Book Title: Dashvaikalik Sutram Part 03
Author(s): Gunhansvijay, Bhavyasundarvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005765/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || namo'stu tasmai jinazAsanAya || zrutakevalIzrIzaSyabhavasUriSkRtaM zrIbhadrabAhusvAmikRtaniyuktiyutaM zrIharibhadrasUriSkRtavRttiyutaM zrI dazavaikAlika sUtram gurjarabhASAntarasahitam (bhAga-3) preraka : pU.paM.zrI candrazekharavijayajI ma. bhASAntarakAra : munizrI guNahaMsavi.ma. saMzodhaka : munizrI bhavyasuMdara vi.ma. : prakAzaka : (zrI zramaNapradhAna jaina saMgha) kamala prakAzana TrasTa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * na * * * H..ma | ma TH || namo'stu tasmai jinazAsanAya // zrutakevali zrIzayyaMbhavasUriviracitaM / / zrI vazavAtisUtram // sabhASAMtara bhAga-3 (adhya. 5-6-7) niryuktikAra : zrutakevalI zrIbhadrabAhusvAmI vRttikAra : 1444 grantharacayitA zrIharibhadrasUrijI preraka siddhAntamahodadhi zrImadvijaya premasUrIzvarajI ma.sAhebanAM ziSyaratna pa.pU.paM. gurudevazrI candrazekharavijayajI ma.sAheba prakAzaka kamala prakAzana TrasTa amadAvAda bhASAMtarakartA muni guNahaMsavijayajI saMzodhanakartA muni bhavyasuMdaravijayajI *** FF F S maiM, trya EEF F zA pa * * Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na F s # prakAzaka : kamala prakAzana TrasTa jIvatalAla pratApazI saMskRti bhavana 2777, nizApoLa, jhaverIvADa, rIlipha roDa, amadAvAda-1 phona : 25355823, 25356033 prathama prakAzana : vi.saM. 2066 tA. 15-12-2009 IR nakala : 10OO = sUcanA : A pustaka jJAnakhAtAnI rakamamAMthI chapAyela hovAthI pustakanuM mUlya jJAnakhAte cUkavIne mAlikI karI zakAya. zA mUlya rU|. 250/ TAIpaseTIMga arihaMta grAphiksa khADiyA cAra rastA, amadAvAda. nA lekhaka : siddhAntamahodadhi, saccAritracUDAmaNi, sva. pUjyapAda A. bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA sAhebanAM vineya pU. paM. zrI candrazekharavijyajInAM ziSya munizrI guNahaMsavijyajI mudrakaH bhagavatI ophaseTa bAraDolapurA,amadAvAda. *** 'F F maiM tya E E F zA nA ya *** Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ' E AE 'C E na Ex dazavaikAlikasUtra bhAga-3 samarpaNam... samarpaNam.... jeoe Agamone lohInAM kaNekaNamAM vasAvI dIdhA che... jeonA mukhe Aje paNa dazavaikAlikasUtra rame che... evA 5.pU. gItArthamUrdhanya, siddhAntadivAkara, gacchAdhipati pU. gurudevazrI A. jayaghoSasUrIzvarajI ma.sAhebajIne A nAnakaDI bheTa arpaNa karatAM haiyuM AnaMdavibhora banI jAya che. li. kRpAkAMkSI guNahaMsavi. ***** _r_ C S sta ta h ma T Ex * * Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hu dazavaikAlikasUtra bhAga-3 mihira saujanya... nahIM * * * * * * * 3, 5 * * umaLakAbharyA haiye ame svIkArIe chIe - ApanuM audAryabharyu saujanya.... pa.pU.paM.gurudevazrI candrazekharavijayajI ma.sAhebanAM ziSyaratna pa.pU.munirAjazrI haMsakIrtivijayajI ma.sAheba pa.pU.munirAjazrI bhavyakIrtivijayajI ma.sAheba Adi ThANAnAM vi.saM.2065nAM cAturmAsanI smRtinimitte | cha di A - A ? B = 5 0 saujanya che ka 6 = ya = la - zrI saradArabAga je.mU.pU. jaina saMgha bAraDolI E jJAnadravyathI zrutabhaktino lAbha lIdho e badala khUba khUba dhanyavAda... * * ke li. jhaAa * * * kamala prakAzana TrasTa ra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' dazavaikAlikasutra bhAga-3 haAsabuka saujanya... umaLakAbharyA haiye ame svIkArIe chIe, ApanuM audAryabharyu saujanya... 0 saujanya 0 zrI DIsA zve.mU.pU. jaina saMgha DIsA ja la? 5 6 a 4 jJAnadravyathI zrutabhaktino lAbha lIdho e badala khUba khUba dhanyavAda.... * * kamala prakAzana TrasTa * * & A R Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA A ja dazavaikAlikasUTA bhAga-3 ha ! prastAvanA dazavaikAlika sUtra! . parama pAvana pistAlIza AgamomAMnuM eka atisuMdara Agama ! 21000 varSa pAMcamAM ArAnAM aMta sudhI je akhaMDa paNe Takaze ! eno mahimA aparaMpAra che, e to enA parathI ja jaNAI Ave ke caudapUrvadhara - zrutakevali - zayyabhavasUri mahArAjAe, mAtra cha mahinAnuM jenuM AyuSya zeSa hatuM, tevA - potAnA dIkSita putra "manakanAM kalyANa mATe pUrvomAMthI tene uddhata karyuM ! | kevA suMdara padArtho haze emAM, jene bhaNavAthI 6 mahinAmAM sAdhujIvanano sAra - samajAI jAya..AtmakalyANa nizcita thaI jAya ! Aje paNa eno mahimA akhaMDa che - enA cAra adhyayana arthasahita bhaNAya nahIM , | tyAMsudhI mahAvrata AropaNa (vaDIdIkSA) na karavAnI paraMparA che... enuM pAMcamuM piMDeSaNAadhyayana arthasahita bhaNyA vinA gocarI javAno adhikAra nathI maLato. If enuM sAtamuM vAkyazuddhi adhyayana arthasahita bhaNyA vinA dezanA ApavAno - are ! bolavAno paNa adhikAra nathI maLato... TaMkazALI ane arthazAli che enA vacano... dareka sAdhubhagavaMte avazya bhaNavA - gokhavA - samajavA - utAravA jevA. I paNa, A to caudapUrvadhara maharSinAM vacano gaMbhIra, rahasyabharapUra... alpamati nA evA ApaNe teno tAga zI rIte pAmI zakIe? FT upakAra karyo ApaNA para pUrvarSioe...bhadrabAhusvAmI mahArAjAe...niryukti II racIne...agatyasiMhasUrie cUrNi racIne... haribhadrasUriAdi mahApuruSoe TIkAo | F racIne.... A vivaraNo pramANamAM saraLa che. tArkikaziromaNi haribhadrasUri ma.sA.nI TIkA? | sauthI vistRta che. khUba suMdarapadArtho che, temAM... chatAM, paDatAM kALane kAraNe prAthamika abhyAsIone te paNa samajavuM kaThina paDe, te | saMbhavita che. ane eTale anuvAdakAra pU.mu.zrI guNavaMsavijayajI ma.sA. saraLa gujarAtI bhASAmAM che teno anuvAda prastuta karI rahyA che. F BE E F | Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama dazavaikAlikasUtra bhAga-3 harijItrA svayaM uccakakSAnAM vidvAn hovA chatAM, AvA prAthamika graMtha upara anuvAda lakhavA . mATe ATalo parizrama veThe che, samayano bhoga Ape che, te temanI prAthamika abhyAsuo A paranI karUNAnuM pariNAma che. vartamAnakALe abhyAsanI rUci dharAvanArAone paNa abhyAsa [ karAvanAra adhyApakono saMyoga saraLatAthI nathI thato, tevuM ghaNIvAra jovA maLe che ane svayaM abhyAsa karavAmAM kaThina sthaLo e aTakI javAthI hatotsAha thaI jAya che. e samasyAnuM nirAkaraNa karavA ja A anuvAda prastuta thaI rahyo che. pU. haribhadrasUri mahArAjanI kaThina paMktione vistArathI saraLabhASAmAM rajU karavA temaNe ghaNo puruSArtha karyo che, te anuvAda jotAM ja samajAI jaze. pratyeka sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto avazya A graMthano talasparzI abhyAsa kare to temanuM jIvana saMyamanI suvAsathI mahekI UThe, te bAbatamAM koI zaMkA nathI. eTale mArA sahita sahu A graMthane bhaNe, ane temAM A anuvAda sahAyakasAthInI garaja sAre. ane tenA dvArA vizuddhasaMyamajIvananI prApti karI, paramapadane najIka lAve, e ja zubhAbhilASA... | >> li, muni bhavyasuMdaravijaya | P pa ba 5 ka 9 9 S Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IT , e "E dazavaikAlikasUra bhAga-3 mi . be zabdo be zabdo ) dazavaikAlika jevA mahAna sUtranI racanA karI che caudapUrvadhara zrI zayyabhavasUrIzvarajI mahArAjAe! enA ja upara niryaktinI racanA karI che caudaparvadhara zrI bhadrabAhasvAmIjIe ! cUrNinI racanA karI che zrI jinadAsagaNimahattarajIe ! vRttinI racanA karI che 1444 grantharacayitA zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe ! hajAro varSo pUrvenuM A aNamola sAhitya kALanA pravAhamAM kyAMya khatama na thaI jAya ane ApaNAM sudhI pahoMce e mATe enI surakSA kAje jabaradasta bhoga Apyo che hajAro zramaNa-zramaNIoe ane zrAvaka" zrAvikAoe ! ne mArA jevA sAdhu paNa AnuM bhASAMtarAdi kAma sArI rIte pAra pADI zake e mATe kRpAbaLa-pIThabaLa pUruM ne pADyuM che paramopakArI pUjyapAda bhavodadhitAraka gurudevazrIe ! bhASAMtaramAM bhUlo na rahI jAya e mATe akSarazaH badhuM ja tapAsI ApavAno anahada upakAra karyo che tu pUjayapAda zAsanaprabhAvaka AcAryadeva zrI ratnasuMdarasUrIzvarajI ma.sAhebanA ziSya munirAja nuM bhavyasuMdaravijayajIe ! - traNa-traNa mupho jovA - kramazaH goThavavA... vagere vagere ati mahenata ane ghaNo lAMbo samaya mAMgI letuM kaparuM kAma saharSa vadhAvI laIne saMpUrNa karI dIdhuM che vidyAziSya munirAja rAjahaMsavijayajIe ! prakAzananAM kAryamAM khUba ullAsathI sahakAra Apyo che te kamala prakAzananAM guNavaMtabhAI ane temanI a - presanI TIme ' AvI to DhagalAbaMdha sahAya bAda je kAma zakya banyuM che, emAM bhASAMtarakartA tarIkeno yaza levAno mane koI ja haka nathI. A AkhAya kAryamAM mArA bhAge to 1% jeTalo ya hisso mAMDa Ave... eTale jo A kArya kharekhara sAruM thayeluM lAge, upayogI lAge to eno yaza mane ApavAne badale A tamAma uttama AtmAone ja Apavo evI mArI namra vinaMtI che. hA ! je kaMI kSatio haze, e mArI ja haze e paNa nizcita hakIkata na jANavI. vartamAna 15 hajAra sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto agharI bhASAdine kAraNe A granthanAM amulyapadArthothI : vaMcita na rahI jAya, e mATe teone gujarAtI bhASAmAM spaSTatAvALuM bhASAMtara ApavuM jarUrI lAgyuM, mATe ja A bhASAMtara karyuM che. bAkI to saMyamI saMskRtamAM ja abhyAsa kare, bhASAMtarane na aDe e ja amane ISTa zA | che. bhASAMtara vinA vRtti nahI samajI zakanArAo mATe ja A bhASAMtara che, e khAsa dhyAnamAM levuM. vaLI jo adhyApana karAvanAra sagarano yoga maLe to emanI pAse ja jJAna meLavavuM... e na maLe to ja nAchUTake . bhASAMtaranA sahAre vAMcana karavAnuM che. A bhASAMtaramAM nikSepAdinI samajamAM saraLatA rahe te mATe pU.paM.zrI hIracaMdravijayajI ma.sAhebanA ja | ziSyavRMde taiyAra karela adhyayanapramANenA koSTako paNa lIdhA che. koika taiyAra karanAra mahAtmAno paNa huM sibahumAna AbhAra mAnuM chuM. prAMte A AkhAya bhASAMtaramAM mahApuruSonI IcchA viruddha kaMIpaNa lakhAyuM hoya to mana-vacana-kAyAthI ja A trividhe-trividha micchA mi dukkaDa... li. muni guNahaMsavijaya . bhA.su. 13 saM. 2065 ' vaE = ka = = = = . * Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUla bhAga-3 2i0 khAsa dhyAna rAkho...OM (khAsa dhyAna rAkho... E F S S . A graMtha vAMcananA adhikArI yogoddavahana karI cUkelA pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto ja che. tethI gRhasthoe A graMtha vAMcavo nahIM. - anadhikRta vAMcana jJAnAvaraNIya-mohanIya vi. karmonA baMdha dvArA saMsAravardhaka hovAthI ahitakara che. pUjya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtoe paNa mukhyatayA gItArtha gurubhagavaMto pAse ja abhyAsa karavAno che. paraMtu jemane tevA saMyogo upalabdha nathI. teo, potAnA guruvarganI anujJA laIne A anuvAdanI sahAya laIne abhyAsa karI zake che. A graMtha mAtra vAMcI javA mATe nathI. sAMgopAMga abhyAsa, gAthAo - artho - padArthone gokhIne upasthita karAze, to saMyamajIvanamAM atyaMta upakArI banaze. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUga bhAga-3 25 jA | prathamo virAmaH prathamo virAmaH -muni rAjahaMsavijaya che adhyayana-5 A adhyayanamAM AkhI bhikSAcaryAnuM varNana karAyuM che. sAdhue kayA kALe bhikSArthe ja javuM, kayA kALe na javuM, bhikSAe jatAM kevI rIte cAlavuM, kevA gharomAM bhikSArthe javuM, gharamAM pravezatAM zuM dhyAna rAkhavuM, kayA sthAno dUrathI ja choDI devA, kayA sthAnone vize | na daSTi na karavI, kevA dAyaka pAse bhikSA grahaNa karavI, kevA dAyaka pAse bhikSA grahaNa na nA . karavI, kevI bhikSA grahaNa karavI kahyuM, kevI bhikSA grahaNa karavI na kalpa, akathya dravya ) | vahorAI gayA bAda zuM karavuM, vahorelI bhikSA kevI rIte kyAM vAparavI, vagere bhikSAcaryA' A saMbaMdhI tamAma bAbato A adhyayanamAM jaNAvAyelI che. aMtamAM je saMyamI eSaNAdisaMyamamAM apramAdi vigere che te saMyamI mRtyu samaye paNa cAritrAne sAdhe che ema jaNAvavA dvArA eSaNAdi saMyamanI mahattA | | darzAvI che. ne Aje paNa A adhyayananAM sAdhaMta adhyayana bAda gocarI grahaNa karavA javAnI | saMmati apAya che. adhyayana-6 A adhyayanamAM rAjAdi dvArA pUchAyelA AcArane vistArathI jaNAvAyo che. A ni [ rahI tenI keTalIka jhalako : 12 prakArano zrAvaka dharma ane 10 prakArano sAdhudharma che. , IT (ni. 246) AcAra jinazAsanamAM che. anyatrI kapilAdi matamAM nathI (gA. 5) : F" vataSakAdi 18 sthAnomAMthI koIpaNa sthAnane sevato saMyamI zramaNa na bane. (ni. 267) " " daMtazuddhi mATenI saLI paNa saMyamI yAcyA vinA grahaNa na kare. (gA. 13) abrahma pApanuM na nA mULa che. mATe saMyamI strI sAthe vAta karavAdine paNa varja (gA. 16) saMnidhi lobhasvarUpa nA ya che. vaLI thoDI paNa saMnidhi karanAra bhAvathI sAdhu nathI balka gRhastha che. (mATe saMyamI ja | alpa paNa saMnidhi na seve) (gA. 18) Asaktirahita sAdhune vastrAdidhAraNa parigraha thato ja nathI kA.ke, maharSioe mUccha = rAgane ja parigraha kahyo che. (gA. 20) jeo nityaka krIta-dezika-AhatapiMDAdi grahaNa kare che teo te piMDanI utpattimAM thanAra jIvahiMsAnI che | anumati Ape che (gA. 48) saMyamIne palaMga, mAMcaDo vigere para besavuM anAcarita che. . '(gA. pa3) gocarI gayela je sAdhu gharamAM besavAnI pravRtti kare che te mithyAtvarUpI : A phalavALA anAcArane pAme che. (gA. pa6) rogI ke nirogI je saMyamI snAnane kare che Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 prathamo virAmaH tenA vaDe saMyama tyajAya che. (gA. 60) maithunathI upazAMtane vibhUSAvaDe zuM kAma che ? (gA. .64) A ane AvAprakAranAM DhagalAbaMdha AcAronuM nirUpaNa graMthakArazrIe A adhyayanamAM karyu che. X adhyayana-7 A adhyayanamAM rAjAdi dvArA pUchAyela AcAra paNa niravadyavacanathI kahevo. kA.ke, maiM je sAvadya-niravadyavacananAM bhedane jANato nathI tene upadezano to zuM bolavAno paNa adhikAra na nathI apAyo. A padArthane lakSyamAM rAkhIne graMthakArazrI-niryuktikArazrI ane vRttikArazrIe mo 6 bhASAnAM bhedo, kaI bhASA ArAdhanI, kaI bhASA virAdhanI, satyabhASA-mRSAbhASA- 3 TM satyAmRSA-asatyAmRSA bhASAnuM vivecana, kaI bhASA bolavI, kaI bhASA na bolavI Adi vistAra sahita darzAvela che. tenI keTalIka jhalako joIe. ta ta vacananAM prakArono ajJAtA jo ke kaMI na bole to paNa te vacanaguptine pAmelo nathI. (ni. 290) jyAre vacananAM prakArono jJAtA Akho divasa bole to paNa te vacanaguptine pAmelo che. (ni. 291) saMyamI satyA, asatyAmRSA bhASA bole. asatyA, satyAkRSAne sarvaprakAre na bole. (gA. 1) traNekALa saMbaMdhi je padArthamAM zaMkA hoya tene "A A pramANe " che." ema na kahe. (gA. 9) kANAne kANo, napuMsakane napuMsaka, rogIne rogI ane corane cora na kahevo. (gA. 12) strIne mAtA, mAsI, phaI, dIkarI, pautrI... A pramANe - bolAvavI nahi. (gA. 15) e rIte puruSane bApA, kAkA, mAmA, bhANiyo, putra, pautra... ni A pramANe na bolAvavo. (gA. 18) paMcendriyajIvomAM 'A strI, A puruSa' ema jyAM sudhI na jANe tyAM sudhI jAtithI bolAvavA. (gA. 21) saMyamI udyAna, parvata ke vanone vize moTA vRkSone joIne "A vRkSo prAsAdo, toraNo, gharo, nAva vagere mATe samartha che" ema na bole. (gA. 26-27) "A phaLo pAkI gayA che, khAvA mATe yogya thaI gayA che, A phaLo be mA bhAga karavA yogya che.'" ema saMyamI na bole. (gA. 32) muni sukRta, supa, suchinna, ya suhata, sumRta, suniSThita, sulaSTa vigere sAvadyavacano na bole (gA. 41) sAdhu badhe badhuM vicArIne bole arthAt doSa na lAge e mujaba bole. (gA. 44) sAdhu asaMyatane "besa, * jA, sUIjA, bola" A pramANe na kahe. (gA. 47) na zA zA sa ,, nA ya AvA anekaprakAranAM sAvadya-anavadyavacanonuM nirUpaNa graMthakArazrIe A * adhyayanamAM kareluM che. *** Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E - na E P sa nA dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhyayanAnukrama (1) piMDaiSaNA adhyayana uddezo-1 uddezo-2 (2) mahAcArakathA adhyayana. (3) vAkyazuddhi adhyayana . adhyayanAnukrama... 1 100 135 201 ji na zA sa nA ya Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 22 * 29 * * pa 4. E 1 E? ( hama dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 bhASya-1 ) . Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa | dazavaikAlikasUtrama caturdazapUrvadhara zrIbhadrabAhusvAmIviracitaniyuktiyuta-sUripuraMdara zrIharibhadrasUriviracitavRttiyuta caturdazapUrvadhara zrIzaabhavasUrikRta zrI dazavaikAlikasUtra hAribhadrIvRttinuM bhASAMtara // atha paJcamAdhyayanam piNDaiSaNAkhyam // | prathama deza: | ____ adhunA piNDaiSaNAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane 'sAdhorAcAraH SaDjIvanikAyagocaraH prAya' ityetaduktam, iha tu dharmakAye satyasau svasthe samyakpAlyate, sa cAhAramantareNa prAyaH svastho na bhavati, sa ca sAvadyetarabheda ityanavadyo | grAhya ityetaducyate, uktaM ca-"se saMjae samakkhAe, niravajjAhAri je viU / / dhammakAyaTThieM sammaM, suhajogANa sAhae // 1 // ' ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanaM, sma * piDeSaNAnAmaka pAMcamuM adhyayana prathama uddezo | have piMDeSaNA nAmanuM pAMcamuM adhyayana zaru karAya che. Ano A saMbaMdha che. ahIM te tti anantaraadhyayanamAM - cothA adhyayanamAM e vAta karI ke sAdhuno AcAra prAyaH pajIvanikAyaviSayaka hoya che." [ A pAMcamAM adhyayanamAM to A vAta kahevAya che ke jo A dharmakAya svastha hoya : to A AcAra sArI rIte pALI zakAya, ane te dharmakAya prAyaH AhAra vinA svastha na rahe. ane te AhAra sAvadya ane niravagha ema be bhedavALo che. eTale emAM anavadya niravagha AhAra grahaNa karavo. (phada tu.. pati6ccatte ema anvaya karavo... * sAvaghathI Itara judo eTale niravagha) kahyuM ja che ke "je vidvAna niravaghaAhAravALo che, samyapha rIte dharmakAryamAM rahelo * * che ane zubhayogono sAdhaka che, te saMyata=sAdhu kahevAyelo che." (saMsArIonuM zarIra * karmabaMdha karavAmAM mukhya nimitta banatuM hovAthI e karmakAya kahevAya. susAdhuonuM zarIra che "E IS vaE 45 ka = = = = = ! % 9 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * pa It It A dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ju hu adhya. 5.1 bhA. 1 ni. 234-235 9 dharma karavAmAM nimitta hovAthI e dharmakAya kahevAya.) Ama A saMbaMdhathI AveluM A adhyayana che. bhaGgyantareNaitadevAha bhASyakAra:mUlaguNA vakkhAyA uttaraguNaavasareNa AyAyaM / piMDajjhayaNamiyANi nikkheve nAmanipphanne // 61 / / bhASyam // bhASyakAra bIjI paddhatithI A ja vAta kare che. bhASya 61 gAthArtha : mUlaguNo kahevAyA have uttaraguNonAM avasarathI AveluM A "" | piMDAdhyayana che. have nAmaniSpanna nikSepamAM piMDaadhyayana che. vyAkhyA-'mUlaguNAH' prANAtipAtanivRttyAdayaH 'vyAkhyAtAH' samyak pratipAditA " anantarAdhyayane, tatazca 'uttaraguNAvasareNa' uttaraguNaprastAvenAyAtamidamadhyayanam-idAnIM yatprastutam / iha cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tathA cAhanikSepe nAmaniSpanne, TIkArtha : anantara adhyayanamAM = cothA adhyayanamAM prANAtipAtano tyAga vagere | mUlaguNo sArI rIte pratipAdana karAyA. eTale tyArabAda uttaraguNono prastAva Avyo. e anusAre have A pAMcamuM adhyayana che ke je prastuta che. ahIM anuyogadvArano upanyAsa pUrvanI jema tyAM sudhI karavo ke cheka nAmaniSpanna TI nikSepa Ave. eja vAta kare che ke nAmaniSpanna nikSepamAM... (gAthA 234 sAthe saMbaMdha joDavo...) kimityAha piMDo a esaNA ya dupayaM nAmaM tu tassa nAyavvaM / caucaunikkhevehiM parUvaNA tassa - jAyabbA || rarU4ll nAmaMThavaNApiMDo davve bhAve a hoi nAyavvo / guDaoyaNAi davve bhAve kohAiyA cauro / rirUvA (prazna : nAma niSpanna nikSepomAM zuM ?.. arthAtu emAM zeno nikSepo Avaze ?) uttara : O - - 4 pa F u = ka = ya = = * * kA jaiAiJA * * Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * - mi dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5.1 niyukti - 235-2366 ni. 234 gAthArtha ? tenuM nAma piMDa ane eSaNA ema be padavALuM jANavuM. tenI cAra . e cAra nikSepA vaDe prarUpaNA karavI. ni. 235 gAthArtha : nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra prakArano piMDa IST ' jANavo. dravyapiMDamAM goLa, bhAta vagere ane bhAvapiMDamAM krodhAdi cAra. __vyAkhyA-piNDazcaiSaNA ca 'dvipadaM nAma tu' dvipadameva vizeSAbhidhAnaM 'tasya' na uktasaMbandhasyAdhyayanasya jJAtavyaM, catuzcaturnikSepAbhyAM nAmAdilakSaNAbhyAM prarUpaNA 'tasya' mo padadvayasya kartavyeti gAthArthaH // adhikRtaprarUpaNAmAha-nAmasthApanApiNDo dravye bhAve ca ko / bhavati jJAtavyaH, piNDazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, nAmasthApane kSuNNe, dravyapiNDaM tvAha- guDaudanAdiH 'dravya' miti dravyapiNDaH, bhAve krodhAdayascatvAraH piNDA iti gAthArthaH // TIkArtha : kahevAyelA saMbaMdhavALA pAMcamA adhyayananuM nAma piMDa ane eSaNA ema | bi padavALuM ja jANavuM. A enuM vizeSa nAma che. (adhyayana e enuM sAmAnya nAma che.) InAmAdi lakSaNavALA cAra-cAra nikSepAthI te be padanI prarUpaNA karavI. (be catuSka 1 # hovAthI catuzradunikSepAmyAM. ema dvivacanano prayoga karelo che.) adhikRtanI = jeno adhikAra cAle che tenI = padayanA nikSepanI prarUpaNAne kahe E 45 = ka D E nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra prakAre piMDa che. piMDazabda darekanI sAthe joDavo. emAM nAma, sthApanA e piMDa prasiddha che. dravyapiMDa batAve che. goLa, bhAta vagere dravyapiMDa che. bhAvamAM to krodhAdi cAra e piMDa che. piDi saMghAe jamhA te uiyA saMghayA ya saMsAre / saMghAyayaMti jIvaM kammeNaTTappagAreNa ya | | | rarUddA Fii. ni. 236 gAthArtha : piDu dhAtu saMghAta arthamAM che, je kAraNathI te krodhAdi udaya | # pAmelA ane saMhata = bhegA rahelAM chatAM saMsArI jIvane ATha prakAranA karma sAthe joDe che ke che. mATe te piMDa che.) " atraivAnvarthamAha-'piDi saMghAte' dhAturiti zabdavitsamayaH, yasmAtte krodhAdaya / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 niyukti - 236-237 uditAH santo vipAkapradezodayAbhyAM saMhatA eva saMsAriNaM saMghAtayanti jIvaM yojayantItyarthaH, kenetyAha- karmaNA'STaprakAreNa - jJAnAvaraNIyAdinA, ataH krodhAdayaH piNDa iti gAthArtha: / / prarUpitaH piNDaH, sAmpratameSaNA'vasaraH, tatra kSuNNatvAnnAmasthApane anAdRtya dravyaiSaNAmAha TIkArtha : cAra bhApiMDamAM ja anvarthane batAve che. (cArakaSAyone piMDa zI rIte kahevAya ? e darzAvavA emAM piMDa zabdano artha vyAkaraNa pramANe zI rIte ghaTe che ? e na na S darzAve che.) vaiyAkaraNIonuM zAstra A che ke piD dhAtu saMghAtamAM samUhamAM che. arthAt piD dhAtu samUha arthane jaNAve che ane A artha A krodhAdimAM paNa ghaTe che. je kAraNathI te krodhAdi cAra kaSAyo vipAkodaya ane pradezodaya dvArA udayamAM Ave tyAre samUharUpa ja hoya che ane evA te kaSAyo saMsArI jIvane joDe che. prazna : jIvane konI sAthe joDe che ? uttara : jJAnAvaraNIyAdi karmonI sAthe joDe che. AthI ja te krodhAdi cAra e piMDa che. ta gAthArtha:| TIkArtha : dravyeSaNA traNaprakAre che. (1) sacittadravyonI eSaNA (2) acittadravyonI eSaNA (3) mizradravyanI eSaNA. - be k piMDanI prarUpaNA thaI gaI. have eSaNAno avasara che. temAM nAma-sthApanA kSuNNa hovAthI teno anAdara karIne (tenI prarUpaNA choDI ni daIne) dravyeSaNAne kahe che. ni maiM na zA davvesaNA u tivihA sacittAcittamIsadavvANaM / dupayacauppaya apayA naragayakarisAvaNadumANaM // 237 // zA sa sa ni. 230 gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. nA nA ya dravyaiSaNA tu trividhA bhavati, sacittAcittamizradravyANAmeSaNA dravyaiSaNA, ya sacittAnAM dvipadacatuSpadApadAnAM yathAsaMkhyaM naragajadrumANAmiti, kArSApaNagrahaNAdacittadravyaiSaNA alaGkatadvipadAdigocaramizradravyaiSaNA ca draSTavyeti 4 ta Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 niyukti - 238 sacitta dravyeSaNA traNaprakAre che. (1) dvipada sacittadravyeSaNA eTale be pagavALA manuSyarUpa sacittadravyanI tapAsa karavI te. (2) cArapagavALA hAthIrUpa sacittadravyanI tapAsa karavI te. (3) pagarahita vRkSarUpa sacitadravyanI tapAsa karavI te. gAthAmAM kArSopaNa zabdanuM grahaNa kareluM che. enA dvArA acittadravyeSaNA ane alaMkRtadvipadAdi saMbaMdhI mizradravyeSaNA samajI levI. (kArpApaNa sikko = rUpiyo nANuM. e acitta che. enI tapAsa e acittadravyeSaNA kahevAya. tathA manuSya " AbhUSaNothI vibhUSita hoya to e pote sacitta ane AbhUSaNo acitta... eTale F mo mizradravya kahevAya. enI gaveSaNA e dvipadamizradrayaiSaNA kahevAya. ema hAthI alaMkRta mo 5 hoya to catuSpadamizradravyeSaNA ane vRkSAdi vastu acittadravyathI alaMkRta hoya tyAre 5 tta apadamizradravyeSaNA kahevAya.) ma zA bhAvaiSaNAmAha bhAvesaNA u duvihA pasattha apasatthagA ya nAyavvA / nANAINa pasatthA apasatthA kohamAINaM // 238 // bhAvaiSaNAne batAve che. niM.238 gAthArtha : prazasta ane aprazasta ema be prakAre bhAvaiSaNA jANavI. jJAnAdinI prazasta ane krodhAdinI aprazasta. bhAvaiSaNA tu punardvividhA, prazastA aprazastA ca jJAtavyA, etadevAha'jJAnAdInA' miti jJAnAdInAmeSaNA prazastA krodhAdInAmaprazastaiSaNeti gAthArthaH // sa TIkArtha : bhAvaiSaNA be prakAre che. prazasta ane aprazasta. emAM jJAnAdi sArA bhAvonI eSaNA tapAsa = nA ya prazasta bhAvaiSaNA. krodhAdinI eSaNA aprazastabhAvaiSaNA. = // 23 // = 5 prakRtayojanAmAha bhAvassuvagArittA etthaM davvesaNAi ahigAro / tIi puNa atthajuttI vattavvA piMDanijjuttI prApta karavAno prayatna e ta na zA sa ya 36 * * Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUga bhAga-3 TukaDA nAadhya. 5.1 niyukti - 239-240 che. Ama nikSepa darzAvIne have prastutamAM enuM joDANa kare che. - ni. 239 gAthArtha : bhAvane upakArI hovAthI ahIM dravyeSaNAno adhikAra che. tenI arthayukti piMDaniryukti kahevI. "navaca' jJAnApAritnAr 'matra' praznane dravyeSAthiR: 'tathA:' punardravyaiSaNAyAH 'arthayuktiH' heyetararUpA arthayojanA vaktavyA piNDaniyuktiriti na gAthArthaH // sA ca pRthaksthApanato mayA vyAkhyAtaiveti neha vyAkhyAyate / jo TIkArtha : dravya = gocarI vagere e jJAnAdi rUpa bhAvane upakArI che. mATe ahIM no Da dravyeSaNAnI arthayukti rUpa piMDaniyukti kahevI. arthayukti = kaI dravyeSaNA hoya che. s tta ane kaI dravaiSaNA upAdeya che... e. prazna : e piMDaniryukti kaI che ? uttara : e piMDaniryukti judI sthApana karavA pUrvaka mArAvaDe vyAkhyAna karAyelI ja ta che eTale ahIM enuM vyAkhyAna karAtuM nathI. (piMDaniryuktigrantha A pAMcamA adhyayanamAMthI ta ja uddabhava pAmela che. e ghaNo moTo grantha hovAthI e AkhA judA grantha tarIke ja ke rAkhavAmAM Avelo che. have uparanA vacana uparathI ema lAge che ke zrIharibhadrasUrijIe enA upara vyAkhyAna kareluM ja haze ane eTale ja ahIM enuM pharI vyAkhyAna karatAM nathI. | alabatta, piMDaniryukti upara emanI TIkA maLatI nathI. paNa 1444 granthomAMthI jema | ghaNAM viccheda pAmyA, tema A paNa viccheda pAmela hoya e saMbhavita che.) adhunA prakRtAdhyayanAvatAraprapaJcamAha piNDesaNA ya savvA saMkheveNoyarai navasu koDIsu / na haNai na payai na kiNai | kArAvaNaaNumaIhi nava / / 240 / / have prastutaadhyayanano zemAM zemAM aMtarbhAva-avatAra thAya che, enA vistArane | batAve che. | ni.240 gAthArtha ? AkhI pipaiSaNA saMkSepathI nava koTimAM avatare che. haNe nahi, I che pakAve nahi, kharIde nahi. karAvavA ane anumati vaDe nava. . piNDaiSaNA ca 'sarvA' udgamAdibhedabhinnA saMkSepeNAvatarati navasu koTISu, tAzcemAH-* ra na hanti na pacati na krINAti svayaM, tathA na ghAtayati na pAcayati na krApayatyanyena, 45 = = ka = = = = = = Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 r , ba > A hara dazavaikAlikasUra bhAga-3 IDuiM chuadhya. 5.1 ni. 241 - bhA. dareka haiM tathA jantaM vA pacantaM vA krINantaM vA na samanujAnAtyanyamiti nava / etadevAha" kAraNAnumatibhyAM naveti gAthArthaH // & TIkArtha : udgama, utpAdana ane eSaNA A badhA bhedothI judA judA prakAranI # piDaeNSaNA saMkSepathI nava koTimAM ja samAveza pAmI jAya che. te nava koTi A che svayaM (1) haNe nahi (2) pakAve nahi (3) kharIde nahi. tathA || . bIjAvaDe (4) haNAve nahi (5) pakAvaDAve nahi (6) kharIdAve nahi. tathA bIjo koI (7) ke haNato hoya (8) pakAvato hoya (9) kharIdato hoya to ene anumati Ape nahi. - A ja vAta kare che ke karAvavA ane anumati dvArA nava thAya. (karavAnA traNabheda to ApelA ja che.) ___ sA navA duha kIrai uggamakoDI visohikoDI a / chasu paDhamA oyarai kIyatiyammI vimorI 3 RAra4ar ni. 241 gAthArtha : te nava prakAre rahelI piMDeSaNA be prakAre karAya che. (1) | udgamakoTI (2) vizodhikoTI, chamAM pahelI avatare ane krItarikamAM bIjI. sA navadhA sthitA piNDaiSaNA dvividhA kriyate-udgamakoTI vizodhikoTI ca, tatra SaT su hananaghAtanAnumodanapacanapAcanAnumodaneSu prathamA-udgamakoTI ji avizodhikoTyavatarati, krItatritaye krayaNakrApaNAnumatirUpe vizodhistu-vizodhikoTI ji * ditIti thAH | . TIkArtha : upara navaprakAre darzAvelI piMDeSaNA be prakAre vaheMcI zakAya. (1) udgamakoTI (2) vizodhikoTI. temAM hanana-ghAtana-anumodana tathA pacana-pAcanaFI anumodana A cha koTImAM pahelI udgama koTI Ave. e avizodhikoTI che. jayAre nA thI kharIdavuM-kharIdAvavuM-kharIdInI anumati rUpa krititrikamAM bIjI vizodhikoTI avatare che. ya etadeva vyAcikhyAsurAha bhASyakAra: koDIkaraNaM duvihaM uggamakoDI visohikoDI a / uggamakoDI chakkaM visohikoDI I maLe vihAM dirAmANamAM A ja vAtanuM vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA bhASyakAra kahe che ke ka E F Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta na TIkArtha : koTI eja koTIkaraNa kahevAya. te be prakAre che. udgamakoTI, vizodhikoTI. na i temAM SaTka hananAdithI banela AdhAkarmAdi e udgamakoTI che. jyAre vizodhikoTI mo 6 krItatrikathI banelI che, te oghaudezikavagere bhedathI anekaprakAre che. S ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 bhA. 62, ni. 242 bhASya 62 gAthArtha : koTIkaNa be prakAre che. udgamakoTI ane utpAdanakoTI. udgamakoTI SaTka che. vizoSikoTI anekaprakAranI che. +-.. 'joTIna'mitti joDyeva joTIrAM, oTI( raLa) dvividhay-dramoTI * vizodhikoTI ca, udgamakoTI SaTkaM hananAdiniSpannamAdhAkarmAdi, vizodhikoTIkrItatritayaniSpannA anekathA oghauddezikAdibhedeneti gAthArthaH // SaTkoTyAha kammuddesiacarimatiga pUiyaM mIsacarimapAhuDiA / ajjhoyara avisohI visohikoDI mane temA / / 24 / / SaTkoTI tarIke zuM zuM Ave e batAve che. ni. 242 gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. karma- saMpUrNameva auddezikacaramatritayaM karNauddezikasya pAkhaNDa zramaNanirgranthaji viSayaM, pUti- bhaktapAnapUtyeva mizragrahaNAtpAkhaNDazramagnirgranthamizrajAtaM carama - ji prAbhRtikA bAdaretyarthaH, adhyavapUraka ityavizodhirityetatSaTkaM / vizodhikoTI bhavati na zeSA- oghauddezikAdibhedabhinnA'nekavidheti gAthArthaH // na zA zA F TIkArtha : (1) karma AdhAkarma badhuM ja + (2) karmodezikanA chellA traNa bheda. F TM pAkhaMDI saMbaMdhI, zramaNa saMbaMdhI, nigranthasaMbaMdhI, (3) bhaktapAnapUti ja + (4) T mizrazabdanA grahaNathI pAkhaMDImizra, zramaNamizra, nigranthamizra + (5) caramaprAkRtikA 7 eTale ke bAdaraprAkRtikA (6) adhyavapUraka ya A avizodhikoTI che. A cha thayA. - (ahIM gAthAmAM pUtizabda che, temAM bhaktapAnapUti ja levI. upakaraNapUti nahi. tathA hananatrika + pAcanatrika ema cha koTI paNa thAya. jyAre upara batAvyA pramANe cha doSo e paNa cha koTI thAya. mizrajAta mizra = mizratarIke thayela bhojanAdi.) bAkInI badhI koTI vizoSikoTI che. te oghauddezikAdibhedothI anekaprakAre che. ta 8 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-3 agika hukaadhya. 5.1 niyukti - 243,244 ma ihaiva rAgAdiyojanayA koTIsaMkhyAmAha* nava cevaTThArasagA sattAvIsA taheva caupannA / nauI do ceva sayA sattariA huMti koDINaM * * rajA rAgAI micchAI rAgAI samaNadhamma nANAI / nava nava sattAvIsA nava nauIe ya guNagArA* |ra44. A navakoTImAM ja rAgAdinI yojanA karavAdvArA je koTIsaMkhyA bane, e have na - batAve che. ni. 243-244 gAthArtha TIkAryavatu | nava caiva koTyaH tathA'STAdazakaM koTInAM tathA saptaviMzatiH koTInAM tathaiva catuSpaJcAzatkoTInAM tathA navatiH koTInAM dve eva ca zate saptatyadhike koTInAmiti gAthAkSarArthaH // bhAvArthastu vRddhasaMpradAyAdavaseyaH, sa cAyam-Nava koDIo dohi | " rAgaddosehiM guNiyAo aTThArasa havaMti, tAo ceva nava tihiM micchttaa(nn)nnaannavirtiihiN| | guNitAo sattAvIsaM havaMti, sattAvIsA rAgadosehiM guNiyA cauppannA havaMti, tAo ceva | Nava dasaviheNa samaNadhammeNa guNiAo visuddhAo NautI bhavaMti, sA NautI tihiM nANadaMsaNacarittehiM guNiyA do sayA sattarA bhavaMtIti gAthArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepa:, TIkArtha : 9 koTI, 18, 27, 54, tathA 90, 270 Ama koTI thAya. Ano bhAvArtha vRddhasaMpradAyathI jANavo. te vRddhasaMpradAya A che. uparanI navakoTIone rAga ane dveSa ema be sAthe guNo eTale 18 koTI thAya.. [te ja nava koTIne mithyAtva, ajJAna ane avirati e traNa sAthe guNo eTale 27 koTI thAya. te 27 koTIne rAga-dveSa sAthe guNo to 27 x 2 = 54 koTI thAya. te ja navakoTI), " dasazramaNadharma sAthe guNo to 9 x 10 = 90 vizuddhakoTI thAya. te ja 90 koTI jJAna* darzana-cAritra sAthe guNo to 270 koTI thAya. | (kSamAyukta, jJAnayukta huM hanana karIza nahi... ema kSamAdi 10 dharmo dvArA ja ( 10 bheda thAya. e 10 bhedo jJAnathI thayA. ema darzana ane cAritrAthI 10, 10 (S Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazarvakAlikasUla bhAga-3 hu kahu adhya. 5.1 sutra-1 . bhedo thAya. e 10 bhedo jJAnathI thayA. ema darzana ane cAritrAthI 10, 10 bhedo . na thAya. Ama kula 30 bheda thAya. A 30 bheda hananakoTIthI maLyA. ema navenava koTIthI 30 bheda maLe, eTale 30 x 9 = 270 bheda maLe. ema badhAmAM svayaM vicArI levuM.) nAmaniSpanna nikSepa kahevAI gayo. ___sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame' skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, taccedam| saMpatte bhikkhakAlaMmi, asaMbhaMto amucchio / imeNa kamajogeNa, bhattapANaM gavesae // 1 // have sUkAlApakaniSpanna nikSepano avasara che... vagere carcA pUrvanI jema tyAM sudhI jANavI ke cheka sUtrAnugama Ave ane emAM asmalitAdiguNothI yukta sUkI uccAravAnuM 5 3. vaE ni te sUtra A che. gAthA-1 bhikSAkALa Ave eTale asaMbhrAnta ane amUcchita sAdhu A kramayogathI | | bhojana-pANInI gaveSaNA kare. | asya vyAkhyA-'saMprApte' zobhanena prakAreNa svAdhyAyakaraNAdinA prApte ja na 'bhikSAkAle' bhikSAsamaye , anenAsaM prApte bhaktapAnaiSaNApratiSedhamAha, na zA alAbhAzAkhaNDanAbhyAM dRSTAdRSTavirodhAditi, 'asaMbhrAntaH' anAkulo yathAvadupayogAdi zA| sa kRtvA, nAnyathetyarthaH, 'amUcchitaH' piNDe zabdAdiSu vA agRddho, vihitAnuSThAna- sa nA mitikRtvA, na tu piNDAdAvevAsakta iti, 'anena'. vakSyamANalakSaNena 'kramayogena' nA | paripATIvyApAreNa 'bhaktapAnaM' yatiyogyamodanAranAlAdi 'gaveSayed' anveSayediti ya sUtrArtha: III * TIkArtha : bhikSAno samaya saMprApta thAya tyAre eTale ke bhikSAkALa sArI rIte prApta * thAya tyAre arthAt svAdhyAya karavA vagere dvArA jayAre bhikSAno kALa thAya tyAre gocarI * * javAnuM che. che A saMprApta vizeSaNa dvArA asaMprAptakALamAM bhakta-pAnanI eSaNAno pratiSedha kahI S = Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * ka >> Ami dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-2 - e dIdho. arthAtu bhikSAkALa Avyo na hoya tyAre gocarI na javuM e darzAvI dIdhuM. ( A prazna : paNa aprAptakALamAM bhikSA jaIe to vAMdho zuM ? | uttara : tyAre gocarIno lAbha na thAya eTale daSTavirodha thAya = pratyakSa nukasAna | thAya ane aprAptakALamAM bhikSA na javAnI je bhagavAnanI AjJA che, enuM khaMDana thavAnA | kAraNe aSTavirodha thAya eTale ke parokSa nukasAna thAya. (alAbhathI daSTavirodha ane | AjJAkhaMDanathI aSTavirodha ema kramazaH joDavuM. lAbha na thavo e pratyakSa nukasAna che. 1) ane AjJAkhaMDanathI pApabaMdhAdi ane enAthI maLanAra durgati vagere adekha = parokSa na nukasAna che.) Sii saMprApta bhikSAkALamAM paNa anAkula sAdhu gocarI jAya. arthAt yogya rIte upayoga tuM vagere karIne jAya, emane ema na jAya. | tathA e sAdhu piMDamAM ke zabda vageremAM anAsakta hoya. gocarI javuM e vihita |= zAstrokta = jinokta anuSThAna che. eTale e sAdhu gocarI jAya che. piMDAdimAMja Asakta thaIne gocarI nathI jato. (Azaya e che ke "bhagavAne ucita kAraNasara gocarI te na javAnI AjJA karI che. mATe huM jAuM chuM." ema vicArIne sAdhu gocarI jAya che. khAvAnI no AsaktithI ke tyAM strI vagerenA zabdo sAMbhaLavAdinI AsaktithI gocarI na jAya..) Avo sAdhu vakSyamANa lakSaNavALA kramayogathI = krama vyApArathI sAdhune yogya evA bhojana-pANInI gaveSaNA kare. odanAdi e bhojana ane AranAlAdi = kAMjI vagere pANI. yatra yathA gaveSayettadAhasa se gAme vA nagare vA, goaraggagao muNI / care maMdamaNubviggo, avvakkhitteNa ceasA // 2 // jayAM je rIte gaveSaNA kare te batAve che. gA.2 gAmamAM ke nagaramAM gocarI gayelo te muni avyAkSipta cittathI uga vinA * dhIme dhIme cAle. 'se' ri sUtra, vyAdhyA-ve' rUtyasaMgrAntomUchitaH pAme vI nAra vA, . upalakSaNatvAdasya karbaTAdau vA, 'gocarAgragata' iti goriva caraNaM gocaraH) uttamAdhamamadhyamakuleSvaraktadviSTasya bhikSATanam agraH-pradhAno'bhyAhRtAdhAkarmAdi- Ch GP ! 5 6 la 5 ka Aa * * * Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * 7dazavaikAlikasUga bhAga-3 9 7 adhya. 5.1 sUtra-2-3 ) parityAgena tadgataH-tadvartI muni:-bhAvasAdhuH caret-gacchet 'mandaM' zanaiH zanairna drutamityarthaH, , 'anudvignaH' prazAntaH parISahAdibhyo'bibhyat 'avyAkSiptena cetasA' vatsavaNigjAyAdRSTAntAt zabdAdiSvagatena 'cetasA' antaHkaraNena eSaNopayukteneti sUtrArthaH // 2 // TIkArtha : te = asaMbhrAnta ane amUcchita evo te sAdhu gAmamAM ke nagaramAM gocarI che | mATe phare. gAma ke nagara e upalakSaNa che eTale enAthI karbaTa maDambAdi sthAno paNa te samajI levAnA. (kabUTa vagere gAthAmAM batAvyA nathI, paNa e paNa ahIM samajI levAnA | - che. jema Aje gAma, tAluko, jillo, rAjya vagere vagere kSetrabhedo che. tema tyAre gAma, - nagara, karbaTa, maDamba vagere bhedo hatA. emAM je pharaka che, te AgaLa Avaze. Azaya ) Te ke sAdhu mAtra gAma ke nagaramAM ja phare ema na samajavuM. paNa AvA karbaTAdi sthAnomAM ? che paNa gocarI jAya...) navarAtaH zabda che, emAM gAyanI jema cAlavuM-caravuM e gocara-arthAt rAgadveSarahita sAdhunuM uttama, adhama ane madhyamakulomAM = gharomAM bhikSA mATe pharavuM e te gocara. It A gocara e agra = pradhAna che. abhyAhata, AdhAkarmAdi doSonA tyAga dvArA A gocara agra=pradhAna kahevAya. AvA gocarAgramAM vartato evo bhAvasAdhu dhIme dhIme jAya. jhaDapathI na cAle. e niA sAdhu anuddhigna hoya = parISahAdithI gabharAto na hoya. tathA vAcharaDuM ane vaNikanI ni vadhunA daSTAnta anusAre zabdAdimAM nahi gayelA, eSaNAmAM upayogavALA evA citta jJA vaDe sAdhu cAle. (atyaMta bhUkhyA thayelA vAcharaDAne soLa zaNagAra sajelI vahu jayAre zA | khAvAnuM Ape che, tyAre vAcharaDAnuM badhuM ja dhyAna khAvAmAM hoya che. vahune jovAnI to : / ene IcchA paNa na hoya. ema sAdhunuM badhuM ja dhyAna 42 doSo vinAnA piMDa saMbaMdhamAM | hoya, vahorAvanAra strIvagerenA rUpa-zabdAdimAM sAdhunuM dhyAna na hoya..) yathA carettathaivAhapurao jugamAyAe, pehamANo mahiM care / vajjaMto bIahariyAI, pANe a * sAmaSTie rUA je rIte sAdhu care, te ja rIta batAve che. gA.3 AgaLa yugamAtra dRSTithI pRthvIne joto, bIjaharitane, jIvone, pANI ane te Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 sta mATIne varjato cAle. 'purato' kRti sUtra, vyAraNyA-'purata:' avrato 'yumAtrA' zarIpramALayA : zakaToddhisaMsthitayA, dRSTyeti vAkyazeSaH, 'prekSamANaH' prakarSeNa pazyan 'mahIM' bhuvaM * 'srota' yAyAt, jevinnati yoganti, na zeSaviSNupayoneneti gamyate, na prekSamALa v % api tu 'varjayan' pariharan bIjaharitAnIti, anenAnekabhedasya vanaspateH parihAramAha, tathA 'prabino' dIndriyAvIn tathA 'kam' avvAyaM 'muttijAM ca' pRthivIjAya, cazabdAttejovAyuparigrahaH / dRSTimAnaM tvatra laghutarayopalabdhAvapi pravRttito rakSaNAyogAt mo || mahattarayA tu dezaviprakarSeNAnupalabdheriti sUtrArthaH // 3 // na mA adhya. 5.1 sUtra-3 TIkArtha : AgaLanI bAju za2I2pramANa ane gADAnI dhurAnA AkAre rahelI evI stu dRSTithI jamInane sArI rIte joto e sAdhu cAle. (baLadanA gaLA upara ADuM lAkaDuM hoya, e ADA lAkaDAnI sAthe be UbhA lAkaDA gADAnI sAthe joDAyelA hoya. jeno AkAra ta A rIte thAya. e be UbhA lAkaDA zakaTordri tarIke gaNAya. ahIM sAdhunI baMne AMkhono upayoga AgaLanI jamIna upara che, jyAM paga mukavAno che tyAM che. eTale mukha para rahelI baMne AMkho jamIna upara ekaja sthAne kendrita thAya che, eTale e AMkho ane jovAnI pRthvI vacce lITI karIe to zakaToai jevo AkAra thAya. TuMkamAM e be lAkaDA gADA pAse pahoLA che, baLadanA gaLA pAse sAMkaDA che. ema be AMkhonI dRSTi mukha pAse pahoLI che. jamIna pAse sAMkaDI thAya che.) ji na na ahIM keTalAko 7 e zabda bahArathI joDe che. arthAt "na cAle" ema artha kare che. zA tyAM zeSaviSNupayoona e samajI levAnuM che. Azaya e che ke "bIjI dizAomAM upayoga sa rAkhavA pUrvaka A sAdhu na cAle paraMtu nIce jamInane joto cAle.." ya nA mAtra joto ja cAle ema nahi, paraMtu bIja ane haritane varjato cAle. A " 'bIjaharita' zabdathI anekabhedavALA vanaspatino tyAga karavAnuM jaNAvI dIdhuM. tathA beIndriya vagerene, akAyane ane pRthvIkAyane varjato cAle. 7 zabdathI agni ane vAyu laI levA. ene paNa varjato cAle. ahIM zarIrapramANa dRSTithI jovAnuM jaNAvyuM che. enAthI jo vadhu nAnI dRSTithI jue. eTale ke najIkamAM jue to jIvanI upalabdhi thAya = jIva dekhAya to paNa pravRtti dvArA enuM rakSaNa karavuM zakya na bane. (paga paDavAnI taiyArI ja hovAthI paga aTakAvavo zakya 13 * * Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * 4, 5 It A dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hakika adhya. 5.1 sUtra-4 ) na bane.) ane jo vadhu moTI dRSTithI jue eTale ke ghaNI dUra dRSTi rAkhe to e dezanA laI viprakarSane kAraNe, AMkha ane kSetranI dUrAIne kAraNe jIva dekhAya ja nahi... A che kAraNasara vadhu nAnI ke vadhu moTI dRSTi tyAgIne zarIrapramANe daSTi rAkhavAnuM jaNAvyuM che. ukta: saMyamavirAdhanAparihAraH, adhunA tvAtmasaMyamavirAdhanAparihAramAha ovAyaM visamaM khANaM, vijjalaM parivajjae / saMkamaNa na gacchijjA, vijjamANe parakkame // 4 // saMyamavirAdhanAno parihAra darzAvI dIdho. have AtmAnI = zarIranI ane saMyamanI virAdhanAnA parihArane darzAve che. gA.4 apAta, viSama, sthANu, vijalane varjavA. bIjo mArga hoya to pulathI na |javuM. | 'movAyafmati sUtra, vyArA-mavAta' avirUpa viSaH' ninonnati thALuE' UrdhvakASThaM 'vijalaM' vigatajalaM kardamaM 'parivarjayet' etatsarvaM pariharet, tathA 'saMkrameNa' | jalagartAparihArAya pASANakASTharacitena na gacchet, AtmasaMyamavirAdhanAsaMbhavAt, apavAdamAha-vidyamAne parAkrame-anyamArga ityarthaH, asati tu tasmin prayojanamAzritya | yatanayA gacchediti sUtrArthaH // 4 // TIkArtha : avapAta eTale khADo vagere. viSama eTale nIcuM UMcu sthAna, sthANuM eTale Ubhu lAkaDuM. (jamInamAMthI uparanI tarapha nIkaLeluM, jamInamAM saMbaddha lAkaDuM). jemAMthI ' pANI nIkaLI gayuM che. tevo kAdava... A badhuM varjavuM. arthAt AvA sthAnethI na javuM. || - tathA pANI ke khADAne oLaMgavA mATe patthara ke lAkaDAthI banAvAyelA pulathI javuM " | nahi. kemake emAM AtmavirAdhanA ane saMyamavirAdhanAno saMbhava che. (moTA khADAne bhaI 1 oLaMgavA mATe upara lAkaDuM goThaveluM hoya, enA uparathI cAlIne javAmAM jo sthiratA * na rahe to paDI javAya, tathA emAM kANAdi hoya to emAM trasArijIvo hoya enI || virAdhanA thAya. vagere bAbato svayaM vicArI levI.). AmAM apavAda batAve che ke bIjo mArga hoya to pula uparathI najavuM. arthAtu jo ja Do bIjo mArga na hoya ane AgaLa javuM jarUrI hoya to evA kAryane AzrayIne to pula che. vaB 45 = = ka = = = = Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5. 1 sUtra-pa-5 uparathI paNa yatattApUrvaka javuM. (atyAre je sImenTa koMkrITanA pula hoya che. e to sIdhA rastA jevA ja che, enA mATe A vAta nathI.) avapAtAdimAM doSa dekhADe che. gA.-pa te tyAM paDI jato athavA skhalanA pAmato saMyata trasa athavA sthAvara S prANabhUtonI hiMsA kare. avapAtAdau doSamAha - pavaDaMte va se tattha, pakkhalaMte va saMjae / hiMsejja pANabhUyAI, tase aduva thAvare // 5 // 'pavaDaMte 'tti sUtraM, vyAkhyA - prapatanvA'sau 'tatra' avapAtAdau praskhalanvA 'saMyataH ' sAdhuH 'hiMsyAd' vyApAdayet 'prANibhUtAni' prANino - dvIndriyAdayaH bhUtAni - ekendriyAH, etadevAha - sAnathavA sthAvarAn, prapAtenAtmAnaM cetyevamubhayavirAdhaneti sUtrArthaH // 5 // na zA jeo nA ya je kAraNathI A pramANe che. gA.6 te kAraNathI susanAhita saMyata bIjo sIdho mArga hoya to tenA vaDe na jAya. (jIbhe mArga na hoya to) yatanApUrva parAmbha ure. * * 'tamhA' sUtraM, vyAkhyA-tasmAttena-avapAtAdimArgeNa na gacchet saMyataH susamAhito, bhagavadAjJAvartItyarthaH, 'satyanyene 'ti anyasmin samAdau 'mArgeNe 'ti mArge, chAndasatvAtsaptamyarthe tRtIyA, asati tvanyasminmArge tenaivAvapAtAdinA 'yatameva 15 na ta TIDArtha : se jADA vagere sthAnethI 4vAmAM sAdhu paDe athavA to sjasanA pAme... smai ema thAya to beIndriya vagere prANIo ke ekendriya vagere bhUtonI hiMsA karanAro bane. A ja vAta kare che ke trasa athavA sthAvarane haNanAro bane. (trasa = prANI, sthAvara = bhUta) vaLI paDavA dvArA potAnI jAtane paNa haNe eTale A pramANe ubhayavirAdhanA thAya. ji na yatazcaivaM tamhA teNa na gacchijjA, saMjae susamAhie / sai antreNa maggeNa, jayameva zA parakkame // 6 // S 2 sa nA ya Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-0 hai parAkramet' yatamiti kriyAvizeSaNaM, yatamAtmasaMyamavirAdhanAparihAreNa yAyAditi , | sUtrArtha: IrddA TIkArthaH tethI te khADA vagerenA rastethI susamAhita sAdhu na jAya. susamAhita eTale ja bhagavAnanI AjJAmAM vartanAro... sama=sIdho vagere mArga hoya to A mArge na javuM. . gAthAmAM mane mA e trIjI vibhakti che. te saptamInA arthamAM levI. jo anyamArga na hoya to te ja avazAtAdi mArgathI yatanApUrvaka jAya. yati" zabda kriyAnuM vizeSaNa che yati eTale AtmAnI ane saMyamanI virAdhanAno ne 1. parihAra karavApUrvaka jAya. stu atraiva vizeSataH pRthivIkAyayatanAmAha iMgAlaM chAriyaM rAsiM, tusarAsiM ca gomayaM / sasarakkhehiM pAehi, saMjao taM naikkame // 7 // te ahIM ja vizeSathI pRthvIkAyanI yatanA kahe che. gA.7 aMgArarAzi, kSArarAzi, tuSarAzi ane chANane saMyata dhULavALA pago vaDe | Akrame nahi. ji iMgAla miti sUtram, 'AgAramiti aGagArANAmayamAGgArastamAGgAra rAzim, ji na evaM kSArarAzi, tuSarAzi ca gomayarAzi ca, rAzizabdaH pratyekamabhisaMbadhyate na zA 'sarajaskAbhyAM padbhyAM' sacittapRthivIrajoguNDitAbhyAM pAdAbhyAM 'saMyataH' sAdhuH 'tam' zA | anantaroditaM rAzi nAkrAmet, mA bhUtpRthivIrajovirAdhaneti sUtrArthaH // 7 // TIkArtha : aMgAranI A (rAzi) te AMgAra kahevAya. (aMgAra eTale kolasA ja| banAvavA mATe lAkaDAo adhakacarA bALelA hoya te) ema kSArarAzi = khArano Dhagalo, tuSarAzi = photarAno Dhagalo, gomayarAzi = chANano Dhagalo.. ahIM rAzizabda dareka sAthe joDavo - sacitta pRtvIrajathI guDita pagothI sAdhu te hamaNA ja darzAvela rAzine Akrame nahi. . (arthAt e DhagalAone pagathI na sparze, enA upara paga na mUke.) (prazna : zA mATe ?) - H. * * * * a (c)* Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahula dazavaikAlikasUra bhAga-3 sahu adhya. 5.1 sUtra -8 uttara : pRthvIrajanI virAdhanA na thAo. e mATe Ama kare. ja (Azaya e che ke paga upara sacitta mATI lAgI hoya ane jo A paga A badhA [: DhagalA para paDe to A DhagalA dvArA e sacitta mATInI virAdhanA thAya.) | trevIsvAyAviyatanAmAda- " na carejja vAse vAsaMte, mahiyAe vA paDaMtie / mahAvAe va vAyaMte, tiricchasaMpAimesu vA // 8 // ahIM ja apakAyAdinI yatanAne kahe che. gA.8 varasAda varasato hoya, ke dhummasa paDatuM hoya ke moTo vAyu vAto hoya che ? pataMgIyAdi jIvo paDatA hoya tyAre sAdhu na care. 'na carejjatti sUtraM, na caredvarSe varSati, bhikSArthaM praviSTo varSaNe tu pracchanne tiSThet, tathA mahikAyAM vA patantyAM, sA ca prAyo garbhamAseSu patati, mahAvAte vA vAti sati, - tadutkhAtarajovirAdhanAdoSAt, tiryasaMpatantIti tiryaksaMpAtAH-pataGa gAdayaH teSu vA / | satsu kvacidazanirUpeNa na carediti sUtrArthaH // 8 // TIkArtha : jyAre varasAda varasato hoya tyAre sAdhu gocarI mATe na care. (bahAra na ni jAya). jo gocarI mATe pravezI cUkyo hoya (nIkaLI ja gayo hoya) ane pachI varasAda vi. te paDe to pracchanna = uparathI DhaMkAyelA sthAnamAM Ubho rahe. tathA dhummasa paDatuM hoya to te na paNa na care. dhummasa pAyaH garbhamAsomAM thAya che. (mAravADItithi pramANe kA.va.1 thI | mahAsuda punama sudhI cAramAsa garbhamAsa gaNAya. bAkInA ATha mAsa paNa dhummasa saMbhave kharuM.paNa mukhyatayA to A cAra mAsamAM ja hoya...) athavA moTo pavana vAto hoya to paNa sAdhu na care. kemake mahAvAtathI uDADAyelI * sacittadhuLanI virAdhanAno doSa lAge. je tIrtho paDe te tiryakrasaMpAta kahevAya. arthAtuM mAkhI-macchara-mAsI vagere. te koIka FsthAnomAM azanirUpe hoya che. arthAt cha prakAranI Iti (upadravavizeSa)mAMnI eka Iti mana A che ke A badhA jIvo paDe. to jayAre A azanirUpe paDatA hoya tyAre sAdhu gocarI *| ja na jAya. (chuTA chavAyA paDatA hoya to emAM yatanA saMbhavita hovAthI javAmAM vAMdho che; ema nathI.) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * = Ama dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hu kahu ja adhya. 5.1 sUtra-9 uktA prathamavratayatanA, sAmprataM caturthavratayatanocyate - na carejja vesasAmaMte, baMbhaceravasANu(Na)e / baMbhayArissa daMtassa, hujjA tattha visuttiA // 9 // pahelA mahAvratanI yatanA kahevAI gaI. have cothA mahAvratanI yatanA kahevAya che. gA.9 brahmacaryane vaza karanAra evA vezyAgRhanI najIkamAM sAdhu na care. brahmacArI dAntasAdhune tyAM visrotasikA thAya. 'canga'tti, sUtra, 'dethANImanta' 7 jheivigRhasI, viviziSTa ityAhaM-'brahmacaryavazAnayane(naya)' brahmacarya-maithunaviratirUpaM vazamAnayati-AtmAyattaM / karoti darzanAkSepAdineti brahmacaryavazAnayanaM tasmin, doSamAha-'brahmacAriNaH' sAdhoH / 'dAntasya' indriyanoindriyadamAbhyAM bhavet 'tatra' vezyAsAmante 'vistrotasikA' tadrUpasaMdarzanasmaraNApadhyAnakacavaranirodhataH jJAnazraddhAjalojjhanena saMyamasa(za)syata zoSaphalA cittavikriyeti sUtrArthaH // 9 // TIkArya : gaNikAnA gharanI najIkamAM sAdhu na care. . prazna : e ghara kevA prakAranuM che ? kaI vizeSatAvALuM che ? uttara : maithuna virati rUpa je brahmacarya che, tene vazamAM lAve, darzananA AkSepa vagere ! " dvArA svAdhIna (gaNikAdhIna) kare tevuM te gaNikAgRha che. (tyAM vezyA vagerenuM darzana thAya, | enA tarapha kheMcANa thAya... e dvArA brahmacarya ene AdhIna bane. arthAt khatama thAya.) AvA sthAne javAmAM je doSa che, te doSa batAve che ke Indriyo ane mananA damana | " dvArA dAnta evA brahmacArI sAdhune te vezyAgRhanI najIkamAM visrotasikA thAya. te prazna : visrotasikA eTale zuM? uttara : tenA rUpanuM sArI rIte darzana, e pachI enuM smaraNa, e pachI kharAba dhyAna, |A rUpa je kacaro che, enA vaDe AtmArUpI khetaramAM jJAna-zraddhA rUpI pANI AvatuM * aTake. AnA dvArA jJAna ane zraddhA rUpa pANIno tyAga thAya, e aMdara na jAya. enA * kAraNe saMyamarUpI dhAnya sukAI jAya. A rIte saMyamadhAnya sukAI javuM eja jenuM phala che ke 3 evA cittanA vikAro enuM nAma visrotasikA. che. (AtmA khetara che, saMyama e emAM vAveluM - ugeluM dhAnya che, jJAna ane zraddhA e ja ,, ? AB ma = la = = ma = la = Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-10 5) be pANI che. strIdarzana, smaraNAdi kacaro che. A kacaro e jJAnAdine AtmAmAM ja - pravezatA aTakAvanAra che. eTale e jJAnAdi aMdara na Ave, pariNAme saMyamadhAnya sukAI : jAya...) eSa sakRccaraNadoSo vezyAsAmantasaMgata uktaH, sAmpra tamihAnyatra cAsakRccaraNadoSamAha aNAyaNe caraMtassa, saMsaggIe abhikkhaNaM / hujja vayANaM pIlA, na | mo sAmannaMmi a saMsao // 10 // IT vezyAnA gharanI pAse ekAdavAra javAmAM-caravAmAM je doSa lAge, te A batAvI | na dIdho. have vezyAgRhanI najIkamAM vAraMvAra javAmAM Aloka ane paralokasaMbaMdhI je doSa tuM lAge, tene batAve che. gA.10 vAraMvAra anAyatanamAM caranArA sAdhune vAraMvAra saMsarganA kAraNe vratonI | te pIDA thAya ane sAdhupaNAmAM saMzaya thAya. A B. 'aNAyaNe 'tti sUtram, anAyatane-asthAne vezyAsAmantAdau 'carato' gacchataH saMsA ' saMbajera f ' punaH punaH, mityAdi-veta 'gratAna' prANAtipAtaviratyAdInAM pIDA, tadAkSiptacetaso bhAvavirAdhanA, 'zrAmaNye ca ji zramaNabhAve ca dravyato rajoharaNAdidhAraNarUpe bhUyo bhAvavratapradhAnahetau saMzayaH, ji na kadAciduniSkrAmatyevetyarthaH, tathA ca vRddhavyAkhyA-vesAdigayabhAvassa mehuNaM pIDijjai, na zA aNuvaogeNaM esaNAkaraNe hiMsA, paDuppAyaNe annapucchaNaavalavaNA'saccavayaNaM, zA sa aNaNuNNAyavesAidaMsaNe adattAdANaM, mamattakaraNe pariggaho, evaM savvavayapIDA, sa nA davvasAmanne puNa saMsayo uNNikkhamaNeNa tti sUtrArthaH // 10 // * TIkArtha: vezyAgRhanI najIka vagere asthAnomAM vAraMvAra je sAdhu jAya, tene vAraMvAra vezyAdarzana vagereno saMbaMdha thAya. tenAthI prANAtipAtavirati vagere vratone pIDA thAya. gata vezyAdi tarapha kheMcAyelA cittavALAne bhAvavirAdhanA thAya. (Azaya ema lAge che ke ja koIkane evo prazna thAya ke AmAM cothAvratane pIDA thAya e barAbara paNa badhA vratone pIDA | che zI rIte thAya ? tenA uttara rUpe A vAta karI che ke vezyAsakta cittavALAne bhAvathI to ke, che pAMceya vratanI virAdhanA cheja. ekavratanA bhaMgamAM sarvavratano bhaMga gaNAya. e bhAvathI , = = Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 samajavuM.) tathA sAdhupaNuM dravyathI vicArIe to ogho vagere dhAraNa karavArUpa che, pharIthI bhAvavrata meLavavAnuM pradhAnakAraNa che, evA sAdhupaNAmAM saMzaya thAya. arthAt kadAca evuM bane ke dIkSA choDI ja de. (vratapIDA ane zrAmaNyasaMzaya ema be doSa batAvyA che. vRttikArazrIe vratapIDA eTale AsaktamanavALAne bhAvathI vratavirAdhanA darzAvI che ane zrAmaNyasaMzayathI dravyathI " vratavirAdhanA darzAvI che. Ama be doSo judA pADayA che.) mo juo, vRddhavyAkhyA (cUrNi) A pramANe che. S (eTale ke cothuMvrata emAM hiMsA thAya. su vezyAdimAM gayelA bhAvavALA sAdhunuM maithuna pIDA pAme. stu pIDA pAme.) tathA e sAdhu upayoga vinA gocarInI eSaNA kare tathA vartamAnamAM te samaye koI bIjo vyakti prazna kare ke "tuM zuM kare che ? kema caMcaLa che ?" tyAre pote potAno doSa chupAvaze, apalApa karaze, emAM asatyavacana doSa thAya. tathA vezyAdinuM darzana karavAnI anumati prabhue ke vezyAe ApelI nathI. te eTale rajA nahi apAyela vezyAdinA darzana karavAmAM adattAdAna doSa lAge. tyAM me mamatva karavAmAM parigrahadoSa lAge. A rIte sarvavratone pIDA thAya. dravyasAdhupaNAmAM saMzaya unniSkramaNa dIkSAtyAgathI thAya. arthAt dIkSA choDI de e ja dravyasAdhutAmAM saMzaya jANavo. ji * * * adhya. 5.1 sUtra-11 na na zA zA (paDuplAyane vagereno artha ema paNa saMbhave ke e sAdhu gocarI vahoravA jAya e ja pratyutpAdana kahevAya. mATe ja e vakhatanA doSone utpAdana doSo kahyA che. have e gocarI vahoratI vakhate paNa manamAM vezyAdinA vicAro cAlatA hoya tyAre e gocarI saMbaMdhI pRcchA karavAne badale bIjuM ja kaMIka pUchI bese, pachI e bhUlane chupAvavA vaLI juThuM bole... apalApa kare... A rIte asatyavacana doSa lAge.) sa nA nA ya ya nigamayannAha - tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDDhaNaM / vajjae vesasAmaMtaM, muNI zAMtamasmiC / / nigamana karatAM (upara darzAvelI bAbatono upasaMhAra karatAM) kahe che ke, gA.11 tethI durgati vadhAranArA A doSane jANIne ekAMtane Azrita muni 20 na *** Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikarNa bhAga-3 ju ka hukama adhya. 5.1 sUtra-11-12 : che. vezyAgRhanA sAmIptane varlDa. * * 'taNA' rUti sUtram, cAvaM tAtat vijJAtha 'topa' manattarohita kutivartha varjayedvezyAsAmantaM muni 'ekAntaM' mokSamAzrita iti sUtrArthaH // 11 // AhaprathamavratavirAdhanAnantaraM caturthavratavirAdhano panyAsaH kimartham ? ucyate , * prAdhAnyakhyApanArtham, anyavratavirAdhanAhetutvena prAdhAnyam, tacca lezato darzitameveti / TIkArtha : je kAraNathI vezyAgRha samIpamAM javAmAM upara pramANe doSa lAge che, te na ja kAraNathI ekAMtane = mokSane Azrita (mokSamAtrAnI tamannAvALo sAdhu) anaMtara ja jo ke kahevAyelA durgati vadhAranAra doSane jANIne vezyAgRhanI najIka javAnuM choDI de. || ne prazna : pahelA prathamavratanI virAdhanA batAvI, e pachI tarata ja cothAvatanI virAdhanAno upanyAsa zA mATe karyo ? vaccenA traNa vrata saMbaMdhI virAdhanA kema na - batAvI ? te uttara : cothA vratanI virAdhanAnI pradhAnatA darzAvavA mATe Ama karyuM che ? ta ke prazna : enI pradhAnatA zA mATe ? uttara : cothAvratanI virAdhanA bIjAvratonI virAdhanAnuM kAraNa bane che, mATe tenI pradhAnatA che. anyavratavirAdhanAhetutva pUrve ja lezathI dekhADI ja dIdhuM che. atraiva vizeSamAha sANaM sUiaM gAviM, dittaM goNaM hayaM gayaM / saMDimbhaM kalahaM juddhaM, dUrao | parivannA pharA gocarIsaMbaMdhamAM ja vizeSavAta darzAve che. gA.1 2 kutaro, vIyAelI gAya, dapta baLada, ghoDo, hAthI, bALakovALuM sthAna, IST L jhaghaDo, yuddha A badhAne dUrathI varjavuM. - "sApati sUtra, zvAna' no pratIta, 'tAM 5' fmanavaprasUtAmitkartha:, 'H' ca darpitaM, kimityAha-gAvaM hayaM gajaM, gauH-balIvardo hayaH-azvo gajo-hastI / tathA 'saMdi' vIkrIsthAnaM ' ' vAWtivRddhi 'yuddha' nimi:, tat "rUrato' dUreNa parivarjayet, AtmasaMyamavirAdhanAsaMbhavAt, zvasUtagoprabhRtibhya AtmavirAdhanA, - Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma TIkArya : zvAna lokamAM pratIta-prasiddha ja che. sUtAM mAM eTale navI ja prasava ApanArI gAya. darpita gAya (baLada), ghoDo, hAthI. saMDimbha eTale bALakone ramavAnuM sthAna. vANI-vacana vaDe pratibaddha arthAt vAcika jhaghaDo e kalaha. talavArAdi vaDe paraspara yuddha thAya. ta A badhA ja sthAnone dUrathI varlDavA. kemake ahIM AtmAnI virAdhanA ane saMyamanI virAdhanAno saMbhava che. emAM kutarA, prasavelI gAya vagere dvArA AtmAnI zarIranI virAdhanA thAya. bALakonA sthAnamAM jaIe, to bALako vaMdanAdi mATe ekadama doDI Ave, e doDAdoDImAM koIka paDI jAya athavA to e bALakono dhakko lAgavAthI sAdhu paDI jAya. A rIte doDAdoDImAM bALako vacce paraspara bhaMDana = jhaghaDo thAya, athavA to sAdhu paDavAnA kAraNe gusse thAya eTale bALakone game tema bolavA lAge e rIte bhaMDana thAya, gabaDI paDelo sAdhu jamIna para ALoTAya ke paDelA bALako ALoTAya... A badhA vaDe saMyamanI virAdhanA thAya (kemake AmAM jamIna para rahelA jIvo maravAdi doSa ni lAgavAno ja.) (AmA pAtru paDI javuM, vastuo DhoLAI javI vagere doSo paNa vicArI ni | levA..) na S ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-13 DimbhasthAne vandanAdyAgamanapatana bhaNDanapraluThanAdinA saMyamavirAdhanA, sarvatra cAtmapAtrabhedAdinobhayavirAdhaneti sUtrArthaH // 12 // spe zA tathA upara batAvelA badhA ja sthAnomAM AtmAnAM zarIranAM ane pAtranAM bheda zA F vagerethI ubhavirAdhanA thAya. nA ya T atraiva vidhimAha aNunnae nAvaNae, appaTThei aNAule / iMdiANi jahAbhAgaM, damaittA muLI re rUA gocarI saMbaMdhamAM ja je vidhi che, te vidhine batAve che. gA.13 anunnata, anavanata, aprahaSTa, anAkula evo muni yathAyogya Indriyone damIne care. 22 Zen S sa nA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 4 4 ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-13 'aNuNNae 'tti sUtram, 'anunnato' dravyato bhAvatazca, dravyato nAkAzadarzI bhAvato na jAtyAdyabhimAnavAn, 'nAvanato' dravyabhAvAbhyAmeva, dravyAnavanato'nIcakAyaH bhAvAnavanataH alabdhyAdinA'dInaH 'aprahRSTaH ' ahasan 'anAkulaH' krodhAdirahitaH 'kriyALi' sparzanAvIni 'yathAmALa' yathAviSaya 'mayitvA' rUTa ninTeSu svargAviSu rAgadveSarahito 'muni:' sAdhu 'rel' Rt, viparyaye prabhUtoSaprasaSAt, tathAptidrvyonnto lokahAsyaH bhAvonnata IryAM na rakSati dravyAvanataH baka iti saMbhAvyate bhAvAvanataH kSudrasattva iti, prahRSTo yoSidarzanAdrakta iti lakSyate, Akula evameva, adAntaH pravrajyAnarha iti sUtrArthaH // 13 // TIkArtha : gocarI caranAra sAdhu unnata na hoya. emAM dravyathI ane bhAvathI baMne prakAre unnata na hoya. dravyathI unnata na hoya eno artha e ke upara AkAzane joyA na kare. bhAvathI unnata na hoya eno artha e ke jAti vagerenA abhimAnavALo na hoya. ema dravya. ane bhAvathI ja avanata na hoya. zake. = na dravyathI avanata na hoya eno artha e ke nIcI namelI kAyAvALo na hoya. bhAvathI avanata na hoya eno artha e ke gocarIlabdhi na hovAdi kAraNe dIna na bane. tathA e sAdhu aprahaSTa= hasato na hoya, anAkula krodhAdirahita hoya. Avo sAdhu sparzanAdi Indriyone potapotAnA viSaya pramANe damana karIne eTale ke ISTa aniSTa sparzAdimAM rAgadveSathI rahita banIne cAle. ni ji na ma zA dravyonnata AkAza tarapha joyA karanAra sAdhu lokamAM mazkarIpAtra bane. bhAvonnata = jAtyAdi abhimAnavALo sAdhu IryAsamitinuM rakSaNa = pAlana na karI 23 4 ba ta zA (sparzendriyano viSaya sparza che, kAnano viSaya zabda che. sArA sparzamAM rAgI na jeo bane, kharAba sparzamAM dveSI na bane. ema sArA zabdamAM rAgI na bane ane kharAba sparzamAM F dveSI na bane. A rIte dareka IndriyanA potapotAnA viSayamAM samajI zakAya che.) nA ya upara darzAvela bAbatothI UMdhu karavAmAM ghaNA badhA doSo saMbhave che. eTale sAdhu upara maiM mujaba ja kare. te doSo kayA lAge e joIe. me Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che hula dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ju hu adhya. 5 sUtra-14 ) dravyAvanata = ghaNo namI gayelo sAdhu loko vaDe 'bagalA' tarIke vicArAya. (bagalo moTuM nIcuM rAkhe paNa enI najara mAchalA pakaDavAmAM ja hoya, eTale e kapaTI kahevAya. I' ema ati namI gayelA sAdhu mATe loko AvI kalpanA karI bese.) bhAvAvanata = alabdhinA kAraNe dInatAvALo sAdhu zuddhasatvavALo = sattvahIna kahevAya. prahRSTa = hasato sAdhu loko vaDe e rIte kalpAya ke "A sAdhu strInA darzanathI rAgI nA thayelo che. mATe hase che." | Akula = krodhAdivALo sAdhu paNa eja pramANe loko vaDe kalpAya ke "A sAdhu | strIdarzanathI krodhAdivALo banelo che..." (strI sAme potAno prabhAva batAvavA krodha kare, || pta ahaMkAra bhareluM vartana kare, jAtajAtanI mAyA kare, strI sAme vAraMvAra joyA karavA vagere tu rU5 lobha kare... A sAdhu AkuLa kahevAya. jonArAo A badhA pAchaLano bhAva samajI jAya.. sAdhu evo na hoya to paNa teo evo kalpI le.) | adAntasAdhu pravrajayAmATe ayogya che. %i - davadavassa na gacchejjA, bhAsamANo a goare / hasaMto nAbhigacchijjA, kulaM uccAvayaM sayA // 14 // vaLI, gA.14 gocarImAM uMcA ke nIcA kulomAM sadA jaldI jaldI na cAle, bolato bolato na cAle. hasato hasato na cAle. nA davadavassa' tti sUtraM, 'dUtaM drutaM' tvaritamityarthaH na gacchet bhASamANo vA na gocare nA | gacchet, tathA hasannAbhigacchet, kulamuccAvacaM sadA, uccaM- dravyabhAvabhedAdvidhA- ya dravyoccaM dhavalagRhavAsi bhAvoccaM jAtyAdiyuktam, evamavacamapi dravyataH kuTIrakavAsi * bhAvato jAtyAdihinamiti / doSA ubhayavirAdhanAlokopaghAtAdaya iti sUtrArthaH // 14 // * TIkArtha : jayAre sAdhu gocarI jAya, tyAre uMcA ke nIcA kuLomAM paNa jAya. paNa tyAM ja * kyAMya jaldI jaldI na cAle tathA vAto karato = bolato na cAle. tathA hasato hasato. * e na jAya. ).. 5 1 ka. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AS A dazavaikAlikasUra bhAga-3 hu chu adhya. 5 sUtra-15 3 che. emAM UMcu kuLa dravya ane bhAva bhedathI be prakAre che. zvetagharamAM rahenAra kula dravyathI ucca kuLa kahevAya. jyAre uttama jAti vagerevALuM kuLa bhAvathI ucca kahevAya. (pUrvanA * jamAnAmAM garIba vagere loko to chANa-mATInA banelA gharomAM rahetA. jeo zrImaMta " hoya teo ja viziSTa gharomAM rahe ane emanA ghara upara cUno DhoLelo hoya eTale e * gharo zveta hoya, sapheda hoya... e daSTie dhavalagRhamAM rahenAra kuLo uccakuLa kahyA che. evuM jaNAya che.) e rIte nIcakuLa paNa dravya ane bhAva ema be prakAre che. emAM jhuMpaDImAM rahenAra kuLa dravyathI nIcakuLa. UMcIjAti vagerethI rahita kuLa bhAvathI nIcakuLa. A badhA gharomAM jhaDapI javAmAM, bolatA javAmAM.. AtmavirAdhanA, tu saMyamavirAdhanA ema baMne virAdhanA tathA lokopaghAta vagere doSo lAge. (jhaDapI cAlavAmAM nIce jIvo marI jAya, paDI javAya tethI saMyama + AtmavirAdhanA 3 thAya, loko paNa A rIte sAdhune cAlato joI niMdA kare.. Ama bolatA bolatA ke te hasatA hasatA cAlavAmAM paNa yathAsaMbhava doSa samajI levAnA.) (ahIM nIcakuLamAM javAno niSedha nathI karyo, mAtra jaldI jaldI javAno ja niSedha | karyo che. eno artha ema na samajavo ke "nIcakuLamAM javAya' je kuLo lokamAM niMdya, tyAjya hoya evA nIcakuLamAM na javAya. paNa je kuLo viziSTa jAti vagere vALA na hovA re chatAM lokamAM bhikSAcaryA mATe nigha, tyAjaya na hoya tevA nIcakuLono niSedha na samajavo...) atraiva vidhimAhaAloaM thiggalaM dAraM, saMdhiM dagabhavaNANi a / caraMto na vinijjhAe, saMRk vivajJag III ahIM ja = gocarIsaMbaMdhamAM ja vidhi kahe che. gA.15 carato = pharato sAdhu Aloka, thignala, vAra, saMdhi, pANIbhavanone na * jue. zaMkAnA sthAno varjI de. 'AloaM thiggalaM' ti sUtram 'avalokaM' nirvRhakAdirUpaM "thiggalaM' citaM dvArAdi, . Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-15 saMdhi:-citaM kSatram, 'udakabhavanAni' pAnIyagRhANi caran bhikSArthaM na 'vinidhyAyet' vizeSeNa pazyet, zaGkAsthAnametadavalokAdi ato vivarjayet, tathA ca tatrAzaGkopajAyata iti sUtrArthaH // 15 // TIkArtha : avaloka niyUhaka vagere rUpa che. (Aje jema phaleTomAM bAraNAomAM kANA hoya che. tyAM kAca lagADelo hoya che, temAMthI bahAranI tarapha joI zakAya ke koNa AvyuM che ? AvA kANA vagere niyUhaka kahevAya. junA kALamAM bhale AvA kANA na hoya. paNa lAkaDAnA daravAjAomAM tirADa hoya, sAMkaLAdinA sthAnomAM kANA hoya... e saMbhavita che. emAMthI aMdara najara karI zakAya.) na R S thingala eTale citadvArAdi. (jyAM pahelA bAraNuM hoya eTale e bhAga AkhA gharamAM moTA kANA jevo ja che, have e jagyAe bAraNuM baMdha karI dIdhu eTale e thigaDuM kahevAya. ema evA moTA gAbaDAo DhAMkavA paNa lAkaDA vagere mukAyA hoya to e paNa thingala kahevAya. TuMkamAM jema vastramAM koIka bhAga phATI jAya, kANuM-gAbaDuM paDe ene bIjA tA vastrathI pUrI devAmAM Ave ema gharamAM te-te sthAne rahelA gAbaDAne bAraNAdi dvArA ta meM pUravAmAM Ave te thingaDa. tyAM amuka amuka jagyAmAMthI aMdara tarapha joI zakAya e zakya sma che.) saMdhi eTale citakSatra. (cora vageree corI karavA mATe gharano koI bhAga toDI r pADayo hoya to e khAtara pADeluM kahevAya che. enuM nAma ja kSatra. Avo bhAga pharI ni mATI-chANAdi dvArA pUrI devAmAM Ave to e citakSatra kahevAya. Aja saMdhi. AmAMya amuka bhAgamAM nAnA-nAnA chidro rahI jAya, to emAMthI aMdara,joI zakAya.) na na zA zA sa udaka bhavana eTale pANInA gharo = pANiyAruM (pANI bharelA ghaDAonI vacce vacce je jagyA hoya, emAMthI sAmenI taraphanA dazyo joI zakAya.) sa nA nA ya bhikSA mATe carato sAdhu A badhAne vizeSathI na jue. (arthAt A badhA ya sthAnomAMthI "gharanI aMdara koNa che ? zuM kare che ? rasoI banI che ?" vagere jovAno prayatna bilakula na kare.) A avalokAdi e zaMkAnA sthAno che, mATe sAdhu ene varSe. A zaMkAsthAna A rIte ke jo sAdhu AvI rIte jue, ane loko sAdhune A rIte joto joI jAya ane pachI jo e ja gharamAM koI vastu naSTa thAya=corAI jAya ke khUna thAya... to tyAM sAdhu upara badhAne zaMkA jAya ke sAdhu AvI rIte chAnI rIte, dhArI dhArI 26 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-3 aMdara joto hato. kadAca eNe ja A badhuM karyuM hoya. vi raNNo gihavaINaM ca, rahassArakkhiyANa ya / saMkilesakaraM ThANaM, parivanad // 6 // adhya. 5 sUtra-16 * vaLI gA.16 sAdhu rAjAnA, gRhapatinA, ArakSakonA saMkalezakaranArA guptasthAnone dUrathI varSe. TIkArtha : rAjA eTale cakravartIvagere. gRhapati eTale zreSThIvagere. 'raNNo 'tti sUtraM, 'rAjJaH'- cakravartyAdeH 'gRhapatInAM' zreSThiprabhRtInAM rahasAThANamiti yogaH, 'ArakSakANAM ca' daNDanAyakAdInAM 'rahaH sthAnaM' guhyApavarakamantragRhAdi 'saMklezakaram' asadicchApravRtyA mantrabhede vA karSaNAdineti, dUrataH parivarjayediti 17 sUtrArthaH // 6 // rahasAvALam e pramANe zabdano yoga karavo. arthAt rAjAnA guptasthAno, zreSThIonA guptasthAno, daMDanAyaka dUrao prazna H A sthAno saMklezakaranArA zI rIte ? 27 = * * * mo E " F senApati, guptaoraDAo, maMtraNAgRho saMkalezane karanArA che, na zA ta H - koTavAlavagerenA guptasthAno eTale emane dUrathI ja varjavA. (tyAM na javuM) zA F nA uttara H kharAba IcchAvaDe pravRtti thavAthI athavA to maMtraNAnA bhedadvArA karSaNAdi nA thavAthI A sthAno saMklezakaranArA che. ya ya (rAjAnA ke zreSThInA guptasthAno eTale temanA aMtaHpura vagere sthAno. tyAM rANIo, rAjakumArIo, zreSThIpatnIo, putrIo hoya... AvA sthAnomAM sAdhu jAya, to e badhAnuM darzana thAya, e loko hasavA-ramavAdi aneka pravRtio karatA hoya... e badhuM dekhAya emAM kharAba IcchA thAya, enA dvArA emanI sAthe vAtacIta karavI, vAraMvAra tyAM javuM vagere rUpa kharAbapravRtti paNa thAya. 15 r Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na D ta ji na zA sa nA ya dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-17 je koTavAla-senApati vagerenA maMtraNAgRhAdi hoya, tyAM teo aneka prakAranI gupta vAtacIta karatA hoya, sAdhu jo tyAM pahoMce ane emane khabara paDe to teo ema samaje ke amArI maMtraNA gupta vAtacIto khullI paDI gaI, sAdhu jANI gayo... eTale gusse thaI teo sAdhune pakaDe, kheMcIne jela vageremAM laI jAya, pUrI de.. Ama A badhA sthAno saMklezakara che. Ano bIjIrIte paNa artha thaI zake, te svayaM vicArI levo.) vi paDikuTThakulaM na pavise, mAmagaM parivajjae / aciattakulaM na pavise, cittaM pavise kulaM // 17 // gA.17 niSiddhakulamAM praveza na karavo, mAmakakula choDI devuM. aprItikara kulamAM praveza na karavo, prItivALA kuLamAM praveza karavo. 