Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH goLA Eva | nadI rIte guruprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA : tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva kRta ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ sva. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nA hastAkSaro e pahAmsa bha samAgasara snepatAmsa nA saMbahLarUpanAnasaputrIsuMdara 6oNjIne rIpatralathee. mala 3pahyane kalyANa3che. 1. akha bIjA (jItelanA kha> troid | Mia Kka tIjI nA bAra 0 lAkhA gree furt, n. jaya kSegha maMda ! nimpala sanmatta virakui jenTAraNA ne A bhalisanmAnarUpIInAyALA Part 2 1 vAra 5 mAla / mAM , nA pa ti na ba la ka bApa pa(!5 minA pa ri 34 14 : je lie paDI. nI skubAvanI - . hA nA zakI ne vAra davAkha42(1 mAlanArI nAkhanAra morInAthantroda , jI : gAlagA=f1 62% ne goLa ra kSani jo ?? katetAM jAva!10nabohaLA nAka jam &17 )) AstbaLA kera ThenA sAme lona che bags 17-12 navA nAma upara cAreba, nAnAna ka pA ra ra ro karI nAnAlAla M ) nI nathI - vALa hatI jelanA (!! hA nA ha ha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guraprANa Agama batrIsI . sA. nI cIra smRti tathA sarI garadeva pU. zrI prANalAlajI ma .. | zrI ratilAlajI ma. sA. mahAprayANa rathavira zazita mULa zAstra saurASTra kesarI garahe tapasamrATa gurudeva pU. zrI , zAbdI varSa upalakSa (mULapATha, zabdArtha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) * pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. saMpreraka vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. * prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. zubhAziSaH * pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA apUrvakRta ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. = anuvAdikAH pU. zrI lIlamabAI ma. zAsanaratnA : parAmarza prayojikA : pU. zrI prANakuMvarabAI ma. : saha saMpAdikA? utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma.", pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka: tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa guruprANa phAunDezana, rAjakoTa. punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata : 1050 * dvitIya AvRtti prataH 1008 prakAzana tArIkha : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina guru prANa prakAzana zrI parAgabhAI zAha * zrI zaileSabhAI desAI * zrI barjIzabhAI desAI zrI sumatibhAI zAha * zrI girIzabhAI zAha * zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna ? www.parasdham.org * www.jainaagam.org 1. muMbaI - pArasadhAma vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 (4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 380023 phona - 9824058489 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa, rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ly saurASTra kesarI | \ bA. bra. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa saurASTra kesarIne zabdathI zI rIte svarUdhya ApavuM? virala vibhUti vAkayathI vibhUSita zI rIte karavA ? upakArIne kayA upamALA alaMkArathI alaMkRta karavA ? ke . paMDiturAho kayA padanI pAMdaDIethI pUjavA ? te mArA aMtarAlamAM jJAna, darzana ane cAritramAM che bIjanuM bIjAropaNa karanAra, saMyamano svAMga sajAvI pharma dalo daLanAra, bhUrakuLamAM garavuM sthAna ApI jIvane jayotirmaya banAvanAra, zraddhAnAM siMhAsako ArUDha karAvI mithyAtvanA mULa mardanAra, parama paMthanA pathadarzaka banI aMghakAro ad karanAra, raga ragamAM rAtrayano rasa reDanAra, parama zaaya gurUdeva zI prANalAlajI ma. sA. nA karakamaLomAM gAza haidI sUtranA anuvAdanuM artha huM aNebhAvathI arpaNa karuM chuM. ApazrInA caraNe, jJAnano khajAno zaruM, ApazrInA AzIrvAde, huM AbhAmAM karyuM, te prANa parivAranA Apa, cho camakatA tharu, ApanuM ja che tethI, Apako Agama arpaNa karuM. - motI garaNI zizu sAdhvI prANakuMvara
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa samrATa tapasvI gurudava pU zIrva ratilAlajI ma. sA. nA guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIvRMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAdhvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. 4 muni ratilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruprANa Agama batrIsI anuvAdikA mahAsatIjIo pradhAna saMpAdikA bhAvoginI bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjapraznIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jaMbUddIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprazapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. anuvAdikA pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. pU. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. pU. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAIma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA girAgratvatA AtmaraNatA. akutUhalatI nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA sthiratA gariSThatA pratibhAsaMpannatA vAlA zikSAdAtA vairAgyavArdhakya guNagrAhakato pavitratA vizALatA dayALutA sabhyaparAkramatA ArAdha katA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA sauSThavatA lAvaNyatA samayasatI pAmatA tattvalokatA naitikatA zraddhALatA. pramodatA nirbhayatA | paramArthatA svaramAdhurya ahaMtA , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA vAtsalyatA nivedatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA | samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThatA cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA variSThatA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 0 $ 6 che. - VVVV = riddhi0i 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 104, pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107. pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankaassistandeshGheironmangoossssssssssssssssscasinoncession 1000 ja ni jayadi laIne 9000 2000 %D0BDfication visit 09090 IT $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ to ja
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA). mAtuzrI kokIlAbena mUlarAja DhAMkI sau. hInAbena aMjalabhAI DhAMkI rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjInI porabaMdara jevI pAvana bhUmi jemanuM mULa vatana che, gAMdhIjInI jema nyAya - nIti, jIva mAtra pratye samabhAva ane satyano Agraha jevA saddaguNo jeno vaibhava che, guru bhakti ane gurvAjJA pAlana, e ja jenA jIvanano AnaMda che. tevA zrI aMjalabhAi kuladIpaka banI DhAMkI parivAranuM gaurava vadhArI rahyA che. mAtuzrI kokIlAbena ane pitAzrI mUlarAja harakIzanadAsa DhAMkI, A daMpatIe Adarza gRhastha jIvana jIvatAM, pUrvakRta puNyakarmane bhogavatA parivAramAM dharma saMskAranuM siMcana karyu che. zAsana arUNedaya pU.gurudevanamramuni ma.sA.nA samAgame A parivAranI jIvana dizA parivartana pAmI che. have kevaLa bhautika sukhano AnaMda ja nahIM paraMtu paropakAra ane pAramArthika pravRttio karI manuSya jIvanane saphaLa banAvavuM, te teonuM dhyaya banI gayuM che. sau. hInAbena. zrI aMjalabhAinI pratyeka pravRttimAM tana, manathI sahayogI banI rahyA che. suputra samakita ane suputrI virati paNa 'yathA nAma tathA guNA' ukita anusAra dharmazraddhA ane tyAgamArganA saMskAra pAmI rahyA che. puNyavAna DhAMkI parivAra pU.gurudevanA pratyeka mizanamAM tana-mana-dhanathI haMmezAM yogadAna ApI rahyA che. pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nA 39 mA janmadine jinazAsananI anupama sevA rUpa Agama prakAzana kAryamAM AgamanA zrutAdhAra banI gurubhaktithI prerita thaIne zrutabhakti karI rahyA che, teonI zrutabhakti, teone bhava bhavAMtaramAM paNa jinazAsana ane saddaguruno saMyoga prApta karAve ane zreSTha saMyogo pAmI teo aMtima lakSyane siddha kare e ja maMgala bhAvanA. garaprANa prakAzana PARASDHAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA viSaya pRSTAMka viSaya pRSTAMka ( 11 15 Javadhi. pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA. jIvana darzana pU. zrI prANalAlajI ma. sA. jIvana darzana pU. zrI ratilAlajI ma. sA. jIvana darzana punaH prakAzakanA be bola pUrva prakAzakanA be bola abhigama saMpAdakIya saMpAdana anubhava anuvAdikAnI kalame 32 asvAdhyAya zAstra prAraMbha prakaraNa - 1H stutigAthAo prabhu AdinAtha stuti prabhu mahAvIra stuti saMgha stuti-saMghanI vividha upamA agiyAra gaNadharo sudharmA, jaMbU Adi pATaparaMparA mahAgiri Adi sthaviro prakaraNa - 2 zrotA ane pariSada zrotAonA cauda daSTAMta traNa prakAranI pariSada prakaraNa - 3HjJAnanA bheda-prabheda pAMcajJAna pratyakSa ane parokSajJAna pratyakSajJAnAnA bheda Indriya-noIdriya pratyakSanA prakAra 105 prakaraNa - 4H avadhijJAna avadhijJAnanA be tathA cha bheda avadhijJAnanuM kSetra avadhijJAnano viSaya prakaraNa - 5 mana:paryavajJAna mana:paryavajJAnanA adhikArI mana:paryavajJAnanA bheda tathA viSaya prakaraNa - 6H kevaLajJAnA bhavastha kevaLajJAna sidhdhastha kevaLajJAna kevaLajJAnano viSaya prakaraNa - 7H matijJAna parokSajJAnanA bheda mati ane zrutanA be rUpa amRtanizrita matijJAna 15 autpAtikI buddhi 18 vinAyakI buddhi karmajAbuddhi pAriNAmikI buddhi 35 zratanizrita matijJAna 40 avagrahAdi matijJAnanA bheda matijJAnano viSa 43 prakaraNa - 8 zrutajJAna zrutajJAnanA cauda prakAra prakaraNa - 9 dvAdazAMga paricaya zrI AcArAMga sUtra 106 108 109 17. 184 199 46 224
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya VAMka 284 (c) 291 * 296 zrI sUtrakRtAMga sUtra zrI sthAnAMga sUtra zrI samavAyAMga sUtra zrI vyAkhyAprajJapti sUtra zrI jJAtAdharmakathAMga sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtakRtadazAMga sUtra zrI anuttaropapAtika dazAMga sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI daSTivAda sUtra parikarma pRSTAMka viSaya | pariziSTa - 1. jJAna ane maMgalAcaraNanuM mahAbhya 2. naMdIsUtranuM mahAbhya 3. adhyApananI kramika paddhati 4. zAstra-sUtra, Agama, sAhitya 5. ardhamAgadhI bhASA 6. sthavirAvalI zuM che? 7. cauda pUrvano viSaya 251 8. jJAnanI paraspara tulanA 254 9. naMdIsUtra ane vyAkhyAonuM 256 parimANa 257 10. devavAcakajIno saMkSipta paricaya 11. vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA 298 305 # sUtra # # # pUrva (cauda) anuyoga cUlikA zrutajJAna-paThanavidhi
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. - jIvana darzana nAma : : zrI DuMgarasiMhabhAi. " janma : vi. saM. 1792. janmabhUmi : mAMgaroLa. pitAzrI : dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. mAtuzrI ? saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. janmasaMketa : mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane potAnI samIpe Avato joyo. bhAtR bhaginI : cAra bena - be bhAi. vairAgyanimitta : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. saMcamasvIkAra : vi. saM.1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. sadgaradeva : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. sahadIkSita parivAra : svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. saMyama sAdhanA : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAstro ane tattvajJAnano abhyAsa. tapa ArAdhanA rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. goMDala gacchasthApanA : vi. saM. 1845 mahAsuda -5 goMDala. tathA AcAryapada pradAna javalaMta guNo ': vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere.. na
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ddi. pramukha ziSya pramukha ziSyA sAdhusaMmelana vihAra kSetra pratibodhita zrAvakavarya sthiravAsa anazana ArAdhanA AyuSya uttarAdhikArI upanAma pATaparaMparA * 3 AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. OM pU. zrI hIrabAi ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. OM vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhusAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi mATe 13 niyamo banAvyAM. - kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. : zrI zobhecaMdra karasanajI zAha - verAvaLa. vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. : : : vidyamAna vicaratoparivAra : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTa kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 12
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ saurASTra kesarI, munipuMgavA pU. garadeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana zubha nAma che " prANalAlabhAI. janmabhUmi verAvaLa. pitA zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. mAtA saMskAra saMpannA kuMvarabAI. jJAti visA osavALa. janmadina vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra bhAtR-bhaginI cAra bhAI, traNa baheno. vairAgya bIjAropaNa be varSanI bAlyavaye. vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, gusvAra. tA. 13-3-1920 dIkSA bhUmi bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. gaccha paraMparA goMDala gaccha. saMyamadAtA mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. zikSA dAtA parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. dhArmika abhyAsa AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. saMgha netRtva traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. sevA zuzruSA vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 1
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra 14
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga | 15T
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmiri. maunayoga puNya prabhAva vihAra kSetra jJAna anumodana dIkSA pradAnasaMkhyA Acarita sUtro jIvaMta guNo anazana pratyAkhyAna aMtima cAturmAsa mahAprayANa aMtima darzana tathA pAlakhI aMtimakriyA sthAna ttaa dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane bhAvanI vRddhi thaI che. gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa . zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA ke niMdA na karavI. vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaci. I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 115 i madhyAhna kALe 1.35 kalAke. ravivAra zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. 16
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ eleg purva prakAzananA be bIjI (bIjI AvRtti) tIrthakara bhagavAnanA amRtasamA vacanone "Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthakara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTa karI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe AgamajJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devardhvigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zrata ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAIma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma., zrI subodhikAbAI ma.nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdRSTi varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ neTa C A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. tathA AgamadivAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvakRta ArAdhaka 5. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAMniSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane komyuTarAIjhaDu karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAMya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI)
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. sau prathama zAstra vize thoDI ghaNI jANakArI maLavA lAgI ane prathamavAra jyAre zrI naMdIsUtranuM nAma sAme AvyuM, tyAre nAma pramANe eka adbhuta prahlAda bhAva jAgyo. eka AnaMdanI Urmi udbhavI. nAma to suMdara che ja ane ApaNAM badhAM zAstromAM ekadama avanavuM ane suMdara nAma hoya to te naMdI sUtra che, tevo AbhAsa thayo. dhanya che A nAmanA praNetA evA anaMtajJAnI AtmAone, je atyAre sidhdha svarUpe birAjamAna che. teoe jyAre naMdI sUtrano udghoSa karyo haze ane A nAma sAthe zAstranAM bhAvonI prarUpaNA karI haze tyAre kevo AnaMdajanaka apUrva kRpAyukta AnaMdano varasAda thayo haze te kalpanAtIta che. AB jyAre prathama naMdIsUtrano pATha zarU karyo tyAre eka navo zabda 'naMdIghoSa' sAme Avyo. naMdIghoSa e ghoSanI adbhuta camatkArika zakti che, tema lAgyuM ane A zakti vize A zAsranA pAThamAMthI ja saMzodhana maLI raheze tevI zradhdhA paNa thai. A gUDha viSayane ahIM saMkSepa karI ApaNe mULazAstra upara prathama vicAra karIe. naMdIsUtra e, jaina darzanano gaNitAnuyogano eka svaccha ariso che. teTaluM ja nahIM paNa sAthe sAthe bhagavAnanA zAsanamAM kALanA parivartana sAthe devAdhideva birAjamAna na hoya tyAre paNa tenA astittvanuM bhAna karAve tevA zrI saMghano paNa eka nirdoSa staMbha ubho rAkhI tenI je mahattA pradarzita karI che. te vAMcyA pachI, samajyA pachI natmastaka thai javAya che ane ahobhAva pragaTa thAya che. jo ke viduSI mahAsatIjIo je naMdIsUtranuM gujarAtI bhASAmAM sAra rUpa vivecana taiyAra karI rahyA che,eTale koipaNa padanuM vivecana na karatAM tenA vize pragaTa thayelI zradhdhA athavA temAM bhAvo kevA che te bAbata thoDuM kahevA prayAsa karIzuM. naMdIsUtra viSe Amukha 21
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** lakhavo te gajA vagaranI vAta che paraMtu vIrakRpAthI je kAMi pragaTa thaze te paNa zAstranA zubha nAma anusAra naMdI kahetA AnaMdajanaka thaze tevo vizvAsa che. zrI saMgha phakta eka saMgaThana nathI temaja koi saMpattino rakSaka samAja paNa nathI. saMgaThana ane rakSA saMghamAM samAyelI che ja paraMtu te uparAMta saMghanuM je mahAna kartavya che te naMdIsUtranI AraMbhanI, zrI saMghanA mahattvane batAvatI gAthAothI pragaTa thAya che. suyavArasaMga sidghara, saMgha mahAmaMtra caMdre / meru parvatanI upamA ApatA jaNAvyuM che ke sudhavArasaMga siha arthAt zrI saMghamAM zrutajJAna rUpI bAra aMga zAstronA bAra zikhara che. ahIM eka ja pada lIdhuM che ane saMghamAM jJAnanI mahattAne pradarzita karI che. zrI saMgha badhI rIte jJAnanI ArAdhanA kare to ja saMghamAM jJAnanA zikharo joi zakAya. A ja rIte jaina sAdhanAnA badhAM viziSTa aMgonuM saMghamAM pUrNa astittva hoya tevI mahattA pradarzita karI che. eka pravAda che ke tIrthaMkara devAdhideva jyAre svataH dIkSA grahaNa kare che tyAre 'namo sidhdhAya', 'namo saMghAya' A rIte uccAraNa karIne gurusthAne zrI saMghane sthApita kare che. A kAMi zrI saMghanI jevI tevI pUjyatA nathI! zrIsaMghane sarvottama pUjyasthAna maLyuM che. zrI saMgha kahetA phakta vartamAnakAlanA ja saMgha ke amuka kSetranA saMgha ke zrAvaka saMgha ityAdi maryAdita vibhAgo levAnA nathI. zrI saMgha kahetA bhUtakALamAM jeo saMghamAM sthAna pAmI gayA che, vartamAne saMgha rUpe birAje che ane bhaviSyamAM paNa saMgha rUpe rahI zAsana prabhAvanA karaze tevA vaikAlika akhaMDa, avicala, jJAnAdi guNothI suzobhita saMghane namaskAra karyA che. cartuvidha saMghanI sthApanA, te jinazAsananuM hIra che, jhaverAta che. naMdIsUtramAM zrI saMghane vaMdana karI je aNamola suvacanonuM uccAraNa karyuM che, te samagra jinazAsanane dhanya banAve che. naMdIsUtra e pAMca jJAnanuM varNana karatuM jJAnAtmaka zAstra che. zAstrakAre A zAstramAM AB 22
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prakaraNamAM saMghane sthAna ApyuM che, tenuM tAtparya samajAI jAya tevuM che. jJAnanI upAsanAthI ja bAkInA samagra bhAvo prApta thAya che. jJAna viTTIno sarvaguNa saMpannoDA tari parva vidati | arthAt badhAM guNo hoya paraMtu jo jJAna na hoya to guNavAna paNa aMdhArAmAM bhaTake che. Amukha lakhatAM eTalA mATe ghaNo harSa thAya che ke Aje ApaNA viduSI mahAsatIjIoe bhagIratha prayAsa karIne gujarAtI bhASAomAM Agama rUpI jJAnanuM eka netra kholI saMgha ane zAsanane ghaNuM samRddha banAvyuM che ane saMghanuM mAhAtma vadhAryuM che. zrI saMghano pAyo jJAna che. jJAnamAM phakta jaina AgamanuM jJAna nahIM paraMtu svasamaya - parasamaya badhI vidyAonuM jJAna AvI jAya che. saMghamAM badhI bhASAonA, badhI vidyAonA jANakAra vyakitao bahu jarUrI che. pUrvAcAryonA graMtho vAMcavAthI lAge che ke jainAcAryo ghaNI vidyAonA jANakAra hatA. teo badhAM darzanane vAgoLI tattvono nicoDa ApatAM hatAM. A vAtane lakSamAM rAkhIne zAstrakAre jJAnanA maMgalamaya zAstra naMdIsUtramAM saMghane prathama sthAna ApyuM che. have ApaNe naMdIsUtranI bIjI vizeSatAo para draSTipAta karIe. padArtha ke tattvanuM Akalana karavA mATe gaNita ane padArthanuM vibhAjana, e baMne mukhya ekama che. padArthane saMkhyAmAM, kSetramAM ke kAlamAM samAviSTa karI te dravyanuM mUlyAMkana karavAmAM Ave che ane naMdIsUtramAM pAMca jJAnanA viSayanI ane khAsa karIne avadhijJAnanA viSayanI prarUpaNA karatAM AnuSaMgika rUpe paramANu pradeza, AkAza pradeza ane kAlano sUkSma khaMDa- samaya, A cAre vibhAgonuM gaNita karIne paraspara A badhAM dravyonI sUkSmAtisUkSma parimANanI je vyAkhyA karI che, te abhyAsInI buddhine pUrI kasoTI para caDhAve che. zAstranA anuvAdamAM A badho viSaya AvavAno ja che tethI ahIM vizleSaNa karatAM nathI.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ame ahIM ATaluM ja kahevA mAMgIe chIe ke jainAgamanA cAra anuyogamAM dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga potAnI rIte ghaNuM mahattvanuM sthAna dharAve che. mAnavInI tArkika buddhi ane vicArAtmaka vikalpanI doDane khIle bAMdhe che. eTaluM ja nahIM paraMtu vizvadarzana paNa karAve che. bhagavAna zrI kRSNa bhagavadgItAmAM arjunane vizvadarzana karAvyuM tyAre tenI sAdhAraNa budhdhi pANImAM patAsu gaLe tema bhaktimAM samAhita thai gai. paraMtu jainadarzana to badhAM budhdhizALIo ane jJAnapipAsuone virATa vizvadarzana karAve che. brahmADamAM rahelAM cha dravyo samagra vizvanuM kevI rIte saMcAlana kare che ane badhAM dravyo svayaM kevI rIte saMcAlita thAya che teno A zAstramAM pAMca jJAnanA AdhAre pUrNa AbhAsa ApavAmAM Avyo che ane te che naMdIsUtra. eka akSaranA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM nAnakaDuM jJAnanuM bIja vikasita thai kevaLajJAna sudhInuM mahAjJAnanuM mahAvRkSa pallavita thai samagra vizvane tathA anaMta alokane Alokita kare che. tenI aMtima sImA sudhI pahoMcavAmAM buddhi aTakI jAya che, adhUrI rahI jAya che, asamartha rahI jAya che. nastha to navagar3a tevI sthiti AvI jAya che. jJAnanA A baMne cheDAnI vacce matijJAna ke buddhinA pravAho, darzana ke indriyano bodha, zrutajJAna rUpe zAstranA pravAho, A baMne jJAnane zAstrakAroe parokSa jJAna kahyAM che. te baMne jJAna sIdhA AtmapradezothI pragaTa thayA pachI upakaraNanA avalaMbana vinA bodha karAvI zakatA nathI paraMtu parokSa jJAnane apramANabhUta mAnavAnI bhUla na karavI joie kAraNa ke jJAnanA ghaNAM pAsAo che. temAM saMzayAtmaka ke bhramAtmaka aTavI Ave che, tenI zAstrakAro jANakArI Ape che ane pramANabhUta bodhanuM spaSTIkaraNa kare che. eka mahatvapUrNavivecana darzanazAstramAM jJAnanA be bheda che, yathA pramANabhUta ane apramANabhUta.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmazAstramAM jJAnanA be bheda che, yathA-samyajJAna ane asamyajJAna (mithyAjJAna). A zabdomAM A nAmAbhidhAnathI abhyAsIo ghaNI vakhata gothuM khAya che. badhuM pramANabhUta jJAna samyajJAna hotuM nathI ane badhuM apramANabhUta jJAna mithyA hotuM nathI. darzanazAstra jJAnanI kasoTI kare che jyAre dharmazAstra adhyAtmaSTie jJAnanI upayogitAnI vicAraNA kare che. vyavahAra draSTie pramANabhUta jJAna bahu Avazyaka che paNa apramANabhUta evA saMzaya ane bhramathI budhdhi ThagAi jAya che. apramANabhUta jJAna AgaLa cAlIne ghaNI vakhata samyajJAna thayA pachI eka dRSTie koi apramANabhUta jJAna hoya to paNa te sAdhakane hAni karI zakatuM nathI. A eka AMTIghUMTIvALo koyaDo che tethI abhyAsIoe pramANazAstra ane adhyAtmazAstra , te baMne daSTi rAkhI AgaLa vadhavAnuM che. naMdIsUtramAM adhyAtma draSTie ja jJAnanI prAmANikatAnuM vedana karI samya miththAno nyAya Apyo che. naMdIsUtramAM svazAstra - parazAstranI carcA daramyAna anya dharmonA graMtho vize prazno AvatA ema kahevAmAM AvyuM che ke parasamayanA zAstro amAnya che ane svasamayanA zAstro mAnya che. A mATe mithyA zabdano upayoga karavAmAM Avyo che. ahIM mithyA zAstro mATe thoDuM kahyAM pachI samAdhAna meLavI lezuM. vastutaH saMsAranA koipaNa graMthone mithyA kahI zakAya nahIM. 'mithyA" zabda abhAvasUcaka che eTale ahIM gaMbhIra artha e che ke koipaNa zAstranA AdhAre jo buddhinI viparIta pariNati thAya to te mithyA che ane jo yathArtha pariNati thAya to tene mithyA kahI zakAya nahIM. hakIkatamAM mithyA zabda vyaktinA jJAna - ajJAna sAthe saMbaMdha dharAve che. A ja hakIkatane spaSTa karatAM zAstrakAra svayaM kahe che ke samyagdaSTA mATe badhu samya che ane mithyA draSTA mATe badhuM mithyA che. samyak ke mithyA koI graMtha nizcita nathI. nimitta game tevA zubhAzubha hoya paraMtu daTA jo sAratattvane meLave to te sudaSTA che, samyaka dRSTA che, yathArtha daSTA che paraMtu zubha nimittonA AdhAre viparIta pariNAma kare, bhagavAnanA maMdiramAM jaine phakta
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanA alaMkArane ja jue ane mohAvita pariNati kare to te pariNati mithyA che. TUMkamAM kahevAno sAra e che ke koi paNa padArtha ke graMthone doSa ApI zakAya tema nathI. naMdIsUtra A nAmakaraNanuM kAraNa zuM che? zAstrakAre tenA pAThamAMthI udbhavato je naMdIghoSa-AlAda Ape che tenA AdhAre naMdI' nAma ApyuM haze. saMpUrNa zAstra jJAnAtmaka vivecanathI bharapUra che. ahIM ApaNe samajI levuM joie ke jainadarzana pAse eka anokhI syAdvAdanI dRSTi che ane je kAMi baudhika jJAnAtmaka nirNayo thAya che te syAdvAdanI draSTie aMkita thayelA hoya che. zAstromAM spaSTapaNe syAdvAdano ullekha nathI paraMtu bhagavatI jevA virATa zAstromAM ApekSika kathano jovA maLe che ane bhagavAna 'siyA' zabdano prayoga karIne koi eka apekSAe padArthano nirNaya karavAnuM sUcana kare che. A zAstra to saMpUrNa jJAnAtmaka hovAthI abhyAsIoe syAdvAda dRSTi rAkhIne ja zAstranA maMgala bhAvo grAhya karavA Avazyaka che. naMdIsUtranA prAraMbhamAM pAMca jJAnano ullekha ane pazcAt tenA bheda prabhedonuM vistRta varNana che paraMtu praznanA javAba rUpe vyAkhyAna karatAM prabhedano ullekha karyo che. A rIte zAstrakAre eka navI zailI apanAvI che. jema ziSya pUche che, te viMtaM maUTTwi? uttaramAM zAstrakAra matijJAnanI vyAkhyA na karatAM, tenA svarUpane pragaTa na karatAM, matijJAnanA bheda ane prakArane pradarzita karIne punaH te ja rIte bhedanI paNa vyAkhyA na karatAM, tenA prabhedo batAve che ane ghaNAM prabhedo pachI aMte tenA viSayanuM kathana kare che. zAstrakAranI A zailIthI phakta vRkSa ja nahIM paraMtu vRkSanI zAkhA - prazAkhA, pAMdaDA vagere badhuM jANavA samajavAno saMyoga Ubho thAya che ane koipaNa jJAnano eka bheda keTalo vyApaka che tenA keTalAM viziSTa upakaraNo che, te samajavAnI eka adbhuta taka sAMpaDe che. ApaNe A Amukha pUro karatAM pahelAM jJAna te jIvAtmAnI kevI viziSTa zakti che # 26 ON.*
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ te vize thoDuM kahI aTakazuM. ApaNe jJAnano artha 'jANavuM eTalo karIe chIe ane jJAna jene jANe che te zeya tattvo jJAnanA AdhAre pratibhAsita thAya che. jJAna ane zeyanuM svarUpa samAna hoya tyAre te jJAnanI yarthAtha pravRtti ke pariNati thAya che. hakIkatamAM prazna e che ke badhAM zeyo paNa jJAnamAM ja samAyelA che. dArzanika kSetramAM prazna udbhave che jJAnanA AdhAre zeya ke zeya nA AdhAre jJAna hoya? vedAMtanA advaitavAdamAM paNa vivRtavAda ane pariNAmavAda, baMne dhArAo ema kahe che ke jJAna pote SaSThI rUpe pariNata thayeluM che ane eka dhArA ema kahe che ke te mithyA AbhAsa thAya che. jyAre jainadarzana ema kahe che ke, zeya tattvo vAstavika che. zeyane anurUpa jJAna prApta thAya to ja satya kahI zakAya. zeyathI viparIta jJAna thAya to te bhramAtmaka che, te eka prakAre ajJAna che. zeya e vAstavika dravyo che. jIvAtmA jJAtA che, jJAna tenuM upakaraNa che, jJApti tenI kriyA che ane zeya teno viSaya che. jJAtA jJAnarUpa upakaraNathI jJAtirUpI kriyAtmaka avasthAmAM zeyane grahaNa kare che. jainadarzanano A sidhdhAMta che. naMdIsUtra jJAnarUpI upakaraNanA jeTalA bheda prabheda che. te badhAM para prakAza nAMkhe che. mULamAM A upakaraNanA be bheda che, eka sAkSAta AtmapradezothI udbhavatuM jJAna. te koi anya upakaraNonuM avalaMbana lIdhA vinA zeyane spaSTa kare che, te pratyakSajJAna che. jyAre mati - zrutajJAna anya anukULa upakaraNono upayoga karI zeyane jANe che, tene parokSa jJAna kahe che. ahI pAThako bhUla na kare ke parokSajJAna satyatAthI dUra thAya che ane pratyakSa jJAna satyatAthI najIka che ema nathI. baMne pota potAnA kSetramAM che. jJAnanA badhAM prakAro ghaNI vizALatA dharAve che. zAstrakAre zrutajJAna ke zrutajJAnIne zrutakevaLI jevA zabdothI saMbodhyA che. naMdIsUtra upara ghaNuM vistArathI lakhI zakAya paNa ahIM ATaluM ja A zAstranuM saMrpaNa Avedana karI gaNitAnuyoganA ati sUkSma sUkSmatIta bhAvone pragaTAvanAra A zAstranI vyAkhyA karanArA ane tenuM suMdara bhASAmAM anuvAda karI, badhI rIte Avazyaka hoya tyAM vivecana ApI tulanAtmaka draSTie je saMpAdana karyuM che, te bhagIratha kAryanI gaMgAne pAra karI jeo jJAna dhvaja pharakAvI rahyA che, tevuM amAruM suyogya sAdhvI chaMda ati
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdaraNIya che. eTaluM ja nahIM paraMtu teo guruvaryonI asIma kRpAnA bhAjana banyA che ane pU.lIlamabAi ma. jevA samartha nIlamaNI jevA suyogya sAdhvIjI mahArAje je netRtva saMbhALyuM che, temaNe nakkI karelI nAvane je guNamayI ziSyA sAdhvIjIo calAvI rahyA che teo zat zat abhinaMdanane pAtra che. A jJAnAtmaka upakAra te sAmAnya bIjA koipaNa upakAro karatAM ghaNo ja mahattvapUrNa upakAra che ane AgAmI hajAro varSo sudhI lAkho jIvone preraNA ApatA rahe tevuM A divya zAstranuM saMpAdana sAdhvIjIoe arpaNa karyuM, e eka adbhuta ratnarAzi che. ATalAM zabdo paNa amane ochA lAge che. - pU. jayaMtamuni ma.sA., peTarabAra. 0 28
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya apUrva zrutaArAdhaka bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. ApaNI niSThA ane zraddhAnuM pratinidhitva karanAro eka zabda che Agama. AcArya malayagirinA bhAvAnusAra Agama adhyAtma jJAnano eka pavitra ra che. "Agama" Atma bodhanuM mAdhyama che. jaina paraMparAmAM Agamano abhiprAya lokottara jJAnanA akSaya pravAhathI che. jenI Adi tIrthakara vItarAga prabhunA anaMtajJAna cetanAthI pravAhita thAya che. saMsAramAM dveSa-kleza, vaira-virodha, kAmanA-vAsanA Adi kaMthI mukta karI baMdhAtIta parama samAdhi bhAvamAM pahoMcADavAmAM te sakSama che, samartha che. AvuM Agama gruta karNa--upakarNa pravAhita thatuM rahyuM che. kALa prabhAve zruti-smRti vismRta thavA lAgI. lekhana paddhati hatI nahi. bhagavAna mahAvIra nirvANa thayA pachI aneka duSkALa paDyA. kALakrame jAnahAni, jJAnahAni thaI rahI che ane Agama vicchinna thaI jaze to jagatanA loko ajJAna aMdhakAramAM bhaTakI paDaze, tevI dayA devardhvigaNi kSamAzramaNanA dilamAM UbharANI. teoe saMgha ekatrita karI, vallabhIpuramAM vAcanA karI ane Agamane vyavasthita karyA. vItarAga vANIne aMtaraMgamAM svAdhyAya rU5 gheTI hatI tene lipibaddha karI. A rIte sthavira bhagavaMtoe parama upakAra karI saMskRti, darzana, dharma tathA Atma vijJAnanI prAcInatama jJAnadhArAne pravAhita rAkhI. dhanya ho te dharA, te munipuMgavo jeoe kRpA varSA varasAvI aNamola jJAna khajAno ApaNane prApta karAvyo. te guru bhagavaMtonA prasAdathI zrI guru prANa janma zatAbdInuM nimitta pAmIne pU. tapasvIrAjanA AzIrvAda pU. jayaMta gudevanI nezrAe pU. vANI bhUSaNa girIza gurudevanA mArgadarzane, Agama manISI trilokamunizrInA siddhAMtanA zuddha pATha avalokananA pUrNa sahayoge, guru gussIdevanA kRpAbaLe amArI sAmAnya buddhi dvArA gujarAtI anuvAda, vivecana karI Agama prastuta karI rahyA chIe. priya jijJAsu pAThaka! AnaMdamAM AnaMda ApanAra, cetanAne cetAvanAra, cidAnaMdI svarUpanuM bhAna 29
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ karAvanAra A 'naMdI" sUtra prastuta karI rahyA chIe. naMdI eTale madhathI jharato madhapUDo. madhapUDAmAMthI madha jhare ne ekAda biMdu mukhamAM praveza kare to mIThAza mukhamAM vyApI jAya ane bIjIvAra madhane cATavA jIbha lAlAyita thAya, tevI rIte naMdI sUtrane vAcaka AMkhothI joto jAya, dhyAnapUrvaka vAMcato jAya to cittavRtti cetanA potAnA tarapha pariNati karavA lAlAyita thAya che. madha te aneka phUlonuM sattva che, parAga che. sattva, mULa, choDa, pAna phUlomAMthI pasAra thaI aneka kriyAomAMthI parivartana pAmatAM pavitra zuddha parimala thaI jAya tene ja to madha kahevAya che. sAcuM svarUpa to 'mULa' mAM ja samAyeluM che tethI ja to "naMdIsUtra" ne mULasUtra kaheluM che. A prastuta sUtramAM dareka vAraiya sAhityano sAra bharyo che. sAra te ja che. trikALAbAdhita Atmadravya, temAM vilasatu satta jJAnAdi anaMtaguNa, Avo hiloLA leto AnaMdano sAgara, paryAyanAM mojA uchALato ane potAmAM samAto AtmA nitya, dhruva, zAzvata che. tenuM varNana che. A varNana samajAvavA mATe varNa(akSarano lipi)no AdhAra laI pustakarUpe pragaTa thayuM che. kholIne khoLIye kyAM che AtmA? kema dabAyelo che te vAta devaddhi kSamAzramaNa pAse cAlo sAMbhaLIe. jANe ke 'naMdI' nAmanuM vAjiMtra jyAre dhvanita thAya tyAre temAMthI bAra svara svarita thAya che. myujhika judA judA saMbhaLAya che. evI ja rIte A naMdI sUtrarUpa vAjiMtramAM dvAdazAMgI sUra che. jemAM pahelo jayaghoSa thAya che ke A dvAdazAMgI sUra pragaTayA kyAMthI ? javAba- vItarAga avasthAnA vAjiMtramAMthI, vItarAga kevA hoya tenuM jANapaNuM karAvavA teoe pahelo svara- naya; na nIva goLI viyANao jagagu. jagANaMdo, jaganAho jagabaMdhU jayai jagappiyAmaho mayurva | pahelo jayadhvaja pharakAvyo jagata uparanuM rAjya meLavavA jemaNe jIva jagatanuM bhAna karAvyuM. paMcAstikAya ke cha dravyarUpa A jagata che, temAM paribhramaNa karatAM AtmarAjA jude jude sthAne utpanna thAya che. tevuM jJAnInA jJAnamAM jaNAyuM tethI jAhera karyuM ke juo pelA nigodanA jIvo, jeo eka aMgulanA saMkhyAtamAM bhAganI kAyAno mahela dhAraNa karI rahyA che. te mahelamAM anaMtA tejasa kArmaNanA oraDAo che. te oraDAo eka ja bAraNAvALA che(sparzendriya). bArI mAtra nathI tethI aMdhakAramaya che. temAM paNa saMjJA, kaSAya, vezyAdi saMkliSTa pariNAmamAM gothA khAtAM, kUTAtAM, pITAtAM, asaMkhyAta pradezadhArI anaMtaguNI paryAyAdithI vyApaka AtmAo vasI rahyA che. tenA 30
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsano prakAza AkAzamAM caMdra sUryanI ADe AvelAM saghana vAdaLAM jevo prakAze che. tethI jANI zakAya che ke jaDa, pudgala rUpa vAdaLAthI DhaMkAyelo AtmA che. te AtmA paNa sukha zAMti zodhI rahyo che paraMtu zAMtine badale niraMtara duHkha pAmI rahyo che. tevA nigodanA(kaMdamULanA) jIvothI mAMDIne paMcendriya sudhInA tamAma jIvonAM jJAnAdi guNonuM varNana karI dIdhuM. teo zubhAzubha karmathI jyAM utpanna thAya che tene yoni kahevAya che. tyAMthI uThADI siddha dazA sudhI pahoMcADavA jeo kaSNA varasAve, hUMpha Ape che. tene jagatapitA, jagatabaMdhu, jagatanAtha vagerethI saMbodhana karAya che. tene vItarAga prayoga siddha, Akha puruSa kahevAya che. nadInA bAra svara :(1) pahelo nAda naMdInA nirmANamAMthI niraMjana nirAkArano ninAda nigodathI laIne nirvANa sudhIno karela che. (2) bIjo nAda karatA vItarAga mahAvIre yathArtha jagatanuM svarUpa dekhADatAM vANIrUpa khaLakhaLa zrutagaMgA vahevaDAvI. (3) trIjo nAda tIrthanuM bhadra kalyANa thAo. (4) cotho nAda karatA tIrthane nagara, ratha, cakra, pAkamaLa, caMdra, sUrya, samudra, meru vagere upamAthI upamita karI vasaMtaRtu, varSARtunuM svarUpa khaDuM karI jIvatattvanuM jIvatuM jAgatuM vilasatuM tattva mayUranA kekArava sAthe sarakhAvI zAsanane vegavaMtu banAvIne navAyuM. (5) pAMcamo nAda karatAM covIsa tIrthakara siddhanI stuti karI vaMdana karyA. (6) chaThTho nAda karatA gaNadharathI laIne anuyogadhara AcArya, upAdhyAya tathA sAdhu bhagavaMtonA guNagAna karI vaMdana karyA. (7) sAtamo nAda karatA kaSAya yoganA taMtra nIce dabAyelA jJAnAdi guNone parokSa-pratyakSa rUpe bheda pADI prApta kema karavA tenuM kathAnaka kahyuM. (8) AThamo nAda karatA pratyakSa AtmatattvathI jANI zakAya tevA avadhijJAnanuM varNana karI pula tattva jANavAno sImita mArga cAra gatinA jIvone prApta thAya che tema
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ pragaTa karyuM. (9) navamo nAda karatA pratyakSa mana:paryavajJAna thAya paraMtu karmabhUminA garbhaja manuSya saMyamI apramAdI ne manovargaNAnA pudgalone jANavAnI zakti pragaTe tema siddha karyuM. (10) dasamo nAda karatA kevaLajJAna AtmAthI pragaTa thAya, kaSAyanuM AvaraNa saMpUrNa chinna bhinna kare tevA puruSArtha rUpa hasta lAghavatA kevI hoya tenuM varNana karyuM. te kevaLajJAna pragaTa thavAthI lokAlokane, cha dravyane, sva-parane, ekI sAthe eka samaye anaMta jJAna guNathI jANI zake che tevI vAta zAMtarasa relAvatAM jaNAvI. (11) agiyAramo nAda karatA kevaLajJAnane pragaTa karavA mati kevI nirmaLa karavI paDe, kema karAya tenA aneka udAharaNa ApI AcArya deve kamAla karI che. cAra buddhinA IhA Adi bhedothI parokSajJAna kahI, maLelA zarIranuM mAdhyama kema banAvavuM, karmarUpa vAdaLAM kema vikheravAM tenI cAvI batAvI. (12) bAramo nAda karatA parokSa zrutajJAna vaDe dvAdazAMgInuM saMpUrNa varNana, zrotAnA lakSaNa, pAMca Indriyano kSayopazama, kSapaka bhAva tarapha kema laI javAya tenI zikSA dIkSA IcchAyoga, zAstrayoganA upAyo, tenA prayogo kevA AtmA pAmI zake te parISahanA bhedo prabhedo vagereno jayaghoSa karI sAmarthya yoga jagADI mokSa sudhInuM varNana karI AtmAnAM jJAnaguNo siddha karyA. prastuta sUtranuM tAraNa e ja che ke tenAthI AgaLa vadhI teoe cAritranI mahattA batAvatAM mana:paryava jJAnanuM varNana karyuM ane te paNa vAmaNu che, pugala dravyanuM ja jJAna karAve che. tethI khaMDa sadhAtA nathI. mATe tyAM paNa rokAI jaIza nahIM. haju UMDANamAM cAlyo jA bhAI tuM akhaMDa AtmA cho ema kahI akhaMDa kevaLajJAnanuM varNana karI mAnavane jijJAsAnuM madha caTADyuM. jijJAsA pedA karAvI puruSArthamAM AgaLa vadhAryo, pachI matijJAnanuM varNana karI manoyoga ane pAMca IndriyonAM sAdhana kema banAvavA, tenA vaDe kArya kema vyavasthita karavuM tenI rIta dekhADI. baddhi tIkSNa bane to kevI hAjara javAbI bane che tenA aneka udAharaNa sahita jaDathI judA paDavAnI kaLA zIkhavADI ane tyAra pachI zrutajJAna ja kevaLajJAnane pragaTa karavAnuM AlaMbana che tethI zrutajJAnane chelle bIradAvI, buddhinA guNo batAvI, zAstranA abhyAsanA upAyonuM anupAna kema karavuM te zAstrayoga jagADI, AtmA sAmarthya yogamAM kema praveza kare che tene mATe chellA zravaNa
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhinA prakAra batAvIne AcArya deve varNana pUruM karyuM. A naMdI pUrA siddhAMtano zabdakoSa che, mULa sUtra che, dvAdazAMgInuM saMkSipta varNana prastuta sUtrano niSkarSa e ja che ke pUrNa banavA mATe AgamanuM avagAhana karatAM mULamAM rahelI bhUlane bhUMsADavA racayitAe kevaLajJAnane madhyamAM rAkhyuM che. A bAju avadhijJAna, mana:paryavajJAna, pelI bAju matijJAna, zrutajJAna, kevaLajJAna madhyamAM rAkhIne jJAnI puruSe kahyuM ke madhyamalokano mAnavI temaja A bAju samUrchAima manuSya ane pelI bAju akarmabhUminA manuSyanI madhyamAM rahelo karmabhUmija garbhaja saMjJI manuSya madhyama vayavALo madhyama bhAvamAM sthira bananAro, rAgadveSa baMne bAjuno sarvathA sarva rIte nAza kare te ja saMpUrNa samabhAva keLavI vItaSa-vItarAga banI jAya che. jema ke dariyAmAM DUbato mAnava jIvato jAgato hoya tyAM sudhI DUbyA kare che ane saMpUrNa pANI pI jAya eTale jIvanathI mukta banIne sAgaranI upara tare che. mATe ja kahevAya che "mare te tare." evI ja rIte saMpUrNa jJAnamaya anaMtaguNa sAgaramAM DUbato mAnava karmarUpa kaSAya prakRtinA ahaMne ogALI nAkhI ATha karmono kSaya karI saMsAra sAgaramAM upara tare che ane nirvANane pAmI jAya che. mATe saMpUrNa A sUtra nigodamAMthI nIkaLI jIva nirvANa pAmI jAya che. tyAM sudhInuM varNana kare che. evI aneka marma, dharma bharI cinmaya vAto A siddhAMtamAM bharI paDI che. jeTaluM avagAhana karIe teTaluM pAmI zakAya. mATe ja kahuM chuM, "saMsAra vAmo, siddha dazA pAmo." A prastuta sUtranA anuvAdikA che amArA pyArA guppANanA kRpApAtrI prauDha jJAna vizArada viduSI 'pUjyazrI'nA upanAmathI ghoSita thayelA mArA gurubhaginI pa. pU. bA. bra. prANakuMvarabAI mahAsatIjI. emanA mATe huM zuM lakhuM? phakta vaMdana karI evI bhAvanA karuM chuM ke A naMdI sUtrano anuvAda sva-para kalyANakAraka, AnaMdadAyI, satasvarUpamaya bane. lakhanArA svayaM sahiSNutAnI mUrti che, te temAM ja samAI jAya ane jJAnapIyUSanuM pAna karAvatAM rahe. tenI kRpA mArA upara varasatI rahe. meM je Agama
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ avagAhanAnuM kAma hAtha dharyuM che te kAryamAM huM rata rahuM tevI maMgala kAmanA sahita AzIrvAda cAhuM chuM, punaH punaH praNAma karuM chuM. A zAstrane zobhAvanArA gurudeva trilokamunine paNa punaH punaH vaMdanA. haiyAnA agaNita-amApa utsAha sAthe ane anokhI sUjhabUjha sAthe Agama prakAzana mATe yojAyela guruprANa phAunDezananI pragatimAM samarpitabhAve joDAyelA zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMghanA pramukhazrI candrakAMta ema. zeThanA uSmAbharyA utsAhane biradAvuM chuM, abhinaMduM chuM. A AgamanuM avalokana karavAmAM sahayogI sAdhvIjIo ane zramaNopAsaka mukuMdabhAIno athAga sahayoga che temaja prakAzana samiti, prakAzaka, mudraka nehalabhAI vagere sahayogI kAryakartAonA puruSArthane sAdhuvAda. jANatA ajANatAM Agama avagAhanamAM truTi rahI javA pAmI hoya to trividha trividha micchAmi dukkaDaM. bodhi bIja dIkSA-zikSA dore bAMdhI, mukta-lIlama taNA tAraka thayA, evA guNI "ujama-phUla aMbAmAta"ne, vaMdana karuM bhAvabharyA; vitarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to, mAMgu punaH kSamApanA, maMgala maitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM vijJApanA. -AryA lIlama 34
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA ne AyA se viLAyA, ne viLayA se AyA | zrI AcArAMga sUtra je AtmA che te vijJAtA jANanAra che ane je vijJAtA che te AtmA che. AtmA akhaMDa jJAnasvarUpa che. tema chatAM karmonA nyUnAdhika AvaraNothI Avarita jIvomAM pragaTapaNe jJAnanI nyUnAdhikatA pratIta thAya che. jJAnanuM akhaMDa svarUpa tathA khaMDa - khaMDa svarUpe jJAnanA bheda - prabhedanuM nirUpaNa karatuM zrI naMdIsUtra zrI devarkiMgaNikSamAzramaNanI sAdhanAnA sArabhUta aMtima zAstra racanA che. temAM teozrIe maMgalAcaraNa rUpe akhaMDa jJAnanA dhAraka zrI tIrthaMkara paramAtmAo, gaNadhara bhagavaMto tathA anuyogadhara AcAryabhagavaMtone bhAvavaMdana karyA che. temAM gAthA - 27nA cothA caraNamAM vadutassa rivvayaM pATha che. A pATha lipidoSathI azudhdha thai gayo hoya tema lAge che. TIkAkAre A gAthAnA arthamAM mahAgirinA be ziSyo, baMne bhAio, bahula ane balissaha AcAryane vaMdana karyA che. vyAkaraNanI dRSTie paNa A pATha azudhdha che. prastuta pratamAM zudhdha pATha grahaNa karyo che ane pracalita pATha kauMsamAM Apyo che. A zAstramAM zrutaskaMdha, zataka, adhyayana Adi koI paNa bheda nathI. AkhuM zAstra akhaMDarUpe eka che. paraMtu vAcakonI saraLatA mATe ame viSayonuM vibhAjana 'prakaraNa' zabdathI karyuM che. zAstrakAre jJAnanA pratyakSa ane parokSa, evA be bheda ane pratyakSajJAnanA indriya pratyakSa ane noindriya pratyakSa, evA be bheda karyA che. vivecanamAM te viSayane ame spaSTa karyo che ke indriya pratyakSajJAna vAstavamAM pratyakSajJAna nathI paraMtu vyavahAranI daSTie te pratyakSa hovAthI darzanazAstromAM tene sAMvyAvahArika pratyakSa ane noIndriya pratyakSane pAramArthika pratyakSajJAna kahyuM che. zAstrakAre matijJAnanA 28 bhedanuM kathana karyuM che paraMtu vRttikAre tattvArthasUtra Adi 35
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthAnusAra matijJAnanA vistArathI 340 bhedanuM kathana karyuM che. vAcakonI jANakArI mATe vivecanamAM te viSayane spaSTa karyo che. zrutajJAnanA bheda-prabhedamAM kAlikazruta saMbaMdhI pATha che temAM vamAyArUM gharANInuM paTTaI] sahastrArUM... pATha che. te pATha tarkasaMgata lAgato nathI. tethI te pAThane kauMsamAM rAkhI vivecanamAM tenuM kAraNa spaSTa karyuM che. A rIte lagabhaga 1500 varSa pUrve lipibadhdha thayelA zAstromAM kyAMka lipidoSa Adi koi paNa kAraNathI kAMika skhalanA thai javAnI saMbhAvanA che. te viryo mATe saMzodhanano viSaya banI jAya che. zAstranA saMpAdanamAM AgamamanISI pU. trilokamuni ma.sA.no amone saMpUrNa sahayoga maLyo che. teozrInI AgamarUci anumodanIya che. ame upakArI gurubhagavaMtonI asIma kRpAnA baLe A zrutasAgaramAM AMzika rUpe avagAhanA karI zakyA chIe. sarva upakArIonA RNano svIkAra karI natamastake sahune vaMdana karIe chIe. chadmasthapaNAne vaza thai jinavANIthI ochI - adhika ke viparIta prarUpaNA thai hoya to trividhe trividhe... micchAmi dukakaDam... sadA RNI mAta-tAta caMpAbena-zAmaLajIbhAI! sadA RNI mAta-tAta lalitAbena-popaTabhAI! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! anaMta upakArI o tapasamrATa gurudevazrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukata - lIlama - vIra guNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devaguru-dharmanI maLe evI kRpA zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukta - lIlama guruNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devaguru-dharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe pAmuM Atmadarzana. 36
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdikAnI kalame - zAsanaratnA pU. bA. bra. prANakuMvarabAI ma. arihaMtanI vANIne athavA jinezvaranA upadezane Agama kahevAya che. mahAvIra devanI vANI Agama che. jinezvaranI vANImAM athavA upadezamAM jene vizvAsa che te jaina che. rAga ane dveSanA vijetAne jina kahevAya che. bhagavAna mahAvIre rAga ane dveSa para vijaya prApta karyo hato. mATe te jina hatA, tIrthakara paNa hatA. tIrthakaranI vANIne jaina paraMparAmAM Agama kahevAya che. bhagavAna mahAvIre potAno upadeza te yuganA jana samUhanI bhASAmAM arthAt jana-bolImAM Apyo hato. je bhASAmAM bhagavAna mahAvIre potAnA vicAro, potAnA AcAro vyakta karyA hatA te bhASAne aupapAtika sUtramAM ardhamAgadhI bhASA kahela che. Agama bhagavatI sUtramAM ardhamAgadhI bhASAne devavANI paNa kahevAyela che arthAt deva gatinA devatA badhA paraspara ardhamAgadhI bhASA bole che. jaina sAhitya bahu vizALa che. vartamAne upalabdha jaina sAhitya ardhamAgadhI, prAkRta, saMskRta apabhraMza, gujarAtI, hindI, tAmila, kannaDa, marAThI ane anya prAMtIya bhASAomAM upalabdha che. ema virATa jaina sAhitya atyAra sudhImAM lakhAyeluM che. bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI arthAt vikrama saMvata pUrva 470 thI prAraMbha karIne eka hajAra varSa sudhI Agama yuga kahevAya che. koIne koI rUpamAM AgamayuganI paraMparA vartamAna yugamAM paNa cAlI rahI che. jyAre lakhavAnI paraMparA na hatI, lakhavAnA sAdhano paNa alpatama hatAM tyAre Agamo, zAstrone smRtinA AdhAra para athavA guruparaMparA mujaba kaMThastha karIne, paraspara zravaNa karIne surakSita rakhAtAM hatAM. saMbhava che ke eTale ja Agamane zrutajJAna kahyuM che, ane zruti/smRti jevA sArthaka zabdono vyavahAra paNa thayo che. bhagavAna mahAvIranA parinirvANanA eka hajAra varSa sudhI AgamonuM jJAna smRti/zruti paraMparA para AdhArita rahyuM. pachI smRti durbalya thavAnA kAraNe dhIre dhIre Agama jJAna lupta thavA 37
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgyuM. mahAsarovaranuM pANI jANe sukAtAM sukAtAM mAtra goSpada jeTaluM rahI gayuM. mumukSu zramaNo mATe A viSaya ciMtAjanaka banI gayo. teo zrutajJAnanA bhaMDArane surakSita rAkhavA mATe tatpara banyA. mahAna zrutapAragAmI devardhvigaNi kSamAzramaNe vidvAna zramaNonuM eka saMmelana bolAvyuM ane smRti doSathI lupta thatAM Agama jJAnane surakSita temaja saMgrahita rAkhavAnuM AhvAna karyuM. sarvasammatithI Agamane lipibaddha karyA. jinavANIne pustakArUDha karavA mATe A aitihAsika kArya vastutaH vartamAnanI samagra jJAnapipAsu prajA mATe eka avarNanIya upakAra siddha thaI rahela che. saMskRti, darzana, dharma ane AtmavijJAnanI prAcInatama jJAnadhArAne pravAhita rAkhavA mATeno A upakrama vIra nirvANanA 980 thI 993 varSanI vacce prAcIna nagarI vallabhIpara (saurASTa)mAM AcArya zrI devardhvigaNi kSamAzramaNanA netRtvamAM saMpanna thayo. jaina AgamanI A bIjI ane aMtima vAcanA hatI paraMtu lipibaddha karavAno prathama prayAsa hato. vartamAnamAM prApta jaina sUtronuM aMtima svarUpa A vAcanAmAM saMpanna thayuM hatuM. pustakArUDha thayA pachI AgamonuM svarUpa mULa rUpe surakSita banI gayuM. paraMtu kALa-doSa, zramaNa saMghonA AMtarika matabheda, smRtinI durbaLatA, pramAda temaja bhArata bhUmi para thatAM bahAranAM AkramaNonAM kAraNe vipula jJAnabhaMDAronovidhvaMsa Adi aneka kAraNothI Agama jJAnanI vipula saMpatti dhIre dhIre punaH kSaNa ane vilupta thavA lAgI. AgamonA aneka mahatvapUrNa pada, saMdarbha temaja tenA gUDhArthanuM jJAna, chinna vicchinna thavA lAgyuM. paripakva bhASA jJAnanA abhAvamAM, je Agama hAthathI lakhavAmAM AvatA hatA te paNa pUrNa zuddha lakhavAmAM AvatA na hatA. tenuM samyaka arthajJAna denArA paNa virala ja rahyA. A rIte aneka kAraNothI AgamanI pAvana dhArA saMkucita thatI rahI. vikramanI soLamI zatAbdImAM vIra lokAzAhe A dizAmAM krAMtikArI prayatna karyo. AgamonA zuddha ane yathArtha arthajJAnane nirUpita karavA mATe eka sAhasika upakrama pharI cAlu karyo, paraMtu thoDA kALa pachI temAM paNa sAMpradAyika-vidveSa ane saiddhAMtika vigraha vagere vyavadhAno upasthita thaI gayA. Agama abhyAsIone zuddha prato maLavI paNa durlabha thaI gaI. ogaNIsamI zatAbdInAM prathama caraNamAM jyAre Agama mudraNanI paraMparA cAlI tyArathI pAThakone kaMIka suvidhA prApta thaI. dhIre dhIre vidvAnonA prayAsothI AgamonA prAcIna vyAkhyAgraMtha, niryuktio, bhASya, cUrNi, TIkAo vagere prakAzamAM AvyAM ane tenA AdhAra para AgamonA spaSTa sugama bhAva - 38
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bodha saraLa bhASAmAM prakAzita thayA. tethI Aje pahelAM karatAM kaMIka adhika AgamasvAdhyAyanI pravRtti thaI rahI che. janatAmAM Agamo pratyenuM AkarSaNa tathA ci jAgRta thaI rahyA che. A ruci jAgaraNamAM aneka videzI AgamajJa vidvAno tathA bhAratIya jainetara vidvAnonI Agama zruta sevAno paNa prabhAva che. tethI ApaNe vizeSa gaurava anubhavIe chIe. je kaMI paNa Aje upalabdha zAstro che temAM ja zraddhAthI saMtoSa mAnI Atma vikAsa karavAno che. e ja zreya che. zraddhAnuM sUtra A prakAre che- "tameva saLaM navA = nihiM paDyuM " - [ AcArAMga sUtra] vyAkhyAsAhitya ane vyAkhyAkAro : Agamo para vyAkhyA sAhitya paNa ghaNuM lakhAyuM che. jainadarzana-tattvanA gaMbhIrathI gaMbhIra vicAro paNa Agama sAhityanAM A vyAkhyAtmaka sAhityamAM upalabdha che. AgamonI vyAkhyA tathA TIkA be bhASAmAM thaI che, prAkRta ane saMskRta, prAkRta TIkA-niryukti, bhASya ane cUrNinA nAmathI upalabdha che. niryukti ane bhASya padyamaya che ane cUrNi gadyamaya che. upalabdha niryuktionA adhikAMza bhAga bhadrabAhu dvitIyanI racanA che. teno samaya vikramanI pAMcamI athavA chaThThI zatAbdI che. niryaktiomAM bhadrabAhue aneka sthaLo para temaja aneka prasaMgo para dArzanika tattvonI carcAo bahu suMdara DhaMgathI karela che. vizeSa karIne bauddho ane cArvAkonA viSayamAM khaMDananA rUpamAM jyAM kyAMya paNa avasara maLatAM ja teoe lekhanakArya karyuM che. niryuktiomAM AtmAnuM astitva teoe siddha karyuM che. jJAnanuM sUkSmatama nirUpaNa tathA ahiMsAnuM tAtvika vivecana teoe karyuM che. zabdano artha karavAnI paddhatimAM to teo niSNAta hatA. pramANa naya ane nikSepanA viSayamAM paNa lakhIne teoe jainadarzananI bhUmikA pAkI karI che. koI paNa viSayanI carcAne potAnA samaya sudhInA pUrNa rUpamAM jovI hoya to bhASyanuM vAMcana karavuM joIe. bhASyakAromAM prasiddha AcArya saMghadAsa gaNi ane AcArya kSamAzramaNa jinabhadra che. teno samaya sAtamI zatAbdI che. jinabhadra gaNie "vizeSAvazyaka bhASya" mAM Agamika padArthonuM tarkasaMgata vivecana karyuM che. pramANa, naya ane nikSepanI saMpUrNa carcA to teoe karI ja che, tenAthI atirikta tattvonuM paNa tAtvika ane yuktisaMgata vivecana teozrIe karyuM che. ema kahevAya che ke dArzanika carcAno koI evo viSaya nathI ke jenA para AcArya jinabhadra kSamAzramaNe potAnI 39
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ samartha kalamane na calAvI hoya arthAt teoe bhAvavAhI vivecana karyuM che. "bRhatkalpa" bhASyamAM AcArya saMghadAsa gaNie sAdhuonA AcAra ane vihAra AdinA niyamomAM utsarga-apavAda mArganI carcA dArzanika DhaMgathI karI che. teoe prasaMgane anukULa jJAna, pramANa, naya ane nikSepanA viSayamAM paryApta lakhyuM che. bhASya sAhitya vastutaH Agama-yugIna dArzanika vicArono eka vizvakoSa che. lagabhaga 7 mI ane 8 mI zatAbdImAM racAyela cUrNiomAM paNa dArzanika tattva paryApta mAtrAmAM upalabdha che. cUrNikAromAM AcArya jinadAsa mahattara bahuvidyuta ane prasiddha che. teozrInI kRtiomAM sahuthI moTI arthAt vizA cUrNi" che. jaina Agama sAhityano eka paNa viSaya evo nathI ke jenI carcA saMkSepamAM athavA vistAramAM nizItha cUrNimAM na karI hoya. temAM jJAna ane vijJAna che, AcAra ane vicAra che. utsarga ane apavAda che, dharma ane darzana che, paraMparA ane saMskRti vagere vividha viSayo che. jaina paraMparAnA ItihAsanI ja nahIM bhAratIya ItihAsanI ghaNI-ghaNI vikharAyelI kaDIo "nizItha cUrNimAM" upalabdha che. sAdhaka jIvananuM eka paNa aMga evuM nathI ke jenA viSayamAM cUrNikAranI kalama mauna rahI hoya arthAt tenI kalama cAlatI ja rahI che tyAM sudhI ke bauddha jAtakonA DhaMganI prAkRta kathAo paNa A cUrNimAM moTI saMkhyAmAM upalabdha che. ahiMsA, anekAMta, aparigraha, brahmacarya, tapa, tyAga temaja saMyama-A dareka viSayothI AcArya jinadAsa mahattare potAnI viziSTa kRti ''nizItha cUrNi" ne eka prakAranA vicArorUpa ratnonI moTI khANa banAvI dIdhI che. "nizItha cUrNi" jaina paraMparAnAM dArzanika sAhityamAM paNa eka vizeSa kRti che, jene samajavI Avazyaka che. jaina AgamonI sauthI prathama saMskRta TIkA AcArya haribhadrajIe lakhI che. teno samayavikrama saMvata 757thI 857nI vacceno che. haribhadrajIe prAkRta cUrNiono prAyaH saMskRtamAM anuvAda karyo che. koI koI sthAne potAnA dArzanika jJAnano upayoga karavo paNa teo jarUrI samajyA hatA. teozrInI TIkAomAM dareka darzanakAroe karelI pUrva pakSa rUpe carcA upalabdha che. eTalu ja nahIM paraMtu jenatattvane dArzanika jJAnanA baLe nizcitarUpe sthira karavAno prayatna paNa dekhAya che. N 407
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ haribhadrajI pachI AcArya zIlAMkasUrie 10 mI zatAbdImAM AcArAMga ane sUtrakRtAMganI TIkAonI racanA karI. zIlAMkAcArya bAda prasiddha TIkAkAra AcArya zAMtijI thayAM teoe uttarAdhyayananI bRhada TIkA lakhI che. tyAra bAda zIlAMkAcAryanA ziSya TIkAkAra abhayadeva AcArya thayA, teoe nava aMgasUtra para saMskRta bhASAmAM TIkAonI racanA karI. teozrIno janma (samaya) vikrama saMvata 1072 mAM thayo ane svargavAsa vikrama saM. 1135 mAM thayo. A banne TIkAkAroe pUrva TIkAono saMpUrNa upayoga karyo che topaNa potAnA taraphathI koI koI sthAne navI dArzanika zailImAM carcA paNa karI che. ahIM mAladhArI hemacaMdrajInuM nAma paNa ullekhanIya che. teo 12 mI zatAbdInA mahAna vidvAna saMta kahevAtA hatA. AgamonA saMskRta TIkAkAromAM sarva zreSTha sthAna AcArya malayagirinuM che. prAMjala(saraLa ane suMdara) bhASAmAM dArzanika carcAothI paripUrNa TIkA jovI hoya to malayagirinI ja TIkA jovI joIe. teozrInI TIkAonuM vAMcana karavAthI zuddha dArzanika graMtha vAMcavAno AnaMda Ave che. jaina-zAstranA dharma, AcAra, pramANa, naya ane nikSepa Adi viSayo sivAya bhUgoLa ane khagoLa Adi viSayamAM paNa teozrInI kalama eTalI dhArAvAhI cAle ke viSayone pUrNa spaSTa karIne ja rAkhe. te viSayamAM bIju kaMI jovAnI AvazyakatA rahetI nathI. teozrI AcArya hemacaMdranA samakAlIna hatA. mATe teno samaya nizcita rUpe bAramI zatAbdIno utarAddha ane 13 mI zatAbdIno prAraMbha manAya che. saMskRta prAkRta TIkAonuM parimANa bahu moTuM hovAne kAraNe ane viSayonI carcAo gahana gaMbhIra hovAne kAraNe Agamono zabdArtha karanArI saMkSipta TIkAonI AvazyakatA thaI. mATe tatkAlIna bhASAmAM bAlAvabodhanI TIkA TabbAonI racanA thaI. Agama sAhityanI A bahu saMkSipta rUparekhA ahIM prastuta karI che. ethI adhyayanazIla adhyetA AgamonA aitihAsika mUlya temaja mahatvane sArI rIte potAnI buddhi vaDe trAjavAmAM toLI zake.nizcaya rUpathI kahI zakAya che ke Agama kAlIna dArzanika taththone samajavA mATe mULa AgamathI laIne saMskRta TIkA paryata samasta sAhityanA adhyayananI nitAMta AvazyakatA che. jJAna pramANa-vicAra : jaina AgamomAM jJAna ane pramANanuM varNana aneka prakArathI che temaja aneka 41
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamomAM che. prAcIna AgamomAM pramANanI apekSAe jJAnanuM ja varNana adhika vyApakatAthI karyuM che. naMdIsUtramAM jJAnanuM vistArathI nirUpaNa karyuM che. pramANa ane jJAna koI paNa vastune jANavA mATe sAdhana che. jJAnanA mukhya pAMca bheda che- mati, zruta, avadhi, mana:paryava ane kevaLa. jJAna carcAnA vikAsakramane AgaLa AdhAra para jovuM hoya to tenI traNa bhUmikAo spaSTa dekhAya che- prathama bhUmikA e che ke jemAM jJAnane pAMca bhedomAM vibhakta karela che. dvitIya bhUmikAmAM jJAnane pratyakSa ane parokSa ema be bhedamAM vibhakta karIne pAMca jJAnamAMthI mati ane zrutane parokSamAM ane avadhi, mana:paryAya ane kevaLane pratyakSa kahela che. tRtIya bhUmikAmAM Indriyajanya jJAnane pratyakSa ane parokSa ubhayamAM sthAna Apela che. A pramANe jJAnanuM svarUpa ane tenA bheda tathA upabhedanAM kAraNe jJAnanA varNane AgamomAM paryApta sthAna grahaNa karela che. pAMca-jJAna carcAnA kramika vikAsanI traNe ya Agamika bhUmikAonI eka vizeSatA rahI che ke emAM jJAnacarcAnI sAthe Itara darzanomAM pracalita pramANanI carcAno koI saMbaMdha athavA samanvaya sthApita karyo nathI. A jJAnomAM ja samyakatva ane mithyAtvanA bheda dvArA AgamakAroe prayojana siddha karela che ane pramANa athavA apramANa jevA vizeSaNo ApyA vinA ja prathamanA traNe ya jJAnamAM ajJAna-viparyaya mithyAtvanI tathA samyakatvanI saMbhAvanA svIkArela che. pAMca jJAnamAMthI aMtimanA be jJAnamAM ekAMta samyakatva ja batAvyuM che. e rIte AgamakAroe pAMca jJAnonuM pramANa ane apramANa dekhADyA vagara ja te vizeSaNonuM prayojana bIjI rIte niSpanna karI lIdhuM che. jJAnanuM varNana AgamomAM atyaMta vistRta che. pramANanA viSayamAM mULa AgamomAM ane tenA vyAkaraNa sAhityamAM paNa ati vistArathI nahIM paNa saMkSepamAM pramANanI carcA temaja pramANanA bhedo ane upabhedonuM kathana aneka sthAno para Ave che. jaina AgamomAM pramANa-carcA, jJAna carcAthI svataMtra rUpe paNa Ave che. anuyogadvAra sUtramAM pramANa zabdanA vistArathI bheda prabheda karavAmAM AvyA che. anuyogadvAra sUtra athavA naMdI sUtranA varNana pramANe pramANanA be bheda thAya che- Indriya pratyakSa ane noIndriyapratyakSa. Indriya pratyakSamAM pAMca Indriyo dvArA thanArA pAMca prakAranA pratyakSano samAveza che ane noIdriya pratyakSa pramANamAM traNa jJAnono samAveza karelo che. avadhipratyakSa, manaHparyAyapratyakSa ane kevaLapratyakSa. "no" zabdano artha che Indriyano abhAva. A traNe ya jJAno Indriyajanya nathI. e jJAna kevaLa | O), 42
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasApekSa che. bIjI apekSAe Indriyajanya jJAnone parokSa pramANa rUpe kahela che. cUlikA sUtra ane mULa sUtra : naMdI sUtra ane anuyogadvAra sUtra cUlikAsUtra kahevAya che. cUlikA zabdano prayoga te adhyayana athavA graMtha mATe hoya che ke jemAM avaziSTa viSayonuM varNana athavA varNita viSayonuM spaSTIkaraNa karela hoya. dazavaikAlika ane mahAnizIthanA saMbaMdhamAM AvI cUlikAo arthAt cUDAo upalabdha che. emAM mULa graMthanuM prayojana athavA viSayane dRSTimAM rAkhIne evI koIka Avazyaka vAto para prakAza pADela che ke jeno samAveza AcArya graMthanA koI adhyayanamAM karI zakyA na hoya. vartamAnamAM AvA kAryone pustakanA aMtamAM pariziSTa rUpe joDIne saMpanna karavAmAM Ave che. naMdI ane anuyogadvAra paNa Agamo mATe pariziSTanuM kArya kare che. eTalu ja nahIM AgamanA adhyayana mATe A be sUtro bhUmikAnuM paNa kAma kare che. A kathana naMdI sUtra karatA anuyogadvAra sUtranAM viSayamAM adhika satya che. naMdImAM to kevaLa jJAnanuM ja vivecana karyuM che tyAre anuyogadvAramAM Avazyaka sUtranI vyAkhyAnA bahAne samagra AgamanI vyAkhyA abhISTa che. mATe temAM prAyaH AgamonA samasta mULabhUta siddhAMtonuM svarUpa samajAvavAnI sAthe ja viziSTa pAribhASika zabdonuM spaSTIkaraNa paNa karela che jenuM jJAna AgamonAM adhyayana mATe Avazyaka ja nahIM paNa anivArya che. anuyogadvAra sUtra samajyA pachI koI paNa Agamika paribhASA evI na rahI jAya ke jene samajavA mATe jijJAsu pAThakane muzkelIno sAmano karavo paDe. A cUlikA sUtra hovA chatAM eka prakAre samasta Agamono ke AgamajJAnano pAyo che. eTalA mATe A sUtrone mULasUtra kahevAnI paNa paraMparA che. A prakAre A baMne zAstrone cUlikA sUtra ane mULa sUtra gaNavAnI banne paraMparAo cAlI rahI che. naMdIsUtrano viSaya : naMdI sUtramAM pAMca jJAnanuM vistArathI varNana karela che. niryuktikAra Adi AcAryoe naMdI zabdane jJAnanI ja paryAya mAnela che. sUtrakAre sarva prathama 50 gAthAomAM maMgalAcaraNa karela che. tyAra bAda sUtranA mULa viSayabhUta Abhinibodhika Adi pAMca prakAranA jJAnano prAraMbha karyo che. pahelA AcArye jJAnanA pAMca bheda karyA che 43
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAra bAda tenA bIjI rIte pratyakSa ane parokSa rUpe be bheda karyA che. pratyakSamAM Indriya pratyakSa ane noIndriyapratyakSa A be bheda karyA che. Indriya pratyakSamAM pAMca bheda karyA che. temAM pAMca prakAranI Indriyo vaDe thanAra jJAnano samAveza thAya che. A jJAnane jaina nyAya zAstromAM sAMvyavahArika pratyakSa kahela che. noIndriya pratyakSamAM avadhi, mana:paryava ane kevaLajJAnano samAveza karela che. parokSajJAna be prakAranuM che- Abhinibodhika ane zruta. Abhinibodhikane mati paNa kahevAya che. AbhinibodhikanA bhRtanizrita athavA azrutanizcita rUpe be bheda che. zrutajJAnanA akSara, anakSara, saMjJI, asaMjJI, samyaka, mithyA, sAdi, anAdi, sAvasAna, niravasAna, gamika, agamika, aMgapraviSTa ane anaMgapraviSTa rUpe cauda bheda che. naMdI sUtranI racanA gadya ane padya bannemAM che. sUtranuM graMthamAna lagabhaga 700 zloka pramANa che. prastuta sUtramAM pratipAdita viSaya anya sUtromAM paNa upalabdha che. udAharaNa tarIke avadhijJAnanA viSaya, saMsthAna, bheda Adi para prajJApanA sUtranA 33 mA padamAM prakAza pADela che. bhagavatI (vyAkhyAprajJapti) Adi sUtromAM vividha prakAranA ajJAnano ullekha maLe che. A rIte matijJAnanuM paNa bhagavatI Adi sUtromAM varNana maLe che. dvAdazAMgI zrutano paricaya samavAyAMga sUtramAM paNa Apela che. A paNa naMdIsUtranI eka vizeSatA che ke temAM varNita viSaya bIjA sUtromAM paNa maLe che. 'maMgalAcaraNa sarva prathama sUtrakAre dharmajagata pitAmaha AdinAtha bhagavAnane, tyAra bAda bhagavAna mahAvIrane namaskAra karyA che. pachI jaina saMgha, covIsa jinezvara, agiyAra gaNadhara, jina pravacana temaja sudharma Adi sthavirone stutipUrvaka praNAma karyA che. A maMgala prasaMge prastuta sUtramAM AcArye kAlikazrutanA anuyogane dhAraNa karanAra je sthavironI stuti, vaMdanA, guNakIrtana karela che te kalpasUtrIya sthavirAvalithI kaMIka bhinna che. maMgalAcaraNanA rUpe arpata AdinI stuti karyA pachI sUtrakAre sUtrano artha grahaNa karavAnI yogyatA rAkhanArA zrotAonuM caudadaSTAMtothI varNana karyuM che. AdaSTAMtonuM 44
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAkAroe vizeSa spaSTIkaraNa karyuM che. zrotAonA samUhane sabhA kahevAya che. sabhA keTalA prakAranI hoya che ? A praznano vicAra karIne sUtrakAra kahe che ke- sabhA traNa prakAranI hoya che- jJAyikA, ajJAyikA ane durvedazA. jema haMsa pANIne choDIne dUdha pI jAya che ema guNasaMpanna puruSa doSone choDIne guNone grahaNa karI le che. evA prakAranA puruSonI sabhAne jJAyikA--pariSada kahevAya che. je zrotA mRga, siMha ane kukaDAnA baccA samAna prakRtithI saraLa che tene saMskAra rahita ratnanI samAna koI paNa rUpe sthApita karI zakAya che ane koI paNa mArgamAM prerI zakAya che, te ajJAyika pariSada che. AvA zrotAonI sabhAne ajJAyikA sabhA kahevAya che. jevI rIte koI grAmINa paMDita koI paNa viSayamAM vidvAna na hoya paNa anAdaranA bhayathI koI vidvAnane kAMI pUche nahIM paraMtu kevaLa vAtapUrNavasti eTale vAyuthI bharelI mazaka samAna loko vaDe potAnA pAMDityanI prazaMsA sAMbhaLIne phUlAya, e ja rIte je loko potAthI adhika koI paNane na svIkAre, tenI sabhAne durvedazasabhA (muzkelIthI samaje ke na samaje evI) kahevAya che. na jJAna : ATalI bhUmikA bAMdhyA pachI sUtrakAra potAnA mULa viSaya para Ave che. te viSaya che jJAna. jJAnanA pAMca prakAra che- (1) AbhinibodhikajJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryavajJAna (5) kevaLajJAna. A jJAna saMkSepamAM be prakAre che- pratyakSa ane parokSa. pratyakSanA paNa be bheda che- (1) Indriya pratyakSa (2) noIndriya pratyakSa. Indriya pratyakSa pAMca prakAranuM che- (1) zrotraMdriya pratyakSa (2) cakSurindriya pratyakSa (3) ghrANendriya pratyakSa (4) jindriya pratyakSa ane (5) sparzendriya pratyakSa. noIndriya pratyakSa traNa prakAranuM che- (1) avadhijJAna pratyakSa (2) manaHparyavajJAna pratyakSa (3) kevaLajJAna pratyakSa. 45
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSepamAM naMdI sUtramAM A ja viSayo che. vastutaH naMdI sUtrano mukhya viSaya pAMca jJAna ja che. Agamika paddhatithI A eka pramANanuM ja nirUpaNa che. jaina darzana "jJAnaM pramANana" jJAnane pramANa mAne che. tenuM viSaya vibhAjana tathA pratipAdana be paddhatiothI karela che- Agamika paddhati ane tarkapaddhati. nadI sUtramAM, Avazyaka niryuktimAM ane vizeSAvazyaka bhASyamAM jJAna viSe atyaMta vistArathI varNana karela che. niryuktikAra AcArya bhadrabAhu, naMdI sUtrakAra devavAcaka ane bhASyakAra jinabhadra kSamAzramaNa Agamika paraMparAnA prasiddha ane samartha AcArya hatA. vartamAna paraMparAmAM naMdIsUtranI parigaNanA be prakAre karI che- mULa sUtromAM tathA cUlikA sUtromAM. sthAnakavAsI paraMparAnI mAnyatAnusAra mULa sUtra cAra cheuttarAdhyayana, dazavaikAlika, naMdI ane anuyogadvAra. A cAre ya sUtra jJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanAmAM mULabhUta eTale pAyAnI ITa samAna che. naMdI ane anayoga jJAnArAdhanAmAM maulika che. uttarAdhyayana darzanArAdhanAnI maulikatA karanAra che ane dazavaikAlika sUtra cAritrArAdhanAmAM pAyArUpa che. zvetAMbara mUrtipUjaka paraMparA pramANe naMdI sUtra ane anuyogadvAra sUtrone cUlikA sUtra tarIke svIkArela che. cUlikA eTale zirastha, zikharastha ane mULa eTale maulika ema artha karAya to baMne zabdonuM mahattva samAna thaI jAya che. ema to cAre ya mULa sUtronI racanA atyaMta suMdara ane vyavasthita che. bhAva, bhASA ane zailInI daSTie paNa cAre ya sUtronuM AgamomAM ati gauravapUrNa sthAna che. vyAkhyA-sAhitya saMskRta prAkRtamAM - AgamanA gaMbhIra bhAvone samajavA mATe AcAryoe samaya samaya para je vyAkhyAgraMtha lakhela che. te che- niryukti, bhASya, cUrNi ane TIkA. naMdI sUtra para niryukti temaja bhASya bannemAMthI eka paNa nathI. cUrNi temaja aneka saMskRta TIkAo vartamAnamAM upalabdha che. cUrNi bahu vistRta nathI. AcArya haribhadrakRta saMskRta TIkA paNa te cUrNi nuM ja anugamana kare che. AcArya malayagirikata naMdI TIkA atyaMta mahatvapUrNa che. gaMbhIra bhAvone samajavA mATe AnAthI suMdara anya koI vyAkhyA nathI. A vyAkhyA saMskRtamAM che. 46
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiMdI gujarAtI saMkaraNo : AgamonuM pUrNataH hiMdI anuvAdanuM prakAzana sarva prathama AgamanA vidvAna AdaraNIya munizrI amulakhaRSie karAvyuM che. tyAranI paristhiti pramANe teozrInuM kArya atyaMta mahattvapUrNa hatuM. tyAra pachI zAstrAcArya zrI pa. pU. ghAsIlAlajI ma. e svaracita saMskRta TIkA sAthe hiMdI ane gujarAtI bhASAmAM 3ra AgamonuM prakAzana karAvyuM temaja jaina zramaNa saMghanA prathama AcArya pU. AtmArAmajI ma. sA. e keTalAka AgamonI saMskRta chAyA vyAkhyA saha hiMdI anuvAdanuM mahAna kArya karyuM, je kharekhara atyaMta upayogI che. A sivAya jaina zvetAMbara terApaMtha munijanonuM Agama prakAzananuM kArya gatizIla che. mULapATha vistRta vivecana ane TippaNa sahitanA Agamo prakAzita thaI rahyA che. zramaNa saMghanA yuvAcArya pU. zrI madhukaramuni ma. sA. e atyaMta saMkSipta nahIM ane atyaMta vistRta paNa nahIM, hiMdI vivecana saha Agama batrIsIne samAja samakSa pragaTa karIne mahAna gruta sevAnuM kArya karyuM che. je sthAnakavAsI samAjanI nahIM samasta zvetAMbara jaina samAjanI amUlyanidhi che. ghATakopara mukAme zramaNI vidyApIThamAM Agama abhyAsArthe pU. tapasamrATa gurudeva zrI ratilAlajI ma.sA.nI AjJAthI ame ra5 mahAsatIjIoe ane 25 vairAgI bahenoe saurASTrathI vihAra karIne pAMca varSa vidyApIThamAM sthiratA karI. tyAM paMDita bhArillajI, paMDita rozanalAlajI, paMDita narendra jhA ane prInsIpAla AcAryA yazodAbena paTela dvArA mAgadhI, prAkRta, saMskRta, hiMdI, nyAya, IglIza vagere abhyAsa karyo. te samaye ame prANa parivAranA sAdhvIjIoe 15 thI 17 AgamonuM mULapATha ane gujarAtImAM bhAvArtha rUpe prakAzana karAvela. temAM meM sUtrakRtAMga sUtranuM prakAzana karyuM hatuM. Agama manISI zrI trilokamunie batrIsa zAstronuM maMthana karI hiMdImAM sArAMza prakAzita karAvyo che je jainAgama navanIta nAmathI prasiddha che te sAmAnya, prauDha ane vRddhajanone upayogI thAya ema che tenuM gujarAtI bhASAMtara najIkanA bhaviSyamAM prakAzita thaze. zramaNa saMghIya AgamajJAtA pa. 2. zrI kacaiyAlAlajI ma. sA. kamalae AgamonuM viSayavAra vibhAjana karI cAra anuyoganA nAme sAta bhAgomAM batrIsa 47
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtronA saMpUrNa mULa pATha ane arthane samAviSTa karanArA vizALa graMtho prakAzita karAvyA che. te dareka graMtha Agama viSayonA anveSaNakartAo mATe ghaNAM ja upayogI che. A rIte aneka zAstrarasikoe yathAmati-yathAzakti zAstronAM talasparzI abhyAsathI e sAgaramAMthI amUlya ratno vINI vINIne janatA samakSa bhavyAtmAone mATe raju karela che. Aja paryata aneka zrutajJAnIoe potapotAnA anubhavonuM dohana jaina samAjane pIrasela che, e emano parama upakAra che. AgamonI ArAdhanA saMsArane taravAnuM kAraNa che. Agama e AtmAnI anaMta zaktionAM prAkaTayanI cAvI che. jJAna e AtmAne AnaMda pamADanAruM uttamottama sAdhana che. vikhUTAM paDI gayelAM bALakano bheTo thatAM mAtRhRdayane, akhUTa dhanarAzi prApta thatAM kaMjUsane, mIThA madhurA saMgItanuM zravaNa karatAM haraNane, moralInA nAdathI sarpane, meghagarjanAthI mayUrane, sUryanA udayathI cakravAka yugalane je AnaMda thAya che, tenA karatAM anekagaNo adhika AnaMda jIvane avarAyelA nijajJAna guNanA vAstavika svarUpano bodha prApta thatAM thAya che. prastuta saMskaraNa : vi.saM. 205ra junAgaDha mukAme pU. tapasvI gurudeva ratilAlajI ma. sA.nA sAnidhyamAM maMgalamUrti muktAbAI ma. potAnA vizALa parivAra sAthe padhArelA hatA. te samaye utsAhadharA, kAryadakSA sAdhvI zrI uSAne phuraNA thaI ke saurASTra kesarI pU. prANa gurudevanI janma zatAbdI mahotsava ujavavAno suvarNa avasara AvI rahyo che to ApaNe satIvRMda gurudevazrInA caraNamAM zuM zuM arpaNa karIzuM? zabdonA zaNagAra, abhinaMdananA AmraphaLa, mahecchAnA motI dharIzuM? nA, nA. A badhuM to laukika che, paNa gurudevane evuM artha dharIzuM je sva-para jIvanuM kalyANakArI thAya, jenAthI parama gatino TUMko mArga maLe, aMtara AtmAnA darzana thAya evA 3ra AgamonuM gujarAtImAM vivecana sAthe prakAzana karIe. A sUramAM ujama motI Amra parivAranA sAdhvIvRMde sUra pUryA. AjathI 47 varSa pUrve mane dIkSAnuM cothuM varSa cAlatuM hatuM te samaye gudeva zrI prANalAlajI ma. sA. ziSya parivAra saha meMdaraDA padhAryA ane mamaguruNI zrI zAsanadIpikA pU. motIbAI ma. ThANA-pAMca gurudevanI AjJAthI meMdaraDA AvyA. 48
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. gurudeve eka mahino tyAM rahIne amane potAnI lAkSaNika, chaTAdAra ane AkarSaka zailIthI naMdIsUtranI vAcaNInI cAsaNI pIrasI hatI. e cAsaNIno svAda haju mArA jIvanathI dUra thayo nathI. vANI sAMbhaLatAM mArA manamAM thatuM hatuM ke naMdI sUtranA zabdArtha, bhAvArtha, vivecanarUpa lekhana kAryanI subhaga paLa mane kyAre prApta thAya? mArA aMtaranA UMDANamAM varSothI je dharabAyeluM, prANamAM purAyeluM, smaraNomAM sacavAyeluM, bhAvanArUpI bIja paDyuM hatuM te gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janma zatAbdInA amUlya avasare ugI nIkaLyuM. jema svIca borDa sudhI vidyuta pravAha che ja paraMtu svIca ona thayA pahelAM balba, TyUbalAITa jhaLahaLI uThatI nathI, tema Agama saMpAdananuM upAdAna mojUda hovA chatAM te nimitta sivAya phaLIbhUta thatuM nathI. puNyayoge rAjakoTa royalapArkamAM vi. saM. 2053 mAM pUjya tapasvI gurudevanI pAvana nizrAmAM sammilita vizALa sAdhu-sAdhvIjIonuM cAturmAsa thayuM. sva. pUjya gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdInI ujavaNInA divase saurASTra kesarI pUjya zrI prANagurunI smRtirUpe gujarAtI vivecana sAthe Agama prakAzana kAryano pAko nirNaya thayo. e cAturmAsamAM ja Aso sudI 10 "vijayAdazamI"nA vijaya muhUrta tapasamrATa pU. gurdevanI zubha nizrAmAM A prakAzana kArya cAlu karavAmAM AvyuM. tenuM saMzodhana saMpAdananuM samasta kArya pUjya gurudevanI AjJAthI Agama manISI zrI trilokamunijIe saharSa svIkAryuM. pU. tapasamrATa gurudeva Agama prakAzita kAryane nihALI na zakyA enuM amane apAra duHkha che chatAM teozrI svargamAMthI aMtaranA AzIrvAda varasAvatA haze, tevo amane pUrNa vizvAsa che. tenA phaLa svarUpe teonI prathama mAsika puNyatithinA divase ja prathama prakAzita Agama upAsakadazAMga sUtranuM vimocana thayuM.pachI eka varSanA gALAmAM suMdara sAja sajI gujarAtI vivecana sAthe A chaThTho AgamagraMtha jijJAsuone mATe upalabdha thaI rahyo che. AbhAra svIkAra : pUjya vaMdanIya paMDitaratna gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. tathA maMgala mArganA praNetA pUjanIya guruNImaiyA motIbAI ma.nA AzIrvAdanA abhiSeke mane mArA judA judA cAturmAsanA pravacananA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha pustaka pragaTa karavAno suavasara prApta thayo ane tyAra bAda A naMdI sUtranA vivecana sAthe gujarAtI anuvAda lakhavAno suyoga sAMpaDela che te badala huM gusvaryono khUba khUba AbhAra mAnuM chuM. A anuvAda kAryamAM pUrva prakAzita thayela naMdIsUtrano AdhAra lIdhela che. jemAM mukhyatve vyAvarathI prakAzita pUjya yuvAcAryazrI madhukaramunijInA ane ludhiyANAthI prakAzita AcArya AtmArAmajI ma.sA. nA naMdIsUtrano meM upayoga karyo che. mATe te saMpAdako ane prakAzakono paNa huM hRdayathI AbhAra mAnuM chuM. Agama manISI pU. trilokamunine Agama pratye anahada prIti che. AgamanuM teoe aMge aMgamAM AropaNa karyuM che. rAta divasanI paravA karyA vagara Agamane potAno prANa samajI buddhicAturyathI Agamane avanavo opa ApI rahyA che. jenA mana mastikamAM Agama sivAya koI vAta ja nathI. prANa parivAranI prakhyAtimAM jeno phALo mahadaMze che. trilokamuninI eka ja bhAvanA che ke AgamanuM avalokana karavuM. AgamanuM avalokana karavAthI saheje svAdhyAya thaI jAya."A vaTTamANasa rava ravo natha verA" svAdhyAyathI kSaNe kSaNe virAgabhAva pragaTe che, temane nAmanI prasiddhinI paravA nathI, zAsananI sevA mATe ja bhagIratha puruSArtha karI rahyA che. mArA A naMdI sUtrane sudhArIne khUba ja suMdara banAvI ApyuM te badala huM temanI RNI . mArA teozrIne lAkha lAkha vaMdana ho. AgamanA saMpAdana kAryamAM guprANanA priya ziSyA mArI nAnI gurubhaginI, bhAvayoginI sAdhvI lIlama zAstranAM senTane caudizAmAM phelAvavA mATe athAga parizrama karI rahI che. AgamanuM avagAhana karavuM ghaNuM ja kaThina che chatAM gurukRpAnA baLe je kArya teNe hAtha dharyuM che te AgamanuM avalokana karatAM karatAM AtmAnuM avalokana karI parama sukhane prApta kare evA mArA aMtaranA tene AzIvaoNda che. A kAryamAM mArA ziSyA sAdhvI yazomatibAI, sAdhvI prajJAbAI, sAdhvI zailAbAI ane sAdhvI viralabAIno mane samaye samaye suyoga sAMpaDyo che teono phALo prasaMzanIya che. guruprANa phAunDezananA mAdhyame AgamonA A prakAzana kAryane yojanAbaddha 0 50
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIte pracAra-prasAra karI saphaLa saMkalana karanAra zrI royalapArka sthA. jaina moTA saMghanA pramukha zrI candrakAMtabhAI zeTha paNa dhanyavAdanA pAtra che. temanA mArgadarzana heThaLa Agama pustakonuM svaccha mudraNa, suMdara sajAvaTa ane majabUta bAIniMga vagere jotAM ja mANasonAM hRdayamAM Agama zAstro prati sanmAna jAge che. temanuM A Agama kAryamAM ghaNuM ja mahatvanuM yogadAna che, je vakhANavA lAyaka che. mArI nAnIsI preraNAne mahAna udAra dile svIkAra karI A naMdI sUtramAM mukhya dAtA tarIke zrutasevAno lAbha lenAra murabbI suzrAvaka zrI lalitabhAI rAmajIyANI ane samasta rAmajIyANI parivArane A take sAdhuvAda ApuM chuM. eka rajakaNa merune janma ApI zake che, eka jalakaNa samudranuM udgama sthAna banI zake che, eka annakaNa virATa dhAnyane pedA karI zake che, eka zItakaNa himAlayane pragaTa karI zake che ema naMdIsUtrano eka ja zabda janma, jarA ane maraNanA trividha tApane samAvI zake che. mArA kSayopazama pramANe A graMthanA lekhana temaja saMpAdana kAryamAM pUruM dhyAna ApavA chatAM truTio rahI javA pAmI hoya to vItarAga devanI sAkSIe trividhe micchAmi dukkaDam. vAcakavIrone bhUlacUka sudhArIne vAMcavA mATe vijJapti karuM chuM. A naMdI sUtra vAcakavargane upayogI thAya e ja mananI murAda. asAra saMsAramAM samajAvyo Ape saMyamano sAra, dIkSAnuM zreSTha dAna ApI toDAvyo tRSNAno tAra, naMdI sUtranA AlekhanamAM ApanI kRpA maLI apAra, mama tAraka motI guNInA caraNamAM vaMdana ho hajAra. pU.motI guruNInA zizu sAdhvI prANakuMvara 51
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 svAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI krama viSaya asvAdhyAya kAla eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 11 12-13 AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya) akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgadha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya]. caMdragrahaNa-khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 21-28] saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta 29-3ra [noMdha:- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.]
