________________
कल्प
श्रीकल्प
मुत्रे ॥१२५॥
मञ्जरी टीका
टीका-'तेणं कालेणं तेणं समए गं' इत्यादि । तस्मिन् काले तस्मिन् समये प्रथमवर्षे व्यतीत द्वितीयवर्षे प्रारब्धे लोकान्तिकदेवानां सपरिवाराणाम् अासनानि चलन्ति । ततः आसनचलनानन्तरं खलु ते लोकान्तिका देवाः, भगवता श्रीवीरप्रभोः निष्क्रमणाभिप्राय पत्रज्येच्छाम् अवधिना-अवधिज्ञानोपयोगेन भोगयित्वा-ज्ञात्वा भगवतः श्रीवीरप्रभोः, अन्तिके निकटे आगम्य आकाशे स्थित्वा भगवन्तं श्रीचीरस्वामिनं वन्दमानाः नमस्यन्त एवं वक्ष्यमाणं वचनम् अवादिषुः उक्तवन्तः-हे भगवन् ! त्वं जय जय-सर्वोत्कर्षण वारं वारं वर्तस्त्र, लोकनाथ! हे त्रिलोकीपते! बुध्यस्वबोधं प्राप्नुहि, तथा-सर्वजगज्जीवरक्षणदयार्थतायैसर्वेषां जगद्वर्तिनां जीवानाम् एकेन्द्रियादीनां म्रियमाणानां रक्षणार्थ दयार्थ च धर्मतीर्थ प्रवर्त्तय । म्रिय
टीका का अर्थ-'तेणं कालेणं' इत्यादि । उस काल और उस समय में अर्थात् प्रथम वर्ष बीत जाने पर और दूसरा वर्ष प्रारंभ होने पर सपरिवार लोकान्तिक देवों के आसन चलायमान हुए । आसनों के चलायमान होने के अनन्तर लोकान्तिक देव भगवान् की प्रव्रज्या की इच्छा को अवधिज्ञान से जानकर भगवान के समीप उपस्थित हुए। आकाश में स्थित होकर भगवान् वीर प्रभु को वन्दना-नमस्कार करते हुए वे इस प्रकार बोले-प्रभो ! आप की जय हो, जय हो, ( आप पुनः पुनः सर्वोत्कृष्ट होकर वर्ते)। हे त्रिलोकीनाथ ! आप बोध प्राप्त कीजिये, तथा जगत् के एकेन्द्रिय आदि सभी प्राणियों की रक्षा के लिए और दया के लिये धर्मतीर्थ की प्रवृत्ति कीजिए। अर्थात मरने वाले एकेन्द्रिय आदि पाणियों की रक्षाके लिए
न म तेण कालेण त्याही. ज्या ज्येष्टमधुनविननी माज्ञा अनुसार भगवान स्वावना Jહાવાસ દરમ્યાન એક વર્ષ તે વીતી ચુકયું અને બીજા વર્ષને પ્રારંભ થતાં જ પરિવાર સહિતના લોકાંતિક દેવનાં આસને ચલાયમાન થવાં લાગ્યાં આ દે દેવ૫ણામાં હોવા છતાં પણ વૈરાગ્યવાન અને ઉદાસીન વૃત્તિવાલા હોય છે. તેઓના સ્થાનો પણ નિરાલા અને એકાંત જેવા હોય છે. આ દેવ મેક્ષ પંથના નિકટ ગામી હોય છે. તેઓનું દિવ્યજીવન પણ ભેગની દષ્ટિએ અનાસક્ત જેવું હોય છે. કઈ પણ માનવી સંસારમાંથી મહા અભિનિષ્ક્રમણ કરે અગર વાંચછના કરે છે. જ્યારે તેઓના ખ્યાલમાં તરત આવી જાય છે. અને તરત જ તેની પાસે જઈ બેધદાયક વચન સંભળાવી, સંસારદશામાંથી તે મહાપુરુષને જાગૃત કરે છે.
આવી મહાન વ્યક્તિનું સામર્થ્ય જોઈ, ધર્મ પ્રવૃત્તિ ચલાવવા તેમને વિનંતિ પણ કરે છે. કારણ કે જગતના આધિ વ્યાધિ અને ઉપાધિથી સળગી રહ્યા છે, તેમના આ દુઃખો મટાડવાની તીવ્ર ભાવના આ દેમાં હોય છે. આ લેાક બળીજળી રહ્યો છે, તેથી એકેન્દ્રિયથી માંડી પંચેન્દ્રિય સુધીનાં છાની રક્ષા માટે “(મા-હણે
दीक्षार्थ लोकान्तिकदेवानां भगवते प्रार्थनम्।
॥१२५॥
Jain Education n
ational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