'paDikuTTha'tti sUtraM, pratikuSTakulaM dvividham-itvaraM yAvatkathikaM ca, itvaraM sUtakayuktaM, yAvatkathikam - abhojyam, etanna pravizet zAsanalaMghutvaprasaGgAt, 'mAmakaM' yatrA''ha gRhapatiH:-mA mama kazcidgRhamAgacchet, etat varjayet, bhaNDanAdiprasaGgAt, 'aciattakulam' aprItikulaM yatra pravizadbhiH sAdhubhiraprItirutpadyate, na ca nivArayanti, kutazcinnimittAntarAt, etadapi na pravizet, tatsaMklezanimittatvaprasaGgAt, 'ciattam' aciattaviparItaM pravizetkulaM, tadanugrahaprasaGgAditi sUtrArthaH // 17 // ma mo ji na zA TIkArtha : niSiddha kula be prakAre che. (1) Itvara (2) yAvatkathika. sa ItvaraniSiddhakula eTale sUtakavALuM ghara. (ahIM sUtakakALa sudhI ja na javAya, pachI javAya eTale thoDAka kALa mATe tyAM javAno niSedha hovAthI e Itvara gaNAya.) nA ya yAvatkathikaniSiddhakula eTale abhojyakuLa. (je halakAvarNavALAonA gharanA AhAra-pANI ziSTapuruSo letAM na hoya e badhAM abhojyakuLomAM kadI javAnuM na hovAthI e yAvatkathikaniSiddhakuLa gaNAya.) A kulomAM pravezavuM nahi, kemake emAM zAsananI laghutA thavAno prasaMga Ave. (loko bole ke jainasAdhuo AvA gharomAM jAya, e khoTuM che. lokaviruddha che...) je gharamAM gRhapati = mAlika kahe ke 'mArA gharamAM koIe AvavuM nahi' e mAmakakula 29 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na 3 - 4 E - F jeo nA dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-18 kahevAya. e ghara choDI devuM. kemake tyAM jaIe to jhaghaDo vagere thavAno prasaMga Ave. je gharamAM sAdhuo praveze eTale aprIti thatI hoya paNa koIka (zarama vagere) anya kAraNasara sAdhuone nA na pADatA hoya te gharo aprItikula kahevAya. AvA gharamAM paNa na javuM. kemake emane saMkaleza thAya ane emAM sAdhu nimitta bane. ya je aprItikulathI viparIta che, tevA prItikulamAM pravezavuM. kemake tyAM to te gRhasthaupara upakAra karavAno prasaMga thAya. arthAt ApaNAM nimitte ene dharma thAya. kiM ca sANIpAvarapihiaM, appaNA nAvapaMgure / kavADaM no paNullijjA, uggahaMsi ajAiA // 18 // gA.18 sANI ke prAvArathI DhaMkAyelA gharane sAdhu jAte na khole. avagrahane yAcyA vinA kamADane ughADe nahi. ta 'sALi' tti sUtra, 'zALIprAvArapihita'miti zALI- vratasIvanA paTI, prAvA:-pratIta: mbratyAghupanakSAmatat, vamAvitri: piti-sthati, vRmiti vAyazeSa:| 'AtmanA' 'svayaM 'nApavLuyAt' novyAvevitvartha:, alaukikatvena tadantargatabhujikriyAdikAriNAM pradveSaprasaGgAt, tathA 'kapATaM' dvArasthaganaM 'na prerayet' nodvAyaMt, pUrvottoSaprasaTTAt, mivizeSeLa ?, netyA-'savapramayAdhitvA' na AgADhaprayojane'nanujJApyAvagrahaM - vidhinA dharmalAbhamakRtveti sUtrArthaH // 18 // ji nA na zA zA TIkArtha : zANI eTale atasIvanaspatinI chAlamAMthI banelA vastra. (sAdaDI, kaMtAna vagere.) sa nA prAvAra to pratIta che. (vastra vagere.) A prAvArAdi batAvyA e kAmaLI vagerenuM upalakSaNa samajavuM. eTale ke e badhA paNa samajI levAnA. A badhI vastuothI DhaMkAyela gharane sAdhu jAte ughADe nahi. gAthAmAM gRhaM zabda lakhyo nathI, te vAkyanA zeSa tarIke laI levo. prazna : sAdhu kema A gharane na ughADe ? uttara : sAdhu alaukika che, eTale gharanI aMdara bhojana kriyA vagere karanArAone * 29 X na F " ja X Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ta pradveSa thavAno prasaMga Ave. (jema muslimonA gharomAM paDadAo hoya che, tema junA jamAnAmAM gharomAM bAraNA baMdha ja rAkhe evuM nahi, paNa sAdaDI, kAmaLI, kapaDo, paDado vagere rAkhe. enA dvArA khullo bhAga DhAMkI aMdara bhojanAdi kare. have gocarI nIkaLelo sAdhu e sAdaDI vagere haTADI aMdara jue to aMdaranA lokone gusso Ave. e gusso AvavAnuM mukhya kAraNa e che ke sAdhu loko karatA sAva judA ja prakArano che. jema jainonA gharomAM koI na gRhastha=saMsArI mANasa Ave to emAM vicitratA na lAge paNa bAvo phakIra Ave to F mo e loko karatAM judA ja prakArano hovAthI tyAM vicitratA ja anubhavAya. ema jainasAdhu mo 6 paNa alaukika lAgavAthI te gRhasthone dveSAdi thAya ke "A kema A rIte jue che ?" Da e gRhastho moTA bhAge ajaina hoya tyAre ja AvuM bane. kemake ajainone ja A rIte stu dveSa thavAno saMbhava che. prAcInakALamAM sAdhuo ajainagharomAM paNa jatA. DhAMkelA kamADane sAdhu ughADe nahi. kemake emAM pUrve sta tathA bAraNAnA sthaganane jaNAvelA doSono prasaMga thAya. adhya. 5 sUtra-18,19 = prazna : zuM avizeSathI sAmAnyathI = badhe ja Ama samajavuM ? arthAt sAdhu zuM dareke dareka sthAne A rIte kadI bAraNuM ughADavAdi kriyA na karI zake ? uttara : nA, evuM nathI. AgADha prayojana hoya tyAre avagrahanI anujJA lIdhA vinA eTale ke vidhipUrvaka dharmalAbha karyA vinA sAdhu kamADAdi na ughADe. (sAra e ke vizeSa prayojana na hoya to kamADa ughADavA, paDadA dUra karavAdi pravRtti karavI ja nahi. na na zA zA IF nA paNa jo gocarI durlabha hovI vagere vizeSa prayojana AvI paDe ane eTale te gharamAM maiM gocarI javuM jarUrI hoya to bahArathI dharmalAbha bolavuM e sAMbhalI aMdara rahelA bahAra nA Ave, athavA to sAdhune aMdara AvavA jaNAve... eTale A rIte rajA maLe, pachI sAdhu tha bAraNuM kholI ke paDado dUra karI aMdara jAya. paNa AgADhakAraNe paNa A rIte rajA vinA ya sIdhe sIdhA to aMdara na ja javAya.) vidhizeSamAha goaraggapaviTTho a, vaccamuttaM na dhArae / ogAsaM phAsuaM naccA, annavia vosi // 19 // 30 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 zeSavidhine kahe che. gA.19 gocarAgramAM pravezelo sAdhu (gocarI mATe jato sAdhu) sthaMDila-mAtru aTakAve nahi. acitta avakAza jANI rajA laI vosirAve. -X na 'goyaragga 'tti sUtraM, gocarAgrapraviSTastu varco mUtraM vA na dhArayet, avakAzaM prAsukaM jJAtvA'nujJApya vyutsRjediti / asya viSayo vRddhasaMpradAyAdavaseyaH, sa cAyam - puvvameva na sAhuNA sannAkAi ovayogaM kAUNa goare pavisiavvaM, kahiMvi Na kao kae vA puNo hojjA tAhe vaccamuttaM Na dhAreavvaM, jao muttanirohe cakkhuvaghAo bhavati, vaccanirohe mo jIviovaghAo, asohaNA a AyavirAhaNA, jao bhaNiaM - 'savvattha saMjama 'mityAdi, S ao saMghADayassa sayabhAyaNANi samappia paDissae pANayaM gahAya sannAbhUmIe vihiNA vosirijjA / bittharao jahA ohaNijjuttIe / iti sUtrArthaH // 19 // adhya. 5 sUtra-19 TIkArtha : gocarAMgramAM pravezelo sAdhu thaMDila-mAtru dhArI na rAkhe. nirdoSa jagyA jANI rajA laI vosirAve. (khyAla rAkhavo ke zAstramAM vyutRptet zabda sIdhA ja sthaMDila 7 # mAtru javA mATe vaparAya che. jayAre chApayet zabda pyAlAmAM karIne paraThavavAnI kriyA che aMge vaparAya che.) Ano viSaya vRddhasaMpradAyathI jANavo. te A che. gocarI jatA pahelA ja sAdhue saMjJA-kAyikAnA upayogane karIne gocarImAM pravezavuM=javuM. (saMjJA= sthaMDila, kAyikA = mAtru. upayoga karavo eTale mane saMjJAdinI zaMkA che ke nahiM ? e dhyAnamAM levuM, zaMkA hoya to TALavI, saMjJA--kAyikA karI levA..) na zA mA yA paNa koIpaNa kAraNasara upayoga karyo na hoya, athavA upayoga karyo hoya chatAM gocarI gayA bAda pharI zaMkA thAya, to sthaMDila mAtru aTakAvavA nahi. kemake mUtrano nirodha karavAmAM cakSuno upaghAta thAya. varcas=saMjJAno nirodha karavAmAM jIvanano upaghAta thAya. A AtmavirAdhanA sArI nathI. kemake oni.mAM kahyuM che ke sarvatra saMyamanI rakSA karavI. paNa saMyama karatA paNa AtmAnI zarIranI rakSA karavI. - 31 na E ya ** eTale Ave vakhate saMghATaka sAdhune potAnA pAtrA ApI daI upAzraye jaI pANI * * laI saMjJAbhUmimAM vidhipUrvaka saMjJA vosirAvavI. A viSayamAM vistAra je rIte o.ni.mAM Apelo che, te rIte samajavo. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * chupta * * * * 1 ( mA suma dazavaikAlikarNa bhAga-3 agika adhya. 5.1 sUtra-20, 21 , NIaduvAraM tamasaM, kuTuMgaM parivajjae / acakkhuvisao jattha, pANA ( 3MDisnehA(ha) ra0 | gA.20. nIcA bAraNAMvALA, aMdhakAravALA oraDAne choDI devo ke jayAM cakSuno vyApAra nathI. jIvo duHkhethI jaNAya che. tathA 'nIyaduvAra 'nti sUtraM, 'nIcadvAraM' nIcanirgamapravezaM 'tamasa'miti tamovantaM na mI 'koSThakam' apavarakaM parivarjayet, na tatra bhikSAM gRhNIyAt, sAmAnyApekSayA sarva mo | evaMvidho bhavatyata Aha-'acakSurviSayo yatra' na cakSurvyApAro yatretyarthaH, atra doSamAhaprANino duSpratyupekSaNIyA bhavanti, IryAzuddhirna bhavatIti sUtrArthaH // 20 // TIkArtha : je oraDAmAM nIkaLavAno ane pravezavAno bhAga nIco che, je oraDo aMdhakAravALo che. te choDI devo. tyAM bhikSA na levI. (bAraNuM nIcuM hoya, to prakAza locho maLe, prakAza na maLavAthI oraDo aMdhArAvALo hoya.) | sAmAnyathI to badhA ja oraDA AvA prakAranA hoya che. ane eTale kyAMya gocarI ne na javAya.) eTale kahe che ke jyAM cakSuno vyApAra na hoya evA oraDAne choDI devo. cakSu vyApAra na hoya tyAM je doSa che, te doSa darzAve che ke tyAM jIvo du:khethI dekhAya. arthAt tyAM IryAsamitinI zuddhi na rahe. 'T (lagabhaga badhA oraDA nIcA bAraNAvALA, ochAvattA aMdhakAravALA hoya che. paNa jo emAM nIce rahelA kIDI vagere jIvo spaSTa dekhI zakatA hoya, to emAM gocarI javAya. thI paNa nIce jIvo che ke nahi ? e joI ja na zakAya e rIte aMdhAruM hoya to pachI tyAM ja gocarI na javAya...) vuiMjtth pupphAiM bIAI, vippainnAI kuTThae / ahuNovalittaM ullaM, daguNaM parivannA rA vaLI, gA. 21 je oraDAmAM puSpo, bIjo vikherAyelA paDyA hoya. je oraDo hamaNAM ja lepelo hoya, bhIno hoya... to e joIne te oraDo choDI devo. 8. | " ka _5 , . 'la Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 yju 9 9 zi8 9 4, mA hama dazavaikAlikasUga bhAga-3 kia adhya. 5.1 sUtra-21, 22 ____ 'jaTtha 'tti sUtraM, yatra 'puSpANi' jAtipuSpAdIni 'bIjAni' zAlibIjAdIni / viprakIrNAni' anekadhA vikSiptAni, parihartumazakyAnItyarthaH, koSThake koSThakadvAre vA, tathA 'adhunopaliptaM' sAmpratopaliptam 'Ardram' azuSkaM koSThakamanyadvA dRSTvA parivarjayehUrata eva, na tu tatra dharmalAbhaM kuryAt, saMyamAtmavirAdhanApatteriti sUtrArthaH IrA TIkArtha : je oraDAmAM = rUmamAM ke oraDAnA bAraNA pAse jAIvagere puSpo ke ni, zAliDAMgaravagere bIjo chUTAchavAyA verAyelA hoya ane e aneka prakAre evI rIte na T verAyelA hoya ke ene bilakula sparza na thAya e rIte tyAM DagalA mUkI javuM zakya ja na hoya to AvA oraDAmAM gocarI mATe na javuM. tathA je oraDo najIkanA kALamAM ja chANa-lIMpaNathI lIMpyo hoya ane eTale je | bhIno hoya to evo oraDo ke bIjuM koIpaNa sthAna joIne e dUrathI ja choDI devuM. tyAM dharmalAbha na karavo, eTale ke tyAM gocarI levA na javuM. kemake tyAM saMyamavirAdhanAnI | ane AtmavirAdhanAnI prApti thAya che. | (puSpo, bIja ke bhInI mATI vageremAM jIvavirAdhanA to spaSTa ja che. tathA AvI | jagyAe addhara addhara paga mUkavAno prayatna karavAmAM kyAreka paDI javAya, bIja vagere pagamAM vAge to paNa temAM paDI javAya, lIMpaNa bhInuM-cIkaNuM hovAthI sAdhu lapasI paDe.. tti, A rIte AtmavirAdhanAno saMbhava che.) vi - | elagaM dAragaM sANaM, vacchagaM vAvi kuTThae / ullaMghiA na pavise, viuhittANa va saMjae // 22 // I gA.22 IMTo, bALaka, kutaro ke vAcharaDuM oraDAmAM hoya to ene oLaMgIne ke || uThADIne sAdhu praveza na kare. "patna'ti sUtra", "Da' "rA' vAnaM 'zrAna' maUtna "vatsa vApi' kSudravRSabhalakSaNaM koSThake ullaGghya padbhyAM na pravizet, 'vyA vA' prerya vetyarthaH, 'saMyataH' sAdhuH AtmasaMyamavirAdhanAdoSAllAghavAcceti sUtrArthaH // 22 // TIkArtha oraDAmAM (ke oraDAnA daravAjA vagere pAse) gheTu ke nAno chokaro ke kutaruM ) che. * * * * Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * It A dazavaikAlikasUra bhAga-3 nA adhya. 5.1 sUtra-23 che ke vAcharaDuM (nAno baLado rahelo hoya, to be pagathI kudako mArI ene oLaMgIne aMdara praveza na karavo. athavA to paga-dAMDAdi dvArA ene prerIne = tyAMthI dUra haTAvIne aMdara * praveza na karavo. kemake emAM AtmavirAdhanA ane saMyamavirAdhanA rUpa doSa lAge tathA* * lAghava thAya. | (sAdhu kutarA uparathI kudako mAravA jAya eja vakhate gabharAyelu kutaruM UbhuM-UMcu " thAya to sAdhu enI sAthe athaDAya, paDe eTale AtmavirAdhanA. paDavAthI jIvo mare. e || kutarAne gabharATa thavAthI paNa saMyamadoSa lAge. athavA to gabharAyeluM kutaruM bacakuM bhare na mo to paNa AtmAnI virAdhanA ane gabharATathI bhAge eTale bIjA jIvo mare emAM jo Da saMyamavirAdhanA tathA sAdhu paDe to pAtrAdi bhAMge, badhuM DhoLAya... Aja vAta yathAyogya : ra rIte ghaMTA, chokarAdimAM paNa vicArI levI. tathA sAdhu AvI rIte kudakA mAre ke dAMDAdithI na pelAne haTADe to lokamAM sAruM na dekhAya. "A sAdhuo vicitra che. AvI rIte kudakAo mAre che. bhojana meLavavA kevuM kevuM kare che ?" vagere rIte zAsananI halakAI thAya... Ama aneka rIte A doSo vicArI levA.) ihaiva vizeSamAhaasaMsattaM paloijjA, nAidUrA valoae / upphullaM na vinijjhAe, niaTTijja ayaMpiro // 23 // gocarIsaMbaMdhamAM ja vizeSa batAve che. gA.23 asaMsakta rIte jue, ghaNe dUra sudhI na jue, vikasitanetrothI na jue, A bolyA vinA pAcho phare. 'asaMsattaM' ti sUtram, 'asaMsaktaM pralokayet' na yoSiSTerdaSTi melayedityarthaH, nA rAgotpattilokopaghAtadoSaprasaGgAt, tathA 'nAtidUraM pralokayet' dAyakasyAgamanamAtradezaM pralokayet, paratazcaurAdizaGkAdoSaH, tathA 'utphallaM' vikasitalocanaM 'na viNijjhAe' tti | na nirIkSeta gRhaparicchadamapi, adRSTakalyANa iti lAghavotpatteH, tathA nivarteta : gRhAdalabdhe'pi sati ajalpan-dInavacanamanuccArayanniti // 23 // - TIkArtha : gocarI gayelo sAdhu saMsakita na thAya e rIte jue. arthAt strInI che, AMkhane potAnI AMkha na meLave. (AMkho milAve nahi.) kemake emAM rAganI utpatti ti | 4P kare ma 5 la sa = ya la = * '* jhAkaa * * * Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-23, 24 ane lokopraghAta thAya. (strInA mukha sAme ekAgratAthI jue, AMkhomAM AMkha meLave, emAM rAgAdi utpanna thAya ane A rIte sAdhu jue eTale loko paNa niMdA kare ke sAdhu strI sAme dhArI dhArIne joto hato...) tathA gharamAM bahu dUra sudhI daSTipAta na kare, paNa gocarI ApanAranA AgamanamAtra pradezane jue enA karatAM AgaLa dRSTipAta kare to cora vagerenI zaMkA thavA rUpa doSa lAge. (gocarI vahorAvanAra gocarI laIne jyAMthI Avato hoya tyAMthI enA paga nIce maiM sacittapANI, vanaspati vagerenI virAdhanA thatI nathI ne ? e thAya to gocarI na mo vahorAya... eTale sAdhu e gocarI ApanAranA AgamananA tamAma sthAnane jue, paNa mo ' enI pAchaLa dUra dUra oraDA vagere sudhI daSTipAta na kare... evuM kare to gharavALAone s zaMkA jAya ke sAdhu kema o2DAmAM ke khUba aMdara sudhI jue che ? e kaMI dhanAdi coravAnI sta IcchAvALo to 'nathI ne ?" ema zaMkA kare. tathA kyAreka evI paNa zaMkA thAya ke "A sAdhu mArI dIkarI-bahena-putravadhu vagerene jovA mATe dUra dUra aMdara diSTa phelAvI rahyo che." eTale A rIte na jovuM.) 3 ji tathA gharanI sAmagrIne paNa vikasita netropUrvaka na jovI. (gharamAM jAtajAtanI suMdara majAnI vastuo paDelI hoya, sAdhu Abho banI, AMkho phADI e badhuM jue nahi.) kemake loko bole ke A to aTThaSTakalyANavALo che. A pramANe zAsananI laghutAnI utpatti thAya. (jeNe jIvanamAM sukha-samRddhi vagere joI nathI evA, garIbo du:khIo adaSTakalyANa kahevAya. AvAone yAre koI sArI sArI vastu jovA maLe, tyAre teo mA pahelAM AvuM joyuM na hovAthI AMkho phADIne, Azcarya sAthe e badhI vastuo nihALe... zA AvuM loko jANatAM ja hoya che. eTale sAdhu paNa jo vikasitanetre gharanI suMda2-majAnI gA F vastuo joyA kare to e badhAM vicAre ke "A bicArAe saMsAranA koI sukho anubhavyA | F na nathI lAgatA, garIba haze... eTale ja Ama AzcaryathI badhuM nihALe che.." A rIte maiM zAsananI apabhrAjanA thAya...) tathA gocarI na maLe to paNa koIpaNa dInavacana bolyA vinA ja gharamAMthI nIkaLI jAya. (paNa kheda vyakta na kare, du:khI na thAya. . .) tathA aibhUmiM na gacchejjA, goaraggagao muNI / kulassa bhUmiM jANittA, ' ' cha 35 ya X Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ As dazavaikAlikasutra bhAga-3 mo adhya. 5.1 sUtra-24 mi mUrSi para ArajhA che gA.24 gocarAgragayelo muni atibhUmimAM na jAya. kulanI bhUmi jANIne & mitabhUmimAM jAya. 'aibhUmi na gacchijjA' iti sUtram, atibhUmiM na gacched-ananujJAtAM gRhasthaiH, | yatrAnye bhikSAcarA na yAntItyarthaH, gocarAgragato muniH, anenAnyadA tadgamanAsaMbhavamAha, na kiM tarhi ?, kulasya bhUmim-uttamAdirUpAmavasthAM jJAtvA 'mitAM bhUmi' tairanujJAtAM na mo parAkramet, yatraiSAmaprItirnopajAyata iti sUtrArthaH // 24 // TIkArthaH gocarIgayelo sAdhu atibhUmimAM na jAya, eTale ke gRhasthovaDe je jagyAe * javAnI rajA apAyelI nathI, e jagyAe na jAya. ataMtu jayAM bIjA bhikSAcaro na jatAM huM hoya tyAM sAdhu paNa na jAya. (Azaya e che ke gRhastho yAcakone gharanA bAraNA pAse ke gharanI bahAranI rUmamAM ja bhikSA ApatA hoya, paNa cheka aMdara rasoDA sudhI yAcakAdi | jatAM na hoya, to sAdhue paNa aMdara ghUsI na javuM. paraMtu gharanA bAraNe ke gharanI aMdaranI ta nA rUmamAM UbhA rahevuM. TuMkamAM gharanA jeTalA bhAga sudhI bIjA bhikSAcaro jatAM hoya eTalA bhAga sudhI javuM. alabatta e vakhate ajainomAM paNa gocarI javAnuM hovAthI A maryAdA hatI. Aje jainomAM yathAsaMbhava vicAravuM.) prazna : ahIM gocarInI ja vAta cAle che, to jodarI!IYAta: e vizeSa ApavAnI ni R zI jarUra che ? koI evo artha paNa karI bese ke "gocarI gayelo sAdhu ja atibhUmi na jAya, e sivAya gharomAM gayelo sAdhu to atibhUmimAM paNa jAya." Ama UMdho IT artha thaI javAnI saMbhAvanA rahe, eTale e vizeSaNa lakhavuM na joIe. uttara : jovarAtiH vizeSaNa dvArA anyakALamAM gRhasthanA gharamAM atibhUmimAM javAnA asaMbhavane darzAvyo che. (Azaya e che ke sAdhu gRhasthanA ghare jAya tyAre ja ene | atibhUmigamanano saMbhava che. gRhasthanA ghare jAya ja nahi tyAre to atibhUmigamanano | saMbhava ja na hovAthI eno niSedha karavAnI paNa jarUra nathI. have sAdhu gocarI mATe ja gRhasthonA ghare jAya, e sivAya na jAya, ane eTale gocarI sivAyanA kALamAM * * atibhUmigamana ja asaMbhavita hovAthI eno niSedha karavAnI jarUra nahi... A vAta * * darzAvavA mATe jararIta: e vizeSaNa mUkeluM che. jeno bhAvArtha e ke gocarI gayelo che. sAdhu atibhUmigamana na kare, gocarI vinA to gRhastha ghare sAdhu jato ja nathI. eTale ) 45 = = Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A * * * * ma It 8 . dazavaikAlikasUtra bhAga-3 (c) ki adhya. 5.1 sUtra-25 upadeza ApavAnI jarUra nahi...) che. prazna : to pachI zuM karavuM ? kyAM sudhI javuM ? , uttara H kulanI uttama vagere rUpa avasthAne jANIne temanAvaDe rajA apAyela bhUmi [ sudhI javuM. (kevuM ghara che, e gharamAM kyAM sudhI praveza karavo ucita che, uttamakuLomAM, I madhyamakuLomAM.. e badhAmAM A bhUmimAM pharaka paDe. e badhuM jANyA bAda anujJAtabhUmi * sudhI javuM.) TuMkamAM jayAM e gharavALAone aprIti na thAya, tyAM sudhI javuM. vidhizeSamAhatattheva paDilehijjA, bhUmibhAgaM viakkhaNo / siNANassa ya vaccassa, 5 saMno parivaMA raho. bAkI rahelI vidhine batAve che. gA.25 vicakSaNa sAdhu tyAM ja bhUmibhAganuM pratilekhana kare. snAna ane aMDilanA tasaMlokane varlDa _ 'tattheva'tti sUtraM, 'tatraiva' tasyAmeva mitAyAM bhUmau pratyupekSeta sUtroktena vidhinA 'bhUmibhAgam' ucitaM bhUmidezaM 'vicakSaNo' vidvAn, anena kevalAgItArthasya bhikSATanapratiSedhamAha, tatra ca tiSThan snAnasya tathA 'varcaso' viSThAyAH saMlokaM " parivarjayet, etaduktaM bhavati-snAnabhUmikAyikAdibhUmisaMdarzanaM pariharet, " / ' pravacanalAghavaprasaGgAt, aprAvRtastrIdarzanAcca rAgAdibhAvAditi sUtrArthaH // 25 // | TIkArtha : vidvAna sAdhu te ja mitabhUmimAM pahoMcIne) zAstramAM kahelI vidhi vaDe [bhUmibhAgane ucita bhUmidezane barAbara jue. (jayAM eNe ubhA rahevuM yogya gaNAya tevA I sthAnane cakAsI le, pachI tyAM ubho rahe.) prazna : gAthAmAM jovarAta: zabda kema lakhyo che ? uttara : vicakSaNa eTale vidvAna, gItArtha ! A zabda dvArA ekalA agItArthane I bhikSATanano pratiSedha jaNAvyo che. (arthAt gItArtha gocarI jaI zake, agItArtha : * nahi..) " te sthAnamAM Ubho rahelo sAdhu snAna ane vijhAnA saMlokane varja. che. kahevAno Azaya e che ke sAdhu evA sthAne na Ubho rahe ke jayAMthI gRhasthonI te Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 , ba 8 dazavaikAlikasUra bhAga-3 - adhya. 5.1 sUtra-26, 20 rUpha snAna karavAnI jagyA, mAtR-viSThAdi karavAnI jagyA dekhAya... paNa AvA sthAno na ( na dekhAya e rIte ja sAdhu Ubho rahe. jo ema na kare to zAsananI laghutA thAya. (e che * sthAnamAM strI ke puruSo snAnAdi karatA hoya ane sAdhu tyAM jue, dekhAya e rIte ? * Ubho rahe eTale loko to kahevAnA ja ke "A sAdhuo AvuM badhu jue che..." Ama * pravacanalAghava thAya...) tatA vastrarahita strInuM darzana thavAthI rAga vagere paNa thAya, mATe AvA sthAne UbhA na rahevuM. cidgmttttiaaayaanne, bIANi hariANi a / parivajjaMto ciTThijjA, 5 sabrisimApi raddA gA.26 pANI-mATI lAvavAno mArga, bIja, haritane tyajato sarvendriyasamAhita sAdhu rahe. - "rA'tti sUtrama, ' ttiIlIna' AvI tene netyAno-maff:, ITI udakamRttikAnayanamArgamityarthaH, 'bIjAni' zAlyAdIni 'haritAni ca' dUrvAdIni, cazabdAdanyAni ca sacetanAni parivarjayaMstiSThedanantarodite deze 'sarvendriyasamAhitaH' zabdAdibhiranAkSiptacitta iti sUtrArthaH // 26 // TIkArtha : je mArgathI pANI-mATI vagere lavAya te mAvAna kahevAya. arthAt vAna eTale mArga, pANI ane mATI lAvavAno mArga, zAlI vagere bIjo, dUrvA vagere IT vanaspatio, vra zabdathI bIjA paNa sacita padArthone varjato sAdhu hamaNAM ja kahelA A IF sthAnamAM zabdAdithI AkSipta nahi thayelA = AkarSita nahi thayelA cittavALo rahe. no (gharavALAo je mArgathI mATI-pANI lAvatA hoya, tyAM ja Ubho rahe to emane mATI- thI pANI lAvavAmAM muzkelI paDe. emAM kaMIka DhoLAya to sAdhu nimitte virAdhanA thayelI ya gaNAya... eTale koIpaNa prakAre hiMsA na thAya evA sthAnamAM sAdhu Ubho rahe. tathA * zabda sAMbhaLavAmAM ke rUpa jovAmAM mana kheMcAI na jAya e rIte vairAgI banIne Ubho rahe.) | tattha se ciTThamANassa, Ahare pANabhoaNaM / akappiaM na geNhijjA, hAphijha RNi pArakA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * *E hama dazavaikAlikasUra bhAga-3 huka adhya. 5.1 sUtra-27, 28 che. ga.27 tyAM UbhArahelA sAdhune (mATe) (strI) pAna-bhojana lAve, akathya na levuM, A A kathya levuM. | 'tattha'tti sUtra, tatra' vatnovitamUma "se' tI sAthotiSata: sata: 'mAdare | * nayetpAnabhojanaM, gRhIti gamyate, tatrAyaM vidhiH-'akalpikam' aneSaNIyaM na gRhNIyAt, / pratigRhNIyAt 'kalpikam eSaNIyam, etaccArthApannamapi kalpikagrahaNaM dravyataH na zobhanamazobhanamapyetadavizeSeNa grAhyamiti darzanArthaM sAkSAduktamiti sUtrArthaH // 27 // 1 TIkArtha : kulane ucita bhUmimAM sAdhu Ubho rahe eTale tene mATe gRhastha bhojana- no ke pANI lAve. gAthAmAM gRhI zabda lakhelo nathI, paNa e samajI levAno che. Is Rii temAM A vidhi che ke anekaNIya = doSita grahaNa na karavuM paNa nirdoSa grahaNa karavuM. prazna : sAdhu bhojana-pANI levA ja gayo che, emAM "akalpika na levuM' ema kahyuM eTale arthapattithI samajI ja levAya ke "kalpika grahaNa karavuM." e lakhavAnI jarUra nathI. uttara : kalpikanuM grahaNa karavuM e vAta arthapattithI AvI ja jAya che. eTale e na kahevAnI jarUra na hovA chatAM ahIM sAkSAt kahyuM che, te evuM dekhADavA mATe ke e kapya ne bhojana-pAna dravyathI suMdara hoya ke asuMdara hoya e badhuM ja eka sarakhI rIte levuM. (paNa sAruM levuM, aNagamatuM na levuM. evuM na karavuM...) AharaMtI siA tattha, parisADijja bhoaNaM / ditiaM paDiAikkhe, na ji che kharuM tAriNaM pAradA gA.28 bhojanane lAvatI gRhINI kyAreka bhojanane DhoLe... to ApatA evA tene " niSedha karavo ke mane AvuM kahyuM nahi. 'mAdAMti' tti sUtrama, 'daratI' mAnantiI fmakSAmaHITRIti te "cAtu'nA kadAcit 'tatra' deze 'parizATayed' itazcetazca vikSiped bhojanaM vA pAnaM vA, tataH kimityAha-dadatI 'pratyAcakSIta' pratiSedhayettAmagArI, styeva prAyo bhikSAM dadAtIti . strIgrahaNaM, kathaM pratyAcakSItetyata Aha-na mama kalpate tAdRzaM-parizATanAvat, / samayoktadoSaprasaGgAt, doSAMzca bhAvaM jJAtvA kathayed madhubindUdAharaNAdineti sUtrArthaH pAradA. od? pa 5 1 ka. ma 5 Sa * * * * a * Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo chuM F na zA dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-29 TIkArtha : sAdhune vahorAvavA mATe bhikSA laIne AvatI strI kyAreka te sthAnamAM bhojana ke pANIne AjubAju DhoLI de. (kALajI na rahevAthI DhoLAI jAya..) to zuM karavuM ? e kahe che ke gocarI ApatI te strIne niSedha karavo. gAthAmAM arzI zabda lakhyo nathI, e samajI levo. ahIM strI ja prAyaH bhikSA ApanAra hoya eTale vI ema strIliMga prayoga karyo che. prazna : emAM kayA doSo lAge ? evI e strIne zaMkA jijJAsA thAya to ? uttara H strIno yogya bhAva jANIne sAdhu madhubiMdunA udAharaNa vagere dvArA doSone stu kahe, jaNAve. (sAdhune khIra vahorAvavA jatA maMtrIpatnIthI eka TIpuM nIce DhoLAyuM, enA upara mAkhI, ene pakaDavA giroLI, ene pakaDavA kutaro, be kutarA vacce jhaghaDo, enAthI te be pakSanA mANaso vacce jhaghaDo, yuddha... e AkhuM dRSTAnta piMDaniryuktimAMthI jANavuM.) ta smai ziva saMmaddamANI pANANi, bIANi hariANi a / asaMjamakariM naccA, tArisiM parivajjae // 29 // sA prazna : strIne niSedha kevI rIte karavo ? uttara : ene kahevuM ke AvI DhoLI DhoLIne lavAyelI vastu mane na kalpe, kemake emAM zAstre kahelA doSo lAge. mo vaLI gA.29 prANIo, bIjo ane ritane saMmardatI strIne asaMyama karanArI jANIne tevA prakAranI strIne varjavI. 21 ba TIkArtha : e strI AvatI hoya tyAre be pagavaDe beIndriyAdi jIvone mardanakaratI * ke zAlibIja vagerene ke ghAdi vanaspatine mardanakaratI AvatI hoya, to sAdhunimitte asaMyamaka2vAnAM svabhAvavALI ene jANIne tevAprakAranI strIne varjavI. arthAt 40 E na nA 'saMmaddatti sUtra, 'saMmayanI' pathyAM samAAmanI, jAnityAha-'prApzino' nA 5 dvIndriyAvIn 'bInAni' jJAtigInAvIni 'ritAni' pUrvAvIni 'asaMyamarI' ya sAdhunimittamasaMyamakaraNazIlAM jJAtvA tAdRzIM parivarjayet, dadatIM pratyAcakSIta iti * sUtrArtha: rA zA sa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAliza bhAga-3 madhya. 5.1 sUtra-30, 315 che. bhikSAvahorAvatI tene niSedha karavo ke mane AvuM na kalpa. (ahIM khyAla rAkhavo ke e ja ( strI jANI joIne jIvo upara paga mUke che ane mAre che evuM nathI. paNa e saMsArI che, te * jIvone bacAvavA mATenI yatanA emanI pAse na hoya. eTale e to bhikSA laI nIce * | upayoga rAkhyA vinA ja Ave, emAM jo enA paga kIDI vagere upara paDe to e * sAdhanimitte bhojana laI AvatI hovAthI A virAdhanA sAdhanimitte thayelI kahevAya, * mATe e vastu na cAle.) tathA sAhaTTa nikkhivittA NaM, sacittaM ghaTTiyANi ya / taheva samaNaTThAe, udagaM / saMpaNulliyA // 30 // ogAhaittA calaittA, Ahare pANabhoaNaM / ditiaM stu paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 31 // 1.30-31 thArtha 2014thI spaSTa thaze.. 'sAhaTTatti sUtraM, saMhRtyAnyasmin bhAjane dadAti, 'taM phAsugamavi vajjae, tattha / phAsue phAsuyaM sAharai. phAsue aphAsuaM sAharai aphAsue phAsuyaM sAharai aphAsue | aphAsuaM sAharai, tattha jaM phAsuaM phAsue sAharai tatthavi theve thevaM sAharai theve bahuaM sAharai bahue thevaM sAharai bahue bahuaM sAharai / ' evamAdi yathA piNDaniryuktau / tathA nikSipya bhAjanagatamadeyaM SaTsu jIvanikAyeSu dadAti, 'sacitam' alAtapuSpAdi | 'ghaTTayitvA' saMcAlya ca dadAti tathaiva 'zramaNArthaM' pravrajitanimittamudakaM 'saMpraNudya' bhAjanasthaM prerya dadAtIti sUtrArthaH // 30 // 'ogAhaittA' sUtraM, tathA ca 'avagAhya' udakamevAtmAbhimukhamAkRSya dadAti tathA cAlayitvA udakameva dadAti, udake " niyamAdanantavanaspatiriti prAdhAnyakhyApanArthaM sacittaM ghaTTayitvetyukte'pi bhedenopAdAnam, nA | asti cAyaM nyAyo-yaduta sAmAnyagrahaNe'pi prAdhAnyakhyApanArthaM bhedenopAdAnaM, yathA- ya brAhmaNA AyAtA vaziSTho'pyAyAta iti, tatazcodakaM cAlayitvA 'Aharet' AnIya | | dadyAdityarthaH, kiM tadityAha-'pAnabhojanam' odanAranAlAdi taditthaMbhUtAM dadatIM / * 'pratyAcakSIta' nirAkuryAt na mama kalpate tAdRzamiti pUrvavadeveti sUtradvayArthaH // 31 // * (TIkArtha : (1) e dAtrI-strI bIjA bhAjana-vAsaNamAM saMharaNa karIne Ape to e Sii vastu acitta hoya to paNa varjavI temAM prAsuka para prAsukanuM saMkaraNa kare, prAsuka para F5FE * * * Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-30, 31 aprAsukane saMhare, aprAsuka para prAsukane saMhare, aprAsuka para aprAsukane saMhare... (AmAMthI aprAsuka zabdavALA traNa bhAMgA to varjanIya ja che.) je prAsuka para prAsukanA saMharaNano bhAMgo che,temAM paNa thoDA upara thoDAne saMhare, thoDA 52 ghaNAMne saMhare, ghaNAM para thoDAne saMhare, ghaNAM para ghaNAMne saMhare... A badhuM je rIte piMDaniyuktimAM jaNAvyuM che, te pramANe samajI levuM. (2) tathA bhAjanamAM rahelI deyavastune nahi vahorAvavA yogya vastune || SaTjavanikAya upara mUkIne (bhAjanamAM rahelI bIjI deyavastune) vahorAve mo (3) uMbADIyuM, puSpa vagereno saMghaTTokarIne halAvIne vahorAve... halAvIne vahorAve. ma S (4) sAdhune mATe bhAjanamAM rahelA pANIne prerIne (5) pANIne potAnA tarapha kheMcIne vahorAve, halAvIne vahorAve... (6) pANIne calAvIne prazna : sacitta TTiyALi e zabdabbArA tamAma sacittanuM ghaTTana AvI ja jAya che, tA eTale punaH pANInuM cAlana juduM batAvavAnI jarUra nathI. smai uttara : savitta ghaTTayitvA ema kaheluM che, to paNa "pANImAM avazya anantavanaspati hoya che." e pramANe pANInI pradhAnatA darzAvavA mATe enuM juduM grahaNa kareluM che. Ina (prazna : paNa AmAM to ekaja vAta bIjIvAra kahevA rUpa doSa na lAge ?) na uttara : A nyAya che ke sAmAnyanuM grahaNa kareluM hoya to paNa pradhAnatA darzAvavA na zA mATe bhedathI = vizeSathI grahaNa thAya. dA.ta. brAhmaNo AvI gayA che, vaziSTha paNa AvI jJA TM gayA che.. ahIM vaziSTha brAhmaNa ja che, eTale pahelAM vAkyamAM enuM sAmAnyathI grahaNa sa thaI ja gayuM che. chatAM enI pradhAnatA darzAvavA enuM svataMtra grahaNa kareluM che. eTale A pramANe artha karavo ke pANIne cAlita karIne, (bhojana-pAna) lAvIne nA nA ya ya Ape. = = prazna : 'lAvIne Ape.' ema kahyuM. paNa zuM lAvIne Ape ? uttara H pAna bhojana lAvIne Ape. eTale ke bhAta kAMjI vagere lAvIne Ape. to AvA prakAranI vahorAvanArI strIne niSedha karavo ke "mane tevA prakAranuM na kalpe." e badhuM pUrvanI jema ja samajavuM. (AmAM padArthanI spaSTatA mATe upara bhASAMtaramAM 1 thI 6 naMbara ApelA che... 42 na = S ta smai Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * fr hara dazavaikAlikasUra bhAga-3 Si adhya. 5.1 sUtra-32 36 e darekano bhAvArtha A pramANe samajavo... prathama to e vAta khyAlamAM rAkhavI ke sAdhune apAtI vastu to prAsuka ja che, paNa [ e ApavA jatAM bIjA badhA doSo lAgI javAthI e vastu sAdhune kalpatI nathI. (1) [sadiTTa e zabda dvArA saMhatadoSa batAvelo che. sAdhune ApavA yogya vastunI upara paDelI | * vastu tyAMthI upADI bIjA bhAjana vageremAM mUkavI e saMdatadoSa che. dA.ta. dALanI tapelInI upara lIMbu che, e lIMbu upADI bIjI tapelI para mUke che. to ahIM sacitta " vastu acitta para mUkelI bane. ema dALanI tapelI paranuM DhAMkaNa upADI kAcApANI para mA mUke to e acittavastu sacitta para mUkelI gaNAya. dALanI tapelI paranuM DhAMkaNa khullI mAM S jamIna para mUke to e acittavastu acitta upara mUkelI gaNAya. emAM stokabahu vagerethI : | caturbhagI jAte samajI levI. | athavA sAdhune je vATakIvigerethI vahorAvavAnuM che temAM paDela adeyavastu anyatra TmUkI te vATakI vigerethI vahorAvavuM te saMtadoSa che. R (2) vahorAvavAyogya vastu bIjI adeya sacittAdivastu para paDI che, te te ni vahorAvavAnI vastu laIne vahorAve to e nikSiptadoSa che. emAM paNa saMhRtavat na yathAyogya vicArI levuM. ' (3) uMbADIyuM eTale saLagatI dorI jevuM eka sAdhana samajavuM. sAdhune vahorAvavAnI A kriyA karavA jatAM e dorIne hAtha lagAvavAthI e hale, puSpAdine sparzI jAya... (4) tapelI, DolamAM kAcuM pANI hoya, dAtrI ene halAvI de... (5) tapelI, Dolane koIka kAraNasara potAnA tarapha kheMcIne vahorAve... (6) DhoLAyelA pANI vagere upara dAtrIno paga paDe. uparanI cha bAbatomAM je bheda che, e barAbara dhyAnamAM rAkhavo....) purekammeNa hattheNa, davvIe bhAyaNeNa vA / ditiaM paDiAikkhe, na me ya| paDuM tAri IQrA gA.32 purakarmavALA hAthathI, darvI = DovAthI ke bhAjanathI vahorAvatI strIne * niSedha karavo ke mane tevA prakAranuM na kalpa. A "puravAne 'tti sUtra, puna:varmA haste-sAthunimitta pratigatnonavyApALa, 5) tathA 'ravya' hovAthI "mAnanena vA' zAMcamAnanAnA vatI 'pratyAkSIta' ( ? | 5 6 4 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzAtisU lAga- 3 ma dhya. 5.1 sUtrA-33, 34 4) pratiSedhayet, na mama kalpate tAdRzamiti pUrvavadeveti sUtrArthaH // 32 // ja TIkArtha : puraHkarmavALA hAthathI eTale ke sAdhune mATe pUrve karAyelA pANIthI dhovA ke, A rUpa vyApArathI ke DoyAnA jevA nAnA (camaco-camacI vagere) kAMsAnA bhAjana vagerethI che vahorAvatI strIne niSedha karavo ke mane tevA prakAranuM na kalpa... e badhuM pUrvanI jema A 4 sama4. | (ahIM bhAvArtha A pramANe-sAdhune vahorAvavA mATe hAtha kAcA pANIthI dhue ke | camaco kAcA pANIthI dhue to sAdhu nimitte A virAdhanA thayelI hovAthI e hAtha vagerenI vahorAvAtI vastu na kalpa. bhale ne atyAre e hAtha vagere cokhA hoya..) evaM udaulle sasiNiddhe, sasarakkhe maTTiAuse / hariAle hiMgulae, maNosilA aMjaNe loNe // 33 // geruavanniaseDhiasoraTThiapiTThakukkusakae ya / ukkiTThamasaMsaddhe, saMsaDhe ceva boddhavve // 34 // AL.33-34 QuthArtha TI.10thA. spaSTa thaze. . "evaM 'ti sUtram, 'evam' udakATTaiNa 'hastena' kareNa, udakAo nAma | ji galadudakabinduyuktaH, evaM sasnigdhena hastena, sasnigdho nAma ISadudakayuktaH, evaM ji na 'sarajaskena hastena' sarajasko nAma-pRthivIrajoguNDitaH, evaM 'madtena hastena' mRdgato na zA nAma-kardamayuktaH, evamUSAdiSvapi yojanIyam, etAvanti eva etAni sUtrANi, za sa navaramUSaH-pAMzukSAraH, haritAlahiGgalakamanaHzilAH- pArthivA varNakabhedAH, aJjanaM- sa | nA rasAJjanAdi lavaNaM-sAmudrAdi // 33 // tathA 'gerua'tti sUtraM, gairikA-dhAtuH, varNikA- nA ya pItamRttikA, zvetikA-zuklamRttikA, saurASTikA-tuvarikA, piSTam-AmataNDulakSodaH, ya | kukkasAH pratItAH, 'kateneti' ebhiH kRtena, hasteneti gamyate, tathotkRSTa iti utkRSTazabdena * kAliGgAlAjutrapuSaphalAdInAM zastrakRtAni zlakSNakhaNDAni bhaNyante , , * ciJciNikAdipatrasamudAyo vA udUkhalakaNDita iti, tathA asaMsRSTo-vyaJjanAdinA hai| / aliptaH, saMsRSTazcaiva vyaJjanAdilipto boddhavyo hasta iti, vidhiM punaratrordhvaM vakSyati / svayameveti sUtrArthaH // 34 // FFF Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E E It dazavaikAlikasUra bhAga-3 hari adhya. 5.1 sUtra-33,34 che. TIkArtha ? e pramANe pANIthI bhInAM hAthathI, sasnigdha hAthathI ke, sarajakaNAthathI, te mATIvALA hAthathI, uSavALA hAthathI vahorAve to eno niSedha karavo. emAM TapakatAM * pANInAM TIpAMothI yukta hoya udakADhuM. kaMIkapANIvALo hAtha sasnigdha. sacittamATInI rajathI vyApelo hAtha sarajaska. kAdavavALo hAtha mRgata. e rIte uSa vageremAM paNa joDavuM. A sUtro ATalA ja che. mAtra USa eTale dhULa svarUpa je khAra, te vALo hAtha... haritAla, hiMgaLo, mana:zilA e pRtvIo che. judA judA vargone anusAra A "" bhedo che. aMjana eTale rasAMjana vagere. lavaNa eTale samudra saMbaMdhI mIThuM vagere. airikA eTale eka prakAranI dhAtu varNikA eTale pILI mATI. jaitikA eTale sapheda mATI saurASTrikA eTale tuverikA piSTa eTale cokhAno kAco bhukko-loTa. ni kukkasa e pratIta che. (dANAdAra loTa - jemAM bIja jevA bhAgo rahI javAthI ja te mizratA saMbhave.) jA jaina eTale upara darzAvelI vastuvALA hAthathI (vahorAve to na kalpa.... emanA ja samajavuM). nA utkRSTa zabdathI kAliMgaDA, tuMbaDA, kAkaDI, phala vagerene zastrathI karAyelA nAnA nAnA nA 1 TukaDA kahevAya che. athavA to khAMDaNImAM khaMDAyelo AmalI vagerenA pAMdaDAono samUha. asaMsRSTa eTale vyaMjana-zAkAdithI nahi lepAyela chesaMskRSTa eTale vyaMjana vagerethI lepAyelo hAtha. (prazna : AmAM utkRSTa zabda sudhI to badhI sacittavastuonI vAta che, eTale emAM | che to ema samajI levAya ke e sacittavastuvALA hAthathI vahorAve to e ApaNane na cAle. * A paNa asaMtRSTa ane saMsRSTamAM zuM karavAnuM ? emAM koI sacittAdinI vAta lakhI nathI...) ka = | F = _ 99 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-3 jI hiraNa adhya. 5.1 sUtra-35 13 uttara : emAM je vidhi che. e to granthakAra jAte ja AgaLa kaheze. (upara be gAthAmAM jAta jAtanI pRthvI ane vanaspatio darzAvI che, te vakhate je |prasiddha hatuM. te emAM jaNAvI dIdhuM. atyAre evI bIjI paNa sacittavastu bAbatamAM A vAta samajI levAnI ke e sacittathI vyApta hAthathI ke camacAdithI ke tapelI vagerethI kaMIpaNa vahorAvAya to e na kalpa...) moda - ___ asaMsadruNa hattheNa, davvIe bhAyaNeNa vA / dijjamANaM na icchijjA, mo pacchAkammaM jahiM bhave // 35 // gA.35 asaMtRSTa hAthathI, darvAthI ke bhAjanathI apAtI vastu na IcchavI, ke jyAM ; | pazcAtkarma thAya. 'asaMsaTeNa' tti sUtram, asaMsRSTena hastena-annAdibhiraliptena dA bhAjanena vA padIyamAnaM necchet, kiM sAmAnyena ?, netyAha-pazcAtkarma bhavati 'yatra' dadhyAdau, / 1 maUAvita taddoSarahita prakrIyAviti sUtrArtha: rUpA : asaMtRSTa eTale anna-bhojanAdithI nahi lepAyelA evA hAthathI ke darvIthI ke bhAjanathI ApatI vastu na IcchavI. prazna : zuM sAmAnyathI ? arthAta dareke dareka asaMtRSTamAM A vAta samajavI ? uttara : nA. je dahIM vageremAM pazcAtkarma thAya tyAM e vastu na IcchavI. bAkI sukI" lakhI roTalI vagerenI jema pazcAtkarma ane te sivAyanA doSo vinAnI vastu grahaNa karavI. T (sa ca mace ra ta taLe... tat = pazcAtkarma ane anyadoSo = AdhAkarmAdi..." ", atyAre pazcAtkarmanI vAta cAle che, eTale tethI te samajavo. paNa e sivAyanA doSo "| tha paNa na hoya to ja e vastu vahorAya eTale anyadoSa zabda paNa darzAvyo che.) 0 (hAtha kharaDAyelA na hoya ane enAthI dahIM ke mIThAI vagere) lepakRtapadArtho sIdhAM * hAthathI vahorAve, to enA hAtha kharaDAya, vahorAvyA bAda e dhue... Ama pazcAtkarma * thAya. e na thAya te mATe tyAM vahoravAno niSedha che. ema dardI ane bhAjanamAM paNa * * samajavuM.) 5 saMsaTeNa ya hattheNa, davvIe bhAyaNeNa vA / dijjamANaM paDicchijjA, jaM se vaE vaE = F = Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-36 che. tatyeyaM ma rUddA gA.36 saMsRSTahAthathI, darvIthI ke bhAjanathI apAtI vastu grahaNa karavI ke je tyAM ke eSaNIya hoya. ____'saMsaTeNa' tti sUtraM, saMsRSTena hastena-annAdiliptena, tathA dA bhAjanena vA dIyamAnaM * 'pratIccheda' gRhNI yAt, kiM sAmAnyena ? netyAha-yattatraiSaNIyaM bhavati, tadanyadoSarahitamityarthaH, iha ca vRddhasaMpradAyaH-saMsaTe hatthe saMsaTe matte sAvasese davve, na | mA saMsaDhe hatthe saMsaTTe matte Niravasese davve, evaM aTThabhaMgA, ettha paDhamabhaMgo savvuttamo, mo annesu'vi jattha sAvasesaM davvaM tattha ghippai, Na iyaresu, pacchAkammadosAu tti sUtrArthaH / / na rUddA - TIkArtha : annAdithI lepAyelA hAthathI, darvAthI ke bhAjanathI apAtI vastu grahaNa { karavI. te prazna : zuM sAmAnyathI A vAta samajavI ? arthAt saMsRSTa hAthAdithI je te " vahorAvAya e badhuM ja laI zakAya ? uttara : nA. saMskRSTa hastAdithI vahorAvAtI vastuomAM paNa je temAM eSaNIya hoya, | | nirdoSa hoya, pazcAtkarma ane te sivAyanA bIjA doSothI rahita hoya tevI ja vastu levI. Raa bAkI bIjA doSovALI hoya, to saMsRSTa hAthathI apAtI vastu paNa na levI. 11 ahIM vRddha saMpradAya A pramANe che. saMsRSTa hAtha saMsRSTabhAjana sAvazeSa dravya vaE F = = S S nA = = S S nome a wie x < > 5 x 5 x 3g * * * Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-36 AmAM saMsRSTahAtha, saMsRSTabhAjana ane sAvazeSadravya A pahelo bhAMgo uttama che. bAkInA paNa sAta bhAMgAomAM jayAM sAvazeSadravya che, tyAM grahaNa karAya. niravazeSadravyamAM grahaNa na karAya. kemake tyAM pazcAtkarmano doSa lAge. (bhAvArtha : eka vAsaNamAM ghIthI lathapatha roTalIo che. eTale bhAjana saMsRSTa che. e ghI copaDAnArAno hAtha paNa ghI vagerethI kharaDAyelo che. eTale hAtha paNa saMsRSTa che. e potAnA hAthethI vAsaNamAMthI cAra roTalI laI be roTalI vahorAve che... eTale maiM vAsaNamAM ane hAthamAM baMnemAM roTalI bAkI che, eTale ahIM sAvazeSa dravya che. A rIte 1 mo vahorAve to kalpe. kemake AmAM sAdhu nimitte pazcAtkarma doSa na thAya. e hAthamAM rahelI mo Da be roTalI vAsaNamAM mUke ane pachI hAtha dhue to emAM sAdhune doSa nahi... S bIjA bhAMgAmAM-vAsaNamAM 8 roTalI che, hAthamAM 4 laI cArecAra vahorAve to ahIM stu vAsaNamAM sAvazeSa dravya hovA chatAM hAthamAM niravazeSa dravya che. eTale e tarata hAtha dhue to sAdhune doSa. dhAroke 8 roTalI laI badhI ja vahorAvI de. to pachI hAtha ane vAsaNa baMne dhue to sAdhune doSa. 8 laI cAra vahorAvI cAra pAchI vAsaNamAM mUke to ahIM vAsaNamAM paNa pachIthI cAra bAkI rahI ane hAthamAM paNa bAkI rahelI hovAthI sAvazeSa dravya kahevAya. emAM doSa nahi. ta A rIte badhA bhAMgA vicArI levA, sAra eTalo ja ke sAdhu nimitte cokhkho hAtha ke cokhkhuM vAsaNa bagADe, kharaDAve eno vAMdho nathI. paNa emAM niravazeSa vahorI le= thoDuM paNa bAkI na rAkhe to doSa lAge. roTalInI mAphaka bIjA paNa dravyomAM yathAsaMbhava vicArI levuM.) kiMca to IR na trIjA bhAMgAmAM - ghIthI lathapatha hAtha hatAM ja, sAdhune vahorAvavA mATe vAsaNamAM paDelI puSkaLa roTalIomAMthI ATha dasa roTalI cokhkhI nAnIthALImAM ke chIbAmAM le, to e vAsaNa navuM bagaDyuM eTale e asaMsRSTa ja kahevAya. have emAM jo hAtha ane thALI chIbAmAM sAvazeSa rahe e rIte vahore to doSa nahi. paNa jo niravazeSa kare, to doSa zA lAge. emAM paNa chIbAmAM ATha roTalI lIdhI. e pachI sAdhu pAse AvI AThe ATha F roTalI hAthamAM pakaDI, emAMthI cAra vahorAvI ane bAkInI cAra chIbAmAM mukavAnA nA badale sIdhI ja moTA vAsaNamAM mUkI de. to chIbuM sIdhuM dhovA javAnI saMbhAvanAne nA OM AzrayIne pazcAtkarmadoSa gaNAya. yA 4. s Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E ama dazavaikAlikasUra bhAga-3 mAM adhya. 5.1 sUtra-30, 38 , duNhaM tu bhujamANANaM, ego tattha nimaMtae / dijjamANaM na icchijjA, chaMdaM / te pahitneha rUchA * gA.37 rakSaNa karanArA bemAMthI tyAM eka jaNa nimaMtraNa kare, to apAtI vastu na : | * levI. tenI IcchAne pratilekhavI. - 'duNhaMti sUtraM, 'dvayorbhuJjatoH' pAlanAM kurvatoH, ekasya vastunaH svAminorityarthaH, na ekastatra 'nimantrayet taddAnaM pratyAmantrayet, taddIyamAnaM necchedutsargataH, apitu 'chandam / mA abhiprAyaM 'se' tasya dvitIyasya pratyupekSeta netravakrAdivikAraiH, kimasyedamiSTaM dIyamAnaM mA naveti, iSTaM cedgRhIyAnna cennaiveti, evaM bhuJjAnayoH-abhyavahArAyodyatayorapi yojanIyaM, 6 | stu yato bhujiH pAlane'bhyavahAre ca vartata iti sUtrArthaH // 37 // 1 TIkArtha : koIka bhojananuM rakSaNa karanAra be jaNa hoya, eTale ke eka vastunA be mAlika hoya. emAMthI eka jaNa tyAM te vastunA dAna mATe sAdhune nimaMtraNa Ape, to | apAtI e vastu utsargamArge grahaNa karavI nahi. paraMtu te bIjAnA abhiprAyane enA ! netro, mukha vagerenA vikAro dvArA hAvabhAva dvArA) jovo. jANavo ke A vastu apAya e ene ISTa che ke nahi? jo enA AMkha, mukha paranA bhAvathI ema lAge ke e vastu sAdhune vahorAvAya e tene ISTa che, to e levI. paNa jo ene ISTa na lAge to na ja levI. ni e rIte bhojana vAparavA mATe udyamavALA banelA be jaNamAM paNa A ja pramANe ni| 1 joDI devuM. kemake muni dhAtu pAlana karavuM ane khAvuM ema baMne arthamAM varte che. (gAthAmAM 7 zA munnamA lakheluM che, emAM mun dhAtuno sIdho artha to "khAvuM" ema thAya. paNa je | paNa vastu khAvAnI zarU thaI gaI che, e eMThI ja banI gaI hovAthI e vahoravAnI ja nathI. | na eTale ahIM vRttikAre be rIte artha lIdhA. bhojananuM rakSaNa karatAM-sAcavaNI karatAM be jaNa nA - ke bhojana vAparavA taiyAra thayelA be jaNa... eTale e rIte artha karavAmAM koI muzkelI | | na paDe. tathA bIjo mANasa kazuM na bole to paNa enA hAvabhAva uparathI enI ruciaruci jANI zakAya, eTale e jANIne e mujaba vartavuM.) tato duNhaM tu bhuMjamANANa, do'vi tattha nimaMtae / dijjamANaM paDicchijjA, jaM* tatthesaNiyaM bhave // 38 // vaE = = * * Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4jI dazavaikAlikasUra bhAga-3 Tu kaDA nA adhya. 5.1 sUtra-38, 39 9 gA.38 pAlana karatAM be jaNamAMthI baMne tyAM nimaMtraNa Ape. to apAtI vastu levI ja te ke je tyAM eSaNIya hoya. 'duNhaM'ti sUtraM, dvayostu pUrvavat bhuJjatorbhuJjAnayorvA dvAvapi tatrAtiprasAdena * * nimantrayeyAtAM, tatrAyaM vidhiH- dIyamAnaM 'pratIccheda' gRhNIyAt yattatraiSaNIyaM bhavet,* tadanyadoSarahitamiti sUtrArthaH // 38 // na TIkArtha : pUrvanI jema ahIM paNa pAlanakaratAM ke khAvAmATe udyamavaMta banelA... ema na no artha karavo. e baMne jaNa tyAM atiprasannatAthI nimaMtraNa Ape, to tyAM A vidhi che jo Di ke apAtI e vastu grahaNa karavI ke je tyAM nirdoSa hoya eTale ke eka mAlikanI rajA : ra na hovA rUpI doSathI ane e sivAyanA bAkInA paNa doSothI rahita hoya tevI vastu na levI. vizeSamAhaguvviNIe uvaNNatthaM, vivihaM pANabhoaNaM / bhuMjamANaM vivajjijjA, tU muttaraM paDachA rUA vizeSavAta batAve che ke gA.39 garbhavatI mATe kalpAyeluM = banAvAyeluM = rakhAyeluM vividha pAnabhojana ja 5 vaparAtuM chatuM varjavuM. vaparAyA bAda vadheluM svIkAravu | 'guvviNIe' tti sUtra, 'gurviNyA' garbhavatyA 'upanyastam' upakalpitaM, kiM zA | sa tadityAha-'vividham' anekaprakAraM 'pAnabhojanaM' drAkSApAnakhaNDakhAdyakAdi, tatra sa nA bhujyamAnaM tayA vivayaM, mA bhUttasyA alpatvenAbhilASAnivRtyA garbhapatanAdidoSa iti, nA ya 'bhuktazeSaM' bhuktoddharitaM pratIcchet, yatra tasyA nivRtto'bhilASa iti sUtrArthaH // 39 // ya | TIkArtha : garbhavatI strI mATe banAvAyeluM, raMdhAyeluM, rakAyeluM aneka prakAranuM drAkSanuM ja pANI, khaMDakhAdya (khAMDanI banelI vastu) vagere te garbhavatI strI vaDe vaparAtuM hoya to che, ja varjavuM. kemake jo e laI laIe to garbhavatIne khorAka ocho paDe, ane to enI | # khAvAnI abhilASAnI nivRtti na thAya, ema thAya to garbha paDI javA vagere doSa lAge. ka che paNa eNe vAparI lIdhuM hoya ane pachI je vadheluM hoya, te laI zakAya ke jemAM te strIno huM che.. 45 = pa 5 ;i Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iadhya. 5.1 sUtra-40, 41 | hama dazavaikAlikasUla bhAga-3 D) abhilASa jato rahyo che. * * zirva siA ya samaNaTThAe, gumviNI kAlamAsiNI / uThThiA vA nisIijjA, nisannA vA puNue // 40 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 41 // | gA.40/41 kAlamAsavALI garbhavatI strI kyAreka UbhI hoya ane sAdhune mATe bese ne ke beThelI hoya ane sAdhune mATe UbhI thAya... te bhojana-pAna sAdhuone akalpika che. ApatI strIne niSedha karavo ke tevA prakAranuM mane na kalpa. 'sima ya' tti sUtra, "cA' vizva zramatha' sAthunimitta "vipaft" pUrvoktA 'kAlamAsavatI' garbhAdhAnAnavamamAsavatItyarthaH, utthitA vA yathAkathaJcita niSIded niSaNNA dadAmIti sAdhunimittaM, niSaNNA vA svavyApAreNa punaruttiSThed ta | smai dadAmIti sAdhunimittameveti sUtrArthaH // 40 // taM bhave' tti sUtraM, tadbhavedbhaktapAnaM tu tathA smai | niSIdanotthAnAbhyAM dIyamAnaM saMyatAnAmakalpikam, iha ca sthavirakalpikAnAmaniSIda notthAnAbhyAM yathAvasthitayA dIyamAnaM kalpikaM, jinakalpikAnAM tvApannasattvayA ji prathamadivasAdArabhya sarvathA dIyamAnamakalpikameveti sampradAyaH, yatazcaivamato dadatI ji na pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamityetatpUrvavadeveti sUtrArthaH // 41 // TIkArtha : kayAreka evuM bane ke pUrva jaNAvelI garbhavatI strI garbhAdhAnathI mAMDIne zA navamA mahinAvALI hoya. have e UbhelI hoya ane sAdhune vahorAvavAdi nimitte tema muzkelIthI bese, e ema vicAre ke "besIne sAdhune vahorAvuM" Ama sAdhunA nimitte nA " bese. athavA to pahelA beThelI hoya ane "UbhI thaIne sAdhune vahorAvuM." ema vicArI ja sAdhu nimitte ja UbhI thAya. che to A rIte kAlamAsavALI garbhavatIvaDe besavA-uThavAdvArA apAtuM bhojana-pAna che. - sAdhuone akalpika che. che. ahIM kAlamAsavALI garbhavatI strI besavAnI ke UbhAthavAnI kriyA karyAvinA ja che, che. pote je rIte hoya e rIte ja rahIne Ape, to enAvaDe apAtI vastu sthavirakalpika - Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 5.1 sUtra-42, 43 dazavaikAlikasUtra bhAga-3 sAdhuone kalpya che. jyAre jinakalpika sAdhuone to garbhadhAnanA pahelA divasathI mAMDIne ja garbhavatI strI vaDe sarvaprakAre apAtuM akalpya ja che A pramANe saMpradAya che. (jinakalpikone jJAnadvArA khyAla AvI jAya vahorAvanAra strI garbhavatI che ke nahi ? eTale e to garbhadhAraNanA pahelAM divasavALI strInA hAthe paNa na vahore. e strIne paNa khabara na hoya ke huM garbhavALI chuM, e jinakalpikone khabara paDI jAya.. na tathA e garbhavatI strI kaMIpaNa halanacalana karyA vinA Ape to paNa jinakalpikone na kalpe. sthavirakalpiko to 1 thI 8 mahInAmAM vartamAna garbhavatI strInA hAthathI maiM mo koIpaNa rIte vahorI zake. e halanacalana karIne Ape to paNa cAle. navamA mAsamAM mo Da vartatI garbhavatI strInA hAthe tyAre ja vahore yAre e halanacalana karyA vinA, uTha- Da AE besa karyA vinA Ape...) sta A, ~ Si ta thaNagaM pijjemANI, dAragaM vA kumAriaM / taM nikkhivittu roaMtaM, Ahare pANabhoaNaM // 42 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / diMtiaM paDiyAphavuM, na me jabbarU tArinuM AjarU ! vaLI gA.42-43 chokarA ke chokarIne stanya = dUdha pIvaDAvatI strI tene raDato mUkIne ni bhojanapAna lAve, te bhojanapAna sAdhuone akalpya che. ApatI strIne niSedha karavo ke mane tevA prakAranuM na kalpe. na na zA zA sa 'thaLAMti sUtraM, stana( caM) pAyayI, bimiAda-vAra vA mAriAM, F nA vAzabdasya vyavahitaH saMbandha:, ata eva napuMsakaM vA, taddArakAdi nikSipya rudadbhUmyAdau nA ya AharetpAnabhojanam, atrAyaM vRddhasaMpradAya :- gacchavAsI jar3a thaNajIvI piaMto Nikkhitto ya to na giNhaMti, rovau vA mA vA, aha annaMpi AhArei to jati Na rovai to giNhaMti, aha rovai to na giNhaMti, aha apiaMto Nikkhitto thaNajIvI rovai tao Na giNhaMti, * aha Na rovai to giNhaMti, gacchaNiggayA puNa jAva thaNajIvI tAva rovau vA mA vA * pibaMtao (vA) apibaMtao vA Na giNhaMti, jAhe annaMpi AhAreuM ADhatto bhavati tAhe jar3a pibaMtao to rovau vA mA vA Na geNhaMti, aha apibaMtao to jai rovai to * 52 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-42, 43 pariAMti, goviNa roeti, sIso Aha-o tatva voso'sthi ?, Ayario bhAi - tassa | NikkhipyamANassa kharehiM hatthehiM dhippamANassa athirattaNeNa paritAvaNAdosA majjArAdi vA avaharejja tti sUtrArthaH // 42 // 'taM bhave' tti sUtraM tadbhavedbhaktapAnaM tvanantaroditaM saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 43 // TIkArtha : strI potAnA chokarAne ke chokarIne stanya = stanasaMbaMdhI dUdha pIvaDAvatI hoya... (prazna : gAthAmAM vArAM vA mAritraM ema vA zabda lakhelo che. niyamapramANe to sauthIchelle vA athavA to dareka zabdonI pachI vA mukavAno hoya. vArAM mAritraM vA athavA to vArAM vA mAritraM vA ema lakhavuM joIe. eTale A vA prayoga barAbara nathI lAgato.) sta uttara : vA zabdano vyavahitasaMbaMdha karavo. arthAt vA bhale vArAM zabda pachI lakhelo che, paNa e vA mAritraM zabda pachI samajavo. eno tyAM saMbaMdha karavo. Wei F ; '_ Ama enuM sthAna badalavAnuM che, eTale ja napuMsan vA ema paNa samajI levuM. arthAt vAranuM marijha napuMsakta vA ema vAkya samajavuM. (mULavAta para AvIe.) maiM te chokarA vagerene jamIna vagere u52 raDato mUkIne pAna-bhojana sAdhu mATe lAve to... na zA zA * have jo e bALaka stanapAna uparAMta anAja paNa khAto thayo hoya ane evA stanapAna karatA bALakane strI nIce mukI bhojanapAna lAve, to jo e chokaro raDato na * hoya to sAdhu bhojana-pAna grahaNa karI zake. jo e chokaro raDe to sAdhu bhojanapAna grahaNa na karI zake.. * have jo e stanapAna para ja jIvanAra hoya paNa atyAre stanapAna karato na hoya A. 5 53 ahIM A vRddhasaMpradAya che. nA * jo sAdhu gacchavAsI hoya, chokaro stanapAna para ja jIvanAro hoya ane stanapAna nA karato ja e chokaro jamIna para mukAyo hoya to sAdhu e strIe lAvela bhojana-pAnAdi ya ya na ja le. bhale e mukAyelo chokaro raDe ke na raDe. E T Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 jI adhya. 5.1 sUtra-44 che. ane strI ane nIce mUke ane jo e raDe to sAdhu tyAM bhojanapAna grahaNa na kare. paNa Ama e vakhate jo na raDe to bhojana-pAna grahaNa kare. * A badhI vAto gacchavAsI sAdhuo mATe jANavI. je gacchanirgata jinakalpavagere che teo to jayAM sudhI e bALaka stanapAna para ja jIvanAro hoya, tyAM sudhI e bALaka raDe ke na raDe, stananuM dUdha pIto hoya ke na pIto hoya to paNa tyAM bhojana-pAna grahaNa na kare. - jo e anna paNa khAvAnuM zarU karI cUkyo hoya to jo e atyAre stanapAna karato || hoya to e raDe ke na raDe tyAM bhojana pAna na le. paNa jo e atyAre stanapAna karato "| Da na hoya to paNa jo raDato hoya to bhojana-pAna grahaNa na kare. tuM paNa jo e anna paNa khAto thaI cUkelo bALaka atyAre stanapAna karato na hoya ta | ane strI vaDe nIce mukAyA bAda raDato paNa na hoya to tyAM gacchanirgata sAdhu bhojanapAna vahorI zake. te ziSya prazna kare che ke temAM doSa zuM che ? ne AcArya kahe che ke e bALaka jamIna para mukAya pachI strI sAdhune roTalI vagere ne | vahorAve eTale e loTanI rajakaNa vagerethI enA hAtha karkaza bane, e karkaza hAthathI e strI bALakane grahaNa kare tyAre asthiratAnA kAraNe paritApanA rUpa doSa lAge. (bALakane na hAthamAM karkazatA anubhavAya, eTale e karkazatAthI bacavA Ama-tema hAlyA ja kare... ni Ama e asthira bane. ane tethI ene paritApanA thAya.) athavA to evuM bane ke e bALakane nIce mukyA bAda strI bhojanapAna vahorAvavA LI " jAya, A bAju bilADI ke kutaro Ave ane nAnA bALakane mAMsanA piMDanI mAphaka " upADIne laI jAya. te anaMtara kahevAyeluM bhojana-pAna saMyatone akalpika che. je kAraNathI AvuM che, ", e kAraNathI ja dAna denArIne niSedha karavo ke mane tevA prakAranuM na kalpa. kiM bahuneti, upadezasarvasvamAha jaM bhave bhattapANaM tu, kappAkappaMmi saMkiaM / ditiaM paDiAikkhe, na - je kheDuM tArisaM 44 vadhAre kahevAthI zuM ? upadezanA sarvasvane kahe che. vaE F = = = = . Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5. 1 sUtra -44 thI 45 gA.44 je bhojanapAna kalpya-akalpyamAM zaMkita hoya, dAtrIne pratiSedha karavo ke tevA prakAranuM mane na kalpe. na na mo TIkArtha : kalpanIya ane akalpanIya A be dharmanA viSayamAM je bhojanapAna zaMkti mo 5 hoya arthAt sAdhune jyAM AvuM thAya ke huM jANato nathI ke zuM A udgamAdidoSavALuM 5 sta che ke nathI ?" AvA prakAranI AzaMkAnuM sthAna baneluM je bhojana-pAna hoya, to jo tyAM A kalpanIya che evo nizcaya na thAya to AvuM bhojana-pAna ApatI strIne niSedha karavo } "bhane tevA prahAranuM na usye." nA 'jaM bhave' tti sUtraM, yadbhavedbhaktapAnaM tu 'kalpAkalpayoH ' kalpanIyAkalpanIyadharmaviSaya ityarthaH, kim ? - 'zaGkitaM' na vidmaH kimidamudgamAdidoSayuktaM kiMvA netyAzaGkAspadIbhUtaM, taditthaMbhUtamasati kalpanIyanizcaye dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 44 // ya kiMca - dagavAreNa pihiaM, nIsAe pIDhaeNa vA / loDheNa vAvi leveNa, silesevike // 45 // taM ca ubbhidiA dijjA, samaNaTThAe va dAvae / diMtiaM paDiAikkhe, na me kappai tAri // 46 // na na zA gA.45 -46 pAzInA ghaDAthI, ghaMTIthI, aSThapIThathI, zilAputrasthI ke ho seya vaDe zA peu sa ke zleSathI DhaMkAyela vastu hoya, tene sAdhune mATe ubhedIne dAyaka Ape, to ApatI tene niSedha karavo ke mane tAdaza na ka2e . ta nA 'dagavAreNa' tti sUtraM, 'dakavAreNa' udakakumbhena 'pihitaM' bhAjanasthaM santaM sthagitaM, ya tathA 'nIsAe' tti peSaNyA, 'pIThakena vA' kASThapIThAdinA, 'loDhena vApi' zilAputrakeNa, * tathA 'lepena' mRllepanAdinA 'zleSeNa vA' kenacijjatusikthAdineti sUtrArthaH // 45 // taM * ca' tti sUtraM tacca sthagitaM liptaM vA sat udbhidya dadyAcchramaNArthaM dAyaka:, nAtmAdyarthaM, * " * taditthaMbhUtaM dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 46 // TIkArtha : vAsaNamAM koIka bhojanAdi hoya, e pANInA ghaDAthI DhaMkAyela hoya eTale 55 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . * 5 * It che . dazavaikAlikasUma bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-40, 48 ; che ke e vAsaNa upara pANIno ghaDo mukayo hoya athavA to e bhAjana upara anAja daLavAnI che A ghaMTInA patthara mukelA hoya, ke kASThapITha = vajanadAra lAkaDAnuM pATIyuM mukeluM hoya, ke . * zilAputrAka = moTo patthara mukelo hoya. athavA to bhAjanamAM vastu mukyA bAda eka * bhAjana para mATIno lepa karI dIdho hoya athavA to lAkha, sitha (?) vagerethI upara | e bhAjana baMdha karI dIdhuM hoya.. ' have AvA prakAranI DhaMkAyelI ke lepavALI vastune e dAyaka sAdhune mATe udbhedIne | na Ape... eTale ke bhAjana para rahela ghaDo, ghaMTI, kASThapITha, zilApatraka dUra karIne emAMnI na jo vastu Ape ke mATIno lepa, lAkha vagere toDIne emAM rahelI vastu Ape... A badhuM jo Da potAnA mATe nahi, paNa sAdhu mATe kare to AvA prakAranI vastu ApatI strIne niSedha : pta karavo ke mane tAdaza na kalpe. (ghaDAmAM kAcuM pANI hoya eTale e dUra karavAmAM enI virAdhanA thAya. ghaMTI, kASThapIThAdi vajanadAra hoya eTale e uMcakIne bIje mukavAmAM dAyakane pIDA thAya, hAthamAMthI chaTake to hAtha-paga bhAMgI jAya... vagere doSo lAge. lepa ke zleSa dUra | karyAbAda sAdhune vahorAvyA pachI navo lepa ke zleSa kare eTale e saMbaMdhI virAdhanAno doSa sAdhune lAge, mATe A badhAno niSedha karelo che.) jiasnnN pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, ji dANaTThA pagaDaM imaM // 47 // tArisaM bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / na | diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 48 // gA.47-48 azana, pAna khAdima ke svAdima jene sAdhu jANe ke sAMbhaLe ke e dAnane mATe banAvAyela che, to tevA prakAranuM bhojanapAna saMtone akathya che. ApatI strIne |pratiSedha karavo ke tAdaza mane na kalpa. 'asaNaM'ti sUtraM, azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAdyam, 'azanam' odanAdi 'pAnakaM ra mAranAnAvuiM, brI' naDDAvuiM, 'vAda' rItawAvi, yajJAnIyAlAmatravinA, , zrRNuyAdvA anyataH, yathA dAnArthaM prakRtamidaM, dAnArthaM prakRtaM nAma-sAdhuvAdanimittaM yo dadAtyavyApArapAkhaNDibhyo dezAntarAderAgato vaNikprabhRtiriti sUtrArthaH // 47 // 'tArisaMti sUtraM, tAdRzaM bhaktapAnaM dAnArthaM pravRttavyApAra saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivapato ( = = = = Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dazavaikAlikasUra bhAga-3 nA adhya. 5.1 sUtra-49, 50 hai dadatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 48 // : TIkArtha : azana eTale odanAdi, pAnaka eTale kAMjI vagere. khAdya eTale lADavA ke che vagere. svAgha eTale haraDe vagere. sAdhu gRhastha vaDe karAtA AmaMtraNAdi dvArA jANe ke bIjA che e koI pAsethI sAMbhaLe ke A vastu dAnane mATe karAyelI che. (sAheba ! Aje badhAne | ApavAmATe bhojana banAveluM che, Apa vahoravA padhAro... ema koI AmaMtraNa Ape... sAMbhaLyuM che ke pelo gRhastha Aje badhAne bhojana ApavAno che. ema koI bole.. T AnAdvArA sAdhune khabara paDe ke e bhojana dAnArthaprakRta che.) prazna : dAnArthaprakRta eTale zuM ? uttara : bIjA dezavageremAMthI Avelo vANiyovagere cArebAju potAno sAdhuvAdaja prazaMsA thAya, te mATe vyApAra - pravRtti - AjIvikA - dhaMdhA vinAnA saMsAratyAgIone A Ape te dAnArthaprakRta. tevA prakAranuM eTale ke dAnane mATe pravartelA vyApAravALuM bhojanapAna saMyatone 1 akathya che. je kAraNathI Ama che. e kAraNathI ApattI strIne pratiSedha karavo ke mane ta | tAdeza na kalpe. f 45 45 asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, puNNaTThA pagaDaM imaM // 49 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 50 // gA.49-50 (47-48nI jema samajavuM. mAtra vALa ne badale puLA eTalo ja zA - ka E = F = = = / 'asaNaM' ti sUtram, evaM puNyArthaM, puNyArthaM prakRtaM nAma-sAdhuvAdAnaGgIkaraNena ya yatpuNyArthaM kRtamiti / atrAha-puNyArthaprakRtaparityAge ziSTakuleSu vastuto bhikSAyA agrahaNameva, ziSTAnAM puNyArthameva pAkapravRtteH, tathAhi-na pitRkarmAdivyapohenAtmArthameva kSudrasattvavatpravartante ziSTA iti, naitadevam, abhiprAyAparijJAnAt, svabhogyAtiriktasya * * deyasyaiva puNyArthakRtasya niSedhAt, svabhRtyabhogyasya punarucitapramANasyetvarayadRcchA-* deyasya kuzalapraNidhAnakRtasyApyaniSedhAditi, etenA'deyadAnAbhAvaH pratyuktaH, deyasyaiva * / yadRcchAdAnAnupapatteH, kadAcidapi vA dAne yadRcchAdAnopapatteH, tathA vyavahAradarzanAt, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // R TIkArtha : sAdhuvAdano aMgIkAra karyAvinA je puNyane mATe karAyeluM hoya te puNyArthaprakRta kahevAya. (prazaMsA meLavavA nahi, paraMtu "mane puNya maLo" evA bhAvathI karAyeluM hoya) ahIM koIka prazna kare che ke jo puNyane mATe karAyelI vastuno parityAga karavAno hoya to to ziSTapuruSonA gharomAM kharekhara paramArthathI bhikSAnuM grahaNa ja thaI zakaze nahi. kemake ziSTapuruSonI bhojana banAvavAnI pravRtti puNyane mATe ja hoya che te ApramANe-ziSTapuruSo pitRkarmAdi vinA mAtra potAnA ja mATe tucchajIvonI mAphaka pravRtti karatA nathI. (marI gayelA pitAnA uddezathI ke evA koI ne koI dhArmika uddeza ta me emanI pAkapravRttimAM hoya ja che. eTale ziSTonI tamAma gocarI puNyArthaprakRta hoya, ta eTale ja jo e choDI devAnI hoya to ziSTonA ghare gocarI javAnuM ja baMdha karI devuM paDe...) na dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-49, 50 anIdRzasyaiva pratiSedhAt, tadArambhadoSeNa yogAt, yadRcchAdAne tu tadabhAve'pyArambhapravRtteH nAsau tadartha ityArambhadoSAyogAt, dRzyate ca kadAcitsUtakAdAviva sarvebhya eva pradAnavikalA ziSTAbhimatAnAmapi pAkapravRttiriti, vihitAnuSThAnatvAMcca tathAvidhagrahaNAnna doSa ityalaM prasaGgena, akSaragamanikAmAtraphalatvAtprayAsasyeti // 49 // 'taM vetti sUtra, pratiSedha: pUrvavat S = je bhojanapAna svabhRtyabhogya hoya, eTale ja ucitapramANavALuM hoya, ItvarayadacchAthI deya hoya, e kuzalapraNidhAnathI karAyeluM hoya to paNa eno niSedha nathI. (sva gharano mAlika, mRtyu mAlika vaDe bharaNa-poSaNa karavA yogya evA patnI-putro-bhAI-bahena, nokara-cAkara vagere e ghare jamatA badhA ja mANaso... A sva ane nRtyo jeTaluM bhojana-pAna rojeroja vAparatA hoya teTaluM bhojana-pAna svabhRtyabhogya = ji zA uttara : A vAta A pramANe nathI. kemake tamane amArA abhiprAyanuM jJAna nathI. ni 7 abhiprAya e che ke svabhogya karatA vadhArAnuM je deya puNyArthaprakRta hoya teno ja niSedha 1 karelo che. (gharanA 10 jaNa mATe roja 1 kIlo loTanI roTalI karatA hoya, to e 1 jJA kIlo loTanI roTalI emane mATe svabhogya che, have jo teo "saMnyAsI vagerene ApI puNya bAMdhIe" evA puNyanA bhAvathI 1ne badale 1 / kIlo loTanI roTalI banAve, to nA A pA kIlo loTanI roTalI e svabhogya karatA judI vadhArAnI evI puNyArthaprakRta vastu bane che, AvI deyavastuno ja ahIM niSedha samajavAno che.) sa sa ya ya Qia 58 S Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 * 49 zubha dazaryakAlikasUla bhAga-3 sukA adhya. 5.1 sUtra-49, 506 che. kahevAya. dA.ta. roja 3 kilo loTanI roTalI A loko vAparatA hoya, to e 3 kIlo ( loTanI roTalI svamRtyamApa kahevAya. | mATe ja AvI vastu ucita pramANavALI hoya. arthAt emanA rojIMdA pramANathI I vadhAre na hoya. 3 kilo loTanI ja roTalIo banatI hoya, vadhu nahi. [" mATe ja A vastu rUtvarecchAdya hoya. yadacchA eTale IcchA. Itvara eTale [alpakAlIna, kAyamI nahi. Azaya e che ke emaNe mApasara ja rasoI banAvI hoya | IT eTale mukhya uddeza potAnA kuTuMbano ja che. emAM vaLI koI saMnyAsIsAdhu AvI jAya to mane e vakhate ja "lAva, Amane ApuM... mane dharma thaze..evI IcchA thAya... A mA 1 ItvarAMdecchA che. jo koI saMnyAsI-sAdhu na Ave to AvI koI icchA pragaTarUpe na $ na thAya... eTale A vastu itvarayadacchAdeya bane che. AvA prakAranI vastu banAvatI vakhate enA manamAM kuzala praNidhAna hoya paNa kharuM. "mAre to saMsAramAM A badhA AraMbha-samAraMbha karavAnA ja che. emAM jo koI mahAtmAno |lAbha maLI jaze, to mAro beDo pAra thaze... AvA vicAro hoya paNa kharA, ane e te ne vicArapUrvaka e vastu banAvelI hoya paraMtu e je kaMIpaNa banAvyuM hoya te potAnA ne parivAranA mApa pramANe ja, . enAthI vadhu nahi.. rojeroja saMnyAsI vagere AvatA na hoya eTale emane ApavAno nizcayAtmaka saMkalpa na hoya.. e svAbhAvika che. AvI vastuno niSedha nathI, bhale e kuzala praNidhAnakRta paNa kema na hoya ? A AnAthI viparIta joIe to je svabhRtya karatAM bIjAne mATe paNa bhogya hoya eTale ke saMnyAsI vagerenA uddezathI vadhAre banAveluM hoya to e ucita pramANavALuM na hoya, enuM pramANa vadhAre ja hoya, Tii tathA e ItvarayadecchAdeya na hoya. saMnyAsIsAdhu Ave tyAre ApavAnI IcchA thAya. ema" "aa nahi. paNa satata enI IcchA mukhya rUpe cAlu ja hoya. kemake vadhAre banAveluM che. AvI A vastu kuzalapraNidhAnakRta hoya paNa e na cAle...) IT uparanA padArthanA kathanadvArA adeyanA dAnanA abhAva rU5 pUrvapakSa khaMDita karAyo. " (pUrvapakSa ema kahe che ke mAlika je vastumATe "A mAre sAdhu-saMtone ApavI che" evI ke * bhAvanA kare, te vastu deya kahevAya. AvI IcchAbAda ja mAlika Apato hoya che. evI ja # IcchA vinA nahi. eTale haMmezA deyanuM ja dAna thAya. je vastu mATe mAlikane "A huM che: che. ApuM" evI IcchA na thAya e vastu adeya gaNAya. to AvI adeya vastunuM dAna to paNa = 5 = = Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B. A dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hu adhya. 5.1 sutra-49, 50 rUpha meM saMbhavita ja nathI. mAlika vastu ApavAnA pUrvasamaye to eTalA vicAravALo bane ja ke ( - "A huM ApuM" dA.ta. sAdhu-saMta AvyA, mAlike joyA tyAre ene manamAM thaze ke A | "Amane huM A ApuM" e pachI ja ApavAno che. Avo vicAra thAya ja nahi ane * * emane ema dAna thAya e saMbhavita ja nathI. have AvA ApavAnA AzayavALI vastu deya bane che, ane AvI vastu levAno * tame jaina sAdhuo niSedha karo cho. evA AzayavinAnI ja vastu tamane kahyuM che. paNa na evI adeyavastunA dAnano to abhAva ja che. vahorAvavAnI eka kSaNa pUrve to e bhAva na jo ApavAno ja ke "Amane ApuM." ane e to tamane cAlatuM nathI. kemake A bhAva che pAchaLa mukhyatve puNyano Azaya hovAthI e to puNyArtha banI gayuM, eno tame niSedha s| karo cho.. vRttikArazrI kahe che ke pUrvapakSa amArA abhiprAyane samajato na hovAthI ja A badhuM | bole che. ame to svabhogyathI vadhu banAvavAmAM Ave, ... evA prakAranA ja dAnano - niSedha karelo che. tame je rItanuM darzAvyuM, eno to ame niSedha karatAM ja nathI. eTale ke + amane tamArI Apattio AvatI nathI.) tame kaho cho ke adeyanA dAnano abhAva che. paNa ame to kahIzuM ke ulaTuM je deya | che, tenA ja yadecchAdAnano abhAva thAya che. arthAt deyavastunuM ja yadacchAdAna ghaTatuM nathI, (Azaya e che ke pUrvapakSa deyanuM dAna saMbhave... ema kahevAnA bhAvavALo che, ApaNe kahIe chIe ke deyanuM ja dAna na saMbhave.. ahIM deya = sAdhu-saMtAdi mATe pahelethI ja vadhAre banAvelI vastu ! have AnuM dAna thAya to kharuM paNa e yadacchAdAna na A na kahevAya. je pahelethI nakkI na hoya ane acAnaka ja ApavAno avasara Ave te vakhate zA ja ApavAnI IcchA thAya = yadacchA thAya = ItvarayadacchA thAya, ane apAya e ja yadacchAdAna kahevAya. have je pUrvethI deya banI gayela che, enuM AvA prakAranuM yadacchAdAna nA na saMbhave. eTale tame amane adeyanA dAnanA abhAvanI vAta karavAnuM rahevA do, urdu dayanA ja dAnano abhAva AvI paDe che...) jo kyAreka dAna ApavAmAM Ave eTale ke anizcita rUpe dAna ApavAmAM Ave che che to yadacchAdAnanI upapatti thAya. prazna : kadAcit dAnamAM ja yadacchAdAna ghaTe, evuM zA mATe ? che. uttara : tevA prakArano vyavahAra dekhAya che mATe. vyavahAramAM jayAre pahelethI vadhAre hatuM So banAvyA vinA ja potAnA ja mATe banAvelA bhojanAdimAMthI sAdhusaMtone vahorAvavAmAM (ra GP 45 ma [ = Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 Ave tyAre yadacchAdAna mAneluM che. AvuM je yadacchAdAna che, eno to ame niSedha karatAM ja nathI, paNa a AvA prakAranuM nathI, teno ja pratiSedha karAyelo che. arthAt sAdhu-saMtone ApavAnI IcchAthI pahelethI je vadhAre banAvavAmAM Ave teno ja niSedha karelo che. prazna : paNa eno niSedha zA mATe ? uttara : gRhasthe e bhojanAdi banAvavAmAM AraMbha karyo, temAM nicitta banavAnA kAraNe e AraMbhano doSa sAdhune lAge mATe teno niSedha karelo che. na prazna : to yadacchAdAnamAM AraMbhadoSa sAdhune na lAge ? ya adhya. 5.1 sUtra-49, 50 uttara H yadacchAdAnamAM to sAdhu saMtAdinA abhAvamAM paNa pelo gRhastha AraMbhanI pravRtti kare ja che. potAnA mATe rAMdhe ja che. eTale e AraMbha 'sAdhu mATe thayelo che' stu ema na kahevAya. eTale ja ahIM sAdhune AraMbhadoSa na lAge. vaLI bIjI vAta e ke sUtakAdimAM jema sarvane pradAnarahita evI ziSTa tarIke maiM manAyelAonI paNa pAkapravRtti thAya che, ema kyAreka sarvane pradAnarahita evI ziSTa ta me tarIke manAyelAonI paNa pAkapravRtti dekhAya ja che. smai na (jema sUtakagharamAM je.kaMI rasoI banAvAya, e badhI ghara mATe ja banAvAya che. kemake laukika rivAja pramANe sUtakamAM koIne bhojanAdi ApI zakatA nathI. eTale te vakhate tamAme tamAmane - dareke darekane bhojanadAna vinAnI evI ja pAkapravRtti thAya che. mAtra gharavALAo ja jame. eTale ahIM to svocita AraMbhamAM paNa koIpaNa prakArano Azaya nathI. ema sUtakanI jema jaMgalamAMthI pasAra thatAM gRhastho ke rAtre rasoI banAvatA gRhastho koI paNa dAnAdi ApavAnI bhAvanAvALA nathI hotA. kAraNa ke tyAre koI dAna levA AvanArano emanA manamAM to saMbhava ja nathI. eTale badhI ja pAkapravRttimAM ziSTa puruSono Azaya hoya ja evuM mAnavAnI jarUra nathI. na zA zA sa sa nA ya vaLI bIjI vAta e ke "gRhasthe svabhogya bhojana banAvyuM hoya, vadhAre na banAvyuM hoya to emAM ene kuzala bhAva hoya to paNa e vahorI zakAya evuM zAstramAM kaheluM che. * eTale AvuM vahoravuM e zAstravihita anuSThAna che. ane ema hovAthI ja tevA prakAranuM * vahoravAmAM doSa nathI. na vistArathI saryuM. A prayAsa mAtra akSaragamanikA mAtra phalavALo ja che. (arthAt mULasUtronA 61 - F E Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FF " F ta Zai Ina nA na ka nA dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-51 thI 54 akSarono sAmAnyathI bodha thAya eTalA mAtra apekSAthI ja A TIkA lakhavAno prayAsa karAya che...) mULavAta para AvIe. AvuM puNyArthaprakRta bhojana-pAna sAdhune na kalpe. ApatI strIne pratiSedha karavo ke mane tAdaza na kalpe. asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, na miTThA pagaDaM imaM // 51 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / mo ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 52 // S gA.51-52 49-50 gAthA pramANe ja samajavuM. mAtra miThThA zabda pukhtaDhDhA nA sthAne levo. 'asaLa'ti sUtra, vaM vanIpArtha vanIpaLA:-paLA: zA 'tuM vetti sUtra, pratiSedha: pUrvavat rA ta TIkArtha : vanIpaka keTalAko bhojana-pAnAdi banAve..) kaMjusa kRpaNa - garIba (kaMjUso = garIbo paranI dayAthI ji asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, na samaTThA pagaDaM imaM // 53 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 54 // zA sa gA.53-54 51-52 gAthA pramANe ja samajatuM. mAtra samaLaThThA zabda miThThA nA sthAne levo. ra ya 'asaLa'ti sUtra, vaM zramabArtha, zramanA-nirdrasthA: gAjyAyaH zarU|| 'taM mavetti sUtra, pratiSedha: pUrvavat // 4 // TIkArtha : zramaNo eTale zAkyavagere nirprantho. AmAM ghaNI vizeSabAbato vicArI zakAya, TuMkamAM eTaluM ja ke prazaMsA meLavavAnA * uddezathI karAya e dAnArtha ane puNya meLavavAnA uddezathI karAya e puNyArtha, A baMnemAM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ It hama dazavaikAlikasUtra bhAga-3 huja adhya. 5.1 sUtra-pa5, 56 che. badhA sAdhu-saMto vagerene ApavAno Azaya hoya to emAM jaina sAdhu paNa e AzayanA na - ghaTaka bane che, eTale e gocarI doSita gaNAya. vanapakArtha gocarI mAtra kRpaNo mATe ja ' che, emAM sAdhu e Azayano ghaTaka na hovAthI 42 doSanI apekSAe e gocarI nirdoSa * paNa saMbhave, paNa chatAM e gocarI na levAya. kemake e gocarI lenArA kRpaNo ja che, * | eTale sAdhu le to sAdhu paNa kRpaNa tarIke gaNAI jAya. vaLI kRpaNAdi mATe banAvelI ja rasoI levAmAM zAsananI paNa laghutA thAya... ItyAdi svayaM vicAravuM) viuddesiaN kIagaDaM, pUikammaM ca AhaDaM / ajjhoara pAmiccaM, mIsajAyaM | vijJa. pA. TgA .55 audezika, kRtakRta, pUrtikarma, abhyAhata, adhyavapUraka, prAmitvaka, mizrajAta varjavuM. ___'uddesiaMti sUtraM, uddizya kRtamauddezikam-uddiSTakRtakarmAdibhedaM, krItakRtaMdravyabhAvakrayakrItabhedaM putikarma-saMbhAvyamAnAdhAkarmAvayavasaMmizralakSaNam, AhRtaM- sma svagrAmAhRtAdi, tathA adhyakpUrakaM-svArthamUlAdrahaNaprakSeparUpaM, prAmityaM-sAdhvarthamucchidya dAnalakSaNaM, mizrajAtaM ca-Adita eva gRhisaMyatamizropaskRtarUpaM, varjayediti sUtrArthaH na paDA | TIkArtha : (sAdhu vagerene) uddezIne karAyeluM hoya te audezika. e udidaSTa, kRta ane na | karma vagere bhedovALuM che. tathA dravya = dhanAdithI kharIdavuM te ane bhAvathI = - vyAkhyAnAdipratibhAthI kharIdAyeluM hoya te ema be bhedavALu krItakRta che. jemAM IT AdhAkarmanA avayavonuM saMmizraNa saMbhAvyamAna che = thayeluM che = saMbhavita che te pUtikarma. ja va svagrAmathI lAvela Adata. potAnA mATe rAMdhaNa mukyAbAda sAdhu mATe pAchaLathI vadhu ja anAjano prakSepa karavo e adhyavapUraka, sAdhune ApavA mATe bIjA pAsethI uchInuM laIne 0 ApavuM te prAmitya. rAMdhavAnI zaruAtathI ja gRhastha ane sAdhu baMne mATe bhegu raMdhAvAnuM ke che zaru karAyeluM hoya te mizrajAta. saMzayavyapohAyopAyamAhauggamaM se a pucchijjA, kassaTThA keNa vA kaDaM ? / succA nissaMkiaM suddhaM, hai 45 = = = = Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 paDigAhijja saMjae // 56 // adhya. 