rayaNavAla kahA Nivassa hiayammi NumaNNo' so dhuuaa-pccppinntttth| guNamasthi me pemasuhA-hAviAe' suAe juggo rayaNavAlo kumAro / Na mae eAriso rUva-guNa-suMdaro paro varo naro diTTho; paraMtu pAvAsuo3 eso kiM paDivajjihii tAe saggahaM pANiggahaNaM 'ti citAulio Nivo tUla-sayaNijjammi saMvisaMtovi Na lahai NisIhammi Ni / rAyeNa rakkhiA NiA bhAvaNA saivassa samakkhaM / teNAvi aNumoigraM uigraM pahussa ciMtaNaM 'ti / kAyavo payatto, kayAi labhejjA sAhallaM ettha / egammi pasaNNa-vAyAvaraNammi hakkArio vijaNammi kumaaro| kusala-pucchaNeNa saddhi dakkhayAe purao rakkhiA maNobhAvaNA / nahi NaNu amhANaM bhAvaNA NipphalA hohi 'tti payaDiA aasaa| bhosaNAyaMka-NivAragaM kumAraM pai kiM paDikuNemi io aNNaM ? sumiNevi atakkioM , adiTu, avI maMsigraM ca suNiUNa Nivassa maggaNaM aIva vimhio ciMtio ya jAo kumaaro| kiM karaNijjaM kimuttaraM deyaM 'ti vikappaNA-vII-Ahao hao hiaya-vIImAlI / egao apatta-jaNaNIjaNageNa mae Na dArapariggaho kAyabvo 'tti Nicchao / aNNao paramasilAhaNijjo NayaraNAhassa ahakkianvo' aNuroho / uvaNao ettha sappa-chacchaMdariAe nnaao| kimavi acavamANaM tuNhIbhAvamAgaaM eyaM viloia puNo NarideNa sAggahaM puTu-"kahaM tuhikko tthi kumAro ?" 1 niSaNNaH-- upaviSTa ityarthaH 'ddhinyorut' 'umo niSaNNe' (he0 1174) 2 premasudhAsnapitAyA: 3 pravAsI 'pravAsIkSau' (he0 1-25) 4 zayAno'pi For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamo UsAso nayanAyanamAgataH tatprabhRti nRpasya hRdaye niSaNNaH sa duhitR-pratyarpaNArtham / nUnaM asti me premasudhA-snapitAyAH sutAyAH yogyo ratnapAla: kumAraH / na mayA etAdRzaH rUpa-guNa-sundaraH paro varo naro dRSTaH / parantu pravAsI eSa ki pratipatsyate tayA sAgrahaM pANigrahaNamiti cintAkulitaH nRpaH tUlazayanIye saMvizannapi na labhate nizIthe nidrAm / rAjJA rakSitA nijA bhAvanA sacivasya samakSam / tenApi anumoditaM 'ucitaM prabhoHcintanamiti, karttavyaH prayatnaH, kadApi labheta sAphalyaM atra / ekasmin prasannavAtAvaraNe AkAritaH vijane kumAraH / kuzalapRcchanena sAdhU dakSatayA purataH rakSitA mnobhaavnaa| nahi nanu asmAkaM bhAvanA niSphalA bhaviSyati iti prakaTitA aashaa| bhISaNAntakanivArakaM kumAraM prati kiM pratikaromi itaH anyat ? svapne'pi akitaM adRSTaM avimRSTaM ca zrutvA nRpasya mArgaNaM atIva vismitaH cintitazca jAtaH kumaarH| kiM karaNIyaM, ki uttaraM deyamiti vikalpanA-vIcyAhato bhUto hRdaya-vIcimAlI / ekataH aprApta-jananIjanakena mayA na dAraparigrahaH karttavyaH iti nizcayaH, anyataH paramazlAghanIya-naranAthasya aniSedhanIyaH anurodhaH / upanataH atra sarpa-chacchandarikAyAH nyAyaH / kimapi ajalpantaM tUSNIbhAvamAgataM etaM vilokya punaH narendraNa sAgrahaM pRSTam- "kathaM tUSNIko'sti kumAraH ? - 5 hRdayasamudraH 6 aniSedhanIyaH / 'niSedhe hakkaH (he0 4-134) 7 ajalpantam / For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ ___"mahaM me bhaggaM jaM purappahaNA sappasAyamAmaMtiohaM duhiA-dANa?; kiMtu kattha amhANaM dhaNegaloluhANaM vaNiANaM kulaM ? kattha chii-paiTTio vIrarasa-visiTTho rAyaNNa-vaMso ? kuha amheccayA satthaparAyaNA NiccabhIA maNodasA ? kahi khattiANaM thirasaMkappA parattha-ppavaNA sAhasiA maNaTTiI ? sohae suvaNNa-khasiA' mahagyA maNI, Na uNAi kaya-cAgaciggevi kAya-sayale / jao juggeNa juggassa joaNA joagassa mehAmAhappaM payaDIkarei / to aNNe aNNayANurUvA mahArUva-satti-sAliNo rAyakumArA pekkhiavvA" phuDaM komalasaraM saviNayaM kayaMjaliNA Nivei aMrayaNeNa / "Na ettha vaMcaga-seharANaM NAhassa purao calissai tuha vaMcagA vittii| jaM maNNaNijjaM taM maNNaNijjameva ettAhe, sAyaM, suve, parajju avarajju vA / Na ettha koi aNNo niggamaNa-maggo 'tti dhuvaM muNiavvaM / ettheva kira kusalaM, ki bahuvAyA-vitthareNa" paNulliaM savvaMgagirAe sagavvaM jaNAhiveNa / AyaNNiUNa Nivassa pariNAma-visaDhaM aMtima sUiyaM aNuhunaM hiaya-kaMpaNaM kumAreNa / Na ANAppahANANaM NivANaM sudviA pIi 'tti saimAgayaM NII-vayaNaM / takkhaNaM rayaNeNa parivaTTio bhAsAe sro| viNattaM paDivaNNa-bhAva-saMdabhiAe girAe-''NaraNAha ! kayA mayA paDisiddha bhe kahaNaM ? 1 suvarNakhacitA / 'khacitapizAcayozca sallau vA' (he0 1-23) / For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamo UsAso 143 "mahad me bhAgyaM yat puraprabhuNA saprasAdaM AmantritaH ahaM duhitadAnArtham / kintu kutra asmAkaM dhanakalolubhAnAM vANijAnAM kulam ? kutra kSitipratiSTho vIrarasa-viziSTo rAjanyavaMzaH ? kutra AsmAkA svArthaparAyaNA nityabhItA manodazA ? kutra kSatriyANAM sthirasaGkalpA parArthapravaNA sAhasikI manaHsthiti ? zobhate suvarNakhacitA mahA maNiH' na punaH kRtacAkacikye'pi kAcazakale / yataH yogyena yogyasya yojanA yojakasya medhAmAhAtmyaM prakaTIkaroti / tataH anye anvayAnurUpAH mahArUpazaktizAlino rAjakumArAH prekSitavyAH" sphuTaM komalasvaraM savinayaM kRtAJjalinA niveditaM ratnena / "na atra vaJcakazekharANAM nAthasya purataH caliSyati tava vaJcakA vRttiH / yat mantavyaM tad mantavyameva idAnI, sAyaM,zvaH, paredya : aparedya rvA / na atra ko'pi anyo nirgamanamArgaH iti dhra vaM jJAtavyam / atrava kila kuzalaM kiM bahu vAcA-vistareNa" preritaM savyaGgagirA sagarva jnaadhipen| AkarNya nRpasya pariNAma-viSamaM antimaM sUcitaM anubhUtaM hRdayakampanaM kumAreNa / 'na AjJApradhAnAnAM nRpANAM susthitA prItiH' iti smRtima gataM nItivacanam / tatkSaNaM ratnena parivartito bhASAyAH svaraH / vijJaptaM pratipannabhAvasaMdRbdhayA giraa| "naranAtha ! kadA mayA For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 144 rayaNavAla kahA alisa' maha bhAgaheyaM jaM sakkhaM kappalayavva rAyaNNA kaNNA me vaMsa - rukkhamAruhai / ko khu eAriso maMdabhaggo jo abbhAgacchamANi lacchi hakkeI ? NiA juggayA tu phuDaM rakkhaavva "tti vivegiNo dhammo, jahA Na pacchAtAo havai / kaNhAyaNa- bhUvaNA takkhaNaM AhUo rAula muhattio / puTTha puttiAe pANiggahaNa sulaggaM takkAliaM / pacaMgaNihAlaNa- purassaraM kimavi aMguli - pavvesu saMkhAyamA roNa caMdasUrAissare gahamANeNa phuDIkayaM teNa uvayamassa pakkhamajjhagayaM sudigaM / egaccIkayA savvAvi tajjuggA sAmaggI / ADhattaM turiAi saMNiNAeNa samaM suhavI- sussara - samuTThi maMgalagIAi paDhamillaM kiccaM / ucchiIkayA toraNAIgaM moharA rayaNA / sajjIkayAiM NANAmAMgalia - pupphapattANa ukreNa dArAI / sirirayaNavAlo rayaNavaI pariNaissai 'tti savvehiM NAyarehiM NAyaM / tehi vi jahAThANaM viviha-kouamaMgalAI viraiAI / samIvamAgao pANiggahaNa - vAsaro / gahia - ubvaTTaNeNa rayaNeNa pahirio' varoio vagguveso / aIva dhipparo so haya - khaMdhamArUDho / paicaccaraM vadhdAviA varajattA Niva maMdiraM pattA / jAo savvovi vivAha - vihiNivvAho / salajja - NayaNehiM daia - muhacaMda paloamANIe rayaNavaIe caorivva maraNaMmi aNovamizraM suhamaNuhUyaM / dAyaM deteNa NiveNa aparimiA suvaNNa-rayaNarAsI NANa 1 anIdRzaM anupamamityarthaH 2 rAjakulamauhUrtikaH 3 paridhRtaH 4 valguveza: ( valgu - ruciram ) For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamI UsAso 145 pratiSiddha bhavataH kathanam ? anIdRzaM mama bhAgadheyaM yat sAkSAt kalpalatAvat rAjanyA kanyA me vaMzavRkSaM Arohati / kaH khalu etAdRzo mandabhAgyaH yo'bhyAgacchantIM lakSmIM niSedhati ? nijA yogyatA tu sphuTaM rakSitavyA iti vivekino dharmaH, yathA na pazcAttApo bhavati / kRSNAyanabhUpatinA tatkSaNaM AhUto rAjakula- mauhUrtikaH / pRSTaM putrikAyAH pANigrahaNArthaM sulagnaM tAtkAlikam / paJcAGga nibhAlanapurassaraM kimapi aMgulIparveSu saMkhyAyatA candrasUryAdisvarAn gRhNAnena sphuTIkRtaM tena upayamasya pakSamadhyagataM sudinam / ekatrIkRtA sarvApi tadyogyA sAmagrI / ArabdhaM tUryAdisaMninAdena samaM subhagI - susvarasamutthitaM maGgala-gItAdikaM prAthamika kRtyam / ucchritIkRtA toraNAdInAM manoharA racanA | sajjIkRtAni nAnAmAGgalika - puSpapatrANAM utkareNa dvArANi / zrIratnapAlaH ratnavatIM pariNeSyati' iti sarvenagarairjJAtam / taiH api yathAsthAnaM vividhakautukamaGgalAni viracitAni / samIpaM AgataH pANigrahaNavAsaraH / gRhItodvartanena ratnenApi paridhRtaH varocitaH valguvezaH / atIva dIpraH saH hayaskandhamArUDhaH / praticatvaraM vardhApitA varayAtrA nRpamandiraM prAptA / jAtaH sarvo'pi vivAha - vidhi-nirvAha: / salajjanayanAbhyAM dayitamukhacandra lokamAnayA ratnavatyA cakorIvat manasi anupamitaM sukhaM anubhUtam / dAyaM dadatA nRpeNa aparimitaH suvarNaratnarAziH nAnAvicitra dezAnta For Private And Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 146 rayaNavAla kahA vicitta-desaMtarovaladdha-vatthUhi saddhi sasiNehaM smppiaa| NavoDhAe saddhi samAgao bhANumaI-suo sasura-samappiammi paasaaymmi| payaTTe vi pANiggahaNa-mahUsave NANuhabaI abhaMtari saMti rayaNassaMtakkaraNaM / kiM me imAe rAyadhUAe samamuvvAheNa jAva Na duhiANaM mAyara-piarANaM hiayammi saMti pAmAvemi' / alAhi tArisIe suhellIe' jattha Na avassaM karaNijja kajja NivvAhizra hoi / to jAva NAhaM pujjANaM piarANaM daMsaNaM kAhaM tAva Na piMayamAe saha gihatthAsama-suhaM mANissaM 'ti niccalA paiNNA paDivaNNA maNammi vivegiNA suputteNa / "piayame ! atthi amha kulassa eArisI majjAdA jaM Nava-pariNIo Nava-bahuAe samaM jAva Na kula-devayANaM accaNaM kuNai tAva Na pacidia-suhellimaNuhaviuM pahuppai 'tti jANAviA rayaNeNa Navapiayama-saMgama-samukkaMThiA nnv-bhjjaa| lajjAluiNIe tAe 'ajja uttA pamANaM'ti' sAhamANIe pai-vayaNaM sANaMdaM sIkayaM / Na katthai maMtabheo kAyabvo'tti paDissuaM dohiM / evaM nANAvihAlAva-saMlAvasaMsattANaM jaMpaINaM aikkatA thevA diahaa| bahu avasiddha kajja' ti saMbharaMteNa rayaNeNa sigghameva Nia-desa-gamaNaM NicchioM / suavasaraM pappa saviNayaM sasurapAyA nniveiaa| kaya-paccA. valaNasamIhaM muNeUNa jAmAyaraM, vuNNaM jAyaM Nivassa cittaM / attA tu aIva attA, duhiA-viraha-tattA, uttaceattaNaM 1 prApayAmi 2 (de0) sukhakelI 3 aNuha vissaM / gujarAtI bhASA meM 'mANavu' 4 sAsU 5 uccetastvam-ciMtAturatvaM / For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 147 paMcamo UsAso ropalabdhavastubhiH sArdhaM sasnehaM samarpitaH / navoDhayA sAdhU samAgataH bhAnumatIsutaH zvasurasamapite prAsAde / pravRtte'pi pANigrahaNamahotsave nAnubhavati AbhyantarI zAnti ratnasya antaHkaraNam / ki me anayA rAjaduhitrA samaM udvAhena yAvat na duHkhitayoH mAtApitro: hRdaye zAnti praapyaami| alaM tAdRzyA sukhakelyA yatra na avazyaM karaNIyaM kArya nirvAhitaM bhavati / tato yAvannAhaM pUjyAnAM pitRNAM darzanaM kariSyAmi tAvanna priyatamayA saha gRhasthAzramasukhaM anubhavijyAmi, iti nizcalA pratijJA pratipannA manasi vivekinA suputraNa / __"priyatame ! asti asmatkulasya etAdRzI maryAdA yat navapariNotaH navavadhvA samaM yAvat na kuladevatAnAM arcanAM karoti tAvat na paJcendriya-sukhakelIM anubhavitu prabhavati" iti jJApitA ratnena navapriyatama-saGga-samutkaNThitA nava-bhAryA / lajjAvatyA tayA 'AryaputrAH pramANam' iti kathayantyA pati-vacanaM sAnandaM svIkRtam / 'na kutrApi mantrabhedaH kartavyaH' iti pratizrutaM dvAbhyAm / evaM nAnAvidhAlApasaMlApasaMsaktayoH jampatyoH atikrAntAH stokAH divasAH / bahu avaziSTaM kAryamiti smaratA ratnena zIghrameva nija-deza-gamanaM nizcitam / suavasaraM prApya savinayaM zvasurapAdAH niveditAH / kRtapratyAvalanasamIhaM jJAtvA jAmAtaraM vunna (udvigna) jAtaM nRpasya cittam / attA (zvazrUH) tu atIva ArtA duhitRvirahataptA uccetastvaM praaptaa| For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 148 rayaNavAla kahI ca pattA / hare ! eArisI kA turA ? kimettha paIvaM' ? kahamuvviggo jAmAyara-maNo ? Ahao Nia-pAsAyammi sasiNehaM attAe puttasamANo jaamaayaa| sANurohaM kaheumADhattA-"de jAmAyaraM! Na kahaM jIhiA hoi de jIhA gacchemi'tti kaheMtI ? eArisI haliddA-rAya-saricchA tuha pII ! saMpai ccia vivAha-kajja samattaM, Na tassa kheo ahuNAvahi uttario, kahaM gamaNa-pauttI payAliA tumae / dhI ! dhI ! ki pavAsUNa sohadaM ? ko tesiM vIsAso ? ko tesiM saMbaMdho ? emeva uttammai tehiM saddhi metti joeMto / No, Na saMpaI gamaNa-saMbaMdhiyaM egakkharamavi jaMpiavvaM, pacchA jahA-samayaM sayaM vayaM tammi visayammi citissAmu'tti sAhemANI sAsU aMsujalAula-loaNA jaayaa| "NAhaM ettha saMpai cirAera khamomhi / pubvameva me kAlAivaTTaNaM jAyaM kaya-NinchayA'NusAreNaM / asthi me tattha accaMtamAvassayaM kiccaM / apatte maI viNaTuMhoI taM sayalaM, tamhA kivAe me egAgiNo paccAvalaNamaNumoiavvaM saMpai / pacchA jahAkAlaM puNaravi ahamettha sayarAhameva AgamissaM" payaDigraM sadakkhiNNaM rayaNeNa / egAgiNo gamaNaM 'ti suNiUNa rAyA aIva jUrio jAo / ko vIsaMbho pavAsiNo, kayA pacchA Agacchecja ? pautthassa kA bhAva-pariNaI hoi 'tti keNa Najjai ? 1 pratIpam 2 lajjitA / lasjerjIhiH (he0 4-103) 3 uttAmyati-khinno For Private And Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamo UsAso 146 hare ! etAdRzI kA tvarA ? kimatra pratIpam ? kathaM udvignaM jAmAtRmanaH ? AhUtaH nijaprAsAde sasnehaM svazrvA putrasamAnaH jAmAtA sAnurodhaM kathayitu ArabdhA-"he jAmAtaH ! na kathaM lajjitA bhavati tava jihvA gacchAmi iti kathayantI ? etAdRzI haridrArAga-sadRkSA tava prItiH ? samprati eva vivAha-kArya samAptaM, na tasya khedaH adhunAvadhi uttIrNaH, kathaM gamanapravRttiH pracAlitA tvayA ? dhig ! dhig ! kiM pravAsinAM sauhRdam ? kasteSAM vizvAsaH ? kasteSAM sambandhaH ? evameva uttAmyati taiH sArdhaM maitrI yojayan / no, na samprati gamanasambandhikaM ekAkSaramapi jalpitavyaM, pazcAt yathAsamayaM svayaM vayaM tasmin viSaye cintayiSyAmaH' iti kathayantI svazrUH azrujalAkulalocanA jaataa| "nAhaM atra samprati cirAyituM kSamo'smi / pUrvameva me kAlAtivartanaM jAtaM kRtanizcayAnusAreNa / asti me tatra atyanta Avazyaka kRtyam / aprApte mayi vinaSTaM bhavati tat sakalam / tasmAt kRpayA me ekAkina: pratyAvalanaM anumoditavyaM samprati / pazcAd yathAkAlaM punarapi ahaM atra zIghrameva AgamiSyAmi" prakaTitaM sadAkSiNyaM ratnena / 'ekAkinaH gamanam' iti zrutvA rAjA atIva khinno jAtaH / kaH vizrambhaH pravAsinaH, kadA pazcAt Agacchet ? proSitasya kA bhAvapariNatiH bhavati iti kena jJAyate ? proSitapatikAyAH ratnavatyAH kA bhavatItyarthaH 4 yojayat 5 mayi 6 khinna: 7 (de0) proSitasya / For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 150 rayaNavAla kahA pauttha-paiAe' rayaNavaIe kA ciMtaNijjA ThiI jAyae pacchA ? evaM bhavissa-dakkheNa bhUvaiNA pajjariaM-"jAmAyara! sAhaM Nicchi gaMtavvaM / tattha vi egAgiNA gaMtavvaM 'ti bahusAhaM NicchigraM / saccaM khu AbhANagamiNaM jaM "pare kira parAaMti NiA jevva' NiAyaMti" Na etthaM saMdeho / jai gaMtavvaM tA gacchau suheNa, ko paDisehai, paramIsikAlaM jAva ciTThiavvaM, ia amhANaM smiihaa| egAgigamaNa-samIhA tu NiaMtaM hassapayaM5 / pa uttha-paiAe juvaIe kA avatthA havai 'ttiNa vihAvigraM tume| chajjae kira ghaNAghaNeNa samaM soAmaNI / tahA paiNA saddhi rehae NiccamegapattI / khettiyaM viNA khetta-bhUmI iva, mAlAgAraM viNA pupphavADI va Na rAyai daia-virahiA aNNAsayA vilayA / akkhikaMTagAyati chokkarIo sacchaMdaM piuharaM ciraM citttthmaanniio| tA bhajjA-biieNa cceva tumae vaccaNijjaM 'ti Ne mayaM / jahA amhANaM kattavva-bhAro lahuo siaa| iarahA tumhe tattha, amhe ettha NiraMtaraM ciMtA-dUmia-hiayA ciTThihAmo / itthaM suThu bohio vi rayaNavAlo Na kahamavi NizaM bhajja saha NeuM tapparo jaao| rAya-rANIpabhiiNo estha aladdhapaDiArA kimaNucidviavvaM 'ti uttatthA jAyA; tAva ego koi viviha-jaMta-maMtataMta-visArao pariNayavayo jhaDilo" alakkhio kuovi aavddio| sapattIeNa raNNA saviNayaM vaMdio,jahoinaM pUio 1 proSitapatikAyAH 2 kathitam 3 AbhANakam-- kahAvata (itibhASA) 4 eva 5 hAsyapadam 6 saudAminI-vidyut 7 ekapatnI-sucaritrA 8 (de0) kanyAH For Private And Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamo UsAso 151 cintanIyA sthitiH jAyate pazcAt ? evaM bhaviSya-dakSeNa bhUpatinA kathitam - "jAmAtaH ! sAdhu nizcitaM gantavyam / tatrApi ekAkinA gantavyamiti bahusAdhu nizcitam / satyaM khalu AbhANakaM idaM yat 'pare kila parAyante nijAH eva nijAyante' na atra sandehaH / yadi gantavyaM tadA gacchatu sukhena, kaH pratiSedhati, paraM ISatkAlaM yAvat sthAtavyaM iti asmAkaM samIhA / ekAki-gamana-samIhA tu nitAntaM hAsyapadam / proSitapatikAyAH yuvatyAH kA avasthA bhavati iti na vibhAvitaM tvayA ? zobhate kila dhanAdhanena samaM saudaaminii| tathA patyA sArdha zobhate nityaM ekapatno / kSetrikaM vinA kSetrabhUmiH iva, mAlAkAraM vinA puSpavATI iva na rAjate dayita-virahitA anyAzrayA vnitaa| akSikaNTakAyante chokkarIo (kanyAH) svacchandaM pitRgRhaM ciraM tiSThantyaH / tataH bhAryA-dvitIyena eva tvayA vajanIyaM iti asmAkaM matam / yathA asmAkaM karttavyabhAraH laghukaH syAt / itarathA yUyaM tatra, vayaM atra nirantaraM cintAdUnahRdayAH sthAsyAmaH / itthaM suSThu bodhito'pi ratnapAlo na kathamapi nijAM bhAryAM saha netu tatparo jAtaH / rAja-rAjJIprabhRtayaH atra alabdha-pratIkArAH ki anuSThAtavyamiti uttrastA jAtAH tAvat ekaH ko'pi vividha-yantra-mantra-tantra-vizAradaH pariNatavayAH jaTilaH alakSitaH kuto'pi ApatitaH / sapatIkena rAjJA savinayaM vanditaH, yathocitaM pUjitaH sa nirbharaM prasannamanAH jaatH| 6 Ne-naH asmAkam 10 matam 11 jaTilaH / 'jaTile jojho vA (he0 1-124) / For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 152 rayaNavAla kahA so NinbharaM pasaNNamaNo jAo / AiggaM milANaM muhapaMkajaM NivaM NihAlia teNa takkAlamaNujoiaM - " Naresa ! kahamajja himANIhayaM piva lakkhijjai te vayaNa-kamalaM ? kimeArisaM aMtassalaM vijjae tuha maNogayaM ? jai atthi pAukkaraNijjaM tAkahasu, jahA koI tajjuggo paDiAro gavesiuM sakkijjai amhArisehi" / " kiM vAgaraNeNa bhaMte ! natthi NUNamettha koi uvAo diTThapoara | hA ! avihAviaM jAyae" ! uiSNaM sakheaM rideNa / " tahavi sussUsA me jai Na vijjae gujjhaM" puNaravi jiNNA siaM jhaDileNa / mahappANamabhimuhaM kiM gujjhaM govaNijjaM 'ti riveraNa ega gigamaNucchu assa duhiApaNo savvo vaiaro phuDIkao / Na ettha balappaogo uio / kahaM puttI NeNa saddhi pesa vijjai 'tti mahaI ciMtA / " kimatthi NiruvAyaM jai karijjai kajjaM sadakkhiNNaM" puNaruccAriaM jogiNA / "hohima amhe sANuggahA jai koi maggo ettha NidaMsijjai kivAluraNA bhadaMteNa " sAhiaM ukkaMThireNa khiisakke ikkae / "itthiA-rUvatto jai purisakhvammi parAvaTTijjai rayaNavaI tahAvihA paTThatrijjai Nia-bhattAreNa saddhi NiaM For Private And Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamo UsAso 153 udvignaM mlAnamukha-paGkajaM nRpaM nibhAlya tena tatkAlaM anuyojitam"nareza ! kathaM adya himAnI-hataM iva lakSyate te vadanakamalam ? ki etAdRzaM antaHzalyaM vidyate tava manogatam ? yadi asti prAduSkaraNIyaM tadA kathaya, yathA ko'pi tadyogyaH pratIkAraH gaveSayitu zakyate asmAdRzaiH / " "kiM vyAkaraNena bhadanta ! nAsti nUnaM atra ko'pi upAyaH dRSTipathaM avatarati / hA ! avibhAvitaM jAyate / " udIrNaM sakhedaM nrendrnn| "tathApi suzrUSA me yadi na vidyate guhyam" punarapi jijJAsitaM jaTilena / mahAtmanAM abhimukhaM kiM guhya gopanIyaM iti nRpeNa ekAkigamano tsukasya duhitRpateH sarvo vyatikaraH sphuttiikRtH| na atra balaprayogaH ucitaH / 'kathaM putrI anena sArdhaM preSyate' iti mahatI cintA / "kimasti nirupAyaM yadi kriyate kArya sadAkSiNyam'' punaruccAritaM yoginaa| "bhaviSyAmaH vayaM sAnugrahAH yadi ko'pi mArgaH atra nirdizyate kRpAlunA bhadantena'kathitaM utkaNThitena kSiti-zakraNa ekapade / "stro-rUpAt yadi puruSarUpe parAvartyate ratnavatI tathAvidhA prasthApyate nijabha; sArdha nijaM dezaM, tadA na ki asma For Private And Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 154 rayaNavAla kahA desaM tayA Na kiM amhekaraM kajjaM sAhilaM bhavejja ?" pavedaaM Nia-satti-NigraMsaNa-tappareNa joinnaa| kimaNNaM juppai' jai evaM bhaviuM sakkejja ? daMsaNijjo eAriso jogia-vijjA-camakkAro parovagii-paMDieNa munninnaa| NUNamamhe kayatthA hossAmutti viNNattaM sAkakhaM jaDila-muhAgiiM joamANeNa payAvaiNA / ___ "ki moraullA gamiANi edahANi vAsANi mae vaNamaDamANeNa , moNamAyaramANeNa ya jai haM Iisa khullaM kajjapi Na sAhiu sakkemi" sUiaM sAhimAraNaM tvodhnnenn| ____ takkhaNaM AhUA NeNa duhiA sasamovaM / NikkAsigraM jholiAo jaDiAjualaM / tAe egAe savihippaogeNa vilayA NarattaNamAvajja i, bIAe paogeNa puNaravi sabbhAvamArAhei sA / kao paDhamillAe paogo takkAlaM / rAulajoirUvammi rayaNavaI takkhaNaM parivaTTaNaM pttaa| 'khalu maNimaMtosahINaM aciMtaNijjo pahAvo' tti jahatthA uttI sakkhaM saccAviA savvehiM / dhArigraM kAsAigraM kosejjaM: dhippiraM uttarijjaM rAuleNa / AjANulaMbAyamANI siDhilA khaMdhadesamAroviA maNoharA kAsAiyA kNthaa| uttamaMgammi vi ThaviA rAulamayANurUvA phaDADova-vajjiA ttopiaa| hatthesu gahiA NANAmahura-sarAlAva-mahurA NavINA vINA / aNNAhiM vi savvAhiM tajjuggasAmaggIhi 1 yujyate 'yujo juJja-jujja-jupyAH (he0 4-106) pshytaa| 2 sAdhayitum 3 kauzeyam 'rezamIvastra' (itibhaassaa)| 4 dezIyaH zabdaH / For Private And Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 155 paMcamo UsAso dIyaM kArya sAdhitaM bhavet ?" praveditaM nijazakti-nidarzana-tatpareNa yoginaa| "kiM anyad yujyate yadi evaM bhavitu zakyeta ? darzanIyaH etAdRzaH yaugika-vidyA-camatkAraH paropakRti-paNDitena muninA / nUnaM vayaM kRtArthAH bhaviSyAmaH / " iti vijJaptaM sAkAGkSa jaTila mukhAkRti pazyatA prjaaptinaa| "kiM mudhA gamitAni iyanti varSANi mayA vanaM aTatA, maunamAcaratA ca yadi ahaM IdRzaM kSa dra' kAryamapi na sAdhayituM zaknomi" sUcitaM sAbhimAnaM tpodhnen| tatkSaNaM AhUtA anena duhitA svasamIpam / niSkAsitaM jholikAtaH jaTikAyugalam / tasyAH ekasyAH savidhiprayogeNa vanitA naratvaM Apadyate / dvitIyAyAH prayogeNa punarapi sadbhAvaM ArAdhayati saa| kRtaH prAthamikyAH prayogaH tatkAlam / rAulayogirUpe ratnavatI tatkSaNaM parivartanaM praaptaa| khalu maNimantrauSadhInAM acintanIyaH prabhAvaH' iti yathArthA uktiH sAkSAt satyApitA sarvaiH / dhAritaM kASAyaM kauzeyaM dIpraM uttarIyaM rAulena / AjAnulambAyamAnA zithilA skandhadezamAropitA manoharA kASAyI knthaa| uttamAGga'pi sthApitA rAulamatAnurUpA phaTATopa-vajitA TopikA / hastayoH gRhItA nAnAmadhura-svarAlApa-madhurA navInA vINA / anyAbhiH api sarvAbhiH For Private And Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 156 raNavAla kahA vihasio so aIva suhavo savvehiM saccha rijjaM pulaianvo jAo / puNaravi samayaNNUNA NiveNa pAsAyammi NimaMtio jAmAyA, sUiyaM puNa itthaM - " jAmAya ! kayevi agga he Na ettha tuha ThAuM samIhA, Na uNa NiaM bhajjaM saha Neu / kiM balaM calai amha jAmAyarassuvara / siDhilia siNehANaM pautthANaM dIvaMtaragayANa ko vIsaMbho paccAvalaNassa / tassa saMbhAraNaTTha egI amhake mahAdakkho bAlajoI rayaNavaIe bAla - sahaaro tuma saddhi paTTavijjai amhehi / so jahA samayaM sasurAla - yassa saI' kArAveMto puNarAgamaNaperaNaM ca deto ciTThissai / amheccayaM mANasamavi nibbharaM bhari AsA-viaMbhinaM sii | "Ama, ai soharaNamiNaM / sAhuvI joaNA ghaDiA / Na ettha kassara kAi bAhA / " sAhitraM paDivaNNa-bhAvaNApUrieNa sareNa rayaNeNa / io a abhua-muhacchavI - mohaNI paccakkhaM iMgiAgAralakkhijja mANacAujjo bAlo vi pasaMta - NittaNIluppalo kimavi javaMto va Isipphuria -aharuTTo gIvA-ThaviarukmAlo tattheva Agao rAulo / savrvvesi sasammANaM laddhapaNAmo uiyAsamma acchio / taM NirakkhiUNa rayaNavAlo romaMca-kaMcuio vimhaya-serANaNo bhUo | avvo ! lalie bAlakAvi kahameso laddhaveraggo ? dhaNNA assa 1 prekSitavyaH / yathA - sacca via - diTTha- pula ia - nia cchiyAI For Private And Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamo UsAso 157 tayogya-sAmagrIbhiH vibhUSitaH sa atIva subhagaH sarvaiH sAzcarya prekSitavyaH jAtaH / punarapi samayajJa na nRpeNa prAsAde nimantritaH jAmAtA, sUcitaM punaritthaM-"jAmAtaH ! kRte'pi Agrahe na atra tava sthAtu samIhA, na punaH nijAM bhAryAM saha netum / kiM balaM calati asmAkaM jAmAtuH upari ! zithilita-snehAnAM proSitAnAM dvIpAntara-gatAnAM ka: vizrambhaH pratyAvalanasya / tasya smAraNArthaM ekaH asmadIyo mahAdakSo bAlayogI ratnavatyAH bAlasahacaraH tvayA sArdhaM prasthApyate asmAbhiH / sa yathAsamayaM zvasurAlayasya smRti kArayan punarAgamana-preraNAM ca dadat sthAsyati / asmAkaM mAnasamapi nirbharaM bharitaM AzA-vijRmbhitaM vaya'ti / " "Am atizobhanamidam / sAdhvI yojanA ghttitaa| na atra kasyApi kApi bAdhA / " kathitaM pratipanna-bhAvanA-pUritena svareNa rtnen| itazca adbhuta-mukhacchavi-mohanaH pratyakSa iGgitAkAra-lakSyamAnacAturyaH bAlo'pi prazAnta-netranIlotpalaH kimapi japan iva ISatsphuritAdharauSTha: grIvA-sthApita-rudrAkSamAlaH tatraiva AgataH rAulaH / sarveSAM sasammAnaM labdhapraNAmaH ucitAsane AsitaH / taM nirIkSya ratnapAlo romAJcakaJcukito vismaya-smerAnano bhUtaH / anvo ! lalite bAlakAle'pi kathaM eSa labdha-vairAgyaH ? dhanyAH asya mAtara nihAlia'sthammi (pAiya0 135) 2 smRtim 3 iGgitAkAralakSyamAnacAturyaH / 4 prazAntanetranIlotpalaH / For Private And Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 158 rayaNavAla kahA mAyarapiarA jesi kulammi eAriso hoMtajoio vaMsuddhArakArago putto smuppnnnno| "kiM bhe virattikAraNaM kIlA-vilasiammi aNaNahaajagavavahArammi ballammi' ? accharijjamiNaM kahaM vicchaDDio baMdhUNaM siNeho ? hare ! loguttaraM kajjamiNaM ?" jiNNAsigaM rynnvaalenn| __ "paipayaM veraggaM samujibhai jai joai jaNo jAgarUAe diTThIe / ettha-gayaM kiM thiraM 'ti Na kahaM vihAvijjai jagajIvehi ? gose' pavose vA dhamma karissaM 'ti kahaNaM mUDhayA-vilasiaM / kiM NAgamugghosaNA kaNNagayA ? jahA "jassatthi maccuNA sakkhaM, jassa vatthi palAyaNaM / jo jANe Na marissAmi, se hu kaMkhe suve siaa|" evaM bhaNamANo rAulo NimIlia-NayaNo jhANaM go| saMdamANa-saMtarasaM assa somma muhamuI NihAleto rayaNavAlo pabhAvio jaao| ___ etthaMtarammi sajjIkayaM NeNa bohitthaM / sadesa-dullahaM ettha sulahaM bhaMDaM kiNiUNa tammi NivesiaM / paTTANa-diNaM NicchigraM / vavahAra-mahurimAe assa aNege jaNA saMgayA jAyA / savvesi NAyarANaM pIibhAyaNaM jAo eso / muNiUNa paccAvalaNa-tapparameyaM savvevi te sohadaM dakkhavetA assuvakaNThaM samAgacchaMti / viviha-pauttIhi evaM pasaMseMtA, pacchA kayA sammelaNaM hohi 'tti bharaNetA, muhAgiIhiM kheaM sUayaMti / 1 bAlye / 2 gosaM-prabhAtam (de0) 3 pradoSaH-sAyam / For Private And Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamI UsAso 156 pitaraH yeSAM kule etAdRzaH bhaviSyad-yogikaH vaMzoddhArakArakaH putraH smutpnnH|" "kiM bhavataH viraktikAraNaM krIDAvilasite ananubhUtaM jagadvyavahAre bAlye ? Azcaryamidam ! kathaM tyaktaH bandhUnAM snehaH ? hare ! lokottaraM kAryamidam ?" jijJAsitaM ratnapAlena / pratipadaM vairAgyaM samujjRmbhate yadi pazyati janaH jAgarUkayA dRSTyA | avagataM kiM sthiraM iti na kathaM vibhAvyate jagajjIvaH / ' gose (prabhAte) pradoSe vA dharmaM kariSyAmi iti kathanaM mUr3hatA - vilasitam / kiM na AgamodaghoSaNA karNagatA ? yathA jassatthi maccuNA sakkhaM jassa vatthi palAyaNaM / jo jANe Na marissAmi se hu kaMkhe suve siA || evaM bhaNan rAulo nimolitanayano dhyAnaM gataH / syandamAnazAntarasAM asya somyAM mukhamudrAM nibhAlayana ratnapAlaH prabhAvito jAtaH / atrAntare sajjIkRtaM anena bohittham / svadezadurlabhaM atra sulabhaM bhaNDa krItvA tasmin nivezitam / prasthAnadinaM nizcitam / vyavahAramadhurimNA asya aneke janAH saGgatAH jAtAH / sarveSAM nAgarANAM prItibhAjanaM jAtaH eSaH / jJAtvA pratyAvalana - tatparaM etaM sarve'pi te sauhRdaM darzayantaH asyopakaNTha samAgacchanti / vividha pravRttibhiH etaM prazaMsantaH 'pazcAt kadA sammelanaM bhaviSyati' iti bhaNantaH mukhAkRtibhiH For Private And Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 160 rayaNavAla kahAM tattha gaeNAvi bhavayA kayAi amha saMbharaNaM kAyavvaM 'ti puNo puNo uIrayaMti ca / rayaNavAlo vi savvesi tesimAbhAramaMgIkareMto kayaMjalI uvacii / sanvesi jAyagANaM tatthagaya-bhiccANaM puNa jahocia-viaraNeNa eso tuTTi muppaave| AgayaM rayaNavAlassa paccAvalaNa-diNaM / io ya sajjAhavai paTThAuM rAularUvA rynnvii| AiggaM jAyaM ammApiarANa hiayaM / bAhullaNayaNA jAyae vAraM vAraM parama-pemmaposiA daariaa| pariciaM saMsAraM jahAya gaMtavvamaparicia-puvvaM sasurAlayaM / keriso kaDumahuro vavahAro tattha hohi 'tti NANA-saMkappaparo maNo / jammasaMgayANaM savvANaM viraho uvvelei himaya-samuddatAe / ucchaMgIkAUNa puttiaM mAyA aMsUhi imaM siNAvemANI sikkheuM pauttA"piaduhiA ! duhiA amhe savvevi ajja te viraheNa / kimavi mahAmullaM vatthujAyaM amhatto duri havai 'tti khiNNaM maraNe cittaM / kiM balaM ! parageha-gAmaNIo duhiAo 'tti phuDA kiMvadaMtI / suhaM vaccasu taNuA ! dhuvaM sohaggaM tuha havau / NiccaM NirAmayA ciTThau jualassa taNU / khArasamuha vaccaMtu tumha svvpiilaao| dAriA ! Navvo peso| sabvevi alakkhia-sahAvA jaNA tattha / aNaNuhuA sajjukkA kajjappaNAlI / tattha bahu-dakkhayAe tumae hoavvaM / rAya puttiyA haM kahaM kajjaM karemi 'tti raNa ciMtaNijja / kajja . 1 puM0 na0 2 duHkhitAH For Private And Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamI UsAso 161 khedaM sUcayanti 'tatragatenA'pi bhavatA kadApi asmAkaM smaraNaM karttavyaM' iti punaH punaH udIrayanti ca / ratnapAlo'pi sarveSAM teSAM AbhAraM aGgIkurvan kRtAJjaliH upatiSThate / sarveSAM yAcakAnAM tatragatabhRtyAnAM punaH yathocita vitaraNena eSa tuSTi utpAdayati / AgataM ratnapAlasya pratyAvalana - dinam / itazca sajjA bhavati prasthAtu N rAularUpA ratnavato / udvignaM jAtaM mAtarapitroH hRdayam / vASpA nayanA jAyate vAraM vAraM parama-prema- poSitA dArikA / paricitaM saMsAraM hitvA gantavyaM aparicitapUrvaM zvasurAlayam / kIdRzaH kaTu-madhuro vyavahAraH tatra bhaviSyati iti nAnA saGkalpaparaM manaH / janmasaGgatAnAM sarveSAM virahaH udvalayati hRdaya- samudra tasyAH / utsaGgIkRtya putrikAM mAtA azrubhiH imAM snapayantI zikSayituM pravRttA - "priyaduhitaH ! duHkhitAH vayaM sarve'pi adya tava viraheNa / kimapi mahAmUlyaM vastujAtaM asmattaH dUritaM bhavatIti khinnaM manye cittam / kiM balam ? 'paragehagAminyo duhitaraH' iti sphuTA kiMvadantI / sukhaM vraja tanuje ! dhruvaM saubhAgyaM tava bhavatu / nityaM nirAmayA tiSThatu yugalasya tanUH / kSAra - samudra vrajantu tava sarvapIDAH ! dArike ! navyaH pradezaH / sarve'pi alakSita-svabhAvAH janAH tatra / ananubhUtA sadyaskA kAryapraNAlI / tatra bahudakSatayA tvayA bhavitavyam / 'rAjaputrikA'haM kathaM kAryaM karomi ' For Private And Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 162 rayaNavAla kahAM ppahANA piayA savvattha Na kevalaM kula-rUva-ppahANA / parehi aNadumakkosiA vi tumaM sahirI' bhavejjA / rehaMti khu sahiriAo kulabahuAo kAmaM / kAyavvA saviNayaM sAsUsasUrANa sussuusaa| jArisA amhe tArisA tappakkhiA tuhakae tevi / aNuUlianvaM piayamassa dakkhayAe cittaM / pharuso saruso vi saddo paNaiNo samaye sahianvo sadhijja / aNNahA Na calai jeTTAsamo titiNi-sahAvANaM / aMgaA ! paramaNa-vijayirI tAhe tumaM hohisi jAhe sayaM maNaMsiNI bhaavinnii| vatthAlaMkAra-rUva-lAaNNAINaM AgarisaNaM tu egayA didvi-paha-paDigraM khaNiaM hoi, paraMtu Nicchala-mahuravavahArassa NiccaM parivaDhia-ppahAvamAgarisaNaM savvANamuvari saricche hoi / suA ! atthi ayaM jIvaNa-saMgAmo / nivaDaMti aNege aNuUla-paDiUlA pkkmaa| tattha bhisaM bhAviA, pattiA, roiA, dhammiA bhAvaNA ccia sAmaigraM saMti payAuM khamA / tA duhieNa viva suhieNAvi dhuvaM dhammo ArAhiavvo, teNa sittA paMphulliA jAyai samayA-layA / phalei sA NiccaM suhaMkarANi phalANi / tA sAsaya suhio dhmmittttho|" evaM suvayaNehi bhisaM sikkhiA, NANA-NiANuhavehi bohiA, urasA gADhamAliMgiA, sayaM ruvetI aNNe ruvAvetI, rayaNavaI pavasiuM tapparA jAyA / io sajjIhUa Agao jAmAyA sasurapakkhiANaMAsIsaM Neu / attAe dattA jAmAyarassa suhA''sIsA / 1 sahiSNuH 2 titiNia-svAbhAvAnAm (de0) bar3abar3Ane vAle svabhAva vAlA (itibhaassaa)| For Private And Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamo UsAso 163 iti na cintanIyam / kAryapradhAnA priyatA sarvatra na kevalaM kul-ruupprdhaanaa| paraiH anartha AkraSTA'pi tvaM sahiSNuH bhaveH / zobhante kila sahiSNUtayA kulavadhvaH kAmam / karttavyA savinayaM svatha -zvasurANAM sushruussaa| yAdRzA vayaM tAdRzAH tatpakSikAH tava kRte te'pi / anukUlayitavyaM priyatamasya dakSatayA cittam / paruSaH saroSo'pi zabdaH praNayinaH samaye soDhavyaH sadhairyam / anyathA na calati jyeSThAzramaH tintinika-svabhAvAnAm / aGgaje ! paramanovijetrI tadA tvaM bhaviSyasi yadA svayaM manasvinI bhaavinii| vastrAlaGkAra-rUpa-lAvaNyAdInAM AkarSaNaM tu ekadA dRSTipatha-patitaM kSaNikaM bhavati, parantu nizcalamadhuravyavahArasya nityaM parivardhitaprabhAvaM AkarSaNaM sarveSAM upari sadRkSa bhavati / sute ! asti ayaM jIvanasaMgrAmaH / nipatanti aneke anukUlapratikUlAH prkrmaaH| tatra bhRzaM bhAvitA pratyayitA rocitA dhAmikI bhAvanA eva sAmayikI zAnti pradAtu kssmaa| tasmAd duHkhitena iva sukhitenApi dhruvaM dharmaH ArAdhayitavyaH / tena siktA praphullA jAyate smtaaltaa| phalati sA nityaM zubhaGkarANi phalAni / tasmAt zAzvata sukhito dharmiSThaH / " evaM suvacanaiH bhRzaM zikSitA nAnAnijAnubhavaiH bodhitA urasA gADhaM AliGgitA svayaM rudatI anyAn rodayantI ratnavatI pravastu tatparA jaataa| itaH sajjIbhUya AgataH jAmAtA zvasura-pAkSikANAM AzirSa netum / attayA (zvazrvA) dattA jAmAtra zubhA''zIH / siddha kurvantu, zivAH For Private And Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ siddha kuNaMtu, sivA bhe pahA saMtu 'tti saharisaM saromuggamaM savvehi sAhigraM / rAulovi tattheva aago| vigaya-saMkocaM aMtaraMgammi hoMtaviraheNa visaNNovi uvarima-bhAveNa sANaMda NisaNNo rayaNavAlassa samakakkhaM / sAsUe sANusayaM sAhinaM -'jAmAyaraM ! atthi rAulo amha puttiAe abiijjao shyro| rayaNavaI viva eso tumhehiM surakkhiavvo kiM bahukahaNeNa / amheccayo aippio'yaM 'ti kamANI rANI rottumaaddhttaa| Na ettha maNayamavi citA / imaM savao aNuUlayissaM 'ti me saccA paiNNA / ki tumhakero eso saMpai amhakero vi, ia buvAraNeNa rayaNavAleNa sahayaro iva AsiliTTho rAulo aNAulaM / uppehaDA' nivakhaMtA tesi hatthi-khaMdhagayANaM purassa majjhaM majjheNaM pavAsajattA / samuddataDaperaMtaM rAyappabhiiNo sabvevi AgayA jAmAyaraM pddivaalitte| raNNA diNNA aula-saMpayA poammi nnivesiaa| rAuleNA vi rUvaparAvattaNa-jaDiA-jualeNa sahijhaM Avassaya-vatthujAya-pUriaM NavaramegaM peDagaM saha NIaM / rAyAINaM kayappaNAmo maNammi parameTripaMcagaM sareMto rAulasahio jiNadattaputto bohittha mmi* NiviTTho / savvesiM suhamaMgala-saddehiM saddhi sumahattammi paDicAliaMpavahaNaM / aNuloma-pahaMjaNa-paNulliaM turia-turiaM vaccamANaM taM NayaNA'goaraM jAyaM / rAyappamuhA 1 sADambarA / yathA- uppehauM, uDDAmaraM, unbhaDaM, ADambarillaM ca (pAi0 60), 2 pote / For Private And Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamo UsAso yuSmAkaM panthAnaH santu, iti saharSa saromodgama sarveH kathitam / rAulo'pi tatra AgataH / vigata-saGkocaM antaraGga bhavadviraheNa viSaNNo'pi uparitanabhAvena sAnandaM niSaNNaH ratnapAlasya samakakSam / zvazrvA sAnuzayaM kathitam-"jAmAtaH ! asti rAulaH asmAkaM putrikAyAH advitIyaH shcrH| ratnavatI iva eSa yuSmAbhiH surakSitavyaH kiM bahukathanena ? AsmAkaH atipriyaH ayaM iti kathayantI rAjJI roditu aarbdhaa| "na atra manAgapi cintA / imaM sarvataH anukUlayiSyAmi iti me satyA prtijnyaa| kiM yuSmadIyaH eSaH samprati asmadIyo'pi", iti bra batA ratnapAlena sahacaraH iva AzliSTa: rAulaH anAkulam / sADambarA niSkrAntA tayoH hastiskandhagatayoH purasya madhyaM madhyena pravAsa-yAtrA / samudrataTaparyantaM rAjaprabhRtayaH sarve'pi AgatAH jAmAtaraM prativAlayitum / rAjJA dattA atulA sampat pote niveshitaa| rAulenA'pi rUpaparAvartana-jaTikAyugalena sahitaM AvazyakavastujAta-pUritaM kevalaM eka peTakaM saha nItam / rAjAdibhyaH kRtapraNAmaH manasi parameSThi-paJcakaM smaran rAulasahita: jinadattaputro bohitthe niviSTaH / sarveSAM zubha-maGgala-zabdaiH sArdhaM sumuhUrte praticAlitaM pravahaNam / anuloma-prabhaJjana-preritaM tvaritaM tvaritaM vrajat tat nayanAgocaraM jAtam / rAjapramukhAH sarve'pi parijanAH sutA For Private And Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 166 rayaNavAla kahA savvevi parikSaNA suA - virahavaNNA vi jahacchiya kajjasaMpADaNeNa pasattimaNuhavaMtA NiaM NiaM ThANaM pattA / io pei pakkha-viraha-viharo hiayammi aula - bAula taNaM varhato vibhattigANa miseNa bAha-biMdUI mucato kahUM kamavi bhAvasaMgovaNaM kuNamANo, agasUtti pajja - gAhAhiM viraha - rasa- gahirimaM ca NidaMseMto, savvesi maNAI gaggarAI viraayai vANatthoM rAulo / ia siricaMdaNamuNi- viraiAe rAula rUveNa sahAgamaNa - sakhemaM rayaNavaIvaraNa-paccA valaraNAibhAvehi rayaNavAlakahAe paMcamo UsAso samatto sohiAe For Private And Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamo UsAso 167 virahodvignAH api yathepsita-kArya-sampAdanena prasatti anubhavantaH nijaM nijaM sthAna praaptaaH| itaH paitRkapakSa-viraha-vidhuraH hRdaye atulaM Akula-vyAkulatvaM vahan api bhaktigAna-miSeNa vASpabindUna muJcan, kathaM kathamapi bhAvasaGgopanaM kurvan, aneka-sUkti-padya-gAthAbhiH viraha-rasa-gAmbhIryaca nidarzayan sarveSAM manAMsi gadgadAni viracayati vAhanastho rAulaH / iti zrI candanamuniviracitAyAM rAularUpeNa sahAgamana sakSemaM ratnavatIvaraNa -pratyAvalanAdibhAvaH ___ zobhitAyAM ratnapAlakathAyAM paJcamaH ucchavAsaH samAptaH For Private And Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTo UsAso vaNNaNAIA vissa-vecittI / avihAvaNijjA bhavassa bhAvaNA / ettha ki suhaM, kiM duhaM ? kiM pinaM, kimappiya ? ke riNaayA, ke pArakkA ? avAhittovi egattIhavai macchiA-NiuraMbo jattheva didvi-pahaM NivaDiA guDapiMDalaiyA, toa-paDipuNNammi taDAgammi savva-disAsuto sayamoaraMti sutaa| avvo ! satthappahAraNa jagaM, Na uNa paramatthappahANaM / hare ! dhavala mavi muNijjamANaM kiccaM kici aMtarahilAsa-kajjaliaM / dhaNNA te ticaurA pattA mANavA jagaIe jehiM kIrai NikkAma sevvA / viDhaviUNa aulaM sAmiddhi paloTTio' jiNadatta-suo taraMgamAli-tIrammi 'tti AyaNNikaNa paurA, Nayara-mahaMtayA, 1 sakuntAH-pakSiNaH 2 pranyAgataH 'pratyAGA paloTTaH (he0 4-166) 168 For Private And Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 varNanAtItA vizva - vaicitrI / avibhAvanIyA bhavasya bhAvanA / atra kiM sukhaM kiM duHkham ? kiM priyaM kimapriyam ? ke nijakAH, ke parakIyA: ? avyAhRto'pi ekatrIbhavati makSikA - nikurambo yatra va dRSTipathaM nipatitA guDapiNDalikA / toyapratipUrNa taDAge sarva digbhyaH svayamavataranti zakuntAH / abvo! (Azcarya) svArtha pradhAnaM jagat na punaH paramArtha- pradhAnam / hare ! dhavalamapi jJAyamAnaM kRtyaM kiJcit antarabhilASa- kajjalitam / dhanyAste tricaturAH prAptArthA mAnavAH jagatyAM yaiH kriyate niSkAmaM sevA / 166 6 SaSThaH ucchvAsaH arjayitvA atulAM samRddhi pratyAgato jinadattasutastaraGgamAlitIre iti AkarNya pracurA: nagara mahatkAH bandhavazca raNaraNakaM prAptAH For Private And Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 170 rayaNavAla kahA baMdhuNoya. raNaraNa pattA / savvevi te saMmilittA bosaTTavayaNa-kamalA vaddhAveuM rayaNavAlaM uvapavahaNaM ahipaccuiA / jaya-vijaya- saddahiM vaddhAvemANA gulaliuM pauttA - 'putta ! vArivAhaM pitra ciraM viramAlemANA tumaM paidiNaM amhettha TTi / aijAo' suosi tumaM jiNadattassa / ujjalaM kathaM tuma NAmahe piupAyassa / " aMtaradUmiovi vavahAraTTha mammaNovi sapariaraM samAgao / rayaNavAleNAvi savvevi sammuhamAgayA suaNA sANaMdaM paNamiA / tumhANaM AsIsA hiM savvaM bhavvaM jAyaM / NivigdhA mayarahara" - jattA saMpaNNA / uttAri vAhaNAo kasiNamavi bhaMDaM, vatthujAyaM ca / ADaMbarillA Nayarammi NiggayA assa paDiNiggamaNa jattA | samehiM NAyarehiM pema- paloaNehiM saMbhAvio sammANio ya rAula - bIo rayaNavAlo puvvaM mammaNa- gihammi Agao / jAyaM bhoaNAi - kiccaM / pacchA Nayara- mahaMtayANamahimuhaM tallihiANusAreNa savudiaM peiaM riNaM, taheva bhaMDa-mullaM ca jahadviaM samappi | saMpayaM Na seTThissa Isi pi majjhammi gahiavvaM, dAyavvaM vA / evaM bhaNamANeNa NeNa savva - samakkha phADiaM lihia - pattaM / gahi mammaNa hatthAo aNariNassa' lihi / mammaNappi pAriosia - paipphalaM jaM viulaM mae ladaM taM savvaM maIameva, Na seTTiNo kiMci / iNhi seTThi -- gihammi jai ciTThe mi tahAviNa hANI, mAmagaM gharameyaM / paraMtu jhaMkhaI' maha mANasaM NiamAlayaM viNA / tamhA 1 1 autsukyam 2 AgatAH 'AGA ahipaccua: ( he0 4-162 ) 3 cATukAritAM kartu lagnAH 'cATI gulala: ( he0 4-73) 4 atijAtaH pituradhika ityarthaH For Private And Personal Use Only C Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso sarve'pi te sammIlya vikasitavadanakamalAH vardhApayitu ratnapAlaM upapravahaNamAgatAH / jayavijayazabdaiH vardhApayantazcATukAritAM kartu pravRttAH- "putra ! vArivAhamiva ciraM pratIkSamANAstvAM pratidinaM vayamatra sthitAH / atijAtaH suto'si tvaM jinadattasya / ujjvalaM kRtaM tvayA nAmadheyaM pitRpAdasya / " antardU no'pi vyavahArArtha manmano'pi saparika samAgataH / ratnapAlenA'pi sarve'pi sammukhamAgatAH sujanAH sAnandaM praNamitAH / yuSmAkamAzIbhiH sarvaM bhavyaM jAtam / nirvighnA makaragRha-yAtrA smpnnaa| uttAritaM vAhanAt kRtsnamapi bhANDaM vastujAtaM ca / ADambaravatI nagare nirgatA asya prtinirgmn-yaatraa| samai garaiH premalocanaiH saMbhAvitaH sammAnitazca rAula-dvitIyo ratnapAla: pUrva manmana-gRhe aagtH| jAtaM bhojanAdikRtyam / pazcAd nagaramahatkAnAmabhimukhaM tallikhitAnusAreNa savRddhikaM paitRkamRNaM tathaiva bhANDamUlyaM ca yathAsthitaM smrpitm| sAmprataM na zreSThina: ISadapi mayi grahItavyaM dAtavyaM vA / evaM bhaNatA anena sarva-samakSa pATitaM likhita-patram / gRhItaM manmana-hastAd AnRNyasya likhitam / manmanApita-pAritoSika-pratiphalaM yad vipulaM mayA labdhaM tat sarva madoyameva, na zreSThinaH kiJcit / idAnIM zreSThi-gRhe yadi tiSThAmi tathApi na hAniH, mAmakaM gRhametat / paraM saMtapati mama mAnasaM nijamAlayaM vinaa| tasmAd 5 makaragRhayAtrA-samudrayAtrA 6 nirgatAH 7 aNariNassa-RNAtItasya 8 saMtapati, 'saMtape jhaGa khaH (he0 4-140) / For Private And Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 172 rayaNavAla kahA jigamisemi riNa gharaM ettAhe cia / evaM sAheUNa uDio rayaNavAlo mammaNaM saviNayaM paNamiUNa kayaMjalI bottumADhatto"seTThippavara ! icchemi tubbhehiM abbhaNuNAo NizaM bhavaNaM vacceuM / solasa-vAsa-peraMtaM ahamettha vuDDhei patto, puttavva lAlio, sikkhio ya paese pttttvio| saMbharissamahaM aNuttaramutrayAraM bhavayANaM / AvaDie kammivi kajjammi uvaDhio hossaM aNAlasamettha / saMpai jaNaya-bhavaNaM gaMta samucchu maM aNujANaMtu kivAe setttthivraa|" niradvayA paravatthuNo lAlasa 'tti viureNa aMtaradUmieNAvi vavahAra-kusaleNa "sANaMdaM vaccasu vaccha ! NigraM bhayaNaM, vaDDhamANa'-vicchaDDeNa vaDhio hohi puNa" ia buvaMteNa mammaNeNa rayaNavAlo gNtumnnujaannio| ___solasa-vAsANaMtaraM baMdhujaNehiM parivArio maMgala-saddehi mAghahehiM ca vaddhAvio hammiyAhimuhaM patto putto / laddhavaddhAvaNiA koAsamuhI sayajjhA takkAlaM tattha smaagyaa| samappiA baddha-maMdira-tAlagassa tAliA / ugghADigraM kavADa-jualaM / kattha kattha piipAyassa AsiA sAyiA Asi 'tti parijaNehiM paveiA / taruNA jAyA tesi takkhaNaM saI / rottu pautto bAlavva rynnvaalo| haddhI ! kahi kaTThamaNuhavaMti te majjhakAraNA / kiM me viulAe imIe siriAe jAva Na jAyai ammApiUNaM daMsagaM ? ___"sattho hohi suputta! lahaM saMbhavijjai tesi sammelaNaM / kArAveissAmo tANaM aNusaMdhANaM / vihiNo'NuUlayAe laddhA 1 vardhamAnavaibhavena 2 labdhavardhApanikA 'vadhAvaNI' itibhASA 3 vikasvaramukhI For Private And Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 173 chaTTho UsAso jigamiSAmi nijaM gRhamidAnImeva / evaM kathayitvA utthito ratnapAlo manmanaM savinayaM praNamya kRtAJjalirvaktumArabdhaH-"zreSThipravara ! icchAmi yuSmAbhirabhyanujJAto nijaM bhavanaM vajitum / SoDazavarSaparyantamahamatra vRddhi prAptaH, putravat lAlitaH, zikSitazca pravAse prasthApitaH / smariSyAmyahaM anuttaramupakAraM bhavatAm / Apatite kasminnapi kArye upasthito bhaviSyAmi anAlasamatra / samprati janaka-bhavanaM gantu samutsukaM mAM anujAnantu kRpayA shresstthivraaH|" 'nirarthakA paravastuno lAlasA' iti vidureNa antardU nenA'pi vyavahAra-kuzalena-"sAnandaM vraja vatsa ! nijaM bhavanam, vardhamAnavicchaDDena (vardhamAna-vaibhavena) vadhito bhava punaH" iti bruvatA manmanena ratnapAlo gantumanujJAtaH / SoDaza-varSAnantaraM bandhujanaiH parivArito maGgalazabdaiH gidhaizca vardhApito hAbhimukhaM prAptaH putraH / labdha-vardhApanikA vikasitamukhI sayajjhA (prAtivezmikI) tatkAlaM tatra samAgatA / samarpitA baddhamandiratAlakasya taalikaa| udghATitaM kapATayugalam / kutra-kutra pitRpAdasya AsikA zAyikA AsIditi parijanaiH praveditA / taruNA jAtA teSAM tatkSaNaM smRtiH| roditu pravRtto bAlavad rtnpaalH| haddhI ! (nivede) kutra kaSTamanubhavanti te matkAraNAt ? kiM me vipulayA anayA zriyA yAvat na jAyate mAtRpitroH darzanam ? svastho bhava suputra ! laghu saMbhAvyate teSAM sammelanam, kArApayipyAmasteSAmanusandhAnam / vidheranukUlatayA labdhA bhaviSyati teSAM For Private And Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 174 rayaNavAla kahA~ havissai tesi puttii| saMpai tuma puvvaM ettha-gayaM visaMThulaM kajjaM suTThiyaM kuNasu, jahA tuha piayarassa NAmaM samujjalaM hoi 'tti sUia baMdhuvaggeNa / paDissugraM taM kahaNaM rayaNeNa / jAyaM savva-baMdhujaNehi sahayarehi ya saddhi pIi-bhoaNaM / aNege jiNadatta-saMtiA bhiccA, kammagarA, AvaNappamuhA, sahiNo saMbhUa smaagyaa| NiaM-NigraM paccahijANaM karAveu pauttA-"seTTikumara ! Na? mahApAyave kulAya-saMThiANaM sauNa-poANaM jArisI gaI tArisI jiNadatta-se dvi-saraNavihaNANaM amhakerA ThiI vaTTae / saMpai AsAsimora tuma piyavva amha saraNadAyA hohisi 'tti| rayaNavAleNAvi savvesi patthaNA suNiA, muNiA, jahAriha-kajja-samappa NeNa te saMtosiA, posiA ya / kei pariNayavayA mae ki puvvaM karaNijjaM 'ti pucchiA / takkahaNamaNuvaTTamANeNa sammANiA ya / etthaMtarammi yara-ppamuhehiM saddhi rayaNavAlega pAhuDIkao NaravaI, viNNatto puNa-"Naradeva ! jesi kesi vi maNuANaM atthi jiNadatta-seTThimmi avasiTTha aNaM (RNa) te savvevi mamAhito savuDhiaM Ni aM-Nidhe dhaNaM sattaraM giNheMtu, taheva je ahamaNNA sedviNo te savvevi sattaraM paccappiNaMtu me jahArihaM dhaNaM / " raNNA tayANi meva "dAyagA giNheMtu gAhagA ya paccappiNaMtu, jiNadattasevi-saMbaMdhiaM daviNaM 'ti" ugghosaNA kAriA nnyrmmi| 1 sakhAyaH 2 AzAsmahe / For Private And Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 175 pravRttiH / samprati tvaM pUrva atragataM visaMsthulaM kArya susthitaM kuru, yathA tava piturnAma samujjvalaM bhavatIti sUcitaM bandhuvargeNa / pratizrutaM tatkathanaM ratnena / jAtaM sarvabandhujanaiH sahacaraizca sArdhaM prItibhojanam / aneke jinadattasatkA bhRtyAH karmakarAH ApaNa-pramukhAH sakhAyaH saMbhUya samAgatAH / nijaM nijaM pratyabhijJAnaM kArayitu pravRttAH"zreSThikumAra ! naSTe mahApAdape kulAya-saMsthitAnAM zakuna-potAnAM yAdRzI gatistAdRzI jinadatta-zreSThizaraNa-vihInAnAM asmadIyA sthitivartate / samprati AzAsmahe tvaM pitRvad asmAkaM zaraNadAtA bhaviSyasIti ratnapAlenA'pi sarveSAM prArthanA zrutA, jJAtA, yathArhakAryasamarpaNena te santoSitA, poSitAzca / ke'pi pariNata-vayaso 'mayA ki pUrva karaNIyam' iti pRSTAH tatkathanamanuvartamAnena sammAnitAzca / atrAntare nagarapramukhaiH sArdhaM ratnapAlena prAbhRtIkRto narapatiH vijJaptaH puna:-"naradeva ! yeSAM keSAmapi manujAnAM asti jinadattazreSThini avaziSTamRNaM te sarve'pi matta: savRddhikaM nijaM nijaM dhanaM satvaraM gRhNantu, tathaiva ye adhamarNAH zreSThinaste sarve'pi satvaraM pratyarpayantu mahya yathArha dhanam / " rAjJA tadAnImeva-"dAyakA gRhNantu, grAhakAzca pratyarpayantu jinadattathaiSThisambandhikaM draviNamiti" udghoSaNA kAritA nagare / For Private And Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 176 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahAM takkhaNaM jAyA jahoiA vavatthA / dAyagehiM jahArihaM gahiaM, gAhagehiM ca divyAM / savvANi para- hattha - gayANi khettavathu-vivaNi pAsAyAINi appa-vasANi saMjAyANi / NayarIe assa kitti - koI patthariA / aho ! bAlovi rayaNavAlo keraso budhdimaMto asthi ? jeNa savvamavi avavadviaM kajjaM suTThiyaM kayaM / rAuleNAvi sabvA tatthagayA ThiI samma muNiA / agge kiM karaNijjaM 'ti aNuvelaM' citei so / paraMtu rayaNeNa rAula - rUvaMtariA rayaNavai 'ttiNa saMkiaM kayAvi, kevalaM bAlajoI NUNamesa 'tti NissaMkaM NAyamimeNa / savva - suha- samapio vi rayaNavAlo Na khaNamavi raI labbhai piara -viraha - duvvalo | kahaM tesi aNusaMdhAraNaM kAyavvaM ! kahi te pausiA putta - viraha - viragaDiA uyAsINA saMtA jIvaNaM javeMti ? kahamegAgI ahaM gacchemi pavAsaM ? maM viNA kahamegago rAulo aNuvalakkhi-ppaesamma ciTThihii ! akio Agao tattha ego aTThaga- rigamitta - viSNU joisio / pucchio eso saviraNayaM rayaNeNa / viusavara' ! kamahaM paccalo homi piara - pAyassa pauti NAu / kAe disIe tesi NivAso 'tti kahaM pacceyaM mae ? kivAe NANabaleNa kakuhA- sUaraNaM kAyavvaM, jahAhaM tesimaNusaMdhAraNe saphalo havejjA | gaNaeNa jhatti gaNiaM phalizraM ca pekkhamANeNa uppala 4 - aNo rayaNavAlo uppAlio - " dAhiNa -disibhAe kusaliNo te jaNaNI - jaNayA NissaMdehaM / chamAsa - bhaMta rammi sulahaM tesi darisaNaM / kumAra ! vaIA AvaidiahA saMpai savvaM suhaM suhaM 'ti nicchitraM me vayaNaM / evaM sAhemANo dANeNa tosio gao so NitraM ThANaM / For Private And Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAsA 177 ___ tatkSaNaM jAtA yathocitA vyvsthaa| dAyakairyathAha gRhotaM grAhakaizca dattaM / sarvANi parahastagatAni kSetra-vastu-vipaNi-prAsAdAdIni AtmavazAni saMjAtAni / nagaryAmasya kIti-kaumudI prastRtA / aho ! bAlo'pi ratnapAla kIdRzo buddhimAnasti yena sarvamapi avyavasthitaM kArya susthitaM kRtam / rAulenA'pi sarvA tatragatA sthitiH samyag jnyaataa| agre kiM karaNIyamiti anuvelaM cintayati saH / parantu ratnena rAularUpAntaritA ratnavatIti na zaGkitaM kadApi, kevalaM bAlayogI nUnameSa' iti niHzaGkajJAtamanena / sarvasukhasamarpito'pi ratnapAlo na kSaNamapi rati labhate pitRviraha-durbalaH / kathaM teSAmanusaMdhAnaM karttavyam ? kutra te proSitAH putraviraha-vinaTitAH udAsInAH santo jIvanaM yApayanti / kathamekAkI ahaM gacchAmi pravAsam ? mAM vinA kathamekAkI rAulo'nupalakSita-pradeze sthAsyati / atarkitaH Agatastatra eko'STAGganimittavijJo jyotiSikaH / pRSTaH eSa savinayaM ratnena-"vidvadvara ! kathamahaM pratyalo bhavAmi pitRpAdasya pravRtti jJAtum ? kasyAM dizi teSAM nivAsaH iti kathaM pratyeyaM mayA ? kRpayA jJAnabalena kakup-sUcanaM karttavyam, yathA'haM teSAmanusaMdhAne saphalo bhaveyam / " gaNakena jhaTiti gaNitaM, phalitaM ca prekSamANena utpiJjalacetano ratnapAlaH kathitaH-"dakSiNadigbhAge kuzalinaste jananIjanakA nissaMdeham / SaNmAsAbhyantare sulabhaM teSAM darzanam / kumAra ! vyatItA Apad-divasAH samprati sarva sukhaM sukhamiti nizcitaM me vacanam / evaM kathayan dAnena toSito gataH sa nijaM sthAnam / 1 nirantaram 2 vidvadvara ! 