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMhI sa naMhI sUtra zrI naMhI sUtra zrI na / sUtra zrI naMhI sUtra zrI naMhI sUtra zrI na zrI saMgha In zrI nahI zrI naMhI sUtra zrI naTA na sUtra zrI naMdI sUtra zrI naMdI sUtra thrI nadI mUtrathI zrI naMhI sUtra zrI naMhI sUtra zrI nahIM sa zrI naMdI sUtra zrI naMdI sUtra zrI naMdI sUtra zrI naMdI sUtra zrI naMdI sUtra thrI naMdI su hI sUtra zrI naMhI sUtra zrI ba sUtra zrI. nathI e zrI nI sthavira racita pU. sUtra zrI naMhI sUtra zrI nahI zrI maMhI sUtra zrI nahIM sUtra lIsA zrI nahIM ba mULa zA mULapATha, zabdArtha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa zrI nahI sUtra zrI nahIM zrI prAgaDavarabAI " A utkAlika sUtra che. tenA mULa pAThano svAdhyAya asvAdhyAyakAlane choDIne game tyAre thaI zake che.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo prathama prakaraNa A stati gAthAo | ZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ, Dogoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoooooooooooo AdinAtha bhagavAnanI stuti : jayai jagajIvajoNIviyANao, jagaguru jagANaMdo / jagaNAho jagabaMdhU, jayai jagappiyAmaho bhayavaM // zabdArtha :- 1 = saMsAranA, nava = sarva prANIonAM, goft = utpatti sthAnane, viyANa = jANanAra, gapura = prANI mAtranA guru, gaLavo = saMsAranAM prANIone AnaMda denArA, gAro = carAcara vizvanA svAmI, gAMdhU = prANImAtranA baMdhu, agiyA mahine = dareka prANIonA dharmapitAmaha, athavuM = samagra aizvarya yukta, bhagavAna(RSabha prabhu)no, gAya = sadA jaya thAo. bhAvArtha :- dharmAstikAya Adi cha dravya rUpa saMsAranA tathA jIvonI utpatti sthAnanA jJAtA, jagadguru (sanmArgadAtA), bhavya jIvone AnaMda denArA, sthAvara ane jaMgama prANIonA nAtha, vizvabaMdhu, dharmanA utpAdaka hovAthI dareka jIvonA dharmapitAmaha samAna arihaMta RSabhadeva bhagavAnano sadA jaya ho, sadA jaya ho. vivecana : A gAthAmAM stuti kartAe maMgalAcaraNanI sAthe sarva prathama zAsana nAyaka Adha tIrthakara pitAmaha AdinAtha bhagavAnanI stuti karI che. bhagavAna upasarga, parISaha, viSaya, kaSAya tathA ghAtikarmanA vijetA che, teozrIe arihaMta padane prApta karyuM che. A avasarpiNI kALamAM dharmanI Adi karanArA che, mATe kharekhara te jinendra bhagavAna sarvaprathama stuti karavA lAyaka ane vaMdanIya che. nA :- jeNe bhUtakALamAM eka paryAyathI bIjI paryAyane prApta karI hatI, vartamAnamAM prApta kare che ane bhaviSyamAM prApta karaze tene jagata kahevAya che. jagata paMca astikAya rUpa che athavA cha dravyAtmaka che. nava :- jIva zabdathI trasa ane sthAvara rUpa samasta saMsArI prANIo samajavAnA che. lokamAM te anaMta che ane traNe ya kALamAM tenuM astitva che ja. goLa :- karmanA baMdhanathI yukta jIvonuM utpatti sthAna. yoninA sthAna corAzI lAkha che. apekSAe
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 | zrI naMdI sUtra yoninA cAra prakArathI traNa traNa bheda prajJApanA sUtramAM kahela che- (1) sacittAdi (2) saMvRttAdi (3) zItauSNAdi (4) kUrmonnatA Adi. ziyALo :- A padathI arihaMta prabhunI sarvajJatA sUcita karavAmAM Avela che. sarvajJatAne kAraNe ja teozrI samasta carAcara prANI samudAya ane loka tathA alokanA bhAvo ane tenI paryAyone jANe che. nara - bhagavAna jIva ane jagatanuM rahasya potAnA ziSya samudAyane ane samasta prANIone samajAve che. "" no artha aMdhakAra che ane "ja" no artha aMdhakArane naSTa karanAra che. Ama je ziSyanA ane jagata jIvonA aMtaramAM rahelA aMdhakArane naSTa karIne jJAna rUpa prakAza pAthare che, te jagaguru kahevAya che. naVILavo - bhagavAna jagatanA jIvone AnaMdadenAra che. jagata' zabdathI ahIM mukhyatve saMjJI paMcendriya jIvo samajavA joIe kAraNa ke saMjJI jIvo bhagavAnanA darzana tathA dezanAnuM zravaNa maLavAthI AnaMda vibhora banI jAya che. apekSAthI saMsAranA samasta jIvonI rakSAno upadeza denAra hovAthI prabhu sarva jIvone AnaMdakArI thAya che mATe jagatanA AnaMdadAyaka che. nAro :- prabhu samasta jIvonA yoga ane kSemakArI che. aprApya vastunI prAptine yoga kahevAya che ane prApta vastunI surakSAne kSema kahevAya che. bhagavAna aprApya evA samyagudarzana ane saMyamanI prApti karAvanAra che mATe tene jagatanA nAtha kahevAya che. duHkhathI rakSA karAvanAra ane zAzvata mokSa sukhone prApta karAvanAra hovAthI prabhu jagatanA nAtha che. navaMdhU ? -samasta trasa ane sthAvara jIvonA rakSaka hovAthI arihaMta deva jagatanA baMdhu che. eTale samasta trasa ane sthAvara jIvonA baMdhu kahevAya che. rASiyAmo:- AdinAtha bhagavAna jagatanA pitAmaha(pUrvaja) che. bhagavAna dharmanA Adyapravartaka hovAthI dharma jagatanA pitAmaha tulya che. bhayanaM :- A vizeSaNa bhagavAnanA atizayonuM sUcana kare che. "bhaga" zabdanA cha artha thAya che- (1) samagra aizvarya (2) trilokAtizAyIrUpa (3) trilokamAM vyApta yaza (4) traNa lokane camatkRta karanArI aSTa prAtihArya rUpa zrI tathA anaMta Atmika samRddhi (5) akhaMDa dharma (6) pUrNa puruSArtha. A cha upara jeno pUrNa adhikAra hoya tene bhagavAna kahevAya che. ga:- A kriyApada pahelI gAthAmAM be vAra ane bIjI gAthAmAM traNa vAra prayukta che. gayA zabdathI vibhakti vyatyaya thaIne navA zabda thayela che. A gAthAmAM bhagavAna be vAra pratye maMgalakAmanA sUcita karela che ke bhagavAna AdinAtha jayavaMta ho, temanuM zAsana jayavaMta thAo. vAstavamAM bhagavAna AdinAthano ane tenA zAsanano jaya thaI gayo che paraMtu bhaktanA hRdayanI bhaktine pragaTa karanAro maMgalakArI A zabda che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo mahAvIra H 2 jayai suyANaM pabhavo, titthayarANaM apacchimo jayai / jayai guru logANaM, jayai mahappA mahAvIro // ra - = zabdArtha :- suvALa - samagra zrutajJAnanA, padmavo- mULasrota, prabhavasthAna, tittvayarALa = covIsa tIrthaMkara paikI, alTimo = aMtima tIrthaMkara, toLavaLa = saMpUrNa lokanA, guru guru, mahappA = mahAtmA, mahAvIro = vardhamAna mahAvIra, aMtima tIrthaMkara. - bhAvArtha :- samagra zrutajJAnanA udgamarUpa mULasrota(mahAvIra svAmI) jayavaMta thAo. vartamAna avasarpiNI kALanA covIsa tIrthaMkara paikI aMtima tIrthaMkara jayavaMta thAo. jagadguru, mahAtmA mahAvIra sadA jayavaMta ho. vivecana : padmavo H- prabhava eTale udgama, udbhava, mUla, utpAdaka, mUlasrota. prastuta gAthAmAM bhagavAna mahAvIra svAmIne zrutajJAnanA mUlasrota kahIne stuti karela che kAraNa ke zrutajJAna tIrthaMkarothI gaNadharone prApta thAya che ane pachI te paraMparAmAM pravAhita thAya che mATe dareka tIrthaMkara zrutajJAnanA mULasrota kahevAya che. teonAM dareka vacana paNa zrotAone zrutajJAnarUpe pariNata thAya che. A avasarpiNI kAlamAM thayelA covIse tIrthaMkarono upadeza bhAvanI apekSAe eka samAna che. tema chatAM vartamAne aMtima tIrthaMkara prabhu mahAvIranuM zAsana pravartamAna hovAthI, teo Asana upakArI hovAthI zAstrakAre prabhu mahAvIrane lokaguru ane mahAtmA jevA zabdo vaDe gAthAnA aMtima caraNamAM sammAnita karyA che. tIrthaMkaranA cAra atizaya : 3 bhaddaM savvajagujjoyagassa, bhaddaM jiNassa vIrassa / bhaddaM surA'sura NamaMsiyassa, bhaddaM dhuyakammarayassa // zabdArtha:- savvapnanuSnoyanaH = sarva jagatamAM jJAnano prakAza phelAvanAranuM, mA~ thAo, niLaH = rAgadveSa rahita, parama vijayI, jinezvara, vIlsa = mahAvIra, surAsura = deva ane asuro dvArA, masiyalsa = vaMdita mmarayamsa = aSTavidha karmarUpa rajane, dhUya = sarvathA naSTa karanAra evA bhagavAna. = kalyANa bhAvArtha : - vizvamAM jJAnano udyota karanArA, prabhunuM kalyANa thAo, rAgadveSa rUpa zatruonA vijetA
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 4 | zrI naMdI sUtra jinezvaranuM kalyANa thAo, devo ane dAnavo dvArA vaMdita prabhunuM kalyANa thAo ane karmarUpa rajathI vimukta evA bhagavAna mahAvIra svAmInuM sadA kalyANa thAo. vivecana : prastuta gAthAmAM bhagavAna mahAvIranA cAra vizeSaNa dvArA cAra atizayonuM kathana che. gAthAmAM prayukta nAyAsa zabdathI jJAnAtizaya, narsa ane dhumraya zabdathI apAyApagamAtizaya tathA surAsura mariyamsa zabdathI pUjAtizaya pragaTa thAya che. A traNeya atizayathI cotho vacanAtizaya svataH spaSTa thaI jAya che. ahIM stutikartAe bhagavAnanA kalyANanI maMgala kAmanA karela che. vAstavamAM bhagavAna to kRtakRtya thaI cUkyA che mATe A stutinuM karanAranuM ja kalyANa kare che. stutikartA mATe ja te kalyANakAriNI che. saMghane nagaranI upamA : - guNa bhavaNagahaNa suya rayaNabhariya dasaNa visuddha ratthAgA / | saMghaNagara bhadaM te, akhaMDa cAritta pAgArA // zabdArtha :- kuLa = guNarUpa, pavana = bhavanothI, mAdA = gahana che, bharapUra che, suya= zrata rUpa, rapa = ratnothI, mariya = paripUrNa che, valaNa vizuddha = vizuddha samyam darzanarUpa, tthA IT = rAjamArga, galIo, zerIo, ahaMDa = zreSTha, vAritta = cAritrarUpa, paIIT = cAre bAju abhedya killo che, saMya ra madaM te = he saMghanagara ! ApanuM sadA kalyANa thAo. bhAvArtha :- guNa rUpI bhavya bhavanothI yukta(gahana banela), zrata jJAnarU5 ratnothI paripUrNa vizaddha samyakatva rUpa svaccha zerIothI saMyukta, aticAra rahita akhaMDa cAritrarU5 killAthI surakSita che evA he saMghanagara ! ApanuM sadA kalyANa thAo. vivecana : sUtrakAre prastuta gAthAmAM saMghane nagaranI upamA ApI che. te nagaramAM AtmaguNorUpI bhavano che. zruta zAstrajJAnarUpI ratnamaya vaibhava che, samyagadarzanarUpI vizuddha mArga che ane akhaMDa-zreSTha cAritrarUpI parakoTA che. tAtparya e che ke mULaguNa, uttaraguNa tathA zrutajJAnane dhAraNa karanAra sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka zrAvikArUpa saMghane nagaranI upamAthI upamita karela che. A rIte saMgha rUpa nagaranA kalyANamaya vikAsanI kAmanA karI che tethI jANavA maLe che ke saMgha prati stutikAranA hRdayamAM ajoDa sahAnubhUti, vAtsalya, zraddhA ane bhakti hatI. saMghane cakranI upamA : saMjama-tava tuMbArayassa, Namo sammatta-pAriyallassa / appaDicakkassa jao, hou sayA saMgha-cakkassa //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo zabdArtha :- tuMja = nAbhi, saMgama = saMyama, Arasa = cha prakAranA bAhya tapa ane cha prakAranA AtyaMtara tapa rU5 bAra ArA che, samatta = samyakatva rUpa jenI, pariyasa = bAhya paridhi che, "mo = namaskAra ho, apavilsa = praticakra rahita, advitIya cakra, atulanIya, sarvisa = saMgharUpa cakrano, sayA = sadAya, sarvakALe, na hovuM = jaya ho, sadA sarvadA jayazIla thAo. bhAvArtha :- sattara prakArano saMyama e saMgha rUpa cakranI nAbhi che. cha prakAranA bAhya tapa ane cha prakAranA AtyaMtara tapa rUpa saMghacakranA bAra ArA che. saMgha rUpa cakrano gherAvo arthAtu paridhi samyakatva che. evA cakranI upamA yukta saMghane namaskAra ho. je praticakrathI rahita che eTale advitIya, atulanIya che evA cakrarUpa saMghano sadA jaya ho. vivecana : AdikALathI aneka prakAranA zastromAM cakranI mukhyatA prasiddha che. prAcIna yugamAM zatruono nAza karanAra sarva zreSTha zastra cakra hatuM. cakra vAsudeva ane cakravartInI pAse hoya che. cakrathI ja vAsudeva prativAsudevane haNI zake che. A cakramAM vividha prakAranI zaktio hoya che. cakravartIne digvijaya vakhate A cakra mArgadarzaka bane che. cakravartI dvArA saMpUrNa cha khaMDanI sAdhanA karyA sivAya A cakraratna AyudhazALa mAM praveza karatuM nathI kema ke e cakra devAdhiSThita hoya che, evA cakraratnathI ahIM saMghane upamita karela che. te saMghacakra paNa alaukika AdhyAtmika guNothI saMpanna hoya che. A saMghacakrano koI pratidvandI nathI. temaja koIpaNa vAhanone tenA cakra ja gatizIla banAve che. te ja rIte caturvidha zrIsaMgha rUpI cakra sAdhakonI sAdhanAne gatizIla banAvavAmAM sahAyaka bane che. saMghane rathanI upamA : ___ bhadaM sIlapaDAgUsiyassa, tava-Niyama-turayajuttassa / saMgha-rahassa bhagavao, sajjhAya-suNadighosassa // zabdArtha :- saura = aDhAra hajAra zIla guNarUpa, pAliyarasa = dhvajA patAkAo pharakI rahI che, tavayama = tapa, saMyama ane niyama rUpa, turavaguttarU = azva jemAM joDAyelA che, sattAya = svAdhyAya rU5, suvigho = maMgala dhvanI jemAMthI guMjI rahyo che, sarasa majAvo = evA saMgha ratha rUpa bhagavAnanuM, ma = sadA kalyANa thAo. bhAvArtha :- saMgha rU5 rathanI upara aDhAra hajAra zIla guNarUpa UMcI dhvajAo pharake che, temAM tapa ane saMyama rUpa azva joDAyelA che; vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA ane dharmakathA rUpa pAMca prakAranA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ s ] zrI nadI sUtra svAdhyAyano maMgalamaya madhura dhvani jemAM nIkaLI rahyo che, evA te ratharUpa saMgha bhagavAnanuM sadA kalyANa thAo. vivecana : prastuta gAthAmAM zrI saMghane rathanI upamA ApI che. ratha upara dhvajA pharake to te suzobhita lAge, ema saMgharatha zIla rU5 UMcI dhvajAothI suzobhita che. eTale ke sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA zIlA guNonA bhaMDAra hoya che. rathamAM suMdara be ghoDA joDAyelA hoya che ema saMgha rU5 rathamAM paNa tapa ane saMyamarUpa be azva joDAyelA che arthAt sAdhu sAdhvIjInAM jIvana tapa ane saMyamanI pramukhatAthI gatimAna hoya che. rathamAM jema ghUgharIno raNakAra hoya che ema saMgha rU5 rathamAM pAMca prakAranA svAdhyAyarUpa ghUgharIno maMgala raNakAra saMbhaLAya che arthAt caturvidha saMgha svAdhyAya AdimAM lIna hoya che. dhvajA, azva ane naMdIghoSa e traNeyane kramazaH zIla, tapa-niyama ane svAdhyAyathI upamita karela che. jema zreSTha ratha supathagAmI hoya che tema saMgharatha paNa mokSapathano gAmI che. evA saMgharU5 rathanA kalyANanI maMgala kAmanA A gAthAmAM karela che. saMghane padmakamaLanI upamA : kammaraya-jaloha-viNiggayassa, suya-rayaNa-dIhaNAlassa / paMcamahavvaya-thirakaNNiyassa, guNa-kesarAlassa // sAvaga-jaNa-mahuari-parivuDassa, jiNasUra teyabuddhassa / saMgha-paumassa bhaI, samaNagaNa-sahassapattassa // zabdArtha :- smaraca= karma raja rUpa, goda = jaLarUpa saMsAra pravAhathI, viLiyasa = upara UThela, sutharathA = jene zruta ratna rUpa, rIphAnasa = lAMbI nALa che, vahathvaya = jene pAMca mahAvrata rUpa,fthaRevyasta = sthira karNikA che, pukha = uttara guNa rU5, 2InkSa = jene parAga (kesarAla) che, sAvana = zrAvaka samUharUpa, madura = bhramarothI, paranuDalsa = je gherAyela che, parivRtta che, nikhajUratIrthakara rUpa sUryanA kevaLajJAna rUpa, te pustaka tejathI vikasita che, samaMIT = zramaNa gaNarUpa, sadalsa = hajAra, patta = pAMkhaDIothI yukta, sapapa3masa = evA saMgha-padmanuM. bhAvArtha :- karma raja rUpa kAdava ane jaLAzayanA jaLathI upara UThela arthAt alipta, zrata ratnarUpa dIrgha nALa yukta, pAMca mahAvrata rUpa sudaDha karNikA yukta, uttaraguNa-kSamA, mArdava, Arjava, saMtoSa Adi guNa rUpa parAgathI yukta, bhAvika zrAvakagaNa rUpa bhamarAothI gherAyela, tIrthakara bhagavAnarUpa sUryanA kevaLajJAnarUpa tejathI vikasita, zramaNa gaNa rUpa hajAro pAMkhaDIovALA, evA pAkamaLarUpa saMghanuM sadA kalyANa thAo.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo vivecana : A be gAthAmAM zrI saMghane padhakamaLanI upamAthI alaMkRta karela che. jema kamaLothI sarovaranI zobhA vadhe che ema zrI saMghathI jinazAsananI ane manuSyalokanI zobhA vadhe che. pAkamaLane dIrgha nAla hoya che ema zrI saMghane paNa zrata ratnarUpa majabUta nAla(DAMDI) che. padmakamaLane sthira karNikA hoya che ema sAdhu sAdhvInI pramukhatAvALA zrI saMghane paNa pAMca mahAvrata rUpa sthira karNikA che. jema kamaLa saurabha ane pItavarNI parAganI sugaMdhanA kAraNe bhramara ane bhramarIonA samUhathI gherAyeluM hoya che ema mULa guNa rUpa saurabhathI ane uttara guNarUpa pItavarmI parAgathI tathA AdhyAtmika rasapUrNa nigraMtha pravacanathI temaja AnaMdarUpa makaraMdathI yukta zrI saMgha paNa zrAvakagaNa rUpa bhamarothI parivRtta rahe che. padmakamaLa sUryodaya thatAM vikasita thAya che ema zrI saMgha rUpa padmakamaLa, tIrthakara rUpa sUryanA kevaLajJAnanA teja vaDe vikasita thAya che. padmakamaLa jaLa ane kAdavathI alipta rahe che ema zrI saMgharUpa padmakamaLa karma rUpa raja ane Azrava rUpa pANIthI alipta rahe che. padmakamaLa hajAro pAMkhaDIothI suzobhita hoya che ema zrI saMgharUpa pAkamaLa paNa zramaNa gaNa rUpa hajAro pAMkhaDIothI suzobhita rahe che. A rIte aneka samAnatAo vaDe saMghane kamaLanI upamA ApI che. saMghane caMdranI upamA : tava-saMgama-maya-saMchaLa, variya-rAhumuda purita nirvA jaya saMghacaMda Nimmala, sammatta-visuddha-joNhAgA // zabdArtha - vasaMnama tapa ane saMyama rUpa, mayafchaLa = mRga cihna che, chiriya = akriyAvAda rU5, 26muhakurisa = rAhu pramukha grahothI grasita na thanAra, unmatta = nirmaLa samatta = samyaktva rUpa,vizuddha = svaccha, goThThA = cAMdanIthI yukta, saMdharvaka saMgha caMdrano, caMdrarUpI saMghano,foq= nitya. bhAvArtha :- tapa pradhAna saMyamarUpa mRgacihnathI aMkita, akriyAvAda Adi vividha matamatAMtararUpa rAhu pramukha grahothI grasita na thanAra, sadA nirAbAdha, darzanamoha-maLathI rahita, svaccha, nirmaLa, niraticAra, samyakatvarUpa cAMdanIthI suzobhita, evA caMdrarUpI saMghano sadA jaya thAo. vivecana : A gAthAmAM zrI saMghane caMdranI upamAthI alaMkRta karela che. jema caMdra maMgacihnathI aMkita, saumyakAMtithI yukta temaja graha, nakSatra ane tArAothI gherAyelo hoya che. tema caturvidha zrI saMgha paNa tapa, saMyamathI yukta che. mithyAdaSTi,nAstikothI ajeya hoya che arthAt potAnA astitvamAM sthira rahe che. jema caMdranI suMdara jyotsanA prakAzaka hoya che tema A dharmasaMghamAM sabhyazraddhAna ane samyakajJAnarUpa prakAza phelAyelo rahe che arthAt jJAna ane zraddhAnamAM sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA sadA joDAyelA rahe che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 0 ] zrI nadI sUtra saMghane sUryanI upamA : paratitthiya-gahapaha NAsagassa, tavateya-dittalesassa / 10 NANujjoyassa jae, bhadda damasaMgha-sUrassa // zabdArtha -paristhiya paratIrthika, anyamata, mithyAtvarUpa, pada = grahonI prabhAne, nAlAsa = naSTa karanAra, toya= tapanA tejanI, linesalsa = dedIpyamAna lezyA-kAMtivALA, bApunoyasa = jJAnarUpa prakAza phelAvanAra, vamaya sUrala = ajJAna aMdhakArane dUra karanAra, upazama pradhAna sUryarUpI saMghanuM, ma = kalyANa thAo. bhAvArtha :- anya matamatAMtara rUpa graha vagerenI prajAne nisteja karanAra, potAnA tapa saMyamanA tejathI dedIpyamAna kAMtivALA, jJAnarUpa prakAzane phelAvanAra ane ajJAna aMdhakArane dUra karanAra, viSaya kaSAyarUpa avaguNone dUra karanAra evA upazama pradhAna sUryarUpI saMghanuM sadA kalyANa thAo. vivecana : prastuta gAthAmAM zrI saMghane sUryanI upamA ApI che. jema sUryodaya thatAM ja sarva graho nisteja thAya che. tema saMgha rUpa sUryathI ekAMtavAdI durnayano Azraya lenAra paravAdIonI prabhA nisteja thAya che. sUrya jema dedIpyamAna che ema caturvidha saMgha paNa tapa rUpa tejathI sadA dedIpyamAna che. jema sUrya prakAza ApanAra che, ema saMgha paNa jJAnarUpa prakAza ApanAra che. jema sUrya aMdhakArano vinAza kare che tema sAdhu-sAdhvI pramukha saMgha paNa ajJAna ane avaguNono nAza kare che. saMghane samudranI upamA : bhadaM dhiI-velA-parigayassa, sajjhAya-joga-magarassa / akkhohassa bhagavao, saMgha-samudassa ruMdassa // zabdArtha :- fdha = dhRti, dhairyarUpa, vattA pariNaya = velAthI gherAyela che, taLAva-nona = jemAM svAdhyAya ane zubhayoga rU5, HIRTsa = magarathI yukta, modasya = parISaha ane upasargothI akSubdha, savajJa= sarva prakAranA aizvaryathI yukta arthAt vizALa, saMyamuddasa = evA samudrarUpI saMgha, mAvo = bhagavAnano sadA jaya thAo. bhAvArtha :- je dhRti arthAt mULa guNa ane uttara guNathI vRddhi pAmatAM Atmika pariNAma rUpa jaLa rAzinI velAthI parivyApta che, svAdhyAya ane zubha yogarUpa magaramacchathI yukta che, parISaha ane upasarga AvavA chatAM kSubdha na thatAM niSkapa ane nizcala rahe che ane je karmavidAraNamAM mahAzaktizALI che. evA aizvaryayukta vizALa samudrarUpI saMgha bhagavAnanuM sadA kalyANa thAo. 11 ma
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ ati gAthAo. [ 9 ] vivecana : prastuta gAthAmAM zrI saMghane samudranI upamAthI upamita karela che. pravAhanI vRddhi thavAthI jema samudramAM bharatI Ave che tema zrI saMgharUpa samudramAM paNa kSamA, zraddhA, bhakti, saMvega, nirveda Adi aneka saguNonI bharatI Ave che. jema magaramaccha Adi jaLacara jIvo samudramAM vyApta hoya che, tema saMgha samudra paNa svAdhyAya tathA zubhayogathI vyApta hoya che. jema samudra potAnI maryAdAmAM sadA sthira rahe che, aneka nadIo temAM bhaLe che to paNa te khaLabhaLato nathI, tema parISaha ane upasargonA pahADo naDe che topaNa saMgha nizcala rahe che arthAt parISaha ane upasargane paNa parAjita kare che. jema samudramAM asaMkhya ratnarAzi hoya che tema zrI saMghamAM aneka saguNa rUpa ratna vidyamAna che, zrI saMgha Atmika guNothI suzobhita che. samudra jema caMdra tarapha jAya che ema zrI saMgha mokSa tarapha jAya che. samudra jema gaMbhIra che ema zrI saMgha anaMta guNo prApta thavAthI gaMbhIra che. evA saMghane A gAthAmAM bhagavAna zabdathI sanmAnita karIne stuti karela che. prastuta gAthAmAM svAdhyAyane yoga sAthe pratipAdita karIne zAstrakAre sUcita karyuM che ke svAdhyAya citta ane yogonI ekAgratAnuM eka prabaLa sAdhana che tathA tenAthI cittanI aprazasta vRttiono nirodha thAya che. saMghane meruparvatanI upamA : sammadasaNa varavaira, daDha-rUDha-gADhAvagADhapeDhassa / dhammavara rayaNamaDiya, cAmIyara mehalAgassa // NiyamusiyakaNaya silAya lujjalajalaMta cittakUDassa / NaMdaNavaNa maNaharasurabhi, sIlagaMdhuddhamAyassa // jIvadayA suMdara kaMdaruddariya, muNivara maiMdaiNNassa / heusayadhAupagalaMta, rayaNa dittosahi guhassa // saMvaravara-jalapagaliya, ujjharapavirAyamANahArassa / sAvagajaNa-pauraravaMta mora NaccaMta kuharassa // viNayaNayapavara muNivara phuraMta vijjujjalaMta siharassa / vivihaguNa kapparukkhaga, phalabhara kusumAulavaNassa // NANavararayaNa dippaMta, kaMtaveruliya vimalacUlassa vaMdAmi viNayapaNao, saMgha-mahAmaMdaragirissa // 12)
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 10 ] zrI naMdI sUtra zabdArtha :- [22] vara= zreSTha vaphara = vajamaya, vaDha-niSkapa, kaDha= ciraMtana, Dha = nakkara, majabUta, avada pedalsa = UMDI bhUpITha, AdhArazilA, samakSa = uttama samyagudarzana, thaHvara = zreSTha zrutacAritra dharmarUpI,rayA = ratno jemAM, naDiya = maDhelA che, vAnIyara = sonAnI, medAsa = mekhalAthI suzobhita. [23] niyama = yama niyamarUpa, laya = unnata, Ubharelo, sitAyana = sonAnuM zilAtala che, 3ma = ujjavaLa, gata = camakatuM, vitta = vicitra, vividha, phUDasa= unnata kUTa che, magadara = manohara, surakSIta yuddhamAla = zIlarUpa sugaMdhathI parivyApta, vaNavA = naMdanavana che. [24] jIvavA = jIva dayA rUpa, suMvarajavara = suMdara kaMdarAo che, riya = zauryasaMpanna, karmarUpa zatruone parAsta karanAra, anyamUrthika rUpa mRgalAone parAjita karanAra, muLavara = tejasvI munivara rUpa, maphaphavNasta = siMhothI AkIrNa che, deDasaya = seMkaDo heturUpa, dhAra = sonA-cAMdInI dhAtuo, patita = niyaMdamAna, vahI rahI che, rayA = ratnothI, vitta = dedIpyamAna, dilsa = gaMbhIra rahasyamaya auSadhio, jaDIbuTTIothI yukta. [25] saMvaravAra = zreSTha saMvararUpa jaLanA nirmaLa, paliyaDara = jharaNAonA pravAharU5, pavaravAdAsa = hArathI zobhAyamAna che, sAvana" = zrAvakajana rUpa, pa322vaMtanora = pracuradhvani karatAM mayUro, bavaMta = thanagana nAcI rahyA che, AnaMdamaya thaI rahyA che, gu a = kuhara, sthAna, ramyapradeza. [] viyAya = vinayathI paripUrNa, vinamra, pavaramunivara = zreSTha munivara tathA, surata = skurAyamAna, camakatI, vinu = vIjaLI, dAminI, saMta = jAjavalyamAna, sidara sa = zikhara suzobhita che, vivida = vividha prakAranA, guNa = guNo rUpa, vakhafhu = kalpavRkSa che, pAmara= phaLothI yukta, susumAvata = phUlo yukta, lAla = vana che. [7] bALavararayA = samyagujJAna rUpa zreSTha ratna vaDe, khrita = dedIpyamAna, vata = manohara, vigata = vimala, nirmaLa, tiya = vaiDUrya ratnanI, tarasa = cUlikA, saMyamahAra risa = te mahA maMdaragirirUpa saMghane viSayapaNo =vinayapUrvaka, praNata thaIne, vAma = vaMdana karuM chuM. bhAvArtha :- [12] saMgharU5 sumerumAM samyagudarzana rUpI zreSTha vajamaya, niSkapa, cirakAlIna, majabUta ane UMDI AdhArazilA che. te zrata dharmarUpI zreSTha ratnothI suzobhita che ane cAritra dharmarUpI sonAnI mekhalA che arthAt bhUmino madhyabhAga che. [13] saMgharUpa sumerune vividha yamaniyamarUpI sonAnuM zilAtA che. te ujjavaLa camakatAM udAtta ciMtana, zubha adhyavasAyarUpa aneka kUTothI yukta che ane tyAM zIlarUpI saurabhathI mahekatuM manohara naMdanavana che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo [11] [14] saMgharUpa sumerumAM jIvadayArUpa suMdara guphAo che. te guphAo karmarUpa zatruono parAjaya karanAra, paravAdIrUpa mRgo para vijaya prApta karavAmAM zreSTha evA tejasvI munigaNa rUpa siMhathI AkIrNa che ane jyAM seMkaDo heta rUpa sonA cAMdI vagere dhAtuo niyaMdamAna- vahI rahI che, jJAna, darzana, caritrarUpa vividha dedIpyamAna ratnothI ane AmA~Sadhi Adi 28 labdhiorU5 rahasyamaya jaDIbuTTIothI saMgharUpI sumeru zobhAyamAna che. [15] saMgharUpa sumeru saMvararUpa zreSTha jaLanA satata pravAharUpa jharaNAothI hIrAnA hAranI jema zobhAyamAna che. temaja zrAvakagaNarUpa mayUro dharmasthAna rUpa ramyapradezomAM AnaMdavibhora thaI svAdhyAya stutirUpa pracura dhvani karI rahyA che. [16] saMgharUpa sumerupara vinaya guNathI vinamra, uttama munigaNa rUpa hurAyamAna vidhutathI camakatA zikhara suzobhita che. jyAM vividha saMyama guNothI saMpanna munivara ja kalpavRkSa che. jeo dharmarUpa phaLa ane vividha riddhirU5 phUlothI yukta che. evA munivarothI gaccharU5 vana parivyApta che. [17] saMgharUpa sumeru para samyagu jJAnarUpI zreSTha ratnothI dedIpyamAna, manojJa nirmaLa vaiDUryamathI cUlikA che evA te mahAmaMdara parvatarAja rUpa saMghane huM vinayapUrvaka namratA sAthe vaMdana karuM chuM. vivecana : prastuta gAthAmAM stutikAre zrI saMghane meru parvatanI upamAthI alaMkRta karela che. dareka sAhityakAre sumeru parvatanuM mahAbhya batAvyuM che. meru parvata jaMbUdvIpanA madhyabhAgamAM sthita che. je eka hajAra jojana pRthvImAM UMDo che ane navvANu hajAra jojana UMco che. mULamAM tenI jADAIdasa hajAra jojana che. tenA para cAra vana che- (1) bhadrazAlavana (2) somanasavana (3) naMdanavana (4) paMDagavana. tene traNa kAMDa che- rajatamaya, suvarNamaya ane vividharatnamaya. tene cAlIsa jojananI cUlikA che. A parvata vizvanA sarva parvatothI UMco che. meruparvatane vajamaya pIThikA, suvarNamaya mekhalA ane kanakamaya aneka zilAo che. tene dedIpyamAna UMcA aneka phUTa che. vanomAM naMdanavana savizeSa ramaNIya che. jemAM aneka kaMdarAo, guphAo che. tenI aMdara aneka prakAranI dhAtuo che. meru parvata viziSTa ratnonuM udbhavasthAna che. te aneka prakAranI auSadhiothI parivyApta che. tenI guphAomAM aneka pakSIono samuha AnaMdavibhora banIne kalarava kare che, temaja mayUro nRtya kare che. tenA UMcA UMcA zikharo vidhutanI prabhAnI jema camakI rahyA che. tenA vanavibhAgo kalpavRkSothI suzobhita che. te kalpavRkSo sugaMdhita phUlo ane phaLothI yukta che. AvI aneka prakAranI vizeSatAothI te mahAgirirAja zobhAyamAna che, jenI tulanA thaI zake ema nathI. evA zreSTha parvatarAjanI upamAthI caturvidha zrI saMghane upamita karela che. merunI bhUpIThikA vajamayI che arthAtu vaja nirmita che. ema saMgharU5 merunI bhUpIThikA zreSTha samyagudarzana che. jema merune ujjavaLa sonAnI AdhArazilA che ema saMghamerune samyagudarzanarUpa sudaDha
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 12 | zrI naMdI sUtra AdhArazilA che. te AdhArazilA zaMkA, kaMkhA Adi dUSaNarUpa vivarothI rahita che. jema meru zAzvata che, ciraMtana che ema saMghameru paNa pratipaLe vizuddha adhyavasAyathI ciraMtana che. jema meru gahana che arthAtu nakkara che ema saMghamerune tIvra tattva viSayaka abhiruci hovAnA kAraNe te nakkara che arthAt samyapha bodha hovAnA kAraNe temaja jIvAdi nava tattva ane Sa dravyomAM nimagna hovAnA kAraNe te nakkara che. jema meru ratnanI zRMkhalAthI alaMkRta che ema saMghameru uttara guNarUpa ratna ane mULa guNa rU5 sonAnI mekhalAthI alaMkRta che. uttara guNa vinA mULa guNanuM mahattva nathI mATe uttara guNa rUpa ratnathI ThasoThasa bharela mULa guNa rUpa suvarNanI mekhalA vaDe saMghameru alaMkRta che. A rIte badhI upamAo ane tenA vizeSaNo ghaTita karI levA joIe. vizeSArtha :- saMghamerunI pIThikA samyagudarzana che. vividha dharmarUpa suvarNa mekhalA ane ratnothI te suzobhita che. temAM yama, niyama ane parUpa suvarNanI zilAo che ane pavitra adhyavasAyarUpa dedIpyamAna UMcA phUTa che. AgamonuM adhyayana, zIla, saMtoSa Adi advitIya guNorUpa naMdanavanathI zrI saMgha meru parivRtta che. manuSya tathA devone te AnaMdita kare che, saMghamerunA guNarUpa naMdanavanamAM AvIne devo paNa prasannatAno anubhava kare che. saMghameru prativAdIonA kutarkamaya ekAMtavAdanA nirAkaraNa rU5 vividha prakAranI dhAtuothI suzobhita che, zrutajJAnarUpa ratnothI prakAzamAna che ane AmarSa Adi 28 labdhiorUpa auSadhiothI parivyApta che. saMghamamAM saMvararUpa vizuddha jharaNAo vahI rahyAM che. e jharaNAo saMghamenA gaLAno jANe hAra hoya, evA zobhI rahyA che. saMghamerunI pravacana zALAo jinavANInA gaMbhIra avAjathI guMjI rahI che. je vANI sAMbhaLIne zrAvakagaNarUpa mayUro prasanna thaIne nAcI UThe che arthAt AnaMdavibhora banI jAya che. saMghameru vinayadharma ane anya guNa samUharUpa vidhutathI camakI rahyo che. pralayakALanA pavanathI paNa meru parvata kyAre ya vicalita thato nathI. e ja rIte saMghameru paNa ajJAnI jIvo dvArA ApavAmAM AvatAM parISaha ane upasargathI vicalita thato nathI. saMghameru atyaMta manohara ane nayanaramya che ane te alaukika lakSmIthI zobhAyamAna che. evA mahAmaMdara parvatarAja rUpa saMghanI stuti ane vinayapUrvaka vaMdana karatAM sUtrakAra bhakti rasamAM lIna banyA che. cha gAthAomAM darzAvela maMdara merunI vividha upamAonuM saMkSipta saMkalana A pramANe che: AdhArazilA ratnonI AdhArazilA tenI mekhalA sonAnI samyagudarzana zrutadharma cAritradharma
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo 17 | zilA ane kUTa yama, niyama, tapa saurabhayukta naMdanavana zIla kiMdarA-guphAo jIvadayA siMha-mRgendrakIrNa munivRMdathI AkIrNa sonAcAMdInA dhAturasathI dedIpyamAna seMkaDo hetu dAMta, tattva sAra, ratna ane camatkArika jaDIbuTTI dharma rahasyArtha, jIvana sudhAraka upadeza pANInA jharaNAo vividha Azrava tyAgarUpa saMvara pracura dhvani karatA nAcatA mora svAdhyAya stuti bhakti karato zrAvaka samudAya ramyapradeza(kuhara) dharmasthAnaka jAjvalyamAna vIjaLIthI suzobhita vinayathI paripUrNa zreSTha camakatA zikharo muni pravara kalpavRkSa, phaLa, puSpathI yukta vana munivara, kSamA zAMti saraLatAdi dharma, labdhiothI yukta,gaccha. ratnothI dedIpyamAna vaiDUryamathI samyagUjJAna, zreSTha zrutajJAna, kevaLajJAna Adi A saMghamAM sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA caturvidha saMgha apekSita che. bIjI rIte saMghane merunI upamA :, guNarayaNujjala kaMDayaM, sIlasugaMdhi tavamaMDiuddesaM / suyabArasaMga siharaM, saMghamahAmaMdaraM vaMde // zabdArtha :- guNavapujAnacaM = guNarUpa ratnovALA dedIpyamAna kAMDa(vibhAga), madhyabhAga, sItasufdha = pAMcazIlarUpa sugaMdhathI sugaMdhita, tavamahindusaM = tapa niyama vaDe suzobhita, ayavArasasidara = dvAdazAMga gruta rUpa zikhara. bhAvArtha :- saMgharUpa sumeruno madhyabhAga-kAMDa(vibhAga) samyakajJAna, darzana ane cAritrarUpa guNa ratnothI dedIpyamAna che ane ahiMsA, satya Adi cAritraguNonI sugaMdhathI sugaMdhita che, tapanA tejathI zobhAyamAna che ane temAM dvAdazAMgarUpa zrutajJAnanA UMcA zikharo AvelA che, AvA aneka vizeSaNothI saMpanna, mahA meruparvatarUpa sAdhu-sAdhvI pramukha caturvidha saMghane huM vaMdana karuM chuM. vivecana : cUlikA prastuta gAthAmAM saMghamerunI punaH saMkSiptamAM stuti karatAM zrIsaMghane vaMdana karyA che. vAstavamAM paMca
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 14 zrI naMdI sUtra parameSTI sivAya dharmarUpe bIjA koI vaMdanIya thatA nathI. ahIM samuccaya saMghamAM sAdhu-sAdhvI pramukhasthAne che. mATe stutimAM temane vaMdana karavAnuM upayukta thAya che. prastuta prasaMgamAM sAdhunA cAra vizeSaNa kahyA che(1) guNa (2) zIla (3) tapa (4) zrata. "guNa" zabdathI mULa guNa ane uttaraguNanuM, "zIla" zabdathI sadAcAra arthAt saMpUrNa brahmacarya athavA samagra AcAranuM, "tapa" zabdathI cha prakAranA bAhya tapa ane cha prakAranA AtyaMtara tapanuM ane "zruta" zabdathI dvAdazAMgI rU5 zrutajJAnanuM grahaNa thAya che. Ama A gAthAmAM jJAna, darzana, cAritra ane parUpa caturvidha mokSamArganA parama aMgo sUcavela che. e ja saMghamerunI vizeSatA che. ATha upamAono saMgraha - MIR-ra8-ra -14, vale sUre samudra-me na ! jo uvamijjai sayayaM, taM saMghaguNAyaraM vaMde // zabdArtha :- 2 = nagaranI, rada = rathanI, rava = cakranI, pas = pAkamaLanI, ke = caMdranI, sUra - sUryanI, samudra = samudranI, megni = merugirinI, go 3vanA sathaya = je satata-niraMtara upamita karavAmAM Avela che, upamAthI sadA ghaTita karavAmAM Ave che, paraM= akSayanidhi, guNabhaMDAra, guNonI khANarUpa, taM saMya = evA te caturvidha saMghane, va = huM stutipUrvaka vaMdana karuM chuM. bhAvArtha :- nagara, ratha, cakra, padma, caMdra, sUrya, samudra ane merunA viziSTa guNonI upamAthI je niraMtara upamita karavAmAM Avela che evA aneka alaukika guNonA bhaMDAra saMghane huM vaMdana karuM chuM. vivecana : stutikAre gAthAnA aMtima caraNamAM zraddhAthI zrI caturvidha saMghane vaMdana karyA che. caturvidha saMghamAM sAdhu-sAdhvI ane AcArya-upAdhyAya vagere hoya che tenI mukhyatAthI 'vaMde' zabdathI bahumAna sUcita karela che. e paNa stuti bhaktino eka prakAra che. gAthA cArathI aDhAra sudhImAM batAvela badhI(ATha) upamAono saMgraha A ogaNIsamI gAthAmAM pharIthI karavAmAM Avyo che arthAt eka ja gAthAmAM AThe ATha upamAonuM kathana karIne te upamAthI yukta saMghane vaMdana karela che. A rIte saMghanuM vizeSa mahattva darzAvavAmAM AvyuM che. e saMghamAM paMca parameSThInA cAra pada AvI gayela che ane bhUtapUrva nayanI apekSAe pAMce padano samAveza thAya che. covIsa-jina stuti ane vaMdana : vaMde usabhaM ajiyaM, saMbhavamabhiNaMdaNaM sumai-suppabha-supAsaM / sasipupphadaMtaM sIyala sijasaM vAsupujjaM ca // 20
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo vimalamaNaMtaM ca dhammaM saMti, kuMthuM araM ca malli ca / muNisuvvaya Nami NemiM pAsaM taha vaddhamANaM ca // 21 bhAvArtha :- (1) RSabhadeva (2) ajitanAtha (3) saMbhavanAtha (4) abhinaMdana (5) sumatinAtha (6) padmaprabha (suprabha) (7) supArzvanAtha (8) caMdraprabha(zazI) (9) suvidhinAtha(puSpadaMta) (10) zItalanAtha (11) zreyAMsanAtha (12) vAsupUjya (13) vimalanAtha (14) anaMtanAtha (15) dharmanAtha (16) zAMtinAtha (17) kuMthunAtha (18) aranAtha (19) mallinAtha (20) munisuvrata (21) naminAtha (22) neminAtha (23) pArzvanAtha (24) vardhamAna-zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIne huM vaMdana karuM chuM. vivecana : prastuta be gAthAmAM vartamAna avasarpiNIkALanA covIsa tIrthaMkaronI stuti karela che. pAMca bharata ane pAMca airavata, e daza kSetromAM anAdikALathI utsarpiNI ane avasarpiNI rUpakALanuM parivartana thayA kare che. te banne maLIne eka kALa cakra thAya che. eka kALa cakramAM bAra ArA hoya che, temAM cha ArA avasarpiNIkAlanA ane cha ArA utsarpiNIkAlanA hoya che. 15 pratyeka avasarpiNIkAla ane utsarpiNIkAlamAM kramazaH covIsa tIrthaMkaro thAya che. te ja rIte bAra cakravartI, nava baLadeva, nava vAsudeva, navaprati vAsudeva, ema kula maLIne tresaTha zlAghanIya puruSo thAya che. prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva bhagavAna ane tenA moTA putra prathama cakravartI bharata avasarpiNI kALanA trIjA ArAmAM thayAM. zeSa 61 mahApuruSa cothA ArAmAM thayA. vartamAnamAM avasarpiNI kALano pAMcamo Aro cAle che. 22 utsarpiNI kALanA trIjA ArAmAM trevIsa tIrthaMkara, 11 cakravartI vagere 61 mahApuruSo thAya, tenA cothA ArAmAM covIsamA tIrthaMkara ane bAramA cakravartI thAya. A niyama anAdikAlIna che. tIrthaMkaranuM padavizvamAM sarvottama gaNAya che. tIrthaMkaradeva dharmanItinA mahAna pravartaka hoya che. dareka tIrthaMkara sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka--zrAvikArUpa tIrthanI sthApanA kare che. teo traNa lokanA pUjya ane vaMdanIya hoya che. teonA koI guru hotA nathI kAraNa ke te svayaMbuddha hoya che. teonI sAdhanAmAM koI sahAyaka hotA nathI. teone janmathI ja traNa jJAna hoya che. teo dIkSita thAya ke tarata ja teone vipulamati manaHparyavajJAna thAya che. ghAtikarmano sarvathA nAza thatAM teone kevaLajJAna thAya che. tyAra pachI teo dharmatIrthanI sthApanA kare che tethI teo tIrthaMkara kahevAya che. agiyAra gaNadharo : paDhamittha iMdabhUI, bIe puNa hoi aggibhUi tti / taie ya vAubhUI, tao viyatte suhamme ya //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] zrI nadI sUtra 23 maMDiya moriyaputte, akaMpie ceva ayalabhAyA ya / meyajje ya pahAse, gaNaharA huMti vIrassa // zabdArtha -patni = pahelA, vI - bIjA, ti = thayA, vIrasya = mahAvIra prabhunA. bhAvArtha :- bhagavAna mahAvIranA agiyAra pradhAna ziSya hatA. tenI pavitra nAmAvalI A pramANe che- (1) IndrabhUtijI (2) agnibhUtijI (3) vAyubhUtijI (4) vyaktajI (5) sudharmAsvAmI (6) maMDitaputrajI (7) mauryaputrajI (8) akaMpitajI (9) acalabhrAtAjI (10) metAryajI (11) prabhAsajI. vivecana : zramaNa bhagavAna mahAvIranA nava gaNonA vyavasthApaka agiyAra gaNadhara hatA. agiyAra paikI IndrabhUti, agnibhUti ane vAyubhUti e traNe ya sahodara bhAIo hatA. bhagavAna mahAvIrane vaizAkha suda dasamanA divase kevaLajJAnanI prApti thaI hatI. te samaye apApA nagarImAM somila nAmanA brAhmaNe potAnA yajJa samArohamAM e agiyAre ya mahAmahopAdhyAyone temanA ziSya samudAya sAthe AmaMtrita karyA hatA. e ja apApA nagarInI bahAra mahAsena nAmanA udyAnamAM bhagavAna mahAvIranuM padArpaNa thayuM. devakRta samavasaraNa ane janasamUhanA meLAne joIne sarvaprathama mahAmahopAdhyAya IndrabhUti ane tenI pAchaLa vArApharatI anya sarva mahAmahopAdhyAya potapotAnA ziSya samudAya sahita ahaMkAra ane krodhAvezamAM AvIne pratidvandI svarUpe bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM pahoMcyA. teo darekanA manamAM judI judI ekeka zaMkA hatI. potAnI zaMkA teo koIne kahetA na hatAM. topaNa sarvajJa deva prabhu mahAvIre potAnA jJAna vaDe temanI zaMkAo batAvIne samAdhAna karyuM tethI prabhAvita thaIne dareka mahAmahopAdhyAyo potAnA kula 4400 ziSyonA samudAya sAthe prabhu mahAvIra svAmInA ziSya banI gayA. teoe gaNanI sthApanA karI. te gaNone dhAraNa karanAra thayA arthAt gaNanA aMtargata AvatA munionA adhyayana ane saMyamArAdhananI samasta dekharekha karatA hatA tethI teo gaNadhara kahevAya che. gaNa-gacchanuM dareka kArya gaNadharonI javAbadArI para hoya che. te agiyAra mahAmahopAdhyAyone gaNadharapada para sthApita karavAmAM AvyA arthAt teo zramaNa samUhanI adhyayana ane AcAranI javAbadArIne dhAraNa karanArA gaNadhara thayA. sUtrAnusAra gaNadharo kevaLajJAnI tIrthakara bhagavAnanI prathama dezanAmAM dIkSita thaI jAya che ane dIkSita thatAM teone cha jIvanikAya ane mahAvratonuM vistRta svarUpa bhagavAna pAse sAMbhaLatAM samajatAM gaNadhara labdhinA kAraNe zrutajJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thatAM dvAdazAMgInuM jJAna upalabdha thaI jAya che. tethI teonuM zrutajJAna AtmAgama kahevAya che. AtmAgama jJAna paNa koIne koI nimittathI thaI jAya che. gaNadharone paNa tIrthakaronI pAse bodha
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo [ 17 ] pAmatAM ane dIkSita thatAM dvAdazAMgInuM jJAna thAya che te AtmAgama che. 3Mpha vA vA vA yuve vA:- jagatanA pratyeka padArtha paryAya dRSTithI utpanna thAya che ane naSTa paNa thAya che paraMtu dravya daSTithI dareka padArtha duvra-nitya che. graMthakAronI paraMparA anusAra ke pratyeka tIrthakaro prathama dezanAmAM dIkSita ziSyone saMkSepamAM A traNa tattvanI vyAkhyA samajAve che. tenA nimittathI, potAnI bIja buddhi vaDe, zruta jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI ane gaNadhara labdhinA puNya prabhAvathI dvAdazAMgInuM jJAna viziSTa ziSyone te ja samaye upalabdha thaI jAya che. evA ziSyo tIrthakara prabhunI zramaNa saMpadAnA gaNone dhAraNa kare che tethI teo gaNadhara kahevAya che ane te gaNadhara deva sUtrarUpe dvAdazAMgI zratanI racanA kare che mATe dvAdazAMgI sUtra gaNadhara racita kahevAya che. A pramANe jinazAsanamAM gaNadharono parama upakAra hoya che. vIra zAsanano mahimA : NivvuipahasAsaNayaM, jayai sayA savvabhAvadesaNayaM / kusamayamaya NAsaNayaM, jikidavara vIrasAsaNayaM // zabdArtha-vui = nivRtti, nirvANa, pada-pathanA, lAla = zAsaka satramAM sarvabhAvonA, kesa2 = prarUpaka, samaya = anyamUthikonA, maya = madane, sAcuM = naSTa karanArA, nivavaravIrasAsaNaya = vIra jinendranuM zreSTha zAsana, ya sa = sarvadA teno jaya thAo. bhAvArtha :- samyagadarzana, jJAna ane cAritrarUpa athavA pApanI nivRttirUpa nirvANapathanA pradarzaka, jIvAdi sarve padArthonA prarUpaka arthAt sarvabhAvonA prarUpaka ane kudarzanIonA ahaMkAranA nAzaka, jinendra bhagavAna mahAvIranuM zAsana sadA-sarvadA jayavaMtu thAo. vivecana : tIrthakaro ane gaNadharonI stuti pachI A gAthAmAM jina pravacana tathA jina zAsananI stuti karavAmAM AvI che. jema ke- (1) A zAsanamAM mokSamArganI nivRttipradhAna AcAra sAdhanA darzAvela che. (2) heya, zeya, upAdeya jIvAdi tattvonuM kathana karyuM che ane vividha matamatAMtaranA kusiddhAMtonA madane tarkapUrNa samAdhAnothI dUra karavAmAM Ave che. jema sUryanA prakAzathI aMdhakAra naSTa thaI jAya che tema jina zAsana kutsita mAnyatAonuM nAzaka che ane A zAsana prANImAtranuM hitaiSI hovAthI sadaiva upAdeya che temaja mumukSu dvArA grAhya che. A kAraNe jinazAsana sarvotkRSTa che mATe nava kriyApada Apela che. A zAsana saMpUrNa vizvamAM sarvopari atizayavAna hovAthI teno sadA jaya thAo evI zubhakAmanA sAthe zAstrakAre stuti karI che.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 anuyogadhara sthavirone vaMdana zrI naMdI sUtra (1-4). sudharmA, jaMbU, prabhava ane zayyabhava : 25 zabdArtha :- suhamma avisALa = agnivezyAyana gotrIya sudharmA svAmIne, gaMdhU khAma 2 jAsava = kAzyapa gotrIya zrI jaMbUsvAmIne, pamAM bvAyaLa = kAtyAyana gotrIya prabhava svAmIne, varjIsiSnamavuM tahIM = ane vatsagotrIya zrI zayyabhava svAmIne. suhammaM aggivesANaM, jaMbU NAmaM ca kAsavaM / pabhavaM kaccAyaNaM vaMde, vacchaM sijjaMbhavaM tahA // bhAvArtha:- bhagavAna mahAvIra svAmInA paMcama gaNadhara agnivezyAyana gotrI zrI sudharmAsvAmI hatA. tenA ziSya kAzyapa gotrIya jaMbusvAmI thayA. tenA ziSya kAtyAyana gotrIya prabhava svAmI thayA ane tenA ziSya vatsagotrIya zrI zayyabhava svAmI thayA. te dareka yugapradhAna AcArya pravarone huM(devavAcaka) vaMdana karuM chuM. vivecana : A gAthAmAM devavAcaka gaNizrIe bhagavAna mahAvIra nirvANa pachInA gaNAdhipati sudharmA svAmI Adi keTalAka paTTadhara AcAryonuM abhivAdana karela che. kAlikazruta ane tenA anuyogadhara arthAt sUtrArthadhara bahuzrutonI stuti sudharmA svAmIthI prAraMbha thAya che kAraNa ke temanA sivAya zeSa gaNadharonI ziSya paraMparA cAlI nathI. (1) sudharmA svAmI 50 varSa gRhasthAvasthAmAM rahyA,trIsa varSa paryaMta gaNadhara padavIe rahyA, bAra varSa sudhI AcArya pade rahyA ane ATha varSa sudhI kevaLI paryAyamAM rahyA. A rIte 100 varSanuM AyuSya pUrNa karIne sudharmAsvAmI nirvANa pAmyA. (2) sudharmAsvAmInA paTTadhara ziSya zrI jaMbUsvAmI hatA. teo rAjagRhanagaranA nivAsI zeTha RSabhadatta ane dhAriNI zeThANInA putra hatA. 99 karoDa suvarNamudrA tathA devAMganA jevI ATha strIonAM moha mamatvane choDIne temaNe 16 varSanI uMmare dIkSA lIdhI, 12 varSa gurunI sevAmAM rahIne zAstrIya jJAna prApta karyuM, 8 varSa AcAryapaNe vicaryA, 44 varSa kevaLI paryAyamAM vicaryA. jaMbusvAmI bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvANa pachI 64 varSe mokSa padhAryA. teo A kAlanA aMtima kevaLI hatA. temanuM AyuSya 80 varSanuM hatuM. (3) jaMbUsvAmInA paTTadhara ziSya prabhavasvAmI hatA. te rAjakumAra hatA. temanA jIvanamAM koI ghaTanA banI gaI. e kAraNe tene corInuM vyasana lAgI gayuM. te 500 coranA uparI banI gayA. eka rAtrie teo potAnA 500 sAthIone laIne jaMbUkumAranI saMpatti lUMTavA mATe gayA. e samaye jaMbUkumAranI
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo saMpatti tenAM AMgaNAmAM ja paDI hatI paraMtu jaMbUkumAranA namaskAra maMtranA prabhAve teo te saMpatti laI na zakyA. jaMbUkumAre teone pratibodhita karyA. 19 je svayaM vairAgyanA raMgathI anujita hoya che, te bIjAne potAnA jevA banAvI zake che. prabhava svAmI ane tenA sAthIo jaMbUsvAmInA upadezathI jaMbUsvAmInI sAthe ja dIkSita thayA. prabhavasvAmI 30 varSa gRhavAsamAM rahyA, 45 varSa dIkSita jIvanamAM rahyA. 11 varSa AcAryapaNe vicarIne bhagavAna mahAvIranA nirvANathI 75 varSa pachI 86 varSanI uMmare svarge padhAryA. (4) zrI prabhavasvAmInA paTTadhara ziSya zrI zayyabhavasvAmI hatA. teo 28 varSa gRhavAsamAM rahyA, 11 varSa sAmAnya sAdhu paryAyamAM rahyA, 23 varSa AcAryapaNe rahyA, bAsaTha varSanuM AyuSya pUrNa karIne bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI 98 varSa pachI svarge padhAryA. (5-8) yazobhadra, saMbhUtivijaya, bhadrabAhu ane sthUlibhadra 26 jasabhaddaM tuMgiyaM vaMde, saMbhUyaM ceva mADharaM / bhaddabAhuM ca pAiNNaM, thUlabhaddaM ca goyamaM // zabdArtha :- dasamanuM tuLiyuM - taMgika gotrIya yazobhadrajIne, saMpUrva ceva mAnDara = mADhara gotrIya saMbhUti vijayane, mAhuM na pALa = prAcIna gotrIya bhadrabAhujIne, thUlamAM = poyama - gautama gotrIya sthUlibhadrajIne. = : bhAvArtha :- tuMgika gotrIya yazobhadrane, mADhara gotrIya saMbhUtivijayane, prAcIna gotrIya bhadrabAhu svAmIne ane gautama gotrIya sthUlibhadra svAmIne huM vaMdana karuM chuM. vivecana : (1) yazobhadra svAmI AcArya zrI zayyabhava svAmInA paTTadhara ziSya hatA. teo 22 varSa gRhavAsamAM rahyA, 14 varSa saMyama paryAyamAM rahyA, 50 varSa AcArya pade rahyA. A rIte 86 varSanuM AyuSya pUrNa karIne svargavAsI thayA. vIra nirvANa pachI 148 varSe teo svarge sidhAvyA. (2) saMbhUtivijaya ane bhadrabAhu banne yazobhadra svAmInA ziSya hatA. saMbhUtivijaya 42 varSa gRhavAsamAM rahyA, 40 varSa zruta, saMyama ane tapanI ArAdhanAmAM vyatIta karyA, 8 varSa yugapravartaka AcAryapaNe rahyA. 90 varSanuM AyuSya pUrNa karI vIra nirvANa pachI 156 varSe teo svargavAsI thayA. (3) saMbhUti vijayanA gurubhAI bhadrabAhu 45 varSa gRhavAsamAM rahyA, 17 varSa saMyama paryAyanuM pAlana karyuM, 14 varSa yugapradhAna AcAryapaNe vicaryA. teozrIe zrutajJAnano atyaMta pracAra karyo. mahArAjA caMdragupta teozrInA ananya bhakta hatA. teonuM AyuSya 76 varSanuM hatuM. vIra nirvANa pachI 170 varSa
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 20] zrI nadI sUtra 27 pachI teozrI devaloka padhAryA. (4) sthUlibhadrajI yugapradhAna AcArya hatA. teozrI 30 varSa sudhI gRhavAsamAM rahyA, 24varSasAdhanAmAM rahyA, 45 varSa AcAryapaNe vicaryA. teozrIe pUrvonuM jJAna AcAryazrI bhadrabAhusvAmI pAsethI prApta karyuM. teozrI 99 varSanuM AyuSya pUrNa karIne vIra saMvata 215 mAM svargavAsI banyA. teozrI te yuganA kAmavijetA kahevAtA hatA. AcArya prabhava, zayyabhava, yazobhadra, saMbhUtivijaya, bhadrabAhu ane sthUlibhadrasvAmI, e cha AcArya 14 pUvonA jJAtA athot zrutakevaLI hatA. (9-1ra) mahAgiri, suhastI, bahula ane balissaha :- elAvaccasagotaM, vaMdAmi mahAgiriM suhatthi ca / tatto kosiyagottaM, bahulaM balissahaM (bahulassa sarivvayaM) vaMde // zabdArtha -pAzva sonaM elApatya gotravALA, bahari su0i= AcArya mahAgirine ane suhastIne, to tyArabAda, siya god = kauzika gotrIya, vahu hiM (vahunnasa saraLaya) bahula ane balissaha AcAryane(bahulamuninI samAnavayane dhAraNa karanArabalissaha AcAryane.) bhAvArtha :- elApatya gotrIya AcArya mahAgiri ane AcArya suhastiI, tyAra pachI kauzika gotrIya bahula ane balissahane vaMdana karuM chuM (athavA bahulamuninI vaya jeTalI ja vayavALA balissaha AcAryane paNa huM vaMdana karuM chuM.) vivecana : A gAthAmAM pahelAM kAmavijetA sthUlabhadranA pramukha be ziSya mahAgiri ane suhastIne vaMdana karela che. tyAra pachI mahAgirinA be ziSyone vaMdana karela che, je banne sagA bhAI hatA, baMne bahuzruta anuyogadhara hatA. A gAthAnA cothA caraNamAM lipidoSathI pratomAM pATha azuddha thaI gayela che. te azuddha pATha tarkasaMgata nathI kAraNa ke temAM eka balirUhane ja vaMdana karela che ane teno potAno nAma nirdeza paNa nathI. teno paricaya bahulanI vayanI sarakhAmaNIthI Apela che. prAyaH pratomAM "vahunalsa saridhvayaM" pATha jovA maLe che. paraMtu TIkAkAre bahula ane balisaha, A banne bhAIone yugalapaNe vaMdana karavAnuM svIkArela che. prAyaH pratomAM svIkRta "ritra" zabda paNa azuddha che. "ritadvaya" zuddha thAya che mATe prastuta saMskaraNamAM zuddha pATha svIkArela che ane prApta azuddha pAThane koSTakamAM rAkhela che. (13-16) svAti, zyAma, zAMDilya ane jItadhara : hAriyaguttaM sAiM ca, vaMdimo hAriyaM ca sAmajjaM / vaMde kosiyagottaM, saMDillaM ajjajIyadharaM //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo | 21 ] zabdArtha hariyAsaM sAruM hArita gotrI svAtine, ciM sAmai = hAritagotrI zyAmAryane, hosiyotta = kauzika gotrI zAMDilya ane annanIyadharaM = AryajItadhara. bhAvArtha :- hAritagotrI AcArya svAti ane zyAmAryane huM vaMdana karuM chuM. tyAra pachI kauzika gotrIya zAMDilya ane Arya jItadharane huM vaMdana karuM chuM. vivecana : A gAthAnA cothA caraNamAM AryavizeSaNa jItadharanI sAthe joDAyela che mATe te jItadharanuM vizeSaNa che. jo te zAMDilyanuM vizeSaNa hota to sahita 3nuM nIyara evo pATha thavo joIe paraMtu pAThamAM saMkita zabda judo che ane anna zabda nayathara sAthe samAsa thayela che, mATe zAMDilya ane jItadhara ema be judA judA kRtadharone vaMdana karela che. Ama A gAthAmAM cAra anuyogadharone vaMdana karavAmAM Avela che. gata zabdano artha che zAstrIya maryAdA, jene kahyuM paNa kahevAya. e maryAdAne dhAraNa karanArane Arya jItadhara kahevAya che. zAMDila AcAryanA Arya jItadhara ziSya hatA ane te paNa yuga pradhAna AcArya hatA. (10) Arya samudra : tisamuda vAva vitti, rIvalamuku nadayAnaM. vaMde ajjasamudaM, akkhubhiya samuddagaMbhIra // zabdArtha - tilaku-hAvira = traNa samudra paryata prakhyAta kIrtivAna, lava samudeluM dilai = vividha dvIpa ane samudramAM pradhAnatA prApta karanAra, anagya = kSobha rahita, samudA mIra = samudranI mAphaka gaMbhIra, manasamudra = Arya samudrane. bhAvArtha :- pUrva, dakSiNa ane pazcima traNe dizAomAM rahela lavaNa samudranA traNa bhAgomAM khyAti prApta tethI vividha dvIpa ane samudromAM pradhAnatA prApta, kyAre ya paNa kSubdha na thatAM samudranI samAna gaMbhIra Arya samudrajIne huM vaMdana karuM chuM. vivecana : 26 A gAthAmAM AcArya zAMDilyanA uttaravartI Aryasamudra nAmanA AcAryane vaMdana karela che ane tenI sAthe te AcAryanI mahattA ane vidvatAno paNa paricaya Apela che. pUrva, dakSiNa ane pazcima dizAnA lavaNa samudrane gAthAmAM trisamudra kahevAyela che. AryasamudranI kIrti lavaNa samudra paryata vyApta hatI. kema ke A bharatakSetranI sImA traNa dizAonA samudra paryata che ane uttara dizAmAM vaitADhaya ane himavAna parvata sudhI che. potAnI zubha kIrti dvArA te AcArya saMpUrNa bharatakSetramAM prasiddha hatA athavA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 22 ] zrI naMdI sUtra dvIpa samudra viSayaka jANakArImAM teoe pradhAnatA prApta karelI hatI. nAma pramANe tenI gaMbhIratA samudra jevI hatI. (18) Arya maMgu :- bhaNagaM karagaM jharagaM, pabhAvagaM NANadaMsaNaguNANaM / vaMdAmi ajjamaguM, suya-sAgarapAragaM dhIraM // zabdArtha :- mai = kAlika zrutanuM adhyayana karanAra, ra = sUtrAnusAra kriyA anuSThAna karanAra, phara = dharma dhyAnanA dhyAtA, gAlAkha = jJAnadarzana ane cAritra guNonA, jamavA = udyota karanAra ane, suthArapAra = kRta sAgaranA pAragAmI, dhIra = gherya Adi guNasaMpanna, annama! = Arya maMgujIne. bhAvArtha :- kAlikasUtranI pratidina svAdhyAya karanAra, zAstrAnusAra kriyA kalApa karanAra, dharma dhyAnamAM saMlagna, jJAna, darzana ane cAritra Adi ratnatrayanA guNone dIpAvanAra ane zruta sAgaranA pAragAmI temaja dhIratA Adi guNonI khANa, AcAryazrI AryamaMgujI mahArAjane huM namaskAra karuM chuM. vivecana : A gALAmAM sUtrakAre Arya samudra pachI zrI Arya maMgujIsvAmInA guNonuM diggadarzana karAvyuM che. ane teozrIne bhAvabhInI vaMdanA karela che. (19-ra1) dharma, bhadragupta ane Arya vajasvAmI : vaMdAmi ajjadhamma, tatto vaMde ya bhaddaguttaM ca / tatto ya ajjavairaM, tavaNiyamaguNehiM vairasamaM // zabdArtha :- sannadhana = Aryadharma AcAryane, mAd = bhadraguptajIne, tava niyama = tapa ane saMyama Adi, murdi = guNomAM, varasama = vajasamAna, anavara = Arya vajasvAmIne. bhAvArtha :- Arya dharmajI mahArAjane, tyArabAda AcAryazrI bhadraguptajI mahArAjane huM vaMdana karuM chuM. tyArabAda tapa, niyama saMyama Adi guNothI saMpanna vajasamAna daDha AcArya zrI Arya vajasvAmIne huM vaMdana karuM chuM. vivecana : A gAthAmAM yugapradhAna traNa AcAryono kramazaH paricaya Apela che. (1) Aryadharma (2)
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo bhadraguptajI (3) AryavajasvAmI. A traNe ya AcArya tapa, niyama ane guNothI samRddha hatA. janatA para jema nyAya nItimAna rAjA rAjya kare che ema ja AdhyAtmika sAdhako para AcAryadevanuM nyAya yukta zAsana hoya che. teo mArga pradarzaka ane zrI saMghanA rakSaka hoya che. Arya dharmajI daDhadharmI hatA. zrI bhadraguptajI guptendriya hatA. Arya vajasvAmI tapa ane cAritra Adi guNomAM vajasamAna da hatA. Arya vajasvAmI vIra nirvANanI chaThThI zatAbdImAM devagati pAmyA che. (rara) Arya rakSita : 32 zabdArtha :- nahiM = jeoe, carittasabbale = sva ane para dareka saMyamIonA cAritranI, raviya = rakSA karI ane, rayaLa paMDaLamUo = ratnanI peTI samAna, aNuono = anuyoganI, rajillo = paNa rakSA karI, jIvaLeajJavizvaya - Arya rakSita tapasvIrAjane. vaMdAmi ajjarakkhiyakhavaNe, rakkhiya carittasavvase / rayaNa-karaMDagabhUo, aNuogo rakkhio jehiM // 23 bhAvArtha : - jeoe dareka saMyamI munionI ane potAnA cAritranI rakSA karI tathA jeoe ratnonI peTI samAna anuyoganI rakSA karI te tapasvIrAja AcArya zrI Arya rakSitajIne huM vaMdanA karuM chuM. vivecana : A gAthAmAM AcArya rakSitajIne vaMdanA karela che. AryarakSita tapasvI hovA chatAM vidvatAmAM bahu AgaLa vadhyA hatA. teozrInI buddhi svaccha ane nirmaLa hatI tethI teoe nava pUrvanuM jJAna prApta karyuM hatuM. teonA dIkSA guru tosalI AcArya hatA. Arya rakSitanuM jIvana vizuddha cAritrathI ujjavaLa hatuM. jema gRhastho ratnonA DabbAnI rakSA sAvadhAnIpUrvaka kare che, temaja teoe anuyoganI paNa rakSA karI hatI. koI AcArye lakhyuM che ke anuyogadvAra sUtranA racayitA AryarakSitajI hatA. te sUtramAM teoe zabdonA anuyoga-suMdara rIte artha karavAnI gaMbhIra vidhinuM saMkalana karela che tethI sUtrakAre zraddhApUrvaka teone anuyogarakSaka kahIne vaMdana karyA che. (23) Arya naMdila kSamAzramaNa : NANammi daMsaNammi ya, tavaviNae NiccakAlamujjuttaM / ajjaM NaMdila-khamaNaM, sirasA vaMde pasaNNamaNaM // 33 = zabdArtha :- bijvAnta = pratikSaNa, gunnutta - udhamavaMta, palaLamAM = prasannacitta, ant vilavamaLa = Arya naMdila kSamAzramaNane, sirasA vaDe = huM mastaka vaDe vaMdana karuM chuM.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zrI nadI sUtra bhAvArtha :- jJAna, darzana, tapa ane vinayAdi guNomAM sadA udyamavaMta ane rAga-dveSa rahita prasannamanA Adi aneka guNothI saMpanna, Arya naMdila kSamAzramaNa(AcArya)ne huM mastaka namAvIne vaMdana karuM chuM. vivecana : A gALAmAM Arya naMdila kSamAzramaNa viSe varNana karyuM che. Arya naMdila kSamAzramaNa sadA jJAna, darzana, tapa, vinaya ane cAritra pAlanamAM prayatnazIla rahetA hatA. temanuM mana sadA prasanna rahetuM hatuM. je munidharmamAM nitya udyamazIla rahe tenuM mana sadA prasanna rahe che. jema traNa lokamAM sudurlabha ciMtAmaNi ratna koIne maLI jAya to te ati prasanna thaI jAya che kema ja bhAgyavAna vyaktine cAritrarUpa ciMtAmaNi navaratna maLI jAya to te ati prasanna thaI jAya che. dareka munio mATe Avazyaka che ke cittanI prasannatA ane apramattabhAvathI jJAna, darzana, tapa ane vinayamAM udyama, e banne AtmavikAsa mATe parama Avazyaka che. (24) Arya nAgahastI : vaDDaTha vAyagavaMso, jasavaMso ajjaNAgahatthINaM / vAgaraNa-karaNa-bhaMgiya, kammappayaDI pahANANaM // zabdArtha :-vARUra = praznonA uttara pradAna karavAmAM kuzaLa, vi = aneka bhaMga vidhionA jJAtA, mUkhaDI= karma prakRtinI prarUpaNA karavAmAM, paNaTM = pradhAna evA, anAdastha = Arya nAgahastInA, vAgavato = vAcakavaMza, nasavo = yazovaMzanI mAphaka, va8 = vRddhi pAmo. bhAvArtha :- je praznonA uttara pradAna karavAmAM nipuNa, bhAMgA banAvavAnI paddhatinA viziSTa jJAtA temaja karmaprakRti-karmasiddhAMtamAM arthAt tenI vizeSa prakAre prarUpaNA karavAmAM pradhAna, evA AcArya naMdila kSamAzramaNanA paTTadhara ziSya AcAryazrI AryanAgahastIjIno vAcakavaMza yazovaMzanI mAphaka abhivRddhi pAme. vivecana : A gAthAmAM Arya nAgahastIjIno jIvana paricaya maLe che. Arya nAgahastIjI te yuganA anuyogadharomAM dhuraMdhara vidvAna hatA. teno yazasvI vAcakavaMza vRddhine prApta thAo, evuM kahIne devavAcakajIe potAnI maMgala kAmanA vyakta karI che. saMbhava che ke vAcakavaMzano udbhava Arya nAga hastIjIthI ja thayo hoya, kema ke prastutamAM devavAcake enI pahelA anya koI vAcakano nAmollekha karyo nathI. je ziSyone zAstrAdhyayana karAve tene vAcaka kahevAya che. vAcaka upAdhyAya padanA pratIka hoya che. " sarva vasa" A padathI ema sUcita thAya che ke- je vaMza ujjavaLa yazapradhAna hoya te vaMzanI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ ati gAthAo. 25 ja vRddhi thAya che. gAthAnA uttarArdhamAM temanI vidvattAno paricaya Apyo che. temaja vyAkaraNa zabdathI teone saMskRta vyAkaraNa, prAkRta vyAkaraNa ane praznavyAkaraNa Adi viSayanA jANakAra batAvyA che athavA teone praznonA uttara ApavAmAM nipuNa batAvela che tathA vAcaka nAgahastIjI saptabhaMgI, pramANabhaMgI, nayabhaMgI, gAMgeya aNagAranA bhaMga tathA anya jeTalA prakAranA bhaMga che te darekanA jANakAra hatA. aMtamAM teone karma prakRti saMbaMdhijJAnamAM paNa niSNAta hovAnuM batAvela che. 35 (rapa) zrI revatinakSatra AcArya : jaccaMjaNadhAusamappahANaM, muddiyakuvalaya-NihANaM / vaDDau vAyagavaMso, revaiNakkhatta-NAmANaM // zabdArtha - kanvanAtha4 uttama jAtinI aMjaNa dhAtu, samaMi= samAna prabhAvAna, machvatA = drAkSa ane nIlakamaLa samAna nIla kAMtivAna, deva-pArvata-mANa = revati nakSatra nAmanA, vAyavaso = vAcakavaMza, vakR3 = vRddhi prApta kare. bhAvArtha :- uttama jAtinI aMjana dhAtu tulya kAMtivAna ane pAkelI drAkSa temaja nIlakamaLa athavA nIlamaNi samAna kAMtivAna, Arya revatinakSatrano vAcakavaMza vRddhi pAmo. vivecana : A gAthAmAM nAgahastinA ziSya AcArya revatinakSatrano ullekha karyo che. AcArya revatinakSatra jAti saMpanna hovA chatAM temanA zarIranI kAMti aMjanadhAtu sadaza hatI. aMjana AMkhomAM ThaMDaka pedA kare che ane tethI cakSuroga zAMta thAya che. ema te AcAryanA darzanathI paNa bhavyajIvonA netromAM zItaLatA prApta thatI hatI. mATe stutikAre temanA zarIranI kAMtinI tulanA aMjana dhAtu sAthe karI che. paripakva drAkSanA phaLa ane nIlotpala kamaLanA varNa jevI tenA dehanI kAMti hatI. kuvalaya zabdano artha maNivizeSa yA nIlakamaLa che. temanI dIkSA samaye aThyAvIsa nakSatro paikI revatinakSatrano saMyoga hato tethI temanuM nAma revatinakSatra rAkhyuM. (ra6) zrI siMha AcArya : ayalapurA NikkhaMte, kAliya-suya-ANuogie dhIre / 26 vaMmadIvikA(sA)vI, vAyA-pa-muktakaM pare ! zabdArtha - nayanapura = acalapurathI, jite - je dIkSita thayA, vAliya = kAlika, suva = zrutanA, bApugaNi = vyAkhyAtA, dhIre dhairyavAna, vAyaTya-= uttama vAcaka padane, patte = prApta karanAra, vamavalA ha = brahmadIpika zAkhAnA, sIda = zrI siMha AcArya. bhAvArtha :- je acalapuramAM dIkSita thayA hatA ane kAlikazrutanI vyAkhyA karavAmAM nipuNa hatA tathA
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 ] zrI naMdI sUtra vairyavAna hatA temaja jeNe uttama vAcaka padane prApta karyuM hatuM evA brahmakrIpika zAkhAthI upalakSita zrI siMha AcAryane huM vaMdana karuM chuM. vivecana : A gAthAthI traNa viSaya pragaTa thAya che, jema ke- (1) kAlikazrutAnuyoga (2) brahmaddIpika zAkhA (3) uttama vAcakapadanI prApti sUtrakAre kAlika zrutAnuyogathI teonI vidvattA siddha karI che. brahmIpikazAkhAthI ema jANI zakAya che ke te samaye keTalAka AcAryo te zAkhAthI prasiddha hatA. vAcakapadanI sAthe uttama pada lagAvavAthI ema siddha thAya che ke te samaye aneka AcAryo hovA chatAM dareka vAcakomAM teo pradhAna vAcaka hatA."AyatapurAA padathI ema siddha thAya che-e samayamAM acalapura nagara ati suprasiddha haze. (ra0) zrI skaMdilAcArya : / jesiM imo aNuogo, payarai ajjAvi aDDa bharahammi / - bahuNayara Niggaya jase, te vaMde khadilAyarie // zabdArtha - fkSa =jeno, pha = A, juo = anuyoga, ajJAvi Aje paNa, devardhigaNInA samaye), amaramika = ardha bharatakSetramAM, pathara6 = pracalita che, vahu = ghaNA, vara= nagaromAM, ji -bare = jeno yaza vyApta che evA, vilArika = skaMdila AcAryane. bhAvArtha :- jeno A anuyoga eTale sUtrArthanI vAcanA Aje paNa (stuti karanAra devavAcakanA samayamAM) dakSiNAddha bharatakSetramAM pracalita che temaja ghaNAM nagaromAM temano yaza phelAyelo che, te skaMdila AcAryane huM vaMdana karuM chuM. vivecana : A gAthAmAM mahAmanISI, bahuzruta, yugapradhAna, anuyoga pracAraka eTale pradhAnapaNe sUtrArthanI vAcanA pradAtA zrI skaMdila AcAryane vaMdana karela che. vartamAnamAM je ardhabharata kSetramAM anuyoga sUtranI sUtrArtha paraMparA pracalita che, te teozrInA parizramanuM ja madhura phaLa che. tAtparya e che ke teozrI potAnA yuganA pradhAna sUtrArtha vAcanA dAtA hatA. (28) zrI himavaMta AcArya :- tatto himavaMta-mahaMta-vikkame, dhii parakkamamaNaMte / sajjhAyamaNaMtadhare, himavaMte vaMdimo sirasA // zabdArtha -tatto = skaMdila AcArya pachI, himavaMta himavAnanI jema, mahaMta = mahAna, vine a (28)
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo 27 ] = vikramazALI, udha-parama-mate = asIma dhairya ane parAkramavAna, sAya-atare = asIma, suvizALa svAdhyAyanA dhartA, himavate = himavAna AcArya. bhAvArtha :- zrI skaMdila AcArya pachI himAlaya samAna vistRta kSetramAM vicaraNa karanAra athavA mahAna vikramazALI, asIma dhairyavAna ane parAkramI, suvizALa svAdhyAyanA dhAraka, AcArya zrI skaMdilanA suziSya AcAryazrI himavAnane huM mastaka namAvIne vaMdana karuM chuM. vivecana : A gAthAmAM mahAmanA nimnalikhita vizeSaNa saMpanna pratibhAzALI dharmanAyaka pravacana prabhAvaka himAvAna nAmanA AcAryane vaMdana karela che. himavAna AcArya himavAna parvatanI jema bahukSetra vyApI vihAra karanArA hatA. aneka dezamAM vicaraNa karIne, upadeza dvArA aneka bhavyo jIvone sanmArge laI jatA hatA. e rIte jinamArgane dipAvatA hatA. aparimita vairya ane parAkramathI karmazatruone sApha karI rahyA hatA. AcAryamAM arthAt zramaNomAM anaMta baLa hovuM joIe, to ja te potAnuM dhyeya pUrNa karI zake che. ahIM anaMta zabda aparimita-asIma zabdano dyotaka che. svAdhyAyamAM anaMta zabda paNa temanA svAdhyAyanI vizALatAnI pratIti karAvanAro che athavA sutra anaMta arthavALA hoya che, ema darzAvanAra che. dravya anaMta paryAyAtmaka hoya che tethI svAdhyAyane anaMta zabdathI varNavI zakAya che. A gAthAmAMthI dareka jijJAsue zikSA levI joIe ke- vairya sAthe saMyamamAM parAkrama ane svAdhyAya karavAthI AtmavikAsa ane abhISTa kAryonI siddhi thAya che. '26 (29) zrI nAgArjunAcArya : kAliya-suya-aNuogassa, dhArae, dhArae ya puvvANaM / himavaMta-khamAsamaNe, vaMde NAgajjuNAyarie // zabdArtha :- niya-su-ajuna = kAlikazruta saMbaMdhI anuyoganA dhAraka ane puSyAnuM = utpAda Adi pUnA, dhAraW = dhAraNa karanAra evA, himavaMta-umAsama = himavAna parvata samAna kSamAzramaNane, nAjhuri = zrI nAgArjuna AcAryane. bhAvArtha - kAlikasUtro saMbaMdhI anuyoganA dhAraka, utpAda Adi pUrvenA jJAtA, himavaMta parvata sadaza mahAna kSamAzramaNa, viziSTa jJAnI nAgArjunAcAryane huM bhAvathI vaMdana karuM chuM.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 28] zrI nadI sUtra vivecana : A gAthAmAM AcAryavarya himavAnanA ziSyaratna, pUrvadhara zrIsaMghanA netA AcArya nAgArjunanI stuti sAthe vaMdanA karela che. AcArya nAgArjuna svayaM kAlika zruta eTale aMga sUtronA anuyoganA dhAraka hatA ane utpAda Adi keTalAka pUrvonA paNa dhAraka hatA. te himavaMta arthAt parvata tulya kSamAvAna zramaNa hatA. (30) zrI nAgArjuna vAcaka :A miDa-ma-saMpavche, aNuputri-vAyattamAM pare ! ohasuya samAyAre, NAgajjuNa vAyae vade // zabdArtha :- nira-nava-saMpavNe = mRdutA, mArdava Adi bhAvothI yukta, anupuSyi = kramathI, vAyara = vAcakapadane, patta = prApta, coda-suya-samayAre = oghaDyutanuM sabhyaprakAre AcaraNa karanAra, bAjunavANa = nAgArjuna vAcakane. bhAvArtha -mRdu, komaLa, Arjava vagere guNothI saMpanna, dIkSA paryAyanA kramathI athavA sUtra adhyayananA kramathI vAcakapadane prApta thayela, ogha zruta arthAt utsarga vidhinuM samyak prakAre AcaraNa karanAra evA viziSTa guNasaMpanna zrInAgArjuna vAcakajIne huM namaskAra karuM chuM. vivecana : A gAthAmAM adhyApanakaLAmAM nipuNa, zAMtisarovara, vAcaka padathI vibhUSita zrInAgArjunano ullekha maLe che. teo sakala bhavya jIvone priya lAgatA hatA, mArdava zabdathI teozrIne mArdava, Arjava, zAMti, saMtoSa Adi guNothI saMpanna batAvyA che. nAgArjune anukrame vaya paryAyathI ane zruta paryAyathI vAcakatva prApta karyuM hatuM. A kathanathI ema paNa siddha thAya che ke anukrame vRddhi pAmatAM guNo dvArA pratyeka vyakti suzobhita bane che. vAcaka nAgArjuna utsarga mArga tathA apavAda mArga bannenA jANakAra hatA. pahelAMnI gAthAmAM AcArya nAgArjunanI stuti karyA pachI A gAthAmAM vAcaka-upAdhyAya nAgArjunanI stuti che. A baMne judI judI vyakti che kAraNa ke sUtrakAre judI judI gAthAmAM judA judA vaMdana karavAmAM AvyAM che. tethI e paNa spaSTa thAya che ke A stutigAthAomAM AcAryonI sAthe upAdhyAyone paNa saMgrahita karela che. (31) zrI goviMda AcArya : goviMdANaM pi Namo, aNuoge viuladhAraNiMdANaM / NiccaM khaMtidayANaM parUvaNe dullabhiMdANaM //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo | 29 | zabdArtha :- juo viDatradhAravA = anuyoga saMbaMdhI dhAraNAvAna AcAryo paikI dhAraNAmAM Indra samAna, fra = nitya, kSatiyA = kSamA ane dayA AdinI, panna = prarUpaNA karavAmAM, kuttafdhAI = Indrone paNa durlabha evA guNasaMpanna, vilApa = AcArya goviMdane paNa. bhAvArtha :- vipula anuyogadharomAM IndrasamAna ane sadA kSamA, dayA Adi guNonI prarUpaNA karavAmAM Indra mATe paNa durlabha evA guNavAna zrI goviMda AcAryane huM namaskAra karuM chuM. vivecana : ukta gAthAmAM jitendriya, niHzalyavratI, zrI saMghanA zAstA temaja sanmArga pradarzaka AcArya pravara zrI goviMda AcAryane guNa niSpanna vizeSaNothI stuti sAthe vaMdana karyA che. jema sarva devomAM Indra pradhAna hoya che temaja tatkAlIna anuyogadhara AcAryomAM goviMdAcArya paNa Indra samAna pradhAna (pramukha) hatA. teozrI kSamApradhAna dayAvAna hatA kema ke ahiMsAnI ArAdhanA kSamAzIla vyakti ja karI zake che. dayAvAna vyakti ja kSamAzIla banI zake che tethI kSamA ane dayA banne pada paraspara anyonya AzrayI che. eka vinA bIjAno abhAva rahe che. samagra Agama sAhityanA vettA hovAthI temanI vyAkhyAna zailI advitIya hatI. evA AcArya goviMdanA pravacano Ine paNa durlabha hatA. (3ra) zrI bhUtadinna AcArya : tatto ya bhUyadiNNaM, NiccaM tavasaMjame aNivviNNaM / paMDiyajaNa sammANa, vaMdAmo saMjamavihiNNuM // vara-MTviya-25T-viliya-vara-mana-mrivALo maviya-nakha-diya-5, yAkuLavatA 25 dhIre || aDDabharahappahANe bahuvihasajjhAya-sumuNiya-pahANe / aNuogiya-varavasabhe NAilakula-vasaNadikare // jagabhUyahiyappagabme, vaMde'haM bhUyadiNNamAyarie / bhava-bhaya-vuccheyakare, sIse NAgajjuNarisINaM // zabdArtha - vuivi = khedarahita, paMkiyagAsanmA = paMDitajanothI sanmAnIya, saMgana-viziNuM = saMyama vidhinA vizeSa jANakAra, bhUthavi = AcArya bhUtadine. varavA tatvara = tapAvelA vizuddha suvarNa jevA, caMpA = caMpaka puSpa jevA, visiva(viDita) -vara-mana-bhariva =vikasita uttama kamaLanA garbhasamAna varNavAna,
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra bhaviya-naLa-diyayavaC = bhavyajanonA hRdayamAM vaselA, vALuLavisAraN = krUrahRdayI lokonA manamAM dayAguNa utpanna karAvavAmAM vizArada, dhIre - viziSTa buddhi vaDe suzobhita. 30 aThThamahapnahALe = dakSiNArdra bharatanA yugapradhAna, vartuvidda sannAya-sumukhiyapALe - vividha prakAranA svAdhyAyamAM zreSTha vijJAtA, anugoLiya vavasame - anuyogadharomAM vRSabha samAna zreSTha, gAlIlavaMsaLalivare = nAgendrakuLa tathA vaMzane prasanna karanArA, nagamUdiyappanthe = saMsAranA prANImAtrane hitopadeza ApavAmA samartha, mavamayanuSleyare = saMsAranA bhayane naSTa karanArA, sIse nakhkhurasII = nAgArjuna RSinA suziSya, vavea mUlaliLamARiNa = bhUtanni AcAryane huM vaMdana karuM chuM. bhAvArtha :- tyAra bAda tapa ane saMyamanI ArAdhanA temaja tenA pAlanamAM prANAMta kaSTa athavA upasarga AvavA chatAM sadA kheda rahita-prasanna rahenAra, paMDitajanothI sanmAnIya, saMyamanI utsarga ane apavAda vidhinA vizeSa jJAtA ItyAdi guNa yukta AcArya bhUtadizane huM vaMdana karuM chuM. jenA zarIrano varNa tapAvela uttama sonA jevo, sonA jevA varNavALA caMpaka puSpa jevo athavA khIlelA uttama kamaLanI parAga jevo pIta varNa hato. je bhavya prANIonA hRdayamAM vasI gayA hatA. je janasamUhamAM dayAno guNa utpanna karAvavAmAM vizArada, dhairyaguNayukta hatA. dakSiNAA bharatakSetranA yugapradhAna, vividha prakAranA svAdhyAyanA parama vijJAtA, suyogya sAdhuone yathocitta svAdhyAya, dhyAna ane vaiyAvRtya Adi zubhakAryomAM niyukta karanArA ane nAgendra kuLanI paraMparAne vadhAranArA hatA. dareka prANIne upadeza ApavAmAM nipuNa, bhavarUpa bhItine naSTa karanArA arthAt zIghra muktigAmI AcAryazrI nAgArjuna RSinA ziSya bhUtadinna AcAryane huM vaMdana karuM chuM. vivecana : uparyukta cAra gAthAomAMthI pahelI gAthAmAM devavAcakajIe AcArya bhUtadinnanA cAritraguNonuM ane pachInI traNe ya gAthAomAM zarIranA guNonuM, lokapriyatAnuM, gurunuM, kuLanuM ane vaMzanuM varNana karyuM che. tethI ema pratIta thAya che ke devavAcakajI temanA pratye parama zraddhAvAna ane atyaMta nikaTanA paricita hatA. teozrI parISaha ane upasarga sahana karavAmAM dhairyavAna hatA, teoe ahiMsAno pracAra kevaLa zabdothI nahIM paNa bhavya jIvonA hRdaya sudhI pahoMcADyo hato. teozrI aMgazAstra ane aMgabAhya zAstranI svAdhyAya karavAmAM agragaNya yugapravartaka AcArya hatA. teozrInI AjJAne caturvidha zrI saMgha ziromAnya karato hato. teozrI nAgendra kuLavaMzIya hatA. teozrIe sarvaprakAranA bhayano uccheda karyo
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ | stuti gAthAo hato. teozrI hitopadeza ApavAmAM pUrNa samartha hatA. gAthA ogaNacAlIsamAM kahela AcAryazrI nAgArjunanA teo ziSya hatA. ahIM stutikartA zrI devavAcake A guru ane ziSyanI stuti vacce be kRtadharone vaMdana karela che. (1) nAgArjuna vAcaka (2) AcArya goviMda. te baMne konA ziSya hatA, teno ullekha ahIM karela nathI. (33) zrI lohitya AcArya :- sumuNiya-NiccANiccaM, sumuNiya-suttatthadhArayaM vaMde / __ sabbhAvubbhAvaNayA, tatthaM lohiccaNAmANaM // zabdArtha -LavaLavaM = nitya ane anityarUpathI dravyone, sumulaya = sArI rIte jANanArA (bIjIvAra), subhAya = sArI rIte, sutAtya = sUtra ane arthane, dha = dhAraNa karanArA, sabhAnubhAvavA taltha = yathAvasthita bhAvone samyapha prakAre prarUpaNA karanArA, nodivUNAnI = lohitya nAmanA AcAryane, va = huM vaMdana karuM chuM. bhAvArtha :- nitya ane anityarUpathI vastutattvane samyaka rIte jANanArA arthAtu nyAya zAstranA gaNamAnya paMDita, suvijJAta sUtrArthane dhAraNa karanArA ane bhagavat prarUpita sabhAvone yathAtathya prakAzanArA evA zrI lohitya nAmanA AcAryane huM praNAma karuM chuM. vivecana : prastuta gAthAmAM AcArya goviMda ane bhUtadinna pachI lohitya nAmanA AcAryano paricaya ApI temane vaMdanA karela che. mahAna AcArya lohityamAM traNa guNa viziSTa kahela che, jema ke- (1) teo padArthanA svarUpane sArI rIte jANatA hatA. sarva padArtho dravyathI nitya che ane paryAyathI anitya che. jainadarzana koI paNa padArthane ekAMta nitya mAnatuM nathI ane ekAMta anitya paNa na mAnatuM nathI. (2) teozrI sUtra arthanA vizeSajJa hatA. (3) teozrI padArthonA yathAvasthita prakAzana, prarUpaNa karavAmAM pUrNa dakSa hatA arthAt padArthonA yathArtha svarUpane jANIne tenI vyAkhyA karatA hatA. te vyAkhyA avisaMvAdI, satya ane samyak hovAthI sarva mAnya hatI. A kathanathI ema siddha thAya che ke- sAdhaka sUtra ane arthane gurumukhathI zravaNa kare ane tene zraddhA sAthe hadayamAM dhAraNa kare. tyAra bAda cAdvAda zailIthI padArthonA yathArtha svarUpanuM vivecana kare, tyAre ja janatAmAM dharmopadezano prabhAva paDI zake. (34) zrI dUSyagaNI AcArya : attha-mahatthavALa, kumaLavAkha-da-vyALi je paNa maduravALa, pathago paNamAmi dUlafo | 47
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 48 zrI naMdI sUtra tava-Liyama-sa-saMgama, viLayajJa-hati-mavayALa / sIlanukha nayiALa, aNuona-nuAkhahApALa // sukumAlakomalatale, tesiM paNamAmi lakkhaNapasatthe / pAe pAvayaNINaM, paDicchaya-saehiM paNivaie // 49 zabdArtha :- atya-mahatva-svAi = zAstranA artha ane mahArthanI khANa samAna, sukSamaLa = guNa saMpanna suzramaNo mATe, vavALa = AgamonuM vyAkhyAna, haLa = pUchelA viSayonuM kathana karI, NivvANi = samAdhAna karanAra, par = prakRtithI, mahuvALi = madhura vANI bolanArA, vUlanabiM - te dUSyagaNIjIne, payago = bhAvapUrvaka, sammAnapUrvaka, paLamAmi = huM praNAma karuM chuM. = tava-piyama-sanma-saMjJama-viLayAva-vRtti-mavayALa = tapa, niyama, satya, saMyama, vinaya, Arjava, kSamA, mArdava Adi guNomAM tatpara rahenAra, laulakuLa-viALa = zIla Adi guNomAM jenI khyAti hatI, aNuona-nuM bahAkhALuM = anuyoganI vyAkhyA karavAmAM yugapradhAna hatA. pAvayaNINaM = pravacana kuzaLa, pravacana paTu, navarUpapakSatye = prazasta lakSaNothI yukta, sar hiM - seMkaDo, hindhraya = pratIcchaka, vAcanA lenAra, AgaMtuka zramaNo dvArA, paLivad = namaskRta, = praNAma prApta, sevita, sujhumAvomalataLe pAN = sukumAra ane sukomaLa caraNa kamaLomAM. bhAvArtha :- zAstronA artha ane mahAarthanI khANa samAna arthAt anuyoga paddhati dvArA AgamanI vyAkhyA karavAmAM kuzaLa, susAdhuone zAstranI vAcanA, jJAnadAna devAmAM ane ziSyo dvArA pUchAyelA viSayonuM samAdhAna zAMtithI karavAmAM dakSa ane prakRtithI madhurabhASI evA dRSyagaNI AcAryane huM sanmAna- pUrvaka praNAma karuM chuM. tapa, niyama, satya, saMyama, vinaya, saraLatA, kSamA, namratA Adi zramaNadharmamAM saMlagna, zIla guNothI vikhyAta ane tatkAlIna yugamAM anuyoganI zailIthI vyAkhyA karavAmAM yugapradhAna; seMkaDo AgaMtuka jijJAsu zramaNo dvArA namaskRta-sevita, zubha cihnothI aMkita tathA sukumAra ane sukomaLa che caraNa taLa jenA evA pravacana prabhAvaka AcArya deva dRSyagaNinA zrI caraNomAM huM praNAma karuM chuM. vivecana : AcArya lohityanI vizeSatAnuM digdarzana karAvIne tyArabAda ukta gAthAomAM zrI dUSyagaNIjInI stuti karI che. sUtranI vyAkhyAno artha ane tenI vibhASA, vArtika, anuyoga, naya temaja saptabhaMgI Adi vaDe viziSTa artha dekhADavAnI zaktine mahAna artha kahevAya che. haMmezAM sUtra alpa akSarayukta hoya che
