________________
આનંદ-સુધાસિંધુ.
(૨૫)
સુધા-બિંદુ ૧ ૩. જાણીને ન મચાવા જમીન પર ચાલતા કાઈ હતા ત્યાં પેલા માણુ
બુદ્ધિના અભાવ એ પણ હિંસા છે, ખચાવી શકયાાત એ જીવને તમે અથવા બેદરકારી બતાવા એ હિંસા થઇ. આપણે આગળ કહી ગયા એક માણસના પગ નીચે એકજીવ છુદાઈ મરીજાત મરીજવાની અણીપર સના લક્ષમાં એ વાત આવીને તણે પગ ઉપાડી લીધેા, એટલે તે જીવ ખચીગયા. આનું નામ બચાવવાની બુદ્ધિ. પગ નીચે જીવ છુંદાયછે અથવા છુંદાવાનાછે એ ભાન થયા છતાં પગ ઉઠાવ્યેા ન હાત તા એ, એ મારવા નહાતા ઈચ્છતા છતાં જીવ મરી જાત અને Rsિ'સાથાત. આ હિંસા. આ ર્હિંસા લાગત, કારણ કે બચાવી શકાત તેને બચાવવાની બુદ્ધિ એણે વાપરી નહીં આ મચાવવાની બુદ્ધિના અભાવ થયેને એ ત્રીજી હિંસા થઈ.
અજાણ્યે થતી હિંસા
તમે દુનિયાદારીમાં રહેા છે. રાજના અનેક પ્રસંગે એવા ખને છે કે જેમાં હિંસાને અજાણ્યે સમાવેશ થઈજાય છે. મોટરના ડ્રાઈવર ભૂંગળું ન વગાડે તેા શીક્ષાને પાત્ર થાય કે નહીં? વાંક વળવાના આવે ત્યાં ખખર કર્યાં વિના– ભુંગળું વગાડયા વિના મેટર વાળી લે અને કેાઈ અડફેટમાં આવી જાય અથવા સામેથી ખીજી મેટર ધસીઆવે તે ડ્રાઈવર ગુન્હેગાર ખરી કે નહીં? એક ડાકટર તમને આંખમાં નાંખવાની દવા આપે અને દવાની શીસી કે ડખી પર ઝેરી દવા એમ ન લખે તેા ડાકટર ગુન્હેગાર ઠરે. એ શીશીમાંની દવા આંખમાંજ નખાય તે તે કઈ નહીં, પણ કોઈ અજાણ્યે એ દવા પી જાય ને એ ખીના કેામાં સાખીત થાય તેા ડાકટરના બાર વાગી જાય, એણે કાઇને જાણીને માર્યાં નથી, પણ મનુષ્યને બચવાના ઉપાય એણે ન કર્યાં, ડાકટરને તેા પેલા માણસને મારવાનું મનમાં ચિત્તમાંયે નહેાતું, એને એ દવા પાવાન કે એવે કેાઈ વિચાર સ્વપ્નામાં પણ સ્પર્શેલા નહીં અને છતાં એ ગુન્હેગાર શાથી થયા ? કારણ કે એણે ખચવાના—બચાવવાના ઉપાય ન કર્યાં તેથી. આજ પ્રમાણે મેટર ડ્રાઈવરનુ ડ્રાઈવર મેટરની ઝડપ વધારેરાખે અને કોઇ રસ્તે ઓળંગી ન શકે, છતાં કેઇ ઓળંગવા જાય ને વચ્ચે આવી જાય તેા ડ્રાઇવર ગુન્હેગાર થાય. માણસને મારવાના એને ઈરાદો નહાતા, કાઇને મારવાના ઈરાદે એણે મોટર નહેાતી દોડાવી, છતાં માણસાને ખચવાને લાયકની ઝડપ ન રાખી ને બેદરકારીથી મેટર હાંકી તા શીક્ષાને પાત્ર થાય છે. આમ બેદરકારીથી દવા આપનાર ને બેદરકારીથી મોટર હાંકનાર ગુન્હેગાર ગણાય છે ને શીક્ષાને પાત્ર થાય છે,
કાયા રૂપી મેાતની ગાડી.
બેદરકારીથી ઝેરી દવા આપનાર ગુન્હેગાર ગણાય છે, તેા આ ઝેરી કાયા જગતના જવા માટે ધગધગતા લાઢાના ગાળે છે. અવિરતિના જીવ એ તપેલે લાઠાના ગાળે છે. અસામાન્ય ઝડપથી ધસી જતી મેટરથી કે ઝેરી દવાથી કેણુ ખચી શકે ? જેનું નશીબ હાય તેજ એમાંથી બચવા પામે. એ પ્રમાણે આ કાયા પણુ ઝેરી દવા છે. આ મતકારથી પ્રબળ આયુષ્યવાળા હાય તેજ ખચે. આ કાયારૂપ મેટરની ગાડી એકદમ પૂર વેગથી દોડીજ જાય છે. એમાડવામાં હિંસા થાયછે કે કેમ, જીવા ખચીજાય છે કે નહી' વગેરે વિચાર એને આવતાજ નથી. એક પણ જીવ મારાથી મરવા ન જોઇએ, હું દરેક જીવને બચાવનાર થાઉં, એવા વિચાર કેને કેટલી વખત આવ્યા ? રખે ને મારાથી કોઇ જીવને
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