3 samarthaH 4 utpiJjalacetanaH vyAkulacetAH / For Private And Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 178 rayaNavAla kahA~ avasaraM pappa rayaNavAleNa sUio rAulo sakheaM"joippavara ! NAhamicchami tumaM virahiUNa katthai gaMtumegAgI, paraMtu atthi eArisI samaya-maggaNA jahA mae avassagaMtavvaM piaraannmnnusNdhaann-nnimittN| tumae ettha ThiccA giha-paccuvekkhaNA kAyavvA / sayarAhameva piarANaM maggaNaM kAUraNa, te' ettha NeUNa pacchA tumae saddhi gamissamahaM rayaNavaiM Neu sasura-gehaM / iyANi tu samaya-paDivAlaNA karaNijjA cia / " IsiM-hasia-daMsia-dhavaladaMtapaMtiNA rAuleNa vAhariaM"Na ettha koi kheassa visao / asthi kimukkiTTha jaNaNI-jaNayAirittaM / tesi sevA khu deva-sevA / tesi daMsaraNaM khu deva-daMsaNaM / tesiM ANA kira deva-ANA / kiM teNa kimi-koDi gaeNa kuliMgAleNa jAeNa, jo Na havai piarANa suhheuu| paraMtu Na evaM kajjaM taejArisANaM gihatthANaM / atthi maejArisANaM tu vAma-hattha-lIlA aNusaMdhANa-kajjaM / somAla-sehara ! Na aNuUlo gihatthANa hemNt-uuu| jAlA pavahai ai sIalo jagaM kaMpAvemANo jaDo uINo pavaNo, tAlA ko suhio gihattho gihAo NIharai ? pahiria-NANuNNia-vAso' Aroggia-visiTThasatti-dAyagosaha-mIsia-miTThaNNo dArA-putta-parivArio uvAnalaM Tio vAsarAI gamei, tattha Ni ppiho jhaDilo samaNo tAvaso galia-cIvaro diaMbaro vA sANaMdaM rukkha 1 tAna 2 tvAdRzAnAm 3 udIcIna: 4 parihitanAnauNikavAsAH / For Private And Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 176 __ avasaraM prApya ratnapAlena sUcito rAulaH sakhedaM-"yogipravara ! nAhamicchAmi tvAM virahayya kutrApi gantumekAkI, parantu asti etAdRzI samaya-mArgaNA yathA mayA avazyaM gantavyaM pitroranusandhAnanimittam / tvayA atra sthitvA gRhapratyupekSaNA krtvyaa| zIghrameva pitroH mArgaNAM kRtvA tau atra nItvA pazcAt tvayA sArdhaM gamayiSyAmyahaM ratnavatIM netu zvasura-gRham / idAnIM tu samaya-pratipAlanA karaNIyaiva / " ISad-hasita-darzita-dhavala-danta-paGa ktinA rAulena vyAhRtaM nAtra ko'pi khedasya viSayaH / asti kimutkRSTaM jananI-janakAtiriktam ? teSAM sevA khalu deva-sevA, teSAM darzanaM khalu deva darzanam ; teSAM AjJA kila devaajnyaa| kiM tena kRmikoTigatena kulAGgAreNa jAtena yo na bhavati pitRNAM sukhahetuH, parantu naitat kAryaM tvAdRzAnAM gRhasthAnAm / asti mAdRzAnAM tu vAmahasta-lIlA anusandhAnakAryam / sukumArazekhara ! nAnukUlo gRhasthAnAM hemanta : / yasmin pravahati atizItalo jagat kampAyamAno jaDa: udIcInaH pavanastasmin ka: sukhito gRhastho gRhAnissarati ? parihita-nAnauNika-bAsAH bhukta-viziSTazaktidAyakoSadha-mizrita-miSThAnnaH dArA-putra-parivAritaH upAnalaM sthito vAsarANi gamayati, tatra niHspRho jaTilaH zramaNastApaso galitacIvaro digambaro vA sAnandaM vRkSAle sthito dhyAnaM For Private And Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1 pariproJcitam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 150 rayaNavAla kahA mUlammi Thio jhANaM jhAyai, paramiTTha sumirai, chuhaM ahiAsei, suhaM suheNa sIakAlaM ca javei / taheva uNhAlo viNa bhoINa maNulomo | jAhe patavai ai tigga-rassIhi aMsUmAlI / vahi- saricchA havai dharaNo / savvaMpi vAyAvaraNaM tAtappAmANa pavaI asahaNijjo mAruo / vAraM vAraM pariphusiaM' paNa sukkattaNamuvei sea - jalaM / supIapi udayaM Na kayAi pIaM piva aNuhavaMti tamhAluAI oTTa-tAlukaMTha-vivarAI / tAhe patta- samagga-bhoga - sAmaggIo NANAvihaM sIa-pejjaM pibeMto vAyANukUlia - gimmi allINo sukaI ko hammiaM eu cayai ? tatthavi muNI jattha katthai Thio, jaM kimavi sIuNhaM bhujeMto, usiNaM jalaM pibeMto, tattabhUmIale vi aNatthuaM suto, paramamuio lakkhijjai / keNa aNuhavijjai gimha-kAla-tattI jo aNuvelaM sarei paramaM payaM / jassa savvaMpi bAhiraM vatthujAyaM bAhiraM tassa kA suhassa duhassa vA kappaNA ? aho vicitto muNINamaddhANo / taheva pAusasamayo vi Na jeTThAsamIhiM susaho, jayA vAseMti payovAhA jayA tayA / havaMti pacchaNa - ravibibANi duddiNANi / hiayaM kaMpi kuNemANI vijjoai vijjU | gaDagaDAyamANo kaNNamUlaM bhidei puNa thaNia-saho / picchilA havaMti vattaNIo / saveAo vahati NiNNaAo / abbhaMtario vi akko aIva aMtaraMga-gimmiM aNuhavAvei jAu, tammi ko suhI juvaijaNavirahio ciTTiu khamo ? vihi-parataMto pauttho vi koi gihaM saMbharei rattidiahaM / ukkiTThamaMtavvearaNaM mANei kAi For Private And Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 181 dhyAyati, parameSThinaM smarati, kSudhamadhyAste, sukhaM sukhena zItakAlaM ca yApayati / tathaiva uSNakAlo'pi na bhoginAmanulomaH / yasmin pratapati ati tigmarazmibhiH aMzumAlI / vahni sadRzI bhavati dharaNI / sarvamapi vAtAvaraNaM tAtapayamAnaH pravahati asahanIyo mArutaH / vAraM vAraM pariprotimapi na zuSkatvamupaiti svedajalam / supItamapi udakaM na kadApi pItamivAnubhavati tRSNAlukAni oSTha-tAlu-kaNThavivarANi / tasmin prApta samagra bhoga sAmagrIko nAnAvidhaM zItapeyaM piban vAtAnukUlita- gRhe AlInaH sukRtI ko harmyaM tyaktuM zaknoti ? tatrApi muniryatrakutrApi sthitaH yat kimapi zItoSNaM bhuJjAnaH, uSNaM jalaM piban tapta-bhUmitale'pi anAstRtaM svapan, paramamudito lakSyate / kenAnubhUyate grISmakAla -taptiryo'nuvelaM smarati paramaM padam / yasya sarvamapi bAhya vastujAtaM bAhyam, tasya kA sukhasya duHkhasya vA kalpanA ? aho ! vicitro munInAmadhvA / tathaiva prAvRTsamayo'pi na jyeSThAzramIbhiH susahaH / yadA varSanti payovAhA, yadAtadA bhavanti pracchanna- ravi vimbANi durdinAni / hRdayaM kampitaM kurvatI vidyotate vidyut | gaDagaDAyamAnaH karNamUlaM bhinatti punaH stanitazabdaH / picchilAH bhavanti vartanyaH / savegA vahanti nimnagAH / abhrAntarito'pyarko'tIvAntaraGga - grISmatAmanubhAvayati jAtu tasmin kaH sukhI yuvatijana-virahitaH sthAtu kSamaH ? vidhi- paratantraH pauttho'pi ( proSito'pi ) ko'pi gRhaM smarati rAtridivam / utkRSTAmantarvedanAM For Private And Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 182 rayaNavAla kahA pavasia-bhattiA 'piu piu 'tti' bappIha-saNa pitraM saMsaremANI maanninnii| tahi pAusammi vi paccakkhAyapANabhoaNA girikaMdarAsu samallINA vavagaya-savva-sarIramANasa-ciMtA akkhaya-baMbhacera-parivaDhia-lessA jhANakoTTovagayA alakkhiaM takkaNA-rahiaM suhaM belamaivAhayaMti, ao saMti sabvevi uuNo' muNINaM dAhiNAvaTTA / to mae kira gaMtavvaM piarANa ddhuddhllnntttth| Na tumhArisAraNaM ttthaavyaaso| 'saMpai cia baccemi ki gahiavvaM mae' evaM bhaNeto rAulo kevalaM hattha-gahia-voNo tao smudio| 'ajuttamiNaM ajuttamiNaM 'ti bollamANeNa rayaNeNa sahasatti NiaMtio rAulassa karapallavo, sAhiraM ca-"joiMda ! kimasAmaiyaM gamaNamADhattaM ? ciMtaNijjaM kiMci / paDhamajaNaNI-jaNagANaM kaeNaM puttassa cia paesagamaNaM nniiisNgaN| vIijjaaM-atihirUvairaNa samAgaosi ettha dUradesaMtarAo tumaM, sevArihassa tassa Nia-kajjaTTa saMpesaNaM aNuiyaM / taiyaM-virattehiM gihi-kammassa kArAvaNaM Na sohApayaM / etto saviNayaM patthaNaM maIyaM, jaM iha ccia ThiccA tumae joga-sAhaNA kAyavvA / raNa assi visayammi bhAgilleNa bhavvaM / " NiaMgamaNaM samuiaM 'ti pAyaDateNa rAuleNa sagajja vajjariaM-"seTThi-putta ! Natthi amuNiA NII raauljoinnaa| vasuheba kuDubaM 'ti bhAvamANANaM muNINaM kattha Nia-paratakkaNA ? tumhakerA jaNaNIjaNayA kiM Na 1 RtavaH / For Private And Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTo UsAso 183 mAnayati ( anubhavati) kApi proSitabhartR' kA 'piupiu' iti bappIhazabdena priyaM saMsmarantI mAninI / tasmin prAvRSi api pratyAkhyAtapAnabhojanAH girikandarAsu samAlInAH vyapagata sarvazarIra-mAnasa cintA akSata-brahmacarya - parivardhita - lezyAH dhyAna - koSThopagatAH alakSitAM tarkaNAra hitAM sukhaM velAmativAhayanti, ataH santi sarve'pi Rtavo munInAM dakSiNAvartAH / tasmAd mayA kila gantavyaM pitroH gaveSaNArtham ! na yuSmAdRzAM ttraavkaashH| 'sampratyeva vrajAmi kiM grahItavyaM mayA' evaM bhagan rAula : kevalaM hastagRhIta - vINastataH samutthitaH / ayuktamidaM ayuktamidamiti kathayatA ratnena jhaTiti niyantrito rAulasya karapallavaH kathitaM ca - "yogIndra ! kimasAmayikagamanamArabdham ? cintanIyaM kiJcit ! prathamam jananIjanakAnAM kRte putrasyaiva pradezagamanaM nIti saMgatam / dvitIyam - atithirUpeNa samAgato'si atra dUradezAntarAt tvam, sevArhasya tasya nijakAryArthaM sampreSaNamanucitam / tRtIyam - viraktaiH gRhi karmaNaH kArApaNaM na zobhAspadam / etasmAt savinayaM prArthanaM madIyaM yadihaiva sthitvA tvayA yogasAdhanA karttavyA / nA'smin viSaye bhAgavatA bhAvyam" / - nijaM gamanaM samucitamiti prakaTayatA rAulena sagajaM kathitam" zreSThaputra ! nAsti ajJAtA nIti: rAula yoginA / vasudhaiva kuTumba - miti bhAvayatAM munInAM kutra nija para tarkaNA ? yuSmadIyA jananI For Private And Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 184 rayaNavAla kahA amheccayA ? 'Na tihI kAi jassa vijjai 'tti atihI' NiruttIe pAyaDamiNamo, tA so Na abbhAgao / sevA kira jesi jIvaNa-vayaM sa kiM para-sevaNamahilasei ? parovayArakaraNammi Na gihattha-saMthava - dosa- duTThattamuveMti susIlA tavohaNA / kiNo tumaM niraTThaaM AggahaM kuraNesi ? sahayara ! suNa, Na jai haM Ageu sakkejjA bhANumaI-juttaM jiNadattaM chammAsamajjhayArammi iha, to pavisassamahamagaNiku Dammi 'tti paDiNNAya vIabhayo egallo caliuM payaTTo rAulo takkhaNaM / aladdha-taggamaNa- Niroha - maggo accataM vRNNo vi rayaNavAlo kahaMkahamavi paDivesaNaTTha" saMmao jAo / calio so teNa saddhi pura parisara- peraMtaM sikkhA-rUveNa kimavi sAto / jahA - " sAvahANeNa vaTTiavvaM de saMta rammi rAula ! para- payAraNa- tapparA aroge dhutta - seharA paipayaM vaMcayaMti aNavahia - mANave / jAva Na tumaM paccAvalihisi tAva Na me maNo katthai samallissai / paidiNaM tuha pahaM pecchaM tamhA turia-turiaM paccAvalaNassa ciTThA kAyavvA" 'Ama' 'tahatti' bhaNeMto pia-viraheNa aMtAyallayaM aNuhavaMto vi uvari jogijuggaM NImamattaNaM dakkhaveMto aggao sario / evaM bahudUrapahaM AgayA te doNi vi / virahaveaNa- ruddhakaMTheNa aMtammi ruyaMteNa rayaNeNa dhaNiamuvagUhio rAulo / viraha saMtattha-NayaNehiM pIijjamANo citta lihieNa iva tattha-TTieNa pahammi turia - pAyapAyaM vaDDhamANo diTTho so khatarammi rukkhAMtario adiTTho saMvRtta / 1 prati preSaNArtham 2 AyallayA0 strI0 (de0) becanI / antAyallayaMantarSIDA / For Private And Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 185 chaTTho UsAso janakAH kiM nAsmadIyAH ? 'na tithiH kApi yasya vidyate iti atithiH' niruktyA prakaTamidam / tasmAt sa na abhyAgataH / sevA kila yeSAM jIvana-vrataM sa kiM parasevanamabhilaSate ? paropakArakaraNe na gRhasthasaMstava-doSaduSTatvamupayanti suzIlAstapodhanAH / kiNo (prazne) tvaM nirarthakamAgrahaM karoSi ? sahacara ! zRNu, 'na yadi ahaM Anetu zaknuyAM bhAnumatIyuktaM jinadattaM SaNmAsamadhye iha, tadA pravizAmyahamagnikuNDe' iti pratijJAya vItabhayaH ekAkI calitu pravRtto rAulastatkSaNam / alabdha-tadgamana-nirodha-mArgaH atyantaM khinno'pi ratnapAlaH kathaM kathamapi pratipreSaNArthaM sammato jAtaH / calitaH sa tena sAdhaM pura-parisara-paryantaM zikSArUpeNa kimapi kathayan / yathA "sAvadhAnena vartitavyaM dezAntare rAula ! para-pratAraNa-tatparA aneke - dhUrta-zekharAH pratipadaM vaJcayanti anavahita-mAnavAn / yAvanna tvaM pratyAvaliSyase tAvanna me manaH kutrApi samAleSyate / pratidinaM tava pathaM prekSiSye, tasmAt tvarita-tvaritaM pratyAvalanasya ceSTA kartavyA / 'Am' 'tatheti' iti bhaNan priya-viraheNa antAyallayaM (antaHpIDAM) anubhavannapi upari yogi-yogyaM nirmamatvaM darzayan agrataH sRtaH / evaM bahudUra-pathaM Agato tau dvAvapi / virahavedana-ruddhakaNThena ante rudatA ratnena dhaNiyaM (gADhaM) upagUDhaH rAulaH / viraha-saMtrasta-nayanAbhyAM pIyamAnaH citralikhiteneva tatrasthitena pathi tvarita-pAda-pAtaM vardhamAno dRSTaH saH / kSaNAntare vRkSAntaritaH adRSTaH saMvRttaH / For Private And Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 186 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA sumiNevi akappi kimeaM jAyaM ? haMta ! bAlassavi assa kerisaM loguttamaM soaNNaM ? keriso abbhuA NinbhayayA ? kerisaM buddhicAvallaM ? kerisI parovayAraNiTThA ? aho aNaNNo ucchAho ! aNeliso mAhappo / mahuro sahAvo / Nicca hasiaM vayaNAraviMdaM / avvo ! kassa imiA pasUI | maNe mahAkulINo'mU bAlamuNI / dhI ! dhI ! maM, eAriso suhoio somAla - saroro majjha kAraNaM paiggAmaM bhamissara, jahApattaM bhujissara, jahi kahi vIsaMto dvANaM gahissai, attaNNesaNavayo' tammaNo, talleso, tapparo ya aNegAI kaTThAI khamissai / aNNANIhiM avahIrio vi samabhAva- bhAvio hohissai puNa / evaM bahu vigappemANo soemANo gummaia' - hiayo ya rayaNavAlo gihamAgao / paDikajjaM, paDibhoaNaM, paDipalaM ca rAulaM sareMto ekkamekkaM diNaM aMgulipavvesu gato jahAkahaM kAlakkhevaM karei | io pahammi sattaragaIe uvasappaMto je kei majjhemaggaM gAmA gayarAI kheDa-kavaDAI AgacchejjA, tattha suhamekkhaNiAe' aNNesaNaM kuNamANo pucchei, takkei, NAma- kIttaNaM karei, saMkeaM ca jaNAvei / aNamiliammi saMkee aggao vacca / aNalaso so Na kahivi samayaM muhA gamei, vIsamei, NiccitaM ca suvai / egaMtamaNuvalakkhisu gAmaNayarAIsuvi vINA - NAeNa kaNNAmaya-mahura- veraggamaya gIa-gANeNa jaNasamUhaM AkaDDhai / bAlAvatthaM abbhua-rUvasaMpayaM taM viloeUNa 1 attAnveSaNa vrata:- gRhItAnveSaNavrata ityarthaH 2 gummaiya- hRdayaH saMmUDhahRdayaH / yathA- gummaiaM saMmUDhaM ( pAiya0 580) 3 sUkSmekSaNikayA / For Private And Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 187 svapne'pi akalpitaM kimetat jAtam / hanta ! bAlasyApyasya kIdRzaM lokottamaM saujanyam ? kIdRzI adbhutA nirbhayatA ? kIdRzaM buddhicApalyam ? kIdRzI paropakAra-niSThA ? aho ! ananyaH utsaahH| anIdRzaM mahAtmyam ! madhuraH svabhAvaH ! nityaM hasitaM ca vadanAravindam / aho ! kasya imA prasUtiH ? manye mahAkulIno'sau baalmuniH| dhig ! dhig ! mAm, etAdRzaH sukhocitaH sukumAra-zarIro mama kAraNaM pratigrAma bhramiSyati, yathA prAptaM bhokSyate, yatra kutra vizrAmyan sthAnaM grahISyati, AttAnveSaNavrataH tanmanA: tallezyaH tatparazca anekAni kaSTAni kSamiSyate / ajJAnibhiravadhIrito'pi samabhAvabhAvito bhaviSyati punaH / evaM bahuvikalpayan zocayan gummaiyahRdayaH (saMmUDhahRdayaH) ca ratnapAlo gRhmaagtH| pratikArya, pratibhojanaM, pratipalaM ca rAulaM smaran ekaikaM dinaM aMguli-parvasu gaNayan yathA kathaMcit kAlakSepaM kroti| __itaH pathi satvaragatyA upasarpana ye ke'pi madhyemArga grAmAH nagarANi kheTa-karvaTAni AgaccheyuH, tatra sUkSmekSaNikayA anveSaNAM kurvan pRcchati, tarkayati, nAmakIrtanaM karoti, saMkelaM ca jJApayati ! amIlite saMkete agrato vrajati / analasaH sa na kutrApi samayaM mudhA gamayati, vizrAmyati, nizcintaM ca svapiti / ekAntamanupalakSiteSu grAma-nagarAdiSvapi vINA-nAdena karNAmRta-madhura-vairAgyamaya-gItagAnena janasamUhamAkarSati / bAlyAvasthamadbhutarUpasampadaM taM vilokya For Private And Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 188 rayaNavAla kahA joIsaraM jaNayA saMmohiA hoi, sakkArei, sammANei, aNega-vahiM puNa uvaNImatei paraM NippivAso rAulo Na kimavi giNhei, NavaraM bhikkhAyariAe samiAiyaM' davvaM gahia Nia-hatthehiM pAgaM karia egahuttaM bhujei / pacchA laddha-paricayehiM tatthagaya-jaNehiM jiNadattassa TiiM AgamaNagamaNAiyaM gavesai / apatta-vRttaMto ikkavae tao NipphiDai / tattha ThAu bahumaNuruddho vi NAyarehiM 'alAhi alAhi NivAseraNaM' ti kaheMto addhaNINo havai / evaM palaMbA vattaNI ullaMghiA nnenn| aNegANi NayarANi maggiANi / vaNANi taddiTTIe diTThANi / NANA maDhA AsamA paMtaggAmA DhaMDhalliA / paraM Na jiNadattassa NAmapi AyaNNiaM / Na kAi pauttI vi pattA / suhamo saMkeovi Na lkho| tahAvi akheiro rAulo dakkhiNAe disAe parivaDDhai / lakkhegadiTTI kettillamiNaM 'ti maNNaMto savegamaggao sarai / ujjamillANaM kimalabbhaM, kimasakkaM, kiM dUraM vA ? je asAhahallaM muNeti sAhallassa uvAyANaM / calaNANamuvari calaMti jattha calaNA tattha kiM dUraM gammapayaM ? kamaso aNega-diahehi pattaM rAuleNa jiNadatta-saNAhaM vasaMtapuraM NAma NayaraM / maggasaMgaehiM tatthagaya-jaNehiM puvvameva jiNadattaNAmo koi vuDDho kaTThahArago sabhajjo purassa bAhiraM egammi uDajammi Nivasai 'tti munnioN| suNiUNa sa-sasurassa ciracitiraM kaNNappiaM NAmaheaM harisa-vasubhiNNa-romaMco saMjAo 1 samitAdikam-'ATA Adi' itibhASA 2 nisphiTati 'bAhara nikalanA' itibhaassaa| For Private And Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 186 yogIzvaraM janatA sammohitA bhavati, satkArayati, sammAnayati, anekavastubhiH punarupanimantrayati paraM niSpipAso rAulo na kimapi gRhNAti, kevalaM bhikSAcaryayA samitAdikaM dravyaM gRhItvA nijahastAbhyAM pAkaM kRtvA ekavAraM bhaGa kte / pazcAd labdha-paricayaistatragatajanaijinadattasya sthitim Agamana-gamanAdikaM gvessyti| aprAptavRttAntaH ekapade tato niSphiTati / tatra sthAtubanuruddho'pi nAgaraiH 'alamala nivAseneti kathayan adhvanIno bhavati / evaM pralambA vartanI ullaMghitA tena / anekAni nagarANi mAgitAni / vanAni tadRSTyA dRSTAni / nAnA maThA: AzramAH prAntagrAmAH gvessitaaH| paraM na jinadattasya nAmApyAkaNitam / na kApi pravRttirapi prAptA / sUkSmaH saMketo'pi na labdhaH / tathApi akhedavAn rAulo dakSiNasyAM dizi parivardhate / lakSyakadRSTi: kiyadidamiti manyamAnaH savegaM agrataH sarati / udyamavatAM kimalabhyaM, kimazakyaM, kiM dUraM vA-ye asAphalyaM jAnanti sAphalyasya upAdAnam / calanAnAmupari calanti yatra calanAH tatra kiM dUraM gamyapadam ? kramazo'nekadivasaH prAptaM rAulena jinadattasanAthaM vasantapuraM nAma nagaram / mArga-saMgatastatragatajanaiH pUrvameva jinadattanAmA ko'pi vRddhaH kASTha-hArakaH sabhAryaH purasya bahirekasmin uTaje nivasatIti jJAtam / zrutvA svazvasurasya ciracintitaM karNapriyaM nAmadheyaM harSavazobhinnaromAJcaH saMjAto rAulaH / manoratha For Private And Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahIM rAulo / maNoraha-ghaNasaMciA parivaDhiA paMphulliA AsAvallI / soccia somo jiNadatto sasuro, sA ca attA me bhadda-sahAvA bhANumaI / dhaNNA ajjA'haM tesiM ciradullahaM dasaNaM karissaM / pia-puttassa aladhdapuvva.suha-samAyAreNa tesi mANasaM tosaissaM' / ahA ! keriso hohii so ANaMdamaiyo samayo ? evaM vikappaMto Agao pura-parisarammi rAulo / diTThi-pahamAvaDiaM tamuDajaM / kaTTha-bhAraM Neu gao vaNammi jiNadatto / kajja-laggahatthA uDajamajjhammi ThiA bhANumaI / takhaNaM tattha samoiNNo pasaNNamaNo vINAhattho so / uDajassAhimuhaM diTThA jeNa samaalA gomaya-lipiA pavittA veiaa| pario pAiyaM pasaNNaM vAyAvaraNaM / tattha veiAe vINA-vAyaNa-tapparo NimIliacchI ayANaMto viva acchio rAulo / suNiUNa savaNAmayaM mahurasaraM vINaM ko ettha gAyai 'tti takkaNaparA bhUA bhANumaI / IsiM gIvaM laMbAyamANIe bAhiM pekkhiaNtaae| bhatti-rasa-NibbharaM gAyato vINAe samaM diTTho tAe ego baaljoii| aho ! dhaNNaM amhakeraM divvaM diahaM ajjataNaM, jaM aNAhUo aciMtio eso bAlamuNI amuNioM daMsaNaM dAu kaya-payappaNo / NUNaM ajja kimavi mahAbhavvaM saMbhAvijjai / puNNANaM tucchANaM ca uri jesiM samA maI tesiM maNammi kattha gaMtavvaM, kattha Na gaMtavvaM, kattha ciTThiavvaM, kattha Na ciTThiavvaM, Na eArisA vigappA saMbhavaMti, tA uvaNimaMtemi mAhuariaTTha bAlamuNimimaM / ia viciMtia kimavi bhoaNArihaM davvaM sappemaM 1 toSayiSyAmi / For Private And Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso ghana-siktA parivarSitA praphullA aashaavllii| sa caiva saumyo jinadattaH zvasuraH, sA ca attA (zvazrUH) me bhadra svabhAvA bhAnumatI / dhanyA adyA'haM teSAM ciradurlabhaM darzanaM kariSyAmi / priyaputrasya alabdhapUrvasukhasamAcAreNa teSAM mAnasaM toSayiSyAmi / ahA ! kIdRzo bhaviSyati sa AnandamayaH samayaH ? evaM vikalpayan AgataH puraparisare rAulaH / dRSTipathamApatitaM tadRTajam / kASTha-bhAraM netu gato vane jinadattaH / kAryalagna-hastA uTajamadhye sthitA bhAnumatI / tatkSaNaM tatra samavatIrNaH prasannamanAH vINAhastaH sH| uTajasyAbhimukhaM dRSTA tena samatalA gomaya-liptA pavitrA vedikA / paritaH prAkRtaM prasanna vAtAvaraNam / tatra vedikAyAM vINAvAdana-tatparo nimIlitAkSiH ajAnanniva Asito rAulaH / zrutvA zravaNAmRtAM madhurasvarAM vINAM ko'tra gAyatIti tarkaNaparA bhUtA bhaanumtii| ISada grIvAM lambAyamAnayA bahiH prekSitaM tyaa| bhaktirasa-nirbharaM gAyan vINayA samaM dRSTastayA eko baalyogii| aho ! dhanyamasmadIyaM divyaM divasamadyatanam, yat anAhUtaH acintitaH eSa bAlamuniH ajJAtaM darzanaM dAtuM kRta-padArpaNaH / nUnamadya kimapi mahAbhavyaM saMbhAvyate / pUrNAnAM tucchAnAM copari yeSAM samA ma tiH teSAM manasi kutra gantavyaM, kutra na gantavya, kutra sthAtavyaM, kutra na sthAtavyaM, netAdRzAH vikalpAH saMbhavanti, tasmAd upanimantrayAmi mAdhukarikArtha bAlamunimimam / iti vicintya kimapi bhojanArha dravyaM saprema dAtumaparAulaM upanatA sA / kRto vinayapraNAmaH / mahatI For Private And Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir raNavAla kahA 162 dAu uvarAulaM uvaNayA sA / kao viNayappaNAmo / mahaI kivA kayA bAlajoIsara ! samuddhAriA amhArisA maMdabhaggA pAvaNa - daMsaNeNa / jaivi Na atthi tuha sAgaya-juggaM kimavi visiddha, tahavibhatti - visiTTha visiddha muNINaM 'ti ANiaM kimavi lukkhaM sukkhaM sANuggahaM gahiavvaM / muNI ! jai haMto amhaNivAso purimatAlammi, tayA kAvi aNNA sevvA, bhattI, sussUsA ya kayA huMtA / paraM kiM saMpai baTTa 'tti sAhemANI IsimullAI nettAiM cIvareNa puMchaMtI tuhikkA jAyA / pemmassa piMDalaiA, vacchallassa richolI, sArallassa muttI, kivAe ya pattaM payaDIe sommA, rAuleNa attA viloiA / putta-viraha- dubbalAvi jA kattavva - pAlaNa - pIvarA, daridda-dAva- daDDhA vi maNasA dANucchuA, sahAva-mahurA dhammiTThAya teNa sA aNuhUA / aho ! dharaNaM gayaM, Na gayA dANasIlayA / vilIgA sAmiddhI, paraMtu Na bolINA mANavayA | ahavA dhUlidhUsarAMpi rayaNaM jahAi kiM mahagdhimaM ? bhUmiala - NivaDiapi ghaNajalaM havai kiM kaDu ? patta - pupphaphala-vihUNo vi aMbo kiM jAyai jiMbo ? khalu guNa rayaNakhANI imiA to uvavaNNaM ettha rayaNaM / nUNaM hoi aggiNA uddIvi dIvipraM suvaNNaM / jAyae mahamahiaM NighaTTa cArucaMdaNaM / evaM vImaMsemANo rAulo puvvamiva vINaM vAemANo muallio Thio / 1 richolI - strI0 (de0) paGaktiH / For Private And Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso kRpA kRtA bAlayogIzvara ! samuddhAritA asmAdRzA mandabhAgyAH pAvanadarzanena / yadyapi nAsti tava svAgata-yogyaM kimapi viziSTa, tathApi 'bhakti-viziSTaM viziSTaM munInAm' iti AnItaM kimapi rukSaM zuSka sAnugrahaM gRhItavyam / mune ! yadi abhaviSyat asmAkaM nivAsaH purimatAlapure tadA kApyananyA sevA, bhaktiH, suzrUSA ca kRtA abhavipyat / paraM kiM samprati yad vartate iti kathayantI ISad Ardra netra cIvareNa procchantI tUSNIkA jaataa| premNaH piNDalikA (piNDIkRtA ) vAtsalyasya riJchAlA, (paGa ktiH) sAralyasya . mUrtiH, kRpAyAzca pAtra, prakRtyA saumyA rAulena attA (zvazrUH) vilokitaa| putra-viraha-durbalA'pi yA kartavya. pAlana-pIvarA, dAridra ya-dAva-dagdhA'pi manasA dAnotsukA, svabhAvamadhurA dharmiSThA ca tena saa'nubhuutaa| aho ! dhanaM gataM na gatA daanshiiltaa| vilInA samRddhiH parantu na vyatikrAntA maanvtaa| athavA dhUli-dhUsaramapi ratnaM jahAti kiM mahAya'tAm ? bhUmitala-nipatitamapi dhanajalaM bhavati kiM kaTakam ? patra-puSpa-phala-vihIno'pyAmro ki jAyate nimbaH ? khalu guNaratnakhAniH imA tasmAdutpannamatra ratnam / nUnaM bhavati agninoddIpitaM dIpitaM suvarNam / jAyate mahamahiaM (prasRta-saurabhaM) nighRSTaM cAru candanam / evaM vimarzayan rAulaH pUrvamiva vINAM vAdayana mUkaH sthitaH / For Private And Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ ___"Na kahaM uttarijjai bhayaMteNa / kahaM Na gheppai bhattibhariA bhikkhA / lukkhAvi pemma-siNiddhA iddhA / NigiTThAvi bhatti visiTTA miTTA" paccuttaraM viramAlemANIe bhANumaIe takkiaM / __ "Na jujjai, de mAyaraM ! iyAriNaM mAhuarI / asAhAraNaM tuha bhattiM pekkhamANeNa mae avassaM ghetavvA saa| paraMtu pahu'bhatti-rasa-pANa-thiMpia-maraNassa me Natthi sahAvi bubhukkhA, pivAsA punn| kA ciMtA muNINaM bhoaNassa, jattha vaccai tattha aNege dAyarA hattha-gaya-bhikkhA paDikkhaMti / ammayA ! raNIhario'haM purimatAlAo kiMci kAla-puvvaM aNega-gAmagayara-pura-paTTaNANi hiMDeMto ettha smaago| suramma thalaM riNahAliUNa vIsamaNa8 tuha uDaja.veiAe Thio / pahussa guNa gANeNa laddhA ajjhtth-viisNtii| bhatti jutteNa tuha AmaMtaNeNa puNa aIva saMtuTThomhi" payaDiaM rAuleNa Ni rave khabhAveNaM / suriNaANa purimatAlassa NAmaheaM acitaNijjAe kAe AsA-rehAe chiviA bhANumaI takkhaNaM pucchiumADhattA"kiM purimatAlatto AgamaNaM bhe?" rAulo-"Ama, tatto ccia" ucchuIbhUA bhANumaI-"uvalakkhijjati kiM bhadaMteNa tatthagayA visiTThA NayaramahaMtayA" ? rAulo-"kahaM Na ? ciraThiIe aIva pariciA me tatthagayA pamuhA / " 1 prabhubhakti-rasapAna-tRptamanasaH 2 pratIkSante 3 spRSTA / For Private And Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cha8o UsAso 195 'na kathamuttIryate bhadantena ? kathaM na gRhyate bhaktibharitA bhikSA ? rukSA'pi prema-snigdhA idhdA / nikRSTA'pi bhakti-viziSTA miSTA" pratyuttaraM pratIkSamANayA bhAnumatyA tarkitam / "na yujyate he mAtaH ! idAnIM mAdhukarI / 'asAdhAraNAM tava bhakti prekSamANena mayA avazyaM gRhItavyA saa| parantu prabhubhakti-rasapAnatRpta manasaH me nAsti sUkSmA'pi bubhukSA, pipAsA punaH / kA cintA munInAM bhojanasya ? yatra vrajati tatrAneke dAtAro hastagata-bhikSA: prtiikssnte| amba ! nisRto'haM purimatAlAt kiJcitkAlapUrvam / aneka-grAma-nagara-pura-pattanAni hiNDannatra samAgataH / suramya sthalaM nibhAlya vizramaNArthaM tavoTajavedikAyAM sthitaH / prabhoguNagAnena labdhA'dhyAtma-vizrAntiH / bhakti-yuktena tavAmantraNena punaH atIva santuSTo'smi'' prakaTitaM rAulena nirapekSa-bhAvena / zrutvA purimatAlasya nAmadheyaM acintanIyayA kayA AzA-rekhayA spRSTA bhAnumatI tatkSaNaM praSTamArabdhA-"kiM purimatAlAdAgamanaM bhavata: ?" rAula--"Am ! tataH ev"| utsukIbhUtA bhAnumatI-"upalakSyante kiM bhadantena tatragatAH viziSTAH nagaramahatkAH ?" rAula:-"kathaM na, cirasthityA'tIva paricitAH me tatragatAH pramukhAH / " For Private And Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 166 rayaNavAla kahA sasaMbhama bhANumaI-"tayA tu avassaM Najjai tumae mammaNaseTThiNo gutt'|" ___ rAulo-"NUNaM atthi so daDhamuTThI Nayara-lakkhio mhenbho"| harisa-vasubhiNNa-hiaya-kamalA bhANumaI-"kiM muriNajjai muNiNA tassa puttAio rayaNavAlo ?" navvaM bhAvabhaMgimaM nADemANo rAulo-"ammo ! kahaM muraNei ammA taM rayaraNaM ? so cia atthi me paramapIipattaM abIo mitto / chamAsa-peraMtaM Thio'haM teNa saddhi ammo !" raNaraNayaM bhayaMtI bhANumaI-"kiM saccaM ! taM jANai rAulo ?" evaM bhaNamANI samIvamAgamma ThiA / ___"amhArisehiM kimamuNiyaM rahassaM, jANemi tassa savvaM pi jahAjAyaM ghaDaNA-cakkaM / mAya ! raNatthi so mammaNaputto, kiMtu atthi so jiNadattaseTThiNo kuladIvo, bhANumaIe ya aMgao / duvihiNA pIliA ammApiuNo taM sattavIsavAsarinaM thAvaNa-rUveNa mammaraNa-gihammi Thavia alakkhiamaggA pavAsaM gayA" pAukkayaM salakkhaM rAuleNa / dhAreumasakkaM cirAladdha-putta-pautti-ucchukkara vahamANI bhANumaI-"tao kiM ? tao kiM ? rAula !" putta-virahaggi-tAva-umhAiyaM mAyara-hiayaM suassa kusala-kahA-salila-dhArAhiM salIlamolhavemANo' rAulo 1 gotram-nAmadheyam 2 autsukyam 3 putravirahAgnitApoSmAyitam, 4 vidhyApayat / For Private And Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 167 ___ sasaMbhrama bhAnumatI-'tadA tu avazyaM jJAyate tvayA manmana-zreSThino gotram ?' rAula:-'nUnamasti sa dRDhamuSTirnagara-lakSito mahebhyaH / ' harSavazodbhinna-hRdaya-kamalA bhAnumatI-'kiM jJAyate muninA tasya putrAyito ratnapAla: ?' navyaM bhAvabhaGgimAnaM nATayan rAulaH- "ammo ! (Azcarye) kathaM jAnAti mAtA taM ratnam ? sa evAsti mama paramaprItipAtramadvitIyaM mitram / SaNmAsa-paryantaM sthito'haM tena sArdhaM amba !" raNaraNakaM bhajantI bhAnumatI-"kiM satyam ? taM jAnAti rAulaH?" evaM bhaNantI samIpamAgamya sthitA / "asmAdRzaiH kimajJAtaM rahasyam ? jAnAmi tasya sarvamapi yathAjAtaM ghaTanAcakram / mAtaH ! nAsti sa manmana-putraH, kintu asti sa jinadatta-zreSThinaH kuladIpo bhAnumatyAzca aGgajaH ! duvidhinA pIDitau mAtApitarau taM saptaviMzati-vAsarikaM sthApanarUpeNa manmanagRhe sthApayitvA alakSita-mAgauM pravAsaM gato" prAduSkRtaM salakSyaM rAulena / dhatu mazakyaM cirAlabdha-putra-pravRttyautsukyaM vahantI bhAnumatI"tataH kim, tataH kiM rAula !" putra-virahAgni-tApoSmAyitaM mAtRhRdayaM sutasya kuzala-kathAsalila-dhArAbhiH salIlaM vidhyApayan rAula:-"manmanena putravat For Private And Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 168 rayaNavAla kahA "mammaNeNa puttavva pAlio, pADhio ya jayA duvAlasavAsio hohIa' so, tayA ahamaNNassa mammiga-sahiM tADio Nia-vRttaMtaveiro jaao|" - aNimisaNayaNA mAyA-"pacchA, pacchA kiM ?" rAulo-"haripoavva NisaggaM patto takkhaNaM pavAsagamaNatapparo sNbhuuo| mammaNeNa bhisamaNuruddho'vi Na ruddho so / aMtammi bharia bhaMDaM bohitthammira NibbhayaM saMjattio jaao|" (sagayaM) eArisaM sAhasaM kayaM teNa duddhamuheNa ! Areiya-' romarAiA bhANumaI-"evaM dukkaramAyarigraM teNa ! asthi aggevi viNNANaM tassa ?" rAulo-"kahaM Na ? suNasu, ajjapajjataM vuttaMtaM / gao so kAlakUDaNAmagaM dIvaM / pupphANa saMjoeNa NIroo jAo NivaI / vikkaeNAvi bhaMDassa laddho aulo lAho / tattha paraNIA teNa rAya-puttiA rayaNavaI / " __saccharijjaM aMbA-"kiM bhaNasi rAula ! kiM so jAo jaNesarassa jAmAyaro ? eAriso bhaggamaMto !" rAulo--"saccaM saccaM khu mAyaraM ! payaDio so mahAbhAgillo / kiM Na suvvai jaNakahaNaM jaM purisabhaggaM keNa Najjai ? harisaMsujalulla-loyaNA bhANumaI--"kiM tattheva ciTThai so, vA Agao puNaravi NigraM puraM ?" 1 abhUt 2 yAnapAtra 3 AreiyaM (de0) pulakitamityarthaH 4 zra yate / For Private And Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 166 chaTTho UsAso pAlitaH pAThitazca yadA dvAdaza-vArSiko'bhUt saH, tadA adhamarNasya mArmikazabdastADito nija-vRttAnta-vediro jaatH|' animiSanayanA mAtA-"pazcAt, pazcAt kim ?" rAula:--"haripotavat nisarga prAptastatkSaNaM pravAsagamana-tatparaH saMbhUtaH / manmanena bhRzamanuruddho'pi na ruddhaH saH / ante bhUtvA bhANDaM bohitthe nirbhayaM sAMyAntriko jAtaH / " (svagatam) etAdRzaM sAhasaM kRtaM tena dugdhamukhena ? pulakitaromarAjikA bhAnumatI- "evaM ! duSkaramAcaritaM tena, asti agre'pi vijJAnaM tasya ?" rAulaH -- "kathaM na ? zRNu, adyaparyantaM vRttAntam, gataH sa kAlakUTanAmaka dvIpam / puSpANAM saMyogena nIrogo jAto nRpatiH / vikrayeNA'pi bhANDasya labdho'tulo lAbhaH / tatra pariNItA tena rAjaputrikA rtnvtii|" sAzcaryamambA - "kiM bhaNati rAula ! kiM sa jAto janezvarasya jAmAtA ? etAdRzo bhAgyavAn !" rAulaH- "satyaM satyaM khalu mAtaH ! prakaTitaH sa mahAbhAgyavAn / kiM na zrUyate jana-kathanaM yat 'puruSabhAgyaM kena jJAyate ?' harSAzrujalArdralocanA bhAnumatI-"kiM tatra va tiSThati saH, vA AgataH punarapi nijaM puram ?" For Private And Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 200 rayaNavAla kahA rAulo-kiM pucchesi mAya ! kahaM so ammA-piu-vihUNo tattha ThAeu khamo ! sigdhaM paccAvalio tao Agao sakhemaM NiaM puraM / paccappiaM savvaM annN'| mammaNa-gihatto takkhaNaM samAgao NiaM hammigraM mahayA caDayareNa / saMpai aNavelaM viramAlei sa ammA piUraNaM darisaNaM / " vahaMtabAhaNIrA bhANumaI-"ahamevAmhi putta-virahiA maMdabhaggA bhANumaI rynnvaal-jnnnno| dhaNNaM ajjataraNaM diNaM jammi kaNNa-suhAiA jahAtahaM pia-putta-pauttI pttaa| joida ! ko jANei kAI kAI kaTThAiM sahiAiM puttavirahammi / amhevi pacchA NigraM puraM gaMtumucchuA AsI, kiMtu aladdha-vRttaMttA kiMci saMkiA / saMpai aNAyAsaM tuha AgamaNaM jAyaM ettha / miliA savvAvi suassa vattA / ahuNA turessAmo tattha gamittae, puttaM ca pekkhittae sullAsaM / " / tattha NivaDiyaM egaM kaTTakhaMDaM viloia kareNa gahiraM, cAujjeNa jigghiyaM, puTuca-"kimiNaM! kimiNaM ! ammo !" sArallamRttIe bhANumaIe cavigraM-"Natthi kimavi eyaM / emeva kaTThabhArAo NivaDiyaM kimavi, jao rayaNavAla-piA ANei paidiNaM sukkaM iMdhaNa-bhAraM, maNe tassa cia iNamo sayalaM / " ... rahassamamuNaMteNa iva rAuleNa taM jholiAe saMgoviaM, jaMpiyaM puraNa-"ko giNhei aNudiahaM tamiMdhaNabhAraM Nayaramma ?" bhANumaI-"atthi ego Nayaramma hAlao mahenbho 1 RNam 2 ADambareNa 3 snehavAn / For Private And Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso rAula :- " kiM pRcchasi mAtaH ! kathaM sa mAtRpitRvihInastatra sthAtukSamaH ? zIghraM pratyAvartitastataH AgataH sakSemaM nijaM puram / pratyarpitaM sarvamRNam / manmana- gRhAt tatkSaNaM samAgato nijaM harmya mahatA caDayareNa (ADambareNa sampratyanuvelaM pratIkSate sa mAtApitroH darzanam / " 201 vahRdvANapanIrA bhAnumatI - "ahamevAsmi putra-virahitA mandabhAgyA bhAnumatI ratnapAla jananI / dhanyamadyatanaM dinaM yasmin karNa - sukhAyitA yathAtathaM priyaputra-pravRttiH prAptA / yogIndra ! ko jAnAti kAni kAni kaSTAni soDhAni putravirahe / vayamapi nijaM puraM gantumutsukA Asma:, kintu alabdhavRttAntAH kiJcit zaGkitAH / sampratyanAyAsaM tavAgamanaM jAtamatra / militA sarvA'pi sutasya vArtA / adhunA variSyAmastatra gantu putra' ca prekSitu sollAsam / 7 - tatra nipatitamekaM kASTa khaNDaM vilokya kareNa gRhItaM, cAturyeNa ghAtaM pRSTaM ca kimidam - kimidam ? amba !' sAralyamUrtyA bhAnumatyA kathitam - " nAsti kimapi etat / evameva kASTabhArAnnipatitaM kimapi / yato ratnapAla - pitA Anayati pratidinaM zuSka mindhanabhAraM manye tasyaiva idaM zakalam / " rahasyamajAnateva rAulena tat jholikAyAM saMgopitaM, jalpitaM punaH - "ko gRhNAti anudivasaM tamindhana bhAraM nagare ? " bhAnumatI - " astyeko nagare snehavAn mahebhyo dhanadattaH / sa For Private And Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 202 rayaNavAla kahA dhaNadatto / so aNudihaM gahai egeNeva mulleNa taM / aNege vAsA bolINA NaNNattha gamaNapayoaNaM / " (sagayaM rAulo) dho dhI dhI ! dhuttaseharaM, jo vippayArei kaTThamulleNa caMdaNaM giNhaMto bhadde jiNadattaM / __etto vikkiUNa bhAriyaM Agao jiNadattovi / upphullaNayaNAraviMdA dhAvemANI bhANumaI sammuhaM gayA paidevassa / sAhio rAula-bhaNio piy-putt-vRttNto| harisavasavisappamANahiayo savitthAraM putta-vRttaMtaM souM uvarAulaM Thio setttthii| pucchiA sabvAvi puttii| saddhi paNhuttarehiM saNigraM-saNigraM savvApi payaDiA teNa piaputtakahA / ucchuaM jAyaM hiayaM taM dadru / abIbho ANaMdo samuppaNNo / ___ "theva-diNANaMtaraM ahamavi pacchA purimatAlaM gaMtukAmomhi / bhavissai guNaM saMgayaM gamaNaM amhaannN|" paDiveigraM uvekkhi reNa iva raaulenn| "sAhaM sAhaM, saddhi cia gamissAmo / tuha saMgameNa amhe aIva ANaMdiA hossAmo" seTiNA bhaNi / / bhikkhAyariAe seTTiNA vi bahuNimaMtio aNaMgIkAUNa tesi vayaNaM tao uDhio so / 'mAyaM pAyaM ihAgamissamahaM puNaravi' evaM jaMpiUNa gosIsa-vaMcanaM dhaNadattaM gavesi aMtouraM pvittttho| cauppahammi ThieNa teNa eArisI mahurasaraM vINA vAiA jeNa purajaNayA sayamAkaDDhiA / maya-NiuraMbabva NAya-mohio jaNANa saMghAo rAulaM pariAlia tthio| aNegavahi uvaNimaMtiovi 1 gozIrSavaJcakam-candanavaJcakam 2 puramadhye 3 parivRtya / For Private And Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 203 chaTTho UsAso anudivasaM gRhNAti ekenaiva mUlyena tam / anekAni varSANi vyatikrAntAni nAnyatra gamana-prayojanam / " svagataM rAula:--"dhig ! dhig ! dhiga ! dhUrtazekharaM; yo vipratArayati kASThamUlyena candanaM gRhNan bhadra jinadattam / " ito vikrIya bhArikAmAgato jinadatto'pi / utphulla-vadanAravindA dhAvantI bhAnumatI sammukhaM gatA patidevasya / kathito rAulabhaNitaH priyaputravRttAntaH / harSavaMza-visarpahRdayaH savistAraM putravRttAntaM zrotu uparAulaM sthitaH shresstthii| pRSTA sarvA'pi pravRttiH / sAdhU praznottaraiH zanaiH zanaiH sarvA'pi prakaTitA tena priya-putra-kathA / utsukaM jAtaM hRdayaM taM draSTum / advitIyaH AnandaH samutpannaH / "stokadinAnantaraM ahamapi pazcAt purimatAlaM gantukAmo'smi / bhaviSyati nUnaM saMgataM gamanamasmAkam" prativeditamupekSiNeva rAulena / "sAdhu ! sAdhu ! sArdhameva gmissyaamH| tava saMgamena vayamatIvAnanditA bhaviSyAmaH' zreSThinA bhaNitam / bhikSAcaryAya zreSThinA'pi bahunimantrito'naGgIkRtya teSAM vacanaM tata utthitaH saH / 'sAyaM prAtarihAgamiSyAmyahaM punarapi' evaM jalpitvA gozIrSa-vaJcakaM dhanadattaM gaveSitu antaHpuraM praviSTaH / catuSpathe sthitena tenaitAdRzI madhurasvaraM vINA vAditA, yena pura-janatA svayamAkRSTA / mRga-nikurambavat nAda-mohito janAnAM saMghAto rAulaM parivRtya sthitH| anekavastubhirupanimantrito'pi eSa na gRhNAti vizeSataH kiJcit / For Private And Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 204 rayaNavAla kahA eso Na giNhei visesao kiMci / tAe NippIhayAe' bahugAravaM patto so jaNANa mnnesu| NavaraM Nia-hatthaNimmia-sattia-bhoaNeNa titto jahiM tahiM egaMtammi rattIe suvemANo so dakkhayAe dhutta-dhaNadattassa giheNa paricio jaao| ___ io vihi-vasao Nivassa aMgammi dAhajjaro samuppaNNo / kayA sabvevi uvAyA NIphalA gyaa| viaNAe pIlio Nivo aIva asAyamaNuhavai / tAlA keNAvi saDDhiNA puriseNa Nivassa bhaNigraM-"kIsa tumhe eArisaM veyaNamaNuhavejjA ? ettha ego jaMta-maMta-taMtosaha-visArao rAulo joI samAgao asthi / tassAsIsAe devassa gao gaoM hohii, Na saMkA / to AmaMtianvo so ihaI / avassaM kivAluhiayo so kivaM kAhii" / duhieNa NaravaiNA takkhaNaM saiva -sagAsAo sasammAraNaM daMsaNaM dAu patthio so raaymNdirmmi| "kA NAma hANI ! dAhamahaM daMsaNaM riNavassa / pahukivAe savvaM bhavvaM havejjA" evaM sAto takkhaNaM tao uppaDio" / jaNehiM parivArio, Nia-layammi rameMto, aharapuDehiM uvaMsujAvaM ca kuNamANo rAya-pAsAyaM patto / NiveNa viNayappaNAmo kao, dattaM ca AsaNaM / "kayatthomhi ajja tuha daMsaNeNa joIsara ! aNahavAmi tibvaM dAhajjaraM / savvevi agayaMkArA hAriA osahaM kuNatA / saMpai tuha saraNaM gahiaM / kuNau aNuggahaM / " - 1 niHspRhatayA 2 gada: 3 gataH 4 saciva-sakAzAta 5 utthitaH, gujarAtI meM 'upaDavU" 6 'upaaNshujaapm| For Private And Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAsA 205 tayA nispRhatayA bahu gauravaM prAptaH sa janAnAM manassu / kevalaM nijahasta-nirmita-sAtvika bhojanena tRpto yatra tatra ekAnte rAtrau svapan sa dakSatayA dhUrta dhanadattasya gRheNa paricito jAtaH / ito vidhivazato nRpasyAGga dAghajvaraH smutpnnH| kRtAH sarve'pi upAyAH niSphalAH gatAH / vedanayA pIDito nRpo'tIvAsAtamanubhavati / tadA kenA'pi zraddhinA puruSeNa nRpAya bhaNitam-"kasmAd yUyaM etAdRzIM vedanAmanubhavatha / atra ko yantra-mantra-tantrauSadha-vizArado rAulo yogI samAgato'sti / tasyAziSA devasya gado gato bhaviSyati, na zaGkA / tasmAdAmantritavyaH sa iha / avazyaM kRpAluhRdayaH sa kRpAM kariSyati / " duHkhitena narapatinA tatkSaNaM saciva-sakAzAt sasammAnaM darzanaM dAtuM prArthitaH sa rAjamandire / 'kA nAma hAniH? dAsyAmyahaM darzanaM nRpaay| prabhu-kRpayA sarvaM bhavyaM bhavet / ' evaM kathayan tatkSaNaM tataH utthitaH / janaiH parivArito nijalaye ramamANaH, adhara-puTAbhyAM upAMzujApaM ca kurvan