________________
श्रीकल्पसूत्रे ॥७२॥
ऽऽखेलकाः (रज्जुपरि खेलकाः), मल्लाः = प्रसिद्धाः, मौष्टिकाः = मुष्टिप्रहारका मल्लजातीयाः, विलम्बकाः=विदूषकाःमुखविकारादिना जनानां हास्यकारिणः, प्लावकाः = गर्ता धुल्लङ्घयितारः, कथकाः = सरसकथा वक्तारः पाठका:= सूक्तादीनां पठितारः, लासकाः = रासगानकारिणः, आरक्षकाः = रक्षकाः - 'सिपाही' - ति भाषाप्रसिद्धाः, लङ्घाः वंशाग्रखेलकाः, तुम्बवीणिकाः=वीणावादकाः, अनेकतालचराः - अने के बहवो ये तालचराः - तालैश्चरन्ति ये ते तथातालदानेन प्रेक्षाकारिणः, यद्वा-तालान् कुट्टयन्तो ये कथां कथयन्ति ते तालचराः, तैरनुचरितं = संयुक्तं
(से-बाजी करने वाले एक प्रकार के मल्ल), विलम्बक (विदूषक - मुखविकार आदि करके जनता को हंसाने वाले), प्लावक ( छलांग मार कर गड़हे आदि को लांघने वाले), कथक ( मजेदार कहानी कहने वाले), पाठक (सूक्तियाँ सुनाने वाले), लासक (रास - गान करने वाले), आरक्षक (शुभाशुभ शकुन कहने वाले नैमित्तिक) लेख (बाँस के ऊपर खेल करने वाले), तूणावन्त ( तूणा नामक बाजा बजाकर कथा करने वाले) - इन सब से नगर को युक्त करवाया।
સ્વયં નાચ કરવા વાળાને ‘નૃત્યકાર’ કહેતા. આ નૃત્યની કલા, શ્રી તેમજ પુરુષ બન્ને ભજવી શકતાં, તેથી પુરુષ કલાધરને ‘નૃત્યકાર' કહેતા અને સ્ત્રીને ‘નૃત્તિકા' કહેતા. ‘રસી' પર કૂદવા વાળા ‘જલ' કહેવાતા. બાહુબળ બતાવવા વાળા ‘ મલુ ' તરીકે એળખાતા. ઢોંસા મારવામાં કુશળ હોય તેને ‘મૌષ્ટિક તરીકે ઓળખતા. મેાઢાથી વિકૃત ભાવ પ્રગટ કરવા વાળાને, ‘વિલ`ખક’ અથવા ‘વિષક’ કહેતા. છલાંગ મારીને કુદી જનાર ‘પ્લાવક' તરીકે भोजभातो. म्यार लाटने 'थ' 'डेता. शास्त्रोना खो संभावनारने 'चा उडेता शसगान गानार 'सास' તરીકે ઓળખાતા. શુભાશુભ શકુનના કહેનારા નૈમિત્તિકેને લેાકેા ‘આચક્ષક' કહીને સંબધતા. વાંસ ઉપર ખેલ કરનારને ‘લ’ખ’ કહેતા. સારગી ગાવાવાળા વર્ગ' ‘તુણાવત' ના નામથી સંઐાધાતા. વીણા વગાડનાર ‘તુમ્બવીણિક’ કહેવાતા. હાથતાળી ખજાવવામાં કુશળ કલાધરને લાકા ‘તાલચર’ કહીને ખેલાવતા.
ભગવાનના જન્મ પ્રસંગના મહાત્સવ વખતે, નાનાપ્રાણીઓને પણ દુઃખ ન થવુ જોઈએ એ ઇરાદાથી, અળદ–પાડા–હાથી વિગેરેને છુટા મૂકી સ ંપૂર્ણ ઘાસ ચારા આપી, આનંદ કરતા બનાવી મૂકયા હતા. તે દિવસે દરમ્યાન, ખાનગી રીતે પણ કોઇ મળદ આદિને ખેતરમાં જીતે નહિ માટે ‘ોતરા' પણ રાજ્યમાં મૂકાવી દીધાં, ને Jain Education in Anal भार मेंयतां सर्व प्राणीओने बंधन मुक्त या Private & Personal Use Only
कल्प
मञ्जरी
टीका
सिद्धार्थकृत भगवज्जन्मोत्सवः
119211
w.jainelibrary.org
