________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अग्गधम्म
धनुषधारी उम्मादफुस्सदेवो सो दीपे अग्गधनुग्गहो म. वं. 25.82; सा हि पुब्बे सकलजम्बुदीपे अग्गधनुग्गहपण्डित पहाय.... ध. प. अड्ड. 2.318.
"
अग्गधम्म पु.. कर्म. स. [ अग्रधर्म] 1. क. सर्वोत्तम अवस्था, अर्हत्व - फल की प्राप्ति की अवस्था म्मं द्वि. वि., ए. व. पापुण बोधिञ्च अग्गधम्मञ्च, थेरीगा. 434; अग्गधम्मं पन अरहत्तं सब्बपठमं पटिविहितुं पत्थत्वा अदासि ध. प. अड. 1.56 1.ख. सर्वोत्तम धर्म म्मो प्र. वि. ए. क. - अग्गधम्मो सुदेसितो, थेरगा. 94 2. त्रि. ब. स. [ अग्रधर्मन् ]. वह, जिसका धर्म सर्वोत्तम है या प्रथम है - मा.प्र.वि., ए.व. अग्गधम्मा तथागता, दी. वं. 4.13. अग्गधम्मालङ्कार पु. बर्मा के एक विद्वान का नाम एम. बोडे, बर्मा का पालि साहित्य, पृ. 53. अग्गनख पु. कर्म. स. (अग्रनख नख का अग्रभाग, नखशीर्षखा प्र. वि. द. द. हत्थग्गहणं वा सादियेय्याति हत्थो नाम कप्परं उपादाय याव अग्गनखा, पाचि. 297; खेहि तृ. वि., ब. व. - अग्गनखेहि वीणं वादेन्ती मधुरसरेन गायत्वा तं पलोभेसि, जा. अट्ठ. 4.426.
-
अग्गनगर नपुं. कर्म. स. [ अग्रनगर] प्रमुख नगर, प्रधान नगर, नगरों में भव्य नगर रं प्र. वि., ए. व. - इदं अग्गनगरं भविस्सति पाटलिपुत्तं पुटभेदनं महाव. 304; महाराज, तव नगरं सकलजम्बुदीपे अग्गनगरं जा. अड. 4.220. अग्गनङ्गुट्ठ नपुं०, पूंछ का शीर्षभाग, पूंछ का अगला सिरा
पुन सा... गिलनकाले अग्गनमुट्ठ चालेसि ध. प. अ. 1.156. अग्गनिक्खित्त त्रि., [ अग्रनिक्षिप्त], विशेषज्ञ या प्रमुख के रूप में उद्घोषित या मान्यता को प्राप्त सर्वाधिक प्रशंसित, प्रसिद्ध, 'एतदग्गवग्ग' में बुद्ध के द्वारा विशेषज्ञ के रूप में उद्घोषित व्यक्ति द्रष्ट, अ. नि. 1 ( 1 ) 31-37 तो पु. प्र. वि. ए. व. धुतगुणे अग्गनिक्खित्तो . वं. 1.58:त्ता ब. व. ये पन ते... भिक्खू धुतङ्गगुणे अग्गनिक्खित्ता मि. प. 311 क त्रि. ब. स. उपरिवत् का पु.. ब० प्र. वि., ब. व. - अञ्ञे पि अत्थि महाथेरा अग्गनिक्खित्तिका बहु दी. वं. 4.5. अग्गपकतिमन्तु त्रि. ब. स. [ अग्रप्रकृतिमत्]. सर्वोत्तम प्रकृति से युक्त मा पु. प्र. वि. ए. व. एवं अग्गपकतिमा एवं उत्तमसत्तवो, जा. अट्ठ. 5.347.
अग्गपञ्ञत्ति स्त्री. कर्म. स. [ अग्रप्रज्ञप्ति ] प्रधानतासूचक पद महत्तापरिदीपक उपाधि यो प्र. वि. ब. व. - चतस्सो अग्गपञ्ञत्तियो, अ. नि. 1 (2). 20; अग्गपञ्ञत्तियोति
29
अग्गपुष्फ
उत्तमपञ्ञतियो अ. नि. अड्ड. 2.253 टि. राहु, मान्धाता, मार, तथागत, इन लोगों की सूची को ही अग्रप्रज्ञप्ति ( अग्गपञ्ञत्ति) कहते हैं. अग्गपण्डित लोकुप्पत्तिप्पकरण नामक ग्रन्थ के लेखक, जम्बुद्वीप में उत्पन्न तथा म्यां मां के अरिमद्दननगर के निवासी एक वैयाकरण का नाम, ग. वं. 64, 67 (रो.).
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अग्गपत्त द्रष्ट. अग्गप्पत्त.
अग्गपद नपुं, कर्म, स. [ अग्रपद] सर्वोच्य शब्द अति उत्तम - वचन, सर्वोच्च -दशा, अत्युत्कृष्ट अवस्था दं प्र० वि. ए. व. देसना हि इध अग्गपदन्ति पि अधिप्पेता स. नि. अट्ठ. 3.151.
अग्गपरिसा स्त्री०, चार परिषदों में से प्रथम - संद्वि. वि., ए. व. अग्गपरिसं सो उपगतो. मि. प. 161. अग्गपवाल नपुं. [अग्रप्रवाल]. पौधे के अग्रभाग की कोपल या अङ्कुर - अल्लसिङ्गन्ति मालुवलताय अग्गपवाल, जा. अट्ठ. 3.344.
अग्गपाद पु.. [अग्रपाद], पाद का अग्रभाग, पैर का अगला भाग- दा प्र० वि०, ब० व. उभो अग्गपादा छिज्जिंसु, ध. प. अड. 2.103.
अग्गपि नपुं. अङ्गुलिशीर्ष का ऊपरी किनारा द्वेसु सप्त. वि., ब.व. ओकासतो अमुलीनं अग्गपिधेसु पतिहिता, विसुद्धि. 1.241. अग्गपिण्ड पु. कर्म. स. [ अग्रपिण्ड ] प्रथम या सर्वोत्तम भोजन, अग्रभोजन नं द्वि. वि. ए. व. अहो वत अहमेव लभेय्यं भत्तग्गे अग्गासनं अग्गोदकं अग्गपिण्डं म. नि. 1.35: भिक्खाचारमग्गे पन अग्गासनअग्गोदकअग्गपिण्डत्थं वुड्डानं पुरतो पुरतो याति खु. पा. अड. 196. अग्गपिण्डिक पु. वह जो सर्वोत्तम देय वस्तुओं को ग्रहण करता है, सर्वोत्तम भोजनपानादि को ग्रहण करने वाला का प्र. वि., ब. व. अथग्गपिण्डिकापीति अथ ते अग्गोदकं अग्गपिण्डं लभन्ता अग्गपिण्डिकापि होन्ति, जा. अट्ठ. 7.79. अग्गपुग्गल पु.. कर्म. स. [ अग्रपुद्गल]. सर्वोत्तम, पुरुषों में उत्तम लो प्र. वि. ए. व. सो सब्बसत्तुत्तमो अग्गपुग्गलो सु. नि. 689; लोके अग्गपुग्गलो बुद्धो जातो. ध. प. अह. 2.63 - लं द्वि. वि., ए. व. - इमेहि अट्ठीहि तमग्गपुग्गलं मि. प. 119.
-
For Private and Personal Use Only
-
अग्गपुप्फ नपुं. कर्म. स. [ अग्रपुष्प ], उत्तम पुष्प, श्रेष्ठ पुष्प अग्गमालं अग्गपुप्फ, जा. अट्ठ. 1.138.