rAja-prAsAdaM prAptaH / nRpeNa vinaya-praNAmaH kRtaH, dattaM cAsanam / "kRtArtho'smi adya tava darzanena yogIzvara ! anubhavAmi tIvaM dAghajvaram / sarve'pi agadaMkArAH hAritAH auSadhaM kurvantaH, samprati tava zaraNaM gRhItam / karotu anugraham / " For Private And Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA "paha pahappai savvaM bhavvaM kAuM / jassa saragaNa abbhaMtariA gayA vi vigayA havejjA, tattha bAhirAmayANaM kA kalaNA ? NaNaM hoi maNuo roI aNNANeNa Ni Na / pAiaNiyamANaM khaMDaNaM cia AmANamAmaMtaNaM / paramatthao idi AraNamAsattI kira NANA-roANa jaNaNI / jai sA NinvuI pattA, sayaM jammai Arugga-saMpayA" evaM sUamANeNa rAuleNa garadevassa dhamaNI viloiA / kayaM NiANaM / viciMtigraM kiMci / "isikarameyaM sukaya-NiANassa vejjvrss| NavaraM gosIsacaMdaNaM juppai jai paaviiaii| teNa takkhaNaM rogovasasaNaM have, ia me kappaNA" sullAsamuppAli joiNA / sayarAhameva kiMkarA taM gavesiuM gayA Nayaramma / caMdaNavavahAriNo sabvevi ApucchiA paraMNa katthai pattaM egamavi sylmmrcNdnnss| uAsINa-muhA savvevi gavesayA punnraagaa| "raNa gosIsaM ettha koI jANai, uvalakkhai, rakkhaI ya / aNNaM sAhAraNaM caMdaNaM jai jujjai to sulahaM vijjaI" sAhiyaM tehiM / hayAso jAo nnio| "are ! Na miliamamaracaMdaNamettha ? hA ! hA ! aNulaMghaNijjA bhaviavvayA ! joivara ! saMpai tumameva saraNaM me / " ___ "kimatthi eArisaM vatthu jaM Na milai pahussa mahArajje / maNuassa ajuggayA cia maNuaM asAhallaM NidaMsejjA / kiM Nayaramma Na miligraM hariaMdaNaM ? ajjeva milai, ahuNeva milai, iha eva milai" evaM bhaNamAraNeNa 1 prabhavati 2 ISatkaram 3 prApyate 4 haricandam / For Private And Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTThI UsAso "prabhuH prabhavati sarvaM bhavyaM kartum / yasya smaraNenAbhyantarikA gadA api vigatA bhaveyuH tatra bahirAmayAnAM kA kalanA ? nUnaM bhavati manujo rogI ajJAnena nirjana / prAkRta niyamAnAM khaNDanameva AmAnAmAmantraNam / paramArthataH indriyANAmAsaktiH kila nAnArogANAM jananI / yadi sA nivRti prAptA svayaM jAyate Arogya - sampad / " evaM sUcayatA rAulena naradevasya dhamanI vilokitA / kRtaM nidAnam / vicintitaM kiJcit / " ISatkarametat sukRtanidAnasya vedyavarasya / kevalaM gozIrSa - candanaM yujyate yadi prApyate, tena tatkSaNaM rogopazamanaM bhavet iti me kalpanA / " sollAsaM kathitaM yoginA / 207 zIghrameva kiGkarAstad gaveSituM gatA nagare / candana- vyavahAriNaH sarve'pi pRSTAH paraM na kutrApi prAptaM ekamapi zakalaM amaracandanasya / udAsIna - mukhAH sarve'pi gaveSakAH punarAgatAH / "na gozIrSaM atra ko'pi jAnAti, upalakSayate, rakSati ca / anyat sAdhAraNaM candanaM yadi yujyate tadA sulabhaM vidyate" kathitaM teH / hatAzI jAto nRpaH / " are ! na militamamaracandanamatra hA hA ! anullaMghanIyA bhavi ! tavyatA / yogivara ! samprati tvameva zaraNaM me / " "kimasti etAdRzaM vastu yana milati prabhoH mahArAjye ? manujasyAyogyataiva manujaM asAphalyaM nidarzayet / kiM nagare na militaM haricandanam / ava milati, adhunaiva milati ihaiva milati " evaM For Private And Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA 208 rAuleNa takkhaNaM pavesi Ni hatthaM jholiyAe majjhayArammi | nimIlia - NayaNa-jualaM uccayaM kahiaM, jahA - "Agacchau ! hariaMdaNaM, sayarAhamAgacchau harinaMdaNaM ! atthi pahussa ANA, afor gurussa ANA, atthi rAulajoiNo puNa ANA / " takkAlamAyAu amaracaMdaNaM 'ti bhaNamANassa rAulassa jholiAo gosIsa sayalaM hattha - gahiaM bAhiramAgAM / vibhiNo vimyaM gayA / "avvo ! acitaNijjA joiNo sattI ! kuo Aga amhA haricaMdaNaM jholiAe ? NU dAhajjaro sattaraM gattaro hohii / " ghiTTa Nihatthehi rAuleNa caMdaNaM / kAI maMtakkharAI uccAramAraNeNa littaM taM Nivassa gattammi / jAyamette levammi takkhaNamaNuvamA sIalayA pasariA / vigaya- dAho saMjAo NaraNAho / maraNe, NavajIvaNaM pattaM teNa / Nivo rAulassa caraNesu NivaDio, kayaNNuAe viNNattaM ca - "haMta ! NikkAraNamuvayAriNo IisA havaMti muNiNo ! asthi ajjAvi muNiku jaresu vaNNaNAIA sattI / to loyA satti aMti, sakkAreMti, sammArNeti ya sAhupuMgave / Nipiha ! keNa paccuvayAreNa lAhavaM emi appAragaM ? saccamigaM jaMNa juppai kimavi loguttara- cariANaM loyammi, tahavi majjhammi pasAyaM kAUNa kimavi aMgIkaraNijjaM / paramatthao mahappesu dAraNaM khittesu miva acucchamAyAraNaM / muNipuMgavANa detA dAyAro pacculaM aNugga hIyA siA, tamhA kiMci gaNappasAo kAyavvo kAruNNapuNgeNa bhadaMteNa / " vissa viNayassuvara jhANamadeteNa iva rAuleNa uva'esa - sarassaIe vRttaM - "bhUmida ! kiM jujjai muNiMda- caMdANaM ? For Private And Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTThI UsAso 206 I 1 I bhaNatA rAulena tatkSaNaM pravezitaM nijaM hastaM bholikAyAH madhye / nimIlitanayanayugalaM uccaiH kathitam, yathA- "Agacchatu haricandanam / zIghramAgacchatu haricandanam / asti prabhorAjJA, asti gurorAjJA, asti rAulayoginaH punarAjJA " tatkAlamAyAtu amaracandanamiti bhaNato rAulasya bholikA to gozIrSa - zakalaM hasta- gRhItaM bahirAgatam / nRpa-prabhRtayo vismayaM gatAH / " abvo ! ( Azcarye ) acintanIyA yoginaH zaktiH / kutaH AgataM akasmAddharicandanaM bholikAyAm / nUnaM me dAghajvaraH satvaraM gatvaro bhaviSyati / " ghRSTaM nijahastAbhyAM rAulena candanam / kAni mantrAkSarANi uccArayatA liptaM tadnRpasya gAtra e / jAtamAtra lepe tatkSaNamanapamA zItalatA prasRtA / vigatadAhaH saMjAto naranAthaH / manye navajIvanaM prAptaM tena / nRpo rAulasya caraNayonipatitaH, kRtajJatayA vijJaptaM ca - "hanta ! niSkAraNamupakAriNaH IdRzA bhavanti munayaH / asti adyApi muni kuJjareSu varNanAtItA zaktiH / tasmAllokAH sabhakti pUjayanti satkArayanti, sammAnayanti ca sAdhu-puGgavAn / nispRha ! kena pratyupakAreNa lAghavaM nayAmi AtmAnam ? satyamidaM yannayujyate kimapi lokottara- caritAnAM loke, tathApi mayi prasAdaM kRtvA kimapi aGgIkaraNIyam / paramArthato mahAtmasu dAnaM kSetra Sviva atucchamAdAnam / munipuGgavebhyo dadato dAtAraH pratyuta anugRhItAH syu / tasmAd kiJcit grahaNa- prasAdaH karttavyaH kAruNya- puNyena bhadantena / " } 1 1 nRpasya vinayopari dhyAnamadadateva rAulenopadeza- sarasvatyA uktam - "bhUmIndra ! kiM yujyate munIndracandra ebhyaH ? yeSAM nirAzaiva 1 upadeza sarasvatyA - upadezamayyA vANyA ityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 210 rayaNavAla kaho jesi NirAsA cia AsA / akiMcaNattameva dharaNaM / aho ! jAyaNA-sIlovi joI kiM jAyae jagammi ? bhikkheNa sulahamaNNaM puNa paannigrN| dharaNialaM jANaM ThANaM / rukkhamUlaM kira paDiNimmiaM hmmi| savvevi loA pariaNA / uvavAsA jAsa agyNkaaraa| bhUNAha ! bahuM pattaM havai appacAeNa / egaM AsAjAlaM chideto joI telukka-sAmiddhi hatthei, Na kiM eso ailAho vAvAro / tahavi atthi bhattipuNNA patthaNA to rakkhemmi Nivassa vayaNaM bhaMDAgArammi / AvaDie kajje kimavi maggahissaM 'ti jaMpamANo rAulo tao uDhio / assa Nippiha-vittiM pekkhiUNa savvevi vimhaya-serANaNA saMjAyA / samaggapurammi abbhuA esA kahA vitthariA / vicitta-sattillo'yaM raaulo| khaNeNa gamiA imeNa Nivassa tivvA veaNA / ahuNA savva-viia-mAhappo jAo imo| egayA saMjhAkAlammi egAgI rAulo dhaNadattassa gihassa aggao Agamma saNi vINaM vAeumADhatto / diNAvasANasamayammi AyaNNia vINassaraM, pekkhiUNa aggao Thia ca rAulaM dhaNadattassa bhajjA bhayabhIA jAyA / vevirI' sA takkAlaM bAhiramAgayA sAheuM pauttA-"rAula ! kahaM viAla-velAe ettha samAgayA tumhe ? jaM jujjai taM sigdhaM gahia io aNNattha vaiavvaM / jao bhadaMtA NivagharasammANiA pUiyA ya saMti, ahaM egAgiNI abalA itthiA saMpai / Na bhe TThiI sohaNattaNamaMcai kiMci vi / tamhA jayA 1 vepnshiilaa| For Private And Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 211 aashaa| akiJcanatvameva dhanam / aho ! yAcanAzIlo'pi yogI kiM yAcate jagati ? bhikSayA sulabhamanna puna: pAnIyam / dharaNitalaM yeSAM sthAnam / vRkSamUlaM kila pratinirmitaM harmyam / sarve'pi lokAH parijanAH / upavAsAH yeSAM agadaGkArAH / bhUnAtha ! bahu prAptaM bhavati alpatyAgena / ekamAzAjAlaM chindan yogo trailokya-samRddhi hastayati, na kim eSa atilAbho vyApAraH ? tathApi asti bhaktipUrNA prArthanA, tasmAd rakSAmi nRpasya (bhavataH) vacanaM bhANDAgAre / Apatite kArye kimapi mArgayiSye" iti jalpana rAulastataH utthitaH / asya nispRhavRtti prekSya sarve'pi vismaya-smerAnanAH saMjAtAH / samagrapure'dbhutA eSA kathA vistRtaa| vicitrazaktivAnayaM rAulaH / kSaNena gamitA' nena nRpasya tIvrA vedanA / adhunA sarva-vidita-mAhAtmyo jAto'yam / ekadA sandhyAkAle ekAkI rAulo dhanadattasya gRhasya agrataH Agamya zanairvINAM vAdayitumArabdhaH / dinAvasAna-samaye AkarNya vINAsvaraM, prekSyAgrataH sthitaM rAulaM dhanadattasya bhAryA bhayabhItA jaataa| vepanazIlA sA tatkAlaM bahirAgatA kathayitu pravRttA"rAula ! kathaM vikAlavelAyAmatra samAgatA yUyam ? yad yujyate tacchIghra gRhItvA ito'nyatra jitavyam / yato bhadantAH nRpagRhasammAnitAH pUjitAH santi, ahamekAkinI abalA strI samprati / na bhavataH sthitiH zobhanatvamaJcati kiJcidapi / tasmAd yadA asya bAlakasya For Private And Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 212 rayaNavAla kahA assa bAlagassa jaNao gihammi samAgajchejjA tayANi puNarAgaMtavvaM, uiA sevvA hohii raaul-joinno|" __Nia-kajjadakkheNa rAuleNa gahirIhoUNa' vuttaM"bahiNi ! patthi me dhammo aigAgiNIe gihammi AgamaNassa / kiMtu kimavi bhAvi-abhadda saMkamANeNa parovayAramaIe mae etthAgamaNa-sAhasaM kayaM / hA ! bahuM asuhaM !!" soUNa rAulassAulaM vayaNaM varAI dhaNadatta-gehiNI sIa-kaMpaM kaMpiuM lggaa| kiM ki 'ti saNi jaMpemANI samIvamAgamma tassa uvamuhaM Ni kaNNaM Nivesia vaiaraM gAuM adihimaMtA sNvuttaa| ___Natthi aviNNAyaM tunbhehiM jamatthi Nivai-taNU daahjjrpiiliaa| NiveNa haricaMdaNaTumaIva gavesaNA kaaraaviaa| tahAvi Na laddhaM egamavi tassa khaNDaM / uoN, mae sA khaI puuriaa| Nivo aroo jaao| tammi samayammi egeNa pisuNeNa Nivassa pisuNiaM-"sAmI ! laddhabahuttAmaracaMdaNo dhaNadatto seTThI, tahavi luddha Na teNa Na dattaM NivaTThapi caMdaNassa khaMDaM egamavi / keriso sattha-parAyaNo paramatthavihUNo so|" rigasamma evaM kova-karAlio jAo nnivo| saMbhAvayemi ajja suve vA savvaM saMgahinaM caMdaNaM, aIammi taM vikkiNia jamajjiaMdhaNaM ca Nivo hatthagaM kAhii, daMDarUveNa puNa kimahiyAhimaM jaNissai 'tti viAraNijja rahassaM / haMta ! haMta ! macchariNA poraccheNa savvaM kajjamaNa8 vinnaasiaN| ia jaNAveumiha Agaomhi ahayaM / ahuNA 1 gabhIrIbhUya 2 adhRtimatI 3 pazya 4 sUcitam 5 adhikAhitam / For Private And Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 213 janako gRhe samAgacchet tadAnIM punarAgantavyaM ucitA sevA bhaviSyati rAulayoginaH / " nijakAryadakSaNa rAulena gabhIrobhUyoktam-"bhagini ! nAsti me dharmaH ekAkinyA: gRhe Agamanasya, kintu kimapi bhAvi-abhadra zaGkamAnena paropakAramatyA mayA'trAgamana-sAhasaM kRtm| hA ! bahu azubham / " zrutvA rAulasyAkulaM vacanaM varAkI dhanadattasya gRhiNI zItakampa kampita lgnaa| kiM kimiti zanairjalpantI samIpamAgamya tasyopamukhaM nijaM karNaM nivezya vyatikaraM jJAtumadhRtimatI sNvRttaa| nAsti avijJAtaM 'yuSmAbhiryad AsId nRpti-tnurdaaghjvrpiidditaa| nRpeNa haricandanArthamatIva gaveSaNA kArApitA / tathApi na labdhamekamapi tasya khaNDam / pazya, mayA sA kSatiH puuritaa| nRpaH arogaH jAtaH / tasmin samaye ekena pizunena nRpAya sUcitam"svAmin ! labdha-prabhUtAmaracandano dhanadattaH shresstthii| tathApi lubdhena tena na dattaM nRpArthamapi candanasya khaNDamekamapi / kIdRzaH svArthaparAyaNaH paramArtha-vihInaH sH|" nizamyaivaM kopa-karAlito jAto nRpH| saMbhAvayAmi adya zvo vA sarvaM saMgRhItaM candanam, atIte tad vikrIya yajitaM dhanaM ca nRpo hastagaM kariSyati, daNDarUpeNa punaH kimadhikAhitaM janiSyati iti vicAraNIyaM rahasyam / hanta ! hanta ! matsariNA poracchena (khalena) sarva kAryamanarthaM vinAzitam / iti jJApayitumiha For Private And Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 214 rayaNavAla kahA kimaNuciTThiavvaM 'ti vImaMsaNijjaM kiMci / itthaM kahiUNa rAulo tao plaanno| emeva rAuleNa bIhaviA' sA hitthA kiMkAyabvamUDhA gummia-mANasA acucchamAyallaM veiuM pauttA-"hA ! kimiNaM jAyaM ? kuvio NaraNAho kimabhadda kAhii ? hare ! paurA hariaMdaNarAsI vijjae amha gihammi / kahaM Na diNNaM NivaTTha gavesiyapi mahAluddha Na maha paiNA ! saMpai ki hohii ?" khaNamavi gharammi ThAumasakkA takkhaNaM dhAvemANI visaMThulavatthAbharaNA egAgiNI paisamIvaM AvaNammi AgaA / ayaMDamAgayaM vivaNNamuhiM bhajja viloia dhutto khea-vimhayamIsAliaM citeumADhatto-"kahamaNakkami-dehalidesA esA paNNavihIe ekakalA samoiNNA ? guNaM kimavi ariTu dIsai aNNahA kahamevaM bhavai ?" evaM takkateNa daieNa sasaMbhamaM puTa-"daine ! kahamappaNo iha AgayA ? atthi aNege kiMkarA bhiccA tuha purao, kahaM Na te paTTaviA ajja me samIvaM ? kaha himANI-hayaM muNAlapattaM piva paDibhAsai te muha-pommaM ? kA amaMgalA maMgulA pauttI te kaNNAtihIbhUA ?" ____dIharaNIsAsaM mucaMtIe tAe tuDia-saraM aisaNigraM paI egao kiccA kahinaM-"sigdhaM gihaM vaccaMtu ajjauttA, naccai kAi vivaighaNAghaNaghaDA amha sirNmi| atthi parehimalakkhaNijjaM kimavi gujjhaM Na ettha payaDiuM sakkaM / 1 bhISitA 2 anatikrAntadehalidezA 3 paNyavothyAm- 'bAjAra' (itibhASA) 4 maMgulA (de0) aniSTA ityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 215 Agato'smi aham / adhunA kimanuSThAtavyamiti vimarzanIyaM kiJcit / itthaM kathayitvA rAulastataH palAyitaH / evameva rAulena bhISitA sA trastA kiMkartavyamUDhA saMmUDhamAnasA atucchaM AyallaM (cittoDe gaM) vedayitu pravRttA -hA ! kimidaM jAtam ? kupito naranAthaH kimabhadra kariSyati ? hare ! pracuro haricandanarAziH vidyate'smAkaM gRhe / kathaM na dattaM nRpArthaM gaveSitamapi mahAlubdhena mama patyA ? samprati kiM bhaviSyati ? kSaNamapi gRhe sthAtumazaktA tatkSaNaM dhAvantI visaMsthula-vastrAbharaNA ekAkinI patisamIpaM ApaNe AgatAH / akANDamAgatAM vivarNamukhIM bhAryAM vilokya dhUrto dhanadattaH kheda-vismaya-mizraM cintayitumArabdhaH-"kathamanatikrAntadehalidezA eSA paNyavIthyAmekAkinI samavatIrNA ? kimapyariSTaM dRzyate'nyathA kathamevaM bhavati ?" evaM tarkayatA dayitena sasaMbhramaM pRSTam-'dayite ! kathaM svayaM ihAgatA ? santyaneke kiMkarAH bhRtyAstava purataH, kathaM na te prasthApitA adya me samIpam ? kathaM himAnI-hataM mRNAlapatramiva pratibhAsate te mukha-padmam ? kA amaGgalA maGa gulA (aniSTA) pravRttiste karNAtithIbhUtA?' dIrghaniHzvAsaM muJcantyA tayA truTitasvaramatizanaiH patimekataH kRtvA kathitam-"zIghra gRhaM vrajantu AryaputrAH, nRtyati kA'pi vipadghanAghanaghaTA asmAkaM zirasi / asti parairalakSaNIyaM kimapi guhya nAtra For Private And Personal Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 216 rayaNavAla kahA bhisamadihiM vahamANo seTThI takkhaNaM tatto calio jAyAe saddhi / NANA-saMkappa-vigappaparo dhAveto gihammi paviTro / daDhamaulIkayadArAe' tAe atai-vejjaM rAula-sAhigraM jahAtahaM sUiyaM / paideva ! kaha Niva-maggiraM caMdaNaM vijjamANaM pi appaNoppaNijja kaha Na appiaM ? ailoho sabvattha vajjaNijjo 'tti saccuttI / Nisamma gharaNI-muheNa rAula-pisuNiaM accatthamuttattho jAo luddho / gosaggammi' jai Niva-saMtiA daMDavAsiA purisA Agamma gihagavesaNaM kAhiti, acucchaM caMdaNabhaMDAyAraM ca pekkhihiMti, tayA me kA duddasA hohii ? haddhI! accaMtagiddhIe savvaM viddhaMsighraM ! hA hA ! muhA vaMcio mae bhaddo varAo jiNadatto ! muhA gahinaM muhA gamissai mama savvasseNa samaM savvaM saMgahi caMdaNaM / avvo ! appo samao, kiM karaNijjaM mae ahuNA ? aMte daMpaiNo bhayabhIA Nia-karehi savvaM mahAmollaM malayajaM rattIe gihassa piTThao egaMtaThANammi garahia-vatthuvva pridRvinN| Na egamavi khaMDaM caMDabhaya-khaMDia-mANaseNa rakkhioM Niagehammi / puvvaM taM vikkiUNa jamajjiA dhaNamuddA sAvi bhaya-hittheNa tattheva chaDDiA tenn| caMdaNasaMgahaThANaM gabbhagihaM pi govvareNa littaM jahA tattha Na sirikhaMDa-soraha mahamahai suehaM pi / puNo pacchimarayaNIe NigaDia gihaduvAro sadAro NipphiDio Nayarattovi uviggo dhnndtto| hA ! 1 dRDhamukulIkRtadvArayA 2 atRtIyavedyam 3 appaNo-svayam / arpaNIyam 4 gosarga-prabhAte (de0)| For Private And Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 217 chaTTho UsAso prakaTayitu zakyam / bhRzaM adhRti vahana zreSThI tatkSaNaM tatazcalito jAyayA sArdham / nAnA-saMkalpa-vikalpaparo dhAvan gRhe praviSTaH / dRDhamukulIkRta-dvArayA tayA atRtIyavedya rAula-kathitaM yathAtathaM sUcitam / patideva ! kathaM nRpamAgitaM taM candanaM vidyamAnamapi svayaM arpaNIyaM kathaM nArpitam ? 'atilobhaH sarvatra varjanIyaH' iti satyoktiH / nizamya gRhiNI-mukhena rAula-pizunitaM atyarthamutrasto jAto lubdhaH / gosarge (prabhAte) yadi nRpasatkAH daNDapAzikAH puruSAH Agamya gRha-gaveSaNAM kariSyanti, atucchaM candana-bhANDAgAraM ca prekSiSyante, tadA me kA durdazA bhaviSyati ? haddhI ! atyanta-gRddhayA sarva vidhvaMsitam / hA / hA ! mudhA vaJcito mayA bhadro varAko jinadattaH / mudhA gRhItaM mudhA gamiSyati mama sarvasvena samaM sarvaM saMgRhItaM candanam / avvo ! alpaH samayaH kiM karaNIyaM mayA'dhunA ? ante bhItau dampatI nijakaraiH sarvaM mahAmUlyaM malayajaM rAtrI gRhasya pRSTataH ekAnta-sthAne gahita vastuvat pariSThApitam / naikamapi khaNDaM caNDabhaya-khaNDita-mAnasena rakSitaM nijagRhe / pUrva ta vikrIya yajitA dhanamudrA sA'pi bhayagrastena tatra va kSiptA tena / candanasaMgrahasthAnaM garbhagRhamapi gomayena liptaM, yathA tatra na zrIkhaNDa-saurabhaM prasarati sUkSmamapi / punaH pazcimarajanyAM nigaDita-gRhadvAraH sadAro nisphiTito (nirgato) nagarAdapi For Private And Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 218 rayaNavAla kahA vicittA kira kavaDakalAe pariNaI ! tamhA 'mAyA bhayaM' ti saccamugghuTuNIiviurehiM / nattavirAme' pacchaNNaM saMpatto tattha raaulo| paritto bhamamANo piTThao pariThThavigraM caMdaNarAsi viloiUNa haTTho tuTTho jAo / aho ! phalavaI jAyA me saMcAliA nniaddii| kaMTago kaMTageNa nniihrio| pAveNa pAvi Nia uiyaM paDiphalaM / dhaNamuddA takkhaNaM saMgoviA teNa samayaNNuNA / pacchA NivasamIvaM avasaraM pappa go| sammAriNao laddhAsarago ki jujjai 'tti jayA NiveNa sAgaha puTTho tayA NeNa kahi-"NariMda ! icchemi haM io paccAvaliuM / Na saMkule puragmi muNINaM maNo lggi| bhAvAveseraNa gihiNo mUNijaNe vi AgarisaMti gihapavaMcesU / saMsaggocAo paramAvassao muNiMda-caMdANaM / jahA gihiNo muNisaMsaggeNa laddhaveraggA jAyaMte, taheva muNiNo aIva gihi-saMthaveNa siDhila-saMjamA havaMti / tamhA vivitta-gahaNa-varaNa mmi muNiNivAsAriho maDho saMThAviabbo 'tti mae NicchioM / dANasIlehiM NAyarehiM tajjuggANi visiTTha-kaTThANi samappiANi, tANi rAsIbhUyANi ciTThati / to sagaDANi juSpaMti tAI NeuM jahAThANaM / aNNe NAyarA sagaDAI dAumaIva aggaha kuNaMti, paraMtu vAyAbaddheNa mae Nivo cia jAiavvo 'tti citia etthAgaomhi / NiggamaNatapparaM jANiUNa rAulaM bhUvaI khiNNo jaao| mama paramovayArI vaccai 'tti Na rui, sAhiaM ca-- 1 rAtrivirAme 2 nikRtiH 3 samayajJana / For Private And Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 219 udvigno dhndttH| hA ! vicitrA kila kapaTa-kalAyAH pariNatiH ! tasmAd 'mAyA bhayam' iti satyamuddeSTa nItividuraiH / naktavirAme pracchannaM samprAptastatra rAulaH / parito bhraman pRSTataH pariSThApitaM candanarAzi vilokya hRSTastuSTo jAtaH / aho ! phalavatI jAtA me saMcAlitA nikRtiH / kaNTakaH kaNTakena niHsRtaH / pApena prAptaM nijamucitaM pratiphalam ! dhanamudrA tatkSaNaM saMgopitA tena samayajJana / pazcAt nRpasamIpamavasaraM prApya gataH / sammAnito labdhAsana: 'kiM yujyate' iti yadA nRpeNa sAgrahaM pRSTastadA tena kathitam-'narendra ! icchAmyahaM itaH pratyAvalitum / na saGa kule pure munInAM mano lagati / bhAvAvezena gRhiNo munijanAnapi AkarSanti gRha-prapaJceSu / saMsargatyAgaH paramAvazyakaH munIndracandrANAm / yathA gRhiNo munisaMsargeNa labdha-vairAgyA jAyante, tathaiva munayo'tIva gRhi-saMstavena zithila-saMyamAH bhavanti / tasmAd viviktagahanavane muninirvAsArho maThaH saMsthApitavyaH iti mayA nizcitam / dAnazIlai garaistadyogyAni viziSTakASTAni samarpitAni, tAni rAzIbhUtAni tiSThanti / tasmAd zakaTAni yujyante tAni netu yathAsthAnam / anye nAgarAH zakaTAni dAtumatIvAgrahaM kurvanti, parantu vAcA-baddhena mayA nRpaH eva yAcitavyaH iti cintayitvA atrAgato'smi / " nirgamana-tatparaM jJAtvA rAulaM bhUpati: khinno jAtaH / mama paramopakArI vrajatIti na rucitaM, kathitaM ca- "yogIzvara ! kaitAdRzI For Private And Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 220 rayaNavAla kahA joIsara ! kA eArisI gamaNa-turA ? thokkANi diNANi vaikkatANi ihAgayassa bhe| NissaMgamANasANaM kA saMgadosasaMkA ? puNeti appANaM tuhasaMgameNa amhArisA pAvA maMdA vi / tamhA jaMgama -tuhANi munninno| kA maggaNA sagaDANaM, jettilAI jujjati tettilAi giNhaMtu kir| kimetthadANagAravaM ? aNNaM kimavi gahiavvaM mahApasAeNa bhadaMteNa, paraMtu Na saMpaiaMgamaNaM bhavissai / icchApahANA muNiNo hu Na agghpphaannaa| pavaNassa kiM gamaNamAgamaNaM ca / amhake rovaesa-paDivAlaNameva amha daMsaNaM / jahAkAlaM pacchAvi AgamaNaM Na ki saMbhAvaNijjaM ? evaM kahia takkhaNaM rAulo NivaM AsIsAe tosemANo' tao clio| NiveNa araNegANi jacca-basaha-juttANi sagaDANi uvaIkayANi / NivasamIvatto gahiUNa tANi caMdaNarAsi-sasImamAgao / bhariyaM hariaMdaNaM tesu / purAoM kiMci dUraM bharia-sagaDANaM seDhI ThAviA purimatAla-purapahammi / evaM savvaM kajjaM jahaTiaM kAUNa jiNadatta-bhANumaIsamIvamAgamma bhaNigraM-"gammai" mae ajja purimatAlaM bho ! bahudiNANi aIANi ettha / kA samIhA bhavayANaM NaNu ? puTu magga-patthieNa iva rAuleNa / ___ "jammi vAsarammi AyaNNiA tuha muheNa puttassa maMgalapauttI (tao pabhii) jAgariA akkhamA ukkaMThA puttdNsnntttth| Na raiM labbhemo khaNamavi ktthi| paDipalaM 1 jaGgamatIrthAni 2 toSayan 3 jAtyavRSabhayuktAni 4 upadIkRtAni 5 gamyate / For Private And Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 221 chaTTho UsAso gamana-svarA ? stokAni dinAni vyatikrAntAni ihAgatasya bhavataH / nissaMgamAnasAnAM kA saGga-doSa-zaGkA ? punantyAtmAnaM tava saMgamena asmAdRzAH pApAH mandA api / tasmAd jaGgama-tIrthAni munayaH / kA mArgaNA zakaTAnAm, yAvanti yujyante tAvanti gRhNantu kila / kimatradAna-gauravam ? anyat kimapi gRhItavyaM mahAprasAdena bhadantena, parantu na sAmpratikaM gamanaM bhvissyti| icchA-pradhAnAH munayo hu (nizcaye) nAgrahapradhAnAH / pavanasya ki gamanamAgamanaM ca / asmadIyopadeza-pratipAlanameva asmAkaM darzanam / yathAkAlaM pazcAdapi AgamanaM kiM na saMbhAvanIyam ? evaM kathayitvA tatkSaNaM rAulo nRpamAziSA toSayan tatazcalitaH / tRpeNAnekAni zakaTAni jAtya-vRSabha-yuktAni upadIkRtAni / nRpa-samIpAd gRhItvA tAni candanarAzi-sasImamAgataH / bharitaM haricandanaM teSu / purAt kiJcid dUraM bharita-zakaTAnAM zreNiH sthApitA purimtaalpur-pthe| evaM sarva kArya yathAsthitaM kRtvA jinadatta-bhAnumatI-samIpamAgamya bhaNitam- "gamyate mayAdya purimatAlaM bhoH / bahudinAni atItAni atra / kA samIhA bhavatAM nanu ?" pRSTaM mArgaprasthitena iva rAulena / yasmin vAsare ANitA tava mukhena putrasya maMgala-pravRttistataH prabhRti jAgaritA akSamA utkaNThA putra-darzanArtham / na ratiM labhAvahe kSaNamapi kutrApi / pratipalaM pratIkSAvahe tvAM saGgopitabhaNDopakaraNau For Private And Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 222 rayaNavAla kahA viramAlemo tumaM, saMgovia-bhaMDovagaraNA vihia-karaNijjakajjA vayaM sahagamaNa?" jhaDiti uttariaM jiNadatteNa / "turIau tA, kassa paDikkhA vijjai virattacittANaM ? gacchemi iANimevAhaM tu / " aggao payaNNAsaM kuNaMteNa iva rAuleNa uiiriaN| bhANamaIe aNugamijjamANamaggo khaMdhArovia-Nia-bhAro seTThI phuraMtAharapuDa-phuDaNamukkAro' aNupayaM rAulassa gaMtumADhatto / turaMtamAgayA ee sagaDaseDhIe samIvaM / sAvi saMcAliA raaulenn| __ "kahaM muhA bhAro vahijjai pariNayavaeNa bhavayA ? sagaDesu kA gaNaNA assa ? kivAe ThAviavvo NIsaMka" coiaM rAuleNa aNAulaM / ___Natthi duvvaho bhAro rAula ! suhaM taM vahAmi ahayaM' kahilaM riumaiNA setttthinnaa| tahavi sai saMjogammi bhAraNivvahaNaM Na sohaNaM 'ti lavaMteNa rAuleNa seTThikhaMdhAo Nia-hattheNa bhArapoTTaliA uttAriA, surakkhiyaM rakkhiA ya sagaDamajjhayArammi / bhANumaI-hatthagayaM kimavi lahuM vatthu taheva ThaviaM saggahaM / ullaMghie puNa thevamette pahammi puNo rAuleNa ullaviaM-- "atthi egaMmi sagaDammi rittaM ThANaM, kahaM Na acchijjai' tubbhehiM tattha ? Na therehiM pAyagamaNaM susakkaM 'ti kivAe AsiA kAyavvA / " 1 sphuradadharapuTasphuTanamaskAraH 2 Asyate / For Private And Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTThI UsAso 223 vihita karaNIya kAryoM AvAM sahagamanArtham " jhaTiti uttaritaM jinadattena / "tvaryatAM tataH kasya pratIkSA vidyate virakta-cittAnAm / gacchAmIdAnImevAhaM tu " - agrataH padanyAsaM kurvateva rAulena udIritam / bhAnumatyA'nugamyamAnamArgaH skandhAropitanijabhAraH zreSThI sphuradadharapuTa- sphuTa - namaskAro'nupadaM rAulasya gantumArabdhaH / tvaritamAgatA ete zakaTazreNyAH samIpam / sA'pi saJcAlitA rAulena / "kathaM mudhA bhAraH udyate pariNatavayasA bhavatA ? zakaTeSu kA gaNanA'sya ? kRpayA sthApayitavyo nissaMkam" coditaM rAulenAnAkulam / "nAsti durvaho bhAro rAula ! sukhaM taM vahAmi aham' kathitamRjumatinA zreSThinA / tathApi sati saMyoge bhAranirvahaNaM na zobhanam iti lapatA rAulena zreSThi-skandhAd nijahastena bhArapoTTalikA avatAritA, surakSitaM rakSitA ca zakaTamadhye | bhAnumatI - hastagataM kimapi laghuvastu tathaiva sthApitaM sAgraham / ullaMGghite punaH stokamAtra pathi punaH rAule - nollapitam - "asti ekasmin zakaTe rikta sthAnam kathaM nAsyate yuSmAbhistatra ? na sthaviraiH pAdagamanaM suzakyamiti kRpayA AsikA karttavyA / " For Private And Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 224 rayaNavAla kahA "viliA bhavemu amhe tuha sevAe jogiMda ! asthi amhAricchANaM kattavvaM sAhUNaM sevAe, tattha paccullaM gheppai tuha sevA amhehiM / Na juggamiNaM, to Na ciTThihAmo sagaDammi amhe" sAhiaM sAbhAraM seTThiNA / ___ 'par3hamaM kira therANaM veyAvaccaM kAyavvaM, Na amhArisANaM bAlagANaM / NUNamAsiavvaM tunbhehi' evaM 'mA mA' kaheMtAvi daMpaiNo sANurohamArohAviA sacchAyammi sagaDaMtarAlammi raaulenn| keriso mahANubhAvo'yaM NikkAraNamuvayArI rAulo ! kahamuvacarai gurujaNe iva Ne ! ahavA payaDi-siddhamiNaM mnnNsiinnN| aho ! kahaM pivAsAhAragaM NIraM ? kahaM chuhAsAmagaM vA kUraM? kahaM payAsayaro bhANU ? kahaM sIalo vA caMdo ? ___ atthu, imehiM bahu aNuruddho vi Na sayamAruhae kayAvi sagaDaM / bhikkhAyariAe bhattamANeUNa sahattheNa raMdheUNa amuNo bhoeUNa pacchA sayaM egahuttaM bhoaNaM kuNai / itthaM bahusuheNa ee Neto avicchiNNaM pahaM kappaMto ahipurimatAlaM sattaraM vaccai rAulo / aho kerisaM porisaM ! ia siricaMdaNamuNi-viraiAe NiagihagamaNa-rAulapaTTavaNa-jiNadatta melaNa-caMdaNaggahaNa-paccAva laNAivaNNaNehiM sohiAe rayaNavAlakahAe chaTTho UsAso samatto // 6 // For Private And Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaTTho UsAso 225 "vIDitA bhavAmo vayaM tava sevayA yogIndra ! asti asmAdRkSANAM kartavyaM sAdhUnAM sevAyAH tatra pratyuta gRhyate tava sevA'smAbhiH / na yogyamidam, tasmAt na sthAsyAmaH zakaTe vayam' kathitaM sAbhAraM shresstthinaa| 'prathamaM kila sthavirANAM vaiyAvRtyaM karttavyaM, nAsmAdRzAnAM bAlakAnAm / nUnamAsitavyaM yuSmAbhiH' evaM mA ! mA! kathayantAvapi jampatI sAnurodhamArohitau sacchAye zakaTAntarAle rAulena / kIdRzo mahAnubhAvo'yaM niSkAraNamupakArI rAulaH ! kathamupacarati gurujanAn iva asmAn ! athavA prakRtisiddhamidaM manasvinAm / aho ! kathaM pipAsAhArakaM nIram ? kathaM kSudhAzAmakaM vA kUram ? kathaM prakAzakaro bhAnuH ? kathaM zItalo vA candraH ? astu, etAbhyAM bahu anuruddho'pi na svayamArohati kadApi zakaTam / bhikSAcaryayA bhaktamAnIya svahastena randhvA, imau bhojayitvA, pazcAt svayamekavAraM bhojanaM karoti / itthaM bahusukhena etau nayan avicchinnaM panthAnaM kalpayamAno'bhipurimatAlaM satvaraM vrajati rAulaH / aho kIdRzaM pauruSam ! iti zrI candanamuni-viracitAyAM nijagRhagamana-rAulaprasthApana-jinadattamelana-candanagrahaNa-pratyAvartanAdivarNanaiH zobhitAyAM ratnapAla-kathAyAM SaSThaH ucchavAsaH samAptaH / For Private And Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso vaIapAyA chammAsA | Na kahamAgao ajjappabhii rAulo ? kiMNa miliA me piarA tassa ? vaccaMto so kiM pahabhaTTho jAo ? kammi purammi accaMta - jaNabhattImohio vA kiM tattheva Thio ? pAia-sohA-maMDie kammi vi giri-kaMdarammi jhANattho vA bhUo ? hA ! cukkiaM ma jANageNAvi, kahamajANago rAulo paTThavio saMtarammi ? No No, atthi so aIva kajja- kusalo mahappA iMgiAgAra saMpaNNo samayaNNU ujjamasIlo pavaDDhamANucchAho saccasaMdho a joI / tA vaccemi dakkhiNApahaM paDivAlemi AgacchamAraNe pahie / saMbhAvemi kAi rAula -pauttI pattA havejjA / evaM viciteMto rayaNavAlo ucchuayAe gacchai paccahaM dAhiNaM disibhAyaM / dUreNa AgaMtua-jaNe paloei, viramAlei, Nirikkhai ya tassa milaNAsAe / taddisibhAyatto 226 For Private And Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saptamaH ucchavAsaH vyatIta-prAyAH ssnnmaasaaH| na kathamAgato'dyaprabhRti rAula: ? kiM na militau me pitarau tasmai ? vajan sa ki pathabhraSTo jAtaH ? kasmin pure'tyanta-janabhakti-mohito vA kiM tatra va sthitaH ? prAkRtazobhA-maNDite kasminnapi girikandare dhyAnastho vA bhUtaH ? hA ! skhalitaM mayA jJAyakenApi, kathamajJAyako rAulaH prasthApito dezAntare ? no, no, asti so'tIva kArya-kuzalo mahAtmA iGgitAkAra-sampannaH samayajJaH udyamazIlaH pravardhamAnotsAhaH satyasandhazca yogI / tasmAt vrajAmi dakSiNApathaM pratipAlayAmi AgacchataH pathikAn / saMbhAvayAmi kA'pi rAula-pravRttiH prAptA bhavet ! evaM vicintayan ratnapAlaH utsukatayA gacchati pratyahaM dakSiNa-digbhAgam / dUreNa Agantuka-janAn pralokate, pratIkSate, nirIkSate ca tasya milanA ''shyaa| tadigbhAgAt AgatAn AdhvikAn rundhvA-rundhvA rAulasya 227 For Private And Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 228 rayaNavAla kahA Agae addhANie' rohia - rohia rAulassa vesabhUsaM Agi, vayaNa-mAhuriaM ca vaNNia joI keNAvi diTTo paloio 'tti eAriso koI bAlapaDipucchei, takkei milio, saMgao 'tti ca saukkaMThaM / paraM Na tArisa diTTho, jaNAveMti kei | aMte hayAso bhavia puNa gihamAgacchei, saMkaSpavigappeNa ahorattaM gamei, Na khaNaMpi raI labbhai / egayA sumiNa-saMkeeNa puNaravi maccUsa - samayammi gao raNavAlo tassa pahaM NibhAleuM / giddha diTTIe pahaM paloemANassa rAula - sariccho koi AgacchaMto NayaNAyaNaM gao / ahaha ! kAi aNahua-pubvA suhANuhUI hiaeNa aNuhUA / puNo puNo suha-diTThIe pecchamANeNa rAulo'yaM 'ti viNNAyaM NeNa / so ccia so cicaa kaheM to taddisAe takkhaNaM dhAvio | aNuaM viraha - viaNaM vimhareMto aho 'sAgayaMsAgayaM' AmeDato sammuhINo jaao| aMte doNi vi paropparaM bAhuNippIDaM miliA, aNNuNNa - bAhajaleNa NhAyA, kusala - samAyArehiM ya avagayA jAyA / kattha me paDicchaNijjA jaNaNI - jaga 'tti pucchA - parammi rayaNavAlammi rAuleNa sAhiaM - " samIvammi NayarujjANammi ciTThati tuha daMsaNaraNaraNAiyA te / saMpai sapariaraM gaMtavvaM tumae tattha sayarAhaM / " ia AyaNNia aiucchuo jAo rayaNavAlo / tatto takkhaNaM NayaramAgao / purammi vitthariA jiraNadattAgaNapatI / savvevi kuDu biNo, mittA, NayarappamuhA, samANavayAya rayaNavANa saddhi jiNadattAhimuhaM gaMtu samucchuA 1 AdhvikA 2 rudhvA rudhvA / For Private And Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso 226 veSabhUSAmAkRti, vacanamAdhuryaM ca varNayitvA 'etAdRzaH ko'pi bAlayogo kenA'pi dRSTaH, pralokitaH' iti pratipRcchati, tarkayati ca sotkaNTham, paraM tAdRzo dRSTo, militaH, saMgataH iti na jJApayanti ke'pi / ante hatAzo bhUtvA punargRhamAgacchati, saMkalpa-vikalpena ahorAtra gamayati, na kSaNamapi rati labhate / ekadA svapna-saGkatena punarapi pratyUSa-samaye gato ratnapAla. stasya pathaM nibhAlayitum / gRdhra-dRSTyA pralokamAnasya rAula-sadRkSaH ko'pi Agacchan nayanAyanaM gtH| ahaha ! kApyananubhUtapUrvA sukhAnubhUtirha dayenAnubhUtA / puna: puna: sUkSmadRSTyA prekSamANena rAulo 'yamiti vijJAtaM tena / sa eva sa eva kathayan tad dizi tatkSaNaM dhAvitaH / anubhUtAM viraha-vedanAM vismaran aho ! 'svAgata-svAgata' AmraDayan sammukhIno jAtaH / ante dvAvapi parasparaM bAhuniSpIDaM milito, anyonya-vASpajalena snAto, kuzalasamAcAraizca avagatau jAtau / 'kutra me pratIkSaNIyau jananIjanako' iti pRcchApare ratnapAle rAulena kathitam- "samIpe nagarodyAne tiSThataH tavadarzana-raNaraNAyitau tau| samprati saparikaraM gantavyaM tvayA tatra zIghram / '' iti AkarNya atyutsuko jAto rtnpaalH| tatastatkSaNaM nagaramAgataH / pure vistRtA jinadattAgamana-pravRttiH / sarve'pi kuTumbino, mitrANi, nagara-pramukhAH, samAnavayasazca ratnapAlena sAdhaM jinadattAbhimukhaM gantu For Private And Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 230 rayaNavAla kahA jaayaa| rAuleNa punvameva tattha gaMtUNa bhANumaIe jiNadattassa ya dippirA vesa-bhUsA kayA / nANAlaMkArehiM maMDiA samuNNayAsaNammi NivesiA ee / savvAvi ubbhaDA vavatthA jaayaa| io saparivAraM mahayA viDDireNa Niggao rayaNavAlo jnnnnii-jnny-dNstttth| jayajaya-raveNa saddhi saMpatto tattha so| cakkhupahe piarANaM kayaMjalI Usalia-romakUvo saMsUpAyaM tesiM caraNakamalesu nnivddio| ANaMdAiregeNa piarehiM piaputto bAhAhiM pagijjha uTThAvio, urasA gADhamAligio, matthayammi osiMghio', suhapaNhehi sasiNehaM ca pucchio| bhANumaI tu kamavi avattavvaM ThiI pattA / NayaNehiM pemaMsudhAraM vAhetI aNimisaM puttaM paloaMtI ajjAhaM puttavaMtI, sohaggavaMtI, aNaNNapuNNA, dhaNNA ya saMvutta 'tti aNuhavIya / saMmiliA savvevi kuDubiNo suhaduhakahANayaM kunnemaannaa| suNNaM tuha ThANaM aNahUaM 'ti NayaramahaMtaehiM seTTi sammANamANehiM sAhiraM / vAyANamagoaro tattha ANaMdo vttttio| aMte savvehiM saddhi jiNadattasedviNo ADaMbarillA Nayarappavesa-jattA nniggyaa| aNacchAia-jANammi puttaM aggao Nivesia daMpaiNo NANAvAittehi, jaya-jaya-saddehi, parasahassaNAyarehiM ca samaM puraM paviTThA / sANaMdamAgayayA NizaM gihaM solasa-vAsANaMtaraM puNo ee| abhUapuvvo seTThi-hammammi jaNANaM melo lggo| uppehaDaM' 1 viDDireNa-ADambareNa 2 sAzrupAtam 3 osiMghio (de0) ghAta ityarthaH 4 uppehaDaM (4) saaddmbrm| For Private And Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso 231 samutsukAH jAtAH / rAulena pUrvameva tatra gatvA bhAnumatyA jinadattasya dIprA vezabhUSA kRtA / nAnAlaGkArairmaNDitau samunnatAsane nivezitau etau / sarvA'pi udbhaTA vyavasthA jAtA / itaH saparivAraM mahatA viDDireNa (ADambareNa ) nirgato ratnapAlo jananI - janaka - darzanArtham / jayajayaraveNa sArdhaM samprAptastatra saH / cakSuSpathe pitroH kRtAJjalirullasita romakUpaH sAzrupAtaM tayoH caraNeSu nipatitaH / AnandAtirekeNa pitRbhyAM priyaputro bAhubhiH pragRhya utthApitaH urasA gADhamAliGgitaH, mastake osiMghio (ghrAtaH ) sukhapraznaiH sasnehaM ca pRSTaH / bhAnumatI tu kAmapi avaktavyAM sthiti prAptA / nayanAbhyAM premAzrudhArAM vAhayantI animiSaM putra pralokamAnA adyAhaM putravatI, saubhAgyavatI, ananya-puNyA, dhanyA ca saMvRttA iti anvabhavat / sammilitAH sarve'pi kuTumbinaH sukha-duHkha- kathAnakaM kurvantaH / zUnyaM tava sthAnamanubhUtamiti nagaramahatkaiH zreSThinaM sammAnayadbhiH kathitam / vAcAmagocarastatrAnando vartitaH / ante sarvaiH sArdhaM jinadatta zreSThinaH ADambaravatI nagara-praveza-yAtrA nirgatA / anAcchAdite yAne putramagrato nivezya dampatI nAnAvAditra: jayajayazabdaH, paraHsahasranAgaraizca samaM puraM praviSTau / sAnandamAgato nijagRhaM SoDazavarSAnantaraM punaretau / abhUtapUrvaH zreSThihayeM janAnAM melo lagnaH / For Private And Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA 232 poi -bhoyagaM jAya meesa | puvva - pariciA kammagarA bhiccA ceDIo bANottarA ya sayamAgamma miliA / savvaM kajjaM suTThiaM jAyaM / adhaNo dhaNaM, gayakkho loaNaM, bubhukkhio bhoaraNaM ca pappa jahAsuhamaNuhavai, tahA ee puttaM pappa niyaMtasuhiA jAyA / khaNamavi Na puttaM parokkhaM kAumicchati / sayaNa-bhoaNa-pANAisu juvANaM pi puttaM siliMbAyai' mAyA bhANumaI / io haricaMdaNaM vivikaNia, amizraM dharaNaM muttAhalAiaM ca gahia rAulo tattha samAgao / seTTiNo samakkhaM rayaNavAlamahimuhaM kuNamAraNeNa teNa vRttaM - "seTThiragaMdaNa ! giNhasu, tuha piupAya - viDhavipraM amiaM dharaNaM" evaM kahia aggao rakkhiyaM vitthiSNaM daviNajAyaM / taM viloia saccharijjaM sahAsaM jiNadatteNa bhaNiaM - " rAula ! kuo ANi imiA dhaNarAsI ? kaTThahAraga-kammakArageNa mae kahamettillaM dhaNaM saMciNi sakkijjai / Na moraullA me gArava - gAhA geaa| Na ANi visiddha kimavi paesaMtarAo / " hasamANeNa rAuleNa puNo vajjariaM sagajjaM - "atthi savvaM bhavaIyaM, Natthi aNNassa kimavi / Na mae joiNA muhA palAvo kAyavvo / siTTivara ! jaM sukkaM kaTThe tumae duvAlasavarisa-petaM vikki taM savvamamaracaMdaNaM / teNa dhutteNa jANamAgeNAviNa gujjhaM payaDIkayaM, kiMtu mae parilakkhiaM taM / pacchA keNavi chaleNa vikkIa molleNa samaM puNarAvaTTiaM samaM caMdaNaM, jAva savvovi jahAbhUaM sAvio vRttaMtto / " 1 1 potamivAcarati 2 sArdhaM 3 samastaM / For Private And Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso 233 uppehaDaM (sADambaraM) prIti-bhojanaM jAtameteSAm / pUrvaparicitAH karmakarAH bhRtyAzceTyo bANottarAzca svayamAgamya militAH / sarva kArya susthitaM jAtam / adhano dhana, gatAkSo locanaM, bubhukSito bhojanaM ca prApya yathA sukhamanubhavati tathA etau putra prApya nitAntaM sukhitau jaatii| kSaNamapi na putra parokSaM kartumicchataH / zayana-bhojanapAnAdiSu yuvAnamapi putra siliMbAyati (potamivAcarati) mAtA bhaanumtii| itaH haricandanaM vikrIya amitaM dhanaM muktAphalAdikaM ca gRhItvA rAulastatra samAgataH / zreSThinaH samakSa ratnapAlamabhimukhI kurvatA tenoktam---zreSThinandana ! gRhANa tava pitRpAdAjitamamitaM dhanam' evaM kathayitvA agrato rakSitaM vistIrNaM draviNajAtam / tad vilokya sAzcaryaM sahAsaM jinadattena bhaNitam- "rAula ! kutaH AnIto'yaM dhanarAziH ? kASThahArakakarmakAreNa mayA kathamiyad dhanaM saMcetu zakyate ? na mudhA me gaurava-gAthA geyaa| nAnItaM viziSTaM kimapi pradezAntarAt / hasatA rAulena kathitaM sagarjam--"asti sarvaM bhavadIyam, nAsti anyasya kimapi / na mayA yoginA mudhA pralApaH karttavyaH / zreSThipravara ! yacchuSkaM kASThaM tvayA dvAdazavarSaparyantaM vikrItaM tat sarvamamaracandanam / tena dhUrtena jJAyamAnenA'pi na guhya prakaTIkRtam, kintu mayA parilakSitaM tat / pazcAt kenA'pi chalena vikrIta-mUlyena samaM punarAvartitaM samaM candanam, yAvat sarvo'pi yathAbhUtaM zrAvito vRttAntaH / For Private And Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 234 rayaNavAla kahA .acucche buddhikosalamavagaMtUNa savvevi vimyaserANaNA jAyA / avvo ! dhaNNo'yaM rAulo keriso dakkho ! egakajjammi annegkjj-saahgo| kahaM vippatAriaM dharaNaM puNo hatthagayaM kayaM ? savvesi muhakamalesu rAulassa jayasorahaM mahama higraM / pavuDDha-dhaNesu aIva dhaNavuDDhI jAyA puNa / accANaMdeNa khaNA iva diahA aikkamaMti eesi / ekasidhe rayaNavAleNa rAulaM pai sakheyaM sAhigraM"rAula ! NivaDiomhi ciMtA sAyarammi, jao gaMtavvamavassaM asthi mae sasurAlae sahammiNimANeuM, paraMtu ciraviraha-pIliA me ammApiuNo khaNamavi NayaNa-vattaNIo Na maM dUreumicchaMti / duddhadaDDhA jahA takkamavi saphukkAraM pi.ti, tahA me virahaggi-saMdhukkiA dUragamaNakkharamavi Na te saheuM skkaa| saMpai kiM kAyavvaM mae 'tti Na Najjai duvihA-gaeNa mANaseNa / " ___ serANaNeNAvi gahirIhoteNa' rAuleNa pAukkayaM'Na vimharijjai kiM taM aNuhaviNo sasurassa sikkhA tume| jahA-atthi laMbo pavAso, dullahaM puNarAgamaNaM, saddhi cia NeavvA shmminnii| Na cattavvA egAgiNI ettha / paraM Na tumhehiM Adejja-vayaNassa gAravaM lakkhij, muNi, citiaM punn| saMpai ciMtAe ki saMpajjai ? bhajjA-NayaNaM AvassagaM vijjai. jai kahei bhavaM, tayA ahaM gacchami egAgI taM NeuM / ko atthi aNNo uvAo ?" 