5 sUtra-56, 50 gocarI vahoratI vakhate te te doSo hovA saMbaMdhI zaMkA paDe, e zaMkAnA nirAkaraNa mATe upAya batAve che ke gA.pa6 teno udgama pUchavo ke kone mATe ? konA vaDe karAyeluM che ? niHzaMkitapaNe zuddha sAMbhaLIne sAdhu grahaNa kare. na '31maM' ti sUtra, 'udgama' tatprasUtirUpam 'se' tasya zakRitasyA nAve: 'puchet' mo tatsvAminaM karmakaraM vA, yathA- kasyArthametat kena vA kRtamiti zrutvA tadvaco na bhavadarthaM mo ' kiMtvanyArthamityevaMbhUtaM niHzaGkitaM 'zuddhaM' sadRjutvAdibhAvagatyA pratigRhNIyAtsaMyato, stu viparyayagrahaNe doSAditi sUtrArthaH // 56 // S TIkArtha : je azanAdimAM doSa hovAnI zaMkA che, te zaMkita azanAdinA udgamanI pRcchA karavI. udgama eTale te vastunI utpatti ! te vastunA svAmIne ke nokarane pUchavuM tU ke "A kone mATe banAveluM che ? konA vaDe banAvAyuM che ?" e pachI gRhastha javAba Ape te maiM ke "ApanA mATe nathI karyuM. paNa bIjA mATe kareluM che ?" pachI e bole ke "Apane mATe kareluM nathI, paraMtu bIjA mATe kareluM che" ane enA vacana, mukha uparathI khyAla Ave ke e sAcI saraLatAthI ja Ama bole che, emAM kapaTa bhuM nathI" to A rIte enI satsaraLatA vagere bhAvanI jANakArI dvArA tenA vacano ni sAMbhaLIne e azanAdi niHzaMkapaNe nirdoSa che ema jANIne sAdhu eno svIkAra kare. jo viparyayathI grahaNa kare, to doSa lAge, mATe upara mujaba levuM (koIka doSa zaMkA paDavA chatAM na pUchavuM, pUchyA pachI e barAbara javAba na Ape chatAM levuM, e barAbara javAba Ape chatAM enA hAvabhAva uparathI kapaTanI khabara paDI jAya chatAM levuM... na na aMge zA sa sa nA nA A badhuM viparyayagrahaNa che, emAM avazya doSa lAge ja. ya ya e paNa khyAla rAkhavo ke je vastumAM zaMkA thAya, temAM pUchavuM. dareke dareka vastumAM evI pRcchA karavAnI jarUra nathI. je vastuomAM nirdabhapaNe spaSTa nizcaya hoya ke A vastu nirdoSa ja che, e vastu vahoravAmAM koI ja doSa nathI. bAkI ekeeka vastu mATe upara mujaba pRcchA karavAnI nathI.) asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / pupphesu hujja ummIsaM, bIesu ritu vA gA 64 zA ka Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 31 ta H 5 " tathA 'asaNaM' ti sUtraM, azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAdyaM tathA 'puSpaiH ' |jAtipATalAdibhiH bhavedunmizraM, bIjairharitairveti sUtrArthaH // 57 // 'tArisaM ti sUtraM tAdRzaM bhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 58 // TIkArtha : jAtipuSpa, pATalApuSpa vagere puSpo ke bIja ke harita (ghAsAdi)thI azanAdi mizrita hoya, to te sAdhune na kalpe, teno niSedha karavo. ta (gAthAmAM puosu vagere saptamIvibhakti che, eno artha trIjIvibhaktimAM karavo.) asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / udagaMmi hujja nikkhittaM, smai uttiMgapaNasu vA // 59 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / diMtiaM paDiAikkhe, na me kappai tAri // 60 // ji na zA gA59-60 ana, pAna, khAdima ke svAdima pANI para ke kIDIyArA ke nigoda para nikSipta hoya, te bhaktapAna sAdhuone akalpya hoya che, denArIne pratiSedha karavo meM tAdRza bhane na usye. sa sa nA nA ya ya tathA 'asaNaM' ti sUtraM, azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAdyaM tathA, udake bhavennikSiptamuttiMgapanakeSu vA kITikAnagarollISu vetyarthaH, udayanikkhittaM duvihaM- anaMtaraM paraMparaM ca, anaMtaraM NavaNItapoggaliyamAdi, paropparaM jalaghaDovaribhAyaNatthaM dadhimAdi, evaM uttiMgapaNa su bhAvanIyamiti sUtrArthaH // 59 // 'taM bhavetti sUtraM tadbhavedbhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 60 // TIDArtha : 66-pAzI uttigaM DIDInA nagarA ullI - nigoha (jADI aghu gAthArtha bhuja...) na zA RR dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5. 1 sUtra -57 thI 50 taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / diMtiaM paDiAikkhe, na me kappa tAri // 58 // * * * gA.57-58 azana, pAna, hima svAhima puSpa, jI, harita sAthai unmizra hoya, to te bhaktapAna sAdhuone akalpya che. denArIne pratiSedha karavo ke mane tAdaza na kalpe. * Zen 5 n * * Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-3 udakanikSipta be prakAre che. (1) anaMtara (2) paraMpara. anantara nikSipta mAkhaNa, mAMsa vagere. (A badhI vastuo sIdhI pANImAM paNa mukavAmAM Ave, eTale anantara nikSipta kahevAya. ahIM A vastuo vahoravAnI nathI, paNa mAtra anantaranikSiptanuM svarUpa darzAvyuM che.) na zA sa nA ya (AmAM piMDaniryukti pramANe vizeSatA e che ke anaMtaranikSipta to na ja levAya. paNa paraMpara nikSiptamAM jo nIcenuM pANI vagere bilakula na hale... e rIte levAya to Da vahorI zakAya. e badhI bAbato vistArathI jANavI hoya to piMDaniryukti jovI. S tathA pANImAM nikSipta vahoravAmAM to pANI halavAdi dvArA virAdhanA spaSTa ja che. stu uTiMgamAM evuM bane ke enA para rahela vastu upara kIDIo caDI gayelI hoya, ene dUra karavAmAM saMghaTTAdi virAdhanA thAya. tathA e vastumAM aMdara sudhI kIDIo ghusI gaI hoya to khaMkheravA chatAM paNa dUra na thAya... vagere. nigodamAM to doSa spaSTa ja che.) ta smai adhya. 5 sUtra-61, 62 jyAre pANInA ghaDAnI upara vAsaNa mukeluM hoya ane emAM dahIM vagere hoya to e pANI upara paraMpanikSipta kahevAya. ema kIDInA nagarA ane nigodamAM paNa vicAravuM. asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / teummi hujja nikkhittaM, taM ca saMghaTTiA dae // 61 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / diMtiaM paDiAikkhe, na me --rU tArisaM dA gA.61-62 azana, pAna, khAdima ke svAdima agni para nikSipta hoya ane tene zA saMghaTTo karIne vahorAve to te bhojana-pAna sAdhuone akalpika che. denArIne pratiSedha karavo ke tAdaza mane na kalpe. ta nA tathA 'asaNaM'ti sUtraM, azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAdyaM tathA, tejasi bhavennikSiptaM, ya 'tejasi' ityagnau tejaskAya ityarthaH, tacca saMghaTTaya, yAvadbhikSAM dadAmi tAvattApAtizayena mA bhUdudvartiSyata ityAghaTTya dadyAditi sUtrArthaH // 61 // 'taM bhave 'tti sUtraM, tadbhavedbhaktapAnaM * tu saMyatAnAmakalpikamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 62 // * TIkArtha : kaMIkavastu agniupara mukelI hoya ane sAdhune vahorAvanAra strI vicAre ke "jyAMsudhI huM bhikSA ApIza, tyAMsudhI to agninA tApanA atizayanA kAraNe uMpara GG Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 madhya pa sUtra - 93, 94 mukelI vastu baLI jaze." ema vicArI e strI AghaTTana karIne sAdhune vahorAve eTale ke nIce rahelA lAkaDA ochA kare ke garamI ochI thAya e mATeno prayatna karIne sAdhune vahaurAve. athavA to upara paDelI vastu tyAMthI upADI le... emAM paNa agnino saMghaTTo yaha bhaya... khA rIte jAye to na yAte. (jA roTalI, dUdha vageremAM khAvuM jane che. sAdhu vahoravA Ave ane dUdha UbharAya, to baheno tarata gesa=cUlo baMdha karI de... ema roTalI baLatI hoya to paNa gesacUlo baMdha kare ke roTalI utAre... A badhAmAM lagabhaga |7 agnivirAdhanA-saMghaTTAdi thaI jAya.) AvI vastuno pratiSedha karavo. Wei gA.63-64 se pramANe utserIne, avasarIne 344vAsanapurIne, prazvAsanarIne, nirvAparIne, utserIne, niHseyanarIne, udvartanarIne, avataraNakarIne Ape. te bhojana-pAna sAdhuone akalpya che. denArIne niSedha karavo ke tArdaza mane na kalpe. na 35 evaM ussakkiyA, osakkiyA, ujjAliA, pajjAliA, nivvAviyA, ussiciyA, nissiciyA, uvavattiyA, oyAriyA dae // 63 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANaM akappia / diMtiaM paDiAikkhe, na me kappa tAri // 64 // ta 17 S evaM 'ussakkiya'tti yAvadbhikSAM dadAmi tAvanmA bhUdvidhyAsyatItyutsicya dadyAd, evaM na zA 'osakkiyA' avasarpya atidAhabhayAdulmukAnyutsAryetyarthaH, evaM 'ujjAliyA zA sa ghajjAliyA' 'ujjavAlya' ardhavidhyAtaM sakRdindhanaprakSepeNa, 'prajvAlya' punaH punaH / evaM sa nA 'nivvAviyA' nirvApya dAhabhayAdeveti bhAvaH, evaM 'ussiciyA nissiciyA' 'utsicya' nA atibhRtAdujjhanabhayena tato vA dAnArthaM tImanAdIni, 'niSicya' tadbhAjanAdrahitaM dravyamanyatra ya bhAjane tena dadyAt, udvartanabhayena vA''drahitamudakena niSicya, evaM 'ovattiyA * oyAriyA' 'apavartya' tenaivAgninikSiptena bhAjanenAnyena vA dadyAt, tathA 'avatArya' * * dAhabhayAddAnArthaM vA dadyAt, atra tadanyacca sAdhunimittayoge na kalpate // 63 // 'taM bhave' * * tti sUtraM pUrvavat // 64 // TIDArtha : Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-3 hajI hA adhya. 5 sUtra-63, 64 S) (1) "jayAM sudhI huM bhikSA vahorAvIza, tyAM sudhImAM A agni olavAI jaze, A e ema na thAo" e mAre strI agnine utsacIne Ape. (pahelA to lAkaDA ane chANanI re : agni hatI. e agni ThaMDI paDavA lAge, tyAre loko DuMka mArIne ene prajavalita karatA. If * jo bhikSAdAna samaya daramyAna agni olavAI jAya, to ene pharI peTAvavAmAM muzkelI | * to paDe ja. kemake AjanA jevI mAcIsa - lAITaranI paddhati na hatI, ke tarata agni * | peTAvI zakAya. eTale agni olavAI na jAya e mATe strIo bhUMgaLAdi dvArA ke supaDAdi dvArA pavana nAMkhIne agnine olavavA na de, vadhAre paNa AvuM kare to sAdhu na ne nimitte virAdhanA thaI, mATe na cAle. ema AgaLa paNa samajavuM.) no s (2) vahorAvatA sudhImAM to "atidAhanA kAraNe vastu baLI jaze.." ema || atidAhanA bhayathI UMbADIyAne dUra karIne, bahAra kADhIne bhikSA vahorAve. ' (3) aDadhI olavAI cUkelI vastune ekavAra IMdhanaprakSepa dvArA ujajavalita kare. (4) vAraMvAra IMdhana prekSapa kare to e prajavAlana. ema karIne bhikSA Ape. | (5) "vastu baLI jaze' evA dAhanA bhayathI ja agni olavI daIne Ape. | (6) AkhA bharelA vAsaNamAMthI dUdha vagere vastu agninA kAraNe bahAra DhoLAI na nI jAya e mATe e vAsaNamAMthI nAnA vAsaNAdi dvArA dUdha kADhI laIne bIjI bhikSA | | vahorAve. (vastu ghaTavAthI DhoLAya nahi...) athavA to e agni para rahelA vAsaNamAMnI . vastu ja ApavI hoya, to paNa emAMthI e vastu kADhIne vahorAve. vAsaNa namAvyA vinA ja nAnA vAsaNathI e agni para rahelA vAsaNamAMthI vastu le.) tImanAdi eTale vaghAreluM dahIM, vaghArelI chAza vagere... F, (7) agni para mukelA vAsaNamAM je dravya rAMdhaNa mATe mukyuM hoya, te dravya bIjA bhAjanamAM kADhI laI te khAlI thayelA bhAjanathI vahorAve. (dA.ta. nAnI tapelImAM zAka | - garama thAya che. sAdhune dALa vahorAvavI che, e nAnI tapelIthI vahorAvavI phAve ema nA tha che. to enuM zAka bIjI kaDhAI vageremAM khAlI karIne e nAnI tapelIthI dALa ya vahorAve..) * athavA to "tApane lIdhe dravya UbharAIne bahAra DhoLAI jaze" evA bhayane lIdhe ke * e rAMdhaNanI vastune, rAMdhaNane pANIthI sIMcIne vahorAve. (ubharo AvatI vastu para ja * jarAka pANI chAMTavAthI e tatkALa to ubharo AvatI aTake...) che. (8) agni para rahelA vAsaNane ja namAvIne e namAvelA vAsaNathI ja vahorAve che IEE = = Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-65, 66 ke pachI e namAvelA vAsaNamAMthI anyavAsaNamAM vastu laIne anyavAsaNathI vahorAve... (9) vastu baLI javAnA bhayathI vastu agni uparathI nIce utArI laI bIjI bhikSA Ape, athavA to agni paranI vastu vahorAvavI hoya, to e mATe paNa e vastu agni uparathI nIce utArI laI vahorAve. (naM.8 mAM agni upara vAsaNa rAkhIne ene namAve che.) ahIM A virAdhanA jo sAdhunA nimittathI thaI hoya to ahIM te vastu ke te " sivAyanI vastu sAdhune na kalpe. na (dA.ta. gesa=cUlA para paDeluM dUdha gocarI vahorAvatA sudhImAM ubharo AvIne mo ' DhoLAI na jAya, e mATe gesa dhImo kare... to sAdhu nimitte A virAdhanA thaI. ahIM 5 snu e dUdha to na ja cAle, paNa dUdha sivAyanI bAkInI vastu paNa na cAle. TuMkamAM je gharamAM stu sAdhu nimitte kaMIpaNa virAdhanA thAya, te gharamAM te vakhate to sAdhu kaMIpaNa vahorI na zake...) denArI strIne niSedha karavo ke tAdaza mane na kalpe. maiM hujja kaTThe silaM vAvi, iTTAlaM vAvi egayA / ThaviaM saMkamaTThAe, taM ca hojja calAcalaM // 65 // Na te bhikkhU gacchijjA, diTTho tattha asaMjamo / gaMbhIraM jhusiraM ceva, savviMdiasamAhie // 66 // ** E na gA.65-66 ekadA lAkaDuM ke patthara ke IMTa saMkrama mATe mukelI hoya, ane te calAcala F jJA hoya. bhikSu te uparathI na jAya. tyAM asaMyama dekhAyelo che. sarvendriyasamAhita bhikSu jJA gaMbhI2 ane jhUSirane (parivarSe- tyAge). ma GC ya nA gocarAdhikAra eva gocarapraviSTasya 'hojja' tti sUtraM bhavet kASThaM zilA vApi iTTAlaM nA ya vA'pi 'ekadA ' ekasmin kAle prAvRDAdau sthApitaM saMkramArthaM, tacca bhavet 'calAcalam' apratiSThita, na tu sthimeveti sUtrArtha: ddA 'La teLa' tti sUtraM, na 'tena' vASThAvinA * mikSuIchet, jimiti ?, atrA-vRSTastatrAsaMyama:, tattvatane prAthupamasaMmavAt, tathA * 'zammIram' aprAza 'zuSira vaiva' anta:sArarahitam, 'sarvendriyasamAhita:' zabdaviSu * rAgadveSAvagacchan, pariharediti sUtrArthaH // 66 // TIkArtha : gocarIno adhikAra cAle che, emAM ja gocarI mATe nIkaLelA sAdhune Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hi8 * * * 9 dazavaikAlikasUra bhAga-3 nA adhya. 5 sUtra-60 thI 69 pha mATenI vidhi batAve che. ke comAsA vagere kALamAM evuM bane ke saMkrama mATe = cAlavA te mATe lAkaDuM-patthara ke IMTALA mukelA hoya, (pANI vahetuM hoya eTale A badhA upara paga mUkI mUkIne gharomAM ke te te sthAnomAM javAnuM hoya ane te calAcala = apratiSThita * * hoya. sthira ja hoya evuM na hoya. (paNa kyAreka amuka rIte paga mukAya to sthira rahe, * e nahi to asthira rahe.) to evA lAkaDAdi uparathI bhikSue na javuM. prazna : zA mATe na javuM ? 1 uttara : temAM asaMyama dekhAyelo che. kemake te lAkaDuM vagere hale eTale jIvonI hiMsA | bho thavAno saMbhava che. che tathA zabdavageremAM rAga ane dveSane na pAmatA sAdhu gaMbhIra ane grUSirane choDI de. emAM tu gaMbhIra eTale prakAzarahita = je pragaTa na hoya te. jhUSira eTale aMdara sArabhUta tuM padArtharahita. (aMdarathI poluM hoya evI vastumAM jIvotpattinI saMbhAvanA vadhAre che. dA.ta. rUvALI rajAI. emAM aMdara polANa ghaNuM hoya eTale emAM kIDAdi thavAnI | |R saMbhAvanA vadhAre, eTale ja enA upara cAlavuM nahi ke eno vaparAza karavo nahi. tathA 1 na upara darzAvelo halato patthara e aprakAzamAM dRSTAnta tarIke laI zakAya. pattharanI nIcenI * jagyA AMkhethI dekhAtI nathI. tyAM jIvonI saMbhAvanA che, patthara haze eTale e aprakAza jagyA para paNa pattharano bhAga dabAya, tyAM rahelA jIvonI virAdhanA thAya...) vidyanissenniN phalagaM pIDhaM, ussavittA NamAruhe / maMcaM kIlaM ca pAsAyaM, na samaNaTThA eva dAvae // 67 // durUhamANI pavaDijjA, hatthaM pAyaM va lUsae / zA puDhavijIve vihiMsijjA, je a tannissiyA jage // 68 // eArise mahAdose, sa jANiUNa mahesiNo / tamhA mAlohaDaM bhikkhaM, na paDigiNhaMti saMjayA / gaddA vaLI, gA. 67-68-69 sAdhune ApavA mATe nisaraNI, phalaka, pITha uparakarIne, mAMcaDA, . khIlAne uMcAkarIne prAsAdaupara caDe. caDatI te strI paDe, hAtha ane paga khaMDita thAya, , A pRthvI jIvonI hiMsA thAya tathA je tanizrita jIvo hoya tenI hiMsA thAya. AvA prakAranA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-00 hoya ane emAM bIjA mALa para caDavA mATe sIDIno upayoga karavo paDato hoya. kyAMka evuM hoya ke nIcenA oraDAmAM ja amuka bhAga mALIyA tarIke hoya, emAM vastu goThavI hoya. atyAre to upa2 upa2 kabATo paNa hoya che. emAM khAdyavastunA DabbA rAkhavAmAM AvatA hoya che. A badhuM levA strIe upara caDhavuM paDe. e mATe sIDI vagereno Azaro levo paDe, emAM paDI javAnI saMbhAvanA rahe ja. lAkaDAnA Tebala vagere upara caDe, to paNa evuM banatuM hoya che ke TebalanI vaccevaca TM bhAra AvavAne badale jo koIpaNa ekabAju bhAra Ave, to e Tebala uMdhu vaLI jAya, maiM caDhanAro paDI jAya... eTale e paNa na cAle... mo S tathA te vakhate lAkaDAnA moTA-moTA khIlAo paNa koIka gharamAM hoya, tenA AdhAre 5 stu paNa strI upara caDhavA prayatna kare e saMbhavita che. ghaNIvAra bhIMtamAM je khIlA ghoMcI devAyA hoya, tenA AdhAre paNa dAtrI upara caDhavA prayatna kare... A badhAmAM e khIlo khase ke tUTe eTale dAtrI paDe... Ama A bAbatamAM prAcIna ane vartamAna paristhiti pramANe aneka bAbato vicAravI.) nA ya pratiSedhAdhikAra evAha kaMdaM mUlaM palaMbaM vA, AmaM chinnaM va sanniraM / tuMbAgaM siMgaberaM ca, AmagaM parivatttat |70nA ni ma na pratiSedhano adhikAra cAlu ja che emAM ja A kahe che ke, zA zA gA.70. kaMda, mULa, pralaMba, chinna saMnira (A badhuM) kAcuM hoya to varjavuM. tuMbAka jeo sa ane siMgabera kAcA hoya to varjavA. nA ya 'va mULaM' tti sUtra, 'vavuM' sUraLAvittakSaLam 'mUtta' vivArijApam 'pratamyuM vA' tAlaonAvi, Ama chinna vA 'sannim' sanniramiti patrazAm, 'tumbrA' tvagmijAntarvarti ArdrA vA tulasImityanye, 'zrRGgaberaM' cArdrakam, AmaM parivarjayediti sUtrArtha: I // 30 // TIkArtha : sUraNAdi e kaMda che. vidyArikA e mUla che. tAlaphalAdi e phaLa che. A badhA Ama = kAcA hoya tathA chinna evuM patrazAka (pAMdaDA rUpa zAka-bhAjI-kothamIrAdi) kAcuM hoya to A badhuM varjavuM. ta 72 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * It hukama dazavaikAlikasUtra bhAga-3 bahu ja adhya. 5.1 sUtra-00 meM hoya ane emAM bIjA mALa para caDavA mATe sIDIno upayoga karavo paDato hoya. kyAMka ( e evuM hoya ke nIcenA oraDAmAM ja amuka bhAga mALIyA tarIke hoya, emAM vastu goThavI hoya. atyAre to upara upara kabATo paNa hoya che. emAM khAdyavastunA DabbA rAkhavAmAM * " AvatA hoya che. A badhuM levA strIe upara caDhavuM paDe. e mATe sIDI vagereno Azaro na levo paDe, emAM paDI javAnI saMbhAvanA rahe ja. | lAkaDAnA Tebala vagere upara caDe, to paNa evuM banatuM hoya che ke TebalanI vaccevaca 1 bhAra AvavAne badale jo koIpaNa ekabAju bhAra Ave, to e Tebala uMdhu vaLI jAya, na ko caDhanAro paDI jAya. eTale e paNa na cAle... che tathA te vakhate lAkaDAnA moTA-moTA khIlAo paNa koIka gharamAM hoya, tenA AdhAre : tuM paNa strI upara caDhavA prayatna kare e saMbhavita che. ghaNIvAra bhIMtamAM je khIlA ghoMcI ta devAyA hoya, tenA AdhAre paNa dAtrI upara caDhavA prayatna kare.... A badhAmAM e khIlo khase ke tUTe eTale dAtrI paDe... Ama A bAbatamAM prAcIna ane vartamAna paristhiti pramANe aneka bAbato te A vicAravI.) pratiSedhAdhikAra evAhakaMdaM mUlaM palaMbaM vA, AmaM chinnaM va sanniraM / tuMbAgaM siMgaberaM ca, AmagaM parivajJaU I701 pratiSedhano adhikAra cAlu ja che emAM ja A kahe che ke, gA.70. kaMda, mULa, pralaMba, chinna saMnira (A badhuM) kAcuM hoya to varjavuM. tuMbAka ane siMgabera kAcA hoya to varjavA. " pUrva' ti sUtra, 'vaM' sUrapAvitnakSan mUtra' vitarivArUpam 'pranaa vA' tAlaphalAdi, AmaM chinnaM vA 'sanniram' sanniramiti patrazAkam, 'tumbAkaM' tvagmijAntarvati ArdrA vA tulasImityanye, 'zrRGgaberaM' cAkam, AmaM parivarjayediti sUtrArtha: I7 | TIkArtha : sUraNAdi e kaMda che. vidyArikA e mUla che. tAlaphalAdi e phaLa che. A ja 5) badhA Ama = kAcA hoya tathA chinna evuM patrazAka (pAMdaDA rUpa zAka-bhAjI-kothamIrAdi) So kAcuM hoya to A badhuM varjavuM. TO 6P 5 4 jha ma la * * Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ja dazavaikAlikasUtra bhAga-3 pa trikA adhya. 5 sUtra-01, 02 taMbAka eTale tvamiMjAnI aMtarvartI padArtha (?) anya loko ema kahe che ke bhInItulasI = taMbAka. zaMgabera eTale suMTha. A badhuM kAcuM hoya to varjavuM. (kAcuM hoya e sacita hoya eTale varjavuM. pAkyA pachI paNa badhuM cAle ja evo niyama nathI. phaLa pAkyA pachI paNa aMdara bIja sacitta hovAthI na vaparAya, bIja kADhavA I pachI paNa 48 miniTa bAda vaparAya. kaMdamULa vagere pAkIgayelA-raMdhAIgayelA acitta " hoya, to paNa na vaparAya...) .. taheva sattucunnAI, kolacunnAI AvaNe / sakkuliM phANiaM pUaM, annaM vAvi tahAvi6 7I vikkAyamANaM pasaDhaM, raeNaM pariphAsiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 72 // gA.71-72 dukAnamAM = bajAramAM sAthavo, badarasatu, talapApaDI, dravagoLa, pUya | athavA to bIjuM paNa tevA prakAranuM modakAdi. A badhuM asahya vikrIyamANa hoya, rajathI | parispaSTa hoya, AvA prakAranuM ApatIne niSedha karavo ke mane tAdaza na kalpe. - "taheva' tti sUtra, tatheva sajIvana' sajUna 'zotsarna ' varasajUnuM mApa" | vIthyAM, tathA 'zaSkulI' tilaparpaTikAM 'phANitaM' dravaguDaM 'pUrya' kaNikAdimayam, anyadvA tathAvidhaM modakAdi // 71 // kimityAha-'vikkAyamANaM' ti sUtraM, vikrIyamANamApaNe iti vartate, 'prasahya' anekadivasasthApanena prakaTam, ata eva 'rajasA' pArthivena 'parispRSTaM' | vyAptaM, taditthambhUtaM tatra dadatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtradvayArthaH // 72 // TIkArtha : sajvacUrNa - sekelA javano bhukko-loTa vagere. kolacUrNa - boranuM cUrNa. zakhulI - talapApaDI phANita - DhIlo goLa pUya - loTAdino banelo puDalo... S) A badhu bajAramAM dukAnamAM vecAtuM hoya, e ghaNAM divasothI tyAM ja mukI rAkheluM (Ta Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * Aii ba 2dazavaikAlikasUga bhAga-3 hariza adhya. 5 sUtra-73, 04 ka hovAnA kAraNe pragaTa kahevAya. ghaNAM divasathI dukAnamAM (dekhAva vagere mATe) khulluM paDeluM che ( hoya eTale ja UDatI mATI-dhULa vagerethI vyApta hoya... AvA prakAranI vastu strI che - vahorAve to niSedha karavo ke mane tAdaza na kalpa. | (ahIM Aje paNa mIThAInI pharasANanI dukAnomAM keTalIka khAdyavastuo khullI paDelI hoya, enA upara mAkhI vagere na bese, e mATe keTalAko vaLI kANAvALI jALI * paNa upara mukatA hoya.. paNa A badhI ghaNA divasothI paDelI vastuo hoya eTale emAM | | UDatI dhULanI rajakaNo vagere lAgI hovAnI saMbhAvanA che. e sacitta paNa hoI zake. mA eTale AvI vastuo vahoravAno niSedha karelo jANavo.) jibhuatttthiyN puggalaM, aNimisaM vA bahukaMTayaM / acchiyaM tiMduyaM billaM, | ucchukhaMDaM va siMbaliM // 73 // appe siA bhoaNajjAe, bahuujjhiyadhammiyaM / ditiaM paDiAikkhe, na ta me kappai tArisaM // 74 // gA. 73-74 bahu-asthika pudgala, bahukaMTaka animiSa, asthika, hiMduka, IkSakhaMDa, sibalI... A bhojanajAta alpa che. ghaNuM pheMkI devAnA svabhAvavALuM che. (AvuM) | | ApanArIne pratiSedha karavo ke mAre tAdeza na kalpa. 'bahuaTThiyaM-'ti sUtraM, bahvasthi 'padlaM' mAMsam 'animiSaM vA' matsyaM vA bahukaNTakam, ayaM kila kAlAdyapekSayA grahaNe pratiSedhaH, anye tvabhidadhativanaspatyadhikArAttathAvidhaphalAbhidhAne ete iti, tathA cAha-'atthikaM' asthikavRkSaphalam, 'teMdukaM' teMdurukIphalam, bilvam ikSukhaNDamiti ca pratIte, 'zAlmaliM vA' vallAdiphaliM vA, vAzabdasya vyavahitaH saMbandha iti sUtrArthaH // 73 // atraiva doSamAha'appe'tti sUtraM, alpaM syAdbhojanajAtamatra, api tu bahUjjhanadharmakametat, yatazcaivamato dadatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 74 // TIkArtha : ghaNAM hADakAvALuM mAMsa hoya ke ghaNAM kAMTAvALI mAchalI hoya... to e | a 45 F F = * * * na levuM. ke 6) prazna : sAdhue to mAMsa-mAchalI levAnA ja nathI, pachI e vadhu hADakAvALA hoya che Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zai,, hata dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-73, 04 ka 5) ke bIjA teya... eTale Avo niSedha karavo joIe ke mAMsa-mAchalI na levA ene badale ( | Avo vicitra pratiSedha kema kayo? Ano artha to evo thayo ke ochA hADakAdivALA | mAMsAdi ke hADakAdi vinAnA mAMsAdi levAya... uttara : te te kAla vagerenI apekSAe gADhakAraNasara jayAre mAMsa-mAchalInuM grahaNa * " karavuM ja paDe. tyAre apavAdamArge e grahaNa karavAmAM A pratiSedha jANavo ke - apavAde | e levuM ja paDe to paNa ghaNAM hADakAvALA mAMsAdi na levAM. (amuka vicitraprakAranA rogAdimAM ke evo koI viSama paristhitimAM mAMsAdi levA paDe... evuM bane. paNa A na nI vAta ati-ati gADhakAraNomAM ja samajavI. ane te paNa bAhyaparibhoga mATe ja samajavuM.) no : bIjAo to kahe che ke "ahIM vanaspatino adhikAra cAle che, eTale ja ahIM mAMsa-|s te mAchalInI vAta saMbhavita nathI. eTale ja ahIM pudgala ane animiSa zabdathI tevA na prakAranA phalanA nAmo ja A samajavA. arthAt pugala nAmanuM koIka phaLa che. jemAM ThaLIyA ghaNAM hoya che. animiSa nAmanuM koIka phaLa che, jemAM kAMTA ghaNAM hoya che...|| . eno niSedha atre karelo che." juo, AgaLa badhA vanaspatinA ja nAmo che. asthika eTale asthikavRkSanuM phala, ne teMduka = teMdurukaphila, bilva ane IkSakhaMDa = zeraDI e be prasiddha che. zAlmali = | vallAdiphaLI vA zabdano vyavahitasaMbaMdha karavo. (a siMrti ema lakheluM che, emAM va ne pAchaLa joDavAno che. sinni vI ema artha levAno che. A ja vyavahita saMbaMdha | | kahevAya...) (anyamatano Azaya e che ke asthika, bilva, IkSakhaMDa, zibali A cAreya " [1 vanaspati che, to enA ja adhikAramAM mAMsa-mAchalInI vAta kyAMthI Ave ? eTale " " pudgala - animiSa zabdathI te nAmavALA phaLo ja levA joIe. Faa granthakAre potAno abhiprAya judo darzAvyo che. emaNe to pudgala = mAMsa ane IF animiSa = mAchalI eja artha lIdho che. enI pAchaLa evo Azaya hoI zake ke ahIM nA | vanaspatino adhikAra nathI, paNa jemAM khAvAnuM ochuM ane paraThavavAnuM vadhAre evI ja | vastuo batAvavAno adhikAra che. 74mI gAthA uparathI e khyAla AvI ja jAya che. che, eTale vanaspatino ja adhikAra hota to anyamata svIkArI zakAta. paNa ahIM to ke che vadhu dhArmika vastuno adhikAra che. emAM vanaspati vagere je je Ave e badhuM ja che, batAvI zakAya. eTale hADakAvALA mAMsa ane kAMTAvALI mAchalIno e daSTie ullekha , paNa karavAmAM Ave to e kaMI khoTuM nathI ja. ane AvuM apavAda mArge saMbhavita paNa che. che. tema chatAM anya mata pramANe te nAmanA be phaLo levAmAM Ave, toya vizeSa vAMdho 45 vaE = Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RA& * * * * * * * * ba A C che. 8 dazavaikAlikasUra bhAga-3 nI adhya. 5 sutra-05 chenathI. eTale enuM khaMDana paNa kareluM nathI.) AmAM ja doSa batAve che ke A vastuomAM bhojana karavAnuM ochuM hoya, paraMtu A badhuM ghaNuM nAMkhI devAnA che svabhAvavALuM che. je kAraNathI Ave che, e kAraNathI ApatI strIne niSedha karavo ke tAdeza | mane na kalpe. (ThaLIyA-kAMTA vagere ghaNuM nAMkhI devuM paDe. mATe.) ukto'zanavidhiH, sAmprataM pAnavidhimAhatahevuccAvayaM pANaM, aduvA vAradhoaNaM / saMseimaM cAulodagaM, mo ahuNAdhoaM vivajjae // 75 // azanavidhi kahevAI gaI have pAnavidhine kahe che. gA.75 teja pramANe UMca-nIcuM pANI athavA vAradhovaNa, saMsvedima, (utsargaapavAda mujaba grahaNa karavuM.) taMdulAdaka adhunAdhauta hoya to varjavuM. 'tti sUtra, tarthava yathAzanamuvicaM tathA pAnam '3a' vaghupati | drAkSApAnAdi 'avacaM' varNA dihInaM pUtyAranAlAdi athavA 'vArakadhAvanaM' guDaghaTadhAvanamityarthaH, 'saMsvedajaM' piSTodakAdi, etadazanavadutsargApavAdAbhyAM gRhNIyAditi | | vAkyazeSaH, 'tandulodakam' aTThikarakaM 'adhunAdhautam' apariNataM vivarjayediti sUtrArthaH TI79. TIkArtha : je rIte azana sAruM-kharAba baMne prakAranuM maLe, tema pAna paNa ucca-nIca - be prakAranuM hoya. emAM sArA varNa-gaMdha-rasAdivALuM hoya te ucca. jemake drAkSanuM pANI " vagere. avaca eTale varNAdirahita. jemake malina AranAla (kAMjI) vagere. A athavA vArakadhAvana eTale ke goLa bharelA ghaDAne (goLa khAlI thayA bAda) dhoyo hoya te pANI. | sarvedaja eTale pikhodaka (loTa saMbaMdhI dhovANAdinuM pANI.) A badhuM pANI azananI mAphaka utsarga ane apavAdathI grahaNa karavuM. A utsavavikhyAM chIthAt zabda lakhelo nathI, paNa e vAkya zeSa tarIke ! * laI levAnuM che. (Azaya e ke A badhAmAM utsargamArge kahyuM pANI kyAre levAya ? E. 45 vo" 5 = 5 6 = = 5 = * 22 * * * Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na A ma, cha Y E. tya F H dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-6 apavAdamArge kayuM pANI kyAre levAya ?... e badhuM vicArI samajI e mujaba levuM) have je cokhAnuM dhovANanuM pANI che, ke je adghikaraka kahevaya che, te jo hamaNAM ja dhoyeluM hoya to e sacitta hoya, e pANI varjavuM. (cokhAne barAbara dhue, tyAranuM pANI e ahIM samajavuM) atraiva vidhimAha jaM jANejja cirAdhoyaM, maIe daMsaNeNa vA / paDipucchiUNa succA vA, na jaM ca nissaMkiaM bhave // 76 // "naM nALiSnatti sUtra, yattattuto 'nAnIyAt' vidyAScirautam, thaM nAnIyAvityata JAda-matyA tena vA, 'mA' tattvaviEnayA 'varNanena vA' varNAdipariNatasUtrAnusAreNa ca, vA cazabdArthaH, tadapyevaMbhUtaM kiyatI velA'sya dhauta pRSTvA gRhasthaM, 'zrutvA vA" mahatI veleti zrutvA ca prativacanaM 'yacce 'ti yadeva niHzaGkitaM bhavati niravayavaprazAntatayA tandulodakaM tatpratigRhNIyAditi, vizeSaH piNDaniryuktAvukta iti sUtrArthaH // 76 // ji A cokhAnA pANImAM ja vidhi batAve che ke gA.76. matithI, darzanathI, pratikRcchA karIne ke sAMbhaLIne je pANI cirauta su jaNAya, je niHzaMkti hoya, te grahaNa karavuM. 'T G R TIkArtha : je cokhAnuM dhovANa evuM jaNAya ke "A ghaNA kALathI dhovAyeluM che" zA zA prazna : paNa e khabara zI rIte paDe ? sa sa nA ya uttara : matithI : sAdhu roja AvA cokhAnA dhovANanA pANI leto ja hoya, eTale A te pANI levA, jovA, suMghavA vagerenI kriyAthI ene evA prakAranI buddhi thaI ja gaI hoya ke ciraghauta pANI kevuM hoya ane adhunAauta pANI kevuM hoya ? eTale e kArmikImatithI sAdhune khabara paDI jAya ke A pANI ciradhauta che... ya darzanathI : dhovANavALuM pANI kevA prakAranA varNavALuM, gaMdhavALuM thAya to e pariNata acitta bane... A badhuM nirUpaNa karanArA sUtro e ahIM darzana tarIke levAnA che. * e sUtronA anusAre paNa sAdhu nakkI kare ke "A pANI ciradhauta che" (AmAM zrutajJAnano * mukhya AdhAra le che...) wh Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * hu dazavaikAlikasUtra bhAga-3 nI ju adhya. 5.1 sUtra-06, 00 3 ahIM vAta zabda ra zabdanA arthavALo che. arthAt mAtra kArtikImatithI ke mAtra 2 A sUTathI jANe ema nahi. paNa e baMnethI jANe ke "A vastu ciradhata che.." (Azaya ema jaNAya che ke koIka kArtikImativALo hoya. ene ciratanI khabara * paDatI hoya evo gRhastha dIkSA le, to paNa ene e rIte pANI lAvavAnI rajA na maLe . * eNe sUtra gokhavA, artha karavA... vagere karavuM ja paDe.. e pachI ene pANI lAvavAnI * saMmati maLe. eTale mAtra kArmikI matithI jANeluM na cAle. - ema koI yuvAna dIkSA laI sUtro bhaNI le, paNa ene cirautAdino koIpaNa na | anubhava na hoya to ene paNa mAtra sUtronA AdhAre pANI lAvavAnI saMmati na maLe. mAM 6 junA sAdhuo enI sAthe jAya, emanI sAthe e pANI vahorato thAya, e rIte ? tu kArmikImati thAya, pachI e pANI lAvavA mATe yogya kare. tyAM sudhI e pANI lAvavAmAM tu | pramANabhUta na gaNAya. TuMkamAM grahaNazikSA (thiyarIkala) ane Asevana zikSA (prekTIkala) baMnenI jarUriyAta che. A darzAvavA mATe ja vA zabda ra zabdanA arthamAM jaNAvelo che.) [ A rIte matithI + darzanathI e pANI cirauta che. e vAta jANyA bAda paNa RT ne gRhasthane pRcchA karavI ke dhovAyelA Ane keTalo samaya thayo ?" e pachI "ghaNo samaya che thayo" e pramANe prativacana sAMbhaLIne je pANI niHzaMkita thAya ke e acitta che. tyArabAda e tandulAdaka grahaNa karavuM. prazna : paNa e pANI niHzaMkti kevI rIte thAya ke "e ciradhata che, acitta che." uttara : niravayavaprazAntatayA e cokhA dhoyeluM pANI bIjA vAsaNamAM nItAreluM RT ii hoya, emAM cokhAnA avayavo bhaLelA hovAthI e zaruAtamAM to DahoLuM hoya. dhIme ' dhIme e avayavo nIce besI jAya, ane pANI paNa sthira thatuM jAya. Ama uparanuM pANI | A niravayava = avayavo vinAnuM = cokhAnA aMzo nIce besI gayA hoya tevuM prazAnta = zAMta "" = sthira thaI gayeluM hoya, enA uparathI e niHzaMkapaNe jANI zakAya ke e pANI ciradhauta | che, mATe ja acitta che." A bAbatamAM je vizeSa bAbato che, te piMDaniryuktimAM kahelI che. uSNodakAdividhimAha__ ajIvaM pariNayaM naccA, paDigAhijja saMjae / aha saMkiyaM bhavijjA, . AsAittANa roae // 77 // vaE vaE = = = = = Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma ma na TIkArtha : ukALeluM pANI jIvarahita = acita jANIne eTale ke e traNaukALAvALuM Da che... vagere jANIne prazna : e zI rIte jaNAya ? uttara : 76mI gAthAno marU, vaMsaLeLa vA e zabda ahIM paNa levo. arthAt ta karmajanmamatithI tathA uSNodakasvarUpa pratipAdaka sUtrathI jANIne ane e pachI pRcchA- 7 zravaNa dvArA jANIne tevA prakAranA pANIne sAdhu grahaNa kare. bhAva e che ke "cothArasavALuM (AmlarasavALu, khaTAzavALuM), apUti = cokhkhuM dehane upakAraka evuM A pANI che" e pramANe matyAdithI jANIne sAdhu le. have jo e pANI dehopakAraka hovAmAM zaMkA thAya to pachI e pANI cAkhIne nirNaya kare. taccaivaM E - dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-7, 78 uSNoka = traNaukALAvALuM pANI vagerenI vidhine kahe che. gA.77 ajIva pariNata jANIne sAdhu grahaNa kare, have jo zaMkti hoya to cAkhIne nirNaya kare. nA 'ajIvaM 'ti sUtraM, uSNodakamajIvaM pariNataM 'jJAtvA' tridaNDaparivartanAdirUpaM matyA darzanena vetyAdi vartate, taditthaMbhUtaM pratigRhNIyAtsaMyataH, caturtharasamapUtyAdi dehopakArakaM matyAdinA jJAtvetyarthaH, atha zaGkitaM bhavet tata AsvAdya 'rocayed' vinizcayaM kuryAditi sUtrArtha: II77 // na 'thovaM 'ti sUtraM, stokamAsvAdanArthaM prathamaM tAvat haste dehi me, yadi sAdhuprAyogyaM tato grahISye, mA me atyamlaM pUti nAlaM tRDapanodAya / tataH kimanenAnupayogineti sUtrArthaH ||78|| na sa thovamAsAyaNaTThAe, hatthagaMmi dalAhi me / mA me acchaMbilaM pUaM, nAlaM zA tantravittip / 8 / / te A pramANe. nA ya gA.78 cAkhavAmATe mArA hAthamAM thoDuM Apo. evuM na thAo ke ati-Amla, pUtijala tarasa dUra karavA samartha na bano. 6C na Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ It A dazavaikAlikarNa bhAga-3 ha jahA adhya. 5 sUtra-8, 09 pTee TIkArtha sAdhu strIne kahe ke "pahelA mane cAkhavA mATe thoDuMka pANI hAthamAM Apo. A jo sAdhuyogya haze, to grahaNa karIza. paNa evuM na bano ke e ati khATuM hoya. pUti = kharAba hoya... ane eTale tarasanA nAza mATe samartha na bane" arthAt evuM pANI | * haze to nahi lauM. | jo evuM hoya to anupayogI e jalathI zuM kAma ? T (A traNa ukALAvALA pANInI vAta che, eTale emAM e atikhATuM hovAnI vAta | zI rIte saMgata thAya ? e vicAraNIya che. cokhAnA dhovANanuM pANI ke bhAta rAMdhyA na pachInuM osAmaNa rUpa pANI khATuM hoya... paNa traNa ukALAvALA cokhA pANImAM Ama mAM zI rIte saMbhave ? A aMge vizeSa samAdhAna to gItArtho ja ApI zake, chatAM nIcenA muddA para vicAra karavo ke (ka) te te kALamAM ke te te sthAnamAM cokhuM pANI paNa vicitra | sviAdavALuM AvatuM hoya. te vakhate AjanI mAphaka TAMkAnuM pANI, phIlTara kareluM pANI na | hatuM. kuvA, taLAva vagerenuM pANI hatuM. e pANI kyAreka atikhaTAzavALuM ke vicitra prakAranuM Ave e saMbhavita che. kyAMka kyAMka evA khArAzavALA pANI Aje paNa te + anubhavAya ja che. (kha) jo bhAtanA osAmaNane paNa traNa ukALAvALAmAM gaNI letA hoya to emAM paNa ati-Aspharasano saMbhava rahe. khyAla rAkhavo ke batAvelA pAMcarasamAM khAro rasa vagere nathI batAvyA. evA koIka rasa paNa ati-Amla tarIke laI zakAya kharA... evA saMyogajanya raso | saMbhavita che.) (bIjIvAta e ke sAdhu A rIte gRhasthonA gharamAM UbhA UbhA pANI cAkhI zake , ?... eno javAba e ke moTAbhAge to AvuM na karekAM paDe to anyatra jaI tyAMthI | na vahore. paNa pANI durlabha hoya ane jayAM maLe, tyAM zaMkA paDI hoya tyAM apavAdarUpe nA te kALamAM sAdhuone A rIte pANI cAkhavAnI saMmati apAyelI haze. Aje to ApaNe | triNaukALAvALuM cokkhuM pANI ja vahoravAnuM hovAthI ApaNane e rItanI chUTa nathI. ane ja Ama paNa kALa-paristhiti badalAya ema amuka AcAromAM paNa pheraphAra thAya. ApaNe ke # Aje gharomAM suMghavAdvArA ke sparzavAdvArA to te te vastunI parIkSA kyAreka kyAreka karIe . A ja chIe..) taM ca accaMbilaM pUrya, nAlaM taNhaM viNittae / ditiaM paDiAikkhe, na 45 vaE = = 5 ka E = Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 A dazavaikAlikasUga bhAga-3 - adhya. 5 sUtra-80 Ta ka me kappai tArisaM // 79 // gA.79. te atyAmla pUtijala tRSNA dUra karavA samartha na hoya to dAtrIne pratiSedha & karavo ke mane tAdaza na kalpa. 29 9 9 * , 5 F = Aii = taM ' tti sUtra, sumam II76 TIkArtha : sUra sugama che. AsvAditaM ca satsAdhuprAyogyaM cedRhyata eva no cedagrAhyaM / taM ca hojja akAmeNa, vimaNeNaM paDicchiaM / taM appaNA na pibe, novi / annassa dAvae // 80 // pANI cAkhI lIdhA bAda jo sAdhune yogya hoya to grahaNa karAya, paNa jo yogya na hoya to grahaNa na karAya. paNa gA.80 te akAmathI ke vimAnathI laI lIdhuM. to te jAte na pIe, bIjAne paNa nA " Ape. * ___taM ca' tti sUtraM, 'tacca' atyamlAdi bhaved 'akAmena' uparodhazIlatayA vimanaskena' anyacittena 'pratIpsitaM' gRhItam tadAtmanA kAyApakArakamityanA" bhogadharmazraddhayA na pibeta nApyanyebhyo dApayeta, ratnAdhikenApi svayaM dAnasya / / pratiSedhajJApanArthaM dApanagrahaNam, iha ca 'savvattha saMjamaM saMjamAo appANameve'tyAdi " bhAvanayeti sUtrArthaH // 80 // | TIkArtha : te ati-AslAdi rUpa pANI sAmevALAnA Agrahane vaza thaIne IcchA na hovA chatAM vahoryuM. athavA to tyAre citta bIjA koIka upayogavALuM hovAthI enA lIdhe A pANI vahorAI gayuM. (AvuM bane che ke sAmevALAno ghaNo Agraha hoya to na levuM hoya to paNa levuM paDe, ema ghaNIvAra manano upayoga bIjAmAM hoya to paNa * vahorAI jAya che..) to A pANI sAdhue "e pANI zarIrane nukasAnakArI che" eTale * * jAte ajJAnavALI dharmazraddhAthI na pIvuM ke bIjAone apAvaDAvavuM paNa nahi. * (Abhoga = jJAna, jemAM Abhoga nathI evI dharmazraddhA e anAbhogadharmazraddhA ke che. kahevAya. TuMkamAM samajaNa vinAnI aMdhazraddhA jevI dharmazraddhA sArI nathI." mAre pANI ) vaE = = = = COaa Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAhula dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hu . adhya. 5 sUtra-80, 81 kepha che. paraThavavuM nathI. emAM jIvavirAdhanAdi thAya. huM e bacAvavA mATe sArA bhAvathI pANI ( te vAparIza, to mane kazuM ja nukazAna nahi thAya. ." A badho vicAra e AvA prakAranI * zraddhA che. AvI zraddhAthI AvuM zarIrane nukasAnakArI pANI vAparavAno niSedha che. AvI * | zraddhAthI kharAba pANI vaparAya, to zarIrane nukasAna thAya ane aMte to AtmAnuM vadhu * | ahita thAya. koIka sAdhu "mAre paraThavavuM nathI ja, huM vAparIja jaIza. dharmanA prabhAve ja mane kazuM nahi thAya..." e rItanI zraddhAthI AvuM pANI pI le... e zakya che. eTale | ne eno spaSTa niSedha karavo paDyo...) jo (prazna : 2 ceLo - ne badale sApa kema lakhyuM ? bIjAne ApavuM nahi. je [; e ja artha barAbara che. enA mATe radyAt ja ucita che. tApayet = apAvaDAvavuM nahi | evo prayoga zA mATe ?) uttara : ahIM vAta ne badale sApana nuM grahaNa kareluM che, te e jaNAvavA mATe ke | "ratnAdhike paNa jAte A dAna karavuM nahi." Azaya e che ke nAno sAdhu AvuM pANI a vahorI lAve to e to na vApare ke na bIjAne Ape. paNa te vakhate vaDIla sAdhu e pANI 7 | na laI vaDIlapaNAnA upayogathI nAnA sAdhune vaparAve to e paNa na cAle. ema vaDIla ne ja pote evuM pANI laI AvyA ane pachI nAnA sAdhune evuM pANI vaparAve... e paNa na cAle... AvuM darzAvavA rApara nuM grahaNa kareluM che. kyAreka evuM bane ke nAno AvuM | pANI laI Ave, vaDIlane khabara paDe to e nAnAne kahe ke phalANA sAdhune mArA nAmathI e pANI Apo. ene vaparAvI do." to A rIte vaDIla dApana kare, A badhuM na cAle...) (prazna : paNa to zuM e pANI paraThavI devAnuM, emAM saMyamavirAdhanA na thAya ?) uttara : ahIM o.ni.nI savvastha saMgamaM. e gAthAnI bhAvanA bhAvavI. ane e dvArA A vAta samajavI. (saMyamarakSA karatA paNa zarIrarakSA = AtmarakSA moTI che... e badho A gAthAno sAra che. zarIra haze to ja vadhu sAruM saMyama paLAze...) asyaiva vidhimAhaegaMtamavakkamittA, acittaM paDilehiA / jayaM pariThThavijjA, pariThThappa hai Dipe dazA AvA vahorAI gayelA ayogya pANInI ja zuM vidhi karavI e batAve che ke 45 = ka = = = Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dazavaikAlikasUga bhAga-3 (c)e adhya. 5 sUtra-81, 82 - 5) gA.81. ekAMtamAM jaI acittasthAna joI yatanAthI paraThavavuM. pAThavIne pratikramaNa (S * 'egaMtaMti sUtraM, ekAntam 'avakramya' gatvA 'acittaM' dagdhadezAdi pratyupekSya cakSuSA * pramRjya rajoharaNena sthaNDilamiti gamyate 'yatam' atvaritaM pratiSThApayedvidhinA * | trirvAkyapUrvaM vyutsRjet / pratiSThApya vasatimAgataH pratikrAmedIryApathikAm / etacca na bahirAgataniyamakaraNasiddhaM pratikramaNamabahirapi pratiSThApya pratikramaNaniyamajJApa- na mo nArthamiti sUtrArthaH // 81 // it De TIkArtha : e pANI laI ekAMtasthAnamAM javuM. tyAM baLI gayelo pradeza vagere rU5 | Raa acitta dharatI cakSuthI barAbara joI levI, pachI oghAthI barAbara pUMjI levI. pachI R utAvaLa vinA vidhipUrvaka eTale ke traNavAra vAkya bolavApUrvaka vosirAvavuM. (A vadheluM | ayogya ja che, e paraThavavuM chuM... ema traNavAra bolavAnuM...) e paraThavIne vasatimAM Avelo sAdhu IriyAvahi karI le. prazna : sAdhu bahArathI upAzrayamAM Ave to paNa IriyAvahi to karavAnI ja che. pachI e paraThavIne Ave ke paraThavyA vinA... emAM koI pharaka paDato nathI. eTale e viAta to prasiddha ja che, to pachI IriyAvahi karavI ema lakhavAnI zI jarUra ? uttara : so DagalA bahArathI AvelA sAdhue avazya IriyAvahi = pratikramaNa karavuM : "ja evo niyama ja che. e niyama dvArA A pratikramaNa kartavya tarIke siddha ja che. eTale " ' ahIM e lakhavAnI jarUra nathI, chatAM lakhyuM che te e jaNAvavA mATe ke "100 DagalAnI 1 zAM aMdara paraThave to paNa eNe pratikramaNa avazya karavuM ja." (100 DagalAmAM ja nirdoSa | jagyAmAM pANI paraThave ane sAdhu vicAre ke "IriyAvahi to 100 DagalA bahArathI ja nA AvIe tyAre ja karavAnI che. eTale atyAre jarUra nahi." paNa A khoTuM che. kemake nA va kaMIpaNa paraThavIe to e bhale aMdara paraThavo ke bahAra... IriyAvahi karavI ja paDe... ja e darzAvavA mATe ja A lakheluM che ke paraThavIne AvyA bAda pratikramaNa karavuM.) evamannapAnagrahaNavidhimabhidhAya bhojanavidhimAhasiA a goyaraggagao, icchijjA paribhuttuaM( bhuMjiuM) / kuTuMgaM bhittimUlaM vA, paDilehittANa phAsuaM // 82 // . ka = hakaa * * * Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-82, 83 aNunnavittu mehAvI, paDicchannaMmi saMvuDe / hatthagaM saMpamajjittA, tattha munimna maMnaghu rUA A pramANe anna-pANInI grahaNakaravAnI vidhine kahIne have bhojanaka2vAnI vidhi batAve che. gA.82-83 gocarI gayelo sAdhu kyAreka vAparavAnI IcchA kare, koika ke bhIMtanA - mUla evI prAsuka jagyAne pratilekhIne medhAvI sAdhu saMvRtta banI gupta te sthAnamAM anujJA na laIne hastakane muhapattIne (laIne) pramArjana karIne tyAM saMyata vApare. 1 = S 'siga atti sUtra, 'svAt' vASir 'nodhAvrato' prAmAnA mikSA praviNa Da stu icchetparibhoktuM pAnAdi pipAsAdyabhibhUtaH san, tatra sAdhuvasatyabhAve 'koSThakaM' stu zUnyacaTTamaThAdi ' bhittimUlaM vA' kuDyaikadezAdi, pratyupekSya cakSuSA pramRjya ca rajoharaNena 'prAtuLa' bInAvihita vRtti sUtrArtha: Tha2A taMtra 'anunnavitti sUtra, 'anujJApya' ta sAgArikaparihArato vizramaNavyAjena tatsvAminamavagrahaM 'medhAvI' sAdhuH 'praticchanne' tatra ta smai koSThakAdau 'saMvRta' upayuktaH san sAdhurIryApratikramaNaM kRtvA tadanu 'hastakaM ' smai mukhavastrikArUpam, AdAyeti vAkyazeSaH, saMpramRjya vidhinA tena kAyaM tatra bhuJjIta 'saMvato' rAdveSAvapAnRtyeti sUtrArtha: 58rU| na TIkArtha : kyAreka evuM bane ke bIje gAma gocarI gayelo sAdhu tarasa vagerethI 7 abhibhUta thAya ane eTale pANI pIvAdi IcchA kare. have tyAM sAdhuonI vasati zA upAzraya na hoya to koika oraDo zUnyacaTTa, maTha vagere sthAnane ke bhIMtanA eka zA # bhAga vagere sthAnane cakSuthI barAbara joIne, e sthAna bIjAdi rahita jaNAya to e F sthAnane oghAthI pramArja le. nA ya = = = nA e pachI sAdhu tyAM koIpaNa gRhastha na Ave evA prakAranA sthAnanI enA mAlika ya pAse rajA laI le, emAM ArAma karavAnuM bahAnuM kADhe. arthAt je sthAnamAM gRhasthAdi AvatA hoya e sthAnanA mAlikane kahe ke "mAre A sthAnamAM ArAma karavo che" Ama rajA laI le ane pachI e sAdhu upayogavALo banI koikAdisthAnamAM IriyAvahI karI le. e pachI hastaka muhapattIne hAthamAM laI, enAthI vidhipUrvaka zarIrane pUMjI laI tyAM e sAdhu rAgadveSane dUra karIne vApare. (AvAya e zabda gAthAmAM nathI, e vAkyazeSa tarIke bahArathI laI levo.) 84 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma dazavaikAlikasUga bhAga-3 nA adhya. 5 sUtra-84 thI 86 16 tattha se bhuMjamANassa, aTThiaM kaMTao siA / taNakaTThasakkaraM vAvi, annaM ta vAvi tahAvidaM 84 taM ukkhivittu na nikkhive, AsaeNa na chaDDae / hattheNa taM gaheUNa, egaMtamavakkame // 85 // egaMtamavakkamittA, acittaM paDilehiA / jayaM pariThThavijjA, pariThThappa paDI daddA. ( gA.84-85-86 tyAM sAdhu vAparato hoya emAM kadAca ThaLIyA ke kAMTA, taNakhaluM, , lAkaDuM, kAMkaro ke bIjuM kaMIka tevA prakAranuM nIkaLe... tene uMcakIne nikSepa na kare = - moDhAthI na chAMDe. hAthathI te pakaDIne ekAMtamAM jAya... ekAMtamAM jaI acittasthAna pratilekhIne, yAtanAthI paraThave. paraThavIne pratikramaNa kare. / 'tattha 'tti sUtraM, 'tatra' koSThakAdau 'se' tasya sAdhorbhuJjAnasya asthi kaNTako vA " syAt, kathaMcidahiNAM pramAdadoSAt, kAraNagRhIte pudgala evetyanye, tRNakASThazarkarAdi / cApi syAt, ucitabhojane'nyadvApi tathAvidhaM badarakarkaTakAdIti sUtrArthaH // 84 // 'taM ukkhivittu' iti sUtraM, 'taMdu' asthyAdi utkSipya hastena yatra kvacinna nikSipet, tathA / 'Asyena' mukhena nojjhet, mA bhUdvirAdhaneti, apitu hastena gRhItvA 'tadu' asthyAdi ja ekAntamavakrAmediti sUtrArthaH // 85 // 'egaMta 'tti sUtraM, ekAntamavakramya acittaM pratyupekSya na yataM pratiSThApayet, pratiSThApya pratikrAmediti, bhAvArthaH pUrvavadeveti sUtrArthaH // 86 // 1 TIkArtha : te koikAdimAM te sAdhu vAparato hoya, vAparavAmAM ja ThaLIyo ke kAMTo IT (athavA to hADakuM ke mAchalIno kAMTo...) nIkaLe. Ama to AvuM bane nahi, paNa na na koIpaNa rIte vahorAvanAra gRhasthonA pramAdadoSane kAraNe AvuM bane... vA ahIM bIjAo ema kahe che ke sAdhue kAraNasara mAMsa vahoryuM hoya to emAM hADakAdi || nIkaLe. ema taNakhaluM-kASTha (lAkaDAno nAno bhAga) ke kAMkaro nIkaLe . # ucita = sAdhuyogya bhojanamAM bIjuM paNa borano ThaLIyo vagere tevA prakAranI vastu che| che nIkaLe (ke je vAparI na zakAya.) to sAdhu tene hAthathI pakaDIne game tyAM nAMkhI na de, ema moDhAthI ja ene game te 5) tyAM thuMkI na de... Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mo 34 ta 14, 21 smai dazavaikAlikasUtra bhAga-3 prazna : prema na thuDe, na nAMce ? uttara : virAdhanA na thAya se mATe... (game tyAMnAMce jane tyAM sathitta bhaattiipANI vagere hoya to tenI virAdhanA thAya... trasajIvo hoya to tenI virAdhanA thAya...) paraMtu hAthathI e ThaLIyA-hADakAdine pakaDIne ekAMtasthAnamAM jAya . ekAMtamAM jaIne acitta sthAna joIne, yatanApUrvaka paraThave. paraThavIne pratikramaNa are. madhya pa sUtra- 87, 88 vasatine AzrayIne bhojavividha jaNAve che. gA.87-88 kyAreka sAdhu upAzraye AvIne vAparavA mATe Icche. piMDapAta sahita AvIne, uMduka sthAnane pratilekhIne, vinayathI pravezIne, gurunI pAse IriyAvahI urIne, khAveto chato te sAdhu pratibhA (DA (ussagga) 12. 1 A gAthAno bhAvArtha pUrvanI jema samajavo. vasatimadhikRtya bhojanavidhimAha S siAya bhikkhU icchijjA, sijjamAgamma bhuttuaM / sapiMDapAyamAgamma, stu uMDuaM paDilehiA // 87 // viNaNaM pavisittA, sagAse guruNo muNI / iriyAvahiyamAyAya, Agao a paDikkame // 88 // ji na zA 'siA ya'tti sUtraM, 'syAt' kadAcit tadanyakAraNAbhAve sati bhikSuricchet 'zayyAM' vasatimAgamya paribhoktuM tatrAyaM vidhiH saha piNDapAtena-vizuddhasamudAnenAgamya, vasatimiti gamyate, tatra bahirevondukaM - sthAnaM pratyupekSya vidhinA tatrasthaH piNDapAtaM sa vizodhayediti sUtrArthaH // 87 // tata UrdhvaM 'viNaeNa 'tti sUtraM, vizodhya piNDaM bahiH nA 'vinayena' naiSedhikInamaH kSamAzramaNebhyo 'JjalikaraNalakSaNena pravizya, vasatimiti ya gamyate, sakAze guroH muniH, gurusamIpa ityarthaH, 'IryApathikAmAdAya' "icchAmi paDikkamiuM iriyAvahiyAe" ityAdi paThitvA sUtraM, Agatazca gurusamIpaM pratikrAmetkAyotsargaM kuryAditi sUtrArthaH // 88 // TIkArtha : kyAreka evuM bane ke anya gAma javAthI tarasa-bhUkha lAgavI ekAraNa ke e sivAyanA bIjA paNa bahAra gocarI karavAnA kAraNo jayAre na hoya tyAre sAdhu upAzrayamAM AvIne gocarI vAparavAnI IcchA kare. 85 * * na ta na zA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na - F 5 ba 4 dazavaikAlikasUtra bhAga-3 B adhya. 5 sUtra-89, 90 temAM A vidhi che. sAdhu je vizuddha gocarI lAvyo che, tenI sAthe vasatimAM upAzrayamAM Ave. tyAM upAzrayanI bahAra ja amuka sthAna vidhipUrvaka joI laI tyAM ubho rahI lAvelI gocarIne vizodhI le (lAvelI gocarImAM koI jIvajaMtu vagere nathI, phugAdi nathI ne ? e badhuM tapAsI le...) e pachI vighna e sUtra che. Ama bahAra piMDanI vizuddhi karIne tyArabAda vinayathI vasatimAM praveze. nisIhi bolavI, nama: kSamAzramaLemya: bolavuM, hAtha joDavA. aMjali karavI. A vinaya che. T ema vasatimAM vinayathI pravezyA bAda gurunI pAse phacchAmi pa'imiruM... e sUtra bole. ane guru pAse Avelo sAdhu pratikrame - kAussagga kare. (pratikramaNa eTale Ama to IriyAvahi thAya. paNa ahIM eno artha kAussagga karelo che. kemake IriyAvahino to judo ullekha che ja.) AbhoittANa nIsesaM, aIAraM jahakka maM / gamaNAgamaNe ceva, bhattapANe va saMjae // 89 // ujjuppanno aNuvviggo, avvakkhitteNa ceasA / Aloe gurusagAse, jaM jahA gahiaM bhave // 90 // 87 gA.89-90 sAdhu gamanAgamanamAM ane bhaktapAnamAM kramazaH saghaLA aticArone ni 11 AbhogIne yAda karIne RjuprajJa, anudvigna chatAM avyAkSipta manathI je vastu 7 jepramANe grahaNa karelI hoya tepramANe gurunI pAse Aloce. zA zA F ya 'mAmottALatti sUtra, tatra vhAyotsarge 'moyitvA' jJAtvA ni:zeSamaticAra F nA 'yathAkramaM ' paripATyA, kretyAha- 'gamanAgamanayozcaiva' gamane gacchata Agamana Agacchato nA " yo'tivAra: tathA 'mapAnayozca' matte pAne ca yotinnAra: tuM 'saMvataH' sAdhuH kAyotsargastho hRdaye sthApayediti sUtrArthaH // 89 // vidhinotsArite caitasmin 'ujjuppanna'tti sUtraM, 'RjuprajJa: ' akuTilamatiH sarvatra 'anudvigna: ' kSudAdijayAtprazAntaH * avyAkSiptena cetasA, anyatropayogamagacchatetyarthaH, Alocaye gurusakAze, * gurornivedayediti bhAvaH, 'yad' azanAdi 'yathA' yena prakAreNa hastadA ( ghAva )nAdinA gRhItaM bhavediti sUtrArthaH // 90 // maiM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pachI vidhipUrvaka kAussagga pAre, e parAye chate sarvatra akuTilamativALo saraLabuddhivALo bhUkha vagerenA jayathI prazAnta evo te sAdhu avyAkSipta manathI eTale ke bIjA viSayamAM upayoga nahi pAmatA manathI guru pAse AlocanA kare, arthAt je - azanAdi hAthadAna vagere je rIte lIdhuM hoya te pramANe gurune jaNAve. na (strIe hAthathI, camacAthI, tapelethI... dAna karyuM hoya, to e badhuM jaNAve. mo 5 kauMsanA pATha pramANe strIe hAtha dhovA vagere dvArA je vahorAveluM hoya te jaNAve. AvuM Da sAdhue vahoravAnuM ja nathI, paNa kAraNasara vahoryuM hoya to enI AlocanA kare...) sta Zen ta Zai dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-91 TIkArtha : guru pAse IriyAvahi karIne kAussaggamAM rahelo sAdhu potAne jatA ane AvatA je aticAra lAgelo hoya tene ane bhojana ane pAnamAM je aticAra lAgelo hoya tene kramasara potAnA hRdayamAM sthApe-dhArI rAkhe. XX tadanu ca na sammamAloiaM hujjA, puvviM pacchA va jaM kaDaM / puNo paDikkame tassa, voso ciMta imaM // 91 // ta gA.91 pahelAM ke pachI je kareluM hoya, te samyak Alocita thayuM na hoya, tenuM punaH pratikramaNa kare. kAussaggamAM rahelo sAdhu A (vakSyamANa) vicAre. , 'na saMmaM 'tisUtraM na samyagAlocitaM bhavet sUkSmam ajJAnAt- ji na anAbhogenAnanusmaraNAdvA, pUrvaM pazcAdvA yatkRtaM puraHkarma pazcAtkarma vetyarthaH, 'puna:' na zA AlocanottarakAlaM pratikrAmet 'tasya' sUkSmAticArasya 'icchAmi paDikka miuM zA sa goaracariAe' ityAdi sUtraM paThitvA 'vyutsRSTaH ' kAyotsargasthazcintayedidaM - sa vakSyamANalakSaNamiti sUtrArthaH // 91 // nA nA ya TIkArtha : gurune nivedana to karI dIdhuM paNa pUrvakRta = pUrvakarma ke pazcAtkarma koI sUkSma ya rIte thayelA hoya, e sUkSma pUrvakarmAdi samyag rIte Alocita na paNa thayA hoya. samyag rIte gurune na paNa kahevAyA hoya ? prazna : enuM zuM kAraNa ? uttara : enA be kAraNa che. (1) ajJAna (2) anAbhogathI ananusmaraNa. jyAre e sUkSmapUrvakarmAdi thayA hoya tyAre ene sAdhu jANI ja zakyo na hoya. e doSa thayo hovAnuM ene jJAna ja thayuM na hoya. have e doSanuM ja ajJAna-che, to enI 88 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra * * pa A dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hu hu adhya. 5 sUtra-92, 93 pre). guru AgaLa-nivedanA paNa zI rIte thAya ? . bIjuM e ke e sAdhue gocarI vahoratI vakhate to e doSa jANyo hoya, paraMtu A [ kAussagnamAM doSonuM ciMtana karatI vakhate e sUkSmadoSa tarapha eno Abhoga = upayoga | : na gayo hoya ane eTale e sAdhune enuM smaraNa thayuM na hoya. Ama doSajJAna hovA * chatAM atyAre anAbhoganA kAraNe enuM smaraNa na thavAthI enI AlocanA paNa karI na * hoya. A be rIte amuka doSo Alocita thayA na hoya eTale A AlocanA samyaka na thaI na kahevAya. mA eTale ja AlocanA karyA bAda te sUkSma aticAranuM pratikramaNa kare. arthAt IcchAmi nA : paDikkamiDuM jomara caritrANa e sUTa bole. e bolIne kAussagnamAM Ubho rahe ane ! tu emAM A (vaphTamANa) vicAre. aho jiNehiM asAvajjA, vittI sAhUNa desiA / mukkhasAhaNaheussa, sAhudehassa dhAraNA // 12 // gA.92 aho ! jinezvarovaDe sAdhuone mokSasAdhananAM hetubhUta sAdhudehanAM dhAraNa ne mATe asAvadyavRtti dekhADAyelI che. 'mo nihiM sUtra, 'do' visma 'ninai:' tIrtha: sAvadha' mapApA vRtti:' ji varttanA sAdhUnAM darzitA dezitA vA 'mokSasAdhanahetoH' samyagdarzanajJAnacAritrasAdhanasya ji na sAdhudehasya 'dhAraNAya' saMdhAraNArthamiti sUtrArthaH // 12 // TIkArtha : mo zabda Azcarya darzAvavA mATe che. mokSanAM sAdhana samyagdarzana-jJAna* cAritra che. tenuM sAdhana sAdhudeha che. tene TakAvavA mATe prabhue sAdhuone A niravadya nI vRtti - bhikSAcaryA dekhADelI che ke kahelI che. yA (zitA athavA zitA ema baMne artha lIdhA che.) 5 6 va ma la 9 * *- tatazannmukkaarenn pArittA, karittA jiNasaMthavaM / sajjhAyaM pavittA NaM, vIsamejja khaNaM muNI // 13 // * Aa * * tyArabAda jI* Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " mo ' NamokkAreNa 'tti sUtraM, namaskAreNa pArayitvA 'namo arihaMtANa 'mityanena, kRtvA jinasaMstavaM "logassujjoagare" ityAdirUpaM, tato na yadi pUrvaM prasthApitastataH svAdhyAyaM prasthApya maNDalyupajIvakastameva kuryAt yAvadanya Agacchanti yaH punastadanyaH na kSapakAdiH so'pi prasthApya vizrAmyet 'kSaNaM' stokakAlaM muniriti sUtrArthaH // 93 // na TIkArtha : kAussagga pUrNa thAya eTale namo arihaMtANaM e zabdadvArA kAu. pAre, e mo 6 pachI logassasUtra bolavA rUpa jinasaMstava kare. tyArabAda jo pUrve svAdhyAya prasthApita Da karyo na hoya to svAdhyAya prasthApIne mAMDalImAM vAparanAro sAdhu svAdhyAya ja kare ke jayAM stu sudhI bIjA sAdhuo AvI jAya. je vaLI A vAparanAra sAdhu karatA bIjo tapasvI vagere mAMDalImAM nahi vAparanAra che, te paNa kSaNavAra thoDokasamaya vizrAma kare. dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-93, 94 gA.93 namaskArathI pA2Ine, jinasaMstava karIne, svAdhyAya prasthApIne kSaNavAra muni vizrAma kare. ta ta (ema lAge che ke atyAre pacca. pAryA bAda 17 gAthA bolavI e svAdhyAya prasthApananI ja eka prakriyA haze. sAdhue jo pUrve pacca. pArI lIdhuM hoya to eNe tyAre ja svA.prasthApana karI dIdhuM hoya, to ene navuM svA.prasthApana jarUrI nahi. paraMtu pacca. pAravAnuM bAkI hoya to e pArIne svA.prasthApana = 17 gAthA bole. ji ji have A sAdhu mAMDalImAM vAparanAra ke tapasvI vagere hovAne lIdhe svataMtra vAparanAra paNa hoya. mAMDalI upajIvake jayAM sudhI badhA sAdhu gocarI vahorI AvI na jAya tyAM sudhI rAha jovAnI hoya, eTale e sAdhu svA.prasthApana pachI paNa bIjA sAdhuo AvI na na zA na jAya tyAM sudhI svAdhyAya kare. sa have je svataMtra vAparanArA che. teo gocarIthI Ave e bAda emaNe bIjA F nA sAdhuonI rAha jovAnI jarUra nathI. kemake teo mAMDalImAM vAparanArA nathI. Ama chatAM nA ya emaNe tarata gocarI na vAparavI. kSaNavAra vizrAma levo. jethI zramanA kAraNe viSama ya thayelI zarIranI dhAtuo vizrAmathI sama thAya jo tarata vApare to Arogyane hAni pahoMcavAno saMbhava che...) zA - vIsamaMto imaM ciMte, hiyamaTThe lAbhamassio / jai me aNuggahaM kujjA, sAhU hujjAmi tArio // 94 // CO Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta mo TIkArtha : vizrAmakarato sAdhu pariNatacittathI kalyANaapAvanAra A vakSyamANa artha mo 7 vicAre. dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-94, 95 gA.94 vizrAmakarato lAbhArthI sAdhu hitakArI A artha vicAre ke jo sAdhuo mArApara upakAra kare to huM tArita thAuM. mA 'vIsamaMta 'tti sUtraM, vizrAmyannidaM cintayet pariNatena cetasA, - 'hitaM ' kalyANaprApakamarthaM vakSyamANaM, kiMviziSTaH san ? - bhAvalAbhena - nirjarAdinA'rtho'syeti lAbhArthikaH, yadi 'me' mama anugrahaM kuryuH sAdhavaH prAsukapiNDagrahaNena tataH syAmahaM tArito bhavasamudrAditi sUtrArthaH // 94 // prazna : te sAdhu kevo che ? kayA vizeSaNothI viziSTa che ? uttara : nirjarA vagere rUpa bhAvalAbhathI artha prayojana che jene evo A sAdhu che. lAbhArthikache. (mULamAM nAmamassio che, eno artha mamazrita: thAya. paNa 7 vRttikAranA vacana pramANe ema lAge che ke emanI sAme nAmamaTTio pATha hovo joIe. meM alAkSaNika hovAthI e nIkaLI jAya eTale nAthi zabda bane. nAmamAzrita: zabdano artha paNa lAbhArthika zabda pramANe laI zakAya che.) ta Yue e vicAre ke ji jo sAdhuo meM lAvelA nirdoSa piMDanA grahaNa dvArA mArA upara upakAra kare, to emanA vaDe huM saMsAra samudramAMthI tarAyelo thAuM. arthAt e sAdhuo mane saMsAramAMthI na tAranAra bane. ("huM bhojanAdi ApI sAdhu upara upakAra karuM chuM" ke "A vaiyAvacca dvArA zA zA huM saMsAra taruM chuM" evA vicAra A sAdhu karato nathI.) ma * Ke A pramANe vicArIne ucita samaya thAya eTale sAdhu AcAryane AmaMtraNa Ape. arthAt emane vinaMti kare ke meM lAvelI vastumAMthI Apane yogya lAge e vAparavA kRpA cha 91 nA evaM saMcintyocitavelAyAmAcArya mAmantrayed, yadi gRhNAti zobhanaM, no cedvaktavyo'sau bhagavan ! dehi kebhyo'pyato yaddAtavyaM, tato yadi dadAti sundaram ya atha bhaNati tvameva prayaccha, atrAntare sAhavo to ciatteNaM, nimaMtijja jahakka maM / jai tattha kei icchijjA, siddhi tu bhuMja // 95 // F Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hu dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hari hari adhya. 5 sUtra-95 ju prema karazo.jo AcArya le to sAruM. jo na le to sAdhue AcAryane kahevuM ke "bhagavad I ! AmAMthI je ApavuM hoya te koIpaNa sAdhuone Apo..." have jo AcArya e rIte Ape to suMdara. paNa AcArya kahe ke tuM ja ApI de. AvuM bane, e vakhate zuM karavuM ? e have batAve che ke gA.95 tyArabAda sAdhuone manapraNidhAnavaDe kramazaH nimaMtro. jo temAM koI Iccha, LI to temanI sAthe vApare... : "savize'tti sUtra, saghUstato gurghanujJAtiH san "jitte 'ti mana: prathAne. sta nimantrayet 'yathAkrama' yathAratnAdhikatayA, grahaNaucityApekSayA bAlAdikrameNetyanye, yadi sta | tatra 'kecana' dharmabAndhavAH 'iccheyuH' abhyupagaccheyustatastai H sArdhaM bhuJjIta GratasaMvimAvAneti sUtrArtha: III |a| TIkArtha : gurunI anujJA pAmI cUkelo sAdhu tyArabAda sAdhuone mananA praNidhAnavaDe te na = suMdarabhAva vaDe ratnAdhikanA krama pramANe nimaMtra. arthAt sauthI pahelAM moTAsAdhune tra tyArapachI nAnA, tyArabAda enAthI nAnA... e rIte gocarI vAparavAnI vinaMtI kare. - bIjAo kahe che ke nahau no artha ratnAdhikanA krama pramANe na levo. paraMtu grahaNanA aucityanI apekSAe bAlAdinA kramathI nima... ema artha levo. Azaya na e che ke bAla sAdhu prathama grahaNa kare te ucita hoya, glAna grahaNa kare te ucita hoya.., to jyAre je kramathI sAdhuo grahaNa kare e ucita hoya tyAre te kramathI nimaMtraNa karavuM. | (Azaya e che ke ratnAdhikanI pradhAnatA pramANe nimaMtraNa na karavuM. paNa kyAreka koI | sAdhu atiglAna hovAthI ene prathama grahaNa karavuM yogya hoya to e nAno hoya to paNa na " ene prathama nimaMtraNa karavuM. kyAreka glAna hovA chatAM paNa vizeSa mAMdagI na hoya ane nA e vakhate bAla sAdhune prathama grahaNa ucita hoya to ene nimaMtraNa pahelAM karavuM. . .) ! have jo nimaMtraNa karIne temAM koI dharmabaMdhuo nimaMtraNa svIkAre to ucita * saMvibhAganA dAna vaDe enI sAthe vApare. (enI sAthe vApare... eno artha evo nahi ke * ke ekaja pAtrAmAM baMne bhegA vApare... eno artha eTalo ja ke potAnI gocarImAMthI ja che e sAdhune ucita vibhAga vAparavA Ape.. A rIte vAparavuM e ja enI sAthe vApareluM che >> gaNAya.) 45 = ka = Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 5, >> - F A A dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5 sUtra-96, 90 3 aha-koI na icchijjA, tao bhuMjijja ekkao / Aloe bhAyaNe sAhU, . gaye aparisAviyaM ddA | gA.96 jo koI na Icche, to sAdhu ekalo yatanAthI DhoLAya nahi e rIte prakAzamAM ja ke vApare. 'aha koi'tti sUtraM, atha kazcinnecchet sAdhustato bhuJjIta 'ekako' rAgAdirahita / iti, kathaM bhuJjItetyatrAha-'Aloke bhAjane' makSikAdyapohAya prakAzapradhAne bhAjana mA ityarthaH 'sAdhuH' pravrajitaH 'yataM' prayatnena tatropayuktaH 'aparizATa' hastamukhAbhyAmanujjhan | rUti sUtrArtha: dA TIkArtha : jo koI sAdhu na Icche, to sAdhu ekalo vApare. prazna : sAdhu to mAMDalImAM vApare che, to e ekalo vAparanAra kema kahevAya ? uttara : "ekalo' no artha ema karavo ke e rAgAdidoSothI rahita banIne vApare. prazna : kevI rIte vApare ? uttara : mAkhI vagerene dUra karavA mATe prakAzapradhAna bhAjanamAM vApare. (prakAzavALuM, khulluM pAnuM hoya to mAkhIvagere spaSTa dekhAya, eTale e dUra karI zakAya...) A sAdhu prayatnapUrvaka te bhojanamAM upayoga rAkhIne vApare. tathA hAtha ane mukhathI ja nahi DhoLato vApare. (vAparatAM vAparatAM pAtrAnI bahAra to na ja DhoLAvuM joIe, paNa na " hAthamAM koLIyo upADyAbAda emAMthI koIka dANo pAcho pAtrAmAM paDe to e paNa na na zA cAle. ema moDhAmAM koLIyo mukyAbAda moDhAmAMthI koIka dANo-TIpuM pAtrAmAM paDe e zA paNa na cAle. jogamAM A rIte paDe ene doSa gaNelo che, e jogakartAone khyAla | na haze.. .). bhojyamadhikRtya vizeSamAhatittagaM va kaDuaM va kasAyaM, aMbilaM va mahuraM lavaNaM vA / ealaddhamannattha pauttaM, mahughayaM va bhuMjijja saMjae // 97 // bhojya = vAparavAnI vastune AzrayIne vizeSatA batAve che. gA.97 tikta, kaTu, kaSAya, Amla, madhura ke lavaNa... meLavelI - anya mATe }) prayukta A vastune sAdhu madhudhInI jema vApare. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 5 Aii 1 It hu dazavaikAlikasUga bhAga-3 kalA adhya. 5.1 sUtra-90 thI 99 ke 'tittagaM vatti sUtraM, tiktakaM vA elukavAluGkAdi, kaTukaM vA ArdrakatImanAdi, ta kaSAyaM vallAdi, amlaM takrAranAlAdi, madhuraM kSIramadhvAdi, lavaNaM vA prakRtikSAraM tathAvidhaM * zAkAdi lavaNotkaTaM vA'nyat, etattiktAdi 'labdham' Agamoktena vidhinA prAptam / * 'anyArtham' akSopAGganyAyena paramArthato mokSArthaM prayuktaM tatsAdhakamitikRtvA * | madhughatamiva ca bhuJjIta saMyataH, na varNAdyartham, athavA madhughRtamiva 'No vAmAo haNuAo dAhiNaM haNuaM saMcArejja'tti sUtrArthaH // 97 // TIkArtha : titika - eluka, vAlkAdi (kaDavI vastu) kaTuka - Adraka, tImanAdi (tIkhI vastu) amla - chAza, AranAlAdi khATI vastu madhura - dUdha, madhu vagere mIThI vastu (madhuM eTale khAMDa vagere jevI mIThAzavALI vastu) | lavaNa - svabhAvathI ja khArA tevA prakAranA zAka vagere athavA to vadhu mIThAvALI |R bIjI koI vastu. che e badhuM AgamamAM kahelI vidhithI meLavAyeluM hoya ane A badhuM anyane mATe prayukta hoya. arthAt sAdhu zarIra mATe nahi, paraMtu | gADAmAM jema tela pUravAmAM Ave e nyAyathI paramArthathI to mokSane mATe ja vApare che. ja A bhojana paramArthathI mokSa sAdhaka che eTale sAdhu madhu-ghInI jema vApare. paNa zarIrano - varNa vadhe, sAro svAda maLe... e badhA mATe na vApare. | athavA to Avo artha paNa thAya ke sAkaramizrita ghI pravAhI rUpa hoya ane e sIdhuM ja peTamAM utarI jAya. ene moDhAmAM DAbI-jamaNI bAju vAgoLavAnuM na hoya. ema sAdhu DAbI dADhamAMthI jamaNI dADhamAM khAdyavastune na laI jAya... ema jamaNI dADhamAMthI " DAbI dADhamAM na laI jAya... TuMkamAM koIpaNa ekaja bAjuthI bhojana vAparI le. vidya arasaM virasaM vAvi, sUiaM vA asUiaM / ullaM vA jaivA sukkaM , maMthukummAsabhoaNaM // 98 // uppaNNaM nAihIlijjA, appaM vA bahu phAsuaM / muhAladdhaM muhAjIvI, * muninnA hosavajJai ? . 45 = = = = Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * = hama dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-99 ; gA.98-99 arasa ke virasa, sUcita ke asUcita, Adra ke zuSka, maLyukulmASa che bhojana... utpanna thayelA A bhojananI hIlanA na karavI. bhale e acitavastu alpa Iii hoya ke ghaNI. mudhAjIva sAdhu mulAlabdha bhojanane doSa vinA vApare. | 'marakaMtti sUtra, 'marasa'-saMprArAM vivifpara saMskRtimatyartha', 'virAM vApi' vigatarasamatipurANaudanAdi 'sUcitaM' vyaJjanAdiyuktam 'asUcitaM vA' tadrahitaM vA, kathayitvA akathayitvA vA dattamityanye, 'AI' pracuravyaJjanam, yadivA zuSkaM / sastokavyaJjanaM vA, kiM tadityAha-'manthukulmASabhojanaM' manthu-badaracUrNAdi kulmASA:-mo - siddhamASAH, yavamASA ityanye iti sUtrArthaH // 18 // etadbhojanaM kimityAha-'uppaNNaM'ti , | sUtraM, 'utpannaM' vidhinA prAptaM 'nAtihIlayet' sarvathA na nindet, alpametanna dehapUrakamiti / kimanena ?, bahu vA asAraprAyamiti, vAzabdasya vyavahitaH saMbandhaH, kiMviziSTaM tadityAha-'prAsukaM' pragatAsu nirjIvamityarthaH, anye tu vyAcakSate-alpaM vA, vAzabdAdvirasAdi vA, bahuprAsukaM-sarvathA zuddhaM nAtihIlayediti, api tvevaM bhaavyet| yadeveha lokA samAnupakAriNaH prayacchanti tadeva zobhanamiti / evaM 'mudhaalbdhN'| koNTalAdivyatirekeNa prAptaM 'mudhAjIvI' sarvathA anidAnajIvI, jAtyAdyanAjIvaka ityanye, bhuJjIta 'doSavarjitaM' saMyojanAdirahitamiti sUtrArthaH // 19 // R TIkArtha : koIka vastu rasa vinAnI hoya eTale ke hiMga vagerethI saMskAra karAyelI na hoya. vaghAra karyA vinAnI hoya. koIka vastu vigatarasa hoya. jemAM pUrve rasa hato e have nIkaLI gayo hoya... jemake ghaNAM junA bhAta vagere. koIka bhojana sUcita-vyaMjanAdivALuM hoya. koIka bhojana asUcita-vyaMjanAdirahita hoya. bIjAo kahe che ke sUcita=kahIne apAyeluM hoya.. (vastu kaI che, kevI che. e kahyuM hoya) asUcita=kahyA vinA apAyeluM hoya. koIka bhojana Ardra-puSkaLa vyaMjanavALuM hoya. athavA koIka bhojana zuSka-alpavyaMjanavALuM hoya. prazna : AvA badhAM bhojanatarIke kaI kaI vastu Ave ? Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ha aidhya. 5.1 sUtra-993 pree uttara : maLyuM eTale badaracUrNAdi. kulmASa eTale siddhamApa = rAMdhelA aDada. te bIjAo kahe che ke kulmASa eTale yavamASa (java ane aDada be bhegA rAMdhelA hoya..) * A badhI vastuo upara darzAvelA bhojana tarIke saMbhave. prazna : A bhojananuM zuM karavAnuM ? uttara : vidhipUrvaka prApta thayelA A bhojananI sarvathA niMdA na karavI. arthAta * koIpaNa prakAre niMdA na karavI ke "A alpa che, dehane pUraka bane ema nathI. A bhojana 1 vaDe zuM kAma che ?" ema vadhAre bhojana hoya paNa asAra jevuM ja hoya. to enI paNa na nI niMdA na karavI ke "A tuccha vastu khAvAthI zuM ?" vA zabdano vyavahita saMbaMdha karavo. arthAt maM va va6 ema je lakheluM che, ene | maM va6 vI ema samajavuM. vA no saMbaMdha vadu zabda pachI karavo. prazna : A alpa ke bahu bhojana kayA vizeSaNathI viziSTa che ? uttara : tA: sava: prAWIT: yasmAt tat = nirjIva che. jemAMthI jIvo avI | gayA che evuM A bhojana che. Rii (sacitta to vAparavAnuM nathI. je acita che, te alpa ke bahu hoya, tenI hIlanA nI na karavI.) bIjAo A pramANe A zabdono artha kahe che ke evaM vA mAM vA zabdathI virasAdi levAnA. bag/su eTale sarvaprakAre zuddha. ' arthAt je sarvaprakAre zuddha hoya te alpa hoya, virasa hoya to paNa enI niMdA na nA ja karavI. paraMtu ema vicAravuM ke meM A loko upara koIpaNa upakAra karyo nathI, Ama chatAM nA thaanupakArI evA mane loko je Ape che, eja sAruM che. (maphatamAM koNa Ape ?) ja A pramANe mulAlabdha = maMtra-taMtrAdi prayoga karyA vinA sahaja rIte meLavAyela | ja bhojanane mudhAjIvI sAdhu saMyojanAdi doSa vinA vApare. che athALIvI = sarvathA nidAna vinA jIvanAro. (mAre A joIe ja... evA che # prakArano Agraha e nidAna. e vinA ja jIvanAro. arthAt je maLe enAthI che 9 calAvanAro. athavA "tAre mane ATaluM ATaluM ApavuM. badalAmAM huM tane A A sahAya e karIza "evA nidAna-nirNaya na karanAro...) Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaveAlisUtra lAga-3 adhya. pa. 1 sUtra - 100 zrI bho uhe che } mudhAjIvI = bhatyAhinAkava arthAt potAnI sArIbhati, DuNa, zruta vagerenuM pradarzana karI enA dvArA gRhasthane khuza karIne vastu meLave e jAtyAdi AjIvaka kahevAya. A sAdhu Avo na hoya. etaddurApamiti darzayati-- dullahA u muhAdAI, muhAjIvIvi dulahA / muhAdAI muhAjIvI, do'vi gacchaMti suggaiM // 100 // ti bemi / piMDesaNAe paDhamo uddeso samatto // 1 // AvuM bhojana maLavuM agharuM che e dekhADe che ke gA.100 mudhAdAI durlabha che, mudhAjIvI paNa durlabha che. mudhAdAyI ane mudhAjIvI baMne sadgatimAM jAya che. ema huM kahuM chuM. * * * 87 na mo S F 1 zA 'dullAha 'tti, durlabhA eva mudhAdAtAraH, tathAvidhabhAgavatavat, mudhAjIvino'pi ta durlabhAH, tathAvidhacellakavat / amISAM phalamAha - mudhAdAtAro mudhAjIvinazca dvAvapyetau smai gacchataH 'sugarti' siddhigatiM kadAcidanantarameva kadAciddevaloka sumAnuSapratyAgamanaparamparayA / bravImItipUrvavat / atra bhAgavatodAharaNam - jahAM ego ji parivvAyago so egaM bhAgavayaM uvaTThio, ahaM tava gihe varisArattaM karomi, mama udaMtaM ji navahAhi, teNa bhaNio-ja - jai mama udaMtaM na vahasi evaM havau tti / so se bhAgavao na sejjabhattapANAdiNA udaMtaM vahati / annayA ya tassa ghoDao corehiM hio, zA atippabhAyaMtikAUNa jAlIe baddho, so a parivvAyago talAe pahAyao gao, teNa sa so ghoDao diTTho, AgaMtuM bhaNai - mama pANIyataDe pottI vissariyA, goho visajjio, nA teNa ghoDao diTTho, AgaMtuM kahiyaM, teNa bhAgavaeNa NAyaM, jahA parivvAyageNa kahiyaM / teNa parivvAyago bhaNNati-jAhi, NAhaM tava NivviTTaM udaMtaM vahAmi, NivviTTaM appaphalaM bhavati / eriso mudhAdAI || mudhAjIviMmi udAharaNaM-ekko rAyA dhammaM parikkhaI, ko dhammo ?, , jo aNiviTThe bhuMjaitti, to taM parikkhAmitti kAUNa maNussA saMdiTThA, rAyA modae dei, tattha bahave kappaDiyAdayo AgayA, pucchijjaMti- tumhe keNa bhuMjaha ?, anno bhAi- ahaM muheNa bhuMjAmi, anno- ahaM pAehiM, anno ahaM hatthehiM, anno- ahaM logANuggaheNa, cellago bhAi- ahaM muhiyAe / raNNA pucchiaM- kahaM cia ?, egeNa kahiaM- ahaM kahago ao nA - I ya ya Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hata dazavaikAlikasUga bhAga-3 = adhya. 