________________
श्रीकल्प
मृत्रे ॥२३३॥
कल्पमञ्जरी
टीका
"द्रव्यभावोपाधिपतिताः द्रव्यत उपाधिर्हिरण्यादिः, भावत उपाधिरात्मनो दुष्परिणतिः, तदुभयोपाधिपतिताः= तदुभयासक्ताः अज्ञानिनः ज्ञानहीनाः जीवाः पापानिपाणातिपातादीनि कर्माणि बध्नन्ति आत्मनि सम्बद्धानि कुर्वन्ति" इति कृत्वा इति ज्ञात्वा भगवान श्रीवीरस्वामी पापालापात-पापसमूहात्, पराङ्मुखः निवृत्त आसीत् ।
अनार्यदेशीयवालाश्च भगवन्तं श्रीवीरस्वामिनं दृष्ट्वा यष्टिमुष्टिभिः दण्डमुष्टिभिः हत्वा हत्वा पुनः पुनस्ताडयित्वा अक्रन्दन स्वापराधपच्छादनाय स्वयं रुदितवन्तः।
अनार्या म्लेच्छाश्च भगवन्तं दण्डै: अताडयन्ताडितवन्तः, केशाग्रे कृष्ट्वा कृष्ठा-पुनः पुनः कृष्ट्रा प्रभोः दुःवम् उदपादयन् उत्पादितवन्तः, तथापि भगवान् नो तान् आर्यान् अद्वेट्=तदुपरि द्वेषं न कृतवान् । तथाअगारस्थैः-गृहस्थजनैः संभाषितोऽपि उक्तोऽपि भगवान तैः सार्द्ध सह परिचयं स्वजातिकुलादिपरिचयं परित्यज्य= विहाय मौनभावेन शुभध्याननिमग्नः धर्मध्यानतत्परः सन् व्यहर-विहारं कृतवान् । तथा-भगवान् श्रीवीरप्रभुः _ 'हिरण्य-सुवर्ण आदि द्रव्य-उपाधि, तथा आत्मा की दुष्परिणतिरूप भाव-उपाधि में आसक्त अज्ञानी प्राणी प्राणातिपात आदि पापकर्मों का बन्ध करते हैं। ऐसा जान कर श्री वीर भगवान् पापों से विमुख अर्थात् निवृत्त थे।
अनार्य देश के लड़के श्रीवीर प्रभु को देखकर लट्ठियों और मुट्ठियों से मार-मार कर बार-बार ताड़ना तर्जना करके अपना अपराध छिपाने के लिए उलटे रोने लगते थे। अनार्य-म्लेच्छ लोग भगवान् को डंडों से मारते थे, बार-बार बालों के अग्रभाग को खींच-खींचकर सताते थे। फिर भी भगवान ने उन अनार्यों के
पति जरासा भी द्वेष नहीं किया। और गृहस्थों द्वारा संभाषण करने पर भी भगवान उनके साथ जाति कुल कार आदि संबंधी परिचय नहीं करते थे। मौन धारण किये हुए धर्मध्यान में लीन होकर विहार करते थे।
આવા અનુકુળ સંગો એક બાજુ હતા. બીજી બાજુ ભગવાન અલ અવસ્થામાં વિચરતા હતા તે વખતે ભગવાને કેટલો સંયમને ભાર વહ્યો હશે અને આંતર ઈદ્રિ પર મૂકી દીધું હશે? તે કલ્પનામાં પણ આવતું નથી, અર્થાતુ આ અનાર્ય ભૂમિની સ્ત્રીએ જગતના સર્વ દેશમાં સર્વશ્રેષ્ઠ રમણી તરીકે પંકાતી. તેમની વચ્ચે આ પ્રભુ મેરૂ પર્વતની માફક, અડોલ અને નિષ્કપ ઉભા રહ્યા કેવુ મહાન આશ્ચર્ય ! આ વેગ સાધનાને જનશાસ્ત્રોમાં પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુણિમાં ગણી લેવામાં આવી છે. આ પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિ યુત સાધુ યેગી” ગણાય છે.
યોગના સર્વ સાધન આ આઠ પ્રવચનમાતામાં સમાઈ જાય છે. આ માતાને આધાર લઈ ભગવાને અનાય જો ભૂમિની સ્ત્રીઓની ભેગપ્રાર્થનાઓ ઉપર વિજય મેળવ્યો અને તેમની વિજયપતાકા ગરદમ ફરકવા લાગી કે પણ
भगवती
नायकृतो
का प्रसर्ग
वर्णनम् । ॥सू०९०॥
॥२३॥
For Private & Personal Use Only
w
w.jainelibrary.org