1 gabhIrIbhavatA 2 vismayate 3 bhavAn / For Private And Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso 235 ___ atucchaM buddhikauzalamavagatya sarve'pi vismaya-smerAnanAH jAtAH / avvo ! dhanyo'yaM rAulaH kIdRzo dakSaH ! ekakArye aneka-kArya-sAdhakaH / kathaM vipratAritaM dhanaM punarhastagataM kRtam / sarveSAM mukhakamaleSu rAulasya jaya-saurabhaM prasRtam / pravRddhadhaneSu atIva dhanavRddhirjAtA punH| atyAnandena kSaNA: iva divasAH atikramanti eteSAm / ekadA ratnapAlena rAulaM prati sakhedaM kathitam - "rAula ! nipatito'smi cintAsAgare, yato gantavyamavazyamasti mayA zvasurAlaye samiNImAnetum, parantu ciravirahapIDito me mAtA pitarau kSaNamapi nayana-vartanIto na mAM dUrayitumicchataH / dugdhadagdhAH yathA takramapi saphutkAraM pibanti, tathA me ciravirahAgni-saMdhukSitau dUragamanAkSaramapi na to sor3ha zaktau / 'samprati kiM karttavyaM mayA' iti na jJAyate duvi dhAgatena mAnasena / " smerAnanenA'pi gabhIrIbhavatA rAuleNa prAduSkRtam-"na smaryate ki anubhavinaH zvasurasya zikSA tvayA ? yathA-asti lambaH pravAsaH, durlabhaM punarAgamanam, sArdhameva netavyA sarmiNI, na tyaktavyA ekAkinI atra / paraM na yuSmAbhirAdeyavacanasya gauravaM lakSitaM, jJAtaM, cintitaM punaH / samprati cintayA kiM sampadyate ? bhAryAnayanamAvazyaka vidyate, yadi kathayati bhavAMstadA'haM gacchAmyekAkI tAM netum / ko'sti anyaH upAyaH? For Private And Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 236 rayaNavAla kahA - suNiUNa rAulassa bhaNiI hittho jAo rayaNavAlo / kahamevaM bhaNasi rAula ! jattha mae ccia gaMtavvaM tattha tuhaM saMpesaNaM lajjApayaM / dattaM mae sasurassa sammuhaM vayaNaM jaM paccAvalissAmi sigyameva sahayariM' NeuM / vayaNa-pAlaNaM asthi sappurisANaM kattavvaM / puNo jAe karo gahio, jA me akhaMgiNI jAyA, ahameva jAe egAhAro, tAe he uNo me tattha gamaNaM samuiaM / piare viNavia sigyAisigdhaM gaMtukAmomhi ahayaM / Natthi aNNo vigppo| ii paidevassa kattabva-pAlaNa-tapparattimaM parilakkhia aIva ANaMdiA jAyA rAularUvA rayaNavaI / saMpai ahamavi mUlarUvA homi 'tti NicchinaM nnaae| takkhaNaM paviTThA majjaNa-gharammi / uttArio rAula-veso / saddhimuvvaTTaroNa visuddhaNoreNa vhAyA / kao jhaDila-padattAe jaDiAe pogo| viluttaM NarattaNaM / payaDio' payaDijo' NArIbhAvo / ugghADiaM peDagaM parihiAI coNaMsua-vatthAI / dhAriANi mahagyANi alNkaaraanni| evaM sajjia-solasa-siMgArA sakkhaM maNuarUvA devIva saMbhUA / abbhapaDalao caMdalehA viva NhANagihatto ikkavae gihacattarammi pAunbhUA sA / AsI tammi samayammi rayaNavAlo cNdsaalaae| kalahaMsIva calaNaviNNAsaM kuNemANI sovANa-maggeNa jhaDiti tattha oiNNA / serANaNapommA5 payaDA pommAvaIva sA jAhe rayaNassa NayaNapahamAgayA tayA so accataM vimhio jaao| 'kAsi tuma 1 sahacarIm 2 pitRRn 3 prakaTitaH 4 prakRtijaH 5 smeraannpdmaa| For Private And Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso 237 zrutvA rAulasya bhaNiti hittho ( lajjitaH ) jAto ratnapAlaH / kathamevaM bhaNasi rAula ! yatra mayaiva gantavyaM tatra tava sampreSaNaM lajjApadam / dattaM mayA zvasurasya sammukhaM vacanaM yat pratyAvaliSye zIghrameva sahacarIM netum / vacanapAlanamasti satpuruSANAM kartavyam / punaryasyA: karo gRhItaH, yA me ardhAGginI jAtA, ahameva yasyAH ekAdhAraH, tasyAH hetoH me tatra gamanaM samucitam / pitarau vijJapya zIghrAtizIghra gantukAmo'smi aham | nAstyanyo vikalpaH / iti patidevasya kartavya pAlana-tatparatAM parilakSya atIvAnanditA jAtA rAularUpA ratnavatI / sampratyahamapi mUlarUpA bhavAmIti nizcitaM tathA / tatkSaNaM praviSTA majjanagRhe / uttArito rAula-veSaH / sArdhamudvartanena vizuddhanIreNa snAtA / kRto jaTilapradattAyA jaTikAyAH prayogaH / viluptaM naratvam / prakaTitaH prakRtijo nArIbhAvaH / udghATitaM peTakam | parihitAni cInAMzukavastrANi / dhAritAni mahArghyAriNa alaGkArANi / evaM sajja-SoDaza-zRGgArA sAkSAt manujarUpA devI iva saMbhUtA, abhrapaTalAccandralekheva snAnagRhAt ekapade gRhacatvare prAdurbhUtA saa| AsIt tasmin samaye ratnapAlaH candrazAlAyAm / kalahaMsIva caraNa vinyAsaM kurvatI sopAnamArgeNa jhaTiti tatrAvatIrNA / smerAnanapadmA prakaTA padmAvatIva sA yadA ratnasya nayanapathamAgatA, tadA " For Private And Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 238 rayaNavAla kaho biboTThI ? kuo payaDIbhUA suaNu ! kimacchaM payoaraNaM mamAhi' mayacchi ?' sasaMbhamaM puTu rayaNeNa / / IsihasieNa ujjaladaMtapaMti daMsemANI paidevassa clnnesunnivddiaa| kiM pANiggahiI vi Na uvalakkhijjai ajjautteNa ? ahameva rAularUvammi lukkiA rayaNavaI paideveNa shsmaagyaa| kiM Namhi haM diTuputvA ? takkisaM tiie| - tamasi rayaNavaI rAularUva-paDicchaNNA ? ho! Na takkiA, Na lakkhiA, Na citiA ya mae NAmamettamavi / khaNaM rayaNavAlovi vimhaya-bhario jaao| ahaha ! kerisI kalA kaliA tuha jaNaeNa ? kahamalakkhiA tumaM paTTaviA mae saddhi / NUNaM tao cia dhuttANaM AhevaccaM karei so mhaannuhaavo| paidevassa caraNakamalaM chivaMtI savibbhamaM sA vihumuhI harisabharubhiNNa-romaMceNa rayaNavAleNa koDIkayA, aharAmayaM pibaMteNa samAsaNammi ya nnivesiaa| vAyANamagoaraM atullaM paimelaNasuhaM aNuhavaMtI rayaNavaI sovAlambhaM kimavi vottumADhattA-"dayiavara ! kahamegAgiNI abalA NirAhArA peiharammi cattA ? kiM Na yANaha tumhe pautthapaiAe raNavoDhAe tthiii| ajAya-saMbaMdhabaMdhA iva Na tastha tunbhehiM kayAi saMlAviA, Na pemmamaia-vayaNehi posiA, Na uNa jahattha-ThiIe bohiA, hare ! raNIrasIhUa hiayeNa emeva ujjhiA / kiM uio AsI ajjauttAraNaM 1 matsakAzAt 2 pANigRhItI bhAryA 3 Adhipatyam 4 spRzantI 5 vidhumukhI 6 pitRgRhe| For Private And Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso 236 so'tyantaM vismito jAtaH / 'kA'si tvaM vimbauSThi ! kutaH prakaTIbhUtA sutanu ! kimacchaM prayojanaM matto mRgAkSi !' sasaMbhramaM pRSTaM ratnena / ISaddhasitena ujjvaladantapaGakti darzayantI patidevasya caraNayoH nipatitA / kiM pANigRhItI api nopalakSyate Aryaputra eNaH ? ahameva rAularUpe nilInA ratnavatI patidevena saha samAgatA / kiM nAsmyahaM hRSTapUrvA ? tarkitaM tathA / I tvamasi ratnavatI rAularUpa - praticchannA !! ho ! na tarkitA, na lakSitA, na cintitA ca mayA nAmamAtramapi / kSaNaM ratnapAlo'pi vismaya-bharito jAtaH / ahaha ! kIdRzI kalA kalitA tava janakena ? kathamalakSitA tvaM prasthApitA mayA sArdham / nUnaM tataH eva dhUrtAnAmAdhipatyaM karoti sa mahAnubhAvaH / patidevasya caraNakamalaM spRzanto savibhramaM sA vidhumukhI harSabharo dbhinnaromAJcena ratnapAlena kroDI - kRtA, adharAmRtaM pibatA samAsane ca nivezitA / vAcAmagocaramatulyaM patimelanasukhamanubhavantI ratnavatI sopAlambhaM kimapi vaktumArabdhA - "dayitavara ! kathamekAkinI abalA nirAdhArA pitRgRhe tyaktA ? kiM na jAnItha yUyaM proSita - patikAyAH navoDhAyAH sthitim ? ajAta-sambandhabandhA iva na tatra yuSmAbhiH kadApi saMlApitA, na premamaya-vacanaiH poSitA, na punaryathArtha sthityA bodhitA, hare ! nIrasIbhUta-hRdayena evamevojjhitA / kimucitaH AsIdArya putrANAmeSa For Private And Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA eso vavahAro ? kiM koi sAijjai1 tArisaM kiccaM dhIdhaNo jnno| maha piupAyA vi aIva citiA saMjAyA kiMtu kassai mahappaNo pasAeNa evaM kajjaM saMpaNNaM / rAularUvammi ahamettha smaagyaa| jnnnniijnny-gvesnnttuNgyaa| paiggAmaNayaraM bhamaMtIe mae kiM kiM NANuhUyaM / savvaM mae Ni akattavvaM muNi a kayaM / ajjAhaM mUlarUveNa kayakajjA ajjauttANa sammuhaM uvaTThiA" evaM bhaNamANI sA caMdamaMDalaM cakorova pia-muhaM pekkhaMtI ANaMda-maggA jAyA / saccaM bhaNasi tumaM suhAsiNi ! khaliaM mae peasi chaDDhamANeNa tattha / aparipakka-buddhIe Na kiM havaMti IisA hu pariNAmA, kiMtu tuha aNuhaviNo jaNagassa aNuggaheNa savvaM samuiaM cauraMsaM ca jAyaM / iyANi tattha gamaNaM Na susagamatthi / jaNaNI-jaNayANa gavesaNa? tu tae jo sAhaso kao so abalA-balAiritto / tattha jedahA dhaNNavAyA dijhaMti tedahA thevA / piarA avi phuDamuhehiM pasaMsaMti rAulassa sevAbhAvaM / eva mullavaMtA jaMpaiNo jummayAe piicaraNANaM daMsaNacaliA / jattha jaNaNIjaNaA virAyamANA AsI, tattha ee pasaNNavayaNAraviMdA samAgayA / raIe saha pajjuNNamiva tIe saddhi rayaNaM viloia piarA accheragaM pattA, jhatti pucchiuM laggA-"kA imiA divvarUvadhAriA ramaNI tuha saddhi atakkiA samoiNNA ? ki kAi ArAhiA devayA payaDaM mANusi taNumassiA ? ko saMbaMdho imiAe amhakero ?" evaM takkaNA-paresu tesu 1 sAijjai-anujAnAti ityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso 241 vyavahAraH ? ki ko'pi sAijjai / ( anujAnAti ) tAdRzaM kRtyaM dhIdhanaH janaH / mama pitRpAdAH api atIva cintitAH saMjAtAH, kintu kasyApi mahAtmanaH prasAdena etat kAryaM sampannam / rAularUpe ahamatra samAgatA / jananIjanaka - gaveSaNArthaM gatA / pratigrAmanagaraM bhramantyA mayA kiM kiM nAnubhUtam / sarvaM mayA nijakarttavyaM jJAtvA kRtam / adyAhaM mUlarUpeNa kRtakAryA AryaputrANAM sammukhamupasthitA " evaM bhaNantI sA candramaNDalaM cakorIva priyamukhaM prekSamANA Ananda - magnA jAtA / satyaM bhaNasi tvaM suhAsini ! skhalitaM mayA preyasIM muJcatA tatra / aparipakvabuddhyA na kiM bhavanti IdRzAH khalu pariNAmAH, kiMtu tava anubhavino janakasyAnugraheNa sarvaM samucitaM, caturasra ca jAtam / idAnIM tatra gamanaM na suzakamasti / jananI janakAnAM gaveSaNArthaM tu tvayA yaH sAhasaH kRtaH so'balAbalAtiriktaH / tatra yAvanto dhanyavAdAH dIyante tAvantaH stokAH / pitaro'pi sphuTa - mukhena prazaMsanti rAulasya sevAbhAvam / evamullapantau dampatI yugmatayA pitRcaraNAnAM darzanArthaM calitau / yatra jananIjanako virAjamAnau AstAm, tatra etau prasannavadanAravinda samAgatau / ratyA saha pradya umnamiva tayA sArdhaM ratnaM vilokya pitarau AzcaryaM prAptau bhagiti praSTu lagnau - "keyaM divyarUpadhArikA ramaNI tvayA sArdhamatarkitA samavatIrNA ? kiM kApi ArAdhitA devatA prakaTaM mAnuSIM tanumAzritA ? kaH sambandhaH anayA asmadIyaH ?" evaM tarkaNApareSu teSu salajjaM ratnavatI For Private And Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 242 rayaNavAla kahAM salajja rayaNavaI sAsU-sasurANa calaNesu paNamiA / maulia-pANipallavA vottu pauttA-"ahaM mhi kira tatthabhavayAraNaM suNhA / tumha piyaputtassa sahammiNI rayaNavaI NAma / vijjAvaleNa rAularUvammi guttA paiNA saha samAgayA / to tumhakerA haM puttabahU NaNNA' / " evaM kahia attAe caraNakamalammi saharisaM NivaDiA / ia jANiUNa bhANumaIe jiNadattassa ya accharijjeNa saha ukkaDo ANaMdo jaao| bahaAe matthayaM kareNa chIvaMtI attA sAheuM pauttA"aho ! esA NivadhUA puttabahUDI rayaNavaI ! Na lakkhiA amhehi maNasA vi rAularUva-govAiA / abalA bhuccAvi daMsiaM NAe asAhAraNaM paurisaM / abbhuA imiAe smysuuayaa| aNegahuttaM amhehiM ciMtiaM jameso asaMthuo apatta-sayaNa-saMbaMdho vi kahaM amhe aIva sussUsai. pariarai, aNaNNabhattibhAveNa puNa saMrakkhei 'tti / puttabahu ! tuha maIe dhiIe kevaiaM pasaMsaNaM kuraNemo jamamhANaM ANayaNe aNegAI kaTThAI sahiAI, vivai-NiNNagAo ya tIriAo / eArisiM sevAhimuhi suNhaM pappa dhaNNA jAyA amhe' evaM bhaNa. mANIe tAe rayaNavaI piTThabhAyammi sasiNehamAhayA, matthayami osiMghiA, putta-pottavaI hohitti suhAe AsIsAe ya vaDDhAviA / jayA pariaNammi esA pauttI vitthAraM gayA tayA saccojja sabvevi te AgayA suNhaM da? succhAhaM / rayaNANurUvaM rayaNavaI pekkhia savvevi ANaMdiA jAyA / seTThiNo'Iva sohaggaM pasaMsaMtA sayaNA NigraM-NiaM gihaM 1 nAnyA 2 putravadhUTI 3 samayasUcakatA 4 sAzcaryam / For Private And Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso 243 zrazrUzvasurayoH caraNeSu prnnmitaa| mukulita-pANipallavA vaktu pravRttA-"ahamasmi kila tatrabhavatAM snuSA yuSmAkaM priyaputrasya sahadharmiNI ratnavatI nAma / vidyAbalena rAularUpe guptA patyA saha samAgatA / tasmAd yuSmadIyA'haM putravadhUH nAnyA" evaM kathayitvA attAyAH (zvazrvAH) caraNakamale saharSa nipatitA / iti jJAtvA bhAnumatyA jinadattasya ca AzcaryeNa sahotkaTaH Anando jAtaH / vadhvAH mastakaM kareNa spRzantI attA (zvazrUH) kathayitu pravRttA"aho ! eSA nRpaduhitA putravadhUTI ratnavatI ? na lakSitA asmAbhiH manasA'pi rAularUpa-gopAyitA / abalA bhUtvA'pi darzitamanayA asAdhAraNaM pauruSam / adbhutA'syA: smy-suucktaa| anekakRtvo 'smAbhizcintitaM yadeSa asaMstuta: aprApta-svajana-sambandho'pi kathamasmAn atIva zuzrUSate, paricarati, ananyabhaktibhAvena punaH saMrakSatIti / putravadhu ! tava mateH dhRteH kiyat prazaMsanaM kurmaH yadasmAkaM Anayane anekAni kaSTAni soDhAni, vipanimnagAzca tIritAH / etAdRzIM sevAbhimukhAM snuSAM prApya dhanyAH jAtA vayam / evaM bhaNantyA tayA ratnavatI pRSThabhAge sasnehamAhatA mastake ca osiMghitA ghrAtA) putra-pautravatI bhava iti zubhayA AziSA ca vardhApitA / yadA parijane eSA pravRttivistAraM gatA tadA sacojja (sAzcaryam) sarve'pi te AgatAH snuSAM draSTu sotsAham / ratnAnurUpAM ratnavatI prakSya sarve'pi AnanditAH jaataaH| zreSThino'tIva saubhAgyaM prazaMsantaH svajanAH For Private And Personal Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 244 rayaNavAla kaho paDigayA / viNayeNa, vivegeNa, cAujjeNa, dakkhayAe ya savvevi pariaNA guruaNA maMtamuddhA, saMmohiA, kIliA, vasagA iva ya kayA NAe / piarA puttassa puttabahUe ya mahuravavahAreNa, savvakajja-gaNeuNNaNa ya oharia-bhArAra bhAravAhA iva jaayaa| rayaNavAlovi rayaNavaIe saddhi paMcidia-visaya-suhAI aNuhavaMto jahAsamayaM dhammigraM vAvahAriaM ca kajjamaNuciTThato suhaM suheNa kAlaM javei / aha egayA puvvarattAvarattakAle dhammajAgaraNaM jAgaramANeNa jiNadatta-seTTiNA eArisI bhAvaNA bhAviA-"aho NaM mae egammi vi bhavammi vicittA suhaduhaparaMparA diTThA, aNuhUA, kAyeraNa phusiA ya / tahavi kahaM Na me maNo viratto jAo ? Na kahaM iMdiya-visaya-paraMmuhayA saMpattA ? Na kahaM siNeha-siDhilayA jAyA pariaNesu ? Na kahaM dhaNAIsu muttibhAvaNA parivaDhiA ? hA ! hA ! Na puNo paccAvalaMti vaikkaMtA khaNA / Na uNAi bolINaM jubvaNaM, lAaNNaM, sarIrabalaM ca AvaTTai pacchA / are ! tucchajIvaNa-heuA erisI ciMtA ! kerisaM dhAvaNaM ? kedahA chala-kavaDa-pavaMcA ! ki Na chaDDhiavvaM raMkavva rAiNAvi eaM savvaM ? ettha kA viigicchA ? savva-sAhAraNo kayaMtassa Nicchio nniamo| Na tassa purao kassai saphalo viNaya-ppaogo bala-ppaogo vaa| tA kiNo haM Na appaNo hiraM citemi, Ayaremi ya / avvo ! ga Ausassa mahagdhaM bhAyatigaM / kiM avasiTTha saMpai / turiavvaM mae appa-hiammi dhamma-kajjammi pecca 1 cAturyeNa 2 avahRtabhArA: 3 na punaH / For Private And Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso 245 nijaM nijaM gRhaM pratigatAH / vinayena, vivekena, cAturyeNa, dakSatayA ca sarve'pi parijanAH gurujanAH mantramugdhAH, sammohitAH, kIlitAH, vazagAH iva ca kRtA anayA / pitarau putrasya putravadhvAzca madhura vyavahAreNa sarvakArya naipuNyena ca avahRtabhArI bhAravAhau iva jAtau / ratnapAlo'pi ratnavatyA sArdhaM paJcendriyaviSayasukhAni anubhavan yathAsamayaM dhArmika vyAvahArikaM ca kAryamanutiSThan sukhaM sukhena kAlaM yApayati / athaikadA pUrvArAtrApararAtrakAle dharmajAgaraNAM jAgratA jinadattazreSThinA etAdRzI bhAvanA bhAvitA - aho NaM' mayA ekasminnapi bhave vicitrA sukhaduHkhaparamparA dRSTA, anubhUtA, kAyena spRSTA ca ; tathApi kathaM na me mano viraktaM jAtam ? na kathamindraya-viSaya-parAGamukhatA samprAptA ? na kathaM sneha zithilatA jAtA parijaneSu ? na kathaM dhanAdiSu muktibhAvanA parivardhitA ? hA ! hA ! na punaH pratyAvartante vyatikrAntAH kSaNAH / na punaratikrAntaM yauvanaM lAvaNya, zarIrabalaM ca Avartate pazcAt / are ! tucchajIvanahetukI IdRzI cintA ? kIdRzaM dhAvanam ? kiyantazchala kapaTa - prapaJcAH ? kina moktavyaM raGkavad rAjJA'pi etat sarvam ? atra kA vicikitsA ? sarvasAdhAraNaH kRtAntasya nizcito niyamaH / na tasya purataH kasyApi saphala vinaya prayogo bala prayogo vA / tataH kasmAdahaM nAtmano hitaM cintayAmi, AcarAmi na / abbo ! gataM AyuSo mahArghyaM bhAgatrikam / For Private And Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 246 rayaNavAla kahA hiAe, suhAe, khemAe ya / " evaM bhAvemANo seTThI virati patto, veraggaM laddho, bhava-baMdhaNaM chettu tapparo ya jAo / bhAI purao seTThiNA NiA bhAvaNA rakkhi / sAvi iNaM suhaM kiccaM sAijjamANA paI aNugaMtu ucchuA jAyA / ApucchiUNa puttAi - pariaraNaM ca dhammaghosassa AyariapAyassa samIvaM sabhajjaM pavvajjamuvagao / vivighoratavehi saroraM tAvayaMtA sajjhAya-jhArohi appANaM bhAveMtA, aMte sasaMlehaNamaNasaNamA rAhia kappavimANavAsiNo devA jAyA / ahaNNayA rayaNavaI AvaNNasattA jAyA / pasUaM NAe puttarayaNaM / suhaM suheNa parivaDhio so / karAviaM vijjAjjhayaraNaM jAva kayapANiggahaNo viNayI, vivegI, savvakajjakusalo, gihatthAsama-dhuraMdharo ya jAo / io ya samAgayA amiagai - NAmANo mahAtavassiNo cauNANiNo Ayaria-vasahA / muNia muNINamAgamaNaM saMtuTThA jAyA NayarI | NiggayA arage seTThi - mahAvai- seNAvairAyANo vaMdiu suNida-pAyakamalaM / rayaNavaI -sahio rayaNavAlovi gao muNiMda- daMsaNaTTha / vAgariA guruvareNa dhammadesaNA / jANAviA maNusabhavassa dullahA pttii| esa khalu dAraM cauggaimayasta saMsAra duggassa / ettha khaliehi, NarayaNigoAIsu paDiahiM, saMsAracakkavAlammi Diehi, causI lakkhajIvajoNINaM kahamaMto avvo ? haMta ! sattarakoDAkoDIsAyaramiA mohaNijja-kammassa ThiI / teNa mohiA jIvA Na parilakkhati paccakkhamavi sarUvaM / For Private And Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satamo UsAso 247 kimavaziSTaM samprati tvaritavyaM mayA Atmahite dharmakAyeM pratyahitAya, sukhAya, kSemAya ca / evaM bhAvayan zreSThI virakti prAptaH, vairAgyaM labdhaH, bhavabaMdhanaM chettu tatparazcajAtaH / bhAnumatyAH purataH zraSThinA nijA bhAvanA rakSitA / sA'pi idaM zubhaM kRtyaM anumodayantI patimanugantu utsukA jaataa| ApRcchya putrAdi-parijana jinadatto dharmaghoSasya AcAryapAdasya samIpaM sabhAryaH pravrajyAmupagataH / vividhaghoratapobhiH zarIraM tApayantau svAdhyAya - dhyAnairAtmAnaM bhAvayantau ante sasaMlekhana manazana mArAdhya kalpavimAna-vAsinau devau jAtau / athAnyadA ratnavatI Apanna - satvA jAtA / prasUtaM tayA putraratnam / sukhaM sukhena parivardhitaH saH / kArAyitaM vidyAdhyayanaM yAvat kRtapANigrahaNo vinayI, vivekI, savakAryakuzalo, gRhasthAzramadhurandharazca jAtaH / itazca samAgatA amitagatinAmAno mahAtapasvinazcaturjJAninaH AcArya - vRSabhAH / jJAtvAmunInAmAgamanaM saMtuSTA jAtA nagarI / nirgatA aneke zreSThi-gAthApati-senApati rAjAno vandituM munIndra-pAdakamalam / ratnavatI - sahito ratnapAlo'pi gato munIndra-darzanArtham / vyAkRtA guruvareNa dharma-dezanA / jJApitA manuSyabhavasya durlabhA prAptiH / etat khalu dvAraM caturgatimayasya saMsAra - durgasya / atra skhalitairnarakanigodAdiSu patitaiH saMsAra-cakravAle naTitaizcaturazIti-lakSa- jIvayonInAM kathamantaH netavyaH ? hanta ! saptati-koTI-koTI - sAgaramitA mohanIya karmaNaH sthitiH / tena mohitA jIvA na parilakSante For Private And Personal Use Only - Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 248 rayaNavAla kahA majjavA iva vivegavigalA jattha tattha bhamaMti, aDaMti, pavaDaMti hasaMti. rUveMti, palavaMti gAyaMti, milAyaMti puNo puNo / ho ! suhamicchRNamavikahaM suhappattI jAva paravatthummi tesi suha-gavesaNA, maggaNA ya / atthi aNaMtasuhasarUvo attaa| tattha paravatthuNo saMgamo ccia dukkhakAraNaM, bhaMtikAraNaM, bhamaNa-kAraNaM ca / tamhA paDhamaM jahattha-NANaM kAyabbaM / NANavihaNA kiriAvi aMdhabANaparaMparA viva Na samIcINaM lakkhaM bhideukhamA / ahaha ! appArAmammi ramaMtA muNiNo kerisamANaMdANuhavaM kuNeti / aNuUla-paDiUlesu suhaduhAIsu sammaM bhAvemANA vIarAgA Na katthai khijjati, kIsaMti, paritavaMti, vimaNA dumaNA ya havaMti / haMdi ! muNINaM savvao uvvelio ANaMda-samuddo / samaMtA pasarillA saMtilaharI / bhavvA ! sai' aNuhavaMtu appullaM' suhalavaM / laddhAsAyA tumhe Na taM parijahiu sattA / khalu aNuhavagammo ayaM mggo| sakkhaM amia-pANamiva mahuraM muNikujarANaM vayaNaM soUNa paMphulliA jAyA parisA, ubbuddha jAyaM maannsmiar| desaNANaMtaraM puTTho rayaNavAleNa Nia-punvabhava-vRttaMto jahA kiMmae eArisaM dukkaDaM kayaM, jeNa solasa-vAsa-peraMtaM piuviogo, dhaNaNAso ya jaao| NANa-baleNa muNiNA bhaNiaM-"aNNANa-vasaMvaeNa tuha jIveNa mAippadattassa supatta-dANassa sakohaM garihA kayA, sumiNaNo NidiA, 1 sakRt 2 AtmIyam 3 atita rAm / For Private And Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattamo UsAso 246 pratyakSamapi svarUpam / madyapA iva viveka - vikalA yatra tatra bhramanti aTanti, prapatanti, hasanti, rudanti, pralapanti gAyanti, mlAyanti punaH puna: / aho ! sukhamicchUnAmapi kathaM sukhaprAptiH yAvat paravastuni teSAM sukhagaveSaNA, mArgaNA ca / asti ananta sukha svarUpaH AtmA / tatra paravastunaH saMgamaH eva duHkhakAraNaM, bhrAntikAraNaM, bhramaNakAraNaM ca / tasmAt prathamaM yathArtha jJAnaM kartavyam / jJAna-vihInA kriyA'pi andhabANa-parampareva na samIcInaM lakSyaM bhettu kSamA / ahaha ! AtmArAme ramamANA munayaH kIdRzamAnandAnubhavaM kurvanti ! anukUla - pratikUleSu sukha-duHkhAdiSu samyag bhAvayanto vItarAgA na kutrApi vidyante, klizyante, paritapanti, vimanaso durmanasazca bhavanti / handi ! munInAM sarvataH udva elitaH AnandasamudraH / samantAt prasRmarA zAntilaharI / bhavyAH sakRdanubhavantu AtmIyaM sukhalavam / labdhAsvAdAH yUyaM na tat parihAtu zaktA: / khalu anubhavagamyo'yaM mArgaH / sAkSAt amRtapAnamiva madhuraM munikuJjarANAM vacanaM zrutvA praphullitA jAtA paripat, udbuddhaM jAtaM mAnasamatitarAm / dezanAnantaraM pRSTo ratnapAlena nija- pUrvabhava - vRttAntaH -- yathA kiM mayA etAdRzaM duSkRtaM kRtaM yena SoDazavarSaparyantaM pitRviyogo, dhananAzazca jAtaH / jJAnabalena muninA bhaNitam - " ajJAnavazaMvadena tava jIvana mAtR-pradattasya supAtradAnasya sakrodhaM garhA kRtA, sumunayo ninditAH For Private And Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 250 rayaNavAla kahA tassa kaDuaM phalaM tumae ettha bhIsaNayaraM bhuttaM / pacchA mAIe. bohieNa dANamAhappaM patteNa tumae susAhudANassa aNumoaNA kyaa| dhamme vi ruI samuppaNNA / tappabhAveNa puNaravi savvaM pattaM / AyaNNia puvabhavavRttaMtaM visesao veragaM patto rayaNavAlo sabhajjo / Alitta'-palitta-saMsArAo NikkAsemi NiaM appANaM sattaraM / iNameva pAyaDaM mehAe phalaM jaM NiudhdArammi tapparo homi 'tti vicitamANo Ni vvuiM go| samappia puttammi gihabhAraM. appaNo rayaNavaI sahio bhAgavaI dikkhaM pavaNNo / kayA vimalA kiriA, amalaM jhANaM, ujjalo sajjAo, tibvo tavo, appamatto vihAro ya / aNega-vAsAiM saMjamapajjAyaM pAliUNa baMbhadevaloaM gayA ee| tao caiUNa mahAvidehe vAse sijjhissaMti, bujjhissaMti, muccissaMti jAva savvadukkhAga maMtaM karissaMti y| ia siricaMdaNamuNi-viraiAe piumilaNa-caMdaNamuddAggahaNa-gaularUvaparivaTTaNa-piudikkhAdANa-gihacAyappabhiivaNNaNehiM vaNNiAe rayaNavAlakahAe sattamo UsAso samatto // 7 // 1 AdIpta-pradIpta saMsArAt / For Private And Personal Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 251 sattamo UsAso tasya kaTakaM phalaM tvayA atra bhISaNataraM bhuktam / pazcAt mAtrA bodhitena dAna-mAhAtmyaM prAptena tvayA susAdhudAnasya anumodanA kRtA dharme'pi ruciH smutpnnaa| tatprabhAveNa punarapi sarvaM prAptam / AkarNya pUrvabhavavRttAntaM vizeSato vairAgyaM prApto ratnapAla: sabhAryaH / AdIptapradIpta-saMsArAt niSkAsayAmi nijamAtmAnaM satvaram / idameva prakaTaM medhAyAH phalaM yad nijoddhAre tatparo bhavAmIti vicintayan nivRti gataH / samarpya putra gRhabhAraM svayaM ratnavatI-sahito bhAgavatIM dIkSAM prapannaH / kRtA vimalA kriyA, amalaM dhyAnaM, ujjvalaH svAdhyAyaH tIvra tapaH, apramatto vihArazca / anekavarSANi saMyamaparyAya pAlayitvA brahmadevalokaM gatau etau| tatazcyutvA mahAvidehe varSe setsyate, bhotsyete, mokSyataH yAvat sarvaduHkhAnAmantaMkariSyatazca / iti zrIcandanamuniviracitAyAM pitRmilana-candanamudrAgrahaNa-rAularUpaparivartana-pitRdIkSAdAnagRhatyAga-prabhRtivarNanaiH vaNitAyAM ratnapAla-kathAyAM saptamaH ucchavAsaH samAptaH For Private And Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1 sahakSaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kavvakAragassa pasatthI soUNa cariameaM, jagavecittI viANiA hojjA / cAvallaM lacchIe satyaparo bandhu-pemmo ya // 1 // tao dhammajjammi a bhavvANaM bhAvaNA thirA havai / dhammAo savvANaM sukkhANaM sohaNA pattI // 2 // kiM bahunA dhammo cia bhavvehiM savvayA sayaM sevo / ajjhatthasuhaNiANaM, telukke sArabhUo jo // 3 // terApahassa paDhamo Ayario bhikkhaNAmago jAo / dhIro jala higahIro akkhaliAyArasaMjutto // 4 // pihaM paho mokkhassa ya saMsArassa ya tahA puhaM maggo / egIhavaMti Na kayA ia vAgaraNaM kathaM jeNa ||5|| pAvakAraNaM rAo mUlaM dhammANamatthi jIvadayA / kahaM Nu mIsIbhAvaM lahaMti te, sAhiaM jeNa ||6|| NANAvihANa puNaravi dAruNakaTThANi jeNa sahiANi / tahaviNa sammaM maggo paricatto jeNa daDhadihiNA ||7|| bhAramalo se sIso gaNavo jAo biijjao dhIro / risirAo taio puNa bhUo cottho jayAyario || 8 || jAo paMcamapaTTe maghavargANido mahAvimalahiao / chaTTo mANakalAlo, DAlamacaMdo u sattamio || 6 || siddhipayAsINo puNa, mahAkivAlU a kAlugaNaNA ho / jassa sAsaNe vuDDhi - aulaM patto gaNo eso // 10 // maMdo maha sAriccho' jassANuggahasuhA - susaMsitto / patto sakkharaaM ho ! gurumAhappo avattavtro ||11|| For Private And Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAvya kArakasya prazastiH zrutvA caritametad jagadvaicitrI vijJAtA bhavet / cApalyaM lakSmyAH svArthaparaM bandhu-prema ca // 1 // tato dharmakArye ca bhavyAnAM bhAvanA sthirA bhavati / dharmAt sarveSAM sukhAnAM zobhanA prAptiH / / 2 // ki bahunA dharma eva bhavyaiH sarvadA svayaM sevyaH / adhyAtma-sukha-nidAnaM trailokye sArabhUto yaH // 3 // terApathasya prathama AcAryo bhikSa nAmako jAtaH / dhIro jaladhi-gabhIro'skhalitAcAra-saMyuktaH // 4 / / pRthak panthAH mokSasya ca saMsArasya ca tathA pRthag maargH| ekIbhavanti na kadA, iti vyAkaraNaM kRtaM yena / / 5 / / pApa-kAraNaM rAgo, mUlaM dharmANAmasti jiiv-dyaa| kathaM nu mizrIbhAvaM labhete te, kathitaM yena / / 6 / / nAnA-vidhAni punarapi dAruNa-kaSTAni yena soddhaani| tathApi na samyagamArgaH parityakto yena dRDhadhRtinA // 7 // bhAramalastasya ziSyo gaNapo jAto dvitIyako dhiiro| . RSirAyastRtIyaH punarbhUtazcaturtho jayAcAryaH // 8 // jAtaH paJcamapaTTa maghavagaNendro mahAvimalahRdayaH / SaSTho mANakalAlo DAlamacandrastu sAptamikaH // 6 // siddhipadAsInaH punarmahAkRpAluzca kAlugaNanAthaH / yasya zAsane vRddhimatulAM prApto gaNa eSaH // 10 // mando mama sadRkSo ysyaanugrhsudhaa-susNsiktH| prAptaH sAkSaratAmaho ! gurumAhAtmyamavaktavyam / / 11 / / For Private And Personal Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 254 rayaNavAla kahAM NavamAsaNassa NAho saMpai tulasI phaaviaayrio| ujjamasIlo suaraM, jugANuUlaM uvaisaMto // 12 // aNuvvayaMdolaNao AhuNiA jeNa saMgayA vihiaa| kAu vattAlAvaM uti NANAvihA loA // 13 // tesi gurucaraNANaM aNuo muNikevalassa jo putto| dhaNamuNiNo dIvAe ajjAe avarajo bhAyA // 14 // muNicaMdaNAbhihANo vaTTai jo kvv-kppnnaa-rsio| egAvaNNamavarise paDhiA pAia-girA jeNa // 15 // bAlehi pi sugejhaM appa-samAsaM, tahA kahAmahuraM / lihiaM gajja kavvaM pAia-bhAsA-pavesa? // 16 // gujjarabhAsAgeyA mohaNavijayeNa jA kayA rayaNA / kahANayaM tatto ccia sAbhAraM gahiameammi // 17 // paDhamillettha, payAse dosANaM saMbhavo have koi / saMkhAvaMtA purisA, dosa-visuddhi karissaMti // 18 // kara kara Naha kara varise jayapuraNayare kayA cummaasii| lAla-mUlamuNi - juggaM kuNei sevvaM subhAveNaM // 16 // akkamaNe sANANaM jA jAyA'takkiyA kare piilaa| tammi viraiaM kavvaM, kallAraNaM savvao havau // 20 // ia kavvakAragassa pasatthI samatti patto'yaM gNtho| 1 saM0 2022, 2 zvAnAnAm-mRgayAzvAnAnAM atakite AkramaNe jAte candanamuneH karapIDA jAtA, baddhaHpakvapaTTaH / tasmin-tatrAntarAle kAle idaM kAvyaM viracitam / For Private And Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kavva kAragassa pasatthI 255 navamAsanasya nAthaH samprati tulasI prabhAvikAcAryaH / udyamazIlaH sutarAM yugAnukUlamupadizan // 12 // aNuvratAndolanataH AdhunikA yena saMgatA vihitAH / vartuM vArtAlApaM upayanti nAnAvidhA lokAH // 13 / / teSAM gurucaraNAnAmanugo muni kevalasya yaH putraH / dhanamunerdIpAyA AryAyA avarajo bhrAtA // 14 // municandanAbhidhAno vartate yaH kAvyakalpanArasikaH / ekapaJcAzadvarSe paThitA prAkRtagirA yena // 15 // bAlairapi sugrAhya alpa-samAsaM tathA kathAmadhuram / likhitaM gadya kAvyaM prAkRtabhASA-pravezArtham / / 16 / / gurjarabhASAgeyA mohanavijayena yA kRtA rcnaa| kathAnakaM tasmAdeva sAbhAraM gRhItametasmin / / 1 / / prAthamike'tra prayAse doSAraNAM saMbhavo bhavet ko'pi / saMkhyAvantaH puruSA doSa-vizuddhi kariSyanti // 18 / / kara-kara-nabha-kara-varSe jayapura nagare kRtA cturmaasii| lAla-mUla-muniyugmaM karoti sevAM subhAvena // 16 // AkramaNe zvAnAnAM yA jAtA'kitA kare piiddaa| . tasmin viracitaM kAvyaM kalyANaM sarvato bhavatu / / 20 / / iti kAvyakArakasya prazastiH / samAptiM prApto'yaM granthaH / For Private And Personal Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI candanamuni viracita prAkRtabhASA-nibaddha ratnapAla-kathA (hindI rUpAntara) maMgalAcaraNa (1) maiM bhaktipUrvaka arhantadeva kA smaraNa karatA huuN| / unameM sahaja hI anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra aura anaMtabala prasphuTita hote haiN| (2) AThoM hI karmoM kA samUla nAza kara svabhAva meM lIna tathA janma maraNa se rahita siddha bhagavAna mujhe siddhi pradAna kareM-mujhe merA lakSya prApta kraae| (3) AcArya samasta prANiyoM ko samyaktva aura jJAna kI saMprApti karAkara unakA mahAn upakAra karate haiN| kauna unakI stuti nahIM karegA? (4) jinake sAnnidhya se vidyA kA vistAra sulabha hotA hai, ve bhavatapti ko upazAnta karane vAle upAdhyAya mere zaraNabhUta hoN| (5) una sAdhuoM ke pada-paMkaja meM kauna praNata nahIM hotA, jinake darzana mAtra se koTi-koTi bhava paraMparAoM kA nAza hotA hai / For Private And Personal Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ (6) isa prakAra ina pA~ca parameSThiyoM kI bhAvapUjA kara maiM alpajJa kAvya-kalanA meM sahaja pravRtta hotA huuN| (7) jo vyakti para-pudgaloM meM Asakta rahate haiM, unake sukha-duHkha kI paribhASA kyA ho sakatI hai ? oha ! saMsAra bar3A vicitra hai / (8) pudgalamaya saMsAra kI sArI lIlA kSaNabhaMgura hai| yahA~ kyA ha~sanA ? kyA ronA ? kyA zoka ? aura kauna-sA Ananda hai ? (6) eka hI jIva apane eka hI janma meM kisa prakAra karmoM ko vicitratA kA anubhava karatA hai, (kisa prakAra utthAna aura patana ke cakra se gujaratA hai) isakA samyag nidarzana yaha 'ratnapAla kathA' hai / (10) yadyapi yaha merI kAvya racanA, kAvya kI chaTA se rahita hai, phira bhI yaha kathA madhura aura svabhAvataH sarasa hai| kyA analaMkRta bAlaka bhI manuSyoM ke mana ko AkarSita nahIM karatA ? For Private And Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahalA ucchvAsa prAcIna kAla meM purimatAla nAmaka nagara thaa| vaha prAkRtika saundarya se zobhita aura aneka udyAnoM tathA parvatoM se parimaMDita thaa| vahAM zUrasena nAma kA rAjA rAjya karatA thaa| vaha rAjanIti aura dharma-nIti meM atyanta nipuNa, cora, laMpaTa aura luTeroM ke lie krUra hote hue bhI atyadhika saumya thaa| usa udyamI rAjA ne apane bhujabala se zatruoM ko bhayabhIta kara diyA thaa| vahAM aneka ibhya, zreSThI tathA gAthApati rahate the| ve bahuta dhanADhya, mAna aura mAtsarya se rahita the| ve mitavyayI the, kintu unakA dhana acche kAmoM meM nadI ke srota kI taraha bahatA thaa| unakI lajjAludRSTi parastriyoM ko mAtA kI dRSTi se dekhatI thii| ve tattvajJa the| kabhI aparAdha ho jAne para tatkAla prAyazcitta svIkAra karane ke lie udyata rahate the| kala yA parasoM karane vAlA zubha kArya hama abhI karaleM isa prakAra ve vizeSa jAgRta rahate the| prAyaH vahA~ ke dhanADhaya vyakti bhI dUsaroM ke duHkha meM svayaM duHkhita hote the| ve kSamAzIla hote hue bhI dhArmika parAbhava ko kabhI sahana nahIM karate the| dUsare-dUsare kAryoM kA bhAra A jAne para bhI ve dharma-kArya ko pradhAna mAnate the| aho Azcarya ! manuSya janma kI unakI saphalatA dekhakara deva bhI vaisA banane ke lie spardhA karate rahate the| For Private And Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA vahA~ jinadatta nAma kA dhanADhya seTha rahatA thaa| usakI prakRti bhadra aura hRdaya dayA thaa| nagara ke sabhI nAgarika usako sammAna dete the| vaha mer3hI (kheta meM dhAnya ke khalihAna ke madhya meM kASTa ropA jAtA hai, jisakI parikramA karate hue baila ghUmate haiM use mer3hI kahate haiM) aura cakSubhUta vyakti thA / vaha sAmAyika, prati kramaNa aura pauSadha kA yathAsamaya AcaraNa karatA huA apanA samaya bitAtA thaa| vaha nirantara apanI AtmA meM zrAvakoM ke tIna manorathoM kA cintana karatA huA dustara aura duravagAha saMsAra sAgara ko pAra pAne kA prayAsa karatA thaa| vaha dhana saMpadA se adhika dharma saMpadA ko bahumAna detA thaa| 'yauvana nadI ke jala kI taraha pravahamAna hai, jIvana bijalI ke prakAza kI bhA~ti kSaNika hai, Age yA pIche saba kucha chor3anA hogA'-isa prakAra cintana karate hue vaha sadA apramatta rahatA thaa| varSAraMbha hone para mayUra kI taraha bhAvitAtmA muniyoM ke darzana prApta kara vaha praphullita ho uThatA thA aura Adara-pUrvaka apane sAthiyoM ke sAtha tatvagrahaNa kI utsukatA se hAtha jor3akara ekAgra mana una muniyoM kA dharmopadeza sunatA thA / usakI patnI kA nAma bhAnumatI thaa| vaha manuSya zarIra meM apsarA kI bhAMti atyanta sundara aura guNoM kI sAkAramUrti thI / vaMza-paramparA se labdha, ucca saMskAroM se yukta sAkSAt vinaya saMpadA kI bhA~ti thii| usakI dRSTi lajjA se sadA nata rahatI thI aura usakA vyavahAra madhura thaa| usake netra rUpI kamala sadA khule rahate the, kintu, paradoSa-darzana ke lie usakI donoM palakeM banda rahatI thiiN| yadyapi usakA hRdaya navanIta kI bhAMti komala thA, phira bhI gRhIta pratijJAoM ke saMrakSaNa meM vaha vana kI taraha kaThora thaa| usake vacana saba ke lie AhlAdakArI the| kula maryAdA hI usakI parama garimA thii| gurujanoM ke prati vaha sadA vinayazIla aura hAtha jor3e rahatI thii| koI vyakti kucha kahatA to vaha muskarAtI huI 'ThIka hai'-aisA kahakara svIkAra karatI thii| sirISa ke phUla kI bhA~ti usakA zarIra komala thA, kintu vaha ghara ke kAmoM meM akhinnabhAva se nirantara lagI rahatI thii| isa kaThora zrama ke lie usake par3ausI usakI prazaMsA karate the| "gRhastha ke sabhI vyavahAroM ke lie ise pUchanA cAhiye"--isa prakAra vaha sabhI vyaktiyoM ke lie priya aura vizvAsayogya bana gaI thii| usake pratispardhI bhI anyatra alabhya usake svAbhAvika madhura vyavahAra ko dekha apanA vairabhAva bhUla usake mitra bana gae the| For Private And Personal Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahalA ucchvAsa isa prakAra seTha jinadatta ke sArI anukUlatAe~ thIM, kintu vaha eka ciMtAzalya se udvigna rahatA thaa| kuladIpaka putra ke binA sArA dhana-dhAnya bhRtya aura naukaroM se paripUrNa susajjita aura sumaMDita ghara bhI zmazAna kI bhAMti parilakSita hotA thaa| hA ! vidhi kitanI niSThura aura kRpaNa hai / vaha kisI kA sardA ga sukha saha nahIM sakatI / sabhI prakAra se sukhI hote hue bhI manuSya prAyaH kucha pratikUlatA kA anubhava karatA hI hai| yaha ThIka hI hai ki amata ke srota meM kahIM na kahIM kAlakUTa jahara kI koI sUkSma rekhA rahatI hai| manuSya alpajJa hai, manuSya ke bhAgya meM kyA zubha-azubha likhA hai, vaha jAna nahIM sktaa| jinadatta adhyAtmatatva kA vettA thA / vaha jAnatA thA ki pudgaloM kI pariNati ApAta-bhadra aura pariNAma-dAruNa hotI hai| isalie vaha antargata cintAzalya ko bahuta nahIM mAnatA thaa| vaha pratikSaNa namaskAra mahAmaMtra kA smaraNa karatA huA, sukha se jIvana bitAtA thaa| ___eka bAra kaumudI mahotsava kA samaya aayaa| bahuta sAre paurajana aneka prakAra ke vastra aura mUlyavAna AbhUSaNoM ko dhAraNakara, apane-apane parivAra se parivRta ho sAnanda yAna meM yA paidala hI udyAna kI ora cala pdd'e| bhAnumatI bhI bhojana Adi sabhI gRhakAryoM se nivRtta ho, apane bhavana ke vAtAyana meM jA baiThI aura caurAhe ko dekhane lagI / akasmAt usakI dRSTi striyoM ke samUha para jA pdd'ii| ve saba apane putra-pautroM se parivata ho aneka krIr3AoM meM saMsakta thiiN| ve paraspara milatI thIM, haMsatI thIM aura khelatI thIM tathA bAlakoM ke sambandha meM nAnA prakAra kI bAteM karatI thiiN| kaI striyAM apane baccoM kI aMgulI pakar3a kara madhurAlApa karatI huI, unako dhIre-dhIre calA rahI thiiN| kaI striyA~ apane rote baccoM ko aneka prakAra khilaune dekara unako santuSTa kara rahI thiiN| hameM goda meM uThAo-isa prakAra kaI bacce haTha kara rahe the| unakI mAtAeM unheM goda meM uThAkara, unake mukhakamala kA cumbana le sukha kA anubhava karatI thiiN| kahIM para dhAnyakaNa bhakSaNa meM saMlagna kabUtaroM ke samUha ko dekhakara koI ajAna bAlaka mAtA ko vicitra praznoM se vismita banA rahA thaa| kaI mAtAeM Age calanevAle kisI jaTAdhArI ko dikhAte hue apane baccoM ko zIghra hI daur3ane ke lie kaha rahI thIM / aneka striyA~ nAnA prakAra kI miThAiyA~ kharIda kara bar3e prema se apane baccoM ke muha meM de rahI thiiN| kaI striyA~ baccoM ke sAtha, mana ko AhlAda dene vAlI bAteM karatI haI aneka prakAra ke gRha-kAryoM se utpanna mAnasika kheda ko kamakara rahI thiiN| isa prakAra aneka bAla-krIr3AoM meM rata mAtAoM ko For Private And Personal Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA bAMjha bhAnumatI ne dekhaa| tatkSaNa vaha bAla-zUnya apanI goda ko nihArakara agAdha zoka-sAgara meM Daba gii| usane socA-'hAya ! merA janma nirarthaka hai| maiMne vyartha hI strItva prApta kiyA hai / hAya ! nirlajja vidhi ne hameM vyartha hI atula saMpatti dii| oha ! cAroM ora aMdhakAra dIkha rahA hai / hAya ! kisake Age apanA duHkha prastuta karU~ ? dhanya haiM ye mAtAe~, kRtapuNya haiM ye mAtAe jinhoMne sAkSAt puNyaphala kI taraha sudurlabha putra ke mukha ko dekhA hai / oha ! ve mAtAeM kisa nirupama anubhavagamya sukha kA saMvedana karatI hoMgI, jinake kAnoM meM krIDArata bAlakoM kA kolAhala par3atA rahatA hai / oha ! bAlakoM kI vyAkaraNa ke niyamoM se rahita tutalI bolI bhI ikSukhaNDa se bhI adhika madhura hotI hai| oha ! maiM vaha svarNima dina kaba dekhU gI jabaki merI goda baccoM se bharI hogii| hAya ! maiMne putra-prApti ke lie kitane agaNita yaMtra-maMtra aura taMtra ke upAya kie haiM, kintu kisI ne bhI koI pratiphala nahIM diyaa| maiM mAnatI haiM ki agni meM DAlI huI Ahuti kI bhA~ti ve sAre prayatna niSphala hogaye / oha ! jar3aprakRti kA rAjya kitanA avyavasthita aura avicArita hai ki isa rAjya meM kucha bhI yathArtha nahIM hotaa| jahA~ dAridraya kA nizcala nivAsa hai, vahA~ apAra parivAra kI vRddhi hotI hai| kintu jahA~ ke bhaMDAra motiyoM se paripUrNa hai vahA~ dvitIyA ke candra kI taraha eka bhI bAlaka nahIM diikhtaa|' isa prakAra bhAnumatI vividha prakAra ke vikalpoM ke tApa se uttapta hokara zIghra hI jorajora se rone lgii| A~khoM kA aJjana AMsuoM ke sAtha bahakara usake gore gAloM ko malina karane lgaa| 'basa isa manoratha zUnya jIvana se bahuta ho cUkA'-- isa prakAra socatI huI vaha himazIta se dagdha kamalinI kI bhA~ti zobhA-vihIna ho gii| sacetana vaha bhAnumatI ucchvAsa aura niHzvAsa letI haI bhI lahAra kI dhamanI kI bhA~ti cetanA rahita hogii| Azcarya ! moha kI viDambanA alakSita hotI hai| putra-pautroM se yukta vyakti bhI kheda-khinna hote haiM aura unase rahita bhI khinna hote haiN| moha-rUpI madirA kI sUkSma azAna rekhA duradhigama hotI hai| sukha ke saMkalpa meM duHkha aura duHkha meM sukha ho jAtA hai| vastuta: paudgalika padArthoM se prApta kyA sukha aura kyA duHkha ? isa saMsAra meM utsAha kA pariNAma bhI zoka se AviSTa hotA hai| kheda hai ki itanA hone para bhI kaSAya se kaluSita jIva, tIrthakara dvArA kathita dharma para na zraddhA karatA hai, na vizvAsa aura na usameM ruci rakhatA hai| For Private And Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahalA ucchvAsa ___itane meM jinadatta zreSThI usake pAsa A pahu~cA / umane bhAnumatI ke mlAna aura azrusnAta mukhakamala ko dekhakara socA ki avazya hI kucha azubha ghaTanA ghaTI hai / vaha atula vedanA kA anubhava karatA huA premayukta madhuravANI meM bolA-"priye ! Aja tU vimanAyamAna kyoM hai ? kauna aisA maMdabhAgya vyakti thA jisane tumhArA mana dukhAyA hai| usa duSTa kA nAma tU mujhe zIghra hI batA tAki maiM use pakar3a sakU aura usa duHsAhasI ko maiM kaThora prAyazcitta dekara usake darpa kA nAza kara skuu|" komala rUmAla se usake adharastha A~suoM ko poMchate hue use apanI cintA kA kAraNa batAne ke lie kahA, kintu vaha mauna thii| usane eka akSara bhI nahIM kahA / pratyuta TUTe hue motiyoM kI mAlA kI taraha usakI A~khoM se A~sU Tapakane lage aura vaha adhika duHkha meM DUba gii| jinadatta ne kahA-"prANapriye ! tU mauna rahakara mujhe kyoM duHkhita kara rahI hai ? terI udAsI kA kAraNa mujhe jJAta nahIM hai aisI dazA meM maiM usakA pratikAra kaise karU ?' uma gRhasthAzrama ko dhikkAra hai jahA~ pratikUlatA ko prApta strIjana mana meM viSAda kA anubhava karatI hai| jahA~ puruSa nArI kA apamAna karate haiM, vahA~ vipatti rUpa bijalI girane vAlI hai| maiM apanI ardhAGginI ke duHkha ko sahane meM asamartha huuN| vaha duHkha dUra kiyA jA sakatA hai| isa prakAra kahate hue jinadatta ne apanI patnI kA AliMgana kara binA kAraNa hI utpanna zoka ke kAraNa ko prakaTa karane ke lie usase anurodha kiyaa| pati ke isa premapUrNa vyavahAra se patnI ne apane Apako Azvasta kiyaa| usane patideva kA abhinandana kiyA aura use jyoM-tyoM apanI cintA kA sArA vRttAnta kaha sunaayaa| usane kahA - "Aryaputra ! Aja maiM bhojanAdi gRhakAryoM ko sampUrNa rUpa se saMpannakara gavAkSa meM baiThI thii| acAnaka hI merI dRSTi caurAhe para jA par3I jahA~ putra-putroM ke parivAra se ghirI huI striyA~ ghUma rahI thiiN| unheM dekhakara mere hRdaya meM putra-prApti kI prasupta bhAvanA jAga uThI / maiMne socA-dhanya aura bhAgyazAlI haiM ye striyA~, jinake samakSa dhUlidhUsarita bAlaka kabhI kucha mAMgate hue, tutalI bolI meM bolate hue, kabhI ha~sate hue, kabhI rote hue, kabhI viziSTa vastu ko lene kI haTha pakar3ate hue krIr3A karate haiM, khelate haiM aura pRthvI para loTate haiN| maiM kaisI adhanyA aura apuNyA hU~ ki jisameM baMjara bhUmi kI bhA~ti eka bhI bIja prasphuTita nahIM huaa| isa For Private And Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA bhUmi para avatarita hokara maiM hI eka aisI hU~ ki jise striyoM kI paMkti meM nagaNya sthAna prApta hai|" ____"priyavara ! Apake isa vajra jaise kaThora hRdaya meM kheda kyoM nahIM hotA? apanA vivAha hue kitanA kAla bIta cukA parantu bhAgya ne hameM eka bhI kuladIpaka satAna kI prApti nahIM kraaii| maiMne kabhI svapna meM bhI saMtAna kI bAta nahIM sUnI / aneka upAya kiye| thor3e samaya taka unase AzA kA prakAza dIkhA, kintu anta meM ve bhI phena ke budabudoM kI taraha vilIna ho gae / kula sUrya ke samAna putra binA apanI atulasaMpatti kI rakSA kaise hogI ? saMpUrNa purajanoM meM pratiSThita ApakA nAma kyA AgAmI vaMza-paramparA meM vismRta nahIM ho jAegA ?" isa prakAra gadgad svara meM bolatI huI bhAnumatI punaH rone lgii| ___bhAnumatI ke hRdaya meM prajvalita zokAgni ko jyoM-tyoM bujhAkara jinadatta ne kahA- "subhage ! tU tattvoM ko jAnatI hai, phira bhI tU nirarthaka cintA ke vitAna ko kyoM pakar3e hue hai ? kyA tU nahIM jAnatI ki bhAgya rekhA anullaMghanIya hotI hai ? pratyeka pAmara prANI ko apane kie hue karmoM kA bhAra cAheanacAhe vahana karanA hI par3atA hai| hama pratidina putra-prApti ke lie koI na koI upAya karate hI rahate haiM phira bhI yadi hamArI AzA phalIbhUta nahIM hotI hai to ise antarAya karma kRta hI jAnanA caahie|" ____ "abhI taka kucha bhI nahIM bigar3A hai yadi apane kaSToM ke bAdala samUha puNya kI vAyu se pratAr3ita hokara naSTa ho jAya to zIghra hI apanA manorathoM kA kalpavRkSa phalita aura puSpita ho sakatA hai|" "AzA amara dhana hai"--yaha prasiddha lokokti hai| isalie hameM hatAza nahIM honA caahie| usI kSaNa vahA~ yakSa aura yakSiNI kA yugala prAdurbhUta huA / rudana karatI huI bhAnumatI kI anukampA se prerita hokara yakSiNI ne Age calane vAle yakSa ko anurodha kara use darzana die / yakSiNI ne sahAnubhUti pUrNa madhura zabdoM se cintA ke prayojana kI jijJAsA kii| bhAnumatI rudana karate hue yugala ko praNAma kara cintA kA sampUrNa kAraNa batAte hue kahA- "maiM isa putravandhya zUnyajIvana ko cirakAla nahIM Dho sktii| hamArA yaha zubha dina hai ki hameM anAyAsa hI Apake divya-darzana prApta hue haiN| nizcita hI hamAre kaSTa naSTa ho jaaeNge| maMgaloM kA Agamana hogA aura zubha bhaviSya kA udaya hogaa| For Private And Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahalA ucchvAsa deva akathanIya prabhAva vAle hote haiM / hama para Apa anugraha kareM / mahAnubhAva anugrahazIla hote haiM / " isa prakAra bhAnumatI vinaya - pUrvaka kahatI huI unake caraNoM meM gira par3I / tatkAla kRpAlu yakSAdhipati ne avadhijJAna se unakA bhaviSya dekhA aura kucha mlAna se banate hue pratyuttara meM kahA - "zreSThivara ! maiM vara dete hue lajjita hotA hU~ ! suno, yadi putra hogA to lakSmI kA nAza hogaa| tumheM gharavAra chor3anA hogA, putra bhI auroM ke hAthoM meM vRddhi paaegaa| bolo, kyA varadAna dUM ? bhAnumatI kA hRdaya harSa se praphullita aura mukha - kamala vikasita ho gyaa| pati ke bolane ke pahale hI vaha kahane lagI -- " Apake varadAna kA maiM abhinandana karatI hU~- Apa anugraha kareM, anugraha kareM / yakSanAtha ! yadi aizvarya ke vinimaya se kula sUrya (putra) ke darzana hote haiM to kucha bhI cintana karane kI AvazyakatA nahIM hai / putra se vihIna vyaktiyoM kA hRdaya pratipala vikSubdha rahatA hai / usa daridratA se utpanna duHkha ko putra kA mukha dekhakara vismRta ho jAyeMge / isalie deva ! kRpA kareM / " kRpAlu yakSa ne usI kSaNa 'tathAstu' kahA / daMpati hAtha jor3e khar3e rahe / yakSa yugala tatkSaNa antardhyAna ho gayA / kucha kAla bItA ! bhAnumatI garbhavatI huI / harSa kA sAgara umar3a par3A / sabhI svajanoM ne yaha jAnA ki seThAnI bhAnumatI garbhavatI huI hai| unheM Ananda huaa| kintu aba cirasaMcita aizvarya pratidina naSTa hone lagA / eka ora se yaha samAcAra prApta huA ki vividha bahumUlya padArthoM se bhare hue jahAja samudra meM DUba gae haiN| eka ora se yaha saMdeza AyA ki kahIM gehU~ Adi dhAnyoM ke bhaMDAra akasmAt agni se jala gae haiN| dUsare sthAna se yaha vRttAnta prApta huA ki amuka pramukha munIma bahuta sampatti lekara bhAga gayA hai / idhara vyApAra meM sabhI vastuoM ke bhAva manda ho gae / chaH mahInoM meM seTha jinadatta cAroM ora daridratA se ghira gyaa| sabhI karmacArI, bhRtya, vyApArI aura cira-paricita vyakti seTha ko chor3akara dUsaroM ke adhIna cale gae / isI prakAra mitra, svajana, bhAgIdAra aura sahacara bhI vimukha hogae / RNa mA~gane vAle logoM ne seTha kI tatrasthita sthAvara aura jaMgama sArI saMpatti para adhikAra kara liyA / adRSTa bhUmigata dhana bhI koI curA legyaa| isa prakAra jinadatta nirdhana ho gayA / seTha ne socA- "are !, yaha kyA huA ? vaMza paraMparA se saMcita lakSmI bAdaloM kI taraha kaise naSTa ho gaI ? vidhi kA kArya vicitra For Private And Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA hotA hai| svapana meM bhI jina divasoM kI kalpanA bhI nahIM karatA thA, ve dina pratyakSa sAmane Agae haiM / jo snehIjana mujha se atyanta paricita the, ve bhI snehahIna hogae haiN|" 'dhig dhiga ! jagata kI prIti svArthaparaka hotI hai / kauna kisakA hai-- yaha nahIM kahA jA sakatA hai| to bhI kaisA mamatva hai ? vicitra prakAra kI mUrchA hotI hai / avyAkRta Asakti hotI hai| oha ! yaha mahAna kautUka hai / jo vyakti atyantahIna avasthA meM the, tuccha aura akiMcana the, ve mere prayatnoM se bar3e bane aura jo yaha kahate the ki hama ApakA upakAra jIvana bhara nahIM bhUleMge ve Aja vimukha aura dUra ho rahe haiM / nizcita hI kisI kA doSa nahIM hai / yaha sArI bhAgya kI capalatA hai| kyA yakSapuMgava ne yaha pahale hI nahIM kaha diyA thA ? isalie hameM cintA nahIM karanI caahie| prApta vipadA ko hama sahana kareMge, svayaM apane hAthoM se liyA huA kaSTa anyathA kaise hogA ?" garbhavatI bhAnumatI kA sAtavAM mahInA prArambha huaa| pratidina prApta hone vAle azubha samAcAroM se vaha uttrasta hotI, kintu garbhagata teja ko dekha kara sukha kA anubhava karatI thii| eka bAra samayajJa bhAnumatI ne patideva se kahA--"Aryaputra ! mere garbha kA sAtavAM mahInA cala rahA hai| kyA Apa putra ke nimitta koI bhI anuSThAna nahIM kareMge ? nagara meM apanI pratiSThA kaisI hai| prathama avasara para sAdhAraNa loga bhI apane sAmarthya ke anumAra kucha na kucha karane ke lie prayatna karate haiN| Apa to labdhapratiSTha haiN| rAjA ke dvArA bhI Apa sammAnita haiN| aisI sthiti meM Apa apanI pratiSThA ke anurUpa kArya karane kI kyoM nahIM socate ?" ___ apanI hI cintA se mlAna seTha ne kahA--"priye ! sAtaveM mahIne meM prApta 'sAdha purAI' kA kRtya mujhe yAda hai| apanI pratiSThA ke anurUpa saba kucha karU-aisA merA utsuka mana cAhatA hai| kintu dhana ke abhAva meM sArI dizAeM zUnya haiN| usake binA kaisA mahotsava ? hA ! yaha janazruta satya hai ki daridratA ke samAna koI parAbhava nahIM hai / hAya ! kyA karU ? kahA~ jAU~ ? prayatna karane para bhI kisI se udhAra ke rUpa meM bhI dhana nahIM mila rahA hai| svajana to mere se bAtacIta bhI nahIM karate / cira paricita mitra mujhe A~kha se dekhane meM bhI lajjA kA anubhava karate haiN| yaha kucha yAcanA karegA isa zaMkA se ve dUra se hI bhAga jAte haiN|" For Private And Personal Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahalA ucchvAsa daridratA se duHkhita apane pati ko dekhakara samayajJA bhAnumatI ne kahA"nAtha ! yaha saMsAra aisA hI hai / yahA~ kI saMpUrNa pravRtti svArtha- parAyaNa hotI hai / bhAgya kI anukUlatA meM sabhI parakIya loga svakIya bana jAte haiM / aura pratikUlatA meM apane bhI parAye bana jAte haiM, aura to kyA, viparIta paristhiti meM vastra bhI pratikUla ho jAte haiM, to bhI hIna bhAvanA nahIM lAnI cAhie, AzA rUpI rajju ko nahIM tor3anA cAhie, prayatna nahIM chor3anA cAhie | kabhI prayatna rUpI jala se siMcita AzAvallI phalIbhUta ho sakatI hai / maiM socatI hU~ ki manmana nAma kA seTha ApakA paramapriya bAla sAthI hai / kadAcit vaha aisI vipatti meM ApakA sahAyaka ho ske| mere kahane se usakI eka bAra punaH parIkSA karanI cAhie / " 11 seTha jinadatta manmana kI kliSTa kRpaNatA ko jAnatA thA, kintu vizvasta bhAryA se bArabAra prerita hokara vaha usake ghara kI ora jAne ke lie utkaMThita huA / mArga meM jAte hue, jyoM-jyoM kRpaNa manmana kA ghara najadIka ho rahA thA tyoM-tyoM jinadatta kA antaHkaraNa udvigna banatA jA rahA thA / usane socA--" dhikkAra hai, dhikkAra hai, 'jinadatta !' tU jI rahA hai| tU adhama se adhama yAcanA ke kAryoM ko svIkAra kara rahA hai| kyA yAcanA se maraNa pavitra nahIM hai, acchA nahIM hai ? vega se calate hue seTha ke caraNa vahIM stambhita ho gae / dhairya kA Alambana le usane punaH socA- 'isa AkulatA se basa !! puruSa puruSArtha ke dvArA nizcita hI sabhI duHkhoM para vijaya pA sakatA haiisa prakAra vaha socatA huA Age calA / viSAda se jyoM-tyoM manmana seTha ke ghara pahu~cA / bhare antaHkaraNa se vaha khedakhinna jinadatta ko Ate dekhakara manmana vismita huA / vaha tatkAla uThA aura saMsaMbhrama usake sAmane gayA aura 'svAgata' hai aisA kahatA huA usako Asana dekara saMtuSTa kiyA / usane usake Agamana kA kAraNa pUchA aura madhura vacanoM se use AzvAsana diyA / jinadatta ne vicalita hRdaya se apanI manovedanA kaha sunAI / usane kahA - " mitravara ! merA vRttAnta akathanIya hai / use maiM kyA kahU~ ? maiM vipatti ke bhayaMkara jAla meM gira par3A hU~ / mere kie hue sAre prayatna viphala ho cuke haiM / anta meM tuma mere bAlasAthI aura merI AzA ke Alambana ho / aisA socakara tumhAre pAsa AyA hU~ / tuma kucha sAmayika sahAyatA do jisase ki merI garbhavatI patnI kA sapta- mAsika mahotsava susampanna ho sake / tumhAre For Private And Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA jaise vyaktiyoM ke lie kucha bhI duSkara nahIM hai / mitra ! gAr3ha kAraNa ke binA kauna kisakI dehalI para yAcanA karane ke lie AtA hai ?" isa prakAra kahate hue seTha jinadatta kI AMkheM DabaDabA aaii| jinadatta kI prArthanA ko sunakara kRpaNa manmana vicAroM meM DUba gayA / vaha socane lagA ki ise kyA jabAba denA cAhie ? 