5.1 sUtra-100 o muheNa, aNNeNa bhaNiaM-ahaM lehavAhago ao pAehiM, aNNeNa bhaNiaM-ahaM lehago , ao hatthehiM, bhikkhuNA bhaNiaM-ahaM pavvaio ao logANuggaheNa, cellaeNa bhaNiaMahaM saMjAyasaMsAravirAgo ao muhiyAe, tAhe so rAyA esa dhammottikAUNa . AyariyasamIvaM gao, paDibuddho pavvaio ya / eso muhAjIvitti sUtrArthaH // 100 // iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikavRttau piNDaiSaNAdhyayanasya prathamoddezakaH // 1 // 1, 5 Aii TIkArtha : mudhA dAna denArAo tevA prakAranA bhAgavatanI jema durlabha ja che. | "T (bhAgavatanI vArtA hamaNAM ja Apaze.) mudhAjIvIo paNa tevA prakAranA nAnA sAdhunI - jema durlabha che. A baMnene zuM phaLa maLe e dekhADe che ke | mudhAdAtAo ane mudhAjIvIo baMne sugati - mokSane pAme che. kyAreka e bhava | pachI tarata ja mokSa pAme, kyAreka devaloka, suMdaramanuSyabhavamAM pAchuM AvavuM... e 7| paraMparA dvArA mokSa pAme. vAmi zabda pUrvanI jema samajI levo. ahIM bhAgavatanuM udAharaNa - eka parivrAjaka hato. e eka bhAgavata (bhagavAnano bhakta), pAse upasthita thayo. tti "huM tArA ghare comAsuM karuM, jo tuM mArI saMbhALa le. (samAcArane vahana kare.)" ema li = kahyuM. bhAgavate kahyuM "jo tame mArI saMbhALa na lo, to tame bhale ahIM comAsuM karo." bhAgavata sAco bhAgavata hato. sAdhu zaramamAM paDI gRhasthanI saMbhALa le, e ene - maMjura na hatuM. eTale eNe AvI zarata karI...) pachI te bhAgavata sapyA, bhojana, pANI vagere dvArA parivrAjakanI saMbhALa le che. ' ekavAra teno ghoDo coro corI gayA. "atiprabhAta che - vahelI savAra che" ema na e vicArI coroe ghoDo jALImAM (taLAvakAMThe AvelI jhADInI aMdara) bAMdhyo. te parivrAjaka taLAve snAna karavA gayo. teNe te ghoDo joyo. pAcho AvIne kahe che * ke "taLAvanA kinAre mArI potaDI-vastra bhUlI gayo chuM." bhAgavate nokarane tyAM mokalyo. * ja teNe ghoDo joyo. (parivrAjaka spaSTa ema kahI de ke meM tyAM tamAro ghoDo joyo." to parivrAjaka che ja nI saMbhALa lIdhI kahevAya. parivrAjaka e na svIkAre... eTale eNe vastra bhUlAI javAnA &| bahAne nokarane tyAM mokalAvyo.) AvIne eNe vAta karI. te bhAgavata samajI gayo ke muMparivrAjake A ghoDAnI vAta kahI che. (kapaTa dvArA mane enI bhALa ApI che...) ( = 5 5 F F, = Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka rAjA dharmanI parIkSA kare che. "kayo dharma sAco ? je anirviSTa = badalo ApyA * vinA vApare temano dharma sAco. to huM te dharmanI parIkSA karuM ke kayA dharmamAM A pramANe maiM che" Ama vicArI rAjAe mANasone saMdezo ApI cAre bAju mokalyA. teo jAherAta mA 7 kare che ke "rAjA lADavAo Ape che" tyAM ghaNAM kArpeTika vage2e (saMnyAsI vagere) AvyA. 6 sta rastA R dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.1 sUtra-100 bhAgavate parivrAjakane kahyuM ke "tame ahIMthI jatA raho. huM tamArI badalAvALI saMbhALa nahi karuM. arthAt tame mAro ghoDo meLavI ApI mArI saMbhALano badalo vALyo che. paNa e mane maMjura nathI. kemake badalAvALI saMbhALa alpaphalavALI hoya che. AvA prakArano jIva mudhAdAyI kahevAya. mudhAjIvImAM udAharaNa - ma zA rAjA badhAne pUche che ke "tame zenAthI khAo cho ?" bIjo kahe "huM mukhathI khAuM chuM." 66 bIjo kahe huM pagathI khAuM chuM." "C bIjo kahe huM hAthathI khAuM chuM." bIjo kahe huM lokanA anugrahathI khAuM chuM." nAno jaina sAdhu kahe " huM phogaTa = mudhA khAuM chuM." rAjAe pUchyuM ke "A badhuM zI rIte ?" eka kahe "huM kathAkAra chuM eTale moDhAthI khAnAro gaNAuM." bIjo kahe ; .. huM lekhavAhaka saMdezavAhaka chuM. eTale pagathI khAnAro gaNAuM." na "" huM lekhaka chuM, eTale hAthathI khAuM chuM." zA 64 haM pravrujita chuM, eTale lokanI kRpAthI khAuM chuM." sa 44 bIjo kahe bhikSu kahe nAno sAdhu kahe huM saMsAra upara vairAgya pAmelo chuM, eTale mudhA-phogaTa khAuM chuM. (arthAt rAvinA khAvAnI IcchA vinA koI pratye dInatA dAkhavyA vinA mokSamATe zarIra TakAvavA je maLe enAthI calAvuM chuM.) (dareke potapotAnA je aMgo AjIvikAnuM sAdhana hatAM, te te aMgone bhojananA kAraNa darzAvyA......) ya = tyAre te rAjA "A dharma sAco' ema vicArI AcArya pAse gayo. pratibodha pAmyo ane dIkSA lIdhI. A mudhAjIvI che. pAMcamuM adhyayana-pahelouddezo saMpUrNa CC ta B Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-1 + kritIyoddeza: | paDiggahaM saMlihittA NaM, levamAyAe saMjae / dugaMdhaM vA sugaMdhaM vA, savvaM bhuMje na chaDDae // 1 // piDeSaNAnAmaka pAMcamuM adhyayana dvitIya uddezo jo gA.1 durgadhI ke sugaMdhI badhuM ja vApare, chAMDI na de. sAdhu lepamAtrAthI pAtrAnuM no saMlekhana karIne... piNDaiSaNAyAH prathamoddazake prakrAntopayogi yannoktaM tadAha-'paDiggaha'ti sUtraM, | 'pratigrahaM' bhAjanaM 'saMlikhya' pradezinyA niravayavaM kRtvA, kathamityAha-lepamaryAdayA' alepaM saMlihya 'saMyataH' sAdhuH durgandhi vA sugandhi vA bhojanajAtaM, gandhagrahaNaM | rasAdhupalakSaNaM, 'sarvaM' niravazeSaM bhuJjIta' aznIyAt 'nojjhet' notsRjet kiJcidapi, mA / | bhUtsaMyamavirAdhanA / asyaivArthasya garIyastvakhyApanAya sUtrArdhayorvyatyayopanyAsaH, sma | pratigrahazabdo mAGgalika ityuddezAdau tadupanyAsArthaM vA, anyathaivaM syAt-durgandhi vA sugandhi vA, sarvaM bhuJjIta nojjhet / pratigrahaM saMlihya lepamaryAdayA saMyataH / vicitrA ca sUtragatiriti nisUtrArtha: II 1 TIkArtha : piMDeSaNAnA pahelA udezAmAM prastutamAM upayogI je vAta kahI nathI te ahIM " kahe che. sAdhu pAtrAne pahelI AMgaLIthI niravayava - avayavarahita kare. arthAt pahelI zA "ii AMgaLIthI ghasI ghasIne pAtrAmAM lAgelA badhA khAdya aMzo vAparI le. prazna : e saMlekhana kevI rIte kare ? uttara : pAtrAmAM lepa na rahe, pAtru koruM rahe e rIte saMlekhana kare. A rIte saMlikhana karIne sAdhu durgadhI ke sugaMdhI bhojanane vApare. ahIM gandhanuM grahaNa rasAdinuM upalakSaNa che. arthAtu e paNa samajI levuM ke rasavALuM , * ke virasavALuM, susparzavALuM ke kusparzavALuM. badhuM vApare. kaMIpaNa paraThavI na de. jo paradave | ja to saMyamavirAdhanA thAya e na thAya te mATe badhuM vApare. prema prazna H AmAM vAparavAnuM pahelA hoya ane vAparyA pachI saMlekhana karavAnuM hoya ne? ' '= = = * | Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * F It dazavaikAliphasala bhAga-3 (c)Ahi , adhya. 5.2 sUtra-2, 3 to gAthAmAM pahelA aDadhA bhAgamAM saMlekhana batAvyuM ane chellA aDadhA bhAgamAM (S vAparavAnuM batAvyuM. A to UMdhuM thaI gayuM. Ama kema ? * uttara : sugaMdhI ke durgadhI badhuM vAparavuM kazuM chAMDavuM nahi" ahIM Aja padArthanI || mahAnatA che, e mahAnatA darzAvavA mATe sUtronA aDadhA-aDadhA be bhAgano UMdhAkramathI | " upanyAsa karelo che. athavA to ema samajavuM ke paDigraha = pratigraha zabda mAMgalika zabda che. eTale 1 maMgala mATe uddezAnI zaruAtamAM te zabdano upanyAsa karavA be sUrAno viparyAsa nA IF karelo che. bAkI jo ema na hota to to A pramANe thAta ke sugaMdhI ke durgadhI badhuM ja ja : sAdhu vApare. paraThave nahi. e pachI lepa na rahe e rIte pAtrAnuM saMlekhana karIne sAdhu..|| na vaLI sUtranI gati vicitra hoya che. (eTale sUtromAM gUDha-gaMbhIra kAraNasara AvA tu prakAranI vicitratAo jovA maLe e saMbhavita che.) vidhivizeSamAhasejjA nisIhiyAe, samAvanno a goare / ayAvayaTThA bhuccA NaM, jai / te na saMthare tArA . tao kAraNamuppaNNe, bhattapANaM gavesae / vihiNA puvvautteNaM, imeNaM tti uttare ya ArA ne A rIte pAtra saMlekhana karyA pachI je vizeSa prakAranI vidhi saMbhavita che, te have na zA batAve che. jI. gA.2-3 zayAmAM, naiSedhikImAM ke gocarImAM rahelo sAdhu asaMpUrNa vAparIne jo | nA tenAthI nirvAha na pAme to kAraNa utpanna thaye chate (punaH) pUrva kahelI vidhithI ane nA, paNa A AgaLa kahevAtI vidhithI bhojana-pAnanI gaveSaNA kare. | 'sejja'tti sUtraM, 'zayyAyAM' vasatau 'naiSedhikyAM' svAdhyAyamUmau, zayyaiva * vA'samaJjasaniSedhAnnaiSedhikI tasyAM samApanno vA gocare, kSapakAdiH channamaThAdau ayAvadarthaM * bhuktvA na yAvadartham-aparisamAptamityarthaH, Namiti vAkyAlaGkAre / yadi tena bhuktena 'na* * saMstaret' na yApayituM samarthaH, kSapako viSamavelApattanastho glAno veti sUtrArthaH // 2 // ! 'tao'tti sUtraM, tataH 'kAraNe' vedanAdAvutpanne puSTAlambanaH san bhaktapAnaM 'gaveSayed'e 45 = = = Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 aidhya. 5.2 sUtra-2, 3 juka hai anviSye(nveSaye )t, anyathA sakRdbhuktameva yatInAmiti 'vidhinA' pUrvoktena saMprApte , bhikSAkAla ityAdinA, anena ca vakSyamANalakSaNenottareNa ceti sUtrArthaH // 3 // TIkArtha : zayA = vasati = upAzraya. naiSadhikI = svAdhyAyabhUmi (vasatimAM | asajajhAya thAya... vagere kAraNosara je judA sthAnamAM sAdhuo svAdhyAya karavA jAya te , svAdhyAyabhUmi...) athavA to zayyA pote ja naiSadhikI. ema artha karavo. prazna : zayyA pote ja naiSadhithI kema kahevAya ? uttara : zayAmAM anucita kriyAono niSedha thato hovAthI ene naidhikI kahevAya. tathA tapasvI vagere sAdhu gocarI gayelo hoya ane tyAM ja bhUkha lAge to gupta maTha |- ekAMtavALA maTha vageremAM vApare. Ama, sAdhu upAzrayamAM, svA.bhUmimAM ke gocarImAM vApare... paNa e asaMpUrNa | vApare. eTale ke peTa na bharAya, nirvAhana thAya eTaluM vApare. arthAt gocarI ghaTI paDe IT to vAparelA bhojanathI potAnI jAtane nirvAha karavA samartha na bane. tapasvI viSamakALamAM = gocarI sivAyanA kALamAM vahoravA jAya tyAre ochuM maLe (ene bhUkha hovAthI viSamakALamAM paNa jAya) tathA e pattana - sthAna-zahera ja viSama hoya ke jethI jaldI pUratI gocarI na maLe. athavA to glAnane evuM bane ke (zaruAtamAM niA gocarI lAvI paNa pachI) pharI vAparavAnI IcchA thAya ke glAna prAyogya vastu na maLI ni na hoya... eTale vAparelI gocarIthI emano nirvAha na thAya evuM bane. (sAmAnyathI 1 #aa sAdhuo yogya kALe yogya sthAne gocarI jatAM hoya eTale emane pUratuM maLI rahe eTale jJA - prAyaH emane alpabhojananA lIdhe anirvAhano prazna na naDe.. e hetuthI ja ahIM kSo 1 nA viSamavetnI.. ItyAdi lakheluM che.) A rIte vedanAdi kAraNa utpanna thAya tyAre A kAraNarUpI puSTaAlaMbanavALo sAdhu ra (bIjIvAra) bhojana ane pANInI gaveSaNA kare, bAkI AvuM kAraNa na hoya to sAdhuone ekaja vAra vAparavAnuM che. | A gaveSaNA saMpatte mi <Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 , ba A jIta dazavaikAlikasUra bhAga-3 nahI adhya. 5.2 sutra-4 kAleNa nikkhame bhikkhU, kAleNa ya paDikka me / akAlaM ca / vinnattA, vAtre jAhna samAyare jhA * gA.4 bhikSu kALe nIkaLe, kALe pAcho phare. akALane varjIne kALe kALane Acare. | 'kAleNaM ti sUtraM, yo yasmin grAmAdAvucito bhikSAkAlastena karaNabhUtena 'niSkrAmedu' bhikSurvasatebhikSAyai, kAlena cocitenaiva yAvatA svAdhyAyAdi niSpadyate | tAvatA 'pratikrAmet' nivarteta / bhaNiaM ca-khettaM kAlo bhAyaNaM tinnivi pahuppaMti | mA hiMDautti aTTha bhaMgA / 'akAlaM ca varjayitvA' yena svAdhyAyAdi na saMbhAvyate sa mA | khalvakAlastamapAsya kAle kAlaM samAcarediti sarvayogopasaMgrahArthaM nigamanaM, bhikSAvelAyAM bhikSAM samAcaret, svAdhyAyAdivelAyAM svAdhyAyAdInIti, uktaM ca-'jogo jogo jiNasAsaNaMmI'tyAdi, iti sUtrArthaH // 4 // 1 TIkArtha : je gAmAdimAM je ucita bhikSAkALa hoya, kAraNabhUta te kAla vaDe bhikSu | bhikSA mATe vasatimAMthI nIkaLe. (AneT emAM trIjI vibhakti sahAthamAM, vinA nA ' yogamAM nathI, paNa karaNanA arthamAM che, ema darzAvavA varaVTnUtana lakheluM che.' | gujarAtImAM ema bolAya "rta kALamAM sAdhu nIkaLe..."). - tathA ucitakAla vaDe ja pAcho phare. eTale ke jeTalA kALe pAchA AvI javAthI | svAdhyAya vagere yogo AcarI zakAya eTalA kALamAM pAcho phare. kahyuM ja che ke "kSetra, na kALa ane bhAjana A trANa pUratA hoya... ema ATha bhAMgA thAya." (AnuM vistRta vivaraNa oghani mAM ApeluM che. TUMkamAM kALa = je samaye upAzraye AvyA bAda gocarI jJA| + vAparI, Thalle jaI, sAMjanI Thalle mAtrAnI vasati jotI vakhate sUryAsta thAya ane pachI ja Raa pratilekhana thAya... moDAmAM moDA te samaya sudhImAM to AvI ja javuM ema kSetra = gharo nA pa pUratA hovA pAtra = pAtrAmAM vahoravAnI zakyatA hovI vagere) tathA je kALe nIkaLavAthI svAdhyAyAdi na saMbhave te kharekhara akALa kahevAya. tene | ja choDIne kALamAM kAlane AcaravA. A prazna : ahIM to gocarI javAnI vAta cAle che, emAM "kAlane AcaravuM" ema kema - = ( kIdhuM ? | uttara : badhA yogono saMgraha karavA mATe A lakhyuM che tni = triocita yojI 5) arthAt bhikSAkALamAM bhikSA AcaravI, svAdhyAyAdinA kALamAM svAdhyAyAdi AcaravA... ( Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-pa kahyuM che ke "jinazAsanamAM paraspara virodha na Ave e rIte dareka yoga du:khakSaya mATe AcaravAnA che...' ta akAlacaraNe doSamAha akAle carasI bhikkhU, kAlaM na paDilehasi / appANaM ca kilAmesi, saMnivesaM ca garihasi // 5 // 'akAle 'tti sUtraM, akAlacArI kazcit sAdhuralabdhabhaikSaH kenacit sAdhunA prAptA bhikSA navetyabhihitaH sannevaM brUyAt- kuto'tra sthaNDilasaMniveze bhikSA ?, sa tenocyateakAle carasi bhikSo! pramAdAtsvAdhyAyalobhAdvA, kAlaM na pratyupekSase, kimayaM bhikSAkAlo naveti, akAlacaraNenAtmAnaM ca glapayasi dIrghATananyUnodarabhAvena, saMnivezaM ca garhasi bhagavadAjJAlopato dainyaM pratipadyeti sUtrArthaH // 5 // X X na akALe caravAmAM zuM doSa che ? te batAve che. gA.5 bhikSu ! akALe care che, kALane pratilekhato nathI. jAtane duHkhI kare che ane 5 saMnivezane niMde che. S X 104 h Zen ta ni na na zA zA sa sa TIkArtha : akALe bhikSA mATe janAro koI sAdhu bhikSA meLavyA vinAno hato, tyAM bIjA sAdhue pRcchA karI ke "bhikSA maLI ke nahi ?" A pramANe kahevAyelo te sAdhu A pramANe bole ke "A zRMDilasaMnivezamAM = ujjaDa tuccha sthAnamAM bhikSA kyAMthI maLe ?" tyAre pelo sAdhu Ane kahe che ke "he bhikSu ! tuM pramAdanA kAraNe ke svAdhyAyanA lobhanA kAraNe akALe gocarI phare che. kALane joto nathI ke 'A bhikSAkALa che ke nahi ?' akAle pharavA dvArA jAtane duHkhI kare che. kemake AmAM lAMbu pharavuM paDe ane ochuM nA maLavAnI peTa paNa na bharAya. Ama dIrghacaryA ane nyUnodaratAnA kAraNe jAtane duHkhI nA ya kare che. ane vaLI bhagavAnanI AjJAnA lopa dvArA dInatA svIkArIne sthAnane niMde ya che... (gocarIno samaya thaI gayo hoya, chatAM 'thoDoka svAdhyAya bAkI che. e karIne * gocarI jAuM" ema vicArI sAdhu moDethI akALe gocarI jAya. A svAdhyAyalobhathI * * akALa gocarI... koIka sAdhu gocarI samaye ja ALasathI moDuM kare, UMghI jAya, vikathAmAM samaya bagADe... to A pramAdathI akALe gocarI javAnuM thAya.) yasmAdayaM doSaH saMbhAvyate tasmAdakAlATanaM na kuryAditi / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ' cha dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-6 sai kAle care bhikkhU, kujjA purisakAriaM / alAbhutti na soijjA, tati asi // 6 // do je kAraNathI A doSa che, te kAraNathI ja akALamAM bhikSAmATe pharavuM nahi. gA.6 vidyamAna kALamAM bhikSu care. puruSArtha kare. 'alAbha'no zoka na kare, 'tapa * thayo' ema sahana kare. = 'kRttitti sUtraM, 'sati' vidyamAne 'vhAne' mikSAsamaye vikSuH, anya tu vyAcakSate - smRtikAla eva bhikSAkAlo'bhidhIyate, smaryante yatra bhikSAkAH sa smRtikAlastasmin, 'caredbhikSuH ' bhikSArthaM yAyAt kuryAt puruSakAraM, jaGghAbale sati vIryAcAraM na laGghayet / tatra cAlAbhe'pi bhikSAyA alAbha iti na zocayed, stu vIryAcArArAdhanasya niSpannatvAt, tadarthaM ca bhikSATanaM nAhArArthamevAto na zocet, apitu tapa ityadhisaheta, anazananyUnodaratAlakSaNaM tapo bhaviSyatIti samyagvicintayediti 1 sUtrArtha: IIddA uttA niyaMtA, TIkArtha : bhikSAsamaya vidyamAna hoya tyAre bhikSu gocarI jAya. anyaloko A pramANe vyAkhyA kare che ke sAta smRtikAla. smRtikAla ja bhikSAkAla kahevAya che.je kALamAM gRhastho vaDe bhikSAcAro smaraNa karAya ke 'bhikSAcaro AvyA ke nahi ?" te kALa smRtikAla kahevAya. ma sAdhu puruSArtha kare, arthAt jaMghAbala hoya to vIryAcAranuM ullaMghana na kare, paraMtu nA gocarI levA javAno puruSArtha kare. ma = 105 ta E F zA temAM lAbha na thAya to paNa "mane bhikSAno lAbha na thayo" ema zoka na kare. F nA kemake vIryAcAranI ArAdhanA to thaI ja che. e lAbha to thayo ja che. ane kharekhara to nA ya e vIryAcAranA pAlana mATe bhikSATana che. mAtra AhAra mATe ja bhikSATana nathI... AthI zoka na karavo. paraMtu "mAre tapa thayo" ema sahana kare. eTale ke "Aje mAre * anazana, uNodarIrUpa tapa thaze" ema sArI rIte vicAre. (bilakula gocarI na maLe to anazana, alpa maLe to uNodarI.) kAlayatanA kahevAI gaI. adhunA kSetrayatanAmAha Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * - Aii A. @ zani dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra- tahevuccAvayA pANA, bhattaTThAe samAgayA / taM ujjuaM na gacchijjA, jayameva parakkame // 7 // have kSetrAyatanAne batAve che. gA.7 tathA UMcA-nIcA prANIo bhojana mATe AvelA hoya, temane abhimukha na javuM. yatanApUrvaka parAkrama karavuM. ___taheva'tti, tathaiva 'uccAvacAH' zobhanAzobhanabhedena nAnAprakArAH prANino bhaktArthaM na mA samAgatA baliprAbhRtikAdiSvAgatA bhavanti, 'tadRjukaM' teSAmabhimukhaM na gacchet, mA| | tatsaMtrAsanenAntarAyAdhikaraNAdidoSAt, kiMtu yatameva parAkrAmet, tadudvegamanutpAdayanniti nuM sUtrArtha: Icho. TIkArtha : bali, prAkRtikA vagere prasaMgomAM sArA-kharAba bhedathI aneka prakAranA jIvo bhojana mATe AvelA hoya, temane abhimukha na javuM. kemake temane trAsa thavA dvArA 1 aMtarAya, adhikaraNa vagere doSo thAya. (e loko jayAM bhikSA levA AvyA hoya tyAM " ja emanI sAme ja ApaNe paNa bhikSA levA jaIe, eTale bali vagere karanAro mAlika ra jo jainasAdhu pratye AdaravALo hoya to pelA bIjA vAcakone kahe ke "tame bAju para jAva. | Amane AvavA do. emane ApyA pachI tamane ApIza." Ama e badhAne pAchA tti dhakele... emAM teone trAsa thAya. A trAsathI be vastu bane. eka to teone pAchaLathI ni | maLe , ochuM maLe eTale emane aMtarAya thavA rUpa doSa lAge. uparAMta A rIte ? na jaina sAdhuono Adara thato joI jaina sAdhuo sAthe ke pelA mAlika sAthe jhaghaDo karI ne | bese. Ama doSo lAge. ne ahIM AvA sthAnomAM gAya-kutarA, bhUMDa vagere prANIo paNa bhojana mATe AvI TjatA hoya che. e vakhate jaina sAdhu tyAM pahoMce eTale ene aMdara AvavA devA mATe pelA , | pazuone dAMDAdithI dUra bhagADe.. A emane trAsa thayelo kahevAya. enA kAraNe emane bhojana na maLavA ke moDuM maLavA ke ochuM maLavA rUpa aMtarAya thAya, teo sAdhu para bhaDakI * dhakko mArI de... e rIte adhikaraNa thAya. ahIM saMtrAna mArIyAdhara viroSa ema lakheluM che. eTale saMtrAsathI * aMtarAya, adhikaraNa doSa ghaTAvavAnA che. saMtrAsa, aMtarAya, adhikaraNa ema traNa chUTA, ] ( svataMtrA doSo ghaTAvavAnI nathI... upayogapUrvaka paMktino bhAvArtha vicAravo..) S Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-8, 9 juka che. eTale emane abhimukha na javuM. paNa temane uga na thAya e rIte jayaNApUrvaka che A vicaravuM. kiM ca 51 = " 45 goaraggapaviTTho a, na nisIijja katthaI / kahaM ca na pabaMdhijjA, cidvittA Na va saMjae // 8 // gA.8 gocarImAM pravezelo sAdhu kyAMya bese nahi, ke Ubho rahIne kathAno prabaMdha na kare. ___ 'goaragga' tti sUtraM, gocarAgrapraviSTastu bhikSArthaM praviSTa ityarthaH 'na niSIdeta'5 nopavizet 'kvacid' gRhadevakulAdau, saMyamopaghAtAdiprasaGgAt, 'kathAM ca' sta | dharmakathAdirUpAM 'na prabadhnIyAt' prabandhena na kuryAt, anenaikavyAkaraNaikajJAtAnujJAmAha, ata evAha-sthitvA kAlaparigraheNa saMyata iti, aneSaNAdveSAdidoSaprasaMgAditi sUtrArthaH | NTA 3 kSetrathatinA, TIkArtha : bhikSA mATe pravezelo sAdhu ghara, devakula vagere kyAMya na bese. kemake emAM be saMyamano upaghAta vagere thavAno prasaMga AvI paDe. (gharomAM strI vagereno paricaya, | AdhAkarmAdi banAve, gRhasthone uga thAya...) tathA dharmakathA vagere rUpa kathA prabaMdhathI = vistArathI na kare. ahIM prabaMdhathI kathAno niSedha karavA dvArA eka uttara, eka dRSTAnta kahevAnI rajA : jaNAvI dIdhI. prabaMdhakathAno ja niSedha che, mATe ja kahe che ke sthitvA arthAtu lAMbo kALa na tyAM rahevA dvArA kathA na karavI. emAM doSa e ke eTalA samaya daramyAna tyAM doSita gocarI taiyAra thAya, eTale aneSaNAno doSa lAge. tathA gharanA amuka lokone A badhuM na gamavAthI haiSa vagere thAya. kSetrAyatanA kahI dIdhI. dravyayatanAmAhaaggalaM phalihaM dAraM, kavADaM vAvi saMjae / avalaMbiA na ciTThijjA, goaraggagao muNI // 9 // dravyayatanA kahe che. tctshlhgtsng-phyug 200 2tskk- = 5 E F = Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * trika dazavaikAlikasUra bhAga-3 hari ha ra adhya. 5.2 sUtra-9, 10, 11 gA.9. gocarI gayelo saMyatamuni argalA, parigha, dhAra, ke kapATane avalaMbIne na ja ubho rahe. | 'aggalaM ti sUtraM, 'argalaM' gopurakapATAdisaMbandhinaM 'parighaM' nagaradvArAdisaMbandhinaM * *'dvAraM' zAkhAmayaM 'kapATaM' dvArayantraM vA'pi saMyataH avalambya na tiSThet, lAghavavirAghanA-* | doSAt, 'gocarAgragato' bhikSApraviSTaH, muniH saMyata iti paryAyau tadupadezAdhikArAdaduSTAveveti sUtrArthaH // 9 // uktA dravyayatanA, | TIkArtha argalA eTale gopura=nagaranA ke AMgaNAnA daravAjA vagere saMbaMdhI sAMkaLa... parigha eTale nagaranA ke AMgaNAnA bAraNAdi saMbaMdhI... dvAra eTale zAkhAmaya... kapATa eTale dvArayanTa... A badhAno Teko laIne sAdhu na ubho rahe. kemake emAM lAghava, virAdhanA doSa |R lAge. (AvI rIte sAdhu ubho rahe e lokamAM kharAba dekhAya eTale sAdhunI laghutA || na dekhAya. tathA te te vastu para sAdhunA zarIranuM vajana AvavAthI te te vastu dabAya, tenA ne kAraNe tyAM rahelA jIvanI virAdhanA thAya.. e nabaLI vastu sAdhunA TekAthI tUTe, sAdhu paDe to AtmavirAdhanA...) | munaH saMta be zabdo paryAyavAcI che. e baMne samAnArthI zabdo che, ekaja gAthAmAM . be zabdo vAparavAnI jarUra nathI, paNa ahIM sAdhune ja upadeza ApavAno adhikAra cAle II che, eTale A be zabdo doSarahita ja jANavA. dravyayatanA kahevAI gaI. bhAvayatanAmAhasamaNaM mAhaNaM vAvi, kiviNaM vA vaNImagaM / uvasaMkamaMtaM bhattaTThA, pATTA, 4 saMga! 205 tamaikkamittu na pavise, navi ciDhe cakkhugoare / egaMtamavakkamittA, tattha trinni saMjJA zA have bhAvayatanAne dekhADe che. gA.10-11 sAdhu bhojana mATe ke pANI mATe potAnI pAsethI ja jatA ke gayelA ho 45 GP = 4 5 E = H F = = * * * * * - * Aa * Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'samamAMtti sUtra, 'zramanuM' nirpranthAvirUpa, 'brAhmaLa' dhivarNa vapi 'paLa vA' piNDolakaM 'vanIpakaM' paJcA( nAM vanIpakA ) nAmapyanyatamam 'upasaMkrAmantaM' sAmIpyena gacchantaM gataM vA bhaktArthaM pAnArthaM vA 'saMyata:' sAdhuriti sUtrArthaH // 10 // 'ta'miti sUtraM, na mo 'taM' zramaNAdim 'atikramya' ullaGghya na pravizet, dIyamAne ca samudAne tebhyo namo tiSTheccakSurgocare / kastatra vidhirityAha- ekAntamavakramya tatra tiSThet saMyata iti sUtrArtha: na in - TIkArtha : sAdhu koIka gharamAM jato hoya, tyAM ja sAdhunI pAsethI ja pasAra thaIne koIka bIjo sAdhu ke brAhmaNa ke kRpaNa ke pAMcamAMthI ekAda vanIpaka eja gharamAM gocarIpANI mATe praveze... athavA to pahelethI e gharamAM koI nirpranthAdi pravezelo ja hoya. ane A sAdhune khabara paDe. to sAdhu jaldI jaldI tene oLaMgIne e gharamAM na praveze. - tenI hAjarImAM paNa e gharamAM na praveze. emane gocarI apAtI hoya tyAre emanI ke ta ta 5 dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-11, 12 evA nirpranthadirUpa zramaNane, brAhmaNane, kRpaNane ke pAMca vanIpako yAcakomAMnA game tene oLaMgIne praveza na kare. temanA cakSunA viSayamAM na ubho rahe. ekAMtamAM khasIne sAdhu tyAM ubho rahe. 4 ya dAtAnI dRSTi paDe evA sthAne paNa sAdhu na ubho rahe. prazna : to tyAM zuM vidhi che ? sAdhue zuM karavuM ? uttara : sAdhu ekAMtamAM jaIne ubho rahe. ji na zA vaNImagassa vA tassa, dAyagassubhayassa vA / appattiaM siA hujjA, sa lahuttaM pavayaNassa vA // 12 // nA ya ma zA anyathaite doSA ityAha sAdhu evuM na kare to A badhAM doSo lAge. gA.12 te vanIpakane ke dAtAne ke ubhayane kadAca aprIti thAya. athavA to zAsananI laghutA thAya. 'vaNImagassa'tti sUtraM, 'vanIpakasya vA tasye 'tyetacchramaNAdyupalakSaNaM, dAturvA ubhayorvA aprItiH kadAcit syAt - aho alokajJataiteSAmiti, laghutvaM pravacanasya 109 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 * * * ka cha Fi A dazavaikAlikasutra bhAga-3 nA - adhya. 5.2 sUtra-12, 13 - vAintarAyavoSatti sUtrArtha: rA TIkArtha ? emanI dRSTi paDe e rIte sAdhu ubho rahe to te vanapaka ke dAtAne ke baMnene che kadAca aprIti thAya. ahIM tI vanaparya e pada zramaNAdinuM upalakSaNa che. arthAt te badhA paNa che | samajI levAnA. Azaya e che ke dAtA Apato hoya, vanapakAdi leto hoya ane tyAre e benI dRSTi paDe e rIte sAdhu ubho rahe to bemAMthI game te ekane ke baMnene aprIti , | kheda thavAnI saMbhAvanA pAkI che. teo vicAre ke "aho ! A jaina sAdhuonI , alokajJatA ! e loko ATalo lokavyavahAra paNa nathI samajatA ke AvI rIte sAme na ubhA rahevAya." athavA to pravacananI laghutA thAya = jainadharmanuM kharAba dekhAya (ke A dharmanA ja | sAdhuo keTalA dIna che...) tathA aMtarAyadoSa paNa lAge. (ApaNane joIne dAtA vicAre ke Ane paNa mAre ApavuM paDaze, eTale e vanapakAdine jeTaluM Apato hoya enA karatA | | 7 ochuM Ape. Ama e vanapakAdine lAbhamAM aMtarAya karavAno doSa lAge.) ta tasmAnnaivaM kuryAt, kiMtupaDisehie va dinne vA, tao tammi niyattie / uvasaMkamijja bhattaTThA, pATTA va saMga rA A badhA doSa lAgatAM hovAthI AvuM na karavuM. paraMtu gA.13 pratiSedha ke dAna karAye chate tyAMthI vanIpakAdi nIkaLI gaye chate sAdhu zA bhojana ke pAnane mATe tyAM praveze. 'paDisehiatti sUtraM, pratiSiddhe vA datte vA 'tataH' sthAnAt 'tasmin' vanIpakAdau panivartite sati upasaMkrAmedbhaktArthaM pAnArthaM vApi saMyata iti sUtrArthaH // 13 // TIkArtha : gRhastha pelA vanapakAdine dAna ApavAno pratiSedha kare ke pachI dAna Ape. e pachI vanapakAdi tyAMthI jato rahe. e pachI ekAMtamAM ubhelo sAdhu e gharamAM * bhojana ke pANI mATe praveze. | ("gRhastha ene nA pADe to ApaNane vahorAvaze ?" evI zaMkA na karavI. gRhasthane ene ApavAnA bhAva na jAge eTale na vahorAve ane ApaNane ApavAnA bhAva jAge * * * * * * * * Bhi8 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * , ama dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-14 thI 10 che) to vahorAve. vaLI e vanapakAdie amuka cokkasa vastu mAMgI hoya, e temanI pAse deg ( na hoya to nA pADe jayAre sAdhune yogya vastu gRhastha pAse hoya to vahorAve..) . parapIDApratiSedhAdhikArAdidamAhauppalaM paumaM vAvi, kumuaM vA magadaMtiaM / annaM vA pupphasaccittaM, taM ca saMnuMtriA 24 taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me na | paDuM tArirsa paI bIjAne pIDA karavAno pratiSedha karavAno adhikAra cAlu hovAthI A kahe che ke | gA.14-15 utpala, paba, kumuda, magadaMtikA ke anya sacitta puSpane saMlucIne strI , bhikSA Ape. to te bhojanapAna sAdhune akathya che. ApatI teNIne niSedha karavo ke mane | tAdaza na kalpe. _ 'uppalaM 'ti sUtraM, 'utpalaM' nIlotpalAdi 'padmam' aravindaM vApi kumudaM vA' gaIbhakaM ta smai vA 'magadantikAM' mettikAM, mallikAmityanye, tathA'nyadvA puSpaM sacittaM-zAlmalIpuSpAdi, smai | tacca 'saMluJcaya' apanIya chittvA dadyAditi sUtrArthaH // 14 // 'tArisaMti sUtraM, tAdRzaM | bhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate ji tAdRzamiti sUtrArthaH // 15 // | TIkArtha : utpala eTale nIlakamaLa vagere. padma eTale araviMda kumuda eTale gardabhaka 1 T (caMdra vikAsI puSpa). magadaMtikA eTale mettika. bIjAo vaLI mallikA kahe che. athavA zA 1 to bIjA koI zAlmalI puSpAdi sacitta puSpo.... te chedIne sAdhune bhakta-pAna Ape. | (e puSpa vahorAvavAnuM nathI. paNa sAdhune ApavA saMbaMdhamAM game te kAraNe e puSpa ne " chedavAnI kriyA karavI paDI..) tAdeza bhojana-pAna sAdhuone na kahyuM. eTale ApatI - strIne niSedha karavo ke "mane tAdeza na kalpa." uppalaM paumaM vAvi, kumuaMvA magadaMtiaM / annaM vA puNphasaccittaM, taM ca saMma iva zabdo taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 17 // - = Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FFFF ta TIkArtha : saMmardana eTale pUrve chedelA sacita puSponuM mardana - dabAvavuM. bIjuM badhuM maiM to 16-17 be gAthA sUtromAM 14-15 gAthAsUtratulya ja che. na prazna : pUrvepA pahelA uddezAnAM saMmaddamANI pANANi je gAthAmAM AvAta jAvI mo 4 gaI che. S uttara H te sAmAnyathI kaheluM. ahIM vizeSathI te te puSponA nAma levApUrvaka kathana thatuM hovAthI doSa nathI. B. 21 smai dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ga.16-17 utpalane... saMbhahIne khAye.... * * evaM tacca saMmRdya dadyAt, saMmardanaM nAma pUrvacchinnAnAmevApariNatAnAM mardanaM, zeSaM sUtradvaye'pi tulyam / Aha- etatpUrvamapyuktameva-'saMmaddamANI pANANi bIANi hariANi a' ityatra, ucyate, uktaM sAmAnyena vizeSAbhidhAnAdadoSaH // 16-17 // adhya. pa. 2 sUtra - 17 thI 17 tathA sAlu vA virAliaM, kumuaM uppalanAliaM / muNAliaM sAsavanA- ta liaM, ucchukhaMDaM anivvuDaM // 18 // taruNagaM vA pavAlaM, rukkhassa taNagassa vA / annassa vAvi hariassa, AmagaM parivajjae // 19 // ji na na gA.18-19 samitta sAsu, virAsiha, Dumuha, utpasanAsiGa, bhuzAsiGa, kAsavanAlika, IkSukhaMDa... vRkSano ke tRNano ke anya haritano taruNa pravAla... kAco hoya zA te vo. zA sa , ya nA 'sAluaM 'ti sUtraM, 'zAlUkaM vA' utpalakandaM 'virAlikAM' palAzakandarUpAM, nA parvavallipratiparvavallipratiparvakandamityanye, kumudotpalanAlau pratItau tathA 'mRNAlikAM' padminIkandotthAM 'sarSapanAlikAM' siddhArthakamaJjarI tathA ikSukhaNDam 'anirvRtaM' scittm| etaccAnirvRtagrahaNaM sarvatrAbhisaMbadhyata iti sUtrArthaH // 18 // kiMca - ' taruNayaM ti sUtra, taruNaM vA 'pravAlaM' pallavaM 'vRkSasya' ciJciNikAdeH 'tuNasya vA' madhuratRNAdeH anyasya vApi haritasya AryakAdeH 'Amam' apariNataM parivarjayediti sUtrArthaH // 19 // TIkArtha : zAlUka utpalakaMda, virAlikA 5) che } parvavatti, pratiparvavasti, pratiparva huncha 112 -- = a palAzakaMda anya loko A pramANe kahe humuha jane utpasanAsa pratIta che. sa ya Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-3 a ne adhya. 5.2 sUtra-20, 21 juka ) mRNAlikA = padminI kaMdamAMthI utpanna thayelI.. sarSapanAlikA = siddhArthakamaMjarI ane A zeraDIno TukaDo. [ A sacittazabdanuM grahaNa badhe ja joDI devuM. | tathA AmalI vagere vRkSonA ke madhuratRNAdi tRNanA ke AryakAdi anya vanaspatinA " taruNa pallavane ke je sacitta che, ene varjavo. (te vakhatanA lokomAM vaparAzamAM AvatI judI judI vanaspatio atro darzAvI che. IT e badhI sacitta hoya to e vastu ke enA saMghaTTAdi dvArA apAtI anya vastu na mA vahoravI.) " E >> BE vaka tathAtrunni vA chivADi, AmiaM bhajjiaM saiM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 20 // ] gA.20 ekavAra bhuMjavelI sacitta, taruNa = kAcI magaphaLI ApatI strIne niSedha | na karavo ke mane tAdaza na kalpe. ___'taruNiaMti sUtraM, 'taruNAM vA' asaMjAtAM 'chivADi'miti mugAdiphalim 'AmAm' | asiddhAM sacetanA, tathA bharjitAM 'sakRd' ekavAraM, dadatI pratyAcakSIta na mama kalpate FRaa tA monamati sUtrArtha: ragA 1 TIkArtha : magaphaLI mATI ekavAra bhujavelI hoya eTale ja e kAcI hoya, sacitta "| nA hoya to teno niSedha karavo ke mane na kalpa. - tA kolamaNussinnaM, veluaM kAsavanAliaM / tilapappaDagaM nImaM, AmagaM parivAra gA.21 asvina kola, veluka, kAsavanAlikA, tilaparpaTikA, nIma kAcA varjavA. | 'tahIM zorna *ti sUtra, tathA 'porna' vanama 'masvitra' varacuronA- * nApAditavikArAntaraM, 'veNukaM' vaMzakarillaM 'kAsavanAliaM' zrIparNIphalam, * * asvinnamiti sarvatra yojyaM, tathA 'tilaparpaTa' piSTatilamayam 'nImaM' nImaphalamAma * ra parivarjayediti sUtrArthaH // 21 // ka = ra F Sa = * * R Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-22, 23 TIkArtha : svinna eTale agni ane pANInA saMbaMdha dvArA je vastu bIjA vikArane pamADAyelI hoya te. je evI na hoya te asvinna. e kAcI hoya, sacitta hoya. kola = badara. veNuka vAMsakArelA. kAsavanAlikA zrIparNIphala. tilaparpaTa pIselA talamaya. nIma nImavRkSanuM phala... asvinta zabda badhe ja joDavo. A badhuM asvinna hoya ane mATe ja kAcuM hoya to tene varjavuM. taheva cAulaM piTTha, viaDaM vA tattanivvuDaM / tilapiTThapUipinnAgaM, AmagaM mo parivantr ArA S gA.22 tathA cokhAno loTa, tapta-anivRta vikaTa, tilapiSTa, sarpapakhala kAco 5 stu varjavo. ya = X X = 'tadeva'tti sUtraM, tathaiva tAntunuM pichuM, noTTamityartha:, vida vA- zuddhodakaM tathA taptanirvRtaM kathitaM sat zItIbhUtam, taptAnirvRtaM vA apravRttatridaNDaM, tilapiSTaM - tilaloTTaM, 'pratiSiyALa' sarvapaddhatamAma parivartayeviti sUtrArthaH // 2 // TIkArtha : cokhAno loTa (zAstroe jevA prakAranA loTanI chUTa ApI che, te sivAyano loTa...) kAco hoya te varlDavo. tathA vikaTa - cokhkhu pANI traNa ukALAthI ukALI dIdhA bAda kALa thaI javAthI zIta thayeluM hoya pAchuM sacitta thaI gayuM hoya = ji na te varNavuM. athavA to takSanivRtta ne badale tamAnivRtta zabda lo. je pANI tapAveluM che paNa anivRtta - traNa ukALAvALuM nathI te varjavuM. (pahelA nivRta zItIbhUta = sacitta jJA artha karelo...) na zA sa tathA talano loTa ke sarasavano khoLa... A kAco nA sacitta hoya te varjavo. kavi mAuliMgaM ca mUlagaM mUlagattiaM / AmaM asatthapariNayaM, maNasAvi na patthae // 23 // 114 = na 'vivuMtti sUtra, 'pittha' pisthata, 'mAtRttiDuM ca' vInapUrarka, 'mUlAM' sapatrajAlakaM 'mUlavartikAM' mUlakandacakkalim 'AmAm' apakrAmazastrapariNatAM > ta nA gA.23 kapiSTha, mAtuliMga, mUlaga, mUlavartikA kAcI, zastrathI pariNata na thayelI * manathI paNa IcchavI nahi. ya Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mo sta maiM na pa nA adhya. 5.2 sUtra-23, 24, 25 dazavaikAlikasUtra bhAga-3 svakAyazastrAdinA'vidhvastAm, anantakAyatvAdgurutvakhyApanArthamubhayaM manasApi na prArthaceviti sUtrArtha: raphA koThAnuM phala. mAtuliMga = bijoruM. mUlaka ya TIkArtha : kapittha S uttara : e anaMtakAya hovAthI enI gurutA-mahattA che. e darzAvavAmATe ubhaya darzAvyA che. sahitano mULo. mUlavartikA vagerethI acitta baneluM na hoya to manathI paNa prArthavuM nahi. = mUlakaMdacakkali. (eno eka bhAga) A badhu kAcuM hoya, svakAyazasra pAMdaDAnA samuha na prazna : mUlanI nA pADI eTale mUlavartikAnI paNa nA AvI ja jAya. to pachI e alagathI kema batAvo? mo taheva phalamaMthUNi bIamaMthUNi jANiA / bihelagaM piyAlaM ca, AmagaM parivajJap ra4|| = ? gA.24 tathA phalamaMthu, bIjamaMthu, bihelaka, priyAla jANIne kAcA varlDavA. 'taheva 'tti sUtraM, tathaiva 'phalamanthUn' badaracUrNAn 'bIjamanthUn' yavAdicUrNAn jJAtvA pravacanato 'vibhItarja' vimItAM 'priyAnuM vA' priyAnAM = 'JAmam' apariLata parivartayevitti sUtrArtha: // 24 // TIkArtha : phalamanyu = badaracUrNa. bIjamanyu = yavAdicUrNa bibhItaka = bibhItakaphaLa (haraDe) priyAlaphaLa... A badhuM pravacanathI jANIne kAcuM-sacitta vavuM. priyAla vidhimAha samuANaM care bhikkhU, kulamuccAvayaM sayA / nIyaM kulamaikkamma, UsaDhaM nAmidhAraC rA gA.25 sAdhu sadA uMcA-nIcA gharomAM gocarI phare. nIcakulane oLaMgIne uMcAkuLamAM na jAya. 115 *** T 2 ta Qu B na zA sa nA ya XXX Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'F G sta ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-25, 26 2 'samuJALatti sUtra, samuvAnuM bhAvabhaikSyamazritva revikSa:, otyAdakulmuccaavcN sadA, agarhitatve sati vibhavApekSayA pradhAnamapradhAnaM ca yathAparipATyeva caret 'sadA' sarvakAlaM, nIcaM kulamatikramya vibhavApekSayA prabhUtataralAbhArtham 'utsRtam' RddhimatkulaM 'nAbhidhArayet' na yAyAt, abhiSvaGgalokalAghavAdiprasaGgAditi sUtrArtha: rA *** TIkArtha : sAdhu bhAvabhaikSya nirdoSa - mokSAnukUla gocarIne AzrayIne care-phare. na prazna : kyAM care ? uttara H sadA uMcA-nIcA kuLomAM care. prazna : nIcA kuLomAM to javAno niSedha che. uttara : je kuLa gahita - lokaniMdita na hoya ane vaibhavanI apekSAe pradhAna hoya te uccakuLa. je kuLa garvita lokaniMdita na hoya ane vaibhavanI apekSAe apradhAna hoya te nIcakuLa. ta - Ama vyAkhyA karavI. (AvA nIca kuLomAM javAno niSedha nathI ja...) tta A badhA gharomAM krama pramANe ja sadA care. (kramamAM uccakuLa Ave to emAM paNa jAya, nIcakuLa Ave to emAM paNa jAya. paNa jANI joIne vaibhavanI apekSAe je nIcakuLa che te nIcakuLa oLaMgIne, choDIne ghaNA vadhu lAbhane mATe RddhivALA kulamAM na jAya.) na ma zA zA prazna : ema kare to nukasAna zuM ? sa sa uttara H Asakti poSAya, lokamAM sAdhuonI laghutA thAya (ke A badhA to Asakta na che. sArA sArA gharomAM sArI sArI vastu zodhatA phare che...) A badhA doSo lAge. ya ziva adINa vittimesijjA, na visIijja paMDie / amucchio bhoaNaMmi, mAyaNNe esaNArae // 26 // gA.26 adInasAdhu vRttinI gaveSaNA kare, paMDita viSAda na kare. bhojanamAM amUcchita, mAtrAkSa eSaNArata bane. Zen 116 ma E Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahu ja dazavaikAlikasUra bhAga-3 kilu adhya. 5.2 sUtra-26, 20 : "vI "tti sUtra, 'mahIno' dravyacamabrutyAjJAnavanaH 'tti' vartanam ( A 'pad' vepatuM, viSa' mAne ti viSAdaM ra suryAta paData.' sAdhu: 'amacchitaH' agRddho bhojane, lAbhe sati mAtrAjJa AhAramAtrAM prati 'eSaNArataH' | udgamotpAdanaiSaNApakSapAtIti suutraarthH||26|| TIkArtha : dravyadInatAnI apekSAe vicArIe to ajJAnamukhavALo e sAdhu vRtti - vartana = gocarInI gaveSaNA kare. (bhAvadInatA aMdarano dInapariNAma che. jyAre vastu na na maLavAthI ke na malavAnA bhayathI jenuM moTuM plAna banI jAya e dravyadIna kahevAya...) + paMDita = sAdhu lAbha na thAya to viSAda na kare. sAdhu bhojanamAM Asakta na bane. tathA jo lAbha thAya to AhAranI mAtrA pratye mAtrAza hoya. Azaya e ke lAbha thAya to paNa keTalI mAtrAmAM vahoravuM ane keTalI mAtrAmAM vAparavuM... e badhuM jANe, (tathA sAdhu udgama -utpAdana ane eSaNAmAM pakSapAtavALo hoya eTale ke e saMbaMdhI 42 doSo na lAgI jAya e mATe pakSapAtavALo hoya. evaM ca bhAvayet bahuM paraghare atthi, vivihaM khAimasAimaM / na tattha paMDio kuppe, icchA Gi vijJa para na vA ra7nA sAdhu A pramANe vicAre. gA.27 bIjAnA gharamAM vividha khAdima, svAdima che. tyAM paMDita kopa na kare. IcchA " hoya to Ape ke na Ape. [ "varlDa'ti sUtra, 'va6' prAtaH prabhUtaM 'para de' saMyatavikRti "vividhayuM' anekaprakAraM khAdyaM svAdyam, etaccAzanAdyupalakSaNaM, 'na tatra paNDitaH kupyet' sadapi na 1. dadAtIti na roSaM kuryAt, kiMtu-'icchayA dadyAt paro na veti icchA parasya, na tatrAnyat kiJcidapi cintayed, sAmAyikabAdhanAditi sUtrArthaH // 27 // TIkArtha : asaMyata = gRhasthavagerenA gharomAM pramANanI apekSAe ghaNAM pramANamAM | - aneka prakAranA khAdima, svAdima padArtho hoya... A khAdima... e azanAdinuM ) upalakSaNa che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 SE zayeAliGasUtra bhAga - 3 adhya. pa. 2 sUtra - 28, 20 tyAM sAdhu e rIte gusso na kare "pelI vastu hovA chatAM mane Apato nathI." paNa ema vicAre ke "para mANasa IcchA hoya to Ape ke na paNa Ape." sAdhue tyAM bIjuM kaMIpaNa vicAravuM nahi. jo bIjuM kaMIpaNa vicAre (ke A kaMjusa lAge che, sAdhu pratye bhAva nathI... vagere.) to sarvapadArthomAM samabhAva rUpa sAmAyikane bAdhA pahoMce. etadeva vizeSeNAha sayaNAsaNavatthaM vA, bhattaM pANaM va saMjae / aditassa na kuppijjA, na paccakkhevi adIsao // 28 // S A ja vAta vizeSathI darzAve che ke gA.28 sAdhu zayana, khAsana, vastra, lasta } pAna na ApanAsa para gussA naM 42. stu bhalene e badhuM pratyakSa ja dekhAtuM hoya. * * 'sayaNa 'tti sUtraM, zayanAsanavastraM cetyekavadbhAvaH bhaktaM pAnaM vA saMyato'dadato na kupyet tatsvAminaH, pratyakSe'pi ca dRzyamAne zayanAsanAdAviti sUtrArthaH // 28 // ta ta TIkArtha : zayana AsanAdi pratyakSa ja dRzyamAna hoya to paNa sAdhu e nahiApanArA para opana re. zayanAsanavastraM nahIM samAhAradvandva samAsa thayo che, bheTale sevayana reluM che. ji no a NaM na zA 1 na itthi purisaM vAvi, DaharaM vA mahalAM | vaMdamANaM na jAijjA, zA pharusaM vae // 29 // sa sa gA.29 strI ke puruSa nAno ke moTo vaMdana karato hoya, tenI pAse yAcanA na kare, nA huIza na jote. nA ya ya 'itthi 'ti sUtraM, striyaM vA puruSaM vApi, apizabdAttathAvidhaM napuMsakaM vA, 'DaharaM' taruNaM 'mahallakaM vA' vRddhaM vA, vAzabdAnmadhyamaM vA, vandamAnaM santaM bhadrako'yamiti na yAceta, vipariNAmadoSAt, annAdyabhAvena yAcitAdAne na cainaM paruSaM brUyAt-vRthA vandanamityAdi, pAThAntaraM vA vandamAno na yAceta lallivyAkaraNena / zeSaM pUrvavaditi sUtrArthaH // 29 // 118 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Asa dazavaikAlikasUga bhAga-3 hajahu adhya. 5.2 sUtra- 303 TIkArtha : sAdhune strI ke puruSa ke tevA prakArano napuMsaka vaMdana karato hoya athavA to ( taruNa ke vRddha ke madhyama vaMdana karato hoya. (ahIM gi zabdathI napuMsaka ane vA zabdathI ja madhyamanuM grahaNa kareluM che..) to vaMdana karatA enI pAse "A sAro mANasa che, lAva | * mAMguM." ema vicArI yAcanA na karavI. kemake emAM vipariNAma thavAno doSa lAge. I na (e gRhastha bhaktithI vaMdana karato hoya ane sAdhu yAcanA kare eTale enA bhaktibhAva * tUTI jAya. 1 "A to vaMdana karyA eTale phasAyo.. have vaMdana karavA ja nahi. A badhA to ? Faa mAMgyA karaze." evA viparIta pariNAma ene thAya...) m Da tathA enI pAse annAdi na hovAthI sAdhue mAMgelI vastu e na ApI zake to ; ja ene karkaza vacano na kahevA ke "tAruM vaMdana phogaTa che. (vahorAvato to nathI.)" tuM athavA to pAThAntara A pramANe che ke vanamo na nIkRSNa arthAt lallivyAkaraNa | vaDe yAcanA na kare. (jema bhikhArIo dAtAnA page paDI, sArA zabdo bolI, emanI prazaMsA karI yAcanA kare... evI rIte sAdhu na kare...) tathAje na vaMde na se kuppe, vaMdio na samukkase / evamannesamANassa, sAmaNNamaNuciTThai // 30 // gA.30 je vaMdana na kare, tenA para krodha na kare. vaMdAyelo sAdhu mada na kare. A na rIte anveSaNAkaranAranuM sAdhupaNuM Take. __. 'je Na vaMdi 'tti sUtraM, yo na vandate kazcidgRhasthAdiH na tasmai kuSyet tathA vanditaH kenacinnRpAdinA na samutkarSet / 'evam' uktena prakAreNa 'anveSamANasya bhagavadAjJAmanupAlayataH zrAmaNyamanutiSThatyakhaNDamiti sUtrArthaH // 30 // TIkArtha : je koI gRhasthAdi vaMdana na kare, tenA para krodha na kare (ke kema vAMdato | nathI ?) tathA koI rAjAdivaDe vaMdAyelo sAdhu utkarSa na kare (ke huM kevo mahAna...) A kahelA prakAre bhagavAnanI AjJAne pALanArA sAdhunuM sAdhupaNuM akhaMDa rahe che. | svapakSate prativethamadi 45 = = = ka = = = = = = Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * , ba Aii - dazavaikAlikasUra bhAga-3 sahu nA adhya. 5.2 sUtra-31, 32 ; siA egaio laddhaM, lobheNa viNigRhai / mAmeyaM dAiyaM saMtaM, daThThaNaM / sImAthI rUA. have, svapakSa = sAdhupakSamAM corIno niSedha kahe che ke, gA.31 kyAreka ekalo meLavIne lobhathI chupAve. "A dekhADAyeluM chatuM joIne jAte ja grahaNa na karo..." _ 'sitti sUtraM, 'syAt' kadAcid 'ekaH' kazcidatyantajaghanyo labdhvotkRSTamAhAraM / mA 'lobhena' abhiSvaGgeNa 'vinigahate' ahameva bhokSya ityantaprAntAdinA''cchAdayati"kimityata Aha-mA mama 'idaM' bhojanajAtaM darzitaM sadRSTvA''cAryAdiH svayamAdadyAd'' stu Atmanaiva gRhNIyAditi sUtrArthaH // 31 // 1 TIkArtha ? kyAreka evuM bane ke atyaMtajaghanya sAdhu = tucchasvabhAvavALo sAdhu 1 utkRSTaAhAra gocarImAM pAme. e pAmIne AsaktinA kAraNe ene chupAve. arthAt "huM ! ja A khAIza" evA vicArathI annaprAntAdi vastuthI ene DhAMkI de, AcAryane nIla batAve. prazna : evuM karavAnI zI jarUra ? AcAryane batAvyA pachI paNa jAte vAparI zake ne? | uttara : ene ema vicAra Ave ke jo mAruM A bhojana AcAryane dekhADIza to triA e joIne AcAryAdi jAte ja e laI leze. ane to pachI mane vAparavA nahi maLe... | A vicArathI te chupAve. asya doSamAhaattaTTA guruo luddho, bahuM pAvaM pakuvvai / duttosao a so hoi," nivvANaM ca na gacchai // 32 // Ano doSa kahe che. gA.32 gurusvArthavALo, lubdha ghaNuM pApa kare. te dukhoSa bane. nirvANa na pAme. * 'attaTTha'tti sUtraM, AtmArtha eva jaghanyo-guruH pApapradhAno yasya sa * AtmArthagururlubdhaH san kSudrabhojane 'bahu' prabhUtaM pApaM karoti, mAyayA dAridraM karmetyarthaH,* 6 ayaM paralokadoSaH, ihalokadoSamAha-'dustoSazca bhavati' yena kenacidAhAreNAsya, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s ji maiM zA ma ya dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-32, 33 kSudrasattvasya tuSTiH kartuM na zakyate, ata eva 'nirvANaM ca na gacchati' ihaloka eva dhRtiM na labhate, anantasaMsArikatvAdvA mokSaM na gacchatIti sUtrArthaH // 32 // TIkA : tuccha evo AtmArtha - svArtha eja guru pApapradhAna che jene tevo A sAdhu che. (suMdara vastu mAre khAvI e eno AtmArtha - svArtha che. A svArtha jaghanya = tuccha che. paNa A svArtha siddha karavA mATe e guruthI chupAvavuM vagere pApa karavA taiyAra thAya che. eTale eno A tucchasvArtha pApapradhAna bane che. na tathA A sAdhu lubdha che, eTale ja tucchabhojana mATe ghaNuM pApa kare che. arthAt A mAyAthI e dAridrakarmane kare che. (paralokamAM bhikhArIpaNuM, garIbAI maLe evA pApane kare che.) 1 evaM yaH pratyakSamapaharati sa uktaH, adhunA yaH parokSamapaharati sa ucyate siA egaio laddhuM vivihaM pANabhoaNaM / bhaddagaM bhaddagaM bhuccA, vivannaM visamANe rUrUA A paralokasaMbaMdhI doSa dekhADayo. have IhalokasaMbaMdhI doSa kahe che ke A sAdhu dustoSa thAya. arthAt have game te AhArathI A kSudrasatvavALA sAdhune saMtoSa pamADavo zakya na bane. ane mATe ja A dhIrajane zAMtine na pAme. AlokamAM ja e dhIraja na pAme (to te paralokamAM to sutarAM na pAme...) athavA to nirvANa mokSa... A sAdhu anaMtasaMsArI maiM sAdhu nirvANane hovAthI mokSa na pAme. ba 'sia 'tti sUtraM, syAdeko labdhveti pUrvavat, 'vividham' anekaprakAraM pAnabhojanaM bhikSAcaryAgata eva 'bhadrakaM bhadrakaM' ghRtapUrNAdi bhuktvA 'vivarNaM' vigatavarNamAmlakhalAdi 'visaM' viAtaramaM-zItauvanAvi 'Adarel' Anayevitti sUtrArtha: rUrUA 121 F na zA A rIte je sAdhu pratyakSapaNe corI kare che, te kahevAI gayo. F have je sAdhu parokSarIte corI kare che, te darzAvAya che. nA gA.33 kyAreka ekalo sAdhu vividha pAnabhojanane pAmIne sAruM sAruM khAI vivarNa 4 virasa laI Ave. 15 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 / 1, ba A 21 dazavaikAlikasUla bhAga-3 hu chu adhya. 5.2 sUtra-34, 35 - ka e TIkArthaH kyAreka evuM bane ke tucchasAdhu anekaprakAranuM pAna-bhojana gocarImAM pAme. huM e sAdhu gocarIcaryAmAM rahelo chato ja ghebara vagere sArI sArI vastu vAparI le ane A AzlekhalAdi varNarahita vastuo ke ThaMDAbhAta vagere virasa vastuo upAzrayamAM laI | | Ave. (vastu pAtrAmAM guru pAse lAvIne paNa na dekhADe e pratyakSacorI ane vastu bahAra * ja vAparI laI guru pAse Ave to e parokSacorI...) sa kimarthamevaM kuryAdityata aah| jANaMtu tA ime samaNA, AyayaTThI ayaM muNI / saMtuTTho sevae paMtaM, mo tUvittI sutoso rUjhA prazna : te sAdhu zA mATe AvuM kare che ? uttara H e sAdhu A kAraNasara AvuM kare ke gA.34 A sAdhuo jANo ke "A (huM) mokSArthI muni che. saMtuSTa rukSavRttivALA, || sutoSa A annaprAnta vApare che." nAditti sUtra, nAnanuM tAvamAM 'zramaUIT:' pasAthavo thA mAyatAtha' mokSArthI ayaM 'muniH' sAdhuH 'saMtuSTo' lAbhAlAbhayoH samaH sevate 'prAntam' asAraM RkSatti:' saMyamavRttiH "sutoSya:' yena dittopaM niyata ti krUtrArtha: rU4. TIkArtha ? bAkInA sAdhuo mane jANo ke A muni mokSArthI che. lAbha ane | | alAbhamAM samAna che. asAra vApare che. saMyamavRttivALo che. (saMyamapUrvaka gocarIcaryAdi IY' karanAro che.) sutoSya che eTale ke game te vastuthI saMtoSa pamADI zakAya. evo che. (sAdhu "| - vivarNa virasa vastu lAve eTale badhA prazaMsA kare ane upara pramANe vicAre e svAbhAvika ja 45 F nA che.) = = etadapi kimarthamevaM kuryAttatrAhapUaNaTThA jasokAmI, mANasammANakAmae / bahuM pasavaI pAvaM, mAyAsallaM * 2 surU rUbA prazna : paNa sAdhuo potAnA mATe A pramANe mAne e paNa e zA mATe kare che ? uttara : gA.35 pUjanane mATe yazakAmI, mAnasanmAnakAmI ghaNuM pApa prasarve che. A Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mo 'pUaNaTTha'tti sUtraM, 'pUjArtham' evaM kurvataH svapakSaparapakSAbhyAM sAmAnyena pUjA * bhaviSyatIti 'yazaskAmI' aho ayamiti pravAdArthaM vA, tathA mAnasanmAnakAma evaM * kuryAt, tatra vandanAbhyutthAnalAbhanimitto mAnaH vastrapAtrAdilAbhanimittaH sanmAnaH, sa caivaMbhUtaH 'bahu' atipracuraM pradhAnasaMklezayogAt 'prasUte' nirvarttayati pApaM tadgurutvAdeva samyaganAlocayan 'mAyAzalyaM ca' bhAvazalyaM ca karotIti sUtrArthaH // 35 // S= na zAlisUtra bhAga-3 mAyAzasyane. are che. S tathA "aho AA sAdhu !" se pramANe potAnAmAre prasiddhi thAya te bhATe khAvuM ure. stu tathA mAna ane saMnmAnanI IcchAvALo te A pramANe kare. temAM loko vaMdana kare, ubhA thAya. A badhuM jemAM nimitta bane te mAna..... ane vajrapAtrAdino lAbha e jemAM nimitta bane e sanmAna. (loko vaMdanAdi kare, enAthI e sAdhune mAna maLyuM kahevAya, loko vastrAdi Ape tenAthI e sAdhune sanmAna maLeluM kahevAya.) ta 1 ma nA ya adhya. 5.2 sUtra- 34, 35 TIDArtha : A rIte 'ratAM sAdhunI (bhArI) svapakSa = sAdhu-sAdhvI dvArA ane parapakSa gRhasthodvArA sAmAnyathI pUjA thaze eTale e mATe AvuM kare. AvA prakArano sAdhu,pradhAnasaMklezanA saMbaMdhane lIdhe ghaNuM pApa banAve. ane te pApanA bhArepaNAthI ja e sAdhu e doSonI AlocanA paNa na kare ane e rIte mAyAzalyarUpa bhAvazalyane kare. (kAMTo e dravyazalya che..) pratiSedhAntaramAha suraM vA meragaM vAvi, annaM vA majjagaM rasaM / sasakkhaM na pibe bhikkhU, zA jasaM sArakkhamappaNo // 36 // sa nA bIjApratiSedhane kahe che. ya gA.36 potAnA yazane rakSato sAdhu surA, maireyI ke anya mAdakarasa sasAkSika na pIje. 'suraM vatti sUtraM - 'surAM vA' piSTAdiniSpannAM, 'merakaM vApi' prasannAkhyAM, surAprAyogyadravyaniSpannamanyaM vA 'mAdyaM rasaM' sIdhvAdirUpaM 'sasAkSikaM' sadAparityAgasAkSikevalipratiSiddhaM na pibedbhikSuH, anenAtyantika eva tatpratiSedhaH, sadAsAkSibhAvAt / kimiti na pibedityAha - yazaH saMrakSannAtmanaH, yazaH zabdena saMyamo'bhidhIyate, anye tu 123 na 14 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-36, 30 glAnApavAdaviSayametatsUtraM alpasAgArikavidhAnena vyAcakSata iti sUtrArthaH // 36 // TIkArtha : loTa vagerethI banelo dAru surA. me2ka eTale prasannA nAmano dAru. ema dArune yogya dravyothI banela bIjuM paNa sIdhuvagere dravya sAdhu sAkSInI hAjarImAM na vApare. (prazna : to zuM pote ekalo hoya, bIjo koI sAkSI hAjara na hoya tyAre dAru vAparI zake ?) na uttara : dArUno sadA mATe parityAga karavAmAM nimitta bananAra sAkSI evA kevalIovaDe niSedha karAyelA dArUne pIe. AnAvaDe dArUno Atmantika ja niSedha karI dIdho. kemake sadA sAkSI hoya che. (Azaya e che ke koI jonAra hoya sAkSI hoya tyAre dArU na pIvo... have kevalI to sadA jonAra che ja, eTale sadA mATe dArU choDI ja devo...) X X prazna : kevalI bhalene jotAM, chatAM sAdhu pIe to zuM vAMdho ? zA mATe susAdhu dArU na vApare ? ta uttara : potAnA yazanI saMyamanI rakSA karato sAdhu A dArU na pIe. ahIM ta smai yaza=saMyama samajavuM. (dArU pIvAthI saMyamane bAdhA pahoMce, e saMyamanI rakSA karavA mATe meM sAdhu dArU na pIe.) bIjAo vaLI sasAkSika zabdano A pramANe bhAvArtha kare cheM ke A sUtra glAna ni sAdhunA apavAda saMbaMdhI che. eTale ke glAna sAdhune roganAzAdi mATe dArU Apavo jarUrI ni OM bane to e zI rIte pIvaDAvavo e apavAdanuM prarUpaNA karanAra A sUtra che. A sUtra 1 yatanA batAve che ke koInI hAjarImAM glAnane dArU na pIvaDAvavo. .paNa gRhasthone alpa karavAdvArA e sthAna ekAMtavALuM = gRhastharahita karavAdvArA sAdhune dArU pIvaDAvavo. zA zA sa nA mA atraiva doSamAha ya piyae egao teNo, na me koi viANai / tassa passaha dosAI, niaDiM 2 suLeha me rUA A dArU pIvAmAM ja zuM doSa che e darzAve che. gA.37 ekalo cora pIe "mane koI jANatuM nathI" tenA doSone juo, ane kapaTane mArI pAse sAMbhaLo. F 124 ya Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (R jula dazavaikAlikasUra bhAga-3 9 7 adhya. 5.2 sUtra-30, 38 : 'piyaUtti sUtra, fpati 'o' tharmasadAvapramu~sIricchito vA . * 'stemaH' cauro'sau bhagavadadattagrahaNAt anyApadezayAcanAdvA na mA kacijjAnAtIti* bhAvayan, tasyetthaMbhUtasya pazyata doSAnaihikAn pAralaukikAMzca 'nikRtiM ca' mAyArUpAM* * zrata ati sUtrArtha: rUchavA TIkArtha : dharmamAM sahAya karanAra saMghATakasAdhu vinAno evo athavA to - alpasAgArikamAM = ekAnta zUnyasthAnamAM rahelo evo A cora "mane koI jANatuM ? no nathI, jotuM nathI" ema vicArato dArU vApare. 5 prazna : A sAdhune cora zA mATe kahyo ? R uttara H je dArU bhagavAnavaDe anumati apAyelo nathI, enuM A grahaNa kare che eTale tuM e cora che athavA to "amuka sAdhu glAna che, enA mATe dAru joIe che." e pramANe bIjAnA bahAne dArunI yAcanA karato hovAthI A cora che. AvA prakAranA sAdhunA Alaukika ane pAralaukika doSo juo. tathA mAyArUpa 7 | nikRtine mArI pAse sAMbhaLo. vaDDaI suMDiA tassa; mAyAmosaM ca bhikkhuNo / ayaso a anivvANaM, sayayaM ca asAhuA // 38 // gA.38 te sAdhunI zaunDikA ane mAyAmRSA vadhe. apayaza ane anirvANa tathA [ satata asAdhutA thAya. H.. 'vaDDaitti sUtraM, vardhate 'zauNDikA' tadatyantAbhiSvaGgarUpA tasya mAyA mRSAvAdaMsa cetyekavadbhAvaH pratyupalabdhApalApena vardhate tasya bhikSoH, idaM ca bhavaparamparAhetuH, nA - anubandhadoSAt, tathA ayazazca svapakSaparapakSayoH, tathA anirvANaM tadalAbhe satataMya cAsAdhutA loke vyavahArataH caraNapariNAmabAdhanena paramArthata iti sUtrArthaH // 38 // ke TIkArtha : te dArUmAM atyaMta Asakti eja zaunDikA. dArU pInArA sAdhunI A ja % zaunDikA vadhavA mAMDe. tathA te sAdhunI mAyA ane mRSAvAda vadhe. ahIM mAyA mRSAvAdano samAhAradvanda samAsa karelo hovAthI ekavacana kareluM che. | prazna : mAyA ane mRSAvAda zI rIte vadhe ? vaE F = kaa * * * * * Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * gu * * = dazavaikAlikasUTA bhAga-3 ha jI nA adhya. 5.2 sUtra-39 che. uttara H e sAdhu potAne maLelA dArUno apalApa karaze, eTale ke koIne kaheze nahi. koI pUchaze to paNa juduM ja bolaze. "meM dAru vahoryo che..." vagere nahi bole. AmAM mAyAnI ane mRSAvAdanI vRddhi spaSTa ja che. A mAyAmRSAvAda bhavanI paraMparAnuM kAraNa che. kemake A mAyAmRSAvAdano anubaMdha thavA rUpa doSa che. arthAt A mAyAdi dareka bhavamAM AvatA jAya = utpanna thatA jAya. | enAthI vaLI navA bhavo baMdhAya, emAM vaLI mAyAmRSA thAya... A rIte bhavanI paraMparA | cAle. tathA svapakSamAM ane parapakSamAM A sAdhuno apayaza thAya. tathA jayAre dAru na maLe tyAre e sAdhune azAMti thAya. tathA satata asAdhutA thAya. vyavahArathI asAdhutA A pramANe ke lokamAM badhA kahe ; ke "A dAru pIe che, A sAdhu ja na kahevAya." ema asAdhutA thAya. ane dAru pInAranA cAritrapariNAmane bAdhA pahoMcavAthI paramArthathI paNa satata asAdhutA thAya. pa , ba sa m ? = ya " ka = niccuvviggo jahA teNo, attakammehiM dummaI / tAriso maraNaMtevi, na mArA saMvaraM rUA. vaLI gA.39 jema cora tema potAnA karmothI satata udvigna, durmativALo tevA prakArano jJA sAdhu maraNAnta paNa saMvarane na ArAdhe. "nivitti sUtra, sa tthapUto nityAdi.' sAprazAnto yathA "rtana:' nA cauraH 'AtmakarmabhiH' svaduzcaritaiH 'durmatiH'-duSTabuddhiH 'tAdRzaH' kliSTasattvo nA 'maraNAnte'pi' caramakAle'pi nArAdhayati 'saMvaraM' cAritraM, sadaivAkuzalabuddhyA ya| | tadbIjAbhAvAditi sUtrArthaH // 39 // * TIkArtha : jema cora potAnA corI vagere kAryothI satata udvigna hoya che = bhayamAM * hoya che. tema A dAru pInAro sAdhu paNa potAnA A karmothI satata aprazAnta hoya * * che. duSTabuddhivALo, saMkalezavALo A sAdhu aMtakALe paNa cAritrane ArAdhato nathI. kemake ja e ene sadAya akuzalabuddhi rahI, enAthI ene cAritranI ArAdhanAnuM bIja ja nathI, eTale A la = Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhitI adhya. 5.2 sUtra-40, 41 dazavaikAlikasutra bhAga-3 che. te ArAdhanA- zI rIte thAya ? * tathA Ayarie nArAhei, samaNe Avi tArise / gihatthAvi Na garihaMti, jeNa * nApati tAri 40 gA.40 te AcAryane ArAdhato nathI. tAdeza sAdhuone paNa (ArAdhato nathI). | gRhastho paNa tene niMde che, kemake teo tene tAdaza = dAru pInAra jANe che. | 'Ayarie'tti sUtraM, AcAryAnnArAdhayati, azuddhabhAvatvAt-zramaNAMzcApi / tAdRzAnnArAdhayatyazubhabhAvatvAdeva, gRhasthA apyenaM duSTazIlaM 'garhante' kutsanti, kimiti? - yena kAnti 'tAza' kuchazaumiti sUtrArtha: 40 TIkArtha : dArupInAro sAdhu azuddhabhAvavALo hovAthI AcAryanI ArAdhanA-sevA | karato nathI. tathA tevA prakAranA suMdara zramaNonI paNa ArAdhanA karato nathI tenuM kAraNa paNa A ja |ja che ke A sAdhu azuddhabhAvavALo che. gRhastho paNa A duSTazIlavALA sAdhunI gaha kare che, kemake teo jANe che ke A duSTazIlavALo che. / evaM tu aguNappehI, guNANaM ca vivajjae / tAriso maraNaMte'vi, Na na ArAhei saMvaraM // 41 // IT gA.41 A pramANe aguNaprekSI guNono tyAgI tAdezasAdhu maraNAnta paNa saMvarane Iii ArAdhato nathI. _ 'evaM tu'tti sUtraM, 'evaM tu' uktena prakAreNa 'aguNaprekSI' aguNAn-pramAdAdIn prekSate .. tacchIlazca ya ityarthaH, tathA 'guNAnAM ca' apramAdAdInAM svagatAnAmanAsevanena paragatAnAM |ca pradveSeNa 'vivarjakaH' tyAgI 'tAdRzaH' kliSTacitto maraNAnte'pi nArAdhayati 'saMvaraM' | vAritramiti sUtrArtha: I4 TIkArya : Ama kahelA prakAre pramAdAdi doSone ja je jue che ane ene AcaravAnA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FF " F dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-42, 43 svabhAvavALo je che tathA je potAnA AtmAmAM rahelA apramAdAdi guNonuM Asevana na karavA dvArA ane bIjAmAM rahelA apramAdAdi guNo upara pradveSadvArA te guNono tyAgakaranAro je sAdhu che, tAdeza saMskRliSTacittavALo sAdhu aMtasamaye paNa cAritrane ArAdhato nathI. 15 yatazcaivamata etaddoSaparihAreNa tavaM kuvvai mehAvI, paNIaM vajjae rasaM / majjappamAyavirao, tavassI aphavA so // 42 // je kAraNathI AvuM che, AthI A doSano tyAga karavA dvArA gA.42 madyapramAda virata, tapasvI, utkarSarahita, meghAvI tapa kare, praNIta rasa varte. 'tavaMti sUtraM, ta: roti 'medhAvI' maryAvAvartI 'praLIta' triyaM varnayati 'rasaM' ghRtAdikaM na kevalametatkaroti, apitu madyapramAdavirato, nAsti kliSTasattvAnAmakRtyamityevaM pratiSedhaH, 'tapasvI' sAdhuH ' atyutkarSaH ' ahaM smai tapasvItyutkarSarahita iti sUtrArthaH // 42 // ta TIkArtha : maryAdAmAM rahenAro A sAdhu tapa kare. dhI vagere snigdharasa varte. mAtra ATaluM ja kare ema nahi paraMtu maghapramAdathI virata bane. prazna : sAdhune dAruno niSedha karavo paDe ? gA.43 tenA aneka sAdhupUjita, vipula, arthasaMyukta tenA kalyANane juo. huM kIrtana karIza. mane sAMbhaLo. r r na na uttara : saMkaliSTa jIvone kaMIpaNa akArya nathI, arthAt teo dArupIvAdi kAma paNa karI bese eTale A pramANe pratiSedha karelo che. tathA A tapasvI sAdhu "huM tapasvI chuM." evA prakAranA abhimAna vinAno bane. zA zA sa sa nA tassa passaha kallANaM, aNegasAhupUiaM / viulaM atthasaMjuttaM, kittaissaM nA ya ya suLeha me ||4rUA ''taC'tti sUtra, 'tasya' rUEbhUtasya paryaMta 'jvALa' guNasaMpannUpa saMyama, | kiMviziSTamityAha- anekasAdhupUjitaM, pUjitamiti - sevitamAcaritaM, 'vipulaM' vistIrNaM 1) vipulamokSAvahatvAt 'arthasaMyuktaM' tucchatAdiparihAreNa nirupamasukharUpamokSasAdhanatvAt 128 E x x Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghara dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ju hu adhya. 5.2 sUtra-43, 44 - " kIrtayiSye'haM zrRNuta 'me' mameti sUtrArthaH // 43 // ja TIkArya : AvA prakAranA sAdhunA guNasaMpatti rUpa saMyamAtmaka kalyANane juo. : prazna : e kalyANa kevuM che ? uttara : e saMyama aneka sAdhuothI pUjita = sevita = AcarAyeluM che. (pUrvanA ke anaMta sAdhuoe ane vartamAnanA paNa susAdhuoe e saMyama pALeluM che...) e saMyama kalyANa = vipulamokSane lAvanAra hovAthI vipula che. na tathA A saMyamamAM tucchatA vagerenA parihAra dvArA nirupamasukha rUpa mokSanuM sAdhana | hovAthI arthasaMyukta = mokSarUpI arthavALuM che. (tucchatAviparihAna zabdano artha nIce pramANe saMbhavita che. (ka) mokSAtmaka sukhamAM tucchatA, anityatAdi nathI, eTale e nirupama che. Ama | tucchatAdinA abhAvathI je sukha nirUpama che. evA nirUpamasukha svarUpa je mokSa che. tenuM sAdhana A saMyama che. (kha) dAru pIvuM, mAyA, mRSA karavA vagere rUpa tucchatA, Asakti Adi doSo A [ 'sAdhunA saMyamamAM nathI. arthAt A saMyamamAM tucchatAdino abhAva che. eTale e nirmaLa che. ane mATe ja te mokSanuM sAdhana che.. AmAM yathAyogya anya paNa artho vicAravA...) evaM tu sa guNappehI. aguNANaM ca vivajjae / tAriso maraNaMte'vi, mArapha saMvare 44 | gA.44 A pramANe guNaprekSI, aguNono vivarjaka te tAdeza sAdhu maraNAnta paNa = ja saMvarane ArAdhe. . 'evaM tu' uktena prakAreNa 'sa' sAdhuH 'guNaprekSI' guNAn-apramAdAdIn prekSate tacchIlazca ya ityarthaH, tathA 'aguNAnAM ca' pramAdAdInAM svagatAnAmanAsevanena paragatAnAM 'vAnanutya 'vivarna: " tyAre 'tA 7: ' zuddha 'yRUJIoDA'* caramakAle'pyArAdhayati 'saMvara' cAritraM, sadaiva kuzalabuddhyA tadvIjapoSaNAditi sUtrArthaH / 6P 6P | ma 5 la 1 ka. ka ya 4 ka kA * * il44. S) TIkArtha : upara kahelA prakAre je sAdhu apramAdAdi guNone jonAro ane tene sevavAnA ho Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-45, 46 svabhAvavALo che. tathA je potAnAmAM rahelA pramAdAdi doSonuM sevana na karavA dvArA ane bIjAmAM rahelA pramAdAdi doSonI anumati anamodanA na karavA dvArA te doSono tyAgI che. Avo zuddha AcAravALo sAdhu aMtakALe paNa cAritrane ArAdhe che. kemake ene sadA kuzala buddhi hovAthI tenA dvArA cAritranI ArAdhanAnA bIjanuM poSaNa thayuM che. eTale te aMte paNa cAritrArAdhaka bane che. = tathA na Ayarie ArAhei, samaNe Avi tArise / gihatthAvi NaM pUyaMti, jeNa mo nAnaMti tAriA // 4 // gA.45 AcAryane ane tAdazasAdhuone ArAdhe che. gRhastho paNa tene pUje che, kemake tene tAdaza jANe che. 'Ayarie 'tti sUtraM, AcAryAnArAdhayati, zuddhabhAvatvAt zramaNAMzcApi tAdRza ta ArAdhayati, zuddha bhAvatvAdeva, gRhasthA api zuddhavRttamenaM pUjayanti kimiti ?, yena nAnanti 'tAvana' zuddhavRttamiti sUtrArthaH // 4 // smai TIkArtha : A sAdhu zuddhabhAvavALo hovAthI AcAryane ArAdhe che. (seve che. prasanna kare che...) tathA tAdezasAdhu zuddhabhAvavALo hovAthI ja zramaNone paNa ArAdhe che. gRhastho paNa zuddhaAcAravALA Ane pUje che. kemake teo tene zuddhaAcAravALo jANe che. ji na zA sa nA ya 'tava 'tti sUtraM tapasteno vAksteno rUpastenastu yo naraH kazcit AcArabhAvastenazca, pAlayannapi kriyAM tathAbhAvadoSAddevakilviSaM karoti kilbiSikaM karma nirvarttayatItyarthaH, tapasteno nAma kSapakarUpakalpaH kazcit kenacit pRSTastvamasau kSapaka iti, sa 130 - ba na stenAdhikAra evedamAha zA tavateNe vayateNe, rUvateNe a je nare / AyArabhAvateNe a, kuvvaI sa deviilvasaM // 4 // nA coranA adhikAramAM ja A vAta kahe che ke gA.46 je nara tapastana, vayaHstana, rUpastana, AcArastena ane bhAvastuna che te kilbiSika deva kare che. 15 ya Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * 3, 5 dazavaikAlikasUra bhAga-3 ane haka adhya. 5.2 sUtra-46, 40 haiM pUjAdyarthamAha-aham, athavA vakti-sAdhava eva kSapakAH, tUSNIM vA''ste, evaM vAsteno , dharmakathakAditulyarUpaH kazcitkenacit pRSTa iti, evaM rUpasteno rAjaputrAditulyarUpaH, evamAcArasteno viziSTAcAravattulyarUpa iti, bhAvastenastu parotprekSitaM kathaJcit kiJcit / zrutvA svayamanutprekSitamapi mayaitatprapaJcena carcitamityAheti sUtrArthaH // 46 // TIkArtha : tapaste navagere sAdhu kriyAne pALato hoya to paNa tevA prakAranA bhAvadoSathI te kilbiSika karma banAve che. (tevI halakI devagatimAM laI janAruM karma te | kilbiSika devakarma.). | * je bIjA tapasvInA jevA ja rUpavALo hoya, tene koI pUche ke e tapasvI tame | [cho ?" pelo sAdhu pUjAdimATe kahe ke "huM ja chuM" athavA to bole ke "sAdhuo tapasvI hoya" athavA maunadhArI rahe. (AnAthI sAmevALo to ene tapasvI ja samaje..) A 5| | tapastana kahevAya. * ema koIka sAdhu dharmakathI sAdhunA jevA rUpavALo hoya ane koIka ene pUche ke In "tame pelA vyAkhyAnakAra cho...?" (upara mujaba bAkInuM samajavuM) ema rAjaputra vagerene samAnarUpavALo koI hoya ... te rUpastana. ema viziSTaAcAravALAne samAnarUpavALo koI hoya ... te AcArastana. * tathA bIjAvaDe ciMtanakarAyelI kaMIka vastune koIpaNa rIte sAMbhaLI laI pote svayaM triA na ciMtavelI hovA chatAM je ema bole ke meM A tattva vistArathI carceluM che, vicAreluM niA che." A bhAvaskena kahevAya. 45 = = 5 % E F F = G martha velyumUta labhrUNavi devattaM, uvavanno devakivvise / tatthAvi se na yANAi, kiM me ziSyA rU naM ? I47nA gA.47 devatva pAmIne paNa devakilbiSikamAM utpanna thAya, tyAM paNa te na jANe che ke "zuM karyAnuM mane A phala maLyuM che?" 'laddhRNa 'tti sUtraM, labdhvApi devatvaM tathAvidhakriyApAlanavazena upapanno * * 'devakilbiSe' devakilbiSikA ye, tatrApyasau na jAnAtyavizuddhAvadhinA, kiM mama kRtvA * ' ' jinjivitvati sUtrArtha: * * dRSTa Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IF 'E 2. dazavaikAlikasUra bhAga-3 bahu hu adhya. 5.2 sUtra-48 ju che. TIkArya : A AvA prakArano tapastanAdi sAdhu tevA prakAranI kriyAnA pAlananAM ka vazathI devapaNuM pAmIne paNa je devakilbiSiko che, temAM utpanna thAya. (paNa jo | UMcAdevalokamAM nahi) tyAM paNa e avizuddha avadhijJAna hovAthI jANI na zake che ke "meM pUrve kahyuM kevuM pApa kareluM ke je karyA pachInuM A halakAdeva banavA rUpa phala maLyuM che." atraiva doSAntaramAhatattovi se caittANaM, labbhihI elamUayaM / naragaM tirikkhajoNiM vA, bohI jattha sudullahA // 48 // ahIM ja bIjAdoSane dekhADe che. gA.48 tyAMthI paNa cyavIne te elamUkatva pAmaze. naraka ke tiryaMcayoni pAmaze ke jayAM bodhi sudurlabha che. 'tattovi'tti sUtraM, tato'pi devalokAdasau cyutvA lapsyate 'elmuuktaam| ajAbhASAnukAritvaM mAnuSatve, tathA narakaM tiryagyoni vA pAramparyeNa lapsyate, 'bodhiryatra sudurlabhaH' sakalasaMpannibandhanA yatra jinadharmaprAptirdurApA / iha ca prApnotyelamUkatAmiti vAcye asakRdbhAvaprAptikhyApanAya lapsyata iti bhaviSya|tkAlanirdeza iti sUtrArthaH // 48 // TIkArya : A sAdhu devalokamAMthI cyavyA pachI paNa manuSyapaNAmAM bakarInI bhASAne na | anusaranArA paNuM pAmaze. arthAt evo manuSya banaze ke je spaSTa bolI na zake. bakarInI nA mAphaka mAtra beM beM jevuM aspaSTa bole. - tathA paraMparAe naraka ke tiryaMcayoni pAmaze. (devamAMthI sIdho narakamAM na jAya, e A apekSAe paraMparAe kahyuM che.) ke je naraka-tiryaMcamAM bodhi-samyaktva sudurlabha che. arthAt tamAma saMpattinA kAraNabhUta jinadharmaprApti je gatiomAM durlabha che, evI gatimAM e jIva jaze. prazna : prAkhoti patnakUvatAM ema vartamAnakALano ja nirdeza karavo joIe ne ? | nazyate ema bhaviSyakALano nirdeza zA mATe ? (koIka eka jIvanI vArtA ja cAlatI | * hoya to emAM bhaviSyaprayoga barAbara. paNa ahIM to vAstavikasvarUpa ja batAvI rahyA * che. bhUtakALamAM A rIte pAmyA che, bhaviSyamAM anaMtAjIvo pAmaze ane vartamAnakALamAM sa pAme che... AvA padArthomAM vartamAnaprayoga ja nyAya gaNAya.) Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S 6 varSe . ma zA jeo dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 5.2 sUtra-49, 50 uttara : tamArI vAta sAcI che. paraMtu "A jIva vAraMvAra, anekavAra tiryaMcabhAva, narakabhAvanI prApti kare che" e darzAvavAmATe vartamAnakALano prayoga kahevA jevo hovA chatAM bhaviSyakALano nirdeza karelo jANavo. nA prakRtamupasaMharati eaM ca dosaM daTThUNaM, nAyaputtreNa bhAsiaM / aNumAyaMpi mehAvI, mAyAmosaM vivajJat // 4 // prakRtavAtano upasaMhAra kare che. gA.49 jJAtaputravaDe bhASita A doSane joIne medhAvI aNumAtra paNa mAyAtRSAne 'eaM catti sUtraM, enaM ca doSam - anantaroditaM satyapi zrAmaNye kilbiSikatvAdiprAptirUpaM dRSTvA Agamato 'jJAtaputreNa' bhagavatA varddhamAnena 'bhASitam' uktam rI 'anumAtramapi' stomAtramapi muita prabhUtaM ? 'medhAvI' maryAvAvarSAM' 'mAyAmRSAvAm' anantarovita 'varNanet' paritvanevitti sUtrArthaH // 4 // ta ya na FO adhyayananA arthano upasaMhAra karatAM kahe che ke gA.50 buddha saMyatonI pAse bhikSaiSaNAnI zuddhine zIkhIne bhikSu temAM supraNihita IndriyavALo ane tIvralajjAguNavALo banI vicare. ema huM kahuM chuM. 133 TIkArtha : sAdhupaNuM hovA chatAM paNa kilbiSikatvAdinI prAptirUpa A anaMtara kahevAyelA doSane ke je bhagavAna vardhamAnasvAmIe darzAvelo che, tene AgamathI jANIne maryAdAvartI sAdhu vadhArAnI to zI vAta ? paNa thoDAka mAtra paNa anaMtarodita mAyAmRSAvAdane tyAgI de. adhyayanArthamupasaMharannAha sikkhiUNa bhikkhesaNasohiM, saMjayANa buddhANa sagAse / ya tattha bhikkhu suppaNihiiMdie, tivvalajjaguNavaM viharijjAsi // 50 // ttibemi samattaM piMDesaNAnAmajjhaNaM paMcamaM // 5 // na zA F F F Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUga bhAga-3 hu kahu che adhya. 5.2 sUtra-50 % 'sivijhaUT"tti sUtra, zikSitnI' thI- "fmakSepaUTIzuddhi' fpamAMff - 2 * zuddhimudgamAdirUpAM, kebhyaH sakAzAdityAha-'saMyatebhyaH' sAdhubhyo 'buddhebhyaH'* * avagatatattvebhyaH gItArthebhyo na dravyasAdhubhyaH sakAzAt, tataH kimityAha-'tatra' * * bhikSaiSaNAyAM 'bhikSaH' sAdhuH 'supraNihitendriyaH' zrotrAdibhirgADhaM tadupayuktaH 'tIvralajja'* utkRSTasaMyamaH san, anena prakAreNa guNavAn viharet-sAmAcArIpAlanaM kuryAd, iti na bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH / ukto'nugamaH / sAmprataM nayAH, te ca pUrvavadeva / vyAkhyAtaM mo piNDaiSaNAdhyayanam // 50 // / / iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikavRttau piNDaiSaNAdhyayanaM samAptam III | TIkArtha : sAdhu udgama-utpAdana-eSaNA rUpa je piMDanI mArgaNA karavAnI zuddhi che, | tene zIkhI le. prazna : konI pAsethI zIkhe ? | uttara : tattvane jANI cUkelA gItArthasAdhuo pAsethI zIkhe. dravyasAdhuo pAsethI na [ r - Eii. Tre "B zIkhe. 'r E F = = prazna : e zIkhyA bAda zuM kare ? na uttara : e zIkhyAbAda bhikSeSaNAmAM bhikSu zrotrAdi IndriyovaDe gADhaupayogavALo vinA na bane. ane utkRSTa saMyamavALo bane... e rIte vicare. Ama A prakAre guNavAnasAdhu sAmAcArIpAlana kare. vIra zabdano artha pUrvanI jema samajI levo. anugama kahevAI gayo. have nayo... te pUrvanI jema ja samajavA. pAMcamuM adhyayana-dvitIya uddezo saMpUrNa. piMDeSaNA adhyayananuM vyAkhyAna thaI gayuM. * * * ke8i Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-3 nA - adhya. 6 niyukti-245 - 4 * | tha SaSTamadhyayanam mahAvIrathAraDyuM che __ adhunA mahAcArakathAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane * * sAdhobhikSAvizodhiruktA, iha tu gocarapraviSTena satA svAcAraM pRSTena tadvidA'pi na * * mahAjanasamakSaM tatraiva vistarataH kathayitavya iti, api tvAlaye guravo vA kathayantIti * vaktavyamityetaducyate, ukta ca-"goaraggapaviTTho u, na nisIejja katthai / kahaM ca n| na pabaMdhejjA, ciTThittA Na va saMjae // 1 // " ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, asya na mo cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra ca mahAcArakatheti nAma, mo 5 etacca tattvataH prAgnirUpitamevetyatidizannAha jo puvvi uddiTTho AyAro so ahINamairitto / sacceva ya hoi kahA AyArakahAe mahaIe / / 245 / / mahAcArakathAnAmaka chaThuM adhyayana na have mahAcArakathA nAmanuM adhyayana zaru karAya che. Ano A saMbaMdha che. ahIM zrI anaMtara adhyayanamAM sAdhunI bhikSAvizuddhi kahevAI. ahIM to A kahevAya che ke - gocarI mATe gayelA sAdhune koI pUche ke "tamAro | ja AcAra zuM che ?" to e rIte puchAyelo sAdhu te svAcArano jANakAra hoya to paNa e li - puchanArA mahAjananI AgaLa tyAM ja vistArathI sva AcAra na kahe, paraMtu sAdhu , upAzrayamAM AvIne tyAM bhegAthayelA mahAjanane svAcAra kahe. athavA to gocarI vakhate ja e pRcchakone kahe ke "mArA guruvara tamane svAcAra kaheze." A vAta A adhyayanamAM * kahevAnI che. | (sAdhu e mahAjanane kahe ke jo tame upAzraye Avazo to tyAM huM mArA AcAra na jaNAvIza, athavA to mArA guru tamane tyAM sAdhvAcAra jaNAvaze...) kahyuM che ke - "gocarAgramAM pravezelo sAdhu kyAMya na bese. kathAne prakarSathI na kahe. * tyAM ubho rahIne, lAMbo samaya rahIne na kahe." Ama A saMbaMdhathI AveluM A adhyayana che. AnA anuyogadvArono upanyAsa pUrvanI jema tyAM sudhI jANavo ke jyAM sudhI nAmaniSpanna nikSepa Ave. temAM AnuM nAma mahAcArakathA che. A paramArthathI pUrve , - ka F Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huja dazavaikAlikasUga bhAga-3 nA adhya. 