________________
श्रीकल्प
मुत्रे ॥२२९॥
कल्पमञ्जरी टीका
विभावयन् व्यहरत् । “द्रव्यभावोगाधिपतिता अज्ञानिनो जीवाः पापानि कर्माणि बध्नन्ति" इति कृत्वा भगवान् पापकलापात् पराङ्मुख आसीत्। बालाश्च भगवन्तं दृष्ट्वा यष्टिमुष्टिभिर्हत्वा हत्वाऽक्रन्दन् । अनार्याश्च भगवन्तं दण्डैरताडयन्। केशाने कृष्ट्वा कृष्ट्वा दुःखमुदपादयन् , तथाऽपि भगवान् नाऽद्वेट् । अगारस्थैः सम्भापितोऽपि भगवान् तैः साई परिचयं परित्यज्य मौनभावेन शुभध्याननिमग्न एव व्यहरत् । भगवान् सहितुमशक्यान् परीपहोपसर्गान् नाऽगण यत्, नृत्यगीतेषु रागं नाऽधरत् , दण्डयुद्धमुष्टियुद्धादिकं श्रुत्वा नोदकण्ठत । कामकथासंलीनानां स्त्रीजनानां मिथःकथासंलापान् श्रुत्वा भगवान् रागद्वेवरहितो मध्यस्थभावेन अशरण एव व्यहरत् । घोरातिघोरेषु संकटेषु किश्चिदपि मनोभावं नो विकृत्य संयमेन तपसाऽऽत्मानं भावयन् व्यहरत । भगवान् परदस्त्रमपि न असेवत, विचित्रता का विचार करते हुए विचरे। 'द्रव्य और भाव उपाधि में पड़े हुए अज्ञानी जीव पापमय कर्मों का बन्ध करते हैं, ऐसा सोचकर भगवान् पाप के समूह से विमुख थे।
अनार्य देश के बालक भगवान महावीरप्रभु को देखकर लट्ठी और मुट्ठी से मार-मार कर हल्ला करते-रोते थे। अनार्य लोग भगवान् को डंडों से मारते थे। उनके बालों का अग्रभाग खींच-खींच कर कष्ट उत्पन्न करते थे। फिर भी भगवान ने उनपर द्वेष नहीं किया।
गृहस्थों के भाषण करने पर भी भगवान उनके साथ परिचय का परित्याग करते हुए, मौन-भाव से शुभध्यान में मग्न ही रहते थे। जिस परीषहों को सहन करना अशक्य था, उनको भी भगवान ने कुछ नहीं गिना, नृत्यों-गीतों में राग धारण नहीं किया, दंडयुद्ध या मुष्टि युद्ध आदि की बात सुनकर उत्कंठा प्रकट
नहीं को। काम-कथा में लीन स्त्रीजनों की आपस की बातें सुन कर भगवान् राग-द्वेष से रहित, मध्यस्थ ई भाव से अशरण (आश्रयरहित) ही विहार करते रहे। घोर और अतिघोर संकट आने पर भी लेश भर भी
ઉપાધિમાં પડેલા અજ્ઞાની છે પાપમય કર્મોના બંધ કર્યા કરે છે' એવું વિચારી ભગવાન પા૫ સમૂહથી વિમુખ રહીને વરતતા હતા. છતાંય અનાય દેશમાં નાના બાલકો ભગવાનને જોઇ લાઠી અને મુષ્ટિના પ્રહારો કરતા “મારોમારા’ના પોકારો કરી તેમના ઉપર હલાઓ કરતા અને તેમની પછવાડે હોકારાઓ પાડી રોકકળ કરી મારપીટ કરતા. તે દેશના પુખ્ત ઉમરના માણસે તેમને લાકડીઓ વડે મારતા તેમજ તેમના વાળને ખેંચીને કષ્ટ આપતા તે પણ ભગવાન દ્વેષરહિત થઈ વિચરતા.
આ અનાય ભુમિમાં ભગવાનને ગૃહસ્થીઓ બેલાવતા છતાં મૌન સેવતા અને તેમના પરિચયને ત્યાગ કરતા સહન કરવા અશકય, એવા પ્રભુને આવી પડેલા સંખ્યાબંધ પરીષહાને અહિં ગણવામાં પણ આવ્યા નથી.
भगवतः घोरपरीसहोपसर्ग सत्वेऽपि मनसोवि
कृतत्वम्। HAIR०९०॥
॥२२९॥
છે
For Private & Personal use only
SEESiw.jainelibrary.org.