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti gAthAo 33 | ane tenA artha vizALa hoya che. jema khANamAMthI khanija padArtho nIkaLe che, te kyAre ya kSINa thatAM nathI. temaja dUSyagaNIjI paNa sUtranA artha dekhADavAmAM khANa samAna hatA. teozrI mULaguNa ane uttaraguNa saMpanna munivarone sUtranI vyAkhyA apUrva zailIthI samajAvatA hatA, dharmopadeza karavAmAM dakSa hatA, zrutajJAna viSayaka prazna pUchavA para tenuM samAdhAna mIThI madhurI bhASAmAM karatA hatA. koI ziSya pramAdanA kAraNe lakSyabiMduthI alita thAya to tenuM anuzAsana ane prazikSaNa zAMta bhAve karatA, jethI te ziSya pharIthI bhUla karatA na hatA. A gAthAomAM dUSyagaNIjInA asAdhAraNa guNonuM diggadarzana karAvyuM che. asAdhAraNa guNonI stuti ja vastutaH stuti kahevAya che. teo bAra prakAranA tapa, abhigraha Adi niyama, daza prakAre zramaNa dharma, daza prakAre satya, sattara prakArano saMyama, sAta prakArano vinaya, kSamA, sukomaLatA, saraLatA temaja zIla Adi guNomAM vikhyAta hatA. e yugamAM yAvanmAtra anuyogadhara AcArya hatA. temAM teozrI pradhAna hatA. A gAthA 48mAM mukhyatve jJAna ane cAritranI siddhi karI che. zrutajJAnamAM anuyoga pada ane cAritramAM ukta gAthAnA traNa padomAM varNita guNomAM teozrI saMlagna rahetA hatA. A gAthA pratyeka AcArya mATe mananIya temaja anukaraNIya che. A gAthAmAM kriyApada na hovAthI ema lAge che ke 49 mI gAthAthI saMbaMdhita che. 49 mI gAthAmAM dUSyagaNInA viziSTa guNo sAthe temano pAdapadmano ullekha karela che. jenA caraNomAM kamaLa, zaMkha, cakra, aMkuza Adi zubha lakSaNo hoya, te lakSaNa saMpanna kahevAya che. teozrInA caraNa lakSaNa saMpanna ane kamaLa jevA sukomaLa tathA suMdara hatA. seMkaDo pratIcchako dvArA tenA caraNakamaLa sevita ane vaMdanIya hatA. je munivara zruta abhyAsa mATe potapotAnA AcAryanI AjJA meLavIne anya gaNathI viziSTa vAcanA mATe AvatA hatA tevA prAtIcchaka ziSyone jeo rahasyabharI vAtonuM vistRta varNana karatA hatA evA AcArya zrI duSyagaNInA caraNomAM A traNa gAthAo dvArA stuti sAthe vaMdana karavAmAM Avela che. dUSyagaNIjI najIkanA upakArI guru hovAthI devavAcake teonI adhika bhAvabhInI vaMdanA ane stuti karI che. vAstavamAM dUSyagaNInI vANImAM mAdhurya, manamAM svacchatA ane buddhimAM pharaNA hatI. teozrI pravacana prabhAvanAmAM advitIya ane cAritramAM ujjavaLa hatA. avazeSa anuyogadharone vaMdana :, ne 3 bhAvaMte, uttara Apuni dhare ! te paNamiUNa sirasA, NANassa parUvaNaM voccha / zabdArtha :- 3um = anya, ge jeo, niya-suya-majura = kAlikazruta ane tenA arthavistAranA arthAt anuyoganA jANakAra, dhIra= gaMbhIra, sAvaMte = vizeSa kRtadhara AcArya bhagavAna 60
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 34] zrI naMdI sUtra thayA che, te = teone, hirala = mastaka vaDe, pa Na = praNAma karIne, bALasa = jJAnanI, paravaLa = prarUpaNA, vocha = karIza. bhAvArtha :- pahelAMnI gAthAomAM stuti karela yugapradhAna AcAryo sivAyanA je koI kAlikasUtronA jJAtA ane tenA anuyogane dhAraNa karanAra dhIragaMbhIra jJAta ajJAta AcArya bhagavaMta thayA che, te badhAne praNAma karIne huM (devavAcaka) jJAnanI prarUpaNA karIza arthAt pAMca jJAnanuM varNana karIza. vivecana : A pacAsamI gAthAmAM devavAcakajIe kAlika zrutAnuyoganA dhartA prAcIna temaja tayugIna anya AcAryo ke jeono nAmollekha nathI karyo, teone paNa savinaya zraddhApUrvaka vaMdana karIne jJAnanI prarUpaNA karavAnI pratijJA lIdhI. tenAthI ema siddha thAya che ke- A pahelAnI gAthAomAM je AcAryonI stuti karavAmAM AvI che te paNa kAlikazruta anuyoganA dhAraNakartA hatA. eTale ke AvA viziSTa anuyogadhara AcAryonI ahIM stuti karavAmAM AvI che. temAM keTalAka samakAlIna paNa che ane keTalAya pATAnupATavALA paNa che. tAtparya e che ke ahIM varNavela stuti koI paraMparA paTTAvalI nathI, mAtra bahuzruta anuyogadharonI stuti che. A badhA AcAryo aMgazruta ane kAlikazruta dhartA udbhaTa vidvAna hatA. viziSTa buddhi vaDe suzobhita hatA. jeo zrataratna rAzithI paripUrNa hatA, samagra aizvarya AdithI saMpanna hatA, evA kAlika zrutAnuyogI darekane namaskAra karyA che. ahIM gAthA 25 thI 50 sudhImAM divaMgata AtmAonI stuti karatAM vaDe athavA vavAmi zabda vaDe teone sammAnita karavAmAM AvyA che. tenuM tAtparya e che ke guNavAna divaMgata cAritrAtmAonuM smaraNa kIrtana karatAM teone mATe vare, vani, sirasAde zabdono prayoga karI zakAya che. divaMgata cAritrAtmAonI stuti athavA guNagAna teonI pUrva avasthAnI apekSAe karAya che. gAthAmAM je "pulava" pada ApyuM che te vakSyamANa jJAnanA bheda-upabhedanuM kathana karanArA sUtrathI abhipreta che. devavAcakajIe aMgakRta, kAlikazruta temaja "jJAnapravAda" pUrva rU5 mahodadhithI saMkalana karIne jJAnanA viSayane laIne A sUtranI racanA karI che. devavAcakajI koNa hatAM? uttara- devavAcaka duSyagaNinA ziSya devendra muni hatA ane samayAMtare teoe vAcakapadane prApta karyuM hatuM. pachI ja teo devardhigaNI kSamAzramaNa banyA. prakaraNa : prastuta AgAmamAM adhyayana varga ke prakaraNa jevA bheda nathI. A zAstra akhaMDa rUpe eka ja che. prastuta saMskaraNamAM viSayanI apekSAe prakaraNa zabdathI vibhAjana karyuM che. stuti gAthAo saMpUrNa che
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrotA ane pariSada 35 | bIjuM prakaraNa ba zrotA ane pariSada : DGOGOGOGOG ZZZZZZZZZZZZZ ZZZZZZZZZZ GOGOGOGOGOGOGOGOGOGOOOOOOOOOOOOOOOOORG zrotAonAM cauda daSTAMta - tenaSa-sudA-vALI, ripuJMT-isa-mahata-mere yA mA-jhanU-virANI, nAdA-no-eri-AmarI II zabdArtha :- saMta = cIkaNo goLa patthara ane puSparAvarta megha, suDA = ghaDo, vAtaft = cALaNI, paripuug 1 = paripUrNaka, sugharIno mALo, garaNI, haMsa = haMsa pakSI, mahisa = bheMsa, mere ya = bakarI, masA = mazaka, rajU = jaLo athavA ItaDI, jirAtI = bilADI, nAda = sehalo, eka jAtano uMdara, mo = gAya, ra= bherI (eka prakAranuM vAjiMtra), mAmI = AhIra daMpatI. bhAvArtha :- (1) cIkaNo goLa patthara ane puSpakarAvartamegha (2) mATIno ghaDo (3) cAlaNI (4) garaNI (5) haMsapakSI (6) bheMsa (7) bakarI (8) mazaka (9) jaLo (10) bilADI (11) uMdara (12) gAya (13) bherI (14) AhIradaMpatI. A cauda prakAranA zrotAjano hoya che. vivecana : zAstranA zubha AraMbhamAM, vinane dUra karavA mATe maMgalAcaraNarUpe-svarUpa ahaMtu AdinuM kIrtana karIne pachI jJAnanA prakaraNamAM AgamajJAnanI pramukhatAe tene zravaNa karavAno adhikAra kone kone che? ane kayA prakAranA zrotA jJAna prAptinA adhikArI hoya che? e spaSTa karavA mATe sUtrakAre A cauda dAMto ApIne zrotAonuM varNana karela che ane tenA dvArA zrotAonI yogyatA-ayogyatAne samajAvI uttama vastu meLavavAno adhikAra suyogya vyaktine ja hoya che. je jitendriya hoya, vizuddha cAritravAna hoya, je aticArI ane anAcArI na hoya, kSamAzIla hoya, sadAcArI temaja satyapriya hoya evA guNothI yukta vyakti ja zrutajJAnano lAbha meLavavAno adhikArI hoya che, te ja supAtra che. A guNothI viparIta je duSTa, mUDha ane haThAgrahI hoya teo kupAtra che. tevA loko zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. teo zrutajJAnathI bIjAonuM ja nahi potAnuM paNa ahita kare che. ahIM sUtrakAre zrotAonI cauda upamAo ApI che teno bhAva A pramANe che-
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra (1) zaila-dhana :- ahIM zailano abhiprAya goLa maga jevaDo cIkaNo patthara che. ghana e puSkarAvarta meghano sUcaka che. maga jevA goLa ane cIkaNA patthara para sAta ahorAtra paryaMta niraMtara mUzaLadhAra varasAda varasato rahe to paNa te patthara aMdarathI bhIMjAto nathI, e ja rIte zailaghana jevA zrotAo tIrthaMkara ane zrutakevaLI AdinA upadezathI paNa sanmArga para AvI zakatA nathI, to pachI AcArya ane munionA upadezano tenA para zuM prabhAva paDe ? tevA zrotAo gauzAlaka AjIvaka ane jamAlInI jema durAgrahI hoya che. bhagavAna mahAvIra paNa teone sanmArga para na lAvI zakyA to pachI bIjAnI to vAta ja zuM karavI ? (ra) uDa :- kuDakano artha che ghaDo. ghaDA be prakAranA hoya che. kAcA ane pAkA. agnithI jene pakAvelA nathI evA kAcA ghaDAmAM pANI TakI zakatuM nathI. e ja rIte abudha ziSyanA hRdayamAM zrutajJAna TakI zakatuM nathI. pAkA ghaDA paNa be prakAranA hoya che- navA ane jUnA(purANA). emAM navA ghaDA zreSTha che. navA ghaDAmAM nAkheluM garama pANI paNa thoDA samayamAM ThaMDu banI jAya che, temaja koI vastu jaldI bagaDatI nathI. e ja rIte laghuvayamAM dIkSita thayela muninA hRdayamAM sIMcela saMskAra suMdara pariNAma lAve che. jUnA ghaDA paNa be prakAranA che. eka ghaDo pANIthI bharelo che ne bIjo ghaDo koro che. ghaDAmAM pratidina pANI bharavAthI te jUno arthAta rIDho thaI jAya che. ema keTalAka zrotA yuvAvasthAthI ja mithyAtvanI kAlimAthI yukta banI jAya che. tene upadezanI koI asara thatI ja nathI, paNa korA ghaDA jevA zrotAnuM hRdaya upadeza rUpa pANIthI bhIMjAya che. gaMdhayukta ghaDA be prakAranA che- eka sugaMdhita padArthothI vAsita ane bIjo durgaMdhata padArthothI vAsita. e ja rIte zrotA paNa be prakAranA che. pahelA prakAranA zrotA samyajJAnAdi gulothI yukta hoya che ane bIjA prakAranA zrotA krodhAdi kaSAyothI yukta hoya che. arthAt je zrotAo mithyAtva, viSaya, kaSAya vagere kusaMskArone choDI de che te zrutajJAnanA adhikArI bane che ane je kusaMskArane choDatA nathI, te zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (3) pAtaLI :- cAlaNImAM pANI bharAIne tatkALa nIkaLI jAya che, evI ja rIte je zrotA upadeza ane jJAnane sAMbhaLIne turata ja bhUlI jAya che, te cAlaNI jevA zrotA che. (4) paripUrNa :- sugharIno mALo athavA garaNI, jenA vaDe dUdha ane pANI gALavAmAM Ave to te sArane choDIne kacarA vagerene potAnAmAM rAkhe che. e ja rIte keTalAka zrotA sArapadArthane choDIne asArane grahaNa kare che. evA zrotA zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (5) pheMsa :- pakSIomAM haMsane zreSTha kahela che. haMsa prAyaH mAnasarovara athavA gaMgA Adi nadInA kinArA para rahe che. haMsanI eka vizeSatA che ke te dUdha mizrita pANImAMthI dUdhanA aMzane ja grahaNa kare che,
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrotA ane pariSada [ 37 ] ema keTalAka zrotA haMsa samAna guNagrAhI hoya che. te zrutajJAnanA adhikArI banI zake che. (6) meSa :- bakarI AgaLanA banne goThaNane jamIna para TekAvIne svaccha pANI pIe che. te pANIne gaMdu karatI nathI e ja rIte je zrotA ekAgracitte zAstra zravaNa karI gurune prasanna kare che ane vAtAvaraNane svaccha rAkhe che, tevA zrotA zAstra zravaNanA adhikArI ane supAtra kahevAya che. (7) mahiSa :- bheMsa jaLAzayamAM paDIne svaccha pANI gaMdu banAvI de che temaja jaLamAM maLa-mUtra paNa kare che. te svayaM svaccha pANI pIe nahIM ane sAthIone svaccha pANI pIvA paNa na de. e ja rIte avinIta zrotA bheMsa jevA che. jyAre AcArya bhagavAna zAstra vAcanA daI rahyA hoya te samaye na to svayaM ekAgracitte sAMbhaLe ane na bIjAne sAMbhaLavA de. teo hAMsI-mazkarI, tophAna, kutarka ane vitaMDAvAdamAM paDIne amUlya samaya naSTa kare che. evA zrotA zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (8) mazaza :- DAMsa-maccharono svabhAva madhura rAga(gaNagaNATa) saMbhaLAvIne zarIra para DaMkha mAravAno che. e ja rIte je zrotA gurunI niMdA karIne tene kaSTa pahoMcADe che, tevA zrotA zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (9) ga :- jaLo manuSyanA zarIramAM gumaDAM Adi kharAba bhAga para mUkavAthI te saDelA bhAgamAMthI kharAba lohIne ja pIe che. zuddha lohIne te pIve nahi athavA ItaDI gAyanA AMcaLamAM rahe che te gAyanuM lohI pIe che paNa dUdha pItI nathI. e ja rIte keTalAka zrotA AcArya AdinA saNo arthAt AgamajJAnane choDIne durguNone grahaNa kare che. evA zrotA zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (10) vinAhI :- bilADIno svabhAva dahIM-dUdha Adi padArthothI bharelA vAsaNane nIce pachADIne pachI cATavAno che arthAt dhULayukta padArthono AhAra kare che. e ja rIte keTalAka zrotA guru pAsethI pratyakSa jJAna letA nathI paraMtu bIjA trIjA AgaLathI sAMbhaLIne arthAt satyAsatyano bheda samajyA vagara ja grahaNa kare che. evA bilADI jevA zrotA zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (11) nAdina :- jAhaga uMdara jevuM eka prANI che. dUdha, dahIM Adi khAdyapadArtha khAtAM khAtAM vacce AjubAjumAM cATIne sApha karI de che. e ja rIte je ziSya pUrve grahaNa kare che, sUtrArthane pAkA rAkhe che ane vacce vacce guru pAsethI navIna sUtrArthane grahaNa kare che. evA zrotA jAhaganI samAna AgamajJAnanA adhikArI bane che. gAdI = noLiyo jema noLiyo prathama potAnI mAtAnuM dUdha thoDuM thoDuM pIe ane te pAcana thayA pachI pUnaH thoDuM pIe ema potAnA zarIrane puSTa karepachI moTA bhUjaMganA mAna mardana kare tema ekeka zrotA AcAryAdika pAsethI potAnI buddhi pramANe kALe kALe abhyAsa kare, abhyAsa karatAM gurnAdikane atyaMta saMtoSa upajAve. te kramathI bahuzruta thaI jAya che. evA zrotA AgamanA adhikArI hoya che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ [38] zrI nadI sUtra (12) :- gAyanuM udAharaNa A rIte che- koI yajamAne cAra brAhmaNone eka dUjhaNI gAya dAnamAM ApI. e cAre ya brAhmaNoe gAyane kyAre ya ghAsa ke pANI ApyuM nahIM. teo ema samajatA hatA ke A gAya mArA ekalAnI to nathI, cAreyanI che. teo dohavAnA samaye moTuM vAsaNa laIne AMcaLa dhamadhamAvIne dUdha laI letA hatA. Akhara bhUkhI gAya kyAM sudhI dUdha Ape? kyAM sudhI jIvita rahe? pariNAme bhUkhI tarasI gAye eka divasa prANa choDI dIdhA. e ja rIte keTalAka zrotA vicAre che ke gurujI mArA ekalAnA to nathI ne? pachI zA mATe mAre tenI sevA karavI joIe? evuM vicArIne te gurujInI sevA karatA nathI paNa upadeza sAMbhaLavA mATe ane jJAnarUpa dUdhane prApta karavA mATe jaldI doDIne pahoMcI jAya che. evA zrotA zrutajJAnane grahaNa karI zakatA nathI. bIja eka daSTAMta A pramANe che- eka zeThe cAra brAhmaNane eka gAya dAnamAM ApI. teoe premathI te gAyane ghAsacAro, pANI vagere ApyuM, tenI khUba sArI sevA karI, tethI gAyanuM dUdha pramANamAM vadhI gayuM. teone vadhAre dUdha maLavAthI teo prasanna thayA. e ja rIte vinIta zrotA gurunI sevA karIne mIThA zabdathI gurune prasanna karIne, temanI pAsethI jJAnarUpa dUdha grahaNa kare che. evA zrotAo jJAnanA adhikArI bane che ane ratnatrayanI ArAdhanA karIne ajara-amara banI zake che. (13) bherI - bherI eka viziSTa prakAranuM vAjiMtra che. eka vakhata dvArikA nagarInA adhipati zrIkRSNane koI eka deve prasanna thaIne divya bherInI bheTa ApI ane kahyuM ke A bherIne cha-cha mahine vagADavI. temAMthI meghadhvani jevo mITho avAja nIkaLaze. A bherIno avAja sAMbhaLavAthI cha mahinA sudhI koI paNa prakArano roga utpanna thaze nahIM ane pahelAno utpanna thayelo roga naSTa thaI jaze. A bherIno avAja bAra jojana sudhI saMbhaLAze. ema kahIne deva potAnA sthAnake cAlyo gayo. thoDA samaya pachI dvArikAmAM koI roga phelAyo. bherI vagADavAno samaya thaI gayo hato tethI bherI vagADavAmAM AvI. jyAM sudhI teno avAja pahoMcyo tyAM sudhInA lokono roga naSTa thaI gayo arthAtu rogI svastha banI gayA. zrIkaNe te bherI potAnA eka vizvAsu sevakane saMbhALIne rAkhavA mATe ApI ane tene badhI vidhi samajAvI dIdhI. ekavAra eka dhanADhaya zeTha bhayaMkara rogathI pIDita hato. te kRSNajInI bherIno prabhAva sAMbhaLIne dvArikA Avyo. tenA durbhAgyathI te dvArikA pahoMcyA pahelA eka divasa agAu merIne vagADavAmAM AvI gaI. zeTha vicAramagna banI gayo. have mAruM zuM thaze? A bherI pharI cha mahinA pachI vagADaze tyAM sudhImAM to mAruM prANa paMkheruM UDI jaze. ciMtana karatAM karatAM tene vicAra Avyo ke jo bherIno avAja sAMbhaLavAthI roga naSTa thaI zake che to pachI teno eka TukaDo ghasIne pIvAthI paNa roga naSTa thaI jaze. chevaTe teNe bherI vagADanArane sArI evI rakama ApIne bherIno eka TukaDo meLavI lIdho. ghare jaIne teNe
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrotA ane pariSada [ 39 ] TukaDAne ghasIne pIdho to teno bhayaMkara roga naSTa thaI gayo paraMtu bherI vagADanArane lAMca levAnI Adata paDI gaI. pachI to te ghaNA lokone bherInA TukaDA karIne devA lAgyo. bherImAM bIjA evA aneka TukaDAo joDI dIdhA. pariNAma e AvyuM ke te divya bherImAMthI avAja nIkaLavAno baMdha thaI gayo ane rogIonA roga naSTa thavAnuM sAmarthya paNa naSTa thaI gayuM. bAra jojana sudhI saMpUrNa dvArikAmAM saMbhaLAtI bherIno dhvani paNa naSTa thaI gaI. zrI kRSNane jyAre A vAtanI khabara paDI tyAre bherI vagADanArane daMDita karyo ane lokonA hita khAtara temaNe aThThama tapa karIne pharI deva pAsethI bherI prApta karI pachI temaNe potAnA vizvAsu sevakane bherI saMbhALavA ApI. barAbara cha mahinA pachI bherIno avAja sAMbhaLavAthI janatA lAbha meLavavA lAgI ane bherIvAdake paNa pAritoSika meLavyuM. A daSTAMtano bhAvArtha A pramANe che- ahIM AryakSetra rUpa dvArikAnagarI che. tIrthakararUpa kRSNa vAsudeva che. puNyarU5 deva che. bherI samAna jinavANI che. bherI vagADanAra samAna sAdhuo che ane karmarUpa roga che. e ja rIte je ziSya AcArya dvArA prApta sUtrArthane chupAve che athavA tenA bhAvane badalI nAkhe che, mithyA prarUpaNA kare che, te anaMta saMsArI bane che paraMtu je jinavacana anusAra AcaraNa kare che, te mokSanA anaMta sukhanA adhikArI bane che. jema kaSNanA vizvAsu sevake pAritoSika prApta karyuM. e ja rIte vizvAsu sevaka jevA zrotAo zAstranA jJAnane meLavI zake che. (14) AhIrapatI :- eka vakhata AhIra daMpatI baLadagADImAM ghInA ghaDA bharIne ghI vecavA mATe zaheramAM gayA. ghInA vyApArI pAse pahoMcIne AhIra gADImAMthI ghInA ghaDA nIce utArIne AhIrANIne devA lAgyA. bannemAMthI koI ekanI asAvadhAnInA kAraNe ghIno eka ghaDo hAthamAMthI paDI gayo. badhuM ghI jamIna para DhoLAI gayuM, mATI mizrita banI gayuM. banne mANasa arasaparasa jhaghaDo karavA lAgyA. vAda-vivAda khUba ja vadhI gayo. ghI badhuM agrAhya banI gayuM. keTaluMka ghI kUtarA vagere prANIo cATI gayA. je ghaDA bacyA hatA tene vecavAmAM bahu moDu thaI gayu tethI teo bacelA ghInA ghaDAne gADImAM pharI nAkhIne duHkhita hRdaye ghara tarapha ravAnA thayA paraMtu mArgamAM coroe tene lUMTI lIdhA. teo muzkelIthI potAnA jAna bacAvIne ghare pahoMcyA. jhaghaDo karyo tethI te duHkhI duHkhI thaI gayA. tenAthI viparIta bIjA AhIra daMpatI ghInA ghaDA gADAmAM bharIne zaheramAM vecavA mATe gayA. tene paNa asAvadhAnInA kAraNe ghaDo hAthamAMthI chaTakI gayo paraMtu baMne potapotAnI bhUla svIkArIne nIce paDelA ghIne upara uparathI jhaDapabhera vAsaNamAM bharI lIdhuM jethI ghI mATIvALuM na thayuM. pachI badhA ghInA ghaDA tathA baceluM ghI badhu vecIne paisA prApta karIne sAMja pahelAM ja potAnA ghare saMkuzaLa pahoMcI gayA. uparanAM banne daSTAMto ayogya ane yogya zrotAo para ghaTAvela che. keTalAka zrotAo AcAryanA kathana para jhagaDo karIne zrutajJAna rUpa ghIne khoI bese che. evA zrotAo zrutajJAnanA adhikArI banI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 ] zrI naMdI sUtra zakatA nathI. keTalAka zrotAo AcArya pAsethI jJAna prApta karatI vakhate bhUla thavA para vilaMba karyA vagara bhUlano svIkAra karIne kSamAyAcanA karI le che. kSamAyAcanA karyA bAda sUtrArtha grahaNa kare che. evA zrotAo zrutajJAnanA adhikArI banI zake che. uparokta cauda prakAranA zrotAmAMthI 1. zaila 2. kAcA, rIDhA, durgadhI ghaDA, 3. cAlaNI 4. sugharIno mALo, 5. garaNI 6. bheMsa 7. DAMsa-macchara 8. jalaukA 9. bilADI 10. sevA karyA vinAnI gAya 11. nakalI bherI 12. kaleza karatA Ahira daMpati. jevA zrotAo zrutajJAnanI prApti mATe ayogya che ane 1. pAkA, navA, sugaMdhI ghaDA 2. haMsA 3. bakarI 4. jAhaga-noLiyo, 5. sevA pAmatI gAya 6. asalI bherI 7. samaju Ahira daMpati jevA zrotAo zrutajJAnanI prApti mATe yogya che. traNa prakAranI pariSada :|2 sA samAsao tivihA paNNattA, taMjahA- jANiyA, ajANiyA, duvviyaDDhA / jANiyA jahA khIramiva jahA haMsA, je ghuTuMti iha guru-guNa-samiddhA / dose ya vivajjati, taM jANasu jANiyaM parisaM // zabdArtha - sA samAna = te saMkSepamAM, sivila = traNa prakAre, TUMHT = kahela che, taMgajema ke, gALiyA = jJAyikA, jANanAra, anALiyA = ajJAyikA, ajJAnI, DubrikR = durvedajJa, nahIM = jema ke, haMsA = haMsa, paramiva = pANIne choDIne dUdhanuM puSkRti = pAna kare che, ke je loko, phuda = ahIM, gurukuLa samA = zreSTha guNothI yukta, roSe vivanaMti= doSone choDI de che, te tene, gAthA = jANakAra, parisaM = pariSada, gALa = kahevAya che. bhAvArtha :- zrotAonI pariSada traNa prakAranI che, jema ke- (1) jANanAra pariSada (2) ajANa pariSada (3) durvedajJa pariSada. jJAyaka pariSadanuM svarUpa A pramANe che- jema uttama jAtino rAjahaMsa pANIne choDIne dUdhanuM pAna kare che ema guNasaMpanna zrotAo durguNone choDIne guNone grahaNa kare che. evA zrotAonI pariSadane jANanAra pariSada(samaju pariSada) samajavI joIe. | 3 ajANiyA jahA jA hoi pagaimahurA, miyachAvaya-sIha-kukkuDaya-bhUyA / rayaNamiva asaMThaviyA ajANiyA sA bhave parisA // zabdArtha :- fmayachAvaya = mRganA baccA, sIdda = siMhanA baccA ane, zukrathamUva = kUkaDAnA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrotA ane pariSada 41 | baccAnI jema, paNa durA = prakRti sarala, nA hodda = je hoya che, yamiva = ratnanI jema, alaviyA = saMskAra rahita hoya che, sA = tene, anAgiyA = ajANa, aNasamajU, parisA = pariSada, ma = kahevAya che. bhAvArtha :- ajJAyaka - ajANa pariSadanuM svarUpa A pramANe che- je zrotAo haraNanA, siMhanA ane kUkaDAnA baccAonI jema svabhAvathI ja madhura, saraLahRdayI ane bhoLA hoya che. tene jevI zikSA devAmAM Ave evI grahaNa karI le che. teo khANamAMthI nIkaLelA ratnonI jema saMskArahIna hoya che. ratnone IcchA mujaba ghaDI zakAya che e ja rIte anabhijJa zrotAomAM IcchA mujaba saMskAranuM siMcana karI zakAya che. evA abudhajanonA samUhane ajANa pariSada kahevAya che. | 4 TviyA garA Na ya katthai NimmAo, Na ya pucchai paribhavassa doseNaM / vatthivva vAyapuNNo, phuTTai gAmillaya viyaDDo // zabdArtha :- kutiya = durvedajJA sabhA, ga = jema,ifmaya = gAmaDAno, vivo = vedajJa, paMDita, vantha = koI paNa viSayamAM, fkhammA = pUrNa, parivarsa = tiraskAranA, kolekha = doSa arthAt bhayathI, na puchad = koIne pUche nahI paraMtu, vAyapuvLo = vAyuthI bharela, vasthibda = mazakanI jema, = phUlAyA kare che. bhAvArtha :- durvedajJa pariSadanuM lakSaNa A pramANe che- je alpajJa paMDita jJAnamAM apUrNa hoya che paraMtu apamAnanA bhayathI te koI paNa vidvAna pAse potAnI zaMkAnuM samAdhAna karatA nathI, evA paMDito potAnI prazaMsA sAMbhaLIne mithyAbhimAnathI havA bharela mazakanI jema phUlAya kare che. AvA prakAranA lokone durvedajJa pariSada(sabhA) kahevAya che. vivecana : AgamanuM pratipAdana karatI vakhate sau prathama pariSadanuM jJAna hovuM joIe kAraNa ke zrotAo judA judA svabhAvanA hoya che. tene ahIM traNa prakAranI pariSadanA rUpamAM batAvela che. (1) je pariSadamAM tattva jijJAsu, guNajJa, buddhimAna, samyagdaSTi, vivekavAna, vinIta, zAMta, suzikSita, AsthAvAna, AtmAnveSI Adi guNasaMpanna zrotAo hoya tene vijJa-jANiyA pariSada kahevAya che. vijJa pariSada sarvazreSTha pariSada kahevAya che. (2) je zrotAo pazu-pakSIonA abudha baccAonI jema saraLahRdayI ane mata-matAMtaronI kaluSita bhAvanAothI rahita hoya che, teone AsAnIthI sanmArgagAmI saMyamI, vidvAna temaja saguNa saMpanna banAvI zakAya che. kema ke temanAmAM kusaMskAra hotA nathI. evA saralahRdayI zrotAonI pariSada
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 42] zrI nadI sUtra avijJa-ajANiyA pariSada kahevAya che. (3) je abhimAnI, avinIta, durAgrahI ane vAstavamAM murkha hoya to paNa potAnI jAtane paMDita samaje che ane loko pAsethI potAnI prazaMsA sAMbhaLIne vAyupUrita mazakanI jema phUlAya che evA zrotAono samUha mithyAbhimAnI pariSada kahevAya che. ahIM vitha zabdano artha paMDita che, te vid = jANavuM dhAtuthI banela che ane sAthe 'Tu' upasarga lAgavAthI khoTA paMDita ke kharAba paMDita artha thAya che teno sAra e che ke alpajJa che chatAM paMDita tarIke potAne samajatA mithyAbhimAnI loko vyaya' durvedajJA pariSadamAM gaNAya che. uparanI traNe ya pariSadamAM vijJapariSada sUtrajJAna prApta karavA mATe sarva prakAre pAtra che, bIjI pariSada paNa saMskAra devAthI zAstrajJAnane prApta karI zake che paraMtu trIjI durvedajJa pariSada zAstrajJAnane mATe ayogya che arthAt apAtra che. pAtra ane apAtranA vivekajJAna mATe zAstrakAre zrotAonI pariSadanuM varNana zAstranI zarUAta karatA pahelAM ja karyuM che. ne zrotA ane pariSada saMpUrNa che
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnanA bheda prabheda 47 | trIjuM prakaraNa A jJAnanA bheda prabheda ] / // / // ZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ Dogoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxoooooooooooo pAMca jJAna :| 1 NANaM paMcavihaM paNNattaM, taMjahA (2) baLavodiyALa (2) suyaUTM (2) mohiNAi (4) maga pannavaNAI (1) devataNAI ! zabdArtha :- Maa paMviAM pAtta = jJAnanA pAMca prakAra kahyA che, AmavodiyA - Abhinibodhika jJAna, suyata - zrutajJAna, ribaTS = avadhijJAna, mApannavaNAI = mana:paryavajJAna, vovana= kevaLajJAna. bhAvArtha :- jJAnanA pAMca prakAra pratipAdita karela che, jema ke- (1) AbhinibodhikajJAna(matijJAna) (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryavajJAna (5) kevaLajJAna. vivecana : jJAnaH- jJAna mokSanuM mukhya aMga che. jJAna ane darzana e AtmAnA nijaguNa che arthAt asAdhAraNa guNa che. vizuddha dazAmAM AtmA paripUrNa jJAtA daSTa hoya che. jJAnanA pUrNa vikAsane kevaLajJAna kahe che. mATe jJAnanuM ahIM pratipAdana karela che. jJAna zabdano artha:- jenA dvArA tattvanuM yathArtha svarUpa jaNAya te jJAna kahevAya, je zeyane jANe che te jJAna kahevAya athavA jANavuM tene jJAna kahevAya che. anuyogadvAra sUtramAM jJAna zabdanI vyutpatti sAthe artha karyo niMdIsUtranA vRttikAre jijJAsu AtmAone sugamatAthI bodhanI prApti thAya eTalA mATe jJAna zabdano artha A pramANe karela che- "jJAtijJaR"athavA jJAte paricchite vakvane neti jJAnama' arthAt jANavuM te jJAna che athavA jenA dvArA vastu tattva jaNAya che te jJAna che. sArAMza e che ke AtmAne jJAnAvaraNIya karmanA kSaya ane kSayopazamathI tattvano je bodha thAya te jJAna che. jJAnAvaraNIya karmanA saMpUrNa kSayathI utpanna thanAra jJAnane kevaLajJAna kahe che, te kSAyika che ane
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra kSayopazamathI thanArA jJAna cAra che, tene kSAyopathamika jJAna kahevAya che. A rIte jJAnanA kula pAMca bheda patta (prajJapta) - Youtta kahIne zAstrakAre ema batAvyuM che ke A kathana huM mArI buddhithI athavA kalpanAthI karato nathI. tIrthakara bhagavAne ja A pratipAdana karyuM che. (1) AbhinibovikajJAna :- AtmA dvArA pratyakSa arthAta sAme Avela padArthane jANanAra jJAnane Abhinibodhika jJAna kahevAya che athavA je jJAna pAMca Indriya ane chaThThA mana dvArA utpanna thAya tene AbhinibodhikajJAna-matijJAna kahevAya che. (2) zrutajJAna - koI paNa zabdanuM zravaNa karavAthI vAcya-vAcakabhAva saMbaMdhanA AdhAra vaDe arthanI je upalabdhi thAya che, te zrutajJAna kahevAya che. tenI utpattimAM IndriyonI apekSAe mananI mukhyatA hoya che. (3) avadhijJAna - A jJAna Indriya ane mananI sahAyatA vinA kevala AtmA dvArA ja rUpI mUrta padArthano sAkSAtkAra kare che. A jJAna phakata rUpI padArthone pratyakSa karavAnI kSamatA dharAve che, arUpIne nahIM. A tenI avadhi-maryAdA che. "ava"no artha che nIce nIce, "dhi"no artha che jANavuM. je jJAna anya dizAonI apekSAe adhodizAmAM adhika jANe che te avadhijJAna kahevAya che. bIjA zabdomAM kahIe to A jJAna dravya-kSetra-kALa ane bhAvanI apekSAe mUrti dravyone amuka maryAdAmAM pratyakSa karavAnI zakti dharAve che. (4) mana:paryavajJAna :- samanaska saMjJI jIvonA mananA paryAyone je jJAna dvArA jANI zakAya tene mana:paryavajJAna kahevAya che. prazna e thAya che ke mananI paryAya eTale zuM? uttara- jyAre bhAva mana koI paNa vastunuM ciMtana kare tyAre tene ciMtanIya vastu anusAra ciMtanakAryamAM saMlagna dravya mana paNa bhinna-bhinna prakAranI AkRtio dhAraNa kare che, te AkRtine mananI payoya kahevAya che. mana:paryavajJAna mana ane tenI paryAyano jJAna dvArA sAkSAt kare che paraMtu ciMtanIya padArthane te anumAna dvArA ja jANe che, pratyakSa nahIM. (5) kevaLajJAna - "kevala" zabdanA vividha artha A pramANe che- eka, asahAya, vizuddha, pratipUrNa, anaMta ane nirAvaraNa. tenI vyAkhyA A pramANe che- eka:- je jJAna utpanna thatAM pahelAMnA kSayopazamajanya jJAna te ekamAM vilIna thaI jAya ane kevala eka ja zeSa bace tene kevaLajJAna kahevAya che. asahAya :- je jJAna mana, Indriya, deha athavA koI paNa anya vaijJAnika yaMtranI sahAyatA vinA rUpI-arUpI, mUrta--amUrta saikAlika sarva jJeya padArthane hastAmalakavatu (hAthamAM rAkhela AMbaLAnI jema) jANavAnI kSamatA dharAve che, te kevaLajJAna kahevAya che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnanA bheda prabheda [ 45 ] vizuddha:- cAra kSAyopathamika jJAna zuddha banI zake che paraMtu vizuddha banI zake nahIM. vizuddha eka kevaLajJAna ja hoya che kema ke te zuddha AtmAnuM svarUpa che. pratiparNa:- kSayopathamika jJAna koI paNa padArthanI sarva paryAyone jANI zake nahIM. je jJAna sarva dravyanI samasta paryAyane jANe pratipUrNa jJAna kahevAya che. anaMta - je jJAna anya dareka jJAna karatA zreSThatama, anaMtAnaMta padArthane jANavAnI zakti dharAve che ane utpanna thayA pachI kyAre ya je jJAna naSTa thatuM nathI, anaMta kahevAya che. nirAvaraNa - A jJAna ghAtikarmonA saMpUrNa kSayathI utpanna thAya che mATe te nirAvaraNa che. kSayopathamika jJAnamAM rAga, dveSa, krodha, lobha temaja moha AdinA aMza vidyamAna rahe che paraMtu kevaLajJAna e sarvathI sarvathA rahita che arthAtu pUrNa vizuddha che. uparanA pAMca prakAranA jJAnamAM pahelA be prakAranA jJAna parokSa che ane aMtima traNa jJAna pratyakSa che. zratajJAnanA be prakAra che- (1) arthazrata (2) sUtraznata. arihaMta kevaLajJAnIo dvArA arthazrutanI prarUpaNA thAya che ane arihaMtanA ziSya gaNadhara deva mULasUtranI racanA kare che te sUtrarUpa Agama ke sUtra kahevAya che. atthaM bhAsai arahA, suttaM gaMthaMti gaNaharA NiuNA / sAsaNassa hiyaTThAe, tao suttaM pavattei // zAsananA hita mATe tattvonuM artharUpe pratipAdana arihaMta deva kare che ane temanA gaNadharo, nipuNa ziSyo sUtranuM gUMthana kare che, sUtranI racanA kare che. A prakAre sUtranuM pravartana thAya che. eka vAta dhyAnamAM rAkhavI ke-gaNadharadeva ekavAra maulika rUpe AgamanuM gUMthana, saMpAdananuM kArya zAsananA prAraMbhamAM ja kare ane tyArathI ja ziSyonA adhyayananuM kArya cAlu thaI jAya che. gaNadhara deva sUtronuM gUMthana kare che te ja sUtra ziSya paraMparAmAM cAle che ane tenA AdhArathI jinazAsana cAlu rahe che. tIrthakara bhagavaMta jIvana paryata artha, paramArtha, vyAkhyAna ane praznottaronuM kathana ane prarUpaNA samaye samaye kare che. pratyakSa ane parokSa jJAna :| 2 taM samAsao duvihaM paNNattaM, taM jahA- paccakkhaM ca parokkhaM ca // zabdArtha :-< = te jJAna, samAgo = saMkSepathI. bhAvArtha :- jJAna pAMca prakAranA hovA chatAM saMkSiptamAM tenA be prakAra che (1) pratyakSa ane (2)parokSa.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 46] zrI nadI sUtra vivecana : 'a rivartate taytyAM '= jIva athavA AtmAne akSa kahe che. je jJAna AtmAnA prati sAkSAt hoya arthAt sAkSAt AtmAthI utpanna thAya, jene koI Indriya Adi mAdhyamanI apekSA na hoya, tene pratyakSa jJAna' kahe che. avadhijJAna ane mana:paryavajJAna e banne jJAna deza-apUrNa pratyakSa kahevAya che. kevaLajJAna sarva pratyakSa kahevAya che kema ke sarva rUpI ane arUpI padArtha teno viSaya che. je jJAna Indriya ane mananI sahAyatAthI prApta thAya tene "parokSajJAna' kahe che. zAnanI kama vyavasthA - pAMca jJAnamAM sarva prathama matijJAna ane zrutajJAnano nirdeza karela che. tenuM kAraNa e che ke- (1) e banne jJAna samyaka ane miththArUpe cUnAdhika mAtrAmAM samasta saMsArI jIvone sadaiva hoya che (2) sarvathI adhika avikasita nigodanA jIvone paNa A baMne jJAna asamyakarUpe hoya che (3) A banne jJAnanI upasthitimAM ja zeSa jJAna utpanna thAya che mATe A banne jJAnano sarva prathama nirdeza karyo che. kevaLajJAna paNa A be jJAnanI upasthitimAM ja utpanna thAya che paraMtu kevaLajJAna utpanna thatAM ja A baMne jJAna temAM ja samAI jAya che ane kevaLajJAna eka ja rahe che. te pote paripUrNa jJAna che tenI sAthe bIjA koI jJAnanI AvazyakatA hotI ja nathI. A banne jJAnamAM pahelA matijJAnano ullekha karavAnuM kAraNa e che zrutajJAna matijJAnapUrvaka ja hoya che. matijJAna ane zrutajJAna pachI avadhijJAnano nirdeza karavAnuM kAraNa e che ke A banne jJAnanI sAthe avadhijJAnanI ghaNI samAnatA che, jema ke- (1) mithyAtvanA udayathI matijJAna ane zrutajJAna jema miththArUpe pariNata thAya che, tema avadhijJAna paNa mithyArUpe pariNata thAya che. (2) te sivAya jyAre koI virbhAgajJAnI samyagdaSTi thAya che tyAre traNe ya jJAna ekI sAthe ja samyakarUpe pariNata thaI jAya che. (3) matijJAna ane zrutajJAnanI utkRSTa sthiti chAsaTha sAgaropamathI kaMIka adhika hoya che. avadhijJAnanI paNa utkRSTa sthiti teTalI ja hoya che. A samAnatA hovAthI mati ane zrutajJAna pachI avadhijJAnano nirdeza karela che. avadhijJAna pachI mana:paryavajJAnano nirdeza karavAnuM kAraNa e che ke bannemAM pratyakSatvanI samAnatA che, jema avadhijJAna pAramArthika pratyakSa che, vikala(apUrNa) ane kSayopazamajanya che tema mana:paryavajJAna paNa pAramArthika pratyakSa, vikala ane kSayopazamajanya che. kevaLajJAna sauthI chelle prApta thAya che mATe teno nirdeza aMte karyo che. pratyakSajJAnanA bheda - | 3 se kiM taM paccakkhaM ? paccakkhaM duvihaM paNNattaM, taM jahA- iMdiyapaccakkhaM
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnanA bheda prabheda ca NoiMdiyapaccakkhaM ca / bhAvArtha :- prazna:- pratyakSa jJAnanA keTalA prakAra che. uttara H- pratyakSa jJAnanA be prakAra che- (1) indriya pratyakSa ane (2) noindriya pratyakSa. vivecana : Indriyo AtmAnI vaibhAvika pariNati che. indriyanA paNa be bheda che- (1) dravyendriya (2) bhAvendriya. dravyendriyanA paNa be prakAra che- (1) nivRtti dravyendriya (2) upakaraNa dravyendriya. - 47 nivRttino artha che- racanA. te bAhya ane AtyaMtaranA bhedathI be prakAranI che. bAhya nivRtti IndriyanA AkAramAM pudgalonI racanA che ane AtyaMtara nivRtti IndriyonA AkAramAM AtmapradezonuM saMsthAna che. upakaraNano artha che- sahAyaka athavA sAdhana, bAhya ane AtyaMtara nivRttinI zakti vizeSane upakaraNendriya kahevAya che. sArAMza e che ke IndriyanI AkRti nivRtti che. tenI viziSTa paudgalika zaktine upakaraNa kahevAya che. sarva jIvonI dravyendriyanI bAhya AkRtimAM bhinnatA jovA maLe che paraMtu AnvaMtara nivRtti Indriya dareka jIvonI samAna hoya che. prajJApanA sUtranA paMdaramAM padamAM kahyuM che- zrotrendriyanuM saMsthAna kadaMba puSpa jevuM che, cakSurindriyanuM saMsthAna masura ane caMdranI jema goLa che, ghrANendriyano AkAra atimuktaka puSpa jevo che, rasendriyano AkAra khurapA jevo che ane sparzendriyano AkAra vividha prakArano hoya che, mATe ApyaMtara nivRtti darekanI samAna che. AtyaMtara nivRttithI upakaraNendriyanI zakti viziSTa hoya che. bhAvendriyanA be prakAra che- labdhi ane upayoga. mati jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI thanArI zaktinI upalabdhi te labdhi kahevAya che tathA zabda, rUpa Adi viSayono sAmAnya tathA vizeSa prakAre je bodha thAya che te bodharUpa vyApArane upayoga Indriya kahevAya che. Indriya pratyakSamAM dravya ane bhAva banne prakAranI indriya grahaNa thAya che. ekano paNa abhAva hoya to Indriya pratyakSanI utpatti thatI nathI. jo viya pappA :- A padamAM 'jo' zabda sarva niSedhavAcaka che. nondriya e mananuM nAma che paNa ahIM AtmA mATe 'noliva' zabdano prayoga che. Indriya, mana tathA Aloka (prakAza)Adi bAhya sAdhanonI apekSA na rAkhatA jeno sAkSAt saMbaMdha AtmAthI hoya tene nondriya pratyakSa kahevAya che. meH- A nipAta zabda magadhadezIya che. jeno artha "Atha" thAya che. Indriya pratyakSa jJAnanuM kathana laukika vyavahAranI apekSAe karela che, paramArthanI apekSAe nahIM. kema ke lokamAM evuM kahevAnI prathA che ke meM AMkhothI pratyakSa joyuM che. tene sAMvyavahArika pratyakSa kahevAya che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 ] zrI nadI sUtra ahIM eka vAta vizeSarUpe dhyAna AkarSita kare che ke pratyakSa kone kahe che? A prakAranA praznanA uttaramAM sUtrakAre tenA bhedo batAvyA che, tenuM kAraNa zuM? uttara e che ke- prastutamAM pratyakSajJAnanuM svarUpa batAvavuM e ja praznano abhISTa che. koI paNa vastunuM svarUpa batAvavA mATe aneka prakAranI paddhatio hoya che. kyAMka lakSaNa dvArA, kyAMka tenA svAmI dvArA, kyAMka kSetrAdi dvArA ane kyAMka bhedo dvArA vastunuM svarUpa pradarzita karavAmAM Ave che. ahIM tathA AgaLanA aneka sthAne bhedo dvArA svarUpa pradarzita karavAnI sUtrakAre zailI apanAvI che. AgamamAnya A paripATI che. jema lakSaNa dvArA vastunuM svarUpa samajAvI zakAya che tema bhedo dvArA paNa vastunuM svarUpa samajAvI zakAya che. Indriya pratyakSanA prakAra :| 4 se kiM taM iMdiya paccakkhaM ? iMdiya paccakkhaM paMcavihaM paNNattaM, taM jahA- soiMdiya paccakkhaM, cakkhidiya paccakkhaM, ghANiMdiya paccakkhaM, rasaNediya paccakkhaM, phAsiMdiya paccakkhaM / se ttaM iMdiya paccakkhaM / zabdArtha - te liMka pRttAM ? = Indriya pratyakSanA keTalA prakAra che?, zuM pravara pautta = Indriya pratyakSanA pAMca prakAra che, nahIM = jema ke, soviya pavanavuM = zrotendriya pratyakSa, laviya pava8 = cakSurindraya pratyakSa, pAkiya pafe = dhrANendriya pratyakSa, nitaMbakiya pakvavuM = jindriya pratyakSa, pAliMkiya pravajavuM = sparzendriya pratyakSa, ne te vivuM = A rIte Indriya pratyakSanuM varNana che. bhAvArtha :- prazna- Indriya pratyakSa jJAnanA keTalA prakAra che? uttara- Indriya pratyakSa jJAnanA pAMca prakAra che- (1) zrotendriya pratyakSa (kAnathI thAya che.) (2) cakSurindriya pratyakSa (AMkhathI thAya che.) (3) dhrANendriya pratyakSa (nAkathI thAya che.) (4) jilvendriya pratyakSa (jIbhathI thAya che.) (5) sparzendriya pratyakSa (tvacAthI thAya che.) A pramANe Indriya pratyakSanuM varNana jANavuM. vivecana : zrotendriyano viSaya zabda che. zabda be prakAranA hoya che- (1) dhvanyAtmaka (2) varNAtmaka. A bannethI jJAna utpanna thAya che. cakSuno viSaya rUpa che, ghrANendriyano viSaya gaMdha che, rasendriyano viSaya rasa che ane sparzendriyano viSaya sparza che. ahIM eka zaMkA utpanna thAya che- sparzana, rasanA, ghANa, cakSu ane zrotra A kramane choDIne zrotrendriya, cakSurindriya, ghrANendriya ItyAdi kramathI Indriyono nirdeza kema karyo che? uttara- emAM be kAraNa che. eka kAraNa che pUrvAnupUrvI ane pazcAdanupUrvI dekhADavAne mATe sUtrakAre utkramanI paddhati apanAvI che. bIjuM kAraNa e che ke je jIvamAM kSayopazama ane puNya adhika hoya te
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnanA bheda prabheda [ 49 ] paMcendriya bane che, tenAthI nyUna hoya te caurendriya bane che. A rIte puNya ane kSayopazama nyUna thavAthI teIndriya, beIndriya ane ekendriya bane che. kahevAno Azaya e che ke kSayopazama ane puNyanI mukhyatA hoya tyAre utkramathI IndriyonI gaNanA thAya che. jyAre jAtinI apekSAe gaNanA karAya che tyAre pahelA sparzana, rasanA Adi kramathI sUtrakAra batAve che. pAMce ya Indriya ane chaThThuM mana e zrutajJAnamAM nimitta che paraMtu zrutajJAnanuM mukhya kAraNa zrotrendriya che mATe sarva prathama zrotrendriyano nirdeza karela che. noIdriya pratyakSanA bheda :| 5 se kiM taM NoiMdiya paccakkhaM ? NoiMdiyapaccakkhaM tivihaM paNNattaM, taM jahA- (1) ohiNANa paccakkhaM (2) maNapajjavaNANa paccakkhaM (3) kevalaNANa paccakkhaM / bhAvArtha :- prazna- Indriya ane mananI sahAyatA vinA sAkSAt AtmAthI thanAra noIndriya pratyakSa jJAnanA keTalA prakAra che? uttara- noIdriya pratyakSa jJAnanA traNa prakAra che- (1) avadhijJAna pratyakSa (2) mana:paryavajJAna pratyakSa (3) kevaLajJAna pratyakSa. jJAna pratyakSa parokSa Indriya pratyakSa no Indriya pratyakSa matijJAna zrutajJAna 1. zrotAndriya pratyakSa 2. cakSurindriya pratyakSa 3. dhrANendriya pratyakSa 4. rasanendriya pratyakSa 5. sparzendriya pratyakSa 1. avadhijJAna 2. manaH paryavajJAna 3. kevaLajJAna ne jJAnanA bheda prabheda saMpUrNa che
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 asosa cothuM prakaraNa avadhijJAna zrI naMdI sUtra OGOGOGOG avadhijJAnanAM je leha : 1 se kiM taM ohiNANa paccakkhaM ? ohiNANa paccakkhaM duvihaM paNNattaM, taM jahA- bhavapaccaiyaM ca khAovasamiyaM ca / se kiM taM bhavapaccaiyaM ? bhavapaccaiyaM doNhaM, taMjahA- devANaM ca NeraiyANaM ca / se kiM taM khAovasamiyaM ? khAovasamiyaM donhaM, taM jahA- * maNussANaM ca paMceMdiyatirikkha joNiyANaM ca / ko heU khAovasamiyaM ? tayAvaraNijjANaM kammANaM udiNNANaM khaeNaM, aNudiNNANaM uvasameNaM ohiNANaM samuppajjai / = zabdArtha :- bhavapaccaiyaM = bhavapratyayiDa, khAovasamiyaM kSAyopazabhiDa, se kiM taM = te zuMche, tenuM zuM sva35 che ? doNhaM = je gativAnA lavone, khAovasamiyaM = kSAyopazabhiGa avadhijJAnanA, doNhaM = je prA2 che, maNussANaM ca = manuSyone ane, paMcendiyatirikkhajoNiyANaM = paMthendriya tiryayone, ko heU khAovasamiyaM = kSAyopazamiGa avadhijJAnano hetu zuM che, tayAvaraNijjANaM kammANaM = kSAyopazabhi jJAnAvaraNIya durmanI, udiNNANaM = udhya, khaeNaM = kSaya thavAthI bhane, aNudiNNANaM = anuhita arbhano, uvasameNaM = upazama thavAthI, ohiNANaM = avadhijJAna, samuppajjai = utpanna thAya che. bhAvArtha :- prazna - avadhijJAna pratyakSanA DeTA prahAra che ? uttara- avadhijJAna pratyakSanA je bheha che - (1) bhavapratyayiGa khane (2) kSAyopazami. prazna- lava pratyayi avadhijJAna hone hoya che ? uttara- bhavapratyayika avadhijJAna be gativALA jIvone hoya che, jema ke- devone ane nArakIne. bhavanA prabhAve je avadhijJAna thAya te bhavapratyayika kahevAya che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna [ 51 ] prazna- kSAyopathamika avadhijJAna kone hoya che? uttara- kSAyopathamika avadhijJAna manuSya ane tiryaMca paMcendriyane hoya che. prazna- bhagavan! kSAyopathamika avadhijJAnanI utpattinuM kAraNa zuM che? uttara-je karma (avadhijJAnAvaraNIya) avadhijJAnanI utpattimAM rUkAvaTa kare che temAMthI udayamAM AvelA karmano kSaya ane anudita karmano upazama thavAthI je jJAna utpanna thAya tene kSAyopathamika avadhijJAna kahe che. vivecana : mana ane IndriyanI sahAyatA vinA utpanna thanAra noIndriya pratyakSajJAnanA traNa bheda cheavadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna. avadhijJAnanA be prakAra che- bhavapratyayika ane kSAyopathamika. bhavapratyayika avadhijJAna bhavanA prabhAvathI janma letI vakhate ja utpanna thAya che. tene prApta karavA mATe saMyama, tapa ane anuSThAnAdinI AvazyakatA rahetI nathI. kSAyopathamika avadhijJAnanI prApti mATe uparanA kAraNonI sahAyatA rahe che. avadhijJAnanA svAmI cAre ya gatinA jIvo hoya che. bhavapratyayika avadhijJAna devo ane nArakone hoya che. kSAyopathamika avadhijJAna manuSya ane tiryaMca paMcendriyane hoya che. tene "guNapratyaya avadhijJAna" paNa kahe che. zaMkA- avadhijJAna kSAyopathamika bhAvamAM ja parigaNita thAya che, to pachI nArako ane devone bhavapratyayika- bhavanA kAraNathI zA mATe kahyuM che? samAdhAna- vastutaH avadhijJAna lAyopathamika bhAvamAM ja che. nArako ane devone paNa kSayopazamathI ja avadhijJAna thAya che paraMtu te kSayopazamamAM narakabhava ane devabhava pradhAna kAraNarUpa che arthAtu e bhavonA nimittathI nArako ane devone avadhijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thaI ja jAya che mATe tenA avadhijJAnane bhavapratyaya kahevAya che. jema ke pakSIomAM uDavAnI zakti kSayopazama bhAvamAM hovA chatAM bhavapratyayika ja hoya che paraMtu manuSyabhavamAM A rIte vAyuyAna vinA ke jaMghAcaraNa athavA vidyAcaraNa labdhi vinA gaganamAM gati karavAnI zakti hotI nathI. avadhijJAnanA cha bheda :| 2 ahavA guNapaDivaNNassa aNagArassa ohiNANaM samupajjai / taM samAsao chavvihaM paNNattaM, taM jahA- (1) ANugAmiyaM (2) aNANugAmiyaM (ra) mA (4) dayanALaye (1) pIvA (6) apaDevA . zabdArtha :- ahevA muLaDivAnsa = athavA guNapratipanna, agara = aNagArane,
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 52 | zrI naMdI sUtra phiMTM = avadhijJAna, samupaja = utpanna thAya che, majurAsiya = AnugAmika, agApuiAniya = anAnugAmika, vAgaya = vardhamAna, hayagALavuM = hIyamAna, hAsamAna, paDivArU= pratipAtika, kApaDivArU = apratipAtika. bhAvArtha :- jJAna, darzana ane cAritrarUpa guNa saMpanna munine je kSAyopathamika avadhijJAna utpanna thAya che, tenA saMkSepamAM cha prakAra che, jema ke- (1) AnugAmika-je jJAna vyaktinI sAthe jAya che (2) anAnugAmika- je jJAna sAthe na jAya (3) vardhamAna-je jJAna vRddhi pAmatuM jAya (4) hIyamAna- je jJAna kSINa thatuM jAya (5) pratipAtika- je jJAna ekAeka lupta thaI jAya che (6) apratipAtika- je jJAna lupta thatuM ja nathI. vivecana : ahIM mULaguNa ane uttaraguNathI saMpanna aNagArane guNapratipanna kahyA che athavA jJAna, darzana cAritrasaMpanna aNagArane guNa pratipanna kahyA che. (1) AnugAmika - jema cAlatA puruSanI sAthe netra, sUryanI sAthe Atapa ane caMdranI sAthe cAMdanI kAyamI rahe che e ja rIte AnugAmika avadhijJAna paNa jyAM avadhijJAnI jAya che tyAM tenI sAthe ja jAya che. A jJAna koI eka kSetrane saMbaddha rahetuM nathI paraMtu avadhijJAnI vyaktithI saMbaddha rahe che. (ra) anAnugAmika:- je jJAna jJAtAnA sthAnAMtara sAthe na jAya tene anAnugAmika avadhijJAna kahe che. arthAt je jJAna amuka kSetrathI saMbaMdhita hoya tene anAnugAmika kahe che. jema ke dIpakano prakAza maryAdita kSetramAM hoya che. kSetranI maryAdAmAM rahelA padArthone ja te prakAza prakAzita kare che. te kSetra maryAdAthI bahAra rahelA padArthone te prakAza prakAzita karI zakato nathI. jyAre te kSetra maryAdAmAM vyakti praveza kare tyAre ja padArthane jANI zake che. te ja rIte anAnugAmika avadhijJAna paNa kSetrathI saMbaddha che. jema ke bhAratamAM rahenAra koI vyaktine saMpUrNa bhAratane jANI zake teTaluM avadhijJAna thayuM. te vyakti saMpUrNa bhAratamAM game tyAM jAya paraMtu avadhijJAnanA mAdhyamathI te saMpUrNa bhAratanA padArtho joI zakaze. jo te bhAratanI bahAra videzamAM jAya to tenuM avadhijJAna sAthe jatuM nathI. punaH bhAratamAM Ave tyAre avadhijJAna kAryAnvita bane che. (3) vardhamAnaka - jema jema agnimAM kASTha nAkhIe tema tema e adhikAdhika vRddhi pAme che, temaja teno prakAza paNa vadhato jAya che. e ja rIte jema jema pariNAmamAM vizuddhi vadhatI jAya che tema tema avadhijJAna paNa vRddhi pAmatuM jAya che, tene vardhamAna avadhijJAna kahevAya che. (4) hIyamAnaH- jema agnimAM nAMkhelA kASTha kramazaH ochA karavAthI agni pratikSaNa maMda thatI jAya che te ja rIte vizaddha pariNAmo ochA thavAthI avadhijJAna paNa kramazaH hIna, hInatara ane hInatama thatuM jAya che, tene hIyamAna avadhijJAna kahevAya che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna (5) pratipAtika - jema dIpakamAM tela na rahevAthI dIpaka prakAza daIne tarata ja bujhAI jAya che. tema pratipAtika avadhijJAna paNa ekAeka naSTa thaI jAya che. () apratipAtika - je avadhijJAna kevaLajJAna prApta karAve athavA AkhA bhavamAM patanazIla na hoya te apratipAtika avadhijJAna kahevAya che. [1] manugAmi avadhijJAna :| 3 se kiM taM ANugAmiyaM ohiNANaM ? ANugAmiyaM ohiNANaM duvihaM paNNattaM, taM jahA- aMtagayaM ca majjhagayaM ca / se kiM taM aMtagayaM ? aMtagayaM tivihaM paNNattaM, taM jahA- (1) purao aMtagayaM (2) maggao aMtagayaM (3) pAsao aMtagayaM / se kiM taM purao aMtagayaM ? purao aMtagayaM- se jahANAmae kei purise ukkaM vA cuDaliyaM vA alAyaM vA maNiM vA joi vA paIvaM vA purao kAuM paNollemANe paNollemANe gacchejjA, se taM purao aMtagayaM / se kiM taM maggao aMtagayaM? maggao aMtagayaM- se jahANAmae kei purise ukkaM vA cuDaliyaM vA alAyaM vA maNiM vA joI vA paIvaM vA maggao kAuM aNu- kaDDemANe aNukaDDemANe gacchejjA, se taM maggao aMtagayaM / se kiM taM pAsao aMtagayaM ? pAsao aMtagayaM- se jahANAmae kei purise ukkaM vA cuDaliyaM vA alAyaM vA maNiM vA joI vA paIvaM vA pAsao kAuM pari- kaDDemANe parikaDDemANe gacchejjA, se taM pAsao aMtagayaM / se taM aMtagayaM / se kiM taM majjhagayaM? majjhagayaM- se jahANAmae kei purise ukkaM vA cuDaliyaM vA alAyaM vA maNiM vA joiM vA paIvaM vA matthae kAuMsamuvvahamANe samuvvahamANe gacchejjA, se taM majjhagayaM / zArtha :- aMtagayaM = aMtagata, banepA nAzavANu, majjhagayaM ca = madhyarAta, vrtu||7||2, tivihaM paNNattaM = 35 prA2rnu cha, purao aMtagayaM = mAgagarnu maMtagata, maggao aMtagayaM = pArnumaMtagata mane, pAsao aMtagayaM = bhanne pAmethanA aMtagata, se = te, jahANAmae = bha 3, kei purise = oI puruSa, ukkaM = 6681nI agni, vA vAza06624 sthaNe vijaya bhATevarAya cha, cuDaliya vA = sajagatA ghAsanA puNa, alAyaM vA = sajagatA sAno agrabhAga, maNiM vA
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra = maNi, jorUM vA = pyAlA AdimAM jalatI agni, mazAla, parjava vA = pradIpa AdinI agnine, puraokAuM = AgaLa rAkhIne, pazuimALe pakhullemALe - hAtha athavA lAkaDI Adi vaDe tene sAme saMbhALIne rAkhatAM rAkhatAM, parimArga para mALe - banne bAju saMbhALIne rAkhatAM rAkhatAM, vjhanA cAle, maLo tuM - pAchaLa rAkhIne, ahemALe aNu temALe - hAtha athavA lAkaDI vaDe tene pAchaLa saMbhALIne rAkhatAM, pAso hatuM - paDakhAnI bAjue, mavad sa- mastaka para rAkhI, samuhamALe samudhva mALe- te kUMDA vagerene mastaka para rAkhIne, mastaka para vahana karatAM karatAM. bhAvArtha :- prazna- anugAmika avadhijJAnanA keTalA prakAra che ? = vADa = 54 uttara- anugAmika avadhijJAnanA be prakAra che- (1) aMtagata (2) madhyagata. prazna- aMtagata avadhijJAnanA keTalA prakAra che ? uttara- aMtagata avadhijJAnanA traNa prakAra che- (1) purataH aMtagata--AgaLathI aMtagata (2) mArgataH aMtagata--pAchaLathI aMtagata (3) pArzvataH aMtagata--banne paDakhethI aMtagata. prazna- aMtagata avadhijJAna kone kahevAya ? keTalA prakAranuM che ? uttara- purataH aMtagata avadhijJAna A pramANe che- jema koI vyakti dIvaDI, ghAsano pULo, baLatuM lAkaDuM, maNi, pradIpa athavA koI vAsaNamAM prajvalita agni rAkhIne hAtha vaDe athavA daMDa vaDe tene saMbhALIne AgaLa rAkhatAM cAle che tyAre ukta padArthonA prakAza vaDe mArgamAM rahela AgaLanI vastuo dekhAtI jAya che, e ja rIte je avadhijJAna paNa AgaLanA pradezamAM prakAza karatAM karatAM sAthe cAle che tene purataHaMtagata avadhijJAna kahe che. prazna- mArgataH aMtagata avadhijJAna kone kahevAya ? uttara- mArgataH aMtagata avadhijJAna A pramANe che. jema koI mANasa dIvaDI, ghAsano pULo, baLatuM kASTa, maNi, pradIpa athavA koI vAsaNamAM saLagatI agnine rAkhIne hAtha vaDe athavA daMDa vaDe ke daMDa jaDe ukta padArthone pAchaLanA bhAgamAM saMbhALIne cAle to tenA prakAzamAM pAchaLa rahela padArthone jotA jotAM cAlyo jAya che, e ja rIte je jJAna pAchaLanA padArthone prakAzita kare che tene mArgataH aMtagata avadhijJAna kahevAya che. prazna- pArzvathI--aMtagata avadhijJAna kone kahevAya che ? uttara- pArzvataH aMtagata avadhijJAna A pramANe che- jema koI puruSa dIpikA, ghAsano puLo, baLatuM kASTa, maNi, pradIpa athavA koI paNa vAsaNamAM prajvalita agnine rAkhIne hAtha vaDe ke daMDa vaDe ukta padArthone bAjumAM rAkhatA cAle tyAre ukta padArthonA prakAza vaDe bAjumAM rahela vastuo dekhAtI jAya che tema je avadhijJAna pArzvavartI padArthonuM jJAna karAvatAM karAvatAM jJAtAnI sAthe cAle che tene pArzvataH
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna avadhijJAna kahe che. koI koI avadhijJAna kSayopazamanI vicitratAthI eka bAjunA ja padArthone prakAzita kare che ane koI koI banne bAjunA padArthone prakAzita kare che. prazna- madhyagata avadhijJAna kone kahevAya? uttara-madhyagata avadhijJAna A pramANe che- jema koI puruSa ulkA, mazAla, ghAsano pULo, agrabhAgathI baLatuM lAkaDuM, maNi, pradIpa athavA krUDA AdimAM rAkhela agnine mastaka para rAkhIne cAle che tyAre tene uparyukta prakAza dvArA mArgamAM sarva dizAomAM rahelA padArtho dekhAI jAya che tema sarva dizAomAM rahelA padArthonuM jJAna karAvatAM karAvatAM je jJAna jJAtAnI sAthe cAle che tene madhyagata avadhijJAna kahe che. vivecana : ahIM sutrakAre AnugAmika avadhijJAna ane tenA bhedonuM varNana karela che. AtmAne je sthAne ane je bhavamAM avadhijJAna utpanna thayuM hoya te puruSa sthaLAMtara kare athavA to bIjA bhavamAM jAya to paNa je jJAna AtmAnI sAthe jAya tene AnugAmika avadhijJAna kahe che. tenA be prakAra che-aMtagata ane madhyagata. ahIM "aMta" zabda paryata vAcaka che. je avadhijJAnanuM kSetra banne bAju kinArAvALuM hoya, cotarapha vartuLAkAra na hoya tene aMtagata avadhijJAna kahevAya che. jema ke gavAkSa-bArI Adi koI paNa chidra dvArA pradIpa Adino prakAza bahAranI vastune prakAzita kare che. te prakAza banne bAju kinArAvALo hoya tema A aMtagata avadhijJAnane samajavuM. jema koI jALImAMthI bahAra nIkaLato dIpakano prakAza aneka vibhAgomAM TukaDAomAM vibhakta hoya che tema A avadhijJAna dvArA jovAtA kSetra aneka khaMDamAM vibhakta paNa hoI zake che. saMkhyAta asaMkhyAta khaMDamAM paNa vibhakta thaI zake che. karmanA kSayopazamanI vicitratAthI evA aneka vibhAgavALuM aMtagata avadhijJAna manuSya tiryaMcane thaI zake che. aMtagata ane madhyagatamAM vizeSatA :| 4 aMtagayassa majjhagayassa ya ko paiviseso ? purao aMtagaeNaM ohiNANeNaM purao ceva saMkhejjANi vA asaMkhejjANi vA joyaNANi jANai pAsai, maggao aMtagaeNaM ohiNANeNaM maggao ceva saMkhejjANi vA asaMkhejjANi vA joyaNANi jANai pAsai, pAsao aMtagaeNaM ohiNANeNaM pAsao ceva saMkhejjANi vA asaMkhejjANi vA joyaNAI jANai pAsai, majjhagaeNaM ohiNANeNaM savvao samaMtA saMkhejjANi vA asaMkhejjANi vA joyaNAiM jANai pAsai / se taM ANugAmiyaM ohiNANaM / zabdArtha - zuM, virelI vizeSatA che, puro veva = AgaLathI, saMjJAna nA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 56 ] zrI naMdI sUtra = saMkhyAta athavA, a nA iva = asaMkhyAta, noya-nAyagALa = jojanamAM rahelA dravyone, nApA = viziSTa jJAnathI jANe che, pAsA = jue che, sannatA = sarva dizA ane sarva vidizAmAM rahelA dravyone. bhAvArtha :- prazna- aMtagata ane madhyagata avadhijJAnamAM zuM aMtara che? uttara- purataH aMtagata avadhijJAna AgaLa saMkhyAta athavA asaMkhyAta yojanamAM rahelA dravyone jANe che ane dekhe che athavA sAmAnya rUpe jue che ane vizeSarUpe jANe che. mArgataH aMtagata avadhijJAna dvArA pAchaLa rahelA saMkhyAta athavA asaMkhyAta yojanamAM sthita dravyone vizeSarUpe jANe che ane sAmAnyarUpe dekhe che. pArthataH aMtagata avadhijJAnathIeka athavA baMne bAjumAM rahela dravyone saMkhyAta athavA asaMkhyAta jojana sudhI vizeSarUpe jANe che ane sAmAnyarUpe dekhe che. A rIte AnugAmika avadhijJAnanuM varNana che. madhyagata avadhijJAnI potAnI cArebAju sarva dizAomAM ane vidizAomAM saMkhyAta athavA asaMkhyAta jojana sudhI sthita dravyone vizeSarUpe jANe che ane sAmAnyarUpe dekhe che. vivecana : A sutramAM aMtagata ane madhyagata avadhijJAnamAM rahela aMtarane batAvela che. avadhijJAnano viSaya rUpI padArtha che. A avadhijJAnanA bhedo mukhyatayA kSetrane Azrita che. jema ke eka dizA, aneka dizA, AgaLa, pAchaLa, baMne bAju, cotarapha, sarva dizAo, vidizAo ane upara nIce vagere, vagere. madhyagata avadhijJAna devo, nArakIo ane tIrthakarone nizcita hoya ja che. tiryaMcone phakta aMtagata avadhijJAna hoya che paraMtu manuSyane aMtagata tathA madhyagata banne prakAranuM AnugAmika avadhijJAna thaI zake che. prajJApanA sUtranA tetrIsamAM padamAM batAvyuM che ke nArakI, bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devone sarvataH avadhijJAna hoya che, paMcendriya tiryaMcone dezataH hoya che ane manuSyane dezataH tathA sarvataH banne prakAranuM avadhijJAna thaI zake che. sutramAM saMkhyAta ane asaMkhyAta jojananuM pramANa batAvela che tenAthI e spaSTa thAya che ke avadhijJAnanA asaMkhya bheda che. prathama ratnaprabhA narakanA nArakone jaghanya sADA traNa gAu ane utkRSTa cAra gAu, bIjI zarkarA prabhA narakanA nArakone jaghanya traNa gAu ane utkRSTa sADA traNa gAu, trIjI vAlukAprabhAnA nArakone jaghanya aDhI gAu ane utkRSTa traNa gAu, cothI paMkaprabhAmAM nArakone jaghanya be gAu ane utkRSTa aDhI gAu, pAMcamI dhUmaprabhAnA nArakone jaghanya doDha gAu ane utkRSTa be gAu, chaThThI tama:prabhAnA nArakone jaghanya eka gAu ane utkRSTa doDha gAu ane sAtamI tama: tamA pRthvInA nArakone jaghanya artho gAu ane utkRSTa eka gAu jeTaluM avadhijJAna hoya che.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna asurakumAro jaghanya rapa jojana, utkRSTa asaMkhyAta dvIpa samudrone jANe che. nAgakumArothI laIne svanitakumAro sudhI temaja vANavyaMtara devo jaghanya 25 jojana, utkRSTa saMkhyAta dvIpa samudrane jANe che. jyotiSka devo jaghanya ane utkRSTa saMkhyA jojana sudhI jANe che. saudharmakalpanA devo jaghanya AMgulano asaMkhyAtamA bhAga kSetrane, utkRSTa prathama ratnaprabhA narakanA nIce caramAMtane jANe che, tiskRlokamAM asaMkhyAta dvIpa samudrone ane UMcI dizAmAM potAnA devalokanA vimAnanI dhvajA sudhI jANe che. avadhijJAnanI sAthe avadhidarzana hoya ja che mATe ahIM 'bApA pAsaDuM no artha avadhijJAnathI jANe ane avadhidarzanathI jue che, ema samajavuM joIe. [2] anAnugAmika avadhijJAna :| 5 se kiM taM aNANugAmiyaM ohiNANaM ? aNANugAmiyaM ohiNANaM se jahANAmae kei purise egaM mahataM joiTThANaM kAuM tasseva joiTThANassa pariperaMtehiM pariperaMtehiM parigholemANe parigholemANe tameva joiTThANaM pAsai, aNNatthagae Na pAsai, evAmeva aNANugAmiyaM ohiNANaM jattheva samuppajjai tattheva saMkhejjANi vA asaMkhejjANi vA, saMbaddhANi vA asaMbaddhANi vA joyaNAI jANai pAsai, aNNatthagae Na jANai Na pAsai / settaM aNANugAmiyaM ohiNANaM / zabdArtha - le nadInA je te = amuka nAmanI koI vyakti, pa mAM eka vizALa, goThThAi 18 = agnino kuMDa banAvIne, taNeva = te agnine prajvalita karIne, goddApasara te agni sthAnanA, hiM-ra9 = cAre bAju, pariyonA pariNA = sarva dizA ane vidizAmAM ghUme, tameva golphA = to te jyotithI prakAzita kSetrane jue che, alyANa ja pArapha = anyatra jAya tyAre te prakAzita kSetrane jue nahIM, vAmeva = e ja rIte, natyeva = je kSetramAM, samuumpha = utpanna thayuM. tatthava = te ja kSetramAM rahIne, saMvA iva = saMlagna, niraMtara kSetrane athavA, asALi va = asaMlagna kSetra, jALI samAna AMtarAvALA kSetrane ke kSetramAM rahela dravyone, alyANa = anyatra gayela. bhAvArtha - prazna- anAnugAmika avadhijJAna kone kahevAya? uttara- jema koI paNa nAmavALI vyakti eka bahu moTo agni kuMDa banAvIne temAM agnine prajvalita karIne cAre bAju dareka dizA ane vidizAomAM te prakAzamAM cAlatAM cAlatAM te jyotithI prakAzita kSetrane dekhe che, paraMtu prakAzita kSetrathI anyatra cAlyo jAya, to tyAMnA te padArthone dekhe nahIM. e ja rIte anAnugAmika avadhijJAna je kSetramAM utpanna thAya te ja kSetramAM rahIne te vyakti saMkhyAta tathA asaMkhyAta jojana sudhI jANe, dekhe che, te kSetramAM paNa aMtara aMtarathI paNa jANe ane niraMtara paNa saMkhyAta asaMkhyAta jojana sudhI jANe che, dekhe che. anyatra cAlyo jAya to jANe, dekhe nahIM; tene anAnugAmika avadhijJAna kahe che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI nadI sUtra vivecana : A sUtramAM sthira agnikuMDanI upamAthI anAnugAmika avadhijJAnanuM svarUpa batAvela che. jema agnikuMDanuM prakAza kSetra eka sthAna para sthira rahe che tema A avadhijJAnanuM jJAnakSetra tyAM ja sthira rahe che. jema te agnikuMDanA prakAzita kSetramAM rahIne athavA tyAM AvIne vyakti tyAM rahelA prakAzita padArthone dekhI zake che tema anAnugAmika avadhijJAna dvArA prakAzita te sthira kSetramAM rahIne ke AvIne te AtmA tyAM rahelA padArthone jANI zake che, joI zake che. saMva nA asaMbaddhaji vA :- jema jALImAMthI prakAza bahAra nIkaLe, te prakAzanI vacce vacce aMdhakAra hoya che arthAta jALImAMthI nIkaLato prakAza saMlagna hoto nathI tema avadhijJAnathI prakAzita thanAra kSetra paNa jANI rUpe aMtarALavALuM thaI zake che ane aMtarALa vinAnuM paNa thaI zake che. jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamanI vicitratAthI ema thaI zake che. saMlagna hoya tene saMbaddha kahevAya che ane asaMlagna hoya tene asaMbaddha kahevAya che. ene vyavadhAnavALuM ane avyavadhAnavALuM avadhijJAna paNa kahI zakAya che. [3] vardhamAna avadhijJAna :| 6 se kiM taM vaDDamANayaM ohiNANaM ? vaDDamANayaM ohiNANaM pasatthesu ajjhava- sANaTThANesu vaTTamANassa vaTTamANa carittassa, visujjhamANa ajjhavasANassa visujjhamANa carittassa savvao samaMtA ohI vaDDai / zabdArtha - palthanuM avasAne vAsa = prazasta adhyavasAya sthAnonI upasthitimAM, va6nA varitArsa= cAritra pariNAmonI hAjarImAM, vinubhAi sAvalAsa = adhyavasAyonI vizuddhi thatAM, viguphAnA varirasa = cAritra pariNAmonI vizuddhi thatAM, savva = sarvadizA ane sarva vidizAmAM, samatA = cAre bAju, codI va66 = avadhijJAna eTale avadhijJAnanuM kSetra vRddhi pAme che. bhAvArtha :- prazna- vardhamAna avadhijJAnanuM svarUpa kevuM che? uttara- prazasta adhyavasAyasthAno arthAt vicAromAM rahenAra ane saMyamabhAvamAM rahenAra AtmAnA adhyavasAyonI vizuddhi thatAM cAritra pariNAmonI paNa vizuddhi thatAM tenA avadhijJAnanI sarva dizAomAM, cAre bAju vRddhi thAya che. vivecana : je avadhijJAnInA Atma pariNAma vizuddhathI vizuddhatara thatA jAya tenuM avadhijJAna paNa uttarottara vRddhi pAmatuM jAya che, tene vardhamAna avadhijJAna kahe che. vardhamAna avadhijJAna samyagudaSTi, dezavirati ane sarvaviratine hoya che, paraMtu ahIM sUtrakAre sarvaviratinI ja pramukhatAe grahaNa karela che kAraNa ke pariNAmonI
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna tathA cAritranI vizuddhi A jJAnamAM anivArya che. muLapAThamAM pahelAM be zabdomAM prazasta adhyavasAyo ane cAritranI upasthiti AvazyakarUpe svIkAra karela che. pachInA be zabdomAM te adhyavasAyo ane cAritra pariNAmonI vizeSa vizuddhi svIkArelI che. A cAra vizeSaNothI saMpanna vyaktine cotarapha avadhijJAnanI vRddhi thaI zake che. keTalIka pratomAM trIjA zabda"jisumana avasarsa"nI jagyAe "vikumANasa" eTalo ja pATha rahI gayela che, te azuddha che. avadhijJAnanuM jaghanya kSetra : jAvaiyA tisamayAhAragassa, suhumassa paNagajIvassa / ogAhaNA jahaNNA, ohIkhetta jahaNNaM tu // zabdArtha :- ti= traNa, samayAhAra = samayanA AhAraka, suhunasa = sUkSma nAma karmodaya vartI, paNa nIvarsI = vanaspati vizeSa,nigodIyA jIvanI, gAvar3A = jeTalI, paNa = jaghanya, dipA = avagAhanA hoya che eTalA pramANamAM, ochI = avadhijJAnanuM gavkha tu = jaghanya heta = kSetra che. bhAvArtha :- sUkSma nigodamAM janma grahaNa karyAne traNa samaya thayA hoya ane je jIva AhAraka banI gayA hoya te samaye te jIvanI jeTalI ochAmAM ochI avagAhanA hoya che,(zarIranI laMbAI hoya) 4ghanya avadhijJAnanuM kSetra hoya che. vivecana : AgamamAM "Y "zabda lIlaphuga (nigoda) mATe Avela che. tenuM zarIra saMsAranA samasta jIvo karatA nAnuM hoya che. te sUkSma panaka jIvanuM zarIra trIjA samaye AhAra lIdhA pachI jeTaluM kSetra avagADha kare che eTaluM nAnuM jaghanya avadhijJAnanuM kSetra hoya che. nigodanA be prakAra che- (1) sUkSma (2) bAdara. prastuta sUtramAM "sUkSmanigoda" ne grahaNa karela che. "sukumasa varSanI vasa" eka zarIramAM anaMta jIvo hoya tene sUma nigoda kahe che. sUkSma nigodanA jIvo carmacakSuthI dekhAtA nathI. koInA mAravAthI te maratA nathI. sUkSma nigodanA eka zarIramAM rahetA anaMta jIvo eka aMtarmuhurtathI vadhAre AyuSya bhogavI zakatA nathI, koI koI to aparyApta avasthAmAM ja marI jAya che, to koI paryApta avasthAmAM mare che. eka AvalikA asaMkhyAta samayanI hoya che. baso chappana AvalikAno eka sa@I nAno bhava thAya che. jo nigodanA jIvo aparyApta avasthAmAM sahuthI nAno bhava pUro karI niraMtara kALa karatA rahe to eka muhUrtamAM papa36 vAra janma maraNa kare che, A avasthAmAM ja te jIvono tyAM asaMkhyAta kALa vItI jAya che. kalpanA karavAthI jANI zakAya che ke nigodanA anaMta jIva pahelA samayamAM ja sUkSma zarIrane yogya pugalane grahaNa karI sarva baMdha kare, bIjA samayamAM dezabaMdha kare, trIjA samayamAM zarIra pramANe
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 0 | zrI naMdI sUtra kSetrane roke che. te trIjA samaye te zarIranI je avagAhanA thAya che, teTaluM ja avadhijJAnanuM jaghanya viSayakSetra hoya che. cothA samayamAM te zarIra apekSAkRta skUla banI jAya che mATe sUtrakAre trIjA samayanA AhAraka nigodanA zarIrano ja ullekha karela che. AtmA asaMkhyAta pradeza che. te pradezono saMkoca ane vistAra kArpaNa kAyayogathI thAya che. e pradezo eTalA badhA saMkucita thaI jAya che ke te sUkSma nigoda jIvanA zarIramAM paNa rahI zake che ane jyAre e vistArane pAme che tyAre pUrA lokAkAzane vyApta karI zake che. jyAre AtmA kArmaNa zarIrane choDIne siddhatvane prApta kare che tyAre te pradezomAM saMkoca tathA vistAra thato nathI kema ke kAzmaNa zarIranA abhAvamAM kArmaNa yoga hoI zake nahIM. Atma pradezono saMkoca ane vistAra zarIradhArI jIvomAM thAya che. badhAthI adhika saMkoca sUkSma zarIrI panaka jIvomAM hoya che ane sahuthI adhika vistAra kevaLajJAnIne kevaLa samughAtanA samaye hoya che. avadhijJAnanuM utkRSTa kSetra : savvabahu agaNijIvA, NiraMtaraM jattiyaM bharijjaMsu / khettaM savvadisAgaM, paramohI khetta NiddiTTho // zabdArtha :- sadbhavadu = sarvathI adhika, utkRSTa, abhinava = agninA jIvoe, savvAlA = sarvadizAomAM, riMtara = anukramathI, variya = jeTaluM rahe = kSetra, manasu= agnithI bharyuM hoya teTaluM, paramohI ravera forddo = parama avadhijJAnanuM kSetra batAvela che. bhAvArtha :- agnikAyanA sUkSma, bAdara, paryApta ane aparyApta samasta utkRSTa-sarvAdhika jIvo sarva dizAomAM niraMtara bharavAthI jeTaluM kSetra paripUrNa kare che teTaluM kSetra paramAvadhijJAnanuM batAvela che. 8 savvabaha A vivecana : ukta gAthAmAM sutrakAre avadhijJAnano utkRSTa viSaya batAvela che. pAMca sthAvaramAM sarvathI ochA jIvo teukAyanA che kema ke agnikAyanA jIva sImita kSetramAM ja hoya che. sUkSma agnikAya saMpUrNa lokamAM che ane bAdara agnikAya aDhI kapa kSetramAM hoya che. teukAyanA jIvo cAra prakAranA che- (1) aparyApta sUkSma (2) paryApta sUkSma (3) aparyApta bAdara (4) paryApta bAdara. A jIvonI utkRSTa saMkhyA je hoya te jIvomAMthI pratyeka jIvane tenI avagAhanA anusAra AkAzapradezo para kramazaH goThavatAM jeTaluM kSetra vyApta thAya, teTalo avadhijJAnano utkRSTa viSaya che. A rIte agnikAyanA jIvone goThavatAM saMpUrNa lokAkAza tathA alokAkAzamAM paNa loka jevaDA asaMkhyAta khaMDo vyApta thAya che. e zreNIne cAre bAju ghumAvavAmAM Ave to tenI paridhimAM jeTalA lokAkAza ane alokAkAzano samAveza thaze. teTalo viSaya parama avadhijJAnano che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna [ 61 ] jo ke samasta agnikAyanA jIvone koIe kayAre ya A rIte goThavyA nathI ane goThavI zake nahIM. A to asatkalpanAthI samajAvavAnI rIta mAtra che. saMkhyAtIta dravya, kSetra, kALane samajAvavA mATe asatkalpanAnA daSTAMto zAstramAM ghaNI jagyAe che. te daSTAMtothI agamya-na samajI zakAya evA tattvo viSayo paNa sahelAIthI samajI zakAya, mATe zAstrakAra evA daSTAMto Thera Thera Ape che. alokAkAzamAM koI mUrta padArtha paNa nathI ke jene avadhijJAnI jANI zake paraMtu paramAvadhijJAnanuM sAmarthya pradarzita karavA mATe teno A utkRSTa viSaya batAvela che. praznaH-loka jeTaluM kSetra dekhanAra ane aloka jeTaluM kSetra dekhavAnI kSamatAvALA avadhijJAnIomAM paraspara zuM vizeSatA hoya che? uttara :- loka jeTaluM kSetra dekhanAra avadhijJAnI karatAM aloka jeTaluM kSetra dekhavAnI kSamatAvALA avadhijJAnInuM jJAna viziSTa ke viziSTatara hoya che. te vadhAre sUkSma, sUkSmatama tattvone jANI zake che. bhUta bhaviSyakALanI apekSAe paNa vadhAre jANe ane padArthonA paryAyo paNa vadhAre jANe che. Ama tenI bahu vizeSatAo che. kSayopazama paNa teno vadhAre hoya che. avadhijJAnanuM madhyamakSetra :kA aMgulamAvaliyANaM, bhAgamasaMkhejja dosu saMkhejjA / aMgulamAvaliyato, AvaliyA aMgulapuhuttaM / / zabdArtha - aMgutta-aMgula, sAvaliyAAvalikAnA, lolu = baMnenA, mAnavenka = asaMkhyAtamAM bhAga, vasu saveLA = baMnenA saMkhyAmAM bhAga,namAvasiyato = aMgulathI kaMIka nyUna hoya te AvalikAnI aMdara, sAvalayA = pUrNa AvalikA, maMjulapuhurta = aneka aMgula. bhAvArtha :- je avadhijJAna kSetrathI AMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hoya te kALathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hoya che. je kSetrathI AMgulanA saMkhyAmAM bhAga pramANa hoya te kALathI AvalikAnA saMkhyAtamA bhAga pramANa hoya che. je kSetrathI AMgula pramANa hoya te kALathI AvalikAthI kaMIka nyUna hoya che ane je kALathI saMpUrNa AvalikA pramANa hoya te kSetrathI aneka AMgula pramANa hoya che. / hatthammi muhuttaMto, divasaMto gAuyammi boddhavyo / 10 __ joyaNa divasapuhuttaM, pakkhaMto paNNavIsAo / / zabdArtha - dagni = jo kSetrathI eka hAtha pramANamAM, muhuraMta = aMtarmuhUrta, hivato = divasathI kaMIka nyUna, sanma = eka kozamAM, volvo = ema jANavuM, goLa = eka jojana, livaradatta = aneka(be-cAra) divasa, pafeto = kiMcit nyUna eka pakSa, paUvatAo= paccIsa jojana.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 62 | zrI naMdI sUtra bhAvArtha :- je avadhijJAna kSetrathI eka hAtha pramANa hoya te kALathI eka muhUrtathI kaMIka nyUna hoya che. je kSetrathI eka gAu hoya che, te kALathI kaMIka nyUna eka divasa hoya che. je kSetrathI eka yojana pramANa hoya te kALathI aneka divasa pramANa hoya che. je kSetrathI paccIsa yojana pramANa hoya che te kALathI kiMcit jUna pakSa - paMdara divasa sudhI hoya che. bharahammi addhamAso, jaMbuddIvammi sAhio mAso / vAsaM ca maNuyaloe, vAsapuhuttaM ca ruyagammi // zabdArtha :- parama = saMpUrNa bharatakSetra pramANamAM, sanAto = ardhamAse, navuvaka = jabUdvIpa pramANamAM, sadio mANo = eka mAsathI kaMIka adhika, mayyajJopa = manuSyaloka parvatamAM, vAsaM = eka varSa, gni = cakakSetra parvatamAM, vAsapUrva = aneka varSa. bhAvArtha :- je avadhijJAna kSetrathI saMpUrNa bharatakSetra pramANa hoya te kALathI ardhamAsa pramANa hoya che. je kSetrathI bUDhIpa pramANa hoya te kALathI eka mAsathI kaMIka adhika hoya che. je kSetrathI manuSyaloka pramANa hoya te kALathI eka varSa paryata hoya che. je kSetrathI rucaka dvIpa paryata hoya te kALathI aneka varSa hoya che. saMkhejjami u kAle, dIvasamuddAvi hoti saMkhejjA / kAlammi asaMkhejje, dIva samuddA u bhaiyavvA // zabdArtha - saMgs #aa = saMkhyAta kALamAM, 3= to, rIvalamuvi = dvIpa samudro paNa, hRti = hoya che, jema a nnA = je kALathI asaMkhyAta kALa sudhI hoya te kSetrathI, hIMvasamudI mathakkA = vikalpathI saMkhyAta ke asaMkhyAta dvIpa ane samudro paryata hoya che. bhAvArtha :- je avadhijJAna kALathI saMkhyAta kALanuM hoya te kSetrathI saMkhyAta dvIpa samudra paryatanuM hoya che. je avadhijJAna kALathI asaMkhyAta kALa pramANa hoya te kSetrathI saMkhyAta ke asaMkhyAta dvIpa ane samudranI bhajanAvALuM hoya che. arthAt dvIpasamudra kyAreka saMkhyA paNa hoya ane kyAreka asaMkhyAta paNa hoya che. 13 kAle cauNha vuDDI, kAlo bhaiyavvu khettavuDDIe / vuDDIe davva-pajjava, bhaiyavvA khetta-kAlA u // zabdArtha :- @Ane = kALanI vRddhi thavA para, vaDada = dravya, kSetra, kALa ane bhAva cAreyanI, guNI = vRddhi thAya che, tevaphA = kSetranI vRddhi thavA para, jeno macavuM = kALanI vRddhinI bhajanA che, haLapawva = dravya ane paryAyanI, puThThI = vRddhi thavA para, herAnA maLI = kSetra ane kALa nI vRddhimAM bhajanA hoya che, vRddhi thAya athavA na paNa thAya.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna | 3 | bhAvArtha :- avadhijJAnInA kALanI vRddhi thavA para dravya, kSetra, kALa ane bhAva cAreyanI avazya vRddhi thAya che. kSetranI vRddhi thavA para kALanI bhajanA hoya che arthAt kALanI vRddhi thAya athavA na paNa thAya. dravya ane paryAyanI vRddhi thavA para kSetra ane kALanI vRddhi thAya ke na paNa thAya. 4 suhumo ya hoi kAlo, tatto suhumayaraM havai khettaM / aMgulaseDhImitte osappiNIo asaMkhejjA // se taM vaDDamANayaM ohiNANaM / zabdArtha - suhuno 3 ropha vAto = kALa sUkSma hoya che, to vetta = kALathI kSetra, suhumAM = sUkSmatara, dava = hoya che, pulahanane = aMgula mAtra zreNI rUpa kSetramAM, asahiSkA = asaMkhyAta goLo = avasarpiNIo. bhAvArtha - kALa sUkSma che paraMtu kSetra, kALathI sUkSmatara che kema ke eka aMgula pramANa zreNIrUpa kSetramAM AkAzanA pradezo asaMkhyAta avasarpiNInA samaya jeTalA hoya che arthAt asaMkhyAta kALa cakra tenI gaNatarImAM thAya che. A rIte vardhamAna avadhijJAnanuM varNana che. vivecana : kSetra ane kALamAM koNa konAthI sUkSma che e vAta sUtrakAra ahIM batAve che. kALa sUkSma che paNa te kSetranI apekSAe skUla che. kSetra kALanI apekSAe sUma che. kema ke aMgula pramANa AkAza zreNImAM AkAza pradeza eTalA che ke jo te pradezonuM pratisamaye apaharaNa karavAmAM arthAt kADhavAmAM Ave to tene nirlepa thavAmAM asaMkhyAta avasarpiNI ane utsarpiNI kALa vyatIta thaI jAya che. tenAthI dravya sUkSmatama che kAraNa ke kSetranA dareka AkAza pradeza para anaMtapradezI anaMtaskaMdha avasthita che. dravyanI apekSAe bhAva sUkSma che, kema ke tenA skaMdhomAM anaMta paramANuo che ane te pratyeka paramANu varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI apekSAe anaMta paryAyathI yukta hoya che. A rIte kALa, kSetra, dravya ane bhAva kramazaH sUkSma ane sUkSmatara che. avadhijJAnI rUpI dravyone ja jANI zake che, arUpIne te na jANI zake; mATe mULa pAThamAM jyAM kSetra ane kALane jANavAnuM kahela che tyAM eTalA kSetra ane kALamAM avasthita rUpI dravyo samajavAnA che kAraNa ke kSetra ane kALa arUpI che. paramAvadhijJAna paramANune paNa jANI zake che. te kevaLajJAna thavAnA aMtarmuhUrta pahelAM utpanna thAya che. A rIte utkRSTa avadhijJAnanA viSayanuM kathana zAstrakAre kSetra ane kALanA saMbaMdhanA mAdhyamathI karyuM che.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 zrI nadI sUtra kSetra-kALa apekSAe avadhijJAnanA viSayano saMbaMdha - kSetra kALa eka aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. eka AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga. aMgulano saMkhyAtamo bhAga. AvalikAnI saMkhyAtamo bhAga. | eka aMgula. AvalikAthI kaMIka nyUna. aneka aMgula. eka AvalikA. eka hAtha. eka muhUrtathI kaMIka nyUna. eka gAu. eka divasathI kaMIka nyUna. | eka jojana. aneka divasa. paccIsa jojana. eka pakSathI kaMIka nyUna. bharatakSetra. addhamAsa. jaMbUdvIpa. eka mAsathI kaMIka adhika. 11. aDhI dvIpa. eka varSa. rUcaka dvIpa. aneka varSa. saMkhyAta dvIpa. saMkhyAta kALa. 14.| saMkhyAta, asaMkhyAta dvIpasamudronI bhajanA. palyopamAdi asaMkhyAta kALa. [4] hIcamAna avadhijJAna :| 15 se kiM taM hIyamANayaM ohiNANaM? hIyamANayaM ohiNANaM appasatthehiM ajjhavasAyaTThANehiM vaTTamANassa, vaTTamANacarittassa, saMkilissamANassa, saMkilissamANacarittassa savvao samaMtA ohI parihAyai / se taM hIyamANayaM hinA .. zabdArtha malyahiM aprazasta, avasAvAhiM adhyavasAya sthAnomAM, vAilsa = vartamAna (vartatA) avirata samyagudaSTine, vaTTamALa parirasa = vartamAna vartatA deza virata ane sarvavirata cAritranA viSe, saMjinispalli = uttarottara saMkleza pAmanArane, saMjinispaNa varita = saMkleza yukta cAritranA viSe, savvo = cAre bAjuthI, samatA = sarva prakAre, parihAyaH = pUrvAvasthAthI hAnine prApta kare. bhAvArtha :- prazna- hIyamAna(hAsamAna) avadhijJAna kevA prakAranuM che?
