________________
मञ्जरी टीका
बक्कस-चणकादितुपं पुला=निःसारमन्नं वा यत् किश्चित् यत् किमपि कल्पनीयं लब्धं प्राप्तं तत् स ाहर भुक्तवान् । तथा-भिक्षाचर्यायां पिण्डे-ग्रासे लब्धे-माप्ते अलब्धे-अप्राप्ते वा द्रविका संयमी स भगवान् सम
भावेन-लाभालाभे च तुल्यभावेन ऐत-विहारं कृतवान् । तथा-उत्कुटुकाद्यासनस्थः उत्कुटुकाद्यासनेन स्थाता श्रीकल्प
भगवान्-श्रीवीरस्वामी अकौकुच्यः-मुवविकारादिरहितः अपतिज्ञः उभयलोकप्रतिज्ञावर्जितश्च सन ऊर्ध्वम् अधस्तिर्य॥२६॥
ग्लोकस्वरूप-लोकत्रयस्वरूपं समाधाय=चित्तावधानेन ज्ञात्वा ध्यानम्=धर्मध्यानम् अध्यायत्कृतवान् । छद्मस्थोऽपि%3 अनुत्पन्न केवलज्ञानोऽपि भगवान श्रीवीरस्वामी, अषायी-क्रोधादिकषायरहितः विगतगृद्धिः गृद्धिभाववर्जितः शब्दरूपादिषु-शब्दरूपगन्धरसस्पर्शषु अमूच्छितः अनासक्तः विपराक्रममाण विशेषेणात्मसामय वितन्वन् सकृदपि3
एकबारमपि, प्रमादं नाकरोत=न कृतवान्। तथा-भगवान् आत्मशोध्या आत्मशोधनेन-आत्मशोधनपूर्वकम् आयतका योगम्-सम्यक् मनोवाकायव्यापारं स्वयमेव स्वत एव, अभिसमागम्य-आश्रित्य यावत्कथंयावज्जीवम् अभिनिर्वृतः
मिले या निःसार अन्न मिले, जो कुछ भी कल्पनीय मिल जाय उसी का आहार करते थे। भिक्षाचर्या में आहार मिला तो और न मिला तो संयमशील भगवान् मध्यस्थभाव में ही विचरते थे।
उकडू आदि आसनों से स्थित भगवान् वीरप्रभु मुख आदि किसी अंग पर विकार नहीं होने देते इहलोक और परलोक की प्रतिज्ञा से रहित होकर तीनों लोकों के स्वरूप का मनोयोगपूर्वक चिन्तन करके धर्मध्यान में संलग्न रहते थे। यद्यपि उस समय भगवान् केवलज्ञानी नहीं-छमस्थ थे, फिर भी क्रोध आदि कषायों से रहित थे, ममत्व से रहित थे और शब्द रूप गंध रस और स्पर्श रूप पाँचों इन्द्रियों के विषयों में अनासक्त थे। विशेष रूप से अपनी आत्मा का सामर्थ्य प्रकट करते हुए एक वार भी भगवान् ने प्रमाद नहीं किया।
आत्मा की शुद्धिपूर्वक, सम्यक् मन वचन काय के व्यापार को स्वयं ही आश्रित करके भगवान् जीवन-पर्यन्त ડોશી કપે એવું મળે એને જ આહાર કરતા હતા. ભિક્ષા ચર્ચામાં (ગોચરી) આહાર મળે કે ના મળે તે પણ સંયમશીલ ભગવાન મધ્યસ્થભ વથી જ વિચરતા હતા.
ઉકડુ આદિ આ સનથી રહેતા વીરપ્રભુ મુખ આદિ કોઈ પણ અંગ પર વિકાર થવા દેતા નહિ. ઈહલોક અને પર કની પ્રતિજ્ઞાથી રહિત થઈને ત્રણે લેકનાં સ્વરૂપનું મનેયેગપૂર્વક ચિન્તન કરીને ધર્મધ્યાનમાં લીન રહેતા હતા. જો કે તે સમયે ભગવાન કેવળ જ્ઞાની ન હતા પણ છદ્મસ્થ હતા, તે પણ ક્રોધ આદિ કષાયો કહિત હતા, મમત્વ વિનાના હતા; તેમજ શબ્દ, રૂપ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શરૂપ એમ પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયમાં અનાસક્ત હતા. વિશેષ
રૂપથી પ તાના આત્માનું સામર્થ્ય પ્રગટ કરતા ભગવાને એક વાર પણ પ્રમાદ સે નહિ. આત્માની શુદ્ધિપૂર્વક, - સમ્યફ મન, વચન અને કાયાના વ્યાપારને પોતે જ આશ્રિત કરીને ભગવાન આજીવન નિવૃત્તિભાવવાળા માયા વિનાના
भगवत
आचर परिपालन
की
विधि
वर्णनम्। सू०९३॥
॥२६॥
Jain Education int onal
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