'AhAra aura vyavahAra meM lajjA nahIM rakhanI cAhie'- aisA socakara manmana ne sira dhunate hue kahA--- "mitra ! maiM aise cintA jAla meM phaMsa gayA hai ki usase nikalane kA mArga dIkha nahIM par3atA / eka ora Aja taka pAlana kiyA huA merA adAnavrata hai aura dUsarI ora mere parama mitra kI sAmayika prArthanA hai| maiM kyA karU aura kahA~ jAU~ ? isakA nirNaya merA mUr3ha mana nahIM kara pA rahA hai / maiM vipatti ke vazavartI vyaktiyoM kI sthiti jAnatA hU~, kintu mitra ! maiM isa viSaya meM kucha bhI karane meM asamartha huuN|" lajjA se nIce dekhate hae jinadatta ne punaH kahA--"bhrAta ! maiM dAna rUpa meM dhana nahIM cAhatA, kintu udhAra cAhatA huuN| yadi tU denA cAhe to apanI udAra bhAvanA kA paricaya de|" manmana svabhAvataH mahAna lobhI thaa| use isa bAta kI AzaMkA thI kyA bhaviSya meM vaha merA dhana majhe lauTA degA? usane kahA.----."bandhUvara ! maiM aura kyA kahU~ ? maiM vastu ke vinimaya ke binA kucha bhI dene meM asamartha huuN| tuma vastu ke parAvartana ke dvArA jo kucha cAho prApta kara sakate ho| kheda hai ki merI jIvana paryanta kI aisI hI pratijJA hai|" ___ jinadatta kA mukha kamala murajhA gyaa| usane kahA--- "are ! yadi rakhane yogya koI vastu hotI to usake vinimaya se dhana dene vAle saikar3oM vyakti isa nagara meM mila sakate haiM / yahI mahAna kaSTa kI bAta hai ki vaisI vastu mere pAsa nahIM hai / bhrAta ! punaH kucha dhyAna do|" / vajra kI taraha kaThora hRdaya vAle manmana ne spaSTa kahA--"mere pAsa usakA koI upAya nahIM hai| jyAdA kyA kahU~ ? merI pratijJA bhaMga hotI hai| isalie tuma sukha se anyatra jaao| aneka udAra dhanI loga isa nagara meM hai / " ___'anyatra kahA~ jAU~"--isa prakAra cintA karate hae seTha jinadatta ne anta meM nizcaya kiyA ki-"maiM garbhastha putra ke vinimaya ke dvArA dhana prApta kruu|" kucha vimarza kara jinadatta ne dIrgha niHzvAsa ke sAtha manmana se kahA For Private And Personal Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahalA ucchvAsa sakhe ! yadi tuma vinimaya ke binA kucha bhI denA nahIM cAhate to merI patnI kA garbha (garbha meM rahe bAlaka ko) rakhakara mujhe yathAyogya dhana do|" __jinadatta kI bAta sunakara manmana tatkAla hI saharSa sahamata ho gyaa| usane kahA-- "mitra ! tamane acchA nirNaya kiyA hai| putra ke vinimaya se jo kucha tuma cAho vaha zIghra hI lo, maiM dene ke lie taiyAra huuN|" usI samaya eka pratijJA patra likhA gyaa| usameM likhA thA-janma ke anantara merA putra manmana ke ghara para putra rUpa meM bar3A hogaa| jaba vaha yuvA avasthA ko prApta ho, acchI taraha se vidyA kA adhyayana karale, taba seTha manmana use dhana kamAne ke lie dezAntara meM bheje / jaba vaha dhana kamAkara apane ghara meM lauTe aura vyAja sahita sArA RNa manmana ko arpita kare taba hI vaha apane pitA ke ghara jA skegaa|' isa prakAra donoM ne sammata hokara yaha lekha likhaa| isa para nagara ke pA~ca pramukha vyaktiyoM ke sAkSI rUpa hastAkSara hue aura usakI eka prati manmana ne aura dUsarI jinadatta ne lii| usake vinimaya se jinadatta ne hajAra dInAra (sone kA sikkA) prApta kie| ___ idhara dhana kI cintA se saMtapta bhAnumatI pati kI cira pratIkSA kara rahI thii| "Aryaputra dhana lekara kyoM nahIM Ae ? kyA sArI pRthvI hamAre lie daridratA se spRSTa hogaI hai ? kyA sabhI ne kRtajJatA bhulAdI hai ? kyA sabhI sahacaroM ne A~khoM ko zarma bhI chor3a dI hai ?" itane meM hI usane dekhA ki mlAna mukha lie patideva dhIre-dhIre bhavana meM praveza kara rahe haiN| vaha zIghra hI unake sammukha gaI aura adhairya se usane pUchA-"kyA huA ?" apane akaraNIya kArya se bAdhita hotA huA, seTha jinadatta mauna rhaa| 'mere dvArA vihita kArya kA, yaha mAtR hRdayA merI patnI, anumodana karegI yA nahIM' isa AzaMkA se vaha vyAkula ho utthaa| thor3e samaya ke pazcAt usane apanI patnI ke sAmane sArA vRttAnta jyoM kA tyoM kaha DAlA aura use hajAra dInAra de die| avasarajJa aura vinIta bhAnumatI 'Apa hI pramANa haiM'-isa prakAra kahatI huI mauna ho gaI / For Private And Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dUsarA ucchvAsa prAya: manuSya gatAnugatika hote haiM / jo mukhiyA loga haiM jinakA nAma vikhyAta hai, ve pratikUla bhAgya aura sarvAGgINa vipatti ke samaya meM bhI usa ADambara yukta kArya (rUr3hi) ko chor3anA nahIM cAhate jo ki anukUla samaya meM nirvahanIya, paraMparA se pratiSThita aura kSaNika gaurava ko bar3hAne vAlA hai| ve loga 'kala kyA hogA' - isakA vimarza nahIM krte| unakI garvIlI A~kheM bhaviSya meM hone vAle pariNAma ko nahIM dekha paatiiN| jinadatta ne bhI apane pitA-pitAmaha ke gaurava ko bar3hAne vAle saptamAsika garbha mahotsava ko saMpanna kiyaa| usane apane svajanoM ko vividha prakAra ke azana, pAna, khAdima aura svAdima padArtha khilaae| apane pUrvapUjyoM ko yathocita sammAna dekara unakA Adara kiyaa| maMgala pAThaka aura kula-guruoM ko apane kulAnurUpa dAna dekara saMtuSTa kiyaa| garbha kA samaya biitaa| bhAnumatI ne sukha-pUrvaka putra kA prasava kiyaa| sarva lakSaNa yukta putraratna paidA huaa| aho ! usakA sUnA ghara gRhamaNi se zobhita huaa| svajanoM ke mana meM apUrva utsava jagA / seTha ne putra rUpa meM vaMzasUrya ko prApta kara apane ko dhanya maanaa| dharma-rUpI kalpavRkSa dAnAdi jala se siMcita hokara phalita aura puSpita huaa| bhAnumatI apane bAlaka ke For Private And Personal Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dUsarA ucchvAsa mukhacandra ko dekhakara parama prasanna huii| bhAgya ne usake ciraparikalpita dohada kI pUrti kii| aneka mitra Anandita hue aura unhoMne seTha se upahAra prApta kiyaa| jaba manmana ne jinadatta ke putrotpatti kI bAta sunI taba usane putra ko lAne ke lie zIghra hI apane sevaka bheje| ve jinadatta ke ghara Ae aura bole-'hama manmana ke yahA~ se isa navajAta zizu ko lene ke lie Ae haiN|' unakI yAcanA sunakara seTha kA hRdaya sahasA TUTa gyaa| usane socA'hA ! hA ! abhI lene A gae ? itanA avizvAsa ? to bhI apane bhAva ko chipAtA huA udAsa mukha se vaha bolA- "bhadra ! Aja hI putra janmA hai / abhI taka koI utsava nahIM kiyA hai / putra kA nAma bhI nahIM rakhA hai / abhI prItibhoja Adi bhI nahIM kie haiM / Apa apane svAmI se kucha pratIkSA karane kI prArthanA kreN| maiM unakI vastu unako nizcita rUpa se samarpita karU~gA, isameM koI saMdeha nahIM hai| kintu usa udAramanA mahAnubhAva ko sattAIsa dinarAta taka ThaharanA hogaa|" sevaka lauTa gae / sArI ghaTita bAteM manmana ko kaha sunaaii| manmana kA avizvasta mana cintA se vyAkula ho gyaa| 'jinadatta apanI bhAryA ke sAtha bAlaka ko lekara bhAga na jAya, isalie maiM pahale hI saMrakSaNa karU'-aisA socakara manmana ne tatkAla apane sazastra puruSoM ko bulA bhejaa| unheM AjJA dete hue kahA---- 'tumheM jinadatta ke bhavana ke sAmane jAgarUkatA se rahanA hai aura rAta-dina yaha dekhanA hai ki kucha aniSTa ghaTanA ghaTita na ho jAe aura atIta meM nizcita kie hue kAla ke anusAra bacce ko lekara mere pAsa A jAnA hai|' sazastra puruSa zIghra hI vahAM A gae aura bhavana ke Age jAgarUkatA se baiTha ge| 'kauna bAhara A rahA hai, kauna andara praveza kara rahA hai- isa bAta ko ve salakSya aura sAvadhAnI se dekha rahe the| seTha ne bAlaka kA apUrva janmamahotsava sampanna kiyA / isa avasara para use aneka zubhasaMdeza prApta hue| aneka svajana vahA~ sammilita hue| apanI pratiSThA ke anurUpa seTha ne prItibhoja Adi kArya kie aura yathocita dAna diyaa| bAlaka kI bhuA ne bAlaka kA zubhanAma 'ratnapAla' rakhA / parama prema se poSita kauTumbika jana bAlaka ko zubha AzIrvAda dete hue apane-apane sthAna para lauTa ge| kSaNoM kI taraha alakSita hI sattAIsa rAta-dina bIta ge| apane parama priya putra ke darzana meM bAdhA upasthita karane vAlA prAtaHkAla udita huaa| For Private And Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 raNavAla kahA~ bAlaka ko lene ke lie manmana ke puruSa Ae / hAya ! jinadatta kA ati udAra hRdaya bhI Aja putra ko samarpita karane meM atIva kRpaNatAkA anubhava kara rahA thA / 'Aja mere dvArA kucha aghaTita ghaTanA ghaTita ho rahI hai, isa prakAra seTha ke Akula vyAkula citta kI vedanA dekhI nahIM jA sakatI thI / 'nava prasavinI bhAnumatI vidyutU-nipAta se bhI adhika duHsaha 'putra pratyarpaNa' ke zabda ko kaise sahana karegI' - yaha socakara seTha - kiMkarttavyavimUDha ho gayA / 'usakA mRNAla - sA komala hRdaya kisI apratyAzita sthiti kA anubhava na kare' - aisA cintana kara usane sAtvika aura komala vacanoM se saMbodhita karate hue bhAryA se kahA - 'zaktimati ! samaya kA bItanA akalpita hai / palya aura sAgara -- inakA bhI anta hotA hai, to phira saMkhyA se saMketita kAla kA to kahanA hI kyA ? Aja vaha aniSTa aThAIsavAM dina A gayA hai, jisameM kI hamArA yaha nandana dUsare kA ho jAegA / dharmiSThe ! dharma prApti kI yaha pratyakSa pahacAna hai ki pratikUla samaya meM bhI dhairya ko nahIM khonA cAhie / bhayabhIta hRdayavAlI bhAnumatI ne Azcarya aura sakheda uttara dete hue kahA - 'Aryaputra ! Aja hI vaha aThAIsavAM dina kahAM se A gayA ? Apa buddhimAna haiM, Apako saMkhyA kA vibhrama kaise ho gayA ?" 'bhadra ! terA mAtRhRdaya zIghra hI bIta jAnevAle samaya ko nahIM jAna pAtA / kyA tujhe yAda nahIM hai ki candradarzana ke lie yogya zukla pakSa kI dvitIyA ko putra janma huA thA / aura Aja kRSNa pakSa kI riktA tithi caturdazI hai / dekha, ye manmana ke vyakti putra ko hathiyAne ke lie upasthita ho gae haiM / 'oha ! ye mRtahRdaya vyakti putra ko hathiyAne ke lie A gae haiM ? maiM dudhamuMhe bacce ko dUsaroM ko kaise saupa dU~ ? dhikkAra hai, dhikkAra hai, Apane aise avicArita vANI kA anubaMdha kyoM kiyA ?" - isa prakAra vilApa karatI huI bhAnumatI tatkAla mUrcchita ho gii| jinadatta kA mukha- kamala vivarNa ho gayA / usane aneka prakAra ke ucita upacAra kie aura bhAnumatI ko saceta kiyA / bhAnumatI ne rote-rote kahA- 'maiM mUcchita avasthA meM hI kyoM nahIM mara gaI ? kyA putra-vihIna jIvana se maraNa acchA nahIM hai ? dhikkAra hai, kRtAntayamarAja bhI akRtAnta ho rahA hai / merA anta nahIM kara rahA hai / " jinadatta ne kahA - ' bhAmini ! svastha ho ! saba kucha acchA hI hogA | hameM aba pratijJA kA pAlana karanA caahie| bacce ko lA, jisase ki use samarpita kara hama apanI pratijJA ko satya kareM - pUrNa kareM / kAMpate hue hAthoM For Private And Personal Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dusarA ucchvAsa se tathA AMsuoM ko bahAtI huI bhAnumatI mlAnahRdaya aura duHkhita mana se anta meM putra ko samarpita karatI huI bolI--'bhavya ! yaha putra hamAre hRdaya kA Tukar3A, nayana ko jyoti, kRpaNa kA dhana aura jIvana kA sarvasva hai / isa para aneka AzAeM haiM / eka kSaNa ke lie bhI ise dUra karane ke lie mana nahIM hotA, kintu bhavitavyatA kI bAta akathanIya hotI hai / bhAgya kI rekhA anullaMghanIya hotI hai| isalie vidhivat isakI samyak surakSA kareM, kalpavRkSa kI taraha isakI satata sevA kareM aura dharma kI bhAMti isakA pratipala pAlana kareM / aura adhika kyA kahUM, isakA eka bhI bAla bAMkA na ho-aisA Apa prayatna kreN| isa prakAra bahuta kucha bolatI huI bhAnumatI ne bAlaka ratnapAla ko jora se chAtI se lagAyA aura sasneha usake mukha kA cumbana liyaa| usa bAlaka ko AMsuoM se sIMcatI huI, aneka zubha AzIrvAdoM se parituSTa karatI huI usane apane hAthoM se una bhRtyoM ke hAthoM meM use samarpita kara diyaa| deva dvArA pradatta usa ha~sate hue sukumAra bAlaka ko lekara ve puruSa zIghra hI manmana ke pAsa aae| unhoMne bAlaka kI mA~ bhAnumatI ke abhiprAya ko jyoM kA tyoM nipuNatA se prakaTa karate hue apane svAmI manmana ke hAthoM meM bAlaka ko sauMpa diyaa| aneka sAmudrika lakSaNoM se yukta tathA anukUla grahabala ko prApta, ujjvala bhaviSya vAle usa bAlaka ko dekhakara manmana zreSThI bahuta prasanna huA / usane apanI bAMjha bhAryA kI goda meM usa devArpita putra rUpI bheMTa ko rakhate hue kahA - 'kisane isa kalpavRkSa ko boyA aura sIMcA hai aura kahAM Akara yaha phalita huA hai ? yaha kisane jAnA thA ki yaha vaMzabhAskara apane ghara ko prakAzita karegA ? kauna jAnatA thA ki zubha phala dene vAlA bhAgya kaba kaise akita rUpa se zubha phala de detA hai ! nizcita rUpa se yaha jAna lenA cAhie ki yaha bAlaka hamArA hI hai, daridratA se abhibhUta jinadatta kA nahIM hai / kaba solaha varSa pUre hoMge ? kaba yaha putra yuvA hokara prasthAna karegA ? kaba yaha byAja sahita dhana kamAkara mujhe degA? yaha sArI bAteM bAdaloM ke citra kI taraha kalpanA se hI manohara hai / kauna jiegA, kauna maregA---yaha kauna jAna sakatA hai ? subhage ! isako apanA aurasa putra samajhakara isakA tU pAlana kr| isake lAlana-pAlana meM tanika bhI nyUnatA kA anubhava matakara / Azcarya hai ki manmana kA kSudra, tuccha aura kRpaNa mana bhI bAlaka ke prabala puNya se udAra, prema yukta aura anukUla ho gyaa| bAlaka ko goda meM uThAkara For Private And Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir raNavAla kahA~ seTha manmana aneka prakAra kI krIr3A karane lagA / aise-vaise bolatA huA vaha usako khilAne lagA / apane ghara ke kArya ko vismRta kara seTha usa bacce ko apane kaMdhoM para biThAkara idhara-udhara ghumAne lagA aura usakI dekhabhAla ke lie dhAyoM kI bhI ucita vyavasthA karadI / vaha bAlaka girikandarA meM lIna campaka vRkSa kI bhAMti manmana ke ghara meM sukhapUrvaka bar3hane lagA / kheda ! vidhi ke kArya vicitra hote haiM / idhara bhAnumatI apane bacce ko dUsare ke hAtha meM sauMpa kara rasa nikAle hue Ikha kI taraha tathA patra, puSpa, aura phala se hIna vRkSAvalI kI taraha cetanAhona ho gaI / aho ! prAtaH kAla meM bhI sarvatra ghanA andhakAra chA gyaa| usake nIroga zarIra meM bhI koI asahya aura atula vedanA utpanna ho gaI / vaha pAgala kI taraha socane lagI---" kyA maiM jAgatI huI bhI pratyakSa rUpa se svapna dekha rahI hU~ ? mere sAre yoga ( mana, vacana aura kAyA kI pravRtti) prakaTa aura tIvra haiM, phira bhI kyA maiM mRta hU~ ? aho ! maiMne aisI kaunasI bahumUlya vastu gavAdI hai, jisake binA saba kucha hote hue bhI kucha nahIM kI bhAMti dIkha rahA hai / kisane mere hRdaya ke Tukar3e ko curA liyA hai ki jisake binA sArA vismRta ho gayA hai| mAM kI goda se vaMcita vaha becArA bAlaka kyA kara rahA hogA ? hAya ! vidhAtA ! stanapAna karane vAle bAlaka ko mAtA se alaga kyoM kara DAlA ? parAe ghara meM rahe hue usa manda bhAgya bAlaka kI kaisI paripAlanA hogI ?" isa prakAra aneka vikalpoM kA jAla bunatI huI bhAnumatI kabhI mUcchita hotI hai, kabhI mlAna hotI hai aura kabhI glAna ho jAtI hai| usake anavarata bahane vAle AMsuoM se sArA bhUtala kIcar3amaya ho gayA / pAgala kI taraha vaha idhara udhara ghUmane lagI / kSaNa mAtra ke lie bhI use sukha kA anubhava nahIM ho rahA thA / seTha jinadatta kI bhI vahI dazA ho gaI, kintu bhAgya kI dAvAgni meM jale vyakti kI pukAra kauna sunatA hai ? yaha usa samaya jinadatta kI vicitra avasthA thI / vaha apanI bhAryA ke sAtha soca rahA thA ki - 'aba kyA karanA cAhie ? ' dravya ke vinimaya se putra ko paragRha meM rakhA hai - isa janApavAda kA use bhaya thA, isalie vaha apanA mu~ha dikhAne meM bhI lajjA kA anubhava karane lgaa| anta meM donoM ne yaha nizcaya kiyA ki nagara ke logo ko yaha vRttAnta jJAta ho isase pUrva hI hameM gupta rUpa se gRha nagara aura deza kA parityAga kara denA cAhie / ' uttrasta mana vAlI bhAnumatI ne sAre gRhabhANDoM ko vyavasthita kiyA aura Avazyaka For Private And Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dUsarA ucchvAsa 16 I vastuoM kI eka choTI poTalI bAMdhalI / aneka dinoM taka khAne meM kAma Ane vAlI ''khar3I' Adi kucha pAtheya banAyA / ' yaha dUsare jAna na leM' isalie usane apane ghara ke kapATa baMda karake sArA kArya kiyA / putra ke viyoga se vidhura bahuta lambA dina bhI ghara ke kAma kI adhikatA se jyoM-tyoM bIta gayA / manda prakAza vAlI saMdhyA kA Agamana huA / paryaMta kAlimA vAlI lAlimA ne alpa samaya ke lie apanA adhara rAga dikhAyA / 'avasara kA lAbha uThAnA cAhie' mAno isa siddhAnta ko prakaTa karatA huA aMdhakAra bar3hane lagA / hamase kyA honA hai, mAno aisA vicAra karate hue bindu ke AkAra vAle tAre AkAza meM manda kiraNoM se camakane lage / 'rAtri mAtA kI taraha zAntiprada hotI hai' aisA mAnakara baccoM kI A~kheM nidrAmudrita hone lagI / eka dUsare ke prati saMsakta cakravAka ke yugala viyukta ho ge| coroM kI malina bhAvanA apane lakSya ke prati sAkSAt jAgarUka ho utthiiN| apanI patniyoM se saMtuSTa mAnasa vAle sadgRhastha apane gharoM meM praviSTa hue / 'aisI rAta meM palAyana karane kA anukUla avasara hai / ' aisA jAnakara jinadatta ne dhIre se apanI bUr3hI par3osina ko bulA bhejA / vaha kRtajJa, dakSa, apanI dAdI ke samAna, vizvasta thI / jinadatta ne use sArI bAta jyoM kI tyoM kaha sunAI / bhaviSya meM kie jAne vAle sabhI kAryoM se use paricita karAyA aura apane ghara kI surakSA kA sArA bhAra use sauMpate hue ghara ke tAloM kI cAbiyoM kA gucchA bhI use de diyA / anta meM usake caraNoM meM girakara sauhArda pUrNa AzISa lI aura mAthe para pAtheya kI poTalI rakhakara apanI bhAryA ke sAtha jinadatta koI hameM dekha na leM' - isa prakAra zaMkita hokara dhIre-dhIre paira rakhatA huA, ratnapAla kA bArabAra smaraNa karatA huA ghane aMdhakAra meM vilIna ho gayA / becArA alpajJa manuSya kyA kyA kalpanAeM karatA hai, kintu bhAgya kucha adRSTa ghaTanAeM ghaTita kara detA hai / pavana se prerita bAdaloM ke samUha kI bhAMti bhAgya se prerita prANiyoM kI AzAeM naSTa ho jAtI haiN| hAya ! carma-cakSu ke dhAraka manuSya ke lie bhAgya kI pariNati ko jAnanA duSkara hotA hai / dekhiye, jinadatta kA pratyakSa vidhi parAbhava ! AkAza-sI vizAla kisa-kisa AzA se putra prApti kI prArthanA kI thI, vahA~ kaisA anabhilaSaNIya samaya A pdd'aa| jisake sAmane aneka bhRtya hAtha jor3e "kyA AjJA hai ?" aisA bolate hue hAjira rahate the, vaha jinadatta Aja apane mastaka para poTalI rakhe, apane astitva ko chupAte hue, mitra aura sahodaroM kI sahAyatA se rahita, putra 'ke viyoga se saMkSubdha, vAhanoM se vaMcita apanI bhAryA ke sAtha akelA hI calA jA For Private And Personal Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahAM rahA hai / jyoM tyoM unhoMne gupta rUpa se nagara kI galiyoM ko pAra kiyaa| jaba nagara kA dvAra pIche raha gayA taba anirvacanIya lajjA kA pAra pA liyA aisA unheM mahasUsa hone lgaa| tIna cAra kosa cala cuke the, phira sUrya udita huaa| "komalAMgI? kyA tU lambI dUra taka calane ke kAraNa thaka gaI hai ? kyA vizrAma ke nimitta kahIM baiThe"--isa prakAra jinadatta ratnapAla kI mAtA bhAnumatI ko bAra-bAra pUcha rahA thA / yaha sunakara vinamra vacanoM se bhAnumatI bolI-"Aryaputra ! ApakA mukhakamala khinna dIkha rahA hai, ataH Apa mArga meM calane kA mahAna kheda anubhava kara rahe haiN| aisA maiM anubhava karatI huuN|" priye ! calane se mujhe tanika bhI kheda nahIM haiM, kintu..................|" Age bolane se seTha ruka gyaa| 'patnI ne AMsU poMchate hue pUchA- 'kheda kA kAraNa kyA hai ? Apane 'kintu' kahakara Age bolanA baMda kyoM kara DAlA ? kyA jIvana ke AdhAra priya putra kI smRti ho AI ? DabaDabAI AMkhoM se eka dIrghaniHzvAsa chor3ate jinadatta ne kahA---'ratnamAta ! tU pUchane meM skhalita ho gaI ! maiMne priya putra kI kaba vismRti kI thI ki Aja smRti karU" isa prakAra donoM, putra viraha se utpanna duHkha kI bAteM karate hue, bAta-bAta meM putra ko yAda karate hue mArga kATa rahe the| mArga meM eka tAlAba aayaa| sundara ekAnta sthAna pAkara donoM vahA~ vizrAma karane ke lie baiTha ge| unhoMne sArA prAbhAtika kArya saMpanna kiyaa| 'navakArasI' ko pArita kara kucha kalevA kiyA / ve donoM madhyarAtri meM cale the, ata: ve zrAMta aura paritapta ho gae the| yahAM vizrAma kara ve kucha Azvasta hue / 'koI pIche se hamako pUchate hue Akara hamAre gamana meM bAdhA na DAla de'- aisA socakara seTha punaH Age bddh'aa| bhAnumatI pati ke pIche-pIche cala rahI thii| use paidala calane kA abhyAsa nahIM thaa| ata: UMcI-nIcI bhami meM baha laDakhar3AtI thii| kabhI tIkhe patthara ke Tukar3e se Thokara khAkara vaha Age calate hue apane pati ko sakheda bulAtI thii| seTha dhairya ke sAtha usake paira se baharahI rudhira dhArA ko rokane ke lie yogya upAya karate the| madhyAhna ke sUrya ke tApa se saMtapta ve donoM eka sanniveza [grAma vizeSa] ke bIca gae / khar3I se pute hue sapheda makAna ke bAhara sughar3a aura chAyAdAra vedikA ko dekhA / madhyAnha velA ko bitAne ke lie ve usa para baiTha gae aura mastaka For Private And Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dUsarA ucchvAsa para rakhI huI poTalI ko eka ora rakha diyaa| 'Age kahAM jAnA hai, kyA karanA hai'----isa prakAra ve donoM vicAra karane lge| itane meM hI eka strI ne apane jharokhe se dekhA ki koI aparicita pathika ghara kI vedikA para baiThe bAtacIta kara rahe haiN| tatkAla vaha vahA~ AI aura AMkhoM se asneha dikhAtI haI vajra kI bhAMti kaThora vANI meM bolI 'Apa binA jAna pahacAna ke isa ghara kI vedikA para kaise baiThe haiM ? jo paricita nahIM hai, unheM hama sthAna nahIM de sakate / isalie Apa apane kisI paricita vyakti ke ghara zIghra hI cale jaaie|' __ jinadatta ne sadbhAvanA se kahA-'bahana ! hama pathika haiM / madhyAhna velA meM vizrAma kA yaha upayukta sthAna dekhakara hama thor3e samaya ke lie yahA~ ThahareM haiM / kyoMki manuSya manuSya kA hI Azraya cAhatA hai| hama svayaM aparAhna meM Age cale jAyeMge / abhI tuma apane mana ko udAra kara hameM na utthaao|' usa strI ne apane ahaMkAra se usakA pratirodha karate hue kahA'mAnavatA kA upadeza bahata ho cukA / aneka cora apanA veza badalakara, mIThe bolate hue logoM ko lUTane ke lie yahA~ ghUmate rahate haiN| isalie Apa koI dUsarA sthAna dekheM, yahA~ eka kSaNa bhara ke lie bhI na ThahareM / ' ___isa prakAra gRhasvAminI dvArA apamAnita hokara una donoM ne jhaTa se apanI poTalI uThAI aura Age cala par3e / hAya ! jinakA bhAgya-daridratA ke kAraNa maMda ho cukA hai, una vyaktiyoM ke duHkha ko kauna pUchatA hai ? Apatti meM apane bhI parAye ho jAte haiM, taba aparicita vyaktiyoM kI bAta hI kyA ? saMsAra aisA ho hai / yahAM kI sArI lIlA bAdaloM kI chAyA kI taraha caMcala hai / yahA~ gADha sneha meM bhI aprIti kA prAdurbhAva hotA hai, divya Aloka meM bhI andhakAra kI rekhA antahita rahatI haiM aura madhura AlApa meM bhI kaTu ukti kA prasaMga rahatA hai / dhikkAra hai, dhikkAra hai, taba bhI saMsArI vyaktiyoM kI AkheM kyoM baMda rahatI haiM ? manuSya ko paga-paga para aise sadyaska anubhava parAbhUta karate rahate haiM phira bhI umameM Antarika vairAgya parisphurita kyoM nahIM hotA ? oha : ajJAna kA AvaraNa ghanA hotA haiM / yaha saba kucha pratyakSa hai phira bhI moha se dhRSTa mati use grahaNa nahIM krtii| bhAnumatI ko saMbodhita karate hue seTha jinadatta ne kahA-'bhAyeM ! apane dina abhI anukUla nahIM haiN| isalie isa prakAra ke, pahale kabhI anubhava meM na Ane vAle prasaMga A rahe haiM / phira bhI hameM vimana yA durmana nahIM honA hai / For Private And Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA yahAM hamAre cirapAlita dharma kI parIkSA ho rahI hai / Aja se Age hama kisI kI zaraNa nahIM leNge| jahAM-kahIM hama svataMtra jIvana yApita kreNge| dhana calA gayA, isakA du:kha nahIM hai, kintu svAbhimAna rUpa apanA dhana na kho jAyaisakI cintA hai| usa tAr3ita, tiraskRta kRta ke jIvana se kyA ? jahAM manuSyoM ke guNoM kA nAma mAtra bhI mUlyAMkana nahIM hai !' 'Aryaputra' ! Apa hI mere lie pramANa haiM'- yoM kahatI huI bhAnumatI mauna ho gii| una donoM ne madhyAhna dina kA Atapa tAlAba kI pAla para rahe eka vaTavRkSa ke nIce bitAyA / aparAhna meM ve punaH dakSiNa dizA kI ora cala par3e / eka muhUrta rAta bIta jAne para unheM eka surakSita vananikuja milA / vahA~ ve vizrAma ke lie baiTha ge| unhoMne vana ke phaloM ko khAkara apanA peTa bharA aura kadalIdala kI zayyA bichAkara so ge| putra ke viraha ke kAraNa unakI nIMda naSTa ho cukI thii| kadAcit AMkheM baMda hotI to bhI ve pratyakSataH putra ko dekhate hue bar3abar3Ate ?- 'putra ! mAtA kI goda ke sukha se vaMcita tU mata ro ! AzA se samIpa vaha samaya bhI dUra nahIM haiM jaba ki hamArA cirapratIkSita milApa hogaa| yaha krUra kAla samaya ke vipAka se bubude kI taraha vilIna ho jAegA / sabhI pratikUla saMyoga svayaM naSTa ho jAyeMge' isa prakAra kahate hue, kalpanA karate hue jaba jAgate the taba putra ko sAmane na dekhate hue, 'yaha sArA svapna thA'-aisA mAnakara vidhi ko upAlaMbha dete / isa prakAra ve karavaTa badalate hue jyoM-tyoM rAta bitaaii| prabhAta huaa| una donoM ne pratidina kie jAne vAle prAtaHkAlIna sAmAyika Adi Avazyaka anuSThAna zraddhA aura bhakti se saMpanna kie / satpuruSoM kA yahI lakSaNa hai ki ve ApatkAla meM bhI dhArmika kRtyoM ko nahIM chor3ate / kyA agni parIkSA meM uttIrNa svarNa dedIpyamAna nahIM hotA? sUrya ke udita hone para ve Age cale / isa prakAra ve nirantara prayANa karate hae lambe mArga ko lAMgha ge| mArga meM aneka kaSToM ko sahate hue aneka bhISaNa vana, aTavI, parvata, khAI aura nadiyoM ko jyoM-tyoM pAra karate hue apane putra ke viSaya meM aneka kalpanA karate hue vasantapura nagara meM Ae / vaha dakSiNApatha kA pramukha nagara thaa| vaha aneka prakAra ke vyApAroM ke lie prasiddha, ramya aura darzanIya thaa| donoM ne yaha bhalI-bhAMti parAmarza kara liyA ki unheM kahAM jAnA hai ? kyA karanA hai aura AjIvikA kaise calAnI hai ? 'kisI dUsare ke Azraya se jIvana nahIM bitAnA hai'- isa pUrva nizcaya ke anusAra ve nagara meM For Private And Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dUsarA ucchvAsa nahIM gae / nagara ke bAhira bhAga meM eka suramya sthAna ko dekhakara unhoMne vahAM eka jhoMpar3I banAI / use miTTI aura gobara se lIpa kara saba kucha vyavasthita kiyA aura sukhapUrvaka vahIM rahane lgeN| AjIvikA ke nimitta seTha ne eka kuThAra kharIdA / vaha jaMgala meM jAkara lakar3iyoM kA gaTThara lAtA aura nagara meM use beca aataa| usase jo kucha (dhana) milatA, samayajJa bhAnumatI Aya ke anurUpa vyaya karatI huI gArhasthya kA pUrNa saMtoSa ke sAtha saMcAlana karane lgii| dezAntara meM unheM koI nahIM pahicAnatA thaa| ve aise kArya ko binA lAja-zarma ke karate hue apanA samaya bitA rahe the| seTha manmana ne jaba yaha sunA ki jinadatta apanI bhAryA ke sAtha kisI alakSita janApavAda se lajjita hokara durbhAgya se pratADita, binA kucha kahe hI sahasA rAtri meM bhAga gayA hai, taba usakA kRpaNa mana pramudita ho uThA / 'oha ! acchA huA, bahuta acchA huaa| anAyAsa hI merI manobhAvanA phalavatI ho gaI / aba becArA karjadAra jinadatta dAtavya dhana aura usake byAja ke bhAra se vikSabdha hokara punaH nahIM lauttegaa| aba yaha kalpanA kevala AkAza-kusuma kI bhAMti hai ki yaha jinadatta lauTakara apane sAhUkAroM kA RNa byAja sahita cukAyegA aura apane putra ko apane ghara le jAyegA / ataH aba yaha nissandeha ho gayA hai ki ratnapAla mere ghara kA dIpaka hai| bhAgya kI kRpA se apUraNIya kSati pUrI ho gii| bhAgya kI durbhara khAI samatala ho gii| nizcita ho mahAn kaSToM se saMcita mere aizvarya kA yahI bhaviSya meM svAmI hogaa|' isa prakAra kalpanA-madhura bhaviSya kA cintana karatA huA nirdaya manmana bAlaka kI rakSA ke lie aneka yatna kara rahA thaa| pratidina bar3hatA huA, eka goda se dUsarI goda meM jAtA huA vaha bAlaka bahuta priya pratibhAsita hone lgaa| manmana ne bAlaka ko saMtuSTa karane ke lie aneka khilaune maMgAye / use AkarSaka vastroM se alaMkRta kiyA / usane usake hAthoM meM balaya gale meM motiyoM kI mAlA aura kAnoM meM bahumUlya kuNDala pahanAkara use sajjita kiyaa| 'ise najara na laga jAe'--isalie lalATa aura bAMhoM para kajjala kI TIkiyAM lgaaii| aura adhika kyA kaheM usa bacce ke pAlana meM nAma mAtra ko bhI kamI nahIM rahane dii| For Private And Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIsarA ucchvAsa samasta prANIloka ke tApa kA nivAraka, aneka prakAra ke vRkSa, latA, puSpa, phala aura gulma tathA vicitra prakAra ke taNa aura vanaspatiyoM kA utpAdaka, nirjala pradeza kA eka mAtra AdhAra aura kRSikoM dvArA animiSa dRSTi se dekhA jAne vAlA tathA cira-pratIkSita varSA-kAla kA Agamana huaa| usa samaya AkAza meM meghamAlA uThIM / vaha bhramara aura mahiSa kI taraha kRSNa hotI huI bhI nayanAbhirAma thI; dhUli ke DheroM ko uThAtI huI bhI nIraja thI; andhakAra phailAtI haI bhI mana ko prakAzita karatI tho; caJcala prakAza vAlI hotI huI bhI bhaviSya ke ujjvala prakAza ko lakSita karatI thI; karNabhedI garjanA karatI huI bhI karNapriya thI; prAcIna pavana se prerita hotI huI bhI vaha navIna thii| 'maiM abhI sabako saMtuSTa kara d' mAno aisA socakara dhArApravAha se varSane lgii| cAroM ora AkAza aura bhUtala jala se plAvita ho gayA / hameM saMgraha rucikara nahIM hai- isa prakAra socate hue mAno panAle mUsalAdhAra rUpa se nIce girane lage / nagara kI galiyoM ne vividha nadiyoM kA rUpa dhAraNa kara liyA thaa| sUkhe kuoM meM bhI Upara taka pAnI bhara gyaa| jalarAzi dhAraNa karane meM asamartha tuccha tAlAboM se pAnI chalaka kara Age bahane lagA / jala se AplAvita nadiyoM ne apane taTa ko vizAla banA liyaa| tApa kA nAmonizAna miTa 24 For Private And Personal Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIsarA ucchvAsa gayA ! cAroM ora se usa samaya madhura lagane vAlI meMDhakoM kI Tara-Tara sunAI dene lgii| apane jIvana-dhana pAnI ko pAkara ciramUcchita vanarAjI khila uThI / kRSakoM ne apane bailoM ke sAtha kRSi ke upakaraNoM kI pUjA kI ! ve nakSatroM ke balAbala ko jAnakara, zubha-zakunoM ko pAkara, bIjoM kA vapana karane ke lie apane-apane khetoM kI ora cala par3e / aho ! cAroM ora sarvAGgINa saundarya phaila gyaa| ___ idhara jinadatta prAtaHkAlika dharmAnuSThAna se nivRtta hokara apane kandhe para kuThAra le kATha kA bhArA lAne ke lie kaThiyAroM ke sAtha vana kI ora cala par3A ! kintu aise varSAkAla meM sUkhA kASTha milanA sulabha nahIM thA ! jinadatta jahAM dekhatA thA vahAM sArI pRthvI hariyAlI se aMkurita dIkha par3atI thI ! sUkhe aura Ter3he vRkSoM para bhI nae aMkura zobhita ho rahe the / Azcarya ! sUkhe vRkSoM ke lie koI avakAza nahIM thaa| jinadatta bArahavatI zrAvaka thA, ata: hare vRkSoM ke chedana kA use tyAga thA ! usane bahuta gaveSaNA kI, kintu use sUkhA kASTha kahIM nahIM milaa| 'aba mujhe kyA karanA cAhie'- isa prakAra vaha cintita ho gyaa| usane socA 'yadi maiM vratoM kI rakSA karatA hai to AjIvikA surakSita nahIM rahatI' / dUsare kaThiyAroM ne usase spaSTa kahA.-.-"tU bholA hai, kyA tu yaha nahIM jAnatA ki aba varSAkAla hai| niyama ke paripAlana se peTa kA paripAlana Avazyaka aura ucita hotA hai / 'ApatkAla meM koI maryAdA nahIM hotii|' yaha lokokti prasiddha hai| isalie ajJAna avasthA meM svIkRta aura sukhI avasthA meM pAlanIya tU apanI pratijJA ko chodd'| ve loga dhArmika niyamoM kA pAlana kareM, jo dhanADhya aura vipula aizvarya saMpanna haiM aura jinheM koI dhanArjana kI cintA nahIM hai| tere jaise vyaktiyoM ke lie dharma-sthAna meM praviSTa hone kA avakAza hI kahAM hai ? isalie tU kATa, harita kASTha samUha ko kATa / " dharma-niSTha seTha jinadatta ko unakA anucita kathana nahIM rucA / viveka-pUrNa aura gambhIra uttara dete hue usane kahA--'tumane dharma kA tatva nahIM jAnA hai / dharma ke AcaraNa meM dhanavAna aura garIba kA koI pakSapAta nahIM hai / tattvajJa garIba vyakti bhI bahuta bar3A dhArmika ho sakatA hai, aura atattvajJa, dhanI bhI dharma karane meM samartha nahIM ho pAtA / kasauTI para kase gae suvarNa kI taraha dharma bhI Apatti meM hI parakhA jAtA hai / cAroM ora ghUmatA huA kuttA bhI apanA peTa bharatA hai / vahAM Azcarya hI kyA hai ? manuSya kI yahI mahAnatA hai ki vaha prANoM se bhI jyAdA mAhAtmya anuttara zreSTha dharma ko detA hai| jaba maiM kaThora For Private And Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA parizrama karUMgA to mujhe kASTha kI prApti nahIM hogI ? jise maiM khojatA hU~ kyA vaha mere Age Akara upasthita nahIM hogA ? jo apane vratoM kA bhaMga karate haiM unakA jIvana bhI kyA jIvana hai ? jo apanI pratijJA ko akhaMDita rakhate haiM, unake lie du:kha bhI sukha hai| isalie mujhe apanA vrata nahIM chor3anA cAhiye'-aisA kahakara seTha nirbhaya rUpa se akelA hI sUkhe (acitta) kASTha kI Toha meM gahana vana meM calA gyaa| usane bahuta gaveSaNA kI kiMtu eka bhI sUkhe kASTha kI lakar3I usake hAtha nahIM lgii| to bhI seTha udAsIna nahIM huA aura khAlI hAtha dera se ghara lauTa gyaa| ___ idhara bhAnumatI patideva kI pratIkSA meM jhoMpar3I ke dvAra para baiThI thii| patideva abhI taka kyoM nahIM Ae ? kauna-sI naI Apatti utpanna huI hai ? isa prakAra cira-pratIkSA karatI huI bhAnumatI ne ratnapAla ke pitA ko Ate hue dekhA to vaha Ananda se harSita ho utthii| utsukatA se usane pUchA- "Aryaputra ! Aja itanI dera kaise kI ? ApakA zarIra parizrAnta kyoM hai ? zira para Dhoe jAne vAle iMdhana-bhAra ko kahAM DAla diyA ?" isa prakAra premavatI saha-dhAmaNI ne aneka prazna pUcha ddaale|| tattvagaMbhIra-mudrA meM seTha ne kahA-'priye ! abhI varSA kAla hai / sUkhA kASTha durlabha hai| usakI gaveSaNA meM mujhe itanA samaya lagA, phira bhI mujhe yatheSTa vastu nahIM milii| ratnamAta ! maiM isIlie khAlI hAtha lauTA huuN| jo nizcala rUpa se vrata ko nibhAtA hai, vrata usakI rakSA karatA hai / " seTha kI sahadharmiNI miSThA bhAnumatI ne nirbhayatA se kahA-"Aryaputra kA ciMtana sahI hai ! jJAnI manuSya tuccha aura kSaNika paudgalika sukhoM ke lie mahAn adhyAtma sukhoM ko nahIM gaMvAtA / jo hameM prAptavya hai vaha kala yA parasoM taka mila jAegA, ciMtA kyA hai ?" dharma prApti kA yaha pratyakSa nidarzana hai| oha ! aisI Apatti meM bhI inakA mana capala nahIM huaa| dUsare dina bhI jinadatta kA lakSya pUrA nahIM huA / aura vaha yoM hI lauTa aayaa| tIsare dina seTha gahana vana meM ghUma rahA thA ! usane vahAM parvata kI eka kaMdarA meM apane niyama ke divya prabhAva se amara caMdana (bAvanA-caMdana) kA samUha dekhA / yatheSTha padArtha (kASTha) dekhakara seTha kA mana prasanna ho uThA / kiMtu nipuNa seTha apane bhAgya ke doSa se usa hari caMdana ko nahIM pahacAna paayaa| dhiga-dhiga bhAgya kI viparItatA meM cetanA bhI skhalita ho jAtI hai / seTha ne tatkAla usakA eka gaTThara bAMdhA aura use zira para rakhakara nagara kI dizA kI ora lauTA ! nagara ke samIpa dhUtoM kA saradAra For Private And Personal Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIsarA ucchvAsa 27 dhanadatta akasmAt sAmane milaa| usakA mukha kamala vikasita thA / kiMtu usakA antaHkaraNa atyaMta kaluSita thA ! kASTha-bhAra se sugandhi phUTa rahI thI / dhanadatta ko yaha dekhakara atyaMta vismaya huA / usane socA- 'oha ! isa ajJAnI vyakti ke sira para yaha amaracaMdana kahAM se AyA ? kyA ghuNAkSara ke nyAya se hI to ise prApta nahIM huA hai ? kyA mUrkha brAhmaNa ko kabhI ciMtAmaNi prApta nahIM huA thA ? kabhI-kabhI prakRti bhI kutUhala tatparA bana jAtI hai / maiM isakI mUrkhatA kA atulya lAbha lU~ / jo vyakti pratyakSa rUpa se phUTatI huI sugaMdha ko bhI nahIM pahacAnatA usa mUr3ha ko, 'yaha caMdana hai' isakA jJAna kahAM se ho sakatA hai' aisA socakara vaha romAJcita ho uThA ! vaha dhUrta premapUrvaka jinadatta se kahane lagA - " -- "bhAI ! kyA yaha IMdhana becanA hai ? agara becanA hai to ucita mUlya batA / sajjana kI yaha praNAlI hai ki ve apane mu~ha se mithyA bAta nahIM khte| eka bAra kahakara puna: nahIM nakArate / mukha kI AkRti se tu bhI bhadra puruSa dIkha rahA hai / isalie yatheSTa mUlya ko batA, maiM bhI use nahIM badalUMgA / " sabhya puruSa kI bhAMti dIkhane vAle dhanadatta kI sundara bAtoM ko sunakara RjuhRdaya aura vaJcanA ke rahasya se ajJAta, apane Azaya se dUsare ke Azaya ko AMkane vAlA seTha jinadatta AnaMdita huA aura kahane lagA'seTha jI ! ApakA kahanA ThIka hai / maiM nirarthaka bAta nahIM karU~gA / nizcita hI mujhe yaha kASTha bhAra becanA hai ! anyathA hama jaise vyaktiyoM kA gRhasthAzrama kaise cala sakatA hai ? hama pratidina nayA kuAM khoda kara pAnI pIte haiM ? Apa jaise vyaktiyoM kI bhAMti hameM apanA khajAnA bharane kA avasara nahIM AtA / isa kASTha bhAra kA mUlya kevala DhAI Ane mAtra hai / isase jyAdA yA kama nahIM hogA, yadi Apako lenA hai to ........" amaracaMdana kI pahacAna se ajJAta saralamativAle jinadatta kI bAta sunakara vaha kuzala Thaga dhanadatta bahuta prasanna huA / usane kahA-acchA, acchA bhAI ! tU ne ucita mUlya mAMgA hai| maiMne bhI itanA hI anumAna kiyA thA / hameM bhI tere jaise kaThina parizrama karane vAloM kA yathArtha mUlyAMkana karanA cAhie, anyathA apane pasIne kI bUMdoM se sikta parizrama kI avamAnanA hotI hai | hAya ! kitanA andhakAra hai ? jo vyakti satata parizrama karate haiM, apane zArIrika sukha kI avagaNanA karate hue zIta aura tApa Adi ke kleza sahate haiM ve bhUkhe pyAse aura begharabAra rahate haiM tathA unheM vidyAbhyAsa kA avasara hI prApta nahIM hotA, ve rogI aura nagna rahate haiM, ve upekSita hote haiM / ve ghRNA kI dRSTi se dekhe jAte haiN| isase viparIta jo vyakti dUsaroM ke zrama kA lAbha For Private And Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 rayaNavAla kahA uThAne meM pravINa haiM, jo aneka vidhi kuTila kalA meM nipuNa haiM, jo hRdayavihIna haiM, jo manuSya dharma se rahita haiM, ve dhana kubera vyakti vizAla AvAsoM meM vastra aura alaMkAroM se vibhUSita hokara aneka prakAra ke vAhanoM se AkIrNa, bar3I toMda vAle, Alasya meM dina bitAte hue bhI prasanna rahate haiM, khelate-kUdate haiM aura jo kucha kahate hue bhI garvonmatta hote haiM / " Azcarya hai ! dhUrtoM kI vacana praNAlI ko koI nahIM jAna pAtA ! unake kathana meM kucha aura, vicAroM meM kucha aura hI rahatA hai| unakA madhura bhASaNa bhI viSamizrita hotA hai / unakI haMsamukha AkRti bhI kaSAya se kaluSita aura vikRta hotI hai / unakA kisI ko sammAna bhI apratyakSataH mAyA kA prapaMca bhAva hotA hai / unakI kSaNamAtra kI saMgati bhI pratyakSa durgati hai / athavA aisA kauna-sA akaraNIya kArya hai jisakA durjana vyakti samAcaraNa nahIM karatA | jyAdA unake viSaya meM kyA kaheM ? 