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna 5 | uttara- aprazasta vicAromAM vartatAM avirati samyagudaSTi jIva tathA aprazasta adhyavasAyamAM vartatA dezavirati zrAvaka ane sarvavirati cAritravAna sAdhu jyAre azubha vicAro vaDe saMklezane prApta thAya che ane tenA cAritramAM paNa saMkleza prApta thAya che tyAre cAre bAjuthI ane dareka prakAre tenA avadhijJAnanI pUrva avasthA kSINa thatI jAya che. A rIte hAnine prApta thanAra avadhijJAnane DIyamAna(samAna) adhizAna che. viveyana : jyAre sAdhakane cAritra mohanIya karmano udaya thAya che tyAre AtmAmAM azubha vicAro Ave che. jyAre sarvavirati, dezavirati ane avirata-samyagudaSTi saMkliSTa pariNAmI banI jAya che ke tenA cAritramAM hAni thaI jAya che tyAre tene prApta thayela avadhijJAna kSINa thatuM jAya che. sArAMza e che ke aprazasta AcAra ane saMkSipta pariNAma A banne avadhijJAnanA virodhI che athavA bAdhaka che arthAtu avadhijJAnanA naSTa-kSINa thavAmAM mukhya kAraNa che. [4] pratipAti avadhijJAna :16 se kiM taM paDivAi ohiNANaM ? paDivAi ohiNANaM jaNNaM jahaNNeNaM agulassa asaMkhejjaibhAgaM vA saMkhejjaibhAgaM vA, vAlaggaM vA, vAlaggapuhuttaM vA, likkhaM vA likkhapuhuttaM vA, jUyaM vA jUyapuhuttaM vA, javaM vA javapuhuttaM vA, aMgulaM vA aMgulapuhuttaM vA, pAyaM vA pAyapuhuttaM vA, viyatthi vA viyatthipuhuttaM vA, rayaNiM vA rayaNipuhuttaM vA, kucchi vA kucchipuhuttaM vA, dhaNuyaM vA dhaNuyapuhuttaM vA, gAuyaM vA gAuyapuhuttaM vA, joyaNaM vA joyaNapuhuttaM vA, joyaNasayaM vA joyaNasayapuhuttaM vA, joyaNasahassaM vA joyaNa sahassapuhuttaM vA, joyaNasayasahassaM vA joyaNasayasahassapuhuttaM vA, joyaNakoDiM vA joyaNakoDipuhuttaM vA, joyaNakoDAkoDiM vA joyaNakoDAkoDipuhuttaM vA [joyaNa sakhija vA joyaNa sakhija puhuttaM vA joyaNa asakhijja vA joyaNa asaMkhejja puhattaM vA ukkoseNaM loga vA pAsittA NaM paDivaejjA / se taM paDivAi ohiNANaM / zArtha :- paDivAi ohiNANaM = naSTa thn|2 avadhijJAna, jaNaM jahaNNeNaM = he dhanya35, aMgulassa = aMgulanA, asaMkhejjai bhAgaM vA = masaMdhyAtamA mAyA , saMkhejjai bhAgaM vA = saMdhyAtamA mAga athavA, bAlaggaM = vAlA , vajanI paDomA2j, bAlaggapuhuttaM vA = mane vAyu, likkhaM = dIpa, likkhapuhuttaM vA = ane bhI2j, jUyaM = TUTe(, javaM = 41, pAya = 51, vihatthi = veMta, rayaNi = 2tnI-DAtha prabhAe, kucchi = mukSi DAtha
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 6 ] zrI nadI sUtra = cAra hAtha, gADAM = gAu-koza, noI = jojana, sa = so, sahajudui = aneka hajAra, govAlaya sahasaM = lAkha jojana, govAlaya sahasa = aneka lAkha jojana, govAjouM = eka karoDa jojana, royolAvouM = kroDAkroDI jojana, 3roja = utkRSTarUpe, tor = saMpUrNa lokane, pAlittA = joIne, paviphA = je jJAna naSTa thaI jAya che, te naM paDivApha TiLAI = A rIte pratipAti avadhijJAnanuM varNana che. bhAvArtha - prazna-pratipAti avadhijJAnanuM svarUpa kevuM che? uttara- pratipAti avadhijJAnanuM svarUpa A pramANe che- je avadhijJAna jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga athavA saMkhyAtamA bhAga vAlAgra parimANa athavA aneka vAlAgra parimANa, lIkha athavA aneka lIkha parimANa, jU athavA aneka jU parimANa, java athavA aneka java parimANa, aMgula athavA aneka aMgula parimANa, paga athavA aneka paga parimANa, vaita athavA aneka veMta parimANa, hAtha athavA aneka hAtha parimANa, kukSi athavA aneka kukSi parimANa, dhanuSa athavA aneka dhanuSa, gAu athavA aneka gAu, yojana athavA aneka yojana, zatayojana athavA aneka zatayojana, eka hajAra yojana athavA aneka hajAra yojana, lAkha yojana athavA aneka lAkha yojana, eka karoDa yojana athavA aneka karoDa yojana, koTAkoTi yojana athavA aneka koTAkoTi yojanasaMkhyAta yojana athavA aneka saMkhyAta yojana, asaMkhyAta yojana athavA aneka asaMkhyAta yojana, utkRSTa saMpUrNa lokane joIne paNa naSTa thaI jAya che tene pratipAti avadhijJAna kahe che. vivecana : pratipAtino artha che paDavuM. patana traNa prakAre thAya che- samyakatvathI, cAritrathI ane utpanna thayela jJAnathI. pratipAti avadhijJAna jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgane ane utkRSTa loka nADIne joIne naSTa thAya che. zeSa madhyama pratipAtinA aneka bheda che, je rIte- eka dIpaka jhagamagI rahyo che. e dIpaka tela ane vATa banne hovA chatAM vAyuno jhapATo lAgavAthI ekAeka bujhAI jAya che. e ja rIte pratipAti avadhijJAna paNa AcAra ane vicAranA vikRta thavA para naSTa thaI jAya che. A jJAna jIvananI koI paNa kSaNamAM utpanna thAya che ane koI paNa kSaNamAM naSTa thaI jAya che. ahIM avadhijJAnathI patita thavAnuM prakaraNa che. sutramAM vistArathI karela varNanano Azaya A pramANe che ke jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI laIne utkRSTa AkhA loka jeTaluM moTuM avadhijJAna thaI jAya to paNa te pratipAti avadhijJAna hoya zake che arthAt te avadhijJAna koIpaNa nimittathI naSTa thaI zake che. pudura - sAmAnya rIte puhura" zabda be thI navanA arthamAM pracalita che paraMtu ahIM puhura' zabda 'anekanA arthamAM prayukta che. kAraNa ke 1999 dhanuSa paNa thay "datta mAM samAviSTa che. A sUtrathI spaSTa thAya che ke pudatta zabda vaDe zAstrakArano Azaya 'anekathI che. emAM be thI navano ekAMtika
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna Agraha karavo yogya nathI. tAtparya e che ke jyAM zAstrakArane nizcita saMkhyA kahevAnI na hoya, saMkhyAnuM spaSTIkaraNa karavAnuM na hoya tyAre pudura zabdano prayoga karAya che. saMjJa, saMvembayhatta - A pAThane koSTakamAM rAkhavAnuM kAraNa e che ke A pATha kyAreka kalpanAthI sUtranI sAthe joDAI gayela hoya evI saMbhAvanA che. chatAM arvAcIna pratomAM pracalita hovAne kAraNe kiMThastha karavAnI paraMparAmAM vadhAre pracalita thaI gayela che. mATe prastuta saMskaraNamAM koSTakamAM darzAvela che. A saMskaraNanA maulika AdhArabhUta bAvaranA naMdI sUtramAM, lADanUnA naMdI sUtramAM ane rAjendra kozamAM Apela mULa pAThamAM A zabdo nathI tathA naMdI sUtranI prAcIna TIkAmAM paNa A zabdono saMketa maLato nathI. [] apratipAti avadhijJAna :| 17 se kiM taM apaDivAi ohiNANaM? apaDivAi ohiNANaM jeNaM alogassa egamavi AgAsapadesaM jANai pAsai teNa paraM apaDivAi ohiNANaM / se taM apaDivAi ohiNANa / zabdArtha - navAra gohigAnuM = apratipAti avadhijJAna, konuM je jJAnathI, manokAsa = alokanA, vAvi = ekeka-dareka, AVINa = AkAza, paNad = pradezane, gAgarR = viziSTa rUpe jANe che, pAsa ane sAmAnya rUpe jue che, te pa = tyArabAda, te pachI tene, apaDavA hii = apratipAti avadhijJAna kahevAya che, bhAvArtha :- prazna- apratipAti avadhijJAnanuM svarUpa kevuM che? uttara- apratipAti avadhijJAnanuM svarUpa A pramANe che- je avadhijJAna vaDe AtmA alokAkAzamAM eka AkAza pradezane paNa jANe ane dekhe che arthAt tevI kSamatA thaI jAya to te apratipAti avadhijJAna thaI jAya che. tene apratipAti avadhijJAna kahevAya che. vivecana : apratipAtinuM tAtparya e che ke AkhA bhava sudhI rahenAra jJAna. devatA, nArakonuM avadhijJAna paNa apratipAti che. manuSyamAM pratipAti-apratipAti baMne prakAranuM avadhijJAna hoya che. je avadhijJAnanI kSetra vRddhi thatAM lokane pAra karI jAya pachI te AkhA bhavamAM naSTa thAya nahi, vardhamAna ke avasthita rahe. vardhamAna rahe to alokamAM asaMkhya loka jeTalI kSetra sImAnI vRddhi thAya pachI te paramAvadhi jJAna kahevAya che. evI dhAraNA paNa che ke apaDivAI avadhijJAna je manuSyane thAya te kevaLajJAna prApta kare paraMtu tenA mATe zAstranuM koI pramANa nathI. apaDivAInA arthabhramathI evo artha pracalita thavAnI zakyatA che. vAstavamAM apaDivAIno artha eTalo ja che ke pUrA bhava sudhI je jJAna TakI rahe te apaDivAI jJAna
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra kahevAya che. chatAM aDivAI avadhijJAna ane vipulamati manaHparyava jJAna mATe niyamathI kevaLa jJAna prApta kare ema kahevAnI paraMparA thaI gayela che. 18 A rIte avadhijJAnanA cha bhedonuM varNana pUruM thayuM. vAstavamAM alokamAM avadhijJAnano viSaya thAya evA koIpaNa padArtha nathI topaNa ahIM enI kSamatAnI kSetrasImA darzAvela che. avadhijJAnano jaghanya ane utkRSTa viSaya : 18 taM samAsao caDavvihaM paNNattaM, taM jahA- davvao khettao kAlao bhaavo| tattha davvao NaM ohiNANI jahaNNeNaM aNaMtANi rUvidavvAiM jANai pAsai, ukkoseNaM savvAiM rUvidavvAiM jANai pAsai / khettao NaM ohiNANI jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM jANai pAsai, ukkoseNaM asaMkhejjAI aloe loyappamANamettAiM khaMDAI jANai pAsai / kAlao NaM ohiNANI jahaNNeNaM AvaliyAe asaMkhejjaibhAgaM jANai pAsai, ukkoseNaM asaMkhejjAo ussapiNIo osappiNIo aIyamaNAgayaM ca kAlaM jANai pAsai / bhAvao NaM ohiNANI jahaNNeNaM aNaMte bhAve jANai pAsai, ukkoseNa vi aNaMte bhAve jANai pAsai, savvabhAvANamaNaMtabhAgaM jANai pAsai / = AGEArtha :- taM samAsao = te saMkSepathI, cauvvihaM - yAra prahAre, davvao, khettao, kAlao, bhAvao = dravyathI, kSetrathI, aNathI ane bhAvathI, tattha davvao NaM ohiNANI = temAM dravyathI avadhijJAnI, aNaMtANi = anaMta, rUvidavvAiM = 3pI dravyone, khettao NaM = kSetrathI, aloge = asobhAM logappamANa mettAiM = soDa ThevaDA, khaMDAI = paMDone, kAlao NaM = aNathI, AvaliyAe - kheDa AvasiDAnA, aIyamaNAgayaM cakhatIta khane anAgata, kAlaM = aNabhAM, ussappiNIo = - utsarpizI ane, osappiNIo = avasarpiNIne, ukkoseNaM vi = utDRSTathI pae, savvabhAvANamaNaMtabhAgaM sarva bhAvo-paryAyonA anaMtabhA bhAgane. bhAvArtha:- avadhijJAna saMkSiptamAM cAra prakAre pratipAdita karela che. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. = (1) dravyathI- avadhijJAnI jaghanya-ochAmAM ochuM anaMta rUpI dravyone jANe che ane dekhe che, utkRSTa sarva rUpI dravyone jANe che ane dekhe che. (2) kSetrathI- avadhijJAnI jaghanyataH aMgulano asaMkhyAtamo bhAga jANe che ane dekhe che, utkRSTa alokamAM
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna loka parimita asaMkhyAta khaMDone jANe ane dekhe che. (3) kALathI- avadhijJAnI jaghanya AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALane jANe che ane dekhe che, utkRSTa atIta ane anAgata asaMkhyAta utsarpiNI ane avasarpiNI pramANa kALane jANe ane dekhe (4) bhAvathI- avadhijJAnI jaghanyataH anaMtabhAvone jANe che ane dekhe che, utkRSTa paNa anaMta bhAvone jANe che ane dekhe che paraMtu sarva bhAvonA anaMtamA bhAgane ja jANe ane dekhe che. vivecana : bhAvathI jaghanya ane utkRSTa anaMta bhAvone jANe ane dekhe che ema je kahyuM emAM utkRSTa padamAM jaghanyanI apekSAe anaMtaguNI paryAyone jANe ane dekhe che ema samajavAnuM che. tAtparya e che ke avadhijJAnI pugalanI anaMta paryAyone jANe paraMtu sarva paryAyone na jANe kAraNa ke sarva paryAyo anaMtakALa nI apekSA rAkhe che paraMtu avadhijJAnIno viSaya asaMkhya kALano ja che. ema chatAM te avadhijJAnI utkRSTanI apekSAe sarva dravyone jANI zake che che. dareka padArthanI sarva paryAyono kALa anaMta hoya che. jyAre avadhijJAnano kALa saMbaMdhI viSaya asaMkhya utsarpiNI ane asaMkhya avasarpiNIno ja hoya che mATe sUtramAM jaghanya utkRSTa anaMta bhAvo ja kahyA che, sarva bhAvo kahyA nathI. avadhijJAnanA viSayano upasaMhAra : ohIbhavapaccaio, guNapaccaio ya vaNNio eso / tassa ya bahU vigappA, davve khette ya kAle ya // 1 // Neraiya-deva-titthaMkarA ya, ohissa'bAhirA huti / pAsaMti savvao khalu, sesA deseNa pAsaMti // 2 // se taM ohiNANaM / zabdArtha :- mavavo = bhavapratyayika, gupakvo = guNa pratyayika, suvido = be prakAre, vaghA = kahyuM che, tasya = tenA paNa, rabbe dravya, te = kSetramAM, vahUvilApa = bheda-prabheda vagere vikalpa ghaNA bheda che. racanArakI, va = devatA, tirthaMvAra = tIrthakara, ophisa-avadhijJAnathI, anAdirA = abAhya, huti hoya che, rahag =nizcayathI, resA = zeSa, lekha = dezathI, pati = jANe ane dekhe che. bhAvArtha :- A avadhijJAna bhavapratyayika ane guNapratyayika be prakAre kahela che ane tenuM paNa dravya,
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ [70] zrI nadI sUtra kSetra, kALa ane bhAvarUpe ghaNA bheda prabhedathI varNana karAyela che. nAraka, deva ane tIrthakara avadhijJAnathI abAhya hoya che eTale avadhijJAnanA viSayakSetranI vaccamAM ja rahe che ane teo sarva dizA ane vidizAomAM dekhe che. zeSa arthAtu manuSya ane tiryaMca dezathI eTale ke eka dizAmAM paNa dekhe che ane aneka dizAmAM paNa dekhe che. A rIte pratyakSa avadhijJAnanuM varNana che. vivecana : narayika, deva ane tIrthakarane nizcayathI avadhijJAna hoya che. e traNeyanuM avadhijJAna sarva dizA ane vidizAo viSayaka hoya che. zeSa manuSya ane tiryaMcane avadhijJAna thAya to eka dizA viSayaka athavA aneka dizAnuM paNa avadhijJAna hoya che. tAtparya e che ke nairayika Adi traNeyane madhyagata avadhijJAna hoya che ane te niyamA(nizcita rUpathI) cha dizAomAM joI zake che. tiryaMca eka, be traNa dizAmAM joI zake che ane manuSya avadhijJAnathI eka, be ke traNa vAvata chae ya dizAomAM joI zake che. avadhijJAna bhavapratyayika kSAyopathamika (deva-nArakone hoya) (karmabhUmija saMjJI manuSyane-saMjJI tiryaMcane hoya) avadhijJAna anugAmika anAnugAmika vardhamAna hIyamAna pratipAti apratipAti aMtagata madhyagata purataH mArgataH pArzvataH che avadhijJAna saMpUrNa
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ | manaparyavazAna 1 ( pAMcamuM prakaraNa ///////////////////// mana:paryavajJAna zzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzz oooooooooo Goooooooooooooooooooooooooooooooo mana:paryavajJAnanA adhikArI :| 1 se kiM taM maNapajjavaNANaM ? [maNapajjavaNANaM duvihaM paNNataM taMjahAujumai ya viulamai ya / ] maNapajjavaNANe [NaM bhaMte !] kiM maNussANaM upajjai, amaNussANaM? [goyamA ] maNussANaM, No amaNussANaM / zabdArtha -maLapurAvaLane mana:paryavajJAna, I = vAkyAlaMkAra mATe che, viMja = zuM, madhurakSAmAM = manuSyone, 3pana = utpanna thAya che ke, aNusA = amanuSyone, manuSya sivAyanA jIvone. bhAvArtha :- prazna- mana:paryavajJAnanA keTalA prakAra che? zuM mana:paryavajJAna manuSyane utpanna thAya? ke amanuSyone devane, nArakIne ke tiryaMcane) utpanna thAya? uttara- mana:paryavajJAna manuSyone ja utpanna thAya che, amanuSyane nahIM arthAt deva, nArakI ane tiryaMcane utpanna na thAya. vivecana : sUtrakAre avadhijJAna pachI mana:paryavajJAnanA adhikArI koNa thaI zake tenuM vivecana prazna ane uttara dvArA batAvyuM che. ahIM prazna e thAya che ke jina nahIM paNa jina samAna gaNadharomAM mukhya evA gautamasvAmIne A zaMkA zA mATe utpanna thaI haze? uttara- zaMkA aneka kAraNothI utpanna thAya che. jema ke jijJAsu ziSyonI zaMkAnuM samAdhAna karavA mATe, vivAda karavA mATe, jJAnIjanonI parIkSA karavA mATe athavA potAnI vidvattA siddha karavA mATe paraMtu gautamasvAmI mATe upara batAvelA koI paNa kAraNo saMbhavI zake ema nathI. teo cAra jJAnanA dhAraka, nirabhimAnI ane vinIta hatA eTale prazna pUchavAnuM kAraNa nIce mujaba hovuM joIe. potAno avagata viSaya spaSTa karavA mATe, anya lokonI zaMkAnuM nirAkaraNa karavA mATe, upasthita ziSyone navuM jJAna prApta karAvavA mATe, jenA mastikamAM jJAnanI sUjhabUjha na hoya tene paNa anAyAsa jJAnaguNanI prApti thAya temaja jJAna pratye abhiruci thAya, viziSTa prakAre saMyamanI sAdhanA ane tapamAM
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 ] zrI naMdI sUtra prIti thAya e daSTikoNane lakSyamAM rAkhIne gautamasvAmIe bhagavAna mahAvIra svAmIne prazno pUchayA karyA hoya ema jaNAya che. A praznothI ema paNa samajI zakAya che ke jo jJAnI gurudeva pratyakSa birAjamAna hoya to ziSyae gurudevanA sAnnidhyamAM rahIne vinamrabhAve jJAnanI vRddhi mATe prazranI paraMparA cAlu rAkhavI joIe. te liM vaM maLapujavaLa :- naMdI sUtranI racanA paddhati anusAra avadhijJAna, kevaLajJAna, matijJAna ane zrutajJAnanAM prakaraNomAM paNa A ja prazna prAraMbhamAM karela che ane teno uttara paNa te cAre ya prakaraNamAM tenA mukhya bheda darzAvatAM Apela che. A vAta dareka prakaraNanA prAraMbhamAM ApaNe joI zakIe chIe. prastuta mana:paryava jJAnanA prakaraNamAM A praznano uttarapATha nathI paraMtu te praznanA uttara vinA ja navo prazna ane uttara bhagavAna ane gautamanA nAme zarU karela che. te prathama praznano uttara naMdI sUtranA bIjA prakaraNonI samAna hovo joIe te pATha pAchaLa upasaMhAra pAThanI sAthe Avela che. dareka jJAnanA prakaraNamAM upasaMhAra rUpamAM aMtima pATha te samAja vyaEUR pamtta saMga- paraMtu ahIM mana:paryava jJAnanA prakaraNamAM te upasaMhAra pAThanI sAthe A prathama praznano uttara joDAI gayela che. Ama thavAmAM lipidoSa hovAnI vizeSa zakyatA che. je TIkAkAranA pahelAnA samayathI cAlyo Ave che. A vicAraNA anusAra prAraMbhano mULapATha A prakAre hovo joIe-se ti maNapajjavaNANaM? maNapajjavaNANaM duvihaM paNNattaM taM jahA- ujjumai ya, viulamai ya | A prakArano prazna ane uttara sahita pATha AvyA pachI AgaLano prazna pATha hovo joIe kebApAne che kiMjamaNallA 3ppawpha, anapuNa ? upasaMhAra pAThanI sAthe joDAyela te mana:paryava jJAnanA be prakAre utpanna thavAno pATha na hovo joIe. tyAM bIjA prakaraNonI jema- te HIo varSAvida paUUtta... vagere pATha hovo yogya che. A vicAraNAnA AdhAre pratomAM na maLavAne kAraNe prastutamAM ukta mULapATha koSTakamAM rAkhavAmAM Avela che. je tyAM hovo jarUrI paNa che. nahitara pAThakone pAThanI apUrNatA jaNAya che. bate noyaT:- bhagavatI sUtra jevA praznottarAtmaka AgamamAM prAyaH praznakartA gautama svAmI, agnibhUti Adi gaNadharo ke anya aNagAro che, temanA praznomAM mate nA saMbodhanathI prazna karelA che ane bhagavAna uttara Ape tyAre goyamA' Adi saMbodhana dvArA uttaro ApelA che. prastuta AgamamAM pAMcajJAnanuM varNana paNa praznottara zailIthI karavAmAM AvyuM che. temA manaH paryavajJAna sivAyanA cAre jJAnanA varNananAM praznomAM mate ke uttaramAM nayana zabdano prayoga nathI paraMtu
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana:paryavajJAna 7 3 | mana:paryava jJAnanA varNananA A prathama sUtranA praznamAM mate ane nayanA zabdono prayoga che. A prakaraNanA anya sarva sutromAM te zabdano prayoga nathI paNa uttaramAM navA zabdano prayoga che. anyatra A prakArano zabdaprayoga na hovAthI A sUtrapAThamAM mate ane govA baMne zabdone kausamAM rAkhyA che. | 2 jai maNussANaM, kiM sammucchima maNussANaM, gabbhavakkaMtiya maNussANaM? [goyamA] No sammucchima maNussANaM, gabbhavakkatiya maNussANaM upajjai / zabdArtha - = jo, sanmuma-azucisthAnomAM utpanna thanAra samUrchAima, bhavatiya = garbhaja, mAtApitAnA saMyogathI utpanna thanAra. bhAvArtha :-prazna-mana:paryavajJAna jo manuSyane utpanna thAya che to zuM samUrchAima manuSyane utpanna thAya ke garbhaja manuSyane? uttara- hei gautama!] samUrchAima manuSyane utpanna na thAya paNa garbhaja manuSyane utpanna thAya che. vivecana : je mAtApitAnA saMyogathI utpanna thAya che tene garbhaja manuSya kahevAya che ane je garbhaja manuSyanAM maLamUtra Adi azuci sthAnomAM utpanna thAya tene samRdghima manuSya kahevAya che. tenuM varNana prajJApanA sUtranA pahelA padamAM che. samuzkeima manuSyanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. tevA manuSya mana rahita, mithyAdaSTi, ajJAnI ane aparyApta hoya che. tenuM AyuSya phakta aMtamuhUtanuM ja hoya che tethI teo cAritra grahaNa karI zakatA nathI ane je cAritra grahaNa na kare tene mana:paryavajJAna utpanna thatuM nathI. | 3 jai gabbhavakkaMtiyamaNussANaM, kiM kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, akammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, aMtaradIvaga gabbhavakkaMtiya maNussANaM? [goyamA ] kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, No akammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM No aMtaradIvaga gabbhavakkatiya maNussANaM / zabdArtha - smRbhUmi = paMdara karmabhUmi kSetranA garbhaja manuSyane, anupUmiva = trIsa akarmabhUmi kSetranA, taravIva= chappana aMtaradvIpa kSetranA. bhAvArtha :- prazna- jo mana:paryavajJAna garbhaja manuSyane utpanna thAya che to zuM karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya ke akarmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya ke aMtaradvIpanA garbhaja manuSyane utpanna thAya che? uttara- hi gautama!]karmabhUminA garbhaja manuSyane ja utpanna thAya che paraMtu akarmabhUminA garbhaja manuSyane tathA aMtaradvIpanA garbhaja manuSyane mana:paryavajJAna utpanna na thatuM nathI.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] zrI nadI sUtra vivecana : karmabhUmi kSetramAM utpanna thanArA garbhaja manuSyane ja mana:paryavajJAna utpanna thAya che. te sivAya bIjA koIpaNa kSetramAM utpanna thanArA manuSyane mana:paryavajJAna utpanna thatuM nathI. karmabhUmi - jyAM asi, masi, kRSi, vANijya, zilpa Adi hoya, puruSonI 7ra ane strIonI 64 kaLA hoya ane rAjanIti vidyamAna hoya temaja sAdhu sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA cAre tIrtha potapotAnuM kartavya pAlana karavAmAM pravRtta hoya, tene karmabhUmi kahevAya che. te karmabhUminA 15 kSetro che. akarmabhUmi - jyAM rAjanIti, dharmanIti, kRSi, vANijya vagere na hoya tevI bhUmine akarmabhUmi kahevAya che. akarmabhUmi manuSyonAM jIvana nirvAha kalpavRkSo para nirbhara hoya che. 30 akarmabhUmi ane pa6 aMtaradvIpanA manuSya akarmabhUminA athavA bhogabhUminA kahevAya che. tenuM vistRta varNana jIvAbhigama sUtramAM che. A rIte lokamAM manuSyonA 15 + 30 + 5 = 101 kSetra che, tyAM ja manuSyo utpanna thAya che. paMdara karmabhUmi ane trIsa akarmabhUmi aDhIdvIpamAM che ane 56 aMtaradvIpa lavaNa samudramAM AvelA che. | 4 jai kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, kiM saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM asaMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM? [goyamA ] saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, No asaMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM / zabdArtha - navAsIDaya = saMkhyAta varSanA AyuSyavALA, bAvAsIDaya = asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA. bhAvArtha - prazna jo karmabhUminA garbhaja manuSyane mana:paryavajJAna utpanna thAya che to zuM saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che ke asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che? uttara- he gautama!] saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che paNa asaMkhyAta varSanAM AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thatuM nathI. vivecana : garbhaja manuSyanA be prakAra che- 1. saMkhyAta varSanA AyuSyavALA ane 2. asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA. mana:paryavajJAna saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che paNa
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana:paryavajJAna asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya nahIM. ahIM saMkhyAta varSanA AyuSyavAnanI je vAta karI che tenuM tAtparya e che ke jenuM AyuSya jaghanya(ochAmAM ochuM) 9 varSanuM ane utkRSTa(vadhAremAM vadhAre) karoDa pUrvanuM hoya te manuSyane ja mana:paryavajJAna thAya che. tenAthI adhika asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSya yugalika hovAthI te mana:paryavajJAna prApta karI zake nahIM. | 5 jai saMkhejjavAsAuya-kammabhUmiya-gabbhavakkaMtiya maNussANaM, kiM pajjattaga sakhejjavAsAuya-kammabhUmiya-gabbhavakkatiya maNussANa, apajjattaga saMkhejja vAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM ? [goyamA ! pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, No apajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM / zabdArtha :- pamtta = paryApta, apamtta = aparyApta. bhAvArtha - prazna- jo mana:paryavajJAna saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che to zuM paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya ke aparyApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che? uttara- hi gautama!] paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane mana:paryava jJAna utpanna thAya che paNa aparyAptane utpanna na thatuM nathI. vivecana : saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyanA be prakAra che- paryApta ane aparyApta. e be mAMthI paryApta manuSya ja cAritrano svIkAra karI zake che, tethI paryApta manuSyane mana:paryavajJAnanI prApti thaI zake che. paryApta ane aparyApta - (1) je manuSya svayogya paryAptine pUrNa kare tene paryApta kahevAya che. (2) je manuSya svayogya paryAptine pUrNa na kare tene aparyApta kahevAya che. jIvanI zakti vizeSanI pUrNatAne paryApti kahevAya che. paryApti cha prakAranI che- (1) AhAra paryApti (2) zarIraparyApti (3) IndriyaparyApti (4) zvAsocchavAsaparyApti (5) bhASAparyApti (6) mana:paryApti. (1) AhAraparyApti - je zaktithI jIva AhAra yogya bAhya pugalone grahaNa karIne rasa rUpe pariNamana karI zake tenI pUrNatAne AhAraparyApti kahevAya che.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 | zrI naMdI sUtra (2) zarIraparyApti - je zakti dvArA rasa rUpamAM pariNata AhArane asthi, mAMsa, majjA, zukra, zoNita Adi dhAtuomAM pariNata kare che tenI pUrNatAne zarIraparyApti kahevAya che. (3) Indriya paryApti - pAMce IndriyonA yogya pagalone grahaNa karIne tene Indriya rUpamAM pariNata karavAnI zaktinI pUrNatAne IndriyaparyApti kahevAya che. (4) zvAsocchavAsaparyAti :- ucchavAsane yogya pudgalo je zakti dvArA grahaNa karIne choDavAmAM Ave che tenI pUrNatAne zvAsocchavAsaparyApti kahevAya che. (5) bhASApati - je zakti dvArA AtmA bhASAvargaNAnA pugalone grahaNa karIne bhASAnA rUpamAM pariNata kare che ane choDe che tenI pUrNatAne bhASAparyApti kahevAya che. () mana:paryApti - je zakti dvArA manovargaNAnA pudgalone grahaNa karIne tene mana rUpe pariNata kare che ane choDe che tenI pUrNatAne mana:paryApti kahe che. manovargaNAnA pudgalonuM avalaMbana laIne ja jIva manana, saMkalpa, vikalpa karI zake che. AhAraparyApti eka samayamAM ja pUrNa thaI jAya che. ekendriyamAM prathamanI cAra paryAptio hoya che. viklendriya ane asaMjJI paMcendriyamAM pAMca paryAptio hoya che paNa mana paryApti hotI nathI. saMjJI, tiryaMca ane manuSya vagere paMcendriyamAM cha paryApti hoya che. je jIvane jeTalI paryApti prApta thavAnI hoya che teTalI paryAptinI pUrNatA thaI jAya tene paryApta kahevAya che. jyAM sudhI jeTalI paryApti maLavI joIe tenAthI nyUna hoya tyAM sudhI e aparyApta kahevAya che. pahelI AhAraparyAptine choDIne zeSa paryAptionI prApti aMtarmuhUrtamAM thAya che. je paryApta hoya che te ja manuSya mana:paryavajJAnane prApta karI zake che. | 6 jai pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, kiM sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, micchadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, sammAmicchadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM? [goyamA ! sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, No micchadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhamiya gabbhavakkatiya maNassANaM, No sammAmicchadiTTi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM / zabdArtha :- savila pamttA = samyagudaSTi paryApta, mili = mithyAdaSTi,
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana:paryavajJAna [ 7 7 ] sanmAnicchali = mizradaSTi. bhAvArtha :- prazna- jo mana:paryavajJAna paryApta saMkhyAta varSanA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che, to zuM samyagudRSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che ke mithyAdaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che ke mizra dRSTi paryApta saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSyane utpanna thAya che? uttara- hi gautama! samyaguSTi paryApta saMkhyAta varSAyuSka karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che paNa mithyASTi ane mizradaSTi paryApta saMkhyAta varSAyuSka karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thatuM nathI thAya. vivecana : A sUtramAM dRSTinI apekSAe mana:paryavajJAnanA adhikArInuM kathana karela che. daSTi traNa prakAranI che- samyagadRSTi, mithyAdaSTi ane mizradaSTi. (1) samyagadaSTi - jenI daSTi AtmAbhimukha, satyAbhimukha ane jinezvara prarUpita tattvanI abhimukha(sanmukha) hoya arthAt jene jinezvara kathita samasta tattvo para samyagU zraddhA hoya, te samyagadaSTi kahevAya che. (ra) mithyAdaSTi :- jenI daSTi samyagudaSTinA lakSaNothI viparIta hoya arthAtu jinezvara kathita to para jene zraddhA na hoya te mithyAdaSTi kahevAya che. (3) mizradaSTi :- mizra mohanIya karmanA udayathI jenI daSTi koI padArthano yathArtha nirNaya karavAmAM samartha na hoya, je satyane paNa pUrNa grahaNa na karI zake ane asatyano tyAga paNa na karI zake, jenI daSTimAM satya ane asatya banne samAna hoya te mizradaSTi kahevAya che. jema mUDha mAnava sonuM ane pItaLane pArakhI zakato nathI tethI bannene samAna samaje che, ema ajJAnI mokSanA amogha upAya ane baMdhanA hetuone samajato nathI tethI bannene samAna samaje che. evA mizrita bhAvane dhAraNa karanAra jIvanemizradaSTi kahe che. samyagudaSTi jIva ja cAritrano svIkAra karI zakatA hovAthI mana:paryavajJAna samyagudaSTi garbhaja manuSyane thAya che paNa mithyAdaSTi athavA mizradaSTine prApta thAya nahIM. | 7 jai sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, kiM saMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, asaMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, saMjayAsaMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM ?
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] zrI naMdI sUtra [goyamA!] saMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbha- vakkaMtiya maNussANaM, No asaMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkatiya maNussANaM, No saMjayAsaMjaya sammadiTTi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM / zabdArtha :- saMjaya = saMyata, saMyamI, sAdhu, saMjaya = asaMyata, avratI, saMnavIna = zrAvaka, saMyatAsaMyata. bhAvArtha :- prazna jo mana:paryavajJAna samyagudaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che to zuM saMyata samyagudRSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che ke asaMyata samyagdaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya ke saMyatAsaMyata (zrAvaka) samyagudaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che? uttara- hi gautama!] saMyata samyagRSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che paNa asaMyata ke saMyatAsaMyata samyagudaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thatuM nathI. vivecana : A sutramAM samyagudaSTi saMyata, asaMyatanI apekSAe mana:paryavajJAnanA adhikArI kahyA che. samyagudaSTi manuSya traNa prakAranA che- saMyata, asaMyata ane saMyatAsaMyata. (1) saMvata :- je sarva prakArathI virata che tathA cAritra mohanIya karmanA kSaya athavA kSayopazamathI jene sarva virati cAritranI prApti thaI che je sAdhubhAvamAM, munibhAvamAM che, te saMyata kahevAya che. (2) asaMyata :- jene koI niyama pratyAkhyAna nathI, je avratI che, caturtha guNasthAnamAM avasthita che, jene apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayathI dezavirati cAritra paNa nathI, je mahAvrata ke aNuvrata dhAraNa karatA nathI te asaMyata kahevAya che. (3) saMyatAsayata :- saMyatAsaMyata samyagudaSTi manuSya zrAvaka hoya che. tene prANAtipAta Adi pAMca Azravano aMzarUpathI tyAga hoya che. te aNuvrata dhAraNa karanAra zramaNopAsaka hoya che. A traNeyane kramazaH virata, avirata ane viratAvirata kahevAya che athavA paccakhANI, apaccakhANI ane paccakhANApaccakhANI paNa kahevAya che. A traNeyamAMthI saMyata, sarvavirati manuSyane arthAta zramaNane ja mana:paryavajJAna utpanna thaI zake
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana:paryavajJAna [ 79] che. zrAvaka ke avratIne mana:paryavajJAna thatuM nathI. tAtparya e che ke koI paNa gRhasthane mana:paryava jJAna utpanna thAya nahi, A enI vizeSatA che. kevaLajJAna sahita bIjA cAra jJAna gRhasthane thaI zake che paraMtu mana:paryava jJAna dIkSita zramaNone ja cAritra, tapa ane bhAvavizuddhi AdithI utpanna thAya che. | 8 jai saMjaya sammadiTTi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, kiM pamattasaMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM kiM apamattasaMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM ? [goyamA ! apamattasaMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkatiya maNussANaM, No pamattasaMjaya sammadiTTi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM / zabdArtha -pattisaMjaya = pramatta saMyata, chaThThA guNasthAnavarsI sAdhu, samarasaMga = apramatta saMyata, sAtamA guNasthAnavartI sAdhu. bhAvArtha :-prazna-jo mana:paryavajJAna saMtasamyagudaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che to zuM pramattasaMyata samyagudRSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che ke apramatta saMyata samyagudaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che? uttara- hi gautama!] apramatta saMyata samyagdaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che, pramatta saMyatane utpanna thatuM nathI. vivecana : pramatta saMyata :- chaThThA guNasthAnavartI zramaNa pramatta saMyata kahevAya che. zramaNa zarIranA lakSyamAM ke upakaraNonAM lakSyamAM pravRtta hoya te pramAda che, tyAre tene chaThTha guNasthAna hoya che. te zramaNa-zramaNI pramatta saMyata kahevAya che. apramatta saMyata :- sAtamA guNasthAnavartI zramaNa-zramaNI apramatta saMyata kahevAya che. jyAre zramaNa vairAgyabhAvamAM DUbI jAya che, pariNAmonI dhArA dehAtIta varte che, dharmadhyAnanA koIpaNa viSayamAM tallIna thaI jAya che, bIjuM koI lakSya ke ciMtana tene sparze nahIM tyAre te zramaNa-zramaNI apramatta saMyata kahevAya che. AvI apramatta avasthA jyAre hoya tyAre ja te sAtamA guNasthAnavALA zramaNa zramaNIne mana:paryavajJAna thaI zake che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 80 | zrI nadI sUtra A prakAre sUtramAM vistRta rIte mana:paryavajJAnanA adhikArInuM kathana karavAmAM AvyuM che. teno saMkSepamAM sAra e che ke apramatta zramaNa-zramaNIne eTale sAtamA guNasthAnavALA sAdhu-sAdhvIne ja mana:paryavajJAna utpanna thaI zake che. utpanna thayA pachI chaThThAthI bAramA guNasthAnavartI pramatta ke apramatta baMne prakAranA zramaNone mana:paryava jJAna rahI zake che. apramatta saMyatamAM kaSAyanA Avega, nidrA, vikathA, zoka, arati, hAsya, bhaya, ArtadhyAna Adi azubha pariNAmo hotA nathI. saMyamabhAvo sAthe tapa, tyAga, anukaMpA, svAdhyAya, dhyAnayogamAM te ekarasa thaI jAya che. 9 jai apamattasaMjaya sammadiTTi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, kiM iDDipatta apamatta saMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, aNiDDipatta apamattasaMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejja- vAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkatiya maNussANaM / [goyamA!] iDDipatta apamattasaMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM, No aNiDDipatta-apamattasaMjaya sammadiTThi pajjattaga saMkhejjavAsAuya kammabhUmiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM maNapajjavaNANa samuppajjai / zabdArtha - pitta = RddhiprApta, koIpaNa prakAranI labdhithI yukta, pitta = labdhirahita. bhAvArtha :- prazna-jo mana:paryavajJAna apramatta saMyata samyagudaSTi paryApta saMkhyAta varSAyuSka karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che to zuM labdhidhArI apramattasaMyata, samyagudaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che ke labdhirahita apramatta saMyata samyagudaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che? uttara hi gautama!]labdhidhArI apramattasaMyata samyagadaSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUmija garbhaja manuSyane mana:paryavajJAna utpanna thAya che paNa Rddhirahita apramatta saMyata samyagudRSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thatuM nathI. vivecana : traDhaDhiprAptaH- je apramatta AtmArthI munivarane avadhijJAna, pUrvagatajJAna, AhArakalabdhi, vaikriyalabdhi, tejalabdhi, vidyAcaraNa, jaMghAcaraNa Adi labdhio paikI koI paNa labdhi hoya tene RddhiprApta kahevAya che.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ | mana:paryavajJAna | 81 evI viziSTa labdhio saMyama temaja kaparUpI kaSTa sAdhya sAdhanAthI prApta thAya che. viziSTa labdhi prApta temaja RddhisaMpanna munine ja mana:paryavajJAna utpanna thAya che. anaDhiprApta :- apramatta hovA chatAM je saMyamIne koIpaNa prakAranI viziSTa labdhio prApta na hoya tene avRddhiprApta apramatta saMyata kahevAya che arthAt labdhirahita apramatta saMyata kahevAya che. tene mana:paryavajJAna utpanna thAya nahIM. mana:paryava jJAnanA bheda tathA viSaya :| 10 taM ca duvihaM uppajjai, taMjahA- ujjumaI ya viulamaI ya / taM samAsao cauvvihaM paNNattaM, taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhaavo| tattha davvao NaM ujjumaI aNaMte aNaMtapaesie khaMdhe jANai pAsai, te ceva viulamaI abbhahiyatarAe, viulatarAe, visuddhatarAe, vitimiratarAe jANai pAsai / khettao NaM ujjumaI jahaNNe NaM aMgulassa asaMkhejjai bhAgaM, ukkoseNaM ahe jAva imIse rayaNappabhAe puDhavIe uvarimaheTThille khuDgapayare, uDDe jAva joisassa uvarimatale, tiriyaM jAva aMtomaNussakhette aDDAijjesu dIvasamuddesu, paNNarasasu kammabhUmisu, tIsAe akammabhUmisu, chappaNAe ataradIvagesu saNNipaMciMdiyANaM pajjattayANaM maNogae bhAve jANai pAsai, taM ceva viulamaI aDDAijjehimaMgulehiM abbhahiyataraM, viulataraM visuddhataraM vitimirataraM khettaM jANai pAsai / kAlao NaM ujjumaI jahaNNeNaM paliovamassa asaMkhijjai bhAgaM, ukkoseNa vi paliovamassa asaMkhejjai bhAgaM aIyamaNAgayaM vA kAlaM jANai pAsai, taM ceva viulamaI abbhahiyatarAgaM viulatarAgaM visuddhatarAgaM, vitimiratarAgaM jANai pAsai / bhAvao NaM ujjumaI aNaMte bhAve jANai pAsai, savvabhAvANaM aNaMtabhAgaM jANai pAsai, taM ceva viulamaI abbhahiyatarAgaM viulatarAgaM visuddhatarAgaM vitimiratarAgaM jANai pAsai / zArtha :-taM = te manaHparyazAna, ujjumaI = *matI, viulamaI ca = viYkhamatI, taM = te manAparyavazAna, samAsao = saMkSepathI, tattha = temAM, aNate = anaMta, aNaMtapaesie = anaMta
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 82 | zrI naMdI sUtra pradezika, vaMdhe = skaMdhane, saM veva = te ja skaMdhone, alpavitaraNa = adhikatara, vitaraNa = vipulatara, visutarA = vizuddhatara, viniratara = bhramarahita, nirmaLatara, a = nIce, rUle = A, yajmApa = ratnaprabhA, puThavIpa = puthvInA, 3varibhakiste = uparitana-adhastana, pupiyara = kSullakapratara, 36 = upara (UMce), nAva = sudhI, TheTha, nosa = jyotiSacakranA, karinA= uparanA tala sudhI, siriya = ticha lokamAM, nAva saMto-pusahejo = manuSyakSetra paryata, phikkasu vIvamukSu = aDhI dvIpa ane samudra parvata, paNa janmabhUminuM = paMdara karmabhUmimAM, tIkSA annapUminu = trIsa akarmabhUmimAM, chappaUTE aMtaravIvAsu = chappana aMtaradvIpamAM vartatA, saNaviviyA = saMkSIpaMcendriya, pannAyA = paryAptonA, mogaNa = manogata, bhAve = bhAvone, a hiM amuhiM = aDhI aMgula, ravetta = kSetrane, mamaLAve = atIta ane anAgata, sabsamAvAI = sarvabhAvonA, AtamA = anaMtamA bhAgone. bhAvArtha :- mana:paryavajJAnanA be prakAra che, jema ke- Rjumati ane vipulamati. A mana:paryavajJAnanA svarUpane saMkSepamAM cAra prakAre kahI zakAya che. jema ke dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. (1) dravyathI- 2jumati anaMta, anaMta prAdezika skaMdhone vizeSa tathA sAmAnyarUpathI jANe ane dekhe che. vipalamati e ja skaMdhone kaMIka adhika vipula, vizuddha ane timira rahita, nirmaLarUpe jANe che ane dekhe che. (2) kSetrathI- Rjumati jaghanya AMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kSetrane tathA utkRSTa ratnaprabhA pRthvInA nIce kSullaka pratarane ane UMce jyotiSacakranA upariyala paryata ane tichalokamAM manuSya kSetranI aMdara aDhIdviIpa samudra paryata paMdara karmabhUmi, trIsa akarmabhUmi ane chappana aMtaradvIpamAM rahelA paryApta saMjJI paMcendriya jIvonA manogata bhAvone jANe che ane dekhe che ane e ja bhAvonevipulamati aDhI aMgula adhika, vipula kSetrane vizuddha ane nirmaLatara timira rahita jANe che ane dekhe che. (3) kALathI- Rjumati jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa paNa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga bhUta, bhaviSya ane vartamAnakAlane jANe che ane dekhe che. kALanI apekSAe vipulamati tenAthI kaMIka adhika, vipula, vizuddha ane suspaSTa jANe che ane dekhe che. (4) bhAvathI- bhAvanI apekSAe Rjumati anaMtabhAvone jANe che ane dekhe che paraMtu sarva bhAvonA anaMtamA bhAgane jANe che ane dekhe che. e ja bhAvone vipulamati kaMIka adhika vipula, vizuddha ane suspaSTa jANe che ane dekhe che. vivecana : mana:paryavajJAna viziSTa sAdhanA dvArA svataH pragaTa thAya che. A jJAna guNa pratyayika che. avadhijJAnanI jema bhavapratyayika nathI. tenA be prakAra che
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana:paryavajJAna [ 87 ] (1) Rjumati - potAnA viSayane sAmAnyarUpe jANe ane dekhe tene Rjumati kahe che. (2) vipulamati - potAnA viSayane vizeSarUpe jANe ane dekhe tene vipulamati kahe che. nAga pAsa6 - jANe che - dekhe che. jJAna dvArA jANe che darzana dvArA dekhe che. pAMca jJAnamAMthI be jJAna sAthe ja darzana zabdano prayoga thAya che, jema ke avadhijJAna-avadhidarzana, kevaLajJAna-kevaLadarzana tema chatAM pAMce ya jJAnanAM varNanamAM dravya, kSetra, kALa bhAvanI apekSAe jANavAnuM ane dekhavAnuM kathana zAstramAM Ave che. tenuM tAtparya e che ke zeSa traNa jJAnamAM jJAnathI jANe ane cakSu-acakSu darzanathI dekhe che athavA pAsa thI sAmAnyarUpe jANe ane napapha thI vizeSarUpe jANe, ema samajI levuM joIe. vizeSa Avazyaka bhASyamAM A viSayanI vistArapUrvaka vicAraNA karela che. prastuta sUtramAM TIkAkAra AcArya malayagirie lakhyuM che ke mana:paryavajJAna manarUpa pariNata pudgala skaMdhone pratyakSa jANe che ane mana dvArA ciMtita bAhya padArthone athavA manana karanArane anumAnathI "paTTa" dekhe che. bhASyakAra ane cUrNikArano paNa mata che ke A "pAsa" zabdano prayoga A apekSAthI karela che. TIkAkAre bIjI rIte paNa samAdhAna karyuM che- viziSTatara manodravyonI paryAyone jANavAnI apekSAe "gAma" zabdano prayoga che ane sAmAnya manodravyone jANavAnI apekSAe "pAla" zabdano prayoga che. mana:paryavajJAnano viSaya dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe samajAvavAmAM Avyo che. (1) dravyathI - mana:paryavajJAnI manovaNAnA anaMtapradezI DhaMdhothI nirmita saMjJI jIvonA mananI paryAyone ane tenA dvArA ciMtanIya dravya arthAt vastune spaSTarUpe jANe che ane dekhe che. te manuSya, tiryaMca ke deva hoya. teonA mananI zuM zuM paryAya che? koNa kaI kaI vastuonuM ciMtana kare che? ItyAdi upayogapUrvaka te sarvane jANe che ane dekhe che. (ra) kSetrathI :- manaH paryavajJAnI aDhIdvIpa kSetramAM rahelA saMjJI jIvonI mananI paryAyane jANe che. madhyalokanA asaMkhyAta dvIpa samudromAMthI jaMbudvIpa, lavaNa samudra, dhAtakIkhaMDa, kAlodadhi samudra ane ardha puSkaradvIpa, A aDhIdvIpa ane be samudra che, te manuSyakSetra athavA samayakSetra paNa kahevAya che. tenI laMbAI pahoLAI45 lAkha jojananI che. mana:paryavajJAnI samayakSetramAM rahenAra samanaska jIvonA mananI paryAyone jANe che ane dekhe che. temaja UMcI dizAmAM sUrya, caMdra, graha, nakSatrAdimAM rahenArA devonAM ane bhadrazAlavanamAM rahenArA saMjJI jIvonAM mananI paryAyone paNa pratyakSa jANe ane dekhe che, nIce puSkalAvatI vijayanA aMtargata gAma nagaromAM rahenArA saMjJI manuSyo ane tiryaMconA manogata bhAvone paNa sArI rIte jANe che. mananI paryAya ja mana:paryavajJAnano viSaya che. (3) kALathI:- mana:paryavajJAnI kevaLa vartamAnane jANe ema nahIM paraMtu atItakALamAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa jANe, eTaluM ja nahIM bhaviSyakALane paNa jANe arthAt mananI je je paryAyone thayA palyopamano asaMkhyAtamo bhAga thaI gayo che ane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALa sudhI je mananI bhaviSyakALanI paryAyo thaze tene paNa mana:paryava jJAnI sArI rIte jANe che ane dekhe che.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 84 | zrI nadI sUtra (4) bhAvathI - mana:paryavajJAnanuM jeTaluM kSetra batAvyuM che tenI aMtargata je samanaska jIva che, te saMkhyAta ja che. te jIvonA mananI paryAyone mana:paryavajJAnI ja pratyakSa rUpe jANe che ane dekhe che. manamAM je vastunuM ciMtana thaI rahyuM hoya temAM rahela varNa, gaMdha, rasa ane sparza temaja te vastunI laMbAI, pahoLAI, goLAkAra, trikoNa Adi koI paNa prakAranA saMsthAnane jANe tene bhAva kahevAya che. je vyaktinuM mana audayikabhAva, vaibhAvikabhAva ane vaikArikabhAvathI vividha prakAranA AkAra, prakAra, vividha raMga-viraMga dhAraNa kare che te darekane mananI paryAya kahevAya che te anaMta hoya che. tene mana:paryavajJAnI spaSTa rUpe jANe ane dekhe che. ahIM eka zaMkA utpanna thAya che ke avadhijJAnano viSaya rUpI che. te ja rIte mana:paryavajJAnano viSaya paNa rUpI che to avadhijJAnI, mana:paryavajJAnanI jema manane tathA mananI paryAyone kema jANI zakatA nathI ? samAdhAna avadhijJAnI manane ane mananI paryAyone jANI zake che paraMtu temAM rahela dravya, kSetra, kALa ane bhAvane jANI zakatA nathI. jema ke TelIgrAphano Taka Taka avAja koI paNa kAnavALI vyakti sAMbhaLI zake che paraMtu teno Azaya zuM che e vAtanuM rahasya to TelIgrApha para kAma karanAra vyakti ja jANI zake che, ema mananI paryAyone mana:paryavajJAnI ja sArI rIte samajI zake che. je manovaijJAnika anumAnathI bIjAnA manogata bhAvone jANe che e matijJAna ane zrutajJAnano viSaya che, mana:paryavajJAnano nahIM. manovaijJAnika sAme rahela vyaktinA hAva bhAva uparathI tenA mananI vAta jANe che paNa mana:paryavajJAnI dUra dezamAM rahela, parvata para ke nikaTa divAlanI aMdara game te sthaLe saMjJI jIvo hoya tenA mananI paryAyone jANI zake che. jumati ane vipulamatimAM aMtara : jumati ane vipulamatinuM aMtara eka daSTAMtathI samajI zakAya che jema ke ema.e. nI parIkSA ApanAra vyaktiomAM koIe prathama naMbara meLavyo ane koI sAmAnya naMbarathI pAsa thayo. A baMnenA jJAnamAM aMtara hoya che. prathama naMbare pAsa thanAranuM jJAna sAmAnya naMbarathI pAsa thanAra karatA vipula ane nirmaLa hoya che. te ja rIte 2jumati karatA vipulamati mana:paryavajJAnInuM jJAna vipula ane vizuddhatara hoya che. bIjuM vipulamati mana:paryavajJAna apratipAtI che arthAt AvyA pachI pUrA bhava sudhI rahe che. jyAre Rjumati kyAreka naSTa paNa thaI zake che ane te jIva koI paNa gatimAM cAlyo jAya che, anaMta bhavabhramaNa karI zake che. vipulamati niyamA ArAdhaka hoya che. te vaimAnika devagatimAM ja jAya che. paraMparAmAM tene mATe te ja bhave mokSe javAnuM kathana karavAmAM Ave che. vAstavamAM apratipAtI eTale bhava paryata sthira rahenAra jJAna. jema ke devatA, nArakImAM apratipAtI avadhijJAna hoya che. mana:paryavajJAnI jyAre jJAnano upayoga kare che tyAre sAkAra upayoga ja hoya che anAkAra nahIM. te sAkAra upayoganA be prakAra batAvyA che. sAmAnya ane vizeSa. A banne bheda jumati ane vipulamatimAM paNa hoya che. ahIM sAmAnyano artha viziSTa che ane vizeSano artha viziSTatara che. mana:paryavajJAnamAM
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana:paryavajJAna jANavAnI ane jovAnI banne kriyA hoya che. avadhijJAna ane mana:paryavajJAnamAM aMtara :(1) avadhijJAnanI apekSA mana:paryavajJAna adhika vizuddha hoya che. (2) avadhijJAnanuM viSaya kSetra traNe ya loka che jyAre mana:paryavajJAnanuM viSaya kSetra kevaLa aDhIdvIpa ja che. (3) avadhijJAnanA svAmI cAre gatinA jIvo hoya che jyAre mana:paryavajJAnanA svAmI labdhisaMpanna saMyamI ja hoI zake che. (4) avadhijJAnano viSaya amuka paryAya sahita samasta rUpI dravya che jyAre mana:paryavajJAnano viSaya paryApta saMjJI jIvonA mAnasika saMkalpa vikalpa ja che. je avadhijJAnanI apekSAe anaMtamo bhAga che. (5) avadhijJAna mithyAtvanA udayathI virbhAgajJAna rUpe paNa pariNata thaI zake che jyAre mana:paryavajJAnamAM mithyAtvano udaya hoto ja nathI arthAt mana:paryavajJAnanuM vipakSI koI ajJAna nathI. (6) avadhijJAna AgAmI bhavamAM paNa sAthe jaI zake che jyAre mana:paryavajJAna A bhava sudhI ja rahe che jema ke saMyama ane tapa. mana:paryavajJAnano upasaMhAra : maNapajjavaNANaM puNa, jaNamaNa-pariciMtiyattha pAgaDaNaM / | mANusakhettaNibaddhaM, guNapaccaiyaM carittavao // se taM maNapajjavaNANaM / zabdArtha - = pharI mAtra, majuttaLavaddha = manuSya kSetramAM rahela, kamaLaparitiveltha pahai = prANIonA manamAM ciMtita arthane pragaTa karanAra, pa = zAMti, saMyama Adi guNa A jJAnanI utpattinuM kAraNa che temaja A jJAna, carittavo = cAritrasaMpanna apramatta saMyamIne ja hoya che. bhAvArtha :- A mana:paryavajJAna mAtra manuSya kSetramAM rahelA prANIonA manamAM paraciMtita arthane pragaTa karanAra che zAMti, saMyama Adi guNa A jJAnanI prAptinuM kAraNa che. A jJAna cAritra yukta apramatta saMyatane ja thAya che. A rIte A deza pratyakSa mana:paryavajJAnano viSaya thayo. mana:paryavajJAnanuM vivaraNa samApta thayuM. vivecana : prastuta sUtramAM jana" zabdano prayoga karela che jemAM manuSya, tiryaMca ane devo paNa grahaNa thaI jAya che. tethI maryAdita kSetramAM je je saMjJI paMcendriya manuSya, tiryaMca ane deva rahe che, te darekanA manamAM je
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 86] zrI nadI sUtra sAmAnya ane vizeSa saMkalpa ane vikalpa uThe che te sarvane mana:paryavajJAnI jANI zake che. A gAthAmAM pavU ane varittavo A be pada mahattvapUrNa che. avadhijJAna bhava pratyayika ane guNa pratyayika be prakAre thAya che ema manaH5ryavajJAna bhavapratyayika nathI paNa guNapratyayika ja che. avadhijJAna zrAvaka ane saMyamIne tathA asaMyamIne paNa thAya che paraMtu mana:paryavajJAna cAritravAna sAdhakane ja thAya che. mana:paryavajJAna (kone thAya?) manuSya (Y) amanuSya (4) garbhaja(4) saMbhUmi (X). karmabhUmija (4) akarmabhUmi () aMtaradvIpaja (X) saMkhyAtavarSAyuSka (4) asaMkhyAtavarSAyu (4) paryApta (7) apayAkha () samyagadaSTi () mithyAdaSTi (3) mizradaSTi (8) saMyata () saMtAsaMyata (4). asaMyata (4) apramattasaMyata (Y) pramattasaMyata (4) labdhiprApta (Y) labdhirahita (1) | mana:paryavajJAna saMpUrNa che
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAna USUGO chaThThuM prakaraNa kevaLajJAna 87 Cosososos lavastha devajJA : " 1 se kiM taM kevalaNANaM ? kevalaNANaM duvihaM paNNattaM taM jahA- bhavattha kevalaNANaM ca siddhakevalaNANaM ca / se kiM taM bhavatthakevalaNANaM ? bhavatthakevalaNANaM duvihaM paNNattaM taM jahA- sajogi bhavatthakevalaNANaM ca ajogibhavattha kevalaNANaM ca / se kiM taM sajogibhavattha kevalaNANaM ? sajogibhavatthakevalaNANaM duvihaM paNNattaM, taM jahA- paDhamasamaya sajogibhavattha kevalaNANaM ca, apaDhamasamaya sajogibhavattha kevalaNANaM ca / ahavA caramasamaya sajogibhavattha kevalaNANaM ca, acaramasamaya sajogibhavattha kevalaNANaM ca / se ttaM sajogibhavattha kevalaNANaM / = se kiM taM ajogibhavattha kevalaNANaM ? ajogibhavattha kevalaNANaM duvihaM paNNattaM, taM jahA- paDhamasamaya ajogibhavattha kevalaNANaM ca, apaDhamasamaya ajogibhavattha kevalaNANaM ca / ahavA caramasamaya ajogibhavatthakevalaNANaM, acaramasamaya-ajogibhavattha kevalaNANaM ca / se ttaM bhavattha kevalaNANaM / = zaGEArthaM :- bhavatthakevalaNANaM bhavastha ThevaNajJAna siddhakevalaNANaM = siddha DevaNajJAna, sajogibhavattha kevalaNANaM ca = sabhegI bhavastha devaNajJAna bhane, ajogIbhavattha kevalaNANaM abhegI lavastha ThevaNajJAna, paDhamasamaya = prathama sabhayavartI, bhene utpanna thayA prathama samaya thayo hoya, apaDhamasamaya = aprathama samayavartI arthAt bhene utpanna thayA kheDthI adhi samaya thayo hoya, caramasamaya = tha2bha samayavartI arthAt bhene sayogI avasthAmA kheDa samaya zeSa rahesa hoya te, acaramasamaya = aya2ma samayavartI arthAt sabhegI avasthAmA bhene ane samaya zeSa hoya te. bhAvArtha :- prazna - devaNajJAnanA DeTA prakAra che ? uttara- DevaNajJAnanA je prakAra che, bhebha - (1) bhavasthaDevaNajJAna (2) siddhadevaNajJAna.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. zrI naMdI sUtra prazna- bhavasya kevaLajJAnanA keTalA prakAra che? uttara- bhavastha kevaLajJAnanA be prakAra che, jema ke- (1) sayogIbhavastha kevaLajJAna (2) ayogIbhavastha kevaLajJAna. prazna- sayogI bhavastha kevaLajJAna keTalA prakAra che ? uttara- sayogI bhavastha kevaLajJAnanA be prakAra che, jema ke prathama samayavartI sayogI bhavastha kevaLajJAna- jene utpanna thayA prathama samaya ja thayo hoya (2) aprathama samaya sayogI bhavastha kevaLa jJAna- jene utpanna thayA aneka samaya thayA hoya athavA bIjI rIte paNa be bheda che, jema ke- (1) carama samaya sayogI bhavastha kevaLajJAna-sayogI avasthAmAM jeno tama samaya zeSa rahe te (2) acarama samaya sayogI bhavasya kevaLajJAna-sayogI avasthAmAM aneka samaya zeSa rahe te. A pramANe sogI bhavasya kevaLajJAnanuM varNana che. prazna- ayogI mavastha kevaLajJAnanA keTalA prakAra che ? uttara- ayogI mavastha kevaLajJAnanA be prakAra che, jema ke- (1) prathama samayavartI ayogI bhavasya kevaLajJAna (2) aprathama samayavartI ayogI bhavastha kevaLajJAna athavA carama samayavartI ayogI bhavastha kevaLajJAna, acarama samayavartI ayogI bhavasya kevaLajJAna. A rIte ayogI bhavastha kevaLajJAnanuM varNana che. vivecana : A sUtramAM sakala pratyakSanuM varNana che. arihaMta bhagavAna ane siddha bhagavAna baMnenuM kevaLajJAna samAna hovA chatAM bAjI avasthAnI apekSAe ahIM tenA be bheda batAvela che (1) bhavastha kevaLajJAna (2) siddha kevaLajJAna. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya A cAra ghAnIkarmano sarvathA Aya cavAthI kevaLajJAna pragaTa thAya che. A jJAna AvaraNathI sarvathA rahita hoya che temaja pUrNa hoya che. jema ravimaMDaLamAM je prakAza che te aMdhakArathI mizrita nathI. sarva rIte prakAza ja hoya ema kevaLajJAna paNa ekAMta vizuddha ja hoya che ane ekavAra udaya thayA pachI kyAre ya teno asta thato nathI. A jJAna Indriya, mana ane bAhya koI vaijJAnika sAdhananI sahAyatAnI apekSA rAkhatuM nathI ane te sAdhanothI A jJAna saMbhava paNa nathI. vizvamAM evI koI zakti nathI je kevaLajJAnanI niHsIma vikAsa jyotine bujhAvI zake. A jJAna sAdi anaMta che temaja sadA eka sarakhuM ja rahe che. A jJAna manuSyabhavamAM ja utpanna thAya che anya koI bhavamAM utpanna thatuM nathI. tenI avasthiti sadeha ane videha banne avasthAmAM hoya che mATe sUtrakAre bhavastha temaja siddha kevaLajJAnanA be prakAra kahyA che. manuSya zarIramAM avasthita teramA, caudamA, guNasthAnavartI prabhunA kevaLajJAnane bhavasya kevaLajJAna kahe che ane deharahita muktAtmAne siddha kahevAya che
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAna ** tenA kevaLajJAnane siddha kevaLajJAna kahe che. sayogI :- bhavastha kevaLajJAnanA be bheda che (1) sayogIbhavastha kevaLajJAna (2) ayogIbhavastha kevaLa jJAna. AtmikazaktithI AtmapradezomAM parispaMdana thAya che. tenAthI mana, vacana ane kAyAmAM je vyApAra thAya che tene yoga kahevAya che. te yoga pahelA guNasthAnathI teramA guNasthAna sudhI hoya che. caudamA guNasthAnamAM yogonuM nirUdhana thavAthI jIva ayogI kahe che. AdhyAtmika vikAsanA cauda sthAna- sTeja che, tene guNasthAna kahe che. bAramA guNasthAnamAM vItarAga dazA utpanna thaI jAya che to paNa temAM kevaLajJAna utpanna thatuM nathI. kevaLajJAna teramA guNasthAnamAM pravezanA prathama samaye ja utpanna thAya che mATe tenA jJAnane prathama samayavartI sayogI bhavastha kevaLajJAna kahe che. jene teramA guNasthAnamAM rahetA aneka samaya thaI gayA hoya tenA jJAnane aprathama samayavartI sayogI bhavasya kevaLajJAna kahevAya che. teramA guNasthAnamAM aMtima samaya sudhI pahoMcI gayA hoya tenA jJAnane carama samayavartI sayogI bhavasya kevaLajJAna kahevAya che. je teramA guNasthAnanA carama samaya sudhI pahoMcyA na hoya tenA jJAnane acarama samayavartI saugI bhavastha kevaLajJAna kahevAya che. - ayogI :yoga nirUdhana karyA pachI ayogI AtmAne caudamA guNasthAnanI prApti thAya che. kevaLajJAna prApta thayela AtmAne caudamA guNasthAnamAM praveza karyAno pahelo ja samaya thayo hoya tenA jJAnane prathama samayavartI ayogI bhavasya kevaLajJAna kahevAya che ane jene caudamA guNasthAnamAM praveza karyo aneka samaya pasAra thaI gayA hoya tenA jJAnane aprathama samayavartI ayogI bhavastha kevaLajJAna kahevAya che. jene siddha thavAmAM eka samaya ja zeSa rahela che tenA jJAnane carama samayavartI bhavasya ayogI kevaLajJAna kahevAya che. jene siddha banavAmAM aneka samaya zeSa che evA caudamA guNasthAnanA svAmInA jJAnane acarama samayavartI ayogI mavastha kevaLajJAna kahevAya che. caudamA guNasthAnanI sthiti a, I, u, TM, dhR A pAMca akSaronA uccAraNamAM jeTalo samaya lAge eTalI ja che, caudamA gujasthAnane bIjA zabdomAM kahIe to, zaileSI avasthA paNa kahevAya che. je ATha karmothI sarvathA vimukta thaI jAya tene siddha kahevAya che. ajara, amara, avinAzI, parabrahma, paramAtmA ane siddha evA paryAyavAcI tenA aneka nAmo che. te siddharAzi rUpe sarve eka che ane saMkhyAmAM anaMta che, tenA kevaLajJAnane siddha kevaLajJAna kahevAya che. siddha zabdanI vyutpatti A pramANe che- yo cena pena pariniSThito, maiM puna: sAdhanIya sa siddha ucyate athavA sitaM baddhaM dhyAtaM bhasmIkRtamaSTaprakAraM karma yena sa siddhaH, sakalakarmavinirmukto muktAvasthAmupagata ityarthaH A vyutpatino bhAva e che ke je AtmAoe ATha karmone naSTa-bhasmIbhUta karI dIdhA che athavA je sakala karmothI vimukta thaI gayA hoya tene siddha kahevAya che. jo ke siddha aneka prakAranA thaI zake che, jema ke- karmasiddha, zilpasiddha, vidyAsiddha, maMtrasiddha, yogasiddha, Agamasiddha, arthasiddha, yAtrAsiddha,
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 zrI naMdI sUtra tapa:sidgha, karmakSayasiddha Adi. paraMtu ahIM karmakSayasidghano ja adhikAra che. siddhastha kevaLajJAna 2 se kiM taM siddhakevalaNANaM ? siddhakevalaNANaM duvihaM paNNattaM taM jahAaNaMtarasiddha kevalaNANaM ca, paraMparasiddha kevalaNANaM ca / - zabdArtha:- anaMtarasiddha jevataLAnaM 6 = anaMtarasiddha kevaLajJAna, prathama samayavartI siddhanuM jJAna, paraparalindavALALa = = paraMparasiddha kevaLajJAna, aneka samayavartI sidghanuM jJAna. bhAvArtha :- prazna- siddha kevaLajJAnanA keTalA prakAra che ? uttara- siddha kevaLajJAnanA be prakAra che, jema ke- (1) anaMtarasiddha kevaLajJAna (2) paraMparasiddha kevaLajJAna. vivecana : jainadarzana pramANe AtmA zarIrathI ane karmathI sarvathA mukta thaI jAya tene siddha kahe che. siddha bhagavAna eka jIvanI apekSAe sAdi anaMta che, aneka jIvonI apekSAe anAdi anaMta che. prastuta sUtramAM siddha kevaLajJAnanA be bheda kahyA che- (1) anaMtarasiddha kevaLajJAna jene siddha thayA eka ja samaya thayo hoya tenA jJAnane anaMtarasiddha kevaLajJAna kahe che. (2) paraMparasiddha kevaLajJAna- jene siddha thayA eka samayathI adhika samaya thayo hoya tenA jJAnane paraMparasiddha kevaLajJAna kahe che. vRttikAre jijJAsuonI jANakArI mATe siddha prAkRta graMthanA AdhAre ATha dvArothI siddha svarUpanuM varNana karela che. (1) AstikadvAra- siddhano astitva vicAra. (2) dravyadvAra- jIva dravyanuM pramANa te eka samayamAM keTalA siddha thaI zake che ? (3) kSetradvAra- siddha kayA kSetramAM birAjamAna che ? tenuM vizeSa varNana. (4) sparzadvAra- siddha keTalA kSetranI sparzanA kare ? (5) kALadvAra- jIva keTalA kALa sudhI niraMtara siddha thAya ? (6) aMtaradvAra- siddhono virahakALa keTalo che ? (7) bhAvadvAra- siddhomAM keTalA bhAva hoya che ? (8) alpa bahutvadvAra- siddhanA jIvo konAthI nyUnAdhika che ? A ATha dvAra che. pratyeka dvAra para paMdara upadvAra ghaTAvela che, jema ke- (1) kSetra (2) kALa (3) gati (4) veda (5) tIrtha (6) liMga (7) cAritra (8) budgha (9) jJAna (10) avagAhanA (11) utkRSTa (12) aMtara (13) anusamaya (14) saMkhyA (15) alpabahutva. (1) satpada prarUpaNA (Astika dvAra) :- (1) kSetradvAra :- aDhI dvIpanI aMtargata 15 karmabhUmithI siddha thAya che. saMharaNanI apekSAe be samudra, akarmabhUmi, aMtaradvIpa, UrdhvadizAmAM paMDakavana, adhodizAmAM adhogAminI salilAvatI vijayathI paNa jIva siddha thAya che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAna 91 (2) kALadvAra :- avasarpiNI kALanA trIjA ArAnA utaratA samaye eka hajAra varSa nyUna, eka lAkha pUrva ane traNa varSa ane sADA ATha mAsa ane saMpUrNa cothA ArAmAM ane pAMcamA ArAmAM 64 varSa sudhI siddha thAya che. utsarpiNI kALanA trIjA ane cothA ArAmAM amuka samaya sudhI siddha thAya che. (3) gatidvAra :- kevaLa manuSyagatithI ja siddha thaI zake che, anya gatithI nahIM. pahelI cAra narakathI, pRthvI, pANI, bAdara vanaspati, saMjJI tiryaMca paMcendriya, manuSya, bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika, A cAra prakAranA devatAo, A sthAnethI nIkaLelA jIvo manuSya gatimAM AvIne ja siddha thAya che. (4) vedadvAra :- vartamAna kALanI apekSAe apagatavedI(vedarahita) ja siddha thAya che. kevaLa jJAna thayA pahelAnI avasthAmAM teNe strIveda, puruSaveda athavA napuMsaka vedamAMthI koI paNa vedano anubhava karela hoya che. (5) tIrthadvAra :- tIrthaMkaranA zAsanakALamAM ja adhika siddha thAya che. koI koI jIva atIrthamAM paNa siddha thAya che. (6) liMgadvAra :- dravyathI svaliMgI, anyaliMgI ane gRhaliMgI siddha thAya che paraMtu bhAvathI svaliMgI ja siddha thAya che. (7) cAritradvAra :- cAritra pAMca che. koI jIva sAmAyika, sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta cAritrathI eTale A traNa cAritrane sparzIne, koI sAmAyika, chaMdopasthAnIya, sUkSmasaMparAya ane yayAkhyAta, cAritra, A cAritrane sparzIne, to koI pAMce ya cAritrane sparzIne siddha thAya che. yathAkhyAta cAritrane prApta karyA vinA koI AtmA sidgha thaI zake nahIM. te cAritra ja siddhinuM sAkSAt kAraNa che. (8) buddhadvAra - pratyekabuddha, svayaMbuddha ane buddhodhita A traNe ya buddha siddha thaI zake che. : (9) zAnadAra :- vartamAnanI apekSAe phakta kevaLajJAnathI ja siddha thAya che paraMtu pUrvAvasthAnI apekSA (1) koI mati, zruta, kevaLajJAna, ema traNa jJAna sparzIne, (2) koI mati zruta avadhi ane kevaLajJAna, eTale A cAra jJAna sparzIne, (3) koI mati, zruta, manaHparyava ane kevaLajJAna, A cAra jJAna sparzIne (4) koI mati, zruta, avadhi, manaHparyava ane kevaLajJAna, A pAMca jJAnane sparzIne siddha thAya che. (10) avagAhanAdvAra :- jaghanya be hAtha, madhyama sAta hAtha ane utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanAvALA jIvo siddha thAya che. (11) utkRSTadvAra :- koI samyaktva prApta thayA pachI pratipAti thaIne utkRSTa dezona ardhapudgala parAvartanakALa vyatIta thavA para siddha thAya che. koI anaMtakALa pachI siddha thAya che ane koI asaMkhyAtakALa temaja koI saMkhyAnakALa pachI siddha thAya che.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 92 | zrI naMdI sUtra (12) aMtaradvAra - lokamAM siddha thavAno virahakALa jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa che. utkRSTa cha mAsa pachI avazya koIne koI siddha jIva thAya ja che. (13) anusamayakAra :- niraMtara siddha thavAno samaya jaghanya be samaya sudhI ane utkRSTa ATha samaya sudhIno che. be samaya ke ATha samaya sudhI lagAtAra siddha thatA ja rahe che, ATha samaya pachI avazya aMtara paDe che. (14) saMkhyAkAra:- jaghanya eka samayamAM eka ane utkRSTa ekasone ATha siddha thAya che tenAthI adhika siddha eka samayamAM thAya nahIM. (15) alpabahatvadvAra - eka samayamAM be, traNa sAdi siddha thanArA svalpa jIva hoya che. eka eka siddha thanArA tenAthI saMkhyAtagaNA adhika che. (2) dravyadvAra :(1) kSetradvAra - UrdhvalokamAM utkRSTa eka samayamAM cAra siddha thAya che- niSadhaparvata, meru parvata AdinA zikhara ane naMdanavanamAMthI cAra, nadInALAmAMthI traNa, samudramAM be, paMDakavanamAM be, trIsa akarmabhUminA kSetromAMthI pratyekamAM dasa-dasa(saMharaNanI apekSAe) siddha thAya. pratyeka vijayamAM utkRSTa 20, paMdara karmabhUminA kSetromAM eka samayamAM utkRSTa 108 siddha thaI zake che. uparyukta dareka kSetromAM jaghanya eka siddha thAya che. (2) kALadhAra - avasarpiNI kALanA trIjA ane cothA ArAmAM eka samayamAM alaga alaga kSetramAM utkRSTa 108, pAMcamA ArAmAM 20 siddha thAya che, tenAthI adhika nahIM. utsarpiNIkALanA trIjA ane cothA ArAmAM paNa 108 siddha thAya che. zeSa ArAmAM saMharaNanI apekSAe eka samayamAM dasa-dasa siddha thAya che. (3) gatikAra :- pahelI traNa narakamAMthI nIkaLelA daza jIvo. cothI nakaramAMthI nIkaLelA cAra jIvo eka samayamAM siddha thAya che. tiryaca-gatimAM pRthvIkAya ane aplAyathI nIkaLelA cAra jIvo, vanaspatikAyathI nIkaLelA cha jIvo, saMjJI tiryaMca tathA tiryaMcANIthI nIkaLelA daza jIvo, eka samayamAM siddha thAya che. garbhaja manuSyamAMthI nIkaLelA daza jIvo ane manuSyANIthI nIkaLelA vIsa jIvo eka samayamAM siddha thAya che. deva gatimAM bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSI devathI nIkaLelA daza jIvo, tenI devIthI nIkaLelA pAMca jIvo, vaimAnika devathI nIkaLelA 108 jIvo ane tenI devIthI nIkaLelA vIsa jIvo eka samayamAM siddha thAya che. te sivAyanA sthAnathI nIkaLelA jIvo siddha thatA nathI.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAna (4) vedAra - eka samayamAM strIvedI 20, puruSavedI 108 ane napuMsakavedI 10 siddha thAya che. puruSa marIne puruSa bane to 108 siddha thAya che. eTale ke deva puruSathI AvelA puruSa siddha thAya to 108siddha thAya che. (5) tIrthaMkaradvAra - puruSa tIrthakara eka samayamAM cAra, strI tIrthakara eka samayamAM be siddha thAya che. () buddhadvAra - eka samayamAM pratyeka buddha 10, svayaMbuddha 4, buddhabodhita 108 siddha thAya che. (7) liMgadvAra - eka samayamAM gRhaliMgI 4, anyaliMgI 10, svaliMgI 108 siddha thAya che. (8) cAritrakAra :- sAmAyika cAritranI sAthe sUkSma saMparAya tathA yathAkhyAta cAritranuM pAlana karanAra eka samayamAM 108, chedoSasthAnIya sAthe cAra cAritranuM pAlana karanAra paNa 108 ane pAMce cAritranuM pAlana karanArA eka samayamAM 10 siddha thAya che. (9) zAnadvAra - pUrvabhAvanI apekSAe mati ane zrutajJAnI utkRSTa cAra; mati, zruta ane mana:paryavajJAnI dasa; mati, zrata ane avadhijJAnI tathA cAra jJAnanA svAmI 108 siddha thAya che. (10) avagAhanAvAra - eka samayamAM jaghanya avagAhanA dhAraNa karanAra utkRSTa 4, madhyama avagAhanAdhArI utkRSTa 108 ane utkRSTa avagAhanAdhArI be siddha thAya che. (11) utkRSTadvAra - anaMtakALanA pratipAti jo pharI samyakatva prApta kare to eka samayamAM ekaso ATha; asaMkhyAtakALa ane saMkhyAtakALanA pratipAtI eka samayamAM dasa-dasa siddha thAya. apratipAti samyakatvI cAra siddha thAya che. (12) aMtaradvAra :- eka samayanuM aMtara pAmIne athavA be samaya, traNa samaya ane cAra samayanuM aMtara pAmIne siddha thAya che. (13) anusamayadvAra - jo ATha samaya sudhI niraMtara siddha thatAM ja rahe to pahelA samayamAM jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa batrIsa; A ja kramathI bIjA, trIjA, cothA, pAMcamA, chaThThA, sAtamA ane AThamA samayamAM samajavuM. tyArapachI navamAM samayamAM avazya aMtara paDe. jo 33 thI laIne 48 paryata niraMtara siddha thAya to sAta samaya paryata ja siddha thAya, AThamA samayamAM avazya aMtara paDe che. jo 49 thI laIne 60 paryata niraMtara siddha thAya to cha samaya sudhI siddha thAya che. sAtamA samayamAM aMtara paDe che. jo 1 thI laIne 7ra paryata niraMtara siddha thAya to utkRSTa pAMca samaya sudhI ja siddha thAya che, pachI avazya viraha paDe che. jo 72 thI laIne 84 paryata siddha thAya to cAra samaya sudhI siddha thaI zake che, pAMcamA samayamAM avazya aMtara paDe che. jo 85 thI laIne 96 sudhI siddha thAya to traNa samaya sudhI siddha thaI zake che pachI avazya aMtara paDe. jo 97 thI laIne 102 siddha thAya to be samaya sudhI siddha thaI zake che pachI avazya aMtara paDe che. jo pahelA samayamAM ja 103 thI 100 siddha thAya to bIjA samayamAM avazya aMtara paDe che.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 94_| zrI nadI sUtra (14) saMkhyAhAra - eka samayamAM jaghanya eka ane utkRSTa 108 siddha thAya che. (15) alpabadutvavAra - pUrvokta pramANe jANavo. (3) kSetravAra - mAnuSottara parvata je kaMDalAkAre che tenI aMtargata aDhIdvIpa, lavaNa samudra ane kAlodadhi samudra che. koI paNa jIva siddha thAya che te uparyukta dvIpa ane samudrathI ja thAya che. aDhIdvIpanI bahAra jaMghAcaraNa ane vidyAcAraNa labdhithI jaI zakAya che paraMtu tyAM rahenAra jIva kSapakazreNImAM ArUDha thaI zakatA nathI. kSapakazreNI vinA kevaLajJAna thaI zake nahIM ane kevaLajJAna vinA siddhagati prApta thAya nahIM. ahIM paNa paMdara upadvAra pUrvavat jANavA. (4) sparzanAdvAra - je koI siddha thayA che, thaI rahyA che ane bhaviSyamAM thaze te dareka AtmapradezothI paraspara maLelA che. jyAM eka che tyAM anaMta che. pradezothI te ekabIjA sAthe rahe che. jema hajAro ane lAkho dIvAno prakAza ekIbhUta hovA chatAM eka bIjAne bAdhArUpa thato nathI e ja rIte siddhonA viSayamAM paNa samajavuM. ahIM paNa paMdara upadvAra pUrvavat jANavA. (5) kAladvAra : je kSetrothI eka samayamAM 108 siddha thAya che tyAM aMtara rahita ATha samaya sudhI siddha thAya che. je kSetramAM 10 athavA 20 siddha thAya che tyAM cAra samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. je kSetramAM 2, 3, 4 siddha thAya che tyAM be samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. kSetrAdi upadvArathI varNana A pramANe che. (1) kSetradvAra - eka samayamAM 15 karmabhUmimAM 108 utkRSTa siddha thaI zake che. tyAM aMtara rahita ATha samaya sudhI siddha thAya che. akarmabhUmi tathA adholokamAM cAra samaya sudhI, naMdanavana, paMDakavana ane lavaNa samudramAM niraMtara be samaya sudhI ane UrdhvalokamAM niraMtara cAra samaya sudhI siddha thaI zake che. (ra) kALadhAra :- pratyeka avasarpiNI ane utsarpiNInA trIjA ane cothA ArAmAM niraMtara ATha samaya sudhI ane zeSa ArAmAM cAra-cAra samaya sudhI niraMtara siddha thaI zake che. (3) gatikAra :- devagatithI AvelA jIvo utkRSTa ATha samaya sudhI ane zeSa traNa gatimAMthI AvelA cAra-cAra samaya sudhI niraMtara siddha thaI zake che. (4) vedadvAraH-je pUrva janmamAM puruSa hatA ane A janmamAM paNa puruSa hoya te utkRSTa ATha samaya sudhI ane zeSa bhAMgAvALA cAra samaya sudhI niraMtara siddha thAya che.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLadAna 95 (5) tIrthatAra - koI paNa tIrthaMkaranA zAsanamAM utkRSTa ATha samaya sudhI ane puruSa tIrthaMkara tathA strI tIrthaMkara niraMtara be samaya sudhI siddha thaI zake che, adhika nahi. (6) liMgadvAra :- svaliMgamAM ATha samaya sudhI, anya liMgamAM cAra samaya sudhI, gRhaliMgamAM niraMtara be samaya sudhI siddha thAya che. (7) cAritradvAra :- jeoe kramazaH pAMce cAritranuM pAlana karyuM hoya teo cAra samaya sudhI, zeSa traNa athavA cAra cAritradhArI utkRSTa ATha samaya sudhI lagAtAra siddha thaI zake che. (8) buddhadvAra :- buddhodhita ATha samaya sudhI, svayaMbuddha be samaya sudhI, sAmAnya sAdhu athavA sAdhvI dvArA pratibudgha thayela cAra samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. (9) zAnadvAra :- prathama be jJAnathI(mati zruta) kevaLI thayela be samaya sudhI; mati, zruta ane manaH paryavajJAnathI kevaLI thayela cAra samaya sudhI tathA mati, zruta, avadhijJAnathI ane cAre jJAnapUrvaka kevaLI thayela ATha samaya sudhI siddha thAya che. (10) avagAhanAdvAra H- utkRSTa avagAhanAvALA be samaya sudhI, madhyama avagAhanAvALA niraMtara ATha samaya sudhI, jaghanya avagAhanAvALA be samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. (11) utkRSTadvAra H- :- apratipAti samyaktvI be samaya sudhI, saMkhyAta ane asaMkhyAta kALa sudhInA pratipAti utkRSTa cAra samaya sudhI, anaMtakALa pratipAti samyaktvI utkRSTa ATha samaya sudhI siddha thaI zake che. noMdhaH- zeSa cAra upakAra ghaTita thatA nathI. (6) aMtaradvAra : jeTalA samaya sudhI eka paNa jIva siddha na thAya eTalA samayanA aMtarAla kALane virahakALa kahevAya che. e virahakALa ahIM vibhinna tArothI batAvela che. (1) zetradvAra :- samuccaya aDhIdvIpamAM jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa sudhI viraha paDe che. jaMbUDhIpanA mahAvideha kSetra ane dhAtakIkhaMDanA mahAvidehamAM utkRSTa pRtha - aneka varSano, puSkarAa dvIpamAM eka varSathI kaMIka adhika kALa sudhIno viraha paDe che. (2) kALadvAra - janmanI apekSAe pAMca bharata kSetra ane pAMca airAvata kSetra 18 kroDAkoDI sAgaropamathI kaMIka nyUna samayanuM aMtara paDe che kAraNa ke utsarpiNI kALano cotho Aro be kroDAkoDI sAgaropama, pAMcamo Aro traNa kroDAkoDI sAgaropama, chaThTho Aro cAra kroDAkoDI sAgaropamano hoya che. avasarpiNI kALano pahelo Aro cAra kroDAkoDI sAgaropama, bIjo Aro traNa ane trIjo Aro be koDAkoDI
