________________
गोकल्प
कल्पमञ्जरी
सूत्रे 1.४७२॥
टीका
मूलम् -तेणं कालेणं तेणं समएणं समणस्स भगवओमहावीरस्स पट्टम्मि सिरिसुहम्म सामी अहेसि॥०११८। छाया-बस्मिन् काले तस्मिन् समये श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य पट्टे श्री सुधर्मस्वामी-आसीत् ॥मू०११८॥
टीका-"तेणं कालेणं तेणं समएणं" इत्यादि। तस्मिन् काले तस्मिन् समये श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य पट्टे श्रीसुधर्मस्वामी आसित् । श्रीगौतमस्वामिनः केवलित्वात्पट्टस्थाप्यखाभावेन श्रीसुधर्मस्वामिन एव पट्टे स्थापना। यतः आगमे-'श्रुतं मे आयुष्मन् ! तेन भगवता एवमाख्यातम् । एवमुक्तम् । यदि केवलिनः पट्टे स्थापनाऽभविष्यत्तदा केवलिनः सर्वसाक्षात्कारात् कुतश्चिदपि श्राव्यविरहात् भगवता एवमाख्यातमेवं मे श्रुतमिति नाकथयिष्यत् । अतः केवली पट्टे न स्थाप्यते । इति ।मु०११८॥
मूल का अर्थ-'तेणं काले णं' इत्यादि। उस काल और उस समय में श्रमण भगवान् महावीर के पाट पर श्रीसुधर्मा स्वामी थे ।।०११८॥ ___टीका का अर्थ-उस काल और उस समय में श्रमण भगवान् महावीर के पाट पर श्री सुधर्मास्वामी थे।
श्री गौतम स्वामी केवली हो चुके थे, अतः पाट पर नहीं बैठे; इस कारण सुधर्मा स्वामी पाट पर प्रतिष्ठित किये गये। इस का कारण यह है-आगम में 'हे भायुष्मन् ! मैंने सुना है, उन भगवान ने ऐसा कहा है' ऐसा उल्लेख है। अगर पाट पर केवली को स्थापना होती तो केवली सर्वदर्शी-सर्वज्ञ होते हैं, उन्हें किसी से कुछ सुनने की आवश्यकता नहीं होती, तो फिर वह ऐसा न कहते कि-'भगवान् ने ऐसा कहा है, मैंने मुना है। अत एव केवली पाट पर प्रतिष्ठित नहीं किये जाते।मू०११८॥
भूक भने सानो अथ-'तेणं कालेनं त्याहि. ते ण भने ते समये सावान महावीरना निaig माह તેમની પાટે સુધર્માસ્વામી બિરાજયા એમ શાસ્ત્રોક્ત કથન છે. સુધર્મા સ્વામી કરતાં પહેલો હક્ક ગોતમ સ્વામીને હતે, કારણ કે તેઓ દીક્ષામાં વડીલ હતા તેમ જ કેવલી પણ હતા, ત્યારે સુધર્મા સ્વામી કેવલી પણ ન હતા, તેમ જ દીક્ષા અને વયમાં પણ ગૌતમ સ્વામી કરતાં નાના હતા તે ગૌતમ સ્વામીને બદલે સુધર્મા સ્વામી પાટ ઉપર બિરાજીત થયા તે કેમ બન્યું?
તેના પ્રત્યુત્તરમાં શાસ્ત્રોક્ત ખ્યાન એમ છે કે “હે આયુષ્પન! સાંભળ્યું છે કે તે ભગવાને એમ કહ્યું છે” કેવલી પાટ ઉપર બેસે તે કેવલો સર્વજ્ઞ અને સદશી હોય છે, અને તેને કોઈના પ્રવચનને ઉલ્લેખ કરવાની આવશ્યકતા રહેતી નથી. પાટે સ્થિત થયેલ વ્યક્તિ ભગવાનના પ્રવચનને ઉલેખ ન કરે તે ભગવાનના શાસનને લેપ थाय भाटे गौतम स्वामी पाटन ( या. (सू०११८) sparsonal use Only
म भगवतः पट्ट
वर्णनम् । मू०११८॥
॥४७२॥
Jain Education P
ational
SLS ww.jainelibrary.org