6 sUtra-1,2 kahevAI ja gayeluM che. eTale eno atideza karatA kahe che ke ni.245 pUrve je AcAra kahevAyo, te anyUna-anatirikta ahIM paNa samajavo. * mahatI AcArakathAmAM te ja pUrve jaNAvelI kathA che. vyAdhyAyaH 'pUrva' kSavAra thAya nirli' 3: 'mArA' jJAnAvaraHi asAvahInAtirikto vaktavyaH, saiva ca bhavati 'kathA' AkSepaNyAdilakSaNA vaktavyA, na cazabdAttadeva kSullakapratipakSoktaM mahadvaktavyam, AcArakathAyAM mahatyAM prastutAyAmiti na | na jAthArtha che. Da TIkArtha : trIjA kSullakAcArakathA nAmanA adhyayanamAM je jJAnAcArAdi AcAra | batAvelo. e ocho ya nahi ane vadhAre paNa nahi.... saMpUrNa ahIM kahevo. tathA te ja AkSepathyAdi svarUpavALI kathA kahevI. zabdathI te ja kSullakanAM pratipakSa tarIke kahevAyela mahatuM paNa kahevuM. moTIAcArakathA prastuta che, emAM uparanI bAbato samajavI. smai ukto nAmaniSpanno nikSepa ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, taccedam nANadaMsaNasaMpannaM, saMjame a tave rayaM / gaNimAgamasaMpannaM, ujjANammi samosaDhaM ||1||raayaanno rAyamaccA ya, mAhaNA aduva khattiA / pucchaMti nippA, huM me mAroya mArA nAmaniSpanna nikSepa kahevAI gayo... vagere carcA pUrvanI jema tyAMsudhI jANavI ke cheka sUtrAnugamamAM akhkhalita vagere guNothI yukta sUtra uccAravAnuM che. te sUTa A che. gA.1-2 jJAnadarzanasaMpanna, saMyamamAM ane tapamAM rata, AgamathI saMpanna, udyAnamAM birAjelA gaNine nibhRtAtmA evA rAjAo, rAjamaMtrIo, brAhmaNo ke kSatriyo pUche che ke | tamAro AcArano viSaya kevI rIte che? / asya vyAkhyA 'jJAnadarzanasaMpannaM' jJAnaM-zrutajJAnAdi darzanaM-kSAyopazamikAdi tAbhyAM , saMpannaM-yuktaM 'saMyame' paJcAzravaviramaNAdau 'tapasi ca' anazanAdau 'ratam' AsaktaM, nAdi H 45 = = = = = Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 9 A hama dazavaikAlikasUra bhAga-3 phuTa nA adhya. 6 sUtra-1 thI 3 6 4) gaNo'syAstIti gaNI taM gaNinam-AcAryam 'AgamasaMpannaM' viziSTazrutadharaM, bahvAgamatvena ( prAdhAnyakhyApanArthametat, 'udyAne' vacitsAdhuprAyogye 'samavasRtaM' sthitaM dharmadezanArthaM vA / / pravRttamiti sUtrArthaH // 1 // tatkimityAha-'rAyANo 'tti sUtraM, 'rAjAno' narapatayaH "rALAmAza' mannA: 'brAhmaUTI:' pratItA: 'ava'tti tathA "kSatriyA:' zrecAya: 'pRcchanti 'nibhUtAtmAnaH' asaMbhrAntA racitAJjalayaH kathaM 'bhe' bhavatAm 'AcAragocaraH' | kriyAkalApaH sthita iti sUtrArthaH // 2 // na TIkArtha : jJAna eTale zrutajJAna vagere. darzana eTale kSAyopathamika samyakatva vagere. ne te baMnethI saMpanna... tathA paMca AzravanA viramaNa vagere rUpa saMyamamAM ane anazanAdi tapamAM Asakata ... gaNavALA eTale ke AcArya... Agama saMpanna eTale IT viziSTamRtadhara... prazna : jJAnasaMpanna lakheluM ja che, to pachI AgamasaMpanna juduM lakhavAnI zI jarUra ? uttara : e AcArya ghaNAM AgamonA jJAnavALA hoya ane enAthI emanI | - pradhAnatA gaNAya... e darzAvavA mATe A zabda judo lIdho che. (Azaya e ke bIjA badhA jJAna karatAM paNa AcAryanI pradhAnatA bahu-AgamajJAnathI che... eTale eno svataMtra * (ullekha karyo.) - tathA sAdhuyogya koIka upadhAnamAM rahelA ke dharmadezanA ApavA mATe pravRttathayelA evA te AcAryane... (bIjIgAthA sAthe saMbaMdha cAlu ja che...) || rAjAo, rAjamaMtrIo, brAhmaNo ane zreSThI vagere kSatriyo saMbhramarahita banI, hAtha na zA joDI pUche che ke "Apano kriyAsamUha kevI rIte rahelo che ?" (Apano AcAra zuM che ?) , tesiM so nihuo daMto, savvabhUasuhAvaho / sikkhAe susamAutto, mAyagpha vizvano rUA gA.3 nibhUta, dAMta, sarvabhUtasukhAvaha, zikSAmAM susamAyukta vicakSaNa te gaNI | temane (AcAra) kahe. | 'tekSita sUtra, regyo' nASyi: 'masa' Tv 'nima:' saMgrAnta che * ucitadharmakAyasthityA, dAnta indriyanoindriyAbhyAM, 'sarvabhUtasukhAvahaH' sarvaprANihita ra rUtyartha:, zikSA' praVIsevanarUpayA susamAyun:' sukuM- mAvena yu 'mADyAti' IS A. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hukama dazavaikAlikasUla bhAga-3 hu kahu adhya. 6 sUtra-4 4; pre) tathati virakSaUT:' pafuuti rUtti sUtrArtha: rUA. che TIkArtha : A AcArya ucita evI dharmakAyanI sthitithI asaMbhrAnta che. (emanuM jI * zarIra ucita rIte raheluM che, sAruM che. eTale ja teo zAMta che, saMbhrAnta nathI) tathA Indriyo ane manathI te dAMta che. (emane kAbumAM rAkhanArA che) tathA te che sarvajIvone hitakArI che. grahaNa-AsevanazikSAthI yukta che. AvA paMDita gaNI teone AcAra kahe. | haMdi dhammatthakAmANaM, niggaMthANaM suNeha me / AyAragoaraM bhImaM, sayalaM mo surahiphimaM gA.4 dharmArthanI kAmanAvALA nigraMthonA bhayaMkara, dudhiSThita sakalaAcAraviSayane mArI pAse sAMbhaLo. di'tti mUtra, IndIpayvane, tai "thanarthakAmanA'iita thaf-, cAritradharmAdistasyArthaH-prayojanaM mokSastaM kAmayanti-icchantIti vizuddhavihitAnuSThAnakaraNeneti dharmArthakAmA-mumukSavasteSAM 'nirgranthAnAM' bAhyAbhyantaragrantharahitAnAM | zrRNuta mama samIpAd 'AcAragocaraM' kriyAkalApaM 'bhImaM karmazaJcapekSayA raudraM 'sakalaM' saMpUrNaM 'duradhiSThaM' kSudrasattvairdurAzrayamiti sUtrArthaH / | TIkArtha : indI zabda upapradarzanamAM che. (he loko !... e rIte padArthane badhA tarapha | dekhADavo che...) | (tame naM - te A AcAragocara ema artha karavo.) * | tharmArthImAnAM zabda che. temAM dharma eTale cAritradharma vagere. teno artha = prayojana kArya mokSa tenI kAmanA kare te dharmArthaalma: = mokSanI IcchAvALA. jeo vizuddhazAstrakathita anuSThAnanAM karaNadvArA mokSane Icche te... thanarthanA ja kahevAya. arthAt mumukSuo = mokSanI IcchAvALAo. jeo bAhya ane abhyantara gAMTho vinAnA che te nirjhantha. temanA saMpUrNa kriyAkalApane mArI pAsethI sAMbhaLo. e kriyAkalApa bhayaMkara che. eTale ke karmazatrunI apekSAe e raudra che. arthAtu paNa : vaE F = = = = * agy Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 madhya niyukti - 247, 247 karmazatruone to e AcAra bhayaMkara ja lAge che. e AcAra duradhiSTha che kSudrajIvovaDe Azrayakaravo = pALavo agharo che. dharmArthakAmAnAmityuktaM, tadetatsUtrasparzaniryuktyA nirUpayati - tatra dharmanikSepo yathA prathamAdhyayane, navaraM lokottaramAha dhammo bAvIsaviho agAradhammo'NagAradhammo a / paDhamo a bArasaviho dasahA puNa nabIyao hoi || 246 // sta dharmArthakAmAnAM khe pramANe 'dhuM te khA pahane sUtrasparzanistithI ni3pae 42 che. ' temAM dharmapadano nikSepa jema pahelAadhyayanamAM karelo che, tema samajavo. S mAtra lokottaradharma kahe che. ni.246 dharma bAvIsa prakAre che. agAradharma pahelo bAra prakAre ane aNagAradharma bIjo dasa prakAre che. l na zA sa = nA ya vyAkhyA dharmo 'dvAviMzatividhaH ' sAmAnyena dvAviMzatiprakAraH, 'agAradharmo' gRhasthadharmaH 'anagAradharmazca' sAdhudharmaH, 'prathamazca' agAradharmo dvAdazavidhaH, dazadhA punaH 'dvitIyaH' anagAradharmo bhavatIti gAthAsamAsArthaH // vyAsArthaM tvAha paMca ya aNuvvayAI guNavvayAI ca hoMti tinneva / sikkhAvayAI cauro gihidhammo bArasaviho a || 247|| na TIkArtha : sAmAnyathI dharma 22 prakAre che. temAM mukhya be prakAra che. gRhasthadharma ane sAdhudharma. emAM agAradharma bAra prakAre ane bIjo sAdhudharma dasa prakAre che. A rIte gAthAno saMkSepathI artha kahyo. na zA vyAkhyA-paJcANuvratAni-sthUlaprANAtipAtanivRttyAdIni guNavratAni ca bhavanti trINyeva-digvratAdIni zikSApadAni catvAri - sAmAyikAdIni, gRhidharmo dvAdazavidhastu ta 138 sa vistArathI artha have kahe che. ni.247 paMca aNuvrato, traNa guNavrato ane cAra zikSAvrato gRhasthadharma bAra prakAre * nA ya Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H, 201 smai zA dazavaikAlikasUtra bhAga-3 madhya niyukti - 248, 246 eSa evANuvratAdiH / aNuvratAdisvarUpaM cAvazyake carcitatvAnnoktamiti gAthArthaH / / 1 TIkArtha : sthUlahiMsAthI nivRtti vagere rUpa pAMca aNuvrato che. divratavagere traNa guNavrato che. sAmAyika vagere cAra zikSAvrato che. A aNuvratAdi ja bAra prakArano gRhasthadharma che. aNuvratAdinuM svarUpa Avazyakaniryu.mAM carceluM hovAthI kahyuM nathI. XX sAdhudharma kahe che. ni.248 kSAnti, bhAva, bhAva, mukti, tapa, saMyama, satya, zaurya, sAr3iyanya, brahmacarya yatidharma che. sAdhudharmamAha mo khaMtI a maddava'jjava muttI tavasaMjame a boddhavve / saccaM socaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo // 248 // S ** ji dhammo esuvaiTTho atthassa cauvviho u nikkhevo / oheNa chavviha'ttho causaTThiviho ji navibhAgeNaM // 249 // na h ni.249 A dharma kahevAyo. arthano cAraprakAre nikSepa che. artha oghathI cha prakArano zA sa jane vibhAgathI 64 prahArano che. sa nA nA ya ya ta vyAkhyA - kSAntizca mArdavam ArjavaM muktiH tapaHsaMyamau ca boddhavyau satyaM zaucamAkiJcanyaM brahmacaryaM ca yatidharma iti gAthAkSarArthaH / bhAvArtha: punaryathA prathamAdhyayane / TIkArtha : (upara mujaba...) bhAvArtha pahelAadhyayanamAM AvI gayo che. vyAkhyA-dharma eSa 'upadiSTo' vyAkhyAtaH, adhunA tvarthAvasaraH, tatredamAha - arthasya caturvidhastu nikSepo - nAmAdibhedAt, tatra 'oghena' sAmAnyataH SaDvidho'rtha AgamanoAgamavyatirikto dravyArthaH catuHSaSTividho 'vibhAgena' vizeSeNeti gAthAsamudAyArthaH // TIkArtha : A dharma vyAkhyAna karAyo. have arthano avasara che. temAM A vAta kahe che ke arthano nAmAdinA bhedathI cAraprakAre nikSepa che. temAM Agama-noAgamavyatirikta dravyArtha sAmAnyathI 6 prakAre che. vizeSathI 64 140 l " Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1, 59 * * : - dazavaikAlikasUtra bhAga-3 nA adhya. 6 niyukti-250, 251 , muMprakAre che. (nAma, sthApanA, Agama, jJazarIra, bhavyazarIra... ATalA bheda choDI sIdho (s e ja vyatirikta dravyartha batAvyo che.) A gAthAno samudAyArtha che. che. avavArtha vada dhannANi rayaNa thAvara dupayacauppaya taheva kuviaM ca / oheNa chavvihattho eso dhIrehi pannaro rilagA. avayavArtha have kahe che. no ni.250 (1) dhAnya (2) ratna (3) sthAvara (4) dvipada (5) catuSpada (6) kupya 5 dhIrapuruSoe sAmAnyathI A cha prakArano artha kahyo che. vyAkhyA-'dhAnyAni' yavAdIni, ratnaM-suvarNaM sthAvara-bhUmigRhAdi dvipadaM-gantryAdi catuSpadaM-gavAdi tathaiva kupyaM ca-tAmrakalazAdyanekavidham / oghena SaDvidho'rtha 'eSaH' anantarovita: 'thI?' tIrtharathare: prajJaR:' prarUpita rUtti thArtha: | | TIkArtha : dhAnya = javavagere. ratna = suvarNa. sthAvara = ghara, jamIna vagere. dvipada ti = gADuM vagere. catuSpada, gAma vagere. kuSya = tAMbAnA kaLazavagere aneka prakAre. IT tIrthakaro ane gaNadharoe sAmAnyathI A anaMtarAdita cha prakArano artha kahyo che. enameva vibhAgato'bhidhitsurAhana cauvIsA cauvIsA tigadugadasahA aNegaviha eka / savvesipi imesi vibhAgamahayaM pavaravAmi rapachI. " A ja pavidha arthane vibhAgathI kahevAnI IcchAvALA kahe che. ja ni. 251 (1) 24 (2) 24 (3) traNa (4) be (5) dasa (6) anekavidha Ama nA # huM A cha prakAranA badhA ja arthonA vibhAgane kahIza. ___ vyAkhyA-'cataviMzatiH cataviMzati'riti caturviMzatividho dhAnyArtho ratnArthazca, 'tridvidazadhe'ti trividhaH sthAvarArthaH dvividho dvipadArthaH dazavidhazcatuSpadArtha, 'anekavidha "eve'tyanekavidhaH kupyArthaH sarveSAmapyamISAM caturviMzatyAdisaMkhyAbhihitAnAM dhAnyAdInAM * vimA' vizeSam 3tha' ananta saMpravItyartha che S) TIkArtha : dhAnyArtha 24 prakAre, ratnArtha 24 prakAre, sthAvarArtha traNa prakAre, dvipadArtha 5 45 Yr 5 ka F = Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * pa 1, ba A dazavaikAlikasUla bhAga-3 : adhya. 6 niyukti-252, 53 che. be prakAre, catuSpadArtha dasa prakAre, kupyArtha anekavidha... Ama 24 vagere saMkhyAthI kahevAyelA badhA ja dhAnyAdi arthanA vizeSane have tarata ja kahIza. dhannAiM cauvvIsaM java 1 gohuma 2 sAli 3 vIhi 4 saTThIA 5 / koddava 6 aNuyA 7 kaMgU 8 rAlaga 9 tila 10 mugga 11 mAsA 12 ya // 252 / / ayasi 13 harimantha 14 tiuDaga 15 nipphAva 16 siliMda 17 rAyamAsA 18 a / na | ikkhU 19 masUra 20 tuvarI 21 kulattha 22 taha 23 dhannagakalAyA 24 // 253 // vyAkhyA-dhAnyAni caturviMzatiH, yavagodhUmazAlivrIhiSaSTikAH kodravANukAH / / stu kaGgarAlagatila mudgamASAzca atasIharimanthatripuTakaniSpAvasilindarAjamASAzca stu | ikSumasUratuvaryaH kulatthA dhAnyakakalAyAzceti, etAni prAyo laukikasiddhAnyeva, navaraM | SaSTikAH-zAlibhedAH kaGgaH-udakaGgaH tadbhedo rAlakaH harimanthA:- kRSNacaNakAH niSpAvA-vallAH rAjamASA:-cavalakAH zilindA-makuSThAH dhAnyakaM-kustumbharI ta kalAyakA-vRttacaNakA iti gAthAdvayArthaH // ni. 242-253 TIkArNavat. TIkArtha : (1) yava-java (2) godhUma-ghauM (3) zAli-vizeSa cokhA 94) vrIhitti vizeSa prakAranA cokhA (5) SaSTika (6) kodrava (7) aNuka (2) kaMgu (9) rAsaga (10) ji 1 tala (11) maga (12) aDada (13) atasI (14) harimentha (15) tripuTaka (16) zAM niSpAva (17) silinda (18) rAjamASa (19) Iku (20) masura (21) tuvarI (22) kulaF (23) dhAnya, (24) kalAya. A badhA lagabhaga lokomAM prasiddha ja che.' mAtra SaSTikA e zAlinA bhedo che. kaMgu eTale udakaMga. rAla, udakaMguno bheda che. 1 harimantha eTale kALA caNA. niSpAva eTale vAla. rAjamASa eTale coLA. zilinda che eTale manuSTha, dhAnyaka eTale kustumbharI kalAyaka eTale goLa caNA. ( te te anAjanI | oLakha anyagranthomAMthI ke anubhavI gItArthapuruSo pAsethI meLavI levI.) A be gAthAno artha thayo. ukto dhAnyavibhAgaH, adhunA ratnavibhAgamAha Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAtisU lA1- 3 ma dhya. niyusti-254 thI 257 rayaNANi cauvvIsaM suvaNNatautaMbarayayalohAiM / sIsagahiraNNapAsANa-vairamaNimottiapavAlaM // 254 // saMkho tiNisAgarucaMdaNANi vatthAmilANi kaTThANi / taha cammadaMtavAlA gaMdhA davvosahAiM ca // 255 / / vyAkhyA-ratnAni caturvizatiH, suvarNatraputAmrarajatalohAni sIsakahiraNya- pASANavajramaNimauktikapravAlAni / zaGkhatiniziAgarucandanAni vastrAmilAni kASThAni tathA carmadantavAlA gandhA dravyauSadhAni c| etAnyapi prAyo laukikasiddhAnyeva navaraM / . rajataM-rUpyam hiraNyaM-rUpakAdi pASANA-vijAtIyaratnAni maNayo-jAtyAni / tinizo- vRkSavizeSaH amilAni-UrNAvastrANi kASThAni-zrIpAdiphalakAdIni carmANi-| siMhAdInAM dantA gajAdInAM vAlAH camaryAdInAM dravyauSadhAni-pippalyAdInIti | gAthAdvayArthaH // dhAnyano vibhAga kahevAyo, have ratnanA vibhAgane kahe che. ni.254-255 ratno 24 che. (zeSa TIArthavat) TArtha : (1) supara .(2) [5 (3) diy84) 24ta (5) soDa (6) sI.sa. (7) Di295 (8) pASA (8) 4% (10) bhli| (11) bhauti (12) pravAsa (13) zaM5 (14) tiniza (15) 22 (16) yaMhana (17) vastra. (18) abhila (18) 18 (20) jiyama (21) 6ita (22) vANa (23) 5 (24) dravyoSa5... A paNa prAya: lokomAM prasiddha ja che. zAmAtra 24 = 3puM. Ti27ya = 3544. paassaae| = vitIyatna. bhala! = satyaratna.. nAtiniza = vRkSavizeSa. sabhila = nanAvastro. 18 = zrI59. paNenA 384 nA |ya vagaire. yarbha = siMha saMdhI. 6it = thI vagerenA saMdhI. paNa = yama20 vagere | saMdhI. dravyoSa5 = piparIbhUNa vagere. mA uthAno artha ho. ukto ratnavibhAgaH, sthAvarAdivibhAgamAha - bhUmI gharA ya tarugaNa tivihaM puNa thAvaraM muNeavvaM / cakkArabaddhamANusa duvihaM puNa hoi dupayaM tu // 256 / / H * * * Tren Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA- -bhUmirgRhANi tarugaNAzca cazabdasya vyavahita upanyAsaH, trividhaM na punaroghataH sthAvaraM mantavyaM, punaH zabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?, svagatAn bhedAn, na mo tadyathA-bhUmi:-kSetra, tattva tridhA-setu tu setu-tu tra, vRdghALi prAptAvA:, te'pi mo trividhAH-khAtotchritobhayarUpAH, tarugaNA nAlikeryAdyArAmA iti, 'cakrArabaddhamAnuSa' - miti cakrArabaddhaM - gantryAdi mAnuSaM - dAsAdi, evaM dvipadaM punarbhavati dvividhamiti S S sta gAthArtha: // ji TIkArtha : bhUmi, jamIna, gharo ane vRkSo sAmAnyathI traNa prakAre sthAvara mAnavuM. 7 gAthAmAM rahelA 4 no vyavahita upanyAsa karavo ghA ya tALa che, emAM ya = 7 maiM tALa pachI joDavo. E F dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ratnavibhAga kahevAI gayo. have sthAvarAdinA vibhAgane kahe che. ni.256 bhUmi, ghara ane tarugaNa traNaprakAre sthAvara jANavuM. cakrArabaddha ane manuSya ema beprakAre dvipada che. zA adhya. 6 niryukti-256 + 1 puNa puna: zabda vizeSaartha batAvavAmATe che.' prazna : zuM vizeSa artha batAve che. uttara : bhUmivagere traNanA je peTAbhedo che, tene dekhADe che. te A pramANe. na bhUmi eTale kSetra, khetara. te traNa prakAre che. setu, ketu, setuketu. zA (varasAdanA pANIthI khetI thAya te khetara setu. siAInA pANIthI khetI thAya te F khetara ketu. jyAM baMne prakAranA pANIthI khetI thAya te setuketu) nA nA ghara eTale prAsAda. ya ya te paNa traNa prakAre che. (1) khAta = jamInanI aMdara bhoMyaruM (2) ucchita jamInanI upa2 (3) ubhaya jemAM bhoyaruM paNa hoya ane jamIna upara paNa bAMdhakAma hoya... === taruNagaNa eTale nALIyerIvagerenA bagIcAo. dvipada artha be prakAre che. (1) cakra ane ArAthI baMdhAyela eTale ke gADuM 144 ni = E Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SEX** ir F - YEN EzayAli sUtra mAga-3 madhya. niyujita-257, 258 " (2) sAhi manuSyo. A uktaM sthAvarAdi, catuSpadamAha - gAvI mahisI uTThA ayaelagaAsaAsataragA a / ghoDaga gaddaha hatthI cauppayaM hoi dasahA u // 257 // sthAvarAdi kahevAI gayA. have catuSpada kahe che. ni.257 ||y, bhaMsa, 5251, 15.42 dheTI, ghoDo, mazvata26, gho23, 151, tthI mo Ama dasa prakAre catuSpada che. stu vyAkhyA-gaurmahiSI uSTrI ajA eDakA azvA azvatarAzca ghoTakA gardabhA stu hastinazcatuSpadaM bhavati dazadhA tu, ete gavAdayaH pratItA eva, navaramazvAvAlhIkAdidezotpannA jAtyAH azvatarA-vegasarAH ajAtyA ghoTakA iti gAthArthaH / / TIkArtha : A gAya vagere pratIta ja che. mAtra azva = vAlhIkavagere dezomAM utpanna thayelA jAtimAna azvo. zvata2 = vesa2 = ayya2. ghoTa= 2mAtya azva.. uktaM catuSpadaM, kupyamAha - nANAvihovagaraNaM NegavihaM kuppalakkhaNaM hoi / eso attho bhaNio chavviha causaTThibheo zA u // 258 // sa yatuSpa upAyu. have kuSya darzAve che. ni. 258 nAnAvidha upakaraNa anekaprakAranuM kuSyalakSaNa che. A artha cha prakArano ane 64 bhedavALo kahI dIdho. * vyAkhyA - 'nAnAvidhopakaraNaM' tAmrakalazakaDillAdi jAtitaH anekavidhaM vyaktitaH * * kupyalakSaNaM bhavati / eSaH' anantarodito'rtho bhaNita' uktaH SaDvidhaH, catuHSaSTibhedastu * oghavibhAgAbhyAM prakRtopayogo dravyArtha iti gAthArthaH // che TIkArtha : tAMbAno kaLaza, kaDhAI vagere jAtithI anekaprakAranuM upakaraNa ane doe | 4 MANACEAMANANAMOH 145 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * A dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 6 niyukti-259, 260 che. vyaktithI anekavidha kupyalakSaNa che. (badhI kaDhAI kaDhAIjAti tarIke eka... evI ja 2 jAtibhedathI paNa upakaraNo anekaprakAranA che. e kaDhAI vyaktigata rIte lAkho prakAranI ja T... Ama vyaktithI paNa enA aneka bhedo paDe...) A anaMtarodita artha sAmAnyathI padhi ane vizeSathI 64 prakArano kahevAI gayo ke je dravyArtha prakRtimAM upayogI che. ukto'rthaH, sAmprataM kAmamAha - / kAmo cauvIsavihI saMpatto khalu tahA asaMpatto / saMpatto caudasahA dasahA puNa hoasaMpatto * It 45 artha kahevAyo. have kAma kahe che. ni.259 saMprApta ane asaMprApta kAma covIsa prakAre che. saMprApta cauda prakAre ane || - asaMprApta dasa prakAre che. _ | vyAkhyA - kAmazcaturviMzatividhaH oghataH, saMprAptaH khalu tathA asaMprApto smai vakSyamANasvarUpaH, saMprAptaH 'caturdazadhA'-caturdazaprakAraH, dazadhA punarbhavatyasaMprApta iti | gAthAsamAsArthaH // | TIkArtha: kAmanA sAmAnyathI be prakAra che. saMprApta, asaMprApta. e badhAnA peTAbheda ni na laIe, to e rIte kAma sAmAnyathI 24 prakArano che. (zeSa spaSTa ja che.) A gAthAno ne saMkSepathI artha kahyo. vyAsArthaM tvAha, tatrApyalpataravaktavyatvAdasaMprAptamAha - tattha asaMpatto attho 1 ciMtA 2 taha saddha 3 saMsaraNameva 4 / vikkavaya 5 lajjanAso 6 pamAya 7 ummAya 8 tabbhAvo 9 // 260 / / have vistArathI artha kahe che. temAM paNa saMprAptakAma karatAM asaMprAptakAmamAM ochuM " kahevAnuM hovAthI pahelAM asaMprAptinuM kathana kare che. * ni.260 temAM asaMprApta kAma A pramANe che. artha, ciMtA, zraddhA, saMsmaraNa, * | vikalavatA, lajajAnAza, pramAda, unmAda, tabhAva... vyAkhyA - tatrAsaMprApto'yaM kAmaH, 'arthe 'ti arthanamarthaH adRSTe'pi vilayAdau, zrutvA (he 5 F F = Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 aghya. 6 niryukti-260 tadabhiprAyamAtramityarthaH, tatraivAho rUpAdiguNA ityabhinivezena cintanaM cintA, tathA zraddhA-tatsaMgamAbhilASaH, saMsmaraNameva-saMkalpikatadrUpasyAlekhyAdidarzanaM, viyogataH punaH punarativiklavatA - tacchokAtirekeNAhArAdiSvapi nirapekSatA, lajjAnAzogurvAdisamakSamapi tadguNotkIrtanaM, pramAdaH - tadarthameva sarvArambheSvapi pravartanam, unmAdonaSTacittatayA AlajAlabhASaNaM, tadbhAvanA-stambhAdInAmapi taddhyA''liGganAdiceSTeti thArtha: // TIkArtha : temAM asaMprApta kAma A che. S (1) artha : je strIvagere joyA ja nathI, ene vize paNa IcchA thavI e artha. arthAt te strI vagerenI vAta sAMbhaLIne tenI IcchA thavI e IcchAmAtra ja artha kAma che. (2) cintA H te strIvagerene vize ja "aho ! AnA rUpAdiguNo..." e pramANe rAgathI vicAravuM te cintA. (3) zraddhA : te strIvagerenA saMgamano abhilASa te zraddhA. (4) saMsmaraNa : manamAM kalpelA te strIvagerenA rUpanuM citravageremAM darzana karavuM (ke citra vagere rUpe jovuM) na (strI joI ja nathI, paNa manamAM ja enA viziSTarUpanI kalpanA kare, pachI enuM ni citra banAve, athavA to koI sAruM citra hoya to "pelI strI AvI ja haze" e rIte ni 7 e citramAM strInuM darzana kare...) (6) lajajAnAza : vaDIlovagerenI sAme paNa te strInA guNo bolavA te lajajAnAza. (7) pramAda : te strIne mATe ja badhAya AraMbhomAM pravRti. (8) unmAda : naSTacittatAthI gAMDapaNathI game tema bolavuM. 147 ma na zA nA (5) viklavatA . viyoganA kAraNe punaH punaH ativiklavatA thAya. eTale ke zA = viyoganA zokanA atirekanA kAraNe AhArAdimAM paNa nirapekSatA thAya. (khAvAmAM rasa F na rahe, mana asthira bane. ahIM khyAla rAkhavo ke vastu maLI ja nathI eTale viyogano prazna ja nathI. paraMtu atyAra sudhI e vastu maLavAnI zakyatA samajI e khuza thato hoya... ya ane acAnaka e strInA lagna thaI javAdi kAraNosara khabara paDe ke e maLavAnI nathI to A viyoga samajavo. enA kAraNe AhArAdimAM nirapekSatA thAya athavA aprApti rUpa viyoga laI zakAya.) = XXX Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maraNaM 10 ca hoi dasamo saMpattaMpi samAsao vocchaM / diTThIe saMpAo 1 diTThIsevA * ya saMbhAso 2 // 269 // gA.261 : dasamuM maraNa che. have saMprAptakAma paNa samAsathI kahIza. (1) dRSTino na saMpAta ( 2 ) dRSTisevA jane saMbhASa. mo dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. niyukti - 251, 252 (9) tadbhAvanA : thAMbhalAvagerene paNa te strI mAnIlaI tene bheTavAvagere rUpa ceSTA 2vI te. vyAkhyA - maraNaM ca - zokAdyatirekeNa krameNa bhavati dazamaH asaMprAptakAmabhedaH / 5 saMprAptamapi ca kAmaM samAsato vakSya iti, tatra dRSTeH punaH saMpAtaH strINAM kucAdyavalokanaM S duSTisevA ca bhAvasAraM tadRSTerdRSTimelanaM, saMbhASaNam - ucitakAle smarakathAbhirjalpa iti stu gAthArthaH // ta smai TIDArtha : (10) bharA zokanA atirekane lIdhe kramazaH maraNa thAya. A asaMprAptakAmano dasamo bheda che. ta have saMprApta kAmane paNa samAsathI kahIza. temAM (1) dRSTisaMpAta H AMkhothI strIonA stanAdinuM avalokana karavuM te. ji (2) dRSTisevA + saMbhASa : rAgapradhAnatAe strInI dRSTinI sAthe dRSTine meLavavI. maiM rAgathI AMkhomAM AMkho meLavIne jovuM. tathA ucitakAlamAM kAmakathAovaDe vAtacIta zA 42vI te. nA ya * * hasia 3 lalia 4 uvagUhia 5 daMta 6 nahanivAya 7 cuMbaNaM 8 hoi / AliMgaNa 9 mAyANaM 10 kara 11 sevaNa 12 saMga 13 kiDDA 14 a // 262 // vyAkhyA hasitaM vakroktigarbhaM pratItaM lalitaM pAzakAdikrIDA upahitaM pariSvaktaM dantanipAto - dazanacchedyavidhiH nakhanipAto-nakharadanajAtiH cumbanaM caiveticumbanavikalpa: AliGganam - ISatsparzanam AdAnaM - kucAdigrahaNaM 'karasevaNaM 'ti prAkRtazailyA karaNAsevane, tatra karaNaM nAma-nAgarakAdiprArambhayantram AsevanaMmaithunakriyA anaGgakrIDA ca asyAdAvarthakriyeti gAthArthaH // na - 148 H na zA 23 sa nA ya Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * : * * F 5, 5 = dazavaikAlikasUma bhAga-3 su adhya. 6 niyukti-202, 263 che. ni.262 TIkArNavat . (3) hasita : vakravacanothI garbhita hAsya. hAsya to pratItaja che. mAtrA ( [ saMprAptakAmanA bheda tarIke je hAsya levAnuM che. emAM kAmasaMbaMdhI kaTAkSavacanothI garbhita hAsya levuM. (4) lalita : pAzakAdi krIDA (copAsa ramavA, junA jamAnAmAM rAjAo ramatA te...) (5) upagRhita : bheTavuM te. (6) dantanipAta : dazanoghavidhi. (7) nakhanipAta : nakharadanajAti (8) cuMbana : cuMbanavikalpa (9) AliMgana : kaMIka sparza (10) AdAna : kucAdi grahaNa (11) kara : nAgarakAdi prAraMbhayaMkA (12) Asevana : maithunakriyA (13) saMga : (?) (gAthAmAMnA saM zabdano artha TIkAmAM nathI lIdho.) (14) krIDAH asyAdimAM arthakriyA. (?) (sthA ne badale mAthAdi pATha lAge - 1 (" (51 = H. A "B C ? 5 che.). 5 x 5 E che F la = | (kAraNavazAt AnAM spaSTaartha ApyA nathI.) 3: zAma:, sAta thavI nAmeva satata saMpattei thisudi - dhammo attho kAmo bhinne te piMDiyA paDisavattA / jiNavayaNaM uttinnA asavattA hoMti nAyatrI IIraddarA kAma kahevAI gayo. have dharmAdinI ja zatrutA ane azatrutAne kahevAnI IcchAvALA kahe che ke ni.263 dharma, artha ane kAma A traNa piMDita thAya to pratisapatna che. ' ke jinavacanamAM utarelA te asapatna jANavA yogya che. vyAkhyA - dharmo'rthaH kAmaH traya ete piNDitA yugapatsaMpAtena 'pratisapatnAH' * * * * keli * a jha Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dazavaikAlikasUtra bhAga-3 : adhya. 6 niyukti-263, 264 16 hai parasparavirodhinaH loke kupravacaneSu ca, yathoktam - "arthasya mUlaM nikRtiH kSamA ca, , kAmasya vittaM ca vapurvayazca / dharmasya dAnaM ca dayA damazca, mokSasya sarvoparamaH kriyAzca // 1 // ityAdi" ete ca parasparavirodhino'pi santo jinavacanamavatIrNAH tataH / kuzalAzayayogato vyavahAreNa dharmAditattvasvarUpato vA nizcayena 'asapatnAH' parasparAvirodhino bhavanti jJAtavyA iti gAthArthaH // TIkArtha : lokamAM ane pravacanamAM A dharma, artha ane kAma eka sAthe saMpAta pAme ? che, ane e saMpAtathI piDita thayelA te traNa paraspara virodhI bane che. (lokamAM ke - kupravacanomAM yogya vyavasthA, vibhAgIkaraNa nathI. eTale traNeya paraspara ekabIjAne | AthaDe che.) kahyuM che ke * arthanuM mULa kapaTa ane kSamA che. kAmanuM mULa dhana, zarIra ane yauvanavaya che. | dharmanuM mULa dAna, dayA ane dama che. mokSanuM mULa sarvathI uparama-aTakavuM ane kriyA che. | lokamAM ke kupravacanamAM bhale A traNa paraspara virodhI hoya to paNa jo te traNa II A jinavacanamAM avatare che. to te paraspara avirodhI bane che. emAM kuzala AzayanA yogathI vyavahArathI teo paraspara avirodhI che. dharmAditattvanA svarUpathI nizcayathI teo paraspara avirodhI che. tatra vyavahAreNAvirodhamAha - jiNavayaNaMmi pariNae, avatthavihiANuThANao dhammo / sacchAsayappayogA attho vIsaMbo kAmo radda temAM vyavahArathI teo vacce avirodha zI rIte ? te kahe che. ni.264 jinavacana pariNata thaye chate, avasthAvihitaanuSThAnathI dharma thAya. 4 svacchAzayaprayogathI artha thAya, viThaMbhathI kAma thAya. vyAkhyA - jinavacane yathAvatpariNate sati avasthocitavihitAnuSThAnAt- * svayogyatAmapekSya darzanAdizrAvakapratimAGgIkaraNe niraticArapAlanAdbhavati dharmaH, * * svacchAzayaprayogAdviziSTalokataH puNyabalAccArthaH, vizrambhata ucitakalatrAGgIkaraNa- * hara tApekSo vizrambheNa kAma iti gAthArthaH // Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 niryukti-264, 265 TIkArtha : jo jinavacana hRdayamAM barAbara pariNamI jAya to pachI e jIva potAnI yogyatAne anusAre darzanAdi 11 zrAvaka pratimAono svIkAra kare, ane emAM niraticAra pAlana kare. A rIte pAlana karavAthI ene dharma thAya. tathA jinavacana pariNamI jAya to pachI e svacchaAzayathI prayoga-vyApAra kare. enA dvArA viziSTa loka pAsethI ane puNyanA balathI artha maLe. (mAre saMsAramAM jIvavA mATe amuka saMpatti jarUrI che. jo huM garIba-bhikhArI rahuM to mAro nirvAha na thAya, to 1 huM dharma paNa zI rIte AcaruM ? lokomAM paNa dharmanI niMdA thAya... eTale mAre dharmArAdhanA nai meM nirvighnapaNe karavAmATe mArI AjIvikA calAvavI joIe...' A badhA svacchaAzayathI mo | e mANasa ucitavepArAdi kare. AvA mANasa pratye viziSTalokone Adara hoya. eTale Da teo ene dhaMdhAmAM sahAya kare ja. ane enuM puNya paNa ghaNuM hoya eTale enA balathI stu paNa artha prApti thAya. zA tathA jinavacana pariNamI jAya to pachI vidraMbhathI vizvAsathI ucitIne svIkAravAnI apekSAvALo evo vizrammataH kAma saMbhave. - * * * (e zrAvaka lagna kare che, emAM bhogasukhecchA che. e vAta sAcI. paNa jinavacana pariNameluM hovAthI enI vicAradhArA AvI hoya ke "mane bhogecchA satAve che, jo lagna nahi karuM to mAruM mana caMcaLa-ArtadhyAnavALuM raheze. to huM dharma paNa zAMtithI nahi karI zakuM. eTale dharma AcaravAmATe mananI prasannatA keLavavA mAre lagna karavA paDaze... jema bhojana karyA vinA zarIra mana nabaLA paDavAthI dharma na thAya to bhojana karavuM paDe. ema e zrAvakane bhogecchAzamana vinA mana AkuLavyAkuLa rahevAthI dharma na thAya to chevaTe na ji na mA zA lagna karavuM paDe. sa Ama pariNatazrAvaka kAmavikAranI mukhyatAthI strIgrahaNa nathI karato, paraMtu F nA dharmAcaraNanI mukhyatAthI strIgrahaNa kare che. A jaM vizraMbhathI strIgrahaNa kahevAya. mATe na maiM ja e ucitastrIno aMgIkAra kare. arthAt ghaNI strIno aMgIkAra na kare tathA ekAda va strI paNa je dharmamAM pratibaMdhaka bananArI na hoya teno aMgIkAra kare... A rIte jinavacanamAM avatarelA dharma, artha ane kAma paraspara virodhI banatA nathI.) adhunA nizcayenAvirodhamAha dhammassa phalaM mokkho sAsayamaulaM sivaM aNAbAhaM / tamabhippeyA sAhU tamhA dhamma tti // 6 // 151 ta Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha vyAkhyA dharmasya niraticArasya phalaM 'mokSo' nirvANaM, kiMviziSTamityAha 'zAzvataM' nityam 'Rtunam' ananyatutaM 'ziva' pavitram 'JanAvAdha' vAdhAvanitametavuMvArtha: na 'taM' dharmArthaM mokSamabhipretAH kAmayantaH sAdhavo yasmAttasmAddharmArthakAmA iti gAthArthaH // na f ta 15 dazavaikAlikasUtra bhAga-3 have nizcayathI teono paraspara avirodha darzAve che. ni.265 dharmanuM phala zAzvata, atula, anAbAdha zivAtmaka mokSa che. tene IcchanArA sAdhuo che. tethI sAdhuo dharmArthakAma ema kahevAya. adhya. 6 niryukti-265, 266 TIkArtha : niraticAra dharmanuM phala mokSa che. prazna : te mokSa kevo che ? uttara H zAzvata = nitya, atula = bIjA sAthe jenI tulanA na thaI zake tevo. ziva- su pavitra, anAbAdha = bAdhArjita te mokSa che. sAdhuo te dharmArthane mokSane IcchanArA che, tethI teo dharmArthakAma gaNAya. etadeva dRDhayannAha - paralo muttimaggo natthi hu mokkho tti biMti annU / so atthi avitaho jiNamayaMmi pavaro na annattha // 266 // " ba ma, TIkArtha : bIjo janma enuM nAma paraloka jJAnadarzanacAritra e mokSamArga. sarvakarmono kSaya e mokSa. A badhuM che ja nahi... ema nyAyamArgane nahi jANanArAo bole che. AmAM uttara Ape che ke sAco paraloka, mokSamArga, mokSa jinamatamAM = vItarAgavacanamAM che ja. tathA emAM 152 F A ja vAtane dRDha karatAM kahe che ke ji ni.266 'paraloka, muktimArga, mokSa nathI' e pramANe avidhijJo bole che. na avitatha pravara jinavacanamAM che anyatra nathI. zA ta na IT ma nA vyAkhyA 'paraloko' janmAntaralakSaNo 'muktimArgo' jJAnadarzanacAritrANi sa nA nAsyeva 'mokSa:' sarvarmakSayalakSaLa: 'kRtti' vaM dhruvate 'avidhijJA' nyAyamAM pravevina:, ya annottara-'ma' paranoAviH aksceva 'avitatha' satyo 'ninamate' vItarAvane, pravaraH ya pUrvAparAvirodhena, nAnyatraikAntanityAdau hiMsAdivirodhAditi gAthArthaH // 4 // .. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * mA Bka dazavaikAlikasUra bhAga-3 hari hari adhya. 6 sUtra-5 9 . pUrvanA vacano ane pachInA vacano vacce bilakula virodha Avato nathI eTale e rIte ja - te pravara che. utkRSTa che. (kupravacanomAM A traNa vastu hoya to paNa sAcI nathI. LpUrvAparanA virodhavALI hovAthI pravara = utkRSTa nathI. e ja vAta kahe che ke, ekAntanitya | ke ekAnta anitya AtmAdi mAnanArA anya pravacanomAM avitatha-pravara paralokAdi * | nathI. prazna : kema anyapravacanomAM A badhuM nathI ? IT uttara : jo AtmA ekAnta nitya hoya to e mare ja nahi, enI hiMsA thAya ja na Faa nahi. Ama hiMsA padArtha na ghaTe... Ama bIjI paNa ghaNI bAbatono virodha Avato Da hovAthI kupravacanomAM pravara paralokAdi nathI. | vyAkhyAtA kAcitsUtrasparza niyuktiH, adhunA sUtrAntarAvasaraH, asya | cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarasUtre nirgranthAnAmAcAragocarakathanopanyAsaH kRtaH, sAmpratamasyaivArthato gurutAmAha keTalIka sUtrasparzaniyukti vyAkhyAna karAI. have bIjA sUtrano avasara che. Ano A saMbaMdha che. ahIM anaMtarasUtrAmAM = cothAsUtromAM nirgonA AcAraviSayanAM kathanano upanyAsa karyo. have e AcAragocaranI ja arthathI gurutA = pradhAnatA darzAve che. zA nannattha erisaM vuttaM, jaM loe paramaduccaraM / viulaTThANabhAissa, na bhUaM na zA - virUdda ko. gA.5 lokamAM je paramaduzcara che, evA prakAranI A vastu anyatra nathI. 2 vipulasthAnabhAgIne (anyatra) thaI nathI ane thavAnI nathI. ___NaNNattha 'tti sUtraM na 'anyatra' kapilAdimate 'IdRzam' uktamAcAragocaraM vastu yat 'loke' prANiloke 'paramadazcaram' atyantaduSkaramityarthaH, IdRzaM ca 'viplsthaanbhaajinH'| "vipulasthAnaM-vipulamokSahetutvAt saMyamasthAnaM tadbhajate-sevate tacchIlazca yastasya, na bhUtaM | "na bhaviSyati anyatra jinamatAditi sUtrArthaH // 5 // . 8. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 'ka > It jahula dazavaikAlikasUra bhAga-3 hu kahu ja adhya. 6 sUtra-cha B) TIkArtha : kapilAdimatamAM A kahelI AcAragocararUpa vastu nathI ke je vastu jIvalokamAM atyaMta duSkara che. vipula evA mokSanAM kAraNabhUta hovAthI vipulasthAna eTale - saMyamasthAna. tene sevanArA jIvane jinamata sivAya anyatra IdUza = AvI AcAragocara * vistu thaI nathI ane thaze nahi. (gAthAmAM anyatra zabda be vAra anvaya na karo to artha * | UMdho thAya. "saMyamasthAna sevanArAne A AcAragocara thayuM nathI ke thaze nahi" ema * artha thAya. e to khoTo ja artha che. ene to A AcAragocara thAya che ane thaze. eTale ja vRttikAre macatra ninamatat ema umeryuM che. arthAt saMyamasevIone jinamatamAM na mo ja AcAragocara che, anyatra nahi. sii tathA gAthAmAM vRtta zabda che, eno artha "kaheluM" thAya. jinavacana sivAya | tu anyavacanomAM A Avo AcAragocara kahevAyo nathI.... paraMtu vRttikArazrIe vastu tu zabda lakhyo che. eTale vRttikArazrI sAme vantha ema pATha hovo joIe.) etadeva saMbhAvayannAhasakhuDDagaviattANaM, vAhiANaM ca je guNA / akhaMDaphuDiA kAyavvA, te muneda nahIM tahI gaddA "AcAragocara jinamatamAM ja che" e ja vAtane saMbhavita karatAM kahe che ke tti gA.6 kSullakasahitanAM vyaktonAM ane rogIonAM je guNo che, akhaMDa, asphaTita ni | na karavAnA che. te je rIte karavAnA che te rIte sAMbhaLo. _ 'sakhuDDa'tti sUtraM, saha kSullakaiH-dravyabhAvabAlaiye vartante te vyaktA- zA sa dravyabhAvavRddhAsteSAM sakSullakavyaktAnAM, sabAlavRddhAnAmityarthaH, vyAdhimatAM sa nA cazabdAdavyAdhimatAM ca, sarujAnAM nIrujAnAM ceti bhAvaH, ye 'guNA' nA ya vakSyamANalakSaNAste'khaNDAsphuTitAH kartavyAH, akhaNDA dezavirAdhanAparityAgena ra asphuTitAH sarvavirAdhanAparityAgena, tat zrRNuta yathA kartavyAstatheti sUtrArthaH // 6 // * TIkArtha : je nAnI uMmaranA hoya te dravyabAla. je zrutajJAnarahita hoya, apariNata * ja hoya te bhAvabAla. A baMne prakAranA kSullakonI = bAlakonI sAthe je vyakto varte, te ja * sakSullakavyakta kahevAya. temAM je moTI uMmaranA hoya te dravyavyakta ane je pariNata2. gItArtha hoya te bhAvavyakta kahevAya. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ta E ma na ka ya * * dazavaikAlikasUtra bhAga-3 sIdho artha e ke bAlasahitavRddho .. vAdiAnUM eTale vyAdhivALA 7 zabdathI nirogIo paNa laI levA. A badhA ja sAdhuonA je guNo che, ke je guNo AgaLa kahevAze, te te badhA sAdhuoe akhaMDa ane asphuTita karavAnA che. emAM dezavirAdhanAnA tyAgathI te akhaMDa kahevAya ane sarvavirAdhanAnA tyAgathI te asphuTita kahevAya. e je rIte karavAnA che, te tame sAMbhaLo. te cAguNaparihAreNAkhaNDAsphuTitA bhavantIti aguNAstAvaducyante dasa aTTha ya ThANAI, jAI bAlo'varajjhai / tattha annayare ThANe, niggaMthattAu bhassai // 7 // adhya. 6 sUtra-7 te guNo aguNanA tyAgathI akhaMDa, asphuTita thAya eTale pahelA to aguNo batAve che. gA.7 dasa ane ATha sthAno che, ke jene bAla aparAdhe che. temAM anyatarasthAnamAM nirpranthapaNAthI bhraMza pAme che. 'vasatti sUtraM, vazAI = 'sthAnAni' asaMyamasthAnAni vakSyamALalakSaLani 'yAni' Azritya 'vAta:' ajJa: 'aparAdhdhati' tatsevanayAparAdhamAnoti, kathamaparAdhyatItyAhatatrAnyatare sthAne vartamAnaH pramAdena 'nirgranthatvAt' nirgranthabhAvAd 'bhrazyati' nizcayanayenApaiti bAla iti sUtrArthaH // prazna : kevI rIte aparAdha kare che ? uttara : temAM koIpaNa ekAdasthAnamAM pramAdathI vartato sAdhu sAdhubhAvathI bhraSTa thAya che eTale ke nizcayanayathI sAdhupaNAmAMthI dUra thAya che. amumevArthaM sUtrasparzaniyuktyA spaSTayati aTThArasa ThANAiM AyArakahAeN jAI bhaNiyAI / tesiM annatarAgaM sevaMtu na hoi so samaNo IraddaLA 155 -- = ? na zA .TIkArtha : dasa ane ATha ema aDhAra asaMyamasthAno che ke je AgaLa kahevAze. ke jene AzrayIne ajJAnIjIva tenI sevAdvArA aparAdhane pAme che. S ta H E ma sa nA ya * * * Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba 8 It dazavaikAlikasUtra bhAga-3 misTara adhya. 6 niryukti-267, 268 3 eN A ja arthane sUtrasparzikaniryuktithI spaSTa kare che. ni.267 AcArakathAmAM je aDhAra sthAno kahyA che. temAMthI koIne paNa sevato te | sAdhu na hoya. vyAkhyA-aSTAdazasthAnAnyAcArakathAyAM prastutAyAM yAni bhaNitAni tIrthakaraiH * | teSAmanyatarasthAnaM sevamAno na bhavatyasau zramaNa Asevaka iti gAthArthaH // TIkArtha : prastuta AcArakathAmAM je 18 sthAno kahyA che. (je oghathI kahyA che ? |o vibhAgathI hajI have kaheze.) e tIrthakaroe kahelA che. temAMnA koIpaNa sthAnane je seve che te sAdhu na kahevAya. stu kAni punastAni sthAnAnItyAha niyuktikAra: vayachakkaM kAyachakkaM, akappo gihibhAyaNaM / paliyaMkanisejjA ya, siNANaM sohavajjaNaM /ra68. te kayA sthAno che ? e niryuktikAra kahe che. ni.268 vrataSaka, kAyaSarka, akalpa, gRhibhAjana, parghaka, niSaghA, snAna, zobhAvarjana. vyAkhyA-vrataSaTakaM' prANAtipAtanivRttyAdIni rAtribhojanaviratiSaSThAni SaD ji vratAni kAyaSaTa kaM -pRthivyAdayaH SaD jIvanikAyAH 'akalpa:' / zikSakasthApanAkalpAdirvakSyamANaH 'gRhibhAjanaM' gRhasthasaMbandhi kAMsyabhAjanAdi pratItaM 'paryaGka' zayanavizeSaH pratItaH / 'niSadyA ca' gRhe ekAnekarUpA 'snAnaM' dezasarvabhedabhinnaM 'zobhAvarjanaM' vibhUSAparityAgaH, varjanamiti ca pratyekamabhisaMbadhyate, zobhAvarjanaM snAnavarjanamityAdIti gAthArthaH // 7 // TIkArtha : prANAtipAtano tyAga vagere 6 vrato che. rAtribhojanatyAga emAM chaThuM che pRthvIvagere cha javanikAyo e kAyaSarka kahevAya. akalpa eTale zikSakasthApanA-akalpa vagere ke je kahevAze. gRhibhAjana eTale gRhasthonA kAMsAnA vAsaNa vagere pratIta che. paryaka eTale zayanavizeSa = uMghavA mATe upayogI sAdhanavizeSa = palaMga: vaE F = = = = Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * pa A ka dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-8 niSadyA (eTale besavA mATenA sAdhanavizeSa ke je) gharamAM eka, aneka rUpe hoya che. huM snAna dezathI ane sarvathI ema be bhedathI bhinna che. zobhAvarjana eTale vibhUSAno parityAga. varjanazabda dareka sAthe joDavo. zobhAvarjana, snAnavarjana... vagere. (vrataSaka sAthe varjana zabda na joDavo. ema yathAsaMbhava vicArI levuM.) vyAkhyAtA sUtrasparzaniyuktiH, adhunA sUtrAntaraM vyAkhyAyate, asya cAyamabhisaMbandhaH na guNA aSTAdazasu sthAneSu akhaNDAsphuTitAH kartavyAH, tatra vidhimAhatatthimaM paDhamaM ThANaM, mahAvIreNa desiaM / ahiMsA niuNA diThThA, savvabhUesu saMjamo // 8 // sUtrasparzaniyukti vyAkhyAna karAI. have bIjA sUtronuM vyAkhyAna karAya che. eno A saMbaMdha che ke aDhArasthAnomAM guNo akhaMDita, asphaTita karavAnA che. temAM te , na vidhi kahe che. 45 vaE ka gA.8 temAM A prathamasthAna mahAvIravaDe dekhADAyuM che. sarvabhUtomAM saMyama | nipuNa ahiMsA dekhAI che. | tatthimaM 'ti sUtraM / 'tatra' aSTAdazavidhe sthAnagaNe vrataSaTke vA anAsevanAdvAreNa ja 1 'idaM' vakSyamANalakSaNaM prathamaM sthAnaM 'mahAvIreNa' bhagavatA apazcimatIrthakareNa 'dezitaM' na zA kathita yadutAhiMseti / iyaM ca sAmAnyataH prabhUtairdezitetyata aah-'nipunnaa'| sa AdhAkarmAdyaparibhogataH kRtakAritAdiparihAreNa sUkSmA, na AgamadvAreNa dezitA apitu sa| nA 'dRSTA' sAkSAddharmasAdhakatvenopalabdhA, kimitIyameva nipuNetyata Aha-yato'syAmeva nA ya mahAvIradezitAyAM 'sarvabhUteSu' sarvabhUtaviSayaH saMyamo, nAnyatra, uddizyakRtAdibhoga| vidhAnAditi sUtrArthaH // 8 // * TIkArtha : je aDhAraprakArano sthAnono samUha dekhADyo temAM athavA to vrataSakamAM * * vakSyamANalakSaNavALuM A prathama sthAna chellAtIrthaMkara mahAvIravaDe anAsevanadvArA kahevAyeluM che ja che. (hiMsAnuM sevana na karavuM ema anAsevanA rUpa prathama sthAna che.) A ahiMsA sAmAnyathI to ghaNAMo vaDe batAvAI che, eTale ahIM prabhue dekhADelI che = Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ahi adhya. 6 sUtra-9 che. ahiMsAmAM vizeSatA zuM che ? e darzAve che ke AdhAkarmAdinA paribhoganA tyAga dvArA A kRtakAritAdinA parihArathI sUkSma evI ahiMsA prabhuvaDe dekhADAyelI che. (AdhAkarmAdino | | paribhoga na kare eTale karaNa-karAvaNa ane anumodananA pApa na lAge... e rIte e ke ahiMsA sUkSma che.) mAtra AgamadvArA jaNAvelI che eTaluM ja nahi, paraMtu prabhue e ahiMsAne dharmanA | sAdhaka tarIke sAkSAt joI che. (athavA to sAkSAt dharmanA sAdhaka tarIke joI che.) prazna : prabhudezita ahiMsA ja nipuNa che, evuM zA mATe ? uttara : kemake A mahAvIradezita ahiMsAmAM ja sarvajIvasaMbaMdhI saMyama che. anya mA 3 ahiMsAomAM nahi. kemake anyadarzanIoe to potAnI ahiMsAmAM sAdhune uddezIne 3 | rU karAyela bhojanavagereno bhoga karavAnuM vidhAna karela che. 5 3, 'A re "E 5 etadeva spaSTayannAhajAvaMti loe pANA, tasA aduva thAvarA / te jANamajANaM vA, na haNe Novi | thAya che ? A ja vAtane spaSTa karatAM kahe che. gA.9 lokamAM trAsa ke sthAvara jeTalA jIva che, temane jANatA ke ajANatAM haNavA tti nahi ke haNAvavA nahi. na 'jAvaMti' sUtraM, yato hi bhAgavatyAjJA yAvantaH kecana loke prANinastrasA-dvIndriyAdayaH na zA athavA sthAvarAH-pRthivyAdayaH tAn jAnan rAgAdyabhibhUto vyApAdanabuddhayA ajAnanvA zA sa pramAdapAratantryeNa na hanyAt svayaM nApi ghAtayedanyaiH 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAd' sa nA jato'pyanyAnna samanujAnIyAd, ato nipuNA dRSTeti sUtrArthaH // 9 // 2 TIkArtha : je kAraNathI bhagavAnanI A AjJA che ke lokamAM beIndriyavagere so ke ja |pRthvI vagere sthAvaro je koIpaNa prANIo che. temane rAgAdithI abhibhUta thayelAe che mAravAnI buddhithI na mAravA na marAvavA ke pramAdane paravaza banIne ajANatA paNa svayaM che. ja na haNavA ke bIjAo dvArA na haNAvavA. prazna : koI haNatuM hoya to anumodanA karAya ? e uttara : ahIM "ekanA grahaNanA tenA jAtIyanuM grahaNa thaI jAya" e pramANe nyAya huM = Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * , 5 - 4 IT hata dazavaikAlikarNa bhAga-3 adhya. 6 sUtra-10, 11 - che. eTale karaNa-karAvaNa e benuM grahaNa kareluM hovAthI tanUjAtIya evA anumodananuM paNa A e grahaNa thaI jAya. eTale samajI levuM ke jIvone haNanArAone jANe ke ajANe anumati : * na ApavI. Ama ja kAraNathI prabhunI AjJA AvI che, e kAraNathI ja te nipuNa-sUkSma jovAI che ema samajI zakAya che. ahiMsaiva kathaM sAdhvItyetadevAhasavve jIvAvi icchaMti, jIviuMna marijjiuM / tamhA pANavahaM ghoraM, niggaMthA vanayaMti 205 prazna : ahiMsA ja zA mATe sArI ? e to pahelAM kaho. uttara : e ja kahe che. gA.10 sarva jIvo jIvavAne Icche che, maravAne nahi. tethI nircantho ghora a] prANIvadhane varje. 'savve 'tti sUtraM, sarve jIvA api duHkhitAdibhedabhinnA icchanti jIvituM na martuM | prANavallabhatvAt, yasmAdevaM tasmAtprANavadhaM 'ghoraM' raudraM duHkhahetutvAd 'nirgranthAH' sAdhavo varnatti mAvata: iita vAgyAnAra ti sUtrArthaH || 10 | TIkArtha : duHkhI vagere badhAM ja bhedavALA jIvo jIvavAne Icche che, maravAne nahi." | kemake badhAne potAnA prANa vallabha-priya che. AvuM hovAthI ja raudra jIvavadhane sAdhuo | " bhAvathI varje che. jIvavadha duHkhanuM kAraNa hovAthI raudra kahevAya che. mAM akSara vAkyanI " zobhA mATe che. uktaH prathamasthAnavidhiH adhunA dvitIyasthAnavidhimAhaappaNaTThA paraTThA vA, kohA vA jai vA bhayA / hiMsagaM na musaMbUA, novi annaM vayAvaU 22 / pahelAsthAnanI vidhi kahI, have bIjA sthAnanI vidhi kahe che. gA.11 potAnA mATe ke bIjAne mATe, krodhathI ke bhayathI hiMsaka mRSA na bolavuM, * che. bIjA pAse bolAvavuM paNa nahi. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E = dazavaikAlikasUra bhAga-3 25 jItrA adhya. 6 sUtra-11 3 'appaNaTTha'tti sUtraM, 'AtmArtham' AtmanimittamaglAna eva glAno'haM mamAnena / * kAryamityAdi 'parArthaM vA' paranimittaM vA evameva, tathA kodhAdvA tvaM dAsa ityAdi, ekagrahaNe* * tajjAtIyagrahaNa'miti mAnAdvA abahuzruta evAhaM bahuzruta ityAdi mAyAto * * bhikSATanaparijihIrSayA pAdapIDA mametyAdi lobhAcchobhanatarAnnalAbhe sati prAntasyaiSaNI-2 | yatve'pyaneSaNIyamidamityAdi, yadivA 'bhayAt' kiJcidvitathaM kRtvA prAyazcitabhayAnna - kRtamityAdi, evaM hAsyAdiSvapi vAcyam, ata evAha- "hiMsakaM' parapIDAkAri sarvameva na mo mRSA brUyAt svayaM nApyanyaM vAdayet, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAt' bruvato'pyanyAnna mo sinugAnIyAvati sUtrArtha: II 22 / TIkArtha : (1) potAnA mATe mRSA : pote glAna na hoya chatAM "huM glAna chuM, mAre to A vastunI jarUra che" vagere bolavuM. T (2) bIjA mATe mRSA : upara mujaba ja (ke bIjo glAna na hoya chatAM "e glAna che, ene amuka cIjanuM kAma che...") na (3) krodhathI : "tuM dAsa che" vagere zabdo gusAdithI bolavA. ahIM cAra kaSAyomAMthI eka krodhakaSAyanuM grahaNa kareluM che, jenA dvArA tajUjAtIya | bAkInA traNa kaSAyo paNa laI levA. emAM (4) mAnathI ? pote bahuzruta na hoya chatAM "huM bahuzruta chuM" vagere. (5) mAyAthI : bhikSA mATe bhramaNa karavAno parityAga karavAnI IcchAthI sAdhu bole, [ ke "mArA pagamAM pIDA che." | (6) lobhathI : vadhu sArA annano lAbha thAya eTale je prAnta = tucchavastu nirdoSa " hoya tene paNa "A doSita che." ema kahevuM te (jo e nirdoSa gaNe to e paNa vahoravI | "ii paDe, mAMDalImAM vAparavI paDe. paNa gharamAM ke mAMDalImAM ene doSita kahI de to e nA vAparavI na paDe. bIjIgocarI vAparI zakAya. AmAM lobhathI ja mRSA bolAya che.) (7) bhayathI : kaMIka khoTuM karIne prAyazcittanA bhayathI "meM A karyuM nathI" ema * bolavuM te. * e rIte hAsya, zoka vageremAM paNa kahevuM. AthI ja kahe che ke bIjAne pIDAkArI badhA ja mRSAvacano svayaM na bole ke bIjA | A pAse bolAve nahi. "ekagrahaNamAM tajajAtIyagrahaNa thAya" e nyAyathI bolanArA evA H | 45 = = = % E = = * * , Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 * - pa . 0 X hAla dazavaikAlikasUra bhAga-3 hu chu . adhya. 6 sUtra-13, 14, 15 Ta ka ) paNa bIjAone anumati na Ape. - micetavanityadi___ musAvAo u logammi, savvasAhUhiM garihio / avissAso a bhUANaM, tae mosaM vivajJaU | 22 . prazna : AvuM zA mATe ? uttara : gA.12 mRSAvAda te lokamAM sarvasAdhuovaDe niMdAyo che. prANIono avizvAsa che ! tethI mRSAvAda varjavo. "pusIvIDa"tti sUtra, mRSAvAvo dino sarvasmitteva sarvasAdhu: "nahiMto' nizvitaH, | sarvavratApakAritvAt pratijJAtApAlanAt, 'avizvAsazca' avizvasanIyazca bhUtAnAM mRSAvAdI | bhavati, yasmAdevaM tasmAnmRSAvAdaM vivarjayediti sUtrArthaH // 12 // | TIkArya : AkhAya lokamAM mRSAvAda sarvasAdhuo vaDe niMdAyelo che. kemake mRSAvAda ne badhA ja vratone nukasAna karanAra che. ane e dvArA pratijJAkarAyela padArthonuM pAlana thatuM | nathI. (pratyeka vratasaMbaMdhI doSomAM mRSA bolIne bacAva kare, badhAM vrato duSita, vadhuduSita | banatAM ja jAya..) tathA mRSAvAdI mANasa jIvone vizvAsapAtra banato nathI. je kAraNathI AvuM che, te kAraNathI mRSAvAdane varjavo. ukto dvitIyasthAgavidhiH, sAmprataM tRtIyasthAnavidhimAhacittamaMtamacittaM vA, appaM vA jaivA bahuM / daMtasohaNamittaMpi, uggahaMsi ajAiyA // 13 // taM appaNA na giNhaMti no'vi giNhAvae paraM / annaM vA nA giNhamANaMpi, nANajANaMti saMjayA // 14 // " mA ga bIjA sthAnanI vidhi kahevAI. have trIjA sthAnanI vidhi kahe che. gA.13-14 sacitta ke acitta, alpa ke bahu daMtazodhana mAtra paNa avagrahamAM " yAcyavinA sAdhuo tene svayaM na le, bIjA pAse na levaDAve, lenArA anyane anumati | - na Ape. " 'cittamaMta tti sUtraM, 'cittavad' dvipadAdi vA 'acittavadvA' hiraNyAdi, alpaM vA ( Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 9 29 F = Ama dazavaikAlikasUra bhAga-3 sTIsTa - adhya. 6 sUtra-14, 15 - mUlyataH pramANatazca, yadivA bahu mUlyapramANAbhyAmeva, kiM bahunA?-'dantazodhanamAtramapi' ( tathAvidhaM tRNAdi avagrahe yasya tattamayAcitvA na gRhNanti sAdhavaH kadAcaneti sUtrArthaH // 13 ||etdevaah-'tNti sUtraM 'tat' cittavadAdi AtmanA na gRhNanti viratatvAt, nApi grAhayanti paraM viratatvAdeva, tathA'nyaM vA gRhNantamapi svayameva 'nAnujAnanti' nAnumanyante saMyatA iti / sUtrArtha: 24 TIkArtha : cittavad = sacitta = dvipada = manuSya vagere. acittavad = acitta = hiraNya vagere. alpa mUlyathI ane pramANathI (ochI kiMmatanuM te alpa, nAnA pramANavALuM te, alpa) bahu mUlyathI ane pramANathI. (moTI kimatanuM te bahu, moTA pramANavALuM te bahu) vadhu zuM kahevuM ? dAMtane zuddha karavAnA sAdhanabhUta tevA prakAranA taNakhalA vagere paNa je mAlikanA sthAnamAM paDelA hoya, te mAlika pAse tenI yAcanA karyA vinA sAdhuo 1 kadApi na le. e ja vAta gA.14mAM kare che. te sacittAdi ne sAdhuo (yAcanA karyA vinA) jAte | na le kemake teo viratidhara che. (yAcanA vinA levAmAM corInI viratino bhaMga thAya.) bIjA pAse yAcanA vinA grahaNa karAve nahi, enuM kAraNa paNa eja che ke teo viratidhara tti che. tathA bIjo koI potAnI meLe ja grahaNa karato hoya to paNa sAdhuo tene rajA na ni 0 Ape. 5 6 / = ma uktastRtIyasthAnavidhiH caturthasthAnavidhimAhaababhacariaM ghoraM, pamAyaM durahiTThiaM / nAyaraMti muNI loe, mAyeyaUAvano 25 / trIjA sthAnanI vidhi kahevAI. cothA sthAnanI vidhi kahe che. gA.15 lokamAM bhedAyatanavarjaka muni dudhiSThita, pramAdabhUta ghora abrahmacaryane na Sa * & Acare. * * ke "mavaM5tti sUtra, brA' pratIta' 'pora' raudra raudrAnuSThAnahetutvI, pravuiM'mAlava hA sarvapramAdamUlatvAt 'durAzrayaM' dussevaM viditajinavacanenAnantasaMsArahetutvAt, yatazcaivamato jha Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkArya : abrahma raudra anuSThAnanuM hetu hovAthI raudra kahevAya che. (AmAM hiMsA thAya, A mATe paisA kamAvavAdi ghaNA AraMbho karavA paDe...) tathA e badhA pramAdonuM mULa hovAthI pramAdavALuM kahevAya. tathA A jeNe jinavacana jANelA che, tenA vaDe AnuM sevana agharuM che. kemake e to jANe ke A anaMtasaMsAranuM kAraNa che. abrahma AvuM che, mATe A mAnavalokamAM munio tene sevatA nathI. S prazna : e munio kevA che ? zA dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-15, 16 'nAvati' nasevante munayo 'toje' manuSyatoLe, viviziSTA kRtyAha-'mevAyatanavanino' bhedaH - cAritrabhedastadAyatanaM tatsthAnamidamevoktanyAyAttadvarjina:- cAritrAticArabhIrava iti mUtrArtha: // // F F ya ta bhta uttara : bheda-cAritranAza, tenuM sthAna A abrahma ja. uparadarzAvelA nyAyathI e cAritranAzanuM sthAna bane ja. sAdhuo ene varjanArA che. arthAt cAritranA aticArothI gabharAnArA sAdhuo abrahma na seve. (navavADono bhaMga cAritranA aticAra rUpa che, 7 saMpUrNa abrahmasevana anAcAra rUpa che. sAdhuo to aticAra paNa varSe che, to anAcAra meM to na ja Acare, e svAbhAvika che. ahIM bhedAyatana abrahma artha lIdho che. eTale maeN "abrahmatyAgI sAdhuo abrahma'na Acare" ema vAkyArtha thAya. paNa emAM ekaja vAta bevAra AvatI hoya ema lAge che. kadAca eTale ja vRttikA2e cAritrAttiAzmIrva: ema na aMtamAM lakhyuM che. abrahma e aticAra nathI, anAcAra che. aticAra tarIke navavADono i bhaMga AvI zake. eTale u52mujaba artha karavo saMgata bhAse che.) maiM na zA F nA etadeva nigamayati mUlameyamahammassa, mahAdosasamussayaM / tamhA mehuNasaMsaggaM, niggaMthA vajjayaMti naM 66 // A ja vAtanuM nigamana, samApana kare che. gA.16 A adharmanuM mULa che. moTA doSonAM samUharUpa che. tethI nigrantho maithuna saMsargane varje che. 'mUrtatti sUtra, 'mUtta' vInametavuM 'dharmasya' pApaceti pAralauoiDAya: 'mahAdoSasamucchrayaM' mahatAM doSANAM cauryapravRttyAdInAM samucchrayaM - saMghAtavadityaihiko'pAyaH, *** 163 ma F " F ya Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na F " F A. pa smai F dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-16, 17 yasmAdevaM tasmAt 'maithunasaMsargaM' maithunasaMbandhaM yoSidAlApAdyapi nirgranthA varjayanti, Namiti vAkyAlaGkAra iti sUtrArthaH // 16 // ya TIkArtha : 'abrahma pApanuM bIja che' A pAralaukika nukasAna... tathA corImAM pravRtti vagere moTAdoSonAM samUhavALuM che... A Alaukika nukasAna... AvuM che, mATe nigrantho strI sAthe vAtakaravAdirUpa maithunasaMbaMdhane paNa varje che. khkhuM vAkyAlaMkAramAM che. pratipAditazcaturthasthAnavidhiH, idAnIM paJcamasthAnavidhimAha biDamubbheimaM loNaM, tillaM sappi ca phANiaM / na te saMnihimicchaMti, nAyaputtavaorayA // 17 // 'viDa'tti sUtra, 'biDuM' gomUtravivavava 'uddedya' sAmudrAji yA 'viDaM' prAsum ji 'uddhedyam' aprAsukamapi, evaM dviprakAraM lavaNaM, tathA tailaM sarpizca phANitam, tatra tailaM na pratItaM, sarpirdhRtaM, phANitaM dravaguDaH, etallavaNAdyevaMprakAramanyacca na te sAdhavaH 'saMnidhi kurvanti' paryuSitaM sthApayanti, 'jJAtaputravacoratA:' bhagavadvardhamAnavacasi niHsaGgatApratipAdanapare saktA iti sUtrArthaH // 17 // zA sa cothAsthAnanI vividha kahevAI. have pAMcamAsthAnanI vidhi kahe che. ta gA.17 biDa, udbhadima, lavaNa, tela, sarpi, phANita... jJAtaputravacanarata teo (A badhAnI) saMnidhi IcchatA nathI. = na je sAdhuo niHsaMgatAnuM pratipAdana karavAmAM tatpara evA bhagavAnavardhamAnasvAmInA vacanamAM lIna che. F G E na zA sa TIkArtha : gomUtrAdimAM pakAvAyeluM mIThuM e biDa. samudrAdi saMbaMdhI mIThuM e ubhedya. na athavA to biDa acitta. ubhedya = citta. Ama be prakAre lavaNa che. tathA ya ghI. phANita DhIlo goLa. A lavaNAdi AvA prakAranI vastuo ke anya vastuonI te sAdhuo saMnidhi karatA nathI. arthAt sUryAsta bAda potAnI pAse rAkhI mukatA nathI. tela pratIta che. sarpi 14 sta Xxxx Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-18 saMnidhidoSamAhalohassesa aNupphAse, manne annayarAmavi / je siA sannihiM kAme, gihI pavvaie nase // 18 // saMnidhi karavAno doSa zuM ? e jaNAve che. gA.18 A lobhano anusparza che. (tIrthakaro) mAne che ke jeo kadAcit anyatara paNa saMnidhine seve che. te gRhI che. te pravrajita nathI. 'lobhassa 'tti sUtraM, 'lobhasya' cAritravinakAriNazcaturthakaSAyasya 'eso'NupphAsa'tti | eSo'nusparzaH-eSo'nubhAvo yadetatsaMnidhikaraNamiti, yatazcaivamato 'manye' manyante, prAkRtazailyA ekavacanam, evamAhustIrthakaragaNadharAH 'anyatarAmapi' stokAmapi 'yaH stu syAt' yaH kadAcitsaMnidhi 'kAmayate' sevate 'gahI' gRhastho'sau bhAvataH pravrajito neti, durgatinimittAnuSThAnapravRtteH, saMnidhIyate narakAdiSvAtmA'nayeti saMnidhiriti zabdArthAt ta pravrajitasya ca durgatigamanAbhAvAditi sUtrArthaH // 18 // TIkArtha : je A saMnidhikaraNa che, te cAritramAM vidana karanArA cothA kaSAyarUpa lobhano prabhAva che. (lobhanA prabhAve ja saMnidhi thAya.) AvuM che mATe ja tIrthaMkaro-gaNadharo A pramANe mAne che eTale kahe che ke jeo ni kyAreka thoDIka paNa saMnidhine seve che, te bhAvathI gRhastha che. bhAvathI sAdhu nathI. kemake ni e durgatinAM nimittabhUta evA anuSThAnamAM pravRtti kare che. zA prazna : saMnidhi durgatinuM nimitta zI rIte ? - 'uttara : jenAdvArA AtmA narakAdimAM sArI rIte sthApita karAya... te saMnidhi... | nA A rIte saMnidhi zabdano artha thato hovAthI e vAta spaSTa che ke saMnidhi durgatinuM nimitta nA It "E = ET prazna : bhale ne saMnidhi durgatinimitta hoya, paNa eTalA mAtrathI saMnidhikaranAro kema sAdhu maTI jAya ? 0 uttara : je pravrajita hoya, sAdhu hoya enuM to durgatimAM gamana na ja thAya ane che | saMnidhikaranAro durgatimAM jAya che. mATe mAnavuM ja paDe ke te gRhI che, sAdhu nathI. .. Aha-yadyevaM vastrAdi dhArayatAM sAdhunAM kathamasaMnidhirityata Aha jIy * * * Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * A dazavaikAlikasUga bhAga-3 akilA adhya. 6 sUtra-19 ra jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / taMpi saMjamalajjaTThA, ghAraMti / ka parihAMti 26 che. * prazna H jo AvuM mAno, to vastrAdine dhAraNakaranArA sAdhuone saMnidhi nathI ema ke ke zI rIte kahevAya ? uttaraH gA.19 je kaMIpaNa vastra, pAtra, kaMbala, pAdaproina che. te paNa saMyamalajAne te mATe rAkhe che ane vApare che. | 'jaMpi'tti sUtraM, yadapyAgamoktaM 'vastraM vA' colapaTTakAdi 'pAtraM vA' alAbukAdi mo 'zvana' varSAnyAvuiM, "pavipuMchana' nohara, taui "saMyamannArtha 'piti saMyamartha : pAtrAdi, tadvyatirekeNa puruSamAtreNa gRhasthabhAjane sati saMyamapAlanAbhAvAt, lajjArthaM stu vastraM, tadvayatirekeNAGganAdau viziSTazrutapariNatyAdirahitasya nirlajjatopapatteH, athavA saMyama eva lajjA tadarthaM sarvametadvastrAdi dhArayanti, puSTAlambanavidhAnena 'pariharanti ca' paribhuJjate ca mUrchArahitA iti sUtrArthaH // 19 // TIkArtha : je kaMIpaNa AgamamAM kahelA colapaTTAdi vastra, tuMbaDAdi pAtra, varSAkalpAdi tri kaMbala, rajoharaNa che. tene paNa sAdhuo saMyama ane lajaMjAne mATe rAkhe che ane vApare che. tti emAM saMyamane mATe pAtrAdi che. jo pAtrAdi na hoya, to enA vinA ekalA puruSe ni | R to bhojanAdi mATe gRhasthanA bhAjanano upayoga karavo paDe ane emAM saMyamapAlana na ; na thAya. lajajAne mATe vastra che. vastra na hoya to strI vagere hote chatte viziSTazruta pariNati 1 | vagerethI rahita sAdhune nirlajajatA AvI jAya. (strIonI hAjarImAM paNa sAdhu nagna nI rahe to e nirlajja bane ja, A nirlajajatA vadhu pApa karavAmAM paNa nirlajja banAve e zakya che ja.) athavA to saMyama e ja lajajA. tene mATe puSTAlaMbananA vidhAnathI A vastrAdi A badhuM rAkhe ane puSTAlaMbana Ave tyAre mUccha vinA eno upayoga kare. (puSTAtmavanavithAnena zabda baMnebAju joDI zakAya. Ama chatAM audhikaupadhinuM dhAraNa to avazya karavAnuM ja che. eTale tyAM puSTAlaMbana zabda na joDIe to hajI cAle. paNa * ha rAkhelI e upadhino vaparAza to puSTAlaMbana hoya tyAre ja mUchavinA karavAno che...) ) 5 E F = = 1 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 : adhya. 6 sUtra-20, 21 juka * * * 3, 5 Aii e yatavamata: * na so parivAro vRtto, nAyaputte tA . | muchI parivAho putto, rUma () vRtta masiUT I 20 AvuM che, mATe gA.20 trAyI jJAtaputravaDe te parigraha kahevAyo nathI. maharSivaDe kahevAyuM che ke mUcha parigraha kahyo che" / 'na so 'tti sUtraM, nAsau nirabhiSvaGgasya vastradhAraNAdilakSaNaH parigraha ukto, 5 sta bandhahetutvAbhAvAt kena ? 'jJAtaputreNa' jJAta-udArakSatriyaH siddhArthaH tatputreNa vardhamAnena 'jAtrA' svaparaparitrANasamarthena, api tu 'marchA' asatsvapi vastrAdiSvabhiSvaGgaH parigraha ukto, bandhahetutvAd, arthatastIrthakareNa, tato'vadhArya 'iti' evamukto 'maharSiNA' nAthA, sUtre senaMbava sAtti sUtrArtha: | 20 || TIkArtha : Asaktirahita sAdhune vastrAdidhAraNa e parigraha kahevAyo nathI. kemake e re dravyo baMdhanAM kAraNa banatAM nathI. prazna : konAvaDe e parigraha kahevAyo nathI ? tti uttara : jJAta = udArakSatriya siddhArtha. tenA putra ane sva-paranuM rakSaNa karavAmAM ni | samartha evA vardhamAna vaDe te parigraha kahevAyo nathI. paraMtu avidyamAna evA paNa na na vastrAdimAM Asakti e parigraha kahevAyo che. kemake e baMdhanuM kAraNa che. "mUcha parigraha ' che. ema arthathI tIrthakaravaDe kahevAyuM che temanI pAsethI avadhArIne gaNadharavaDe kahevAyuM : |che. e pramANe A sUtramAM zayyabhavasUri kahe che. Aha-vastrAdyabhAvabhAvinyapi mUrchA kathaM vastrAdibhAve sAdhunAM na bhaviSyati?, ucyate, samyagbodhena tadbIjabhUtAbodhopaghAtAd, Aha ca| savvatthuvahiNA buddhA, sNrkkhnnprigghe|avi appaNo'vi dehami, nAyaraMti 5 * F = * * | prazna : vaDhavagerenA abhAvamAM paNa vastrAdimUccha jo thaI zakatI hoya, to ke te vastrAdinA sabhAvamAM to sAdhuone avazya mUcha thavI ja joIe. chatAM tame kaho cho ja Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na E . # 'savvattha 'tti sUtraM, 'sarvatra' ucite kSetre kAle ca 'upadhinA' Agamoktena vastrAdinA sahApi 'buddhA' yathAvadviditavastutattvAH sAdhavaH 'saMrakSaNaparigraha' iti saMrakSaNAya SaNNAM jIvanikAyAnAM vastrAdiparigrahe satyapi nAcaranti mamatvamiti yogaH, kiM cAnena ?, te hi bhagavantaH 'apyAtmano'pi deha' ityAtmano dharmakAye'pi viziSTapratibandhasaMgatiM na kurvanti ta 'mamatvam' AtmIyAbhidhAnaM, vastutattvAvabodhAt, tiSThatu tAvadanyat, tatazca dehavadaparigraha va tavitti sUtrArthaH // 2 // dazavaikAlikasUtra bhAga-3 "e na thAya" to e kema na thAya ? uttara H vastrAdimUrchAnuM kAraNa abodha ajJAna che. sAdhuo pAse samyabodha che. enA dvArA teone mUrchAnA bIjabhUta evA abodhano vinAza thaI gayo che. eTale sAdhuone vastrAdi hovA chatAM mUrchA na thAya. (ajJAnIone vastrAdi na hovA chatAM mUrchA thAya.) = adhya. 6 sUtra-21, 22 sa A ja vAta kahe che ke gA.21 sarvatra upadhinI sAthe rahelA evA buddho saMrakSaNamATenA parigrahamAM ane potAnA dehamAM paNa mamatvane AcaratAM nathI. TIkArtha : sAdhuo ucitakSetramAM ene ucitakALamAM AgamamAM kahelI vastrAdi upadhi sAthe vartatA hoya, to paNa vAstavika rIte vastutattvanuM jJAna pAmI cUkelA sAdhuo SaTkAyanI rakSAmATe karelo vastrAdi parigraha hovA chatAM paNa temAM mamatvane AcaratA | nathI. ji na zA zA nAyarati mamAnDsa no saMLapade sAthe yoga karavo. sa nA nA are ! AnAthI zuM ? arthAt A kaMI moTI vAta nathI ke 'teo vastrAdi para mamatva na kare.' te bhagavanto to potAnA dharmakAyamAM paNa, dharma sAdhanabhUta zarIramAM paNa maiM viziSTarAganA saMbaMdha rUpa mamatva karatAM nathI, arthAt "A zarIra mAruM che." ema zarIramAM "AtmIya-mAruM" zabdanuM kathana karatAM nathI. kemake teo vastutattvanA bodhavALA # che. eTale vastrAdi bIjI vAto to dUra ja raho. Ama vastrAdi e dehanI jema sAdhuone aparigraha ja che. ukta: paJcamasthAnavidhiH, adhunA SaSThamadhikRtyAha aho niccaM tavo kammaM, savvabuddhehiM vaNNiaM / 168 For ta Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * pAMca * * * dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-22 nAva naLAsamAM vittI, mitte ra mogavi | rara . pAMcamA sthAnanI vidhi kahevAI. have chaThThA sthAnane AzrayIne kahe che. gA.22 aho ! sarvabuddhovaDe nitya tapa karma varNavAyuM che ke lajjAsama vRtti ane | ekabhakta bhojana. 'aho tti sUtraM, 'aho nityaM tapaHkarme "ti aho-vismaye nityaM nAmApAyAbhAvena na tadanyaguNavRddhisaMbhavAdapratipAtyeva tapaHkarma-tapo'nuSThAnaM 'sarvabuddhaH' sarvatIrthakaraiH mo 'varNitaM' dezitaM, kiviziSTamityAha-'yAvallajjAsamA vRttiH' lajjA-saMyamastena samA-sadRzI mA | tulyA saMyamAvirodhinItyarthaH vartanaM vRttiH- dehapAlanA 'ekabhaktaM ca bhojanam ekaM bhaktaM : stu dravyato bhAvatazca yasmin bhojane tattathA, dravyata ekam-ekasaMkhyAnugataM,bhAvata ekaM- sta karmabandhAbhAvAdadvitIyaM, taddivasa eva rAgAdirahitasya anyathA bhAvata ekatvAbhAvAditi sUtrArtha22 1 TIkArtha : "aho' zabda Azcarya darzAvavAnA arthamAM che. nitya eTale apAyanA | | abhAvavaDe tapa ane bIjA guNonI vRddhino saMbhava hovAthI je kadI pratipAtI na hoya, | apratipAtI ja hoya te. sarvatIrthakarovaDe AvuM nitya tapaanuSThAna dekhADAyuM che. prazna : te kevuM che ? kayuM che ? uttara : lajajA eTale saMyama, tene tulya evI vRtti = dehapAlanA. arthAt saMyamane 3 A virodha na Ave evI dehapAlanA. te A rIte - dravyathI ane bhAvathI eka bhakta che, | je bhojanamAM te ekabhakta bhojana kahevAya. | temAM dravyathI eka eTale ekasaMkhyAvALuM bhojana. bhAvathI eka eTale karmabaMdhano abhAva hovAthI jemAM karmarUpI bIjavastu nathI te , bhojana. (TuMkamAM dravyathI ane bhAvathI ekabhaktabhojana e saMyamane avirodhI dehapAlanA che. eja nitya tapa che. emAM ekajavAra vAparavuM e dravyathI ekabhaktabhojana...) A bhAvathI ekabhaktabhojana divasanA samayamAM ja rAgAdirahita sAdhune saMbhave. * rAtrinA samayamAM jo sAdhu bhojana kare to e bhAvathI ekabhaktabhojana na bane. (evuM ja SAva zabda sUcita kare che. e kema na bane? te pachI darzAvAze.) (tadivasa va zabda che Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hukama dazavaikAlikasUtra bhAga-3 jI Diza adhya. 6 sUtra- 233 e che, emAM tat zabda samAsamAM nathI, judo che. tat = bhAvathI ekabhaktabhojana...) * rAtribhojane prANAtipAtasaMbhavena karmabandhasadvitIyatAM darzayati| saMtime suhumA pANA, tasA aduva thAvarA / jAiM rAo apAsaMto, kahamesaNi* care ? | 2rUA. prazna : rAtribhojana kare to bhAvathI ekabhaktabhojana kema na thAya ? arthAt emAM [1 paNa karmabaMdha na thAya evuM kema na bane? karmabaMdha thAya to bhAvathI ekabhakta na gaNAya. " paNa na thAya to ? | | uttara : rAtribhojanamAM jIvahiMsAno saMbhava che, eTale te bhojana karmabaMdharUpIDA - bIjA padArthavALuM bane che, bhAvathI ekabhakta rahetuM nathI, e vAta dekhADe che. tuM gA.23 A trAsa ke sthAvara sUkSma prANo che ke jene rAtre nahi joto sAdhu kevI rIte eSaNIya care ? "tine 'tti sUtra, sarvete-pratyakSopaSyamAnasvarupIH sU: 'prANino' nIvA: trasA-dvIndriyAdayaH athavA sthAvarAH-pRthivyAdayaH yAn prANino rAtrAvapazyan cakSuSA katham | 'eSaNIyaM' sattvAnuparodhena cariSyati bhokSyate ca ?, asaMbhava eva rAtrAveSaNIyacaraNasyeti | sUtrArtha: 23 || 1 TIkArtha : je jIvonuM svarUpa pratyakSathI jaNAya che evA nAnA nAnA beIndriya vagere ja ' jIvo ke pRthvI vagere sthAvaro che ja, ke je prANIone sAdhu rAro joI na zake. to emane A " cakSuthI na joto sAdhu jIvonI hiMsA na thAya e rIte gocarIcaryA zI rIte karaze ? ane zA jIvonI hiMsA na thAya e rIte vAparaze zI rIte ? rAtro jIvahiMsArahitapaNe ja nA gocarIcaryAno asaMbhava ja che. A rIte rAtre bhojana karavAmAM doSane kahIne (ane gocarIcaryA karavAmAM doSane kahIne) have gocarI vahoravA saMbaMdhamAM doSa jaNAve che. (pratamAM lakhyuM che ke zabda | * avacUrNi ane dIpikAmAM nathI. A vAta apekSAe saMgata thAya che. kemake (1) zlokamAM che ke re lakhyuM che. eTale vRttimAM variSyati to barAbara, paNa mokSyate vadhArAnuM thAya. jo ke ke na hoya to variSyati no artha ja mokSyate ema karI zakAya. eTale mULa sAthe vRtti ke e saMgata thAya. jo ke vRttikAra adhyAhArathI padArtho laI zake che, paNa tyAre vRttikAra eno 45 doe = = | a yeo Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * E FO "dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hari adhya. 6 sUtra-24 che. spaSTa ullekha karatAM hoya che ke ti , vavazeSa: vagere. ahIM evuM nathI lakhyuM. A e eTale mane ra ema gaNIe, to vRttinI zailithI viruddha jAya. (2) mahatvanI bAbata che | e che ke A gAthA pachI 24mI gAthAnI avataraNikAmAM purva zAstra mAne | | doSapathAya. "ahIM rAtre vAparavAmAM kayA doSa che." eno ja ullekha karelo che. | have jo carita mokSya ra ema be mAnIe to A avataraNikA na ghaTe. kemake AmAM mAtra bhojanano ja ullekha che kharekhara AvI avataraNikA hovI joIe ke, "rva rAtrI gharane monane ." paNa evuM nathI eTale e dRSTie AgaLa na hovo vadhu saMgata ' thAya che. variSyati nA artha rUpe ja mokyate zabda vaparAyo che. ane vara dhAtu | bhakSaNaarthamAM paNa che ja.... alabatta rAtre caraNamAM ane bhakSaNamAM doSo to che ja eno niSedha nathI. A to mAtra paMktine AdhAre zuM paMkti hoI zake eno ja vicAra karelo | che.) evaM rAtrau bhojane doSamabhidhAyAdhunA grahaNagatamAhaudaullaM bIasaMsattaM, pANA nivaDiyA mahiM / diA tAI vivajjijjA, raao| tastha vare? | 24 | gA.24 udakADhuM, bIjasaMsakta, pRthvI para jIvo paDelA hoya, divase tene varjI, rAtre tyAM tti kevI rIte care ? _ 'udaullaM ti sUtraM, udakArdai pUrvavadekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAtsasnigdhAdiparigrahaH, tathA na | zA 'bIjasaMsaktaM' bIjaiH saMsaktaM-mizram, odanAdIti gamyate, athavA bIjAni pRthagbhUtAnyeva, zA sa saMsaktaM cAranAlAdyapareNeti, tathA 'prANinaH' saMpAtimaprabhRtayo nipatitA 'mahyAM' pRthivyAM sa nA saMbhavanti, nanu divApyetatsaMbhavatyeva?, satyaM, kiMtu paralokabhIruzcakSuSA pazyan divA nA ya tAnyudakArdrAdIni vivarjayet, rAtrau tu tatra kathaM carati saMyamAnuparodhena?, asaMbhava eva / zuddhacaraNasyeti sUtrArthaH // 24 // * TIkArtha : udakAA zabda lakhelo che, emAM pUrvanI jema ekanA grahaNamAM tajUjAtIyanuM ja grahaNa thaI jatuM hovAthI sabdhi vagere paNa laI levA. (e badhAno artha pUrve AvI ke * gayo che. chatAM pharI joI laIe. pANI Tapake evI rIte je hAtha-bhAjana bhInAM hoya che che te udakADhuM. jayAre pANI Tapake nahi e rIte je hAtha, bhAjanAdi bhInAM hoya te Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * ma dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ) adhya. 6 sUtra-25 che. sasnigdha...) tathA bIjovaDe = sacittabIjovaDe saMsakta. "odanAdi ema samajI levuM. athavA bIja ane saMsakta baMne judA ja padArtha levA. | (emAM bIja to spaSTa ja che.) jyAre AjanAlAdi = kAMjI vagere bIjA jIvAdi , vaDe saMsakta thAya. (emAM trasajIvo utpanna thAya ke bahArathI trasajIvo AvI paDelA hoya.) tathA saMpAtimavagere jIvo pRthvI para paDelA saMbhave che. (je macchArAdi jIvo nIce 1 paDatAM hoya te saMpAtima. jyAre kIDI-maMkoDA vagere to uparathI paDatA nathI. e sahaja ""L | rIte ja nIce hoya che.) nuM prazna : A udakArta, bIja, saMsakta, pRthvI para paDelA jIvo... A badhuM to divase tuM paNa saMbhave ja che ? uttara : sAcI vAta che. paNa paralokabhI sAdhu divase cakSuthI joto joto e badhA doSone varjI zake. jyAre rAtre to A badhAmAM saMyamano ghAta na thAya e rIte kevI rIte te nI care ? zuddhacAritrano asaMbhava ja che. upasaMharannAhaeaM dosaM daLUNaM, nAyaputteNa bhaasiaN| savvAhAraM na bhuMjaMti, niggaMthA rAibhoaNaM // 25 // upasaMhAra karatAM kahe che. gA.25 jJAtaputra vaDe bhASita A doSane joIne nirjhantho sarvAhArano rAtre na khAvAno tyAga kare. ___eaMca 'tti sUtraM, 'etaM ca' anantaroditaM prANihiMsArupamanyaM cAtmavirAdhanAdilakSaNaM / doSaM dRSTvA maticakSuSA 'jJAtaputreNa' bhagavatA 'bhASitam' uktaM 'sarvAhAraM' * caturvidhamapyazanAdilakSaNamAzritya na bhuJjate 'nirgranthAH' sAdhavo rAtribhojanamiti sUtrArthaH * 25 / | TIkArtha H A jJAtaputrabhASita anaMtarodita jIvahiMsArUpa doSa ane bIjA paNa che e AtmavirAdhanAdirUpa doSane buddhirUpI cakSuthI joIne sAdhuo azanAdirUpa cAreprakAranA che vaE F F = = = che ane 172 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * Gu S sta ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-26, 27 AhArane azrayIne rAtribhojana na kare. arthAt rAtre A cAramAMthI ekapaNa AhAra na vApare. che. uktaM vrataSaTkam, adhunA kAyaSaTkamucyate, tatra pRthivIkAyamadhikRtyAhapuDhavikAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasA kAyasA / tiviheNaM karaNajoeNaM, saMnayA musamAhima // 26 // vrataSaTka kahevAI gayA. have kAyaSaka kahevAya che. temAM pRthvIkAyane AzrayIne kahe gA.26 susamAhita saMyato trividha karaNayogathI manathI, vacanathI, kAyAthI pRthvIkAyanI hiMsA, karatA nathI. TIkArtha : sAdhuo manathI, vacanathI, kAyAthI pRthvIkAyane AlekhanAdi karavA dvArA haNe nahi. 