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 96] zrI nadI sUtra sAgaropamano hoya che. A rIte sarva maLIne 18 kroDAkroDI sAgaropama thAya che. emAM utsarpiNI kALanA cothA ArAnI AdimAM 24mA tIrthaMkaranuM zAsana saMkhyAta kALa sudhI cAle che tyAra pachI viccheda jAya che. avasarpiNIkALanA trIjA ArAnA aMtima bhAgamAM pahelA tIrthakarano janma thAya che. tenuM zAsana trIjA ArAmAM eka lAkha pUrva sudhI cAle che. A rIte aDhAra kroDAkoDIthI kaMIka nyUna kahela che. te zAsanamAMthI siddha thaI zake che. teno vyavaccheda thavA para te kSetramAM jeno janma thayo hoya te paNa siddha thaI na zake. saMharaNanI apekSAe badhA kSetramAM utkRSTa aMtara saMkhyAta hajAra varSanuM che. (3) gativAra - narakagatimAMthI nIkaLelA siddha thAya, to tenuM utkRSTa aMtara aneka hajAra varSa, tiryaMcagatimAMthI nIkaLelA siddha thAya to tenuM utkRSTa aMtara aneka 100 varSanuM, tiryaMcANI ane saudharma tathA IzAna devalokanA devo choDIne zeSa sarva devothI ane devI, manuSya, manuSyANI, tiryaMcANIthI AvelA siddhonuM aMtara utkRSTa 1 varSathI kaMIka adhika hoya che. pRthvI, pANI, vanaspati, saudharma-IzAna devalokanA deva ane bIjI narakabhUmimAMthI nIkaLelA siddhonuM utkRSTa aMtara saMkhyAta hajAra varSanuM hoya che. sarva sthAnomAM jaghanya eka samayanuM aMtara jANavuM joIe. (4) vedavAra :- puruSavedIthI avedI thaIne siddha thayelano utkRSTa viraha eka varSathI kaMIka adhika, strIvedI ane napuMsakavedIthI avedI thaIne siddha thanArano utkRSTa viraha saMkhyAta hajAra varSano che. puruSa marIne pharI puruSa bane tenI siddhi prAptinuM utkRSTa aMtara eka varSathI kaMIka adhika che. zeSa ATha bhaMgonA pratyeka bhaMgamAM saMkhyAta hajAra varSanuM aMtara che. pratyeka buddhanuM paNa eTaluM ja aMtara hoya che. jaghanya aMtara sarva sthAnomAM eka samayanuM che. (5) tIrthaMkaradvAra - tIrthaMkarapaNe siddha thanArA jIvonuM utkRSTa aMtara aneka hajAra pUrva ane strI tIrthakaranuM utkRSTa aMtara anaMtakALa, atIrthakarono utkRSTa viraha eka varSathI kaMIka adhika, notIrthasiddho(pratyeka buddha)nuM aMtara saMkhyAta hajAra varSanuM ane jaghanya darekano eka samaya viraha paDe che. () liMgadvAra - svaliMgI siddha thanAranuM jaghanya aMtara eka samaya, utkRSTa eka varSathI kaMIka adhika, anyaliMgI ane gRhaliMgInuM utkRSTa saMkhyAta hajAra varSanuM aMtara paDe che. (7) cAritradvAra - pUrvabhAvanI apekSAthI sAmAyika, sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta cAritranuM pAlana karIne siddha thanAranuM paDe to eka varSathI kaMIka adhika kALanuM. chedopasthApanIya ane parihAra vizuddha cAritranuM 18 kroDAkoDI sAgaropamathI kaMIka adhika aMtara paDe che. A banne cAritra bharatakSetra ane airAvata kSetramAM pahelA ane aMtima tIrthakaranA samayamAM hoya che. (8) buddhahAra - buddhabodhita thayela siddhonuM aMtara utkRSTa eka varSathI kaMIka adhika aMtara paDe che. pratyeka buddha tathA sAdhvIthI pratibodhita thayela siddhonuM aMtara saMkhyAta hajAra varSanuM ane svayaMbuddhanuM aneka hajAra pUrvanuM aMtara hoya che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAna (9) zAnadAra:- mati-zruta jJAnapUrvaka kevaLajJAna prApta karIne siddha thanAranuM aMtara palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANanuM che. mati, zruta ane avadhijJAnathI kevaLajJAna prApta karIne siddha thanArAnuM aMtara varSathI kaMIka adhika hoya che. mati, zrata mana:paryava jJAnathI kevaLajJAna prApta karIne siddha thayelAnuM utkRSTa aMtara saMkhyAtA (hajAro) varSanuM jANavuM. (10) avagAhanAkAra :- asat kalpanAthI 14 rannu pramANa lokane ghana banAvavAmAM Ave to 7 rajju pramANa bane che temAMthI eka pradezanI zreNI sAta rAju lAMbI che. tenA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAza pradeza che temAMthI eka eka samayamAM eka eka AkAza pradezanuM apaharaNa kare to tene jeTalo kALa lAge eTaluM utkRSTa avagAhanA- vALAnuM utkRSTa aMtara hoya che. madhyama avagAhanAvALAnuM utkRSTa aMtara eka varSathI kaMIka adhika che. jaghanya aMtara sarvasthAnomAM eka samayanuM che. (11) u ddhAra:- samyagudarzanathI ke cAritrathI patita thayA vinA ja siddha thAya che tevA apratipAtI siddhonuM aMtara sAgaropamano asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAta kALa ane asaMkhyAtakALanA pratipAtI thayelA siddhonuM aMtara utkRSTa saMkhyAta hajAra varSanuM tathA anaMtakALanA pratipAtI thayelA siddhonuM aMtara 1 varSathI kiMIka adhika che. jaghanya aMtara sarva sthAnomAM eka samayanuM che. (1ra) anusamayadvAra - be samayathI laIne ATha samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. (13) gaNanAhAra - eka athavA aneka siddhonuM aMtara utkRSTa saMkhyAta hajAra varSanuM che. (14) alpabahuvaiddhAra - pUrvavat jANavo. (7) bhAvaDhAra - bhAva cha che. audayika, aupathamika, kSAyopathamika, kSAyika, pAriNAmika ane sannipAtika. kSAyikabhAvathI ja sarve jIvo siddha thAya che. A dvAramAM 15 upadhAronuM vivaraNa pUrvavat jANavuM. (8) alpabahatvatAra: urdhvalokathI sarvathI thoDA 4 siddha thAya che. akarmabhUminA kSetromAM 10 siddha thAya che, mATe te tenAthI saMkhyAta guNA che. strI AdithI (pRthak pRthaka vijayomAM ane adholokamAM) 20 siddha thAya che mATe te tenAthI saMkhyAtaNA che. tiryazlokamAMthI 100 siddha thAya che te mATe te tenAthI saMkhyAtaguNA adhika che. anaMtara siddha kevaLajJAna :| 3 se kiM taM aNaMtarasiddhakevalaNANaM ? aNaMtarasiddhakevalaNANaM
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 98] zrI nadI sUtra paNNarasavihaM paNNattaM, taM jahA- titthasiddhA, atitthasiddhA, titthayarasiddhA, atittharayarasiddhA, sayaMbuddhasiddhA, patteyabuddhasiddhA, buddhabohiyasiddhA, ithiliMgasiddhA, purisaliMgasiddhA, NapuMsagaliMgasiddhA, saliMgasiddhA, aNNaliMgasiddhA, gihiliMgasiddhA, egasiddhA, aNegasiddhA / se ttaM aNaMtara sivitAd I. bhAvArtha :- prazna- anaMtara siddha kevaLajJAnanA keTalA bheda che? uttara- anaMtara siddha kevaLajJAnanA paMdara bheda che, jema ke- (1) tIrthasiddha (2) atIrthasiddha (3) tIrthaMkarasiddha (4) atIrthakarasiddha (5) svayaMbuddhasiddha () pratyekabuddhasiddha (7) buddhabodhitasiddha (8) strIliMgasiddha (9) puruSaliMgasiddha (10) napuMsakaliMgasiddha (11) svaliMgasiddha (12) anyaliMgasiddha (13) gRhasthaliMgasiddha (14) ekasiddha (15) anekasiddha. A rIte anaMtarasiddha kevaLajJAnanA paMdara prakAra che. vivecana : je AtmAone siddha thayAne eka ja samaya thayo hoya tene anaMtara siddha kahevAya che- anaMtarasiddha kevaLajJAnInA pUrva bhAvanI apekSAe paMdara prakAra che. (1) tIrthasiddhaH- jenA dvArA saMsAra tarI zakAya tene tIrtha kahevAya che. caturvidha zrI saMghanuM nAma tIrtha che. tIrthanI sthApanA thayA pachI je siddha thAya che, tene tIrthasiddha kahe che. tIrthanI sthApanA tIrthakara kare che. (2) atIrthasiddha :- tIrthanI sthApanA thayA pahelAM athavA tIrtha vyavaccheda thayA pachI, je siddha gati prApta kare che tene atIrtha siddha kahevAya che. jema ke- mAtA marudevIe tIrthanI sthApanA thayA pahelAM siddhagati prApta karI hatI. bhagavAna suvidhinAthathI laIne zAMtinAtha bhagavAnanA zAsana sudhI vaccenA ATha tIrthakaronA sAta aMtaromAM tIrthano vyavaccheda thayo hato. te samaye jAti smaraNa Adi jJAnathI je siddha thAya tene paNa atIrtha siddha kahe che. (3) tIrthaMkarasiha - je tIrthaMkara pada prApta karIne siddha thAya che tene tIrthakara siddha kahevAya che. (4) atIrthaMkarasiddha - tIrthakara sivAya anya keTalA laukika padavIdhara, cakravartI, baLadeva, mAMDalika, samrATa ane lokottara AcArya, upAdhyAya, gaNadhara, aMtakRta kevaLI ane sAmAnya kevaLI thaIne je je siddha thayA che tene atIrthakara siddha kahe che. (5) svayaMbaddhasiddha:- je bAhya nimitta vinA, koIno upadeza athavA pravacana sAMbhaLyA vinA ja jAtismaraNajJAna, avadhijJAna dvArA svayaM viSaya kaSAyathI virakta thaI jAya, tene svayaMbuddha kahe che arthAt je svayaM bodha prApta kare che tene svayaMbuddha kahevAya che. je svayaMbuddha thaIne siddha thAya te svayaMbuddha siddha
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAna 99 kahevAya che. (6) pratyekabuddhasiddha :- je upadeza sAMbhaLyA vinA, bAhya koI paNa nimittathI bodha prApta karIne siddha thAya tene pratyeka buddha kahe che, jema ke- karakaMDu, namirAjarSi vagere. AvA pratyeka buddha thaIne siddha thAya te pratyekabuddha siddha kahevAya che. (7) buddhabodhitasiddha :- AcArya Adi dvArA pratibodhita thaIne siddha thAya tene buddhubodhita siddha kahevAya che, jema ke-- caMdanabALA, jaMbUkumAra temaja atimuktakumAra vagere. (8) strIliMgasiddha - ahIM strIliMga zabda strItvanuM sUcana kare che. tenA traNa bheda che- (1) mohanIya karmajanya strI veda (2) nivRtti- strI zarIranI racanA (3) strI veza-- strI vedanA udayathI ane vezathI mokSa saMbhava nathI. kevaLa zarIra racanAthI ja siddha thaI zake che je strI zarIrathI mukta thAya che tene strIliMga siddha kahevAya che. (9) puruSaliMgasiddha :- puruSanI AkRtimAM rahetAM mokSanI prApti kare tene puruSaliMgasiddha kahevAya che. (10) napuMsakaliMgasiddha H- napuMsaka be prakAranA che. strI napuMsaka ane puruSa napuMsaka. emAM puruSa napuMsaka siddha thAya che tene napuMsakaliMga sidgha kahevAyache. (11) svaliMgasiddha :- sAdhunI mukhavastrikA, rajoharaNa Adi je zramaNa nigraMthono veSa hoya tene liMga kahe che. je svaliMgathI siddha thAya tene svaliMgasiddha kahevAya che. (12) anyaliMgasiddha :- jeno bAhya veSa parivrAjakano hoya paraMtu Agama anusAra kriyA karIne je siddha bane tene anyaliMgasiddha kahe che. (13) gRhasthaliMgasiddha :- gRhastha veSathI mokSa prApta karanArane gRhasthaliMgasidgha kahe che, jema ke- marudevI mAtA. (14) ekasiddha :- eka samayamAM eka-eka siddha thAya tene ekasiddha kahe che. (15) anekasiddha :- eka samayamAM be thI laIne utkRSTa 108 sidgha thanArane anekasidgha kahe che. paraMparasiddha kevaLajJAna : 4 se kiM taM paraMparasiddha kevalaNANaM ? paraMparasiddha kevalaNANaM aNegavihaM paLAM, saMgahA- apaDhamasamayasiddhA, jusamayasiddhA, tisamayasiddhA, vaDalamaysiddhaa jAvadasasamayasiddhA, saMkhijjasamaya - siddhA, asaMkhijja - samayasiddhA, aNaMtasamayasiddhA / se ttaM paraMparasiddha kevalaNANaM / se ttaM siddha kevalaNANaM /
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 ] zrI naMdI sUtra zabdArtha - aparisiddha = prathama samaya sivAya zeSa samayanA siddha, kulanA siddhA = dvisamayanA siddha. bhAvArtha :- prazna- te paraMparasiddha kevaLajJAnanA keTalA prakAra che? uttara-paraMparasiddha kevaLajJAnanA aneka prakAra che, jema ke- aprathamasamayasiddha, arthAt pahelA samayane choDI zeSa samayanA siddha, krisamayasiddha arthAt jeno siddha thayAno bIjo samaya che. trisamayasiddha, cArasamayasiddha, AgaLa vadhatAM yAvatuM dasamayasiddha, saMkhyAta samaya siddha, asaMkhyAtasamayasiddha ane anaMtasamayasiddha. A pramANe paraMparasiddha kevaLajJAnanuM varNana che. tAtparya e che ke paraMparasiddhonA sUtrokta bhedonA anurUpa ja kevaLajJAnanA bhedo thAya che. A prakAre siddha kevaLajJAnanuM varNana che. vivecana : siddhonA svarUpamAM koI paNa prakAranI bhinnatA arthAt taratamatA nathI. siddhomAM je bhedo batAvela che te pUrvopAdhi ane kALanI apekSAe che. kevaLajJAnamAM mAtra svAmInI apekSAe bheda batAvela che arthAta anaMtara siddhamAM pUrva avasthAnI apekSAe ane paraMparasiddhamAM samayanI apekSAe bhedo kahela che. kevaLajJAnano viSaya :| 5 |taM samAsao cauvvihaM paNNattaM, taMjahA- davvao, khettao, kAlao, bhaavo| tattha davvao NaM kevalaNANI savvadavvAiM jANai pAsai / khettao NaM kevalaNANI savvaM khettaM jANai pAsai / kAlao NaM kevalaNANI savvaM kAlaM jANai pAsai / bhAvao NaM kevalaNANI savve bhAve jANai pAsai / bhAvArtha :- saMkSepamAM tenA cAra prakAra che, dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. (1) dravyathI kevaLajJAnI sarvadravyone jANe che ane dekhe che. (2) kSetrathI kevaLajJAnI sarva lokAloka kSetrane jANe che ane dekhe che. (3) kALathI kevaLajJAnI bhUta, vartamAna ane bhaviSya e traNe ya kALane jANe che ane dekhe che. (4) bhAvathI kevaLajJAnI sarva dravyonA sarvabhAvo-paryAyone jANe che ane dekhe che. vivecana : A sUtranuM tAtparya mULa pATha ane bhAvArthathI ja spaSTa che ke kevaLajJAnI sarvadravya, kSetra, kALa ane bhAvane spaSTarUpe jANe ane jue che.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAna jainadarzane pAMca jJAna, traNa ajJAna ane cAra darzana, A rIte upayoganA bAra prakAra kahyA che. jJAna ke darzanano vyApAra karavo arthAt jJAna ke darzana dvArA jANavA ke jovAnI kriyA karavI, tene upayoga kahevAya che. kevaLajJAna ane kevaLadarzana sivAyanA 10 upayoga chavA jIvone hoya che. midhyAdaSTimAM traNa ajJAna ane traNa darzana hoya che ane chavAsya samyagadaSTimAM cAra jJAna ane traNa darzana ema sAta upayoga hoya zake che. kevaLajJAna ane kevaLadarzana e be upayoga anAvRtta che. tene karmakSayajanya upayoga paNa kahevAya che. zeSa dasa upayoga zAoparAmika chAsthika AvutAnAvRta saMjJaka che. emAM hrAsa, vikAsa ane nyUnAdhikatA hoya che paraMtu kevaLajJAna ane kevaLadarzanamAM hrAsa-vikAsa ane nyunAdhikatA na hoya, te pragaTa thayA pachI asta thAya nahIM mATe tene sAdi anaMta kahevAya che, dareka jIvano upayoga kramabhAvI che arthAt eka samayamAM eka ja upayoga hoya che, eka samayamAM be upayoga hotA nathI, be upayoga hovAnuM mAnavuM mithyA che. bhagavatI sUtramAM Avo spaSTa ullekha maLe che. prathama samaya athavA carama samaya sayogI bhavastha kevaLajJAna ayogI (sayogIvat) aprathama samaya athavA acarama samaya siddhasya anaMtarika 15 bheda 1. tIrthasiddha 2. atIpasiha 3. tIrthaMkarasiha 4. tIrthaMkarasana 5. svayaMbuddhasiddha 6. pratyekabuddhasiddha 101 7. buddha bodhitasiddha 8. strIliMgasiddha 9. puruSaliMgasiddha 10. napuMsakaliMgasiddha 11. svayaMsiddha 12. anyAisika 13. gRhAliMga siddha 14. eka siddha 15. enaka siddha paraMparitraka aneka bheda aprathama samayasiddha samaya siddha bisamatha siMha yAvat dazasamAsa ta saMkhyAta samayasiddha asaMkhyAta sayamasiddha anaMta samasiddha
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 102] zrI nadI sUtra kevaLajJAnano upasaMhAra : aha savvadavva-pariNAma-bhAva-viNNattikAraNamaNaMtaM / sAsayamappaDivAI, egavihaM kevalaM NANaM // zabdArtha :- zrada = vAkyAlaMkAra mATe A prayoga che, saLavaLa = saMpUrNa dravya, pariNAma = sarva pariNAma, bhAva = audayika Adi bhAvone athavA varNa, gaMdha, rasAdine, vipattira = jANavAnuM kAraNa, jJAna karAvanAra, ati = te anaMta che, sAlaya = zAzvata, akhaMDavA = apratipAti che, 5 va8 = eka prakAranuM ja, hevanna = kevaLa, nAI = jJAna che. bhAvArtha :- A kevaLajJAna saMpUrNa dravyapariNAmanuM audayika Adi sarva bhAvonuM athavA varNa, gaMdha, rasa Adi sarva guNonuM jJAna karAvanAra che, aMta rahita che, zAzvata-sadAkALa sthAyI che ane apratipAtI che. evuM A kevaLajJAna eka prakAranuM ja che. vivecana : garaH- (1) A zabdano anaMtara arthamAM prayoga thAya che. ahIM mana:paryavajJAnanA anaMtara kevaLajJAnanuM nirUpaNa karela che. (2) A zabdano prayoga gAthAmAM zabdonI pUrti mATe ke vAkyAlaMkAra mATe paNa thAya che. (3) A gAthAmAM kevaLajJAnanA viSayano upasaMhAra karela che. sAthe kevaLajJAnanuM AMtarika svarUpa paNa batAvela che. sUtrakAre kevaLajJAnane pAMca vizeSaNo ApIne A viSayane spaSTa karela che. (1) dhvaSya-pariNAma-bhAvavipattijAra :- sarva dravya ane tenI sarva paryAyone temaja audayika Adi bhAvone jANanAra. (2) gata :- te anaMta che kema ke zeya anaMta che ane kevaLajJAna te sarvane viSayabhUta kare che tethI te anaMta che. (3) sAthe:- kALanI apekSAe sAdi anaMta hovAthI kevaLajJAna zAzvata che. (4) MDivA :- A jJAna kyAre ya paNa pratipAti thAya nahIM arthAtu jenI mahAjyota koI paNa kSetra ane kALamAM bujhAtI nathI. ahIM zaMkA utpanna thAya che ke jo zAzvata kahevAthI kevaLajJAnanI nityatA thatI hoya to pachI apratipAti vizeSaNa pRthak zA mATe Apela che? samAdhAna :- je jJAna zAzvata hoya te apratipAti hoya ja paraMtu je apratipAti hoya che te zAzvata hoya athavA na hoya paNa mATe apratipAti vizeSaNa Apela che. gAthAnA kAraNe krama bheda thavAno saMbhava che.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ | kevaLajJAna 103 | (5) vida- je jJAna bheda prabhedathI rahita che, sarva prakAranI taratamatA ane visadazatAthI rahita che temaja sadAkALa ane sarvadezamAM eka sarakhuM ja rahe che mATe te kevaLajJAna eka prakAranuM ja hoya che. vAgyoga ane zruta : kevalaNANeNa'tthe, NAuM je tattha paNNavaNajogge / te bhAsai titthayaro, vaijogasuyaM havai'sesaM // se taM kevalaNANaM / se taM NoiMdiyapaccakkhaM / zabdArtha :- vananarLasdhe - kevaLajJAna dvArA sarva padArthone, nAkaM = jANIne, taltha = tyAM, temAM, 9 = je padArtha, paUvAnone = varNana karavA yogya che. te = tene, tisthayarI = tIrthakara deva, mAsa = kahe che, kathana kare che, ane te saMpUrNa, phaLona = vacanayoga, sugaM = zrutarUpa, dava = hoya che, te = te, vaLavuM = kevaLajJAna che, govipazvarNa = no Indriya pratyakSajJAna che. bhAvArtha - kevaLajJAna dvArA sarva padArthone jANIne temAM je padArtha varNana karavA yogya hoya tene tIrthakara deva potAnA pravacanomAM pratipAdita kare che. tIrthakara devano te saMpUrNa vacanayoga zruta kahevAya che arthAt kevaLajJAnathI jANIne kahevAyela vacano sAMbhaLanAra mATe zrutajJAnarUpa thAya che. A rIte kevaLajJAnanuM varNana pUrNa thayuM. temaja noIdriyapratyakSajJAnanuM prakaraNa pUrNa thayuM. vivecana : A gALAmAM sUtrakAre spaSTa kahyuM che ke tIrthakara bhagavAna kevaLajJAna dvArA jeTalA padArthone jANe che temAM paNa jeTaluM kathanIya che e ja kahe che. dareka padArthonuM ke sarva paryAyanuM varNana kathana karavA yogya hotuM nathI temaja temane jarUrI lAgatuM nathI. jIbha eka che, AyuSya parimita che, padArtho anaMta che, tenA guNa, dharma, paryAya anaMtAnaMta che, mATe tIrthakara prabhu padArthono anaMtamo bhAga ja kahI zake che. tenAthI atirikta artha vANIthI avarNanIya che. kevaLajJAnI je pravacana kare che te vacana yogathI kare che paNa zrutajJAnathI nahIM arthAt bhASA paryApti nAmakarmanA udayathI kare che. teozrInuM pravacana sAMbhaLanAra mATe zrutanuM kAraNa bane che- tethI ema siddha thAya che ke tIrthakara bhagavAnano vacanayoga zrutajJAnanuM nimitta hovAne kAraNe dravyazrata che. te kevaLajJAnapUrvaka vacana prayoga che. vartamAna kALamAM je AgamajJAna karAya che te bhAvakRta che ane pustakomAM lipibaddha je hoya te paNa bhAvaRRtanuM nimitta kAraNa hovAthI dravyazruta che. gaNadharone je zrutajJAna thAya che te bhagavAnanA vacanayoga rUpa dravyazrutathI thAya che. kAraNa ke teone zrutajJAna utpanna
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 104] zrI nadI sUtra thavAnuM nimitta bhagavAnanA mukhya vacano ja hoya che. vagogAsuyaM vaDalesa - gAthAnA A caraNamAM lipidoSathI ke gerasamajathI judAjudA pATha maLe che ane tenA kAraNe sutrArtha ane tAtparyArtha karavAmAM paNa bhinnatA dekhAya che chatAM prastuta prakaraNamAM tela zabdanA sthAne saM zabda svIkAra karIne saraLa sugama artha karavAmAM Avyo che ke kevaLajJAnathI jANIne tIrthakara prabhu je prajJApanA yogya hoya tenI prarUpaNA kare che. teozrIno saM = samasta saMpUrNa vacanayoga zrotAone mATe zrutarUpa thaI jAya che. ahIM ardhamAgadhI bhASA ane gAthAnA kAraNe asaM nA a no lopa thaI javAthI paNa pAThabheda thaI gayo hoya evI zakyatA che. pAThabhedanI mAhitI mATe lADanUthI prakAzita naMdI sUtranuM avalokana karavuM joIe. . kevaLajJAna saMpUrNa che.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 105 A sAtamuM prakaraNa : matijJAna zzzzzzzzzzzzzzzzzzzzz, OOOOOOOOOOO BOXoxoxoxooooooooooooooooooooooooooo parokSajJAnanA bheda :| 1 se kiM taM parokkhaNANaM ? parokkhaNANaM duvihaM paNNattaM, taM jahAAbhiNibohiyaNANa parokkhaM ca, suyaNANa parokkhaM ca / jattha AbhiNibohiyaNANaM tattha suyaNANaM, jattha suyaNANaM tattha AbhiNibohiyaNANaM dovi eyAI aNNamaNNamaNugayAiM tahavi puNa ittha AyariyA NANattaM paNNavayaMti abhiNibujjhai ti AbhiNibohiyaNANaM, suNei ti suyaM, maipuvvaM jeNa suyaM, Na maI suyapuvviyA / zabdArtha :- parokagTM = parokSajJAna, Indriya ane mananI sahAyathI thanAra jJAna, ma hiyaTM parovavuM = abhinibodhika parokSajJAna, buddhithI thanAra jJAna, matijJAna, suyANaparo vara zrutajJAna parokSa, galtha = jyAM, taQ = tyAM, jIva = banne, pathAruM = e, paNa mayyAruM = anyonya anugata che, ekabIjAnI sAthe ja rahenAra che, taevi = to paNa, pukha = paraspara anugata hovA chatAM, rUttha = ahIM, mAriyA = AcArya, tIrthakara, patta = vizeSatA, pAvati = pratipAdita kare che, maLavutti = je sanmukha Avela padArthane pramANapUrvaka abhigata kare che tene, sukhe tti = je sAMbhaLavAmAM Ave che tene, huye = zrutajJAna, marUpuSya = matipUrvaka che, ne jethI, ma = matijJAna, suyapuSyimA = zrutapUrvaka. bhAvArtha :- prazna- parokSajJAnanA keTalA prakAra che? uttara- parokSajJAnA be prakAra che, jema ke- (1) Abhinibodhika jJAna parokSa(matijJAna) (2) zrutajJAna parokSa. jyAM Abhinibodhika jJAna hoya tyAM zrutajJAna paNa hoya che ane jyAM zrutajJAna hoya tyAM Abhinibodhika jJAna hoya che. e banne jJAna sAthe ja rahenArA che, anyonya anugata che, to paNa e bannemAM tIrthakaroe A pramANe vizeSatA pharamAvela che- (1) sanmukha AvelA padArthone je pramANapUrvaka abhigata kare, jANe tene Abhinibodhika jJAna kahevAya, sAMbhaLavAmAM Ave tene zrutajJAna kahevAya arthAt zrutajJAna e zravaNano viSaya che. (2) zrutajJAna matijJAnapUrvaka ja hoya che paraMtu matijJAna zrutapUrvaka ja hoya evo niyama nathI.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 | zrI nadI sUtra vivecana : A sUtramAM parokSajJAna viSe pRcchA karela che. parokSa jJAnanA be bheda che. (1) Abhinibodhika jJAna ane (2) zrutajJAna, jyAM Abhinibodhika jJAna hoya tyAM zrutajJAna paNa hoya che. A banne jJAna eka bIjAnI sAthe rahe che. A banne jJAna anyonya anugata(sAthe ja rahenArA) che chatAM A bannemAM svarUpanI apekSAe bhinnatA che. pAMca Indriya ane chaThThuM mana, enA mAdhyamathI thanAra jJAnane parokSajJAna kahevAya che. A jJAnanA be bheda che- abhisanmukha rahelA, ninizcayapaNe bodha-jANavuM. Indriya ane mananI sahAyatAthI sanmukha rahelA padArthone nizcitapaNe jANavA, tene Abhabhinibovika jJAna kahe che. mati zabdano prayoga AgamamAM jJAna ane ajJAna banne mATe karela che paraMtu Abhinibodhika zabdano prayoga phakta jJAna mATe ja karela che. zabda sAMbhaLIne vAcya padArthanuM je jJAna thAya che tene zrutajJAna kahe che. A banneno paraspara avinAbhAva saMbaMdha che arthAtu e banne ekabIjA vagara rahI zakatA nathI. jema ke taijasa ane kArmaNa zarIra sadA sAthe ja rahe che. puSya ne suya, pa ma supumbiyA :- zrutajJAna matipUrvaka hoya che paraMtu zrutapUrvaka mati hotI nathI. jema vastramAM tANA ane vANA sAthe ja hoya che topaNa tANAne pahelA goThavAya che. tANA vyavasthita thAya pachI ja vANA kAma lAge che. vastramAM jyAM tANA hoya che tyAM vANA paNa hoya che ane jyAM vANA hoya che tyAM tANA paNa hoya ja che. tAtparya e che ke labdhirUpe mati ane zruta banne sahacara che. upayogarUpe prathama matijJAna che. matipUrvaka ja zrutano vyApAra thAya che. tAtparya e che ke zrutajJAnanI prAptimAM ke upayogamAM matinI AvazyakatA hoya che arthAtu matijJAnanI sahAyatA jarUrI che, jyAre matijJAnanA upayogamAM zrutajJAnanI sahAyakatA hovI jarUrI nathI. mati ane zrutanA be rUpa :| 2 avisesiyA maI maiNANaM ca maiaNNANaM ca / visesiyA sammadiTThissa maI maiNANaM, micchadiTThissa maI maiaNNANaM / avisesiyaM suyaM suyaNANaM ca suyaaNNANaM ca / visesiyaM suyaM sammadiTThissa suyaM suyaNANaM, micchadiTThissa suyaM suyannnnaannN| zabdArtha - avasi ma = sAmAnya rUpe mati, vijesikA = vizeSarUpe, sammAphiksa = samyagurdaSTinI, macchavAsa = mithyASTinI mati. bhAvArtha :- vizeSatA rahita sAmAnya rUpe mati-matijJAna ane matiajJAna banne prakAre che paraMtu vizeSarUpe samyagudaSTinI mati te matijJAna ane mithyAdaSTinI mati te mati ajJAna che. e ja rIte vizeSatA rahita zruta-zrutajJAna ane zrutaajJAna banne prakAre che. vizeSatA prApta samyagRSTinuM zruta e
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ manizAna 107. zrutajJAna che ane mithyAdaSTinuM zruta e zrutaajJAna che. vivecana : A sUtramAM sUtrakAre sAmAnya, vizeSa, jJAna, ajJAna ane samyagudaSTi temaja mithyAdaSTi viSe ullekha karela che, jema ke- sAmAnya rUpe mati zabdano jJAna ane ajJAna bannemAM prayoga karela che. sAmAnyanuM A lakSaNa che jema ke koIe phaLa zabda kahyo, phaLamAM dareka phaLono samAveza thAya che. koIe dravya zabda kahyo to dravyamAM dareka dravyano samAveza thAya che. koIe manuSya zabda kahyo to manuSyamAM dareka manuSyano samAveza thAya che paraMtu AmraphaLa, jIvadravya, munivara ema kahevAthI vizeSanuM grahaNa thAya che. e ja rIte svAmI vinA mati zabda jJAna ane ajJAna banne mATe prayukta thAya che paraMtu jyAre vizeSarUpe grahaNa karAya che tyAre samyagudaSTinI matine matijJAna kahevAya che. mithyAdaSTinI matine mati ajJAna kahevAya che. kema ke samyagudRSTi syAdvAda, anekAMtavAda, pramANa ane nayanI apekSAe pratyeka padArthanA svarUpanuM nirIkSaNa karIne satyAMzane grahaNa kare che ane asatyAMzano parityAga kare che. samyagudRSTinI mati AtmotthAna ane paropakAra tarapha pravRtta hoya che jyAre mithyAdaSTinI mati anaMtadharmAtmaka vastumAM eka dharmanA astitvano svIkAra kare che, zeSano niSedha kare che athavA koIno svIkAra kare, koIno niSedha kare. sAmAnyatayA zrata paNa jJAna ane ajJAna banne prakAranuM hoya che. vizeSarUpe jo zratanA svAmI samyagdaSTi hoya to tenuM zrata, zrutajJAna kahevAya che ane jo zratanA svAmI mithyAdaSTi hoya to tenuM zruta, zruta ajJAna kahevAya che. samyagRSTinuM zruta AtmakalyANa ane paronnatimAM pravRtta hoya che. mithyASTinuM zruta Atmapatana ane parAvanatimAM pravRtta hoya che. samyagudaSTi potAnA zrutajJAna dvArA mithyAzrutane paNa samyaguzruta rUpe pariNata kare che ane mithyAdaSTi samyaguzrutane paNa mithyAzruta rUpe pariNata kare che. te mithyAzruta dvArA saMsAra cakramAM paribhramaNa karAvanArI sAmagrIne ekaThI kare che. sArAMza e che ke jJAnanuM phaLa ajJAnanI nivRtti che. samyagudaSTi AdhyAtmika AnaMdanI anubhUti temaja nirvANa padanI prApti karI zake che. samyagudaSTi jIvanI buddhi ane tenuM zabdajJAna banne mArgadarzaka hoya che jyAre mithyAdaSTinI mati ane tenuM zabdajJAna banne vivAda, vikathA, jIvanabhraSTa, pathabhraSTa temaja patananuM kAraNa bane che temaja sva ane para bannenuM ahita kare che. prazna- jo matijJAna ane matiajJAna banne jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI utpanna thAya che to bannemAM samyaka ane mithyAno bheda kayA kAraNathI kahela che? uttara- jJAnAvaraNanA kSayopazamathI utpanna thayela jJAna mithyAtvamohanIyanA udayathI mithyA banI jAya che.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 108 ] zrI nadI sUtra cAra prakAranI buddhi azrutanizrita Abhinibodhika(mati) jJAna :| 3 se kiM taM AbhiNibohiyaNANaM ? AbhiNibohiyaNANaM duvihaM paNNattaM, taM jahA- suyaNissiyaM ca asuyaNissiyaM ca / se kiM taM asuyaNissiyaM ? asuyaNissiyaM cauvvihaM paNNattaM, taM jahAuppattiyA veNaiyA, kammayA pAriNAmiyA / buddhI cauvvihA vuttA, paMcamA Novalabbhai / zabdArtha - susiyaM = kRtanizrita, zrutane AdhArita, aNu == zrutAdhAra rahita, azrutanizrita, 3rayA = autpAtikI, vegavA = vanayakI, vamavA = karmajA ane, pariNAma = pAriNAmikI, vukkI = buddhi, valvara = cAra prakAranI, puttA = kahela che, pavamAM = pAMcamI, govanabhaTTa = upalabdha nathI, hotI nathI. bhAvArtha :- prazna:- Abhinibodhika jJAnanA keTalA prakAra che? uttara- Abhinibodhika jJAnanA be prakAra che, jema ke- (1) zrutanizrita (2) azrutanizrita. prazna :- azruta nizritanA keTalA prakAra che? uttara- azruta nizritanA cAra prakAra che, jema ke- (1) autpAtikI (2) vaiyikI (3) karmajA (4) pariNAmikI. A cAra prakAranI buddhi zAstrakAroe batAvI che. pAMcamo bheda upalabdha nathI eTale hoto ja nathI. vivecana : A sUtramAM Abhinibodhika jJAnanA be prakAranA kahyA che. 1. zrutanizrita ane 2. azrutanizrita. je zratajJAnathI saMbaMdhita matijJAna che tene zratanizrita matijJAna kahevAya che ane je tathAvidha kSayopazama bhAvathI utpanna thAya che tene azrutanizrita matijJAna kahe che. A viSayamAM bhASyakAra lakhe che ke pahelA zrutanizrita matijJAnanuM varNana karavuM joIe to paNa sUcIkaTaka nyAyathI azrutanizrita matijJAnanuM varNana pahelA karela che arthAt te alpatara che mATe tene prathama kahela che. tenA cAra bheda che(1) autpAtikI buddhi - (hAjara javAbI buddhi) kSayopazama bhAvanA kAraNe zAstra abhyAsa vinA sahasA jenI utpatti thAya, jenAthI eTalI suMdara yukti sujhe ke tenA samAdhAnathI prazrakArane saMtoSa thaI
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna [ 109 ] jAya, janatA para bahu suMdara prabhAva paDe, rAjyamAM sanmAna maLe ane buddhimAnonA pUjya banI jAya, evI buddhine autpAtikI buddhi kahe che. (2) vainAyikI bati - mAtApitA, guru, AcArya AdinI vinaya bhakti karavAthI, utpanna thanAra buddhine vainayikI buddhi kahe che. (3) karmajA buddhi - zilpa, hunnara, kalA, niraMtara abhyAsa ane vividha prakAranAM kAryo karavAthI je buddhi utpanna thAya te karmajA buddhi kahe che. (4) pAriNAmikI buddhi :- cirakALa sudhI pUrvApara paryAlocanathI, paripakva uMmaranA anubhavathI je buddhi utpanna thAya tene pariNAmikI buddhi kahe che. zAstrakAroe amRtanizrita matijJAnanuM ukta cAra prakAranI buddhi dvArA varNana karela che, buddhi A cAra prakAranI ja hoya che. pAMcamo bheda hoto nathI arthAtu koIne pAMcamA prakAranI buddhi hotI nathI. cAra prakAramAM ja badhAnI buddhino samAveza thaI jAya che. autpAtikIbuddhi :| puvvamadiTTha-massuya-maveiya, takkhaNavisuddhagahiyatthA / avvAhaya-phalajogA, buddhI uppattiyA NAma // zabdArtha :- puSya 6 = pahelAM dekhyA vagara, suyaM = pahelAM sAMbhaLyA vagara, vepharca = jANyA vagara, ta = tatkALa, viluptAhiyatthA = padArthanA vizuddha arthane arthAt abhiprAyane grahaNa karanArI, abrAdaya-nano = avyAhata phaLa yogya, bAdhArahita pariNAmavALI, vukkI = evI buddhi, 3khattiyAgAma = autpAtikI buddhi kahevAya che. bhAvArtha :- je buddhi vaDe pUrve nahi sAMbhaLela, nahi dekhela ane nahi jANela padArthanA ke tattvanA viSayamAM tatkALa vizuddha bhAvane grahaNa karanArI ane bAdhArahita suMdara pariNAmavALI buddhi autpAtikI buddhi kahevAya che. autpAtikIbuddhinA daSTAMto : bharahasila miMDha kukkuDa, tila vAluya hatthi agaDa vaNasaMDe / pAyasa aiyA patte, khADahilA paMcapiyaro ya // 1 // bharahasila paNiya rukkhe, khuDDaga paDa saraDa kAya uccAre / gaya ghayaNa gola khaMbhe, khuDDaga maggitthi pai putte // 2 //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 zrI naMdI sUtra mahusittha muddi aMke, NANae bhikkhu ceDagaNihANe | sikkhA ya atthasatthe, icchA ya mahaM sayasahasse // 3 // bhAvArtha :- (1) bharata (2) zilA (3) gheTuM (4) kUkaDo (5) tala (6) retI(7) hAthI (8) kUvo (9) vanakhaMDa (10) khIra (11) atiga (12) pAMdaDA (13) khIlakhoDI(khisakolI) (14) pAMca pitA. (1) bharatazila (2) kAkaDI(pratijJA, zarata) (3) vRkSa (4) vIMTI (5) vastra (6) kAkIDo (7) kAgaDA (8) zauca(malaparIkSA) (9) hAthI (10) bhAMDa (11) goLI (12) thAMbhalo (13) parivrAjaka (14) mArga (15) strI (16) pati (17) putra (18) madhuchatra (19) mudrAo (20) vAMsaLI (21) paisAnI thelI (22) bhikSu (23) ceTakanidhAna (24) zikSA-dhanurveda (25) arthazAstra--nItizAstra (26) IcchAmujaba (27) zatasahasra (lAkha). A autpAtikI buddhinA daSTAMto che. vivecana : ahIM traNa gAthAno saMbaMdha sAthe che. pahelI gAthAmAM bharataputra rohakanI buddhinI cauda kathAo che. pachInI be gAthAomAM te caudane eka 'bharaha-sila' zabdathI kahIne bIjI chavvIsa kathAonA saMketanAma kahela che. Ama kula 40 daSTAMto thAya che. je vyakti koI paNa mUMjhavaNano ukela ane gaMbhIra praznanuM samAdhAna tatkALa karI de che, te vyakti autpAtikI buddhivALo kahevAya che. A buddhizALI vyakti kyAre ya nahi jANela, kyAre ya nahi joyela, nahi sAMbhaLela ane kyAre ya na vicArela viSayamAM paNa tatkALa ukela kADhI, samAdhAna ApI zake che. A buddhithI azakya ke duHzakya lAgatAM kAryo paNa bahu jhaDapathI saphaLa thaI jAya che. ke pUrvakALamAM jeoe autpAtikI buddhi vaDe mahatvapUrNa vAtothI, adbhuta kRtyothI janatAne prabhAvita karela che, te rAjA, bAdazAha, maMtrI, nyAyAdhIza, mahApuruSa, guru, ziSya, kisAna, parivrAjaka, kalAkAra, bAlaka, nara temaja nArIonuM varNana vizeSa ullekhanIya ane mananIya hoya che. teonuM varNana ItihAsa, kathAnaka, dRSTAMta, udAharaNa ane rUpaka Adi rUpe maLe che. ekArthaka sarIkhA lAgatA A zabdonA bhAvamAM kaMIka aMtara hoya che ane vyavahAramAM A zabdo paryAyavAcI zabdanA rUpamAM vaparAtA jovAya che. vartamAnamAM AvA aneka daSTAMto jovA maLe che, je autpAtikI, vainayikI, karmajA ane pAriNAmikI buddhithI saMbaMdhita hoya che paraMtu ahIM sUtragata daSTAMtono ja ullekha karavAmAM Ave che. gAthAomAM te daSTAMtonA saMketarUpe mAtra nAma ja kahela che. tene ja vyAkhyAmAM spaSTa karela che. te A pramANe che- (1) bharata :- ujjayinI nagarInI nikaTa eka naTalokonuM gAma hatuM. temAM bharata nAmano eka naTa raheto hato. tenI dharmapatnInuM koI asAdhya rogathI mRtyu thayuM. tene eka rohaka nAmano dIkaro hato. te bahu ja
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 111 nAno hato. tethI bharatanaTe potAnI ane rohakanI saMbhALa mATe punaH lagna karyA. rohaka nAno hovA chatAM kudaratI rIte buddhimAna tathA puNyavAna hato. rohakanI vimAtA duSTa svabhAvanI hatI. te rohaka para prema rAkhatI na hatI, vAraMvAra ciDAyA karatI hatI. eka divasa rohake tenI vimAtAne kahyuM- mAtAjI ! Apa mArI sAthe premathI vAta kema karatA nathI ? dararoja kaMIka ne kaMIka kaTakaTa cAlu ja hoya che, A zuM ApanA mATe ucita che ? rohakanA e zabdo sAMbhaLIne vimAtA saLagI uThI ane krodhAvezamAM AvIne bolI- duSTa ! nAnA moDhe moTI vAta kare che ? jA, tArAthI thAya e karI le, mAre tArI koI jarUra nathI. ema kahIne vimAtA potAnA kAryamAM lAgI gaI. rohake vimAtAnA kaDavA zabdo sAMbhaLIne teno badalo levAno nirNaya karyo ane samayanI rAha jovA lAgyo. thoDA divasa bAda rohaka potAnA pitA pAse rAtre sUto hato. ardhI rAtanA acAnaka tenI nidrA UDI gaI. jAgIne te kahevA lAgyo-- pitAjI ! pitAjI ! ahIMthI koI anya puruSa doDIne jaI rahyo che. bALakanI A vAta sAMbhaLIne bharatanaTe vicAryuM ke mArI A patnI sadAcAriNI lAgatI nathI. pariNAma e AvyuM ke bharatanaTa potAnI patnIthI viruddha thaI gayo, tenI sAthe vArtAlApa paNa baMdha karyo ane rAtre rohakane laIne bIjA rUmamAM sUvAnuM teNe zarU karyuM. patinI rItabhAta joIne rohakanI vimAtA samajI gaI ke koI paNa kAraNe rohake potAnA pitAne mArI viruddha kAna bhaMbheraNI karI che. have rohakane anukULa thayA vagara mArA patideva saMtuSTa nahIM thAya, pati ruSTa rahevAthI mAruM jIvana nirasa banI jaze. ema vicArIne teNIe rohakane premathI bolAvyo ane kahyuM - beTA ! mArI bhUla thaI gaI. huM AjathI bhaviSyamAM kyAre ya paNa tArI sAthe kharAba vyavahAra nahIM karuM. haMmezAM huM tArI sAthe premathI vAta karIza. ema vizvAsa pamADatAM rohaka saMtuSTa thaI gayo. rohakano krodha zAMta thaI gayo. te potAnA pitAno bhrama dUra karavA mATe avasaranI rAha jovA lAgyo. eka vakhata cAMdanI rAta hatI. ahIM rAtanA te potAnA pitAne potAnI AMgaLIno paDachAyo dekhADIne kahevA lAgyo, pitAjI ! juo te puruSa bhAgI rahyo che. bharatanaTe vicAryuM je puruSa mArA gharamAM Ave che te jaI rahyo lAge che ema vicArIne teNe myAnamAMthI talavAra kADhI ane kahyuM- rohaka kyAM che te laMpaTa puruSa ! hamaNAM ja huM tenI jIvanalIlAne khatama karIza. rohake potAnI AMgaLIno paDachAyo dekhADIne kahyuM- pitAjI ! A ja pahelo puruSa che, te mArI AMgaLInuM halanacalana thavAthI bhAgI jAya che. bALakanI bAlaceSTAthI bharata naTa lajjita ghaIne vicAravA lAgyo ke meM bALakanI vAta sAMbhaLIne mArI patnI sAthe durvyavahAra karyo, meM tene durAcAriNI samajIne choDI dIdhI. me bhayaMkara bhUla karI che. pachI te potAnI patnI sAthe sAro vyavahAra karavA lAgyo. buddhimAna rohake vicAra karyo ke mArA dvArA pitAe vimAnA sAthe durvyavahAra karyo tethI te aprasanna rahI, have prasanna che chatAM vimAtA to vimAtA ja hoya, kyAreka te mane viSa khavaDAvIne mArI nAMkhaze. mATe AjathI kyAre ya ekalA bhojana karavuM nahIM. dararoja te pitAnI sAthe ja bhojana karato, dareka kArya te
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 112] zrI nadI sUtra pitAnI sAthe karavA lAgyo. pitAthI alaga te kyAre ya thato nahIM. eka divasa koI kAma mATe bharata naTane ujjayinI javAnuM thayuM. rohaka paNa pitAnI sAthe ujjayinI gayo. te nagarI vaibhavathI samaddha ane sauMdaryaparNa hatI. tene joIne rohaka temAM magdha banI gayo. nagarInI cAre tarapha pharIne potAnA manarUpI kemerAmAM teNe nagarIno nakazo utArI lIdho. thoDA samaya bAda pitAnI sAthe te potAnA gAma tarapha ravAnA thayo. ujjayinI nagarInI bahAra nIkaLatI vakhate bharatane eka bhUlAI gayelI cIja yAda AvI tethI rohakane kSiprA nadInA kinAre besADIne te ekalo pharI ujjayinI gayo. ahIM rohaka nadInA kinArA para besIne retIthI ramato hato. ekAeka tene retImAM ujjayinI nagarIno nakazo banAvavAnuM mana thayuM. alpa samayamAM teNe sapheda retI para ujjayinI nagarIno AbehUba nakazo taiyAra karyo. rAjamahela, nagarIne pharato killo, koThA, kAMgarA, rAjadhAnI vagere dareka dazya bahu suMdara citaryu. saMyogavaza te nagarInA rAjA te samaye nadI kinAre AvyA. cAlatAM cAlatAM te rohake banAvelA nagarInA nakazA pAse AvyA ane tenA para cAlavA lAgyA te ja kSaNe rohake tene rokI dIdhA ane kahyuM mahAzaya ! Apa A mArgathI na jAo. A zabda sAMbhaLatA ja Azcaryacakita thaIne rAjAe kahyuM- zuM vAta che beTA ! rohake kahyuM- A rAjabhavana che, emAM koI AjJA vagara praveza karI na zake. rAjAe zabda sAMbhaLatA ja kutUhalapUrvaka rohake banAvela potAnI nagarIno nakazo nIrakhIne joyo. teo manomana vicAravA lAgyA- A nAno bALaka keTalo buddhimAna che. jeNe eka ja vAra nagarImAM pharIne keTalo suMdara ane AbehUba sAco nakazo banAvI lIdho. te ja kSaNe rAjAnA manamAM eka vicAra Avyo ke mArA rAjyamAM cAra so navvANu (499) maMtrI che enI upara A bALaka jevo ati kuzAgra buddhimAna koI mahAmaMtrI hoya to mAruM rAjya keTaluM suMdara DhaMgathI cAle! anya baLa nyUna hoya to paNa tenI buddhi dvArA huM niSkaTaka rAjya calAvI zakIza ane zatru rAjA para vijaya meLavI zakIza paraMtu e pahelA bALakanI parIkSA karavI joIe. ema vicArIne rAjAe te bALakanuM nAma ane gAma pUchyuM. bALake kahyuM- mAruM nAma rohaka che huM A nagarInI najIka naTonA gAmamAM rahuM chuM. rAjAe pUchyuM- tArA pitAnuM nAma zuM che? rohake kahyuM- bharata naTa. eTalI vAta thaI tyAM rohakanA pitA AvI gayA tethI rohaka tenI sAthe potAnA gAma tarapha ravAnA thayo. rAjA paNa potAnI nagarI tarapha ravAnA thayA. rAjA potAnA rAjyamAM gayA paNa rohaka tenI najaramAM vasI gayo hato. thoDA samayabAda rAjAe rohakanI parIkSA levAnI zarUAta karI. (2) zilA - rAjAe sarva prathama rohakanA grAmavAsIone bolAvIne kahyuM- tame badhA loko maLIne eka evo suMdara maMDapa banAvo, je rAjAne yogya hoya. tamArA gAmanI bahAra je mahAzilA che tene tyAMthI khaseDyA vinA ane AghIpAchI karyA vinA e ja zilA maMDapanI chata banI javI joIe.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 113 rAjAnI AjJA sAMbhaLIne grAmavAsI naTa loko bahu ciMtAmAM paDI gayA. teo badhA paMcAyata gharamAM ekatrita thayA. rohakanA pitA bharata paNa tenI sAthe hatA. sarve maLIne paraspara vicAravimarza karavA lAgyA. have ApaNe zuM karavuM? rAjAnI AjJAnuM pAlana paNa karavuM joIe. jo ApaNe rAjAnA AdezanuM pAlana nahIM karIe to rAjA avazya daMDa karaze. A rIte vicAraNA karatAM karatAM madhyAhna samaya thaI gayo. bIjI bAju rohaka tenA pitA vagara bhojana karato na hato temaja pANI paNa pIto na hato. moDuM thavAthI tene bahu ja bhUkha lAgI tethI rohaka bhUkhathI vyAkuLa banIne paMcAyata sabhAmAM pitAnI pAse AvIne bolyo- pitAjI mane bahu ja bhUkha lAgI che mATe jaldI ghare cAlo. pitAe kahyuM- beTA! dhIraja rAkha, grAmavAsIo para bahu kaSTa AvI paDyuM che, e vAta tuM jANato nathI. rohake kahyuM - pitAjI! grAmavAsIo para zuM kaSTa AvyuM che? bharata naTe rAjAnI AjJA viSenI muzkelI batAvI. pitAnI vAta sAMbhaLIne rohaka smita, karatAM kahyuM- A kAmamAM zuM saMkaTa che? A kaSTane huM hamaNA ja dUra karI daIza. AmAM ciMtA karavA jevI koI vAta nathI. nAnA evA rohakanI vAta para lokone vizvAsa zI rIte Ave? rohake kahyuM- Apa loko maMDapa banAvavA mATe e mahAzilAnI cAre tarapha jamIna khodo. pachI tenI cAreya bAju jyAM jyAM jarUra paDe tyAM tyAM thAMbhalAo lagAvI do. pachI madhyabhAganI jamInane khodo. tyArabAda cAre ya bAju suMdara majAnI kotaraNI yukta divAlo banAvI do. A rIte karavAthI ati suMdara maMDapa banI jaze. A che rAjAnI AjJA pAlanano zreSTha upAya. maMDapa banAvavAno sahaja upAya rohake batAvyo. te badhA lokone gamI gayo. upAya maLI gayA pachI bharata, rohaka temaja grAmavAsIo badhA potapotAnA ghare gayAM. bhojana karyA bAda loko gAmanI bahAra jyAM mahAzilA hatI tyAM AvyA ane cAre bAju khodakAma zarU karIne thAMbhalAo mUkI dIdhA pachI vaccenI jamIna khodIne sApha karI. pachI mahAzilAnI cAre bAju divAlo caNI dIdhI. Ama karavAthI mahAzilA te maMDapanI chata banI gaI. tyAra bAda grAmINa loko rAjAnI pAse gayA ane nivedana karyuM- mahArAja ! ApazrIe amone AjJA karI hatI te pramANe ame mahAzilAne tyAMthI haTAvyA vagara ja maMDapa taiyAra karela che, to pachI ApazrI kRpA karIne tenuM nirIkSaNa karavA mATe padhAro. rAjAe svayaM AvIne maMDapane joyo ke tarata ja tenuM mana khuza thaI gayuM. pachI rAjAe teone pUchayuM. A rIte maMDapa banAvavAno upAya tamane koNe batAvyo? grAmINa lokoe ekI avAje kahyuMmahArAjAdhirAja ! A upAya amane bharatanaTanA nAnakaDA bALaka rohake batAvyo. tenI buddhino A camatkAra che. tenI buddhithI ame ApanI AjJAnuM pAlana karI zakyA chIe. rohakanI hAjara javAbI buddhi temaja tenI sUjhabUjha yukta mati joIne rAjA ati saMtuSTa thayA. rohaka rAjAnI eka parIkSAmAM uttIrNa thaI
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 zrI naMdI sUtra gayo. rAjA prasanna thatAM thatAM potAnA gAma tarapha ravAnA thayA. (3) gheTuM - rAjAe bIjIvAra rohakanI parIkSA karavA mATe te grAmINa lokonI pAse eka gheTuM mokalyuM ane sAthe kahevaDAvyuM ke paMdara divasa pachI A gheTAne rAjA pAse mokalI dejo paNa hA, rAjAnI eka zarata che, A gheTAnuM atyAre jeTaluM vajana che eTaluM ja rahevuM joIe, eka pakhavADIyAmAM vadhavuM paNa na joIe ane ghaTavuM paNa na joIe. jema che ema ja pAchuM soMpI dejo. rAjAnI uparyukta AjJA maLatA grAmINa loko ciMtAtura banI gayA. lokoe vicAryuM ke jo ene sAruM khavaDAvazuM to paMdara divasamAM A gheTAnuM vajana vadhI jaze ane jo ene bhUkhyuM rAkhazuM to eka pakSamAM tenuM vajana ghaTI jaze. A vikaTa samasyAne ukelavA mATe teoe bharatanA putra rohakane bolAvyo ane rAjAnI gheTA viSenI je AjJA hatI te rohakane teoe atha thI iti sudhI kahI saMbhaLAvI. rohake potAnI tIkSNa buddhithI evo mArga kADhyo ke eka pakSamAM to zuM ? aneka pakSa sudhI rAjA A gheTAne ahIM rAkhe to paNa vajana vadhe paNa nahIM ane ghaTe paNa nahIM. atyAre tenuM vajana jeTaluM che eTaluM ja raheze. rohake grAmINa lokone kahyuM- A rAjAnuM gheTuM che mATe pratidina tene sAruM sAruM khavaDAvo ane tenI sAme ja baMdha pAMjarAmAM eka vAghane rAkho. sAruM sAruM khAvAthI gheTAnuM vajana vadhI jaze paNa vAghanA bhayathI pharI tenuM vajana ghaTI jaze ane jema che tema ja raheze. grAmINa loko rohakanA kahevA mujaba gheTAne sAruM sAruM khavaDAvavA lAgyA ane teoe tenI sAme eka vAgha pUrela baMdha pAMjaru rAkhI dIdhuM. bhojananI paryApta mAtrAthI tathA vAghanA bhayathI gheTAnuM vajana vadhyuM paNa nahIM ane ghaTayuM paNa nahIM. eka pakSa vyatIta thayA bAda grAmINa lokoe pelA gheTAne rAjAne soMpI dIdho. rAjAe e gheTAnuM vajana karAvyuM to jeTaluM hatuM eTaluM ja thayuM. rAjA A vakhate paNa rohakanI caturAI joIne bahu khuza thayA. (4) kUkaDo :- | :- thoDA divasa pachI rAjAe rohakanI autpAtikI buddhinI parIkSA karavA mATe te grAmINa lokonI pAse eka nAnAkaDA phUkaDAne mokalyo ane sAthe kahevaDAvyuM ke A kaDAne bIjA kUkaDAnI sAthe nahIM paNa ekalo ja rAkhIne laDI zake evo laDAyaka banAvIne pachI ahIM mokalI dejo. rAjAnI A AjJA sAMbhaLIne grAmINa loko mUMjhAyA ane teo rohakanI pAse gayA ane rAjAnI AjJA viSenI vAta kahI saMbhaLAvI. grAmINa lokoe kahyuM- rohaka, ekalo phUMkaDo koI divasa laDatA zIkhe nahIM, have karavuM zuM ? rohake kahyuM tame koI mUMjhAzo nahIM, eno upAya huM hamaNAM ja batAvuM chuM. ema kahIne teNe grAmINajanone kahyuM ke tame eka moTo ane majabUta arIso maMgAvIne, A kUkaDAne te arIsAnI sAme rAkho eTale te ghIre dhIre laDatA zIkhI jaze. grAmINavAsIoe rohakanA kahevA mujaba divasamAM cAra pAMca vAra kUkaDAne arIsAnI sAme rAkhyo. kUkaDo potAnuM pratibiMba joIne tene potAno pratidvaMdvI samajIne dhIre dhIre tenI sAthe laDavA mATe
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 115 prayatna karavA lAgyo. thoDA divasomAM kUkaDo potAnA pratibiMbanI sAthe laDAI karatA zIkhI gayo. thoDA divaso bAda grAmINa lokoe te kUkaDAne rAjAne soMpI dIdho ane A kUkaDo ekalo laDI zake che tenI vigata batAvI. rAjA ekalA kUkaDAne arIsA sAthe laDato joI khUba ja khuza thayA ane rohakanI buddhi para ati prasanna thayA. (5) tala :- anya keTalAka divaso pachI pharI rAjAne rohakanI buddhinI parIkSA karavAnuM mana thayuM. rohakanA gAmanA lokone rAjAe potAnA darabAramAM bolAvyA ane kahyuM- tamArI sAme ja talano Dhagalo che tene gaNyA vagara batAvo ke A DhagalAmAM keTalA tala che ? ane saMkhyA batAvavAmAM bahu vilaMba karavo nahIM. rAjAnI vAta sAMbhaLIne grAmINa loko kiMkartavyamUDha banIne rohakanI pAse AvyA ane rAjAnI AjJA viSeno sarva vRtAMta kahI saMbhaLAvyo. rohake kahyuM- tame rAjAnI pAse jaIne kaho rAja ! ame gaNita zAstrI to nathI chatAM ApanI AjJA ziromAnya karIne A mahArAzimAM talanI saMkhyA keTalI che te ame Apane upamA dvArA batAvIzuM. A ujjayinI nagarInI upara AkAzamAM jeTalA tArA che eTalI ja saMkhyA A DhagalAmAM talonI che. grAmINajano harSAnvita thaIne rAjAnI pAse gayA ane tyAM jaIne rohakanA kahevA mujaba tala viSe badhI vAta kahI saMbhaLAvI. rAjAjI rohakanI buddhi joIne manamAM ati khuza thayA. (6) retI :- koI eka divasa rAjAe pharI rohakanI parIkSA karavA mATe grAmINa lokone Adeza Apyo ke tamArA gAmanI AsapAsa bahu kiMmatI retI che tenuM eka doraDuM banAvIne mokalo. bicArA naTa loko gabharAyA ke retInuM doraDuM vaNI kema zakAya ? teo rohakanI pAse gayA ane rAjAno Adeza kahI saMbhaLAvyo. rohake grAmINavAsIone kahyuM tame rAjAnI pAse jaIne kaho ame sarva naTa chIe tethI nRtya kaLA tathA vAMsa para nAcavAnuM jANIe chIe. doraDuM banAvavAno dhaMdho amAro nathI to paNa ApazrIno Adeza che, tenuM pAlana karavuM e amAruM kartavya che. amArI Apane eka namra prArthanA che. jo ApanA bhaMDAramAMthI athavA ajAyaba gharamAMthI namUnArUpe retInuM jUnuM doraDuM hoya to te Apo. ame e namUno joIne retInuM doraDuM banAvIzu ane ApanI sevAmAM mokalI ApazuM. grAmINa loko rAjAnI pAse gayA. tyAM jaIne namratApUrvaka rohake jema kahyuM hatuM ema ja kahyuM arthAt retInA doraDAno koI namUno hoya to ApavAnI mAgaNI karI. rokanI camatkArayukta buddhi joIne rAjA niruttara banI gayA. (7) hAthI :- koI eka divase rAjAe pharI rohakanI parIkSA mATe grAmINa loko pAse eka vRddha maraNAsanna hAthI mokalyo ane kahevaDAvyuM ke A hAthInI barAbara sevA karo ane pratidina tenA samAcAra mane
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra mokalatA raho paNa kyAre ya evuM kahevaDAvazo nahIM ke hAthI marI gayo. jo evo saMdezo tame kahevaDAvazo to tamane daMDa devAmAM Avaze. 16 A pramANe samAcAra AvavAthI grAmINaloko mUMjhAyA, teo tarata ja rohakanI pAse gayA ane rAjAnI AjJA kahI saMbhaLAvI, rohake zIghra teno upAya batAvyo- A hAthIne sAro sAro khorAka khavaDAvo pachI je kAMI thaze te huM saMbhALI laIza. grAmINa lokoe rohakanA kahevA mujaba hAthIne anukULa Ave evo sAro khorAka Apyo paraMtu hAthI te ja rAtre marI gayo. grAmINaloko gabharAyA ke rAjAne have zuM javAba ApIzuM ? paraMtu rohake temane zIkhaDAvyuM e ja rIte grAmINavAsIoe rAjAne kahyuM- he naradeva ! Aja hAthI UThato nathI, besato nathI, khAto nathI, pIto nathI, zvAsa leto nathI. koIpaNa prakAranI ceSTA paNa karato nathI. ardhI rAtathI ekadama niSkriya paryo che. rAjAe kupita thaIne kahyuM to zuM hAthI marI gayo ? grAmINa lokoe kahyuM- prabhu ema ame zI rIte kahI zakIe ? evuM to Apa ja kahI zako cho. rAjA rohakanI caturAI para bahu ja khuza thayA. grAmavAsIo potAnA jAna bacAvIne saharSa pota potAnA ghare gayA. dhanya che rohakanI autpAtikI buddhine ! (8) agaDakUpa (kUvo) - ekavAra rAjAe rohakanI parIkSA karavA mATe grAmINa lokone eka saMdezo mokalyo ke tamArA gAmamAM susvAdu-zItala, pathya jaLathI pUrNa bharela kUvo che tene jema bane tema jaldIthI jaldI amAre tyAM mokalI do, nahi mokalo to tamane daMDa devAmAM Avaze. rAjAno A Adeza sAMbhaLIne loko ciMtAgrasta banIne rokanI pAse gayA ane teno upAya pUchyo. bIjuM to ThIka kUvo koI divasa cAlIne bIje gAma jato haze ? he buddhimAna ! Ano upAya Apa ja batAvI zakazo. rohake kahyuM- rAjAnI pAse jaIne ema kaho ke amAro gAmaDAno kUvo svabhAvathI ja Darapoka che. e ekalo kyAM ya jato nathI. koInA para tene vizvAsa Avato nathI. mATe Apa tyAMnA eka kUvAne mokalo, jethI tenI sAthe amAro kUvo tyAM AvI jaze. rohakanA kahevA mujaba grAmINa lokoe rAjAne jaIne vAta karI ke amAro kUvo ekalo nahIM Ave, tyAMthI tamArA eka kUvAne mokalo to tenI sAthe amAro kUvo AvI jaze. rohakanI buddhi para rAjA prasanna thaI gayA. (9) vanakhaMDa :- thoDA divaso vyatIta thayA pachI rAjAe grAmINa lokone saMdezo kahevaDAvyo ke tamArA gAmamAM pUrvadezAmAM je vanakhaMDa che tene pazcima dizAmAM karI do.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna | 117 | grAmINa loko ciMtAmagna banIne rohakanI pAse gayA ane rAjAnA AdezanI vAta karI. rohake autpAtikI buddhi vaDe kahyuM- mahArAjane jaIne kaho ke Apa A gAmane ja pUrva dizAmAM vasAvI do eTale amAruM vanakhaMDa ApoApa pazcima dizAmAM AvI jaze. grAmINa lokoe rohakanA kahevA mujaba mahArAjAne kahyuM - Apa A nagarane pUrva dizAmAM vasAvI do eTale amAruM vanakhaMDa svayaM pazcima dizAmAM AvI jaze. rAjAe kahyuM- A konI buddhino camatkAra che? grAmavAsIoe kahyuM-rohakanI buddhino camatkAra che. rAjA rohakanI buddhi para atyaMta khuza thayA. (10) pAyasa (khIra):- eka divasa rAjAe acAnaka naTa lokone AjJA karI ke tame loko agni vinA khIra pakAvIne ahIM mokalI do. naTa loko pharI herAna thaI gayA. rAjA je je AjJA kare che te vAta ApaNI buddhimAM AvatI nathI. teo tarata ja rohaka pAse gayA. rohake potAnI autpAtikI buddhi dvArA tarata ja upAya batAvyo ke tame pahelA cokhAne pANImAM palALI do. ekadama narama thaI jAya pachI e cokhAne dUdhathI bharelI degaDImAM nAkhI do. emAM thoDIka sAkara nAkhI do, pachI e degaDIne cUnAnA DhagalA para rAkhI do. cUnAnA DhagalAmAM thoDuMka pANI nAkhI do jethI cUno garama thaI jaze. cUnAnI tIvra garamIthI khIra pAkI jaze, pachI rAjAne jaIne daI Avajo. grAmINa lokoe rohakanA kahevA mujaba khIra pakAvIne te degaDI rAjAne pahoMcADI dIdhI ane agni vagara khIra kevI rIte taiyAra karI te vAta rAjAne kahI saMbhaLAvI. rAjA rohakanI alaukika buddhino camatkAra sAMbhaLIne AnaMda vibhora banI gayA. (11) atiga :- thoDA divasa pachI rAjAe rohakane potAnI pAse bolAvavA mATe mANasone mokalyA. ane tenI zarato kahevaDAvI. rohaka jyAre mArI pAse Ave tyAre zukla pakSamAM na Ave, kRSNapakSamAM na Ave, divasanA nA Ave, rAtrinA na Ave, chAyAmAM na Ave, taDakAmAM na Ave, AkAzamArgathI na Ave, bhUmi para cAlIne paNa na Ave, mArgathI na Ave, unmArgathI na Ave, snAna karIne na Ave, snAna karyA vagara paNa na Ave paraMtu rohakane rAjA pAse avazya AvavAnuM che. rAjAnI evI nirAlI AjJA sAMbhaLIne rohakanI pAse UbhelA mANasonA zvAsa addhara caDI gayA. sau vicAramAM paDI gayA ke AvI kaThina zarato zI rIte pUrI thaze? paraMtu rohaka kAMI hAre ema na hato. rohake rAjadarabAramAM javAnI taiyArI karI. suavasara joIne rohake gaLA sudhI snAna karyuM, amAvasyA ane ekamanI saMdhimAM saMdhyA samaye, zira para cAyaNInuM chatra dhAraNa karIne, bakarI para besIne gADInA paiDAnA cilAno rasto choDIne vacalA rastethI rAjAnI pAse gayo. rAjadarzana, devadarzana ane gurudarzane khAlI hAthe na javAya e nIti vacanane
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 118 ] zrI nadI sUtra dhyAnamAM rAkhIne rohane hAthamAM eka mATInuM Dhepha sAthe lIdhuM hatuM. rAjAnI sevAmAM pahoMcIne rohake yogya rIte vinayapUrvaka namaskAra karyA. pachI mATInuM Dhepha rAjAnI samakSa rAkhI dIdhuM. rAjAe Azcaryacakita thaIne pUchyuM- A zuM che? rohake namrabhAve uttara Apyo, deva! Apa pRthvIpati cho eTale huM ApanA caraNe dharavA mATe pRthvI lAvyo chuM. prathama darzane ja evA prakAranuM mAMgalika vacana sAMbhaLIne rAjA ati pramudita thayA. rohakanI sAthe AvanAra grAmINa loko romAMcita thaI gayA. rohake AjJAnuM pAlana karyuM tethI rAjAe grAmINa lokone mokalI dIdhA paNa rohakane potAnI pAse rAkhI lIdho. rAtre rAjAe rohakane potAnI pAse sUvaDAvyo. rAtrinA bIjA pahore rAjAe rohakane saMbodhana karIne kahyuM-rohaka! tuM jAge che ke UMghe che? rohake javAba Apyo- jANuM mahArAja. rAjAe pUchyuM- jAgIne tuM zuM vicAre che? rohake kahyuM- huM vicAruM chuM ke bakarInA peTamAM goLa goLa lIMDIo kema banatI haze? rohakanI Azcaryacakita vAta sAMbhaLIne rAjA paNa vicAramAM paDI gayA paNa rAjAne uttara sUjhayo nahIM. teNe pharI rohakane pUchayuM- jo tuM e javAba jANato ho to mane batAva. rohake kahyuM- deva! bakarInA peTamAM saMvartaka nAmano vAyu vizeSa hoya che, tethI tenI lIMDIo goLa goLa banIne bahAra Ave che. ema kahIne thoDI vAramAM ja rohaka UMghI gayo. (1ra) patra :- rAtrinA trIjA pahore rAjAe kahyuM - rohaka ! jAge che ke UMghe che? rohake zIdhra javAba Apyo-jAguM svAmI ! rAjAe pharI kahyuM- rohaka! tuM zuM vicAre che? rohake kahyuM- huM ema vicAruM chuM ke pipaLAnA pAMdaDAnI DAMDalI moTI hoya ke tenI zikhA? A vAta sAMbhaLIne rAjA saMzayamAM paDI gayA. pachI teNe rohakane pUchyuM- beTA tuM A viSe zuM jANe che? rohake kahyuM- deva! jyAM lagI zikhAno agrabhAga sUkAya na jAya tyAM sudhI banne tulya hoya che. pachI rAjA UMghI gayA ane rohaka paNa UMghI gayo. rAjAe koI anubhavIne pUchyuM- tyAre teNe kahyuM ke rohakanI vAta sAcI che. (13) khADahilA (khisakolI) :- rAtrino cotho prahara cAlato hato. te samaye acAnaka rAjAe rohakane pUchyuM- tuM jAge che ke UMghe che? rohake kahyuM - jAguM chuM svAmI ! rAjAe kahyuM - tuM zuM vicAre che! rohake kahyuM- huM vicAruM chuM ke khisakolInI pUMchaDI enA zarIrathI moTI haze ke nAnI ? rohakanI vAta sAMbhaLIne rAjA khuda vicAramagna banI gayA. jyAre te koI nirNaya na karI zakyA tyAre teNe rohakane pUchyuM- beTA! tuM A viSe zuM jANe che? rohake kahyuM-deva! khisakolInuM zarIra ane pUMcha banne barAbara hoya che. ema kahIne rohaka pharI UMghI gayo. (14) paMcapiyaro (pAMca pitA) - rAtri vyatIta thaI gaI. sUryodayathI pahelA jyAre maMgala vAjiMtro vagADavAmAM AvyA tyAre rAjA jAgyA paraMtu rohaka gADha nidrAmAM sUto hato. rAjAe rohakane avAja dIdho
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna | 119 | paraMtu rohaka jAgyo nahIM tethI rAjAe potAnI chaDI jarAka rohakanA zarIrane aDADI, tethI rohaka tarata ja jAgI gayo. rAjAe kutUhalapUrvaka pUchyuM- rohaka tuM zuM vicAra karato hato? rohake kahyuM- vicArato hato ke Apane pitA keTalA che? rohakanI vAta sAMbhaLIne rAjA cakkaramAM paDI gayA paraMtu tenI buddhi prabaLa hovAnA kAraNe krodhane zAMta karIne kahyuM- beTA ! tuM ja batAva ke huM keTalA pitAno putra chuM? rohake kahyuM- mahArAja ! Apa pAMca pitAthI utpanna thayA cho. eka to vaizramaNathI kema ke Apa kubera samAna udAra cho. bIjA cAMDAlathI, kema ke duzmano mATe Apa cAMDAla samAna kUra cho. trIjA dhobIthI, dhobI jema bhInA kapaDAne khUba nIcovIne badhuM pANI temAMthI kADhI nAMkhe che e ja rIte Apa paNa dezadrohI ane rAjadrohInuM sarvasva lUMTI lo cho. cothA viMchIthI, jema viMchI DaMkha mArIne bIjAne pIDA pahoMcADe che e ja rIte mArA jevA nidrAdhIna bALakane chaDInA agrabhAgathI jagADIne viMchInI jema kaSTa pahoMcADyuM che. pAMcamA ApanA pitAzrI kema ke Apa ApanA pitA samAna nyAyapUrvaka prajAnuM pAlana karo cho. rohakanI uparyukta vAta sAMbhaLIne rAjA avAka banI gayA. prAtaHkALe zauca-snAnAdithI nivRtta thaIne rAjA potAnI mAtAne praNAma karavA mATe gayA. praNAma karIne rohake batAvelI pAMca pitAnI vAta teNe mAtAne kahI saMbhaLAvI ane pachI kahyuM- mAtAjI! A vAta keTalI satya che? rAjamAtAe kahyuM putra ! vikArI IcchAthI jovuM e ja jo tArA saMskAranuM kAraNa hoya to evuM avazya banyuM che. jyAre tuM garbhamAM hato tyAre huM eka divasa kuberanI pUjA karavA mATe gaI hatI. kuberanI suMdara mUrtine joIne mArI bhAvanA vikRta thaI hatI, pAchA pharatI vakhate eka dhobI ane eka cAMDAla yuvakane joIne mArI bhAvanA vikRta thaI hatI. tyAra bAda ghara tarapha AvatI vakhate eka viMchI yugalane rati krIDA karatAM joIne mArA manamAM paNa kaMIka vikArI bhAvanA utpanna thaI hatI. vastutaH to tArA janaka jagatuM prasiddha eka ja pitA che. mAtA pAsethI sarva vAta jANIne, rohakanI autpAtikI alaukika buddhino camatkAra joIne, rAjA Azcaryacakita banI gayA. mAtAne praNAma karIne rAjA potAnA mahelamAM gayA ane rAjadarabArano samaya thavA para rAjA rAja siMhAsana para virAjita thayA. pachI prajAjanonI samakSa rohakane mukhyamaMtrInA pada para niyukta karI dIdho. A cauda udAharaNa rohakanI autpAtikI buddhinA che. have pachI zAstrakAra judI judI vyaktinA 27 udAharaNa autpAtikI buddhinA Ape che. (1) bharatazilA :- pahelI gAthAthI kahela bharata naTaputra rohakanI buddhinI parIkSAnA cauda daSTAMto A 'maradakSi' zabdamAM punaH saMkalana karI tene eka ja gaNela che. pachI bIjA chavvIsa dAMta navA kahyA che. (2) pratizA-zarata :- koI eka bhoLo gAmaDAno kheDUta potAnA gAmathI kAkaDInI gADI bharIne zaheramAM vecavA mATe gayo. nagaranA daravAjA pAse pahoMcatAM ja tene eka dhUrta maLI gayo. teNe kheDUtane
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra kahyuM- huM tamArI A badhI kAkaDI khAI jAuM to tuM mane zuM Ape ? kheDUte kahyuM- to huM tane eka evo moTo lADavo ApuM ke je daravAjAnI bahAra na jaI zake. bannenI zarata nakkI thaI gaI, pAse UbhelA lokone teNe sAkSImAM rAkhI lIdhA. 120 dhUrta nAgarike pahelAM kheDUtanI dareka kAkaDI thoDI thoDI khAI lIdhI, kAkaDIne eThI karI nAMkhI pachI kahe, "lo bhAI meM tamArI badhI kAkaDI khAI lIdhI che." kheDUte kahyuM ema na cAle. tyAre nAgarika grAhakone bolAvI lAvyo. grAhakoe kahyuM badhI kAkaDI khAdhelI che mATe ame nahIM laIe. nAgarike kheDUtane kahyuM- mArI zarata pramANe tame mane lADu ApI do. pahelAe kahyuM- tane huM eka be, traNa, cAra, pAMca rUpiyA ApuM chevaTe vadhatAM vadhatAM so rUpiyA ApuM ema kahyuM paNa dhUrta nAgarika mAnyo nahIM, teNe kahyuM mane zarata pramANe lADu ja joIe. kheDUte kahyuM- traNa divasamAM huM tamArI zarata pUrNa karIza. traNa divasamAM kheDUte eka bIjA dhUrtane zodhI lIdho. tenA kahevA mujaba kheDUte gAmamAMthI eka nAnakaDA lADavAnI kharIdI karI, pachI e lADavAne teNe nagaranA daravAjA pAse rAkhIne kahyuM- lADu ! tuM daravAjAnI bahAra cAlyo jA. paNa lADavo tyAMthI khasyo nahIM. kheDUte dhUrta nAgarikane kahyuM- meM tamane daravAjAnI bahAra na jaI zake evo lADavo ApI dIdho che. sAkSImAM rahelA lokoe kahyuM- barAbara che. bannenI zarata pUrNa thaI gaI. ahIM dhUrtanI autpAtikI buddhithI kArya pUrNa thayuM. (3) vRkSa :- koI eka samaye thoDAka yAtriko eka sthAnathI bIjA sthAne jatAM rastAmAM eka saghana AMbAnA vRkSa nIce visAmo levA beThA. AMbAmAM pAkelI kerIo joIne teonA moDhAmAM pANI AvI gayuM. teo kerI levAno upAya zodhavA lAgyA. AMbAnA vRkSa para vAMdarAo beThA hatA tethI vRkSa para caDIne kerI levI muzkela hatI. aMte eka autpAtikI buddhimAne kahyuM- paththara laIne vAMdarAo tarapha pheMko. vAMdarAo caMcaLa ane nakala karanArA hoya che tethI te paththaranA badale kerIo pheMkaze. tenI salAha pramANe karatAM vAMdarAo paththarone badale pAkI kerIo toDI toDIne teonI tarapha pheMkavA lAgyA. pacikone to kerI ja joItI hatI. teoe peTa bharIne kerI khAdhI pachI tyAMthI ravAnA thaI gayA. (4) khuphuga (vIMTI) - rAjagRhanagaramAM prasenajita rAjAe potAnI nyAyapriyatA ane buddhibaLathI samasta zatruo para vijaya prApta karyo hato. te niSkaMTaka rAjya karI rahyA hatA. te pratApI rAjAne ghaNA putro hatA. temAM eka zreNika nAmano rAjakumAra samasta rAjya guNothI yukta hato ane te rAjAno prema pAtra hato. rAjA pragaTa rUpe tenA para potAno prema pradarzita karatA na hatA. rAjAne Dara hato ke pitAno prema pAtra jANIne tenA bIjA bhAIo IrSyAvaza zreNikane mArI na nAMkhe tenI khAtrI zuM ? paraMtu zreNika buddhimAna
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 121 | hovA chatAM pitAno prema nahi maLavAthI manomana duHkhI ane krodhita thaIne teNe ghara choDavAno nizcaya karyo. eka divasa te potAnI yojanA pramANe cupacApa mahelathI nIkaLIne anya dezamAM javA mATe ravAnA thayo. cAlatAM cAlatAM te benAtaTa nAmanA nagaramAM pahoMcyo ane koI vyApArInI dukAne visAmo levA beTho. potAnA durbhAgyathI te vyApArIno dhaMdho baMdha thaI gayo hato paraMtu zreNika enI dukAne beTho ke tarata ja teno saMcita karelo mAla bahu UMcA bhAvathI vecAI gayo. videzathI vyApArIo ratno lAvyA hatA, te tene alpa mUlyamAM maLI gayA. evo aciMtya lAbha maLavAthI vyApArIe vicAryuM- Aje mane je lAbha maLyo che te A puNyavAna vyaktinA bhAgyathI maLyo che. e mArI dukAne AvIne beTho ke tarata ja mane lAbha maLI gayo. koI mahAna AtmA lAge che. vaLI te keTalo suMdara ane tejasvI dekhAya che? AgalI rAtre zeThane svapna AvyuM hatuM ke potAnI putrInA lagna eka "ratnAkara"nI sAthe thaI rahyA che. te ja divase zreNika tenI dukAna para jaIne beTho ane divasabhara zeThane puSkaLa lAbha thayo tethI zeThane lAgyuM ke A ja 'ratnAkara' haze. manomana pramudita thaIne vyApArIe zreNikane pUchyuM- Apa ahIM konA gharamAM atithi banIne AvyA cho? zreNike vinamrabhAve mIThI bhASAmAM kahyuM- zrImAnuM ! huM Apano ja atithi chuM. evo mITho ane AtmIyatApUrNa uttara sAMbhaLIne zeThanuM hRdaya praphullita thaI gayuM. te bahu ja premathI zreNikane potAnA ghare laI gayo ane uttamottama vastra temaja bhojana AdithI teno satkAra karyo. teNe potAnA ghare ja rahevAnuM zreNikane kahyuM. zreNikane to tyAM ja rahevAnuM hatuM eTale te AnaMdapUrvaka rahevA lAgyo. zreNikanA puNyathI zeThanI saMpattimAM dina pratidina vRddhi thavA lAgI tethI zeThanI pratiSThA vadhI gaI. A rIte keTalAka divaso vyatIta thaI gayA. zeThe dhIre dhIre vAtacIta karIne potAnI putrI naMdAnA lagna zubhadivase ane zubha muhUrta zreNikanI sAthe karI ApyA. zreNika svasuragRhe potAnI patnInI sAthe rahevA lAgyA. thoDA samaya bAda naMdAdevI garbhavatI banI ane yathAvidhi garbhanuM pAlana karavA lAgI. bIjI bAju rAjakumAra zreNika kahyA vagara cAlyA gayA hovAthI rAjA prasenajita bahu ciMtAgrasta banI gayA. teNe cAre dizAmAM zreNikanI zodha karavA mATe mANasone mokalyA. thoDA divasa bAda zodha karatAM karatAM thoDAka mANaso benAtaTa AvyA. tyAM pahoMcatA teone zreNikanI khabara maLI jatAM teo zreNika pAse pahoMcI gayA ane zreNikane prArthanA karI ke mahArAjA ApanA viyogathI bahu ja duHkhI che, kRpA karIne Apa zIdhra rAjagRha padhAro. zreNike rAjapuruSonI prArthanAno svIkAra karyo ane rAjagRha javA mATe nizcaya karyo. potAnI patnI naMdAne vAkepha karI, tenI saMmati laIne potAno paricaya lakhIne Apyo, pachI temaNe rAjagRha tarapha prasthAna karyuM. rAjagRha pahoMcatA prasenajita rAjAe zreNikane rAjyapada ApyuM. A bAju naMdAnA garbhamAM devalokathI cyavIne AvelA jIvanA puNyaprabhAvathI naMdA devIne eka