4 punaH vaha vaJcaka dhanadatta madhu se lipta khaGgadhArA ke samAna vANI meM bolA -- ' isalie saumya ! mere sAtha mere ghara taka cala ! maiM tujhe tIna AnA dU~gA ! manuSya kI dRSTi se tU bhI merA bhAI hai / jyAdA kyA kahU~ / ' 'yaha kaisA kRpAlu hai' - aisA socatA huA vaha bhadra jinadatta usake pIche calA / kASTha bhAra nIce DAlA ! tIna Ane lene se inkAra karate hue bhI dhanadatta ne use haThapUrvaka tIna Ane hI die aura use sAMtvanA dete hue kahA - 'Aja ke pazcAt pratidina tujhe kASTha bhAra ko becane ke lie anyatra nahIM ghUmanA par3egA, maiM hI use nizcita mUlya meM le lUMgA / gRhasthoM ke ghara meM kyA kyA nahIM cAhie, kASTha kI to nitya AvazyakatA hotI hI hai / ' 'eka hI sthira grAhaka ho gayA aisA socakara yatra-tatra bhramaNa se saMtapta jinadatta prasanna ho uThA / isa bhadra vyakti ko rahasya kA patA bhI nahIM calA / isa prakAra jinadatta usa dhUrta dhanadatta ko pratidina mahAmUlyavAna haricandana kA bhArA sAdhAraNa kASTha ke mUlya meM dene lagA / vaha bhI 'isa rahasya ko koI jAna na le' aisA socakara usako gupta rUpa se lekara chupA detA thA / usane yaha nizcita kiyA ki anukUla avasara ko pAkara usa candana ko anyatra bhejakara atula lAbha kamAnA cAhie / 'kintu jaba kapaTa phalatA hai taba kaisA kaluSita pariNAma detA hai ' -- vaha usa mAyAvI dhanadatta ne nahIM jAnA / isa prakAra jinadatta kA udara nirvAha sukhapUrvaka hone lagA ! prApta dhana se saMtuSTa bhAnumatI apane vipattikAla ko AnandapUrvaka bitAne lgii| jaba-jaba For Private And Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIsarA ucchvAsa unheM apanI pUrva avasthA kA smaraNa hotA taba-taba apane kie hue pApoM ke pariNAmoM kA cintana kara ve apane mana ko prasanna karate the| dharma hI ekamAtra zaraNa hai- aisA jAnakara ve mithyA cintA nahIM karate the ! parantu eka bhI aisA dina, prahara yA mahattaM nahIM bItatA thA jisameM ki unako apane priya putra kI smRti tAjI nahIM hotii| vahAM ke samAcAra pAne ke lie unakA hRdaya pratipala utsuka rahatA thaa| parantu dUra dezAntara meM apane ciraMjIvI putra ke tanika bhI samAcAra prApta nahIM hote the| idhara atyanta sukha meM lAlita-pAlita bAlaka ratnapAla calane meM kSama huaa| vaha apane sAthiyoM ke sAtha bAla-krIr3AoM se khelatA huA kSaNa meM rUThatA thA, haMsatA thA, rotA huA bhUmi para loTa jAtA thA, vaha apane par3ausI bAlakoM ke sAtha milatA-jhagar3atA huA usa kRpaNa manmana ke hRdaya ko vikasita, prasanna, evaM Anandita karatA thaa| aneka Adhi-vyAdhiyoM se saMrakSita evaM saMgopita vaha ATha varSa kA huA / taba manmana ne usako anubhavI guru ke samIpa par3hane ke lie pAThazAlA meM bhejaa| vaha bAlaka vinaya aura viveka se saMpanna thA / apanI capalamedhA se vidyA adhyayana karatA huA vaha aneka vidyAoM meM pAraMgata hogayA / vaha adhyApaka mahodaya ke igita AkAra ke anurUpa vartana karatA huA unakA vizeSa kRpApAtra bnaa| vaha vidyA ke bhAra se bhArI thA, kintu namratA Adi guNoM se usakI sarvatra prazaMsA hone lagI / manmana ne bhI usako gRhakArya, lenadena tathA dukAna ke vyApAra se paricita karAyA aura usako usameM saMlagna kara diyA ! bAraha varSa kA hotA huA bhI vaha bAlaka bar3e vyaktiyoM kI taraha kArya meM nipuNa ho gyaa| dukAna meM baiThA vyApAra karatA huA sabake sAtha madhura vyavahAra karatA thA, isalie vaha sabako bahuta bhAtA thaa| aneka grAhaka usake vArtAlApa se saMtuSTa hokara vahIM baiThe rahate the| 'bAlaka hotA huA bhI kitanA dakSa hai, isa prakAra usakI prazaMsA karate hue use chAtI se lagAkara pulakita ho jAte the / kintu vividha gRha-kArya meM kuzala hone para bhI use abhI taka 'maiM kauna hU~'-yaha jJAta nahIM huA / manmana ne bhI cAroM ora aisA anukUla vAtAvaraNa paidA kiyA ki jisase isa viSaya meM usakA mana tanika bhI saMdeha-yukta nahIM huaa| vaha jAnatA thA ki manmana hI merA pitA hai aura usakI patnI hI merI janmadAtrI mAM hai / usane kabhI koI viparItatA nahIM dekhii| kintu atyanta gopita rahasya bhI tuSa rAzi (ghAsa) se Acchanna sphuliMga kI bhAMti jaba taba pragaTa hotA hI hai| yaha nizcita tattva hai ki jo hai, vaha hai hI, usakA nAstittva kaise ho sakatA hai ? For Private And Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 30 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ eka bAra ratnapAla apane grAhaka se byAja sahita dhana lAne ke lie gayA / kintu grAhaka apanI sthiti ke kAraNa dhana lauTAne meM samartha nahIM thA / ratnapAla bAlaka thA / vaha dUsare vyakti ke artha - pArataMtrya se ajAna thA / usane kadAgraha kiyA aura vahIM baiTha gayA ! usane kahA 'Aja maiM byAja sahita dhana lie binA khAlI hAtha nahIM lauTUMgA ! maiM aneka bAra yahAM dhana lene ke lie AyA hU~, kintu tU kucha na kucha bahAnA lekara mujhe lauTA detA hai / hAya ! dhikkAra hai, manuSyoM kI nIti kaisI ho gaI ? jaba dhana lenA hotA hai taba mIThe-mIThe bolate haiM aura kahate haiM Apa hI hamAre saMrakSaka haiM, pAlaka haiM aura jIvanadAna dene vAle haiM ! isa prakAra ve bAra-bAra kahate hue advitIya saujanya prakaTa karate haiN| jaba kArya bana jAtA hai, hAtha meM dhana A jAtA hai, taba ve dUra se nikalate haiM, mAno ki koI sambandha hI na ho ! jaba dAtA unase dhana lauTAne kI bAta karatA hai taba ve AMkheM lAlakara jo kucha bhI kahate hue uttejita ho jAte haiM / kheda ! kaisA vicitra samaya AyA hai ki loga liyA huA dhana lauTAnA bhI bhUla jAte haiM / kintu maiM apane diye dhana ko thor3A bhI nahIM chor3a gA / Aja to maiMne yaha pratijJA kara lI hai ki dhana lie binA isa sthAna se nahIM haTU gA" aisA kahakara ratnapAla vahIM pAlathI lagAkara baiTha gayA / ratnapAla ke sagarva aura roSayukta vacana ko sunakara usake ( pratidAtA ke ) hoTha krodha se kAMpa uThe ! usane mana hI mana kahA 'are / yaha dudhamu~hA vAcAla baccA kucha kA kucha baka rahA hai| maiM bhI isake akathanIya atIta ko jAnatA hU~ / yaha dhRSTa apane tyaktagRha kI sthiti ko nahIM jAnatA ! are ! yaha svacchaMda bhASI ! nIti kA upadeza dete nahIM lajAtA ! ataH maiM isake samakSa isake mAtA-pitA kA duHkhada vRttAnta prakaTa karU~ / ' aisA socakara krodha se apanI A~kheM lAla kara usane garhA karate hue kahA - 'are ! mauna raha ! vyartha hI apanI dhRSTatA mata dikhA ! are mahAmUrkha ! tU nahIM jAnatA ki tere T-pitA ke pravAsa kA kAraNa terA janma hI hai / are krItadAsa ! tU itanI dhRSTatA kyoM dikhA rahA kyA tere bApa ne mujhe dhana diyA thaa| mere se apanA kaluSita atIta sunane ke lie yahAM mata raha, yahA~ se nikala jA / janmAMdha ! kyA U~cA zira kie ghUma rahA hai ? maiM tujhe kucha bhI nahIM dU~gA ! yahAM tujhe mAMgane kA koI adhikAra nahIM hai / " isa prakAra ratnapAla vikRta mukhAkRti vAle apane grAhaka ke karkaza vacana rUpI tIroM se tAr3ita aura marmAhita ho gayA ! use upAlaMbha kA rahasya jJAta nahIM huA / usakA mana zaMkita aura kaluSita ho gayA aura vaha asamaMjasatA meM par3a gayA ! usane mAtA 1 For Private And Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIsarA ucchvAsa socA-yaha avicArita vAkya rUpI pASANoM ko pheMkakara mujhe kyoM upAlaMbha de rahA hai aura kyoM merA tiraskAra kara rahA hai ? isane 'krotadAsa' kahakara mujhe kyoM dUSita aura kaMlakita kiyA ? kyA mujhe janma dene vAle mAtA-pitA dUsare haiM ? kyA vastutaH manmana mere pitA nahIM hai ? acchA jaba taka maiM rahasya ko spaSTa rUpa se jAna na lU taba taka mujhe ise kucha bhI uttara nahIM denA caahie| aisA socakara ratnapAla tatkAla hIM vahAM se uThA / usake mana meM aneka vikalpa jhalane lge| vaha mauna rahA aura rahasya kI gaveSaNA meM tatpara hokara vahAM se calA / mArga meM eka bUr3hA vyApArI dUkAna para baiThA dIkhA / vimanaska ratnapAla atIta ke rahasya ko prakaTa karAne ke lie atyanta utsuka hokara usa bUr3he ke samIpa aayaa| hima se dagdha kamala kI taraha ratnapAla ke mlAna mukha ko dekhakara, usake kAraNa kI gaveSaNA karate hue bUr3he ne pUchA- 'vatsa ! Aja tU gaMbhIra ciMtA se vihvala kyoM dIkha rahA hai ? pratidina praphullita rahane vAlA terA mukha-kamala Aja mujhe bhayabhIta aura lajjita kyoM pratIta ho rahA hai ? tu mujhe batA zIghra batA, tAki maiM tere duHkha kA kucha pratikAra kara skuu|" dIrgha aura uSNa niHzvAsa chor3ate hue ratnapAla ne sArA vRttAnta sahIsahI sunAyA, aura kisa prakAra usa grAhaka ne 'krItadAsa' zabda se usakI bhartsanA kI-yaha bhI kaha ddaalaa| "yahAM kyA rahasya haiM ? aisI kauna-sI gupta bAta hai ? he tAta / maiM ye sArI bAteM yathArtha rUpa se jAnanA cAhatA hU~ !" ratnapAla kA prazna sunakara vaha vRddha kucha muskarAyA, sArA anubhUta atIta usake pratyakSa parisphurita ho uThA / yaha gopanIya bAta avaktavya hai isa prakAra kucha kaha kara vaha mUka kI taraha baiTha gayA / pratyuttara ko sunane ke lie utsuka aura vilamba ko sahane meM asamartha bAlaka ke mukha ko dekhakara usa sthavira ne nipuNatA se thor3A rahasyodghATana karate hue kahA---'putra ! yaha saMsAra rUpa mahA samudra vicitra hai / yahA~ prANiyoM ke lie kauna-sA aghaTita ghaTita nahIM hotA ? taba taka hI manuSya uddhata hotA hai, jaba taka ki vaha atIta ko pratyakSa nahIM kara letA / Arya ! jagata kI dIkhane vAlI sArI lIlA mRga-tRSNA ke atirikta kucha nahIM hai / yahA~ AzA kevala AkAza tulya hI hai| bhadra ! rahasyodghATana mata karo! terA vRttAnta kahane meM merI jIbha lar3akhar3AtI hai to bhI yadi terI tIvra jijJAsA hai to meM tujhase ajJAta tere caritra kI bAta thor3I-sI batA duuN| suna, terA pitA jinadatta nAgarikoM se mAnanIya aura bahuta dhanADhya thaa| terI mAtA For Private And Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA priyavAdinI aura dAnazIlA bhAnumatI sAkSAt lakSmI ke samAna thI / jaba tU garbha meM thA taba akasmAt terI samRddhi para Apatti A pdd'ii| vaMza-paramparA se saMcita sArI lakSmI svapna kI taraha vilIna ho gaI / dhana ke vinimaya se tujhe manmana ke ghara meM rakhakara tere mAtA-pitA rAta meM binA kisI ko kucha kahe, yahA~ se anyatra cale ge|" isa prakAra kahate hue usa vRddha kI AMkheM DabaDabA AI / "terA pitA merA parama mitra thaa| dUsarA aisA sajjana vyakti maiMne nahIM dekhA ! putra ve tere viraha se durbala hokara apane vipatti ke samaya ko aba kahA~ bitA rahe haiM -- yaha maiM nahIM jaantaa| kula sUrya ! yaha terA parama kartavya hai ki tU apane pitA dvArA likhita pratijJA patra ke anusAra apane hAtha se khUba dhana kamAkara, RNa mukta hokara apane mAtA-pitA kI gaveSaNA kara unake sAtha apane ghara calA jaa| saumya ! vahI putra AnandadAyI hotA hai jo apane vaMza kA uddhAra kartA, mAtA-pitA ko sukha dene vAlA tathA apane pUrvajoM ke nAma ko ujjvala karanevAlA hotA hai| dekha, kheda karane se kucha nahIM hogA / jo kucha hogA vaha bar3e puruSArtha se hI hogA ! merI kalpanA hai ki tU apane zUnya ghara ko avazya harAbharA karegA'-- isa prakAra kahakara vaha vRddha puruSa ratnapAla ko vizvAsa kI dRSTi se dekhane lagA ! kAnoM ko kAMToM kI bhAMti cubhane vAle azrutapUrva apane atIta ke vRttAnta ko sunakara ratnapAla likhita citra kI bhAMti, maMtra se kIlita (sarpa) kI bhAMti stabdha, udvigna, vismita aura romAJcita ho gayA / "are ! Aja taka maiMne apanA vRttAnta nahIM jaanaa| oha ! usa grAhaka ne ThIka hI kahA thA / kheda ! maiM krItadAsa hU~ / mAtA-pitA kI vaisI pravRtti mere hRdaya ko pIr3ita kara rahI hai ! mere nirlajja jIvana ko dhikkAra hai, jisakA janma bhI saba kucha vidhvaMsa karane vAlA huA hai / maiMne aisA kauna-sA kaluSita AcaraNa kiyA hai ? hA ! maiM kulAMgAra hU~, merA vRttAnta kauna nahIM jAnatA / oha / aisA kyoM huA ? maiM mAnatA hU~ ki mere parama zlAghanIya pUjya mAtA-pitA dukhita haiM / ahA ! yadi maiM garbha se gira jAtA to mere mAtA-pitA kI aisI dazA nahIM hotI ! aba mujhe kyA karanA cAhie ? jyAdA cintana karane se kyA hogA ? puruSArtha se saba kucha acchA hogA" isa prakAra usakA hRdayasAgara aneka vikalpoM se vilor3ita huA, vaha usa sthavira ko praNAma kara zIghra hI vahAM se lauTa par3A aura kahIM bhI Ananda na pAtA huA sIdhA ghara calA aayaa| ghara Akara vaha A~suoM se gIle kapola para hAtha rakha kara bhUmi ko kuredatA huA eka ora khulI jamIna para cupacApa baiTha gayA ! For Private And Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIsarA ucchvAsa idhara manmana bhI madhyAnha kI bhojana velA jAnakara 'putra ratnapAla bahuta dera taka bhUkhA na raha jAe' - aisA socakara zIghra hI ghara A gayA / kintu use apane nayanoM kA candra putra ratnapAla nahIM dIkhA / ' kyA RNa lene ke lie gayA huA vaha abhI taka nahIM lauTA ? bhAyeM ! terI goda meM krIr3A karane vAlA putra abhI kyoM nahIM AyA ? tU putra kI citA se nirapekSa hokara dUsare kAryoM meM kaise rata haiM ?' isa prakAra manmana ne ucca svara se apanI patnI ko pUchA / patnI ne sAzcarya kahA - 'abhI-abhI maiMne use Ate hue dekhA thA / parantu bAda meM vaha capala kahA gayA--- isakA maiMne dhyAna nahIM diyA / " 'vaha kahA~ chupa gayA hai' -- aisA socakara manmana vismaya aura kheda kI dRSTi se use Upara nIce hU~r3hane lagA / kRpaNa manmana ne zuSka mukhakamala vAle rote hue, kaMdhe ko nIce kie hue bhUmi para baiThe apane putra ko dekhA / usane kahA--'are ! yaha kyA ? yaha kyA ? putra ! kisa durbhAgya ne tujhe pIr3ita kiyA hai jisake kAraNa ro rahA hai ? kisa madAndha ne terA aparAdha kiyA hai ? jo terI avamAnanA karatA hai, kyA use apanA jIvana apriya hai ? tU pratidina ha~samukha rahatA hai, Aja vimana aura durmana kyoM hai ? kyA tujhe icchita vastu nahIM milI ? kyA Aja rUkhe svabhAvavAlI terI mAM ne tujhe DAMTA hai ? athavA RNa cukAne vAle grAhaka ne terA parAbhava kiyA hai ? bola vatsa, bola ! terA vyAkula pitA tujhase yathArthavRttAnta pUcha rahA hai / maiM usakA zIghra hI pratIkAra kruuNgaa|' isa prakAra AzvAsana dete hue manmana ne bhujAoM se pakar3a kara apane putra ko uThAyA aura goda meM le liyA ! usake mastaka ko ghatA huA AMsuoM se gIle usake mukha ko poMchane lagA / isa prakAra manmana ne ratnapAla se sAgraha pUchA / taba vaha yathArtha bAta prakaTa karane ke lie prerita huA aura usane gadgad bhASA meM yathA jJAta rahasya spaSTa rUpa se kaha sunAyA / usane kahA - 'zreSThI pravara ! Apa mere pitA ke samAna pUjanIya hai, kintu mujhe paidA karane vAle vAstavika pitA nahIM hai / sArA rahasya Aja maiMne jAna liyA hai / sneha rUpI aMkura ke lie megha ke samAna mahAmanA tathA sAttvika vRtti vAle jinadatta mere pitA haiM ! prema kI nadI bhAnumatI pratyakSa rUpa meM mujhe janma dene vAlI merI mAtA hai / hAya ! hAya ! daridratA rUpI dAvAnala se dagdha va dhana ke badale meM mujhe tumhAre ghara meM chor3a kara ajJAta rUpa se kahIM cale gae haiM ! Aja yadi mere mAtA-pitA Akara mujhe kahe 'calo putra' -- to maiM For Private And Personal Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 rayaNavAla kahA~ tatkSaNa binA kucha dera kie niHsandeha rUpa se unake sAtha apane ghara calA jAU~ / oha ! dUsare ke ghara meM rahane kA sukha bhI kyA sukha hai ? apanI jhoMpar3I cAhe vaha TUTI-phUTI ho, phira bhI vaha apanI hai aura dUsare kA ghara bAhe vaha kitanA hI bhavya prAsAda kyoM na ho, Akhira dUsare kA hI hai / isa prakAra kahatA huA ratnapAla jora se rone lagA / ratnapAla kI akalpita, atarkita aura apratyAzita bAtoM ko sunakara manmana ne kisI asahanIya aura atula bedanA kA anubhava kiyA / usake hRdaya kI dhar3akana teja ho gaI / A~kheM visphArita ho gii| isakI lambI aura dRr3ha AzA himakhaNDa kI taraha pighala gaI / usane socA- are ! ise kauna nAgarika dhUrta mila gayA jo ki merA janma janmAntara kA zatru vA ? hAya / usa duSTa ne sughaTita aura sumaMDita mere vaMza - prAsAda ko bhUmisAt kara diyA ! he pizuna ! mere kalpanA ke kalpataru ko ukhAr3a kara tere hAtha kyA lagA ? hAya ! hAya ! cugalakhoroM kA svabhAva vicitra hotA hai / ve duSTa akAraNa hI dUsaroM ke duHkha se svayaM sukha kA anubhava karate haiM aura dUsaroM ke nAma se santuSTa hote hai ! are ! isakA lAlana pAlana nirarthaka ho gayA / oha ! kyA parAye putra se bara basAyA jA sakatA hai ? isa prakAra bahuta vikalpa karatA huA vaha manmana koI upAya DhU~r3hate hue bolA- putra ! kisa para sukha durbala duSTa ne tujhe vyartha hI bhrAnta kara nirarthaka AzaMkAoM meM DAla diyA hai ? jinadatta kauna hai ? bhAnumatI' kauna hai ? kisa drohI ne ye kapola kalpita nAma prastuta kie haiN| bhrAnta mata ho, zIghra cala aura mere sAtha bhojana kara ! dekha aneka vyaMjanoM se saMyukta yaha sarasa bhojana zItala ho rahA hai ! terI mAtA terI pratIkSA kara rahI hai / vaha tujhe na dekha kara pAgala sI ho rahI hai / " 'zreSThipravara ! yathArtha vastu para kapaTa kA AvaraNa na ddaaleN| aba taka bahuta ho cukA ki mujhe andhakAra meM rkhaa| aba merA jJAna pradIpa prajvalita ho gayA hai athavA bhrAnti - zAlinI merI ajJAna rUpI bhAminI vibhAsura ho cukI hai / pahale mere pravAsa gamana kI vyavasthA kreN| maiM bAda meM hI kucha bhojana karUMgA / khaira ! yadi yaha vRttAnta mujhe pahale jJAta ho gayA hotA to kitanA sundara hotA ' bAlaka ratnapAla ne yaha bAta niHzaMka rUpa se kahI / manmana ne socA kisa dhUrta ne ise dRr3hatA se yaha viparIta pATha par3hAyA hai ? Azcarya ! isake svabhAva meM kaisI rUkSatA A gaI hai / yaha atyanta lajjAlu aura alpabhASI thA, parantu Aja kitanA vAcAla aura uddaNDa ho gayA hai / dhikkAra hai, kisI matsarI vyakti ne sArA niSphala kara DAlA / aba yaha For Private And Personal Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIsarA ucchvAsa roga asAdhya ho gayA hai / isakI AzA aba pratyakSa rUpa se nirAzA meM badala gaI hai| 'putra ! maiM zIghra hI sArA prabandha karUMgA ! abhI tujhe bhojana karanA cAhie'-aisA kahate hue manmana ne putra ko bhojana karane ke lie uThAyA ! una donoM ne jyoM tyoM sarasa aura tAjA bhojana bhI binA svAda khaayaa| bAda meM manmana ne apane vANijya-kuzala puruSoM ko bulAkara unheM kyA karanA haisArA kaha sunAyA ! jahAja taiyAra kiyA aura use tatra sulabha vikrayaNIya padArthoM se bharA gayA ! zubha tithi, karaNa aura yoga se saMyukta zubha muhUrta meM prasthAna karane kA nizcaya kiyA ! nizcita samaya Ane para sabake sAmane janaka-sthAnIya manmana ko vinaya sahita praNAma karate hue ratnapAla ne kahA'mere lie kiyA huA pUjya pitAjI kA RNa cukAne ke lie Aja maiM dezAntara jA rahA hU~ ! Aja taka maiM yahAM bahuta Ananda se rahA aura yahAM merA lAlana-pAlana apane putra kI bhAMti bahuta hI sneha se huA aura mujhe sarvAGgINa sukha milA ! ina mahAnubhAvoM kA Aja bhI vaisA hI prema hai to bhI mujhe apanA kartavya karanA caahie| maiM aba pravAsa meM jA rahA hai| jahAja para jitanA bhI mAla becane ke lie rakhA gayA hai, vaha sArA seTha jI kA hai, merA kucha bhI nahIM hai / dezAntara meM jAkara mAla becane para jo bhI lAbha hogA, usase pUjya pitAjI dvArA lie gae RNa ko byAja sahita dUMgA aura sAtha-sAtha jahAja meM rakhe gae sAmAna kA mUlya bhI arpita karUgA ! prasthAna kAla meM jo kucha bhI mujhe seTha se pAritoSika rUpa meM prApta hogA, usakA lAbha maiM svayaM lUgA, seTha ko vaha nahIM lauTAU~gA," yaha sunakara mahAna kaMjUsa manmana ne socA-ise maiM kyA hU~? anta meM ati tucchatA dikhAte hue usa kaMjasa ne usa samaya meM pracalita eka choTA sikkA 'mudI' ratnapAla ko bheMTa svarUpa diyA ! isa ati tuccha dAna ke kAraNa sabhI darzakoM ke mana meM seTha ke prati hInatA ke bhAva Ae ! dhikkAra hai, kaMjUsa ke nirdaya hRdaya aura nirlajja dAna ko ! cirakAla taka poSita apane putra ke sAtha bhI usakA kaisA vyavahAra hai ? to bhI samayajJa ratnapAla ne usa bheMTa ko Ananda se svIkAra kiyA, use mAthe para car3hAyA aura surakSita rakha diyA / usane kahA-"ApakI kRpA se yaha laghu dIkhane vAlA dAna bhI mere bahuta lAbha kA hetu banegA ! kyA vaTa vRkSa kA choTA bIja vistAra ko nahIM pAtA ?" For Private And Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cauthA ucchvAsa prakRti kA yaha niyama trailokya-vidita hai ki jisa vyakti kI jaisI zubhaazubha bhAvanA hotI hai, vaisA hI use pariNAma milatA hai / jo pratidina roga kA cintana karate rahate haiM, ve rogI ho jAte haiM aura jo Arogya kI kalpanA karate haiM, ve svastha bana jAte haiN| ve manuSya kabhI U~ce pada ko prApta nahIM kara sakate jinake mana meM sadA nirAzA, daurbalya aura apane Apa meM avizvAsa parisphurita hotA rahatA hai / 'hamAre jaise vyaktiyoM ke dina bIta gae, aba to hameM jyoM-tyoM samaya bitAnA hai / bhaviSya meM jaba koI anukUla avasara prApta hogA, taba kucha karane kI soceMge'-isa prakAra jo vyakti niraMtara apanI asamarthatA kA anubhava karate haiM ve kabhI apane prayojana ko pUrA nahIM kara pAte, unakA manoratha kabhI phalita nahIM hotA aura unake svapna kabhI sAkAra nahIM hote / jinake vicAra udAra haiM, kalpanAeM kalyANakArI haiM, jo sarvAGgINa hita socate haiM aura jinakA citta nirmala hai, ve sarvatra sukhI hote haiM, sukha unake sammukha rahatA hai| Apatti meM bhI unakA AzArUpI nirjhara nahIM sUkhatA / bhayAnaka rAtri meM bhI unheM prabhAta dIkhatA hai / unheM svataH dUsaroM kI akalpita sahAyatA prApta hotI haiN| isalie utsAha sabhI saphalatAoM kA mUla, kalpa For Private And Personal Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cauthA ucchvAsa nAoM kI kriyAnviti ke lie kalpavRkSa, kAmanAoM kI pUrti ke lie kAmakubha aura icchita vastu kI prApti ke lie cintAmaNi ke samAna hai| ___ anukUla vAtAvaraNoM se prerita hokara ratnapAla ne manmana ke ghara se dezAntara ke lie prasthAna kiyaa| usa samaya usakA Antarika utsAha bar3ha rahA thaa| aneka sAthI use ghere hue the| gurujanoM ke AzIrvAda ko pA vaha Azvasta thA / stutikAra maMgalamaya vacanoM se usakI stuti kara rahe the| usa samaya vaha svataH samupasthita zubha zakunoM se vardhApita ho rahA thaa| rAste meM eka mAlina mAthe para phUloM kI TokarI lie sAmane milii| 'dezAntara jAne vAloM ke lie yaha ati zubha zakuna hai-aisA socakara ratnapAla ne manmana dvArA arpita laghu-mudrA ko dekara tatkAla phUloM kI TokarI le lI / usameM dADima aura dhAtakI ke tAje sugandhita phUla the| ye zubha haiM--aisA socakara vivekI ratnapAla ne unheM surakSita rakha liyaa| parameSThipaMcaka kA smaraNa karatA huA aneka munImoM ke sAtha gurujanoM ko praNAma karatA huA jaba vaha naukA para car3hane lagA taba eka anubhavI sthavira ne Akara kahA-'putra ! jahAM icchA ho vahA~ jAnA / pUre lAbha ko prApta karanA / parantu 'kAlakUTa' dvIpa meM kabhI mata jAnA, kyoMki vahA~ jAne vAle vahA~ ke dhUrta-ziromaNiyoM se Thage jAte haiM / ' acchA ! kahakara ratnapAla ne usakI bAta svIkAra kI / nAvikoM ne naukA calAI / jyoM-jyoM vaha Age bar3hI tyoM-tyoM vaha gahare pAnI meM calatI gaI / Upara AkAza thA, cAroM ora pAnI pAnI dIkha rahA thaa| kyA sArI bhUmi jala-jalAkAra ho gaI hai ? oha ! tatvajJoM ke lie sAgara kI sthiti darzanIya hotI hai / 'sImA kA ullaMghana na ho jAe'-isa prakAra zaMkita hokara Age bar3hane vAlI lahareM mAnoM puna: pIche saraka jAtI thiiN| 'mahAna vyaktiyoM ko zakti kA pradarzana nahIM karanA cAhie'-- isa bAta ko vyakta karatA haA mahAna sAmarthyazAlI aura kSaNa bhara meM sAre saMsAra ko jalamagna kara dene meM samartha samudra maryAdA meM rahatA hai| isIlie AgamakAroM ne tIrthaMkaroM ke lie 'sAgara kI taraha gambhIra' aisI upamA dI hai / 'dAna dene se dAnavIroM ke dhana meM nyUnatA nahIM AtI / samudra bar3e-bar3e bAdaloM ke zUnya udara ko satata bharatA haA bhI kabhI rikta nahIM hotA' yaha dikhAte hue mAno vaha U~cI uchalatI haI laharoM se zobhita hotA hai / samudra isa bAta kA sAkSI hai ki ve hI vyakti mahAmUlya ratnoM aura muktAoM ko pA sakate haiM jo niDara ho gahare jala meM jAne meM samartha hote haiM aura apane prANoM ko hAtha meM lekara calate haiM / jo vyakti Darapoka hRdaya vAle haiM aura jo kevala sataha para hI calane vAle haiM ve ina ratnoM For Private And Personal Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA ko kabhI nahIM pA sakate haiM-isa tathya ko batAte hue samudra cikane zaMkha, zukti aura kaur3ioM ke DheroM se yukta taToM se zobhita hotA hai / isa prakAra kAvya kalpanA meM nipuNa bhAnumatI kA putra ratnapAla samudra meM sakuzala yAtrA kara rahA thA / alpajJa manuSya jo-jo socatA hai, vaha sArA vaise hI ho, yaha koI nizcita niyama nahIM hai / are manuSya jo socatA hai yadi vaha sArA sAkAra ho jAe to jagat kA sArA kArya eka hI kSaNa meM asta-vyasta ho jAe aura adRSTa kI vyavasthA chinna-bhinna ho jAe / yahA~ kA rahasya vicitra hai / alakSita lakSya ko lakSita karane vAle kucha eka mahAmedhAvI jana hI ise jAna sakate haiN| / rAtri meM acAnaka hI bijalI camakane lgii| bAdala utthe| bAdaloM kI garjanA sunAI dI / bhArI vRSTi hone lgii| ghanA aMdhakAra chA gayA / vega se jhaMjhAvAta calane lgaa| pUrNa niyantraNa karane para bhI svacchaMda vyakti kI taraha, bhAgya se prerita digbhrAnta naukA idhara-udhara daur3ane lgii| usameM baiThe hue sabhI vyakti zaMkita ho gae, unakA hRdaya kAMpa uThA, ve kiMkartavyavimUr3ha hokara apane-apane iSTadeva kI smRti karane lge| nAvikoM ne naukA rokane ke lie bahuta prayatna kiyA, parantu pratikUla pavana se prerita, bhAvI ke vazavartI, vaha naukA eka alakSita dvIpa para jA lgii| prabhAta huA / vRSTi zAnta huI / taTa ke pAsa naukA ko bAMdha diyA, sUryodaya huaa| 'yaha kauna sA dvIpa hai ?'sabake mana meM prabala jijJAsA jgii| ratnapAla naukA se nIce utarA aura taTa para idhara-udhara ghUmane lgaa| itane meM hI usane eka AdamI ko apanI ora Ate dekhA / bulAne para vaha samIpa aayaa| ratnapAla ne pUchA-'yaha pradeza kaunasA hai ? usane tatkAla kahA- 'kumAra ! yaha kAlakUTa nAma kA dvIpa hai| yahA~ kRSNAyana nAma kA rAjA rahatA hai| vaha aneka mAyA karane meM kuzala, pratidina daMbha kA AcaraNa karane vAlA aura sabhI dhUrta vyaktiyoM kA ziromaNi hai / yahA~ ke sabhI nAgarika eka-eka se adhika dhUrta, mIThe bolane vAle sadA yathArtha vyavahAra kA dikhAvA karate haiN| bhadra ! koI sAmudrika vyApArI bhAgyavaza yahAM A jAtA hai to, jisa prakAra gIdha mRta kalevara ko khaNDa khaNDita kara dete haiM, usI prakAra ve bhI usako Thaga lete haiM, aura use mahAdAridraya avasthA ko prApta karA dete haiN| mere sAtha bhI aisI hI mAyA pradhAna ghaTanA ghaTita huI hai, vaha ghaTanA isa prakAra hai-eka bAra maiM vikraya vastuoM se naukA ko bhara kara samudra ko pAra kara rahA thaa| pratikUla pavana se prerita For Private And Personal Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cauthA ucchvAsa hokara durbhAgyavaza maiM kAlakUTa dvIpa meM A pahuMcA / vaMcanA ke jAla se ajAna maiMne yaha socA ki-'mere pAsa eka mahA mUlyavAna ratnakaraNDaka hai / yaha sAmudrika yAtrA bahuta lambI aura sadA kuzaMkAoM se vyApta hai / ataH usa ratnakaraNDaka ko sAtha meM rakhanA acchA nahIM hai| isalie nagara meM jAU~ aura aise prakhyAta satya harizcandra aura pUrNa nItimAn manuSya kI gaveSaNA karUM, jisake pAsa isa ratnakaraNDaka ko dharohara ke rUpa meM rakha sakU aura punaH lauTate samaya apanI nidhi ko surakSita pA sakU~ aisA socakara maiM apane ratnakaraNDaka ko lekara nagara meM gayA aura vaise satyavAdI harizcandra kI khoja karane lgaa| mujhe nayA pravAsI jAnakara eka kirAne ke vyApArI ne, pUrva paricita kI bhA~ti, 'svAgata-svAgata' kahA, muskarAtA huA sAmane AyA, gale milA aura merA kuzala pUchane lgaa| use bhadra puruSa samajhakara maiM usakI dukAna para gayA usane mujhe Uce Asana para biThAyA aura maiM usake sAtha saprema bAtacIta karane lgaa| 'sArA sapheda-sapheda dUdha hotA hai'--aisA vizvAsa kara maiMne usase apanI bahumUlya vastu rakhane ke lie prArthanA kI aura use vaha dikhalAI / vaha dhUrta ziromaNi merI vastu rakhane ke lie mana se tatpara thA kintu apane Apako ananyasatyavAdI siddha karate hue satya se dhavalita lalita vANI se kahA-'bandhuvara ! kyA Apane nidhi rakhane ke lie kahA ? aisI bAta Apa puna: na kheN| kisI kI vastu apane pAsa rakhane kI maiMne pahale hI saugandha kara rakhI hai| ekabAra maiMne apane samAna sAre jagata ko bhadra svabhAva vAlA samajhakara kisI eka mahAnubhAva kI dharohara rakhI, parantu usake ati kaTa pariNAma se jyoM-tyoM pAra pAyA hai| usake bAda isa prakAra ke kArya ko na karane kI maiMne pratijJA kara lI hai| ataH Apa kRpA kara anyatra jAie / dharohara na rakhane kI pratijJA ke kAraNa maiM ise kisI bhI prakAra svIkAra nahIM kara sktaa| usakI utkRSTa satyaniSTha dRSTi kA anubhava kara maiMne apanA dhana vahIM rakhane ke lie usase anurodha kiyaa| usa samaya eka bAlikA ghI kharIdane ke lie vahAM aaii| usa vaMcaka ziromaNi ne mujhe prabhAvita karane ke lie eka mAyApUrNa vyavahAra pragaTa kiyaa| usane eka gUnA paisA lekara usa lar3akI ko dugunA ghI diyaa| ghI lekara kanyA calI gii| Azcarya se maiMne usase kahA 'oha ! tuma vyApArI ho ? kyA tuma vyApAra vRtti ko jAnate ho ? are ! eka gunA paisA lekara tumane duganA ghI diyA, yaha kArya kaise acchA ho sakatA hai ? isase vyApArI nAma bhI dUSita hotA hai aura For Private And Personal Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 rayaNavAla kahA yaha kAma mUrkhatA kA dyotaka bhI hai / isa praNAlI se tumhArI mUla pUjI surakSita kaise raha sakatI hai ? ____ usane pUrNa zraddhApUrvaka kahA--'tumane ThIka prazna kiyA hai / usakA uttara dene ke lie merA mana lajjA kA anubhava kara rahA hai / parantu kyA kahU~, merA dAnazola svabhAva hI aisA hai, ki maiM use vyApAra meM bhI nahIM bhUla sakatA / kArya kaise calatA hai'--isako maiM abhivyakta nahIM kara sktaa| sarvakSatipuraka, sarvazaktimAn aura sabake yoga-kSema ko karane vAlA kyA koI Izvara nahIM hai ? idhara ghI lekara vaha kanyA apane sthAna para gii| ghI ko dekhakara usake pitA ne Azcarya se pUchA-'putrI ! mulya kI apekSA se ghI dugunA dIkha rahA hai|' jisake yahA~ se tU gho lAI hai usa jaisA dhUrta ziromaNi isa nagara meM dUsarA koI nahIM hai| usane aisA kyoM kiyA? isameM koI rahasya hai / kyA vahA~ koI pravAsI upasthita thA ? putrI ne kahA-' hAM, eka aparicita manuSya vahAM koI vastu rakhane ke lie bAra-bAra usase anurodha kara rahA thA / ' pitA ne kahA- 'satya hai, usako Thagane ke lie usa dhUrta ne yaha mAyA racI hai / kanye ! use ghI punaH lauTAne ke lie zIghra jA aura jaisA maiM kahU~ use jora se kaha aa|' ghI lekara kanyA zIghra hI usakI dukAna para A pahuMcI aura mlAna mukha se bolI-'dukAnadAra ! tumane yaha anucita kyoM kiyA ? ise dekhakara mere pitA bahuta kupita hue| aura mujhe mUrkha kahakara tiraskRta kiyA, nirdayatA se DAMTA / mujhe zikSA dete hue unhoMne kahA- 'bhadre / hama nirdhana haiM; isakI cintA nahIM karanI caahie| nyAya-yukta zramajala se sikta bhojana se hama saMtuSTa haiM aura sukha se apanA jIvana bitA rahe haiM / nyAya se upAjita eka kaur3I bhI karor3a ke barAbara hai aura anyAya se saMcita kuTila karor3a bhI hamAre lie kArya sAdhaka nahIM hai / isalie tU isa ahitakArI adhika ghI ko lauTA A'-isa prakAra kahatI huI usa kanyA ne ghRta-pAtra ko usake samakSa rakhA aura jo atirikta ghI thA use lauTAkara tatkAla vahAM se mur3a gaI / taba maiMne saucA-'hanta ! bAlikA kA pitA nizcita hI mahAn satyavAdI honA cAhie, jisane Agata atirikta ghRta ko nahIM rakhA / oha ! kaisI vizuddha nIti, kitanA vimala cintana aura dhArmika niSThA hai / yadi maiM usake pAsa apanA dhana rakhU to bhaviSya meM koI bhI bhaya sambhava nahIM hai' aisA nizcaya kara maiM tatkSaNa dhana lekara vahA~ se kanyA ke pIche-pIche calA / aisA dekhakara usa For Private And Personal Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cauthA ucchvAsa dukAnadAra kI naiyA mAno samudra ke bIca DUba gii| pIche se usane bahuta pukArA kintu maiMne kucha bhI svIkAra nahIM kiyA / 'yaha dhUrta ziromaNi hai' aisA spaSTa anubhava karatA huA usake (lar3akI ke) ghara phuNcaa| usane bhI sammAna-pUrvaka kuzala prazna pUche aura sAnunaya apanI jijJAsA pragaTa karate hue kahA-'kyA mere yogya koI sevA hai ?' maiMne bhI dhana dikhAte hue apanA abhiprAya use btaayaa| yadyapi bahumUlyavAna dravya ko dekhakara use pAne ke lie usakA antaHkaraNa bahuta Atura ho uThA, phira bhI uparitana bhAva se vaha pUrva vyApArI kI taraha nipuNatA pUrvaka lene se inkAra karatA rahA / jaise-jaise vaha pratiSedha karatA rahA vaise-vaise hI maiM dhana ko vahIM rakhane kI bharasaka ceSTA karatA rahA / usI bIca eka brAhmaNa bhikSATana karatA--'svasti kalyANam'isa prakAra bolatA huA usake makAna meM AyA / gRhasvAmI ne apanI patnI se kahA -- brAhmaNa ko eka sera cAvala do'-bhAryA ne sammAna sahita vipra ko dAna diyaa| ___ dAna lekara calate hue brAhmaNa ne socA-Azcarya ! yaha naI bAta kaise huI jahA~ muTThI bhara ATA bhI durlabha hai, vahA~ aisI dAnazIlatA ! kRpaNatA se karkaza yaha patnI jhUThe hAtha se kutte ko bhI nahIM dutkAratI, pIsatI huI bhI dhAnya ke kaNoM ko cabAtI rahatI hai, vahA~ cAvaloM kA dAna ? koI ThagI kA jAla hai---aisA anusaMdhAna karate hue usane pIche mur3akara dekhA / use maiM dikhAI diyaa| usane socA---'isa pravAsI ko Thagane ke lie yaha dAnazIlatA dikhAI hai / maiM bhI avasara kA lAbha kyoM na uThA lU'--yaha nizcaya kara usane apanI pagar3I meM eka choTA sA tRNa DAlA aura tatkSaNa vahA~ se mur3a gayA / udAsa mukha se vaha kahane lagA 'oha / mahAn aparAdha, abhUtapUrva doSa, akSamya truTi ho gii| bhrAtA ? maiM atyanta duHkhI hU~ / hAya ! jaba maiM dAna lene ke lie jhukA taba cha para kA eka tRNa ApakI binA AjJA se merI pagar3I meM laga gyaa| kucha Age jAne ke bAda merA hAtha usa tRNa para par3A / usa samaya merA hRdaya kAMpa uThA / maiMne socA-hA ! hA! maiMne ajJAna avasthA meM yaha kyA anartha kara DAlA ? Aja taka maiMne kisI kA binA diyA huA nahIM liyaa| Aja pratijJA kA bhaMga ho gayA / ' yaha tRNa tuccha hai, kyA yaha bhI corI hai ? choTA aparAdha kucha bhI nahIM hai / '- aisA socakara yadi maiM usakI upekSA karU~ to merI vRtti arnagala ho jAe aura taba maiM dUsaroM ke sone ke apaharaNa ko bhI doSa-rahita mAnane laga jAU~ / oha ! brAhmaNa kA sArA kriyA-kalApa vilupta ho jAe / hama bhikSukoM kA kevala bhikSA lenA hI adhikAra hai / bhikSA se For Private And Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 42 raNavAla kahA 1 saMtuSTa hama pratipala parama Ananda kA anubhava karate haiN| dhana ke saMgraha se hamArA kyA prayojana ? - isa prakAra kahate dUe usane vaha tRNa gRhasvAmI ko de diyA aura vahAM se cala par3A / usake advitIya satyaniSTha kathana ko sunakara maiM bar3A prabhAvita huaa| maiMne socA - 'oha / yaha brAhmaNa kitanA alobhI, nIti kuzala aura dharma meM dRr3ha hai / yaha mahAtmA hai / yadi maiM apanA dhana ise sauMpa dU~ to usake apaharaNa kI zaMkA uThatI hI nahIM / ' aisA socakara vahAM se dhana lekara cala par3A / pahale ke dhurta ne mujhe rokA, kintu maiM vahAM nahIM ThaharA / usa bhikSu ke pIche-pIche calate hue maiMne usake ghara meM praveza kiyaa| usane mere sAtha bahuta madhura vyavahAra kiyaa| maiMne bhI apanA dhana dikhalAkara use apane pAsa rakhane ke lie Agraha kiyA parantu usa dhUrta ne spaSTa rUpa se apanI anicchA dikhaaii| usI samaya eka yogI bhikSA ke lie AyA aura zaMkha bajAne lagA / use dekhakara vaha bahuta prasanna huA / usane sabhakti use vaMdanA kI / 'dhanya hai merA bhAgya' - aisA kahate hue usane yogI kI jholI paramAnna (khIra) se bhara dI aura dUsare bahuta sAre sumadhura bhojana bhI die| bhArI jholI lekara yogI guru ke samIpa aayaa| navIna sarasa bhikSA ko dekhakara vRddha guru ko Azcarya huaa| Aja kauna aisA nayA dAnI nagara meM utpanna huA hai jisane aise rasoM se bharapUra bhojana bhikSA meM diyA hai ? guru ne kahA - are / -- bhojana lAtA hai| aisA manoza bhojana kabhI koI nayA dhanI bhadra puruSa baiThA thA ? isameM tU pratidina rUkhA-sUkhA, bacA khucA tujhe prApta nahIM huaa| kyA vahAM koI rahasya avazya hai / ziSya ne kahA- hAM / guru ne kahA- ziSya ! jholI lekara vahAM jAne kI zIghratA kara / vahAM jAkara maiM jo kucha kahU~ use kahakara atula saphalatA prApta kara / 'jaisI ApakI AjJA' aisA karatA huA ziSya jholI lekara zIghra hI vahAM AyA aura sakheda kahane lagA- 'bhAI ! Aja maiMne guru kA binA kAraNa hI upAlaMbha pA liyA / jaba maiM bhikSA lekara guru ke pAsa gayA, taba ve tumhAre dvArA dI gaI sarasa bhikSA ko dekhakara virakta guru mere Upara lAla ho gae aura kupita vANI se upAlaMbha dete hue bole - 'mUrkha ! kyA sAdhu ke lie aisI bhikSA yogya hai ? kevala tRNa ko khAtA huA bakarA kAmavAsanA se bahuta parAjita ho jAtA hai, taba yaha bhojana karatA huA yogI brahmacArI kaise raha sakatA hai ? rasa kA lolupI aura yogI bhI aisA kabhI nahIM ho sakatA / aneka prakAra ke rasa aura vyaMjanoM se yukta bhojana se hameM kyA prayojana hai ? hameM to rUkhA- sukhA bhojana karanA cAhie / ekAnta vana meM rahanA cAhie aura tIrthayAtrA karanI For Private And Personal Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cauthA ucchvAsa cAhie / tapasyA se vihIna koI bhI sAdhanA saphala nahIM hotI aisA kahakara vaha khIra Adi padArthoM ko vahIM chor3akara calA gyaa| yaha sunakara maiM staMbhita, vismita aura usake guNa se raMjita ho gyaa| maiMne socA- 'aisA vairAgya ! vicitra anAsakti, adbhuta virakti ! mujhe apanA dravya niHsaMzaya ise hI sauMpanA cAhie / tatkAla usake pIche-pIche calate hue maiMne nagara ke bahirbhAga meM sthita maTha meM mahantajI ke darzana kie| vairAgyamaya vArtAlApa calA / maiMne apane dharohara rakhane ke lie unase prArthanA kii| 'hamArA inase kyA prayojana'-aisA kahakara usane niSedha kiyA / anta meM bahuta Agraha karane para usane merI prArthanA svIkAra kii| 'yahAM koI bhaya nahIM hai'-isa prakAra maiM nizcinta hokara samudra meM Age claa| pIche se dhana ke mahAn lobhI mahanta ne sabhI ziSyoM ko alaga kara diyaa| maTha ke mukhya dvAra ko bhI badala diyaa| sabhI vakSoM ko kATa ddaalaa| apanI eka AMkha phor3a ddaalii| sArI lIlA hI badala dii| ___kucha samaya ke bAda jaba maiM apanI dharohara lene kI icchA se yahA~ AyA taba kucha bhI paricita nahIM milaa| mahanta ne mere sAtha bAta bhI nahIM kii| usane kahA-'tU bhUla gayA hai, yahA~ svapna meM bhI aisI ghaTanA ghaTita nahIM huii|' isa prakAra vaha apanI yathArtha ghaTanA sunAtA huA ratnapAla se kahane lagA kumAra ! usake bAda se maiM yahAM-vahAM ghUmatA hUM, parantu koI bhI merI bAta nahIM suntaa| 'astu' merA kahane kA yahI tAtparya hai ki tumheM yahAM bahuta dakSatA se bartAva karanA cAhie, anyathA tumhArA kuzala nahIM hai-aisA mAnanA cAhie / saMkSepa meM aisA nivedana kara-'mujheM koI dekha na le'-aisA socakara vaha tatkAla vahAM se calA gyaa| ___ratnapAla ne sthavira ke anubhavI zabdoM ko yAda kiyA / hAya ! vidhi kA vidhAna ajJAta hotA hai / maiM anicchita sthAna para A gayA / 'aba kyA karanA cAhie ?' yaha socakara kumAra cintita ho utthaa| For Private And Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcavA~ ucchvAsa aho ! pudgalajanya sabhI acchI pariNatiyAM puNyakarma se prerita hotI haiM / puNya-baMdha bhI binA zubhayoga ke nahIM hotaa| jahAM zubha yoga hai vahAM nizcita hI nirjarA hai, aisA AgamikoM kA kathana hai / nirjarA bhI tapa ke binA nahIM ho sakatI / tapa bhI spaSTa dharma kA aMga hai / ataH dharma hI sabhI sukhoM kA mUla hai yaha sunizcita tasva hai| ___idhara do rAjapuruSa ghor3e para baiThe hue apanI ora zIghratA se Ate dikhAI die / ratnapAla ne zaMkita hokara unheM dekhaa| ye kauna haiM ? mere samIpa kyoM A rahe haiM ? usake mana meM aisA kutUhala utpanna huA / zIghra hI ve isake pAsa Ae aura abhilASA se pUchane lage - "kumArazreSTha ! kyA tumhAre pAsa dADima aura dhAtakI (dhAya) puSpa haiM ? hamAre rugNa rAjA kI cikitsA ke lie unakI AvazyakatA hai / yadi tumhAre pAsa ho to hameM avazya do / yaha mahAna mUlyavAn avasara hai / samayajJa vyakti ko ise nahIM khonA cAhie" isa prakAra kahakara donoM uttara kI pratIkSA meM mauna ho ge| "aho ! dhUrta vyaktiyoM kI kalA akalpanIya hotI hai / unakI vidyA ko koI nahIM jAna sktaa| unake tatva ko koI nahIM samajha paataa| inhoMne dADima aura dhAtakI ke puSpoM kI gupta bAta kaise jAna lI ? dUsaroM ko Thagane For Private And Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcavA~ ucchvAsa kA prathama prayAsa vicitra hotA hai"-isa prakAra kumAra zaMkita ho gyaa| athavA kyA yaha sArA rahasya 'andhavartakIyanyAya' se ghaTita ho rahA ho ? mujhe isakA uttara dakSatA se denA cAhie, tAki merA sAmayika kRtya vinaSTa na ho / kucha socakara ratnapAla ne kahA-"rogoM kA AkramaNa bhISaNa ho sakatA hai / unakA pratikAra aneka auSadhopacAra se ho sakatA hai / puSpoM ke lie ApakA prazna bhI ucita hai / kintu hama yahA~ ke manuSyoM se aparicita haiN| isalie hama kaise jAneM ki ApakI yAcanA yathArtha hai ? yadi svayaM rAjamantrI yahA~ Akara sArA vRttAnta ucita rUpa se batAeM aura hamArA mana vizvasta kareM to saMbhava haiM ki yathepsita vastu prApta ho sakatI hai| ___ ratnapAla kI yukti-yukta bAta sunakara donoM rAjapuruSa prasanna ho ge| zIghra hI hama mahAmAtya ko puSpa lene bhejeMge-isa prakAra kahate hue donoM nagara dizA kI ora sahasA daur3a pdd'e| ___ bhAgyazAlI kumAra ratnapAla aneka vidha kalpanA karatA huA, apane adRSTa bhaviSya kI gaveSaNA karatA huA vahIM Thahara gyaa| idhara mantrI kaI sabhya nAgarikoM ke sAtha usake pAsa aayaa| usakI A~khoM meM amRta barasa rahA thaa| Apasa meM 'jayajinendra' kI vidhi sampanna huii| kuzalapRcchA ke pazcAta kahAM se AnA huA-Adi paricayAtmaka praznottara hue / dhRtizIla pradhAna ne kumAra ko rAjA kI duHsaha akSi-vedanA se paricita kraayaa| usane kahA-hamane aneka upacAra kie, parantu roga kA upazamana nahIM huA, pIr3A bar3hatI hI gaI / eka koI anubhavI vaidya AyA / usane nidAna kiyA aura vaha yathArtha sthiti para pahuMcA / usane auSadha prastuta karate hue kahA ki yaha dADima aura dhAtakI puSpoM ke sAtha prayukta hotI hai / saMyogavaza bahuta DhaMDhane para bhI kahIM nahIM mile / rogI ke lie vedanA ko kSaNamAtra taka sahanA bhI kaThina thA, parantu azakya aura nirupAya anuSThAna ke lie kyA kiyA jA sakatA thA ? acAnaka hI hamane yaha sunA ki koI sAmudrika vyApArI samudra taTa para rukA huA hai| pIr3ita vyaktiyoM ke mana meM cAroM ora se AzA kI lahareM umar3atI hI rahatI haiM / ataH unhoMne socA saMbhava hai ki Agantuka vyakti ke pAsa vaha vastu ho ? isalie hamAre AdamI Apake pAsa Ae / maiM bhI unheM prApta karane Apake pAsa AyA huuN| Apa icchAnusAra mUlya leM aura hameM vaha jIvanadAyaka amUlya vastu deM / vastu mUlyavAn nahIM hotI, mUlyavAna hotA hai samaya / yadi Apake pAsa vaha vastu ho to For Private And Personal Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ kRpAkara zIghra hI hameM pradAna kreN| niHsandeha hI roga se mukta hokara rAjA Apake zubha bhaviSya kA hetu banegA!" maMtrI kI nizchala vANI sunakara ratnapAla kA antaHkaraNa vizvasta huaa| usane socA-"Azcarya hai ki itanI tuccha vastu bhI bhAgyavaza atula lAbhadAyaka siddha ho rahI hai / athavA vimala bhAgya kaise, kaba, kahAM pratiphalita hotA hai-yaha agamya aura rahasyamaya hai / mere pAsa vyartha hI par3e hue ve phUla maiM inheM de dU"-aisA socakara kumAra ne udAratA dikhAte hue madhura vacanoM meM kahA-"maMtrIpravara ! Apane jisa vastu kI bahuta khoja kI hai, vaha bhanAyAsa hI mere sAtha hai| isase adhika acchA aura kyA ho sakatA hai ki merI vastu nRpati ke kAma Ae / Apane kaise kahA ki icchAnusAra mUlya le leM? hamAre jaisoM ke lie to Apake kRpA-kaTAkSa meM hI mUlya nihita hai / Apa kSaNa bhara ThahareM, mujhe bhI Apake sAtha phUloM ke upahAra ke miSa se rAjA ke darzanoM kA lAbha mila skegaa| ___ maMtrI ne kahA-bahuta acchA, Apa zIghra hI taiyAra ho jAe / rAjA bahuta AturatA se pratIkSA kara rahe haiM / 'abhI bhAyA' kahakara ratnapAla vahA~ se calA gayA / tatkAla usane rAjasabhA-yogya veza dhAraNa kiyA aura aneka alaMkAra pahaneM / usane rAjA ko bheMTa karane ke lie aneka viziSTa vastueM apane sAtha lIM aura puSpakaraNDaka ko sajjita kiyA / vaha apane aneka vyaktiyoM ko sAtha le amAtya ke sAtha rAjA ko dekhane ke lie cala pdd'aa| rAjA ko bhI yaha vRttAnta prApta huA ki eka sAmudrika bAla vyApArI una phaloM ko lekara mujhe dekhane A rahA hai / rAjA usase milane ke lie Atura ho uThA aura vaha usake Agamana kA mArga dekhane lgaa| itane meM hI usane dekhA ki jinadatta kA putra ratnapAla prasannatA se mantrI ke sAtha A rahA hai / usane rAjA ko savinaya praNAma kiyaa| aupacArika vArtAlApa huaa| kumAra ne dUsarI mahAmUlyavAna vastuoM ke sAtha-sAtha puSpa bheMTa kie| rAjA prasanna haa| vaidya ne auSadhi kA prayoga kiyA / usakI askhalita aura sukhada pratikriyA huI / rAjA ko abhUta-pUrva sukha kA anubhava huA / 'isane mujhe jIvana dAna diyA hai'-aisA socakara rAjA ratnapAla para prasanna huaa| usane ratnapAla ke lie ucita vyavasthA kI aura rahane ke lie vizAla bhavana diyaa| usakI sArI vastuoM ko ThIka sthAna para rakhavA diyA / aura use rAjasabhA meM sthAna de diyaa| rAjA use kRpA dRSTi se dekhane lgaa| dhIredhIre kumAra vahAM kI sthiti se paricita ho gyaa| usane vahAM vyApAra prAraMbha For Private And Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcavAM ucchvAsa kiyA aura apanI vastuoM ko bahuta lAbha meM becane lgaa| use akalpita lAbha huaa| chaha mahIne biite| usane vahAM se ucita bhAvoM meM sulabhatA se prApta naI vastue~ khriidiiN| aura zIghra hI apane deza kI ora jAne kI ceSTA kI, kintu vidhi kyA kyA naI ghaTanAeM ghaTita karatI haiM, yaha bhavya loga suneN| usa rAjA ke eka lar3akI thI usakA nAma ratnavatI thaa| vaha bar3I samayazA aura vicAra-dakSA thii| vaha bhaneka prakAra ke zilpa aura kalAoM kI jJAtA, saptasvaroM se sAdhane yogya gAndharva vidyA meM nipuNa, aneka bhASA vijJAna meM jisakI kAvya-kalA vikasita thii| sAkSAt sarasvatI, sundara varNa aura rUpa se yukta, anupameya AkRti aura adbhuta AkarSaNoM vAlI, sarvAGga sundarI, madhura AlApa karane meM dakSa evaM sabhI guNoM se yukta thI / jaba vaha yauvana ko prApta huI taba vaha mAtA pitA ke cintA kA kAraNa bana gii| rAjA ne usake lie bahuta bArIkI se aneka kumAroM ko dekhA kintu use kula, rUpa, zIla, vidyA aura yatheSTa guNoM kI prApti unameM nahIM milii| jisa kisI ayogya vyakti ko rAjA apanI putrI denA nahIM cAhatA thaa| jaba se rAjA ne sarvaguNa-saMpanna sarUpa, vinayazIla aura vivekI ratnapAla ko dekhA taba usake hRdaya meM ratnapAla ne rAjakumArI ke vara ke rUpa meM sthAna prApta kara liyA thaa| usane socA-prema ke amRta se snAta merI putrI ke yogya yaha ratnapAla hai| maiMne rUpa aura guNa meM sundara aisA dUsarA vyakti nahIM dekhA hai / parantu yaha pravAsI hai / kyA yaha isake sAtha vivAha karanA svIkAra kara legA ? isa cintA se Akula tUla kI zayyA para sote hue bhI rAjA ko rAta bhara nIMda nahIM AtI thii| rAjA ne apanI bhAvanA maMtrI ke samakSa rkhii| usane bhI 'ApakA ciMtana ucita hai'-yaha kahakara rAjA kA anumodana kiyaa| usane Age kahA-hameM prayatna karanA cAhie, saMbhava hai saphalatA mila jaae| eka bAra rAjA ne prasanna vAtAvaraNa meM kumAra ko ekAnta meM bulA bhejA / kuzala pRcchA ke pazcAt rAjA ne bahuta dakSatA se apanI manobhAvanA usake samakSa rakhI aura yaha AzA vyakta kI ki hamArI bhAvanA niSphala nahIM jaaegii| rAjA ne kahA-bhISaNa roga se mukti dilAne vAle kumAra ke prati hama kyA pratyupakAra kara sakate haiM ? svapna meM bhI akalpita, adRSTa aura avimRSTa rAjA kI prArthanA ko sunakara kumAra atyanta vismita aura cintita ho gyaa| usakA hRdaya-samudra For Private And Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA kyA karanA cAhie' ? 