'puDhavitti sUtraM, pRthvIkAyaM na hiMsantyAlekhanAdinA prakAreNa manasA vAcA kAyena, upalakSaNametadata evAha- 'trividhena karaNayogena' manaHprabhRtibhiH karaNAdirupeNa, ke na hiMmantItyAda-'saMyatA:' sAdhava: 'suptamAhitA' dhutttA kRti sUtrArtha: radda|| ta prazna : haNe nahi, paNa haNAvI zake ? anumodI zake ? uttara : A upalakSaNa che. eTale ja rAnone lakhyuM che. mana vagerethI na karaNAdirUpe hiMsA na kare. arthAt mana-vacana-kAyAthI karavI nahi, karAvavI nahi, gA anumodavI nahi. (ravi mAM Avi padathI karAvavuM ane anumodavuM e be levAya...) ma prazna : koNa hiMsA nathI karatA ? nA uttara : susamAhita ya saMyamoghamavALA sAdhuo ... atraiva hiMsAdoSamAha puDhavikAyaM vihiMsaMto, hiMsaI u tayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse ga gadyavastune rA X ahIM ja (pRthvImAM) hiMsAnA doSane batAve che. gA.27 pRthvIkAyane haNanAro tene Azrita evA cakSugrAhya ane acakSugrAhya vividha 963 r, cha na zA sa nA ya Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 trasajIvone haNe che. 'puDhavitti sUtraM, pRthivIkAyaM hiMsannAlekhanAdinA prakAreNa 'hinastyeva' turavadhAraNArtho vyApAdayatyeva, 'tadAzritAn' pRthivIzritAn 'trasAMzca vividhAn prANino' dvIndriyAdIn * cazabdAtsthAvarAMzcApkAyAdIn, 'cAkSuSAMzcAcAkSuSAMzca' cakSurindriyagrAhyAnagrAhyAMzceti sUtrArthaH // 27 // na TIkArtha : je jIva AlekhanAdi prakAre pRthvIkAyane haNe che. te e pRthvImAM rahelA 1 mo aneka prakAranA beIndriyAdi trasajIvone haNe ja che. ca zabdathI samajavuM ke aTkAyavagere je Da sthAvarone paNa haNe ja che. e jIvo cakSugrAhya ane acakSugrAhya baMne prakAre saMbhave che. Da (bhInImATI khode, eTale emAM akAyanI virAdhanA, kIDInAM nagarAdi hoya to trasavirAdhanA... vagere svayaM vicArI levuM) ya adhya. 6 sUtra-20 thI 29 va. yasmAdevaM tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDDhaNaM / puDhavikAyasamAraMbhaM, jAvajIvAi vajjae // 28 // jAvu che, gA.28 tethI durgativardhaka A doSane jANIne pRthvIkAyasamAraMbhane yAvajjIva mATe ji na na zA 'tamha'tti sUtraM, tasmAdevaM vijJAya doSaM tattadAzritajIvahiMsAlakSaNaM 'durgativardhanaM' zA saMsAravardhanaM pRthivIkAyasamAraMbhamAlekhanAdi 'yAvajjIvaM' yAvajjIvameva varjayediti nA sUtrArthaH // 28 // sa sa 174 ta nA TIkArtha : te pRthvIjIvo ane temAM Azrita trasAdijIvo... A badhAnI hiMsArUpI ya saMsAravardhaka doSane jANIne pRthvIsamAraMbha yAvajIvamATe varlDavo. (tattadAzritajIvahiMsA - tat = pRthvIvo, tadAzrita pRthvImAM rahelA trasAdi = vo...) ukta saptamasthAnavidhiH, adhunA'STamasthAnavidhimadhikRtyocyate AukAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasA kAyasA / tiviheNa karaNajoeNa, H Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta zAli sUtra bhAga - 3 madhya sUtra -2 thI 32 saMjayA susamAhiA // 29 // AukAyaM vihiMsaMto, hiMsaI utayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 30 // tamhA eaMtiNittA, dosaM duggaivaDDhaNaM / AukAyasamAraMbhaM jAvajIvAi vajjae // 31 // sAtamA sthAnanI vidhi kahevAI. have AThamA sthAnanI vidhine AzrayIne kahevAya che. 28-30-31 pUrvavat (26-27-28 sUtronAM arthanI 44...) 'AukAyaM 'ti sUtraM, sUtratrayamapkAyAbhilApena neyaM, tatazcAyamapyukta eva // 29-30 31 // TIkArtha : traNeya sUtro 26-27-28 sUtro pramANe jANavA. mAtra pRthvInA sthAne akAya zabdathI badhu samajavuM. Ama A AThamuM sthAna paNa kahevAI gayuM. sAmprataM navamasthAnavidhimAha jAyateaM na icchaMti, pAvagaM jalaittae / tikkhamannayaraM satthaM, savvao'vi durAsayaM // 32 // ji have navamA sthAnanI vidhi kahe che. na gA.32 pAparUpa agnine pragaTAvavA IcchatA nathI ke je tikSNa che, anyatarazastra zA che, jadhI jAduthI hurAzraya che. nA ya sa 'jAyateaM 'ti sUtraM, jAtatejA - agniH taM jAtatejasaM necchanti manaHprabhRtibhirapi 'pApakaM' pApa eva pApakastaM, prabhUtasattvApakAritvenAzubhamityarthaH, kiM necchantItyAha'jvAlayitum' utpAdayituM vRddhiM vA netuM, kiMviziSTamityAha - ' tIkSNaM' chedakaraNAtmakam 'anyataratzastraM' sarvazastram, ekadhArAdizastravyavacchedena sarvatodhArazastrakalpamiti bhAvaH, ata eva 'sarvato'pi durAzrayaM' sarvatodhAratvenAnAzrayaNIyamiti sUtrArthaH // 32 // TIkArtha : agni ghaNAM jIvone apakArI hovAthI azubha che, AvI pApAtmaka agnine utpanna karavA ke utpanna thayelI agnine vadhA2vA sAdhuo mana vagerethI paNa IcchatA nathI. 175 S E ta H ji na zA ya Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 prazna H te agni kevo che ? uttara : tIkSNa che. arthAt chedakriyAnuM karaNa = sAdhana che. (jema talavAra tIkSNa che,... tema) adhya. 6 sUtra-33 tathA agni anyatarabAjuthI = game te bAjuthI zastra che. ekadhAravALA, bedhAravALA vagere zasranA vyavaccheda dvArA badhIbAju dhAravALA zastra samAna che. (talavAra ekabAju tIkSNa che, bIjI bAju ke mUThanA bhAge nahi. sudarzanacakranI cArebAju dhAra tIkSNa. paNa upara-nIceno bhAga tIkSNa nathI. agni evo che ke e koIpaNa bAjuthI zastra jevo ja mo che. bALanAro ja che.) na A, ~ AthI ja A agni badhI bAjuthI paNa durAzraya che. arthAt badhIbAju dhAravALo 5 stu hovAthI Azraya na karI zakAya tevo che. (talavAra vagerene kyAMkathI to pakaDI zakAya, stu agnine to koIpaNa bAjuthI na pakaDAya, baLI javAya...) etadeva spaSTayannAha ta pAINaM paDaNaM vAvi, uDDuM aNudisAmavi / ahe dAhiNao vAvi, dahe uttara ovi a // rUr // A ja vAtane spaSTakaratAM kahe che ke gA.33 pUrva ke pazcima, urdhva ke anudizA, nIce ke dakSiNamAM ke uttaramAM bALe. na na na 'pAkhaM 'ti sUtra, 'prAcyAM praticyAM vApi' pUrvIyAM pazcimAAM cetvartha:, zA UrdhvamanudikSvapi, 'supAM supo bhavantI 'ti saptamyarthe SaSThI, vidivapItyarthaH, adho zA sa dakSiNatazcApi 'dahati' dAhyaM bhasmIkarotyuttarato'pi ca, sarvAsu dikSu vidikSu ca dahatIti sa nA sUtrArtha: // rUrU // nA ya ya ke TIkArtha : A agni evo che ke je pUrvamAM ke pazcimamAM, uparanI bAju anudizAmAM = vidizAomAM, nIce, dakSiNamAM ke uttaramAM e potAnA saMparkamAM AvelI vastune bhasmasAta kare. ahIM anurvizAM chaThThI vibhakti che. paNa prAkRtamAM badhI * * vibhaktiono badhI ja vibhaktimAM artha thaI zake che... eTale A sAtamI samajIne * artha levo. yatazcaivamato 176 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 * * che ke dazavaikAlikasUra bhAga-3 ju tha adhya. 6 sUtra-34 thI 36 bhUANamesamAghAo, havvavAho na sNso|tN paIvapayAvaTThA, saMjayA kiMci / 0 nAme rU4 che. AvuM che, mATe ja che. gA.34 A agni jIvono AghAta che, emAM saMzaya nathI. sAdhuo pradIpa che pratApanamATe koIpaNa agnine na AraMbhe. | 'bhUANa'tti sUtraM, 'bhUtAnAM' sthAvarAdInAmeSa 'AghAta' AghAtahetutvAdAghAtaH / mA 'havyavAhaH' agniH 'na saMzaya' ityevamevaitad AghAta eveti bhAvaH, yenaivaM tena 'taM' havyavAhaM mA| 'pradIpapratApanArtham' AlokazItApanodArthaM 'saMyatAH' sAdhavaH 'kiJcit' saMghaTTanAdinA'pi | stu nArabhante, saMyatatvApagamanaprasaGgAditi sUtrArthaH // 34 // 1 TIkArthaH A agni sthAvarASTijIvonI hiMsAnuM kAraNa che, mATe te AghAta kahevAya. | AmAM saMzaya nathI. arthAt e AghAta ja che.* 1 Ave che, mATe prakAza meLavavA ke ThaMDI dUra karavA mATe sAdhuo te agnino saMghaTTA te ja vagere dvArA paNa AraMbha na kare. kemake jo evuM kare to sAdhupaNAno vinAza thavAnI meM Apatti Ave. tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDDaNaM / teukAyasamAraMbhaM, jAvajIvAi vajJag | rUDa 5 gA.35 pUrvanI che. (28mI gAthAnI jema) yasmAdevaM tamha'tti sUtraM, vyAkhyA pUrvavat // 35 // TIkArtha : vyAkhyA pUrvavatuM ukto navamasthAnavidhiH, sAmprataM dazamasthAnavidhimadhikRtyAhaaNilassa samAraMbhaM, buddhA mannaMti tArisaM |saavjjbhulN ceaM, neaMtAIhi seviDa rUdda che navamA sthAnanI vidhi kahevAI. have dazamA sthAnanI vidhine AzrayIne kahe che ke ' 45 - * F = * * * kedika 100 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'aNilassa 'tti, 'anilasya' vAyoH 'samArambhaM' tAlavRntAdibhiH karaNaM 'buddhAH' tIrthakarA 'manyante' jAnanti 'tAdRzaM' jAtatejaH samArambhasadRzaM / 'sAvadyabahulaM' pApabhUyiSThaM caitamitikRtvA sarvakAlameva nainaM 'trAtRbhiH' susAdhubhiH 'sevitam' AcaritaM manyante na buddhA eveti sUtrArthaH // 36 // mo TIkArtha : tIrthaMkaro mAne che ke paMkhA vagere dvArA vAyuno samAraMbha (utpatti vagere) mo karavo e agninA samAraMbha jevo ja che. A pApothI bharapUra che, eTale susAdhuovaDe 5 sadAkALamATe A Arita nathI... ema tIrthaMkaro ja mAne che. S E etadeva spaSTayati tAliaMTeNa patteNa, sAhAvihuaNeNa vA / na te vIiumicchaMti, ve AveUNa ta vA paraM // 37 // E 455 dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 9 sUtra- 35 thI 38 gA.36 buddho vAyunA samAraMbhane tAdaza mAne che. e sAvadya bahula che. trAtAovaDe e sevAyela nathI. na zA sa A ja vAtane spaSTa kare che. gA.37 tAlavRMtathI, patrathI, zAkhAvidhUnanathI teo vIMjhavAne IcchatA nathI ke bIjA pAse vIMjhAvavA IcchatA nathI. na 'tAliyaMTeNa 'tti sUtraM, tAlavRntena patreNa zAkhAvidhUnanena vetyamISAM svarupaM yathA SaDjIvanikAyikAyAM, na 'te' sAdhavo vIjitumicchantyAtmAnamAtmanA, nApi vIjayanti parairAtmAnaM tAlavRntAdibhireva, nApi vIjayantaM paramanumanyanta iti sUtrArthaH // 37 // zA sa nA TIkArtha : tAlavRMta, patra, zAkhAvidhUnana A traNeya padArthanuM svarUpa je rIte na 7 SaTjavanikAnAmanA cothA adhyayanamAM ApeluM che, te rIte samajavuM. ya sAdhuo potAnI meLe potAne A badhAthI pavana nAMkhavA IcchatA nathI. ema tAlavRttAdivaDe ja bIjAodvArA paNa potAne pavana naMkhAvavAnuM IcchatA nathI. ke bIjo pavana nAMkhato hoya to ene anumati paNa ApatAM nathI. upakaraNAttadvirAdhanetyetadapi pariharannAha jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / na te vAyamuIraMti, jayaM pariharaMti sta 178 smai Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s, GA A dazavaikAlikasUtra bhAga-3 : adhya. 6 sUtra-38, 39wjIka 2. ma . 38 . : - prazna : sAdhu upakaraNo rAkhe che, eTale upakaraNa dvArA vAyunI virAdhanA thavAnI ja. * | ke to upakaraNa na rAkhavA ? : uttara : A doSano paNa parihAra karatAM kahe che ke | gA.38 je kaMI vastra, pAtra, kaMbala, pAdaprIMchana che, tenAthI teo vAyu udIratA | te nathI. paraMtu yatanApUrvaka parihAra kare che. mo 'jaMpitti sUtraM, yadapi vastraM vA pAtraM vA kambalaM vA pAdapuJchanam, amISAM pUrvoktaM mo dharmopakaraNaM tenApi na te vAtamudIrayanti ayatapratyupekSaNAdikriyayA, kiMtu yataM pariharanti, stu paribhogaparihAreNa dhAraNAparihAreNa ceti sUtrArthaH // 38 // TIkArthaH sAdhuonuM je vastrAdi pUrve jaNAveluM upakaraNa che, tenAvaDe paNa te sAdhuo | ayatanAthI pratilekhanAdi kriyA karavA dvArA vAyunI udIraNA karatAM nathI. arthAt | avidhithI pratilekhanAdi kare, to e upakaraNo dvArA vAyu utpanna thAya, virAdhanA ta na thAya.. paNa vidhithI pratilekhanAdi karIne sAdhuo e virAdhanA thavA detA nathI. paraMtu | | yatanApUrvaka parihAra kare che. ahIM parihAra be prakAre che. paribhogarUpa parihAra ane dharaNArUpa parihAra. tti (parihArano artha tyAga thAya, paNa ahIM e artha nathI levAno. upadhiono vi te vaparAza karavo e paribhogarUpa parihAra. ane jyAre upadhino vaparAza karavAno na hoya te ne tevA samaye vidhipUrvaka upadhine potAnI pAse rAkhavI, sAcavavI e dhAraNArUpa parihAra - ! sAdhuo yatanApUrvaka A baMne parihAravaDe upadhiono parihAra kare. arthAt yAtanAthI | upadhi rAkhe, vApare.) yata evaM susAdhuvarjito'nilasamArambhaH, tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDDaNaM / vAukAyasamAraMbhaM, jAvajIvAi vajJaNa . rU . Ama je kAraNathI vAyusamAraMbha susAdhuovaDe varjita che. gA.39 te kAraNathI.. (28mI gAthAnI jema..) 5 = = F = = = * * * * Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H * * * 5ma - zavAtisUrA bhAga-3 madhya. 6 sUtra-40 thI 45 tamha'tti sUtraM, vyAkhyA pUrvavat // 39 // TArtha : 28bhI thA prabhAe.. ukto dazamasthAnavidhiH, idAnImekAdazamAzritya ucyate iti vaNassaiM na hiMsaMti, maNasA vayasA kaaysaa|tivihenn karaNajoeNaM, saMjayA susmaahiaa||40||vnnssii vihiMsaMto, hiMsaI atayassie / tase avivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 41 // tamhA eaMviANittA, dosaM duggaIvaDaNaM / vaNassaisamAraMbhaM, jAvajIvAi vajjae // 42 // dazamA sthAnanI vidhi kahevAI. have agiyAramA sthAnane AzrayIne kahe che. tA // .40-41-42 26 thI 28nI bha. 'vaNassai' ityAdi sUtratrayaM vanaspaterabhilApena jJeyaM, tatazcaikAdazasthAnavidhirapyukta | ta eva // 40 // 41 // 42 // .. " TIkArtha: traNa sUtra vanaspatinAM nAmathI levA. bAkI pUrvavat eTale 11mA sthAnanI stra vidhi paNa kahevAI gaI. sAmprataM dvAdazasthAnavidhirucyatetasakAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasA kAyasA |tivihenn karaNajoeNaM, saMjayA susmaahiaa||43|| tasakAyaM vihiMsaMto, hiMsaI utayassie / tase avivihe pANe, cakkhuse aacakkhuse ||44||tmhaa eaMviANittA, dosaM duggaivaDaNaM / tasakAyasamAraMbhaM, jAvajIvAi vajjae // 45 // have 12mA sthAnanI vidhi kahevAya che. .43-44-45 26 thI 28nI Thebha.. ___ 'tasakAyaMti sUtraM, 'trasakAyaM' dvindriyAdirupaM na hiMsantyArambhapravRttyA manasA vAcA kAyena-tadahitacintanAdinA 'trividhena karaNayogena' manaHprabhRtibhiH karaNAdinA prakAreNa / 'saMyatAH' sAdhavaH 'susamAhitAH' udyuktA iti sUtrArthaH // 43 // tatraiva hiMsAdoSamAhatasakAyaM ti sUtraM, trasakAyaM vihiMsan ArambhapravRttyAdinA prakAreNa hinastyeva turavadhAraNArthe ta rREF % Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** na p F H zave ali sUtra bhAga - 3 madhya sUtra - 43 thI 45 vyApAdayatyeva 'tadAzritAn ' trasAn vividhAMzca prANinaH tadanyadvIndriyAdIn, cazabdAtsthAvarAMzca pRthivyAdIn, 'cAkSuSAnacAkSuSAMzca' cakSurindriyagrAhyAnagrAhyAMce sUtrArthaH // 44 // yasmAdevaM ' tamha 'tti sUtraM, tasmAdetaM vijJAya doSaM tadAzritajIvahiMsAlakSaNaM durgativardhanaM saMsAravardhanaM trayakAyasamArambhaM tena tena vidhinA 'yAvajjIvayA' yAvajjIvameva varjayediti sUtrArthaH // 45 // TIkArtha : (ahIM vRttikAre gAthA-26 thI gAthA-28 nI jema ja Akho artha punaH lakhelo che, kemake A aMtima kAya che. e pUrvanI jema ja samajI levo.) na ukto dvAdazasthAnavidhiH, pratipAditaM kAyaSaTkam, etatpratipAdanAduktA mulaguNAH, adhunaitadvRtibhUtottaraguNAvasaraH, te cAkalpAdayaH SaDuttaraguNAH, yathoktam-'akappo gihibhAyaNa 'mityAdi, tatrAkalpo dvividhaH- zikSakasthApanAkalpaH akalpasthApanAkalpazca, taMtra zikSakasthApanAkalpaH anadhItapiNDaniryuktyAdinA''nItamAhArAdi na kalpata iti, uktaM ca- 'aNahIA khalu jeNaM piMDesaNasejjavatthapAesA / NANiyANi jati kappaMti Na piMDamAINi // 1 // uubarddhami na aNalA vAsAvAse udo'vi No sehA / dikkhijjaMtI pAyaM ThavaNAkappo imo hoi // 2 // " akalpasthApanAkalpamAha ta jAI cattAribhujjAI, isiNA''hAramAiNi / tAiM tu vivajjaMto, saMjamaM aNupAlae // 46 // ji na na zA bAramA sthAnanI vidhi kahevAI. Ama kAyaSakanuM pratipAdana thaI gayuM. tenA zA maiM pratipAdanathI 6+6 bAra mUlaguNo kahevAI gayA. have A mUlaguNonI vADa jevA sa nA uttaraguNono avasara che. te asya vagere cha uttaraguNo che. pUrve 'dhuM 4 tu } akappo .... vagere. nA ya ya temAM akalpa be prakAre che. (1) zikSasthApanA-apa (2) alpasthApanA - aDalya temAM jenAvaDe piMDaniryukti vagere grantho nathI bhaNAyA, tenAvaDe lavAyela AhArAdi na spe... A zikSa'sthApanA - asya che. udhuM che } "bhenA vaDe piMDaiSaNA, zayyaiSaNA, vastraSaNA nathI bhaNAI. tenAvaDe lavAyelA piMDa, zayyA, vastrAdi sAdhune na kalpe." sta 181 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IT E - sta ta EPF dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-46, 47, 48 RtubaddhakALamAM = zeSakALamAM analo = napuMsako dIkSita karAtAM nathI. varSAvAsamAM = comAsAmAM to napuMsako ane bIjAo baMne zaikSo prAyaH dIkSita karAtAM nathI. (arthAt nUtanadIkSita tarIke dIkSita karAtAM nathI.) A (zikSaka) sthApanAkalpa che. have akalpasthApanA kalpane sUtrakAra jaNAve che. (sUtrakAre zikSakasthApanA kalpa jaNAvelo na hovAthI vRttikAre pahelAM e darzAvI dIdho che.) gA.46 RSivaDe je AhArAdi cAra abhojaya che, tene varjato saMyamanuM pAlana kare. na 'jAI' ti sUtraM, yAni catvAri ' abhojyAni' saMyamApakAritvenAkalpanIyAni mo 'RSINAM' sAdhunAm 'AhArAdIni' AhArazayyAvastrapAtrANi tAni tu vidhinA varjayan 'paMcamaM' saptazaprAmanupAnayet, tavatyAne saMyamamAvAvitti sUtrArthaH // 46 // S TIkArtha : sAdhuone AhAra, zayyA, vastra, pAtra e je cAravastu saMyamane apakArI hovAthI akalpya che. tene vidhithI tyAgato sAdhu 17 prakAranA saMyamane pALe. jo te cArano tyAga na kare to saMyamano abhAva thAya, mATe teno tyAga kare. (42 doSavALA AhArAdi akalpya che, nirdoSa kalpya che.) etadeva spaSTayati piMDaM sijjaM ca vatthaM ca, cautthaM pAyameva ya / akappiaM na icchijjA, paDigAhijja kappiaM // 47 // akalpike doSamAha je niAgaM mamAyaMti, kIamuddesiAhaDaM / vahaM te samaNujANaMti, ia (i) uttaM mahesiNA // 48 // ta 182 B A ja vAtane spaSTakaratAM kahe che ke nA gA.47 piMDa, zayyA, vastra ane cothuM pAtra akalpya na IcchavA, kalpya levA. sa 'piMDa 'nti sUtraM, piNDaM zayyAM ca vastraM ca caturthaM pAtrameva ca, etatsvarUpaM prakaTArtham, nA atyiAM nechet, pratiiLIyAt 'Rtvirjha' yathocitamiti sUtrArtha: 5 47 / / TIkArtha : piMDa vagerenuM svarUpa pragaTa arthavALuM che. A badhAM akalpya na levA, kampya ya levA. na zA ya * * * Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * - 5, ma haAI A dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-48, 49 19 che akalpikamAM zuM doSo che, e batAve che. . gA.48 jeo nitya, krIta, audezika, AhRta piMDAdi grahaNa kare che, teo vadhanI ke anumati Ape che. ema maharSivaDe kahevAyuM che. ___'je'tti sUtraM, ye kecana dravyasAdhvAdayo dravyaliGgadhAriNo 'niyAgaM'ti nityamAmantritaM / piNDaM 'mamAyantI'ti parigRhNanti, tathA 'krItamauddezikAhRtam' etAni yathA kSullakAcArana kathAyAM vadhaM' trasasthAvarAdighAtaM 'te' dravyasAdhvAdayaH 'anujAnanti' dAtRpravRttyanumodanena na mI ityuktaM ca 'maharSiNA' vardhamAneneti sUtrArthaH // 48 // TIkArtha : je koIpaNa dravyasAdhu vagere dravyaliMgadhArIo nitya AmaMtritapiMDane le che, na tathA krata, dezikAdi le che. prazna : kratAdino artha zuM ? uttara : A kratAdi je pramANe kSullakAcArakathA nAmanA trIjA adhyayanamAM kahyA che, " te te pramANe jANavAM. A badhuM lenArA dravyasAdhuovagere trasa, sthAvarAdi jIvonA ghAtanI anumati ApanArA che. kemake teo hiMsAsvarUpa evI dAtAnI pravRttinI anumodanA kare che. A vAta vardhamAnasvAmIvaDe kahevAI che. yasmAdevaM tamhA asaNapANAI kIamuddesiAhaDaM / vajjayaMti ThiappANo, niggaMthA thappanAvino ! 46. AvuM che, gA.49 tethI sthitAtmA, dharmajIvI nirjhantho krata, audezika, Ahata azanapAnAdi varSe. : " [E 45 r = E 5 E E F F = = 'tamha'tti sUtraM, tasmAdazanapAnAdi caturvidhamapi yathoditaM krItamauddezikamAhRtaM. varjayanti 'sthitAtmAno' mahAsattvA 'nirgranthAH' sAdhavo 'dharmajIvinaH' saMyamaikajIvina iti / * sUtrArtha: . 46 TIkArtha : sthitAtmA = mahAsattvazALI. dharmajIvI = saMyamarUpI eka mAtra ) Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** ta zA jeo naa| ya ****** dazavaikAlikasUtra bhAga-3 jIvanavALA. (zeSa spaSTa ja che.) ukto'kalpastadabhidhAnAttrayodazasthAnavidhiH, idAnIM caturdazasthAnavidhimAhakaMsesu kaMsapAesu, kuMDamosu vA puNo / bhuMjaMto asaNapANAI, AyArA paribhrahman / b. | adhya. 6 sUtra-50, 51 akalpa kahevAyo. tenA kathanathI teramA sthAnanI vidhi kahevAI. have 14mA sthAnanI vidhi kahe che. gA.50 kAMsAomAM, kAMsAnAM pAtrAomAM ke kuMDamodomAM azanapAnAdi bhogavato sAdhu AcArathI bhraSTa thAya. 'memutti sUtra, 'sevu' neTAviyu 'sapAtreSa' tistAvivu 'humoveva ' hastipAdAkAreSu mRnmayAdiSu bhuJjamAno'zanapAnAdi tadanyadoSarahitamapi 'AcArAt' zramaLasaMvanthina: 'pariprazyati' avaitIti sUtrArtha: // 60 // TIkArtha : kaMsa karoTikA vagere. (kAMsAnI nAnI nAnI vATakIo vagere.) tilaka vagere. (te nAmavALA kAMsAnA vizeSa prakAranA vAsaNo) kaMsapAtra kuMDamoda hAthInA paganA jevA AkAravALA mATInA banelA ke anyadhAtunA banelA = vagere. A badhAmAM tadanyadoSarahita evA paNa azana, pAnAdi vAparato sAdhu sAdhusaMbaMdhI AcArathI bhraSTa thAya che. AvA kathamityAha sIovAsamArakhe, mattadhoaLachajjune | khArUM chanaMti (fchaLaMti) mUjhADuM, diTTho tattha asaMma // 51 // 184 prazna : kevI rIte sAdhu sAdhusaMbaMdhI AcArathI bhraSTa thAya che ? uttara : gA.51 zItodakanA samAraMbhamAM, bhAjananAM dhovANane paraThavavAmAM je *** na zA (tadanyadoSarahita - tat = e kAMsAdinA vAsaNo rUpI doSa, tenAthI anya doSo AdhAkadi... e azanAdi tadanyadoSarahita che, paNa tat doSavALA che. azanAdimATe vAta che.) na E ? F E FF nA * Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . " = ' F hama dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-51, para che) jIvo haNAya, temAM asaMyama dekhAyelo che. B. 'sIodagaM'ti sUtraM, anantaroddiSTabhAjaneSu zramaNA bhokSyante bhuktaM vaibhiriti zItodakena * dhAvanaM kurvanti, tadA 'zItodakasamArambhe' sacetanodakena bhAjanadhAvanArambhe tathA / 'mAtrAvanoddAne' sukhaDamovui kSAnaga<Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 A dazavaikAlikasUga bhAga-3 6 sUtra-53 e rUti sUtrArtha: pa2 | TIkArtha : gRhasthanA bhAjanamAM bhojana karIe, to kadAca pazcAtkarma ane pUrvakarma & thAya. ahIM cha = amukaloko ema kahe che ke pazcAtkarma ane pUrvakarma to kahyA pramANe che samajI levA. (hamaNAM ja kahyuM ke pahelAM vAsaNa dhue, pachI vAsaNa dhue... eja | | pazcAtkarmAdi samajavAnA. bIjA koI nahi.) mance tu = bIjA loko ema kahe che ke - gRhastho ema vicAre ke "pahelAM sAdhuo ne bhale bhojana karI le. ApaNe pachI bhojana karazuM" A rIte teo moDuM bhojana kare to te ' e pazcAtkarma gaNAya. enAthI UMdhu kare eTale ke "sAdhuo bhojana karavAnA che. to { ApaNe pahelAM bhojana karI laIe..." A rIte vaheluM bhojana karI le... to e pUrvakarma. | (AmAM vahelA-moDA jamavuM ane vahelA-moDA navI rasoI banAvavI... A baMne gaNI zakAya che. yathAsaMbhava vicAra karavo.) dharmacArIone = sAdhuone AvA doSavALuM na kalpa. mATe ja nirgaLyo mai pazcAtkarmAdinA tyAgamATe anaMtara darzAvelA evA gRhasthabhAjanamAM na vApare. ukto gRhibhAjanadoSaH tadabhidhAnAccaturdazasthAnavidhiH, sAmprataM paJcadazasthAnavidhimAhaAsaMdIpaliaMkesu, maMcamAsAlaesu vA / aNAyariamajjANaM, Asaittu sapha7 vA | karU che gRhibhAjanano doSa kahevAyo. tenA kathanathI caudamAsthAnanI vidhi kahevAI. have | 15mA sthAnanI vidhi kahe che. gA.53 AsaMdI, palcaka, maMca, AzAlakamAM besavuM ke UMghavuM Aryone anAcarita GP - pa Sa 'gAsaMvitti sUtra mAsavI parva pratita, tathorAsIparvoH pratItayo , * maJcAzAlakayozca, maJcaH-pratItaH AzAlakastu-avaSTambhasamanvita AsanavizeSaH etayoH / * 'anAcaritam' anAsevitam 'AryANAM' sAdhunAm 'Asitum' upaveSTuM 'svaptuM vA'* nidrAtivAhanaM vA kartuM, zuSiradoSAditi sUtrArthaH // 53 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-3 8 9 adhya. 6 sUtra-54 ) TIkArtha: AnaMdI ane paryaka pratIta che. maMca pratIta che. AzAlaka eTale avakhaMbhathI ( yukta AsanavizeSa. (TebalamAM Teko devAnuM zakya nathI. jayAre khurazImAM Teko laI zakAya. " Ama khurazI AzAlaka tarIke gaNI zakAya. ema khurazImAM be hAtha TekavavAnA pAyA paNa * " avakhaMbha tarIke gaNI zakAya. AnaMdI eTale Tebala vagere jevA Asana, palaMka eTale * palaMga...) sAdhuone A badhA para besavuM ke UMgha karavI e anAcarita che. kemake A badhuM zuSira " che. eTale emAM jIvonI virAdhanA vagere rUpa doSono saMbhava che. atraivApavAdamAhanAsaMdIpaliaMkesu, na nisijjA na pIDhae / niggaMthA'paDilehAe, vRddhaghuttamaMdiThThA 8 ahIM ja apavAda batAve che. gA.54 buddhakRtamAM adhiSThAtA nircantho apratilekhita AsaMdI, pathaMkamAM na bese- ta ne uMdhe, niSaghAmAM na bese, UMdhe, pIThakamAM na bese, UMdhe. "nAsaMvitti sUtra, 1 mAsanDrIparvayo :' pratItayo na niSadarAyAma| ekAdikalparupAyAM na pIThake-vetramayAdau 'nirgranthAH' sAdhavaH 'apratyupekSya' cakSurAdinA, ji niSIdanAdi na kurvantIti vAkyazeSaH, naJ sarvatrAbhisaMbadhyate, na kurvantIti / kiMviziSTA ji 1 nizA ? rUAda- "zUddho dhaBtAra:' tIrthonuSThAnaparA rUtyartha:, rUdana zA cApratyupekSitAsandhAdau niSIdanAdiniSedhAt dharmakathAdau rAjakulAdiSu pratyupekSiteSu zA sa niSIdanAdividhimAha, vizeSaNAnyathAnupapatteriti sUtrArthaH // 54 // nI TIkArtha : AnaMdI ane patyeka pratIta che. niSadyA eTale eka-be vastronuM banAveluM F" Ika pAtharaNuM... pAThaka eTale verAmaya vagere vastu. A badhA upara sAdhuo cakSuvagerethI pratilekhana karyAvinA besavAdi kriyA na kare. che ahIM niSInA ina yuvati e gAthAmAM nathI, vAkyazeSa tarIke levA. nan no che # badheja saMbaMdha karavo. che e nircantho kevA che ? te kahe che ke tIrthakarovaDe kahevAyelA vacanonuM pAlanakaravAmAM ke che. tatpara che. = = = Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aha dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hari hari adhya. 6 sUtra-55 - ka prazna : AmAM to pUrvanI jema AgaMdI vagere upara besavAdino niSedha ja karelo che che. eTale AmAM apavAda kyAM Avyo? tame to avataraNikAmAM ema lakheluM ke "AmAM ja apavAda batAve che." paNa ahIM to koI apavAda darzAvyo nathI. uttara : juo. ahIM apratyupekSita evA AsandI vagere upara niSadanAdino * | niSedha karelo che. eTale enA dvArA granthakAre dharmakathAdi prasaMgamAM rAjakulAdimAM pratyupekSita evA AsandI vagere upara niSadanAdinI saMmati (vidhi) ApI dIdhI che. prazna : paNa apratyupekSita AsandI vagerenA niSedhathI pratyupekSita AsandI vagerenI na mA anumati zI rIte nakkI karI zakAya ? uttara : anyathA - jo e anumati mAnavAmAM na Ave to vizeSaNanI - tuM apratyupekSita zabdanI upapatti = saMgati na thAya. ane eTale ja pratyupekSita nuM AsandIvagere para niSadanAdinI vidhi samajI zakAya che. (Ama ahIM apavAda darzAvI ja dIdho che.) | (jo AsandI vagereno sarvathA upayoga karavAno ja na hoya to apratyupekSita vizeSaNa vAparata nahi. paNa e vizeSaNa darzAvIne arthapattithI e vAta darzAvI ke na | sAdhune rAjakulAdimAM dharmopadeza ApavAno avasara Ave tyAre tyAMnA AsandI vagere para | pratilekhana karIne besI zake... A apavAda che.) tatraiva doSamAhagaMbhIravijayA ee, pANA duppaDilehagA / AsaMdI paliaMko a, eamaTuM vivajJimAM paI A AsaMdIvageremAM ja doSa batAve che. gA.55 A gaMbhIravijayavALA che. jIvo duSpatilekha che. e mATe AnaMdI ane palyaka choDAyA che. 'gaMbhIra 'tti sUtraM, gambhIram-aprakAzaM vijayaAzrayaH aprakAzAzrayA 'ete' | prANinAmAsandhAdayaH, evaM ca prANino duSpratyupekSaNIyA eteSu bhavanti, pIDyante / caitadupavezanAdinA, AsandaH paryaGkazca cazabdAnmaJcAdayazca etadarthaM vivarjitAH saadhubhiiita sUtrArtha: va .. 60) 5 6 5 4 = * Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 'E - mo 8 . dazavaikAlikasUtra bhAga-3 paNa adhya. 6 sUtra-56, 50 g; che. TIkArtha : A AsandIvagere vastuo jIvonA apragaTa = aprakAza AzrayabhUta che. huM arthAtu AmAM trasAdi jIvo evI rIte rahe ke e dekhAya nahi. (junAjamAnAnAM kAthAnI | dorIvALA ke sutarAu pATAvALA khATalAomAM ghaNAM badhA aMdaranA sthAnomAM jhINAM jIvo " hoya paNa e upara na dekhAya... ema vartamAnamAM paNa tevI vastuo svayaM vicArI levI.) * A pramANe che eTale A badhAmAM jIvo duHkhethI joI zakAya. ane enA upara * besavA, UMghavA vagerethI e jIvo pIDAya. A kAraNasara AsandI, paryaka ane 4 zabdathI maMcavagere vastuo sAdhuovaDe tyajAI che. uktaH paryaGkasthAnavidhiH, tadabhidhAnAtpaJcadazasthAnam, idAnI SoDazasthAnamadhikRtyAhagoaraggapaviTThassa, nisijjA jassa kappai / imerisamaNAyAraM, Avajjai sta vodi paddha che paryaka0Anavidhi kahevAyo. tenA kathanathI 15muM sthAna kahevAI gayuM. have 16mA te sthAnane AzrayIne kahe che ke gA.56 gocaMrImAM pravezelA jene niSadyA kalpe che, te AvA prakAranA abodhika anAcArane pAme che. * ____ 'goaragga 'tti sUtraM, gocarAgrapraviSTasya bhikSApraviSTasyetyarthaH, niSadyA yasya kalpate, gRha eva niSIdanaM samAcarati yaH sAdhuriti bhAvaH, sa khalu 'evam ' IdRzaM ji na vakSyamANalakSaNamanAcAram 'Apadyate' prApnoti 'abodhikaM' mithyAtvaphalamiti sUtrArthaH IF thI 16 . * F * TIkArtha : gocarI gayelA je sAdhune niSaghA kahyuM che, eTale ke je sAdhu gharamAM ja | nA besavAnI pravRtti kare che. te kharekhara Idaza = vakSyamANa evA mithyAtvarUpI phalavALA = anAcArane pAme che. = 9 9 anAcAramAhavivattI baMbhacerassa, pANANaM ca vahe vaho / vaNImagapaDigghAo, paDikoho maui pachA. anAcAra batAve che. * * Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-57 gA.57 brahmacaryanI vipatti, prANIonA vadhamAM vadha, vanIpakano pratighAta, gRhasthono pratikrodha... 'vivatti 'tti sUtraM, vipattirbrahmacaryasya- AjJAkhaNDanAdoSataH sAdhusamAcaraNasya prANinAM ca vadhe vadho bhavati, tathA saMbandhAdAdhAkarmAdikaraNena, vanIpakapratIghAtaH, tadAkSepaNA-aditsAbhidhAnAdinA, pratikrodhazcAgAriNAM tatsvajanAnAM ca syAt tadAkSepadarzaneneti sUtrArthaH // 57 // na mo TIkArtha : (gharamAM besanArA sAdhune nIcemujaba anAcAro saMbhave..) ta S (1) bhagavAnanI AjJAnA khaMDanarUpI doSathI brahmacaryano vinAza thAya. Da sta (AjJApAlana eja brahmacarya che. sAdhue enuM khaMDana karyuM eTale brahmacaryavinAza kahevAya. athavA AjJA bhAMgIne gharomAM bese, strIparicayAdi thAya, enAthI brahmacaryanAza thAya.) (2) jIvonA vadhamAM sAdhvAcArano vadha thAya. prazna : sAdhu ghare bese emAM jIvono vadha zI rIte ? uttara : sAdhu gRhasthonA gharomAM bese, eTale temanI sAthe tathAsaMbaMdha snehAdisaMbaMdha thAya. enA lIdhe gRhastho sAdhumATe AdhAkarmAdi banAve. AnA dvArA jIvono vadha thAya ane enAthI sAdhusamAcaraNano vadha thAya. = tathA na = (4) gRhasthono ane tenA svajanono sAdhu pratye krodha utpanna thAya. kemake gharanI strIo sAdhu pratye AkarSaNa dharAve, enI sAthe gharamAM besIne vAto kare... e badhuM jue eTale gRhasthone = puruSone sAdhu tarapha krodha thAya e zakya ja che. 190 - ji ji na na (3) vanIpakanAM AkSepaNa ane vanIpakane aditsAnuM abhidhAnavage2edvArA vanIpakano pratIghAta thAya. (sAdhu gharamAM beThelo hoya, gRhastho sAthe vAto karato hoya te vakhate garIba-bhikhArIvagere yAcako Ave to gRhastho ene game tevA zabdo bole zA "atyAre nahi....." vagere kahe. pelo jIda kare to kahI de ke "tane ApavAnI mane IcchA |F ja nathI..." Ama karkazazabdo bolavAda rUpa Addoga ane ApavAnI IcchA na nA hovAdinuM kathana... A badhAdvArA vanIpakano pratISAta thAya e spaSTavAta che.) zA sa nA ya (athavA to sAdhu pratyenA AkSepaNa kheMcANa AkarSaNanA kAraNe gRhastho tha mAMgavA AvelAne raMgamAM bhaMgapADanAra mAnI ApavAnI nA pADI de...) F ta ri Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** E # dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-58, 59 agutI baMbhacerassa, itthIo vAvi saMkaNaM / kusIlavaDDUNaM ThANaM, dUrao pariva[C II 18 gA.58 brahmacaryanI agupti, strIthI zaMkana, kuzIlavardhaka sthAna dUrathI varjavuM. nA ya : 'agutti 'tti sUtraM, aguptirbrahmacaryasya tadindriyAdyavalokanena, strItazcApi zaGkA bhavati tadutphullalocanadarzanAdinA anubhUtaguNAyAH, kuzIlavardhanaM sthAnam uktena prkaarennaasNymvRddhiAra, ratta: 'parivartayet' patyinevitti sUtrArthaH // 18 // TIkArtha : (5) te strInI Indriya vagerenA darzanadvArA brahmacaryanI gupti rakSA na = rahe. (6) sAdhunA uphulla netronA darzana vagerethI anubhUtaguNovALI strI thakI sAdhune vize zaMkA thAya. (kAmavikArI puruSo kevA hoya, emanI AMkho kevI hoya, emanA hAvabhAva kevA hoya.. vagere badhuM je strIe anubhaveluM hoya te anubhUta muLA kahevAya. TM AvI strIo puruSanAM caherA uparathI ja enA bhAvonuM anumAna karI letI hoya che. te maiM eTale jo gharomAM AvI strI hoya ane sAdhu uphulla = moTI moTI AMkhothI strIo maiM tarapha joto hoya, trAMsI AMkhe joto hoya.. to A badhuM joIne pelI strIne zaMkA paDe ke A sAdhunA bhAva sArA nathI...) ji Ama upara batAvyA pramANe to gharomAM jaIne besavuM e asaMyamanI vRddhikaranAruM ni sthAna che, ene dUra varjavuM. na na zA zA sUtreNaivApavAdamAha tiNhamannayarAgassa, nisijjA jassa kappaI / jarAe abhibhUassa, vAhIassa tasso p sUtrathI ja A bAbatamAM apavAda kahe che. gA.59 jarAthI abhibhUta, vyAdhivALo, tapasvI A traNamAMthI je anyatarane (game tene) niSadyA kalpe che... (tene te niSadyA karavAmAM doSa nathI.) 'tiha'tti sUtraM, 'trayANAM' vakSyamANalakSaNAnAm 'anyatarasya' ekasya niSadyA gocarapraviSTasya yasya kalpate aucityena, tasya tadAsevane na doSa iti vAkyazeSaH, kasya 191 na cha - nA ya Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * 5. 81 1 dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-59 haiM punaH kalpata ityAha-'jarayA'bhibhUtasya' atyantavRddhasya 'vyAdhimataH' atyantamazaktasya , 'tapasvino' vikRSTakSapakasya / ete ca bhikSATanaM na kAryanta eva, AtmalabdhikAdyapekSayA tu sUtraviSayaH, na caitaiSAM prAya uktadoSAH saMbhavanti, pariharanti ca vanIpakapratighAtAdIti .. sUtrArtha 56 . TIkArtha : jenA lakSaNa AgaLa batAvazuM evA traNamAMthI koIpaNa ekAda gocarImAM | pravezelo hoya ke jene gharomAM aucityapUrvaka besavAnuM kahyuM che, (zAstramAnya che, tene tenuM | [ Asevana karavAmAM doSa nathI. (arthAtu je traNa jaNane zAstroe ja jarUra paDe to gharomAM ' " besavAnI rajA ApI che, teo bhale bese. emane doSa na lAge.) ahIM tI tavAvane ja ko: e gAthAmAM nathI, te vAkyanA zeSa tarIke laI levuM. ' prazna : e kayA traNa jaNa che ? jene gRhaniSadyA kalpa. uttara : (1) atyantavRddha (2) atyanta azakta (3) aDhamAdi vikRSTatapakaranAra. A T triNane gRhaniSadyA kalpa. 1 prazna : paNa A badhAne to gocarI mATe mokalavA ja na joIe. bIjA sAdhuo - " ja emanI gocarI lAvI Ape. have emaNe gocarI mATe gharomAM javAnuM ja nathI, to " | pachI gharomAM besavAno savAla ja kyAM rahe ? ' uttara : A badhAne gocarIcaryA na ja karAvAya e sAcI vAta che. chatAM sUtramAM | viA kahyuM che, te sUtrano viSaya AtmalabdhikAdinI apekSAe samajavo. (Azaya e che A ni || traNa jaNa jo evA abhigrahavALA hoya ke "mAre mAruM lAveluM ja vAparavuM. bIjAe na zA lAveluM nahi" to A Atmalabdhika sAdhumATe to bIjAo gocarI lAvI na zake. eTale jJA | e vakhate AvA sAdhu atyantavRddha vagere hoya to paNa gocarI jAya, ane tyAM thAka | | vagerene lIdhe gharomAM besavuM paDe . emane rajA apAI che. Ama AvA AtmalabdhikAdira - rUpa je atyantavRddhAdi che, te ja A apavAdasUtrano viSaya banaze.) prazna : A badhAne pelA anAcAra doSo nahi lAge ? uttara : prAyaH A sAdhuone brahmacaryavipatti vagere pUrve kahelA doSo na lAge. .. (AvI avasthAmAM teone koIpaNa kAmavikArAdi prAyaH saMbhavita nathI. eTale ja brahmacaryavipatti, brahmacaryaagupti, strIzaMkA vagere doSo na lAge.) prazna : A badhAmAM brahmacaryasaMbaMdhI doSo bhale na lAge. paNa vanapakapratighAta, , S AdhAkarmAdikaraNa vagere doSothI zI rIte bacAya? ulluM sAdhunI AvI paristhiti joIne te r 5 * F = ka * * * Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama dazavaikAlikasUga bhAga-3 ahi adhya. 6 sUtra-60, 61 3 chegRhastho AdhAkarmAdi karavA jaldI prerAya. uttara H A sAdhuo vanapakapratipAghAtAdi doSono parihAra kare che. (nAchuTake lgharomAM besavuM ja paDe che, tyAre teo zakya eTalA prayatnapUrvaka, vanapakapratighAtAdi doSo na lAgI jAya enI kALajI karaze, yatanA karaze...) ukto niSadyAsthAnavidhiH, tadabhidhAnAtSoDazasthAnaM, sAmprataM saptadazasthAnamAha vAhio vA arogI vA, siNANaM jo upatthae / vukkaMto hoi AyAro, jaDho mo varU saMgamo dgA niSaghAsthAnanI vidhi kahI. tenA kathanathI soLamuM sthAna kahevAyuM. have 17muM sthAna " kahe che. gA.60 rogI ke arogI je snAnane kare che, (tenA vaDe) AcAra ullaMdhita thAya che, saMyama tyajAya che. 1 "vAdi vatti sUtra, vyAdhimAna vA' vyathita "garo vA' vipramuao vA | 'snAnam' aGgaprakSAlanaM yastu 'prArthayate' sevata ityarthaH, tenetthaMbhUtena vyutkrAnto bhavati sma | 'AcAro' bAhyataporUpaH, asnAnaparISahAnatisahanAt, 'jaDhaH' parityakto bhavati 'saMyamaH' prANirakSaNAdikaH, apkAyAdivirAdhanAditi sUtrArthaH // 60 // 1 TIkArtha : vyAdhigrasta ke rogamukta je sAdhu zarIranA prakSAlanarUpa snAnane prArthe che " |= seve che. " AvA prakAranA tenA vaDe bAhyataparUpa AcAra ullavita thAya che. kemake te sAdhu | * ajJAnarUpa parISahane sahana karato nathI. (asnAna e eka prakArano bAhyatapa gaNyo mA tathA A sAdhuvaDe jIvonI rakSA vagere rUpa saMyama tyajAyelo thAya che kemake snAnamAM akAya vagere jIvonI virAdhanA thAya che. prAsukasnAnena kathaM saMyamaparityAga ityAhasaMtime suhumA pANA, ghasAsu bhilugAsu a / je a bhikkhu siNAyaMto, viaDeNuppalAvae // 61 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-3 (c) e adhya. 6 sUtra-61, kara najIka che. prazna : acitta pANIthI snAna karIe to enAthI saMyamano tyAga zI rIte thAya ? ( gA.61 uttara : ghasAmAM ane bhilugAmAM A sUkSmajIvo che. ke jemane snAnakarato [bhikSu pANI vaDe DubADe che. "tine "tti sUtra, santi "tte' pratyakSapatnadhyamAnasvarUpa: 'sUkSma:' ratna: 'prANino' dvIndriyAdayaH 'ghasAsu' zuSirabhUmiSu 'bhilugAsu ca' tathAvidhabhUmirAjISu ca, | yAMstu bhikSuH snAnajalojjhanakriyayA 'vikRtena' prAsukodakenotplAvayati, tathA ca na mo tadvirAdhanAtaH saMyamaparityAga iti suutraarthH||61|| 6 TIkArtha ghasA = zUSirabhUmi = aMdara polANavALI bhUmi. bhilugA = tevA prakAranI Da bhUminI tirADo. A badhAmAM pratyakSathI jenuM svarUpa jaNAya che. evA nAnA nAnA beIndriyAdi jIvo hoya che. ke je jIvone snAnanA pANIne pheMkavAnI kriyAvaDe sAdhu e acittapANIthI DubADe - che. Ama tenI virAdhanAthI saMyamano tyAga thAya che. 3 (Azaya e ke sAdhu snAna kare, to e pANI jamIna upara paraThave. jamInamAM tirADo | hoya, polANa hoya emAM nAnA trAsajIvo paNa hoya. A pANI aMdara jAya eTale e badhA jIvo e pANImAM DubIne marI jAya..). nigamayannAha tamhA te na siNAyaMti, sIeNa usiNeNa vA / jAvajjIvaM vayaM ghoraM, na siVIIImahimA durA samApana karatAM kahe che ke gA.62 te kAraNathI thAvajajIva ajJAnarUpa ghoravratanA dhAraka teo zIta ke uSNa pANIthI snAna karatAM nathI. tamha'tti sUtraM, yasmAdevamuktadoSasaMgastasmAt 'te' sAdhavo na snAnti zItena voSNenodakena, prAsukenAprAsukena vetyarthaH, kiMviziSTAsta ityAha-'yAvajjIvam' Ajanma vrataM 'ghoraM' duranucaramasnAnamAzritya 'adhiSThAtAraH' asyaiva kartAra iti sUtrArthaH // 62 // TIkArtha : je kAraNathI snAnamAM upara kahelA doSo lAge che, te kAraNathI sAdhuo Sche zItalathI ke uSNa jalathI snAna karatAM nathI. arthAt sacitta ke acitta jaLathI snAna ( 0 5 x 5 E F = * 29 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA . dazavaikAlikasUra bhAga-3 (c) (c) adhya. 6 sUtra-63, 64 che) karatAM nathI prazna : te sAdhuo kiMviziSTa = kayA vizeSaNavALA = kevA che ? uttara : jenuM AcaraNa agharuM che evA ajJAnavratane yAvajjIva adhiSThAnakaranArA che. arthAt e vratanA ja kartA che. * * * , 5 - 1 - kiMca siNANaM aduvA kakkaM , luddhaM paumagANi a / gAyassuvvaTTaNaTThAe, nAyaraMti yAtri A dura che vaLI gA.63 snAna, kalka, lodhra, padmaka... gAtranA udvartana mATe kyAreya na Acare. __ 'siNANaM 'tti sUtraM, 'snAnaM' pUrvoktam, athavA kalkaM' candanakalkAdi lodhra' gandhadravyaM 'padmakAni ca' kuGkamakesarANi, cazabdAdanyazcaivaMvidhaM gAtrasya 'udvarttanArtham' udvarttananimittaM nAcaranti kadAcidapi, yAvajjIvameva bhAvasAdhava iti sUtrArthaH // 63 // TIkArtha : pUrve kaheluM snAna, caMdanakalkAdi kalka, lodhra = sugaMdhIdravyavizeSa, padmaka = | kuMkumakesara. 2 zabdathI bIjI paNa AvA prakAranI vastu. zarIranA udavartanane mATe bhAvasAdhuo AkhI jIMdagI na Acare. (zarIra upara A di | badhu ghasI zakAya... gRhastho anekakAraNosara A badhA dravyo zarIra upara ghasatAM hoya che.) te ukto'snAnavidhiH, tadabhidhAnAtsaptadazasthAnaM, sAmpratamaSTAdazaM zobhAvarjanAsthAna- zA - mucyate-zobhAyAM nAsti doSaH 'alaGkatazcApi careddharma 'mityAdivacanAd (iti) sa| parAbhiprAyamAzaGkyAha nA nagiNassa vAvi muMDassa, diihromnhNsinno|mehunnaa uvasaMtassa, kiM vibhUsAi ?i dukA asnAnavidhi kahevAI gaI. tenA kathanathI 17muM sthAna kahevAI gayuM. have aDhAramuM * zobhAtyAga sthAna kahevAya che. emAM bIjAono abhiprAya A che ke-zobhAmAM = vibhUSAmAM koI doSa nathI. che kemake zAstromAM AvuM vacana che ke "alaMkRtamANasa paNa = vibhUSAvALo paNa dharmane . = Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FE dazavaikAlikasUtra bhAga-3 A parAbhiprAyanI AzaMkA karIne enuM samAdhAna Ape che ke gA.64 nagna, muMDa, dIrgharomanakhavALA, maithunathI upazAMta sAdhune vibhUSAvaDe zuM kAma che ? adhya. 6 sUtra-64, 65 Acare." 'nagiNassa 'tti sUtraM, 'nagnasya vApi' kucelato'pyupacAranagnasya nirupacaritasya nagnasya vA jinakalpikasyeti sAmAnyameva sUtraM muNDasya dravyabhAvAbhyAM 'dIrgharomanakhavataH' na dIrgharomavataH kakSAdiSu dIrghanakhavato hastAdau jinakalpikasya, itarasya tu pramANayuktA eva mo nakhA bhavanti yathA'nyasAdhunAM zarIreSu tamasyapi na laganti / maithunAd 'upazAntasya' 35ratamya, 'ivibhUSayA' rAyA jAryuM ?, 1 vizcivitti sUtrArtha: 64 // S S sta sta E TIkArtha : nagna be rIte gaNAya. je jIrNa-malina-alpamUlyavALA vastrone dhAraNa kare, e kucelavALo kahevAya, Avo sAdhu kucelavALo hovA chatAM upacArathI nagna gaNAya. jyAre upacAravinA, kharekhara nagna tarIke jinakalpika levAya. A pramANe A sUtra 7 ta sthavirakalpI ane jinakalpI baMne mATe sAmAnyasUtra che. (mAtra jinakalpIvagerene ja lAgu paDatuM sUtra na samajavuM) muMDa paNa be rIte dravyathI ane bhAvathI. (kezAdiluMcanathI dravyamuMDa ane kaSAyanirodhathI bhAvamuMDa...) ji na zA dIrgharomanakhavALo - bagalavageremAM moTI rUMvATIvALo ane hAthavageremAM moTA " nakhavALo... Avo jinakalpika ja hoya. sthavirakalpikane to pramANasara ja nakho hoya. zA te nakho eTalA ja mApanA hoya ke jethI aMdhakAramAM paNa anyasAdhunA zarIra upara na F lAge. (sAdhu aMdhakAramAM kazuM na dekhAvAthI hAtha laMbAvI enA dvArA dhIme dhIme AgaLa F nA vadhe. have jo hAthamAM moTA nakha hoya ane AgaLa sAdhu ubho hoya to aMdhArAmAM e " hAthanA nakha sAdhunA zarIrane vAgI jAya. AvuM na thAya e mATe sthavikalpI pramANasara ya ja nakha rAkhe ke je A rIte paNa sAdhune vAge nahi... dIrgharomamATe bheda nathI pADyo eTale kakSAdimAM dIrdharoma baMnene saMbhavI zake ema lAge che.) tathA maithunathI aTakI cUkelA sAdhane vibhUSAvaDe zuM kAma che ? kaMIja kAma nathI. itthaM prayojanAbhAvamabhidhAyApAyamAhavibhUsAvattiaM bhikkhU, kammaM baMdhai cikkaNaM / saMsArasAyare ghore, jeNaM 196 X Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Qia dazavaikAlikasUtra bhAga-3 papha puttare // 69 / maiM. adhya. 6 sUtra-65, 66 A pramANe uparokta sAdhune vibhUSA karavAnuM koI prayojana nathI. ema prayojananA abhAvane dekhADIne have vibhUSA karavAmAM zuM nukasAno che... e dekhADe che. gA.65 bhikSu vibhUSAnimittaka cIkaNuMkarma bAMdhe che, jenAthI duruttara saMsArasAgaramAM paDe che. 'vibhUsa 'tti sUtraM, 'vibhUSApratyayaM' vibhUSAnimittaM 'bhikSuH ' sAdhuH karma badhnAti na 'vighna La' vAraLa, saMsArasAre 'ore' raudre yena jarmanA patati 'kurutto' mo ' akuzalAnubandhato'tyantadIrgha iti sUtrArthaH // 65 // TIkArtha : sAdhu vibhUSAnA kAraNe dAruNa karma bAMdhe, ke je karmane lIdhe te sAdhu pApAnubaMdhanA kAraNe atilAMbA evA saMsAramAM paDe che. evaM bAhyavibhUSApAyamabhidhAya saMkalpavibhUSApAyamAhavibhUsAvattiaM ceaM, buddhA mannaMti tArisaM / sAvajjabahulaM ceaM, neyaM tAIhiM seviaM // 66 // **X*X TIkArtha : "AvI rIte AvI rIte jo mane vibhUSA saMpanna thAya" AvA prakAranuM citta e vibhUSAnuM nimitta che. arthAt vibhUSAnI pravRttinA kAraNabhUta A citta che. tIrthaMkaro AvA cittane tAdaza = raudrakarmabaMdhanuM kAraNa mAne che. vibhUSAnI kriyA jevuM bane 197 " F 3 - A pramANe bAhyavibhUSAnA nukasAna kahIne have saMkalpavibhUSAnA nukasAna kahe che (vibhUSA karavAnA vicAro-saMkalpo... enA nukasAna jaNAve che.) R na gA.66 vibhUSAnimitta cittane buddho tAdaza mAne che. A sAvaghabharapUra che, zA trAtAovaDe A sevAyeluM nathI. zA sa nA maiM. tra ya sa 'vibhUsa 'tti sUtraM, 'vibhUSApratyayaM' vibhUSAnimittaM ceta evaM caivaM ca yadi mama vibhUSA na saMpAta kRti, tatpravRttvanuM cittamityartha:, 'buddhA:' tIrthA 'manyate' nAnanti 'tALa' ya raudrakarmabandhahetubhUtaM vibhUSAkriyAsadRzaM 'sAvadyabahulaM caitad' ArtadhyAnAnugataM cetaH, naitavityaMbhUta 'trAtRmi:' AtmArAmai: sAdhumi: 'sevitam' AvRti, kuzaLacittatvAtteSAmiti sUtrArtha: // 66 // E Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B dazavaikAlikasUra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-60 e che. (arthAt vibhUSAkaravAnI bhAvanA vibhUSA karavA jeTalI ja kharAba che.) tathA A citta ArtadhyAnavALuM che. AtmAmAM lIna rahelA sAdhuo vaDe A AvA [ prakAranuM citta AcarAyuM nathI. kemake teo to kuzalacittavALA che. A uktaH zobhAvarjanasthAnavidhiH, tadabhidhAnAdaSTAdazaM padaM, tadabhidhAnAccottaraguNAH, sAmpratamuktaphalapradarzanenopasaMharannAhakhavaMti appANamamohadaMsiNo, tave rayA saMjamaajjave guNe / dhuNaMti pAvAiM purekaDAiM, navAiM pAvAiM na te karaMti // 67 // zobhAvarjanasthAnanI vidhi kahevAI gaI. tenA kathanathI 18muM pada kahevAyuM. tenA | nuM kathanathI uttaraguNo kahevAI gayA. have kahelA phalanA pradarzanadvArA upasaMhAra karatAM kahe tuM R, gA.67 amohadarzI, saMyama-Arjava guNavALA, tapamAM rata sAdhuo AtmAne khapAve | te che. pUrve karelA pApone dhuNAve che. teo navA pApo karatAM nathI. | 'khavaMti'tti sUtraM, kSapayantyAtmAnaM tena tena cittayogenAnupazAntaM zamayojanena jIvaM, | kiMviziSTA ityAha-'amohadarzinaH' amohaM ye pazyanti, yathAvatpazyantItyarthaH, ta eva vizeSyante-tapasi-anazanAdilakSaNe ratAH-saktAH, kiMviziSTe tapasItyAha-'saMyamArjavaguNe' ji saMyamArjave guNau yasya tapasastasmin, saMyamaRjubhAvapradhAne, zuddha ityarthaH ta evaMbhUtA ji na 'dhunvanti' kampayantyapanayanti pApAni 'purAkRtAni' janmAntaropAttAni 'navAni' pratyagrANi na | A pApana nate' sAdhavaH bhuvatti, tathADAmAvAvati sUtrArtha: 67 , TIkArtha : je AtmA te te kharAba cittanA saMbaMdhathI anupazAnta thayo che, te AtmAne | zamabhAvanA yojanavaDe sAdhuo khapAve che. eTale ke azubhaAtmAne khatama kare che. nA prazna : te sAdhuo kevA che ? uttara : teo moha vinA = vAstavikajonArA che. te sAdhuonuM ja bIjuM vizeSaNa Ape che ke teo anazanAdirUpa tapamAM rata che. ja prazna : e tapa kevo che ? uttara : saMyama ane saraLatA e be guNo je tapanAM che, eTale saMyama ane saraLatAnI pradhAnatAvALA eTale ke zuddha evA tapamAM teo lIna che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > > ane dazavaikAlikasUra bhAga-3 hakika adhya. 6 sUtra-68 naSTa AvA prakAranA te sAdhuo bIjA janmomAM ekaThA karelA karmone khapAve che. te ja - sAdhuo tevA prakAranA apramatta hovAthI navA pApo karatAM nathI. hiM - saovasaMtA amamA akiMcaNA, savijjavijjANugayA jsNsinno| uuppasanne vimaleva caMdimA, siddhi vimANAiM uveti taainno||68||ttibemi|| chaTuM dhammatthakAmajjhayaNaM samattaM // 6 // vaLI, gA.68 sadA upazAnta, amama, akiMcana, svavidyArUpa vidyAthI anugata, yazasvI, 1 prasannaRtumAM nirmaLacaMdramA jevA trAyI sAdhuo siddhine, vimAnone pAme che. 'sadovasaMta 'tti sUtraM, 'sadopazAntAH' sarvakAlameva krodharahitAH, sarvatrAmamA- mamatvazUnyAH 'akiJcanA' hiraNyAdimithyAtvAdidravyabhAvakiJcanavinirmuktAH, svA-na AtmIyA vidyA svavidyA-paralokopakAriNI kevalazrutarupA tayA svavidyayA / vidyayAnugatA-yuktAH, na punaH paravidyayA ihalokopakAriNyeti, ta eva vizeSyante'yazasvinaH' zuddhapAralaukikayazovantaH, ta evaMbhUtA Rtau 'prasanne' pariNate zaratkAlAdau vimala iva candramAH candramA iva vimalAH, ityevaMkalpAste bhAvamalarahitAH "siddhi' nirvRti tathA sAvazeSakarmANo 'vimAnAni' saudharmAvataMsakAdIni 'upayAnti' sAmIpyena gacchanti / 'trAtAraH' svaparApekSayA sAdhavaH, iti bravImIti pUrvavat / ukto'nugamaH, sAmprataM nayAH, te za ca pUrvavat // 68 // vyAkhyAtaM SaSThAdhyayanam 1 TIkArtha : (1) sadAkALamATe krodharahita, (2) sarvatra mamatvazUnya (3) hiraNyAdirUpa I vyakiMcana ane mithyAtvAdirUpa bhAvakiMcanathI mukta (kiMcana eTale kaMIka vastu == parigraha) (4) svavidyA eTale paralokane upakArakaranArI vidyA eTale ke kevalajJAna ane | zrutajJAnarUpa vidyA te svavidyArUpa vidyAthI yukta, paraMtu mArA A lokamAM upakArakaranArI mAM evI vidyAthI eTale paravidyArUpa vidyAthI yukta nahi. mA te sAdhuonuM ja vizeSaNa darzAve che ke (6) yazasvI = zuddhapAralaukikayazavALA * AvAprakAranA te sAdhuo jema zaradakALAdirUpa Rtu pariNata thAya tyAre caMdra ekadama mAM nirmaLa hoya, enA jevA nirmaLa. arthAt AvA prakAranA te sAdhuo bhAvamaLathI rahita che vaE F = = = = Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'F " F A. 5 EFER F nA *** dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 6 sUtra-68 che. teo mokSane pAme che. tathA jo sva ane paranI apekSAe trAtA eTale sva-52 baMnenA rakSaka A sAdhuo kaMIka bAkI rahI gayelA karmavALA hoya to saudharmAvataMsakAdi vimAnomAM sAmIpyathI jAya che. (te vimAnamAM vAyukAyAdi rUpe nahi, paraMtu vimAnanAM adhipativagere rUpa deva tarIke jAya che... vagere sAmIplena no artha vicArI zakAya.) dravImi zabda pUrvanI jema samajavo. anugama kahevAyo. have nayo. te pUrvanI jema... iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikavRttau mahAcArakathAdhyayanaM samApta // 6 // chaThThA adhyayananuM vyAkhyAna thaI gayuM. 200 k 4 ba maiM tra E FF E F zA ya Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 X * nami -tahavya je dravya anya dravya 2 sthApanA sAdhe asaMyukta ja hoya = zuddha hoya che. jaima dudha, dahI la ZH soe * * anya + 5 zuddha vastravAlo devadattaH ya ArAdhanA GP saptama Adeza (mizra) anuya zuddha dati H, 201 zuddhi nikSepa 4 dravya a 1 24 adhyayana, tee prAdhAnya | varNa gaMdha-rasa sparza mA sAmAnya thI je suMdara hoya te jemakeM varNa mA zukla, rasa mAM madhura, gadyamA surabhI sparza mA~ sukomala mRdu rw H, 1 San Gong je 4 bhAva hi takAva | bhAva anya A anyo ++ bhAva sA asaMyukta ja bhAva vAlo zuddha hoya jema bubhukSita ne sAdhu annAdi nI guru abhilASA the.. *** - jaima darzana - jJAna- cAritra nA viSaya mI je kSAyika jJAnAdiH pradhAna che tema darzanAdi- 3 nA viSaya mA adhyaMtara tapa nI te pradhAna bhAva vizuddhi ke kemake tainAthI jIva karma thI rahita thAya che. 14 zuddha bhAva 3 prAdhAnya * * * dazavaikAlikasUtra bhAga-3 madhya 7 DoSTa Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 149, 1 tyaare|| mRSA bhane Hzayaliza bhAga- 3ERE- madhya. 7 DoSTasAS saptama adhyayana * suvAkya zuddhi anuyoga dvAra -4 upakrama nikSepa anugamana nAmaniSpanna nikSepa 'vAkA zuddha iti dvipadaM nAma vAkya nikSepa maoNma sthApanA vyAya tazIra bhavyazarIra vyatirikta-- mAkaiNa gRhItAni uccAryamANAni zabdatvena pariNatAni) [bhASaNa gRhItAnyanucyArpamANAni bhASA zabda / bhASA dgavya vya-aMta cAritra grahaNa nisarga parAdyAta satya mRSA -- asalyAmRSA--- satya - mRSA mAyAdRSyi samyagdRSTi ) mAThAmAdina punarALanadhArine pariNAma micAriNIne junanA anupayoga karatA tene AmaMtraNa vAlAne satya bhArAdhanA virAdhanA ubhaya anamaya mRSA mAgA | upayogAcI niSkAzana || Adi rupa hovAdhISA hoyA hoya. (satyAmRpA yonauleN| bole tyUai---asatyAmamA che. (sAdhu ne anAcArata manai avI-manaHsatya | miyAdRSTi papa-kevala zAna AvAnI bhASA to mipAcahIpana-mAM upayukta hune mRSA jahApana jeSole te pratyArabhaI satya(10) mapA(e) -miga (0)matA~guSA sthApanA. nAma pa pratItya vyavahAra bhAva yoga aupAya kArya bodha karAvavAna govAliyA vihIre ne ghara, mudrA kulanena samartha vigninna dezo sammata-jaimare- camma vigaire mA nidhArato guNana mAMganIjeto bhASA pANI ne / kumuda vigaire umatA hauvA sau hajAra hocato AtrAne payaH, picvaM, udaka,nIra- chatA araviMda neja kore nI paNa. paMkaja mahevu. isva bAbI alImA aiDako de hAsya artha AdhyApiyo 'paghAta pitA punane ko anma nomo sapanImahe golarka | anyathA badalanA para prema hogAmAtsarya pIjoya hopa gola samayasImAnAkAta bhnaur| dimAze putra nIraNa dhanavAle yaunie yoga meM Ama paramAnane ko tAro | | bole Hari _ bhare' dAsa nirguNI |bhAyI parazA pa ahasA ya Ane zAmajI yajIvAloba anaMta kA Ajaidera zajanmyA jAyatA anecAra marelA mAlAmAmUlakadAdimA arjatamAdha] maryA-marelA kRSi-kRmisArI margamA parita-nAzavAna divasa pUrI anIvazArI te adamA movaayaa| | panAdine parita mlAna auSatAmA jIvarAzi ko paNa manatA pathailA mUla- hoyatyAre utAvala karatI hara || 'nAI mAnavadhI TopanA da AmantraNI AtApanI yAcanI pracchanI majApanI pratyAsthAnI icchAnulAmA ananihItA adhigadhatA saMzayakaraNI vyakRtA avyAlA devaTanA AkaprikSAmA karisI mAM | V devadattA' 'Akara' bhikSA mAkaDa mA mAnahI koike kone kA artha ma sajAya arthahaNa aneka prarya para prApAramAna I RAL nArIta pravRttane bAndo jamAdevara cha, tyo kahe 'AsArA jemake 'Ditya SINGER satya ana madhA bhASA paryApta che, kaimake pautmpaulAnA vyAne bhAvanA cha, (paryApta meM preka, pakSa mAM mukAya te paryApta mApA) jyAre satyAmamA bhane asApAmRSA aparyAtako polamolAnA vyavahAra ne AdhanArI nathI. janapada sammata mAyunA kI jova ni samudra yogI jaige tanAva 'dacha 'chatrI mAyA lakSAhI mAnana kalapana bIjI sAMgalI dIrgha sAhanI zuklA sthApanA manadaratAnA -manudara ka 44491 E - - pinA gIta.. FFFFF * * * jAyalakaranA | divasa-rAtInIya rAvA mAthyA kaDe kare / 4 - 44 ya Apa nayI sAdhu pAsa nA tevA sadI marAvatAra vAlA lAva no 'bAlako mIna Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 // atha saptamamadhyayanam vAkyazuddhyAkhyaM // iha sAmprataM vAkyazuddhyAkhyamadhyayanaM prArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH - ihAnantarAdhyayane gocarapraviSTena satA svAcAraM pRSTena tadvidA'pi na mahAjanasamakSaM tatraiva vistarataH kathayitavya * * (AcAra) kRti, api tvAtaye puravo vA nathayantIti vartAvyamityetavuttama, tvAlayagatenApi tena guruNA vA vacanadoSaguNAbhijJena niravadyavacasA kathayitavya naityetaducyate, uktaM ca- " sAvajjaNavajjANaM vayaNANaM jo na yANai visesaM / vottuMpi tassa na moNa khamaM kimaMga puNa desaNaM kAuM ? // 1 // " ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, asya mo cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra vAkyazuddhiriti dvipadaM nAma, ; $ tatra vAkyanikSepAbhidhAnAyAha nikkhevo a (3) caukko vakke davvaM tu bhAsadavvAI / bhAve bhAsAsaddo tassaM ya egaTTiA iNamo // 269 // aghya. 7 niyukti-269 vAkyazuddhinAmaka sAtamuM adhyayana have vAkyazuddhinAmanuM adhyayana zaru karAya che. Ano A saMbaMdha che. ahIM anantara (chaTThA) adhyayanamAM e vAta karI ke "gocarI gayelA sAdhune koI sAdhunA AcAro puche. to tene jANanArA evAM paNa A sAdhue mahAjananI AgaLa tyAM ja vistArathI AcAra na na kahevo. paraMtu upAzrayamAM AvIne kahevo athavA to teone kahevuM ke mArA guruvara ni 17 tamane kaheze.'' E AnA anuyogadvArono upanyAsa pUrvanI jema tyAMsudhI karavo ke cheka nAmaniSpanna nikSepa Ave. temAM 'vAkyazuddhi" e be padavALuM nAma che. temAM 'vAkya'nAM nikSepAonuM kathana karavAmATe kahe che ke ni.269 vAkyamAM nikSepa cAra che. dravya bhASAdravyo. bhAvamAM bhASAzabda. tenA 203 ta smai gA have A adhyayanamAM e vAta kahevAya che ke upAzrayamAM rahelA evA paNa teNe ke gurue jo svayaM vacananAM doSa ane guNanAM jJAtA hoya to niravadyavacanathI mahAjanane e AcAra kahevo. (paNa pote vacanadoSAdi jJAtA na hoya to AcAra na kahevo. zAtA nA ] ya hoya to paNa sAvadyavacanathI na kahevo.) kahyuM che ke "sAvagha ane anavadya vacanonAM bhedane je jANato nathI, tene bolavuM paNa yogya nathI, to dezanA karavAnI to zI vAta ?" Ama A saMbaMdhathI AveluM A adhyayana che. EFE zA ma ma FE nA *** Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * *E ahula dazavaikAlikasUga bhAga-3 ju hu adhya. niyukti-209-200 : muM) samAnArthI A che. * vyAkhyA-nikSepastu 'catuSko' nAmasthApanAdravyabhAvalakSaNo 'vAkye' vAkyaviSayaH, * tatra nAmasthApane kSuNNe, 'dravyaM tu' dravyavAkyaM punarjazarIrabhavyazarIravyatiriktaM 'bhASAdravyANi' * bhASakeNa gRhItAnyanuccAryamANAni, 'bhAva' iti bhAvavAkyaM bhASAzabdaH' bhASAdravyANi* zabdatvena pariNatAnyuccAryamANAnItyarthaH / tasya tu vAkyasya ekArthikAni 'amUni', vakSyamANalakSaNAnIti gAthArthaH // ne TIkArtha : vAkyamAM (eTale vAkyasaMbaMdhI) nikSepa cAra prakAre che. nAma, sthApanA, jo : dravya ane bhAva. 7 temAM nAma, sthApanA suNa-spaSTa ja che. jJazarIrabhavya zarIrathatiriktadravyavAkya tarIke to bhASakavaDe grahaNa karAyelA; nahi uccArAtA bhASAdravyo samajavA. jyAre bhAvavAkya eTale zabda tarIke pariNAmapAmelA eTale uccArAtA evA | - bhASAdravyo samajavA. te vAkyanA samAnArthI vakSyamANa lakSaNavALA che. (bhASaka prayatnapUrvaka bhASAvargaNApudgalone grahaNa karI, bhASA tarIke pariNamA | che... A badhA pudgalo dravyabhASA. jayAre e bhASaka bole, tyAre uccArAtA zabdapudgalo bhAvabhASA.. ItyAdi. vizeSa bAbato zrIpannavaNAsUtromAMthI jANavI.) vakkaM vayaNaM girA sarassaI bhArahI a go vANI / bhAsA pannavaNI desaNI a vayajoga joge a na . . ' 45 45 zA || ra70 || = = = = = ni.270 vAkya, vacana, girA, sarasvatI, bhAratI, gau, vANI, bhASA, * nA prajJApanI, dezanI, vacanayoga, yoga. vyAkhyA-vAkyaM vacanaM ca gIH sarasvatI bhAratI ca gaurvAk bhASA prajJApanI dezanI ca vAgyogo yogazca, etAni nigadasiddhAnyeveti gAthArthaH // TIkArtha : gAthArthanI jema samajavo. A badhA nigadasiddha che. (bolavA mAtrathI | samajAI jAya che...) * * * 3 pUrvoddiSTAM dravyAdibhASAmAha 88 204 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzavaiAtisUza bhAga-3 madhya. 7 niyujita-271 davve tivihA gahaNe a nisiraNe taha bhave parAghAe / bhAve davve a sue carittamArAhaNI ceva / // 271 // * * *TAN pUrva udezelI = 6zavilI dravyAdibhASA 49||ve che. ni. 271 dravyamAM traNa prakAranI bhASA che. grahaNamAM, nisarjanamAM ane parAghAtamAM. bhAvamAM dravya, zruta ane cAritra che. e bhASA ArAdhanI ja che. ____ vyAkhyA-'dravya' iti dvAraparAmarzaH, dravyabhASA trividhA-grahaNe ca nisarge tathA na | mo bhavetparAghAte / tatra grahaNaM bhASAdravyANAM kAyayogena yat sA grahaNadravyabhASA, nisargasteSAmeva mo bhASAdra vyANAM vAgyogenotsargakriyA, parAghAtastu nisRSTabhASAdravyaistadanyeSAM / sta tathApariNAmApAdanakriyAvatpreraNam, eSA triprakArA'pi kriyA dravyayogasya prAdhAnyena sta vivakSitatvAt dravyabhASeti / 'bhAva' iti dvAraparAmarzaH, bhAvabhASA trividhaiva, dravye ca zrute cAritra iti, dravyabhAvabhASA zrutabhAvabhASA cAritrabhAvabhASA ca, tatra dravyaM pratItyopayuktairyA | bhASyate sA dravyabhAvabhASA, evaM zrutAdiSvapi vAcyam, iyaM triprakArApi vaktrabhiprAyAttadrvyabhAvaprAdhAnyApekSayA bhAvabhASA, iyaM caughata evArAdhanI caiveti, dravyAdyArAdhanAt, cazabdAdvirAdhanA cobhayaM cAnubhayaM ca bhavati, dravyAdyArAdhanAdibhya iti / Aha-iha dravyabhAvavAkyasvarUpamabhidhAtavyaM, tasya prastutatvAt, tatkimanayA bhASayeti, ucyate, vAkyaparyAyatvAdbhASAyA na doSaH, tattvatastasyaivAbhidhAnAditi gAthAsamudAyArthaH, "avayavArthaM tu vkssyti| TArtha : thAmA davve = dravya za06 the. dravyadvArane sUyavAbhATe che. dravyamASA 95.513cha. (1) amai (2) nisAma (3) 52||dhaatmaa (1) yayogathI bhASAdravyona 4 te dravya bhASA. (2) te ja bhASAdravyone (grahaNa karelA bhASAdravyone) vacanayogathI choDavAnI kriyA te nisargadravyabhASA | (3) choDAyelA bhASAdravyovaDe tenA sivAyanA bIjA bhASAdrivyone tevA prakAranA pri|mnii prApti 42vavAnI ThiyAvANI pre29|| OM 52rAghAtadravyamASA. (bhASa ga bole, to tarIke bolAyelA zabdapudgalo mukhamAMthI bahAra nIkaLe. bahAra sarvatra | bhASAvargaNAnA pudgalo paDelA ja che. A ja rUpa zabdo bahAranA pagalo sAthe saMparka 4 FR Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 niyukti-201 pAme, enA kAraNe bahAranA pudgalo paNa T rUpe pariNamavA lAge. Ama TM zabdoe bAhyapudgalone je preraNA dhakko saMparka karyo, te te pudgalone T tarIke pariNamAvavAnI kriyAvALo banyo...) = na prazna : ahIM dravyabhASAnuM varNana cAle che. 'dravyasvarUpa je bhASA te dravyabhASA' A artha pramANe to grahaNakarAyelA pudgalo ja dravyabhASA kahevA joIe. nisarga karAyelA ane parAghAta pAmelA pudgalo ja dravyabhASA kahevA joIe. ene badale pudgalone grahaNa karavAnI kriyA, nisarga karavAnI kriyA, parAghAtanI kriyAne dravyabhASA zA mATe kahI ? uttara H ahIM grahaNAdi kriyAmAM je dravyayoga che, ene ja pradhAna tarIke vivakSita Da karela che, ane eTale A traNeya prakAranI kriyA dravyabhASA kahevAI che. (jo pudgalonI stu pradhAnatAnI vivakSA karIe to e rIte tame kahyA pramANe artha thaI zake.) mA mo S H.. gAthAmAM mAtra zabda bhAvadvAranuM sucana karanAra che. bhAvabhASA traNa prakAre ja che. (1) dravyamAM (2) zrutamAM (3) cAritramAM eTale ke ta (1) dravyabhAvabhASA (2) zrutabhAvabhASA (3) cAritrabhAvabhASA. temAM (1) dravyane AzrayIne upayogavALA jIvovaDe je bhASA bolAya te (bolAtI) ma bhASA dravyabhAva- bhASA che. (sAdhu dharmAstikAyAdi dravyonuM upayogapUrvaka nirUpaNa kare tyAre e bolAtI bhASA ni dravyabhAvabhASA che.) A traNe prakAranI bhASA vaktAnA abhiprAyathI maMdravyabhAvapradhAnatAnI apekSAe bhAvabhASA che. ? H na (2) e rIte zrutAdimAM paNa kahevuM arthAt zrutamAM upayogavALA jIva vaDe zrutane 7 TM AzrayIne je bhASA bolAya te zrutabhAvabhASA (3) cAritramAM upayogavALA jIva vaDe cAritrane AzrayIne je bhASA bolAya te cAritrabhAvabhASA. zA sa sa nA nA ya ya (A spaSTa rIte samajAtuM nathI. taddavya zabda zI rIte ghaTAvavo ? e vicAravuM. ahIM Ama artha vicArAya ke vaktAnA abhiprAyane anusAre tadravyano je e vaktAnA manamAM bhAva che, enI pradhAnatAne laIne bhAvabhASA kahevAya. ema vaktAnAM abhiprAyane anusA2e zrutano te vakatAnA manamAM je bhAva che, enI pradhAnatAne laIne e bhAvabhASA kahevAya. ema cAritramAM paNa samajavuM. jo A rIte artha laIe to tadravyamAvaprAdhAnyA... e pAThane badale tadravyavimAvaprAdhAnyA ema pATha vadhu saMgata 206 ma *** Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , ka A A hAla dazavaikAlikasUtra bhAga-3 juDiza adhya. che niyukti-2023 meM thAya. jethI mAHi pada dvArA zrata ane cAritra laI zakAya...) ( A bhAvabhASA sAmAnyathI ja ArAdhanI ja che kemake emAM dravya, zrata ane [ cAritranI ArAdhanA thAya che. (upayogapUrvaka dravyanuM nirUpaNa karavAmAM Ave tyAre dravyanuM ; I vAstavikasvarUpa ja nirUpaNa karAya che, Ama dravyanA vAstavikasvarUpane darzAvavuM e dravyanI ! "|ArAdhanA ja che. ema zratamAM upayoga rAkhIne je bolAya e zrutAnusArI bolAya, e zrutanI ArAdhanA gaNAya...) I zabdathI samajavuM ke e bhAvabhASA virAdhanA, ubhaya = ArAdhanA-virAdhanA ane te anubhaya = anArAdhanA-avirAdhanA paNa hoya che. kemake emAM dravyanI ArAdhanAvagere | thAya che. na (AgaLa cAraprakAranI bhAvabhASA darzAvAze. e cAreya dravyamAM, zrutamAM ane na cAritramAM yathAsaMbhava ghaTe. emAM satyabhASA dravyAdinI ArAdhanA rUpa bane che. asatyabhASA dravyAdinI virAdhanA rUpa bane che. satyAmRSAbhASA dravyAdinI ArAdhanAvirAdhanA rUpa bane che. asatyAmRSA bhASA dravyAdinI anArAdhanA - avirAdhanA rUpa bane che. e apekSAe ahIM e cAra vastu darzAvI che.) prazna : A vAkyazuddhi adhyayana cAle che, emAM vAkyanA nikSepo karavAnA hatA. ni, ene badale tame to bhASAzabda nikSepA karIne enA ja bhedo batAvI rahyA cho. kharekhara ni te to vAkya ja ahIM prastuta hovAthI dravyavAkya ane bhAvavAkyanuM svarUpa kahevuM joIe. te ja A bhASAvaDe zuM kAma ? | uttara : are, bhAI ! bhASAzabdae vAkyano ja paryAyavAcI zabda hovAthI 1 | bhASAzabdanA nikSepa karIe to paNa emAM kAMI doSa nathI. paramArthathI vicArIe to Tto vAkyanuM ja nirUpaNa thayeluM che. Ama gAthAno samudAyArtha kahevAI gayo. avayavArthane to AgaLa kaheze. tatra dravyabhAvabhASAmadhikRtyArAdhanyAdibhedayojanAmAha ArAhaNI u davve saccA mosA virAhaNI hoi / saccAmosA mIsA asaccamosA ya paDisehA || ra72 H. F = temAM dravyabhAvabhASAne AzrayIne ArAdhanA vagere bhedonI yojanA batAve che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 * * * * * * * * A 4 : ja te 4 dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hu chu adhya. niyukti -202 pR. eTale ke dravyabhAvabhASAmAM ArAdhanI vagere cAra bhedo batAve che. ( ni.272 dravyamAM satyabhASA ArAdhanI, mRSA virAdhanI thAya. satyAmRSA mizra ii | ane asatyAmRSA pratiSedha che. ___vyAkhyA-ArAdhyate-paralokApIDayA yathAvadabhidhIyate vastvanayetyArAdhanI tu'dravya' * iti dravyaviSayA bhAvabhASA satyA, tuzabdAt dravyato vIrAdhanyapi kAcitsatyA, - parapIDAsaMrakSaNaphalabhAvArAdhanAditi, mRSA virAdhanI bhavati, tadvyAnyathAbhidhAnena ho tadvirAdhanAditi bhAvaH, satyAmRSA mizrA, mizretyArAdhanI virAdhanI ca, asatyAmRSA c| 'pratiSedha' iti nArAdhanI nApi virAdhanI, tadvAcyadravye tathobhayAbhAvAditi, AsAM ca | | svarUpamudAharaNaiH spaSTIbhaviSyatIti gAthArthaH // TIkArya : jIvane paralokamAM pIDA na thAya e rIte je bhASAvaDe vastu vAstavika rUpe kahevAya te bhASA ArAdhanI emAM dravyaviSayakabhAvabhASAmAM satyabhASA ArAdhanI bane. gAthAmAM tu zabda lakhelo che, enAthI e jaNAve che ke koIka bhASA dravyathI ! ne virAdhanI hoya. arthAt dravyanA khoTA svarUpanI pratipAdaka hoya chatAM AvI koIka bhASA che satya banI zake che. kemake emAM parapIDAnuM saMrakSaNa e jenuM phaLa che, tevA zubhabhAvanI ArAdhanA thAya che. (haraNo jamaNI bAju gayA, ane sAdhu doDatA zikArIone kahe ke haraNI DAbI bAju gayA. to A haraNadravyanuM vAstavika svarUpa darzAvyuM na hovAthI dravyataH ja virAdhanI che. chatAM sAdhunA manamAM evo bhAva paDelo che ke "mAre haraNone bacAvavA | na che..." A bhAvanA kAraNe e dravyataH mRSA bole che. paNa enAthI parapIDAnuM saMrakSaNa : za thAya che. Ama AvI bhASAmAM parapIDAnuM saMrakSaNa thavArUpa phalavALA evA bhAvanI zA + ArAdhanA thatI hovAthI A dravyathI virAdhanI paNa koIka bhASA satyA gaNAya che ane 4 nA e bhAvataH ArAdhanI gaNAya che.) dravyabhAva bhASAmAM mRSAbhASA virAdhanI che. kemake te dravyanuM anyathA = | viparItarIte kathana karavAdvArA tenI virAdhanA karAI che. dravyabhAvabhASAmAM satyAmRSAbhASA mizra bane. mizra eTale ArAdhanI-virAdhanI. . dravyabhAvabhASAmAM asatyAmRSAbhASA pratiSedha che arthAtu e ArAdhanI nathI ke virAdhanI # paNa nathI. kemake e bhASAdvArA je dravya vAcya bane che, emAM tevA prakAre ArAdhanA ane 4 ( virAdhanA e baMneno abhAva che. (satyAmAM ke mRSAmAM jevA prakAranI ArAdhanAdi dekhAya naha ii ika i208 sahika kahe che Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NENEzayAtisUA mAga-3 madhya. 7 niyur3ita-273 AM che, tevA prakAranI ArAdhanAdi AmAM dekhAtA nathI... bAkI to emAM paNa kathaMcit mArAdhanA cha.) mA yA2ya bhASAmornu sva35 18329vaDe spaSTa thaze. tatra satyAmAha___ jaNavayasammayaThavaNA nAme ruve paDucca sacce a / vavahArabhAvajoge dasame ovammasacce a na // 273 // mo tebha satyAbhASA : cha. / ni.27 456, sammata, sthApanA, nAma, 35, pratItva, vyavahAra, bhAva, yoga, | ane dazamuM aupampasatya che. | vyAkhyA-satyaM tAvadvAkyaM dazaprakAraM bhavati, janapadasatyAdibhedAt tatra janapadasatyaM | nAma nAnAdezabhASArUpamapyavipratipattyA yadekArthapratyAyanavyavahArasamarthamiti, yathodakArthe | | koGkaNakAdiSu payaH piccamudakaM nIramityAdyaduSTavivakSAhetutvAnnAnAjana-ta meM padeSviSTArthapratipattijanakatvAdvayavahArapravRtteH satyametaditi, evaM zeSeSvapi bhAvanA kAryA / smai | saMmatasatyaM nAma-kumudakuvalayotpalatAmarasAnAM samAne paGkasaMbhave gopAdInAmapi | saMmatamaravindameva paGkajamiti / sthApanAsatyaM nAma akSaramudrAvinyAsAdiSu yathA mASako'yaM ji kArSApaNo'yaM zatamidaM sahastramidamiti / nAmasatyaM nAma kulamavardhayannapi kulavarddhana ityucyate ji na dhanamavardhayannapi dhanavarddhana ityucyate ayakSazca yakSa iti / rUpasatyaM nAma atadguNasya na zA tathArUpadhAraNaM rUpasatpaM, yathA prapaJcayateH pravrajitarUpadhAraNamiti / pratItyasatyaM nAma zA - yathA anAmikAyA dIrghatvaM hrasvatvaM ceti, tathAhi-asyAnantapariNAmasya dravyasya sa | nA tattatsahakArikAraNasaMnidhAnena tattadrUpamabhivyajyata iti satyatA / vyavahArasatyaM nAma dahyate nA - girirgalati bhAjanamanudarA kanyA alomA eDaketi girigatatRNAdidAhe vyavahAraH pravartate ya | tathodake ca galati sati tathA saMbhogajabIjaprabhavo darAbhAve ca sati tathA lavanayogyalomAbhAve sati / bhAvasatyaM nAma zuklA balAkA, satyapi paJcavarNasaMbhave shuklvrnnotktttvaacchukleti| yogasatyaM nAma chatrayogAcchatrI daNDayogAddaNDItyevamAdi / dazamamaupamyasatyaM ca, tatraupamyasatyaM nAma samudravattaDAga iti gAthArthaH // TIkArya : satyavAkya dasaprakAre che, kemake enA janapadasatya vagere (dasa) bhedo Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-3 sAru adaca. cha niyukti -203 Do che. temAM (1) janapada satya ? eTale judA judA dezanI bhASA rUpa evuM paNa je satya T : virodha vinA e kaja arthanI pratIti karAvavA ane eka ja arthano vyavahAra | karavAmATe samartha hoya che. dA.ta. pANI rUpI eka arthamAM koMkaNAdi dezomAM paya, | | pitru, 3, nIra vagere zabdo vaparAya che. A vAkya aduSTavivakSAthI utpanna | thAya che. eTale ke vaktA judA judA koIpaNa zabdo bole che, emAM enA manamAM koI kharAbavivakSA nathI. pANInAM bodhAdi karAvavAno ja eno bhAva che. eTale | | | A vAkya satya kahevAya. A vAkyo judA judA dezomAM ISTaarthanI pratipattine = " $ bodhane utpanna karanAra che, mATe e satya kahevAya. e vAkya dvArA "A pANI che : vagere badho vyavahAra pravarte che. mATe e satya che. A rIte bAkInI nava satya bhASAmAM paNa A hetuo vicArI levA. (Azaya e che ke ekamANasa eka jagyAe pANI mATe paya: zabda vApare ane R anya dezamAM jaIne pitru zabda bole, to koIka ema kahe che ke "A mRSA bole | che', pahelAM to e pANIne paya: kaheto hato. ahIM e kema pitra kahe che ?" enA je | samAdhAna rUpe A padArtha darzAvyo che ke A badhA ja zabdo koI duSTabhAvathI bolAtA | nathI. dareka sthAnamAM zrotAone ISTapadArthano bodha karAve ja che ane e zabda ja pramANe badho vyavahAra pravarte ja che. eTale e bhASAne mRSA na kahevAya paNa ni | janapadasatya kahevAya.) (2) saMmatasatya : kumuda, kuvalaya, utpala ane tAmarase A badhA padArtho kAdavamAM utpanna thAya che. eTale e badhAmAM paMkotpatti samAna che. Ama chatAM paNa govALavagerene paNa A saMmata che ke araviMda = utpala e ja paMkaja kahevAya. (paMjA nA rUti paM je kAdavamAMthI utpanna thAya te paMkaja. A pramANe to uparanI badhI vastumAM paMkaja zabda vAparI zakAya. paNa e nathI vaparAto, mAtra kamaLamAM ja vaparAya che. kemake badhAne eja | saMmata che.) | (3) sthApanAsatya : akSaro ane mudrAnA vinyAsavageremAM jema A bhASaka, A A kArdApaNa, A so, A hajAra... e sthApanA satya. (ahIM hajAra vastu nathI. paraMtu ja - sadasvaM ema akSarono vinyAsa karelo che. ema mudrAno vinyAsa karelo hoya. 1000 ki e ema AMkaDA lakhelA hoya to e paNa sthApanAsatya kahevAya che.) = 5 E F S << , Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * che A ha dazavaikAlikasUra bhAga-3 nI adaya. 