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 122] zrI naMdI sUtra dohada utpanna thayo. huM eka moTA hAthI para ArUDha thaIne dhana dAna tathA abhayadAna ApuM. evA tenA manamAM vicAro AvyA. pachI teNIe potAnA pitAne potAnI IcchA pUrNa karavA mATe prArthanA karI. pitAe saharSa potAnI putrIno dohada pUrNa karyo. samaya vItatAM savA nava mAse putraratnano janma thayo. pitAe prAtaHkAlIna surya samAna tejasvI ane daze dizAone prakAzita karanAra bALakano janma mahotsava manAvyo. pachI dohadAnusAra tenuM nAma "abhayakumAra" rAkhyuM. te sukumAra bALaka dina pratidina vRddhi pAmavA lAgyo. samaya pasAra thavA para tene zALAe mokalyo. prAraMbhika jJAnathI laIne aneka zAstrano abhyAsa karIne 72 kaLAomAM te pravINa thayo. eka divasa akasmAta abhayakumAre tenI mAtAne pUchyuM- mA, mArA pitAjI koNa che ane te kyAM rahe che? putranA A praznathI mAtAe tenA pitA viSenI sarva vAta karI ane zreNike lakhela vigatano patra paNa vaMcAvyo. mAtAnI vAta sAMbhaLIne temaja potAnA pitAe lakhelo paricaya patra vAMcIne teNe jANyuM ke mArA pitA rAjagRhanA rAjA che. te jANIne abhayakumArane ati prasannatA thaI. pachI teNe potAnI mAtAne kahyuM- mAtAjI ! Apa AjJA Apo to huM sAthIdArone laIne rAjagRha jAuM? mAtAe kahyuM- jo tuM kahe to huM paNa tArI sAthe AvuM. abhayakumAre hA pADI tethI mAtA ane putra temaja sAthIdAro badhAM rAjagRha tarapha ravAnAM thayAM. cAlatAM cAlatAM teo rAjagRha nagaranI bahAra pahoMcyA. potAnI mAtAne sAthIdAronI pAse eka suMdara sthAna para rAkhIne abhayakumAra nagaramAM gayo. tyAMnuM vAtAvaraNa kevuM haze ? rAjAjInA mane darzana kevI rIte thaze? vagere vicAra karato karato te cAlyo jato hato. tyAM nagaranI aMdara eka jaLarahita kUvAnI AsapAsa mANasonI bhIDa dekhI. abhayakumAre koI eka vyaktine pUchyuM- badhA kUvAnA kAMThe zA mATe bhegA thayA cho? teNe kahyuM pANI vagaranA A sUkA kUvAmAM amArA rAjAnI suvarNa mudrikA(vIMTI) paDI gaI che. rAjAe ghoSaNA karI che je koI mANasa kUvAmAM UtaryA vagara ane kUvAnA kAMThe ja UbhA rahIne potAnA hAthathI vIMTI kADhI Apaze tene mahArAja bahu suMdara pAritoSika Apaze paraMtu ahIM UbhelAomAMthI koIne paNa vIMTI kADhavAno upAya sUjhato nathI. abhayakumAre te ja kSaNe kahyuM- jo tame mane anumati Apo to huM vIMTI kADhI ApuM. A vAta jANIne rAjanA karmacArIoe abhayakumArane vIMTI kADhI ApavAno anurodha karyo arthAt hA pADI. abhayakumAre sarvaprathama kUvAnA kAMThA para rahIne ekavAra vIMTIne barAbara joI lIdhI. tyArabAda thoDeka dUra rahelA chANane te laI Avyo pachI kuvAmAM paDelI vIMTI para te chANa teNe nAMkhI dIdhuM. vIMTI chANamAM coMTI gaI. be cAra kalAka pachI chANa sukAI gayA bAda teNe kUvAmAM pANI bharAvyuM. kUvo pANIthI chalochala bharAI javAthI peluM sukAI gayeluM chANa upara AvatAM kUvAnA kAMThe UbhA rahIne teNe hAtha vaDe laI lIdhuM, pachI temAMthI sonAnI vIMTI kADhI lIdhI. tyAM UbhelA loko A yuvakanI kaLA joIne Azcaryacakita banI gayA. vIMTI bahAra nIkaLI gayAnA samAcAra rAjA sudhI pahoMcI gayA. rAjAe abhayakumArane rAjamahelamAM bolAvyo ane pUchyuM- beTA! tuM koNa cho? abhayakumAre rAjAnA hAthamAM vIMTI ApIne kahyuM huM Apano
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna | 123 ] putra chuM. rAjAe pUchyuM kevI rIte? tyAre abhayakumAre badho vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. e sAMbhaLIne rAjA atyaMta khuza thayA. tarata ja teNe potAnA putrane vAtsalya ApIne mastaka para hAtha pheravyo ane pUchyuMbeTA ! tArI mAtA kyAM che? putre kahyuM te nagaranI bahAra mArA sAthIo sAthe che. abhayakumAranI vAta sAMbhaLIne rAjA khuda potAnA parijanonI sAthe rANI naMdAne levA mATe gayA. rAjA pahoMce tenI pahelA abhayakumAre saMpUrNa vRttAMta mAtAne kahI saMbhaLAvyo ane ema paNa kahyuMrAjAjI khuda Apane rAjamahelamAM levA mATe padhAre che. e samAcAra sAMbhaLIne rANI naMdA khUba ja harSaghelI banI gaI. eTalAmAM mahArAjA zreNika tyAM AvI pahoMcyA. samagra janatA rANInA darzana karIne harSavibhora banI gaI. rAjAjI rANIne utsAha ane samArohapUrvaka arthAt vAjate gAjate rAjamahelamAM laI gayA. rAjAe autpAtikI buddhinA dhaNI potAnA putra abhayakumArane maMtrIpade sthApita karyo, pachI loko AnaMda pUrvaka divaso vyatIta karavA lAgyA. (5) paTaH- eka samayanI vAta che. be vyakti koI sthaLe jaI rahI hatI. rastAmAM eka suMdara moTuM sarovara AvyuM. tenuM ThaMDu pANI joIne teone sarovaramAM snAna karavAnuM mana thayuM. bannee potapotAnAM vastro utArIne sarovaranA kAMThe rAkhI dIdhA. pachI snAna karavA mATe sarovaramAM gayA. sarovaramAM snAna karIne eka mANasa jaldI bahAra AvI gayo. te potAnA sAthInI unanI kAMbaLI oDhIne cAlato thayo. jyAre bIjA mANase A dazya joyuM tyAre teNe jorathI kahyuM- are ! tuM mArI kAMbaLI laIne kema lAge che? paNa pelAe kAMI javAba na Apyo. kAMbaLIno mAlika sarovaranI bahAra nIkaLIne jaldI tenI pAchaLa doDyo ane kahyuM - bhAI ! mArI kAMbaLI tuM mane ApI de paNa pelAe kAMbaLI ApI nahIM tethI paraspara jhagaDo vadhI gayo. aMte te jhagaDo nyAyAlayamAM gayo. bannee potapotAnI kAMbaLI mATenI vAta karI. kAMbaLI para koInuM nAma na hatuM temaja koI sAkSI na hovAthI nyAyAdhIzanI samajamAM AvyuM nahIM ke A kAMbaLI konI che. thoDIvAra vicArIne autpAtikI buddhinA dhAraka evA nyAyAdhIze be kAMgasI(kAMsakI) maMgAvI. pachI bannenA mAthAnA vALa mANaso dvArA oLAvyA. ekanA mAthAmAMthI unanA rUMchaDA nIkaLyA. bIjAnA mastakamAMthI sUtaranA taMtu nIkaLyA. nyAyAdhIze jenA mastakamAMthI unanA rUMchaDA nIkaLyA tene unanI kAMbaLI ApI dIdhI ane je mANasa unanI kAMbaLI laI gayo hato tene daMDa Apyo. () saraTa(kAkIDo) - ekavAra eka mANasa jaMgalamAM jaI rahyo hato. rastAmAM tene zauca javAnI hAjata thaI. te utAvaLamAM koI eka bilanA mukha para besI gayo. akasmAta tyAM eka kAkIDo Avyo, teNe potAnI pUMchaDI vaDe pelA mANasanA gudAnA bhAgano sparza karyo, pachI tarata ja te bilamAM ghUsI gayo. zauca beThelA mANasanA manamAM evo vahema paDyo ke kAkIDo adhomArgathI mArA zarIramAM praveza karI gayo che. e ciMtAmAM te dina-pratidina dUbaLo thavA lAgyo. teNe bahu ja upacAro karAvyA paNa badhA niSphaLa gayA.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124] zrI naMdI sUtra eka divasa te koI vaidhanI pAse gayo ane kahyuM - mAruM svAthya dinapratidina bagaDI rahyuM che. Apa eno upAya batAvo jethI huM svastha banI jAuM. vaidarAje tenI nADI tapAsI, dareka rIte tenA zarIrane tapAsyuM paraMtu koI bImArI pratIta na thaI. pachI vaidarAje pelA mANasane pUchyuM- tamane A bImArI kyArathI lAgu paDI che? teNe pahelethI chelle sudhI badhI vAta karI. vaidarAje jANI lIdhuM ke A mANasanI bImArInuM kAraNa bhrama che chatAM vaidarAje rogIne kahyuM- tamArI bimArInuM kAraNa huM samajI gayo chuM. vaidarAjanI buddhi autpAtikI hatI tethI teNe te vyaktinA rogano IlAja tarata ja zodhI kADhyo. vidarAje kyAMkathI eka kAkIDo maMgAvyo. tene lAkSArasathI alipta karIne eka mATInA vAsaNamAM nAMkhI dIdho. tyAra bAda rogIne virecanI auSadhi ApI pachI teNe rogIne kahyuM - tamAre A mATInA vAsaNamAM zauca javAnuM che. pelA mANase temaja karyuM. vaidarAja te mATInA vAsaNane prakAzamAM lAvyA pachI teNe kahyuM- "juo bhAI! tamArA peTamAMthI A kAkIDo nIkaLI gayo. pelA mANasane saMtoSa thaI gayo ke mArA peTamAM kAkIDo praveza karI gayo hato eTale ja huM bImAra raheto hato paNa vaidarAja hoMziyAra che. teNe kAkIDo kADhI Apyo. have AjathI mArI bImArI gaI. pachI te zIdhra svastha ane nIrogI banI gayo. (7) kAka:- benAtaTa nagaramAM bhikSA levA mATe nIkaLelA jainamunino bauddha bhikSue upahAsa karatA kahyuM- munirAja ! tamArA arihaMta sarvajJa che ane tame enA saMtAna cho to batAvo A nagaramAM kAgaDA keTalA che? jaina muni bauddha bhikSunI dhUrtatA samajI gayA. tene zikSA devA mATe potAnI otpAtikI buddhino prayoga karatA kahyuM- bhikSurAja ! A nagaramAM sATha hajAra kAgaDAo che. tame gaNI lo. jo ochA hoya to samajajo ke teo bahAragAma mahemAna thaIne gayA che ane jo adhika hoya to samajajo ke bahAragAmathI mahemAna thaIne ahIM AvyA che. jaina muninI buddhimattA joIne bauddha bhikSu zaramAIne tyAMthI cAlyA gayA. (8) uccAra-mala parIkSA - eka vAra eka mANasa potAnI navaparaNetara suMdara patnInI sAthe koI sthaLe jaI rahyo hato. rastAmAM tene eka dhUrta maLyo. tenI sAthe vArtAlApa karatAM karatAM navavadhU te dhUrta para Asakta thaI gaI ane tenI sAthe javA mATe taiyAra thaI gaI. dhUrta kahevA lAgyo ke A mArI strI che. pachI baMneno jhagaDo zarU thaI gayo. aMtamAM vivAda karatAM karatAM teo nyAyAlayamAM pahoMcI gayA. nyAyAdhIzanI pAse jaIne jenI patnI hatI teNe kahyuM ke A mArI strI che. pelA dhUrte kahyuM ke A mArI strI che. banne jaNA pelI strI para potAno adhikAra batAvI rahyA hatA. bannenI vAta sAMbhaLIne nyAyAdhIze. sau prathama traNeyane alaga alaga rAkhI dIdhA. tyAra bAda jenI strI hatI tene nyAyAdhIze pUchayuM- kAle tame zuM khAdhuM hatuM? pelI strInA patie kahyuM-kAle ane mArI patnI bannee talano lADavo khAdho hato. pachI nyAyAdhIze dhUrtane pUchyuM- kAle teM zuM khAdhuM hatuM? teNe kahyuM- kAle meM judI judI vAnagI tala vagere khAdhI hatI.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 125 ] nyAyAdhIze pahelI strI ane dhUrta bannene virecana ApyuM pachI tapAsa karAvI to strInA maLamAM talanA dANA dekhAyA paraMtu dhUrtanA maLamAM tala dekhAyA nahIM. autpAtikI buddhinA dhAraka nyAyAdhIza nyAya karI Apyo ke A strI pelA puruSanI ja che tethI tene tenI patnI soMpI dIdhI ane dhUrtane yogya daMDa Apyo. (9) gaja :- eka samayanI vAta che. koI eka rAjAne eka buddhimAna maMtrInI jarUra hatI tethI te atizaya medhAvI tathA autpAtikI buddhinA dhAraka evI vyaktinI khoja karI rahyo hato. parIkSA karavA mATe rAjAe eka baLavAna hAthIne cAra rastA para bAMdhI dIdho. pachI ghoSaNA karAvI- je vyakti A hAthInuM vagara tole vajana karI deze, tene rAjA bahu moTuM InAma Apaze. A ghoSaNAne sAMbhaLIne koI eka mANase eka nAvane pANImAM taratI mUkI, pachI e nAva para pelA hAthIne caDAvI dIdho. pachI nAva pANImAM keTalI DUbI e tapAsa karIne teNe nAva para eka cihna karI lIdhuM. tyAra bAda hAthIne nAvathI utArIne teNe e nAvamAM paththara bharI dIdhA. cihna sudhI pANI AvI gayuM eTale eNe nAvamAMthI paththara kADhIne tenuM vajana karIne rAjAne batAvyuM ke hAthInuM vajana amuka pala parimANanuM che. rAjAe pUchyuM- tame kevI rIte jANyuM? pelA mANase hAthInuM vajana vagara tolAe je rIte karyuM te prakriyA rAjAne batAvI dIdhI. rAjA tenI prakriyA sAMbhaLIne khUba ja prasanna thayA ane te mANasane mukhyamaMtrInuM pada ApyuM. A te puruSanI autpAtikI buddhinuM udAharaNa che. (1) ghayaNa-bhAMDaH- koI eka rAjAnA darabAramAM eka bhAMDa raheto hato. rAjA tenA para bahu prema rAkhatA hatA. tethI te bahu moDhe caDI gayo hato. rAjA te moDhe caDAvelA bhAMDanI samakSa potAnI mahArANInI sadaiva prazaMsA karyA karatA ane kahetA ke mArI rANI bahu AjJAkArI che paraMtu bhAMDa rAjAne kaheto ke ApanI rANI svArtha khAtara ApazrInI AjJAnuM pAlana kare che. jo Apane vizvAsa na hoya to parIkSA karI lejo. rAjAe bhAMDanA kahevA mujaba eka divasa rANIne kahyuM- devI ! mArI IcchA bIjA lagna karavAnI che ane tenAthI je putra thAya teno rAjyAbhiSeka karIza. rAjAnI vAta sAMbhaLIne rANIe kahyuM- mahArAja Apa bhale bIjIvAra lagna karo paraMtu rAjyano adhikAra paraMparAgata pahelA ja rAjakumArane ApI zakAze. rAjAne bhAMDanI vAta yAda AvI tethI rANInI sAme smita karyuM. rANIe hAsyanuM kAraNa pUchyuM to rAjA jorathI hasyA. rANIe bIjIvAra, trIjIvAra rAjAne hasavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre rAjAe bhADe kahelI vAta karI batAvI. e sAMbhaLIne rANI krodhathI dhamadhamI UThI ane rAjAne kahyuM- bhAMDane deza parityAga karavAnI AjJA Apo. rAjAe rANInA kahevA mujaba bhAMDane deza parityAganI AjJA ApI. e vAta sAMbhaLIne bhAMDe ghaNA badhA jUtA(joDA) bhegA karIne eka moTI gAMsaDI vALI. te gAMsaDI zira para laIne bhAMDa rANInA bhavanamAM gayo. paheragIranI AjJA mAMgIne te rANInA darzanArtha gayo. rANIe pUchyuM- A zira para gAMsaDImAM zuM lIdhuM che? bhADe kahyuM- mAtAjI! A gAMsaDImAM ghaNA jUtA lIdhA che. A jUtAne paherIne huM
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 ] zrI nadI sUtra jeTalA dezamAM jaIza te dareka sthaLe huM Apano apayaza gAIza.bhAMDanA mukhethI rANIe potAnA apayazanI vAta sAMbhaLIne bhAMDane deza parityAganI je AjJA ApI hatI te pAchI kheMcAvI lIdhI. pachI bhAMDa pahelAnI jema rAjAnI sAthe AnaMdathI rahevA lAgyo. A bhAMDanI autpAtikI buddhinuM udAharaNa che. (11) golaka-lAkhanI goLI - ekavAra koI eka bALake ramatAM ramatAM kutUhalavaza eka lAkhanI goLI nAkamAM nAkhI dIdhI. e goLI aMdara jaIne zvAsanADImAM phasAI gaI tethI te bALakane zvAsa levAmAM bahu takalIpha thavA lAgI. A dazya joIne pelA bALakanA mAtA-pitA gabharAI gayA. teo banne doDIne eka sonIne bolAvI lAvyA. sonIe potAnI buddhithI eka bArIka loDhAnI saLInA agrabhAgane garama karIne sAvadhAnIpUrvaka bALakanA nAkamAM nAMkhI. garama saLInI sAthe te lAkhanI goLI coMTI gaI pachI teNe kheMcIne goLI bahAra kADhI. A suvarNakAranI autpAtikI buddhinuM udAharaNa che. (12) khaMbha-thAMbhalo - koI eka rAjAne buddhimAna maMtrInI jarUra hatI. buddhimAnanI parIkSA karavA mATe eka vizALa ane UMDA taLAvamAM eka UMco thAMbhalo khoDI dIdho. tyAra pachI ghoSaNA karAvI ke je mANasa pANImAM UtaryA vagara kinArA para UbhA rahIne ja A thAMbhalAne rassIthI bAMdhI deze tene eka lAkha rUpiyA InAma ApavAmAM Avaze. A ghoSaNA sAMbhaLIne eka mANasa tyAM Avyo. teNe bIDuM jhaDapyuM ke huM kinArA para rahIne thAMbhalAne dorIthI bAMdhI daIza. pachI teNe kinArA para eka UMDo thAMbhalo khoDyo, tenA para dorIno eka cheDo majabUta bAMdhyo. pachI bIjo cheDo laIne taLAvanI cAre bAju pharato gayo. jema jema pharato gayo tema tema taLAvamAM rahelo thAMbhalo baMdhAto gayo. A samAcAra rAjapuruSoe rAjAne ApyA. rAjA tenI buddhi para khuza thayA. rAjAe tene eka lAkha rUpiyA InAma ApIne maMtrI pada para sthApita karyo. A te vyaktinI autpAtikI buddhinuM udAharaNa che. (13) laka:- ghaNA varSo pahelAnI eka vAta che. koI eka gAmamAM eka saMnyAsiNI rahetI hatI. tene potAnA AcAra vicArano bahu garva hato. eka vAra rAjasabhAmAM jaIne teNIe kahyuM- mahArAja ! A nagaramAM koI evo mANasa che ke mane parAsta karI zake? saMnyAsiNInI abhimAna yukta vAta sAMbhaLIne rAjAe tarata ja nagaramAM ghoSaNA karAvI dIdhI ke je koI A saMnyAsiNIne parAsta karaze tene rAjA sAruM pAritoSika Apaze. ghoSaNA sAMbhaLIne nagaranA koI loko na AvyA paraMtu eka kSullaka sabhAmAM Avyo. teNe kahyuM - mahArAja ! huM te saMnyAsiNIne parAsta karI daIza. rAjAe kSullakane AjJA ApI. saMnyAsiNI kSullakane joIne hasI paDI ane bolI A muMDita mArI sAthe zuM mukAbalo karI zakaze? kSullaka gaMbhIra hato. te saMnyAsiNInI dhUrtatAne samajI gayo tethI kSullake parivrAjikAne kahyuM huM jema karuM tema tamAre karavAnuM, jo ema nahIM karo to tame parAsta banI jazo. parivrAjikAe kahyuM- e vAta
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 127 mane maMjUra che. sabhAjano samakSa kSullake potAnA kapaDAM utArIne parivrAjikAne oDhADI dIdhA pachI kahyuM- have tame paNa tamArA kapaDA utArIne mArI para pheMkI do. parivrAjikA sabhA samakSa kapaDAM utArI na zakI tethI te parAsta thaIne tyAMthI cAlI gaI. A kSullakanI autpAtikI buddhinuM udAharaNa che. (14) mArga :- eka puruSa potAnI patnInI sAthe rathamAM besIne bIje gAma jaI rahyo hato. rastAmAM eka jagyAe ratha Ubho rakhAvIne tenI patnI laghuzaMkA nivAraNa mATe koI jhADanI pAchaLa gaI. pelo puruSa jyAM hato tyAM eka vRkSa para koI vyaMtarI rahetI hatI. te vyaMtarI pelA puruSa para mohita thaI gaI. teNe tarata ja pelI strInuM rUpa dhAraNa karyuM ane rathamAM AvIne besI gaI. pachI teNIe ratha cAlu karavAnuM kahyuM. ratha ravAnA thayo tyAra pachI pelI strI laghuzaMkA nivArIne AvI to ratha cAlato thaI gayo hato. paraMtu pelI strI tIvra gatie cAlIne ratha pAse pahoMcI gaI, tene joIne rathamAM beThelI pelI strIe kahyuM- je bAI cAlI AvI che e vyaMtarI che, teNe mArA jevuM rUpa dhAraNa karyuM che mATe tame ratha zIghra calAvo. pelA puruSe rathanI gati vadhArI to paNa pelI strI ratha pAse doDatI doDatI AvI ane raDatI raDatI kahevA lAgI, he svAmI ! tame rathane roko ApanI pAse je strI beThI che te vyaMtarI che. enI vAta sAMbhaLIne pelo puruSa eka najare jovA lAgyo. te samajI na zakyo ke AmAM mArI patnI koNa che. paNa teNe rathanI gati dhImI karI nAkhI. eTalAmAM gAma AvyuM. banne strIono jhagaDo grAmapaMcAyatamAM pahoMcyo. nyAyAdhIze bannenI vAta sAMbhaLIne potAnI buddhithI banne strIone tenA patithI dUra dUra ekane DAbI bAju ane bIjIne jamaNI bAju UbhI rAkhI dIdhI pachI kahyuM- je strI pahelAM A puruSane aDaze tene e puruSanI patnI mAnavAmAM Avaze. nyAyAdhIzanI vAta sAMbhaLIne asalI strI doDIne patine aDavA jAya tenI pahelA vyaMtarIe vaikriya zakti dvArA potAnA sthAnethI lAMbA hAtha banAvIne pelA puruSane aDI gaI. nyAyAdhIza teNInA lAMbA hAtha joIne samajI gayo ke A strI ja vyaMtarI che pachI teNe asalI strI tenA patine soMpI dIdhI ane vyaMtarIne bhagADI mUkI. A che nyAyAdhIzanI autpAtikI buddhinuM udAharaNa. (15) strI :- eka vakhata mULadeva ane puMDarIka banne mitro anya sthaLe jaI rahyA hatAM. e ja mArgamAM koI bIjo puruSa potAnI patnInI sAthe jaI rahyo hato. puMDarIka te strIne joIne tenA para mohita thaI gayo. pachI potAnA mitra mULadevane teNe kahyuM- jo A strI mane maLaze to ja huM jIvita rahIza anyathA mAruM mRtyu nizcita che, tyAre kAmAsakta puMDarIkane mULadeve kahyuM- tuM Atura na bana. huM eka evo upAya karIza jethI te strI tane maLI jaze. mULadeve puMDarIkane eka vanakuMjamAM besADI dIdho. pachI te peluM yugala cAlyuM jatuM hatuM tyAM gayo. tyAM jaIne mULadeve pelA puruSane kahyuM- atyAre huM eka musIbatamAM AvI gayo chuM. A bAjunI jhADImAM mArI patnIe bALakane janma Apyo che tene jovA mATe ApanI strIne thoDIvAra mokalo. pelA puruSe
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra 128 dayA lAvIne potAnI patnIne thoDIvAra mATe mULadevanI sAthe mokalI. mULadeve kahyuM- A vanakuMjamAM mArI patnI che tyAM tuM jA. pelI patnI vanakuMjamAM gaI to teNIe puMDarIkane joyo tethI teNI tarata ja tyAMthI pAchI pharI ane mULadevane hasatA hasatA kahetI gaI "Apane vadhAI, bahu suMdara bALakano janma thayo che ho" A kaTAkSa sAMbhaLIne mULadeva zaramAI gayo. pelI strI tenA pati pAse cAlI gaI ane mULadeva tyAMthI bhAgI gayo. A che mULadeva ane pelI strInI autpAtikI buddhinuM udAharaNa. (16) pati :- koI eka gAmamAM be bhAIo rahetA hatA. te bannenI patnI eka ja hatI. tenI patnI bahu catura hatI. e kyAre ya koIne khabara paDavA detI na hatI ke banne patimAMthI eka para tene adhika anurAga che. loko vAraMvAra tenI prazaMsA karatA hatA. ghIre ghIre A vAta rAjAnA kAna sudhI pahoMcIgaI. rAjAe vismita thaIne maMtrIne kahyuM- A vAta sAcI che ? maMtrIe kahyuM- mahArAja ! evuM banI zake nahIM. e strIne be mAMthI eka para vadhAre anurAga haze ja. rAjAe kahyuM- e kema jANI zakAya ? maMtrIe kahyuM- huM teno upAya karIza, jethI jANavA maLI jaze. eka divasa maMtrIe pelI strI para eka saMdeza lakhIne mokalyo- tuM tArA banne patine judA judA gAma mokalI che. ekane pUrvadizAmAM ane bIjAne pazcima dizAmAM mokalaje paNa sAMje banne ghare AvI javA joIe. pelI patnIe jenA para ocho anurAga hato tene pUrva dizAmAM mokalyo ane jenA para adhika rAga hato tene pazcima dizAmAM mokalyo. jene pUrva dizAmAM mokalyo hato tene jatAM ane AvatAM banne vakhata sUryano tApa sAme rahyo jethI tene kaSTa paDayuM. jene pazcimadizAmAM mokalyo hato tene jatAM ane AvatAM sUrya pITha pAchaLa rahyo tethI jarAya kaSTa na paDyuM. sAMje teo banne ghare AvI gayA. maMtrIe rAjAne kahyuM- pelI strIne pazcima tarapha janAra pati para adhika prema che. rAjAe kahyuM- e vAta mane mAnavAmAM AvatI nathI. ApaNe ja ekane pUrva tarapha ane bIjAne pazcima tarapha javAnuM kahyuM hatuM. A vAta barAbara nathI. maMtrIe bIjo upAya zodhyo. eka divasa pharI maMtrIe pelI patnI para saMdezo mokalyo ke tuM tArA banne patine Aje eka ja samaye pUrva ane pazcima dizAmAM mokalaje. patnIe pUrvavat karyuM. thoDIvAra pachI maMtrIe pelI patnI pAse be mANaso mokalyA. teoe AvIne kahyuM- tamArA banne patinA zarIramAM koI vyAdhi thayo che mATe tame prathama pUrvadizAmAM jAo. pelI patnIe kahyuM- pUrva dizAmAM janAra mArA pati sadAya bImAra ja hoya che, enI pAse javA karatA mane pazcima dizAmAM gayelA mArA pati pAse javA do. teNI pazcima dizAmAM ja gaI. pachI maMtrIe rAjAne sarva vAta karIne nivedana karyuM. rAjA maMtrInI vAta sAMbhaLIne atyaMta khuza thayA. maMtrInI autpAtikI buddhinuM A udAharaNa che. (17) putra :- koI eka nagaramAM eka vyApArI raheto hato. tene be patnI hatI. eka strIne eka putra hato. bIjI strI vaMdhyA hatI paraMtu te paNa bALaka para atyaMta prema rAkhatI hatI tethI bALakane khabara na paDI ke mArI asalI mAtA koNa che eka vAra vyApArI banne patnI tathA bALakane laIne paradeza javA nIkaLyo. rastAmAM tenuM mRtyu thaI gayuM. tyArabAda banne strIo putra mATe vivAda karavA lAgI. eka kahe ke
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 129 A dIkaro mAro che tethI gharanI sarva saMpattinI huM mAlika thaIza. bIjI kahe dIkaro mAro che tethI patinI sarva saMpatti para mAro hakka raheze. vAta vAtamAM jhagaDo bahu vadhI gayo. chevaTe banne strIo nyAyAlayamAM pahoMcI gaI. teoe nyAyAdhIzane potAnI vAta karI. nyAyAdhIza ciMtAmAM paDI gayA ke A bALakanI asalI mAtA koNa haze? nyAyAdhIze prathama karmacArIone kahyuM - tame A banne strIonA ghare jaIne tenI saMpattino sarakho bhAga pADI do pachI A bALakane charIthI kApIne bannene ardhA ardhA ApI do. nyAyAdhIzano A Adeza sAMbhaLIne eka strI mauna rahI paraMtu bIjI strInuM hRdaya viMdhAI gayuM. teNIe kakaLatA hRdaye kahyuM- sAheba A bALaka pelI strIno che tene ApI do. mArA dhaNInI badhI saMpatti paNa tene ApI do. huM daridra avasthAmAM rahIza paNa A bAkaLane jIvita joIne AnaMdapUrvaka divaso vyatIta karIza. nyAyAdhIze pelI strInuM duHkhita hRdaya joIne jANI lIdhuM ke bALakanI asalI mAtA A ja che, mATe te dhanasaMpatti jatI karIne paNa potAnA bALakane jIvita rAkhavA Icche che. pachI nyAyAdhIze dIkaro tathA vyApArInI saMpatti badhI asalI mAtAne suprata karI ane vaMdhyA strIne tenI dhUrtatA mATe kAMI ApyuM nahIM. A che nyAyAdhIzanI autpAtikI buddhinuM udAharaNa. (18) madha sittha-madhapUDo - eka gAmamAM eka vaNakara raheto hato. tenI patnInuM AcaraNa sAruM na hatuM. eka vakhata vaNakara koI anya gAma gayo, pAchaLathI tenI patnIe koI anya puruSanI sAthe khoTo saMbaMdha bAMdhI dIdho. patnI anya puruSanI sAthe jyAM gaI hatI tyAM teNe jALa bichAvelA vRkSanI madhyamAM eka madhapUDo joyo paraMtu tenA tarapha teNIe bahu dhyAna ApyuM nahI ane te potAnA ghare cAlI gaI. teno pati paNa bahAragAmathI ghare AvI gayo hato. ekavAra vaNakara madha levA mATe bajAramAM jato hato paNa tenI patnIe kahyuM - tame madha levA bajAramAM zA mATe jAo cho? meM A bAjumAM rahelI vRkSanI saghana jhADImAM eka moTo madhapUDo joyo che, cAlo, huM tamane batAvuM. ema kahIne teNI potAnA patine pelA jALa bichAvelA vRkSanI pAse laI gaI paNa tyAM tene madhapUDo dekhAyo nahIM tethI te saghana vRkSanI jhADImAM tenA patine laI gaI, AgalA divase jyAM teNIe anAcAranuM sevana karyuM hatuM tyAM moTo madhapUDo hato. patie tenI autpAtikI buddhithI jANI lIdhuM ke mArI patnI A sthAna para nirarthaka ahIM AvI na zake nizcaya te koI anya puruSa sAthe durAcAranuM sevana karatI haze. (19) madrAoH- koI eka nagaramAM eka brAhmaNa raheto hato. te satyavAdI hato. janatAmAM evI chApa hatI ke A purohitane tyAM thApaNa rAkhavAmAM Ave to te game teTalo samaya vyatIta thaI gayo hoya to paNa pAchI Ape che. A vAta sAMbhaLIne eka garIba bhIkhArI potAnI hajAra sonAmahora eka vAMsaLImAM bharIne purohitanA ghare Avyo ane teNe purohitane potAnI thApaNa sAcavavAnuM kahyuM. purohite te
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 | zrI nadI sUtra vAMsaLIne sAcavIne mUkI dIdhI. bhIkhArI tyAMthI dezAMtara cAlyo gayo. ghaNo samaya vyatIta thavA para te garIba bhikhArI potAnA svaghare Avyo ane purohita pAse potAnI thApaNa levA gayo paraMtu purohite kahyuM- huM tArI vAMsaLI viSe kiMI jANato nathI. tuM koNa che? kyAMthI Avyo che? tArI thApaNa mAre tyAM che ja nahIM, ema kahIne bhIkhArIne tyAMthI teNe ravAnA karyo. bhikhArIne potAnI saMpatti na maLavAthI te pAgala banI gayo. gAmamAM te cAre bAju pharatAM pharatAM bolyA karato hato ke "hajAra sonAmahoranI vAMsaLI." vAraMvAra A zabdano ja uccAra karato hato. eka divasa te garIba maMtrIne rastAmAM jatAM joyA ane kahyuM- purohitajI mArI hajAra rUpiyAnI vAMsaLI tamAre tyAM thApaNa rUpe rAkhI che te pAchI Apone? A vAta sAMbhaLIne maMtrIne dayA AvI, teNe pelA bhikhArInI vAta rAjAne karI. rAjAe purohitane bolAvIne kahyuM- pelA bhikhArInI thApaNa tuM pAchI ApI de. purohite kahyuM- mArA ghare bhikhArInI thApaNa che ja nahIM. ema kahIne te tyAMthI cAlyo gayo. pachI rAjAe bhikhArIne ekAMtamAM bolAvyo ane kahyuM - te thApaNa kharekhara purohitane tyAM rAkhI che? bhikhArIe divasa, tithi, muhUrta, coghaDIyuM temaja sAthIdAronI hAjarI vagere batAvyuM. eka divase rAjAe pharI purohitane bolAvyo. rAjA tenI sAthe ramata gamatamAM magna banI gayA pachI ramatAM ramatAM eka bIjAe vIMTI badalAvI lIdhI. pachI potAnA guptacarane rAjAe kahyuM tame A vIMTI laIne purohitanA ghera jAo ane tenI patnIne purohitanI vIMTI batAvIne kaho ke purohite mane pelA bhikhArInI eka hajAra sonAmahoranI vAMsaLI ApavAnuM kahyuM che. vIMTInI sAkSI joIne purohitanI patnIe pelA bhikhArInI thApaNa rAjAnA karmacArIone ApI dIdhI. karmacArIoe rAjAne bhikhArInI vAMsaLI ApIne sarva vRttAMta kahyo. rAjAe ghaNI vAMsaLInI vacce pelA bhikhArInI vAMsaLI paNa rAkhI dIdhI. rAjAe purohita tathA bhikhArI bannene potAnI beThakamAM besADyA. bhikhArI vAMsaLInA DhagalAmAM potAnI vAMsaLIne joIne atyaMta khuza thayo. pachI rAjAne teNe kahyuM- mahArAja ! A AkRtivALI mArI vAMsaLI che. rAjAe premathI tenI vAMsaLI tene ApI dIdhI. vAMsaLI maLI javAthI bhikhArInuM pAgalapaNuM cAlyuM gayuM. rAjAe potAnI autpAtikI buddhi vaDe purohita pAsethI thApaNa meLavIne purohitane yathA yogya daMDa Apyo. (20) aMka - eka vakhata koI mANase eka zAhUkArane eka hajAra rUpiyAnI vAMsaLI thApaNa rUpe ApI. pachI te dezAMtara pharavA gayo. tenA gayA pachI zAhUkAre vAMsaLI nIce eka kANuM karIne hajAra rUpiyA kADhI lIdhA temAM khoTA rUpiyA bharIne teNe vAMsaLInI silAI karI lIdhI. thoDA samaya pachI vAMsaLIno mAlika potAnA ghare AvIne zAhUkAra pAse vAMsaLI levA gayo. zAhukAre tenI vAMsaLI ApI dIdhI. te laIne vAMsaLIno mAlika potAnA ghare gayo. tyAM jaIne joyuM to vAMsaLImAMthI khoTA rUpiyA nIkaLyAM. joIne pelo mANasa gabharAyo. pachI te nyAyAdhIza pAse gayo ane
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna [ 131] vAMsaLI mAMhenA khoTA rUpiyA viSenI vAta karI. nyAyAdhIze tene pUchyuM-tArI vAMsaLImAM keTalA rUpiyA hatA. teNe kahyuM eka hajAra hatAM. nyAyAdhIze khoTA rUpiyA temAMthI kADhIne sAcA rUpiyA bharyA paNa pAMca dasa rUpiyA vAMsaLImAM samAyA nahIM kema ke vAMsaLIne kApIne silAI karI hatI. te joIne nyAyAdhIze anumAna karyuM ke kharekhara zAhUkAre A vAMsaLI kApIne sAcA rUpiyA laIne khoTA bharI dIdhA che. pachI nyAyAdhIze zAhukArane bolAvIne kahyuM- A mANasanA te hajAra rUpiyA laI lIdhA che te pAchA daI de nahIMtara tane daMDa devAmAM Avaze. zAhukAre daMDathI DarIne eka hajAra rUpiyA vAMsaLInA mAlikane ApI dIdhA. A che nyAyAdhIzanI autpAtikI buddhinuM udAharaNa. (ra1) nANaka - eka mANase eka zeThane tyAM eka hajAra suvarNamahoronI bharelI thelI aMkita karIne thApaNa rUpe rAkhIne te dezAMtara gayo. thoDo samaya vItyA bAda zeThe te thelImAMthI sonAnI mahoro kADhI lIdhI ane temAM nakalI mahoro bharIne thelIne sIvI lIdhI. keTalAka varSo pachI thelIno mAlika zeThanI pAse Avyo. teNe potAnI thelI mAMgI. zeThe tenA nAmavALI thelI tene ApI. te potAnI thelI laIne ghera gayo. ghera jaIne mahoronI tapAsa karI to asalI mahorone badale nakalI mahoro nIkaLI. tarata ja te zeThanI pAse gayo ane kahyuM - zeThajI! A thelImAM mArI asalI mahorone badale nakalI mahoro che. zeThe kahyuM- huM asalI nakalI kaMI jANato nathI. meM to tamArI thelI jevI hatI evI pAchI ApI che. tenI asalI sonAmahora nahIM maLatA te nyAyAlayamAM gayo. nyAyAdhIzane teNe potAnI thelI viSe vAta karI. nyAyAdhIze zeThane tathA thelInA mAlikane bolAvyA. nyAyAdhIze thelInA mAlikane pUchyuM- tame keTalA varSa pahelA zeThane tyAM thelI rAkhI hatI? teNe potAnAM varSa ane divaso batAvI dIdhA. mahoronI tapAsa karatAM khyAla Avyo ke te mahoro to navI tAjetaramAM banI hatI. nyAyAdhIze samajI lIdhuM ke mahoro badalAI gayela che. teoe zeThane bolAvIne kahyuM- zeThajI ! A mahoro kharekhara tamAre tyAM badalAI gaI che mATe sAcI mahoro tene ApI do, nahIMtara tamane daMDa devAmAM Avaze. zeThe pelA mANasanI sAcI mahora pAchI ApI dIdhI. A che nyAyAdhIzanI autpAtikI buddhinuM udAharaNa. (22) sonAmahora - koI eka mANasa eka saMnyAsIne tyAM eka hajAra sonAmahoranI thApaNa rAkhIne videza gayo. thoDA samaya bAda potAnA ghare AvIne pachI te saMnyAsI pAse potAnI thApaNa levA gayo. pelo saMnyAsI Aje daIza, kAle daIza ema kaheto, paNa tenI thApaNa Apato nahIM. pelo mANasa ciMtAmAM raheto ke A saMnyAsI pAsethI mArI thApaNa kevI rIte kaDhAvavI. saMyogavaza eka divasa tene eka jugArI maLyo. vAtacIta karatAM karatAM teNe potAnI sonAmahora viSe vAta karI. jugArIe kahyuM- huM tamArI sonAmahora tenI pAsethI kaDhAvI ApIza. pachI te kaMIka saMketa karIne cAlyo gayo. bIjA divase jugArI gerU raMganA kapaDA paherIne saMnyAsIno veza dhAraNa karIne pelA
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 13ra | zrI naMdI sUtra bhikSunI pAse gayo. tyAM jaIne teNe bhikSune kahyuM- mArI pAse thoDIka sonAnI khIMTIo che te Apa mArI thApaNa rUpe rAkho. huM videzathI AvIne pAchI laI jaIza. Apa satyavAdI mahAtmA cho eTale huM ApanI pAse mArI A thApaNa rAkhavA IcchuM chuM. evI vAta karatA hatA tyAM pelA mANase jugArInA saMketAnusAra saMnyAsI pAse AvIne kahyuM- mahAtmAjI mArI hajAra sonAmahoranI thelI mane Apo mAre Aje joIe bhikSa pelI sonAnI khIMTIonA lobhe ane saMnyAsI pAse apayaza na phelAya eTalA khAtara gharamAM jaIne hajAra sonAmahoranI thelI laI Avyo ane thelInA mAlikane teNe ApI dIdhI. tyArabAda vezadhArI saMnyAsIe pelA bhikSune kahyuM- thoDIvAra khamo, mAre eka jarUrI kAma mATe atyAre javuM paDaze. huM mAruM kAma karIne pachI A sonAnI khIMTIo Apane tyAM mUkavA AvIza. ema kahIne veSadhArI saMnyAsI tyAMthI cAlyo gayo. veSadhArI saMnyAsI jugArInI autpAtikI buddhinA kAraNe pelAnI hajAra sonAmahora maLI gaI. (23) ceTakanidhAnaH- eka gAmamAM be mitro rahetA hatA. paraspara banneno gADha prema hato. eka vAra banne mitro gAmanI bahAra jaMgalamAM gayA. tyAM eka jhADa nIce beThA hatA. ociMtAnI teonI najara eka khADA para paDI. tyAM teoe suvarNathI bharela eka caru joyo. bannee khADo khodIne caru bahAra kADhayo. teo banne kahevA lAgyA ke ApaNe kevA bhAgyazALI chIe ke ApaNane acAnaka puSkaLa dhana maLI gayuM. paNa eka mAyAvI mitre kahyuM, ApaNe A dhanane Aje ahIM ja dATI daIe. kAle zubha divasa ane zubha nakSatra che mATe ApaNe banne kAle ahIM AvIne A dhana laI jaIzuM. pelo mitra saraLa hato. teNe kahyuM, bhale. pachI banne mitro dhana dATIne potAnA ghare gayA. mAyAvI mitra te ja rAtanA jaMgalamAM jyAM dhana dATayuM hatuM tyAM gayo. teNe khADo khodIne badhuM dhana kADhI lIdhuM ane carumAM kolasA bharIne pharI tyAM dATI dIdho. badhuM dhana laIne potAnA gharamAM mUkI dIdhuM. bIjA divase banne mitro maLIne jaMgalamAM dhana levA gayA, khADo khodIne caru kADhayo to aMdarathI kolasA nIkaLyAM. kapaTI mitra kolasAne joIne chAtIphATa rudana karavA lAgyo ane bolavA lAgyo ApaNe kevA kamanasIba? deve ApaNane dravya ApyuM ane pAchuM chInavI lIdhuM. ema vAraMvAra kaheto kaheto jINI najare te saraLa mitra sAmu joto hato. saraLa mitre kahyuM- Ama rovAthI dhana nahIM maLe. saraLa mitra samajI gayo hato ke A kapaTIe ja dhana kADhIne emAM kolasA bharI dIdhA che. chatAM tene samajAvIne banne potapotAnA ghare gayA. thoDA divasa pachI saraLa mitre kapaTI mitranI eka mUrti banAvI. pachI e mUrti potAnA ghare rAkhI. tyAra bAda teNe be vAMdarA pALyA. pachI e vAMdarAone khAvA yogya padArthonI thelI mUrtinA mastaka para, khaMbhA para, hAtha para, paga para rAkhI deto hato. vAMdarAo mUrti parathI potAno khorAka khAIne te pratimA para nAca-kUda vagere kriyA karatA hatA. e pratimAnI sakalathI banne vAMdarAo jANItA thaI gayA. eka divasa tahevAranA divase saraLa mitre kapaTI mitranA banne dIkarAne jamavAnuM kahyuM. kapaTI mitre tenuM AmaMtraNa svIkArIne banne dIkarAone tenA ghare jamavA mokalyA. saraLa mitre bannene khUba premathI
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 133 jamADyA pachI anya sthAna para sukhapUrvaka saMtADI dIdhA. sAMjano samaya thatAM kapaTI mitra potAnA banne bALakone levA mATe Avyo, tene Avato joIne bhoLA mitre je jagyAe pelAnI mUrti rAkhI hatI e tyAMthI laI lIdhI ane e ja jagyAe zetruMjI pAtharIne tene tyAM besADyo. pachI gharamAM jaIne banne vAMdarAone teNe chUTA karyA. banne vAMdarAo sIdhA kapaTI mitranA mastaka para, hAtha para, pITha para, paga para caDIne mastI karavA lAgyA. kapaTI mitre kahyuM, A vAMdarAo mArA para atyaMta prema kema kare che? saraLa mitre kahyuM- e banne ApanA putro che. mArA ghera AvIne jamyA pachI e banne vAMdarAo banI gayA che. e ApanA putro hovAthI paricita che mATe ApanA zarIra para nAca-kUda kare che. mAyAvIe kahyuM- zuM manuSya paNa vAMdarA banI zake? bhoLA mitre kahyuM- jo suvarNa kolasA banI zake to mANasa paNa vAMdarA banI zake che. mAyAvIe vicAryuM ke mArA A bhoLA mitrane mArI cAlanI khabara paDI gaI che. jo huM zora macAvIza to te rAjAne kahI deze. rAjA mane pakaDI leze, daMDa karaze, badhuM dhana laI jaze ane mArA dIkarAo paNa pharI manuSya nahIM thAya. ema vicArIne teNe potAnA mitrane badhI satya vAta karI dIdhI ane dhanano ardho bhAga paNa tene ApI dIdho. saraLa mitre banne vAMdarAone gharamAM jaIne bAMdhI dIdhA ane je sthaLe kapaTI mitranA be putro rAkhyA hatA tyAMthI lAvIne tene soMpI dIdhA. A saraLa mitranI autpAtikI buddhinuM udAharaNa che. (24) zikSA-dhanurveda - koI eka gAmamAM eka mANasa dhanuSya vidyAmAM bahu nipuNa hato. eka vakhata cAlatAM cAlatAM te koI eka zaheramAM pahoMcyo. tyAMnA lokone tenI kaLA tathA hoMziyArInI khabara paDI. eTale ghaNA zrImaMta lokonA dIkarAo tenI pAse dhanurvidyA zIkhavA mATe AvyAM. kalAcArye te badhAne premapUrvaka dhanurvidyA zIkhaDAvI. vidyA zIkhI lIdhA pachI badhA dhanika putroe kalAcAryane ghaNuM dhana dakSiNAmAM ApyuM. vidyArthIonA pArivArikajanone A vAtanI jANa thatAM, teone krodha Avyo. teoe maLIne nakkI karyuM ke kalAcArya jyAre ahIMthI tenA ghare javA mATe nIkaLe tyAre ApaNe tene mAra mArIne badhuM dhana laI lezuM. A vAtanI koIpaNa prakAre dhanurvidyAnA dhAraka kalAcAryane khabara paDI gaI. pachI teNe eka yojanA banAvI. prathama temaNe potAnA gAmamAM rahenAra baMdhuone samAcAra mokalyA ke huM amuka divase athavA amuka rAtre thoDAka chANanA goLa goLa piMDAo nadImAM ravAnA karIza. tame tene kADhIne gharamAM rAkhI dejo. tyAra bAda temaNe potAnuM saghaLuM dravya chANamAM nAkhIne thoDAka piMDo banAvyA. pachI tene sukavIne rAkhI dIdhA. eka divasa teNe vidyArthIone bolAvIne kahyuM- amArA kuLanI evI paraMparA che ke jyAre zikSA samApta thaI jAya tyAre koI parvanA zubha divase snAna karIne maMtra uccAraNa karatAM karatAM chANanA sUkA piMDane nadImAM pravAhita karavAmAM Ave e mATe amuka rAtrinA A kArya karavAmAM Avaze.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 | zrI nadI sUtra nizcita karelI rAtrie kalAcAryo ane sarve vidhArthIoe maMtroccAraNa karatAM karatAM sUkA chANanA piMDone nadImAM ravAnA karI dIdhA. e piMDAo nizcita sthAna para pahoMcyA eTale kalAcAryanA baMdhujanoe tene surakSita rIte kADhIne potAnA gharamAM rAkhI dIdhA. thoDo samaya vyatIta thayA bAda eka divasa kalAcArye vidyArthIone tathA tenA saMbaMdhIone kahyuMAje huM mArA ghare javA mATe ravAnA thAuM chuM. kalAcAryanA zarIra para phakta eka ja vastra joIne vidyArthIonA abhibhAvakoe vicAryuM ke temanI pAse kAMI che nahIM mATe tene lUMTavA ke mAravA jevuM kAMI che nahIM. kalAcArya potAnI autpAtikI buddhinA prabhAve sakuzaLa potAnA ghare pahoMcI gayA. temaNe ghera jaIne pelA chANanA piMDIno bhUko karIne joyuM to potAnuM dhana barAbara nIkaLyuM. (25) arthazAstra nItizAstra - eka vaNikane be patnI hatI. ekane eka putra hato ane bIjI strI vaMdhyA hatI. banne mAtAo putranuM pAlana poSaNa barAbara karatI hatI. tethI bALakane khabara na hatI ke mArI sagI mAtA koNa che? ekavAra vaNika potAnI banne patnI tathA bALakane laIne bhagavAna sumatinAthanA nagaramAM gayA paraMtu tyAM gayA pachI vaNikanuM mRtyu thaI gayuM tethI banne patnIomAM saMpUrNa dhana vaibhava tathA putra mATe vivAda thavA lAgyo. kema ke jeno putra hato e ja mAtAno saMpUrNa vaibhava tathA bALaka para adhikAra hato paNa vaMdhyA tene devA IcchatI nahatI. teo banne strIono vivAda AgaLa vadhatAM vadhatAM rAja darabAramAM pahoMcyo paNa kAMI pheMsalo na thayo paraMtu e vivAda mahArANI sumaMgalAe sAMbhaLyo. e samaye te garbhavatI hatI. teNIe banne vaNika patnIone potAnI pAse bolAvIne kahyuM- thoDA samaya bAda mArA udaramAMthI putrano janma thaze te amuka azoka vRkSanI nIce besIne tamAro vivAda dUra karaze. tyAM sudhI tame banne AnaMdapUrvaka ahIM raho. bhagavAna sumatinAthanI mAtA sumaMgalAnI vAta sAMbhaLIne vaNikanI vaMdhyA strIe vicAryuM ke "haju to mahArANIe putrano janma paNa nathI Apyo, putrano janma thaze pachI e moTo thaze. tyAM sudhI to ahIM AnaMdathI rahI zakAze. pachI je thaze te joIzuM." Ama vicArIne teNIe tarata ja sumaMgalAnI vAtano svIkAra karI lIdho. tenI mukhAkRti joIne mahArANI sumaMgalAe jANI lIdhuM ke bALakanI mAtA A nathI. pachI te vaMdhyA strIne tiraskRta karIne tyAMthI kADhI mUkI ane bALaka asalI mAtAne soMpI, teNIne gRhasvAminI banAvI dIdhI. A udAharaNa mAtA sumaMgalAdevInI arthazAstra viSayaka autpAtika buddhinuM che. (26) IcchAyamaha - koI eka nagaramAM eka zeTha rahetA hatA. acAnaka tenuM mRtyu thayuM, tethI zeThANI bahu parezAna thaI gaI. kema ke zeTha dvArA vyAje ApelI rakama te vasula karI zakatI na hatI. ekavAra teNIe zeThanA mitrane bolAvIne kahyuM- mahAnubhAva ! kRpA karIne Apa zeThe ApelI vyAja AdinI rakama mane vasula karI Apo. zeThano mitra bahu svArthI hato. teNe kahyuM huM zeThanuM dhana vasula karI dauM to tame mane keTaluM dhana Apazo? zeThANIe kahyuM- tame je Iccho te mane Apajo. tyArabAda zeThanA mitre zeThanA
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 135 | rUpiyA vagere badhI rakama vasUla karI lIdhI paraMtu te zeThANIne ochuM devA Icchato hato ane potAne vadhAre rakama joItI hatI. A vAtanI zeThANIne khabara paDI eTale banne vacce vivAda zarU thayo. chevaTe nyAyAlayamAM e vivAda pahoMcyo. nyAyAdhIze bannenI vAta sAMbhaLIne zeThanA mitrane hukama karyo ke tame badhu dhana ahIM laI Avo. pachI nyAyAdhIze tenA be DhagalA taiyAra karAvyA. eka Dhagalo moTo banAvyo ane bIjo Dhagalo nAno banAvyo. tyArabAda nyAyAdhIze zeThanA mitrane pUchayuM- A be DhagalAmAMthI tame kayo Dhagalo levA Iccho cho ? mitra zeThe turata javAba Apyo- huM moTo bhAga(Dhagalo) levA IcchuM chuM. nyAyAdhIze zeThanA mitranI vAtane pakaDI lIdhI ane kahyuM - zeThANIe tamane zuM kahyuM hatuM? tame je cAho te mane Apajo. zeThANInA zabdo pramANe tame moTA DhagalAne cAho cho e rakama zeThANIne ApavAmAM Ave che ane nAno Dhagalo tamAre levAno che. zeThano mitra mAthuM kUTato nAno Dhagalo laIne cupacApa cAlyo gayo. nyAyAdhIzanI tpAtikI buddhinuM A udAharaNa che. (27) zatasahasa - eka gAmamAM eka parivrAjaka raheto hato. tenI pAse eka moTuM cAMdInuM vAsaNa hatuM. e vAsaNanuM nAma teNe "khoraka" rAkhyuM hatuM. e parivrAjaka bahu buddhimAna hato. te je koI vAta ekavAra sAMbhaLe te potAnI kuzAgra buddhithI akSarazaH yAda rAkhato hato. potAnI prajJAnA abhimAnathI teNe sarvajanonI samakSa pratijJA karI ke je vyakti mane azrutapUrva arthAtu pahelAM nahi sAMbhaLelI vAta saMbhaLAvaze to, tene huM mAruM A cAMdInuM vAsaNa ApI daIza. parivrAjakanI A pratijJA sAMbhaLIne cAMdInA vAsaNanA lobhe ghaNA mANaso tenI pAse AvyA. te dareke navI navI vAto saMbhaLAvI paraMtu AgaMtuka je vAta saMbhaLAve te parivrAjaka akSarazaH anuvAda karIne te ja samaye saMbhaLAvI deto ane kaheto ke A vAta meM sAMbhaLI che. jo meM sAMbhaLI na hoya to huM tamane akSarazaH kevI rIte batAvI zakuM? lokomAM prasiddhi thaI ke AvI kuzAgra buddhi ame koInAmAM joI nathI. parivrAjakanI buddhinI cAre bAju prazaMsA thavA lAgI. A vAta eka siddhaputre sAMbhaLI. teNe kahyuM- huM parivrAjakane eka vAta evI kahIza je vAta teNe kyAre ya paNa sAMbhaLI nahIM hoya. siddhaputranI vAta sAMbhaLIne rAjAe potAnA darabAramAM sabhAjanone bolAvyA. parivrAjakane paNa tyAM bolAvyo. parivrAjakanI sAme siddhaputre vAta karavAnI zarUAta karI. tujjha piyA maha piuNo, dhArei aNUNagaM sayasahassaM / jai suyapuvvaM dijjau, aha Na suyaM khorayaM desu // artha : tamArA pitAne mArA pitAe pUrA eka lAkha rUpiyA ApyA hatA. jo A vAta tame pahelA sAMbhaLI hoya to tamArA pitAnuM eka lAkha rUpiyAnuM karaja cUkavI do ane jo vAta na sAMbhaLI hoya to
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 ] zrI nadI sUtra ApanI pratijJA anusAra cAMdInuM vAsaNa(khoraka) mane ApI do. bicAro parivrAjaka potAnI phelAvelI jALamAM pote ja phasAI gayo. te ema kahe ke meM A vAta pahelAM sAMbhaLI che to tene lAkha rUpiyA ApavA paDe. tene lAkha rUpiyA to ApavA na hatA tethI teNe potAno parAjaya svIkArI lIdho ane cAMdInuM vAsaNa siddhaputrane ApI dIdhuM. A che siddhaputranI autpAtikI buddhinuM anupama udAharaNa. tpAtikI buddhinA A 27 daSTAMto mULa pATha pramANe purA thayA. apekSAe (40)daNato pUrA thayA. vainacikIbuddhi : bharaNittharaNa-samatthA, tivagga-suttattha-gahiya-peyAlA / ubhao loga phalavaI, viNayasamutthA havai buddhI / zabdArtha :-viSayasamutthA = vinayathI utpanna, nara = kAryabhAra, fpattharaLa = nirvAha karavA mATe, samalthi = samartha, tivA = traNa varganuM varNana karavAmAM, suralthi = sUtra ane arthane, haya = grahaNa karavAmAM, pethANA = pradhAna sAra, 3mo = baMne lokamAM, varDa = phalavatI, havaphA = hoya che. bhAvArtha :- vinayathI utpanna thayelI buddhi kAryabhAranA vistaraNa arthAt vahana karavAmAM samartha hoya che. trivarga eTale dharma, artha, kAmanuM pratipAdana karanAra, sUtra tathA arthane grahaNa karavAmAM pradhAna-kuzaLa temaja A loka ane paralokamAM suMdara phaLa denArI vaiyikI buddhi hoya che. Nimitte-atthasatthe ya, lehe gaNie ya kUva asse ya / gaddabha-lakkhaNa gaMThI, agae rahie ya gaNiyA ya // sIA sADI dIhaM ca taNaM, avasavvayaM ca kuMcassa / Nivvodae ya goNe, ghoDaga paDaNaM ca rukkhAo / zabdArtha - nimitte = nimittazAstra, attharatye = arthazAstra, te = lekha, = gaNita, sUtra = kUvo, aste = azva, rAma = gadheDo, navakuLa = lakSaNa, DI= gAMTha, gA= kUvo, rahaNa = rathika, piyA = gaNikA, sImA = bhInI, sADI = zATikA, rIda va ta = lAMbu ghAsa, vastra = kauMcapakSI, avaLave = AMTA mAravuM, gaLovA = nIdrodaka, zone baLadanI corI, ghoDA = ghoDAnuM maraNa, paNa 2 jAo= vRkSathI paDavuM. bhAvArtha :- (1) nimitta (2) arthazAstra (3) lekha (4) gaNita (5) kUvo (6) azva (7) gadheDo (8) lakSaNa (9) graMthi (10) agaDa, kUvo (11) rathika (12) gaNikA (13) zItAzATI-bhInuM dhotiyuM (14)
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 137. nIdrodaka (15) baLadonI corI, azvanuM maraNa, vRkSathI paDavuM e vainAyikI buddhinA udAharaNa che. vivecana : (1) nimittaH- koI eka nagaramAM eka siddha puruSa rahetA hatA. tene be ziSyo hatA. siddha puruSe te bannene eka sarakho nimitta zAstrano abhyAsa karAvyo. be ziSyamAMthI eka ziSya bahu vinayavAna hato. guru je AjJA kare tenuM te yathAvat pAlana karato hato. temaja guru je kAMI zIkhavADe tenA para te niraMtara ciMtana manana karato hato. ciMtana karatAM karatAM tene je viSayamAM zaMkA utpanna thatI tene samajavA mATe potAnA gurunI samakSa upasthita thato ane vinayapUrvaka vaMdana namaskAra karIne zaMkAnuM samAdhAna karato hato. paraMtu bIjo ziSya avinIta hato. te vAraMvAra gurune pUchavAmAM paNa potAnuM apamAna samajato hato. pramAdanA kAraNe te bhaNela viSayanuM ciMtana paNa karato nahIM, tethI teno abhyAsa apUrNa ane doSapUrNa rahI gayo jyAre vinIta ziSya sarvaguNa saMpanna temaja nimitta zAstramAM pAraMgata thaI gayo. eka vAra gurunI AjJAthI banne ziSyo koI eka gAmamAM jaI rahyA hatA. mArgamAM teoe moTA moTA paganA cihno joyA. avinIta ziSya potAnA gurubhAIne kahyuM - lAge che ke A paganA cihna koI hAthInA hoya. uttara detA bIjo ziSya bolyo- nA, e paganA cihna hAthaNInA che. e hAthaNI DAbI AMkhe kANI haze eTaluM ja nahIM e hAthaNI para koI rANI savArI karatI haze. e rANI saubhAgyavatI haze temaja garbhavatI haze. e rANI eka be divasamAM ja putrane janma Apaze. phakta pagano AkAra joIne ATalI badhI vAta kahI zake? avinIta ziSyanI AMkho kapALa para caDhI gaI. temaNe vinIta ziSyane pUchyuM- ATalI badhI vAto tame zenA AdhAre kahI zako cho? vinIta ziSya kahyuM- bhAI! thoDuM AgaLa cAlavAthI tane spaSTa samajAya jaze. e sAMbhaLIne avinIta ziSya cUpa thaI gayo. banne cAlatAM cAlatAM thoDA samayamAM nirNaya karelA gAma sudhI pahoMcI gayA. tyAM teoe joyuM to gAmanI bahAra eka vizALa sarovaranA kAMThA para sukhI saMpanna vyaktino paDAva hato. taMbUonI eka bAju DAbI AMkhathI kANI eka hAthaNI bAMdhelI hatI. e ja vakhate banne ziSyoe e paNa joyuM ke eka dAsI taMbUmAMthI bahAra nIkaLI, teNe eka prabhAvazALI vyaktine kahyuM- maMtrIvara! mahArAjAne jaIne vadhAI Apo ke rANIe rAjakumArane janma Apyo che. A badhuM joIne vinIta ziSya kahyuM- joyuM ne? DAbI AMkhe kANI hAthaNI ahIM bAMdhI che. saubhAgyavatI ane garbhavatI rANIe rAjakumArane janma Apyo che. e ja rANI A hAthaNI para savAra banI hatI ane teNI jamIna para hAthano Teko daIne UbhI thaI hatI. avinIta ziSya vyaMgamAM vinItane kahyuM- hA, tAruM jJAna sAcuM che. tyAra bAda banne jaNA taLAvamAM hAtha paga dhoIne eka vaDalAnA jhADa nIce visAmo levA beThA. e ja vakhate eka vRddhA mastaka para pANIno ghaDo rAkhIne teonI sAme UbhI rahI. tyAM UbhIne vRddhA vicAre che- A banne vidvAna hoya evuM lAge che. mATe huM mArA putra viSe A paMDitone prazna pUchIza. ema vicArIne vRddhAe prazna pUchyo ke mAro putra videza gayo che te kyAre Avaze? prazna
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 138 | zrI nadI sUtra pUchayo ke tarata ja vRddhAnA zira para rahelo pANIno ghaDo nIce paDI gayo. ghaDo jamIna para paDyo ke tarata ja ghaDAnA TukaDe TukaDA thaI gayA ane pANI mATImAM maLI gayuM. e ja vakhate avinIta ziSya kahyuM - buDhiyA ! tAro putra ghaDAnI jema mRtyu pAmyo che. e sAMbhaLIne vRddhAno jIva addhara caDI gayo. tyAre vinIta ziSya kahyuM-mAjI ! tame ciMtA na karo. tamAro putra ghare AvI gayo che, e tamArI rAha jue che, mATe tame zIdhra ghare jAo. vinIta ziSyanI vAta sAMbhaLIne mAjInA zarIramAM prANa AvyA. te tarata ja ghare gayA. tyAM teno dIkaro kharekhara rAha joto hato. putre mAtAnA caraNamAM namaskAra karyA. mAtA putrane bheTI paDI. pachI teNIe vinIta ziSya batAvelI vAta karI. tyAra bAda mAtA putrane laIne vinIta ziSyanI pAse gaI ane tenA caraNamAM amuka rUpiyA tathA vastrayugala bheTa rUpe arpaNa karyA temaja zatazaH AzIrvAda ApyA. avinIta ziSya potAnA gurubhAInI vAta sAcI paDI, tethI krodhita thayo ane manamAM vicAravA lAgyo. A badhuM gurujInA pakSapAtanuM kAraNa che. gurujIe mane dila daIne jJAna ApyuM nathI. pachI je kAma mATe gurujIe teone mokalyA hatA e kAma pUrNa thatAM teo banne pharI gurujInI pAse AvyA. tyAM jaIne vinIta ziSya AnaMdAzru vahAvato gadgad bhAvathI gurunA caraNomAM jhUkI gayo paraMtu avinIta ziSya pUMThAnI jema Ubho rahyo. e joIne gurudeve tenA sAmuM joIne pUchyuM- tane zuM thayuM che? avinIta ziSya kahyuM- Ape mane barAbara bhaNAvyo nathI eTale mArI vAta khoTI paDe che ane Ane tame dila daIne bhaNAvyo che eTale tenI vAta sAcI paDe che. Ape pakSapAta karyo che. gurujI tenI vAta sAMbhaLIne cakita thaI gayA paNa kAMI samaja na paDavAthI teNe vinIta ziSyane pUchayuM- vatsa ! zuM vAta che? kaI ghaTanAthI tArA gurubhAInA manamAM Avo vicAra Avyo che ? vinIta ziSya mArgamAM je je ghaTanA banI te kahI saMbhaLAvI. gurue vinIta ziSyane pUchyuM- e banne vAtanI jANakArI tane kevI rIte thaI? ziSya kahyuM- gurudeva! ApanA caraNanI kRpAthI ja meM vAta batAvI hatI. rastAmAM e prANIe pezAba karyo hato tenI AkRtithI meM jANyuM ke hAthI nahIM paNa hAthaNI haze, mArgamAM jamaNI bAju ghAsa patrAdi khAdhelAM hatAM, DAbI bAju khAdhelAM na hatAM, tethI meM kahyuM e hAthaNI DAbI bAju kANI haze. ghaNA janasamUhanI sAthe ArUDha thaIne janAra vyakti rAjakIya ja hoya zake. e jANyA pachI hAthI parathI utarIne laghuzaMkA janAra vyaktinA paganA cihna joIne meM vicAryuM ke rANI haze temaja jamaNo hAtha bhUmi para TekAvIne e UbhI thaI haze tethI meM jANyuM e garbhavatI haze. tyAMnA jhADanI DALI para rezamI lAla taMtu phasAI gayelA joIne meM vicAryuM e saubhAgyavatI haze. tenA jamaNA paganI AkRti thoDIka vajanayukta joIne meM kahyuM- te rANI TUMka samayamAM ja putrano janma Apaze. ame thoDeka dUra gayA tyAM eka hAthaNI bAMdhelI hatI. te DAbI AMkhe kANI hatI. taMbumAMthI eka dAsI maMtrIne samAcAra ApatI hatI ke rAjAjIne vadhAI Apo ke rANIbAe putrane janma Apyo che. A rIte ApazrInA AzIrvAdathI mArI dareka vAta sAcI paDI che.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 139 | bIjI vAta eka vRddhA strInI hatI. te vRddhAe amane prazna karyo ke mAro paradeza gayelo dIkaro pharI kyAre Avaze? e ja samaye tenA mastaka parathI pANIno bharelo ghaDo bhUmi para paDI gayo. ghaDAnA seMkaDo TukaDA thaI gayA ane pANI badhuM e mATImAM samAI gayuM. A prasaMga parathI meM vicAryuM ke mATIthI mATalI banI hatI ane mATImAM pharI maLI gaI tethI meM jANyuM ke je mAtAe putrane janma Apyo hato te mAtAne putra maLI jaze. mAjI ghare gayA to kharekhara teno putra tenI rAha joto hato. ApanI kRpAthI A vAta paNa mArI sAcI paDI. ziSyanI vAta sAMbhaLIne gurujI atyaMta khuza thayAM ane tenI prazaMsA karI ke A vinIta ziSya jJAnane pacAvyuM che. avinIta ziSyane gurue kahyuM- tuM mArI AjJAnuM pAlana karato nathI temaja zIkhela adhyayana viSe ciMtana-manana paNa karato nathI, pachI tane samyagujJAna kevI rIte prApta thAya? huM to tamo bannene sadA sAthe besIne ja zIkhaDAvuM chuM. mArI koI kacAza nathI paNa vidyA vinayana zobhate vidhA vinayathI zobhe che arthAt vRddhi pAme che. jIvanayAt yAti pAtratA vinayathI pAtratA, suyogyatA vagere guNo prApta thAya che. tArAmAM vinayano abhAva che eTale tAruM jJAna khoTuM paDe che. gurunI hita zikSA sAMbhaLIne avinIta ziSya lajjita thaIne mauna rahyo. A udAharaNa vinIta ziSyanI vaiyikI buddhinuM che. (2) aFsatya - arthazAstra para kalpaka maMtrInuM udAharaNa che. TIkAkAre phakta tenuM nAma ja Apela che. tenuM vivaraNa upalabdha nathI. (3) lekha - lipinuM jJAna paNa vinayavAna ziSyane ja hoya che. A paNa vanayikI buddhinuM udAharaNa che paNa tenuM daSTAMta upalabdha nathI. (4) gaNita - gaNitamAM pravINatA e paNa vanayikI buddhino camatkAra che. (5) kapaH- eka bhavettA potAnA gurujInI pAse jamIna saMbaMdhI adhyayana karato hato. teNe gurujInI pratyeka AjJAne temaja tenA zikSaNane vinayapUrvaka svIkAryA hatAM. te potAnA viSayamAM pUrNa pAraMgata thayo. tyArabAda potAnI vanayikI buddhi vaDe pratyeka kAryamAM saphaLatA prApta karato hato. eka vAra koI kheDUte tene pUchyuM- mAre mArA khetaramAM kUvo banAvavo che to keTaluM UMDuM khodavAthI pANI nIkaLaze? bhUvettAe tenuM mApa batAvyuM. kheDUte bhUverAnA kahevA mujaba jamIna khodIne kUvo banAvyo. paraMtu pANI nIkaLyuM nahIM. kheDUte pharI bhUvettAnI pAse jaIne kahyuM- ApanA nirdezAnusAra meM kUvo khodyo paNa pANI nIkaLyuM nahIM. bhUmi parIkSake kUvAnI pAse jaI bArIkAIthI nirIkSaNa karyuM tyArabAda kheDUtane teNe kahyuM- tame jyAM khodhuM che tenI bAjunA bhAgamAM tamArI eDIthI prahAra karo eTale pANI nIkaLaze. kisAne ema karyuM. eDIno sparza thayo ke tarata ja jANe Dema tUTe ne pANI nIkaLe eTaluM puSkaLa pANI nIkaLyuM. kheDUte bhUvettAnI vainayikI buddhino camatkAra joIne, tenI khUba ja prazaMsA karI ane sArI evI rakama teNe bhUvettAne ApI. () azva - eka vAra ghaNA vyApArIo dvArakA nagarImAM potAnA ghoDA veMcavA mATe gayA. keTalAka
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 | zrI naMdI sUtra rAjakumAroe moTA moTA bharAvadAra ghoDAnI kharIdI karI paraMtu ghoDAnI parIkSAmAM pravINa evA vAsudeva nAmanA eka yuvake dubaLA-pAtaLA ghoDAnI kharIdI karI. AzcaryanI vAta e hatI ke jyAre ghoDAnI doDa hoya tyAre vAsudevano ja ghoDo badhAthI AgaLa rahIne pAritoSika prApta karato hato. bAkInA badhA moTA moTA alamastAna ghoDAo pAchaLa rahI jatAM hatAM. vAsudeve azvaparIkSAnI vidyA tenA kalAcArya pAsethI vinayapUrvaka zIkhI hatI. vinayathI buddhi tIkSNa bane che ane vinayathI zIkheluM jJAna pUrNatAne prApta kare che. A udAharaNa vanayikI buddhinuM che. (7) gardabha - koI eka nagaramAM eka yuvAna rAjA rAjya karatA hatA. tenA manamAM eka vAta ThasAI gaI hatI ke yuvAvasthA ja zreSTha che. yuvaka adhika parizrama karI zake che. ema vicArIne teNe potAnI senAnA dareka anubhavI temaja vRddha yoddhAone haTAvIne taruNa yuvakone potAnI senAmAM dAkhala karyA. ekavAra te rAjA potAnI javAna senAnI sAthe koI eka rAjya para AkramaNa karavA mATe jaI rahyAM hatAM. cAlatAM cAlatAM teo mArga bhUlI gayA, eka bihAmaNA jaMgalamAM phasAI gayA. ghaNI tapAsa karI paNa temane kyAMya rasto maLyo nahIM. sainikone khUba ja tRSA lAgavAthI jamIna para ALoTavA lAgyAM. temane pANI kyAMyathI maLyuM nahIM. tyAre koI eka vyaktie rAjAne prArthanA karI- mahArAja amane A vipattimAMthI ugaravAno koI mArga sUjhato nathI. koI anubhavI ke vayovRddha hoya to A saMkaTamAMthI bacAvI zake. tenI vAta sAMbhaLIne rAjAe e ja vakhate ghoSaNA karAvI- A sainyamAM koI anubhavI vyakti hoya to te amArI samakSa AvIne amane salAha pradAna kare. saubhAgyavaza senAmAM eka vayovRddha yoddho chapAvezamAM Avyo hato. tene teno pitRbhakta patra sainika lAvyo hato. te rAjAnI pAse Avyo. rAjAe tene pUchyuM-mahAnubhAva! mArI senAne jaLa prApta thAya evo upAya batAvo. vRddha puruSe thoDIkavAra vicArIne kahyuM- mahArAja ! gadheDAne chUTA karo. teo je bhUmine suMghe e bhUmimAMthI pANI nIkaLaze. rAjAe anubhavInA kahevA pramANe karyuM. gadheDAe bhUmine je jagyAe suMghI, tyAM rAjAe tarata ja khodAvyuM to puSkaLa pANI nIkaLyuM. sainikoe tyAM jaIne pANI pIdhuM ke tarata ja zarIramAM cetanA AvI gaI. rAjA anubhavanI vainAyikI buddhi para khuza thayAM. tyAMthI sainyane laIne rAjA jyAM javuM hatuM tyAM gayA. (8) lakSaNa :- eka vyApArIe potAnA ghoDAonI rakSA mATe eka vyaktine rAkhela ane tene kahyuM- tuM mArA ghoDAnI rakSA karIza to huM tane tArA vetanamAM be ghoDA ApIza. pelAe kabUla karyuM. pratidina te ghoDAonI sAra-saMbhALa leto hato. thoDo samaya vyatIta thayA bAda tene vyApArInI dIkarI sAthe snehasaMbaMdha joDAI gayo. sevaka catura hato tethI teNe kanyAne pUchI lIdhuM ke A badhA ghoDAmAM kayA kayA zreSTha che? kanyAe kahyuM- A badhA ghoDA uttama jAtinA che paraMtu paththarothI bharela kUpIone vRkSa parathI nIce pheMkavAmAM Ave ane teno avAja sAMbhaLIne je ghoDA bhayabhIta na thAya te zreSTha lakSaNavAna hoya che. evA ghoDA bhAgye ja jovA maLe che.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 141 | kanyAnA kahevA mujaba sevake ukta vidhi pramANe dareka ghoDAonI parIkSA karI to temAMthI be ghoDA evA zreSTha nIkaLyAM. sevake e banne ghoDAnI nizAnI yAda rAkhI lIdhI. jyAre vetana levAno samaya Avyo tyAre sevake te vyApArI pAse pelA be ghoDAnI mAMgaNI karI. ghoDAono mAlika sevakanI vAta sAMbhaLIne manamAM mUMjhAvA lAgyo. A sevaka mArA sarva zreSTha lakSaNayukta ghoDAone laI jaze. teNe kahyuM- bhAI A ghoDA karatA bIjA ruSTa puSTa ane adhika suMdara ghoDA che te tuM laI jA. paNa sevaka mAnyo nahIM tyAre gRhasvAmIe aMdara jaIne potAnI patnIne vAta karI. "devI ! A sevaka to bahu catura nIkaLyo. na jANe tene kevI rIte ApaNA be pANIdAra ghoDAne oLakhI lIdhA! ene vetanamAM meM be ghoDA ApavAnuM kahyuM che eTale mArAthI nA paNa nahIM kahevAya. jo tuM hA pADe to ApaNe ene gharajamAI banAvI laIe." potAnA svAmInI e vAta sAMbhaLIne strI nArAja thaIne kahevA lAgI. zuM tamAruM mAthuM to nathI pharI gayuM ne? nokarane jamAI banAvavAnI vAta karo cho ? tyAre vepArIe potAnI patnIne samajAvI. jo A sarvalakSaNa saMpanna banne ghoDA cAlyA jaze to ApaNane dareka prakAre nukazAnI thaze. ApaNe paNa sevaka banavAno vakhata Avaze. paraMtu tene jamAI banAvI laIe to e baMne ghoDA ahIM ja raheze ane te potAnI kaLAthI bIjA ghoDAone paNa guNayukta banAvaze. A rIte ApaNane dareka prakAre lAbha thaze. bIjI vAta e che- A azvarakSaka yuvaka suMdara ane guNavAna to che ja. vyApArInI patnI potAnA patinI vAta sAMbhaLIne sahamata thaI gaI. azvanA svAmIe gharamAMthI bahAra AvIne sevakane kahyuM- huM tArI buddhi para prasanna thaIne mArI dIkarI sAthe tArA lagna karavA IcchuM chuM. sevakane joItuM hatuM te maLI gayuM. vyApArInI kanyA sAthe tenA lagna thaI gayA. vyApArIe tene gharajamAI rAkhI lIdho. jethI zreSTha ghoDAo paNa rahyA ane catura sevaka paNa rahyo. A udAharaNa vyApArInI vaiyikI buddhinuM che. (9) granyi - eka vakhata pATaliputra nagaramAM musaMDa nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. koI eka divase anya rAjAe tenA rAjyamAM traNa vicitra vastuo mokalI. eka sUtara mokalyuM paNa eno cheDo na hato. bIjI evI lAkaDI mokalI ke jemAM gAMTha na hatI. trIjo evo Dabbo mokalyo jemAM DhAMkaNuM na hatuM. A traNe ya cIja para lAkha evI rIte lagADAyela hatI ke koIne khabara na paDe. rAjAe rAjasabhAne traNe ya vastu dekhADI paNa koIne samaja na paDI. rAjAe pAdalipta AcAryane sabhAmAM bolAvyA ane tene pUchyuM- bhagavan! Apa A traNa vastunuM svarUpa batAvI Apazo? AcArye kahyuM- hA. ema svIkRti ApIne AcArye sabhA samakSa garama pANI maMgAvyuM temAM emaNe sUtarane DUbADI dIdhuM tethI sUtara para rahelI lAkha ogaLI gaI ane sUtarano cheDo dekhAvA lAgyo. bIjIvAra AcArye garama pANImAM lAkaDI nAMkhI eTale gAMThavALo bhAga pANImAM DubI gayo ane tenA para rahelI lAkha ogaLI gaI. trIjIvAra garama pANImAM AcArye Dabbo nAkhyo eTale lAkha ogaLI jatAM DabbAnuM DhAMkaNa dekhAvA lAgyuM. sabhAjanoe ekI avAje AcAryanI prazaMsA karI.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 142 | zrI naMdI sUtra tyArabAda rAjA muruDe pAdalipta AcAryane prArthanA karI- Apa paNa AvI kautukapUrNa vastu taiyAra karo, tene huM jyAMthI A traNa cIja AvI che tenAM rAjyamAM mokalI zakuM. AcArye eka tuMbaDAne bahu sAvadhAnIpUrvaka kApyuM ane tenI aMdara ratna bharIne tene evI kaLAthI sAMdhI lIdhuM ke koIne khabara ja na paDe. AcArye A tuMbaDuM taiyAra karIne rAjAne ApyuM. rAjAe bIjA dezathI AvelA mANasone kahyuM- A tuMbaDAne toDyA vagara tenI aMdarathI ratna kADhavAnA che. AvelA mANaso pelA tuMbaDAne tenA rAjyamAM laI gayA paraMtu tyAMnA loko tuMbaDAne toDyA vagara ratnane kADhI na zakyA. pharI tuMbaDuM teone pAchuM mokalyuM. rAjAe pharI sabhA bharIne sabhA samakSa AcAryanI vainayikI buddhinA vakhANa karyA. (10) agada - eka nagaranA rAjAnI pAse sainyadaLa bahu ochuM hatuM. eka vakhata zatrurAjAe tenA rAjyane cAre bAjuthI gherI lIdhuM. rAjAe nagarajanone kahyuM - jenI pAse viSa hoya te laI Avo. ghaNA mANaso rAjAnI AjJA anusAra viSa laI AvyA. rAjAe nagaranI bahAra rahelA kUvAnA pANImAM e viSa naMkhAvI dIdhuM jethI e kUvAnuM badhuM pANI viSayukta thaI gayuM. e kUvAnuM pANI zatrunA sainyadaLane maLatuM hatuM. e gAmamAM eka vaidarAja rahetA hatA te bahu alpa mAtrAmAM viSa laIne rAjAnI pAse AvyA. rAjA ati alpa mAtrAmAM viSa lAvanAra vaidarAja para bahu ja gusse thayA paraMtu vaidarAje kahyuM- mahArAja! Apa krodha na karo, A sahasavedhI viSa che. atyAra sudhI jeTalA mANaso viSa lAvyAM tenAthI jeTalA loko maraze tenA karatA adhika mANaso A alpa viSathI maraze. rAjAe AzcaryathI pUchyuM- ema kema banI zake? zuM Apa enuM pramANa batAvI zako cho? vaidarAje e ja vakhate eka vRddha hAthIne maMgAvyo ane tenI pUMchaDIno eka vALa kADhIne e ja jagyAe soyanI aNIthI viSa lagAvyuM. jema jema viSa zarIramAM AgaLa vadhatuM gayuM tema tema hAthI viSayukta banato gayo arthAt hAthInuM zarIra jaDa jevuM banI gayuM eTale vaidarAje kahyuM- mahArAja ! juo A hAthI viSamaya banI gayo. ene je koI khAze te viSamaya banI jaze. mATe A viSane sahasavedhI viSa kahevAya che. rAjAne vaidanI vAta para vizvAsa besI gayo paraMta hAthInI hAlata maraNa jevI joIne rAjAe kahyuM- vaidarAja ! zuM A hAthI pharI svastha nahIM thaI zake? vaidarAje kahyuM- jarUra svastha thaI zakaze. vaidarAje paMchanA je bhAgamAMthI eka vALa kADhayo hato e ja jagyA para anya koI auSadhi lagADI ke hAthI tarata ja sacetana banI gayo. vaidarAjanI vainAyikI buddhino camatkAra joIne rAjA khUba khuza thayA ane vaidarAjane sAro evo puraskAra Apyo. (11) rathika ane (12) gaNikA - rathika arthAt ratha calAvanAranuM udAharaNa tathA gaNikA- vezyAnuM udAharaNa sthUlabhadranI kathAmAM Ave che. A banne daSTAMta vainayikI buddhinA che. (13) zATikA tU tathA DaoNcaH- tRNa tathA krauMca- koI eka nagaramAM atyaMta lobhI rAjA rAjya karatA hatA. tenA rAjakumAro eka vidvAna AcArya pAse zikSA prApta karatA hatA. dareka rAjakumAra potAnA pitA karatA udAra ane vinayavAna hatA tethI AcArye e badhA ziSyone khUba ja khaMtathI abhyAsa karAvyo.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 149. | zikSA samApta thavA para rAjakumAroe potAnA zikSAgurune pracuradhana gurudakSiNA rUpe ApyuM. rAjAne jyAre A vAtanI khabara paDI tyAre kalAcAryane mAra mArIne badhuM dhana tenI pAsethI paDAvI levAno teNe vicAra karyo. rAjakumArone koI paNa hisAbe potAnA pitAnA vicAronI khabara paDI gaI. potAnA zikSAguru pratye rAjakumArone atyaMta prema tathA zraddhA hatI mATe teoe potAnA zikSAgurunA prANa bacAvavAno nirNaya karyo. rAjakumAro AcAryanI pAse gayA. te vakhate zikSAguru bhojananI pahelA snAna karavAnI taiyArImAM hatA. rAjakumAro pAse gurue paheravA mATe sUkAI gayeluM dhotiyuM mAMgyuM paNa rAjakumAroe kahyuM- zATikA bhInI che eTaluM ja nahIM teo hAthamAM tRNa laIne bolyA- tRNa lAMbA che. temaja teoe kahyuM- pahelA krauMca pakSI sadA pradakSiNA karatAM hatAM. have te jamaNI bAju AMTA mAre che. kalAcArya rAjakumAronI aTapaTI vAto sAMbhaLIne sAvadhAna thayA, te samajI gayA ke mAruM dhana joIne koI mAro duzmana banyo hoya evuM lAge che. mArA priya ziSyo mane zATikAnA bahAne cetavaNI ApI rahyA lAge che. evuM jJAna thatAM temaNe je tithi prasthAna mATe nakkI karI hatI tenAthI pahelA rAjakumAro pAse vidAya laIne teo cupacApa potAnA ghara tarapha ravAnA thaI gayA. A rAjakumAro tathA kalAcAryanI vaiyikI buddhinuM uttama udAharaNa che. (14) nIdrodaka - koI eka vyApArI ghaNA varSothI paradeza raheto hato. tenI patnIe potAnI kAmavAsanAne tRpta karavA mATe potAnI nokarANI pAse koI eka puruSane bolAvyo. e puruSa Avyo. pachI eka vANaMdane bolAvyo. tenI pAse AgaMtuka puruSanA nakha ane keza kapAvyA. pachI snAnAdi karAvIne sArA vastra paherAvyA. divasabhara tenI sevA karI rAtrinA tene zeThANI pAse mokalyo. e rAtrimAM muzaLadhAra varasAda varasato hato. AgaMtukane khUba ja tarasa lAgavAthI chAjA parathI nIce paDatuM pANI teNe khobAthI pI lIdhuM. paNa banyuM evuM ke chAjAnA uparanA bhAgamAM eka marelA sarpanuM klevara paDyuM hatuM. tenA parathI thaIne AvatuM pANI viSa mizrita thaI gayuM hatuM. evuM pANI pItA ja te durAcArI puruSanuM tyAM ja mRtyu thayuM. pelA puruSanuM mRtyu joIne vaNikanI patnI gabharAI gaI. teNIe sevako dvArA te ja samaye mRta mANasane zUnya devakulikAmAM pheMkAvI dIdho. prAtaHkALa thatAM lokone marelA mANasanI khabara paDI. e vAta rAjadarabAramAM gaI. rAjAnA mANasoe tenuM mRtyu kema thayuM haze ? enuM kAraNa zodhavAnI zarUAta karI. mRtakane nirakhIne joyo to tenA nakha ane keza TUMka samayamAM kApyA hoya evuM lAgyuM. nakha ane keza kApanAra to hajAma ja hoya evuM vicArIne rAjAnA sevakoe zaheramAM rahela dareka hajAmane bolAvyAM. bolAvIne darekane alaga alaga pUchayuM- A vyaktinA nakha ane keza koNe kApyA che? emAMthI eka hajAe kahyuM- amuka vaNika patnInI dAsI mane bolAvavA AvI hatI. teNInA kahevAthI meM enA nakha ane keza gaI rAtrinA kApI ApyA hatA. rAjapuruSoe tarata ja dAsIne pakaDI lIdhI. gabharAI gayelI dAsIe bhayabhIta thaIne zeThanI patnInI saMpUrNa vAta batAvI dIdhI. A udAharaNa rAjAnA karmacArIonI vaiyikI buddhinuM che.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 144 | zrI nadI sUtra (15) baLadonI corI(ghoDAnuM mRtyu ane vRkSathI paDavuM) - ghoDAnuM mRtyu ane vRkSathI paDavuM. eka gAmamAM eka vyakti atyaMta puNyahIna hatI. e je kAMI kare emAM ene saMkaTa AvyA vagara rahetuM ja nahIM. ekavAra teNe potAnA mitra pAse haLa calAvavA mATe baLado mAMgyA. mitre ApyAM. tenuM kArya samApta thatAM e baLadone pAchA mitranA vADAmAM mUkI Avyo. e samaye teno mitra bhojana karato hato. tethI te tenI pAse na gayo paNa tenA mitranI sAme ja e baLadone vADAmAM mUkIne cAlyo gayo. durbhAgyavaza baLado koI paNa prakAre vADAnI bahAra nIkaLI gayAM ane cora loko baLadonI corI karI gayA. baLadano mAlika vADAmAM potAnA baLadone na jovAthI te puNyahInanI pAse AvIne bolyomArA baLado mane ApI de. pelo bicAro kyAMthI de? tenA para teno mitra krodhita thaIne, tene pakaDIne rAjA pAse laI javA lAgyo. mArgamAM eka ghoDesvAra sAmethI AvI rahyo hato. teno ghoDo bhaDakIne savArane nIce pachADIne bhAgI gayo. teno savAra tADukIne bolyo- are! bhAIo! ghoDAne daMDo mArIne roko. puNyahIna vyaktinA hAthamAM eka lAkaDI hatI. ghoDesavArane sahAyatA karavA mATe teNe sAmethI doDI AvatA ghoDAne eka lAkaDI mArI. paraMtu tenA durbhAgyane kAraNe lAkaDI ghoDAne tenA marmasthAna para lAgI ane ghoDo tyAM ja marI gayo ghoDAno svAmI ghoDAne marI gayelo joIne bahu krodhita thayo ane tene rAjA pAse daMDa ApavA mATe laI javA lAgyo. A rIte aparAdhI eka ane sajA apAvanAra be, ema traNe ya jaNA rAjadarabAra tarapha cAlyA javA lAgyA. cAlatAM cAlatAM rAta thaI gaI ane nagaranA daravAjA baMdha thaI gayA tethI teo nagaranI bahAra ja eka saghana vRkSanI nIce sUI gayA. temaNe vicAryuM ke savAre daravAjo khUlaze tyAre praveza karazuM paraMtu puNyahIna aparAdhIne nidrA na AvI. temaNe vicAryuM ke huM game teTaluM sAruM kAma karavA jAuM chuM topaNa sArAne badale kharAba ja thAya che, kharekhara mAruM bhAgya mane sAtha ApatuM nathI. AvA jIvanathI mane zuM lAbha che? mATe marI javuM joIe. jo huM marI jaIza to dareka vipattiothI chUTI jaIza, anyathA na jANe kayA kyA kaSTa mAre bhogavavA paDaze? evo vicAra karIne teNe maravAno nizcaya karyo. teNe potAnA dupaTTAno eka cheDo DALI para bAMdhI dIdho ane bIjA cheDAno gALIyo banAvIne potAnA gaLAmAM nAMkhIne laTakI gayo paraMtu durbhAgyavaza mRtyue paNa tene sAtha na Apyo. dupaTTo jIrNa hovAnA kAraNe teno bhAra jhIlI na zakyo. dupaTTo phATI gayo ane te dhaDa karato nIce paDyo. e vRkSanI nIce naTa lokono agraNI saradAra sUto hato. tenA para paDavAthI naTa lokono saradAra marI gayo. naTa lokomAM hAhAkAra macI gayo. saradAranA motanuM kAraNa pelo puNyahIna che evuM jANIne, tenA para gusse thaIne savAra thatAM e loko paNa tene rAjadarabAramAM laI javA lAgyA. rAjadarabAramAM jyAre A kAphalo pahoMcyo tyAre badhA mANaso cakita thaIne tene jovA lAgyA. rAjAe teone AvavAnuM kAraNa pUchyuM. dareke puNyahIna mANasanI bhUla batAvI. e traNeyanI vAta sAMbhaLIne rAjAe puNyahInane te aMge pUchyuM. teNe nirAzApUrvaka dareka ghaTanA batAvatAM kahyuM- mahArAja !