'kyA uttara denA cAhie ?' ina vikalpoM kI laharoM se Ahata hone lgaa| usane socA-- eka aura merA yaha nizcaya hai ki jaba taka majhe apane mAtA-pitA na mila jAe taba taka mujhe vivAha nahIM karanA hai| dUsarI ora parama prazaMsanIya rAjA kA aniSedhanIya anurodha hai| mere sAmane sarpa aura chuchundarI kI sI sthiti upasthita ho gaI hai / kumAra ko mauna dekhakara rAjA ne sAgraha pUchA kumAra ! tuma mauna kyoM ho? ratnapAla ne hAtha jor3akara sphuTa aura komala svaroM meM vinaya sahita rAjA se nivedana kiyA--- "merA parama saubhAgya hai Apane mujhe apanI putrI dene ke lie khaa| kintu kahA~ to dhana ke lolupa hama vyApAriyoM kA kula aura kahA~ vIra rasa se viziSTa jagat vikhyAta rAjavaMza ! kahA~ to hamArI svArthaparAyaNa Darapoka manodazA aura kahA~ kSatriyoM kI sthira saMkalpa-vAlI parArthapravaNA sAhasikI manaHsthiti / mahAr2yA maNi svarNa meM zobhita hotA hai, kevala camaka, damaka dikhAne vAle kAMca ke Tukar3e meM nhiiN| yogya ke sAtha yogya kI yojanA karane para hI yojaka kI medhA kA mAhAtmya pragaTa ho sakatA hai / isalie apane kula ke anurUpa mahAnarUpa aura zaktizAlI dUsare rAjakumAroM ko khojeM / ' rAjA ne sagarva vyaMga kasate hue kahA--"yahAM dhUrta ziromaNiyoM ke saradAra ke samakSa tumhArI vaMcakavRtti nahIM clegii| jo mAnanA hai use abhI, sAMya, kala, parasoM yA tarasoM mAnanA hI pdd'egaa| yaha acchI taraha se jAna lo ki isake sivAya yahAM se nikalane kA koI mArga nahIM hai| isI meM kuzala hai, jyAdA bolane se kyA lAbha ?" rAjA kI pariNAma-viSama antima sUcanA sunakara kumAra kA hRdaya kAMpane lagA aura use yaha nIti vAkya yAda ho AyA ki AjJA pradhAna rAjAoM ko prIti susthira nahIM hotii| tatkSaNa ratnapAla ne apanI bhASA kA svara badala DAlA / svIkRti dete hue 'usane kahA'-naranAtha ! maiMne Apake kathana ko kaba nakArA thA? merA yaha parama saubhAgya hai ki sAkSAt kalpalatA kI bhAMti yaha rAjakumArI mere vaMza-vRkSa para car3ha rahI hai / aisA mandabhAgya kauna hogA jo AtI huI lakSmI kA niSedha kare? apanI yogyatA ko pragaTa karanA vivekI vyaktiyoM kA dharma hai, jisase koI vAda meM pazcAttApa na ho|' For Private And Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 42 pAMcavA~ ucchvAsa bhejA aura putrI 1 rAjA kRSNAyana ne tatkAla rAjakula ke jyotiSI ko bulA afare ke lie tAtkAlika zubhalagna pUchA ! jyotiSI ne paMcAMga dekhakara, aMguliyoM ke parvo para kucha ginate hue tathA candra-sUrya Adi svaroM ko grahaNa karate hue pakSa ke madhya kA eka zubha dina vivAha ke lie btaayaa| rAjA ne vivAha ke yogya sArI sAmagrI ekatrita kii| bAje bajane lage / saubhAgyavatI striyoM ne madhura svaroM se maMgalagIta gAe / vivAha kA prAthamika kRtya prArambha huA / toraNa Adi kI manohara racanA huI, dvAroM para aneka mAMgalika puSpoM ke Dhera kie ge| sabhI nAgarikoM ko yaha jJAta ho gayA ki ratnapAla ratnavatI se vivAha karegA / unhoMne bhI yathAsthAna vividha prakAra ke kautuka, maMgala Adi kie / vivAha kA samaya samIpa A gayA / ratnapAla ke zarIra kA ubaTana kiyA gayA / usane vara ke yogya vastra dhAraNa kie| vaha ghor3e para car3hA huA atyanta dIpta ho rahA thA / pratyeka caurAhe para loga varayAtrA ko badhAiyAM de rahe the / varayAtrA rAjA ke mahaloM meM pahu~cI / vivAha kI sabhI vidhiyoM kA nirvAha huA / apane salajja nayanoM se pati ke mukha-candra ko dekhatI huI ratnavatI cakorI kI bhAMti manameM anupamita sukha kA anubhava kara rahI thI / rAjA ne daheja meM aparimita suvarNa aura ratnarAzi tathA aneka vicitra dezoM se prApta vastue~ dI / tadantara apanI putrI ko use samarpita kiyA / bhAnumatI kA putra ratnapAla apane zvasura dvArA pradatta prAsAda meM apanI navor3hA ke sAtha AyA | vivAha ho jAne para bhI ratnapAla ke antaHkaraNa meM Antarika zAMti kA anubhava nahIM ho rahA thA / usane socA -- 'jaba taka maiM apane duHkhI mAtA-pitA ke hRdaya ko zAnta na kara dU~ taba taka rAjakumArI ke sAtha mere vivAha se kyA prayojana ? jahA~ Avazyaka karttavya kA nirvAha nahIM; vahAM sukha-krIr3A se kyA karanA hai ?' aisA socakara usa vivekI suputra ne upane mana meM yaha nizcita pratijJA kI, ki jaba taka maiM apane pUjya mAtA-pitA ko na dekha lU~ taba taka apanI priyatamA ke sAtha gRhasthAzrama ke sukha kA bhoga nahIM karU~gA / " nava priyatama kA saMgama pAne ko utkaMThita apanI navabhAryA ratnavatI se ratnapAla ne kahA - 'priyatame / hamAre kula kI yaha maryAdA hai ki jaba taka nava vivAhita pati apanI vadhU ke sAtha kuladevatA kI pUjA nahIM kara letA taba taka vaha paMcendriyajanya sukha-krIr3A meM pravRtta nahIM ho sakatA / lajjAvatI ratnavatI ne 'Aryaputra hI pramANa haiM -- aisA kahakara prasannatA se pati ke For Private And Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ vacanoM ko svIkAra kara liyaa| donoM ne yaha pratijJA kI ki isa rahasya kA bheda khulane na paae| isa prakAra nAnA prakAra ke AlApa-saMlApa karate hue dampatI ke kucha dina bIte / 'bahuta kArya zeSa hai' --aisA smaraNa kara ratnapAla ne zIghra hI apane deza jAne kA nizcaya kiyA / avasara dekhakara ratnapAla ne apane sasura ko savinaya nivedana kiyA / apane jAmAtA kI deza lauTane kI icchA jAnakara rAjA kA citta udvigna ho gyaa| putrI ke viraha se uttapta sAsa bahuta duHkhI evaM cintAtura ho utthii| usane kahA- "are ! aisI kyA jaldI hai ? yahA~ kyA duHla hai ? dAmAda kA mana udvigna kyoM hai ? sAsa ne apane putra ke samAna dAmAda ko apane mahaloM meM bulA bhejA aura anurodhapUrvaka kahA-'jAmAta ! 'jAtA hU~' aisA kahate hue ApakI jIbha lajjita kyoM nahIM hotI ? haldI ke raMga kI taraha zIghra hI miTa jAne vAlI ApakI yaha prIti ? abhI-abhI to vivAha kA kArya saMpanna huA hai / usakA zrama (bhAra) bhI abhI taka nahIM utarA hai aura usI bIca jAne kI bAta kaha rahe ho ? dhikkAra hai, dhivakAra hai ! pravAsI vyaktiyoM kA kaisA sauhArda ? unakA kyA vizvAsa ? unakA kyA saMbaMdha ? unake sAtha mitratA kara aise hI saMtapta honA par3atA hai| abhI gamana sambandhI eka bhI akSara hamAre sAmane nahIM bolanA hai| yathA samaya hama svayaM usa viSaya meM soceMge"-yaha kahate hue sAsa kI A~kheM DabaDabA aaii| ratnapAla ne nipuNatA se kahA-'maiM abhI yahA~ aura adhika Thaharane ke lie samartha nahIM huuN| apane nizcaya ke anusAra pahale hI yahAM samaya adhika ho cukA hai| vahA~ merA atyanta Avazyaka kArya hai / mere gae binA vaha sArA naSTa ho jAegA; isalie kRpA kara mujhe akele jAne kI anumati deN| bAda meM maiM yathAkAla zIghra hI A jaauuNgaa|' ekAkI jAne kI bAta sunakara rAjA bahuta khinna huA / pravAsI kA kyA vizvAsa ? vaha punaH lauTa kara kaba Ae ? pravAsI pati kI kyA bhAva pariNati hotI hai-yaha kauna jAnatA hai ? pati ke pravAsa cale jAne para ratnavatI kI kyA sthiti hogI ? isa prakAra bhaviSya ke viSaya meM socane meM dakSa rAjA ne kahA'jAmAta ! tumane acchA nizcaya kiyA hai / jAnA hai, vahA~ bhI ekAkI jAnA hai'--yaha bahuta acchA nizcaya hai / yaha bahuta hI satya ukti hai ki-dUsare dUsare hote haiM aura apane-apane / ' isameM koI saMdeha nahIM hai| yadi jAnA hai to sukha se jAo, kauna rokatA hai| kintu kucha samaya taka yahAM raho / yaha For Private And Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcavA~ ucchvAsa hamArI icchA hai| ekAkI jAne kI icchA to nitAnta hAsyAspada hai| tumane yaha nahIM socA ki prosita patikA yuvatI patnI kI kyA dazA hotI hai ? megha ke sAtha ho bijalI kI zobhA hai / pati ke sAtha hI saccaritrA patnI kI zobhA hotI hai| kRSaka ke binA khetI aura mAlI ke binA puSpa-vATikA kI taraha pati ke binA dUsaroM ke Azrita strI kI zobhA nahIM hotI / svacchanda rUpa se pitA ke ghara bahuta kAla taka rahane vAlI kanyAe~ A~khoM meM kAMToM kI bhAMti cubhane lagatI haiN| isalie tumheM apanI bhAryA ke sAtha hI jAnA hai, aisA hamArA abhimata hai / isase hamAre kartavya kA bhAra bhI halkA ho jaayegaa| anyathA nirantara cintAtura hRdaya se Apa vahA~ aura hama yahA~ rheNge|' isa prakAra acchI taraha se kahane para bhI ratnapAla apanI patnI ko sAtha le jAne ko taiyAra nahIM huaa| rAjA aura rAnI use rokane meM asamartha rahe / samasyA kA pratikAra nahIM huaa| aba hameM kyA karanA cAhie ? yaha soca donoM cintita ho ge| itane meM hI koI eka aparicita praur3ha jaTAdhArI vyakti jo vividha yaMtra, maMtra aura taMtra kA jJAtA thA, vahAM aayaa| rAjA aura rAnI ne savinaya vandana kiyA aura usakI yathocita pUjA kii| vaha bahuta prasanna huaa| rAjA ke udvigna aura mlAna mukha kamala ko dekhakara tatkAla usane kahA-nareza ! Aja ApakA mukha hima se Ahata kamala kI bhAMti (mlAna) dikha rahA hai ? kyA Apake mana meM koI aisA antaHzalya vidyamAna hai ? yadi kahane yogya ho to Apa use pragaTa kareM, jisase ki mere jaisA vyakti usakA koI pratikAra DhUMDha ske|" rAjA ne sakheda kahA- 'bhagavan ! kahane se kyA hogA ? koI upAya nahIM dIkha rahA hai / hAya ! asaMgata ho rahA hai|' jaTAdhArI yogI ne punaH jijJAsA kI ki-yadi gupta na ho to merI sunane kI icchA hai / ' 'mahAtmAoM ke samakSa kyA gopanIya haiM'---aisA socakara rAjA ne apane jAmAtA ke ekAkIgamana kI utsukatA batAte hue sArA vRttAnta kaha sunaayaa| 'yahAM bala prayoga ucita nahIM hai| isake sAtha maiM apanI putrI ko kaise bheja sakatA hU~--yaha bar3I cintA hai / ' For Private And Personal Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA yogI ne kahA-'yadi nipuNatA se kArya kiyA jAya to nirupAya kyA ho sakatA hai ? rAjA ne utkaMThita hokara kahA---'yadi Apa kRpA kara koI mArga batAeMge to hama anugRhIta hoNge|' yogI ne apanI zakti kA nidarzana karate hue kahA-'yadi ratnavatI ko strI rUpa se puruSa rUpa meM parivartita kara apane pati ke sAtha usI rUpa meM apane deza meM jAyA jAe to hamArA kArya nahIM sadha jAegA?' __rAjA ne jaTAdhArI yogI kI mukhAkRti ko dekhate hue kahA-'yadi aisA ho sakatA hai to dUsarA kyA cAhie? Apa paropakAra karane meM nipuNa yogI haiM / Apa aisA yaugikacamatkAra dikhaae| hama nizcita hI kRtArtha hoNge|' tapasvI yogI ne sagarva kahA- 'yadi maiM itanA choTA-sA kArya karane meM bhI asamartha hU~ to kyA maiMne itane varSa jaMgala meM vyartha hI bitAe aura kyA maiMne vyartha hI itane varSoM taka maunavrata kA AcaraNa kiyA hai ?' tatkAla yogI ne rAjakumArI ko apane pAsa bulvaayaa| usane jholI se do jar3iyA~ nikaalii| eka ke vidhi yukta prayoga se strI puruSa bana jAtI hai aura dUsare ke prayoga se punaH apane svarUpa meM A jAtI hai| tatkAla pahalI jar3I kA prayoga kiyA / ratnavatI tatkSaNa rAula yogI ke rUpa meM parivati ho gii| 'maNi maMtra aura auSadhiyoM kA prabhAva acintya hotA hai'- isa ukti kI yathArthatA kA sAkSAtkAra sabane kiyA / rAula ne rezamI geruA uttarIya pahanA aura ghuTanoM taka laTakane vAlI zithila sundara geru raMga kI kathA ko apane kaMdhoM para dhAraNa kiyaa| zira para rAula yogI kI paramparA ke anukUla ADambara rahita TopI phnii| hAthoM meM aneka madhura svaroM ke AlApa se madhura naI vINA ko dhAraNa kiyA / isI prakAra dUsarI sArI tadyogya sAmagrI se yukta vaha rAjayogI bahuta sundara aura sabake lie Azcarya se dekhane yogya ho gyaa| pazcAt samayajJa rAjA ne jAmAtA ko punaH prAsAda meM nimaMtrita kiyA aura kahA- 'jAmAta ! bahuta Agraha karane para bhI tuma na yahAM ThaharanA cAhate ho aura na apanI bhAryA ko sAtha le jAnA cAhate ho / jAmAtA para hamArA kyA jora cala sakatA hai ? jo pravAsI sneha ko zithila kara dvIpAntara meM cale jAte haiM unakA punaH lauTa Ane kA kyA vizvAsa hai ? punaH lauTane kA smaraNa For Private And Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcavAM ucchvAsa 53 dilAne ke lie hama tumhAre sAtha eka mahAn dakSa bAlayogI ko bhejeMge / vaha ratnavatI kA bAlasAthI hai / vaha tumheM samaya-samaya para sasurAla kI smRti aura puna: Ane kI preraNA detA rhegaa| isase hamArA mana bhI pUrA bharA huA aura Azvasta rhegaa|' ___ svIkArAtmaka svara se bolate hue ratnapAla ne kahA-'hAM yaha bahuta acchA hai / Apane acchI yojanA banAI hai| isameM kisI ko koI bAdhA nahIM ho sktii|' ___ idhara vaha yogI vahAM AyA / usakI mukhacchavi adbhuta aura vimohaka thI / usake igita aura AkAra (zArIrika ceSTAoM aura hAvabhAvoM) se usakA cAturya sAkSAt parilakSita ho rahA thA / bAlaka hote hue bhI usake netra-kamala prazAnta the aura usake hoMTha kucha hila rahe the / mAnoM ki vaha kucha japa rahA ho usake gale meM rudrAkSa kI mAlA thii| sabane use sasammAna vandana kiyA aura use ucita Asana para biThAyA / use dekhakara ratnapAla romAJcita ho uThA aura usakA muMha vismaya se praphullita ho gayA / are ! isa komala bAla-kAla meM bhI ise vairAgya kaise ho gayA ? dhanya hai isake mAtA-pitA, kula meM aise vaMzoddhAraka aura bhaviSyad yogI putra kA janma huaa|' ___ ratnapAla ne pUchA-'bhadanta ! krIr3A yogya aura jagat ke vyavahAra se ajAna isa bAlyakAla meM ApakI virakti kA kAraNa kyA hai ? yaha Azcarya hotA hai ki-Apane bandhujanoM kA sneha kaise tor3a diyA ? ahA ! yaha lokotara kArya hai ! __ yadi manuSya jAgarUka hokara dekhatA hai to isa saMsAra meM paga-paga para vairAgya hai / kyA saMsArI prANI yaha nahIM jAnatA ki ---'yahAM kI kaunasI vastu sthira hai ?' jo vyakti aisA kahate haiM ki-prabhAta meM yA sAMyakAla dharma kA AcaraNa kareMge'- unakA kathana mUrkhatApUrNa hai / kyA Agama kA udghoSa nahIM sunA hai ? ___-jisa vyakti kI mRtyu ke sAtha mitratA hai, jo yaha mAnatA hai ki mRtyu Ane para maiM palAyana kara jAU~gA aura jo yaha jAnatA hai ki maiM nahIM marUMgA'--vahI vyakti dharma ko bhaviSya ke lie chor3a sakatA hai ---- isa prakAra kahatA huA yogI A~kheM bandakara dhyAna meM lIna ho gayA / zAnta rasa ko bahAne vAlI usakI mukha mudrA ko dekhakara ratnapAla prabhAvita huaa| For Private And Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 54 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA isI bIca naukA sajjita kI gaI aura usameM apane deza meM durlabha kintu vahAM sulabha, vastuoM ko kharIda kara rakhA gyaa| prasthAna kA dina nizcita kiyA / isake madhura vyavahAra se aneka vyakti isake mitra bana ge| sabhI nAgarikoM kA yaha prItipAtra bana gayA / ratnapAla ke deza lauTane kI bAta sunakara sabhI vyakti apanA-apanA sauhArda dikhAne ke lie usake pAsa Ane lage / aneka bAtoM se usakI prazaMsA karate hue 'phira kaba milanA hogA' aisA kahate hue apanI mukhAkRtiyoM se khinnatA sUcita kara rahe the / 'vahAM jAkara Apa kabhI-kabhI hameM yAda karate raheM yaha bAra-bAra kaha rahe the / ratnapAla bhI sabakA AbhAra svIkRta karatA huA hAtha jor3e baiThA rhaa| vahAM ke sabhI yAcaka aura naukaroM ko ucita dAna dekara usane sabako saMtuSTa kiyA 1 I ratnapAla ke lauTane kA dina bhAyA / idhara rAula ke rUpa meM ratnavatI ko prasthAna karAne ke lie taiyArI kI gii| mAtA-pitA kA hRdaya udvigna ho gayA / parama prema se poSita putrI ratnavatI kI A~kheM bAra-bAra A~suoM se bhara AtI thIM / usane socA paricita saMsAra ko chor3akara aparicita sasurAlaya meM jAnA par3egA | 'vahAM kA vyavahAra kaTu hogA yA madhura' - isa prakAra usakA mana aneka saMkalpoM meM pha~sa gayA / janma se jo vyakti sAtha meM rahe haiM, unakA viraha usake hRdaya samudra ko udvelita kara rahA thA / apanI putrI ko goda meM biThAkara AMsuoM se usako snAna karAtI huI usakI mAM ne zikSA dete hue kahA - "priya beTI ! tere viraha se Aja hama saba duHkhI haiN| mAno ki koI mahAmUlyavAn vastu hamAre se dUra ho rahI hai / isase hamArA citta khinna ho rahA hai / yaha spaSTa kivadantI hai ki mAtA-pitA kA kyA jora calatA hai ? kanyAe~ dUsaroM ke ghara jAne vAlI hI hotI haiM / ' beTI ! tU sukha pUrvaka jA ! terA saubhAgya sthira ho / tuma donoM kA svAsthya sadA svastha rahe / terI sArI pIr3Ae~ kSAra samudra meM vilIna ho jaaeN| beTI ! nayA pradeza hai / vahA~ ke sabhI logoM ke svabhAva aparicita haiN| vahAM kI kArya-praNAlI kA bhI hameM anubhava nahIM hai / vahAM tujhe bahuta dakSatA se rahanA hai| maiM rAjaputrI hU~,' isalie maiM kArya kaise karU" - aisA tujhe cintana nahIM karanA hai| priyatA kevala kula aura rUpa se prApta nahIM hotI hai, vaha prApta hotI hai kArya karane se / dUsare yadi tujha para nirarthaka hI krodha kareM to bhI tujhe sahiSNu rahanA hai / sahiSNutA se hI kulavadhuoM kI bahuta hI zobhA hotI hai / sasura aura sAsa kI savinaya sevA karanA / tere lie jaise hama haiM, vaise hI ve haiM / apane pati For Private And Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcavA~ ucchvAsa 55 ke citta ko nipuNatA se apane anukUla karanA / apane pati kA kaThora aura saroSa zabda bhI samaya para dhairya se sahana karanA / anyathA cir3acir3e svabhAva vAle vyaktiyoM kA gRhasthAzrama nahIM cala sakatA / putrI ! tU dUsaroM ke mana ko taba hI jIta sakegI, jabaki tU apane mana para vijaya pA legii| vastra alaMkAra yukta rUpa aura lAvaNya kA dIkhane vAlA AkarSaNa to ekabAra aura kSaNika hotA hai| parantu madhura vyavahAra kA prabhAva aTala aura nitya parivaddhita hotA rahatA hai aura sabako vaha samAna rUpa se AkRSTa karatA hai / beTo ! yaha jIvana saMgrAma hai / yahA~ aneka anukUla aura pratikUla upakrama hote rahate haiM / usameM zubha bhAvanAoM se bhAvita aura rocita dhArmika bhAvanA hI sAmayika zAMti dene meM kSama hai| isalie duHkhI vyakti kI taraha sukhI vyakti ko bhI dharma kI ArAdhanA karanI cAhie / dharma se sikta samatA kI latA vikasita hotI hai aura vaha nitya kalyANakArI phala detI hai| isalie dhArmika vyakti sadA sukhI rahatA hai| isa prakAra bhaneka suvacanoM se ratnavatI ko bahuta zikSA detI huI use apane anubhavoM se bodhita kiyA aura chAtI se cipakA liyA svayaM rotI huI, dUsaroM ko rulAtI huI ratnavatI prasthAna ke lie tatpara ho gii| idhara jAmAtA ratnapAla saja-dhajakara zvasura pakSavAloM kA AzIrvAda lene ke lie upasthita huA / sAsa ne jAmAtA ko AzIrvAda diyA / 'ApakA kArya siddha ho ApakA patha nivighna ho'- sabhI ne romAMcita hokara saprema kahA / rAula bhI vahAM aagyaa| antaraMga meM vaha viraha se khinna ho rahA thA, kintu bAhyabhAva se Anandita hotA huA, nissaMkoca vaha ratnapAla ke samakakSa baiTha gayA / sAsa ne kahA- 'jAmAta ! rAula hamArI putrI kA ananya sahacara hai| ratnavatI kI bhAMti isakI surakSA Apako karanI hai, jyAdA kyA kaheM / yaha hameM bahuta priya hai'- yaha kahatI huI rAnI rone lgii| 'Apa tanika bhI cintA na kareM ! yaha merI sahI pratijJA hai ki maiM isako sabhI anukUlatAe~ duuNgaa| yaha aba ApakA hI kyA hamArA bhI hai'- aisA kahate hue ratnapAla ne mitra kI taraha rAula kA sahajabhAva se AliMgana kiyaa| hAthI para ArUr3ha hue / nagara ke bIcoM-bIca hotI huI, bahuta ADambara ke sAtha unakI pravAsa-yAtrA niklii| samudra taTa taka rAjA Adi sabhI rAjavargIya loga unheM pahu~cAne aae| rAjA ne atUla saMpatti dii| use nAva para rakhA gayA / rAula ne bhI rUpa parivartana karane vAlI do jaDiyA tathA anya For Private And Personal Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA Avazyaka vastuoM se bharI eka peTI sAtha meM lii| rAjA Adi ko ratnapAla ne praNAma kiyaa| vaha paMca namaskAramaMtra kA smaraNa karatA huA, rAula ke sAtha naukA meM baiTha gyaa| sabhI ne zubha maMgala zabda kahe aura zubha muhurta meM naukA vahAM se cala pdd'ii| anukUla havA se prerita hokara naukA tvarita gati se calI aura adRzya ho gaI rAjA Adi sabhI parijana apanI putrI ke viraha se udvigna hote hue bhI icchita kArya ke sampAdana se prasannatA kA anubhava karate hue apane-apane sthAna para cale ge| idhara naukA meM baiThA huA rAula paitRkapakSa ke viraha se kSubdha ho gayA aura vaha atula AkulatA kA anubhava karatA huA bhaktigAna ke miSa se A~sU bahAne lagA / jyoM-tyoM apane bhAvoM kA gopana karate hue usane aneka sUkti, padya aura gAthAoM ke dvArA viraha rasa kI gaMbhIratA ko dikhAte hue sabake mana ko gad-gad kara diyaa| For Private And Personal Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaThA ucchvAsa vizva kI vicitratA kA varNana nahIM kiyA jA sktaa| bhava kI bhAvanA kI kalpanA bhI nahIM kI jA sktii| yahAM kyA sukha hai, kyA duHkha hai ? kyA priya hai, kyA apriya hai ? kauna apanA hai, kauna parAyA hai ? jahAM bhI gur3a kI DalI dIkha par3atI hai, vahAM makkhiyoM kA samUha binA nimaMtraNa die hI ekatrita ho jAtA hai / pAnI se bhare tAlAba meM sabhI dizAoM se pakSI svayaM A jAte haiM / aho ! saMsAra svArthapradhAna hai, paramArtha pradhAna nahIM / are, dhavala dIkhane vAlA kArya bhI antara kI abhilASA se kucha malina banA rahatA hai / dhanya haiM ve kucha eka vyakti jo paramArtha bhAva se jagat kI niSkAma sevA karate haiN| 'atula samRddhi kA arjana kara ratnapAla samudra taTa para AyA hai| yaha sUnakara nAgarika tathA usake bandhU-jana ve sabhI ekatrita hokara prasanna mudrA meM ratnapAla kI agavAnI ke lie samudra taTa para jahAja ke nikaTa A pahu~ce / jaya-vijaya zabdoM meM use badhAIyAM dete hue ve priya vacanoM se sambodhita karate hae kahane lage- 'putra ! pratidina megha kI taraha hama tumhArI pratIkSA kara rahe the / tuma jinadatta ke kulIna putra ho / pitAjI kA nAma tumane ujjvala kiyA hai| manmana andara se duHkhI thA-kintu vyavahAra ke lie vaha bhI vahAM AyA / ratnapAla ne bhI sammukha Ae hue sabhI vyaktiyoM ko prasannatA se For Private And Personal Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58 rayaNavAla kahA praNAma kiyA aura bolA-'Apake AzIrvAda se saba kucha ThIka huA / samudra kI yAtrA nirvighna sampanna huI' jahAja se sabhI vikraNIya aura itara vastuoM ko utArA gyaa| ratnapAla ke nagarAgamana ke upalakSa meM zobhA yAtrA bar3I dhUmadhAma se niklii| sabhI nAgarikoM kI prema bharI A~khoM se sambhAvita evaM sammAnita ratnapAla rAula ke sAtha pahale manmana seTha ke ghara aayaa| bhojana Adi se nivRtta ho usane nagara ke gaNyamAnya vyaktiyoM ke sAmane lekha ke anusAra apane pitA kA RNa, byAja sahita cukAyA aura kiriyAne kA yathocita mUlya diyA 'aba seTha jI (manmana) kA mere meM kucha lenA denA nahIM hai|' yaha kahakara usane sabake sAmane lekhapatra phAr3a ddaalaa| manmana ke hAtha se RNa bhugatAna kI rasIda likhAI aura usane kahA - 'manmana dvArA die gae pAritoSika kA jo vipula phala mujhe prApta huA vaha saba merA hai, seTha kA kucha bhI nahIM hai / yadi maiM aba seTha ke ghara meM rahatA hU~ to bhI koI Apatti nahIM hai, kyoMki yaha merA ghara hai / kintu apane ghara ke binA merA mana saMtapta ho rahA hai / isalie maiM abhI apane ghara jAnA cAhatA huuN|' isa prakAra kaha kara ratnapAla uThA aura manmana ko praNAma kara, hAtha jor3akara bolA-'zreSThipravara ! maiM apane ghara jAne ke lie ApakI AjJA cAhatA huuN| solaha varSa taka maiM yahAM bar3A huA putra kI bhAMti Apane merA lAlana-pAlana kiyA aura mujhe zikSita kara pravAsa meM bhejA / maiM Apake isa parama upakAra ko yAda rakhUgA / koI kArya Ane para maiM zIghra hI Apake pAsa upasthita hoU~gA / merA mana apane pitA ke ghara jAne ke lie bahuta utkaMThita ho rahA hai / Apa kRpA kara mujhe AjJA deN|' 'para vastu kI lAlasA karanA vyartha hai'-aisA jAnakara, antara se khinna kevala vyavahAra kuzalatA kA nirvAha karate hue manmana ne ratnapAla ko ghara jAne ke lie AjJA dete hue kahA-'Ananda se apane ghara jAo aura tumhArA vaibhava dina pratidina bar3hatA jaae|' ___ solaha varSa ke bAda apane bandhujanoM se pariveSTita aura maMgala pAThakoM ke maMgala zabdoM dvArA vardhApita hotA huA ratnapAla apanI havelI ke pAsa AyA / ratnapAla ke Ane kI sUcanA pAkara vaha bUr3hI paDausina tatkAla vahAM AI aura ratnapAla ko ghara kI cAbiyA~ de dii| ratnapAla ne donoM kapATa khole / pUjya pitAjI kahAM baiThate the, kahAM sote the-ye saba bAteM parijanoM ne batAI / tatkAla unakI smRti sadyaska ho gaI / ratnapAla bAlaka kI bhAMti rone lgaa| For Private And Personal Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaThA ucchvAsa usane socA-'hAya / ve mere kAraNa kahAM kaSTa bhoga rahe haiM ? merI isa vipula sampatti se kyA lAbha ? jaba taka ki maiM apane mAtA pitA ke darzana nahIM kara lU / ' ___bandhuoM ne kahA--'suputra ! tU apane Apako saMbhAla ! zIghra hI ve tujhe mila jAyeMge / hama unakI khoja karavAyeMge / bhAgya kI anukUlatA se unakA vRttAnta hameM prApta hogaa| aba tU yahA ke asta-vyasta kArya ko ThIka kara jisase tere pitA kA nAma ujjvala ho sake / ' ratnapAla ne unakA kathana svIkAra kiyaa| sabhI bandhUjanoM aura mitroM ke sAtha prItibhojana saMpanna huaa| jinadatta ke pAsa rahane vAle aneka bhatya karmakara, gumAste aura mitrajana mila jula kara Ae aura apanA-apanA paricaya dete hue bole-'zreSThikumAra ! mahAvRkSa ke naSTa ho jAne para ghoMsaloM meM saMsthita pakSiyoM ke baccoM kI jo dazA hotI hai, vahI dazA, jinadatta zreSThi kA Azraya na rahane se hamArI ho rahI hai| aba hama AzA karate haiM ki tuma apane pitA kI bhAMti hameM Azraya dene vAle hoge / ' ratnapAla ne sabakI prArthanAeM sunI, unakI mAMga ko jAnakara unheM yathAyogya kArya dekara unako saMtuSTa aura harSita kiyaa| aba merA prAthamika kyA kartavya hai ? isa prakAra katipaya prauDhajanoM se ratnapAla ne pUchA, aura unake kathanAnusAra kArya karate hue unakA sammAna kiyaa| isake bAda nagara ke pramukha vyaktiyoM ke sAtha ratnapAla rAjA ke pAsa gayA aura upahAra prastuta karate hue kahA-'naradeva ! jinadatta zreSThi se jo koI loga RNa mAMgate haiM ve mujhase vyAja sahita apanA-apanA dhana zIghra le jAe aura jo loga seTha ke karjadAra haiM ve saba zIghra hI mujhe dhana lAkara samarpita kreN| rAjA ne tatkAla hI nagara meM yaha ghoSaNA kara dI ki--'jinadatta seTa se sambandhita jo dhana loga mAMgate haiM, ve apanA dhana le jAe~ aura jinheM apanI rakama vApasa lauTAnI hai ve ratnapAla ko sArI rakama de jaaeN|' tatkAla ucita vyavasthA ho gaI / karja mAMgane vAloM ko sArA dhana mila gayA aura jo karjadAra the unhoMne apanI-apanI rakama ratnapAla ko lauTA dii| jo kSetra, vastu, dukAna, makAna Adi dUsaroM ke hAtha cale gae the, ve saba pUnaH ratnapAla ne apane AdhIna kara lie / nagara meM isakI kIti phaila gii|' aho ! ratnapAla bAlaka hotA huA bhI kitanA buddhimAn hai jisane sAre avyavasthita kArya ko suvyavasthita kara diyaa| rAula ne bhI vahAM kI sArI For Private And Personal Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 60 rayaNavAla kahA sthiti acchI taraha se jAna lI / ' Age kyA karanA cAhie vaha hara samaya yaha socane lagA / parantu ratnapAla ne yaha kabhI AzaMkA nahIM ki rAula ratnavatI kA hI rUpAntara hai| usane niHzaMka rUpa se yaha jAnA thA ki yaha bAlayogI hai / sabhI sukha prastuta hone para bhI ratnapAla mAtA-pitA ke viraha se durbala hotA huA kSaNabhara ke lie bhI Ananda nahIM pAtA thA / vaha socatA thA - unheM kaise khojU ? ve apane putra ke viraha ke pratAr3ita aura udAsIna hote hue kahAM apanA jIvana bitA rahe haiM ? maiM akelA pravAsa meM kaise jAU~ ? mere binA akelA rAula isa aparicita pradeza meM kaise rahegA ?' itane meM hI acAnaka aSTAMganimitta ko jAnane vAlA eka jyotiSI vahAM AyA / ratnapAla ne savinaya usase pUchA - 'vidvavarya ! maiM apane pitA kA vRttAnta kaise jAna sakatA hU~ ? ve kisa dizA meM rahate haiM ? - yaha mujhe kaise mAlUma ho ? kRpAkara Apa apane jJAnabala se dizA kI sUcanA deM jisase ki maiM unakI khoja karane meM saphala ho sakU~ / ratnapAla ko atyanta Akula dekhakara jyotiSI ne zIghra hI gaNita kiyA aura kahA - 'nissandeha tumhAre mAtApitA dakSiNa dizA meM haiM aura ve sakuzala haiN| chaha mahIne ke bhItara unake darzana sulabha ho sakeMge / kumAra ! vipatti ke dina bIta gae / aba sArA sukha hI sukha hai / yaha merI nizcita vANI hai / ' ratnapAla ne use dAna dekara saMtuSTa kiyA aura vaha apane ghara calA gayA / avasara pAkara ratnapAla ne rAula se sakheda kahA - yogIpravara ! maiM tumheM chor3akara akelA kahIM jAnA nahIM cAhatA, kintu abhI samaya kI mAMga aisI hai ki mujhe mAtA-pitA kI khoja ke lie avazya jAnA caahie| tuma yahA~ raha kara ghara kI dekhabhAla karate raho / zIghra hI maiM mAtA-pitA ko khojakara unheM yahAM le AU~gA aura tatpazcAt ratnavatI ko lAne ke lie tere sAtha sasurAlaya jAU~gA / abhI to samaya kI bATa dekhanI hI cAhie / ' kucha muskarAkara rAula ne kahA- 'isameM koI kheda nahIM hai| mAtA-pitA se bar3hakara aura bar3A kyA hai ? unakI sevA deva-sevA hai| unakA darzana deva darzana ke samAna hai / unakI AjJA deva AjJA ke barAbara hai / usa kRmitulya kulAMgAra putra se kyA lAbha, jo apane mAtA-pitA ke lie sukha kA hetu nahIM banatA / paraMtu yaha kArya tumhAre jaise gRhasthoM kA nahIM hai, balki mere jaise yogiyoM kA hai / tumhAre jaisoM ke lie hemantaRtu anukUla nahIM hai / isa Rtu meM jagat ko kaMpita karane vAlI uttaradizA se zItala vAyu pravAhita hotI hai / aise samaya meM kauna For Private And Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaThA ucchvasi 61 / sukhI gRhastha ghara se nikalatA hai ? gRhastha aneka UnI vastra pahanakara viziSTa zaktidAyaka auSadhoM se mizrita miSThAnna khAkara, strI aura putra se parivArita hokara, agni ke pAsa baiThakara hemanta Rtu ke dinoM ko bitAtA hai, vahAM nispRha jI, zramaNa aura tApasa, phaTe vastra pahanane vAlA yA nagna vyakti sAnanda vRkSamUla meM rahakara dhyAna karatA hai, parameSThI kA smaraNa karatA hai, kSudhA ko sahatA hai aura sukhapUrvaka zItakAla ko vyatIta karatA hai / isI prakAra uSNakAla bhI bhogiyoM ke lie anukUla nahIM hai grISmaRtu meM sUrya bahuta teja kiraNoM se tapatA hai / sArI dharatI agni ke samAna ho jAtI hai / usa samaya sArA vAtAvaraNa tapta ho jAtA hai aura asahanIya vAyu calatI hai| bAra-bAra poMchane para bhI pasInA nahIM sUkhatA / pyAsa se Akula hoTha, tAlu aura kaMTha pAnI pIne para bhI, kabhI pAnI piyA hI nahIM, 'aisA anubhava karate haiM / usa Rtu meM jisa puNyavAn vyakti ke pAsa samagra bhoga sAmagrI hai, jo aneka prakAra ke zItala peya pItA hai aura vAtAnukUlita gRha meM rahatA hai, vaha ghara ko kyoM chor3egA ? aise samaya meM bhI muni jahAM kahIM sthita hokara, jo kucha ThaMDA yA garama bhojana khAtA huA, USNa jala pItA huA, binA bichaune bhUmi para sotA huA bhI parama prasanna dIkhatA hai| jo yogI pratipala paramapada kA smaraNa karatA hai vaha grISmakAla kI tapti kA anubhava kaise karegA ? jisake lie sabhI bAharI padArtha bAhya haiM, usake lie sukha duHkha kI kyA kalpanA ho sakatI hai ? aho ! muni kA mArga vicitra hotA hai / isI prakAra varSAkAla bhI gRhasthoM ke lie sukhAvaha nahIM hotA / jaba megha barasate haiM taba sUrya pracchanna ho jAtA hai aura ghanA aMdhakAra chA jAtA hai| hRdaya ko kampita karatI huI bijalI camakatI hai / megha kA garjana karNa vivara ko bheda DAlatA hai / rAste kIcar3amaya ho jAte haiN| nadiyAM vega se bahane lagatI haiM / megha meM chipA huA sUrya bhI kadAcigu Antarika ghAma kA anubhava karatA hai / aise samaya meM patnI se virahita kauna vyakti sukha se raha sakatA hai ? bhAgya se paravaza pravAsI hone vAlA koI bhI vyakti apane ghara kA rAta-dina smaraNa karatA rahatA hai / pravAsI pati kI mAninI patnI papIhA ke 'piu piu ' zabda se apane pati kA smaraNa karatI huI utkRSTa antarvedanA kA anubhava karatI hai / usa pAvasa kAla meM bhI pAnI bhojana kA pratyAkhyAna kara giri kandarAoM meM rahane vAle, zarIra aura mana kI samasta cintAoM se rahita, akSuNNa brahmacarya se parivardhita teja vAle, dhyAna meM lIna muni alakSita aura atarkyaM sukha kA anubhava karate hue samaya bitAte haiM / ata: muniyoM ke lie sabhI RtueM anukUla hotI haiM / I For Private And Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir reyaNavAla kahAM isalie mAtA-pitA kI khoja meM mujhe jAnA caahie| Apa jaisoM ke lie vahAM koI avakAza nahIM hai / maiM abhI jAtA hU~, mujhe sAtha kyA lenA hai !''---aisA kahatA huA rAula hAtha meM kevala vINA lekara utthaa| 'yaha ThIka nahIM hai, yaha ThIka nahIM hai'-aise kahate hue ratnapAla ne jhaTa se rAula kA hAtha pakar3A aura bolA-'yogendra ! asamaya meM hI gamana kaise kara rahe ho ? thor3A soco sarva prathama mAtA pitA ke lie putra kA paradeza , jAnA hI nIti-saMgata hai| dUsare meM-- tuma atithirUpa meM dUra deza se yahAM Ae hue ho| tuma sevA karAne yogya ho / aisI sthiti meM apane kAma ke lie tumako bhejanA ucita nahIM hai / tIsare meM virakta vyaktiyoM se gRhakArya karAnA zobhAspada nahIM hotaa| isalie merI savinaya prArthanA hai ki tuma yahIM rahakara yoga sAdhanA kro| isa viSaya meM tumako merA bhAgI nahIM bananA hai| 'merA jAnA ucita hai'--yaha batAte hue rAula ne garjate hue kahA- 'zreSThiputra ! rAula se koI nIti ajJAta nahIM hai / 'vasudhaiva kuTumbakam' aisI bhAvanA karane vAle muniyoM ke lie nija aura para kA vicAra hI kahAM hai ? tumhAre mAtA-pitA kyA mere mAtApitA nahIM hai ? atithi kA artha hai-jisake Agamana kI koI tithi na ho| yaha nirukta spaSTa hai / isalie vaha abhyAgata-mehamAna nahIM hai / sevA karanA hI jisakA jIvana vrata hai, vaha bhalA dUsare kI sevA kI abhilASA kaise karegA? jo zIlasaMpanna tapasvI muni paropakAra karate haiM, ve gRhastha ke saMsargajanya doSa se dUSita nahIM hote / are, tuma nirarthaka hI Agraha kara rahe ho ? mitra ! suno, 'yadi chaha mahInoM ke bhItara bhAnumatI aura jinadatta ko lAne meM samartha na hoU~ to maiM agnikuNDa meM praviSTa ho jAU~gA 'aisI pratijJA kara niDara rAula tatkAla ekAkI calane ke lie tatpara ho gyaa| ratnapAla ko usake nirodha kA mArga nahIM milA / vaha atyanta khinna hotA huA, jyoM tyoM bhejane ke lie sammata ho gyaa| ratnapAla rAula ke sAtha gAMva kI sImA taka gayA aura zikSA dete hue kahA-'rAula ! dezAntara meM pUrNa sAvadhAnI rakhanA / dUsaroM ko Thagane meM tatpara aneka dhUrtaziromaNi vahAM paga-paga para dUsare aparicita manuSyoM ko Thagate haiM / jaba taka tuma lauTakara nahIM AjAAge taba taka merA mana kahIM bhI nahIM lgegaa| maiM pratidina tumhArI bATa dekhU gA isalie zIghra hI puna: lauTa Ane kI ceSTA karanA / ' rAula ne kahA'ThIka hai !' vaha apane priya ke viraha se antIr3A kA anubhava karatA huA bhI, Upara se yogI kI taraha nirmamatva dikhAtA huA, Age bar3ha gyaa| donoM bahuta dUra mArga taka Agae ratnapAla kA galA viraha kI vedanA se ruddha ho gyaa| For Private And Personal Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaiThA ucchvAsa usane bhItara hI bhItara rote hue rAula kA gAr3ha AliMgana kiyaa| aura viraha vyathita netroM se use dekhatA huA likhita citra kI bhAMti vahAM sthira ho gyaa| usane rAula ko tvarita gati se jAte hue dekhA aura kSaNa bhara ke bAda rAula eka vRkSa kI oTa meM antardhAna ho gyaa| ratnapAla ne socA-'jisakI maiMne svapna meM bhI kalpanA nahIM kI thI, vaha kaise ghaTita haA ? oha ! bAlaka hote hue bhI isakA saujanya kitanA uttama hai ? isakI kaisI adbhuta nirbhayatA hai ? isakI buddhi kI sphuraNA aura paropakAraniSThA kaisI hai / oha ! isakA utsAha aura mahAtmya ananya hai / isakA svabhAva madhura hai aura sadA muskarAtA rahatA hai / oha ! yaha kisakI saMtAna hai ? mAnatA hU~ ki yaha bAlakamuni mahAna kulIna hai| mujhe dhikkAra hai, mujhe dhikkAra hai ! isa prakAra ke sukhocita aura sukumAra zarIra vAlA yaha mere lie gAMva-gAMva meM bhaTakegA, jo kucha milegA use khAegA, jahAM kahIM sthAna milane para vizrAma karegA, usI kAma meM vaha tanmaya hokara aneka kaSToM ko sahana karegA / ajJAnI vyaktiyoM dvArA tiraskRta hone para bhI samabhAva se bhAvita hogaa|' isa prakAra aneka vikalpa karatA huA, citA karatA huA, saMmUDha hRdaya se ratnapAla ghara AyA / pratyeka kArya meM tathA bhojana ke sayaya meM rAula kA pratipala smaraNa karatA huA ratnapAla eka-eka dina ko aMgulI ke pairavoM para ginatA huA jyoM-tyoM samaya bitAne lgaa| idhara rAula teja gati se mArga calA jA rahA thaa| bIca meM jo bhI gAMva, nagara, kheTa Adi Ate, vaha vahAM sUkSmarUpa se khoja karatA, logoM se pUchatA, tarka karatA aura ratnapAla ke mAtA-pitA ke nAma batAtA, unakA saMketa detA / kucha bhI saMketa na milane para Age bar3ha jAtA / Alasya se vaha kahIM bhI samaya ko vyartha nahIM gavAMtA thA, na vizrAma karatA aura na nizcintatA se sotA hI thaa| vaha aparicita gAMvoM aura nagaroM meM ekAnta meM baiThakara vINA bajAtA huA karNa ke lie amRta tulya aura madhura vairAgyamaya gItoM se janatA ko AkRSTa karatA thaa| usa bAlayogI kI adbhuta rUpa saMpadA ko dekhakara janatA sammohita ho jAtI aura aneka vastuoM kA dAna kara use sammAnita karatI, usakA satkAra karatI aura ghara para Ane ke lie nimaMtrita krtii| kintu rAula ke mana meM koI pipAsA nahIM thii| vaha kucha bhI svIkAra nahIM karatA / vaha bhikSAcaryA se ATA dAla Adi dravya lAtA aura apane hAthoM se rasoI banAkara eka bAra bhojana karatA thaa| phira jaba logoM se paricaya ho For Private And Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 rayaNavAla kahA ke jAtA taba jinadatta ke rahane jAne-Ane ke sambandha meM pUchatAcha karatA / kucha bhI samAcAra na milane para akasmAt vaha vahAM se cala par3atA / nAgarika vahAM rahane kA bahuta anurodha karate parantu 'bahuta raha cukA bahuta raha cukA' - aisA kahakara vaha vahAM se prasthAna kara detaa| isa prakAra bahuta vaha lambe mArga ko taya kara gayA / usane apane mArga meM Ae hue aneka nagara aura vana dekhe / aneka maTha, Azrama, aura sImAvartI gAMvoM meM gaveSaNA kii| parantu jinadatta kA nAma bhI kahIM nahIM sunA / koI samAcAra nahIM mile, saMketa bhI nahIM milA / to bhI rAula akhinnabhAva se dakSiNa dizA kI ora Age bar3hA jA rahA thA / usakI dRSTi lakSya para lagI huI thI / jo vyakti asaphalatA ko saphalatA kA upAdAna kAraNa mAnate haiM una udyamI vyaktiyoM ke lie aprApya, azakya aura dUra kyA hai ? jahA~ caraNoM para caraNa Age bar3he jAte haiM, kyA unake lie maMjila dUra hai ? aneka dinoM ke bAda rAula jahA~ jinadatta rahatA thA usa basantapura nagara meM aayaa| usa nagara kaI loga rAste meM usake sAtha the| unhoMne use batAyA ki jinadatta nAma kA eka vRddha kaThiyArA apanI patnI ke sAtha yahA~ gAMva ke bAhira eka jhoMpar3I meM rahatA hai / apane sasura kA cira cintita aura karNapriya nAma sunakara harSAtireka se rAula romAMcita ho uThA / manoratha rUpI bAdaloM se siMcita usakI AzA vallI vikasita ho gaI / usane socA- vaha merA sasura saumya jinadatta aura bhadra svabhAva vAlI merI sAsa bhAnumatI ! dhanya hU~ maiM ki Aja mujhe unake cira durlabha darzana prApta hoNge| maiM unako priya putra ke alabdhapUrvaM sukha samAcAra sunAkara unake mana ko santuSTa karU~gA / oha ! vaha Anandamaya samaya kaisA hogA ?' aisA socatA huA rAula nagara ke samIpa AyA / usane jhoMpar3I dekhii| jinadatta kATha kA bhAra lAne vana meM gayA huA thA / bhAnumatI jhoMpar3I meM kAryarata thI / tatkAla vaha rAula, hAtha meM vINA lie, ha~satA huA vahAM A pahu~cA / jhoMpar3I ke sAmane usane samatala, gobara se lipI pavitra vedikA dekhii| cAroM ora kA vAtAvaraNa prasanna thA / vaha rAula usa vedikA para jA baiThA aura anajAna kI bhAMti AMkheM mUdakara vINA bajAne lagA / kAnoM ke lie amRta tulya vINA ke madhura svaroM ko sunakara bhAnumatI ne socA 'yaha kauna gA rahA hai ? gardana ko kucha U~cI kara usane bAhara jhAMkA usane vINA ke sAtha bhakti rasa meM lIna eka bAlayogI ko dekhA / bhAnumatI ne socA- 'aho ! Aja hamArA dina dhanya hai ki binA bulAe, acintita rUpa se isa bAla muni ne ajJAta darzana dene ke lie yahAM padArpaNa kiyA hai / nizcita hI Aja kucha mahAna zubha kArya hogA | 1 For Private And Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaThA ucchvAsa yogIjana bar3e yA choTe-saba para samAna dRSTi vAle hote haiM / unake mana meM kahAM jAnA cAhie, kahAM nahIM, kahAM rahanA cAhie, kahAM nahIM isa prakAra ke vikalpa nahIM uThate ata: maiM isa bAlamuni ko bhikSA ke lie nimaMtrita karUM'-aisA socakara yaha rAula ke bhojana yogya kucha padArtha lekara usake pAsa gaI aura vinaya se praNAma karatI huI bolI --- 'bAlayogIzvara ! Apane bar3I kRpA kii| hama jaise mandabhAgya Apake pavitra darzanoM se kRtakRtya hue haiN| yadyapi ApakA svAgata karane yogya koI viziSTa vastu nahIM hai, to bhI muniyoM ke lie bhakti hI viziSTa vastu hai'--yaha socakara maiM kucha rUkhI-sUkhI vastu lAI hU~, Apa kRpA kara use grahaNa kreN| mune ! yadi hama purimatAlapura meM hote to ApakI asAdhAraNa bhakti-zuzruSA karate / parantu kyA, abhI jo hai' - isa prakAra kahatI huI bhAnumato kI A~kheM DabaDabA AI, aura apanI gIlI A~kheM poMchatI huI mauna ho gii| prema kI piMDalikA, vAtsalya kI paMkti, saralatA kI pratimUrti, kRpA kI pAtra aura prakRti se saumya sAsa bhAnumatI ko rAula ne dekhA / rAula ne use dekhakara anubhava kiyA ki vaha putra ke viyoga se kRza hone para bhI kartavya ke pAlana meM puSTa, dAridraya rUpI dAvAnala se dagdha hone para bhI bhAvanA se dAna dene meM utsuka, svabhAva se madhura aura miSTha hai| usane socA-'oha ! dhana calA gayA parantu dAnazIlatA nahIM gaI, mAnavatA naSTa nahIM huii| dhUla se maTamailA ho jAne para bhI kyA ratna kI mahAmUlyavattA kama hotI hai ? bhUmi para girajAne para kyA megha kA pAnI kaDuvA ho jAtA hai ? patra, puSpa phala se vihIna hokara bhI kyA Ama nIma ho jAtA hai ? nizcita hI yaha guNarUpI ratnoM kI khAna hai, isalie yahAM ratna utpanna huA hai / nizcita hI agni se tapa kara sonA dIpta hotA hai / ghise jAne para hI candana kI mahaka phUTatI hai|' isa prakAra socatA huA rAula pahale kI taraha vINA bajAtA huA mauna ho gyaa| __pratyuttara kI pratIkSA karate hue bhAnumatI ne pUchA - 'Apa jabAba kyoM nahIM de rahe haiM ? Apa isa bhakti bharI bhikSA ko kyoM nahIM le rahe haiM ? yaha bhikSA sukhI hone para bhI prema se snigdha hai, nikRSTa hone para bhI bhakti viziSTa hone se miSTa hai| mAtA jI ! bhikSA abhI mujhe nahIM caahie| tumhArI asAdhAraNa bhakti ko dekhakara mujhe vaha avazya grahaNa karanI cAhie, kintu prabhu kI bhakti ke rasapAna se merA mana tRpta hai, thor3I bhI bhUkha pyAsa nahIM hai / muniyoM ke lie For Private And Personal Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 66 rayaNavAla kahIM bhojana kI kyA cintA hai ? jahAM ve jAte haiM vahAM aneka dAtA bhikSA lie unakI pratIkSA meM khar3e rahate haiN| mAM, maiM kucha samaya pUrva hI purimatAlapura se prasthAna kara aneka gAMva, nagara, pura aura pattanoM meM ghUmatA huA yahAM AyA | sundara sthAna dekhakara maiM tumhArI jhoMpar3I kI vedikA para vizrAma karane baiThA hU~ / prabhu ke guNagAna se mujhe AdhyAtmika vizrAnti prApta huI hai / tere bhakti bhare nimaMtraNa se bahuta saMtuSTa huA hU~- rAula ne nirapekSa bhAva se kahA / 2 purimatAla kA nAma sunakara bhAnumatI kA hRdaya kisI acintya AzA kI rekhA se spRSTa huA / usane tatkSaNa pUchA - 'kyA Apa purimatAla se Ae haiM ? rAula ne kahA- 'hAM vahIM se / ' bhAnumatI ne utsukatA se pUchA- 'kyA Apa vahAM ke viziSTa vyaktiyoM ko jAnate haiM ?' . rAula - 'kyoM nahIM, vahAM maiM bahuta kAla raha cukA hU~ ataH vahA~ ke pramukha vyaktiyoM se paricita hU~ / ' bhAnumatI - 'taba to Apa manmana seTha ko avazya jAnate hoMge ?" rAula -- 'hAM, vaha nagaraprasiddha dhanADhya kRpaNa hai / bhAnumatI kA hRdaya - kamala harSa se vikasita ho gayA / usane pUchA- kyA Apa usake putra - sthAnIya ratnapAla ko jAnate haiM ? naI bhAva-bhaMgimA dikhAte hue rAula ne kahA'oha ! Apa usa ratna ko kaise jAnatI haiM ? vahI merA parama priya ananya mitra hai| mAM ! maiM usake sAtha chaha mahIne taka rahA hU~ / ' -- atyanta utsukatA se bhAnumatI ne pUchA- kyA yaha sahI hai ? Apa use jAnate haiM ? isa prakAra kahatI huI vaha usake pAsa Akara baiTha gaI / rAula ne kahA- 'hamAre jaise yogiyoM ke lie kaunasA rahasya ajJAta rahatA hai ? usakA sArA ghaTita ghaTanAcakra mujhe jJAta hai / vaha manmana kA putra nahIM hai, kintu vaha seTha jinadatta kA kuladIpa aura bhAnumatI kA aMgaja hai / durbhAgya se pIr3ita usake mAtA-pitA satAvIsa dina kA hone para use manmana ke ghara dharohara ke rUpa meM rakha kara kisI ajJAta dizA kI ora cale gae haiM / ' cirakAla ke bAda putra ke vRttAnta ko sunakara bahuta utsukatA se bhAnumatI ne pUchA- rAula, usake Age kyA huA ? For Private And Personal Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaThA ucchvAsa 67 putra kI virahAgni se tapta mAtA ke hRdaya ko putra ke kuzala kSema ke samAcAra rUpI jaladhArA se zAMta karate hue rAula ne kahA - 'manmana ne ratnapAla kA putra kI taraha pAlana kiyA aura pddh'aayaa| jaba vaha bAraha varSa kA huA taba apane eka karjadAra ke mArmika zabdoM se Ahata hotA huA vaha apane vRttAnta se avagata huaa| ekaTaka dekhatI huI rmA ne kahA - bAda meM, bAdameM kyA huA ? rAula - jaise siMha ke bacce kI taraha vaha apane svarUpa ko jAnakara tatkSaNa videza jAne ke lie tatpara ho gayA / manmana ke bahuta anurodha karane para bhI vaha nahIM rukaa| anta meM vaha naukA ko vikreya vastuoM se bharakara samudra yAtrA ke lie nikala par3A / ( mana hI mana meM ) oha ! usa dUdha muhe bacce ne aisA sAhasa kiyA ? bhAnumatI kA zarIra romAMcita ho utthaa| vaha bolI- 'acchA, aisA duSkara kArya usane kiyA? usake Age bhI koI samAcAra hai ? rAula - 'kyoM nahIM ? suno ! Aja taka kA vRttAnta | vaha kAlakUTa nAmaka dvIpa meM gyaa| puSpoM ke saMyoga se rAjA niroga ho gayA / mAla ke bikane para use atula lAbha huA / usakI rAjaputrI ratnavatI se vivAha huA / Azcarya se bhAnumatI ne kahA - ' rAula kyA kaha rahe ho ? kyA vaha itanA bhAgyazAlI hai ki rAjA kA jamAI ho gayA ?" rAula - hAM mAM, yaha satya hai / vaha mahAn bhAgyavAna pragaTa huA hai / kyA tuma yaha janazruti nahIM jAnatI ki puruSa kA bhAgya kauna jAna sakatA hai| bhAnumatI kI AMkheM harSa se gIlI ho gaI / usane pUchA- 'kyA vaha vahIM raha rahA hai yA apane nagara ko lauTa AyA hai ? rAula - 'mAM kyA pUcha rahI ho ? vaha mAtA-pitA ke binA vahAM kaise raha sakatA hai ? vaha vahAM se zIghra hI lauTa kara sakuzala apane nagara meM A gayA usane apanA sArA RNa cukA DAlA aura tatkAla manmana ke ghara se nikalA aura pUrNa ThATa-bATa ke sAtha apane ghara A gayA / aba vaha pratipala mAtA-pitA ke darzanoM ke lie utsuka hai / ' rote-rote bhAnumatI ne kahA- 'maiM hI putra virahiNI aura abhAginI