________________
श्री कल्पसूत्रे ॥३२७॥
暴
獎
ततः खलु श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य केवलवरज्ञानदर्शनोत्पत्तिसमये सर्वैः भवनपति - व्यन्तर - ज्यौतिषिक - विमानवासिभिः देवैश्व देवीभिव उपयद्भिश्व उत्पतद्भिश्व एको महान् दिव्यो देवोद्योतो देवसन्निपातः arone: उत्पिञ्जलकभूतचापि बभूव ||०१०० ॥
टीका – 'तए णं तस्स' इत्यादि । ततः = महास्त्रमदशकदर्शनानन्तरं खलु श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य तपः संयमं = तपोद्वादशविधं संयमं सप्तदशविधं समाराधयतः = सम्यक् प्रकारेण कुर्वतो द्वादशसु वर्षेषु त्रयोदशसु पक्षेषु च अर्थात् सार्धषण्मासाधिकेषु द्वादशवर्षेषु व्यतिक्रान्तेषु व्यतीतेषु सत्सु त्रयोदशस्य वर्षस्य पर्याये= संयमपर्याये वर्तमानस्य यः सः ग्रीष्माणां = ग्रीष्मऋतुसम्बन्धी द्वितीयो मासः चतुर्थः पक्षो वैशाखशुद्धः, तस्य खलु वैशाखशुद्धस्य दशमीपक्षे = दशम्यां तिथौ सुत्रते= सुव्रतनामके दिवसे, विजये मुहूर्ते, हस्तोत्तरासु नक्षत्रेसभी भावों को जानते हुए तथा देखते हुए विचरने लगे । तव श्रमण भगवान् महावीर के केवलज्ञान और केवलदर्शन की उत्पत्ति के समय में, सब भवनपति, व्यन्तर, ज्यौतिषिक तथा विमानवासी देवों और देवियों के आने-जाने से एक महान दिव्य देव प्रकाश हुआ, देवोंका संगम हुआ, कल-कल नाद हुआ और देवों की बहुत बड़ी भीड़ हुई || मू०१००||
टोका का अर्थ-दस महास्त्रम देखने के पश्चात्, तप संयम की आराधना करते हुए श्रमण भगवान् महावीर को दीक्षा अंगीकार किये, बारह वर्ष और तेरह पक्ष अर्थात् साढ़े बारह वर्ष और पन्द्रह दिन बीत जाने पर संयम - पर्याय का तेरहवाँ वर्ष चलता था, उस समय ग्रीष्मऋतु संबंधी दूसरा मास और चौथा पक्ष - वैशाख शुद्ध पक्ष था। उस वैशाख शुद्ध पक्ष की दशमी तिथि में, सुव्रत नामक दिवस में, विजय मुहूर्त में, ચર્યાએ ને જાણવા અને દેખવા લાગ્યા. દરેક જીવનો ખાન-પાન આદિની ક્રિયાએ પણ, તેમના જ્ઞાન દ્વારા જણાતી જતી હતી. પ્રગટક રહસ્યક, પરસ્પરના ભાષણા, કથન અને મનોગત ભાવા વિગેરેને તેએ જાણવા તેમજ દેખતા થકા વિચરવા લાગ્યા. ત્યારે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને કેવળજ્ઞાન-કેવળદર્શીન ઉત્પન્ન થતાં ભવનપતિ, વ્યંતર, ચૈાતિષિક તથા વિમાનવાસી દેવ-દેવીઓ આવવાં લાગ્યાં. આ અવરજવરને પરિણામે, એક મહાન દિવ્ય દેવ પ્રકાશ પડવા લાગ્યો. દેવાના સંધ ‘કલ-કલ' અવાજ કરતા ભગવાનના દર્શન કરવા ભીડ કરી રહ્યો હતા. (સૂ॰૧૦૦)
વિશેષા— ભગવાનને ઉગ્ર તપ-સંયમની આરાધનાના અંતે, સાડાબાર વર્ષી અને પંદર દિવસને વખત પૂરા થયા હતા. આ સચમની છેલ્લી અવસ્થામાં, તેમને જે દશ મહાસ્વપ્નના અનુભવ થયા હતા, તે તેમના નિરાવરણીય જ્ઞાનના ઉઘાડની પૂર્વભૂમિકાનું દિગ્દર્શન હતું. આ સ્વપ્નો સુખદ અનુભ્રવના આગાહીરૂપે હતાં. આ સ્ત્રષ્નાબાદ પશુ
For Private & Personal Use Only
Jain Education national
Joon Lod To Tector,
कल्प
मञ्जरी
टीका
केवलज्ञान दर्शनमासि
वर्णनम् ।
॥ सू० १०० ॥
॥३२७||
www.jainelibrary.org