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 145 meM jANIbUjhIne koI aparAdha karyo nathI, mAruM durbhAgya ja prabaLa che. dareka kArya huM sAruM karavA jAuM chuM to paNa te ulaTuM ja thAya che. A loko je batAve che te satya che. huM daMDa bhogavavA mATe taiyAra chuM. rAjA bahu ja vicArazIla hatA.darekanI vAta sAMbhaLIne teNe vicAryuM- AbicArAe koI aparAdha jANI joIne karyo nathI. tene dayA AvI eTale caturAIthI pheMsalo karavAno nirNaya karyo. sarvaprathama baLadanA mAlikane bolAvyo. tene rAjAe kahyuM - bhAI! tamAre jo baLado joItA hoya to pahelA tamArI AMkho kADhIne puNyahInane ApI do kema ke teNe tamArA vADAmAM baLado mUkyAM e tame tamArI AMkhothI joyA hatA. tyArabAda rAjAe ghoDesavArane bolAvIne kahyuM- jo tamAre ghoDo joIto hoya to pahelA tamArI jIbha kApIne gunhegArane ApI do kema ke tamArI jIbha doSita che. tamArI jIbhe ja ghoDAne lAkaDInA prahAra karavAnuM gunhegArane kahyuM hatuM. Ane daMDa maLe ane tamArI jIbha bacI jAya e nyAyasaMgata nathI. mATe tame paNa pahelA tamArI jIbha ene ApI do pachI tenI pAsethI huM ghoDo apAvIza. tyAra bAda naTa lokone bolAvyAM. rAjAe kahyuM- A dIna vyakti pAse che zuM ke huM tamane apAvuM? jo tamAre badalo levo ja hoya to A gunhegArane e vRkSanI nIce suvaDAvI do ane tamArA navA banelA saradArane kaho ke te paNa A mANasanI jema gaLAmAM phAso nAkhIne te DALI para laTakI jAya ane A mANasanI upara paDI jAya. rAjAno pheMsalo sAMbhaLIne traNe ya abhiyogI (phariyAdI) mauna rahIne tyAMthI cAlatA thaI gayA. rAjAnI vanayikI buddhie te abhAgI vyaktinA prANa bacAvI lIdhA. A prakAre A paMdara daSTAMto vaiyikI buddhi mATe varNavela che. karmanA buddhi : uvaogadivasArA kammapasaMgaparigholaNavisAlA / sAhukkAraphalavaI kammasamutthA havai buddhI // heraNNie karisaya, koliya Dove ya mutti ghaya pavae / tuNNAga vaDDaI ya, pUyaI ghaDa cittakAre ya // zabdArtha :- 3vana = upayogathI, visA = pariNAmane dekhanAra, parsana = kAryanA abhyAsathI, pariyona = ciMtanathI, visA = vizALa, sAduvaFol2 = sAdhuvAda, suMdara, saphaLa, paravarDa = phaLa denArI, malamutthA = kArya karavAthI utpanna. bhAvArtha :- upayogathI jeno sAra-paramArtha jANI zakAya che, abhyAsa ane vicArathI je vistRta bane che ane jenAthI zreSTha pariNAma prApta thAya che athavA prazaMsA prApta thAya che te karmajA buddhi kahevAya che. kArya
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 146 ] zrI nadI sUtra karatAM karatAM utpanna thayelI buddhinA udAharaNa A prakAre che. (1) suvarNakAra (2) kheDUta (3) vaNakara (4) darvIkAra (5) motI (6) ghI (7) naTa (8) darajI (9) suthAra (10) kaMdoI (11) ghaDo (12) citrakAra. A bAra karmajA buddhinA daSTAMto che. vivecana : (1) suvarNaIR :- suvarNakAra evo kuzaLa kalAkAra hato ke potAnA kAryanA jJAnathI ghora aMdhakAramAM paNa hAthanA sparzathI ja sonuM ane cAMdInI parIkSA bahu ja sarasa rIte karI zakato hato. (2) varSa :- kheDUta. eka cora koI vaNikanA ghare corI karavA gayo. tyAM teNe dIvAlamAM eka bAkoruM pADyuM. temAM kamaLanI AkRtti banI gaI. prAtaHkALe jyAre lokoe te bAkorAnI kaLAkRti joI tyAre corI keTalI thaI e vAta bhUlIne teo coranI kaLAkRtinI prazaMsA karavA lAgyAM. e janasamUhamAM cora paNa chUpA veSamAM hato. te potAnI caturAInI prazaMsA sAMbhaLIne khuza thaI rahyo hato. eka kheDUta paNa tyAM hato. teNe prazaMsA karavAne badale kahyuM- bhAIo ! enI ATalI prazaMsA ? ane emAM acaMbAnI zuM vAta che? potAnA kAmamAM dareka vyakti kuzaLa hoya che kheDUtanI vAta sAMbhaLIne corane bahu krodha Avyo. eka divasa te charI laIne kheDUtane mAravA mATe tenA khetaramAM gayo. jyAre charI laIne kheDUtanI tarapha gayo tyAre pAchaLa pAchaLa haTatA kheDUte kahyuM- tame koNa cho? mane zA mATe mAravA Iccho cho? core kahyuM- te te divase meM banAvelA bAkorAnI prazaMsA kemI karI na hatI ? kheDUta samajI gayo ke A te ja cora che. kheDUte kahyuM meM tamArI bUrAI to nathI karIne? ema ja kahyuM hatuM ke je mANasa je kArya karato hoya, temAM potAnA abhyAsanA kAraNe kuzaLa ja hoya che? jo tamane vizvAsa na hoya to huM tane mArI kaLA dekhADIne vizvasta banAvI dauM. juo mArA hAthamAM maganA A dANA che. tame kaho to huM A badhAne eka sAthe adhomukha, Urdhvamukha athavA paDakhe pheMkI zakuM chuM. cora tenI vAta sAMbhaLIne cakita thaI gayo. tene kheDUtanI vAta para vizvAsa na Avyo. to paNa kheDUtanI cAlAkI jovA mATe core kahyuM - tuM A badhA maganA dANAne uMdhA pADIne mane batAva. kheDUte te ja vakhate pRthvI para eka cAdara bichAvI dIdhI ane maganA badhA dANAne evI cAlAkIthI e cAdara para pheMkyA ke badhA dANA adhomukha eTale uMdhA ja paDyAM. core dhyAna daIne dareka dANAnI tapAsa karI to kharekhara badhA dANA uMdhA ja paDyA hatA. e joIne core kahyuM - bhAI! tuM tArA kAryamAM mArAthI paNa kuzaLa cho. ema kahIne vAraMvAra tenI prazaMsA karI. cora jatAM jatAM eTaluM kaheto gayo ke jo tArA maga uMdhA na paDyA hota to huM tane cokkasa mArI nAkhata. A karSaka ane taskara bannenI karmajA buddhinuM udAharaNa che. (3) tivA :- eka gAmamAM eka vaNakara raheto hato. te potAnA hAthamAM sUtaranA dorAone laIne
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 147 cokasAIpUrvaka batAvI zakato hato ke ATalI saMkhyAnA sUtaranA phALakAthI A vastra taiyAra thaI jaze. A vaNakaranI karmajA buddhinuM udAharaNa che. (4) kova :- kaDachI- eka ghAra anumAnathI ja kahI deto ke A kaDachImAM ATalI mAtrAmAM vastu samAya zakaze. tene karmajA buddhi prApta thaI hatI. (5) motI :- siddhahasta maNikAra motIone evI rIte yatnApUrvaka uchALato ke nIce rAkhelA sUvaranA vALamAM jaIne parovAI jatA. A siddhahasta maNikAranI karmajA buddhinuM udAharaNa che. (6) vRtta :- koI koI ghInA vyApArI paNa eTalA kuzaLa hoya che ke teo gADAmAM athavA rathamAM beThA beThA ja nIce rahela kuMDImAM eka TIpuM paNa DhoLAyA vagara thI bharI zake che. A tenI karmajA buddhinuM udAharaNa che. (7) vi(naTa) :-naTa lokonI caturAI jaga prasiddha che. teo dorI para addhara caDIne aneka prakAranA khela kare che, topaNa nIce paDatA nathI. e naTa lokonI karmajA buddhinI caturAI che. (8) tuLa (darajI) :- kuzaLa darajI kapaDAnI evI saphAIthI silAI kare che ke teNe kaI jagyAe silAI karI che e paNa dekhAvA na de. A darajInI karmajA buddhinI caturAI che. (9) va45 :- cAra lAkaDA para suMdara kotaraNI karI zake che. temaja tenI upara bhinna bhinna prakAranI suMdara AkRti banAvI zake che. jANe ke te sajIva AkRti na hoya ? tevI lAge che. teo potAnI kaLAmAM evA pravINa hoya che. amuka makAna, ratha, AdimAM keTaluM lAkaDuM joIze te gaNatarI karyA vagara batAvI zake che. e tenI karmajA buddhinI kaLA che. (10) ApUpiyA :- catura kaMdoI vividha prakAranI mIThAIo banAve che. tene mApyA vinA ja keTalI cIja keTalA vajananI joIe tenuM anumAna karI le che. koI koI puruSa potAnI kaLAmAM eTalA prasiddha thaI jAya che ke dUra-dUranA dezo sudhI tenI kIrti phelAya jAya che. e tenI karmajA buddhinI kaLA che. (11) ghaTa :- kuMbhakAro ghaDo banAvavAmAM eTalA catura hoya che ke cAlatA cAkaDA para jaldI jaldI rAkhavA mATe mATIno piMDa eTalo ja le che ke jenAthI ghaDo barAbara banI jAya che. A tenI karmajA buddhinI kaLA che. (12) citrAra :- kuzaLa citrakAra potAnI kaLAthI phUla, pAMdaDA, jhADa, nadI, jharaNA, mUrti AdinA evA citro banAvI Ape che ke temAM asalI, nakalIno bheda karavo kaThina thaI paDe che. te pazu, pakSI, deva athavA mAnavanA jIvaMta citro banAve che ane krodha, bhaya, hAsya tathA ghRNA AdinA bhAvo tenA caherA para evA aMkita kare che ke jonAra thaMbhI jAya che. uparanA bAre udAharaNa kArya karatAM, tenA abhyAsathI utpanna thayela karmajA buddhinA che. AvI buddhi mAnavane potAnA vyavasAya kAryamAM daza banAve che.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 148] zrI nadI sUtra pAriNAmikIbuddhi : aNumANa-heu-diTuMtasAhiA, vaya-vivAga-pariNAmA / hiya-Nisseyasa phalavaI, buddhI pariNAmiyA NAma // zabdArtha :- punA = anumAna, 3 = hetu, hita = daSTAMtathI, = kAryane siddha karanArI, vaya = uMmara, vivAna = vipAkanA, pariNAma = pariNAmavALI, hiya = Atmahita, fsteyasa = mokSa, nava = phaLa denArI, pariNAkiyA = pAriNAmikI. bhAvArtha :- anumAna, hetu ane daSTAMtathI kAryane siddha karanArI, uMmara paripakva thavA para prApta thanArI AtmahitakArI tathA mokSa phaLane pradAna karanArI buddhi pAriNAmikI buddhi kahevAya che. abhae siTThI kumAre, devI udiyodae havai rAyA / sAhU ya NaMdiseNe, dhaNadatte sAvaga amacce // khamae amaccaputte cANakke ceva thUlabhadde ya / NAsikka sudarINade, vaire pariNAma buddhIe // calaNAhaNa AmaMDe, maNI ya sappe ya khaggithUbhiMde / pariNAmiya-buddhIe, evamAI udAharaNA // se ttaM assuyaNissiyaM / bhAvArtha :- (1) abhayakumAra (ra) zeTha (3) kumAra (4) devI (5) uditodaya rAjA (6) sAdhu ane naMdiSeNa (7) dhanadatta (8) zrAvaka (9) amAtya (10) kSapaka (11) amAtyaputra (12) cANakya (13) sthUlibhadra (14) nAsikanA suMdarInaMda (15) vajasvAmI (16) caraNAhata (17) AMbaLA (18) maNi (19) sarpa (20) geMDA (21) stUpa-bhedana ItyAdi pAriNAmikIbuddhinA udAharaNa che. A rIte azrutanizcita matijJAnanuM varNana pUrNa thayuM. (1) bhAra :- mAlavadezamAM ujjayinI nAmanI nagarI hatI. tyAM caMdrapradyotana rAjA rAjya karatA hatA. eka vAra teNe potAnA sADhubhAI rAjagRhanA rAjA zreNikane dUta dvArA kahevaDAvyuM ke- jo tame tamAruM ane tamArA rAjyanuM bhaluM IcchatA ho to anupama vaMkacUDa hAra, secanaka hAthI, abhayakumAra putra ane rANI celaNAne vilaMba karyA vagara mArI pAse mokalI do. dUta dvArA caMdrapradyotanano A saMdeza sAMbhaLIne zreNika rAjA krodhathI dhamadhamAyamAna banyA. temaNe dUtane kahyuM- dUta avadhya hoya che mATe tamane huM choDI dauM chuM. tame tamArA rAjAne jaIne kahejo ke jo tame
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 149 | tamArI kuzaLatA IcchatA ho to agniratha, anilagiri hastI, vajajaMgha dUta ane zivAdevI rANI e cAreyane mArI pAse zIdhrAtizIdhra mokalI do. mahArAjA zreNikanI AjJA dUte caMdrapradyotana rAjAne kahI saMbhaLAvI. tenI vAta sAMbhaLIne rAjAne bahu krodha Avyo ane potAnA apamAnano badalo levA mATe rAjagRha para moTI senA laIne caDAI karI ane rAjagRhane cAre bAjuthI gherI lIdhuM. zreNika rAjAe paNa yuddha karavAnI taiyArI karI lIdhI hatI. senA susajjita thaI gaI. yuddhanI taiyArI joIne teno putra abhayakumAra pitAjI pAse Avyo ane kahyuMmahArAja ! hamaNA Apa yuddha karavAnI AjJA Apazo nahIM. huM kaMIka evo upAya karIza ke 'sApa paNa mare nahIM ane lAkaDI paNa bhAMge nahIM arthAt mArA mAsA caMdrapradyotana svayaM bhAgI jaze ane ApaNI senA paNa naSTa thaze nahIM. rAjA zreNikane potAnA putra para vizvAsa hato tethI temaNe abhayakumAranI vAta mAnya rAkhI. A bAju rAtrinA ja abhayakumAra puSkaLa dhana laIne nagaramAMthI bahAra gayo ane caMdrapradyotane jyAM paDAva nAMkhyo hato tenI pAchaLanI bhUmimAM eka UMDo khADo khodIne temAM badhuM dhana dATI dIdhuM. tyAra pachI te rAjA caMdrapradyotananI pAse gayo. tyAM jaIne teNe kahyuM mAsA ! Apa ane mArA pitAjI banne mArA mATe AdaraNIya cho eTale huM ApanA hitanI eka vAta karavA IcchuM chuM. Apa aMdhArAmAM rahI jAva evuM huM Icchato nathI. rAjA caMdrapradyotene utsukatAthI pUchyuM-vatsa! vAta che te mane zIghra kahe. abhayakumAre kahyuM- mArA pitAjIe ApanA zreSTha senAdhipatio ane adhikArIone lAMca-rUzvata ApI potAnA vazamAM karI lIdhA che. teo prAtaHkALa thatAM ja Apane baMdI banAvIne pitAjInI pAse laI jaze. jo Apane vizvAsa na Ave to teonI pAse AveluM dhana ApanA paDAvanI bAjunA bhAgamAM ja dATeluM che. jo Apane jovuM hoya to dekhADuM? Ama kahIne abhayakumAra caMdrapradyotanane potAnI sAthe laI gayo ane pote dATeluM dhana khodIne tene dekhADyuM. e joIne rAjAne vizvAsa AvI gayo ane te zIghratAthI rAtorAta ghoDA para besIne ujjayinI tarapha pAcho pharyo. prAtaHkALa thatAM ja jyAre senAdhipati ane mukhyAdhikArIone A vAtanI jANa thaI ke rAjA bhAgIne tyAMthI ujjayinI cAlyA gayA tyAre teone Azcarya thayuM ke rAjA zA mATe cAlyA gayA haze ? "nAyaka vinA senA laDI na zake" vara vagaranI jAnanI jema senA tyAM zuM kare. teo badhuM sameTIne ujjayinI AvI gayA. tyAM AvyA pachI teo jyAre rAjAne maLavA gayAM tyAre rAjAe kahyuM- AvA dagAbAja lokone huM maLavA mAMgato nathI. bahu ja prArthanA karavA para ane dayanIyatA pradarzita karavA para rAjA teone maLyAM. tamo tenI lAlacamAM zA mATe lapeTAyA? rAjAe teone khUba ja Thapako dIdho. bicArA padAdhikArIo AzcaryamAM paDI gayA. lAMca kevI ne vAta kevI. ApaNe kAMI jANatA nathI. aMtamAM vinamrabhAve eka sevake kahyuM- deva! varSothI ame ApanuM namaka khAIe chIe. bhalA, ame ApanI sAthe A prakAre kapaTa karI zakIe kharA? A cAlabAjI abhayakumAranI ja che. teNe ja ApaNI sAthe kapaTa karyuM che. teNe ja Apane bhUla bhUlavaNImAM nAkhIne tenA pitAnuM ane rAjyanuM rakSaNa karyuM che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra caMdrapradhotanane temanA sevakonI vAta samajAI gaI. tene abhayakumAra para bahu krodha Avyo. teNe nagaramAM DhaMDhero piTAvyo ke je koI mANasa abhayakumArane pakaDIne mArI pAse laI Avaze tene bahumUlya puraskAra ApavAmAM Avaze. 150 nagaramAM ghoSaNA to thaI paraMtu bilADInA gaLAmAM ghaMTI bAMdhavA jAya koNa ? rAjAnA maMtrIo, senApatio AdithI laIne sAdhAraNa vyakti sudhI darekane A vAta pahoMcADI paNa koInI hiMmata cAlI nahIM. aMte eka vezyAe A kArya karavAnI hAma bharI. te rAjagRha gaI. tyAM jaIne Adarza zrAvikA jevI dharma karaNI karavA lAgI. kyAreka kyAreka te abhayakumArane paNa maLatI. thoDo samaya vItyA bAda te pAkhaMDI zrAvikAe eka divasa abhayakumArane potAne tyAM bhojana karavA nimaMtraNa mokalyuM. zrAvikA samajIne abhayakumAre notaru svIkArI lIdhuM. vezyAe khAvAlAyaka dareka vastuomAM nazo caDe evo padArtha nAMkhyo hato. te vastune ArogatAM ArogatAM ja abhayakumAra mUrchita thaI gayo. gaNikA A paLanI ja rAha joI rahI hatI. teNIe vilaMba karyA vagara abhayakumArane potAnA rathamAM nAMkhIne, ujjayinI jaIne caMdrapradyota rAjAne soMpI dIdho. abhayakumArane joIne rAjA harSita thayo. abhayakumAra jyAre hoMzamAM Avyo tyAre vyaMgamAM parihAsapUrvaka rAjAe kahyuM- kema beTA ! kapaTanuM phaLa maLI gayuMne ? abhayakumAre jarA paNa gabharAyA vagara nirbhayatApUrvaka kahyuM- mAsA ! Ape to mane behozImAM rathamAM nAMkhIne ahIM maMgAvyo che paraMtu huM to Apane hozapUrvaka rathamAM besADIne jUtAno mAra mArato mArato rAjagRhamAM laI jaIza. rAjAe abhayakumAranI vAtane upahAsa samajIne TALI nAMkhI ane abhayakumArane tyAM ja rAkhI lIdho. paraMtu abhayakumAre badalo levAno nirNaya karyo hato. te takanI rAha joto hato. thoDA divasa vyatIta thavA para abhayakumAre eka yojanA banAvI. yojanA anusAra eka evI vyaktinI khoja karI ke jeno avAja bilakula caMdrapradhotana rAjA jevo ja hato. evI garIba vyaktine bahu moTA InAmanI lAlaca ApIne potAnI pAse rAkhI lIdho ane potAnI yojanA te mANasane abhayakumAre samajAvI dIdhI. eka divasa e garIba mANasane abhayakumAre rathamAM besADyo ane nagaranA madhyabhAgamAM tenAM mastaka para jUtAno mAra mArato mArato abhayakumAra nIkaLyo. jUtAno mAra khAnAra bUmAbUma karato hato ke abhayakumAra mane jUtAthI mAre che mATe mane bacAvo..bacAvo.. potAnA rAjA jevo avAja sAMbhaLIne loko doDIne pelA mANasane choDAvavA mATe tyAM AvyA. teone joIne jUtA mAranAra ane jUtA khAnAra banne khaDakhaDATa hasI paDyA. abhayakumArano khela joIne loko cUpacApa tyAMthI cAlyA gayA. abhayakumAre niraMtara pAMca divasa sudhI A prakriyA karI, tethI tyAra pachI bajAranA loko kumAranI A krIDA samajIne hasatA hatA paraMtu koI paNa mANasa tene choDAvavA mATe jatA nahIM. chaThThA divase moko joIne abhayakumAre rAjA caMdrapradhotanane bAMdhI lIdhA ane baLapUrvaka rathamAM besADIne tenA mastaka para jUtA mArato mArato te madhya bajArathI nIkaLyo. rAjA bUmAbUma karavA lAgyo
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 151 | che- "are! doDo! doDo! pakaDo! abhayakumAra mane jUtA mArato mArato laI jAya che." lokoe joyuM paNa pratidinanI jema abhayakumAranuM manoraMjana samajIne hasatA hatA. koI paNa rAjAne choDAvavA na gayA. e rIte nagaranI bahAra nIkaLIne abhayakumAre pavanavege rathane doDAvyo. rAjagRha AvIne ja thaMbhAvyo. yathAsamaye te potAnA pitAnI samakSa caMdrapradyotanane upasthita karyo. caMdrapradyotana abhayakumAranA cAturyathI mAra khAIne atyaMta lajjita thayo. lajjita vadane te zreNikarAjAnA pagamAM paDyo ane pote karelA aparAdhanI teNe kSamA mAgI. rAjA zreNike te ja kSaNe caMdrapradyotanane kSamA ApI, pachI rAjasI sanmAna pradAna karIne pharI ujjayinImAM pahoMcADI dIdho. tyAM te potAnuM rAjya nyAyapUrvaka karavA lAgyo. rAjagRhanagaranA lokoe abhayakumAranI mukta kaMThe prazaMsA karI. A abhayakumAranI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (2) zeTha :- eka zeThanI patnI durAcArINI hatI. patnInA anAcArathI duHkhita thaIne teNe pravrajyA grahaNa karavAnI bhAvanA pragaTa karI. potAnA putrane kuTuMbano bhAra soMpIne zeTha dIkSita banI gayA. saMyama grahaNa karIne muni tyAMthI vihAra karI gayA. tyArabAda janatAe zeThanA putrane te nagarano rAjA banAvI dIdho. te barAbara rAjyanuM pAlana karato hato. keTalAka samaya pachI muni vihAra karatAM karatAM e ja nagaramAM AvyA. rAjAnI prArthanA tathA vinaMtIne mAna ApIne munie tyAM cAturmAsa karyuM. muninA upadezathI janatA bahu ja prabhAvita thaI. zAsananI rUDI prabhAvanA zAsana virodhIo sahana karI zakyA nahIM. teoe eka payaMtranI racanA karI. jyAre cAturmAsa kALa samApta thayo tyAre munie vihAra karavAnI taiyArI karI. tyAre virodhIo dvArA zikhaDAvavAmAM AvelI eka garbhavatI dAsI, muninI pAse AvIne kahevA lAgI- munirAja! Apa vihAra karIne kyAM jazo? huM nikaTanA bhaviSyamAM tamArA bALakanI mA banavAnI chuM ane tame mane choDIne anyatra jaI rahyAM cho to pAchaLathI mAruM zuM thaze ? muni vicAravA lAgyAhuM sarvathA niSkalaMka chuM paNa A samayamAM jo huM vihAra karIne jaIza to zAsananI apakIrti thaze ane dharmanI hAni thaze. muni eka zakti saMpanna sAdhaka hatA. dAsInI khoTI vAta sAMbhaLIne tenuM nivAraNa karavA mATe munie tarata ja kahyuM- jo A garbha mAro haze to prasava svAbhAvika thaze, anyathA te tAruM peTa phADIne nIkaLaze. dAsI Asanna prasavA hatI paraMtu muni para jUThuM kalaMka lagADavAthI prasava thato na hato. asahya vedanA thavA lAgI. pachI tene muninI samakSa laI gayA. tyAM jaIne dAsIe kahyuM- mahArAja! mane bacAvo. ApanA virodhIonA kahevAthI meM tamArA para jUThuM kalaMka caDAvyuM hatuM. sabhA samakSa dAsIe kahyuM- mahArAja! kRpA karIne mane A saMkaTathI mukta karo. muninA hRdayamAM leza mAtra kaSAya na hato. te kSamAnA sAgara hatA. tarata ja temaNe dAsIne kSamA ApI. dAsIno prasava kuzaLatApUrvaka thaI gayo. virodhIo munino prabhAva joIne bolatA baMdha thaI gayAM. munirAjano yaza cAre ya bAju phelAI gayo. A munirAjanI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (3) mIra:- eka rAjakumAra hato. tene bAlyakALathI ja lADu bahu priya hatA. uMmaralAyaka thatAM tenA
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 15ra | zrI naMdI sUtra lagna thayA. eka vakhata koI utsavano prasaMga Avyo. utsavanA divase rAjakumAre svAdiSTa pakavAna, lADu Adi uttama prakAranA miSTAno karAvyA. potAnA sAthIo sAthe AnaMdamAM AvIne rAjakumAre khUba ja khAdhuM. tenuM pariNAma kharAba AvyuM. ajIrNanA kAraNe tenA zarIramAMthI durgadha AvavA lAgI tethI te bahu duHkhI thaI gayo. rAjakumAra vicAravA lAgyo- aho! ATalA suMdara ane svAdiSTa bhakSya padArtha zarIranA saMsarga mAtrathI durgadhamaya banI jAya? kharekhara A zarIra azuci padArthothI banela che. tenA saMsargamAM AvanAra pratyeka padArtha kharAba thaI jAya che. mATe dhikkAra che A zarIrane, jenA mATe manuSya pApanuM AcaraNa kare che. A rIte azuci bhAvanAnuM anusaraNa karatAM karatAM tenA adhyavasAyo uttarottara zubha, zubhatara thatA gayA ane eka aMtarmuhUrtamAM tene kevaLajJAna utpanna thaI gayuM. A rAjakumAranI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (4) jevI :- ghaNAM varSo pahelAnI eka vAta che. e samaye pUrNabhadra nAmanuM eka nagara hatuM. tyAM puSpaketu nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. tene puSpAvatI nAmanI rANI hatI. rAjAne eka dIkaro ane eka dIkarI hatA. dIkarAnuM nAma puSpacUla hatuM ane dIkarInuM nAma puSpacUlA hatuM. bhAI bahenano paraspara atyaMta sneha hato. banne yuvAna thayAM tyAre tenI mAtAno svargavAsa thayo. devalokamAM teNI puSpavatI nAmanI devIrUpe utpanna thaI. puSpavatIe devInA bhavamAM avadhijJAnathI potAno pUrvabhava joyo. potAnA parivArane paNa joyo. tenA manamAM vicAra Avyo ke mArI putrI puSpacUlA AtmakalyANanA pathane bhUlI na jAya te mATe tene pratibodhadevo joIe. ema vicArIne puSpavatI devIe potAnI pUrvabhavanI putrI puSpacUlAne rAtrimAM naraka ane svarganuM svapna dekhADyuM. svapna joIne puSpacUlAne vairAgya utpanna thayo. saMsArI jhaMjhaTane choDIne teNe saMyama grahaNa karyo. tapa, saMyama, svAdhyAya, dhyAna AdinI sAthe te anya sAdhvIonI vaiyAvaccamAM paNa rasa letI hatI. AtmabhAvamAM rahetAM rahetAM ghAtI karmano kSaya karIne teNe kevaLajJAna ane kevaLadarzana prApta karyuM. te sAdhvIe ghaNA varSa sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karIne nirvANa pada prApta karyuM. puSpacUlAne pratibodha pamADavo e puSpavatI devInI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (5) Dito :- purimatAlapura nAmanA nagaramAM uditodaya nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. zrI kAMtA nAmanI tene rUpa yauvana saMpanna rANI hatI. banne dharmiSTha hatA eTale bannee zrAvaka-zrAvikAnA vrata dhAraNa karyA hatA. A rIte teo sukhapUrvaka dharmamaya jIvana vyatIta karI rahyA hatA. ekavAra aMtaHpuramAM eka parivrAjikA AvI. teNe rANIne zuci dharmano upadeza Apyo paraMtu rANIe tenA tarapha dhyAna na ApyuM. parivrAjikA potAno anAdara samajIne tyAMthI kupita thaIne cAlI gaI. rANI dvArA potAnA apamAnano badalo levA mATe teNIe vArANasInA rAjA dharmarUcinI pAse zrIkAMtA rANInA rU5 ane anupama yauvananI prazaMsA karI. zrIkAMtAnA rUpanI vAta sAMbhaLIne dharmaruci
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 153. rAjAe purimatAlapura para caDhAI karI ane nagaranI cAre tarapha ghero ghAlyo. rAtrinA samaye uditodaya rAjAe vicAryuM- jo yuddha karIza to saMkhyAbaMdha mANasono saMhAra thaze mATe bIjo koI upAya karavo joIe. janasaMhAra aTakAvavA mATe rAjAe vaizramaNa devanI ArAdhanA karavA mATe aThamatapa karyo. trIjA divase deva pragaTa thayo. rAjAe devane potAnI IcchA batAvI. deve kahyuM - tathAstu. vaizramaNa deve rAtorAta potAnI vaikriya zaktithI saMpUrNa nagarane anya sthAna para saMharaNa karI dIdhuM. vArANasInA rAjAe bIjA divase tyAM joyuM to nagarane badale sApha medAna dekhAyuM. e joIne te potAnA nagara tarapha pAcho gayo. rAjA uditodaye potAnI pAriNAmikI buddhithI potAnI ane janatAnI rakSA karI. (s) sAdhu-vileja :- naMdiSeNa rAjagRhanA rAjA zreNikano putra hato. te yuvAna thayo eTale rAjAe aneka rAjakumArIo sAthe tenuM pANigrahaNa karAvyuM. e navoDhAo potAnA rUpa ane yauvanathI apsarAone paNa parAjita karatI hatI. naMdiSeNa tenI sAthe sAMsArika sukha bhogavatAM samaya vyatIta karatA hatA. te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI rAjagRha nagaramAM padhAryA. mahAvIra prabhunA AgamananA samAcAra zreNika mahArAjAne maLyA. tyArabAda te aMtaHpura sahita bhagavAnanA darzana mATe gayA. naMdiSeNa paNa e samAcAra sAMbhaLIne potAnI patnIo sAthe darzanArthe gayo. upasthita janatAne bhagavAne upadeza Apyo. upadeza sAMbhaLIne naMdiSeNane vairAgya utpanna thayo. tyAMthI te rAjabhavanamAM gayo. tyAM jaIne mAtApitA tathA dareka patnInI anumati meLavIne teNe saMyama aMgIkAra karyo. saMyamI banyA pachI jJAna abhyAsamAM tallIna banI gayA. atyaMta tIvra buddhinA kAraNe teNe alpakALamAM ja zAstrono abhyAsa pUrNa karyo. naMdiSeNa maninA upadezathI aneka bhavyAtmAo pratibodhita thaIne saMyama aMgIkAra karatA hatA. bhagavAna mahAvIranI AjJA laIne potAnA ziSya parivAra sahita naMdiSeNa munie rAjagRhathI anyatra vihAra zarU karyo. ghaNo samaya vyatIta thayA bAda grAmAnugAma vihAra karatA karatA ekavAra naMdiSeNa munine jJAnamAM jANavA maLyuM ke mAro eka ziSya saMyama pratye aruci rAkhe che ane pharI sAMsArika sukha bhogavavAnI IcchA rAkhe che. tene saMyamamAM sthira karavA mATe naMdiSeNa munie pharI rAjagRha tarapha vihAra karyo. naMdipeNa muninA rAjagRha padhAravAnA samAcAra sAMbhaLIne mahArAjA zreNika potAnA aMtaHpura sahita temaja naMdiSeNa kumAranI patnIone sAthe laIne darzanArthe gayA. rAjA zreNikane, tenI rANIone tathA potAnA guru naMdiSaNanI anupama rUpavatI patnIone joIne munipaNAmAM zithila thaI gayela sAdhue vicAryuM ke- are ! mArA gurue to apsarAne zaramAve evI rUpavatI strIono tyAga karIne saMyama grahaNa karela che ane mana, vacana, kAyAthI sArI rIte saMyamanuM pAlana kare che ane huM vamana karelA viSaya bhogonuM pharI sevana karavA IcchuM chuM. dhikkAra che mane ! A rIte vicalita thayAnuM mAre prAyazcita karavuM joIe. evo vicAra karIne te punaH saMyamI jIvanamAM daDha banI gayA ane Atma kalyANanA mArgamAM adhika tanmayatAthI pravRtta thayA.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154] zrI nadI sUtra naMdiSeNa muninI pAriNAmikI buddhinA upAya vaDe zithila thayelA muni saMyamamAM sthira thayA. () anavara :- dhanadAna udAharaNa zrI jJAtAdharmakathA satranA aDhAramA adhyayanamAM vistArapUrvaka varNana karela che mATe tyAMthI jANI levuM. dhanadattanuM udAharaNa pariNAmika buddhi viSe che. (8) zrAva :- eka gAmamAM eka gRhastha potAnA guru pAse zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA. teo svadAra saMtoSa vratanuM barAbara pAlana karatA hatA. ghaNA varSo sudhI potAnA vratonuM pAlana karatA rahyAM paraMtu karmanA udayathI eka vAra teNe potAnI patnInI sakhIne joI. jotAM ja temAM te Asakta thayAM. AsaktinA kAraNe te ciMtita rahevA lAgyAM. lajjAvaza te potAnI bhAvanA koI paNa prakAre pragaTa karI zakatA na hatAM. ciMtAnA kAraNe te dubaLA thavA lAgyAM, tyAre tenI patnIe AgrahapUrvaka pUchyuM- nAtha ! tamane zuM thayuM che? tamAruM zarIra kema ghasAtuM jAya che? patnIe pUchyuM eTale patie potAnI IcchA pragaTa karI. vratadhArI potAnA patinI vAta sAMbhaLIne tenI strIe vicAryuM teNe svadAra saMtoSa vrata grahaNa karyuM che chatAM mohanA kAraNe evI durbhAvanA utpanna thayela che. jo A rIte kaluSita vicAromAM temanuM mRtyu thaze to avazya tenI durgati thaze mATe patinA vicAra dUra thAya ane vrata paNa na bhAMge evo koI upAya zodhuM. vicArIne teNIe tenA patine kahyuM- svAmI ! Apa nizcita raho. huM ApanI bhAvanAne pUrNa karIza. e to mArI sakhI che. mArI vAtane te TALI nahi zake. e Aje ja ApanI sevAmAM upasthita thaze. ema kahIne teNI potAnI sahelI pAse gaI. sakhInI sAthe vArtAlApa karIne teNIe kahyuM- tArA dAgInA ane vastra mane Apa. te mAre paheravA che. tenI sakhIe vastra tathA AbhUSaNo ApyAM. te laIne potAnA ghare AvI. rAtrinA te zrAvakanI patnIe e ja AbhUSaNo ane e ja vastro paheryA. taiyAra thaIne te potAnA pati pAse gaI ane tenI IcchA pUrNa karI. bIjA divase tenA patie kahyuM- meM bahu anartha karI nAMkhyo. mArA vratano meM bhaMga karyo. te bahu ja pazcAtApa karavA lAgyA. tyAre tenI patnIe dareka vAta spaSTa karIne kahyuM- tamAruM vrata bhAMgavA dIdhuM nathI. zrAvaka A vAta sAMbhaLIne bahu khuza thayA. pachI potAnA dharmagurunI pAse jaIne AlocanA karI prAyazcita karIne zuddhikaraNa karyuM. tenI strIe potAnA patinA vratanI rakSA karI, A te zrAvikAnI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (9) amAtya :- kapilapura nagaramAM brahma nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. tenI rANInuM nAma calaNI hatuM. eka vAra sukha zayyAmAM poDhelI rANIe cakravartInA janma sUcaka evA cauda svapnA joyAM. tyArabAda samaya thavA para rANIe eka parama pratApI sukumAra putrane janma Apyo. tenuM nAma brahmadatta rAkhyuM. brahmadattanA pitA brahmano dehAMta thayo tyAre brahmadattano haju bAlyakALa ja hato tethI brahmadatta uMmaralAyaka thAya tyAM sudhI rAjAnA mitra dIrghapRSThane rAjagAdI para besADyo. dIrghapRSTha caritrahIna hato. te vAraMvAra aMtaHpuramAM Ava-jA karato hato. jenA pariNAme rANInI sAthe teno anucita saMbaMdha thaI gayo. teo banne vaiSayika sukha bhogavavA lAgyAM.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 155 | rAjA brahmanA maMtrInuM nAma dhanu hatuM. te rAjAno hiteSI hato. rAjAnA mRtyu bAda maMtrI rAjakumAranI sarva prakAre sAra-saMbhALa rAkhato hato. brahmadatta yuvAna thayo tyAre maMtrIe brahmadattane dIrghapuSTha mitra ane rANInA anucita saMbaMdha viSayaka vAta karI. yuvA rAjakumArane mAtAnA anAcAra pratye bahu krodha Avyo. rAjakumAre mAtAne samajAvavA mATe eka upAya zodhyo. eka vAra te eka kAgaDAne ane eka koyalane laI Avyo ane te aMtaHpuramAM jaIne kahevA lAgyo- A pakSIonI jema je varNazaMkarapaNu karaze tene huM cokkasa daMDa ApIza. rANI putranI vAta sAMbhaLIne gabharAI gaI paNa dIrghapRSTha teNIne samajAvI dIdhI ke e to bALaka che tenI vAta para dhyAna devuM nahIM. ekavAra rAjakumAre zreSTha hAthaNInI sAthe nikRSTa hAthIne joyo, joIne teNe rANI ane dIrghapRSThane baMgabhASAmAM dhamakI ApI. trIjIvAra eka haMsI ane eka bagalAne laI Avyo ane aMtaHpuramAM jaIne tene moTA avAje kahyuM- A rAjyamAM je koI AnI jema ramaNa karaze tene huM mRtyuno daMDa ApIza. traNavAra A rIte rAjakumAranI dhamakI sAMbhaLIne dIrghapRSTha sAvadhAna thaI gayo. teNe rANIne kahyuM- A kumAra je kahI rahyo che te pramANe avazya daMDita karaze. nIti zAstra anusAra viSavRkSane vadhavA devuM joIe nahIM. rANIe paNa tenI vAtanuM samarthana karyuM. rANIe kahyuM- evo upAya karavo ke ApaNuM kArya siddha thaI jAya ane lokomAM niMdA paNa na thAya. A mATe temaNe eka yojanA banAvI ke sau prathama rAjakumAranA lagna karAvI daIe. kumArane rahevA mATe eka lAkSAgRha banAvavuM. lAkSAgRhamAM kumAra tenI patnI sAthe AnaMda vinoda karato hoya te samaye lAkSAgRhamAM Aga lagADI devI. "kAmAMdha mANasa zuM na karI zake ?" rANI mAtA hovA chatAM potAnA putranI hatyA karavA mATe taiyAra thaI gaI. rAjakumAranA lagna rAjA puSpacUlanI kanyA sAthe dhAmadhUmathI karyA. bIjI bAju suMdara lAkSAgRha paNa banI gayuM. maMtrI dhanune dIrghapRSTha tathA rANInA jayaMtranI khabara paDI gaI hatI. eka divasa te dIrghapRSThanI pAse gayo. tyAM jaIne teNe kahyuM- 'mahArAja ! have huM vRddha thaI gayo chuM. have kAma karavAnI zakti paNa rahI nathI mATe zeSa jIvana huM bhagavAnanA bhajanamAM vyatIta karavA IcchuM chuM. mAro putra varadhanu uMmaralAyaka tathA buddhimAna banI gayo che mATe rAjyanI sevA have te karaze." A pramANe dIrghapRSThanI AjJA laIne maMtrI dhanu tyAMthI ravAnA thaIne gaMgAnadInA kinAre eka dAna zALA kholIne dAna devA lAgyAM paNa A kArya karatAM karatAM teNe ati zIghratAthI eka suraMga khodAvI. gaMgAnadIthI e suraMga TheTha lAkSAgRha sudhI taiyAra karAvI. rAjakumAranA vivAha ane lAkSAgRhanuM nirmANa banne taiyAra thaI gayA. tenI sAthe suraMga paNa taiyAra thaI gaI hatI. lagna bAda brahmadattakumAra tathA navavadhUne varadhanunI sAthe lAkSAgRhamAM mokalyAM ardhI rAtre acAnaka Aga lAgI ane lAkSAgRha pIgaLavA lAgyo. e joIne kumAre gabharAIne varadhanune pUchayuM- mitra ! A zuM thaI rahyuM che? Aga kevI rIte lAgI gaI? tyAre varadhanue dIrghapuSTha ane rANInA SaDayaMtranI vAta
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 | zrI nadI sUtra saMkSepamAM kahI dIdhI. mAtAe ApanI hatyAno A upAya zodhyo che, paNa Apa gabharAtA nahIM. mArA pitAjIe A lAkSAgRhathI gaMgA nadInA kinArA sudhI suraMga banAvIne rAkhI che ane tyAM ApanA mATe ghoDo paNa taiyAra rAkhela che. te Apane Icchita sthAna para pahoMcADI deze. zIdhra cAlo. Apa bannene suraMga dvArA ahIMthI bahAra kADhIne huM gaMgA nadInA kinArA sudhI pahoMcADI dauM chuM. e pramANe kumAra gaMgA nadInA kinAre pahoMcI gayA. tyAra bAda gaMgA nadInA kinArA parathI aneka dezamAM pharIne brahmadattakumAre aneka kanyAo sAthe pANigrahaNa karIne cha khaMDanI sAdhanA karI. A rIte amAtya dhanunI pAriNAmikI buddhi vaDe suraMgathI rAjakumAra brahmadatta sakuzaLa motanA mukhamAMthI bacI gayo ane kAlAMtare potAnI buddhi ane baLathI cha khaMDane jItIne cakravartI samrATa banI gayo. (10) kSapas :- eka vAra tapasvI muni gocarI mATe potAnA ziSyanI sAthe gayA. pAchA vaLatI vakhate tapasvI muninA paganI nIce eka deDakI dabAI gaI. ziSya A dazya joyuM eTale teNe gurune prAyazcita karavA mATe kahyuM. paNa ziSyanI vAta para tapasvI munie dhyAna na ApyuM. sAyaMkAla pratikramaNa karatI vakhate pharI ziSya deDakI marI gayAnI vAta yAda karAvI dIdhI ane gurune vinayapUrvaka kahyuM- Apa deDakInuM prAyazcita laI lo paraMtu tapasvI muni krodhathI dhamadhamAyamAna banIne ziSyane mAravA mATe doDyA. jhaDapathI doDIne te AgaLa vadhavA gayA. aMdhakAra hovAnA kAraNe ziSyanI pAse te pahoMcI zakyA nahIM paNa eka thAMbhalA sAthe bhaTakAyA tethI tenuM mAthuM phUTI gayuM ane tarata ja tenuM mRtyu thayuM. marIne te jyotiSI deva thayA. tyAMnuM AyuSya pUrNa karIne daSTi viSa sarpanI yonimAM utpanna thayA. tyAM tene jAtismaraNa jJAna thavAthI potAno pUrvabhava joyo ane bhayaMkara pazcAttApa karavA lAgyA. pachI te bilamAM ja rahevA lAgyA. teNe vicAryuM ke mArI daSTinA viSathI have koI paNa prANInI ghAta thavI joIe nahIM. e arasAmAM eka rAjAnA rAjakumArane sarpa karaDyo ane rAjakumAra marI gayo. rAjakumAra marI javAthI rAjAne atyaMta duHkha thayuM ane krodhe bharAIne gAmogAmanA gAruDIone bolAvyAM. bolAvIne darekane kahyuM - dareka gAmanA sarpone pakaDIne mArI nAMkho. evI mArI AjJA che. gAruDI loko gAmogAmanA sarpone mAravA lAgyAM. eka gAruDI te daSTiviSa sarpanA bila pAse pahoMcyo. teNe sarpane bilanI bahAra kADhavA mATe bila para jherI davA chaMTAvI. davAnA prabhAve te sarpa bahAra AvavA lAgyo. teNe vicAryuM ke mArI daSTithI mane mAranAranuM mRtyu na thavuM joIe. evA uddezathI sarSe pahelA potAnI pUMchaDI daranI bahAra kADhI. jema jema te bahAra nIkaLato gayo tema tema gAruDI tenA zarIranA TukaDA karato gayo. to paNa sarve samabhAva rAkhyo, mAranAra pratye lezamAtra paNa krodha na karyo. maratI vakhate tenA pariNAmo zuddha hatAM. zreSTha pariNAmanA kAraNe te marIne tyAMnA rAjAnA ghare putra rUpe utpanna thayA. tyAM tenuM nAma "nAgadatta" rAkhavAmAM AvyuM. nAgadattane bAlyakALamAM ja pUrvabhavanA saMskAranAM kAraNe vairAgya utpanna thayo ane saMyama dhAraNa karyo. vinaya, saraLatA, kSamA Adi asAdhAraNa guNonAM kAraNe te muni devothI paNa vaMdanIya banI gayA.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna | 157 | pUrvabhavamAM te tiryaMca hatAM tethI bhUkhano parISaha tene bahu parezAna karato hato. te tapasyA bilakula karI zakatA na hatAM. tenA gacchamAM ekathI eka caDe evA cAra tapasvI munio hatA. nAgadattamuni te tapasvIonI trikaraNathI sevA-bhakti, vaiyAvacca vagere karatA hatA. eka vAra nAgadatta munine vaMdana karavA mATe eka deva AvyA. tapasvI munio A joIne nAgadatta muninI IrSyA karavA lAgyA. eka divasa nAgadatta muni potAnA mATe gocarI laIne AvyA. teNe vinayapUrvaka tapasvI munione AhAra dekhADyo. IrSAnA kAraNe teoe kahyuM- are bhUkhamarA ! ema kahIne tiraskAra karatAM eka muni tenA AhAramAM ghUMkyA. A prasaMge nAgadatta munie kSamA dhAraNa karI lIdhI. tenA manamAM jarA paNa roSa na Avyo. te potAnI niMdA ane cAre ya tapasvI muninI prazaMsA karavA lAgyA. upazAMta vRtti ane pariNAmonI vizuddhatAnA kAraNe nAgadatta munine te ja kSaNe kevaLajJAna utpanna thayuM. devo kevaLa mahotsava manAvavA mATe AvyA. e joIne cAre ya tapasvI munio potAnA apakRtya para pazcAttApa karavA lAgyA. pazcAttApathI teono AtmA nirmaLa banyo tethI teone paNa kevaLajJAna utpanna thayuM. nAgadattamunie viparIta paristhitimAM paNa samatA dhAraNa karI tethI temane kevaLajJAna utpanna thayuM. A nAgadattamuninI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (11) amAtyaputra :- kAMpilapura nagaranA rAjA brahma hatAM. tenA maMtrInuM nAma dhanu hatuM. rAjakumAranuM nAma brahmadatta hatuM. maMtrInA putranuM nAma varadhanuhatuM. brahmarAjAnA mRtyu bAda tenuM rAjya tenA mitra dIrghapRSThane ApyuM. rANI cUlaNI sAthe teno anucita saMbaMdha hato. rAjakumAra brahmadattane jyAre e vAtanI khabara paDI tyAre teNe potAnI mAtA tathA dIrghapRSThane mAravAnI dhamakI ApI tethI teoe potAnA mArgamAM kaMTaka samAna samajIne brahmadattanA lagna karyA. lagna bAda putra ane putravadhUne lAkSAgRhamAM mokalyAM ane pachI lAkSagRhamAM Aga lagADI dIdhI paraMtu brahmadattakumArano vaphAdAra maMtrI dhanu temaja teno dIkaro varadhanu, A bannenI sahAyatAthI teo lAkSAgRhamAMthI nIkaLI gayA. ATaluM vRtAMta pahelAM AvI gayuM che. tyArabAda jyAre teo jaMgalamAM jaI rahyA hatAM tyAre brahmadattane khUba ja tarasa lAgI. varadhanu rAjakumArane eka vRkSa nIce besADIne pANI levA mATe gayo. A bAju dIrghapRSThane khabara paDI ke rAjakumAra lAkSAgRhathI nIkaLI gayo che tethI teNe rAjakumAra brahmadatta ane tenA mitra varadhanune zodhavA mATe cAreya bAju nokarone doDAvyAM. anucaro zodhatAM zodhatAM e ja jaMgalanA sarovarane kAMThe pahoMcyA. tyAM varadhanu rAjakumAra mATe pANI bharI rahyo hato. sevakoe varadhanune pakaDI lIdho. e ja samaye varadhanue evo joradAra avAja karyo ke brahmadattakumAra tenA saMketane samajIne te ja kSaNe ghoDA upara caDIne bhAgI gayo. sevakoe varadhanune rAjakumAra viSe pUchyuM paNa teNe kAMI kahyuM nahIM tethI rAjAnA mANaso tene mAravA-pITavA lAgyA. catura varadhanuM nizreSTa thaIne nIce paDI gayo. anucaroe tene marelo samajIne choDI dIdho. tyAMthI teo rAjakumArane zodhavA mATe gayA. rAjasevako cAlyA gayA pachI varadhanu tyAMthI UThyo ane rAjakumArane zodhavA lAgyo paNa teno kyAMya pato lAgyo nahIM tethI te potAnA saMbaMdhIone
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 zrI naMdI sUtra maLavA mATe potAnA ghara tarapha ravAnA thayo. mArgamAM tene saMjIvana ane nirjIvana nAmanI be auSadhi maLI. te laIne kapilapunagaranI pAse pahoMcyo. tyAM tene eka cAMDAla maLyo. teNe varadhanune kahyuMtamArA parivAranA dareka mANasone rAjAe baMdI banAvI dIdhA che. rAjAnI vAta sAMbhaLIne varadhanue muMjhAyA vinA cAMDAlane lAlaca ApIne potAnA vazamAM karI lIdho ane tene nirjIvana auSadhi ApI ane teno saMketa samajAvI dIdho. varadhanunA Adeza anusAra cAMDAle nirjIvana auSadhi tenA kuTuMbanA mukhya mANasane ApI. teNe kuTuMbanI dareka vyaktinI AMkhamAM e auSadhi AMjI dIdhI tethI teo tatkALa nirjIva sadaza banI gayA. rAjasevakoe rAjAne khabara ApyA ke baMdI karelA dareka mANaso marI gayA che. rAjAe cAMDAlane bolAvIne e badhAne zmazAnamAM laI javAnI AjJA ApI. cAMDAle varadhanunA saMketa anusAra eka jagyAe teone mUkI dIdhA. varadhanue tyAM AvIne te darekanI AMkhomAM saMjIvanI auSadhi AMjI to tatkALa dareka sabhya svastha banI gayA ane varadhanune potAnI pAse Ubhelo joIne harSita thayA. tyArabAda varadhanuM potAnA parivArane koI saMbaMdhIne tyAM sakuzaLa rAkhIne pote rAjakumAra brahmadattanI zodha karavA nIkaLI gayo. dUra dUra jaMgalamAM tene rAjakumAra maLI gayo. banne mitro tyAMthI cAlatA thayA, rastAmAM aneka rAjAonI sAthe yuddha karIne teone jItI lIdhA. aneka kanyAo sAthe brahmadattanA lagna thayA. dhIre dhIre cha khaMDane jItIne brahmadatta cakravartI kapilapura nagaramAM AvyA. tyAM AvIne dIrghapRSThane mArIne cakravartInI Rddhino upabhoga karatAM sukhapUrvaka jIvana vyatIta karavA lAgyA. A rIte maMtrI putra varadhanue potAnA kuTuMbanI ane brahmadattanI rakSA karI temaja brahmadattane cakravartI banAvavAmAM aneka prakAre sahAyatA ApI. A tenI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (12) vAjaya :- pATaliputranA rAjA naMda kupita thaIne eka vAra cANakya nAmanA brAhmaNane potAnA nagarathI bahAra nIkaLI javAnI AjJA ApI. cANakya saMnyAsIno veSa dhAraNa karIne tyAMthI ravAnA thayo. pharatAM pharatAM te maurya dezamAM pahoMcyo. tyAM eka gAmamAM koI eka kSatriyANIne caMdrapAna karavAno dohada utpanna thayo. dohada pUrNa na thavAthI kSatriyANI dina pratidina dUbaLI thavA lAgI. tenA patie patnIne pUchyuM- tuM dUbaLI kema dekhAya che? kAMI darda thayuM hoya to vAta kara. patnIe dohadanI vAta karI. teNInI vAta sAMbhaLIne teno pati paNa ciMtAmAM paDI gayo. teNInI A IcchA huM kaI rIte pUrNa karI zakIza? dohada pUrNa nahi thavAthI teNI atyaMta dUbaLI thavA lAgI. teno pati vicAra kare che ke jo A strIno dohada pUrNa nahi thAya to te marI jaze. A arasAmAM saMnyAsI cANakya pharato pharato e gAmamAM Avyo. te samaye kSatriya gharanI bahAra udAsa beTho hato. cANakya tenI udAsInuM kAraNa pUchyuM. kSatriye tenI patnInA dohadanI vAta kahI. e vAta sAMbhaLIne cANakya kahyuM- huM teNInI IcchA pUrNa karI daIza. cANakya te strInI IcchA pUrNa karavA mATe nagaranI bahAra eka taMbU banAvyo. tenI upara eka caMdrAkAra chidra banAvyuM ane pUrNimAnI rAtree chidranI nIce eka thALImAM peya padArtha rAkhI dIdho. te divase tyAM eka mahotsava rAkhela hato, emAM kSatriya ane kSatriyANIne paNa bolAvyA. jyAre caMdra te
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna | 159. chidranI upara Avyo tyAre tenuM pratibiMba thALImAM paDyuM. te ja samaye cANakya kahyuM- bahena ! A thALImAM caMdra che tenuM pAna karI lo. kSatriyANIe e peya padArthanuM prasannatApUrvaka pAna karyuM. je kSaNe teNIe caMdra pIdho te ja kSaNe cANakya chidra upara eka kapaDuM DhAMkI dIdhuM, jethI caMdrano prakAza Avavo baMdha thaI gayo. kSatriyANI caMdranuM pAna karIne khuza thaI gaI. teNInI IcchA pUrNa thavAthI te zIdhra svastha banI gaI ane sukhapUrvaka garbhanuM pAlana karavA lAgI, samaya thavA para caMdra samAna tejasvI putrane janma Apyo. bALaka garbhamAM Avyo tyAre mAtAne caMdrano dohada utpanna thayo hato tethI tenuM nAma "caMdragupta" rAkhyuM. caMdragupta jyAre javAna thayo tyAre potAnI mAtAne caMdrapAna karAvanAra cANakyanI sahAyatAthI rAjA naMdane mArIne pATaliputrano rAjA banI gayo ane cANakyane potAno maMtrI banAvyo. A cANakyanI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (13) midra :- pATaliputramAM naMda nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. tenA maMtrInuM nAma zakaDAlA hatuM. te bahu catura hato. te maMtrIne sthUlibhadra ane zriyaka nAmanA be dIkarA hatA. temaja yakSA, yakSAdattA, bhUtA, bhUtadattA, saNA, veNA ane reNA nAmanI sAta putrIo hatI. te kanyAonI smaraNazakti ajaba gajabanI hatI. sarvathI moTI dIkarI kakSAnI smaraNa zakti bahu tIvra hatI. je vAta te ekavAra sAMbhaLatI tene akSarazaH yAda rAkhatI. yakSadattA be vAra sAMbhaLIne yAda rAkhatI. bhUtA traNavAra, bhUtadattA cAravAra, roNA pAMcavAra, veNA cha vAra ane reNA sAtavAra sAMbhaLe to koI paNa vAta kyAre ya bhUlatI nahIM. game tyAre game tene e vAta saMbhaLAvI zake evI tenI smaraNazakti hatI. e ja nagaramAM eka vararuci nAmano brAhmaNa raheto hato. te bahu vidvAna hato. te pratidina 108 zlokanI racanA karIne rAjasabhAmAM rAjA naMdanI stuti karato. rAjA nitya navA navA 108 zloka vaDe karAtI potAnI stuti sAMbhaLatA ane sAMbhaLIne maMtrInI sAme jotA. teno abhiprAya evo hato ke maMtrI tenI prazaMsA kare to tene kaMIka puraskAra ApI zakAya paraMtu zakapAla maMtrI kAMI paNa bolyA vagara cupacApa sAMbhaLatA tethI rAjA tene kAMI paNa puraskAra ApatA na hatA. vararuci pratidina rAjasabhAmAMthI khAlI hAthe ghera jato. vararucinI patnI tene upAlaMbha ApatI ke tame kAMI paNa kamAIne kema laI AvatA nathI? A rIte ApaNuM ghara zI rIte cAlaze? tenI patnI pratidina patine kahetI ke tame game tema karIne kaMIka kamAIne laI Avo. patnInI vAta sAMbhaLIne vararucie vicAryuM- jyAM sudhI maMtrI rAjAne kAMI kaheze nahIM tyAM sudhI rAjA mane kAMI paNa Apaze nahIM. eka vAra te zakapAla maMtrInA ghera gayo ane tenI strInI prazaMsA karavA lAgyo. tenI strIe pUchyuM- paMDitarAja! Apa Aje ahIM kayA prayojanathI AvyA cho? vararucie teNIne sarva vRttAMta saMbhaLAvI dIdho ane kahyuM- huM pratidina navA navA 108 zloka banAvIne rAjAnI stuti karuM chuM paraMtu maMtrInA mauna rahevAthI rAjA khuza thaIne mane kAMI ApatA nathI, tethI mArI patnI mArI sAthe dararoja jhagaDo kare che ane kahe che rAjA kAMI ApatA nathI, to pachI zA mATe divasabhara kalama pakaDIne beso cho? zakavAlanI patnIe kahyuM- bhale ! Aje huM maMtrIne vAta karIza. zakavAlanI patnI buddhimatI ane dayALu hatI. teNIe rAtre potAnA patine kahyuM- svAmin ! vararuci pratidina eka so ATha navA navA zlokanI racanA karIne rAjAnI stuti kare che. zuM e zloka
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 160 ] zrI nadI sUtra Apane sArA nathI lAgatA? tenA patie kahyuM- mane sArA lAge che. to pachI Apa paMDitajInI prazaMsA kema nathI karatA? maMtrIe kahyuM-te mithyAtvI che mATe huM tenI prazaMsA karato nathI. patnIe pharI vinayapUrvaka kahyuM - nAtha! jo ApanA kahevAthI e bicArAnuM bhaluM thatuM hoya to Apane emAM zuM nukazAnI che? maMtrIe kahyuM- bhale, kAle huM e bAbata vicAra karIza. bIjA divase maMtrI jyAre darabAramAM gayo tyAre varasacie potAnA banAvelA navA 108 zlokathI rAjAnI stuti karI. rAjAe maMtrInI sAmuM joyuM. maMtrIe kahyuM "subhASita" che. eTaluM kahevA para ja rAjAe paMDitajIne eka so ATha suvarNamudrAo ApI. vararuci harSita thaIne potAnA ghare gayo. vararuci gayA pachI maMtrIe rAjAne pUchyuM- mahArAja ! Ape tene suvarNamudrA zA mATe ApI? rAjAe kahyuM- te pratidina navA navA 108 zlokathI stuti kare che ane Aje tame paNa tenI prazaMsA karI eTale meM tene pAritoSika rUpe suvarNamudrAo ApI. maMtrIe kahyuM- mahArAja ! te to jagatamAM pracalita jUnA zloko ja Apane saMbhaLAve che. rAjAe AzcaryathI pUchyuM tenuM pramANa zuM che? maMtrIe kahyuM- huM satya kahuM chuM. je zloka vararuci Apane saMbhaLAve che e to mArI dIkarIone paNa AvaDe che. jo Apane vizvAsa na Ave to kAle vararuci je zloka Apane saMbhaLAvaze e ja zloko mArI suputrIo Apane saMbhaLAvaze. rAjAe kahyuM bhale. bIjA divase cAlAka maMtrI potAnI sAte ya kanyAne rAjadarabAramAM laI Avyo ane te darekane paDadAnI pAchaLa besADI dIdhI. niyata samaya para vararuci sabhAmAM Avyo. teNe potAnA banAvelA navA navA 108 zlokathI rAjAnI stuti karI paraMtu zakapAla maMtrIe IzAro karI potAnI moTI dIkarI yakSAne bolAvI. rAjAnI samakSa AvIne vararucie saMbhaLAvelA 108 zloko teNe paNa saMbhaLAvI dIdhA. yakSA ekavAra je sAMbhaLe te tene yAda rahI jatuM. vararucinA bolelA samasta zloko jyAre yakSAe rAjAne saMbhaLAvyA tyAre rAjA vararuci para krodhita thayAM ane kahyuM, "tuM kahe che ne ke huM dararoja navA zloka saMbhaLAvuM chuM, ATaluM khoTuM bole che?" AjathI tAre rAjasabhAmAM AvavAnuM nathI. rAjAe karelA apamAnathI vararuci bahu duHkhI thayo ane zakavAlano badalo levAno nirNaya karyo. teNe eka lAMbA lAkaDAno trApo banAvyo. pachI e trApo laIne te gaMgA nadInA kinAre gayo. ardhA trApo teNe pANImAM rAkhyo, tenI upara sonAmahoranI thelI rAkhI, ardhA trApo je pANIthI bahAra hato tenA para besIne te gaMgAnI stuti karavA lAgyo. stuti pUrNa thayA bAda teNe trApAne dabAvyo eTale sonAmahoranI thelI sahita te bhAga upara Avyo, thelIne joIne vararucie lokone kahyuM - rAjA mane InAma na Ape to temAM muMjhAvAnuM zuM? gaMgA to prasanna thaIne mane pratidina suvarNanI eka thelI Ape che. ema kahIne te potAnA ghare cAlyo gayo. pratidina A kriyA teNe cAlu rAkhI. gaMgA mAtAnI vararuci para kapA utarI che, e vAta AkhA ya nagaramAM phelAI gaI. rAjAnA kAna sudhI e vAta pahoMcI gaI. rAjAe zakaDAlane vararucinI vAta viSe pUchyuM. maMtrIe kahyuM- "mahArAja ! sAMbhaLelI vAto para vizvAsa na karatAM prAtaHkALa ApaNe tyAM jaIne jovuM joIe." rAjAe tenI vAta
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 161] mAnya rAkhI. ghare jaIne zakavAle potAnA eka vizvAsu sevakane Adeza Apyo ke tuM rAtanA gaMgAnA kinArA para chupAIne besI jaze. jyAre vararuci sonAmahoranI thelI pANImAM chupAvIne cAlyo jAya tyAre tAre e thelI laIne mArI pAse AvavuM. sevake maMtrInA kahevA mujaba kArya karyuM. te gaMgAnA kinArA para chupAIne besI gayo. ardhI rAte vararuci tyAM Avyo ane pANImAM sonAmahoranI thelI chapAvIne cAlyo gayo. tenA gayA pachI sevake tyAMthI pelI thelI laIne maMtrIne soMpI dIdhI. bIjA divase savAre vararuci gaMgAkinAre Avyo ane trApA para besIne gaMgAnI stuti karavA lAgyo. e ja samaye rAjA ane maMtrI paNa tyAM AvyA. stuti saMpUrNa thayA bAda vararucie trApAne dabAvyo paNa thelI upara AvI nahIM. be traNavAra teNe mahenata karI paNa sonAmahoranI thelI dekhANI nahIM, tyAre zakapAle kahyuM- paMDitarAja ! pANImAM zuM juo cho? rAtanA chupAvelI ApanI thelI to mArI pAse che. ema kahIne teNe tyAM beThelA lokone thelI batAvIne vararucinI pola khullI karI. loko mAyAvI, kapaTI ema kahIne paMDitajInI niMdA karavA lAgyA. paNa maMtrI sAthe verano badalo levA mATe vararuci tenA chidro zodhavA lAgyo. ghaNo samaya vyatIta thayA bAda zakaDAla potAnA putra zriyakanA lagnanI taiyArImAM paDI gayo. maMtrIe vivAhanI khuzAlImAM rAjAne bheTa ApavA mATe uttama prakAranAM zastro ane astro banAvavAno Adeza Apyo. vararucine A vAtanI jANa thaI. tene badalo levAno moko maLyo. teNe amuka ziSyone nimnalikhita zloka yAda karAvIne nagaramAM pracAra karAvI dIdho. taM na vijANei loo, jaM sakaDAlo karissai / nandarAuM mArevi kari, siriyarDa rajje Thavessai // loko jANatA nathI ke zakalAla maMtrI zuM karaze? te rAjA naMdane mArIne potAnA putra zriyakane rAjasiMhAsana para besADI deze. rAjAe paNa e vAta sAMbhaLI. teNe pakaDAlanA pathaMtranI vAtane sAcI mAnI lIdhI. savAre maMtrI rAjadarabAramAM Avyo ane rAjAne praNAma karyA paNa rAjAe kupita thaIne moDhuM pheravI lIdhuM. rAjAno evo vyavahAra joIne maMtrI bhayabhIta banI gayo. teNe ghera AvIne A vAta potAnA putra zriyakane karI. beTA! rAjAno bhayaMkara kopa saMpUrNa vaMzano paNa nAza karI zake che mATe kAle jyAre huM rAjasabhAmAM jaIne rAjAne namaskAra karuM e samaye jo rAjA moDhuM pheravI le to te samaye tuM mArA gaLA para talavAra pheravI deje. putre kahyuM- pitAjI huM evuM ghAtaka ane loka niMdanIya kArya zI rIte karI zakuM? maMtrIe kahyuM- beTA ! huM e samaye tAlapuTa nAmanuM viSa mArA moDhAmAM rAkhI daIza eTale mAruM mRtyu e viSathI thaze. jethI tene pitR hatyAnuM pApa nahIM lAge. paraMtu mane talavAra mAravAthI rAjAno kopa tamArA upara nahIM Utare ane ApaNA vaMzanI rakSA thaze. zriyake vaMzanI rakSA mATe vivaza thaIne pitAnI AjJA mAnya rAkhI.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra bIjA divase maMtrI potAnA putra zriyakanI sAthe rAja darabAramAM gayo. jyAre teNe rAjAne praNAma karyA tyAre rAjAe moDhuM pheravI lIdhuM. praNAma karavA mATe maMtrIe mAthuM namAvyuM ke tarata ja zriyake talavAra pitAnA gardana para mArI dIdhI jethI dhaDa ane mAthuM alaga thaI gayAM. A dazya joIne rAjAe kita thaIne kahyuM- zriyaka ! teM A zuM karyuM ? zriyake kahyuM- deva je vyakti Apane ISTa na lAge te amane kema ISTa lAge ? zakaDAlanA mRtyuthI rAjA duHkhI thayA paraMtu zriyakanI vaphAdArI joIne rAjA prasanna thayA. rAjAe kahyuM- zriyaka ! tArA pitAnA maMtrIpadane have tuM saMbhALa. tyAre zriyake vinayapUrvaka kahyuM- prabho ! huM maMtrI padano svIkAra nahIM karI zakuM. mArA moTA bhAI sthUlibhadra bAra varSathI kozA gaNikAne tyAM rahe che. pitAjInI gerahAjarI bAda maMtrIpadano adhikArI mArA bhAI ja thaI zake. zriyakanI e vAta sAMbhaLIne rAjAe potAnA karmacArIone kahyuM- tame kozA vezyAne tyAM jAo ane sthUlibhadrane kozAne tyAMthI sanmAnapUrvaka ahIM laI Avo. tene maMtrIpada ApavAnuM che. 162 rAjAnA karmacArIo kozA vezyAnA nivAse gayAM. tyAM jaIne sthUlibhadrane saMpUrNa vRttAMta saMbhaLAvyuM. pitAjInA mRtyunA samAcAra sAMbhaLIne sthUlibhadrane atyaMta du:kha thayuM. rAjapuruSoe sthUlibhadrane vinayapUrvaka prArthanA karIne kahyuM "he mahAbhAgyazALI ! Apa rAjasabhAmAM padhAro. mahArAja Apane sanmAnapUrvaka bolAve che." karmacArIonI vAta sAMbhaLIne sthUlibhadra rAjadarabAramAM AvyA. rAjAe tene sanmAnapUrvaka Asana para besADayA. besADIne kahyuM- tamArA pitAjInuM mRtyu thayuM che mATe have tame maMtrIpadano svIkAra karo. sthUlibhadre vicAryuM je maMtrIpada mArA pitAjInA mRtyunuM kAraNa banyuM te pada mArA mATe zI rIte hitakara thaze ? rAjAno koI bharoso na karAya. Aje teozrI mane maMtrIpada saharSa pradAna kare che ane kAle te . nAkhuza / thaIne chInavI paNa zake che mATe evuM pada ane dhana prApta karavAthI lAbha zuM ? A rIte vicAra karatAM karatAM thUlibhadrane vairAgya utpanna thayo. teo rAja darabArathI pAchA pharIne AcAryazrI saMbhUti vijayanI pAse gayA ane dIkSA aMgIkAra karI. sthUlibhadra muni banI gayA. eTale rAjAe zriyakane maMtrIpada ApyuM. sthUlibhadra muni potAnA gurunI sAthe grAmAnugrAma vihAra karatAM karatAM jJAna dhyAnamAM magna rahevA lAgyA. ekavAra vihAra karIne teo pATaliputra zaheranI najIka pahoMcyA. gurue varSAkALa najIka hovAthI tyAM ja varSAkALa rahevAno nizcaya karyo. teozrIne sthUlibhadra vagere cAra ziSyo hatA. cAre ya munie judA judA sthaLe varSAkALa vyatIta karavAnI guru pAse AjJA mAMgI. gurue AjJA ApI. eka siMhanI guphAmAM, bIjA bhayAnaka sarpanA dara pAse, trIjA kUvAnA kinArA para ane cothA sthUlibhadra muni kozA vezyAne ghera, varSAkALa mATe gayA. kozA vezyA sthUlibhadra munine joIne atyaMta prasanna thaI. teNe vicAryuM ke pahelAnI jema bhoga vilAsamAM samaya vyatIta thaze. sthUlibhadra muninI IcchAnusAra kozAe potAnI citrazALAmAM rahevAnI AjJA ApI. vezyA pratidina pahelAMnI mAphaka nitya navA navA zRMgAra sajIne potAnA hAvabhAva pradarzita
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 167 | karavA lAgI. sthUlibhadra have pahelAM jevA sthUlibhadra na hatAM ke je teNInA zRMgAramaya kAmuka pradarzanathI vicalita thAya. teNe kAmabhogane kiMpAka phaLa jevA samajIne choDI dIdhA hatA. teo vairAgyanA raMge raMjita hatA tethI te potAnA AtmAne patananI khAImAM pADe ema na hatA. kahyuM che viSayAsaktacitto hi yatirmokSaMNa viMdati / jenuM mana sAdhu veza dhAraNa karyA pachI paNa viSayAsakta rahe che, eno AtmA mokSanI prApti karI zakato nathI. kozAe lAkho prayatna karyA paNa dhUlibhadra muninuM mana vicalita na thayuM. pUrNa nirvikAra bhAve te tenI sAdhanAmAM masta rahetA hatA. jemAM agni para zItaLa jaLa paDavAthI te zAMta thaI jAya che tema sthUlibhadra muninuM zAMta ane vikAra rahita mukhamaMDala joIne vezyAnuM vilAsI hRdaya zAMta banI gayuM. pachI sthUlibhadra munie kozAne upadeza Apyo. e upadeza sAMbhaLIne teNIe bAra vrata dhAraNa karI lIdhAM. cAturmAsanI samApti thavApara cAre ya ziSyo gurunI sevAmAM pahoMcI gayA. siMhaguphA, sarpanuMdara ane kUvAnA kinArA para cAturmAsa karanAra munioe AvIne gurunA caraNomAM namaskAra karyA tyAre gurue teonI prazaMsA karatAM kahyuM-chUTura:"he munio! tame duSkara kArya karyuM che. jyAre sthUlibhadra munie potAnuM mastaka gurunA caraNamAM jhukAvyuM tyAre gurue kahyuM- "chUta6%: kura:" he muni! tame atiduSkara kArya karyuM che. sthUlibhadrane gurue jyAre ati duSkara kArya mATe zAbAzI ApI tyAre traNe ya munionAM hRdayamAM ISyabhAva utpanna thayo. jyAre bIjuM cAturmAsa AvyuM tyAre siMhaguphAmAM varSAvAsa karanAra munie guru pAse kozA vezyAnA ghare cAturmAsa karavAnI AjJA mAMgI. gurue tene AjJA na ApI. gurunI AjJA vinA te muni kozA vezyAnA ghare cAturmAsa karavA mATe gayA. kozAe potAnI citrazALAmAM te munine cAturmAsa karavAnI anumati ApI. vezyAnA rUpa ane lAvaNyane joIne muni potAnI tapasyA ane sAdhanA bhUlI gayA. te vezyAnA prati prema nivedana karavA lAgyA. e jANIne vezyAne bahu duHkha thayuM. dharma pAmelI vezyAe munine sanmArga para lAvavAno upAya zodhI kADhayo. teNIe munine kahyuM- munirAja ! pahelAM mane eka lAkha sonAmahora Apo. munie kahyuM- huM bhikSu chuM. mArI pAse dhana kyAMthI hoya? vezyAe kahyuM- to tame nepAla jAo. nepAlanA nareza dareka bhikSune eka eka ratnakaMbala pradAna kare che tenuM mUlya eka lAkha sonAmahoranuM che. tame tyAM jaIne mane e ratnakaMbala lAvI Apo. kAmarAgamAM Asakta thayela vyakti zuM na kare? muni paNa potAnI sAdhanAne eka bAju rAkhIne ratnakaMbala levA mATe ravAnA thayAM. mArgamAM aneka kaSTo sahana karatAM karatAM mahAmusIbate te nepAla pahoMcyA. tyAMnA rAjA pAsethI eka ratnakaMbala meLavIne te pAchA pharyA. paraMtu rastAmAM cora lokoe te ratnakaMbala chInavI lIdhI. te rotAM rotAM bIjIvAra nepAla gayA. rAjAne potAnI rAmakahAnI kahIne mahAmahenate teNe bIjI ratnakaMbala prApta karI. pachI teNe vAMsaLImAM e ratnakaMbalane chupAvI dIdhI rastAmAM cAlatAM cAlatAM
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 ] zrI naMdI sUtra pharI cora maLyA. teoe dhamakI ApI. munie kahyuM- huM bhikSu chuM, mArI pAse dhana kyAMthI hoya? vAMsaLImAM chapAvela ratnakaMbalane cora loko joI zakyA nahIM tethI cAlyA gayAM. tyAra bAda muni bhUkha, tarasa vagere aneka zArIrika kaSTo sahana karIne chevaTe pATaliputra pahoMcyA ane kozA vezyAne teNe ratnakaMbala ApI. paraMtu kozAe te bahumUlyavAna ratnakaMbalane muni jue e rIte durgadhamaya azuci sthAna para pheMkI dIdhI. e joIne dukhita hRdaye munie kahyuM- tame A zuM karo cho? huM aneka kaSTa sahana karIne A ratnakaMbala laI Avyo chuM ane tame Ama ekAeka pheMkI kema dIdhI? vezyAe kahyuM- munirAja ! meM tamArI pAse ratnakaMbala maMgAvI ane pachI gaMdakImAM pheMkI dIdhI, A badhuM tamane samajAvavA mATe karyuM. jevI rIte azucimAM paDavAthI ratnakaMbala dUSita thaI gaI, e ja rIte kAmabhogamAM paDavAthI tamAro AtmA paNa malina thaI jaze. ratnakaMbalanI kiMmata sImita che, jyAre tamArA saMyamanI kiMmata aNamola che. AkhA saMsArano vaibhava paNa AnI tulanAmAM nagaNya che. evA saMyamarUpI dhanane tame kAmabhoga rUpI kIcaDamAM phasAIne malina karavA mAMgo cho? jarAka vicAra to karo. viSayone tame viSa samAna samajIne choDI dIdhA che, zuM Apa vamana karelA bhogone pharI grahaNa karavA Iccho cho? kozAnI vAta sAMbhaLIne munine pArAvAra pazcAttApa thayo. jema hAthI aMkuzathI ThekANe AvI jAya ema vezyAnA hita zabdo rUpI aMkuzathI muni pharI saMyamamAM sthira banyA ane bolyA sthUlibhadraH sthUlibhadraH sa eko'khilasAdhuSu / yuktaM duSkara-duSkArako guruNA jage // kharekhara saMpUrNa sAdhuomAM sthUlibhadra muni ja duSkaramAM duSkara kArya karanAra advitIya che. je bAra varSa sudhI vezyAnI citrazALAmAM kAmabhogamAM Asakta hatA paraMtu saMyama grahaNa karyA bAda vezyAnI kAmuka prArthanAmAM lepAyA nahIM, meru parvata samAna daDha rahyA mATe gurudeve tene " tu tipura vAra" evA zabdo kahyA, te yathArtha che. A rIte vicAra karatAM karatAM te muni potAnA gurunI pAse gayA ane potAnA patana viSe pazcAttApa karI guru pAse prAyazcita laIne AtmAnI zuddhi karI. vAraMvAra sthUlibhadra muninI prazaMsA karatAM te kahevA lAgyA vezyA rAgavatI sadA tadanugA SaDbhI rasairbhojanaM / zubhraM dhAma manoharaM vapuraho ! navyo vayaH saMgamaH // kAlo'yaM jaladAvilastadapi yaH, kAmajigAyAdarAt / taM vaMde yuvatiprabodhakuzalaM, zrIsthUlabhadraM munim // prema karanArI tathA temAM anurakta vezyA, pasa bhojana, manohara mahela, suMdara zarIra, taruNa avasthA ane varSAkALa e badhI anukULatA hovA chatAM jeoe kAmadevane jItI lIdho temaja vezyAne
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 15 pratibodha pamADIne dharmanA mArge lAvyA evA zrI sthUlibhadra munine huM vAraMvAra praNAma karuM chuM. naMdarAjAe sthUlibhadrane maMtrI pada ApavA mATe ghaNA prayatno karyA paraMtu bhoga-vilAsa ane saMsAranA saMbaMdhone duHkhanuM kAraNa jANIne teoe maMtrIpadane Thokara mArIne saMyamano svIkAra karyo. sAdhanA ane ArAdhanA karI AtmakalyANa karyuM. A sthUlibhadrajInI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (14) nAsipuranA kuMvarInaMva :- nAsikapuramAM eka zeTha rahetA hatA. tenuM nAma naMda hatuM. tenI patnInuM nAma suMdarI hatuM. nAma pramANe te bahu suMdara hatI. naMda zeTha tenA para bahu prema rAkhatA hatA. tene te ati vallabha ane priya hatI. zeTha te strImAM eTalA anurakta hatA ke eka kSaNa mATe paNa teno viyoga sahana karI zakatA na hatA. tethI loko tene suMdarInaMdanA nAmathI bolAvatA hatA. suMdarInaMdane eka nAno bhAI hato. jeNe dIkSA dhAraNa karI hatI. jyAre munine khabara paDI ke mAro moTobhAI suMdarImAM atyaMta Asakta che tyAre muni tene pratibodha devA mATe nAsikapuramAM padhAryA. loko muninA AgamananA samAcAra jANIne dharma upadeza sAMbhaLavA mATe muninI pAse gayA. suMdarInaMda muni pAse na gayAM. munirAja pravacana bAda AhAranI gaveSaNA karatAM karatAM suMdarInaMdanA ghare gayA. potAnA bhAInI sthiti joIne muninA manamAM vicAra Avyo ke jyAM sudhI tene vadhu pramANamAM pralobhana nahIM ApavAmAM Ave tyAM sudhI te patnI pratyenI Asakti nahIM choDe. munie potAnI vaikriya labdhi vaDe eka suMdara vAMdarI banAvI. pachI teNe naMdane pUchyuM " zuM A vAMdarI suMdarI jevI suMdara che ?" zeThe kahyuM- suMdarIthI aDadhI suMdara che. bIjIvAra munie pharI potAnI labdhithI eka vidyAdharI banAvI. pachI zeThane pUchyuM- A kevI che ? zeThe kahyuM " A strI suMdarI jevI ja che." trIjIvAra munie pharI potAnI labdhithI eka devInI vikurvaNA karI, pachI teNe bhAIne pUchyuM- A strI kevI che ? zeThe kahyuM- A strI suMdarIthI paNa adhika suMdara che. munie kahyuM- jo tame thoDuM paNa dharmanuM AcaraNa karazo to AvI aneka suMdarIo prApta thaze. muninA evA pratibodhapUrNa vacanone sAMbhaLIne suMdarInaMdane potAnI strI pratyeno rAga ocho thayo. thoDo samaya vyatIta thayA bAda teNe paNa dIkSA aMgIkAra karI ane saMyamanI sAdhanA karIne AtmakalyANa karyuM. potAnA bhAIne pratibodhita karavA mATe munie je kArya karyuM te pAriNAmikI buddhinuM dRSTAMta che. (15) vajrasvAmI :- avaMti dezamAM tuMbavana nAmano eka sanniveza hato. tyAM eka zeTha rahetA hatA. tenA putranuM nAma dhanagiri hatuM. dhanagirinA vivAha dhanapAla zeThanI putrI sunaMdAnI sAthe thayA. thoDo samaya vyatIta thayA bAda dhanagirine saMyama grahaNa karavAnI IcchA thaI paraMtu sunaMdAe koI paNa prakAre rokI dIdhAM. amuka samaya pachI devalokathI cyavIne eka puNyavAna jIva sunaMdAnA garbhamAM Avyo tyAre dhanagirie kahyuM- "bhAvi putra tamArI jIvanayAtrAmAM sahAyaka banaze. huM to dIkSA grahaNa karIza." patinI utkRSTa IcchAnA kAraNe sunaMdAe dIkSAnI AjJA ApI. dhanagirie AcArya siMhagirinI pAse jaIne pravrajyA grahaNa karI. e ja AcAryanI pAse sunaMdAnA bhAI Aryasamite paNa dIkSA lIdhI hatI.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI naMdI sUtra bIjI bAju nava mAsa pUrNa thayA pachI sunaMdAe eka puNyavAna putrane janma Apyo. je samaye putrano janma mahotsava manAvavA jaI rahyA hatA tyAre koI eka strIe kahyuM- jo A bALakanA pitAe dIkSA na lIdhI hota ane Aje ahIM hota to keTaluM sAruM lAgata! bALaka bahu ja medhAvI hato. teNe pelI strInA zabdo sAMbhaLIne vicAra karyomArA pitAjIe to dIkSA laI lIdhI che. mAre have zuM karavuM? A viSaya para ciMtana manana karatAM karatAM tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. te vicAravA lAgyo ke mArA pitAjIe to muktino mArga apanAvI lIdho che. have mAre paNa kaMIka upAya karavo joIe jethI huM paNa saMsArathI virakta thaI zakuM tathA mArI mAtA paNa A sAMsArika baMdhanothI mukta thaI zake. ema vicArIne A bALake rAta ane divasa raDavAnuM zarU karI dIdhuM. mAtAe tathA sagA saMbaMdhIoe e bALakanuM raDavuM baMdha thAya e mATe aneka prayatno karyA paNa saphaLatA na maLI. mAtA sunaMdA bahu ja parezAna thavA lAgI. bIjI bAju grAmAnugrAma vihAra karatAM karatAM AcArya siMhagiri potAnA ziSyo sahita pharI tuMbavana nagaramAM padhAryA. AhAranA samaye muni Aryasamita tathA dhanagiri gurunI AjJA laIne gocarI mATe nagaramAM javA lAgyA. tyAre zubha zakuno jotAM AcArye teone kahyuM Aje tamane mahAlAbhanI prApti thaze. mATe saceta aceta je kAMI gocarImAM maLe te laI lejo. gurunI AjJA svIkArIne banne muni zahera tarapha cAlyA gayA. je samaye muni sunaMdAnA ghera gocarI gayA te samaye sunaMdA potAnA rotA bALakane zAMta karavA mATe prayatna karI rahI hatI. munine joIne sunaMdAe dhanagirimunine kahyuM- munivara ! Aja sudhI A bALa kanI rakSA meM khUba ja karI paNa koI hisAbe te raDato baMdha thato nathI. mATe have Apa saMbhALo ane enI rakSA karo. sunaMdAnI vAta sAMbhaLIne munie jhoLImAMthI pAtra bahAra kADhayuM ke tarata ja sunaMdAe e pAtramAM bALakane vahorAvI dIdho. zrAvaka-zrAvikAnI upasthitimAM munie bALakane grahaNa karI lIdhuM. e ja samaye bALake rovAnuM baMdha karI dIdhuM. AcArya siMhagiri pAse jyAre teo jaI rahyA hatA tyAre vajanadAra jhoLIne joIne dUrathI ja AcAryazrIe kahyuM "A vaja jevI bhArI vastu zuM laI AvyA cho?" dhanagirimunie bALaka sahita pAtra gurunI pAse rAkhI dIdhuM. pAtramAM rahela tejasvI bALakane joIne gurudeva Azcaryacakita thayA ane harSita paNa thayA. teozrIe kahyuM- A bALaka bhaviSyamAM zAsanano AdhArastaMbha banaze. gurue bALakanuM nAma "vaja" rAkhI dIdhuM. bALaka bahu ja nAno hato tethI AcAryazrIe tenA pAlana poSaNanI javAbadArI saMghane soMpI dIdhI. zizu vaja caMdranI kaLA samAna tejomaya banato thako dinapratidina moTo thavA lAgyo. thoDo samaya vyatIta thayA bAda sunaMdAe potAno putra saMgha pAsethI pAcho mAMgyo paraMtu saMghe kahyuM - A bALaka AcAryazrInI dharohara che. A anAmatane koI hAtha na lagADI zake. ema kahIne saMghe sunaMdAne bALaka ApavAnI nA pADI dIdhI. mana mArIne sunaMdA tyAMthI potAnA ghare AvI ane samayanI rAha jovA lAgI. e avasara tyAre Avyo jyAre AcArya siMhagiri vihAra karatAM karatAM potAnA ziSya samudAya sahita pharI tuMbavana nagaramAM padhAryA.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna | 167 | sunaMdA AcAryazrInA AgamananI vAta sAMbhaLIne tarata ja AcAryazrInI pAse gaI. tyAM jaIne teNIe kahyuM- gurudeva! mAro putra mane pAcho ApI do. AcAryazrIe kahyuM- A bALakane tame pAtramAM vahorAvela che, mATe have ame ApazuM nahIM. A bALakanI mAlikI have amArI che. sunaMdA duHkhita hRdaye tyAMthI pAchI AvIne rAjA pAse gaI. rAjA pAse teNIe potAnA bALaka viSenI vAta karI. rAjAe te strInI vAta sAMbhaLI, pachI vicArIne kahyuM- eka bAju bALakanI mAtAne besADavAmAM Avaze ane bIjI bAju muni banelA tenA pitAne besADavAmAM Avaze. bALakane huM kahIza ke tAre jenI pAse javuM hoya tenI pAse jA. pachI bALaka jenI pAse jAya tenI pAse raheze. mAtA samajatI hatI ke bALaka mArI pAse ja Avaze. bIjA divase rAjasabhA bharANI. rAjAe pahelA mAtAne kahyuM- tame bALakane tamArI pAse bolAvo. vajanI mAtA bALakane lobhAvanAra AkarSaka ramakaDA tathA khAvA pIvAnI aneka vastuo laIne eka bAju beThI hatI. te rAjasabhAnA madhyabhAgamAM beThelA potAnA putrane potAnI tarapha AvavA mATe saMketa karavA lAgI paraMtu bALake vicAryuM, " jo huM mAtA pAse jaIza nahi to ja te mohane choDIne Atma kalyANamAM joDAze. e rIte amo bannenuM kalyANa thaze." ema vicArIne bALake mAtAe rAkhela kiMmatI padArtho para najara paNa na karI ane tyAMthI eka DagaluM paNa khasyo nahIM. tyAra bAda tenA pitA muni dhanagirine rAjAe kahyuM- have tame bALakane bolAvo. munie bALakane saMbodhita karIne kahyuM jaisi kayajjhavasAo dhammajjhayamUsiaM imaM vaira / giNha lahu rayaharaNaM, kamma-rayapamajjaNaM dhIra / / he vaja ! jo te dIkSA levAno nizcaya karI lIdho hoya to dharmAcaraNanA cihnabhUta ane karmarUpI rajane pramArjita karanAra A rajoharaNane grahaNa karI le. e zabda sAMbhaLatAM ja bALake tarata ja pitA gurunI pAse jaIne rajoharaNa grahaNa karI lIdho. bALakano rajoharaNa pratyeno prema joIne rAjAe bALaka AcArya siMhagirine soMpI dIdho. AcAryazrIe e ja samaye rAjA temaja saMghanI AjJA prApta karIne vajane dIkSA pradAna karI dIdhI. bALakanI dIkSA joIne sunaMdAe vicAryuM- mArA patideva, putra ane bhAIbadhA sAMsArika baMdhanone choDIne dIkSita thaI gayA. have huM ekalI gharamAM rahIne zuM karIza? basa, sunaMdA paNa saMyama levA mATe taiyAra thaI gaI ane Atma kalyANanA mArga para agrasara thaI. AcArya siMhagirie tyAMthI anyatra vihAra karyo. bALaka vajamuni bahu ja buddhimAna hatA. jyAre AcAryazrI bIjA munione vAcanA detA tyAre te citta daIne sAMbhaLatA. mAtra sAMbhaLIne ja temaNe agiyAra aMganuM jJAna prApta karI lIdhuM ane kramazaH pUrvonuM jJAna paNa prApta karyuM.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra eka vAra AcAryazrI upAzrayathI bahAra gayA hatA, anya munio gocarInI gaveSaNA karavA mATe gayA hatA. e samaye bALaka vajramunie ramata gamata rUpe saMtonA vastro ane pAtrone paMktibaMdha rAkhIne pote e badhAnI vacamAM besIne vastro ane pAtrone potAnA ziSyo rUpe kalpita karIne vAcanA ApavAno prAraMbha karI dIdho. jyAre AcArya bahArathI upAzraya tarapha AvatA hatA tyAre temaNe vAcanAno dhvani sAMbhaLyo. teozrI tyAM ja rokAIne sAMbhaLavA lAgyA ke A avAja kono che ? thoDIvAramAM AcAryazrIe bALaka vajramunino avAja oLakhI lIdho. tenI vAcanA ApavAnI zailI ane tenI jJAna pratibhA paNa AcAryazrIe jANI lIdhI. bIjA munio tenI vAcanAnI chaTA joIne AzcaryamAM paDI gayA ! ATalA nAnakaDA bALamunine ATaluM badhuM jJAna kyAMthI prApta thaI gayuM ? tenI pratibhAnI prazaMsA karatAM karatAM teoe upAzrayamAM praveza karyo. AcAryazrIne joIne vajramuni tyAMthI UbhA thaIne gurudevanA caraNomAM vinayapUrvaka namaskAra karIne dareka upakaraNone yathAsthAne rAkhI dIdhA. eTalI vAramAM gocarI gayelA munio paNa AvI gayA. dareke AhAra pANI grahaNa karyAM. 18 AcAryazrIe vicAryuM- A vajramuni zrutadhara che paNa tene nAnA samajIne anya munio tenI avajJA na kare eTalA mATe thoDA divasa mAre ahIMthI vihAra karIne bahAra vicaraNa karavuM joIe. pachI teozrI vAcanA ApavAnuM kArya vajramunine soMpIne vihAra karI gayAM. bALaka vajramuni AgamanA sUkSmathI sUkSma rahasyane eTalI saraLatAthI samajAvatA hatA ke maMda buddhivAna muni paNa tene hRdayaMgama karavA lAgyA. munionA hRdayamAM pUrva prApta jJAnamAM je je zaMkAo hatI tenuM vajramuninI zAstrokta vistRta vAcanA vaDe samAdhAna thaI gayuM. dareka sAdhuonAM hRdayamAM vajramuni para asIma zraddhA utpanna thaI gaI ane teo vinayapUrvaka vajramuni pAse vAcanA letA rahyA. AcAryazrI vicaraNa karatAM karatAM pharI tuMbavana nagaramAM padhAryA. dareka munione AcAryazrIe vajramuninI vAcanA viSe pUchyuM tyAre munioe pUrNa saMtoSa vyakta karIne kahyuM- gurudeva ! vajramuni amane sArI rIte vAcanA ApI rahyA che. kRpA karIne Apa haMmezane mATe vAcanAnuM kArya vajramunine soMpI do. AcAryazrI A vAta sAMbhaLIne atyaMta saMtuSTa temaja prasanna thaIne bolyA- vajramuni pratye tamo darekano sneha ane sadbhAva joIne mane khUba ja saMtoSa thayo che. meM paNa tenI yogyatA ane kuzaLatAno paricaya karAvavA mATe ja teone A kArya soMpIne vihAra karyo hato. vajramuninuM A samagra zrutajJAna guru pAsethI prApta thayela na hatuM paNa sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM tene A jJAna prApta thayuM hatuM. jyAM sudhI gurunA mukhethI jJAna prApta na karyuM hoya tyAM sudhI koI vAcanAguru banI zake nahIM. tethI AcAryazrIe vajramunine samasta sUtronI vAcanA ApI ane potAnuM badhuM jJAna tene zikhaDAvI dIdhuM. grAmAnugrAma vihAra karatAM karatAM eka vAra AcAryazrI potAnA ziSya . samudAya sahita dazapura nagaramAM padhAryA. te samaye AcArya bhadragupte vRddhAvasthAnA kAraNe ati nagarImAM sthiravAsa karyo hato. AcAryazrIne A samAcAra maLatAM potAnA be ziSyonI sAthe vajramunine temanI sevAmAM mokalyAM. vajramunie AcArya bhadraguptanI sevA karatAM karatAM daza pUrvanuM jJAna prApta karyuM. tyAra bAda AcAryazrI siMhagirie vajramunine AcAryapada pradAna karI pote anazanavrata dhAraNa karyuM ane svarge sidhAvI gayA.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 169 AcAryazrI vajamuni grAmAnugrAma dharmopadeza vaDe sva-parakalyANamAM saMlagna banI gayA. suMdara tejasvIrUpa, zAstrIyajJAna, vividha prakAranI labdhio ane AcAryazrInI aneka vizeSatAothI AcArya vajamunino prabhAva digdigAtaromAM phelAI gayo. teozrInA pratibodhathI saMkhyAbaMdha AtmAoe AtmakalyANano mArga prApta karyo. cirakALa sudhI vajamunie saMyamanI sAdhanA karI, aMtima samaye anazanavrata dhAraNa karIne AyuSya karma samApta thatAM devalokamAM padhAryA. vajanino janma vikrama saMvata 26 mAM thayo ane 88 varSanuM AyuSya bhogavIne vi. saM. 114 mAM temano svargavAsa thayo. vajanie bacapaNathI ja mAtAnA premanI upekSA karI ane zrIsaMghanuM bahumAna karyuM. evI rIte karavAthI mAtAno moha paNa dUra thayo, svayaM saMyama grahaNa karI, mAtAne paNa saMyama apAvI, zAsananI prabhAvanAmAM savizeSa vRddhi karI. A che vajamuninI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa. (16) vaLAdita :- koI eka nagaramAM eka yuvAna rAjA rAjya karatA hatA. tenI aparipakva uMmarano lAbha uThAvavA mATe amuka yuvakoe AvIne rAjAne salAha ApI. "mahArAja ! Apa taruNa vayanA cho tethI ApanA kArya saMcAlanamAM paNa taruNa vyaktio ja hovI joIe. evI vyaktio potAnI zakti tathA yogyatAthI kuzaLatApUrvaka rAjyanuM kArya karaze. vRddho azakta hovAnA kAraNe koIpaNa kArya sArI rIte na karI zake." rAjA navayuvaka hatA paNa atyaMta buddhimAna hatA. teoe te navayuvakonI parIkSA karavA mATe kahyuM - jo koI mANasa mArA mastaka para potAnA paga vaDe prahAra kare to tene kevA prakArano daMDa karavo joIe? yuvakoe kahyuM- mahArAja ! evI vyaktinA tala tala jeTalA TUkaDA karIne mArI nAkhavI joIe. rAjAe e ja prazna darabAramAM anubhavI vRddhone paNa karyo. teoe vicArIne kahyuM- mahArAja ! je vyakti ApanA mastaka para caraNothI prahAra kare tenA para pyAra karavo joIe ane amUlya vastrAbhUSaNanI tene bheTa ApavI joIe. vRddhajanono uttara sAMbhaLI rAjA atyaMta khuza thayA. vRddhajanono uttara sAMbhaLIne navayuvako gusse thayA paraMtu rAjAe teone zAMta karyA ane vRddhajanone potAnI vAta spaSTa karavA mATe kahyuM. eTale eka vRddha darabArIe uttara dIdho- "mahArAja ! ApanA mastaka para caraNono prahAra to ApanA zizu rAjakumAra ja karI zake, te sivAya anya koNa evuM sAhasa karI zake? ane zizu rAjakumArane kevI rIte daMDa devAya?" vRddha darabArIno uttara sAMbhaLIne navayuvako potAnI ajJAnatA para lajjita thaIne tyAMthI cAlyA gayA. rAjAe prasanna thaIne vayovRddha darabArIonuM sanmAna karyuM ane teone ja potAnAM kAryomAM niyukta karyA. rAjAe sabhA samakSa ema paNa kahyuM - rAjya yogya kAryamAM zakti karatAM buddhinI AvazyakatA adhika hoya che. A udAharaNa vRddhajano tathA rAjAnI pAriNAmikI buddhinuM che. (17) AMbaLAH- koI eka gAmamAM eka kumAre koI eka vyaktine mUrkha banAvavA mATe pILI mATInA