bhAnumatI ratnapAla kI jananI hU~ / Aja kA dina dhanya hai ki mujhe priya putra ke yathArtha samAcAra sunane ko mile / yogIndra ! maiMne putra ke viyoga meM kauna-kauna For Private And Personal Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 68 raNabAla kahA~ se kaSTa nahIM sahe haiM ? hama bhI apane nagara jAne ke lie utsuka the, kintu samAcAra na milane para kucha sandeha thA / Aja anAyAsa hI ApakA yahAM huA / putra ke samAcAra prApta hue| aba hama vahAM jAne kI zIghratA kareMge Agamana aura putra ko ullAsa se dekheMge / rAula ne vahAM par3e hue eka kATha ke Tukar3e ko hAtha meM liyA aura caturAI se use sUMghakara pUchA- 'mAM yaha kyA hai ? yaha kyA hai ? saralatA kI pratimUrti bhAnumatI ne kahA - 'yaha kucha nahIM hai / kATha ke bhAre se girA huA eka Tukar3A hai / ratnapAla ke pitA jI pratidina jo sukhe kATha kA bhAra lAte haiM, usI kA yaha Tukar3A hai / ' rahasya ko na jAnane vAle kI bhAMti rAula ne usa Tukar3e ko jholI meM DAla liyA aura bolA- 'nagara meM pratidina isa indhanabhAra ko kauna letA hai ?" bhAnumatI - 'nagara meM mahAn dhanADhya dhanadatta nAma kA eka snehI seTha rahatA hai / vaha pratidina eka hI mUlya meM use kharIda letA hai| kaI varSa bIta ge| dUsare sthAna para jAne kI AvazyakatA hI nahIM huI / ' rAula - ( mana hI mana meM) dhikkAra hai, dhikkAra hai, dhikkAra hai usa dhUrtaziromaNi ko, jo kATha ke mUlya meM candana lekara sarala jinadatta ko ThagatA hai / itane meM kATha kA bhArA becakara jinadatta bhI vahAM A gyaa| ha~satI huI bhAnumatI daur3akara apane pati ke sammukha gaI aura rAula dvArA kathita priya putra kA vRttAnta kaha sunAyA / jinadatta kA hRdaya harSa vibhora ho uThA aura vaha vistAra se putra kA vRttAnta sunane ke lie rAula ke pAsa A baiThA / sAre samAcAra puuche| praznoM ke sAtha-sAtha dhIre-dhIre usane priyaputra ke samAcAra kaha DAle / jinadatta kA hRdaya putra ko dekhane ke lie utsuka ho utthaa| use anupama Ananda kI anubhUti huI / upekSita bhAva se rAula ne kahA - 'thor3e dinoM ke bAda hI maiM punaH purimatAla jAne kA icchuka hU~ / ApakA gamana mere sAtha hI ho jAegA / ' jinadatta ne kahA- 'bahuta acchA, bahuta acchA / sAtha hI jaaeNge|' Apake sAtha hama bahuta Ananda kA anubhava kareMge / For Private And Personal Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaThA ucchvAsa jinadatta ne rAula ko bhikSA lene ke lie bahuta nimaMtraNa kiyA parantu usane svIkAra nahIM kiyaa| vahAM se uThakara jAte hue usane kahA--'sAyaM yA prAtaHkAla maiM yahAM punaH aauuNgaa| vahAM se candana ko Thagane vAle dhanadatta ko DhUr3hane ke lie nagara meM gyaa| vaha eka caurAhe para baiThA aura itane madhura svaroM se vINA bajAI ki nagaravAsI loga svayaM AkRSTa hue aura maga-samUha kI bhAMti nAda se mohita hokara bahuta sAre loga rAula ke cAroM ora ekatrita ho gae / unhoMne use aneka cIjeM svIkAra karane ke lie kahA, kintu rAula ne kucha bhI grahaNa nahIM kiyA / apanI nispRhatA ke kAraNa usane janatA ke mana meM bahuta bar3A sthAna pA liyA / vaha apane hAtha se sAtvika bhojana banAtA aura usI meM saMtuSTa rahatA / jahAM kahIM ekAnta meM rAta bitAtA aura caturAI se dhUrta dhanadatta ke ghara se paricita ho gyaa| ___idhara bhavitavyatAvaza rAjA ke zarIra meM dAghajvara kA roga utpanna ho gayA / kie gae sAre upAya niSphala hue / vedanA se pIDita rAjA bahuta pIr3A kA anubhava kara rahA thaa| taba eka zraddhAlu vyakti ne rAjA se nivedana kiyA--'Apa aisI vedanA kA anubhava kyoM kara rahe haiM ? yahAM eka yogI AyA hai / usakA nAma rAula hai / vaha yaMtra, maMtra, taMtra aura auSadhiyoM meM nipuNa hai / usake AzIrvAda se ApakA roga miTa jAegA, isameM koI sandeha nahIM hai| isalie use yahAM nimaMtrita karanA caahie| vaha kRpAlu hai, avazya kRpA karegA / usI samaya duHkhI rAjA ne maMtrI ke sAtha sasammAna yaha prArthanA bhejI ki yogirAja darzana dene ke lie rAjamandira meM aayeN| rAula ne kahA'kyA hAni hai ? rAjA ko maiM avazya darzana duuNgaa| prabhu kI kRpA se saba ThIka hogaa|' itanA kahakara tatkAla vaha vahAM se uThA aura logoM se ghir| huA vaha apane laya meM lIna, hoThoM se upAMzu jApa karatA huA rAjamahala meM A pahuMcA / rAjA ne yogI ko savinaya praNAma kiyA aura Asana diyaa| rAjA ne kahA'yogIzvara ! Apake darzana se Aja maiM kRtArtha huA hai| dAghajvara kI tIvra anubhUti ho rahI hai / cikitsA karate-karate sabhI cikitsaka hAra gae / aba maiM ApakI zaraNa meM huuN| anugRha kareM / ' yogirAja rAula ne prasannatA se kahA-'rAjan! saba kucha kalyANa karane meM Izvara samartha hai jisake smaraNa mAtra se Antarika roga bhI naSTa ho jAte haiM, vahAM bAharI rogoM kI bAta hI kyA hai ? manuSya apane hI ajJAna se rogI hotA hai / prAkRtika niyanoM kA khaNDana karanA hI rogoM ko AmaMtraNa denA hai| vAstava meM indriyoM kI Asakti hI aneka rogoM kI jananI hai| yadi vaha Asakti For Private And Personal Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA miTa jAe to Arogya saMpat svataH prApta ho jAtI hai| itanA kahakara rAula ne rAjA kI dhamanI kA nirIkSaNa kiyA aura roga kA nidAna kara liyaa| kucha socakara usane kahA---'sahI nidAna karane vAle vaidya ke lie roga ko zAMta karane meM gauzIrSa candana kI AvazyakatA hai, yadi vaha prApta ho jAya to roga tatkAla zAnta ho sakatA hai|' zIghra hI rAjA ke naukara candana kI khoja karane nagara meM gae aura candana ke sabhI vyApAriyoM se pUchA, kintu gozIrSa candana kA eka bhI Tukar3A nahIM milaa| sabhI gaveSaka udAsa hokara lauTa aae| uhoMne kahA-'yahAM koI bhI vyakti gozIrSa candana ko na jAnatA hai, na pahacAnatA hai aura na use rakhatA hai| yadi koI dUsare sAmAnya jAti ke candana kI AvazyakatA ho to yahAM sulabha hai|' nRpa hatAza ho gyaa| usane kahA---'are ! yahA~ gozIrSa candana nahIM milA? hA! hA! bhAvI kI rekhA anullaMghanIya hotI hai| yogIzvara ! aba Apa hI mere pAraNadAtA haiN| yogI ne kahA - 'mahArAja ! Izvara ke sAmrAjya meM aisI kauna-sI vastu hai jo na mile ? manuSya kI ayogyatA hI manuSya kI asaphalatA hai| kyA nagara meM gozIrSa candana nahIM milatA ? Aja hI milatA hai, abhI milatA hai, yahIM milatA hai'-aise kahate hue-usane tatkAla apanA hAtha jhole meM DAlA aura donoM A~kheM mUda kara jora se bolA- 'gozIrSa candana jaldI bhAo, gozIrSa candana jaldI aao| prabhu kI AjJA hai, guru kI AjJA hai, yogI rAula kI AjJA hai / gozIrSa candana jaldI aao|' itanA kahakara usane gozIrSa candana ke Tukar3e sahita apanA hAtha jholI se nikaalaa| rAjA Adi sabhI cakita raha ge| oha ! yogI kI zakti acintanIya hai / akasmAt jholikA meM yaha gozIrSa caMdana kahAM se AyA ? nizcita hI merA yaha dAdhajvara zoghra hI naSTa ho jaaegaa|' rAula ne apane hAtha se candana ghisA aura kucha maMtrAkSaroM kA uccAraNa karate hue usane rAjA ke zarIra para usakA lepa kiyaa| lepa hote hI sAre zarIra meM anupama zItalatA chA gii| dAghajvara naSTa ho gyaa| rAjA svastha huaa| usane nayA jIvana paayaa| rAjA rAula ke caraNoM meM gira par3A aura kRtajJatApUrvaka bolA-aho ! niSkAraNa upakAro aise hote haiM ! muniyoM meM Aja bhI varNanAtIta zakti vidyamAna hai| isIlie loga unakI sabhakti pUjA karate haiM aura loga unakA satkAra tathA sammAna karate haiN| nispRha ! kisa pratyUpakAra ke dvArA meM apane Apako halkA karU ? yaha satya hai ki lokottara caritra vAle vyaktiyoM ko isa loka meM kucha bhI nahIM cAhie tathApi Apa For Private And Personal Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaThA ucchvAsa mere para kRpAkara kucha grahaNa kreN| kyoMki vAstava meM mahAna vyaktiyoM ko diyA gayA dAna, khetoM meM bIja kI bhAMti, zata-sahasra guNita-phalita hotA hai / muniyoM ko dAna dene vAle dAtA svayaM anugRhIta hote haiN| isalie Apa karuNA kara kucha lene kI kRpA kreN| rAjA ke vinaya para dhyAna na dete hue rAula ne upadeza kI bhASA meM kahA-'rAjan ! muniyoM ko kyA cAhie ? jinakI nirAzA hI AzA hai aura akiMcanatA hI dhana hai| aho ! yAcanAzIla yogI bhI jagat meM kyA mAMge ? use anna aura pAnI bhikSA se prApta ho jAte haiN| unakA zayana sthAna bhUmi hai / unakA makAna vRkSa kA mUla hai / unake parijana sAre manuSya haiM / upavAsa unake cikitsaka haiN| rAjan ! thor3e se tyAga se bhI bahuta prApta hotA hai| yogI AzA rUpI eka jAla ko tor3akara tIna lokoM kI samaddhi ko pA letA hai| kyA yaha atilAbha kA vyApAra nahIM hai ? to bhI tumhArI bhakti pUrNa prArthanA ko apane khajAne meM jamA rakhatA huuN| jaba AvazyakatA hogI taba tumase kucha maaNguugaa|" itanA kahakara rAula vahAM se uTha khar3A huA / rAula kI nispRha vRtti ko dekhakara sabhI vismita hue| sAre nagara meM yaha Azcarya carcA phaila gaI ki-'rAula vicitra zaktiyoM se saMpanna hai|' isane kSaNa bhara meM rAjA kI tIvra vedanA ko naSTa kara diyaa| aba rAula kA mAhAtmya sarva vidita ho gyaa| ____ ekabAra saMdhyA kI belA meM akelA rAula dhanadatta ke ghara ke sAmane AyA aura dhIre-dhIre vINA bajAne lgaa| saMdhyA kI belA meM vINA kI dhvani suna kara AMkhoM ke Age rAula ko khar3e dekhakara dhanadatta jI bhAryA bhayabhIta hogii| vaha kAMpatI huI tatkAla bAhara AI aura rAula se bolI- 'rAula ! tuma yahAM vikAla belA meM kyoM Ae ? jo cAhe vaha le lo aura yahAM se Age anyatra cale jaao| tuma rAjA ke dvArA sammAnita aura pUjita ho / maiM abalA strI abhI akelI huuN| tumhArA yahAM ThaharanA bilkula ucita nahIM hai| jaba isa bAlaka ke pitA ghara para AeM taba tuma yahA~ puna: lauTa aanaa| taba tumhArI ucita sevA bhakti ho skegii|' apane kArya meM dakSa rAula ne gaMbhIra hokara kahA-bahina ! akelI strI ke ghara para Ane kA merA parama dharma nahIM hai, kintu bhaviSya meM hone vAle azubha kI AzaMkA se tathA paropakAra-buddhi se maiMne yahAM Ane kA sAhasa kiyA hai / oha ! bahuta aniSTa hone vAlA hai / For Private And Personal Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 72 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA rAula ke Akula vacana sunakara dhanadatta kI patnI bahuta kAMpane lagI / 'kyA - kyA' - aise dhIre bolatI huI rAula ke pAsa AI aura usake muMha ke pAsa apane kAna lejAkara bAta jAnane ke lie atyanta Atura ho gaI / "yaha sabhI jAnate hI haiM ki rAjA kA zarIra dAhajvara se pIr3ita thA / usane gozIrSa candana ko pAne ke lie bahuta khoja kraaii| kintu usakA eka Tukar3A bhI nahIM milaa| dekha maiMne usa kSati kI pUrti kI hai| nRpa svastha huA / usa samaya meM eka cugalakhora ne rAjA ko yaha sUcanA dI ki - svAmin ! dhanadatta seTha ke pAsa gozIrSa candana pracura mAtrA meM hai / to bhI usa lobhI seTha ne rAjA ke prayojana ke liye bhI candana kA eka Tukar3A nahIM I yaha sunakara rAjA kala meM vaha sArA dhana prApta huA hai diyA | vaha kitanA svArtha aura paramArtha se vikala hai / ' atyanta kruddha ho gayA / maiM saMbhAvanA karatA hU~ ki Aja candana le legA aura isase pUrva candana ke vikraya se jo use bhI le legaa| yahI nahIM, daMDa rUpa meM vaha aura adhika kyA ahita karegA - yaha vicAraNIya rahasya hai / kheda ! kheda ! usa cugalakhora ne sArA kAma kharAba kara DAlA' -- yahI bAta Apa logoM ko kahane ke lie Aja maiM yahAM AyA hU~ / aba kyA karanA hai-isakA thor3A vicAra karanA cAhie / itanA kahakara rAula vahAM se calA gyaa| isa prakAra rAula ke kathana se bhayatrasta hokara vaha kiMkarttavyamUDha, pAgala kI taraha becaina hokara socane lagI - 'hA ! yaha kyA ho gayA ? kupita rAjA kyA anartha kara DAlegA ? are ! are ! hamAre ghara gozIrSa candana kI pracura mAtrA hai / mere lobhI pati ne rAjA ke prayojana ke lie bhI use kyoM nahIM diyA ? aba kyA hogA ? vaha kSaNabhara ke lie bhI ghara meM rahane ke lie samartha na thI / vaha daur3atI huI, bikhare hue kapar3oM aura AbhUSaNoM sahita ekAkI bAjAra meM apane pati dhanadatta ke pAsa AI | asamaya meM AI huI udAsIna patnI ko dekhakara dhUrta dhanadatta ko kheda aura vismaya huA / usane socA- 'oha ! ghara kI dehalI kA bhI ullaMghana na karane vAlI yaha bAjAra meM akelI kaise A gaI ? nizcita hI kucha aniSTa jAna par3atA hai, anyathA yaha aise kyoM AtI ? isa prakAra socate hue pati dhanadatta ne pUchA -- priye ! tU yahA~ svayaM kaise AgaI ? tere sAmane aneka naukara cAkara haiM / Aja unako tUne mere pAsa kyoM nahIM bhejA ? terA mukha-kamala hima se pratAr3ita mRNAla kI bhAMti kyoM vivarNa ho rahA hai / kyA tUne koI aniSTa vRttAnta sunA hai ? For Private And Personal Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaThA ucchvAsa 73 dIrgha nizvAsa chor3atI huI pati ko eka ora lejAkara TUTe-phUTe zabdoM meM bolI- 'Arya putra ! Apa zIghra hI ghara cleN| apane sira para vipatti kI ghaTA nAca rahI hai dUsaroM ko jJAta na ho, gupta bAta hai| yahA~ maiM use prakaTa nahIM kara sktii| ___ seTha kA dhairya vicalita ho gayA, vaha tatkSaNa apanI patnI ke sAtha cala par3A / aneka saMkalpa-vikalpoM ko saMjotA huA, vaha daur3akara ghara pahuMcA / patnI ne ghara ke dvAra dRr3hatA se baMda kara DAle aura rAula dvArA kathita bAta kahate hue bolI--- 'patideva ! candana apane pAsa vidyamAna thaa| rAjA ke dvArA mAMge jAne para bhI Apane use kyoM nahIM diyA? aise samaya meM to vaha cIja svayaM dene yogya thI / yaha saca hai ki ati lobha kA sarvatra varjana karanA caahie| patnI ke muha se rAula dvArA kathita sArI bAta sunakara vaha seTha atyanta utrasta ho gyaa| usane socA - 'yadi prAtaHkAla hote hI rAjapuruSa Akara ghara kI chAnabIna kareMge aura pracura candana kA khajAnA dekheMge to merI kyA durdazA hogI ? hAya ! ati lobha ne sArA nAza kara DAlA / maiMne vyartha hI bhadra garIba jinadatta ko dhokhA diyA / vyartha meM saMpAdita dhana vyartha hI calA jAegA aura vaha bhI merI sArI saMpatti ke sAtha / oha ! samaya thor3A hai| mujhe aba kyA karanA cAhie ? ___anta meM donoM bhayabhIta pati-patnI ne rAta meM apane hAthoM se sArA bahamUlya candana lekara ghara ke pIche ekAnta sthAna meM gahita vastu kI taraha pheMka diyaa| usakA mana pracaNDa bhaya se khaNDita ho cukA thaa| usane candana kA eka bhI Tukar3A ghara meM nahIM rakhA aura bhaya se trasta hokara usane atIta meM usa candana ke becane se jo dhana prApta huA thA, use bhI vahIM pheMka diyaa| jahAM candana par3A thA, usa sthAna ko gobara se lIpa diyA tAki gozIrSa candana kI tanika bhI sugandha na aae| pazcAt dhanadatta pazcima rAtri meM, ghara ke dvAra banda kara apanI patnI ko sAtha le udvigna hotA huA anyatra daur3a gyaa| kapaTa kalA kI pariNati vicitra hotI hai / isalie nItikAroM ne yaha ThIka hI kahA hai ki 'mAyA bhaya hai|' ___ sUryodaya se pUrva rAula vahAM gupta rUpa se aayaa| cAroM ora ghUmate hue usane ghara ke pIche pheMkI huI candana rAzi ko dekhA aura bahuta prasanna huaa| usane socA-'oha ! merI mAyA saphala huii| kAMTe se kAMTA nikala gayA / pApI ko ucita pratiphala milaa| usane tatkAla sArA dhana baTokara chupA liyA / For Private And Personal Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74 rayaNavAla kahAM pazcAta vaha avasara ko pAkara rAjA ke pAsa phuNcaa| rAjA ne usakA sammAna kiyA aura Asana diyaa| rAjA ne bahuta bahuta Agraha pUrvaka pUchA--'Apako kyA cAhie ?' rAula ne kahA-'rAjan ! maiM yahAM se lauTa jAnA cAhatA huuN| aise saMkula nagara meM muniyoM kA mana nahIM lgtaa| bhAvAveza se gRhastha loga muniyoM ko bhI gRhasthI ke prapaMca meM ghasITa lete haiM / muniyoM ke lie saMsarga kA tyAga bahuta Avazyaka hai| jaise gRhastha muniyoM ke saMsarga se vairAgya ko prApta karate haiM, vaise hI muni gRhasthoM ke adhika saMsarga se saMyama meM zithila ho jAte haiN| isalie maiMne yaha nizcaya kiyA hai ki ghane jaMgala ke kisI ekAnta sthAna meM muniyoM ke nivAsa yogya maTha kI sthApanA karanI cAhie / dAnazIla nAgarikoM ne maTha ke yogya kATha diyA hai aura vaha kATha ekatrita par3A hai / isalie unako le jAne ke lie gAr3iyAM cAhie / dUsare nAgarika gAr3iyAM dene ke lie atyaMta Agraha kara rahe haiM kintu maiM Apase vacana baddha hU~ ki rAjA se hI yAcanA karanI hai' yahI cintana kara yahAM AyA huuN| rAula ko jAne ke lie tatpara dekhakara rAjA khinna ho gayA / merA parama upakArI jArahA hai, yaha ucita nahIM, yaha socakara rAjA ne kahA-yogIzvara ! jAne kI yaha kaisI zIghratA ? Apako yahAM Ae thor3e hI dina hue haiM / jo ni:saMga haiM, unako AsaMga kI kaise zaMkA ? hamAre jaise pApI aura mandabhAgya vyakti bhI ApakI saMgati se apanI AtmA ko pavitra karate haiM, isalie muni jaMgama tIrtha hote haiM / gAr3iyoM ke lie kyA mAMganA ? Apako jitanI jitanI gAr3iyoM kI AvazyakatA ho le jaaie| yaha kaunasA bar3A dAna hai ? Apa kRpA kara dUsarI koI cIja leM / abhI ApakA jAnA ucita nahIM hai|' __rAula ne kahA-'muni icchA-pradhAna hote haiN| Agraha-pradhAna nahIM / pavana kA kyA AnA aura kyA jAnA ? hamAre upadeza kA pratipAlana hI hamAre darzana haiM / bAda meM bhI kyA punaH Ane kI saMbhAvanA nahIM hai ? yaha kahakara tatkAla rAula vahAM se uThA, rAjA ko AzIrvAda se saMtuSTa kara vahAM se cala pdd'aa| rAjA ne uttama bailoM se yukta aneka zakaTa rAula ko bheMTa die / rAula ne nRpa se zakaTa lekara jahAM candana kA Dhera thA, vahAM A pahuMcA / gAr3iyoM meM gozIrSa candana bharA aura nagara se kucha dUra jAkara una sabhI gAr3iyoM ko purimatAla ke mArga para lagA diyaa| isa prakAra sArA kArya vyavasthita kara rAula jinadatta-bhAnumatI ke pAsa Akara bolA---'maiM Aja purimatAlapura jA rahA hU~ / yahAM rahate bahuta dina bIta gae / ApakI kyA icchA hai ?' For Private And Personal Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaThA ucchvAsa 75 jinadatta ne tatkAla hI uttara dete hue kahA-'jisa dina se tumhAre mukha se putra kA maMgala saMvAda sunA hai, usI dina se putra ko dekhane kI prabala utkaNThA utpanna ho gaI hai / aura usake binA kahIM bhI caina nahIM par3atA rahA hai / hama pratipala tumhArI pratIkSA kara rahe haiM, tumhAre sAtha jAne ke lie hamane sArA sAmAna bAMdha rakhA hai, aura sabhI kArya sampanna kara lie haiN|' rAula ne kahA---'zIghratA kreN| virakta cittavAle yogI kisakI pratIkSA karate haiM ? maiM to abhI jA rahA hU~--yaha kahakara rAula ne apane paira Age bddh'aae| seTha jinadatta ne apane kandhoM para bhAra utthaayaa| namaskAra maMtra smaraNa kiyA aura rAula ke pIche-poche calane lgaa| bhAnumatI seTha ke pIche calane lgii| sabhI zIghra hI gAr3iyoM ke pAsa A ge| aura zakaTa saMcAlita kiye / rAula ne sahaja bhAva se kahA-- 'seTha ! Apa yaha vyartha hI itanA bhAra kyoM Dho rahe haiM ? Apa bUr3he haiN| gADiyo meM isa bhAra kI kyA gaNanA hai ? Apa niHzaMka rUpa se yaha bhAra gAr3I meM rakhadeM / ' saralamati seTha ne kahA-'rAula ! yaha bhAra durvaha nahIM hai| yaha maiM sukhapUrvaka Dho sakatA huuN|' to bhI zakaTa kA saMyoga hone para bhAra ko Dhote jAnA acchA nahIM hai' --yaha kahate hue rAula ne seTha ke kaMdhoM para se apane hAtha se bhAra kI poTalI utArI aura gAr3I meM surakSita rakha dii| bhAnumatI ke hAtha meM bhI koI halkI vastu thii| Agraha hone para usane bhI usako gAr3I meM rakha diyA / ' thor3I dUra jAne para rAula ne puna: kahA- 'eka gAr3I meM khAlI sthAna hai / Apa usameM kyoM nahIM baiTha jAte ? bUr3he vyaktiyoM ke lie pada yAtrA suzakya nahIM hai, isalie kRpAkara Apa baitthe|' seTha ne AbhAra pradarzita karate hue kahA-'yogIndra ! ApakI sevA se hama lajjita ho rahe haiM / hama jaise gRhasthoM kA yaha kartavya hai ki ve sAdhuoM kI sevA kareM / vahAM pratyuta hama ApakI sevA le rahe haiM / yaha ucita nahIM hai / isa lie hama gAr3I meM nahIM baitthege| sabase pahalA kArya yaha hai ki Apa jaise vRddha vyaktiyoM kI sevA kI jaae| hama jaise bAlakoM kI nahIM / Apako gAr3I meM baiThanA hI pdd'egaa| nahI, nahIM karate hue bhI rAula ne unako pUrNa Agraha se chAyAyukta gAr3I meM biThA diyA / For Private And Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA unhoMne socA-'yaha rAula kaisA mahAnubhAva hai ki niSkAraNa hI hama para upakAra kara rahA hai / yaha gurujanoM kI taraha hamArI sevA kaise kara rahA hai ? athavA manasvI vyaktiyoM kA yaha prakRti siddha svabhAva hai / Azcarya hai nIra kyoM pipAsA zAMta karatA hai ? anna kyoM bhUkha zAMta karatA hai ? sUrya kyoM prakAza phailAtA hai ? candramA kyoM zItalatA pradAna karatA hai ? arthAt yaha unakA prakRti-janya svabhAva hai / ' unhoMne rAula ko gAr3I para car3hane kA bahuta anurodha kiyaa| to bhI vaha gAr3I para nahIM baiThA / vaha bhikSAcaryA se svayaM bhojana lAtA apane hAtha se pakAtA aura donoM ko pahale bhojana karAkara phira svayaM ekabAra bhojana krtaa| isa prakAra sukhapUrvaka rAstA kaTatA gayA aura ve purimatAla kI ora zIghra gati se bar3hane lage / aho ! kaisA pauruSa hai ! For Private And Personal Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtavAM ucchvAsa ratnapAla ne socA-'prAya: chaha mahIne bIta cuke haiN| Aja taka rAula kyoM nahIM AyA ? kyA mere mAtA-pitA nahIM mile ? kyA jAte-jAte vaha kahIM rAste meM bhaTaka to nahIM gayA ? kyA vaha kisI nagara kI janatA kI atyanta bhakti se mohita hokara vahIM Thahara gayA ? yA vaha kahIM prAkRtika zobhA se saMpanna kisI pahAr3a kI guphA meM dhyAna karane laga gayA ? hAM ! jAnate hue bhI maiMne bhUla kara DAlI / maiMne ajAna rAula ko dezAntara kyoM bheja diyA ? nahIM, nahIM, vaha atyanta kArya-kuzala, iMgita aura AkAra ko jAnane vAlA samayajJa, udyamI, utsAhI, satyapratijJa, yogI aura mahAtmA hai| isalie maiM dakSiNapatha kI ora jAUM aura Ane vAle pathikoM kI pratIkSA karU / saMbhava hai ki unase rAula ke samAcAra prApta ho jaae|' aisA cintana kara ratnapAla atyanta utsukatA se pratidina dakSiNa dizA kI ora jAne lgaa| vaha rAula ke milane kI AzA se dUra se Ane vAle pathikoM ko dekhatA, pratIkSA karatA, aura nirIkSaNa krtaa| vaha usa dizA se Ane vAle pathikoM ko roka-rokakara rAula kI vezabhUSA, AkRti aura vacana mAdhurya kA varNana kara pUchatA ki kyA kisI ne isa prakAra ke bAlayogI ko dekhA hai ? vaha unase 77 For Private And Personal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 78 rayaNavAla kahA~ punaH punaH pUchatA aura utkaMThA se tarka-vitarka karatA thaa| parantu kisI ne bhI yaha nahIM batAyA ki aisA koI vyakti unheM dIkhA yA milA hai| anta meM hatAza hokara vaha ghara AtA aura saMkalpa-vikalpoM meM rAta bitAtA thaa| use kSaNa bhara ke lie bhI sukha nahIM milatA thaa| ___ eka bAra ratnapAla apane svapna ke saMketa se prAtaHkAla punaH usake Ane ke mArga ko dekhane gyaa| vaha giddha-dRSTi se dekha rahA thaa| usane rAula jaise eka kisI vyakti ko Ate hue dekhA / oha ! usake hRdaya meM abhUtapUrva sukhAnubhUti huI / bAra-bAra sUkSmatA se dekhane para usane jAna liyA ki yaha rAula hai, vahI hai, vahI hai, aisA kahatA huA vaha usa dizA meM bhaagaa| anubhUta viraha-vedanA ko bhUla kara svAgatam-svAgatam' aisA kahatA huA vaha usake sammukha gyaa| donoM paraspara gale mile / eka dUsare ke AsuoM se donoM ne snAna kiyA aura paraspara kuzala samAcAroM se avagata hue / ratnapAla ne pUchA-'maiM jinakI pratIkSA kara rahA thA, ve mere mAtA-pitA kahAM haiM ?' rAula ne kahA- 've nagara ke samIpa vAle udyAna meM baiThe haiM aura tujhe dekhane ke lie Atura ho rahe haiN| aba tujhe zIghra hI vahAM saparikara jAnA caahie|' yaha sunakara ratnapAla atyanta utsuka huA / pazcAt ve donoM zIghra hI nagara meM A ge| nagara meM jinadatta ke Agamana kA samAcAra phaila gyaa| sAre kauTumbika, mitra, nagara ke pramukha vyakti, samAnavaya vAle vyakti jinadatta kI agavAnI karane ke lie ratnapAla ke sAtha jAne ko utsuka ho ge| rAula ne pahale jAkara, jinadatta aura bhAnumatI ko acche sundara kapar3e pahanAe aura vibhinna alaMkAroM se alaMkRta kara unheM UMce Asana para biThA diyaa| sArI vyavasthA acchI taraha ho gii| ___ idhara ratnapAla mAtA-pitA ko dekhane bahuta ADambara ke sAtha niklaa| jaya-jayakAra ke nAre ke sAtha vahAM phuNcaa| mAtA-pitA ko dekhate hI usane hAtha jor3a lie| usakA roma-roma ullasita ho utthaa| AMkheM Daba-DabA AI / vaha unake caraNoM meM gira pdd'aa| mAtA-pitA ko bahuta Ananda haa| unhoMne apane priya putra ko bAMha pakar3a kara Upara uThAyA, chAtI se lagAyA, aura usake mastaka ko sUghA / pazcAt unhoMne sneha se kuzala pUchA / bhAnumatI kI sthiti avaktavya thii| usakI AMkhoM meM prema ke AMsU the aura vaha animeSa dRSTi se apane putra ko dekha rahI thii| usane mana hI mana socA-Aja maiM putravatI, saubhAgyavatI, atyanta puNyazAlinI aura dhanya huI hU~ / sAre kauTumbika loga mile aura sukha-duHkha kI bAteM karane lge| nagara ke saMbhrAta vyaktiyoM ne For Private And Personal Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtavA~ ucchvAsa 76 seTha jinadatta kA sammAna karate hue kahA-'Apake binA sArA sthAna zUnya sA laga rahA thaa|' sAre vAtAvaraNa meM varNanAtIta Ananda vyApta thA / anta meM sabhI vyaktiyoM ke sAtha jinadatta ko nagara-praveza yAtrA bahuta dhUmadhAma se niklii| eka khule hue yAna meM tInoM baiTha ge| sabase Age putra baiThA thA, usake pIche mAtA-pitA baiThe the| aneka prakAra ke bAje baja rahe the / jaya-jayakAra ke nAroM se AkAza gUMja utthaa| hajAroM nAgarika sAtha the| jinadatta ne nagara meM praveza kiyaa| ve solaha varSa bAda sakuzala apane ghara lauTa aae| seTha ke ghara meM abhUtapUrva melA laga gyaa| bahata ADambara se prItibhoja saMpanna huA / pUrva paricita naukara, dAsa, dAsiyAM, gumAste Adi svayaM Akara mile / sArA kArya suvyavasthita ho gyaa| jaise nirdhana vyakti dhana ko, aMdhA vyakti AMkha ko aura bhUkhA vyakti bhojana ko prApta kara sukha kA anubhava karatA hai vaise hI putra ko pAkara donoM nitAnta sukhI ho ge| ve kSaNabhara ke lie bhI putra ko alaga karanA nahIM cAhate the| zayana, bhojana aura pAna Adi ke viSaya meM mAtA bhAnumatI apane yuvA putra ko bhI choTe zizu kI bhAMti mAnatI aura usI prakAra usake sAtha vyavahAra karatI thii| - idhara gozIrSa candana ko becakara rAula atula dhana aura motI Adi lekara aayaa| seTha ke samakSa ratnapAla kI ora dekhate hue rAula ne kahA'zreSThi nandana ! apane pUjya pitA dvArA ajita yaha atula dhana lIjie'aise kahate hue rAula ne usake Age sArA dhana rakha diyaa| usako dekhakara Azcarya se ha~sate hue jinadatta ne kahA-'rAula ! yaha dhana rAzi kahAM se lAe ? kaThihAre kA kAma karane vAlA maiM itanA dhana kaise saMcita kara sakatA thA? vyartha hI merI gauravagAthA mata gAo, maiM paradeza se kucha bhI naI vastu nahIM lAyA huuN|' haMsate hue usa rAula ne jora se garjate hue kahA-'yaha sArA ApakA hai, dUsare kA kucha bhI nahIM hai| maiM yogI haiN| maiM vyartha hI pralApa nahIM krtaa| zreSThipravara ! Apane bAraha varSa taka jo sUkhA kATha becA thA, vaha sArA gozIrSa candana thA / vaha dhUrta saba jAnatA thA, kintu usane rahasya prakaTa nahIM kiyaa| maiMne vaha jAna liyA / pazcAt kisI chala ke dvArA maiMne vikrIta mUlya ke sAtha sArA candana vApisa le liyaa| isa prakAra rAula ne sArA vRttAnta yathArtha rUpa se kaha sunaayaa| rAula vipula buddhi-kauzala kA dhanI hai'--yaha dekha saba vismita ho gae / oha ! dhanya hai rAula; yaha kitanA dakSa hai ! yaha eka kArya ke sAtha-sAtha aneka kArya karatA hai / kaise isane Thage hue dhana ko punaH le liyA ? For Private And Personal Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahA~ sabhI ke muMha para rAula kA jaya-saurabha mahakane lgaa| isa prakAra bar3hate hue dhana meM punaH adhika vRddhi huii| atyanta Ananda se inake dina kSaNa kI taraha bItane lge| eka dina ratnapAla ne rAula se sakheda kahA---'rAula ! maiM cintA ke sAgara meM gira par3A hai| mujhe apanI patnI ko lAne ke lie sasurAlaya avazya hI jAnA cAhie, parantu cira-viraha se pIr3ita mere mAtA-pitA mujhe kSaNa bhara ke lie bhI A~khoM se ojhala karanA nahIM cAhate ! dUdha se jale jaise chAcha ko bhI phUMka-phUka kara pIte haiM, usI prakAra mere virahAgni se dagdha mere mAtApitA mere dUra jAne kI bAta bhI nahIM saha sakate / 'mujhe aba kyA karanA cAhie ?'-yaha mahAn duvidhA meM par3A merA mana nahIM jAna sakatA / prasanna vadana rAula ne gaMbhIra hokara kahA-'kyA Apako apane anubhavI zvasura kI zikSA yAda nahIM hai ? unhoMne kahA thA-pravAsa lambA hai / punaH yahAM lauTa AnA durlabha hai| apanI patnI ko sAtha meM hI le jaao| use akelI yahAM mata chor3o, kintu Apane unake Adeya vacanoM kI gurutA nahIM jAnI aura na cintana hI kiyA / aba cintA karane se kyA hogA ? patnI ko lAnA Avazyaka hai / yadi Apa kaheM to maiM usako lAne ke lie akelA jaauuN| dUsarA kyA upAya ho sakatA hai ?' . rAula kI bAta sunakara ratnapAla lajjita huA aura bolA-'rAula ! yaha kaise kaha rahe ho ? jahAM mujhe jAnA cAhie, vahAM tumako bhejanA lajjAspada hai| maiMne apane zvasura ke sammukha yaha pratijJA kI thI ki maiM zIghra hI apanI sahacarI ko lene vApisa aauuNgaa| apane vacana kA pAlana karanA satpuruSoM kA kartavya hai / punaH jisakA hAtha maiMne pakar3A hai, jo merI ardhAMginI banI hai aura jisakA AdhAra eka mAtra maiM hI hU~, usake lie merA vahAM jAnA samucita hai| mAtA-pitA se vinayapUrvaka AjJA-prApta kara maiM zIghrAtizIghra jAne kA icchuka huuN| dUsarA koI vikalpa nahIM hai / " rAula ke rUpa meM ratnavatI apane patideva kI kartavyapAlana kI tatparatA ko dekhakara bahuta Anandita huI / 'maiM bhI aba apane mUla rUpa meM AjAU~-aisA usane nizcita kiyA aura tatkAla vaha snAna ghara meM calI gii| usane rAula kA veSa utAra ddaalaa| zarIra kA ubaTana kara sApha pAnI se snAna kiyaa| aura usa yogI dvArA pradatta jar3I kA prayoga kiyA / naratva vilIna hogayA aura nArI rUpa pragaTa ho gyaa| usane peTI kholI, rezamI kapar3e pahane aura bahumUlya For Private And Personal Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtavAM ucchvAsa AbhUSaNa dhAraNa kie| isa prakAra usane solaha zRMgAra kie aura vaha sAkSAt manuSya rUpa meM devI kI taraha dIkhane lagI / jaise bAdaloM se candra kI rekhA pragaTa hotI hai, vaise hI vaha snAnAgAra se sahasA ghara ke AMgana meM prakaTa huii| usa samaya ratnapAla Upara ke kamare meM thaa| vaha ratnavatI kalaha~sI kI bhAMti caraNa nyAsa karatI huI, sopAna mArga se zIghra hI Upara calI gaI / jaba vaha lakSmI kI taraha vikasita mukhAravinda vAlI ratnapAla ko dIkhI, taba vaha atyanta vismita huA / usane pUchA-'are bimboSThI ! tU kauna hai ? sutanu ! tU kahAM se prakaTa ho gaI ? mRgAkSI ! mere se terA kyA prayojana hai ?' ___ muskarAhaTa se apanI ujjvala daMta-paMkti ko dikhAtI huI vaha ratnavatI patideva ke caraNoM meM gira par3I / aura bolI -"Aryaputra ! Apane apanI pariNetA ko bhI nahIM pahacAnA ? maiM hI Apake sAtha rAula rUpa meM AI huI ratnavatI huuN| kyA maiM vahI nahIM hU~ jisako Apane vahAM dekhA thA ?" ___tU rAula ke rUpa meM chipI huI ratnavatI hai ? aho ! maiMne yaha kabhI nahIM socA, pahacAnA aura cintana kiyA ki aise ho sakatA hai ?" kSaNabhara ke lie ratnapAla bhI vismaya se bhara gayA / "oha ! tumhAre pitA ne kaisI kalA racI hai ? binA kucha paricita karAe mere sAtha usane tumako kaise bheja diyA ? isIlie vaha mahAnubhAva dhUrtoM kA Adhipatya kara rahA hai|" ratnavatI ne patideva ke caraNa chue| vaha candramukhI harSa se romAMcita ho utthii| ratnapAla ne use goda meM uThA liyA aura adharAmata kA pAna karate hue apane pAsa biThA liyaa| ratnavatI apane pati ke milana se avarNanIya sukha kA anubhava karatI huI upAlaMbha kI bhASA meM bolI- patideva ! Apane mujhe abalA aura nirAdhAra ko akelI hI pitA ke ghara kyoM chor3a diyA ? kyA Apa naI vadhU. jisakA pati pravAsI ho cukA hai kI sthiti nahIM jAnate ? Apane mere sAtha vahAM kabhI bhI saMlApa nahIM kiyA, mAno ki koI saMbaMdha haA hI na ho| Apane na mujhe premamaya vacanoM se puSTa hI kiyA aura na yathArtha kI jAnakArI hI dii| are ! nIrasa hRdaya ! Apane mujhe yoM hI chor3a diyA ! kyA Aryaputra kA yaha vyavahAra ucita thA? kyA koI bhI buddhimAna aise kRtya kA anumodana karegA ? mere pitA bhI bahuta cintita hue kintu kisI mahAtmA kI kRpA se yaha kArya sampanna huA / maiM yahAM rAula ke rUpa meM AI, mAtA-pitA kI khoja meM gii| pratyeka gAMva aura nagara meM ghUmate hue maiMne kyA-kyA anubhava nahIM kiyA ? saba kucha maiMne apanA karttavya samajhakara kiyA hai / Aja maiM kRtakArya hokara mUla rUpa meM Aryaputra ke sammukha upasthita huI huuN|' isa prakAra kahatI huI ratnavatI, For Private And Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rayaNavAla kahAM candramaMDala ko nihAratI huI cakorI kI bhAMti, priya pati ke mukha ko dekhatI huI Ananda meM lIna ho gii| ratnapAla ne kahA---'hAM ! tuma satya kaha rahI ho, maiMne tumako vahAM rakha kara bhUla kI hai| aparipakva buddhi ke kAraNa kyA aise pariNAma nahIM Ate ? kintu tumhAre anubhavI pitA ke anugraha se saba kucha sundara, samucita aura acchA ho gyaa| vahAM jAnA abhI saMbhava nahIM hotaa| mere mAtA-pitA kI khoja meM tumane jo sAhasa dikhAyA hai, vaha abalA ke bala se atirikta hai| usake lie jitane dhanyavAda die jAe, ve sabhI thor3e haiN| mAtA-pitA bhI rAula ke sevA-bhAva kI prazaMsA karate haiM'--'isa prakAra bAta-cIta karate hue donoM mAtA-pitA ke darzana karane ke lie cala pdd'e| ye donoM prasanna vadana se, jahAM mAtA-pitA baiThe the, vahAM Ae / rati ke sAtha kAmadeva kI taraha ratnavatI ke sAtha ratnapAla ko dekhakara mAtA-pitA ko Azcarya huaa| unhoMne pUchA"yaha rUpavatI strI kauna hai, jo tumhAre sAtha sahasA avatIrNa huI ? kyA koI ArAdhitA devI manuSya zarIra dhAraNa kara prakaTa huI hai ? isake sAtha hamArA kyA saMbaMdha hai ?' isa prakAra ve tarka-vitarka kara rahe the / itane meM hI ratnavatI ne apane sAsu-zvasura ke caraNa chue| hAtha jor3akara vaha bolI- 'maiM ApakI putra-vadhU Apake priya putra kI patnI ratnavatI hU~ / vidyAbala se rAula ke rUpa meM, maiM pati ke sAtha aaii| maiM hI ApakI putravadhU hU~, dUsarI nahIM !' isa prakAra kahakara vaha sAsu ke caraNoM meM gira pdd'ii| yaha jAnakara bhAnumatI aura jinadatta ko Azcarya ke sAtha mahAn Ananda huaa| vadhU ke mastaka para hAtha rakhatI huI sAsa bolI- 'yaha rAjakumArI ratnavatI merI putra vadhU hai ? jaba yaha rAula ke rUpa meM pracchanna thI, hamane isako pahacAnA taka nahIM thA / abalA hote hue bhI isane asAdhAraNa pauruSa pradarzita kiyA hai / isakI samayajJatA adbhuta hai| aneka bAra hamane yaha socA thA ki apanA nikaTa kA sambandhI na hote hue bhI, tathA binA prArthanA kie yaha hamArI itanI sevA, paricaryA karatA hai, ananya bhaktibhAva se hamArA saMrakSaNa karatA hai, yaha kyoM ? putra-vadhU ! terI buddhi aura dhairya kI kitanI prazaMsA kareM / tUne hamako yahAM lAne ke lie kitane kaSTa sahe aura vipada rUpI nadiyoM ko pAra kiyA hai ? aisI sevAparAyaNa vadhU ko pAkara hama dhanya ho ge|' isa prakAra kahatI huI usane sneha se putravadhU kI pITha thapathapAI, mastaka ko sUghA, tU putra-pautravatI ho, aise zubha AzIrvAda se use badhAI dii| jaba yaha bAta nagara meM phailI, For Private And Personal Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtavAM ucchvAsa 83 taba vadhU ko dekhane ke lie sabhI bandhu-bAMdhava Azcarya se vahAM Ae / ratnapAla ke anurUpa ratnavatI ko dekhakara saba Anandita hae / seTha ke parama saubhAgya kI prazaMsA karate hue svajana apane-apane ghara kI ora cale gae / ratnavatI ne apane vinaya, viveka, cAturya aura dakSatA se parijanoM tathA gurujanoM ko maMtramugdha, sammohita, kIlita aura vazIbhUta kara liyaa| putra aura putravadhU ke madhura vyavahAra aura kAryoM kI nipuNatA ke kAraNa mAtA-pitA ne apane Apako bhAra utare hue bhAra-vAhaka kI bhAMti halkA anubhava kiyaa| ratnapAla bhI ratnavatI ke sAtha paMcendriya janya viSaya-sUkhoM kA anubhava karatA huA yathA samaya dhArmika aura vyAvahArika kAryoM meM saMlagna sukha se samaya vyatIta karane lgaa| ___ eka bAra jinadata ne pUrva rAtri aura apararAtri meM dharma-jAgaraNa karate hue socA-'aho ! maiMne eka hI janma meM sukha-duHkha kI vicitra zRkhalA dekhI hai aura usakA anubhava bhI kiyA hai, to bhI merA mana virakta kyoM nahIM huA ? maiM indriya-viSayoM ke bhoga se parAGa mukha kyoM nahIM huA ? bandhujanoM meM merA sneha zithila kyoM nahIM huA ? dhana Adi ke prati tyAga kI bhAvanA kyoM nahIM bar3hI ? hA ! hA ! jo kSaNa bIta jAte haiM, ve punaH lauTakara nahIM Ate / jo yauvana lAvaNya aura zArIrika bala kSINa ho jAtA hai, vaha puna: prApta nahIM hotA / are ! tuccha jIvana ke lie aisI cintA ? kitanI daur3a-dhUpa ! kitanA chala-kapaTa ! kyA raMka kI taraha rAjA ko bhI yaha saba nahIM chor3anA par3atA isameM kyA zaMkA hai ? mRtyu kA niyama sarvasAdhAraNa aura nizcita hai / usake Age kisI kA vinaya yA bala prayoga saphala nahIM hotA / isalie maiM apanA hita kA cintana aura AcaraNa kyoM nahIM karU~ ? aho ! AyuSya ke mUlyavAn tIna bhAga bIta gae / aba jo kucha bacA hai usameM mujhe Atma-kalyANakArI dharma kArya, bhavAMtara meM hita, sukha aura kSema ke lie karanA caahie|' isa prakAra bhAvanA karatA huA virakta huA, vairAgya ko prApta huA aura bandhana ko tor3ane ke lie tatpara huaa| usane bhAnumatI ke samakSa apanI bhAvanA rakhI / bhAnumatI ne bhI pati ke isa zubha kArya kA anumodana kiyA / aura pati kA anugamana karane ke lie utsuka huii| apane putra Adi bandhujanoM kI AjJA lekara jinadatta apanI patnI ke sAtha, dharmaghoSa AcArya ke pAsa prabajita ho gyaa| ve donoM aneka prakAra kI ghora tapasyA se zarIra ko tapAte hue, svAdhyAya dhyAna se AtmA ko bhAvita karate hue, anta meM saMlekhanA sahita anazana kara kalpa vimAnavAsI deva hue| For Private And Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir EX rayaNavAla kahA eka bAra ratnavatI garbhavatI huii| usane eka putra ko janma diyaa| vaha sukhapUrvaka bar3hane lgaa| use vidyA adhyayana karAyA, yathA samaya usakA vivAha kiyA gyaa| vaha vinIta, vivekI aura sabhI kAmoM meM kuzala thA / vaha gRhasthAzrama kI dhurA ko vahana karane meM samartha huA / idhara cAra jJAna ke dhanI mahAtapasvI AcArya amitagati vahAM Ae / AcArya ke Agamana se nagarI bahuta saMtuSTa huI / AcArya ko vaMdana karane seTha, gAthApati senApati, rAjA Adi aneka vyakti ge| ratnavatI ko sAtha le ratnapAla bhI darzana karane ke lie gyaa| AcArya ne dharma-dezanA dii| manuSya janma-prApti kI durlabhatA btaaii| unhoMne kahA manuSya bhava cAra gatimaya saMsAra durga kA dvAra hai, jo isako yoM hI gaMvA dete haiM ve naraka-nigoda Adi meM paDa kara, saMsAra cakravAla meM bhramaNa kara, caurAsI lAkha jIva-yoniyoM kA pAra kaise pA sakate haiM ? mohanIya karma kI sthiti sattara koTi-koTi sAgara kI hai| usase mUr3ha hue prANI. pratyakSa svarUpa ko bhI nahIM pahacAna pAte / ve madyapAna karane vAle vyakti kI taraha viveka se vikala hokara jahAM tahAM bhramaNa karate haiM, ghUmate haiM, gira par3ate haiM, ha~sate haiM, rote haiM, pralApa karate haiM, gAte haiM, aura bAbAra mlAna hote haiM / sukha ko prApta karane ke icchuka vyakti bhI sukha kaise pA sakate haiM, jaba taka ve sukha kI gaveSaNA aura mArgaNA para-vastuoM meM karate raheMge / AtmA kA svarUpa hai ananta sukha / para vastuoM kA saMyoga hI duHkha, bhrAMti yA bhramaNa kA kAraNa hai| isalie sabase pahale yathArtha jJAna karanA cAhie / jJAna rahita kriyA andhe vyakti ke bANa kI taraha nirarthaka hai, vaha apane lakSya ko bhedane meM saphala nahIM hotI / oha ! jo muni Atma-vATikA meM ramaNa karate haiM ve kisa prakAra ke Ananda kA anubhava karate haiM ? anukUla aura pratikUla sUkha aura duHkha meM samatA kA bhAva rakhate hue vItarAga vyakti kahIM bhI khinna, kliSTa, paritapta, vimanaska aura durmanA nahIM hote / ora ! oha ! muniyoM ke lie sabhI jagaha Ananda kA samudra udvelita rahatA hai / cAroM ora zAnti kI lahara phailI rahatI hai / bhavyo ! AtmIya sukha ke kSaNa kA ekabAra anubhava kro| jo ekabAra isa svAda ko pA letA hai, vaha kabhI ise nahIM chor3a sakatA / yaha mArga anubhava-gamya hai / sAkSAn amRtapAna kI taraha AcArya ke ina madhura vacanoM ko sunakara sArI pariSad praphullita huI aura usakA mAnasa atyanta udbuddha huaa| dharmadezanA ke pazcAt ratnapAla ne apane pUrva janma kA vRttAnta pUchate hue AcArya zrI se For Private And Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtavAM ucchvAsa kahA---'prabho / maiMne aisA kaunasA pApa kiyA thA ki jisase mujhe sIlaha varSoM taka mAtA-pitA kA viyoga sahanA par3A aura dhana-nAza kA sAmanA karanA par3A ?' AcArya ne jJAna bala se kahA- 'ekabAra ajJAna ke vazIbhUta hokara terI AtmA ne apanI mAtA dvArA die gae supAtradAna kI krodha ke Aveza meM gardA kI aura una muniyoM kI nindA kI, usakA phala yahAM bhISaNa rUpa se tumane bhogA hai| pazcAt tumhArI mAM ne yathArthajJAna karAyA aura dAna kA mahAtmya batAyA, taba tumane usa supAtra dAna kI anumodanA kI / dharma ke prati tumhArI ruci utpanna huI / usake prabhAva se tumane punaH saba kucha prApta kara liyaa| ___ apane pUrva vRttAnta ko sunakara-ratnapAla aura usakI patnI ratnavatI ko parama vairAgya huA / ratnapAla ne socA--'isa jAjvalyamAna saMsAra se merI AtmA ko zIghra hI nikaaluu| buddhi kA yahI parama phala hai ki maiM apanI AtmA kA uddhAra kruuN|' yaha socakara ratnapAla virakta hogayA / usane ghara kA sArA bhAra pUtra ko dekara svayaM ratnavatI ke sAtha bhagavatI dIkSA svIkAra kara dIkSita ho gyaa| usane pavitra kriyA kI, nirmala dhyAna kiyA, ujjvala svAdhyAya kiyA, tIvra tapa tapA aura apramatta vihAra kiyaa| aneka varSoM taka saMyama paryAya kA pAlana kara donoM brahmadeva loka meM devarUpa meM utpanna hue / vahA~ se cyuta hokara ve mahAvideha kSetra meM siddha, buddha, mukta hoMge tathA samasta duHkhoM kA anta kreNge| rayaNavAla kahA kA hindI-rUpAntara samApta For Private And Personal Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAvyakartA ko prazasti (1) isa (ratnapAla kI kathA) caritra ko sunakara jagata ko vicitratA, lakSmI kI caMcalatA evaM baMdhujanoM ke svArthaparaka prema ko samajhanA caahie| (2) isase bhavyajanoM kI bhAvanA dharma pravRtti meM susthira hotI hai / dharma se hI saba sukhoM kI sundara prApti hotI hai / (3) adhika kyA, adhyAtma-sukha kA ekamAtra kAraNa, tIna loka meM sArabhUta dharma hI hai, bhavyoM ko dharma kI rAdA ArAdhanA karanI caahie| (4) vartamAna kalikAla meM samudra ke samAna dhIra-gaMbhIra akhaNDa ujjvala ___AcAra se yukta terApaMtha ke prathama AcArya zrI bhikSasvAmI hue| (5) bhikSa svAmI ne saMsAra aura mokSa kA pRthak-pRthak mArga btaayaa| donoM kabhI bhI eka nahIM ho sakate / (6) rAga pApa kA kAraNa hai aura jIva dayA (ahiMsA) dharma kA mUla hai / phira ve donoM sAtha (ekatra mizra) kaise ho sakate haiM ? (7) zrIbhikSu svAmI ne aneka prakAra ke bhayaMkara kaSToM ko sahana kara dharma kI jAgRti kI / usa dRDha manasvI ne saMkaToM se ghabarAkara apanA satya mArga nahIM chodd'aa| (8) unake dvitIya paTTadhara dhIra zrI bhAramalajI svAmI, tRtIya rAyacandra jI evaM caturtha zrI jayAcArya hue| (9) vimala hRdaya zrI maghavA gaNI pAMcave paTTa para, zrI mANakacandrajI mahArAja chaThe evaM zrI DAlacandra jI mahArAja sAtaveM paTTa para suzobhita hue| (10) mokSa mArga ke pathika mahAn kRpAparAyaNa zrI kAlugaNI AThaveM paTTa para hue| jinake zAsana meM bhikSugaNa kI atula vRddhisamRddhi huii| For Private And Personal Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (11) jinake anugnaha sudhA se siMcita hokara mujha jaisA maMdabuddhi bhI sAkSara bana gayA / aho ! guru kA mAhAtmya sacamuca avarNanIya hai| (12-13) bhikSa gaNa ke navama Asana para, vartamAna meM mahAn prabhAvI AcArya zrI tulasI haiN| nirantara zramarata evaM dharma pracAra meM dakSa AcArya zrI Aja ke yuga ke anukUla upadeza dete hue aNuvrata Andolana kA pracAra kara rahe haiM / Adhunika loga prAyaH unase paricita haiN| prabhAva se AkRSTa hokara aneka prakAra ke loga AcArya zrI se vArtAlApa karane Ate rahate haiN| (14-15) una guru caraNoM kA anugAmI muni zrI kevalacandra jI kA putra, zro dhana muni evaM AryA dIpAM jI kA laghubhrAtA, candanamuni ne (kAvyakartA) jo kAvya kalpanA kA rasika hai, ekAvanaveM varSa meM prAkRta bhASA kA adhyayana kiyaa| (16) bAlakoM ke lie bhI sugrAhya, aisA alpa samAsa vAlA tathA madhura kathAnaka yukta prAkRta bhASA meM praveza ke lie isa gadya kAvya kI racanA kii| (17) zrI mohanavijaya ne gujarAtI bhASA ko gItikA meM isa kathAnaka kA praNayana kiyA hai / usI se yaha kathAsUtra sAbhAra liyA gayA hai| (18) mere isa prathama prayAsa meM aneka doSoM kI saMbhAvanA ho sakatI hai| AzA hai vijJajana unakA vizodhana kara deNge| (16-20) vikrama saMvat 2002 meM jayapura meM caturmAsa kiyaa| zrI lAla muni evaM zrI mUla muni donoM hI bhaktibhAva ke sAtha sevA karate haiN| yahAM ekadina acAnaka zikArI kuttoM ke AkramaNa se hAtha jakhmI ho gayA / pakkA pATA baMdhA / isa samaya meM isa kAvya kI maiMne racanA kii| yaha kRti sabako kalyANakArI ho| For Private And Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 21616 LANERPHANKara syaNavAla kahA For Private And Personal Use Only