7 niryukti-203 ) (4) nAmasatyaH koIka puruSa kulane vadhArato na hoya chatAM enuM nAma kulavardhana hoya, A to ene e nAmathI bolAvAya che. emAM e bolanArane mRSA na lAge. e nAma satya * gaNAya. ema dhanane nahi vadhArato puruSa paNa dhanavardhana e pramANe kahevAya che. ema je " yakSa nathI, te paNa yakSa e pramANe kahevAya che. (5) rUpasatya : ataguNanuM tathArUpanuM dhAraNa e rUpasatya. (tIVII: = taUTI: [ na vidate taCVI: yasya matA : sAdhunA guNavinAno mANasa - sAdhuveSanuM dhAraNa kare, vaidyanA guNavinAno mANasa vaidyaveSanuM dhAraNa kare... vagere.) IT || dA.ta. khoTAsAdhunuM sAdurUpanuM dhAraNa e rUpasatya. (ene sAdhu kahevo e paNa rUpasatya che.) || IL (6) pratItyasatya : apekSAe satya. jemake anAmikAAMgaLInI pUjA karavAnI || 4 AMgaLInI) dIrdhatA ane hrasvatA e pratIyasatya che. te A pramANe - A dravya anaMtA ta | pariNAmavALuM che. jayAre te te sahakArI kAraNonuM saMnidhAna thAya, tyAre tenAvaDe dravyanuM te te svarUpe pragaTa karAya che. A rIte AnI satyatA che. (Azaya e che ke anAmikA e TacalI AMgaLInI apekSAe dIrgha che, vacalI AMgaLInI apekSAe sva che. A te | anAmikA AMgaLIrUpI dravyamAM anaMtA pariNAmo = dharmo che ja, paNa ene pragaTa thavA na mATe sahakArI kAraNa joIe. enAmAM dIrghatva, hrasvatva baMne che. paNa TacalI AMgaLI rUpI sahakArikaraNa dvArA temAM dIrghatva pariNAma pragaTa thAya che, ane vacalI AMgaLI rUpI sahakArikaraNa dvArA tenAmAM hrasvatva pragaTa thAya che.. mAtA-putrA, pitA-putra, " bhAI-bahena. A badhA sasaMbaMdhika padArthomAM pratItyasatya saMbhavita che.) 1 (7) vyavahAra satya : parvata baLe che, bhAjana gaLe che, kanyA peTa vinAnI che, ghUMTI || " rUMvATI vinAnI che. A badho vyavahAra thAya che. AmAM parvatamAM rahela ghAsa baLe to ja " paNa parvata baLe ema kahevAya che. ema bhAjanamAMnuM pravAhI gaLe che chatAM bhAjana gaLatuM ja na kahevAya. saMbhoga-maithuna sevanathI janya bIjanIgarbhanI utpatti jemAM thaI zake evA nA a peTano abhAva hovAthI peTavALI paNa kanyA anudarA kahevAya. (jemake pAMceka varSanI ya chokarI) tathA kApI zakAya evI rUMvATI na hovAthI rUMvATI hovA chatAM paNa ghaMTI ke lomarahita kahevAya. A badhu vyavahArathI satya che. . (8) bhAvasatya: "bagalo sapheda che" ema bolAya che. kharekhara to emAM pAMceya varNo ! aa che, chatAM paNa sapheda varNarUpI bhAvanI = paryAyanI utkaTatA hovAthI bagalo sapheda kahevAya che IS * . I che. . Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-3 niyukita-204 che. (9) yogasatya : chatranA yogathI = saMbaMdhathI mANasa chatrI kahevAya. (chatrinuM che prathama ekavacana, chatrIvALo) daMDanA yogathI daMDI kahevAya vagere pachI bhalene te vakhate A chatra vigere dhAraNa na karyuM hoya. A yogasatya che. (10) aupampasatya : taLAva samudra jevuM che... A upamA satya che. uktA satyA, adhunA mRSAmAha koha mANe mAyA lobhe pejje taheva dose a / hAsabhae akkhAiya uvaghAe nissiA dasamA | || ra74 . satyAbhASA kahevAI gaI. have mRSAbhASA kahe che. ni.274 krodhamAM, mAnamAM, mAyAmAM, lobhamAM, premamAM, dveSamAM, hAsyamAM bhayamAM, AkhyAyikAmAM ane dazamI upaghAtamAM nizcita che. vyAkhyA-krodha iti krodhanisRtA yathA krodhAbhibhUtaH pitA putramAha-na tvaM mama putraH, ta | smai yadvA krodhAbhibhUto vakti tadAzayavipattitaH sarvamevAsatyamiti, evaM mAnanisRtA mAnAdhmAtaH smai kvacitkenacidalpadhano'pi pRSTa Aha-mahAdhano'hamiti, mAyAnisRtA mAyAkAraprabhRtaya AhuH-naSTo golaka iti, lobhanisRtA vaNikprabhRtInAmanyathAkrItamevetthamidaM krItamityAdi, ji premanisatA atiraktAnAM dAso'haM tavetyAdi, dveSanistA matsariNAM guNavatyapi na nirguNo'yamityAdi, hAsyanisRtA kAndarpikAnAM kiMcitkasyacitsaMbandhi gRhItvA pRSTAnAM na na | zA dRSTamityAdi, bhayanistA taskarAdigRhItAnAM tathA tathA asamaJjasAbhidhAnam, shaa| sa AkhyAyikAnistA tatpratibaddho'satpralApaH, upaghAtanisRtA acaure caura ma nA ityabhyAkhyAnavacanamiti gAthArthaH // ya TIkArtha : (1) krodhamAM eTale krodhanisRtA bhASA. jemake krodhathI abhibhUta pitA ja T putrane kahe ke "tuM mAro putra nathI." athavA to krodhathI abhibhUta mANasa je bole, te ka zubha Azayano vinAza hovAthI badhuM ja asatya che. (2) e rIte mAnanistA bhASA samajavI. mAnathI dhamadhamato mANasa ja | ochAdhanavALo hoya to paNa kyAMka koIka vaDe puchAya to kahe ke "huM ghaNAM dhanavALo chuM." (3) mAyAnisRtA bhASA A pramANe ke mAyAkAra = jAdugara vagere bole ke goLo paNa 5 = Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haka dazavaikAlikasUra bhAga-3 hu kahu adaya. niyukti-205 , che naSTa thaI gayo. khovAI gayo. (moTo goLo guma karI de... e badhu dekhADe.) US 1. (4) lobhanisUtA bhASA vaNiphavagerenI hoI zake. teo bIjI rIte kharIdAyelI che [vastu paNa A "A pramANe kharIdAyelI che" ema bole. (sastAmAM kharIdelI hoya chatAM | moMghI batAve....) (5) premanisRtA bhASA atirAgIonI hoya. teo strIne kahe ke "huM tAro chuM" vagere. (6) 8SanisRtA bhASA IrSALuonI hoya. teo guNavAnane vize paNa A na IF "guNarahita che" ema bole. | (7) hAsyanivRtA bhASA kAMdapikonI (jokaro jevAnI) hoya. teo koIkanI kaMIka - vastu lIdhA pachI koI pUche to ema javAba Ape ke meM joI nathI. (mazkarImAM, hAsya rUpe AvuM kare.) (8) bhayanisRtA bhASA cora vagerethI pakaDAyelAnI hoya. teo tyAre te te rIte | game tevuM bolatA hoya che. = (9) AkhyAyikAnisRtA eTale AkhyAyikA pratibaddha khoTo pralApa. (keTalIka sAva | | kAlpanika vArtAo. ukhANAo e badhuM AkhyAyikA tarIke gaNavuM. emAM asat = khoTA | | prasaMgAdi kalpanAthI kahevA... hA ! vairAgya hetubhUta ucitakAlpanikakathA asaMgata nathI.) Sa (10) upaghAtanisUtA eTale je cora nathI, tene vize "A cora che" evuM Aropa mUkatuM vacana. (emAM pelAne AghAta lAge, enI hiMsA thavAno saMbhava...) uktA mRSA, sAmprataM satyAmRSAmAhama uppannavigayamIsaga jIvamajIve a jIvaajjIve / taha'NaMtamIsagA khalu paritta addhA a mAM || ra7I mRSAbhASA kahevAI gaI. have satyAmRSAbhASA kahe che. Fii ni. 275 utpanna, vigata, mizra, jIva, ajIva, jIvAjIva, anaMtamizra, - pratyakamizra, addhAmizra, addhaddhamizra A dasa satyA mRSA che. vyAkhyA-'utpannavigatamizrake 'ti utpannaviSayA satyAmRSA yathaikaM / 5 nagaramadhikRtyAsminnadya daza dArakA utpannA ityabhidadhatastannyUnAdhikabhAve, vyavahArato'syAH / [E r E FE Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEN zAli sUkA mAga-3 madhya. 7 niyujita-205 hai satyAmRSAtvAt, zvaste zataM dAsyAmi ityabhidhAya paJcAzatsvapi datteSu loke mRSAtvAdarzanAt, , anutpanneSvevAdatteSveva (ca) mRSAtvasiddheH, sarvathA kriyAbhAvena sarvathA vyatyayAdityevaM / vigatAdiSvapi bhAvanIyamiti, tathAca vigataviSayA satyAmRSA yathaikaM grAmamadhikRtyAsminnadya daza vRddhA vigatA ityabhidadhatastannyUnAdhikabhAve, evaM mizrakA satyAmRSA | utpannavigatobhayasatyAmRSA, yathaikaM pattanamadhikRtyAhAsminnadya daza dArakA jAtA daza ca | vRddhA vigatA ityabhidadhatastanyUnAdhikabhAve, jIvamizrA-jIvaviSayA satyAmRSA yathA | jIvanmRtakRmirAzau jIvarAziriti, ajIvamizrA ca-ajIvaviSayA satyAmRSA yathA tasminneva / mA prabhUtamRtakRmirAzAvajIvarAziriti, jIvAjIvamizreti-jIvAjIvaviSayA satyAmRSA yathA mo | tasminneva jIvanmRtakRmirAzau pramANaniyamenaitAvanto jIvantyetAvantazca mRtA | stu ityabhidadhatastanyUnAdhikabhAve / 'tathAnantamizrA khalvi'ti anantaviSayA satyAmRSA yathA stu | mUlakandAdau parItapatrAdimatyanantakAyo'yamityabhidadhataH / parItamizrAH - parItaviSayA | satyAmRSA yathA anantakAyalezavati parItamlAnamUlAdau parIto'yamityabhidadhataH / / ta addhAmizrA-kAlaviSayA satyAmRSA yathA kazcit kasmiMzcit prayojane sahAyAMstvarayan ta | smai pariNataprAye vAsara eva rajanI vartata iti bravIti, addhaddhamizrA ca divasarajanyekadezaH smai addhaddhocyate, tadviSayA satyAmRSA yathA kasmiMzcit prayojane tvarayan praharamAtra eva madhyAhna | ityAha / evaM mizrazabdaH pratyekamabhisaMbadhyata iti gaathaarthH|| . | TIkArthaH (1) utpanna = janmasaMbaMdhI satyAmRSA jemake koIka eka nagarane AzrayIne ni te bolAya ke Aje dasa chokarA utpanna thayA che" have jo dasa karatA ochA hoya ke vadhAre te jJA hoya to bolanArAnI bhASA saMpUrNa sAcI ke saMpUrNakhoTI na gaNAtA satyAmRSA gaNAya. zA prazna : 59 // 62. 42tA mochI-vatta saMdhyA Doya to mRSA 4 gone ? uttara : nA. vyavahArathI A bhASA satyAmRSA kahevAya che. prazna : 59 zI zate ? uttara : jema koI kahe ke "AvatIkAle tane 100rUA. ApIza" ane bIjA divase || e 50rUA. Ape to e bhASA lokamAM mRSA tarIke dekhAtI nathI. hA ! ekapaNa bALaka utpanna thayo ja na hoya ane sotpattatti kahe, ema 100rUA. ApavAnuM kahyA chatAM , e kapaNa rUpiyo na Ape to ja e bhASA mRkhA tarIke gaNAya che. kemake ! * sarvathAkriyAbhAvathI sarvathAvyatyaya thAya che. (10 bALaka utpanna thavAnuM bole, to , 6. dasedasanI utpatti kriyA e sarvathAkriyAbhAva kahevAya. ahIM ekapaNa utpanna nathI thayo, Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ja dazavaikAlikasUra bhAga-3 ) , aya. 7 niyukti-205 9 che. eTale sarvathAkriyAbhAvathI sarvathAvyatyaya-viparIta thAya che, mATe mRSA. jo pAMca utpana ( (aa thayA hoya, to sarvathAkriyAbhAvathI sarvathAvyatyaya na rahe, paNa kathaMcit vyatyaya rahe... [ eTale tyAM satyAmRSA gaNAya athavA to sarvathA kriyAmAvena kriyA samAvesa ema paNa chUTuM paDI zake. to artha * " evo thAya ke ahIM utpatti kriyAno sarvathA abhAva che, ane eTale "10 utpanna thayA | e vacanathI sarvatA UMdhuM thayuM che. mATe A mRSA kahevAya. jo pAMceka utpanna thayA hoya, 1 to sarvathA utpattikriyAno abhAva nathI, paraMtu kathaMcit utpattikriyAno abhAva che. ane te - eTale tyAM vacana karatAM sarvathA viparIta nathI, paNa kathaMcit viparIta che. eTale e ja | sarvathA mRSA na gaNAya. paNa kathaMcit mRSA eTale ke satyAmRSA gaNAya. Ama sarvathA : - kriyAmAvena sarvathA vyatyayAt paMktino yathocit artha vicAravo.) T A rIte vigatAdimAM paNa vicArI levuM. eja kahe che ke (2) vigata saMbaMdhI satyAmRSA A pramANe ke eka gAmane AzrayIne ema bolAya || ke "Aje daza vRddho marI gayA" to jo emAM ochA ke vadhu maryA hoya to bolanArAnI te nI bhASA satyAmRSA kahevAya. (3) e pramANe mizra satyAmRSA eTale ke utpannavigatobhaya satyAmRSA. jemake eka | nagarane AzrayIne ema bolAya ke A nagaramAM Aje dasa chokarA janmyA ane dasa vRddho Rii maryA." have jo AmAM ochA ke vadhu janmyA maryA hoya to bolanArAnI A bhASA . mizrasatyAmRSA gaNAya. (AmAM (1) dasa janmyA, paNa 10 maravAmAM nyUnAdhikatA hoya. (2) dasa ja maryA, paNa dasanA janmamAM nyUnAdhikatA hoya (3) dasa janmavAmAM ane A '' bharavAmAM baMnemAM nyUnAdhikatA hoya... to A badhI ja bhASA mizra satyAmRSA ja * gaNAze.) (4) jIvasaMbaMdhI satyAmRSA. jemake jIvatA ane marelA baMne prakAranA karamIyAMonAM Dhagalo ne mATe e bolAya ke "A jIvarAzi che." (5) ajIvasaMbaMdhI satyAmRSA. jemake te ja ghaNAM marelA paNa thoDAka jIvatAM evA | A karamIyAMnA DhagalAne mATe ema bolAya ke "A ajIvarAzi che." na (6) jIvAjIva saMbaMdhI satyAmRSA. jemake jIvatA ane marelA baMne prakAranA ja * karamIyAMonA te ja DhagalAne mATe pramANanA niyamavaDe = cokkasa saMkhyAthI bolAya che ke (ATalA karamIyAM AmAM jIve che ane ATalA karamIyAM marI gayA che" ane emAM jo te 45 x = 5 = F = = = Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * A sa dazavaikAlikasUTA bhAga-3 hu kahu ke aya. 7 niyukti-206 e saMkhyAnI nyUnAdhikatA hoya to A jIvAjIvo bhaya satyAmRSA gaNAya. (aa (7) anAmizrA eTale ke anaMtakAyasaMbaMdhI satyAmRSA bhASA. jemake je [: anaMtakAyanA mUla-kandAdi pratyeka vanaspatirUpa pAMdaDAvALA che, tene mATe "A anaMtakAya | che" ema bolanArAne A anaMtamizrAbhASA thAya. (mUlakandAdi anaMtakAyarUpa che. paNa ke | enI sAthe joDAyelA pAMdaDAdi pratyekavana. che. eTale e saMpUrNa anaMtakAya na kahevAya. ema kahIe to e bhASA satyAmRSA gaNAya.) | 1 (8) parIta mizrA eTale ke pratye kavanaspati saMbaMdhI satyAgRSA. jemake ko pratyekavanaspatimAM paNa kuMpaLa anaMtakAya hoya tevI kuMpaLayukta pratyekavanaspatikAyane "A ja Da pratyeka che'. e pramANe bolanArAne satyAmRSA che. | (9) advAmizrA eTale ke kAlasaMbaMdhI satyAmRSA. jemake koIka mANasa koIka kAma na AvI paDe tyAre potAnA sahAyakone - sahavartIone utAvaLa karAve, e vakhate divasa | hajI pariNataprAyaH hoya, eTale divasa saMpUrNa pUro thayo na hoya, paNa pUro thavAnI taiyArI ta hoya tyAre ja e kahe ke "rAtri varte che." arthAt "jaldI karo, jaldI karo. rAta thaI ne gaI" ema bole. (ahIM rAtri thaI nathI, paNa thavA ja AvI che. eTale satyA ane mRSA baMnenuM mizraNa gaNAya che.) (10) addhaddhamizrA. emAM divasa ke rAtrino eka bhAga te addhA kahevAya che. te saMbaMdhI mRSA A pramANe ke koIka prayojana AvI paDe eTale utAvaLa karAvato mANasa hajI to divasano ekaprahara ja thayo hoya ane "madhyAhna thaI gayo". ema bole. " Ama mizrazabda darekamAM joDavo. uktA satyAmRSA, sAmpratamasatyAmRSAmAha AmaMtaNi ANavaNI jAyaNi taha pucchaNI a pnnvnnii| paccakkhANI bhAsA bhAsA icchANulomA / 8 || 276 || satyAmRSA kahevAI. have asatyAmRSA (asatyA-amRSA) kahevAya che. ni. 276 AmaMtrANI, AzApanI, yAcanI, pUchanI, prajJApanI, ke pratyAkhyAnIbhASA, IcchAnulomA bhASA... ___ vyAkhyA-AmantraNI yathA he devadatta ityAdi, eSA kilApravartakatvAtsatyA R, Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 niryukita-206 dibhASAtrayalakSaNaviyogatastathAvidhadalotpatterasatyAmRSeti, evamAjJApanI yathedaM kuru, | iyamapi tasya karaNAkaraNabhAvataH paramArthe naikatrApyaniyamAttathApratIte: aduSTavivakSAprasUtatvAdasatyAmRSeti, evaM svabuddhyA'nyatrApi bhAvanA kAryeti / yAcanI yathA bhikSAM prayaccheti, tathA pracchanI yathA kathametaditi, prajJApanI yathA hiMsApravRtto duHkhitAdirbhavati, pratyAkhyAnI bhASA yathA'ditseti bhASA, icchAnulomA ca yathA kenacitkazciduktaH sAdhusakAzaM gacchAma iti, sa Aha-zobhanamidamiti gAthArthaH // na TIkArtha : (1) AmaMtraNIbhASA : jemake "he devadatta !" vagere.. S |H ta prazna H A bhASA satya na kahevAya ? uttara : nA. (1) A bhASA pravRttijanaka nathI. pravartaka nathI. (2) tathA satyAdi traNabhASAonA lakSaNa A bhASAmAM ghaTatA nathI. (3) tathA A bhASA tevAprakAranA dravyothI utpatti pAme che... mATe e satyAdi traNathI bhinna evI asatyAmRSA bhASA svarUpa che. E F (alabatta ahIM = mUkelo nathI, chatAM = samajIne traNa kAraNo gaNelA che. arthAt AmaMtraNIbhASA satyAdi rUpa nathI. paraMtu cothI asatyAmRSA rUpa che. e siddha karavAmATenA traNa hetu atre gaNelA che. emAM (1) satyAdi bhASAo pravartaka bananArI zA ma nA che. e bhASA sAMbhaLIne zrotA pravRtti karavA prerAya che. e pravRtti saphaLa bane ke niSphaLa tti e bIjI bAbata che. jyAre 'devadatta !' ATalA AmaMtraNathI koI pravRtti karavA prerAtuM maiM nathI. eTale A bhASA pravartaka na hovAthI e satyAdithI bhinna bhASA siddha thAya che. 7 (2) satyAdinA je lakSaNa che, temAMthI koIpaNa lakSaNa AmaMtraNImAM ghaTatA nathI, mATe zA paNa e satyAdithI bhinna bhASA siddha thAya che. (3) bhASAvargaNAnA pudgalo bhASArUpe sa pariName. paNa emAM vizeSatA e che ke e pudgalomAMthI paNa cokkasaprakAranA pudgalo ja satyA rUpe pariName, cokkasaprakAranA pudgalo ja asatyAdi rUpe pariName. ema asatyAkrRSArUpe paNa amuka cokkasaprakAranAM pudgalo ja pariName che. eTale jema audArikavargaNAnAM pudgalo audArikazarIra rUpe ja pariName, audArikazarIra sivAya vaikriyAdi rUpe nahi... evuM ahIM bhASAvargaNAmAM che. satyAbhASA yogya pudgalo kadI paNa asatyAmRSA rUpe na pariName. jyAre e bhASA bolAya tyAre ene prAyogya pudgalo ja e rUpe pariName. Ama tevAprakAranA cokkasa dalathI = pudgalathI enI utpatti thatI * hovAthI paNa ema kahI zakAya ke e satyAdibhASAthI bhinna che... jo e satyAdirUpa ya w 217 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T na prazna H A bhASA to satyAdirUpa na banI zake ? mo 5 uttara H ahIM vaktA kahe che ke "tuM A kAma kara" paNa zrotA e kAma kare paNa kharo ane na paNa kare. Ama ahIM karaNa ane akaraNa baMneno bhAva-saMbhava che. eTale ja stu paramArthathI karaNamAM ke akaraNamAM ekeyamAM niyama nizcaya coksAI nathI. (jo stu karavAnuM niyata ja hoya to satyA gaNIe, na ja karavAnuM niyata hota to asatyA gaNIe. paNa sarvatra AjJApanIbhASAmAM karaNa ke akaraNa e niyata-cokkasa hotA nathI. 7 eTale ja ene e badhI bhASAthI alagabhASA gaNavI jarUrI che.) s prazna : paNa karaNa ke akaraNano niyama nathI, evuM tame kayA AdhAre kaho cho ? maiM uttara : AjJApanImAM AvA prakAranI pratIti thAya ja che. eTale A niyama na hovo siddha che. tathA A bhASA aduSTa vivakSAthI utpanna thayelI hovAthI paNa f; asatyAmRSA che. (asatyArUpa nathI.) na zA nA ya dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hota, to satyAdi prAyogyapudgalothI utpanna thAta...) (jo = vinA artha karavo hoya to A asatyAmRSAbhASA pravartaka nathI, tethI temAM satyAdi bhASAtrayanuM lakSaNa ghaTatuM nathI. tethI te bhASA tathAvidhadalathI satyAdiprAyogya dravyathI bhinna je dravyo... tAdaza dravyathI utpanna thAya che. tethI te satyAdibhinna evI asatyAmRSA che... Ama artha karI zakAya.) (2) AjJApanIbhASA : jemake "A kara." ** (3) yAcanI : 'bhikSA Apo. e bhASA. "" adhya. 7 niyukti-206-200 ==== ji na Ama be bhASAmAM to ame asatyAmRSA zI rIte ? A vAta darzAvI. A rIte svabuddhithI AgaLanI ATha bhASAomAM paNa svabuddhithI vicArI levuM. = 218 pracchanI : "A kevI rIte ?" vagere praznarUpa bhASA. (5) prajJApanI : "hiMsAmAM pravartelo jIva du:khI vagere thAya che e bhASA. (6) pratyAkhyAnI : "mArI tamane ApavAnI IcchA nathI ' rUpa bhASA. (7) IcchAnulomA : koInAvaDe koIka kahevAyo ke "huM sAdhu pAse jAuM chuM " te kahe "A sAruM" A pelAnI IcchAne anukULa bhASA che. 77 27 aNabhiggahiA bhAsA bhAsA a abhiggahaMmi boddhavvA / saMsayakaraNI bhAsA vAyaDa avvAyar3A neva // 277 II zA IF nA ya * * * Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 arijika adaya. cha niryukti-200-208 ; che. ni.277 anabhigRhItabhASA, abhigRhItabhASA, saMzayakaraNIbhASA, vyAkRtA A che ane avyAkRtA. | vyAkhyA-anabhigRhItA bhASA arthamanabhigRhya yocyate DitthAdivat, bhASA cAbhigrahe * | boddhavyA-arthamabhigRhya yocyate ghaTAdivat, tathA saMzayakaraNI ca bhASA-anekArthasAdhAraNA yocyate saindhavamityAdivat, vyAkRtA-spaSTA prakaTArthA devadattasyaiSa bhrAtetyAdivat, avyAkRtA caiva-aspaSTA'prakaTArthA bAlakAdInAM thapaniketyAdivaditi gAthArthaH // no TIkArtha ? (8) anabhigRhItAbhASA : arthane grahaNa karyA vinA je bhASA bolAya, te jo| ' arthAt je bhASAno artha na hoya te bhASA. jemake Dittha... vagere. (A zabdono koI s : artha nathI...) | (9) abhigRhItAbhASA : arthane grahaNa karIne je bhASA bolAya te | | abhigRhItAbhASA. jemake ghaTa vagere. (ghaTa zabdanA ghaTa vagere artho che...) (10) saMzayakaraNIbhASA : aneka arthomAM sAdhAraNa evI bhASA. eTale ke je , ' zabdanA aneka artha thatA hoya, e zabdonuM uccAraNa e saMzayakaraNIbhASA kahevAya. te 1 jemake sainyavat vagere. (A zabdanA azva ane mIThuM ema be artha thAya che. vaktA A eka zabda bole, to zrotAne saMzaya thAya ke A "kaI vastu aMge kahe che ?..") | (11) vyAkRtA spaSTa bhASA, pragaTaarthavALI bhASAjemake "A devadattano bhAI ja che." vagere. (12) avyAkRtA : aspaSTa, apragaTaarthavALI bhASA. jemake bAlakonI thapanikA... IT za (bolatAM nahi thayelA bALako moDhAthI bolavA mATe je avAja kare... e bhASA) uktA asatyAmRSA, sAmpratamoghata evAsyAH pravibhAgamAha savvAvi a sA duvihA pajjattA khalu tahA apajjattA / paDhamA do pajjattA uvarillA do pannA || ra78 || asatyAmRSA kahevAI gaI. | (keTalIka bhASAo satyAdimAM bhaLI jatI lAge... A badhAnuM ekadama spaSTa svarUpa che e jANavuM hoya to prajJApanA sUtranA bhASApadanuM ane mahopAdhyAyajIkRta bhASArahasyanuM che. S adhyayana karavuM. ahIM ame paMkti pramANe TuMkamAM khulAsAo ApelA che...) S) (Ama dravya-bhAvabhASAnA satyAdi cAra bhedo ane kula 42 peTAbhedo darzAvI hae 45 = 5 = E F = = = Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A H.. Taka dazavaikAlikasUtra bhAga-3 (c) vija adhya. 7 niryukita-208-209 ka e dIdhA.) have oghathI ja A bhASAnA vibhAga batAve che. ni.278 A badhI ja bhASA be prakAre che. paryAptA ane aparyAptA. pahelI | be paryAptA che, uparanI be aparyAptA che. vyAkhyA-sarvA'pi ca 'sA' satyAdibhedabhinnA bhASA dvividhA-paryAptA khalu - tathA'paryAptA, paryAptA yA ekapakSe nikSipyate satyA vA mRSA veti tadvyavahArasAdhanI, na mo tadviparItA punaraparyAptA, ata evAha-prathame dve bhASe satyAmRSe paryApte, tathAsvaviSayavyavahArasAdhanAt, tathA uparitane dve satyAmRSA'satyAmRSAbhASe aparyApte, , | tathAsvaviSayavyavahArAsAdhanAditi gAthArthaH // TIkArtha : satyAvagere cArabhedathI judA judA prakAranI e badhI ja bhASA be prakAre che. (1) paryAptA (2) aparyAptA. paryAptA eTale je bhASA satyA ke mRSA e bemAMthI koIpaNa ekapakSamAM mUkI zakAya evI bhASA eTale "A bhASA sAcI che" ke "A bhASA khoTI che" e pramANenA cokkasa vyavahArane sAdhI ApanArI bhASA e paryAptA. te (pahelI be bhASA mAM Ave.) tenAthI viparIta bhASA te aparyAptA. AthI ja kahe che ke pahelI be bhASA satyA ane mRSA e paryApta bhASA che. kemake tevA prakArano je sviviSayaka vyavahAra che, tene sAdhanArI A be bhASA che. (satyAbhASA eja sva, 1| " svaviSayaka vyavahAra = "A satyA che." e pramANeno vyavahAra, tene sAdhI ApanArI | " bhASA satyA. ema mRSA mATe paNa vicAravuM) tathA uparanI be bhASA aparyApta bhASA che. satyAmRSA ane asatyAmRSA. kemake , ya tevA prakArano svaviSayavyavahArane sAdhanArI nathI. (lokamAM evo vyavahAra nathI thato ja ke "A satyAmRSA che"... eTale A satyAmRSA bhASA potAnA saMbaMdhI AvA prakAranA je vyavahArane sAdhI ApanArI nathI. zAstrIyadaSTie bhale enA satyAmRSA vagere bhedo paDe, ke * bAkI lokamAM to evA koI bheda nathI...) uktA dravyabhAvabhASA, sAmprataM zrutabhAvabhASAmAhasuadhamme puNa tivihA saccA mosA asaccamosA a / sammaddiTThI u suovauttu so bhAsaI 45 5 * F = Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma dazavaikAlikasUtra bhAga-3 sattva // 27o II na vyAkhyA-' - 'zrutadharma' iti zrutadharmaviSayA punastrividhA bhavati bhAvabhASA, tadyathA- na mo satyA mRSA asatyAmRSA ceti, tatra 'samyagdRSTistu' samyagdRSTireva 'zrutopayukta' ityAgame mo yathAvadupayukto yaH sa bhASate 'satyam' AgamAnusAreNa vaktIti gAthArthaH // S // adhya. 7 niyukti-209-280 TIkArtha : zrutadharmasaMbaMdhI bhAvabhASA gaNaprakAre che. satyA, mRSA ane stu asatyAkrRSA. temAM je samyagdaSTa AtmA ja (mithyAtvI nahi ja) zrutamAM yathAvad = sAcA upayogavALo hoya, te je bole te satyabhASA. arthAt e AgamanA 7 anusA2e bolanAra che. ya dravyabhAvabhASA kahevAI gaI. have zrutabhAvabhASAne jaNAve che. ni.279 zrutadharmamAM vaLI traNa prakAre che. satyA, mRSA, asatyAmRSA. zrutamAM upayogavALo samyaktvI satyane bole. sammaddiTThI u suaMmi aNuvautto aheugaM ceva / jaM bhAsai sA mosA micchAdiTThIvi a || 280 // ni.280 zrutamAM upayogavinAno samyaktvI heturahita je bole, te mRSA bhASA. mithyAdaSTi paNa te ja pramANe... zA vyAkhyA-'sammaddiTThI' samyagdRSTireva sAmAnyena 'zrute' Agame anupayuktaH pramAdAdyatkiMcid ' ahetukaM caiva' yuktivikalaM caiva yadbhASate tantubhyaH paTa eva bhavatItyevamAdi sA mRSA, vijJAnAderapi tata eva bhAvAditi / mithyAdRSTirapi 'tathaive 'tyupayukto'nupayukto vA yadbhASate sA mRSaiva, ghuNAkSaranyAya ( yAt ) saMvAde'pi sadasatoravizeSAdyadRcchopalabdherunmattavaditi gAthArthaH // nA TIkArtha : samyagdaSTi AtmA ja sAmAnyathI zrutamAM upayogavinAno banIne pramAdane lIdhe je kaMI yuktirahita bole, dA.ta. "tattumAMthI paTa ja thAya" vagere. te bhASA mRSA che. R prazna : A vAta to sAcI ja che. tantumAMthI to paTa ja thAya ne ? uttara : nA. tantunuM jJAna, tattuno vinAza vagerenI paNa tantumAMthI utpatti thAya 221 F nA ya * * * Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 niyukti-280 che. eTale e bhASA mRSA che. mithyAdaSTi AtmA paNa zrutamAM upayogavALo ke upayoga vinA paNa je bole, te mRSA ja che. InA prazna : mithyArdaSTi AtmA zrutamAM upayogavALo hoya ane "kathaMcit sAta nAraka che" e pramANe syAdvAda garbhita vacana bole to e to sAcuM ja che. ene zA mATe khoTuM kaho cho ? uttara H ghuNAkSaranyAya pramANe saMvAda hoya, to paNa sat ane asamAM vizeSatA na hovAthI tenuM vacana (sAcuM dekhAya to paNa) mRSA che. tathA e svacchaMdapaNe upalabdhibodha karato hovAthI tenuM vacana mRSA che. jemake unmatta pAgala. (lAkaDAmAM utpanna stu thato kIDo lAkaDAnA bhAgane korI khAto hoya che. emAM kyAreka e ghuNakIDA dvArA stu khavAto bhAga evI rIte khavAya ke emAM ka, kha... evo akSarano AkAra upasthita thAya. enA dvArA koI ema kahe ke dhuNe 'ka' kotaryo, eTale e 'ka' vagereno jJAtA che, to e vAta na manAya. kemake kotarelA 'ka' ke e sivAyano game tevo AkAra... e ta ta badho ja e ghuNamATe to sarakho ja che. ghuNane e khabara ja nathI ke A 'ka' e akSara che ane bIjI kotaraNIo akSara nathI... ema mithyAtvI AtmA je vacana bole e saMvAdI paNa lAge, arthAt e vacanano artha zAstrAnusArI paNa lAge... paNa e mithyAtvI to kayA padArtho sat = sAcA = upAdeya ane kayA padArtho asat khoTA anupAdeya e be vacceno sAco bheda samajato nathI. ulTuM e to satne paNa asat maiM ane asane paNa san mAnanAro hovAthI vadhu doSapAtra bane che. ji = na zA bIjIvAta e ke jema gAMDo mANasa potAnA manamAM Ave e pramANe ja bodha ke zA maiM pravRtti karato hoya che. emAM ghaNIvAra e sArI, sAcI pravRtti paNa kare. paNa chatAM eNe nA DahApaNapUrvaka pravRtti karI ke buddhipUrvaka pravRtti karI, ema nathI kahevAtuM. enI sArI ke nA ya kharAba badhI pravRtti gAMDapaNanA ja ekabhAga tarIke AlekhAya che. ema A mithyAtvI ya je kaMIpaNa jJAna kare che ke pravRtti kare che, te badhI svacchaMdamatithI ja kare che. Agamane * anusAre nahi. emAM keTaluMka Agamane anusArI dekhAya paNa e paNa kharekhara to svacchaMdamatithI karAyeluM hovAthI AgamAnusArI na gaNAya. A aMge vizeSaspaSTatA meLavavI hoya to tattvArthasUtranA A sUtranI vRtti jovI...) 222 = FE Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 niyukti-281 havai u asaccamosA suaMmi uvarillae tinANaMmi / jaM uvautto bhAsai etto vocchaM carittaMmi // 286 // ni.281 zrutamAM tathA uparanA traNajJAnamAM upayogavALo je bole, te asatyAkRSA thAya. have cAritramAM kahIza. ji na zA vyAkhyA - bhavati tu asatyAmRSA 'zrute' Agama eva parAvartanAdi na kurvatastasyAmantraNyAdibhASArUpatvAttathA 'uparitane' avadhimanaHparyAyakevalalakSaNe na mo 'trijJAna' iti jJAnatraye yadupayukto bhASate sA asatyAmRSA, AmantraNyAdivat mo | tathAvidhAdhyavasAyapravRtteH, ityuktA zrutabhAvabhASA / ata UrdhvaM vakSye 'cAritra' iti cAritraviSayAM bhAvabhASAmiti gAthArthaH // sta TIkArtha : zrutamAM asatyAmRSA bhASA be rIte thAya. (1) sAdhu Agamane vize ja sUtronuM punarAvartana vagere karato hoya tyAre te asatyAmRSA gaNAya. kemake e 7 parAvartanAdi bhASA e AmaMtraNI vagere bhASA rUpa che. (AmAM e sAdhu kaMI padArthanuM 7 pratipAdana nathI karato ke emAM satyA ke kRSAno prazna rahe. ahIM to AgamasUtromAM je Ave, enuM punarAvartana ja kare che...) na (2) u52nA traNazAnamAM eTale ke avidha, mana:paryava ane kevalajJAna traNamAMthI koIpaNa ekAda jJAnamAM upayogavALo je bole te asatyAmRSA che. prazna : A to satyA ja bhASA gaNavI joIe ne ? asatyAmRSA kema ? uttara H AmaMtraNIvagere bhASAmAM jevAprakAranA adhyavasAyanI pravRtti hoya che, AmAM paNa tevA- prakAranA adhyavasAyanI pravRtti hovAthI tene asatyAkrRSA bhASA sa kahevAya. na zA *** A 223 nA ya ya (AmAM evuM lAge che ke matizrutajJAnI potAnA jJAnavaDe padArthane jANIne e padArtha bole tyAre e padArthane sAco sAbita karavAno adhyavasAya cAlato hoya che. mati ane zruta e baMne jJAna nizcayathI parokSajJAna che. eTale te jJAnavALo jyAre e jJAnane * anusAre je padArtho bole tyAre enA adhyavasAyamAM koIka vizeSatA hoya ja che. jyAre * avadhivagere jJAnavALAo e padArthane pratyakSajJAnathI jue che, mATe teo e jJAnane * anusAre je bole, emAM emanA adhyavasAyamAM cokkasaprakAranI vizeSatA hoya che... A vizeSatA kayA prakAranI che ? e vagere bAbato bahuzruto pAse jANavI. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 niyukita-283 tathA kevalIne satyA ane asatyAmRSA baMne bhASA gaNI che. jayAre ahIM kevalajJAnamAM upayogavALA je bhASA bole tene asatyAmRSA ja kahI che. to kevalIne satyAbhASA na hoya ? ahIM kema eno ullekha nathI karyo ? Avo prazna saMbhavita che. enuM samAdhAna ema lAge che ke dravyabhAvabhASA, zrutabhAvabhASA... ema bhASAnA bhedo pUrve batAvI ja gayA che. ahIM zrutabhAvabhASAnI vAta cAle che. kevalI zrutamAM to upayoga muktA nathI. teo to kevalopayogathI ja bole che. to emanI bhASA kharekhara maiM to zrutabhAvabhASA ja kema kahevAya ? chatAM emanA zabdo dravyazrutasvarUpa che, tathA emanI F mAM bhASA kevalopayogajanya hovA chatAM prAyaH zrutAnusAriNI ja hoya che, eTale jANe ke mo e zrutane anusAre bolAyelI hoya ema gaNAya ane eTale e zrutabhAvabhASA paNa gaNAya. paNa emAM e bhASA asatyAmRSA rUpa ja gaNavI. kevalIne satyA ane asatyAmRSA ema be bhASA hovAnI je vAta karI che. te dravyabhAvabhASAnI apekSAe vicArI zakAya. arthAt kevalI "he goyamA !" vagere bole to e dravyabhAvabhASAno asatyAmRSAbhASAno bheda gaNAya. ane kevalI "sAta nAraka che..." vagere bole to e dravyabhAvabhASAno satyAbhASAno bheda gaNAya. A baMne bhASA zrutabhAvabhASA rUpe vicArIe to e asatyAmRSA ja gaNAya... ta AmAM ghaNI vicAraNA thaI zake che... bahuzrutone pRcchA karavI.) E na zA A pramANe zrutabhAvabhASA kahevAI gaI. have AgaLa cAritraviSayakabhAvabhASAne kahIza. ma ma ta 1 maiM. zA paDhamabiiA caritte bhAsA do ceva hoMti nAyavvA / sacarittarasa u bhAsA saccA mosA u araphsa // 282 || sa nA ni.282 cAritramAM pahelI ane bIjI beja bhASA jANavA yogya che. na cAritrasaMpannanI bhASA satyA, ItaranI mRSA. ya ya vyAkhyA-'prathamadvitIye' satyAmRSe 'cAritra' iti cAritraviSaye bhASe dve eva bhavato jJAtavye, svarUpamAha-'sacaritrasya' cAritrapariNAmavataH, tuzabdAttaddvRddhinibandhanabhUtA ca bhASA dravyatastathA'nyathAbhAve'pi satyA, satAM hitatvAditi / mRSA tu 'itarasya' acAritrasya tadvRddhinibandhanabhUtA ceti gAthArthaH // TIkArtha : cAritraviSayaka bhASA be ja jANavI. (1) satyA (2) mRSA. 224 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 niyukti-283-284 have enuM svarUpa batAve che ke cAritrapariNAmavALAnI bhASA e satyAbhASA | kahevAya. tu zabdathI samajavuM ke cAritranI vRddhinA kAraNabhUta bhASA parNa satyA che. A bhASA dravyathI tathA = sAcI hoya ke anyathA khoTI hoya to paNa sAcI ja che. (athavA to tathA vAstavikatA anyathA UMdhI. A bhASA vAstavikatA karatAM uMdhI ja hoya to paNa e satyA che. jema sAdhu haraNiyAMo jamaNIbAju gayA hovA chatAM zikArIone kahe ke "haraNiyAo DAbIbAju gayA che" to A bhASA vAstavikatA karatAM viparIta che, ema hovA chatAM A bhASA sAdhuone hitakArI hovAthI satyA ja che.) tathA cAritrarahitajIvanI bhASA ane acAritrapariNAmanI vRddhinA kAraNabhUta bhASA A baMne bhASA mRSA kahevAya. ma sta ta na zA = = = uktaM vAkyamadhunA zuddhimAha NAmaMThavaNAsuddhI davvasuddhI a bhAvasuddhI a / eesiM patteaM parUvaNA hoi kAyavvA // 283 // vyAkhyA-nAmazuddhiH sthApanAzuddhirdravyazuddhizca bhAvazuddhizca, 'eteSAM ' nAmazuddhyAdInAM pratyekaM prarUpaNA bhavati kartavyeti gAthArthaH // ta vAkya kahevAyuM. (vAkyazuddhi adhyayanamAMno prathamazabda kahevAI gayo.) have zuddhine kahe che. ji ni.283 nAmazuddhi, sthApanAzuddhi, dravyazuddhi ane bhAvazuddhi. AmAMnI darekanI prarUpaNA karavAnI che. na TIkArtha : (upara'jaba spaSTa ja che.) zA tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanaGgIkRtya dravyazuddhimAha sa tivihA u davvasuddhI taddavvAdesao pahANe a / taddavvagamAeso aNaNNamIsA havai suddhI // nA ya naa| |3|| 284 // temAM nAma-sthApanA kSuNNa hovAthI teno aMgIkAra karyAvinA dravyazuddhi batAve che. ni.284 dravyazuddhi traNa prakAre che. tadravyamAM, AdezamAM, pradhAnamAM. (zeSa * TIkAmAMthI...) 225 - ba vyAkhyA-trividhA tu dravyazuddhirbhavati 'tadduvyata' iti taddravyazuddhiH 'Adezata' iti AdezadravyazuddhiH 'prAdhAnyatazce 'ti prAdhAnyadravyazuddhizca / tatra taddravyazuddhiH Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ai * * * - IF TO e H, ama dazavaikAlikasUla bhAga-3 nA adhya. niyukti-284-285 'ananye 'tyananyadravyazuddhiH, yamuvyamanyena dravyeNa sahAsaMyuktaM sacchuddhaM bhavati kSIraM dadhi vA / " asau tadvyazuddhiH, Adeze mizrA bhavati zuddhiranyAnanyaviSayA, etaduktaM bhavati-Adezato, dravyazuddhirdvividhA-anyatvenAnanyatvena ca, anyatve yathA zuddhavAsA devadattaH, ananyatve. zuddhadantaM iti gaathaarthH|| TIkArtha : dravyazuddhi traNa prakAre che. (1) tadravyazuddhi (2) Adezadravyazuddhi (3) | prAdhAnyadravyazuddhi. temAM (1) tadUdravyazuddhi eTale ananyadravyazuddhi. eTale ke je dravya bIjA A dravyanI sAthe saMyukta thayA vinA ja svayaM zuddha hoya jemake dUdha-dahIM... A tadravyazuddhi. IFT (te ja dravya svayaMzuddha che, enI zuddhi mATe bIjAdravyanI jarUra nathI... eTale ja | manacaMdravyazuddhiH kahyuM che. anyadravya jemAM nathI. tevI A zuddhi che.) | (2) Adezazuddhi eTale mizrazuddhi. anya ane ananya bedravyasaMbaMdhI zuddhi. . kahevAno bhAva e che ke AdezathI dravyazuddhi be prakAre che. (1) anyatvena (2) ananyatvena. emAM anyatvamAM jemake "zuddhavastravALo devadatta." ananyatvamAM | | | "zuddhadAMtavALo devadatta." " (tadravyamAM to dUdha-dahIM AkhuM dravya ja zuddha che. jayAre AdezamAM AkhuM dravya zuddha nathI. paNa e dravya potAnAthI anya evA vastrAdithI zuddha gaNAya che. ke potAnAthI ananya = abhinna evA dAMta vagerethI zuddha gaNAya che.) * prAdhAnyadravyazuddhimAha vaNNarasagaMdhaphAse samaNuNNA sA pahANao saddhI / tattha u sukkila mahurA u saMmayA ceva / | DosA | 20 || prAdhAnyadravyazuddhine kahe che. ni.285 varNa-rasa-gaMdha-sparzamAM samanujJatA te pradhAnathI zuddhi. temAM zukla ane madhura saMmata ane utkRSTa che. vyAkhyA-varNarasagandhasparzeSu yA manojJatA-sAmAnyena kamanIyatA athavA manojJatA- yathAbhiprAyamanukUlatA sA prAdhAnyataH zuddhirucyate, 'tatra' caivaMbhUtacintAvyatikare / zuklamadhurau varNarasau tuzabdAtsurabhimRdU gandhasparzI ca saMmatau, yathAbhiprAyamapi prAyo / manojJau, bahUnAmitthaMpravRttisiddheH, 'utkRSTau ca' kamanIyau ca / cazabdasya vyavahita upanyAsa che kRti pathArtha che 45 ka = = = Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ama dazavaikAlikasUra bhAga-3 nI vahu aza. 7 niyukti-286 chaka che. TIkArtha : varNa, rasa, gaMdha ane sparzamAM je manojJatA che, sAmAnyathI kamanIyatA = ke che. suMdaratA che, te prAdhAnyadravyazuddhi che. athavA to manojJatA eTale jIvanA abhiprAyane ) a anusAra varNAdimAM je anukUlatA che. te prAdhAnyathI zuddhi kahevAya che. AvA prakAranI vicAraNAnA prasaMgamAM e jANavuM ke zukalavarNa ane madhurarasa tathA che tu zabdathI surabhigaMdha, mRdusparza A saMmata hoya che. eTale ke jIvonA abhiprAya pramANe 1. paNa prAyaH e manojJa = manohara hoya che. kemake ghaNAM jIvonI A pramANe ja pravRttinI siddhi thaI che. tathA e kamanIya - suMdara che. gAthAmAM veva 3osa lakheluM che, emAM 4 no vyavahita upanyAsa karavo. eTale "| ke ne DosI zabda pachI joDavo.) (vastu svarUpathI manojJa hoya e judI vastu ane jIvonA abhiprAya pramANe manojJa | hoya e judI vastu. dA.ta. madhurarasa e svarUpathI manojJa-sAro-game evo che. paNa koIka | jIvane madhurarasa bilakula gamato na hoya evuM paNa bane. to enA mATe madhurarasa amanojJa 1 che. ahIM madhurarasa svarUpathI manojJa che ja. chatAM jIvonI ruci pramANe manojJa ke te ja amanojJa baMne prakAre bane che. Ama chatAM moTAbhAge to jIvonI ruci pramANe paNa e | madhurarasa manojJa ja bane che. T A ja vAta surabhigaMdha, mRdusparza vagere badhAmAM samajI levI.) ___ uktA dravyazuddhiH, adhunA bhAvazuddhimAha ebheva bhAvasuddhI DabbhAvAesao pahANe a / tabbhAvagamAeso aNaNNamIsA havai suddhI // 286 dravyazuddhi kahevAI gaI. have bhAvazuddhi kahe che. ni.286 e ja pramANe bhAvazuddhi tadubhAva, Adeza ane pradhAnamAM che (zeSa TIkAmAMthI jANavuM) vyAdhyA-'vame'ti yathA dravyazuddhistathA mAvazuddhirApi, triviyetvarthaH, tadvAva' | / iti tadbhAvazuddhiH 'Adezata' iti AdezabhAvazuddhiH prAdhAnyatazceti prAdhAnyabhAvazuddhizca, * / tatra tadbhAvazuddhiH 'ananye 'tyananyabhAvazuddhistadbhAvazuddhiH, yo bhAvo'nyena bhAvena / ( 45 = = = = = %, Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 niyukti-286-280 sahAsaMyuktaH san zuddho bhavati bubhukSitAderannAdyabhilASavadasau tadbhAvazuddhiH, Adeze mizrA bhavati zuddhistadanyAnanyaviSayetyarthaH, etaduktaM bhavati - AdezabhAvazuddhirdvividhAanyatve'nanyatve ca,anyatve yathA zuddhabhAvasya sAdhorguru: ananyatve zuddhabhAva iti gAthArthaH // TIkArtha : je rIte dravyazuddhi vicArI, te ja rIte bhAvazuddhi paNa samajavI. arthAt e paNa traNaprakAre che. te A pramANe (1) tadbhAvazuddhi (2) AdezabhAvazuddhi (3) prAdhAnyabhAvazuddhi temAM S (1) tadbhAvazuddhi eTale ananyabhAvazuddhi. arthAt je bhAva bIjAbhAvanI sAthe S saMyoga pAmyAvinA ja svayaM zuddha hoya. jemake bhUkhyA vagere jIvono bhojanAdino sta abhilASa. A tabhAvazuddhi che. (bhojanAdino abhilASa koI bIjAbhAvathI bhaLelo nathI...) (2) AdezabhAvazuddhimAM mizra zuddhi che. tadanyaviSayaka AdezabhAvazuddhi ane ananyaviSayaka AdezabhAvazuddhi. kahevAno bhAva e che ke AdezabhAvazuddhi be prakAre che.. maiM anyatvamAM ane ananyatvamAM. temAM anyatvamAM A pramANe ke zuddhabhAvavALA sAdhune guru AdezabhAvazuddhi. jyAre ananyatvamAM zuddhabhAva e AdezabhAvazuddhi che. (guru sAdhunI bhAvazuddhimAM kAraNa che, jyAre zuddhabhAva e sAdhuthI abhinna che ane e sAdhunI zuddhimAM ni kAraNa che... ema yathAsaMbhava vicAra karavo.) na zA sa nA ya || 287 | nA pradhAnabhAvazuddhimAha daMsaNanANacaritte tavovisuddhI pahANamAeso / jamhA u visuddhamalo teNa visuddho havai suddho zA sa nA pradhAnabhAvazuddhi batAve che. ya ni.287 darzana, jJAna, cAritramAM ane tapamAM vizuddha e pradhAna Adeza che. kemake tenAvaDe vizuddhamalavALo jIva vizuddha thAya che. vyAkhyA-'darzanajJAnacAritreSu' darzanajJAnacAritraviSayA tathA tapovizuddhiH 'prAdhAnyAdeza' iti yaddarzanAdInAmAdizyamAnAnAM pradhAnaM sA pradhAnabhAvazuddhiH, darzanAdiSu kSAyikANi jJAnadarzanacAritrANi, tapaH pradhAnabhAvazuddhiHAntaratapo'nuSThAnArAdhanamiti / kathaM punariyaM pradhAnabhAvazuddhiriti ?, ucyate, 228 yathA na = Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama dazavaikAlikasUra bhAga-3 hu kahu aNa. 7 niyukti-287-88 ; " ebhirdarzanAdibhiH zuddheryasmAdvizuddhamalo bhavati sAdhuH, karmamalarahita ityarthaH, tena ca malena / // vizaddho' mukto bhavati siddha ityataH pradhAnabhAvazuddhiryathoktAnyeva darzanAdInIti gAthArthaH // ke TIkArtha darzana, jJAna ane cAritrasaMbaMdhI vizuddhi tathA tapavizuddhi A prAdhAnyAdeza che ke che. eTale Adeza karAtAM darzanAdiomAM je pradhAna te pradhAnabhAvazuddhi. (Adeza karAtAM , = ullekha karAtAM = vicAraNA karAtAM....) - jemake darzana, jJAna ane cAritramAM kSAyikadarzana, kSAyikajJAna ane kSAyikacAritra I e pradhAnabhAvazuddhi che. tApradhAnabhAvazuddhi eTale abhyantaratapAnuSThAnanI ArAdhanA.. T(Azaya e che ke jayAre darzananI vicAraNA karIe tyAre aupazamikAdi aneka prakAranA " darzanomAM kSAyikadarzana pradhAna che. ema jJAnanI vicAraNA karIe tyAre anekajJAnomAM || kSAyikajJAna = kevalajJAna mukhya che...) prazna : paNa A pradhAnabhAvazuddhi zA mATe ? uttara : A darzanAdivaDe zuddhi thAya, ane zuddhithI sAdhu vizuddhamalavALo thAya che taeTale ke karmarUpI malathI rahita thAya che. ane te malavaDe vizuddha = mukta te sAdhu siddha ta na thAya che. AthI ja pUrve batAvyA pramANe ja darzanAdi pradhAnabhAvazuddhi jANavI. (gAthAmAM na | sauthI chello zabda subro lakhelo che, paraMtu vRttinA AdhAre sikko zabda hovo joIe. | ane padArthapramANe paNa e vadhu saMgata thAya che.) - uktA zuddhiH, iha ca bhAvazuddhyA'dhikAraH, sA ca vAkyazuddharbhavatItyAha jaM vakkaM vayamANassa saMjamo sujjhaI na puNa hiMsA / na ya attakalusabhAvo teNa ihaM vakkasuddhitti " . ra88 || zuddhi kahevAI gaI. ahIM bhAvazuddhivaDe adhikAra che. ane te bhAvazuddhi vAkyazuddhithI thAya che e kahe che ke ni. 288 je kAraNathI vAkyane bolanArAne saMyama zuddha thAya, hiMsA na thAya. AtmakaluSabhAva na thAya. te kAraNathI ahIM vAkyazuddhi... vyAkhyA-'yad' yasmAdvAkyaM zuddhaM vadataH sataH saMyamaH zuddhyati, zuddhyatIti nirmala , upajAyate, na punahiMsA bhavati kauzikAderiva, na cAtmanaH kaluSabhAvaH kAluSyaM Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TE H It hAla dazavaikAlikasUra bhAga-3 7 adhya. cha niyukti-288-289 :.. hI dRSTAbhisaMdhirUpaM saMjAyate, tena kAraNena 'iha' pravacane vAkyazuddhirbhAvazuddhenimittamitya- ( " to'tra prayatitavyamiti gAthArthaH // TIkArtha : je kAraNathI zuddhavAkya bolanArA sAdhunuM saMyama zuddha thAya che, eTale ke A che. nirmala thAya che. paraMtu kauzikAdinI jema hiMsA thatI nathI. (e vAkya bolavAthI koI paNa ' hiMsA utpanna thatI nathI. kauzikanuM daSTAnta yogazAstrAdimAMthI jANavuM. enA vacanathI moTI hiMsA utpanna thayelI ane enA kAraNe tAdezavacana bolanAra kauzika narakamAM 1 gayelo...) tathA je vAkya bolatAM AtmAno kaluSabhAva eTale ke duSTavicAraNA rUpa IT malinatA thatI nathI. te kAraNathI jinapravacanamAM vAkyazuddhi bhAvazuddhinuM nimitta " kahevAya che. eTale ja emAM yatna karavo joIe. | (zuddhavAkya bolo to hiMsA, kaluSatAdi na thAya eTale bhAvavizuddhi thAya. mATe ja zuddhavAkya bolavAmAM prayatna karavo joIe...) tatazcaitadeva kartavyamityAha vayaNavibhattI kusalassa saMjamaMmI samujjuyamaissa / dubbhAsieNa hujjA hu virAhaNA tattha / naphaa I 286 / tethI ja A ja karavuM joIe ke ni.289 vacanavibhaktimAM kuzala, saMyamamAM udyatamativALAne durbhASita vaDe ja | virAdhanA thAya, (tethI) temAM yatna karavo. vyAkhyA-'vacanavibhaktikazalasya' vAcyetaravacanaprakArAbhijJasya na kevalamitthaM- zA sa bhUtasyApitu 'saMyame u (samudyatamateH' ahiMsAyAM pravRttacittasyetyarthaH tasyApyevaMbhUtasya sa nA kathaMcidurbhASitena kRtena bhavet virAdhanA-paralokapIDA ataH 'tatra' durbhASitavAkyaparijJAne nA patitavya'praya vArtha rUti thArtha: I TIkArthaH vacanavibhakti eTale vacananA vibhAgo... keTalA vacano vAcya che, keTalA vacano Itara-avAcya che... A badhA vacanaprakArono je jANakAra che. tathA je mAtra : * jANakAra ja che eTaluM nahi, paraMtu saMyamamAM = ahiMsAmAM pravRttacitta che jenuM tevo che... & ke AvA prakArano paNa sAdhu jo koIka rIte duSTavacana bolI jAya, to tenAthI eno paraloka che US bagaDe. AthI ja duSTabhASaNarUpa vAkyanA bodhamAM ane tyAgamAM (parijJAnanA baMne artha che So thAya jJAna ane tyAga) prayatna karavo. vaE = = Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-3 TukaDA 9 adhya. cha niyukti-290-291 : Aha-yadyevamalamanenaiva prayAsena, maunaM zreya iti, na, ajJasya tatrApi doSAd, Aha to * * * *4i IF E * vayaNavibhattiakusalo vaogayaM bahuvihaM ayANaMto / jaivi na bhAsai kiMcI na ceva vayaguttayaM / patto / ra00 || prazna : jo duruvacana bolavAthI paraloka bagaDavAno hoya ane mATe duSTavacanAdinuM 1 jJAna meLavavAno yatna karavAno hoya to A prayAsathI ja saryuM. mauna ja sAruM = kalyANakArI. bolIe ja nahi to koI nukasAna thavAno prazna ja nahi. mane uttara : nA. je ajJAnI che, ene to mauna rAkhavAmAM paNa doSa lAge ja che. eTale Da R ajJAnI rahIne mauna rAkhavuM e hitakArI nathI. kahe che ke ni.290 vacanavibhakti-akuzala, bahuvidha vacanagata na jANato jIva joke kaMI na bole, to paNa te vacanagupti nathI ja pAmyo. vyAkhyA-'vacanavibhaktyakuzalo' vAcyetaraprakArAnabhijJaH 'vAggataM bahuvidham' smai | utsargAdibhedabhinnamajAnAnaH yadyapi na bhASate kiJcit maunenaivAste, na caiva vAgguptatAM prAptaH, tathApyasau avAggupta eveti gAthArthaH // 1 TIkArtha vAcya che? zuM avAcya che? A badhA prakArono je ajJAtA che, utsarga, na 1 apavAda vagere bhedothI aneka prakAranA vacanasaMbaMdhI padArthane nathI jANato, te joke kaMI na ja na bole, mauna ja rahe. to paNa te vAguptatAne pAmelo nathI. eTale mauna rahevA chatAM zA = paNa A vAgruptirahita ja che. vyatirekamAha vayaNavibhattIkusalo vaogayaM buhavihaM viyANaMto / divasaMpi bhAsamANo tahAvi vayaguttayaM | patto II ra12 / | vyatirekane (ajJAnInuM mauna nakAmuM enA karatA taddana viparIta padArthane "jJAnInuM IbolavuM sAruM') batAve che. * ni. 291 vacanavibhaktikuzala, bahuvidha vacanagata jANato. Akhodivasa paNa bole, to A paNa vAguptine pAmelo che. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** TIkArtha : vAcya-Itara baMne prakArano jJAtA, utsargAdibhedabhinna anekaprakAranA vacanagata padArthane jANato sAdhu Akhodivasa paNa siddhAntanI vidhi pramANe bole to e - bolavA chatAM paNa vAguptatAne pAmelo gaNAya. arthAt A sAdhu vAggupta ja che. na me E - sAmprataM vacanavibhaktikuzalasyaughato vacanavidhimAha D puvvaM buddhIi pehittA, pacchA vymuyaahre| acakkhuo va netAraM, buddhimanneuM te girA / / 292 // vacanavibhaktimAM kuzala sAdhunI sAmAnyathI vacana bolavAnI vidhine have batAve che. ni.292 pahelAM buddhithI joIne pachI vacana bolavuM. cakSurahita jema laI janA2ne, tema tArI vANI buddhine anusaro. ta sta ji na zA jeo dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 niyukti-291-292 vyAkhyA-'vacanavibhaktikazalo' vAcyetaraprakArAbhijJaH 'vAggatam bahuvidhamutsargAdibhedabhinnaM vijAnan divasamapi bhASamANaH siddhAntavidhinA tathApi vAgguptatAM prAptaH, vAggupta evAsAviti gAthArthaH // ya *** vyAkhyA - 'pUrvaM' prathamameva vacanoccAraNakAle 'buddhyA prekSya' vAcyaM dRSTvA pazcAdvAkyamudAharet, arthApattyA kasyacidapIDAkaramityarthaH, dRSTAntamAha- 'acakSuSmAniva' amdha iva 'netAram' AkarSakaM 'buddhimanvetu te gIH ' buddhyanusAreNa vAkpravartatAmiti novArtha: 5 sa ahIM 'vAkya bolavuM' ema lakhyuM che, paNa kevA prakAranuM vAkya bolavuM e lakhyuM nathI. paraMtu buddhithI vicArIne bolavAnuM kahyuM che. eTale arthapattithI e samajI levuM ke koIne pIDA na karanAruM vacana bolavuM. nA ya dRSTAnta darzAve che ke jema aMdha mANasa potAno hAtha pakaDIne laI janArAne anusare, tema tArI vANI buddhine anusaro. eTale ke buddhine anusAre tArI vANI pravarto. ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH * pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM taccedamcaunhaM khalu bhAsANaM, parisaMkhAya pannavaM / F ji TIkArtha : pUrva = pahelAM ja eTale ke jyAre vacana uccAravAnuM hoya, te kALamAM ja 1 vAcya = je bolavAnuM che. tene buddhivaDe joIne-vicArIne pachI vAkya bolavuM. zA 232 ta " Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ no e A dazavaikAlikasUra bhAga-3 su kAza adhya. o sutra-1-2 duNhaM tu viNayaM sikkhe, do na bhAsijja savvaso // 1 // # nAmaniSpanna nikSepa kahevAyo. * have sUtrAlApakaniSpannano avasara che... vagere carcA pUrvanI jema tyAMsudhI jANavI , che ke chelle sUtrAnugamamAM asmalitAdiguNothI yukta evuM sUtra uccAravAnuM hoya te sUTa A che. gA.1 prajJAvAna cArabhASAonA svarUpane) jANIne benA vinayane zIkhe, bane te na sarvaprakAre na bole. catasRNAM khalu bhASANAM, khaluzabdo'vadhAraNe, catasRNAmeva, nAto'nyA bhASA vidyata / stu iti, bhASANAM' satyAdInAM 'parisaMkhyAya' sarvaiH prakAraitviA, svarUpamiti vAkyazeSaH stu 'prajJAvAn' prAjJo buddhimAn sAdhuH, kimityAha- 'dvAbhyAM' satyAsatyAmRSAbhyAM turavadhAraNe dvAbhyAmevAbhyAM 'vinayaM' zuddhaprayogaM vinIyate'nena karmetikRtvA 'zikSeta' jAnIyAt, 'dve' ta asatyAsatyAmRSe na bhASeta 'sarvazaH' sarvaiH prakArairiti sUtrArthaH // 1 // " TIkArtha : gAthAmAM ghavu zabda avadhAraNamAM = "ja" kAra arthamAM che. eTale ke cAra ja bhASA... ema artha levo. cAra sivAyanI bIjI koI bhASA vidyamAna nathI. A cArabhASAonA svarUpane sarvaprakAre jANIne... svarUpa zabda gAthAmAM nathI, paNa e tti vAkyanA zeSa tarIke laI levo. A jANIne buddhimAna sAdhu satya ane asatyAmRSA A be ja bhASAovaDe vinayane jI jANe. ahIM tu avadhAraNamAM che. tathA vinaya eTale zuddha vAkyaprayoga. prazna : zuddha vAkyaprayoga vinaya zI rIte kahevAya ? uttara : jenAvaDe karma dUra karAya te vinaya. zuddhaprayogathI karma dUra thAya che, mATe te nA vinaya kahevAya. TuMkamAM be bhASAonA ja vAkyaprayogane zIkhavo. je asatyA ane satyAmRSA che, tene sarvaprakAre na bolavI. vinayamevAha jA a saccA avattavvA, saccAmosA a jA musA / jA abuddhehiM nAinnA, nitaM mAsigna pannavaM . 2 .. che. PM pa 6 + = * * Aa * kisamihira - 233 sahika Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** | ba 4 4 dazavaikAlikasUtra bhAga-3 vinayane ja na zA sa nA - adhya. 7 sUtra-2-3 zuddhaprayogane ja dekhADe che. gA.2 je satyA avaktavya che. tathA je satyAmRSA ane mRSA che. je buddhovaDe AcIrNa nathI. prajJAvAna te bhASA na bole. AE na ' jA a saccatti sUtraM, yA ca satyA padArthatattvamaGgIkRtya 'avaktavyA' anuccAraNIyA * sAvadyatvena, amutrasthitA pallIti kauzikabhASAvat, satyAmRSA vA yathA daza dArakA nAtA kRtyAvilakSaLA, mRSA 2 saMpU.va, vazavvastha vyavahitaH saMbandhaH, yA 4 'buddha:' tIrthakaragaNadharairanAcaritA asatyAmRSA AmantraNyAjJApanyAdilakSaNA avidhipUrvakaM mo svarAdinA prakAreNa, 'nainAM bhASeta' netthaMbhUtAM vAcaM samudAharet 'prajJAvAn' buddhimAn sAdhuiita sUtrArthaH // 2 // S TIkArtha : je bhASA padArthatattvanI apekSAe sAcI che, paNa sAvadya hovAthI uccAravA yogya nathI. ('haraNIyAM DAbI bAju gayA che' e bhASA padArthatattvanI dRSTie sAcI hoya to paNa jo zikArIone A vAta kahevAya to A bhASA sAvagha banavAthI e uccAraNIya ta nathI) 234 tathA je satyAmRSA che. jemake dasa chokarA janmyA... vagere lakSaNavALI bhASA. tathA je saMpUrNa ja mRSA che. (thoDI paNa satyA nathI...) = zabdano vyavahita upanyAsa karavo. (musA zabda pachI a = = joDavo.) ji tathA je AmaMtraNI, AjJApanI vagere lakSaNavALI asatyAmRSA tIrthaMkaro ane gaNadharovaDe AcarAyelI nathI... na zA prazna : cothIbhASA to Acarita ja che ne ? sa nA uttara : svara vagere prakAre avidhipUrvaka AmaMtraNI vagere bolavAmAM Ave to e anAcarita che. (moTA svare bumo pADIne bole... muhapattInA upayoga vinA bole ... A badhI rIte A cothIbhASA bolAya to e na cAle.) ya AvA prakAranI vANIne buddhimAna sAdhu na bole. yathAbhUtA'vAcyA bhASA tathAbhUtoktA, sAmprataM yathAbhUtA vAcyA tathAbhUtAmAhaasaccamosaM saccaM ca, aNavajjamakakkasaM / samuppehamasaMdiddhaM, giraM bhAsijja pannavaM // 2 // ta Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . dazavaikAlikasUra bhAga-3 ha ri adhya. cha sUca-3-4 ; jevA prakAranI bhASA avAcya che, tevA prakAranI bhASA kahevAI gaI. ( have jevA prakAranI bhASA vAcya che, tevA prakAranI bhASA batAve che. 1 gA.3 anavadya, akarkaza, asaMdigdha evI asatyAmRSA ane satyAbhASA prajJAvAna IT vicArIne bole. ___'asaccamosaMti sUtram , 'asatyAmuSAm' uktalakSaNAM 'satyAM ca' uktalakSaNAmeva, - iyaM ca sAvadyApi karkazApi bhavatyata Aha-'asAvadyAm' apApAm 'akarkazAmna mI atizAyoktyA hyamatsarapUrvAM 'saMprekSya' svaparopakAriNIti buddhyA''locya 'asaMdigdhAM' mo / spaSTAmakSepeNa pratipattihetuM 'giraM' vAcaM 'bhASeta' brUyAt 'prajJAvAn' buddhimAn sAdhuriti sUtrArtha che rU II TIkArtha : asatyAmRSA ane satyA bhASA bolavAnI che. paNa A bhASA sAvadya paNa ane karkaza paNa hoI zake che eTale kahe che ke e asAvadya = pAparahita hoya, tathA atizayokti dvArA je IrSApUrvaka bolAya te karkaza. tevI na hoya te akarkaza. (koIka A tapasvIne bIjA tapasvInI IrSyA che, to e IrSAthI atizayokti kare ke "aho ! tame ghoratapasvI !" A atizayokti dvArA ISyapUrvakanI bhASA che... e karkaza kahevAya.) tathA A bhASA vicArIne bolavI. eTale ke "A mArAvaDe bolAtI bhASA sva ane parane upakArI banaze..." e pramANe buddhithI vicArIne bhASA bolavI tathA spaSTabhASA na bolavI. eTale ke zrotAne je bhASA jhaDapathI bodhanuM kAraNa bane, te bhASA bolavI. na 7 buddhimAna sAdhu AvI bhASA bole. sAmprataM satyAsatyAmRSApratiSedhArthamAha- eaMca aTThamannaM vA, jaMtu nAmei sAsayaM / sa bhAsaM saccamosaMpi, taMpi dhIro vivajJag | 8 | have satyA ane satyAmRSAnA pratiSedhane mATe kahe che. gA.4 AvA prakAranuM ke bIjuM je zAzvatane namAve, dhIra sAdhu satyAmRSA evI paNa bhASAne varje. "3 rA' tti sUtra", "rta vArtha' manattarapratiSiddha savidezaviSayam sarca | hai vA' evaMjAtIyaM, prAkRtazailyA yastu nAmayati zAzvataM' ya eva kazcidartho nAmayati-ananuguNaM , Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Yin sta ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 sUtra-4 karoti zAzvataM-mokSaM tamAzritya 'sa' sAdhuH pUrvoktabhASAbhASakatvenAdhikRto bhASAM 'satyAmuSAmapi' pUrvoktAm, apizabdAtsatyApi yA tathAbhUtA tAmapi 'dhIro' buddhimAn 'vivarjayet' na brUyAditi bhAvaH / Aha- satyAmRSAbhASAyA oghata eva pratiSedhAttathAvidhasatyAyAzca sAvadyatvena gatArthaM sUtramiti, ucyate, mokSapIDAkaraM sUkSmamapyarthamaGgIkRtyAnyatarabhASAbhASaNamapi na kartavyamityatizayapradarzanaparametadaduSTameveti sUtrArthaH // 4 // TIkArtha : maM ca adna = taM = artha evo sAvagha, karkazarUpa artha, aneM vA = anya vA bIjokoI artha. na hamaNAM ja jeno niSedha karAyelo che. sAvadha karkazAdi jevo ja AvA je koI artho mokSane pratikULa banatA hoya, tevA arthane AzrayIne pUrvoktabhASAnA bhASaka tarIke adhikRtasAdhu pUrve jaNAvelI satyAmRSA bhASAne paNa na bole. ahIM naM tu nAmerU mAM khaM e zabda prAkRtazailithI lakhAyelo samajavo. bAkI kharekhara no levo. eTale ja vastu... ema artha laI zakAya. satyAkRSApi mAM je api zabda che, enAthI A samajavuM ke satya evI paNa je bhASA karkaza, sAvadyAdiarthavALI che, tene paNa buddhimAna sAdhu na bole. - = * IH (TuMkamAM mokSane pratikuLa bane evI sAvadya, karkazAdi bhASA satyAkrRSA hoya ke satyA maiM hoya e bolavI nahi.) zA 236 1 ,, 5 na prazna : satyAmRSA bhASAno to sAmAnyathI ja niSedha karI ja dIdho che, ane zA |F sAvaghAdirUpa satyAbhASAno paNa sAvadya hovAthI niSedha kahevAI ja gayelo che, eTale F nA A sUtrano artha pUrve AvI ja gayo che. to pharI kahevAnI jarUra zI ? nA ya uttara : mokSane pIDAkaranAro artha sUkSma hoya, sAva nAno hoya to paNa tene ya AzrayIne koIpaNa prakAranI bhASAnuM bhASaNa paNa na karavuM" (asatyAnuM to nahi ja, paNa e sivAyanuM paNa nahi) Ama A viSayamAM atizaya dekhADavAmAM tatpara A sUtra * aduSTa nirdoSa ja che. (arthAt A vAta pUrve AvI gayelI hovA chatAM paNa enA para bhAra mukavAmATe pharI niSedha karelo che.) sAmprataM mRSAbhASAsaMrakSaNArthamAha 5 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. sUtra-5 thI 7 vitarhapi tahAmutti, jaM giraM bhAsae naro / tamhA so puTTho pAveNaM, kiM puNaM jo musaM va? // have mRSAbhASAnAM saMrakSaNane mATe kahe che ke gA.pa manuSya vitatha evI paNa tathAmUrtine AzrayIne je bhASA bole, tenAthI te * pApavaDe spaSTa bane che. to je mRSA bole, tenuM zuM ? ma na 'vitapitti sUtra, 'vitatham' atathya 'tathAmRtyapi' ecittasvarUpatti vastu, mA apizabdasya vyavahitaH saMbandhaH, etaduktaM bhavati-puruSanepathyasthitavanitAdyapyaGgIkRtya yAM mo giraM bhASate naraH, iyaM strI Agacchati gAyati vetyAdirupAM, 'tasmAr' stu bhASaNAdevaMbhUtAtpUrvamevAsau vaktA bhASaNAbhisaMdhikAle 'spRSTaH pApena' baddhaH karmaNA, kiM punaryo mRSA vakti bhUtopaghAtinIM vAcaM?, sa sutarAM baddhyata iti sUtrArthaH // 5 // S ta TIkArtha : je vastu khoTI che, chatAM koIka rIte te svarUpavALI che. ahIM vipi mAM rahelA api no vyavahita saMbaMdha karavo. eTale ke saddAmuttipi ema samajavuM. (eno * artha darzAvAze.) ta ji kahevAno Azaya e che ke koIka strI vagere puruSano veSa dhAraNa karelI hoya. to e puruSa nathI puruSa rUpe asat = vitatha che. chatAM puruSa tarIke dekhAya che tathAmUrti che. ni to AvI vastune AzrayIne paNa sAdhu je bhASA bole ke "A strI Ave che ke A strI 7 gAya che." vagere. to sAdhu AvAprakAranA bhASaNanI pUrve ja A vaktA AvuM bolavAno 1 zA vicAra karatI vakhate pApakarmathI baMdhAya che. to pachI je sAdhu jIvanI virAdhanA karanArI. gA mRSA bhASA bole, tenI zuM vAta karavI ? e to sutarAM pApathI baMdhAya. bhASA = nA nA (sAdhue strIne ja strI kahI che, chatAM eno bAhya AkAra puruSano hovAthI lokavyavahArAdithI e bhASA viparIta thAya che... eTale kharekhara sAcIbhASA bolavA chatAM sAdhu pApathI baMdhAya che. to je cokkhI tRSA bole... enI to zI vAta karavI ?) ya ya - tamhA gacchAmo vakkhAmo, amugaM vA Ne bhavissai / ahaM vA NaM karissAmi, eso vA NaM karissai // 6 // evamAi u jA bhAsA, esakAlaMmi saMkiA / saMpayAJamake vA, saMpi dhIro vivapnad // 9 // 230 IF Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * , 5 4 mi dazavaikAlikasUtra bhAga-3 hA adaya. 7 sUtra-6-7 naSTa gA.6-7 tethI "jazuM, kahIzuM, amAruM amuka thaze, huM karIza, A karaze" A vagere (huM je bhASA bhaviSyakAlamAM zaMkAvALI che ke vartamAna ke bhUtaarthamAM zaMkAvALI che, tene paNa dhIrapuruSa varja. _ 'tamha'tti sUtraM, yasmAdvitathaM tathAmUrtyapi vastvaGgIkRtya bhASamANo baddhyate tasmAdgamiSyAma eva zva ito'nyatra, vakSyAma eva zvastattadauSadhanimittamiti, amukaM vA naH kAryaM vasatyAdi bhaviSyatyeva ahaM cedaM locAdi kariSyAmi niyamena, eSa vA sAdhurasmAkaM vizrAmaNAdi kariSyatyeveti sUtrArthaH // 6 // evamAi'tti sUtram, evamAdyA tu yA bhASA, AdizabdAt pustakaM te dAsyAmyevetyevamAdiparigrahaH, 'eSyatkAle' bhaviSyatkAlaviSayA, bahuvighnatvAt muhUrtAdInAM 'zaGkitA' kimidamitathameva bhaviSyatyutAnyathetyanizcitagocarA, tathA sAmpratAtItArthayorapi yA zaGkitA, sAmpratArthe strIpuruSAvinizcaye eSa puruSa iti, atItArthe'pyevameva balIvardatatstryAdyanizcaye tadA'tra gaurasmAbhirdRSTa iti / yApyevaMbhUtA bhASA zaGkitA tAmapi dhIro vivarjayet, tattathAbhAvanizcayAbhAvena vyabhicArato | mRSAtvopapatteH, vighnato'gamanAdau gRhasthamadhye lAghavAdiprasaGgAt, sarvameva sAvasaraM / vaktavyamiti sUtrArthaH // 7 // TIkArtha jethI vitatha tathA mUrti evI paNa vastunI apekSAe bolanAravyakti baMdhAya | che, tethI ja "AvatI kAle ahIMthI anya sthAne jaIza ja", "AvatIkAle te te auSadhanA no nimittane kahIza ja," "amAruM amuka vasativagere kArya thaze ja" "huM A locAdi kAryo ja na avazya karIza", "A sAdhu amArI sevAdi karaze ja..... " zA A vagere je bhASA che (vimAdri mAM je mAHi pada che, tenAthI "tane pustaka zA mu ApIza ja" A vagere bhASAo levI.) ke je bhASAo bhaviSyakAla saMbaMdhI che. te bhASAo ja nA zaMkAvALI che, arthAt "je pramANe bolAyuM che, e pramANe ja thaze ke nahi thAya ?" ema | e bhASAno viSaya anizcita che. T prazna : kema zaMkita che ? uttara : kemake muhUrta, prahara, divasa, kSaNAdi ghaNAM vidanovALAM che. eTale vinanA | ja kAraNe bhASAmAM kahevAyelo artha saMpanna thAya ke na paNa thAya. . e uparAMta je bhASA vartamAna ane bhUtaarthamAM paNa zaMkAvALI hoya, jemake , vartamAnaarthamAM zaMkAvALI A pramANe ke sAmenI vyakti strI che ke puruSa? eno nizcaya H. = = = . Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * A c A dazavaikAlikasUra bhAga-3 hari hari adaya. 7 sUtra-8 re) thayo na hoya tyAre "A puruSa che' e bhASA. tathA bhUtaarthamAM zaMkAvALI paNa A pramANe che te ja ke baLada, ke baLadanI strI = gAya vagereno e bhUtakALamAM nizcaya thayo na hoya, ' chatAM "tyAre amArAvaDe ahIM gAya jovAyelI" e bhASA. " Ama je koIpaNa AvA prakAranI zaMkAvALI bhASA che, dhIrapuruSa tene paNa varlDa. (je " sarvathA khoTI tarIke jANI ja che, e to na ja bole... paNa zaMkAvALI paNa na bole.) * T prazna : zA mATe A bhASA na bolavI ? 1 uttara : teno tathAbhAvano nizcaya nathI. eTale ke sAmenI vyaktino strItyAdino na - nizcaya nathI ane tethI "A strI che' ItyAdi bhASAmAM vyabhicAra = virodha = " viparItatA saMbhave che. tenA kAraNe e bhASA mRSA banI jAya che. eTale AvI bhASA | na bolAya. vaLI "ame AvatIkAle jaIzuM ja" vagere bolIe ane pachI vipna AvI paDavAthI | gamanAdi na thAya to gRhasthonI madhyamAM sAdhunI laghutA, niMdA, mazkarI vagere thavAno - a[ saMbhava rahe. na eTale badhuM ja avasara pramANe bolavuM. viveaiiaNmi a kAlaMmi, paccuppaNNamaNAgae / jamaTuM tu na jANijjA, evameaMti no vae // 8 // vaLI, gA.8 atItakAlamAM, vartamAna ke anAgatamAM je arthane jANe, tene "A Ama che" ema na kahe: ya 'aIyaMmitti sUtraM, atIte ca kAle tathA 'pratyutpanne' vartamAne'nAgate ca yamarthaM tu na |jAnIyAt samyagevamayamiti, tamaGgIkRtya evametaditi na bUyAditi sUtrArthaH, ayamajJAtabhASaNapratiSedhaH // 8 // TIkArtha : bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALamAM je je artha che, tene sAdhu jo sArI che ya rIte jANato na hoya to e padArthamATe AvuM na bole ke "A ApramANe hatuM "ke" A che A pramANe che" ke "A ApramANe thaze". B. 45 = = = = = Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a 3 dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. cha sUca-9-10 A nahi jANelI vastunA bhASaNano pratiSedha karyo. - I. . 11. | tathAaiiaNmi akAlaMmi, paccuppaNNamaNAgae / jattha saMkA bhave taM tu, evameaM tti no vaU 3 gA.9 atItakALamAM, vartamAnamAM ke bhaviSyamAM je arthamAM zaMkA hoya, tene "A ' A pramANe che" ema na bole. 'aIyammi'tti sUtraM, atIte ca kAle pratyutpanne'nAgate yatrArthe zaGkA bhavediti / tamapyarthamAzrityaivametaditi na brUyAditi sUtrArthaH, ayamapi vizeSataH zaGkitabhASaNapratiSedhaH 1 . 2 TIkArtha : bhUta, vartamAna ke bhAvi je kAlasaMbaMdhI padArthamAM zaMkA hoya (ke A artha Ama hato ke nahi ? A artha Ama che ke nahi? A artha Ama thaze ke nahi ?) to - te arthane AzrayIne paNa "A Ama che" ema na bolavuM. A paNa zaMkitabhASaNano vizeSathI pratiSedha karyo. (sAmAnyathI to pratiSedha pUrve 7mI gAthAmAM sivinaM isaMkSiA dvArA kahI ja dIdho che.) tathAaiiyNmi akAlaMmi, pccuppnnnnmnnaage| nissaMkiaM bhave jaMtu, evameaM suni i 205 gA.10 atItakALamAM, vartamAnamAM ane bhaviSyamAM che niHzaMkita hoya, "A Ama nA che" ema nirdeza karavo 'aIyaMmitti sUtraM, atIte ca kAle pratyutpanne'nAgate niHzaGkitaM bhavet, yadarthajAtaM | tuzabdAdanavadyaM, tadevametaditi nirdizet, anye paThanti- stokastoka'miti, tatra parimitayA : vIva niiiti sUtrArtha: 20 : traNe kALa saMbaMdhamAM je padArtha niHzaMkita hoya ane tu zabdathI samajI levuM che ke je padArtha anavadya hoya, te padArthane AzrayIne "A Ama che ke hatuM ke thaze") ema Sche nirdeza karAya. ? pa huM ka 9 % S Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na sta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 sUtra-11 ahIM bIjAo thova thovuM e pATha darzAve che. teno artha A pramANe ke niHzaMkita padArthamATe parimita vANIthI nirdeza karavo. jao tava pharusA bhAsA, gurubhUovaghAiNI / saccAvi sA na vattavvA, pAvasa Agamo // 11 // gA.11 te ja pramANe (je) gurubhUtopaghAtinI karkazabhASA, sAcI paNa te na bolavI, jenAthI pApano Agama thAya. 'taheva'tti sUtraM, tathaiva 'paruSA bhASA' niSThA bhAvastraharahitA 'gurubhUtopayAtinI' mahAbhUtopaghAtavatI, yathA kazcitkasyacit kulaputratvena pratItastadA taM dAsamityabhidadhataH, sarvathA satyApi sA bAhyArthAtathAbhAvamaGgIkRtya na vaktavyA, 'yato' yasyA bhASAyAH sakAzAt 'pApasyAgamaH' akuzalabandho bhavatIti sUtrArthaH // 11 // na mANasa kharekhara to kulaputra ja che" te vyakti bAhyArthanI akulaputratAne AgaLa karI dAsa kahe to ene pApakarmano baMdha thAya ja, eTale ja e bhASA uparamujaba satyA hoya to paNa na bolavI. sIdhI vAta che ke kulaputra dAsatarIke kAma karato hoya to paNa A bhASA ene du:khI kare. A paMktino bhAvArtha zAMtacitte vicAravo.) 241 G - F tA TIkArtha : paruSa eTale niSThura, bhAvasneha = lAgaNI rahita (bahArathI sneha dekhADe, aMdara vaira hoya,. te dravyasneha) gurubhUtopaghAtinI eTale moTAjIvonI hiMsAvALI (athavA jIvonI moTIhiMsAvALI) = jemake koIka mANasa koIkane kulaputra tarIke pratIta che - jaNAyelo che, tene te "A ji dAsa che" ema bole, te. na maiM A bhASA bAhyaardhanAM atathAbhAvane AzrayIne sarvathA satyA paNa hoya, to paNa za te na bolavI, ke je bhASAdvArA pApano Agama eTale akuzalakarmono baMdha thAya. (e ma mANasa kharekhara kulaputra che, kuLavAna che. paNa karmavaza atyAre dAsa tarIke kAma kare che. F na lokomAM dAsa tarIke prasiddha che. eTale ahIM bAhyaarthano atathAbhAva akulaputratva nA ya che. arthAt je rItano bAhyadekhAva che, bAhyaparisthiti che, e pramANe to emAM ya kulaputratA nathI ja, e dAsa ja che. eTale bAhyArthanA atathAbhAvane lIdhe A mANasane "dAsa" kaho to e bhASA e rIte sarvathA satyA che. paNa chatAM je ema jANe che ke "A H.. pa Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * F E " F zA sa nA ya dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. " sUtra-12-13 tava kANaM kANatti, paMDagaM paMDagatti vA / vAhIaM vAvi rogitti, teNaM coratti no vadhu oaa gA.12 te ja pramANe kANAne kANo, napuMsakane napuMsaka, rogIne rogI, corane cora na kahevo. 'taheva'tti sUtraM, tathaiveti pUrvavat, 'jALa'tti minnAkSa jALa kRti, tathA 'paDAM' napuMsakaM paNDaka iti vA, vyAdhimantaM vApi rogIti, stenaM caura iti no vadet, aprItilajjAnAzasthirarogabuddhivirAdhanAdidoSaprasaGgAditti gAthArthaH // 12 // TIkArtha : tathaiva eTale pUrvanI jema ja. eTale ke jema pUrve bIjAne pIDAkArI bhASA na bolavAnI vAta karI, te ja pramANe ahIM paNa samajavuM ke koIkanI eka AMkha bhedAI gaI hoya, kANo thaI gayo hoya to ene 'kANo' kahevo nahi. ema koI napuMsaka hoya to ene napuMsaka kahevo nahi. vyAdhivALAne 'rogI' kahevo nahi. corane cora na kahevo. jo kANAne kANo kaho to ene aprIti thAya. jo napuMsakane napuMsaka kaho to lajjAnAza thAya. (napuMsakatarIke prisiddha thAya, jAhera thAya eTale pachI nirlajaja bane.) jo rogIne rogI kaho to sthiroganI buddhi thAya. (rogI vicAre ke "huM rogI chuM, badhA mane rogI kahe che. kharekhara mAro roga nahi maTe..." vagere.) jo corane cora kaho to lokone e cora hovAnI khabara paDatA ja ene mAre... Ama enI virAdhanA thAya. Ama A badhA doSono saMbhava hovAthI A pramANe na bolavuM. eeNantreNa adveNaM, paro jeNuvahammai / AyArabhAvadosannU, na taM bhAsijja pannavaM // 13 II gA.13 A ke anya je arthavaDe bIjo haNAya, AcArabhAvadoSajJa prajJAvAna te na bole. 'eeNa 'tti sUtraM, etenAnyena vA'rthenoktena satA paro yenopahanyate, yena kenacitprakAreNa AcArabhAvadoSajJo yatirna taM bhASeta prajJAvAMstamarthamiti sUtrArthaH // 13 // 242 na mA S ta sme na zA sa nA ya X X X Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ata , Ama dazavaikAlikasUtra bhAga-3 su kAma aya. cha sUtra-14-15 che. TIkArtha : A upara batAvelo artha ke bIjo koI artha, je artha bolavAthI bIjo koI . game te rIte paNa haNAto hoya, pIDA pAmato hoya. AcArabhAvadoSano jJAtA buddhimAna che - sAdhu te arthane na bole. (AcAra = kriyA, bhAva = adhyavasAya. A baMnenA doSone , : jANato sAdhu... AmAM AvI bhASA bolavAthI AcArano doSa to lAge ja. tathA AvI bhASA bolavAmAM bIjAjIvo pratyenI upekSA, niSpharatAdi paNa che ja, eTale e bhAvadoSa paNa lAge. athavA to AcAra = sAdhvAcAra. sAcIbhASA bolavI, khoTI na bolavI... vagere 1 | sAdhvAcArono bhAva e che ke sva-parane pIDA na thavI joIe. AcAra karatAM paNa ""| AcArano A bhAva ja mukhya che. e bhAva mATe ja AcAra che. uparokta bhASAomAM || A AcAranA bhAvano doSa ubho thAya che, mATe e bhASA na bolavI... Ama yathAsaMbhava artha vicAravo.). taheva hole golitti, sANe vA vasulitti a / damae duhae vAvi, nevaM mAsigna pannava | 24 gA.14 te ja pramANe holo, gola, sANa, vasula, dramaka, durbhaga A pramANe | prajJAvAna na bole.. ji . 'taheva'tti sUtraM, tathaiveti pUrvavat, holo gola iti zvA vA vasula iti vA dramako vA ji na durbhagazcApi naivaM bhASeta prajJAvAn / iha holAdizabdAstattaddezaprasiddhito naiSTharyAdivAcakAH na zA atastatpratiSedha iti sUtrArthaH // 14 // ' TIkArtha : tarthava eTale pUrvanI jema. hola, gola, zvA, vasula, dramaka, durbhaga A " pramANe prajJAvAna sAdhu na bole. ahIM holAdi zabdo te te dezanI prasiddhi pramANe niSpharatAvagerenA vAcaka che, AthI | | teno pratiSedha karelo che. (Azaya e che ke badhA zabdo badhe kharAba hotA nathI. paraMtu ke amuka zabdo amukadezamAM amuka kharAba paddhatithI ja vaparAtA hoya che... eTale e che daSTie evA zabdono aTo niSedha karelo che.) ma evaM strIpuruSayoH sAmAnyena bhASaNapratiSedhaM kRtvA'dhunA striyamadhikRtyAha____ ajjie pajjie vAvi, ammo mAusiatti a|piussie bhAyaNijjatti, . = = Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - > E A dazavaikAlikasUTA bhAga-3 adaya. sUga-15-16 dhUe NattuNiatti a||15||hle halitti annitti, bhaTTe sAmiNi gomiNi ho hone lobhe vasunitti sthimaM nevamAtmave che 26 che. A pramANe strI ane puruSamAM sAmAnyathI (bheda pADyA vinA) bhASaNano pratiSedha che: karIne have strIne AzrayIne bhASaNa pratiSedha kahe che. (14mI gAthAmAM e darzAvyuM ke ke strIne ke puruSane hola, golAdi zabdo na kahevA. have 15mI gAthAmAM e darzAvAze ke "strI hoya to strIne A A zabdo na kahevA..."). ( gA.15-16 AphrikA, mArjikA, mAtA, mAsI, phaI, bhANI, dIkarI, pautrI, hale nI . hale, annA, bhaTTa, svAminI, gominI, hole, gole, vasulA... A pramANe strIne , bolAvavI nahi. 'ajjie 'tti sUtraM, Arjike prAjike vApi amba mAtRSvasa iti ca pitRSvasaH bhAgineyIti duhitaH naptrIti ca / etAnyAmantraNavacanAni vartante, tatra mAtuH pIturvA | mAtA''yikA, tasyA api yA'nyA mAtA sA prAyikA, zeSAbhidhAnAni prakaTArthAnyeveti ta sUtrArthaH // 15 // kiM ca-hale hale 'tti sUtraM, hale hale ityevamanne ityevaM tathA bhaTTa svAmini / gomini / tathA hole gole vasule iti, etAnyapi nAnAdezApekSayA AmantraNavacanAni gauravakutsAdigarbhANi vartante, yatazcaivamataH striyaM naivaM halAdizabdairAlapediti, . doSAzcaivamAlapanaM kurvataH saGgagattatpradveSapravacanalAghavAdaya iti sUtrArthaH // 16 // TIkArtha ? he ArzikA ! he kArbikA !... A AmaMtraNavacano che. temAM mAtAnI ke pitAnI mAtA e ArthikA (nAnI+dAdI), temanI paNa je bIjI mAtA te kArSikA (vaDanAnI-vaDadAdI) bAkInA nAmo to prakaTaarthavALA ja che. (sAdhu nAnIne nAnI ke sagImAtAne mAtA na ja kahI zake kemake A sAMsArikasaMbaMdha- darzaka nAmo che, sAdhune e saMbaMdha have nathI.) c "B vaka + na 9 ka = = = = = = vaLI 9 "hale hale !" e pramANe ke "ane e pramANe tathA "bhaTTa, svAmini ! gomini. ! hole ! gola! vasule !" A badhA vacano paNa judA judA dezonI apekSAe * * AmaMtraNavacano che, je vacano gaurava, kutsA vagerethI garbhita che. (zrImaMtastrIne loko "| * gauravavAcaka svAmini ! vagere zabdothI bolAve. paNa sAdhuthI A rIte vacana na bolAya. ( ema haste, jojo....e zabdo e vyakti pratye kutsA, jugupsA, tiraskAra sucavanArA ) Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 sUtra-17 che... sAdhu AvA vacano paNa na bole..) Ama A vacano gauravAdisucaka che, mATe ja sAdhu kyAMya koI strIne A badhA zabdothI na bolAve. ya prazna : A 15-16mI gAthAmAM darzAvelA AmaMtraNavacano bolavAmAM zuM zuM doSa lAge ? uttara : ApramANe AlapanakaranArA sAdhune saMga, gahna, tattradveSa, pravacana lAghava vagere doSo lAge. (sAdhu nAnI, dAdI, mAsI vagere saMbaMdhavAcaka zabdo bole, enAthI e strIo lAgaNIvALI hoya to sAdhu pratye snehavALA bane. vAtacItAdi zaruM thAya. Ama saMga T |= mamatva = snehAdi doSo ubhA thAya. kyAreka strIo gusse thAya "A sAdhu AvA suM zabdo bolI amArI Ijjata bagADe che..." vagere vicArI sAdhunI niMdA kare. athavA to bhale e strI kharekhara sAdhunI nAnI-dAdI vagere hoya to paNa AvI bhASA sAMbhaLArA OM bIjAo sAdhunI niMdA karavAnA ke "dIkSA lIdhA pachI paNa hajI kevo saMsAra pratyeno, 7 svajano pratyeno snehabhAva che. 