________________
૧૭૦
છે, પુરૂષાર્થમાં પ્રેરનાર જ્ઞાન છે, અને મેક્ષનું સત્ય સાધના પણ જ્ઞાન છે, અનેક ચિંતાઓથી નિરાશ થયેલા જીએ તે તત્ત્વનું ચિંતન કરવું કે જેના ચિંતનથી વિકારે પણું. નિર્વિકારતાને પામે, અને અજ્ઞાન જ્ઞાનતાને ભજે, નિરાબાધ, નિરાકુળતામય, અને સુખ સ્વરૂપ આત્માની અંદર જે નિર્મળ
જ્યોતિ છે તે જ પરમ તત્વ છે, તે સિવાય બાકી જે કાંઈ આ વિશ્વમાં રહેલું છે તે તત્ત્વ નથી પણ તે નિર્મળ તત્વને પરમ ઉપદ્રવ કરનાર કારણે છે. મોક્ષાભિલાષી જીએ આત્મતત્ત્વ સિવાય બીજા કેઈ પણ તત્વને વિષે આગ્રહ કર નહિ, કેમકે બધી બાજુ તરફથી આસક્તિ ખેંચી લીધા પછી જ નિર્વાણ સાધી શકાય છે. વધારે આગળ વધ્યા પછી તે “ હું કર્તા છું, મેક્ષ કાર્ય છે, જ્ઞાન હેતુ છે, સુખ એ ફળ છે ” આ એક પણ વિકલપ કલ્પનાતીત મેક્ષ માટે કરવાને રહેતો નથી. આકાશમાં રહેલાં પુલે આકાશ રૂપ થતા નથી.
જેમ આકાશમાં રહેલાં પગલે આકાશપણને પામતાં નથી, તેમ આત્માની અંદર રહેલી કર્મની વર્ગણાઓ. આત્મપણને પામતી નથી. સૂર્યની નજીક અને આડે આવેલાં વાદળાંઓ સૂર્યરૂપ થતાં નથી તેમ પૃવિ, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને વનસ્પતિરૂપ સ્થાવર નામ કર્મના વિકારે જેઓ આત્માની આજુબાજુ આવેલા છે તે આત્મારૂપ થતા.
