________________
श्रीकल्प
कल्पमञ्जरी
मृत्र
॥१८९॥
टीका
जलाभावेन शुष्काः। जीर्णा वृक्षास्तद्विषज्वालया दग्धाः शुष्काश्च । सटितपतितजीर्णपत्रादिसंघातेन भूमिभाग आच्छादितः, वल्मीकसहस्रः संक्रान्तो लुप्तमार्गश्चासीत् । कुटीराः सर्वे भूमिशायिनः संजाताः । एतादृश्यां महाऽटव्यां भगवान् यत्रैव चण्डकौशिकस्य वल्मीकं तत्रैव उपागच्छति, उपागम्य तत्र कायोत्सर्गेण स्थितः ॥१०८५॥
टीका-'अह य सेयंबियाए' इत्यादि । अथ च श्वेताम्ब्याः नगर्याः द्वौ मागौं स्तः-एको वक्र:= कुटिलः, द्वितीयः अपरो मार्गः ऋजुः सरलश्च । तत्रद्वयोर्मार्गयोमध्ये यः स ऋजुर्मार्गः, तत्र एका विकटा भयानका महाटवी अस्ति । तस्यां विकटायां भयानकायां महाटव्यां चण्डकौशिको नाम एकः दृष्टिविष:-दृष्टौ विषं जल गये थे और मूख गये थे। भूभाग सड़े पड़े जीर्ण पत्तों के ढेर से ढंक गया था, हजारों बावियों से व्याप्त था और मार्ग लुम हो गया था। वहाँ की सभी छोटी-छोटी कुटिया धराशायिनी हो गई थीं। ऐसी महा अटवी में, जहाँ चंडकौशिक की बांबी थी, वहाँ भगवान् पा पहुँच कर वहाँ कायोत्सर्ग में स्थित हो गये ।। मू०८५॥ .
टीका का अर्थ-श्वेताम्बी नगरी के दो मार्ग थे-एक चक्कर काट कर और दूसरा सीधा था। इन दोनों में जो सोधा रास्ता था, उसमें एक भयानक जंगल पड़ता था। उस भयानक जंगल में चंडસુકાઈ ગયેલાં માલુમ પડે છે. પુરાણાં ઝાડપાન ચંડકેશિકના વિષની જવાલાઓ વડે બળી ગયેલા અને સુકાઈને ખાખ જેવા થઈ ગયેલાં જ જણાય છે. ભૂમિ પણ સડેલાં અને જીર્ણ થયેલા પાંદડાથી ઢંકાઈ ગયેલી જણાતી હતી ને ઠેર ઠેર मोटा nal ori त्यो ५3at arrai sat. आम भाग Sorr3 सन शनय गयो ता. सानी नानी शुटि પણ પડી—ખખડી ગઈ હતી અને તેનો કાટમાળ ભેંયભેગો થઈ ગયો હતો. આવી ભયંકર અટવીમાં જ્યાં ત્યાં વેણુના ફાફડા જામી ગયા હતા. આ ભયંકર નિર્જન પ્રદેશમાં જ્યાં ચંડકેશિકને રાફડો હતો ત્યાં ભગવાન પહોંચી ગયા.
ચંડકેશિકના રાફડા પાસે આવી આજુબાજુ નજર કરી. જે જગ્યા તેમને નિર્દોષ જણાઈ, તે જગ્યાએ પિતે સાવધપણે કાયાને સ્થિર કરી કાસગ ધારણ કર્યો અને આત્મસમાધિમાં મનને જોડી દીધું. (સૂ૦૮૫).
ટીકાનો અર્થ – વેતાંબી નગરીમાં જવાના જે બે માર્ગો હતા. તેમાં એક કડી માર્ગ હતું. લોકોનું માનસ હંમેશા ટૂંકા રસ્તે થઈ, ઇચ્છિત સ્થળે પહોંચવાનું હોય છે. આવા ટૂંકા રસ્તા, પહાડ-નદી-નાળા વિગેરે અજાણ્યા રસ્તે થઈને જ સ્તાં હોય છે. પહેલે ચીલો પાડનાર માણસ મુશ્કેલી અનુભવે છે. પણ ત્યારપછી માણસેના પગરવ પડતાં, ત્યાં એક રીતસરની કેડી પડી જાય છે. ત્યારબાદ, આ કેડીને ઉપગ ધીમે ધીમે નાના રસ્તા તરીકે થાય છે.
બી એ ધરી માગ વેતાંબી નગરી તરફ જતું હતું, નગરજને તે રસ્તાને જ ઉપયોગ કરી રહ્યા હતા. કાર પરંતુ કમભાગે ત્યાંના રતે કંઈ એક ભયંકર સાપ અવાર નવાર નજરે પડતાં આવવા જવાનો વ્યવહાર એ છો
श्वेताम्बि
नगरी भाई मार्गस्थचण्डकौशिक
सर्पवर्णनम् । ०८५॥
॥१८९॥
Jain Education
national
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