'hole ! gole !' vagere halakAzabdo sAMbhaLIne te strIne Qu dveSa utpanna thAya. tathA sAdhu, he 'svAmini !' vagere gauravavAcaka zabdo bole to loko bole ke "A jainasAdhuo sArI sArI vastuo meLavavA kevA mazkA lagAve che ..." vagere. Ama pravacanalAghava thAya.) ji ji 1 T prazna : jo A pramANe nahi bolAvAvI, to strIne kaI rIte bolAvavI ? gA.17 uttara H nAmathI athavA strIgotrathI bolAvavI. yathArha abhigrahIne Alapana ke lapana karavuM. * * 'nAmadhijjeNaM 'tti sUtraM, 'nAmadheyene 'tti nAmnaiva enAM brUyAtstriyaM kvacitkAraNe yathA devadatte! ityevamAdi / nAmAsmaraNAdau gotreNa vA punarbrUyAt striyaM yathA kAzyapagotre ! ityevamAdi, 'yathArhaM' yathAyathaM vayodezaizvaryAdyapekSayA 'abhigRhya' guNadoSAnAlocya 'AlapellapedvA' ISatsakRdvA lapanamAlapanamato'nyathA lapanaM, tatra vayovRddhA madhyadeze na yadi naivamAlapet kathaM tarhyalapedityAha nAmadhijjeNa NaM bUA, itthIgutteNa vA puNo / jahArihamabhigijjha zA Alavijja lavijja vA // 17 // IF nA 245 3 ca * * Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIma dazavaikAlikasUra bhAga-3 nI aya. cha sUga-10 thI 19 - IzvarA dharmapriyA'nyatrocyate dharmazIle ityAdinA, anyathA ca yathA na lokopaghAta iti ( sUtrArtha: II 27 ja TIkArtha : kAMIka kAraNasara strIne uddezIne bolavuM paDe to nAmathI bolAvavI. jemake devadatte ! vagere. jo nAma yAda na Ave ke nAma khabara ja na hoya to pachI strIne gotrathI . | bolAvavI. jemake "kAzyapagotra !" vagere. (bolAvavI = e rIte enI sAthe vAta karavI...) TuMkamAM je rIte yogya hoya e rIte eTale ke uMmara, deza, aizvarya vagerenI | apekSAe guNo ane doSone vicArIne Alapana ke lapana karavuM. kaMIka bolavuM ke ekavAra bolavuM te Alapana. enAthI viparIta (eTale ke vadhu bolavuM ke anekavAra bolavuM) te lapana. . temAM madhyadezamAM vayovRddha strI IzvarA e pramANe kahevAya che. anya kSetramAM | dharmapriyA strI dharmazIle" e pramANe kahevAya che. have A rIte bolavuM ke anyathA = bIjI rIte bolavuM. je rIte lokopaghAta na thAya te eTale ke lokomAM niMdAvagere doSo na thAya e rIte bolavuM. (Azaya e che ke ahIM to " darzAvyA pramANe ja bolavuM evuM na samajavuM. badho bhAra doSo utpanna na thavA upara che. zrI je bhASA bolavAthI atyAre evuM anubhavAya che ke sAdhu "dharmiSThA, alakA, latA..." | vagere nAmo bole, to behudu lAge. nAma bolavA ja hoya tyAre dharmiSThAbahena, ni alakAbahena... ema "bahena" zabda joDavApUrvaka bolAya che... eTale dravya, kSetra, kALa, ji RbhAvAdine najara sAme rAkhIne vicAra karavo...) zA ' uktaH striyamadhikRtyAlapanapratiSedho vidhizca, sAmprataM puruSamAzrityAha- zA ajjae pajjae vAvi, bappo cullapiutti a / mAulo bhAiNijja tti, putte sa| NattuNiatti a|| 18 // he bho halitti annitti, bhaTTe sAmia gomia / nA hola gola vasuli tti, purisaM nevamAlave // 19 // strIne AzrayIne AzrayIne Alapanano pratiSedha ane vidhAna kahyuM. have puruSane AzrayIne kahe che. gA.18-19 Aryaka, prAryaka, bApA, kAkA, mAmA, bhANiyo, putra, pautra, he ! bho , ! hala ! anna ! bhaTTa ! svAmI ! gomin ! hola ! gola ! vasula ! A pramANe puruSane bolAvavo nahi. sa 9 9 jI Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEEzAtisU lAga- 3EAST madhya. 7 sU-18 thI 215 ma 'ajjae'tti sUtraM, AryakaH prAryakazcApi bappazcallapiteti ca, tathA mAtula bhAgineyeti hai putra napta iti ca, iha bhAvArthaH striyAmiva draSTavyaH, navaraM cullabappaH pitRvyo'bhidhIyata iti / sUtrArthaH // 18 // kiMca-'he bho 'tti sUtraM, he bho haleti / annetti bhartaH! svAmIn gomin | | hola gola vasula iti puruSaM naivamAlapediti, atrApi bhAvArthaH pUrvavadeveti sUtrArthaH // 19 // TIkArtha : ahIM bhAvArtha strImAM darzAvyA pramANe samajI levo. mAtra cullabampa eTale kAkA kahevAya che. mo (15bhI thAno sevo...) qNI ... mahA 59bhAvArtha pUrvanA sebha 4 che. (16bhI thAno artha hovo.) yadi naivamAlapet, kathaM tAlapedityAhanAmadhijjeNa NaM bUA, purisagutteNa vA puNo / jahArihamabhigijjha, Alavijja lavijja vA // 20 // prazna : mAabhAemAlapana na. 42j, to rIte sAla.5na 42j ? smai gA.20 uttara : nAmathI bolAvavA, athavA puruSagotrathI bolAvavA. yathAyogya | vicArIne Alapana ke lapana karavuM. ji 'nAmadhijjeNa'tti sUtraM, vyAkhyA pUrvavadeva, navaraM puruSAbhilApena yojanA ji na kAryeti // 20 // TIkArtha : AnI vyAkhyA pUrvanI jema ja (17mI gAthA) che. mAtra ahIM strInI " jagyAe puruSanA abhilApathI badhI arthayojanA karavI. ___uktaH puruSamapyAzrityAlapanapratiSedho vidhizca, adhunA paJcendriyatiryaggataM vAgvidhimAhapaMciMdiANa pANANaM, esa itthI ayaM pumaM / jAvaNaM na vijANijjA, tAva jAitti Alave // 21 // puruSane AzrayIne paNa Alapanano pratiSedha ane vidhi kahevAyA. have paMcendriyatiryaMca saMbaMdhI vacanavidhine batAve che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUga bhAga-3 adhya. cha sUga- 21 che. gA.21 paMcendriyajIvomAM "A strI, A puruSa" ema jayAMsudhI na jANe, tyAM sudhI A jAtithI AlApa karavo. 'pafdhavimAna 'tti sUtra, upandriyAUT' vIvInAM pAnAM 'ha' ke viprakRSTadezAvasthitAnAmeSA strI gaurayaM pumAn balIvardaH, yAvadetadvizeSeNa na vijAnIyAt * | tAvanmArgapraznAdau prayojane utpanne sati 'jAti'miti jAtimAzrityAlapet, | asmAdgorUpajAtAtkiya(reNetyevamAdi, anyathA liGgavyatyayasaMbhavAnmRSAvAdApattiH, na gopAlAdInAmapi vipariNAma ityevamAdayo doSAH, AkSepaparihArau tu vRddhavivaraNAdavaseyau, . taccedam-'jai liMgavaccae doso tA kIsa puDhavAdi napuMsagattevi purisitthiniddeso payaTTai, / | jahA pattharo maTTiA karao ussA mummuro jAlA vAo vAulI aMbao aMbiliA | kimio jalUyA makkoDao kIDiA bhamarao macchiyA iccevamAdi?, Ayario Aha jaNavayasacceNa vavahArasacceNa ya evaM payaTTaitti Na ettha doso, paMcidiesu puNa Na | eyamaMgIkIrai, govAlAdINavi Na sudiTTadhammatti vipariNAmasaMbhavAo, | pucchiasAmAyArikahaNe vA guNasaMbhavAditi' iti sUtrArthaH // 21 // TIkArtha : kyAMka evuM bane ke gAya-bheMsAdi paMcendriya prANIo ghaNAM dUranA sthAne rahelA hoya ane eTale dUra rahelA sAdhune e kharAba na paDe ke "A strI che eTale ke gAya che" ke "A puruSa che eTale ke baLada che" - have jayAM sudhI A vAta vizeSathI na jANe, tyAMsudhI to jo mArganI pRcchAvagere na * prayojana utpanna thAya to jAtine AzrayIne bolavuM. dA.ta. "A gorUpajAtathI keTale ? | dUra che ?" (mArgAdinI pRcchA karavI che, dUra prANI UbhuM che. paNa "gAya ke baLada e nA khabara nathI. to kheDatAdine ema na puchAya ke "bhAI ! e pelo baLada ubho che ne ? | nA enAthI keTale dUra mArga che? paNa ema kahevuM che ke "e gojAtithI keTale dUra mArga che ?") | | prazna : paNa gAya ke baLadanA ullekhadvArA ja prazna karIe to ? uttara : jo gojAtine badale gAya ke baLadanA ullekhathI prazna karAya to tyAM liMganA ke vyatyayano saMbhava hovAthI mRSAvAdanI Apatti Ave. (sAdhu "gAya" kahe ane e prANI che ke baLada hoya to ? sAdhu 'baLada' kahe ane e prANI gAya hoya to ? Ama liMgano vyatyaya | ka hoya to mRSAvAdadoSa lAge.) vaLI je govALAdine pRcchA karI hoya ene paNa vipariNAma thAya (ke A hi H. Try 5 E F S = Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama dazavaikAlikasUra bhAga-3 ( kipIrika adaya. cha sUtra-21 che. jaina sAdhuone ATaluM paNa bhAna nathI. Ama sAdhu pratye asadbhAva thAya... vagere.) ( A badhA doSo che. A viSayamAM prazna ane uttara vRddhavivaraNamAMthI = cUrNimAMthI jANavA. te A che. praznaH (AkSepa) : jo liMgano vyatyaya karavAmAM doSa hoya eTale ke gAya = strIne baLada = puruSa kahevAmAM doSa hoya to pachI pRthvI vagere jIvo to badhA napuMsaka ja che. to | e badhAmATe zA mATe puruSaliMga ane strIliMga zabdano nirdeza pravarte che ? (pRthvI e ITI * strIliMga zabda che, maLa e pulliga che. A zabdo napuMsakaliMga pRthvIjIvo mATe vaparAya jemake pRthvI mATe pattharo, mami. pANI mATe ramo, usI agni mATe anuro, nAnA vAyu mATe vAmo, vIranI vanaspati mATe saMvamo, vini beIndriya mATe vimitro, jhanuna teIndriya mATe prazno so, vIDio caurindriya mATe mamaro, mada. vagere. (AmAM pRthvIthI mAMDI caurindriya badhA ja napuMsaka che. ane chatAM badhAmATe pulliga ane strIliMga zabdo vaparAya che. A badhA zabdo ahIM prAkRtabhASA pramANe lakhelA nu _ che...) uttara : (parihAra) AcArya kahe che ke janapadasatyathI ane vyavahArasatyathI A pramANe vacanaprayoga pravarte che. eTale AmAM doSa nathI. (janapadamAM A rIte prayogo '. mAnya che, vyavahAramAM paNa A rIte prayoga mAnya che....) | paraMtu paMcendriyamAM A pramANe aMgIkAra karAyo nathI. eTale ke baLadane gAya ke * * gAyane baLada kahevI e rIte liMgavyatyaya karavo e janapadamAM ke vyavahAramAM mAnya nathI." A vaLI govALavagerene paNa vipariNAma thavAno saMbhava che ke "A sAdhuoe dharmane * sArI rIte joyo nathI. mATe ja to jANyA vinA ja gAya ke baLada ema jANyA vinA ) = Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na S sta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ja e rIte uccAra kare che." adhya. 7 sUtra-22 athavA evuM bane ke jo sAdhu jAtino ullekha karIne bolAve, to govALAdi pUche ke "kema tame gAya ke baLadano ullekha karavAno badale gojAtino ullekha karyo to A sAdhu ene sAdhusAmAcArI kahe ke "e prANI gAya ke baLada tarIke jANyA vinA ja e rIte ene mATe zabda na vaparAya, kRSAdoSa lAge..." A rIte kahe eTale govALAdine jainadharma pratye bahumAna utpanna thAya, Ama lAbha thAya. eTale gAthAmAM darzAvelI bAbata barAbara AcaravI. jina tava mANusaM pasuM, pakkhi vAvi sarIsavaM / thUle pameile vajjhe, pAyamitti ga no vaghu // 225 gA.22 te ja pramANe manuSyane, pazune, pakSIne ke sarisRpane "sthUla, pramedura, vadhya, te pAkya" e pramANe na kahevo. ma ma s 'taheva'tti sUtra, 'tathaiva' yathon prAk 'manuSyam' mAryAMviAM 'pazum' anAvi 'pakSiNaM vApi' haMsAdikaM 'sarIsRpam' ajagarAdikaM 'sthUla: ' atyantamAMsalo'yaM manuSyAdiH tathA 'pramedura:' prakarSeNa medaHsaMpannaH tathA 'vadhyo' vyApAdanIyaH pAkya iti ca no vadet, ji 'pAkyaH' pAkaprAyogyaH, kAlaprApta ityanye, 'no vadet' na brUyAt tadaprItitadavyApattyA- ji - zAoiSaprasAvitti sUtrArthaH // 22 5 maiM zA prazna : AvuM bolavAmAM doSa zuM ? uttara H tene aprIti, tadavyApatti AzaMkA vagere doSo lAgI zake. (manuSyane 'atimAMsala' kaho eTale ene aprIti thAya ja. ema vadhya vagere kahevAmAM paNa aprIti thAya. sAdhu koI corAdine mATe kahe ke 'Ane to mArI ja nAMkhavo 250 Ri zA TIkArtha : Arya vagere manuSya, bakaro vagere pazu, haMsa vagere pakSI, ajagara vagere F sarisRpa... A badhA jIvone uddezIne evuM na bolavuM ke "A manuSyAdi atyaMtamAMsala |F nA = mAMsapuSTa che." "prakarSathI carabIvALo che" "mAravAyogya che" "pakAvavAyogya che." ya pAkya eTale pakAvavA mATe yogya ema artha thAya. bIjAo vaLI ema kahe che ke ya pAkya eTale kAlaprApta. (jeno pakAvavAdino kALa AvI gayo che... te.) Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 'adhya. 7 sUtra-23 joIe' to spaSTavAta che ke doSa lAgavAno ja. e corAdine aprIti thavAnI ja. have dhAroke te pazu, mANasAdinA mAlikano nirNaya hoya ke "A pazu vagerene atyAre mAravo nathI" paraMtu sAdhu bole ke "A tagaDo che ke vadhya che" to enA mAlikane ema thAya ke "sAdhu kahe che e pramANe to A pazu vagerene mArInAMkhavo joIe" Ama te pazu vagerenA avinAzamAM AzaMkA thAya. arthAt pazvAdinI hiMsA na thavAnI hatI, e vAta have zaMkAvALI bane. mAlikAdi eno vinAza karI paNa de evI paristhiti na ubhI thAya. (tavyApattvAzA zabdanA bIjApaNa artho saMbhavI zake che. sAdhu AvA zabdo 6 bole eTale lokone sAdhune vize jIvanI avyApatti ahiMsA saMbaMdhI AzaMkA ubhI u stuM thAya. arthAt "A sAdhu A rIte bole che, emAM to sAdhu e jIvanI hiMsAne Icchato stu lAge che. to pachI sAdhu jIvanI hiMsA na kare na Icche... e vAta zuM khoTI haze ?...") s kAraNe punarutpanna evaM vadedityAha parivUDhattiNaM bUA, bUA uvaciatti a / saMjAe pINie vAvi, mahAjAtti mAnave ArarUA ya na jo koI kAraNa utpanna thAya to A pramANe bolavuM ke ni gA.23 'parivRddha', ema bolavuM ke 'upacita' ema bolavuM. 'saMjAta, prINita, ni mahAkAya' ema bolavuM. na ma zA 'parivUDha 'tti sUtraM, parivRddha ityenaM-sthUlaM manuSyAdiM brUyAt, tathA brUyAdupacita iti zA saMjAta: prINitazcApi mahAkAya iti cAlapet parivRddhaM, palopacitaM pariharedityA- sa nAnAviti sUtrArtha: 5rarU // F, nA TIkArtha : skUlamanuSyAdimATe ema bolavuM ke "parivRddha..." tathA upacita, saMjAta, maiM prINita, mahAkAya A badhA zabdo e parivRddhane mATe vAparI zakAya. jemake * "palopacitane pariharavo' vagere vAkyomAM A rIte upacitavagere zabdono prayoga thAya * che. (jema ApaNe roTalI mATe sAMketika zabda vAparIe, ke jethI roTalI zabda bolavAthI * * thanArA nukasAno aTake. ema ahIM paNa "pelo je jADo mANasa ubho che, e ne na pUchatA * e bIjAne puchavuM, vagere vagere bolavAno avasara Ave tyAre sthUla, pramedura vagere 251 ta Tang Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta ta dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 sUtra-24-25 zabdone badale parivRddha vagere zabdo bolavA. jethI sthUlAdi zabdo bolavAthI thanArA nukasAno aTake.) ci tava gAo dujjhAo, dammA gorahagatti a / vAhimA rahajogitti, nevaM bhAsijja pannavaM // 24 // gA.24 te ja pramANe gAyo dohya che. gorathako damya che. vAhya che, rathayogya che... prajJAvAna A pramANe na bole. 'tadeva 'tti sUtraM, tathaiva mAvo 'vohyA' vohAAM vohasamaya AmAM vartata nRtyartha:, 'myA' damanIyA gorathakA iti ca, gorathakAH kalhoDA:, tathA vAhyAH sAmAnyena ye kvacittAnAzritya rathayogyAzcaita iti naivaM bhASeta prajJAvAn sAdhuH, adhikaraNalAghavAdidoSAditi sUtrArthaH // 24 // TIkArtha : prajJAvAna sAdhu ema na bole ke "A gAyo dohanamATe yogya che eTale ke gAyone dohavAno samaya varte che ema na bole. tathA gorathaka = ji kalpoDAo damanakaravAyogya che. ema na bole. ema kalhoDAo vahana karavA yogya che, ema na bole. tathA je vahanakaravAyogya che, temane AzrayIne ema na bole ke 'A rathayogya TM che.' ahIM vahana karavA e sAmAnyathI samajavuM. eTale ke mANasa enA upara besIne paNa zA ene vahana karI zake. (jyAre evA vAhya jIvo mATe 'rathayogya' tarIkenI bhASA e zA maiM vizeSathI vAghatAne jaNAvanArI che...) na sa nA ya E prayojana tu kvacidevaM bhASetetyAha juvaM vittiNaM bUA, dheNuM rasadayatti a / rahasse mahallae vAvi, vae saMvahaNitti a // 25 // 252 ta prazna : AvuM kema na bolavuM ? nA uttara H sAdhunA AvA zabdo sAMbhaLI govALa gAyone dohavA lAge, gorathakonuM haiM damana kare, rathamAM joDe... to A badhI hiMsA utpanna thAya. vaLI AvI badhI vAto bolanAra sAdhunI ane zAsananI lokamAM laghutA thAya. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUga bhAga-3 vize adaya. cha sUtra-25 thI 20 Taka che. koIka prayojana AvI paDe to A pramANe bolavuM ke - gA.25 "yuvAnagAya" ema bole, dhenune "rasadA' kahe. mo ke nAnAne "saMvahana' . kahe. | 'juvaM' ti sUtraM, yuvA gauriti-damyo gauryuveti brUyAt, dhenuM gAM rasadeti brUyAt, rasadA | gauriti, tathA isvaM mahallakaM vApi gorathakaM husvaM vAhyaM mahallakaM vadet, saMvahanamiti na rathayogyaM saMvahanaM vadet, kvaciddigupalakSaNAdau prayojana iti sUtrArthaH // 25 // Fii TIkArtha : je gAya damavAyogya hoya ene mATe "yuvAnagAya" ema bole. tathA (je mane | gAya dohanane yogya hoya te) gAyane "rasadA gAya' ema kahe. tathA je hRsva ke mahallaka | | gorathaka vAhya hoya, tene mATe hrasva ke mahallaka zabda bole. tathA rathayogya mATe nuM "saMvahana" zabda bole. dizAnuM upalakSaNAdi koIka prayojana AvI paDe tyAre A pramANe bole. (dUra gAyo tti ubhI hoya. emAM dUdhALI gAya jayAM UbhI hoya te dizAnuM sucana sAdhune karavuM hoya tyAre te na sAdhu bole ke "juo, pelI rasadA gAya ubhI che, tyAMthI AgaLa jazo eTale vaDInItinI ja jagyA maLI jaze." vagere. e vakhate "pelI dUdhALI gAya... vagere na bolavuM. kemake e sAMbhaLanArAodvArA pAchaLathI adhikaraNAdi thavAno saMbhava che.) ji. taheva gaMtumujjANaM, pavvayANi vaNANi a / rukkhA mahalla pehAe, nevaM ji bhAsijja pannavaM // 26 // alaM pAsAyakhaMbhANaM, toraNANa gihANa a / na | phaliha'ggalanAvANaM, alaM udagadoNiNaM // 27 // gA.26-27 te ja pramANe udyAna, parvato ke vanomAM jaIne moTA vRkSone joIne * prajJAvAna A pramANe na bole ke prAsAdo, staMbho, toraNo, gharo, phaliha, argalA, nAva "| udakadroNIne mATe A vRkSo samartha che. taheva'tti sUtraM 'tathaiveti pUrvavat, gatvA 'udyAnaM' janakrIDAsthAnaM tathA parvatAn / , pratItAn gatvA tathA vanAni ca, tatra vRkSAn 'mahato' mahApramANAn 'prekSya' dRSTvA naivaM bhASeta ''prajJAvAnu' sAdhuiita sUtrArtha: R radda vimitvAda-anaMti sUtra, 'ma' paryAmI re ! vRkSAH prAsAdastambhayoH, atraikastambhaH prAsAdaH, stambhastu staMbha eva, tayoralam, tathA 'toraNAnAM' nagaratoraNAdInAM 'gRhANAM ca' kuTIrakAdInAm, alamiti yogaH, tathA tase Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama dazavaikAlikasUra bhAga-3 akasTama adaya. cha sUtra-20-28 - 2) 'parighArgalAnAvAM vA' tatra nagaradvAre parighaH gopurakapATAdiSvargalA nauH pratIteti ( AsAmalamete vRkSAH, tathA udakadroNInAM alam, udakadroNyo'rahaTTajaladhArikA iti sUtrArthaH / | | ra7 | 5 , : TIkArtha : udyAna eTale lokonuM kIDA karavAnuM sthAna, parvato pratIta ja che. A che | udyAna, parvata ke vanomAM sAdhu jAya ane jaIne moTA pramANavALA vRkSo jue, to e . joIne prajJAvAna sAdhu A pramANe na bole ke (zuM na bole ? e ja batAve che ke, "A vRkSo prAsAdo ane thAMbhalAo banAvavA mATe ala = yogya = anukULa che." AmAM na ekathAMbhalAvALuM ghara e prAsAda, staMbha to staMbha ja che. ema "nagaranA toraNAdi ane "| jhuMpaDI vagerene mATe yogya che" ema na bole. atnam zabdano ahIM yoga karavo. tathA || tu "A vRkSo parigha, argalA, nAva banAvavA mATe yogya che" ema na bole. temAM nagaranA , bAraNAmAM parigha hoya. bAraNAnAM kamADavageremAM argalA-sAMkaLa hoya. nAva to pratIta che. (A badhuM ja te vakhate lAkaDAnuM banatuM...) te tathA "A vRkSo udakadroNIo banAvavA mATe yogya che" ema na bole. emAM | je udakadroNI eTale ahaTTa dvArA kheMcAyelA pANIne dhAraNa karanArI vastu. (ahaTTathI pANI kheMcIne A lAkaDAnI banAvelI droNIomAM e badhuM pANI saMgharavAmAM Ave...) 'BE ka pa = la 5 = = tathA pIDhae caMgabere ( rA ) a, naMgale maiyaM siaa|jNtltttthii va nAbhI vA, gaMDiA va ganaMsi 28 | gA.28 pIDhaka, caMgabera, jaMgala, mayika, yaMtrolI, nAbhI, caMDikAne mATe (A nA vRkSo) yogya che (ema na bole.) 'pIDhae'tti sUtraM, pIThakAyAlamete vRkSAH, pIThakaM pratItaM tadartham, 'supAM supo | bhavantIti caturthyarthe prathamA, evaM sarvatra yojanIyaM, tathA 'caMgaberA ye 'ti caGgaberA-kASThapAtrI * tathA 'naMgale'tti lAGgalaM-halaM, tathA alaM mayikAya syAt, mayikam-uptabIjAcchAdanaM, tathA * * yantrayaSTaye vA, yantrayaSTiH pratItA, tathA nAbhaye vA, nAbhiH zakaTarathAGgaM, gaNDikAyai * * vA'laM syurete vRkSA iti, naivaM bhASeta prajJAvAniti vartate, gaNDikA suvarNakArANAmadhiSS sara (kriArI) sthApanI mavatIti sUtrArtha: 28 /. = Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r ' E dazavaikAlikasUtra bhAga-3 sahu kahu aca. cha sUtra-29 che TIkArtha : pIThaka pratIta che "ene mATe A vRkSo yogya che" ema na bolavuM. ahIM ja paNa pahelI- vibhakti che. paNa prAkRtamAM badhI vibhaktionI badhI vibhaktio thaI che [ zake e mujaba ahIM pahelIvibhakti cothIvibhaktinA arthamAM samajavI. A pramANe badhA * zabdomAM samajavuM. caMgaberA = lAkaDAnI pAtrI. maMgala = lAMgala = haLa. mayika = | " vAvelA bIjone DhAMkavAnuM sAdhana. yanTAyaSTi (koIka yamAM vaparAtI lAkaDI. jemake ghaMTImAM upara pakaDavA mATe lAkaDI hoya.) nAbhi eTale gADA ke rathanuM aMga. (paMDAno 1 vacceno bhAga vagere.) caMDikA eTale sonIonI adhikaraNI (sonIone sonuM TIpavA | vageremAM upayogI eka prakAranuM sAdhana...) | | : "A vRkSo A A vastu mATe yogya che' ema na bole.. ema badhAmAM samajavuM.' tathA . AsaNaM sayaNaM jANaM, hujjA vA kiMcuvassae / bhUovaghAiNi bhAsaM, nevaM / mAsigna pannavaM ra? nI gA.29 Asana, zayana, yAna kaMIka upAzrayamAM thAya... prajJAvAna A pramANe jo | jIvahiMsaka bhASA na bole. . ___'AsaNaM'ti sUtraM, 'Asanam' AsandakAdi 'zayanaM' paryaGkAdi 'yAnaM' yugyAdi ji bhavedvA kiJcidupAzraye-vasatAvanyad-dvArapAtrAdyeteSu vRkSeSviti 'bhUtopaghAtinI' ji na sattvapIDAkAriNI bhASAM naiva bhASeta prajJAvAn sAdhuriti sUtrArthaH // doSAzcAtra tadvanasvAmI na zA vyantarAdiH kupyet, salakSaNo vA vRkSa ityabhigRhNIyAt, aniyamitabhASiNo lAghavaM zA | cetyevamaviyo yojyA: e ra1 nA TIkArtha : Asandaka vagere Asano. palaMgAdi zayana, yugya vagere yAna. (be jaNathI nA a vahana thAya te yugya..) - "A vRkSomAM AsanAdi thaI zake ke upAzrayamAM jarUrI dvAra, pAtro vagere thaI ja zake..." che AvI bhASA jIvone pIDAkaranArI che. prajJAvAna sAdhu te bhASA na bole A prazna : A badhu bolavAmAM doSa zuM che ? uttara : taheva tumunnAi thI mAMDIne ahIM sudhI darzAvelI bhASAomAM doSa e che B E = F = Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-3 gie adhaya. sUra-30-31 3 e che ke A bhASA sAMbhaLI te vanano svAmI vyaMtarAdi gusse thAya. (mArA vanane kApavAnI ( A IcchA A sAdhunI lAge che...) athavA to vyaMtara vicAre ke "sAdhue A vRkSanA vakhANa I: karyA che, eTale A vRkSa lakSaNavALuM che" ema vicArI vyaMtara e vRkSamAM rahI jAya. tathA * * A rIte aniyamitabolanArA, jema tema bolanArA sAdhunI laghutA thAya. A badhA doSo ahIM joDI devA. atraiva vidhimAhataheva gaMtumujjANaM, pavvayANi vaNANi a / rukkhA mahalla pehAe, evaM bhAsijja pannavaM // 30 // A ja viSayamAM vidhi (kAraNa AvI paDe tyAre zuM bolavuM ? e) batAve che. | gA.30 te ja pramANe udyAna, parvata, vanamAM jaIne moTA vRkSo joIne prAjJAvAna A pramANe bole. 'tadevatti sUtra, vastutaH pUrvavAdeva, navameva mApeta / rU0 | TIkArya : Ano artha vastutaH pUrvanI jemaja = 26mI gAthAnI jema ja samajavo. mAtra tyA nevaM ... hatuM. ahIM vuiM che. sAdhue A pramANe bolavuM... H. ji jAimaMtA ime rukkhA, dIhavaTTA mahAlayA / payAyasAlA viDimA, vae ji risanitti ma | rUDA gA.31 A vRkSo jAtimAna, dIrgha, vRtta, mahAlaya. prajAtizAkhAvALA, viTapI, - darzanIya che. ema bole. _ 'jAimaMta 'tti sUtraM, 'jAtimantaH' uttamajAtayo'zokAdayaH anekaprakArA 'eta' upalabhyamAnasvarUpA vRkSA 'dIrghavRttA mahAlayAH' dIrghA nAlikerIprabhRtayaH vRttA nandivRkSAdayaH mahAlayA vaTAdayaH 'prajAtazAkhA' utpannaDAlA 'viTapinaH' prazAkhAvanto "vadedarzanIyA iti ca / etadapi prayojana utpanne vizramaNatadAsannamArgakathanAdau vadennAnyadeti | sUtrArtha: rU TIkArya : A = upalabhyamAna svarUpavALA = pratyakSa dekhAtA anekaprakAranA 6) azokAdi vRkSo uttamajAtivALA che. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na G S sta EE F dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. cha sUga-32 (Azaya e che ke jo azokAdi aneka prakAranA uttama jAtivALA vRkSone AzrayIne kaMIka bolavuM hoya to A pramANe bolavuM ke "A vRkSo uttamajAti vALA che...") nALIyerIvagere vRkSomATe bolavuM ke "A dIrghavRkSo che" nandIvRkSavagere mATe bolavuM ke "A goLavRkSo che" nA vaDavagere vRkSomATe bolavuM ke "A moTAAlayavALA vRkSo che" tathA "A vRkSo utpannathayelI DALovALA che" "A vRkSo prazAkhAvALA che" "A darzanIya che" vagere yathocita bolavuM. * * * na E " A badhuM paNa koI prayojana AvIpaDe tyAre ja bolavuM, anyakALamAM nahi. e prayojano vizramaNa, tadAsannamArgakathana vagere che. (koIka sAdhune ArAma karavA mATe vRkSa darzAvavuM che to sAdhu je vRkSa darzAvavuM hoya te mATe uparamujaba ucitaprayoga kare. dA.ta. chAMyaDAvALo vaDalo batAvavo hoya, to "peluM mahAlayavALuM vRkSa che..." ema kahI zake... ema bIjA vRkSomATe paNa samajavuM. ta tathA amukavRkSa pAsethI AgaLanA sthAne javAno mArga nIkaLato hoya to sAdhu bIjAsAdhune e mArga dekhADavA te vRkSano nirdeza uparamujabanI bhASA pramANe kare...) tahA phalAI pakkAI, pAyakhajjAiM no vae / veloiyAiM TAlAI, vehimAi tti 'vae // 32 // no 250 E FE gA.32 tathA ''raMgo pakva che, pAka khAdya che, velocita che, TAla che. vaidhika che.." zA ema na bole. ma 'taddA tALitti sUtra, tathA 'tAni' AmratAvIni 'pAni' pAprAptAni tathA nA ya 'pAkakhAdyAni ' baddhAsthInIti gartaprakSepakodravapalAlAdinA vipAcya bhakSaNayogyAnIti no ya vadet / tathA 'velocitAni' pAkAtizayato grahaNakAlocitAni, ataH paraM kAlaM na * viSahantItyarthaH, 'TAlAni' abaddhAsthIni komalAnIti taduktaM bhavati, tathA * 'dvaidhikAnI 'ti pezIsaMpAdanena dvaidhIbhAvakaraNayogyAnIti no vadeta / doSAH punaratrAta * UddharvaM nAza evAmISAM na zobhanAni vA prakArAntarabhogenetyavadhArya gRhiprvRttaavdhikrnnaa5 kRti sUtrArtha: // rU2 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUla bhAga-3 ) adatha. sUga-32 , . TIkartha : sAdhue AvuM na bolavuM ke "A kerIvagere pAkI cUkelA che", "pAkakhAdya te che eTale ke emAM asthi, ThaLIyA, goTalA baMdhAI gayA che, mATe khADAmAM nAMkhavAdvArA ke kodravaghAsavageredvArA pakAvIne khAvAyogya A phaLo che" (Aje paNa kAcIkerI ghare * lAvIne ghAsamAM rAkhIne pakAvavAmAM Ave che, ema khADAmAM rAkhIne paNa e pakAvI * * zakAya che.) tathA "A phaLo velAne ucita che, eTale ke eTalA badhA pAkI gayA che ke have tarata | | ene vRkSa uparathI grahaNa karI levA ucita che. have pachI e phaLo kAlane sahana nahi kare. mi arthAt jo ene vRkSa uparathI utArI levAmAM nahi Ave, to e phaLo paDI ja jaze." no che tathA A phalo nahi baMdhAyelA asthivALA che, eTale ke komaLa che." hajI aMdara DI [ goTalA-ThaLIyA baMdhAyA nathI..." tathA "A phaLo vaidhika che, eTale ke pezInA saMpAdana dvArA be bhAga karavAne yogya che. (eTale ke jema kerInI cIrIo karI karIne kerInA bhAga karAya, cIkune vaccethI samArIne enA be bhAga karAya. sakkaraTeTI vagerene paNa vaccethI toDIne be bhAga karAya... a na ema ahIM samajavuM) A badhI bhASAo sAdhue na bolavI. prazna : AmAM doSo zuM che ? uttara : AmAM doSo che. sAdhu jo bole ke A phaLo pAkI gayA che..." to e to [ sAMbhaLI gRhastho vicAre ke "have pachI A phaLono nAza ja thaze. (pAkI to gayA ja che. chatAM vAparazuM nahi, vadhu ne vadhu pAkIne sAva khalAsa thaI jaze.) athavA to " bIjA prakAranA bhogavaDe A phaLo sArA nathI. (eTale ke tAtkAlika bhoga karI laIe, " e prakAra sAro. A sivAyanA bIjA koIpaNa prakAre jo bhoga karavAno vicAra karazuM to * " emAM A phaLo sArA rahevAnA nathI. eno sAro bhoga thaI zakavAno nathI.)" ( A pramANe vicAra karIne gRhastho e phaLo khAvAmAM, toDavAmAM... pravRtti kare. | ane emAM adhikaraNAdi doSo = jIvahiMsAdi doSo thAya ja. (badhA prakAranA uparadarzAvelA vacanomAM doSo vicArI levA. jemake "pAkayogya' * * bole, to gRhastho e phaLo pakAvavA khADo khode, ghAsa lAve... vagere hiMsA kare. Be | ke velocita bole to gRhastho tarata e phaLo toDavA mAMDe...) ra prayojane punarmArgadarzanAdAvevaM vadedityAha 45 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 sUtra-33 asaMthaDA ime aMbA, bahunivvaDimAphalA / vaijja bahusaMbhUA, bhUarUvatti vA puLo // 23 // mArga dekhADavAvagererUpa prayojana AvI paDe to A pramANe bolavuM ke gA.33 A AMbAo asamartha che. bahunirvartitaphalavALA che. bahusaMbhUta che, bhUtarUpa che." bole. * tathA na 'asaMtha'tti sUtra, asamI 'te' sAmrA:, atibhareNa na zaknuvanti phalAni dhArayitumityarthaH, AmragrahaNaM pradhAnavRkSopalakSaNam, etena pakvArtha uktaH, | 'bahunirvarttitaphalAH' bahuni nirvarttitAni - baddhAsthIni phalAni yeSu te tathA, anena stu pAkakhAdyArtha uktaH, vaded 'bahusaMbhUtAH ' bahuni saMbhUtAni - pAkAtizayato grahaNakAlo- stu citAni phalAni yeSu te tathA, anena velocitArtha uktaH, tathA bhUtarUpA iti vA punarvadet, bhUtAni rUpANi- abaddhAsthIni komalaphalarupANi yeSu te tathA, anena TAlAdyartha ta upalakSita iti sUtrArthaH // 33 // TIkArtha : A AMbAnA vRkSo asamartha che eTale ke phaLo ghaNAM pAkI gayA hovAthI tenA ghaNAM bhAranA kAraNe 'A AMbAo phaLone dhAraNakaravAmATe samartha nathI.'' na ta gAthAmAM AMbAnuM grahaNa karelu che, te pradhAnavRkSonuM upalakSaNa che. eTale ke AMbA ni jevA bIjA paNa pradhAnavRkSo AMbA zabdathI samajI levAnA. ji ma AnA dvArA 'pArtha' kahevAyo. arthAt pAkIgayelA phaLomATe pakva bolavAno 7 zA niSedha karelo, tenA sthAne zuM bolavuM e jaNAvyuM ke tyAM 'A AMbAnA vRkSo asamartha che' ema bolavuM. (sAmeno caturasAdhu eno bhAvArtha samajI zake...) pi nA ya ya tathA "A vRkSo ghaNAM badhAM baddhAsthika phaLo jemAM che, tevA che" Ama bolavuM. AnA dvArA pAkakhAdyArtha kahevAyo. arthAt je phaLomAM ThaLIyA vagere AvI gayA che, have e pakAvIne khAvAyogya che, e phaLomATe pAkakhAdya bolavAno niSedha karelo. eTale enI jagyAe zuM bolavuM e jaNAvyuM ke "baddhAsthika ghaNAM phaLovALA A vRkSa che." tathA "je vRkSomAM ghaNAM saMbhUta phaLo che tevA A vRkSo che" ema bolavuM. eTale ke pAkanA atizayane lIdhe grahaNakAlane ucitavRkSo che, ema kahevuM. AnA dvArA velocitArtha kahyo. eTale ke atipAkelA, jhADa para rahelA je phaLo mATe vejJoSitAni bolavAno niSedha karelo, e phaLo mATe zuM bolavuM e jaNAvyuM ke "bahusaMbhUtaphaLovALA A 259 sa Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasutra bhAga-3 haAAiCT adhya. 7 sUrA- 34-35 che. vRkSo che" tathA "bhUtarUpa che" ema bolavuM. rU5 = nahi baMdhAyelA asthivALA komalaphaLo. ' | AvA phaLo je vRkSomAM thayelA che, tevA A vRkSo che... ema bolavuM. AnA dvArA | TAlavagere artha upalakSita karAyo che. eTale ke abaddhAsthi = komalaphaLomATe TAla zabda * | vAparavAno niSedha karelo ane amukaphaLo mATe vaidhika zabda vAparavAno niSedha karelo. ene badale zuM bolavuM e darzAvyuM ke "bhUtarUpa che" ema bolavuM. tahevosahio pakkAo, nIliAo chavIi a / lAimA bhajjimAutti, pihakhajja tti no vae // 34 // gA.34 te ja pramANe auSadhio pakva che, kavIo nIla che, lavanayogya che, | bharjanayogya che, pRthukabhakSya che" e pramANe sAdhu na bole. 'tahevitti sUtraM, tathA auSadhayaH' zAlyAdilakSaNAH, pakvA iti, tathA nIlAzchavaya iti vA vallacavalakAdiphalalakSaNAH tathA 'lavanavatyo' lavanayogyAH, 'bharjanavatya' iti ta smai bharjanayogyAH tathA 'pRthukabhakSyA' iti pRthukabhakSaNayogyAH,no vadedati sarvatrAbhisaMbadhyate, se pRthukA ardhapakvazAlyAdiSu kriyante, abhidhAnadoSAH pUrvavaditi sUtrArthaH // 34 // TIkArtha : zAli vagere auSadhiomATe ema na bolavuM ke "A pAkI gayelI che" ( chavio eTale vAla-coLAvagere phaLavALI vanaspatio. e lIlI che ema na 1 bolavuM. ema "kApavAyogya che" "bhujavAyogya che" "pRthukabhakSaNane yogya che" ema na " bolavuM. novat zabda badhe ja joDavo. pRthuko (hoMka = poMka = surata vageremAM prasiddha che...) aDadhApAkelA zAlivageremAM na | ya banAvavAmAM Ave che. AvuM bolavAmAM je doSo che, te pUrvanI jema samajI levAnA (gRhastho sAdhuvacana pramANe kApa-kupa kare, bhuMjave, poMka banAvavAnI pravRtti kare...). prayojane punarmArgadarzanAdAvevamAlapedityAharUDhA bahusaMbhUA, thirA osaDhAvi a|gbbhiaao pasUAo, saMsArAutti / / T 0 HE 5 x S 5 * F = * Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA D 'rUDhatti sUtra, 'rUDhA: 'prAdurbhUtAH 'vajJasaMbhUtA'niSpannaprAyA: 'sthirA'niSpannA: 'utsutA' * kRti upayAte myo niyaMtA kRti vA, tathA 'mitA' aniyaMtazIrSA: 'prasUtA' nitizIrSA: 1 mo 'saMsArA:' saMjAtatandulAdisArA ityevamAlapet, pakkAdyarthayojanA svadhiyA kArye 6 mUtrArtha: rU. sta TIkArtha : F ma * dazavaikAlikasUtra bhAga-3 Anave // rUpa II * * A mArga dekhADavo vagere rUpa prayojana AvI paDe to gA.35 ruDha, bahusaMbhUta, sthira ane utkRta paNa che, paNa che e pramANe bole. = aya. 7 sUtra-35-36 uttara H pAdi arthanI yojanA svabuddhithI karavI. ('auSadhio pAkelI che' ene badale 'rUDha che' ema bolavuM. 'lIlI che' ene badale H 'bahusaMbhUta che.' ema bolavuM. 'lavanayogya che' ane badale 'sthira che' ema bolavuM. ni - 'bharjanayogya che' ene badale 'utkRta che' ema bolavuM 'pRthukabhakSya che', ene badale 7 'garbhita che' ema bolavuM..) pramANe bolavuM ke garbhita, prasUta ane sasAra niSpanna che, utkRta upaghAtomAMthI = A rUDha che. niSpannaprAya che, sthira nIkaLI gaI che, garbhita che jemAM zIrSano bhAga nIkaLyo nathI tevI che, sasArA che utpanna thayelo che cokhAvagere sAra jemAM evI che... A pramANe bolavuM. prazna : paNa kyAM konAmATe kaI bhASA vAparavI, e judu judu to darzAvo. ta J = 261 vAgvidhipratiSedhAdhikAre'nuvartamAna idamaparamAha tava saMkhaDi naccA, kiccaM kajjaMti no vae / teNagaM vAvi vajjhitti, sutitthittia AvagA // 36 // vANInAM vidhAna ane pratiSedhano adhikAra cAlu ja che, emAM A bIjIvAta kahe S gA.36 te ja pramANe saMkhaDine jANIne 'nRtyakArya che' ema na bole, corane 'vadhya' ema na kahe. nadIone 'sutIrtha' ema na kahe. "" zA ma keri nA ya * * Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * pa = 'E - E hukama dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. cha sUra-36-30 ; 'taheva'tti sUtraM, tathaiva 'saMkhaDiM jJAtvA' saMkhaNDyante prANinAmAyUMSi yasyAM / prakaraNakriyAyAM sA saMkhaDI tAM jJAtvA, 'karaNIye 'ti pitrAdinimittaM kRtyaivaiSeti no vadet, mithyAtvopabRMhaNadoSAt, tathA stenakaM vApi vadhya iti no vadet, tadanumatatvena / | nizcayAdidoSaprasaGgAt, sutIrthA iti ca, cazabdAdustIrthA iti vA 'ApagA' nadyaH kenacitpRSTaH sanno vadet, adhikaraNavighAtAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 36 // - TIkArtha : je prakaraNakriyAmAM = prasaMga saMbaMdhI bhojanAdi kriyAmAM jIvonA AyuSyo | khaMDAya te saMkhaDI kahevAya. koIkasthAne e saMkhaDInI vAta jANIne ema na bolavuM ke | "pitAvagerene nimitte A saMkhaDI rUpI kArya kartavya ja che" kemake emAM mithyAtvanI | ' anumodanA rUpa doSa lAge. (ajaino pitA marIgayAbAda zrAddha kare. jamaNavArAdi | tuM goThave. teo A badhuM dharmarUpa mAne che, e mithyAtva che. eTale uparamujaba bolavAmAM e mithyAtvanI anumodanA spaSTa ja che.) tathA corane mATe "A vadhya che = haNavAyogya che ema na bolavuM. kemake sAdhuvaDe | ta tenA vadhanI anumati apAI, eTale nizcayAdi doSano prasaMga Ave. ((1) koI mANasa ta | cora tarIke pakaDAyo che, paNa hajI e pAku thayuM na hoya. sAdhu jo ene vadhya kahe. to vi bIjAo nizcaya karI le ke "A mahAtmA ene vadhya karyuM che, eTale nakkI e cora ja | che..(2) corane mAravo ke nahi enI vicAraNA cAlatI hoya, emAM sAdhunA vacanathI tti teo mArInAkhavAno nizcaya karI le.. mAri zabdathI sAdhune mArI nAMkhe... vagere ti samajavuM) tathA "A nadIo sutIrtha che eTale ke nadImAM utaravA mATe pagathiyAdi barAbara | che" ema 4 zabdathI e paNa samajavuM ke "nadIo dutIrtha che" (tIrtho barAbara nathI) jayAre koI gRhastha sAdhune nadI aMge pRcchA kare tyAre uparamujabano koIpaNa javAba Apavo nahi. kemake emAM adhikaraNa, vighAta vagere doSono prasaMga che. (sAdhu sutIrtha' * kahe eTale sAdhunA vacanabharose e nadImAM utare.. Ama virAdhanA thAya. emAM jo e DubI jAya to vighAtadoSa lAge. athavA to sAdhu dustIrtha kahe eTale pelo svakAma mATe * jato aTake, ene DubI javAno bhaya lAge. pariNAme enA kAryono vighAta thAya. * bhaviSyamAM kadAca sAdhu para ja vaiSa thAya...) prayojane punarevaM vadedityAhasaMkhaDiM saMkhaDiM bUA, paNiaTThatti teNagaM / bahusamANi titthANi, AvagANaM (hai Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' " F 'saMkhaDi 'nti sUtraM, saMkhaDi saMkhaDi brUyAt, sAdhukathanAdau saMkIrNA na saMkhaDItyevamAdi, paNitArtha iti stenakaM vadet, zaikSakAdikarmavipAkadarzanAdau, na paNitenArtho'syeti paNitArthaH, prANadyUtaprayojana ityarthaH, tathA bahusamAni tIrthAni mo ' 'ApagAnAM nadInAM vyAgRNIyAt sAdhvAdiviSaya iti sUtrArthaH // 37 // dazavaikAlikasUtra bhAga-3 viJane rUA jo kAraNa AvI paDe to A pramANe bolavuM. gA.37 saMkhaDane saMkhiDa kahevI. corane paNitArtha kahevo. nadIonAM tIrtha bahusama kahevA. adhya. 7 sUtra-30-38 # * * TIkArtha : saMDimATe saMkhaDi zabda ja vA52vo. eTale ke jyAre sAdhuone saMDi su - sAMkaDI saMkhaDI aMge kathana karavAnuM hoya tyAre ahIM saMkIrNa = puSkaLaavarajavaravALI che..." vagere. s ema cora mATe 'paNitArtha' zabda vAparavo. jayAre nUtanadIkSita vagerene corI vagere ta # pApakarmonA vipAko dekhADavAnA hoya tyAre "jo ! pelo paNitArtha ! ene sainiko pakaDIne maeN laI jAya che, mAre che..." = prazna : paNitArtha eTale zuM ? uttara : paNita vaDe artha che Ane te paNitArtha. paNita eTale dyuta, jugAra. jene ni mATe potAnA prANa samAna dyuta e ja ekamAtra kArya che, ane ene mATe corI vagere na kare che... te. na zA zA * sAdhu vagere saMbaMdhamAM jyAre nadI aMge kaMIpaNa kahevAnuM hoya tyAre "nadIonA tIrtho bahusama che" e pramANe bole. nA ya cha vAgvidhipratiSedhAdhikAra evedamAha tahA naIo puNNAo, kAyatijjatti no vae / nAvAhiM tArimAutti, pANipijjatti no vae // 38 // 263 vANInA vidhi ane pratiSedhanA adhikAramAM ja A kahe che ke gA.38 tathA nadIo pUrNa 'kAyataraNIya' na kahevI, 'nAvovaDe taravAyogya che. prANipeya che' ema na bolavuM. Jian ya ****** Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 sUtha-38-39 'tA na'tti sUtraM, tathA nagha: 'pUrNAM' vRttA kRti no vet, pravRttazravaNanivarttanAdidoSAt, tathA 'kAyataraNIyAH ' zarIrataraNayogyA iti no vadet, * sAdhuvacanato'vighnamiti pravarttanAdiprasaGgAt, tathA naubhiH - droNIbhistaraNIyA: - * taraNayogyA ityevaM no vadet, anyathA vighnazaGkayA tatpravarttanAt, tathA 'prANipeyA: ' taTasthaprANipeyA no vadedeti, tathaiva pravartanAdidoSAditi sUtrArthaH // 38 // = TIkArtha : nadIo mATe 'nadIo bharelI che' ema na bolavuM. jo ema bolo to 1 mAM je mANaso nadI utAravAmATe pravRttivALA banelA che, teo A vAta sAMbhaLaze ane nadI mo 6 utaravAnuM baMdha karI pAchA pharaze... A badhA doSo lAge. (sAdhunA nimitte e pAchA 5 phare e paNa sAdhumATe doSa ja che.) tathA "nadIo zarIrathI taravAmATe yogya che" ema na bolavuM. kemake sAdhunA vacanapramANe zrotA ema samaje ke "ahIM vighna nathI" eTale nadI utaravAdimAM pravRtti karavA lAgI jAya, (emAM hiMsA thAya, maraNAdi thAya, enAthI sAdhu para dveSa thAya... vagere.) ta tathA "A nadIo droNIovaDe nAvaDIovaDe,taravAyogya che" ema na bolavuM. kemake jo AvuM bolo, to mANaso nAvaDI vinA ja nadI utaravAnA hatA, teo ema vicAre ke "sAdhunA kahevApramANe to A nadI nAvathI utaravI joIe. eno artha ji e ke nAva vinA uta2vAmAM jokhama ghaNuM che." Ama ene vighnanI zaMkA thAya ane eTale na te nAvaDInI vyavasthA kare. arthAt nAvanuM pravartana thAya. mATe sAdhue A na bolavuM. na zA tathA "A nadIkinAre rahelA prANIovaDe pIvAyogya che e pramANe na bolavuM zA F kemake emAM paNa uparamujaba ja pravartanAdidoSo lAge. (nadImAM cheka kinArethI paNa pANI F nA pI zakAya che, eno artha e ke pANI puSkaLa che. to cAlo nAvanI vyavasthA karIe..." nA maiM tathA "kinArethI pANI pIvAya che, nadImAM aMdara javAnI jarUra nathI. to cAlo, ApaNA prANIone pANI pIvaDAvavA laI jaIe... A rIte pravartanAdi thAya.) *** prayojane tu sAdhumArgakathanAdAvevaM bhASetetyAha bahuvAhaDA agAhA, bahusaliluppilodagA / bahuvitthaDodagA Avi, evaM bhAsijja pannavaM // 39 // 264 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 9 uAiNS 3, 5 , A dazavaikAlikasUra bhAga-3 : adaya. cha sUra-39-40 ; che. sAdhune mArganuM kathana karavuM vagere prayojana AvI paDe to A pramANe bolavuM ke ( gA.39 "bahubhUta, agAdha, bahusalilotpIlodaka che. bahuvistRtodaka che" ema I buddhimAna bole. ___'bahuvAhaDa'tti sUtraM, bahubhRtAH prAyazo bhRtA ityarthaH, tathA agAdhA' iti bahvagAdhAH hai prAyogambhIrAH, tathA 'bahusalilotpIlodakAH' pratisrotovAhitAparasarita ityarthaH, tathA 'vistIrNodakAzca' svatIraplAvanapravRttajalAzca, evaM bhASeta prajJAvAn sAdhuH, na tu / | tadA''gatapRSTo na vemyahamiti brUyAt, pratyakSamRSAvAditvena tatpradveSAdidoSaprasaGgAditi mo | sUtrArtha: rUA TIkArtha : sAdhu bole ke "nadI bahubhUta che" eTale ke nadI prAyaH bharelI che." ta tathA "nadI bahuagAdha che" eTale "nadI prAyaH gaMbhIra che." tathA nadI bahusalilotpalodaka che" eTale ke "UMdhA pravAha rUpe vahana thayelI bIjI | nadI vaLI che." (A nadI je dizAmAM jAya che, enA karatA viparIta dizAmAM jatI te na nadIvALI A nadI che. e baMne nadInA puSkaLa pANI atro bhegA thAya che.) tathA "nadI vistIrNodaka che" eTale ke potAnA kInArAne ja DubADI devA pravRtta | thayelA pANIvALI che. - A rIte prajJAvAna sAdhu bole. paNa sAdhu nadI taraphathI ja Avelo hoya ane koIkavaDe pUchAya ke "nadImAM keTaluM 'pANI che ?" to tyAre huM nathI jANato' ema na bole. kemake jo ema bole to e " pratyakSamRSAvAdI Thare, enA lIdhe sAdhu upara te gRhasthAdine dveSa thavA vagererUpa doSa lAge. IT (pUchanAro vicAre ja ke "A sAdhu nadI taraphathI ja Ave che, chatAM ema kahe che ke "mane mA ne khabara nathI." A to pratyakSathI mRSAvAda ja che...) vAgvidhipratiSedhAdhikAra evedamAhataheva sAvajjaM jogaM, parassaTTA aniTThiaM / kIramANaMti vA naccA, sAva nave mut 8 | vANInAM vidhi ane pratiSedhanAM adhikAramAM ja A vAta kahe che ke - gA.40 te ja pramANe bIjA mATe niSThita ke kriyamANa evA sAvaghayogane jANIne te Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 muni sAvadya na bole. 'taheva 'tti sUtraM, tathaiva 'sAvadyaM' sapApaM 'yogaM' vyApAramadhikaraNaM sabhAdiviSayaM 'parasyArthAya' paranimittaM 'niSThitaM ' niSpannaM tathA 'kriyamANaM vA' varttamAnaM * vAzabdAdbhaviSyatkAlabhAvinaM vA jJAtvA 'sAvadyaM nAlapet' sapApaM na brUyAt 'muniH' sAdhuriti sUtrArthaH // 40 // ta na TIkArtha : je yoga pApayukta che jemake sabhAdisaMbaMdhI yoga, eTale ke moTA 1 rTM sabhAmaMDapAdi karavAsaMbaMdhI yoga. e yoga bIjAmATe niSThita thayo hoya eTale ke bIjAnA mo S mATe sabhA banI cUkI hoya ke atyAre yoga karAto hoya. vA zabdathI samajI levuM ke = bhaviSyakALamAM e yoga thavAno hoya... to e jANIne sAdhu pApavALI bhASA na bole. (duI bhASA pAyavANI ? se bhAgaNa jatAvaze...) S ji na zA madhya 7 sUtra- 40-41 tatra niSThitaM naivaM brUyAdityAha sukaDiti supakkitti, succhinne suhaDe maDe / suniTThie sulaTThitti, sAvajjaM vajjae muNI // 41 // temAM je sabhAdi banI cUkelA che, tene mATe sAdhu Ama na bole ke gA.41 suddhRta che, supaiva che, suchinna, suhRta, subhRta, suniSThita, susaSTa bhuni sAvadha va. 206 sta 'sukaDi 'tti sUtraM, 'sukRta' miti suSThu kRtaM sabhAdi 'supakva 'miti pakvaM suSTha zA sahasrapAkAdi 'succhinna'miti suSThu chinnaM tadvanAdi 'suhRta' miti suSThu hRtaM kSudrasya vittaM 'sumRta' sa ji nA ya iti suSThu mRtaH pratyanIka iti, atrApi suzabdo'nuvartate, 'suniSThita' miti suSThu niSThitaM vittAbhimAnino vittaM 'suladvi'tti suSTha sundarA kanyA ityevaM sAvadyamAlapanaM varjayed muniH, anumatyAdidoSaprasaGgAt, niravadyaM tu na varjayet, yathA- 'sukRta' miti suSThu kRtaM vaiyAvRttyamanena 'supakka' miti suSTha pakkaM brahmacaryaM sAdhoH 'succhinna 'miti suSThu chinnaM snehabandhanamanena, 'suhRta 'miti suSThu hRtaM zikSakopakaraNamupasarge 'sumRta' iti suSTha mRtaH paNDitamaraNena sAdhuriti, atrApi suzabdo'nuvarttate, 'suniSThita 'miti suSThu niSThitaM karmApramattasaMyatasya 'sula'tti suSTha sundarA sAdhukriyetyevamAdIti sUtrArthaH // 41 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 49 49 9 A 6, 3) A ja dazavaikAlikasUtra bhAga-3 A adhya. cha sUga-42 41 che. TIkArtha : "A sabhAdi sArA karyA." "A sahasrapAkAdi tela sAruM pakAveluM che" (s ( "te vanAdi sArA cheDAyA" "te kSudra mANasanuM dhana sAruM coryuM." "zatru sAro maryo" are ! | zabda sAthe zuM nathI. paNa emAM paNa su zabda joDI devo. "dhananAM abhimAnInuM dhana I sAruM khatama thayuM." "kanyA khUba sArI che" A pramANe sAvaghavacanane muni varje. kemake AvA vacano bolavAmAM e sAvaghakAryonI anumativagere rUpa doSa lAge che. A ja vacano. niravadya hoya to na varjavA, e bolavA. jemake "AnAvaDe vaiyAvacca sAruM karAyu" suvRtta "A sAdhunuM brahmacarya sAruM pAkeluM che" suparva "AnAvaDe snehabaMdhana sAruM chedAyuM" achinna "AnAvaDe upasargamAM nUtana sAdhunuM upakaraNa sAruM harAyuM. (corAdinA hAthamAM jatuM aTakAvAyuM) suharta "A sAdhu paMDitamaraNavaDe sAru maryo. sukRta: ahIM paNa su zabda anuvarte che eTale | ke joDavo. . "apramattasAdhunuM karma sAruM khalAsa thayu" suniSThita sAdhukriyA suMdara che" sunaSTa uktAnuktApavAdavidhimAha payattapakkatti va paGkamAlave, payattachinnatti va chinnamAlave / _payattalaTThitti va kammaheuaM, pahAragADhatti va gADhamAlave // 42 // kahevAyelAnI ane nahi kahevAyelAnI apavAdavidhi batAve che. (pakva vagere zabdo na bolavArUpa utsarga AgaLa AvI gayo che. enI apavAdavidhi A 4ramI gAthAmAM che, eTale e 3nI = pUrve kahevAyela utsarganI apavAdavidhi kahevAya. jayAre LTgADhaprahAravagere zabdo na bolavAnI utsargavidhi pUrve AvI nathI, eTale ahIM enI je " apavAdavidhi batAve che, te anuktautsarganI apavAdavidhi kahevAya...) gA.42 paphavane "prayatnapaphava' kahe, chinnane 'prayatnachinna" kahe, prayatnalaSTa kahe, " | karmanimittaka kahe, gADhane gADhaprahAra kahe. " 'payatta'tti sUtraM, 'prayatnapakka 'miti vA prayatnapakvametat 'pakvaM' sahasrapAkAdi ( ja 6P 5 .3 4 * lAla...) Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-3 OM adhya. 7 sUtra-42-43 glAnaprayojana evamAlapet, tathA ' prayatnacchinna 'miti vA prayatnacchinnametat 'chinnaM' vanAdi sAdhunivedanAdau evamAlapet, tathA 'prayatnalaSTe 'ti vA prayatnasundarA kanyA dIkSitA samyak pAlanIyeti 'karmahetuka 'miti sarvameva vA kRtAdi karmanimittamAlapediti yogaH, tathA 'gADhaprahAra' miti vA kaJcana gADhamAlapet-gADhaprahAraM brUyAt kvacitprayojane, evaM hi tadaprItyAdayo doSAH parihRtA bhavantIti sUtrArthaH // 42 // TIkArtha : sahasrapAkAdi je tela sArIrIte pakAvAyelA hoya, tene mATe glAnasAdhunA prayojana vakhate bolavuM paDe to Ama bole ke A tela prayatnapakava che (eTale A glAnasAdhumATe anukULa che... vagere.) S sta tathA sAdhune nivedanakaravAvagererUpa kAryamAM chinnavanAdine mATe A pramANe bole ke "A vana prayatnachinna che. (e jagyAe jhADI na hovAthI vaDInIti nahi javAya. athavA to e prayatnachinna hovAthI tyAMthI vihAra karavAmAM vAMdho nathI... vagere.) Zha tathA kanyAmATe A pramANe bole ke 'prayatnasuMdarA kanyA' eTale ke A kanyAne dIkSA ApyAbAda sArI rIte pAlana karavA jevI che. (arthAt enuM jo sArI rIte pAlana karazo, meM to e sArI taiyArI thaze, hitakArI banaze.) ta In athavA to kRta, chinna vagere badhuM ja 'karmanimitta che' ema bole. maMhetu zabda sAthe Ataped zabda joDI devo. (ahIM karmo eTale AThakarmo nahi, paNa kriyAo levI. ji kRta ne mATe viAhetu, chinna ne mATe chenahetundra, pavava ne mATe pavanahetu e pramANe tti maiM samajavuM.) na zA tathA koIka gADha hoya eTale ke gADhaprahAravALo hoya (eTale ke daDhaprahArInI jema zA - joradAra prahAra- karanAro hoya) to koIka prayojana AvI paDe to ene uddezIne A F nA pramANe bolavuM ke "A gADhaprahAravALo che" (paNa A niSThura che, hiMsaka che, ghAtakI nA che... vagere na bolavuM) A rIte bolIe to e gADha- prahAravALAne aprIti thavI, sAdhu para krodha Avavo vagere doSo parihAra karAyelA thAya che. eTale ke e doSo na lAge. ya ya kvacidvyavahAre prakrAnte pRSTo'pRSTo vA naivaM brUyAdityAha-- savvukkasaM paragdhaM vA, aulaM natthi erisaM / avikki amavattavvaM, aciattaM * ceva no vadhu jarUA 268 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * 1 Ama dazavaikAlikasUra bhAga-3 hariharaNa adaya. cha sUtra-43-44 9 . kyAMka evuM bane ke vyavahAra prakAnta hoya eTale ke vepAra-vANijayasaMbaMdhI carcAo thai ( zaru thaI hoya e vakhate loko sAdhune vepAra aMge pRcchA kare... have A rIte puchAyelo * ke nahi puchAyelo sAdhu A pramANe na bole ke gA.43 "sarvotkRSTa che, parAI che, atula che, Idaza nathI, asaMskRta che, avakatavya * che, aprItikara che" ema na bole. "sabudai 'ti sUtra, patinaO rU 'sarvo ' svamAna sundrAmitya, parAI vA' | uttamAghu vA mahAghu krItamiti bhAvaH atulaM nAstIdRzamanyatrApi kvacit, 'avikkiaMti | asaMskRtaM sulabhamIdRzamanyatrApi, 'avaktavya'mityanantaguNametat avi( ci )attaM vAaprItikaraM caitaditi no vadet, adhikaraNAntarAyAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 43 // / TIkArtha: "A badhI vastuonI madhyamAM A sarvotkRSTa che = svabhAvathI suMdara che." "A moTI kiMmatavALuM kharIdAyuM che, eTale ke AnI kharIdI moMghI thaI che (athavA , to kharIdAyeluM A have moTI kiMmatavALuM thavAnuM che.) "A atula che. bIje kyAMya AnA jevI vastu nathI." A asaMskRta che. eTale ke anya sthAnomAM paNa AvA prakAranI vastu sulabha che." A avaktavya che eTale ke anaMtaguNavALuM che." "A aprItikara che." . A uparadarzAvelI koIpaNa bhASA sAdhue na bolavI. kemake emAM adhikaraNa, || aMtarAya vagere doSono prasaMga che. (sAdhu je vastune sarvotkRSTa kahe, badhA ene kharIda "parigraha kare, evI vastu banAvavAno prayatna kare. A badhAmAM adhikaraNa = " hiMsAdidoSa spaSTa ja che. vaLI jene asaMskRta kahe eTale loko e na kharIde, eTale emA IF vastunA mAlikane dhana kamAvavAmAM aMtarAya karyAno doSa lAge. sAdhunA kAraNe eno mAla | ja ocho vecAyo... Ama bIjA badhA vacanomAM paNa yathAsaMbhava aneka doSo vicArI ja levA.) c H. E. i - savvameaM vaissAmi, savvameaMti no vae / aNuvIi savvaM savvattha, evaM bhAsijja pannavaM // 44 // Aa * * * Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-3 vaLI gA.44 "A badhuM ja kahIza" ema na bole. "A badhuM ja (kahejo)" ema na bole. badhe ja badhuM vicArIne prajJAvAna A pramANe bole. (doSa na lAge e mujaba bole.) 'savvameaM 'ti sUtraM, 'sarvametadvakSyAmI 'ti kenacit kasyacit saMdiSTe sarvametattvayA vaktavyamiti sarvametadvakSyAmIti no vadet, sarvasya tathAsvaravyaJjanAdyupetasya na vaktumazakyatvAt, tathA sarvametaditi no vadet, kasyacitsaMdezaM prayacchan sarvametadityevaM mAM vaktavya iti no vadet, sarvasya tathAsvaravyaJjanAdyupetasya vaktumazakyatvAt, asaMbhavAbhidhAne mRSAvAdaH, yatazcaivamataH 'anucintya' Alocya sarvaM vAcyaM 'sarvatra' kAryeSu yathA asaMbhavAdyabhidhAnAdinA mRSAvAdo na bhavatyevaM bhASeta prajJAvAn sAdhuriti sUtrArthaH // 44 // S TIkArtha : koIkavaDe koIkane saMdezo ApavAmATe sAdhu kahevAyo ke "tamAre A badhuM ja tyAM kahevuM." to e rIte saMdeza karAye chateM sAdhu ema na bole ke "hA ! huM A badhuM ja kahIza.'' ta Yue adhya. 7 sUtra-44-45 na prazna : kema ? emAM zuM vAMdho ? uttara H tevAprakAranA svara, vyaMjanAdithI yukta evuM badhuM ja bolavuM zakya ja nathI. (saMdezo ApanAre je svaro, je vyaMjanono upayogakaravApUrvaka saMdezo kahyo che, sAdhu e ji ja svarAdi pramANe tyAM bole to ja eNe badhuM ja kaheluM gaNAya. paNa A zakya ja nathI. ane eTale ja azakyavastumATe sAdhu kahe ke "huM A badhuM ja bolIza" to emAM mRSAvAda ni na spaSTa ja che.) zA tathA sAdhu "A badhuM ja" ema na bole. eTale ke sAdhu jyAre koIkane koIka dvArA |F saMdezo Ape che, tyAre sAdhu ema na bole ke "A meM je kahyuM, e badhuM ja tAre tyAM kahevuM." F nA kemake sAdhu je svara, vyaMjanAdithI yukta vacano bolyo che, tevA ja svarAdiyukta vacano nA tra pelo saMdezavAhaka bolI zakavAno ja nathI. ane je vastuno asaMbhava che, tenu kathana ya karavAmAM mRSAvAda lAge. AvuM che, mATe badhA ja kAryomAM, vAcya evuM badhuM ja vicArIne je rIte asaMbhavAdinA kathana vagere dvArA mRSAvAda na thAya e pramANe prajJAvAna sAdhu bole. viSa sukkI vA suvikkIaM, akijjaM kijjameva vA / imaM giNha imaM maMca, 200 na ta Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-3 A adhya. sUga-45 paNIaMno viAgare // 45 // | gA.45 sukIta, suvikrata, akaeNya, keya ja, A lo, A muko, pazyane kahevuM nahi. | 'sukkIaM vatti sUtraM, 'sukrItaM veti kiJcit kenacit krItaM darzitaM satsukrItamiti / | na vyAgRNIyAt iti yogaH, tathA 'suvikrIta'miti kiJcitkenacidvikrItaM dRSTvA pRSTaH * | san suvikrItamiti navyAgRNIyAt, tathA kenacit krIte pRSTaH akreyaM'krayAhamevana bhavatIti | na na vyAgRNIyAt, tathaivameva 'kreyameva vA' krayAhameveti, tathA 'idaM' guDAdi gRhANAgAmini na mo kAle mahAgha bhaviSyati tathA 'idaM' muJca ghRtAdyAgAmini kAle samadhaiM bhaviSyatItikRtvA mo t"TLata' paDyuM naiva vyAkRpaLIyA, pratyadharAvatoSapratiti sUtrArthaH jhakA | na TIkArtha : koIkavaDe koIkavastu kharIdAI che. ane e sAdhune dekhADAI to sAdhu ema na na bole ke "A vastu sArIkharIdI" ahIM sute zabda sAthe visAre = vyAyAt | zabda joDavo. ema koIkavaDe koIkavastu vaheMcAI joIne koIka sAdhune e aMge pRcchA kare to sAdhu | - ema na bole ke "sAruM vecANa karyuM." T koIka koIkavastu kharIdyA pachI sAdhune puche to puchAyelo sAdhu ema na bole ke "A vastu kharIdavAyogya ja na hatI." (tame khoTI kharIdI karI...) tathA tyAre ema paNa na R bole ke "A vastu kharIdavA jevI ja hatI" (tame khUba sAru karyuM.) te tathA "A goLavagere tame laI lo, bhaviSyakALamAM atyaMta kiMmatI thaze." G. | tathA "A goLavagere mukI do, veMcI do. kemake bhaviSyakALamAM samartha = sarakhIkiMmatavALI thaze." (atyAre ghaNAM moMghA che, eTale atyAre vecazo to paisA | LI kamAzo, pachI enI samyaphakiMmata thaze, eTale ke e pramANasara kiMmatanA thaze. tyAre napho ocho thaze.) | pasya = vepAra karavAyogya vastune uddezIne uparanI koIpaNa bAbata sAdhu na bole. Ikemake emAM aprIti, adhikaraNa vagere doSano prasaMga Ave. (sArI kharIdI vagerenI prazaMsA kare to e vadhu kharIdI vagere kare, emAM adhikaraNa-hiMsAdi thavAnA ja. e pachI " jo emAM nukasAna jAya, to sAdhu para aprIti thAya... ema kharIdI vagerenI niMdA kare.. * to ene aprIti vagere thAya...) garaiva vidhimahi E. E = 1 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 dazavaikAlikasUra bhAga-3 hajI aya. o sutra-46-47 , appagghe vA mahagghe vA, kae vA vikkevivaa|pnniaddhe samuppanne, aNavajjaM ( vimA re 4dA. A ja bAbatamAM vidhi batAve che. (vidhi = anumati athavA vidhi = * che ucita pravRtti...) gA.46 alpArtha ke mahAI, kraya ke vikraya paNitArtha samutpanna thAya tyAre anavadya 'na bolavuM. mo 'appagghe vatti sUtraM, alpArdhe vA mahAghe vA, kasminnityAha-kraye vA vikraye'pi vA mo 'paNitArthe ' paNyavastuni samutpanne kenacit pRSTaH san 'anavadyam' apApaM vyAgRNIyAt / stu yathA nAdhikAro'tra tapasvinAM vyApArAbhAvAditi sUtrArthaH // 46 // 1 TIkArtha : koIka kharIdI alpakiMmatavALI ke moTI kiMmatavALI, koIka vecANa alpakiMmatAvALuM ke moTI kiMmatavALuM thAya... AvI paryAvastu utpanna thAya tyAre | koIkavaDe puchAyelo sAdhu anavadya = pAparahita bole. eTale ke ema kahe ke "AmAM ja tapasvIono = sAdhuono adhikAra nathI. kemake teone vepAra-dhaMdhAno abhAva che." 45 pa = va 5 tahevAsaMjayaM dhIro, Asa ehi karehi vA / saya ciTTha vayAhitti, nevaM .. mAhitna pannavaM 47 gA.47 te ja pramANe prajJAvAna dhIra (sAdhu) asaMyaMtane "besa, jA, sUIjA, bola" - A pramANe na bole. nA taheva'tti sUtraM, tathaiva 'asaMyataM' gRhasthaM dhIraH' saMyataH Asvehaiva, ehIto'tra, kuru nA ya. vedaM-saMcayAdi, tathA zeSva nidrayA, tiSTholasthAnena, vraja grAmamiti naivaM bhASeta prajJAvAn ya | sAthuriti sUtrArtha: I47 * TIkArtha : dhIra = saMyata, prajJAvAna saMyata asaMyatane = gRhasthane A pramANe na kahe * * ke "ahIM ja besa." "ahIMthI ahIM jA" "A saMcaya = bheguMkaravuMvagere kara." "nidrAvaDe #| che UMgha" "urdhva sthAnathI rahe eTale ke ubho rahe" "gAmamAM jA". (doSo spaSTa ja che...) *| SS vidya Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ It " Asa dazavaikAlikasUga bhAga-3 aya. cha sUga-48-49 bahave ime asAhU, loe vuccaMti sAhuNo / na lave asAhu sAhutti, sAhuM ( sAhutti Alave // 48 // vaLI gA.48 A ghaNAM badhA asAdhuo lokamAM sAdhu kahevAya che. asAdhune sAdhu na | kahevA, sAdhune sAdhu kahevo. 'vadave utta sUtra, vadava: 'tte' 3patnadhyamAnasvarUpa mAnavAya: asAdhava na mA nirvANasAdhakayogApekSayA 'loke tu' prANisaMghAte ucyante sAdhavaH sAmAnyena, tatra mA || nAlapedasA, sAdhu, mRSAvAdaprasaGgAt, apitu sAdhuM sAdhumityAlapet, na tu tamapi nAlapet, | stu upabRMhaNAticAradoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 48 // TIkArtha : jenuM svarUpa upalabhyamAna che = jaNAya che, evA AjIvakavagere ghaNAM asAdhuo che. prazna : teo sAdhuveSadhArI che, chatAM asAdhu kema ? uttara : mokSane sAdhI Ape evA yogonI apekSAe teo asAdhu che. teo pAse | e yogo nathI. ane e yogo vinA teo sAdhu na kahevAya. AvA asAdhuo paNa lokamAM = prANIsamUhamAM sAmAnyathI sAdhu kahevAya che. paNa | tti jainamunie asAdhune sAdhu na kahevo. kemake emAM mRSAvAdano doSa lAge. paraMtu sAdhune ni te ja sAdhu kahevo. zA prazna : A badhI lamaNAjhIMka karavA karatAM koIne paNa sAdhu kahIe ja nahi to? doSa ma na lAge ne ? nA uttara : "sAdhune paNa sAdhu na kahevo." ema na karavuM kemake emAM upabRhaNA nAmanA nA | samyagdarzanAcAranA aticArano doSa lAge. (sAdhune sAdhu kahevo e enA guNonI zA anumodanA che, e AcAra che. e na karavo e aticAra che...) kiMviziSTaM sAdhu sAdhumityAlapedityata AhanANadaMsaNasaMpannaM, saMjame a tave rayaM / evaMguNasamAuttaM, saMjaya sAha mAnave 42 5) prazna : kayA vizeSaNavALA sAdhune "sAdhu" ema kahevuM. = 5 E F Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. ba 8 . dazavaikAlikasUra bhAga-3 hu hu adaya. cha sUga-49-50 ki re gA.49 jJAnadarzanasaMpanna, saMyamamAM ane tapamAM rata AvA guNavALA saMyatane sAdhu (S kahevo. 'nANa'tti sUtraM, jJAnadarzanasaMpannaM-samRddhaM saMyame tapasi ca rataM yathAzakti evaMguNa-* samAyuktaM saMyataM sAdhumAlapet, na tu dravyaliGgadhAriNamapIti sUtrArthaH // 49 // 1 TIkArtha : je saMyata jJAna ane darzanathI samRddha hoya, je saMyamamAM ane tapamAM ne zakti pramANe rata hoya, AvA prakAranA guNavALA saMyatane sAdhu kahevo. paraMtu je te |o dravyaliMgadhArI che = mAtrA veSadhArI che, ene paNa sAdhu kahevo nahi. li- devANaM maNuANaMca, tiriANaM ca vugghe| amugANaMjao hou, mA vA houna tti no vadhu page vaLI gA.50 devonA, manuSyonA ane tiryaMconA yuddhamAM "amukano jaya thAo, athavA k | na thAo" ema na bolavuM. "devANaM'ti sUtraM, 'devAnAM' devAsurANAM 'manujAnAM' narendrAdInAM tirazcAM' mahiSAdInAM ji ca 'vigrahe' saMgrAme sati amukAnAM' devAdInAM jayo bhavatu mA vA bhavatviti no vaded, ji na adhikaraNatatsvAmyAdidveSadoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 50 // . TIkArtha devo ane asuronA yuddha thAya, rAjA vagere manuSyonAM yuddha thAya, pADAvagere zA * tiryaMconA yuddha thAya. temAM sAdhu ema na bole ke "devavagereno jaya thAo.." ke ema 1 paNa na bole ke "amuka devAdino jaya na thAo." kemake emAM adhikaraNa, tenA svAmI 2 vagerene dveSa thavo... e rUpa doSa lAge che. (sAdhu jeno jaya thavAnuM bole, teo pa utsAhamAM AvI jAya. sAdhunAM vacanathI ApaNo jaya thaze ja ema vicArI vadhu utsAhathI ! . laDe... AmAM hiMsAdi doSa thAya. tathA tiryaMcAdinA saMbaMdhamAM sAdhu jeno jaya na thavAnuM , . kahe enA mAlikane sAdhu para gusso caDhe ke "A kema mArA pazuno parAjaya thavAnuM bole che...'). F Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . H H dazavaikAlikasUtra bhAga-3 adhya. 7 sUtra-51 vAo vuTuM ca sIunhaM, khemaM dhAyaM sivaMti vA / kayA Nu hujja eANi ?, mAvA hou ti no vae // 51 // gA.51 'vAta, vRSTi, zIta, uSNa, kSema, prAta, ziva' "A kyAre thaze ?" athavA * to "na thAo" ema na bolavuM. 'vAsatti sUtra, 'vAto' manayamAtA:i, 'varNa vA' varSaLa, zItoSNa pratIta 'kSema' ma rAjaviDvarazUnyaM 'dhrAtaM' subhikSaM 'ziva' miti copasargarahitaM kadA nu bhaveyuH 'etAni ' vAtAdIni mA vA bhaveyuriti gharmAdyabhibhUto no vaded, adhikaraNAdidoSaprasaGgAd, vAtAdiSu satsu sattvapIDApatteH tadvacanatastathAbhavane'pyArtadhyAnabhAvAditi sUtrArthaH // 51 // malayAcalaparvatano (caMdananI gaMdhavALo) pavana vagere. vRSTi " = trAsa, AkramaNAdithI rAjAonA viDvarathI upasarga-rahita... TIkArtha : vAta = varasAda zItoSNa pratIta che. kSema rahita. prAta subhikSa. ziva ta "A badhuM kyAre thaze ?" ema ke " badhuM na thAo" ema baphArA, garamIvagerethI 7 maiM herAna thayelo sAdhu na bole. (sAdhu garamIthI parezAna thAya to "ThaMDI kyAre paDaze, pavana sma kyAre vAze ?" vagere Icche, bole, ema garamIthI trAselo sAdhu bole ke "garamI na paDe to sAruM..." ema anya bAbatomAM paNa vicArI levuM) kemake AvuM bolavAmAM adhikaraNAdi doSo lAge. (sAdhu ThaMDI paDavAnuM bole che. have jo ThaMDI paDe to garamInA vAtAvaraNamAM jIvavA TevAyelA jIvonI hiMsA thavAnI ja. teo ThaMDImAM marI javAnA. eTale 'ThaMDI paDo, garamI na paDo' AvuM IcchavAmAM bolavAmAM e thanArI hiMsAonI anumodanAvagererUpa doSa lAge. amuka pAka garamImAM ja thato hoya, sAdhu ThaMDI paDavAnuM bole to e pAka lenArAo sAdhu ApaNo duzmana che ema vicArI sAdhu para gusse bharAya... vagere aneka rIte doSo saMbhave che.) na zA D sa nA nA ya ya == prazna : A doSo zI rIte lAge ? uttara : jo sAdhu bole e pramANe pavanavagere thAya to trasa, sthAvarAdi ghaNAM jIvone pIDA thAya. A adhikaraNadoSa lAge. prazna : paNa sAdhu bole eTalA mAtrathI kaMI pavana thoDo AvavA lAge ? uttara : sAdhunA vacanapramANe pavanavagere na thAya to paNa AmAM sAdhune ArtadhyAna to thAya ja che, AvuM bolavA, vicAravAmAM ArtadhyAnarUpa doSa to lAgavAno ja. 205 S na zA X X Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahula dazavaikAlikasUla bhAga-3 nA adhya. cha sUa-52-53 taheva mehaM va nahaM va mANavaM, na devadevatti giraM vijjaa| A samucchie unnae vA paoe, vaijja vA vuTu balAhaya tti // 52 // * gA.para te ja pramANe megha, nabha ke mAnavane mATe devadeva che evI vANI na bolavI. * ema bolavuM ke "payoda saMmUcchita che ke unnata che" athavA "chellAhala vRSTaH" ema | bolavuM. na taheva'tti sUtraM, tathaiva megha vA nabho vA mAnavaM vA''zritya no devadevatti giraM vadet, na | meghamunnataM dRSTvA unnato deva iti no vadet, evaM 'nabha' AkAzaM 'mAnavaM' rAjAnaM vA devamiti mA no vadet, mithyAvAdalAghavAdiprasaGgAt / kathaM tarhi vadedityAha-unnataM dRSTvA saMmUrchita unnato. stu vA payoda iti, vadedvA vRSTo balAhaka iti sUtrArthaH // 52 // TIkArtha : vAdaLa, AkAza ke mAnavane AzrayIne "A devadeva che' evI vANI na bolavI. Azaya e che ke unnata = moTA = uMcA vAdaLane joIne "unnata deva" e pramANe na bolavuM. ema AkAzane ke rAjAne "deva' ema na kahevuM. kemake emAM mithyAtva, IR lAghavavagere doSo lAge. (vAdaLo varasAda varasAvI ghaNI zAMti Ape che, mATe loko ne ene deva gaNe che. paNa jainadarzana ene deva mAnatuM nathI. A rIte je deva nathI ene deva kahevo, mAnavo... e mithyAtva che. eTale AvuM bolavAmAM sAdhune mithyAtvadoSa 'IE | lAge. te 5 F = bIjIvAta e ke sAdhu rAjAne 'deva' kahe eTale sAdhunI laghutA thAya. sAdhune rAjAnI garaja che... ema dekhAya..) prazna : to pachI zuM bolavuM ? uttara : unnatameghane joIne bolavuM ke "A saMmUcchita megha che" ke "unnata megha che" | athavA ema bolavuM ke "balAhaka = vAdaLa varasyuM." nabha AzrityAha___ aMtalikkhatti NaM bUA, gujjhANucariatti a / riddhimaMtaM naraM dissa, riddhimaMtaMti Alave // 53 // (meghanI vAta karI. have) AkAzane AzrayIne kahe che ke gA.53 "aMtarikSa ema bolavuM, 'guhyAnucarita ema bolavuM. RddhimAna manuSyane te * * * ke Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta na dazavaikAlikasUtra bhAga-3 joIne 'RddhimAna' ema bolavuM. nA ya S A rIte megha paNa A baMne zabdothI vAcya ja che. eTale ke meghamATe paNa antarikSa, 5 TM surasevita zabda vAparI zakAya. tathA saMpattivALA mANasane (rAjAdine) joIne A = RddhimAna che ema bolavuM (paNa deva che, vagere zabdo na bolavA.) prazna : paNa RddhimAnane paNa RddhimAna kahevAnI zI jarUra ? 'aMtativrutti sUtraM, phatha no'ntarikSamiti brUyAnlR ucatimiti vA, surasevitamityarthaH, evaM kila megho'pyetadubhayazabdavAcya eva / tathA 'RddhimantaM' saMpadupetaM naraM dRSTvA, kimityAha - ' riddhimaMta' miti RddhimAnayamityevamAlapet, vyavahArato mRSAvAdAdiparihArArthamiti sUtrArthaH // 53 // adhya. 7 sUtra-53-54 TIkArtha : ahIM AkAzane mATe A pramANe bolavuM ke "antarikSa, surasevita..." (devovaDe sevAyela.) ta uttara vyavahAramAM badhA ene RddhimAna kahetAM hoya ane eTale ja jo ene RddhimAna na kahIe to mRSAvAdavagere doSo lAge. A doSono parihAra karavAmATe A pramANe zabdaprayoga karavo. (jema koIkanuM nAma bhagavAna hoya, to sAdhu paNa ene 'bhagavAna' kahe. A vyavahArathI kahe che.jo bhagavAna na kahe to vyavahAramAM mRSAvAda lAge. ema RddhimAnamATe paNa samajavuM. AmAM e Rddhi pratyenA Adara-bahumAnathI nahi, paraMtu sahaja rIte ja bole...) Si taheva sAvajjaNumoaNI girA, ohAriNI jA ya parovaghAiNI / koha loha bhaya hAsa mANavo, na hAsamANo'vi giraM vaijjA // 54 // ' 'taheva 'tti sUtraM, tathaiva sAvadyAnumodinI 'gI:' vAg yathA suSThu hato grAma iti, tathA 'avadhAriNI' idamitthameveti saMzayakAriNI vA, yA ca paropaghAtinI yathA-mAMsamadoSAya 200 4 zA E F vaLI, gA.54 sAvaghanuM anumodanakaranArI, avadhAraNI, paropaghAtinI je bhASA hoya, AvAprakAranI bhASAne krodhathI, lobhathI, bhayathI, hAsyathI hasatAM hasatAM paNa mAnava * na bole. nA ya Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : ama dazavaikAlikasUtra bhAga-3 ji . adhya. 8 sUtra-54-55 - ka ) 'se' iti tAmevaMbhUtAM krodhAllobhAdbhayAddhAsAdvA, mAnapremAdInAmupalakSaNametat, 'mAnavaH' (; pumAn sAdhurna hasannapi giraM vadet, prabhUtakarmabandhahetutvAditi sUtrArthaH // 54 // | TIkArtha : A gAma sAruM haNAyuM evA prakAranI vANI sAvaghanuM anumodana karanArI che | che. tathA A A pramANe ja che e vANI avadhAraNI che athavA to saMzayane utpanna , karAvanArI vANI avadhAraNI jANavI. tathA je bhASA paropaghAtinI che... jemake mAMsa adoSa mATe che, eTale ke mAMsa khAvAmAM koI ja doSa nathI. to AvA prakAranI te bhASAne puruSa sAdhu hasatAM hasatAM paNa krodhathI, lobhathI, bhayathI ke hAsyathI na bole. ahIM krodhAdi e mAna, premAdinuM upalakSaNa che. | (aMdaranA krodhathI bahAra hasatAM hasatAM, aMdaranA ahaMkAranI bahAra hasatAM hasatAM... aMdara hAsyabhAvathI bahAra hasatAM hasatAM bole... e na cAle...) AvI bhASA puSkaLa karmabaMdhanuM kAraNa hovAthI na bolavI. vAkyazuddhiphalamAhasavakkasuddhi samupehiA muNI, giraM ca duTuM parivajjae syaa| miaM aduDe (TuM) aNuvIi bhAsae, sayANa majjhe lahaI pasaMsaNaM // 55 // vAkyazuddhinA phalane kahe che. gA.55 suvAkyazuddhine samyaguM joIne muni sadA duSTavANIne varSe. mita, aSTa ji | vicArIne bole. sajjanonI madhyamAM prazaMsA pAme. _ 'savakka 'tti sUtraM, sadvAkyazuddhi svavAkyazuddhi vA savAkyazuddhi vA, satI zomAM, svAtmiIyAM, te rUti vI, vIvecazuddhi it' vRdva niH' sAdhu: giraM tu duSTAM' yathoktalakSaNAM parivarjayet sadA, kiMtu 'mitaM' svarataH parimANatazca, 'aduSTaM nA dezakAlopapannAdi 'anuvicintya' paryAlocya bhASamANaH san 'satAM' sAdhUnAM madhye 'labhate prazaMsanaM' prApnoti prazaMsAmiti sUtrArthaH // 55 // - TIkArtha : savarNaddhi gAthAmAM lakheluM che. saMskRtamAM e traNa rIte khule. (1) * sadvAkyazuddhi (2) svavAkyazuddhi (3) savAkyazuddhi. (1) sadvAkyazuddhi = sArI vAkyazuddhi. (2) svavAkyazuddhi = potAnI vAkyazuddhi. ' - = = 5 E = = F = * * 9 kaDaka Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mA D sta XX dazavaikAlikasUtra bhAga-3 --X adhya. 7 sUtra-56-57 s vAkyazuddhi ema sa judo pADavo. F = vaktA. vaktAsAdhu vAkyazuddhine sArI rIte joIne sadA pUrve jaNavelA lakSaNavALI duSTavANIne sadA varte. paraMtu svarathI ane parimANathI mita (dhImA avAje ane ochuM) tathA aduSTa deza ane kAlane yogya hoya tevA prakAranI vANI vacana vicArIne bolanAro sAdhu sajjanonI madhyamAM prazaMsAne pAme. (ahIM paryAno-- zabda mitaM nI pahelAM joDavo ucita lAge che. vicArIne mita-aduSTabolanAro sAdhu...) (3) savAkayazuddhi - = yatazcaivamataH bhAsA dose aguNe a jANiA, tIse a duTThe parivajjae sayA / chasu saMjae sAmaNie sayA jae, vaijja buddhe hiamANulomiaM // 56 // AvuM che, mATe www gA.56 bhASAnAM doSone ane guNone jANIne te duSTabhASAno sadA parivarjaka, teM chamAM saMyata sadA sAdhupaNAmAM yata yatnavAna buddha sAdhu manohara, hitakArI vacana bole. ta 'bhAsAi 'tti sUtraM, 'bhASAyA' uktalakSaNAyA doSAMzca guNAMzca 'jJAtvA' yathAvadavetya tasyAzca duSTAyA bhASAyAH parivarjakaH sadA, evaMbhUtaH san SaDjIvanikAyeSu saMyata:, tathA 'zrAmaNye' zramaNabhAve caraNapariNAmagarbhe ceSTite 'sadA yataH ' sarvakAlamudyuktaH san vaded vRddho 'hitAnuloma' hita-pariNAmasuntram anuloma-manohArIti sUtrArtha: ji ji ddA na na zA zA TIkArtha : kahevAyelA lakSaNavALI bhASAnA doSone ane guNone vAstavika rIte jANIne te duSTabhASAno sadA tyAgakaranAra, SaDjavanikAyamAM saMyamavALo tathA sa cAritrapariNAmagarbhita cAritraceSTA kriyArUpa zramaNabhAvamAM sarvakALa udyamavALo, nA bodhavALo sAdhu pariNAme suMdara ane manohara vacano bole. ya upasaMharannAha parikkhabhAsI susamAhiiMdie, cauksAyAvagae aNissie / se niddhuNe dhunnamalaM purekaDaM, ArAhae logamiNaM tahA paraM // 57 // ti bemi // savakkasuddhI ajjhayaNaM samattaM // 7 // upasaMhAra karatAM kahe che = -- 1 1, 5 209 na ka nA ya X X Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pta 9 gu % pa , - (A A dazavaikAlikasUra bhAga-3 nA adhya. cha sUtra- gA.57 parIkSyabhASI, susamAhitendriya, apagatacatuSkaSAya, anizcita te sAdhu CS pUrvakRta pApakarmane dhuNAvIne A loka tathA paralokane ArAdhe che. tema huM kahuM chuM. A "rikSag'tti sUtra, 'paraphyumAvI' mAlgiovitavA tathA 'susadiya:' | supraNihitendriya ityarthaH, 'apagatacatuSkaSAyaH' krodhAdinirodhakarteti bhAvaH, 'anizrito' dravyabhAvanizrArahitaH, pratibandhavimukta iti hRdayam, sa itthaMbhUto 'nidhya' prasphoTya 'dhunnamalaM' pApamalaM 'purAkRtaM' janmAntarakRtaM, kimiti ?-'ArAdhayati' praguNIkaroti lokam / 'enaM' manuSyalokaM vAksaMyatatvena, tathA 'para'miti paralokamArAdhayati nirvANalokaM, yathAsaMbhavamanantaraM pAramparyeNa veti garbhaH / bravImIti pUrvavat / nayAH pUrvavadeva // 57 // TIkArtha : parIkSyabhASI = vicArAyelA = parIkSAkarAyelA padArthono vakatA. tathA ta supraNidhAnayukta IndriyavALo, tathA krodAdi cArakaSAyono nigrahakaranAra, anizrita = dravyanizrA ane bhAvanizrA vinAno ('amukavastu mAre joIe ja' e dravyanizrA ane potAnA vicAro-caMtanovagere upara kadAgraha e bhAvanizrA) eTale ke pratibaMdharahita = ( rAgarahita. AvA prakArano te sAdhu bIjA janmomAM karelA pApamalane dhuNAvIne = khatama karIne vANInA saMyamavALo hovA rUpe A manuSyalokane ArAdhe che mokSanI ArAdhanA = mokSanI prApti yathAsaMbhava anaMtara ke paraMparA thAya e garbhita nI rIte samajI levuM. (prathamasaMghayaNAdi sAmagrI hoya to anaMtara A bhava pachI tarata ja na | mokSa pAme. ane e sAmagrI na hoya to devalokAdi keTalAMka bhavo bAda mokSa pAme...) | bravIki zabda pUrvanI jema samajavo. nayo paNa pUrvanI jema ja samajavA. iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikaTIkAyAM vAkyazuddhyadhyayanaM samAptam // 7 // sAtamA adhyayananuM vyAkhyAna thaI gayuM. sabhASAMtara dazavaikAlikasUtra bhAga-3 saMpUrNa A It F = = = = * * * * Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' || namoDastu tame nanazAsanAya || zramaNa bhagavAna mahAvIradevanA zAsanamAM sauthI chelle sudhI TakanAruM eka mAtra sUtra eTale dasavaikAlika sUtra ! - mAtra cha mahinAmAM Atmahita sAdhI zakAya e mATe bAra aMgomAMthI uddhAra karAyelA 700 zloko eTale dasavaikAlika sUtra ! dIkSA lIdhA bAda pratyeka saMyamIe jene avazya gokhavuM joIe evuM 'aNamola sUtra eTale dasavaikAlika sUtra ! AvA mahAna AgamasUtra upara zrI bhadrabAhusvAmIe niryuktio racI, to 1444 granthanA racayitA zrI haribhadrasUrijIe rahasyothI bharapUra vRttinI racanA karI, ramaNIya chatAM ati =agharI e vRtti = TIkA vAMcavI, eno bhAvArtha samajavo kharekhara agharo che. mATe ja hajAro saMyamIo A aNamola granthanA rahasyothI vaMcita rahe che. e hajAro saMyamIo upara upakAra karavAnI eka mAtra pavitra bhAvanAthI A bhASAMtara grantha prakAzita karyo che. 'agharA padArtho vadhu saraLa karavAno purUSArtha karyo che. 'paNa zakya che ke chadmasthatAdi doSonA kAraNe mArI paNa kSati thaI hoya, e mATe punaH punaH kSamA mAMgu chuM ane saMyamIone vinaMti karuM chuM ke A granthano talasparzI abhyAsa karIne mArI bhAvanAne saphaLa banAvavAmAM mane sahAya kare, guNahaMsavi. ma..