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra kRtrima AMbaLA banAvIne tene ApyA. teno rUpa-raMga, AkAra-prakAra ane vajana barAbara AMbaLA samAna ja hatA. AMbaLA hAthamAM laIne pelo mANasa vicAravA lAgyo- A AkRtimAM to AMbaLA jevA ja che paraMtu A bahu ja kaThaNa che ane atyAre Rtu paNa AMbaLAnI nathI. A rIte kRtrima AMbaLAne teNe potAnI pAriNAmikI buddhi vaDe jANI lIdhAM. 170 (18) naLa :- koI eka jaMgalamAM eka moTo sarpa raheto hato. tenA mastaka para maNi hato. te sarpa rAtrinA vRkSa para caDIne pakSIonA baccAMne khAI jato hato. eka vAra te potAnA vajanadAra zarIrane saMbhALI na zakyo eTale vRkSa parathI nIce paDI gayo ane paDatI vakhate tenA mastakano maNi te vRkSanI DALImAM phasAI gayo. te vRkSanI nIce eka kUvo hato. upara rahela maNino prakAza temAM paDavAthI te kUvAnuM pANI lAla raMganuM dekhAvA lAgyuM. prAtaHkALe eka bALaka ramato ramato kUvAnA kAMThA para Avyo. kUvAnuM lAla raMga jevuM camakatuM pANI joIne doDato doDato te potAnA ghare gayo. tyAM jaIne te potAnA pitAne bolAvI lAvyo. tenA vRddha pitA tyAM AvyA. teNe kUvAnuM pANI joyuM to kharekhara Azcarya thayuM. je sthAnethI pANImAM pratibiMba paDatuM hatuM te svAna teNe zodhI kADhyuM ane vRkSanI DALI para caDIne teNe maNine gotI lIdho. maNi meLavIne atyaMta prasanna thatAM thatAM pitA ane putra potAnA ghare cAlyA gayA. bALakanA pitAnI pAriNAmikI buddhinuM A udAharaNa che. (19) sarpa :- bhagavAna mahAvIre dIkSA laIne prathama cAturmAsa asthi gAmamAM karyuM. cAturmAsa bAda vihAra karIne bhagavAna zvetAMbikA nagarI tarapha jaI rahyAM hatAM. thoDAka dUra gayA tyAM teozrIne govALIyAe prArthanA karI, "bhagavan ! zvetAMbikA nagara javA mATe kharekhara A rasto TUMko thAya paraMtu A mArgamAM eka dRSTiviSa sarpa rahe che. te badhAne parezAna kare che. jethI A mArga para koI paNa prANIo jatAM nathI. prabhu ! Apa paNa zvetAMbikA nagara javA mATe bIjo mArga grahaNa karo." bhagavAne govALiyAnI vAta sAMbhaLI lIdhI paNa te sarpane pratibodha devAnI bhAvanAthI prabhu e ja mArga para AgaLa vadhyA. cAlatAM cAlatAM teozrI viSadhara sarpanA rADA sudhI pahoMcI gayA ane tyAM ja kAryotsargamAM sthira banI gayAM. thoDI kSaNomAM ja nAga bahAra Avyo ane potAnA rAphaDAnI samIpa ja eka vyaktine UbhelI joIne te krodhita thayo. teNe potAnI viSamaya daSTi bhagavAna para pheMkI paraMtu temanA zarIra para koI asara na thaI. e joIne sarpe krodhanuM ugra svarUpa dhAraNa karyuM. sUryanI sAme joIne bIjIvAra viSamaya dRSTi bhagavAna para pheMkI, tenI paNa bhagavAna para kAMI asara na thaI. eTale te doDato doDato bhagavAnanI pAse gayo ane temanA jamaNA paganA aMgUThAmAM jorathI DaMsa dIdho. to paNa bhagavAna potAnA dhyAnamAM tallIna rahyAM, lezamAtra paNa DagyA nahIM. aMgUThAnA lohIno svAda sarpane koI vilakSaNa ja pratIta thayo. nAga vicAravA lAgyo- A koI sAmAnya mANasa nathI paNa alaukika puruSa lAge che. evuM vicAratAM ja sarpano krodha zAMta thaI gayo ane te kAruNya daSTithI bhagavAnanA saumya mukha maMDaLane jovA lAgyo. e ja samaye prabhue dhyAna pUrNa karyuM.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 171 dhyAna pUrNa karIne prabhue atyaMta snehapUrNa daSTithI tene saMbodhita karIne kahyuM- "huM caMDakauzika ! bujja bujja, bodhane prApta kara ane tArA pUrvabhavanuM smaraNa kara. pUrvabhavamAM tuM sAdhu hato ane eka ziSyano guru paNa hato. eka vakhata tame banne guru ane ziSya gocarI gayA hatA. AhAra laIne vaLatI vakhate tArA paga nIce eka deDakI caDAIne marI gaI. te samaye tArA ziSye tane AlocanA karavA mATe kahyuM paraMtu teM tenA para dhyAna na ApyuM. ziSye vicAryuM guru mahArAja tapasvI che eTale sAyaMkALe AlocanA karI leze. saMdhyA samaye pratikramaNa bAda paNa teM e pApanI AlocanA na karI. ziSye vicAryuM- saMbhava che ke guru mahArAja AlocanA karavAnuM bhUlI gayA haze. evI saraLa buddhithI ziSye tane pharI AlocanA karavA mATe yAda karAvyuM. ziSyanAM vacana sAMbhaLatAM ja tane atyaMta krodha Avyo. krodhathI dhamadhamAyamAna banIne tuM ziSyane mAravA doDyo paNa vacce rahelA cAMbhalA sAthe tAruM mastaka jorathI bhaTakAyuM. mastakanI nasa phATI jatAM tAruM tyAM ja mRtyu thayuM. he caMDakauzika ! bhayaMkara krodhamAM tAruM mRtyu thavAthI tane A sarpanI yoni maLI che ane pharI paNa tuM kodhane AdhIna thaIne, tAro janma bagADI rahyo che. have samaja samaja ! ane pratibodhane prApta kara. bhagavAnanA upadezathI te ja samaye jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI caMDakauzika sarpane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. teNe potAnA jJAnamAM pUrvabhava joyo ane pote karelA aparAdha ane krodha mATe te pazcAttApa karavA lAgyo. e ja samaye teNe bhagavAna mahAvIra svAmIne vinayapUrvaka vaMdanA karI ane kahyuM- je krodhathI mane sarpanI yoni maLI tenA para vijaya prApta karavA mATe temaja mArI A dRSTithI koI paNa prANIne kaSTa na pahoMce enA mATe mane yAvajIvana anazanavrata karAvo. prabhue tenA utkRSTa bhAvo joIne jAvajIva sudhI anazana vrata dhAraNa karAvyuM. anazanavrata lIdhA pachI sarpe potAnuM mukha rADAmAM rAkhyuM ane pUMchano bhAga bahAra rAkhyo. ghoDo samaya vyatIta thayA pachI govALa bhagavAna mahAvIranI tapAsa karavA tyAM Avyo. bhagavAna mahAvIrane sakuzaLa tyAMthI ravAnA thatAM joIne tenA AzcaryanI koI sImA na rahI. govALe tyAM sarpanuM moTuM bilamAM joyuM ane zarIrano bhAga bahAra joyo. e joIne tenA para teNe paththara pheMkyA. e rIte ghaNA loko sarpane lAkaDIno prahAra karavA lAgyA ane paththara paNa pheMkavA lAgyA. caMDakauzika badhA prahArone samabhAvathI sahana karato hato paNa teNe rAphaDAmAMthI potAnuM moDhuM bahAra kADhayuM nahIM. jyAre AsapAsanA lokone A vAtanI khabara paDI tyAre ToLeToLA maLIne sarpanA darzana karavA AvavAM lAgyAM ane sarpanI ghI, dUdha, sAkara vagerethI pUjA karavAM lAgyAM. thI AdinI sugaMdhathI lAkho kIDIo AvI. teNe sarpanA zarIrane caTakA bharIne cALaNI jevuM banAvI dIdhuM. e badhA kaSTone sarve, potAnA pUrvabhavamAM karelAM karmonuM phaLa samajIne samabhAvapUrvaka sahana karyAM. paMdara divasa sudhI caMDakauzika sarve sarva prakAranI yAtanAone zAMtipUrvaka sahana karI. potAnA zarIrane paNa halAvyuM nahIM. teNe vicAryuM- jo huM paDakhuM pharIza to kIDI, makoDAM vagere jhINA jhINA aneka jIvo mArA zarIra nIce dabAIne marI jaze eTale teNe bIjA jIvonI rakSA karIne potAnA karmo khapAvyA.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 172 ] zrI naMdI sUtra paMdara divasanuM anazanavrata pUrNa karIne, AyuSya pUrNa thatAM te sahasAra nAmanA AThamA devalokamAM utpanna thayo. bhagavAna mahAvIra svAmInA alaukika raktano AsvAdana karIne caMDakauzika sarve prabhunA upadezathI anazana vrata grahaNa karI potAno janma saphaLa karyo. A udAharaNa caMDakauzika sarpanI pAriNAmikI buddhinuM che. (20) geMDo -eka gAmamAM eka mANase yuvAvasthAmAM zrAvakanA vratone dhAraNa karyA paraMtu te samyaka prakAre vratonuM pAlana na karI zakyo. amuka samaya bAda te rogagrasta banI gayo. bhayaMkara bImArInA kAraNe bhaMga karelA vratonI te AlocanA na karI zakyo. e ja dardamAM tenuM mRtyu thayuM. dharmathI patita thavAnA kAraNe eka jaMgalamAM te geMDA rUpe utpanna thayo. potAnA krUra pariNAmanA kAraNe te jaMgalI janAvarone mArI nAkhavA lAgyo. dhIre dhIre e rastA para AvatAM jAtAM manuSyane paNa mArI nAMkhato hato. eka vAra jaina munio e jaMgalamAMthI vihAra karIne jaI rahyA hatA. geMDAe jevA e munine joyA ke tarata ja krodhathI dhamadhamAyamAna thaIne munione mAravA mATe doDyo paraMtu munionA tapa, vrata ane ahiMsA Adi dharmanA prabhAve geMDo tyAM sudhI pahoMcI zakyo nahIM ane potAnA kAryamAM te asaphaLa rahyo. geMDo vicAravA lAgyo- Aja sudhImAM huM dareka kAryamAM saphaLa ja thayo chuM. Aje huM zA mATe asaphaLa thayo? tenuM kAraNa te zodhavA lAgyo. dhIre dhIre teno krodha zAMta paDyo ane tene jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamathI jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. jJAnanA prabhAve teNe potAno pUrvabhava joyo. pote karelA vratono bhaMga jANIne teNe khUba ja pazcAttApa karyo ane e ja samaye teNe anazanavratano svIkAra karyo. AyuSya pUrNa karIne te devalokamAM utpanna thayo. A tenI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (21) sUpa-betra - rAjA kaNika ane vihallakumAra banne rAjA zreNikanA ja putro hatA. zreNike potAnA jIvanakALamAM ja (devatAI) siMcAnaka hAthI ane (devadAI) vaMkacUDa hAra banne vihallakumArane ApI dIdhA hatA ane kuNika rAjA banyo hato. vihallakumAra pratidina potAnI rANIonI sAthe hAthI para besIne jaLakrIDA karavA mATe gaMgAnadInA kinArA para jatA hatA. hAthI rANIone potAnI sUMDha vaDe upADIne vividha prakAre tene manoraMjana karAvato hato. vihalakumAra tathA tenI rANIonI manoraMjaka kriIDAo joIne nagarajano tenI khUba prazaMsA karatA hatA ane kahetA hatA ke rAjya lakSmIno sAco upabhoga to vihalakumAra ja kare che. rAjA kuNikanI rANI padmAvatInA manamAM A badhI vAto sAMbhaLIne IrSyA thatI hatI. te vicAratI hatI ke mahArANI huM chuM chatAM mArA karatA savizeSa sukha vihallakumAranI rANIo bhogave che. eka divasa padmAvatIe potAnA patideva rAjA kaNikane kahyuM, jo siMcAnaka hAthI ane vaMkacUDa hAra mArI pAse na hoya to huM mahArANI kevI rIte kahevaDAvI zakuM? mAre e banne vastu joIe che." kaNike pahelA to padmAvatInI vAta para dhyAna ApyuM nahIM paraMtu rANInA ati AgrahathI kaNike vihalakumArane kahyuM - tuM mane hAthI ane hAra ApI de. vihallakumAre kahyuM- "jo Apa hAthI ane hAra levA IcchatA ho to mArA bhAgano rAjyano hisso mane Apo." kuNika e bAbate taiyAra na thayo paNa hAthI ane hAra vihallakumAra pAsethI
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 173. parANe laI levAno teNe nizcaya karyo. vihallakumArane jANavA maLyuM ke kuNikarAjA mArI pAsethI hAthI ane hAra paDAvI leze, mATe mAre ahIM rahevuM nathI. ema vicArIne te potAnI rANIo sAthe hAthI ane hAra laIne potAnA nAnA(dAdA) ceDA rAjAnI pAse vizAlA nagarImAM cAlyo gayo. rAjA kuNikane A vAtanI khabara paDI tethI tene khUba ja krodha Avyo ane ceDA rAjAne teNe eka dUta dvArA saMdezo mokalyo- rAjyanI zreSTha vastuo rAjAnI ja hoya che mATe hAthI ane hAra sAthe vihallakumArane Apa ahIM mokalI Apo nahitara yuddha mATe taiyAra thaI jAo. kuNikano saMdezo ceDA rAjAne dUta dvArA maLyo. teno javAba ceDA rAjAe AvanAra dUta dvArA kahevaDAvyo-jevI rIte rAjA zreNika ane celaNAno putra kaNika mAro dohitra che, evI ja rIte vihallakumAra paNa mAro dohitra che. vihallakumArane zreNika rAjAe potAnI haiyAtImAM ja potAnA hAthe e be cIja Apela che mATe e be cIjano adhikAra eno che. to paNa kuNika A be cIja vihallakumAra pAsethI paDAvI levA mAMgato hoya to tuM tArA rAjAne kaheje pahelA e vihallakumArane ardha rAjya ApI de ane jo ene ema na karavuM hoya to yuddha karavA mATe huM paNa taiyAra chuM. ceDA rAjAno saMdezo dUte tyAM jaIne kaNika rAjAne atha thI Iti sudhI saMbhaLAvI dIdho. saMdeza sAMbhaLIne kuNikane bahu krodha Avyo. teNe yuddha karavAno nizcaya karI lIdho. potAnA anya bhAIonI sAthe vizALa sainyadaLa laIne te vizAlA nagarI para caDAI karavA mATe ravAnA thayo. ceDA rAjAe paNa keTalAka anya gaNa-rAjAone sAthe laIne kaNikano sAmano karavA mATe yuddhanA medAna tarapha prayANa karyuM. banne pakSo vacce bhISaNa yuddha thayuM ane lAkho mANasono saMhAra thayo. e yuddhamAM ceDA rAjA parAjita thayA. te pAchA pharIne vizAlA nagarImAM AvI gayA. e nagarInA vizALa killAnA badhA daravAjAo baMdha karAvI dIdhA. kuNike killAne cAre bAjuthI toDavAnI koziSa karI paNa saphaLatA na maLI. eTalAmAM AkAzavANI thaI, " jo kuLabAlaka sAdhu mAgadhikA vezyAnI sAthe ramaNa karaze to kaNika vizAlA nagarIno koTa toDIne tenA para potAno adhikAra jamAvI zakaze." kaNika AkAzavANI sAMbhaLIne Azcaryacakita banI gayo. tene AkAzavANI para vizvAsa besI gayo. teNe e ja samaye mAgadhikA gaNikAne potAnI pAse laI AvavA mATe rAjasevakone doDAvyA. teo mAgadhikA vezyA pAse gayA ane kahyuM- mahArAjA Apane bolAve che. mAgadhikA vezyA tarata ja rAjA pAse AvI. rAjAe mAgadhikAne kahyuM- tAre eka kAma karavAnuM che. kULabAlaka sAdhu game tyAM vana vagaDAmAM hoya tyAM jaIne tAre tene calita karIne mArI pAse laI AvavAnA che. mAgadhikAe rAjAnI AjJA zirodhArya karI ane tyAMthI teNI kULabAlaka muninI zodhamAM nIkaLI gaI. kULabAlaka eka mahAkrodhI ane duSTa sAdhu hato. jyAre te potAnA gurunI sAthe raheto hato tyAre gurunI hitakArI zikSAno paNa ulaTo artha karIne tenA para paNa krodha karato hato. eka vAra te potAnA gurunI sAthe koI pahADI mArga para jaI rahyo hato. rastAmAM cAlatAM cAlatAM tene koI eka kAraNe krodha Avyo. krodha Avyo ke tarata ja teNe potAnA gurune mArI nAMkhavA mATe eka vajanadAra moTo patthara guru para
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra gabaDAvI dIdho. potAnI tarapha AvatA paththarane joIne AcAryazrI eka bAju UbhA rahI gayA tethI te bacI gayA paraMtu pAse UbhelA eka ziSyathI A sahana na thayuM. teNe krodhita thaIne mULabAlaka sAdhune kahyuM "duSTa ! koIne mArI nAMkhavA mATe tuM acakAto nathI paNa gurudevane mArI nAMkhavA jevuM nIca karma paNa tuM karI zake che ? jA tAruM patana paNa koI strI vaDe ja thaze." 174 kULabAlaka sadA gurunI AjJAthI viparIta ja kArya karato hato. potAnA gurubhAInI vAtane asatya karavA mATe te koI eka nirjana pradezamAM cAlyo gayo. tyAM koI strI to zuM ? koI puruSo paNa rahetA na hatA. evA sthaLe nadInA kinArA para te dhyAnastha banIne tapasyA karavA lAgyo. AhAra mATe paNa te kyAre ya gAmamAM jato nahIM. saMyogavazAt kyAreka koI yAtrika tyAMthI nIkaLe to kaMIka AhAra prApta karIne te zarIrane TakAvato hato. eka vAra nadImAM ghoDA pura AvyuM. emAM e taNAI jAta paraMtu tenI ghora tapasyAnA kAraNe nadInuM vaheNa bIjI bAju cAlyuM gayuM. evI Azcaryajanaka ghaTanA joIne lokoe tenuM nAma "kULabAlaka muni" rAkhI dIdhuM. bIjI bAju kuNikarAjAe mAgadhikA vezyAne mULabAlaka munine zodhI lAvavA mATe mokalI. mAgadhikAe ghaNA gAmo joyA paNa kULabAlaka muni tene kyAMya maLatA na hatA. chevaTe teNI pelA nirjana pradezamAM pahoMcI gaI. tyAM nadI kinAre dhyAnAvasthAmAM teNIe kULabAlakamunine joyA. pachI mAgadhikA svayaM DhoMgI zrAvikA banIne nadIkinArAnI samIpe ja rahevA lAgI ane muninI atyaMta sevA bhakti vagere karavA lAgI. dhIre dhIre teNIe mULabAlaka munine AkarSita karI lIdhA temaja AhAra mATe munine potAnI jhUMpaDIe vAraMvAra laI jatI. ekavAra te strIe khAvAnI dareka cIjomAM virecaka auSadhi mizrita karIne munine te AhAra vahorAvI dIdho. evo AhAra khAvAthI kULabAlaka munine atisAra nAmano roga lAgu paDI gayo. bImArInA kAraNe vezyA muninI sevA-zuzruSA karavA lAgI. kapaTI vezyAnA sparzathI muninuM mana vicalita thaI gayuM ane te cAritrathI bhraSTa thaI gayA. sAdhunI zithilatA vezyAne anukULa thaI gaI. dhIre dhIre mAgadhikAe munine potAnA banAvIne eka divasa tene kuNika rAjAnI pAse laI gaI. kuNikarAjA kULabAlaka munine joIne atyaMta khuza thayo. vAtacIta karatAM karatAM teNe munine pUchyuM- vizAlA nagarInA A khUba ja moTA ane majabUta koTane kevI rIte toDI zakAya ? kULabAlaka muni potAnA sAdhutvathI bhraSTa to thaI ja gayA hatA. teNe naimittikano veSa dhAraNa karyo. pachI teNe rAjAne kahyuM- mahArAja ! atyAre huM A nagarImAM jAuM chuM paNa jyAre huM sapheda vastra hAthamAM laIne cAre ya bAju pheravIne Apane saMketa karuM te vakhate Apa yuddhamedAnamAMthI senAne laIne thoDAka pAchA khasI jajo. jemAM ApanuM zreya che. kULabAlake naimittikanuM rUpa dhAraNa karavAthI tene nagaramAM praveza karavAnI koIe nA na pADI. nagaravAsIoe naimittikane pUchyuM "mahArAja ! rAjA kuNike amArI nagarIne cAre ya bAjuthI gherI lIdhI che. A saMkaTathI amane kyAre chUTakAro maLI zakaze ? kULabAlaka naimittike potAnA jJAnAbhyAsa dvArA jANI lIdhuM ke A nagarImAM je stUpa banAvelo che, teno prabhAva jyAM sudhI raheze tyAM sudhI kuNika vijaya
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 175 | prApta nahIM karI zake. tethI teNe kapaTa karIne e ja nagaravAsIo vaDe ja tene paDAvI nAkhavAno upAya vicArI lIdho. pachI teNe kahyuM- "bhAIo! tamArI nagarImAM amuka sthAna para je stUpa Ubho che, e sUpa jyAM sudhI naSTa nahIM thAya tyAM sudhI kuNika yuddha choDaze nahIM ane tame A saMkaTathI mukta thazo nahIM. mATe e stUpane tame toDAvI nAMkho. jevo e stupa tUTaze ke tarata ja kaNika pAcho haTI jaze." bhoLA nAgarikoe naimittikanI vAta para vizvAsa karIne stUpane toDavAno prAraMbha karI dIdho. e ja samaye kapaTI naimittike sapheda vastra hAthamAM laIne cAre ya bAju pheravavAnuM zarU karyuM. potAnI yojanAnusAra kuNikane senA sahita pAchaLa haTavAno saMketa karyo. je samaye tene saMketa maLyo te ja samaye kuNika senAne laIne pAchaLa haTI gayo. nAgarikoe joyuM ke thoDoka stUpa toDyo tyAM ja kaNikanI senA pAchaLa haTavA lAgI. e dazya joIne nAgarikoe bahu utsAhapUrvaka stUpane jaDamULathI ukheDI nAMkhavAno prayatna karyo. thoDA ja samayamAM stUpa dharAzAyI banI gayo paNa banyuM evuM ke jevo e sUpa tUTyo ke tarata ja te majabUta koTano prabhAva samApta thaI gayo ane kaNike AgaLa vadhIne koTane toDIne vizAlA nagarI para potAno adhikAra jamAvI dIdho. kULabAlaka sAdhune potAnA vazamAM karI levAnI pAriNAmikI buddhi vezyAnI hatI ane stUpane toDAvIne kaNikane vijaya prApta karAvanArI pariNAmikI buddhi kuLabAlaka muninI hatI. A kathA sAthe pAriNAmikI buddhinI kathAo samApta temaja azrutanizrita eTale zrutanI apekSA nahi rAkhanAra matijJAnanuM varNana paNa samApta thayuM. A cAre ya buddhinA kAyomAM zrutanI apekSA hotI nathI. matijJAnanA kSayopazamanI pramukhatAthI ja azrutanizrita matijJAnanuM eTale buddhinuM pravartana thAya che. azrutanizcita matijJAnanuM varNana samApta . zrutanizcita matijJAna :| 11 se kiM taM suyaNissiyaM ? suyaNissiyaM cauvvihaM paNNattaM, taM jahA 35, phrA, avAgo, dhAraNaT I bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zrutanizrita matijJAnanA keTalA prakAra che? uttara- kRtanizrita matijJAnanA cAra prakAra che- (1) avagraha (2) IhA (3) avAya (4) dhAraNA. vivecana : prastuta sUtramAM zratanizrita matijJAnanuM varNana che. kyAreka matijJAna svataMtra kArya kare che ane kyAreka zrutajJAnanA sahayogathI kare che. jyAre matijJAna zrutajJAnanA pUrvakAlIna saMskAronA nimittathI utpanna thAya tyAre tenA kramazaH cAra bheda thAya che. avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA. saMkSepamAM tenI
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 17 ] zrI nadI sUtra nIce pramANe vyAkhyA karI che. (1) vaBda:- je jJAna nAma, jAti, vizeSa, vizeSaNa Adi vizeSatAthI rahita hoya, mAtra sAmAnyane ja jANe tene avagraha kahevAya che. koIpaNa Indriya ke manano saMbaMdha potAnA viSayabhUta padArtha sAthe thavA para mAtra kaMIka che evo astitva rUpa bodha thavo te avagraha che. avagraha thayA pachI IhA vagere thAya che athavA sarvathI pahelA manuSyatva, jIvatva, dravyatva Adi avAMtara sAmAnyathI yukta vastune jANanAra jJAnane avagraha kahevAya che. jaina AgamamAM be upayoga batAvela che- (1) sAkAra upayoga (2) anAkAra upayoga. bIjA zabdomAM ene jJAnopayoga ane darzanopayoga paNa kahevAya che. ahIM jJAnopayoganuM varNana karela che tethI tenA pUrvabhAvI darzanopayogano paNa ullekha karela che. jJAnanI A dhArA uttarottara vizeSa tarapha jhukatI rahe che. (2) dyA :- pramANanaya tattvalokamAM kahyuM che- "avagRhItArthavizeSAnIe" avagrahathI jANela padArthane vizeSa jANavAnI jijJAsAne IhA kahevAya che. bhASyakAre IhAnI paribhASA karatA kahyuM che - avagrahamAM sat ane asat bannethI atIta sAmAnya mAtrane grahaNa karAya che paraMtu sabhUta arthanI paryAlocanArUpa ceSTAne IhA' kahe che. (3) avAja :- nizcayAtmaka athavA nirNayAtmaka jJAnane avAya kahe che. "tivizeSaniyovAthaH" IhA dvArA jANela padArthano vizeSa rUpe nirNaya karavAmAM Ave tene avAya kahe che. avAya, nizcaya ane nirNaya e badhA tenA paryAyavAcI nAma che. avAyane apAya' paNa kahe che. (4) dhAraNaT:- nirNita arthane dhAraNa karavo tene ja dhAraNA kahe che. avAya jJAna jyAre atyaMta daDha thaI jAya che tyAre tene dhAraNA kahe che. nizcaya thoDA kALa sudhI sthira rahe che. pachI viSayAMtaramAM upayoga cAlyo javAthI te lupta thaI jAya che paraMtu tenAthI evA saMskAra paDI jAya che ke jenA kAraNe bhaviSyamAM kadAca koI yogya nimitta maLI javA para nizcita karela te viSayanuM smaraNa thaI jAya che. tene paNa dhAraNA kahe che. dhAraNA traNa prakAranI che- (1) avismRti-avAyamAM lAgela upayogathI cuta na thAya tene avismRti kahe che. te avismRti dhAraNAno kALa vadhAremAM vadhAre eka aMtarmuhUrtano hoya che. chadmasthano koI paNa upayoga aMtarmuhUrtathI adhika samaya sudhI sthira raheto nathI. (2) avicyatithI utpanna thayela saMskArane vAsanA kahe che. e saMskAra saMkhyAta varSanA AyuSyavAnane saMkhyAtakALa sudhI TakI rahe che ane asaMkhyAta varSanA AyuSyavAnane asaMkhyAta kALa sudhI TakI rahe che. (3) smRti- kAlAMtaramAM koI padArthane jovAthI athavA koI anya nimitta vaDe saMskAra jAgRta thavAthI je jJAna utpanna thAya tene smRti kahe che. kRtanizrita matijJAnanA e cAra prakAra kramathI ja hoya che. avagraha vinA IhA na thAya, IhA vinA avAya na thAya ane avAyanA abhAvamAM dhAraNA na thaI zake. sthala daSTie avagraha, IhAnI
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna pravRti na paNa jaNAya paraMtu te jJAna kramika thAya che. jema ke haMmezanI abhyasta ane paricita vastuone jotA ja nirNaya thaI jAya che ke A amuka vastu che. daSTAMta rUpe mitra, bhAI, putra, roTI, pustaka, pena, reDiyo, TI.vI., glAsa, palaMga vagere. tAtparya e che ke abhyasta ane pratyakSa rahelI jovAtI) vastuomAM pUrvadhAraNAnA AdhAre avagraha, IhAnI pravRtti atyaMta zIdhra thaI jAya che. sUkSma dRSTithI to avagraha, IhA, avAya, dhAraNA e cAre ya kramapUrvaka thAya che. avagraha :| 12 se kiM taM uggahe ? uggahe duvihe paNNatte, taM jahA- atthuggahe ya vaMjaNuggahe ya / bhAvArtha :- prazra- avagrahanA keTalA prakAra che? uttara- avagrahanA be prakAra che- (1) arthAvagraha (2) vyaMjanAvagraha. vivecana : Indriya ane mananI sahAyatAthI padArthano sAmAnya bodha thAya tene avagraha kahe che. matijJAna ane zrutajJAna parokSa hovAthI temAM Indriya ane mananI sahAyatA jarUrI che. IndriyanA be bheda che. drandriya ane bhAvendriya. nAma karmanA udayajanya IndriyonI paugalika racanA ane tenI viSaya grahaNanI zakti, te dravyendriya che ane jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamathI zabda, rUpa Adi viSayono bodha thavo, te bhAvendriya che. A rIte dravyendriya dvArA viSayanuM ke vastunuM grahaNa thAya ane bhAvendriya dvArA vastuno bodha thAya che. saMkSepamAM koIpaNa vastunA bodhamAM dravyendriya ane bhAvendriya sApekSa che. dravyendriya vinA bhAvendriya akiMcikara che ane bhAvendriya vinA dravyendriya paNa akiMcikara che mATe je je jIvone jeTalI jeTalI Indriyo maLI che te tenA dvArA teTaluM teTaluM ja jJAna prApta karI zake che. jema ke- ekendriya jIvane kevaLa sparzendriya dvArA arthAvagraha ane vyaMjanAvagraha thAya che. arthAvagraha paTukamI hoya che ane vyaMjanAvagraha maMdakramI hoya che. arthAvagraha abhyAsathI ane vizeSa kSayopazamathI hoya che ane vyaMjanAvagraha abhyAsa vinA kSayopazamanI maMdatAmAM hoya che. arthAvagraha vaDe ati alpa samayamAM ja vastunI paryAyane grahaNa karI zakAya che paraMtu vyaMjanAvagrahamAM "A kaMIka che" eTalu ja jJAna thAya che. joke sUtramAM prathama arthAvagraha ane pachI vyaMjanAvagrahano nirdeza karela che paraMtu tenI utpattino krama tenAthI viparIta che arthAtu pahelA vyaMjanAvagraha ne pachI arthAvagraha utpanna thAya che. vyaMjanAvagraha - "caLyo aneti caMdana" athavA "acate ra caMdana"
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 178 | zrI naMdI sUtra jenA dvArA vyakta karI zakAya arthAt je vyakti che tene vyaMjana kahevAya che. A vyutpatti anusAra vyaMjananA traNa artha phalita thAya che- (1) upakaraNendriya (2) upakaraNendriya ane teno potAnA grAhya viSayanI sAthe saMyoga (3) vyakta thanArA zabdAdi viSaya. sarvaprathama darzanopayoga thAya che tyAra bAda vyaMjanAvagraha thAya che. teno kALa asaMkhyAta samayano che. arthAvagraha:- Indriyano grAhya viSaya sAthe saMyoga thayA pachI padArthano sAmAnya bodha thAya, te arthAvagraha che. vyaMjanAvagrahanA aMtamAM arthAvagraha thAya che. teno kALa eka ja samayano che. arthAvagraha dvArA sAmAnyano bodha thAya che. jo ke vyaMjanAvagraha dvArA jJAna nathI thatuM to paNa tenA aMtamAM thanAra arthAvagraha jJAnanuM kAraNa hovAthI vyaMjanAvagrahane paNa upacArathI jJAna mAnela che. temaja vyaMjanAvagrahamAM paNa ati alpa avyakta jJAnanI thoDIka mAtrA hoya che. joke asaMkhyAta samayamAM leza mAtra jJAna paNa na hoya to tenA aMtamAM arthAvagrahamAM ekAeka jJAna kevI rIte AvI jAya? vyaMjanAvagrahamAM paNa avyakta jJAnano aMza hoya che paraMtu ati alpa rUpe hovAthI te ApaNane pratIta thatuM nathI. darzanopayoga mahAsAmAnya sattA mAtrane grahaNa kare che jyAre avagrahamAM apara sAmAnya manuSyatva Adino bodha thAya che. vyaMjanAvagraha :| 13 se kiM taM vaMjaNuggahe ? vaMjaNuggahe cauvvihe paNNatte, taM jahA- soidiyavaMjaNuggahe, ghANidiya- vaMjaNuggahe, jibhidiyavaMjaNuggahe, phaasiNdiyvNjnnugghe| se taM vaMjaNuggahe / bhAvArtha - prazna- te vyaMjanAvagrahanA keTalA prakAra che? uttara-vyaMjanAvagrahanA cAra prakAra che- (1) zrotrendriyavyaMjanAvagraha (2) ghrANendriyavyaMjanAvagraha (3) jihuvedriyavyaMjanAvagraha (4) sparzendriyavyaMjanAvagraha. A prakAre vyaMjanAvagrahanuM varNana che. vivecana : A sUtramAM vyaMjanAvagrahanuM nirUpaNa che. cakSu ane mana sivAya zeSa cAra Indriyo prApyakArI che. zrotrendriya potAnA viSayane kevaLa spaSTa thavA mAtrathI ja grahaNa kare che. sparzana, rasana ane dhrANendriya e traNe ya potAnA viSayane baddha spaSTa thavA para grahaNa kare che. jema ke rasanendriyane jyAM sudhI rasa sAthe saMbaMdha na thAya tyAM sudhI rasendriyano avagraha thato nathI. e ja rIte sparza ane dhrANanA viSe paNa samajavAnuM che. paraMtu cakSu ane mana e potAnA viSayane na to spaSTathI ke na to baddha pRSTathI paraMtu e banne dUrathI ja viSayane grahaNa kare che. netramAM AMjela aMjanane athavA AMkhamAM paDela rajakaNane netra svayaM joI na zake.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna | 179 | e ja rIte mana paNa dUra rahela vastunuM ciMtana karI zake che. A vizeSatA cakSu ane mana e bemAM ja che, anya IndriyomAM nathI. mATe cakSu ane mana A baMnene aprApyakArI kahela che. Indriya ane grAhya viSayanA saMyogane ja vyaMjanAvagraha kahe che. tethI aprApyakArI cahyuM ane manathI vyaMjanAvagraha thato nathI zeSa cAra Indriya dvArA ja vyaMjanAvagraha thAya che. arthAvagraha :| 14 se kiM taM atthuggahe ? atthuggahe chavvihe paNNatte, taM jahA- soiMdiyaatthuggahe, cakkhidiya atthuggahe, ghANidiyaatthuggahe, jibhidiyaatthuggahe, phAsiMdiya atthuggahe, Noidiyaatthuggahe / [ se taM atthuggahe / ] bhAvArtha - prazna- arthAvagrahanA keTalA prakAra che? uttara- arthAvagrahanA cha prakAra che- (1) zrotrendriyaarthAvagraha (2) cakSurindriyaarthAvagraha (3) dhrANendriya arthAvagraha (4) jihuvendriyaarthAvagraha (5) sparzendriya arthAvagraha (s) noIdriya arthAvagraha. A prakAre arthAvagrahanuM varNana che. vivecana : pAMca Indriya ane mana, A cha arthAvagraha thavAnA sAdhana che tethI ahIM tenA cha bheda karela che. je rUpAdinA arthane sAmAnya rUpe ja grahaNa kare tene arthAvagraha kahevAya che paraMtu e ja sAmAnya jJAna uttarottara vRddhi pAmatAM IhA, avAya ane dhAraNAthI spaSTa temaja paripakva bane che. jema ke- eka nAnI sarakhI dIvAsaLIthI virATa prakAzapuMja banI zake che, e ja rIte arthano sAmAnya bodha thavA para vicAra, vimarza, ciMtana, manana temaja anuprekSA Adi vaDe tene vizALa banAvI zakAya che. eka nAnAmAM nAnA citrathI moTuM citra banAvI zakAya che. mATe vastunI nAnAmAM nAnI jhalakano anubhava thavo tene arthAvagraha kahevAya che. tenA vagara IhA, avAya ane dhAraNAnuM jJAna utpanna thatuM nathI. bIjA zabdomAM kahIe to IhAnuM mULa ja arthAvagraha che. sUtrakAre "noriyasthA " A pada Apela che. teno artha mana thAya che. kAyayogathI lokamAM rahelA manovargaNAnA pagalone grahaNa karIne manaH paryApti nAmakarma vaDe prApta zakti dvArA manana karAya te mane kahevAya che. mana sadAya IndriyonuM sahayogI banIne rahe che. tethI manane noIndriya kahevAmAM Ave che. manananI abhimukha thaIne rUpAdi arthono sAmAnyamAtrathI avabodha kare che, tene noIdriya arthAvagraha kahe che.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 180] zrI nadI sUtra avagrahanA paryAya zabdo :| 15 tassa NaM ime egaTThiyA NANAghosA, NANAvaMjaNA paMca NAmadhijjA bhavaMti, taM jahA- ogeNhaNayA, uvadhAraNayA, savaNayA, avalaMbaNayA, mehA / settaM uggahe / zabdArtha -rasa te arthAvagrahanA, " = vAkya alaMkAra mATe che, A, yA = eka arthavALA, gAyolA = udAtta Adi vividha ghoSa yukta, gAviMga = "ka" Adi vividha prakAranA vyaMjana yukta, paMra pAna udhannA = tenA pAMca nAma, mavati = kahela che, te gaha = jema ke, gopAla = avagrahaNatA, 3vadhAravA = upadhAraNatA, savAyA = zravaNatA, avanavAyA = avalaMbanatA, meda = medhA, te 3de = e avagraha che. bhAvArtha :- arthAvagrahanA eka arthavALA udAtta Adi vividha prakAranA ghoSayukta ane "ka" Adi vividha prakAranA vyaMjana yukta pAMca paryAya nAma che- (1) avagrahaNatA (2) upadhAraNatA (3) zravaNatA (4) avalaMbanatA (5) medhA. e rIte avagrahanuM varNana che. vivecana : A sutramAM arthAvagrahanA paryAyAntara nAmo ApelA che. prathama samayamAM Avela zabda, rUpa Adi pudgalonuM sAmAnya rUpe grahaNa karavuM tene avagraha kahevAya che. tenA pAMca paryAyavAcI zabdo che. (1) avagrahaNatA - vyaMjanAvagrahano kALa aMtarmuhUrtano che. tenA pahelAM samayamAM pudgalone grahaNa karavA rUpa pariNAmane avagrahaNatA kahe che. (2) upadhAraNatA -vyaMjanAvagrahanA prathama samaya pachInA zeSa samayomAM navA navA pudgalone pratisamaye grahaNa karavA ane pUrvanA samayamAM grahaNa karelAne dhAraNa karavA tene upadhAraNatA kahe che. (3) zravaNatA :- je avagraha zrotrendriya vaDe thAya che tene zravaNatA kahevAya che arthAtu eka samayamAM sAmAnyArthAvagrahanA bodha rUpa pariNAmane zravaNatA kahe che. (4) avalaMbanatA :- arthane grahaNa kare tene avalaMbanatA kahe che. je sAmAnyajJAnathI vizeSa tarapha agrasara thAya temaja uttaravartI IhA, avAya ane dhAraNA sudhI pahoMce tene avalaMbanatA kahe che. (5) medhA - medhA sAmAnya ane vizeSa bannene grahaNa kare che. polA :- avagrahanA je pAMca paryAyAMtara batAvyA che te zabdonuM uccAraNa bhinna bhinna che. THvanA :- avagrahanA ukta pAMca nAmo kahyA che emAM svara ane vyaMjana bhinna bhinna che. svara ane vyaMjanathI zabda zAstra bane che ane tenA vaDe ja zabdakoSa bane che. zabdakoSamAM ekArthaka aneka zabdo
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ | matijJAna , [ 181] maLe che. "phi" A padanA bhAva pramANe avagrahanA pAMca nAma che, to paNa e pAMca nAma zabdanayanI daSTithI eka ja arthavALA pAMca paryAya nAma samajavA. samabhirUDhanaya tathA evaMbhUtanayanI daSTie pAMceyano artha sUkSmatAe judo judo che. Ila :| 16 se kiM taM IhA ? IhA chavvihA paNNattA, taM jahA- soidiyaIhA, cakkhidiyaIhA, ghANidiyaIhA, jibhidiyaIhA, phAsiMdiyaIhA, NoiMdiyaIhA / tIse NaM ime egaTThiyA NANAghosA NANavaMjaNA paMca NAmadhijjA bhavaMti, taM jahA- AbhogaNayA, maggaNayA, gavesaNayA, ciMtA, vImaMsA / se in I zabdArtha :- tIre gaM = tenA, pha = A, giyA = eka arthavALA, nAgAlola = vividha prakAranA ghoSa, uccAraNavALA, nANAvANA = vividha prakAranA vyaMjanAkSaravALA, pavagAthA = pAMca prakAranA nAma, paryAyanAmo, mothA = AbhogaNatA, mAthA = mArgaNatA, velavA = gaveSaNatA, ciMtA = ciMtA, vIlA = vimarza. bhAvArtha :- prazna- IhAnA keTalA prakAra che? uttara- IhAnA cha prakAra che- (1) zrotrendriya IhA (2) cakSurindriya IhA (3) ghrANendriya IhA (4) jilvendriya IhA (5) sparzendriya IhA (6) noIdriya IhA. IhAnA ekArthaka vividha prakAranA ghoSa ane vividha prakAranA vyaMjanayukta pAMca nAma che te A pramANe che- (1) AbhogaNatA (2) mArgaNatA (3) gaveSaNatA (4) ciMtA (5) vimarza. A rIte IhAnuM varNana che. vivecana : avagraha dvArA grahaNa karelA viSayonI vidhiniSedhapUrvaka vizeSa vicAraNA karavI tene IhA kahe che. tenA paNa arthAvagrahanI jema ja bheda thAya che. ahIM tenA pAMca paryAyavAcI zabdonuM kathana che. Amota :- arthAvagrahanA anaMtara sadabhUta artha vizeSanA abhimukha paryAlocanane AbhogaNatA kahe che. TIkAkAra kahe che- "AbhoganaM arthAvagraha samanaMtarameva sadbhUtArtha vizeSAbhimukhamAlocanaM, tasya
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 zrI naMdI sUtra bhAva AmonanatA / ' mArzaLatA :- anvaya ane vyatireka dharmo dvArA padArthonuM anveSaNa karavAne mArgaNA kahe che. gaveSaNatA * vyatireka dharmano tyAga karIne anvaya dharmanI sAthe padArthonuM paryAlocana kriyAne gaveSaNA = kahe che. ciMtA :- punaH punaH viziSTa prakAranA kSayopazamathI svadharma anugata sadabhUtArthanA vizeSa ciMtanane ciMtA kahe che. kahyuM paNa che- "to munnumuduH kSayopazamavizeSataH svadharmAnugatasdbhuutaarthvishessciNtnN ciMtA " vimarza :- kSayopazama vizeSathI spaSTatara sadbhUtArthanA abhimukha vyatireka dharmano tyAga karIne, anvaya dharmano svIkAra karIne, spaSTapaNe vicAra karavo, tene vimarza kahe che. kahyuM paNa che-- "tata UrdhvaM kSayopazamavizeSAt spaSTataraM sadbhUtArthavizeSAbhimukhavyatirekadharmaparityAgato anvaya dharmAparityAgato anvayadharmavimarzanaM vimarzaH avAya H 17 kiM taM vae ? avAe chavvihe paNNatte, taM jahA- soiMdiyaavAe cakkhidiyaavAe, ghANidiyaavAe, jibbhidiyaavAe, phAsiMdiyaavAe, NoiMdiyaavAe / tassa NaM ime egaTThiyA NANAghosA, NANAvaMjaNA paMca gAdhinnA mati, teM nA- ATTayA, pannAdRLayA, avA, buddhI, vimbAne 1 che te avAm / I bhAvArtha :- prazna- avAya matijJAnanA keTalA prakAra che ? uttara- avAyamatijJAnanA cha prakAra che, jema ke- (1) zrotrendriyaavAya (2) cakSurindriyaavAya (3) ghrANendriyaavAya (4) rasanendriyaavAya (5) sparzendriyaavAya (6) noIndriyaavAya avAyanA ekArthaka vividha prakAranA ghoSa ane vividha prakAranA vyaMjanavALA pAMca nAma che- (1) AvartanatA (2) pratyAvartanatA (3) avAya (4) buddhi (pa) vijJAna. A rIte avAyanuM varNana thayuM. vivecana : sUtrakAre A sUtramAM avAya, tenA bheda ane tenA paryAyAMtara nAma Apela che, kema ke IhA pachI viziSTa bodhano nirNaya karAvanAra avAya che. tenA paNa pahelAnI jema cha bheda batAvyA che. tyArabAda tenA ekArthaka zabdo kahyA che.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 183 AvartanatA :- IhA pachI nizcaya-abhimukha bodha rUpa pariNAmathI padArthonuM viziSTa jJAna prApta karAve tene AvartanatA kahe che. pratyAvartanata :- AvartanA pachI nizcayanI sannikaTa pahoMcADanAra upayogane pratyAvartananA kahe che. avAya H- padArthanA pUrNa nizcayane avAya kahe che. buddhI :- nizcayAtmaka jJAnane kSayopazama vizeSathI spaSTatara jANe tene buddhi kahe che. vijJAna :- viziSTatara nizcaya karela jJAna je tIvra dhAraNAnuM kAraNa bane che tene vijJAna kahevAya che. buddhi ane vijJAnathI ja padArthano samyak prakAre nizcaya thaI zake che. dhAraNA : 18 se kiM dhAraNA ? dhAraNA chavvihA paNNattA, taM jahA- soiMdiya dhAraNA, cakkhidiya dhAraNA, ghANidiya dhAraNA, jibbhidiya dhAraNA, phAsiMdiya dhAraNA, joiMdiya dhAraNA / tIse NaM ime egaTTiyA NANAghosA NANAvaMjaNA paMca NAmadhijjA bhavaMti, teM nahIM- dhAraLA, sAdhALA, vaLA, paThThA, joke / se saM thArabA / bhAvArtha :- prazna- dhAraNAnA keTalA prakAra che ? uttara-dhAraNAnA cha prakAra che- (1) zrotrendriya dhAraNA (2) cakSurindriya dhAraNA (3) ghrANendriya dhAraNA (4) rasanendriya dhAraNA (5) sparzendriya dhAraNA (6) noIndriya dhAraNA. dhAraNAnA eka arthavALA vividha prakAranA ghoSa ane vividha prakAranA vyaMjana yukta pAMca paryAya nAma che- (1) dhAraNA (2) sAdhAraNA (3) sthApanA (4) pratiSThA (5) koSTha. A rIte dhAraNA matijJAna nuM varNana che. vivecana : dhAraNA H- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAta kALa vyatIta thavA para paNa yogya nimitta maLavAthI je smRti jAgI UThe, tene dhAraNA kahe che. sAdhAraNA H-- jANela arthane avicyuti smaraNapUrvaka aMtarmuhUrta sudhI dhAraNa karIne rAkhe, tene sAdhAraNA kahe che. sthApanA - nizcaya karela arthane hRdayamAM dhAraNa karIne rAkhavo arthAt sthApana karIne rAkhavo, tene
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 zrI naMdI sUtra sthApanA kahevAya che. koI koI tene vAsanA kahe che. pratiSThA H- avAya dvArA nirNita karela arthanA bheda ane prabhedane hRdayamAM sthApana karIne rAkhavA tene pratiSThA kahe che. koSTha :- koThImAM rAkhela surakSita dhAnya naSTa thatuM nathI, e ja rIte hRdayamAM sUtra ane tenA arthane surakSita koThInI jema dhAraNa karIne rAkhe, tene koSTha kahe che. jo ke sAmAnya rIte eno eka ja artha pratIta thAya che, to paNa A jJAnanI uttarottara viziSTha avasthAne pradarzita karavA mATe paryAyavAcI nAmonuM kathana karela che. je kramathI jJAna uttarottara vikasita thAya che e ja krama pramANe sUtrakAre avagraha, IhA, avAya ane dhAraNAno nirdeza karela che. avagraha vinA IhA na thAya, IhA vinA avAya na thAya ane avAya vinA dhAraNA na thAya. ekabIjA kramathI teo saMkaLAyelA che. avagraha Adino kALa : 19 uggahe ikkasamaie, aMtomuhuttiyA IhA, aMtomuhuttie avAe, dhAraNA saMkhejjaM vA kAlaM, asaMkhejjaM vA kAlaM / zabdArtha:- rUsamaC = eka samayano hoya che, aMtomuhuttir = aMtarmuhUrtano che. bhAvArtha :- (1) avagraha jJAnano kALa eka samayano che. (2) IhAno kALa aMtarmuhUrtano che. (3) avAyano kALa paNa aMtarmuhUrtano che. (4) dhAraNAno kALa saMkhyAta athavA asaMkhyAta kALa che. vivecana : A sUtramAM ukta cAreyanA kALanuM pramANa batAvela che. arthAvagrahano kALa eka samayano che. IhA ane avAyano kALa aMtarmuhUrtano che. dhAraNAno kALa aMtarmuhUrtathI laIne saMkhyAta ane asaMkhyAta varSano che. tenuM kAraNa e che ke jo koI saMzI prANInuM AyuSya saMkhyAta varSanuM hoya to enI dhAraNAno kALa saMkhyAta varSa sudhIno hoya che ane nArakI, devatA ke jugaliyA vagerenuM AyuSya asaMkhyAta varSanuM hoya to tenI dhAraNA paNa asaMkhyAta kALa paryaMta rahI zake che. dhAraNAnI prabaLatAthI koIne pratyabhijJAna tathA jAtismaraNa jJAna paNa utpanna thAya che. avAya thaI gayA pachI paNa jo upayoga temAM lAgelo ja rahe to tene avAya nahIM paNa avicyuti dhAraNA kahe che. avicyuti dhAraNA ja vAsanAne daDha kare che. vAsanA jo daDha haze to te nimitta maLavA para smRtine jAgRta karavAmAM kAraNa bane che.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna pratibodhakanA dRSTAMtathI vyaMjanAvagraha : 20 evaM aTThAvIsai vihassa AbhiNibohiyaNANassa vaMjaNuggahassa parUvaNaM karissAmi, paDibohagadiTThateNa mallagadiTThateNa ya / 185 se kiM taM paDibohagadiTThateNaM ? paDibohagadiTThateNaM, se jahANAmae kei purise kaMci purisaM suttaM paDibohijjA, amugA ! amugatti ! tattha coyage paNNavagaM evaM vayAsI- kiM egasamayapaviTThA puggalA gahaNamAgacchaMti ? dusamayapaviTThA puggalA gahaNamAgacchaMti ? jAva dasasamaya paviTThA puggalA gahaNamAgacchaMti ? saMkhijjasamayapaviTThA puggalA gahaNamAgacchaMti ? asaMkhijjasamayapaviTThA puggalA gahaNamAgacchaMti ? evaM vadataM coyagaM paNNavae evaM vayAsI- No egasamayapaviTThA puggalA gahaNamAgacchaMti, No dusamayapaviTThA puggalA gahaNamAgacchaMti jAva No dasasamayapaviTThA puggalA gahaNamAgacchaMti, No saMkhijjasamayapaviTThA puggalA gahaNamAgacchaMti, asaMkhijja samayapaviTThA puggalA gahaNamAgacchaMti, se taM paDibohagadiTThateNaM / = = zaGArtha :- evaM = kharIte, aTThAvIsaivihassa ahayAvIsa prakAra che, AbhiNibohiyaNANassa - Atminijodhi jJAnanA, vaMjaNuggahassa = vyaM4nAvagrahanI, parUvaNaM = pr35e|| karissAmi 5rIza, paDibohagadiTThateNa = pratiSodhanA dRSTAMtathI ane, mallagadiTThateNa ya = bhaTsanA dRSTAMtathI, se kiM taM te pratiSodhanA dRSTAMtathI vyaMza nAsavagrahanuM ni3the| devA prAranuMche ? jahAnAmae = 4bha 3, kei purise = so puruSa, kaMci = odha, suttaM sUtesA, aMdhatA, purisaM puruSane, paDibohijjA = 4gADe, amugA ! amugati = he abhu ! he khabhuGa !, se bhAI ! se bhAI !, tattha = me viSayabhAM, 3 khA saMbaMdhabhAM, coyage = ziSye, paNNavagaM gurune, evaM vayAsI se prabhAze pUche, kiM = zuM ? te, ega = kheDa, samaya = sabhayanA, paviTThA = praviSTa, puggalA puchgasone, gahaNamAgacchaMti = grahazamAM Ave che, jAva = anubhe, evaM ArIte, vadaMtaM = hevA para. = = 5, = = bhAvArtha:- cAra prakAranA vyaMjanAvagraha, cha prakArano arthAvagraha, cha prakAranI IhA, cha prakArano avAya ane cha prakAranI dhAraNA, A pramANe ayAvIsa Abhinibodhika matijJAnanA vyaMjanAvagrahanI pratibodhaka ane mallaka be udAharaNa vaDe prarUpaNA karIza. prazna- pratibodhaka udAharaNathI vyaMjanAvagrahanuM nirUpaNa kevA prakAranuM che ?
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 186 | zrI naMdI sUtra uttara- pratibodhaka daSTAMta A pramANe che- koI vyakti koI sUtelA puruSane kahe "he bhAI! he bhAI!" ema kahIne jagADe. ziSya pharI A viSayamAM pUche- he bhagavan! zuM evuM saMbodhana karavAthI te puruSanA kAnamAM eka samayamAM praveza karelA pudgalo grahaNa karavAmAM Ave che ke e samayamAM athavA dasa samayamAM, saMkhyAta samayamAM ke asaMkhyAta samayamAM praviSTa pudgalo te sUtelA puruSa dvArA grahaNa karavAmAM Ave che? tyAre uttara detAM guru kahe che ke eka samayamAM praviSTa thayelA pudgalo grahaNa karavAmAM AvatA nathI. be samaya yAvata dasa samayamAM ke saMkhyAta samayamAM grahaNa thatA nathI paNa asaMkhyAta samayamAM praviSTa thayelA zabda pudagalo grahaNa karavAmAM Ave che. A pramANe pratibodhakanA daSTAMtathI vyaMjanAvagrahanuM svarUpa kahyuM che. vivecana : A sUtramAM vyaMjanAvagrahane samajAvavA mATe sUtrakAre pratibodhakanuM daSTAMta ApIne viSayane spaSTa karyo che. jema ke koI mANasa gADha nidrAmAM sUto hoya tyAre anya koI puruSa AvIne vizeSa kAraNathI tenuM nAma laIne jagADe arthAt o devadatta ! o devadatta! ema kahIne sUtelA mANasane jagADavA mATe anekavAra saMbodhita kare e prasaMgane lakSyamAM rAkhIne ahIM ziSya gurunA praznottaranI kalpanA dvArA samajAvyuM che ke zroteMdriyamAM niraMtara asaMkhya samaya sudhI zabdapugalo praveza kare tyAre te vyaktinA zravaNano viSaya thAya che. eka, be ke saMkhyAta samayanA zabdapudgala zrotendriyanA viSaya rU5 thatA nathI arthAt dareka IndriyonA viSayano upayoga thavAmAM asaMkhya sUkSma samaya thaI jAya che. koI vyaktinI Indriyo game teTalI potAnA viSayamAM paTu hoya to paNa tenA upayogano samaya eTalo to thaI ja jAya che. vyavahAramAM ApaNane ema lAge ke A Indriya viSayanuM eTale zravaNanuM ke rUpanuM tatpaNa grahaNa thaI gayuM, paraMtu tatkSaNa lAganAra te samaya jJAnIonI daSTithI asaMkhya samaya thaI jAya che kAraNa ke AMkhonI palaka mAtramAM paNa asaMkhyAta samaya lAgI jAya che. A vAta avazya dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke pahelA samayathI laIne saMkhyAta samaya paryata zrotramAM je zabdapudgala praviSTa thAya che te dareka paNa atyaMta avyakta rUpathI jJAnanA paricAyaka che. vyaMjanAvagrahanA kALanuM mApa jaghanya AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga mAtra ane utkRSTa saMkhyAta AvalikA pramANa hoya che. A sUtramAM jijJAsu ziSya mATe "coyaga" zabdano prayoga karela che, kema ke te potAnA karela praznanA uttara mATe preraka che ane samAdhAna karanAra guru mATe prajJApaka padano prayoga karela che kAraNa ke te arthanA pratipAdaka che.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 187 mallakanA daSTAMtathI vyaMjanAvagraha :| 21 se kiM taM mallagadiTuMteNaM? se jahANAmae kei purise AvAgasIsAo mallagaM gahAya tatthegaM udagabiMduM pakkhevijjA, se NaDhe, aNNe'vi pakkhitte se'vi Nadve, evaM pakkhippamANesu pakkhippamANesu hohI se udagabiMdU je NaM taM mallagaM rAvehii, hohI se udagabiMdU je NaM taMsi mallagaMsi ThAhii, hohI se udagabiMdU je NaM taM mallagaM bharihii, hohI se udagabiMdU je NaM mallagaM pavAhehii / evAmeva pakkhippamANehiM pakkhippamANehiM aNaMtehiM puggalehiM jAhe taM vaMjaNaM pUriyaM hoi, tAhe 'hu~' ti karei, No ceva NaM jANai ke vesa sadde ? tao IhaM pavisai, tao jANai amuge esa sadde, tao avAyaM pavisai, tao se uvagayaM havai, tao NaM dhAraNaM pavisai, tao NaM dhArei saMkhijja vA kAlaM, asaMkhijja vA kAlaM / zArtha :-se kiM taM mallagadiTuMteNaM = masASTAMtathI te vyaM4nAva vA zata cha, se jahANAmae = Thebha, kaI = ocha, purise = puruSa, AvAgasIsAo = Apa zIrSa arthAt huMbhAranA vAsa 5vvaan| sthAnane nimADI vAya cha animADAmAMthI, mallaga = 3 zoru, gahAya = DA rIne, tatthega = temAMDa, udagabiMdU = pAnaTI, pakkhevijjA = nAMNe, se = ta, NaTTe = naSTathayacha, aNNe'vi = pITuM, trI? amaghATIpAso, pakkhitte = nAMvA 52, se'vi = te 55 naSTa thAya cha, evaM = 4 zata, pakkhippamANehi-pakkhippamANehiM = niraMtara pAnApAnAMvAthI, hohI se udagabiMda = pAena TImevaM thaze, jeNaM taM mallaga - te zorAne, rAvehii = (bhInurI deze, bharihii = (marAyace,pavAhehii = pahAra nIjI ya cha, evAmeva = me 4 zata, jAhe = nyAre, taM vaMjaNaM = te vyaM4na, pUriyaM = pUrA kAya cha arthAt yAre shn| purAno zrotramA 4ne parizita ya cha, tAhe = tyAre te puruSa, 'hu' ti = Duavo Doro, kahei = Ape cha paraMtu, No cevaNaM jANai = ta nizcaya35thI nahI, ke vesa sadde = mAyA puruSano savA4 cha, tao = tyAre te, IhaM = SImAM, pavisai = praveza 43 cha, avAyaM = savAyamAM, uvagayaM havai = praveza 42 cha, yache, paDoMthe cha, thAya cha, tao NaM = tyAra 5chI, saMkhijja vA kAlaM = saMdhyAta athavA, asaMkhijja vA kAlaM = asaMdhyAtasudhI, dhArei = dhAra 43che. bhAvArtha - prazna- mallakanA dAMtathI vyaMjanAvagrahanuM svarUpa kevA prakAranuM che? uttara-jema koI vyakti kuMbhAranA niMbhADAmAMthI eka zakoruM grahaNa karI temAM pANInuM eka TIpuM
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 188] zrI naMdI sUtra nAkhe to te naSTa thaI jAya arthAt zoSAI jAya che. pachI bIjIvAra, trIjIvAra e rIte keTalAka TIpAMo nAkhe to paNa naSTa thaI jAya. ema niraMtara emAM pANInA TIpAM nAMkhatA ja rahe to pANInuM koIka TIpuM te zakorAne bhInuM karaze. tyAra bAda keTalAMka TIpAMo e zakorAmAM ekaThA thaze ane dhIre dhIre te pANInAM TIpAo e zakorAne pANIthI bharI deze. pachI keTalAMka TIpAMo zakorAnI bahAra nIkaLI jaze. e ja rIte vyaMjana paNa anaMta pudgalothI kramazaH pUrAI jAya che arthAt jyAre zabdanA pudgala dravya zrotramAM jaI pariNata thaI jAya che tyAre te puruSa huM evuM bole che, paraMtu e nathI jANato ke A kaI vyaktino zabda che? tyAra bAda te IhAmAM praveza kare che tyAre te jANe che ke A amuka vyaktino zabda hovo joIe ? tyAra bAda e avAyamAM praveza kare che tyAre tene zabdanuM jJAna(nirNaya) thAya che ke A amuka vyaktino ja zabda che. tyAra pachI te dhAraNAmAM praveza kare che ane saMkhyAta athavA asaMkhyAta kALa sudhI tene dhAraNa karIne rAkhe che. vivecana : A sUtramAM pUrvokta pratibodhaka dAMtamAM kahelaviSayanI puSTi mATe jagata prasiddha eka vyavahArika daSTAMta ApIne viSayane spaSTa karela che. koI puruSe kuMbhAranA niMbhADAmAM zuddha mATI vaDe pakAvela eka korA zakorAne lIdhuM. pachI teNe potAnA nivAsa sthAnamAM AvIne te zakorAmAM pANInuM eka TIpuM nAMkhyuM ke tarata ja temAM samAI gayuM. bIjIvAra, trIjIvAra ema anekavAra pANInA TIpAM nAkhyA te paNa lupta thaI gayA. e ja kramathI pANInAM TIpAM nAMkhatA nAMkhatA te zakoruM samayAMtaramAM suM-zuM evo avyakta zabda kare che. jema jema te bhInuM thatuM jAya tema tema prakSipta TIpAo temAM jamA thavA lAge che. dhIre dhIre zakoruM pANIthI bharAI jAya che. tyAra bAda pANInAM TIpAo zakorAnI bahAra ubharAI jAya che. A udAharaNathI vyaMjanAvagrahanuM svarUpa samajAvavAmAM Ave che. koI eka suSupta vyaktinI zrotrendriyamAM kSayopazamanI maMdatA athavA abhyasta dazAmAM ke anupayukta avasthAmAM samaye samaye zabda pugalo sparza pAme che. tyAre asaMkhyAta samayamAM tene suma(thoDuMka) avyakta jJAna thAya che. tene ja vyaMjanAvagraha kahe che. tAtparya e che- jyAre zrotrendriya zabda pudgalothI parivyApta thaI jAya che tyAre te sUtelI vyakti "huM" zabdanuM uccAraNa kare che. e samaye te sUtelI vyakti jAti, svarUpa, dravya, guNa ItyAdi vizeSa kalpanAthI rahita sAmAnya mAtrane ja grahaNa kare che. huM zabdanuM uccAraNa kare tenI pahelA avyakta je jJAna thAya tene vyaMjanAvagraha kahe che. huMkAra paNa zabda pagalo athaDAyA vinA nIkaLato nathI ane kyAreka to huMkAra karavA chatAM tene bhAna nathI hotuM ke meM hoMkAro Apyo che paraMtu vAraMvAra vyaktine saMbodhita karavAthI tenI nidrAmAM kaMIka bhaMga thAya ane aMga maraDato hoya te samaye paNa zabda pudgalo athaDAya tyAM sudhI avagraha ja kahevAya che. tyAra bAda te mANasa vicAre che ke A zabda kono haze? mane koNe bolAvyo haze? mane koNe jagADyo haze? tyAM sudhI pahoMce tene IhA kahe che. sAMbhaLela zabdane cokkasa karavA mATe nizcayanI koTI
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 189 sudhI pahoMcI jAya ke mane amuka vyaktie arthAtu devadatte ja jagADyo che, evo nirNaya thaI jAya tene avAya kahe che. te prasaMgane ke zabdone saMkhyA ane asaMkhyAta kALa sudhI smRtimAM rAkhe tene dhAraNA hecha. pratibodhaka ane mallaka e banne daSTAMtathI viSayane spaSTa karIne zAstrakAra pAMce ya Indriya ane mananA viSayane spaSTa rUpe kahe che. pAMca Indriya ane mananAM avagraha Adi :| 22 se jahANAmae kei purise avvattaM sadaM suNijjA, teNaM sadde tti uggahie, No ceva NaM jANai, ke vesa sadde tti? tao IhaM pavisai, tao jANai amuge esa sdde| tao NaM avAyaM pavisai, tao se uvagayaM havai / tao dhAraNaM pavisai, tao NaM dhArei saMkhijjaM vA kAlaM, asaMkhijja vA kAlaM / se jahANAmae kei purise avvattaM rUvaM pAsijjA, teNaM rUve ti uggahie, No ceva NaM jANai ke vesa rUve ti ? tao IhaM pavisai, tao jANai amuge esa rUve / tao avAyaM pavisai, tao se uvagayaM havai / tao dhAraNaM pavisai, tao NaM dhArei, saMkheja vA kAlaM, asaMkhijja vA kAlaM / se jahANAmae kei purise avvattaM gaMdhaM agghAijjA, teNaM gaMdhe tti ugga- hie, No ceva NaM jANai ke vesa gaMdhe tti? tao IhaM pavisai, tao jANai amuge esa gaMdhe / tao avAyaM pavisai, tao se uvagayaM havai / tao dhAraNaM pavisai, tao NaM dhArei saMkhejjaM vA kAlaM, asaMkheja vA kAlaM / se jahANAmae kei purise avvattaM rasaM AsAijjA, teNaM rase tti uggahie, No ceva NaM jANai ke vesa rase ? tao IhaM pavisai, tao jANai amuge esa rase / tao avAyaM pavisai, tao se uvagayaM havai / tao dhAraNaM pavisai, tao NaM dhArei saMkheja vA kAlaM, asaMkhejja vA kAlaM / se jahANAmae kei purise avvattaM phAsaM paDisaMveijjA, teNaM phAse tti uggahie, No ceva NaM jANai ke vesa phAse tti ? tao IhaM pavisai, tao jANai amuge esa phAse / tao avAyaM pavisai, tao se uvagayaM havai / tao dhAraNaM pavisai, tao NaM dhArei saMkhejjaM vA kAlaM, asaMkhejjaM vA kAlaM /
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 190] zrI naMdI sUtra se jahANAmae kei purise avvattaM sumiNaM pAsijjA, teNaM 'sumiNe' tti uggahie, No ceva NaM jANai ke vesa sumiNe tti ? tao IhaM pavisai, tao jANai amuge esa sumiNe / tao avAyaM pavisai, tao se uvagayaM havai / tao dhAraNaM pavisai, tao NaM dhArei saMkheja vA kAlaM, asaMkhejjaM vA kAlaM / se ttaM mallaga diTuMteNaM / zabdArtha :- te gAma = jema ke, jeru puri = koI eka mANasa, adhvaraM sa6 = avyakta zabdane, nA = sAMbhaLIne, te satti = koI zabda che evI rIte, 3 hipa = grahaNa kare, suvikhe = svapna, 3vayaM dava = jJAna thAya che, nirNaya thaI jAya che. bhAvArtha :- jema koI puruSe avyakta zabda sAMbhaLyo ke- A koI zabda che evo tene avagraha thAya che, paraMtu te ema na jANe ke A zabda kono che? A zabda amukano hovo joIe ema vicAraNA kare tyAre te IhAmaciMtanamAM praveza kare che. jyAre e jANe ke A amukano ja zabda che tyAre te avAyamAM [nirNayamAM]. praveza kare che. tyAra bAda te nizcita karela avAyane hRdayamAM dhAraNa karIne rAkhe che eTale smRtimAM rAkhe che, tene dhAraNA kahe che. pachI te saMkhyAtakALa ane asaMkhyAtakALa paryata dhAraNa karIne rAkhe che. jema koI vyakti avyakta athavA aspaSTa rUpane dekhe tyAre te A koI rU5 che, evuM aspaSTa rUpa jANavuM te avagraha che paraMtu te ema na jANe ke A konuM rUpa che? A amuka hovuM joIe ema vicAre tyAre te IhAmAM praveza kare che. tyAra bAda te nizcaya kare che ke A amuka ja rUpa che. tyAre te avAyamAM praveza kare che. tyAra bAda te dhAraNAmAM praveza karI te nizcaya karelA rUpane saMkhyAtakALa athavA asaMkhyAtakALa sudhI dhAraNa karIne rAkhe che. jema koI vyakti avyakta gaMdhane suMghe che tyAre A koI gaMdha che ema jJAna thAya te avagraha che paraMtu te ema na jANe ke A kevA prakAranI gaMdha che? tyAra bAda te A viSayamAM vicAra kare che ke kaI vastunI gaMdha che tyAre te IhAmAM praveza kare che. tyAra bAda te jANe che ke A amuka prakAranI ke amuka vastunI ja gaMdha che tyAre te avAyamAM praveza kare che. pachI te e jANelI gaMdhane saMkhyAtakALa athavA asaMkhyAtakALa sudhI dhAraNa karIne rAkhe che, te dhAraNA kahe che. jema koI vyakti avyakta rasano AsvAda kare tyAre A koI svAda che, evuM jANe te avagraha che paraMtu e jANato nathI ke A zeno rasa che? tyAra bAda te IhAmAM praveza karIne, samIkSA karIne jANe che ke A amuka prakArano rasa hovo joIe. tyAra bAda avAyamAM praveza karIne te nizcaya kare che ke A amukano ja rasa che. tyAra bAda te rasanA svAdane saMkhyAtakALa athavA asaMkhyAtakALa sudhI dhAraNa karIne rAkhe che, te dhAraNA kahevAya che.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna jema koI puruSa avyakta sparzano anubhava kare che tyAre tene A sparza che ema avagraha thAya che, paNa A kono sparza che te jANato nathI. pachI te IhAmAM praveza karIne samIkSA kare che ke A amukano sparza hovo joIe. tyAra bAda avAyamAM praveza karIne te nirNaya kare che ke A amukano ja sparza che. pachI e jJAnane saMkhyAtakALa ane asaMkhyAtakALa sudhI dhAraNa karIne rAkhe che, te dhAraNA che. jema koI puruSa avyakta svapnane jue che tyAre te A svapna che ema jANe che te avagraha che. paNa A konuM svapna che te jANato nathI. pachI te IhAmAM praveza karIne samIkSA kare che ke A amuka prakAranuM svapna hovuM joIe. tyAra bAda te avAyamAM praveza karIne nirNaya kare che ke A amuka prakAranuM ja svapna che. tyAra bAda te dhAraNAmAM praveza karIne tene saMkhyAtakALa athavA asaMkhyAtakALa sudhI dhAraNa karIne rAkhe che. te dhAraNA che. vivecana : sUtrakAre A sUtramAM avagraha, IhA, avAya ane dhAraNAnA tAtparyArthane spaSTa karela che. avagraha matijJAnamAM jIvane khabara nathI paDatI ke A zabda kono che? jIvano che ke ajIvano? athavA A zabda kaI vyaktino che? IhA matijJAna e samIkSA karavAnA samaye hoya che. koI eka nirNaya para AvavuM, samIkSita te viSayano nirNaya thavo te avAya matijJAna che. te avAyane ja lAMbA ke TUMkA samaya sudhI smRtimAM rAkhavuM te dhAraNA che. A ja vAta pAMca Indriya ane mananA viSayane laIne A sUtramAM spaSTa karela che. mananA viSayanI spaSTatA karavA mATe sUtrakAre svapnanuM udAharaNa ApyuM che. svapnamAM dravyandriya kAma kare nahIM. bhAvendriya ane mana be ja kAma kare che. vyakti svapnamAM je sAMbhaLe, dekhe, suMghe, cAkhe, cAle, sparza kare temaja ciMtana ane manana kare emAM mukhyatA mananI ja che. jAgRta thavA para dekhela svapnanA dezyane, kahelI vAtane athavA sAMbhaLelI vAtane avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA sudhI laI jAya che. koI jJAna avagraha sudhI, koI IhA sudhI to koI avAya sudhI ja pahoMce che. evo koI niyama nathI ke pratyeka avagraha dhAraNAnI koTI sudhI pahoMce ja. koI pahoMce ane koI na pahoMce. A rIte pratibodhaka ane malakanA dAMtathI vyaMjanAvagrahanuM varNana karatAM karatAM prasaMgopAta sUtrakAre matijJAnanA 28 bhedonuM varNana vistArapUrvaka karyuM che. prastuta sUtramAM vRttikAre kahyuM che ke matijJAnanA avagraha Adi je ayAvIsa bheda che. te pratyeka bhedane bAra prakAre guNAkAra karavAthI traNasone chatrIsa bheda thAya che. pAMca Indriya ane chaThTha mana A cha nA nimittathI thanArA matijJAnanA avagraha, IhA, avAya ane dhAraNAnA bhedathI covIsa bheda thAya che. e badhA viSayonI vividhatA ane kSayopazamatAthI bAra bAra prakAra thAya che. tenI vigata nIce pramANe che.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zrI nadI sUtra bahugrAhI 6) avagraha (6) IhA (6) avAya (6) dhAraNA alpagrAhI bahuvidhagrAhI (4) ekavidhagrAhI (5) kSipragrAhI akSipragrAhI anizritagrAhI nizritagrAhI asaMdigdhagrAhI (10) saMdigdhagrAhI dhUvagrAhI adhUvagrAhI (1) baha:- teno artha aneka che. e saMkhyA ane parimANa (mApa) bannenI apekSAe thaI zake che. vastanI aneka paryAyane tathA ghaNA parimANavALA dravyane jANe athavA bahu moTA parimANavALA viSayane paNa jANe tene bahu kahevAya. (2) alpa - koI eka ja viSayane athavA eka ja paryAyane svalpamAtrAmAM jANe tene alpa kahevAya. (3) bahuvidhaH- koI eka ja dravyane, koI eka ja vastune athavA eka ja viSayane ghaNA prakAre jANe, jema ke vastuno AkAra, prakAra, raMga, rUpa, laMbAI, pahoLAI, jADAI temaja tenI avadhi ItyAdi aneka prakAre jANe tene bahuvidha kahevAya. (4) alpavidhaH- koI paNa vastunI paryAyane jAti athavA saMkhyA Adine alpa prakArathI jANe paNa bheda prabheda vagere na jANe tene alpavidha kahevAya. (5) kSipraH- koI vaktA athavA lekhakanA bhAvone zIdhra ja koI paNa Indriya athavA mana vaDe jANI le, sparzendriya dvArA aMdhakAramAM paNa koI vyakti athavA vastune oLakhI le tene kSipra kahevAya. () akSika - kSayopazamanI maMdatAne kAraNe athavA vikSipta upayogane kAraNe koI paNa Indriya athavA mananA viSayane anavyasta avasthAmAM thoDA samaya bAda jANe tene akSipra kahevAya. (7) anizrita - koI paNa hetu vinA athavA koI paNa nimitta vinA vastunI paryAya ane tenA guNane jANe. vyaktinA magajamAM ekAeka sUjha utpanna thAya ane e ja vAta koI zAstra athavA pustakamAM lakhelI jovA maLI jAya evI buddhine anizrita kahevAya. (8) nizcita :- koI hetu, yukti, nimitta, liMga Adi vaDe jANe, jema ke koI eka vyaktie zaklapakSanI ekamanA upayoganI ekAgratAthI acAnaka caMdradarzana karI lIdhA ane bIjI vyaktie koInA
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 193 | kahevAthI athavA bAhya nimittathI caMdradarzana karyA. A be mAM pahelI vyakti pahelA prakAranI koTImAM gaNAya che ane bIjI vyakti bIjA prakAranI koTImAM gaNAya che arthAt koI paNa kAraNe jJAna utpanna thAya tene nizcita kahevAya. (9) asaMdigdhaH- koI vyaktine dravya athavA paryAyanuM je kAMI jJAna thAya te saMdeha rahita jANe, jema keA saMtarAno rasa che, A gulAbanuM phUla che athavA je vyakti AvI rahI che te mAro bhAI che. evuM cokkasa samAdhAna yukta jJAna thAya tene asaMdigdha kahevAya. (10) saMdigdha - jijJAsAo ane zaMkAothI yukta paripUrNa saMtoSa rahita saMdehayukta jJAna thAya tene saMdigdha kahevAya. (11) dhruvaH- Indriya ane manane nimitta maLavAthI viSayane barAbara jANe ane temAM ja kAyama rahe che, TakI rahe che. tene dhruva kahe che. (12) adhuva - thayela jJAna palaTAtuM rahe evA asthiratAvALAM jJAnane adhruva kahevAya. bahu, bahuvidha, kSipra, anizrita, asaMdigdha ane dhruva emAM vizeSa prakArano kSayopazama, upayoganI ekAgratA temaja abhyastatA kAraNa bane che ane alpa, alpavidha, akSipra, nizrita, saMdigdha ane adhruva jJAnamAM kSayopazamanI maMdatA, upayoganI vikSiptatA, anavyastatA Adi kAraNa bane che. koIne cakSurindriyanI prabaLatA hoya che. te koI paNa vastune athavA zatru mitrAdine dUrathI ja spaSTa joI le che. koIne zrotrendriyanI prabaLatA hoya to te ekadama dhIrA avAjane paNa sahelAIthI sAMbhaLI zake che. jenI dhrANendriya tIvra hoya te parokSamAM rahelI gaMdhanA sahAre vastune oLakhI le che. jema ke cAlAka kUtarAo havAmAM rahelI maMdatama gaMdha vaDe cora-DAkuo vagerene pakaDAvI de che. mATIne sUMghIne ja bhUgarbhavettA dhAtuonI khANane zodhI le che. kIDI Adi aneka teIndriya jIvo potAnI tIvra ghrANendriya dvArA dUra rahelA khAdyapadArthane zodhI le che. sUMghIne ja asalI nakalI padArthonI oLakhANa thaI zake che. mANasa jIbha vaDe cAkhIne khAdyapadArthonuM mUlya karI zake che temaja temAM rahelA guNa-doSone oLakhI le che. netrahIna vyakti lakhelA akSarone potAnI tIvra sparzendriya vaDe sparza karIne vAMcI saMbhaLAve che. evI ja rIte noIdriya arthAt mananI tIvra zakti vaDe athavA prabaLa ciMtana manana dvArA koI vyakti bhaviSyamAM thanArI ghaTanA ane tenA zubhAzubha pariNAmane batAvI zake che. A badhuM jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA viziSTa kSayopazamanuM adbhuta phaLa che. matijJAna pAMca Indriya ane chaThThA mananA mAdhyamathI utpanna thAya che. A cha bhedane arthAvagraha, IhA, avAya ane dhAraNAnI sAthe joDavAthI covIsa bheda thAya che. cakSu ane manane choDIne cAra Indriyo dvArA vyaMjanAvagraha thAya che. upara batAvela covIsa bhedamAM A cAra bheda meLavavAthI aThThayAvIsa bheda thAya che ane e ayAvIsane bAra bAra bhedathI guNAkAra karavAthI traNasone chatrIsa bheda thAya che.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194] zrI naMdI sUtra matijJAnanA A traNasone chatrIsa bheda paNa skUla daSTithI samajavAnA che. jo sUmidaSTithI samajIe to matijJAnanA anaMta bheda bane che. matijJAnano viSaya :| 23 taM samAsao cauvvihaM paNNattaM, taMjahA- davvao, khettao, kAlao, bhaavo| tattha davvao NaM AbhiNibohiyaNANI AeseNaM savvAiM davvAI jANai, Na pAsai / khettao NaM AbhiNibohiyaNANI AeseNaM savvaM khettaM jANai, Na pAsai / kAlao NaM AbhiNibohiyaNANI AeseNaM savvaM kAlaM jANai, Na pAsai / bhAvao NaM AbhiNibohiyaNANI AeseNaM savve bhAve jANai, Na pAsai / bhAvArtha :- Abhinibodhika-matijJAna saMkSepathI cAra prakAre kahyuM che. jema ke- dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. (1) dravyathI matijJAnI sAmAnya rUpe sarva dravyone jANe che paNa dekhe nahIM. (2) kSetrathI matijJAnI sAmAnya rUpe sarva kSetrane jANe che paNa dekhe nahIM. (3) kALathI matijJAnI sAmAnya rUpe traNe kALane jANe che paNa dekhe nahIM. (4) bhAvathI matijJAnI sAmAnya rUpe sarva bhAvone jANe che paNa dekhe nahIM. vivecana : A sutramAM lokamAM rahela samasta jIvonI apekSAe matijJAnanA dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI jaghanyatama ane utkRSTa viSaya batAvyo che. je sUtrathI ja spaSTa che. dravyathI Abhinibodhika jJAnI sAmAnya rUpe sarva dravyane jANe paraMtu dekhato nathI. ApaNe :- ahIM Adeza zabdano artha che prakAra. cUrNimAM kahyuM che ke Aphaso tti paIIo A zabdaprayoga aneka sUtronA judA judA prasaMgothI thayela che. badhI jagyAe Ano bhAvArtha e ja che ke eka prakArathI, eka apekSAthI athavA sAmAnyarUpathI. ahIM e ja bhAvArtha apekSita che. matijJAnI sAmAnya prakAre dharmAstikAya Adi sarva dravyane jANe che ane kaMIka vizeSa rUpe paNa jANe che ema samajavuM paraMtu avadhijJAnI ke kevaLajJAnInI jema pratyakSa ke sarva rIte ane sarva apekSA matijJAnI jANe nahi te mATe sUtramAM ApaNe zabdano prayoga che. Adezano eka artha zrata paNa thAya che. jo teno artha zrata karIe to ahIM zaMkA thAya che ke zratanA AdezathI dravyanuM je jJAna utpanna thAya te zrutajJAna thayuM paraMtu ahIM matijJAnanuM prakaraNa che? A zaMkAnuM samAdhAna e che- kRtanizrita patine paNa matijJAna batAvela che. A viSayamAM bhASyakAra batAve che
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ | matijJAna | 195 | Adeso ti va suttaM, suovaladdhesu tassa maiNANaM / pasarai tabbhAvaNayA, viNA vi suttANusAreNaM / zrutajJAna dvArA jANela padArthomAM tatkALa zrutanuM anusaraNa karyA vinA, kevaLa tenI vAsanAthI matijJAna hoya che mATe tene matijJAna ja jANavuM, zrutajJAna nahIM. AeseNaM savvAI davvAiM jANai Na pAsai / sahI sUtramAre "Na pAsaI" 56Apyu cha paraMtu vyANyApti sUtramA mA prabhA - davvao NaM AbhiNibohiyaNANI AeseNaM savvadavvAiM jANai, pAsai / - (magatIsUtra, 5.8, 6.2, 2.222) vRttikAra abhayadeva sUrie A viSayamAM kahyuM che- matijJAnI sarva dravyane avAya ane dhAraNAnI apekSAe jANe che ane avagraha, IhAnI apekSAe dekhe che. kema ke avAya ane dhAraNA e jJAnanA bodhaka chatema4 avagrahasane DAmepane apekSAkRta sAmAnyapora DovAthI zanadhotacha.bhATe"pAsaI" 46813deg4 cha. paraMtu naMhIsUtranAM vRttiA2 saNe -"Na pAsaI" mA pahano sevA abhiprAya cha / dharmAstikAyAdi dravyonI sarva paryAya Adine dekhe nahIM. vAstavamAM banne artha pota potAnI apekSAe ciMtanIya mananIya che. A prakAre dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI matijJAnI apekSAe sarva dravyone jANe che. 24 mAbhinitodhijJAnano(bhatijJAnano) BusaMhAra : uggaha IhA'vAo ya, dhAraNA eva huti cattAri / AbhiNibohiyaNANassa, bheyavatthU samAseNaM // 1 // atthANaM uggahaNammi, uggaho taha viyAlaNe IhA / vavasAyammi avAo, dharaNaM puNa dhAraNaM biMti // 2 // uggaha ikkaM samaya, IhAvAyA muhuttamaddhaM tu / kAlamasaMkhaM saMkhaM ca, dhAraNA hoi NAyavvA // 3 // puDhe suNei sadaM, rUvaM puNa pAsai apuDhe tu / gaMdhaM rasaM ca phAsaM ca, baddha puDhe viyAgare // 4 // bhAsA samaseDhIo, sadaM jaM suNai mIsiyaM suNai / vIseDhI puNa sadaM, suNei NiyamA parAghAe // 5 //
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 hA apoha vImaMsA, maggaNA ya gavesaNA / saNNA saI maI paNNA, savvaM AbhiNibohiyaM // 6 // zrI naMdI sUtra se ttaM AbhiNibohiyaNANaparokkhaM, se ttaM maiNANaM // arthanA = zabdArtha :- Dva = A kramathI, bheyavattha = bheda prabheda, vikalpo, huMti = thAya che, asthALa arthane, IndriyonA viSayone, zahaLammi = grahaNa karavAmAM, taF = temaja, viyAlane paryAlocana, samIkSAmAM, vavasAmni = arthanA nirNayamAM, juna = punaH, pharI, tyAra pachI, dharaLa = arthanI avicyuti, smRti ane vAsanAne, dhAraLa = dhAraNA, vitti - kahela che, juThThuM = zrotrendriya dvArA spaSTa thayela, puLa = paraMtu, ajuduM tu = AMkhathI, spaSTa karyA vinA ja, bRhmapuduM = baddha sRSTane jANe che, viyA nare = ema kahevuM joIe, mAsA = vaktA dvArA choDAyelA pudgalanA samUhanI, samaleDhIo = samazreNiomAM sthita, vyakti, i = je, sad = zabdane, muLad = sAMbhaLe che, mausiyaM = anya zabda dravyathI mizrita, puLa = pharI, zaile| = vizreNimAM sthita vyakti, pniyA = niyamathI, parAr = parAghAta thavA para ja sAMbhaLe che, rrA = paryAlocanarUpa, apoha - samIkSA, ciMtana, nizcayAtmaka jJAna, vImaMsA - vimarzarUpa, mArza = mArgaNA--anvaya dharma vidhAnarUpa vicAraNA, vesakhA = vyatireka dharmarUpa vicAraNA, sakhkhA = saMjJA, abhiruci, sarpha = smRti, marhu = mati, pappA = prajJA. = bhAvArtha : [1] Abhinibodhika matijJAnanA saMkSepamAM avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA e cAra bheda kramathI batAvyA che. [2] Indriya viSayone grahaNa karavAmAM avagraha matijJAna thAya che. te grahaNa karela viSayamAM samIkSA karavAthI IhA matijJAna thAya che. te viSayamAM nirNaya thavo te avAya matijJAna che ane te nirNayarUpa avAya matijJAnane smRtinA rUpamAM dhAraNa karavuM, te dhAraNA kahevAya che. [3] avagraha jJAnanuM kALa parimANa eka samayanuM che. IhA ane avAya jJAnanuM kALaparimANa aMtamuhUrta che tathA dhAraNAnuM kALa parimANa saMkhyAta kALa athavA asaMkhyAta kALa paryaMta che ema jANavuM arthAt dhAraNAno utkRSTa kALa asaMkhya varSono che. [4] zrotrendriyanI sAthe spaSTa thavA para ja zabda sAMbhaLI zakAya che paraMtu netra rUpane spaSTa karyA vagara ja dekhe che kAraNa ke cakSurindriya aprApyakArI che. ghrANa, rasana ane sparzana Indriyo dvArA baddha ane spaSTa thayelA gaMdha, rasa ane sparzanA pudgalo ja jANavAmAM Ave che. ema kahevuM joIe. [5] vaktA dvArA tajAyela bhASA rUpa pudgala-samUhanI samazreNimAM sthita zrotA je zabda sAMbhaLe che te niyamathI anya zabda dravyothI mizrita ja sAMbhaLe che. vizreNimAM sthita zrotA niyamathI parAghAta thayela zabdane ja sAMbhaLe che.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna 197 | [] (1) IhA-sadartha paryAlocanarUpa (2) apoha-nizcayAtmaka jJAnasamIkSA (3) vimarza vicAraNA (4) mArgaNA-anvayadharma vidhAnarUpa vicAraNA (5) gaveSaNA-vyatireka dharmanirAkaraNarUpa vicAraNA (6) saMjJA (7) smRti (8) mati (9) prajJA e dareka Abhinibodhika matijJAnanA paryAyavAcI nAma che. A Abhinibodhika jJAnarUpa parokSajJAnanuM varNana pUrNa thayuM. A rIte matijJAnanuM varNana saMpUrNa thayuM. vivecana : vaktA kAyayogathI bhASA vargaNAnA pugalone grahaNa karIne tene vacanayogathI bhASArUpamAM pariNAve che, tyAra bAda kAyayogathI choDe che. prathama samayamAM gRhIta pudgalone bIjA samayamAM ane bIjA samayamAM gRhIta pudgalone trIjA samayamAM choDe che. vaktA dvArA choDelA zabdo dareka dizAomAM vidyamAna zreNio(AkAzanA pradezonI paMktio)mAM jAya che, kema ke zreNinA pramANe ja tenI gati thAya che, vizreNimAM gati thatI nathI. vaktA jyAre bole che tyAre samazreNimAM gamana karatAM karatAM tenA dvArA joDAyelA zabdo te ja zreNimAM pahelethI vidyamAna bhASA vargaNAnA dravyane potAnA rUpamAM(zabda rUpamAM) pariNata karI le che. A rIte te banne prakAranA zabdo(mULazabdo ane vAsitazabdo)ne samazreNImAM sthita zrotAjana grahaNa kare che. mATe mizrita zabdonuM grahaNa karavAnuM kahyuM che. A vAta samazreNimAM sthita zrotAjanonI thaI paraMtu vizreNimAM sthita arthAt vaktA dvArA choDAyelA zabda dravya je zreNimAM gamana karI rahela hoya tenAthI bhinna zreNimAM sthita zrotA kevA prakAranA zabdone sAMbhaLe che? kema ke vaktA dvArA choDAyelA zabda vizreNimAM jaI zakatA nathI pachI e sAMbhaLe kevI rIte? A zaMkAnuM samAdhAna gAthAnA uttarArdhamAM karela che. tenuM tAtparya A pramANe che- vizreNimAM sthita zrotA na to vaktA dvArA niHsRSTa zabdane sAMbhaLe ke na to mizrita zabdone sAMbhaLe, te vAsita zabdone ja sAMbhaLe che. tenuM kAraNa e che ke vaktA dvArA niHsRSTa zabda bIjA bhASA dravyane zabda rUpamAM vAsita kare che ane e vAsita zabda vibhinna samazreNimAM jaIne zrotAnA viSayabhUta bane che, sAMbhaLavAmAM Ave che. matijJAnanA sAdhanabhUta pAMca IndriyonI utkRSTa zakti A pramANe che- zrotrendriyanI utkRSTa zakti bAra jojanathI Avela zabdane sAMbhaLavAnI che. gaMdha, rasa ane sparzanA pugalone grahaNa karavAnI utkRSTa zakti dhrANendriya, rasanendriya ane sparzendriyanI nava jojananI che. cakSurindriyanI zakti lAkha jojanathI adhika rUpane grahaNa karavAnI che. A kathana abhAsvara(aprakAzaka) dravyanI apekSAe che paraMtu prakAzaka dravyanI apekSAe lAkho jojana dUrathI dekhI zake che. dareka Indriyo jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa potapotAnA viSayane grahaNa kare che. matijJAnanA paryAyavAcI zabdo nIce pramANe che(1) IhA- paryAlocana, anuprekSaNa. T . . . .. ..
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 (2) apoSa- nizcaya karavo, samIkSA, ciMtana, vimarza- hA ane avAyanA mAdhyamathI thanArI vicAradhArA, vicAraNA, (4) mArgaNA anvaya dharma anurUpa anveSaNa karavuM, vicAra karavo. (5) gaveSaNA-- vyatireka dharmathI vyAvRtti rUpa vicAravuM. saMjJA-- pahelA anubhava karela ane vartamAnamAM anubhava karAtI vastunI ekatAnuM anusaMdhAna jJAna. (6) (7) smRti- atItamAM anubhavela vastunuM smaraNa karavuM. (c) mati jai jJAna vartamAnanA viSayane grahaNa kare che. (9) prajJA-- viziSTa prakAranA AyopazamathI utpanna buddhi, A nava nAma Abhinibodhika jJAnamAM samAviSTa thaI jAya che. jAtismaraNa jJAna paNa matijJAnano ja eka paryAya che. jAtismaraNa jJAnI utkRSTa saMjJIpaNe karelA potAnA navaso bhavone jANI zake che. matijJAna azrutanizrita matijJAna (4) I 1. autpAtikI buddhi 2. vainayikI buddhi 3. kArmikA buddhi 4. pAriNAmikI buddhi vyaMjanAvagraha (4) , 1. zrotendriyavyaMjanAvagra 2. dhrANendriyavyaMjanAvagra sanendriyavyaMjanAvagra 4. sparzendriyavyaMjanAvo zrRtanizcita matijJAna (28) avagraha IhA (6) avAya (6) arthAvagraha (6) / 1. strotendriyaarthAvagraha zrI naMdI sUtra 2. cakSurindriyaarthAvagA 3. ghAundriyaarvAvata 4. rasanendriyaarthAvata 5. sparzendriyanovasata 6. noindriyaarthAvagraha || matijJAna saMpUrNa | dhAraNa (6)
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrutajJAna 199 AThamuM prakaraNa zrutajJAna oooooooooo ZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ, BOXoxoxoxooooooooooooooooooooooooooo zrutajJAnanA cauda prakAra :| 1 se kiM taM suyaNANaparokkhaM ? suyaNANaparokkhaM coddasavihaM paNNattaM, taM jahA- akkharasuyaM, aNakkharasuyaM, saNNisuyaM, asaNNisuyaM, sammasuyaM, micchasuyaM, sAiyaM, aNAiyaM, sapajjavasiyaM, apajjavasiyaM, gamiyaM, agamiyaM, aMgapaviTuM, annNgpvitttth| zabdArtha:-suyaLaTLa parovaranuM zrutajJAnarUpa parokSajJAnanA, vova cauda prakAra, aharasurtha = akSara zruta, apaharasuvuM = anakSara zruta, sAsuvuM = saMjJIzruta, aousuI = asaMjJIzruta, lagnasuya = samyaphyuta, micchaturtha = mithyAzruta, sApha = sAdiThuta, gAya = anAdidhRta, sapanavasiya = saparyavasitakRta, apannavaliye aparyavasitazruta, miya = gamikazruta, samaya = agamikazruta, saMpavi = aMgapraviSTazruta, pagapavi6 = anaMgapraviSTakRta. bhAvArtha :- prazna- zrutajJAnarUpa parokSajJAnanA keTalA prakAra che? uttara- zrutajJAnarUpa parokSajJAnanA cauda prakAra che, jema ke- (1) akSara zruta (2) anara zruta (3) saMjJIzruta (4) asaMjJIzruta (5) samyaphyuta (6) mithyAzruta (7) sAdikSuta (8) anAdidyuta (9) saparyavasitakRta (10) aparyavasitazruta (11) gamikazruta (12) agamikahyuta (13) aMgapraviSTadyuta (14) anaMgapraviSTadyuta. vivecana : zrutajJAna paNa matijJAnanI jema parokSajJAna che. zrutajJAna matipUrvaka hoya che arthAt zrutajJAnamAM matino sahakAra avazya hoya, mATe sUtrakAre matijJAna pachI zrutajJAnanuM varNana karela che. A sUtramAM zrutanA cauda bhedonA je nAma Apela che, te dareka bhedonI vyAkhyA mULa pAThamAM kramazaH AgaLa batAvavAmAM Avaze. vAstavamAM A cauda bheda nathI paraMtu A cauda prakArathI vistArapUrvaka zrutanuM varNana karavAmAM Avela che. saMkSepamAM A caudamAMthI dareka be bhedamAM saMpUrNa zrutajJAnano samAveza thaI jAya che. chatAM zrutajJAna saMbaMdhI vividha prakAranI jANakArI mATe ahIM sAta prakArathI zratanA bebe bheda karavAmAM AvyAM che. kema ke
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 200 | zrI nadI sUtra akSaradyuta ane anakSazruta A be bhedamAM uparyukta bAra bhedonuM svarUpa spaSTa thaI zake nahIM. te badhA gahana viSayonuM jJAna prApta thaI zake te mATe A bAra bhedono ullekha paNa bahu ja upayogI che. A zrutajJAna kevaLa vidvAnone ja prApta thAya ema nahIM paraMtu sarvasAdhAraNa vyaktio paNa A zrutajJAnanA adhikArI hoya che mATe vividha apekSAothI vividha bhedonuM varNana karavAmAM AvyuM che. [1] akSaradyuta :| 2 se kiM taM akkharasuyaM ? akkharasuyaM tivihaM paNNattaM, taM jahAsaNNakkhara, vaMjaNakkhara, laddhiakkhara / se kiM taM saNNakkharaM ? saNNakkharaM akkharassa saMThANAgiI / se taM sAhAM . se kiM taM vaMjaNakkharaM ? vaMjaNakkharaM akkharassa vaMjaNAbhilAvo, se ttaM vNjnnkkhrN| se kiM taM laddhiakkharaM ? laddhi akkharaM akkhara laddhiyassa laddhiakkharaM samuppajjai, taM jahA- soiMdiya laddhiakkharaM, cakkhidiya laddhiakkharaM, ghANiMdiya laddhiakkharaM, rasaNiMdiya laddhiakkharaM, phAsiMdiya laddhi akkharaM, NoiMdiya laddhiakkharaM / se taM laddhiakkharaM / se ttaM akkharasuyaM / zabdArtha - saUG = saMjJAakSara, vaMkagatharaM = vyaMjana akSara, biu = labdhi akSara, jaERa= akSaranI, saMpAI = saMsthAna-AkRtine, vanamAminAvo = uccAraNane, karatayilsa = akSara labdhino, samuppana = utpanna thAya che. bhAvArtha :- prazna- akSarakRtanA keTalA prakAra che? uttara- akSaradyutanA traNa prakAra che, jema ke- (1) saMjJA akSara (2) vyaMjana akSara (3) labdhi akSara. saMjJA akSara kone kahevAya che? akSaranuM saMsthAna athavA AkRti Adi je bhinna bhinnalipiomAM bhinna bhinna rIte lakhAya che tene saMjJAakSara kahevAya che. vyaMjana akSara kone kahevAya che? uccAraNa karavAmAM AvatA akSarone vyaMjanaakSara kahevAya che. labdhi akSara kone kahevAya? akSara labdhidhArI jIvane labdhiakSara utpanna thAya che arthAtu bhAvarUpa zrutajJAna utpanna thAya che, jema ke- zrotrendriya labdhi akSara, carindriya labdhi akSara, dhrANendriya labdhi
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutajJAna 201 | akSara, rasanendriya labdhi akSara, sparzendriya labdhi akSara, noIdriya labdhi akSara. A pramANe labdhi akSara che ane A pramANe akSara zratanuM varNana thayuM. vivecana : akSaraznata :- "kSara, saMcalane" dhAtuthI akSara zabda bane che, jema ke-kSati na vanati DratyakSa ram | arthAt akSarano artha "jJAna" che. jJAna jIvano svabhAva che. jJAna AtmAthI kyAre ya paNa juduM thatuM nathI. suSupta avasthAmAM paNa jIvano svabhAva hovAthI jJAna rahe ja che. ahIM bhAvAkSaranuM kAraNa hovAthI lekhita temaja uccArita "akAra" Adine paNa upacArathI akSara kahela che. akSaradyuta bhAvaRRtanuM kAraNa che. bhAvakRtane labdhiakSara kahevAya che. saMjJAkSara ane vyaMjanAkSara e banne dravyazratamAM aMtanihita che mATe akSarazrutanA traNa bheda kahela che. saMjJAkSara, vyaMjanAkSara ane ladhyakSara. (1) saMjJAkSara :- akSaranI AkRti, banAvaTa arthAt saMsthAnane saMjJAkSara kahevAya che. udAharaNa rUpea, A, i, I, u, U, ItyAdi athavA A, B, C, D, ItyAdi A vizvamAM jeTalI lipi prasiddha che e dareka lipinA akSarane saMjJAakSara kahe che. (2) vyaMjanAkSara :- jenAthI AkAra Adi akSaranA arthano spaSTa bodha thAya arthAtu akAra, IkAra Adi akSara bolavAmAM Ave che, temaja A vizvamAM jeTalI bhASAno prayoga thAya tenA uccAraNanA akSarane vyaMjanAkSara kahevAya che. jema ke- dIpaka dvArA pratyeka vastu prakAzita thAya che, joI zakAya che. evI ja rIte vyaMjanAkSara vaDe pratyeka vastuno artha samajI zakAya che. je je akSaranI je je saMjJA bane che tenuM uccAraNa tadanukULa bane tyAre te dravyAkSara bhAvaRRtanuM kAraNa bane che. akSaronA yathArtha saMyogathI zabda ane zabdonA yathArtha saMyogathI pada ane vAkya paNa bane che. tenA yogya uccAraNathI vaktAnA Azayano bodha thAya che. A prakAre lakhavAnI vividha rIta te 'saMjJAkSara' kahevAya che ane uccAraNa karavAnI vividha rIta te 'vyaMjanAkSara' kahevAya che. A baMnenA mAdhyamathI jIvane je akSarAtmaka jJAna thAya che te ladhyakSara zruta kahevAya che. (3) ladhyakSara :- labdhi upayoganuM nAma che. zabdane sAMbhaLIne arthanA anubhavapUrvaka paryAlocana kare tene labdhi akSara kahevAya che ane te bhAvazruta che, kema ke akSaranA uccAraNathI tenA arthano je bodha thAya tenAthI ja bhAvazruta utpanna thAya che. kahyuM che "zabdAdigrahaNasamanaMtaramiMdriyamanonimitaM zabdArthapAlocanAnusAri ronityakSarAnu viddha jJAnakupanAvate rUtyartha: " zabda grahaNa karyA bAda Idriya ane mananA nimittathI je zabdArtha paryAlocanAnusArI jJAna utpanna
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 | zrI nadI sUtra thAya te labdhi akSara kahevAya che. ahIM prazna thAya che ke uparyukta lakSaNa saMjJI jIvomAM ghaTita thAya che paraMtu vikalendriya temaja asaMjJI jIvomAM akAra Adi varNone sAMbhaLavAnI tathA uccAraNa karavAnI zaktino abhAva hoya che, to pachI e jIvone labdhi akSara kevI rIte saMbhavI zake ? uttara- zrotrendriyano abhAva hovA chatAM tevA prakArano kSayopazama te jIvomAM hoya ja che mATe tene avyakta bhAvakRta prApta thAya che. te jIvomAM AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJA hoya che. tIvra abhilASAne saMjJA kahevAya che. abhilASA e ja prArthanA che. bhaya dUra thaI jAya, amuka cIja mane prApta thaI jAya, evA prakAranI IcchA akSarAnusArI hovAthI tene paNa labdhi akSara hoya che. te labdhi akSara zrata cha prakAranuM che(1) jIvazabda, ajIvazabda athavA mizrazabda sAMbhaLIne kahenAranA bhAvane samajI levo te zrotrendriya ladhyakSara che athavA garjanAthI, haNahaNATathI, bhUMkavAthI, kAgaDA vagerenA zabda sAMbhaLIne tiryaMca jIvonA bhAvane samajI levA te zrotrendriya ladhyakSa zruta kahevAya che. (2) patra, patrikA ane pustaka Adi vAMcIne athavA bIjAnA saMketa tathA IzAro vagere joIne tenA abhiprAyane jANI levA te cakSurindriya ladhyakSa zruta kahevAya che kema ke saMketa vagere joIne teno javAba devA mATe tathA tenI prApti mATe athavA tene dUra karavA mATe je bhAva utpanna thAya te akSara rUpa ja hoya che. (3) bhinna bhinna jAtinA phaLo tathA phUlonI sugaMdha, pazu pakSInI gaMdha, amuka strI puruSanI gaMdha, amuka bhakSya tathA abhakSyanI gaMdhane sUMghIne jANI le ke A amukanI ja gaMdha che te dhrANendriya labdhiakSara zruta kahevAya che. (4) koI paNa khAdyapadArtha cAkhIne tenA khATA, mIThA, tIkhA, kaDavA, tUrA Adi rasathI padArthanuM jJAna karI levuM te jIhendriya ladhyakSa zruta kahevAya che. (5) zIta, uSNa, haLavo, bhAre, kaThora athavA komaLa sparza dvArA vastune oLakhI levI tathA prajJAcakSu hovA chatAM sparza mAtrathI akSarane oLakhIne tenA bhAvane samajI levA te sparzendriya ladhyakSara zruta kahevAya che. (6) jIva je vastunuM ciMtana kare che, tenI akSara rUpe zabdAvali athavA vAkyAvali banI jAya che. jema ke- amuka vastu mane maLI jAya athavA mAro mitra mane maLI jAya to huM mArI jAtane dhanya athavA puNyazALI samajIza. evI vicAradhArA noIdriya athavA manojanya ladhyakSara zruta kahevAya che. ahIM prazna thAya che ke pAMca Indriya ane mana e cha nA nimittathI matijJAna paNa utpanna thAya che ane zrutajJAna paNa utpanna thAya che to A cha nA nimittathI athavA koI paNa nimittathI jJAna utpanna thAya tene matijJAna kahevAya? ke zrutajJAna kahevAya?
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutazAna 203 uttara- jyAre jJAna akSararUpe bane tyAre tene zruta kahevAya arthAt matijJAna kAraNa che ane zrutajJAna tenuM kArya che. matijJAna sAmAnya che ane zrutajJAna vizeSa che. matijJAna mUMgu che ane zrutajJAna mukhara che. matijJAna anakSara che ane zrutajJAna akSarapariNata che. jyAre Indriya ane manathI anubhUti rUpa jJAna thAya tyAre tene matijJAna kahevAya paNa jyAre te akSara rUpe svayaM anubhava kare athavA potAno abhiprAya bIjAne koI paNa prakAranI ceSTAthI batAve tyAre te anubhava athavA ceSTA Adi zrutajJAna kahevAya che. A banne jJAna sahacArI che. [2] anakSara zruta : 3 se kiM taM aNakkharasuyaM ? aNakkharasuyaM aNegavihaM paNNattaM, taM nAuussiyN NIsasiyaM, NicchUDhaM khAsiyaM ca chIyaM ca / NissighiyamaNusAraM, aNakkharaM cheliyAIyaM // se ttaM aNakkharasuyaM / zabdArtha :- laliya = zvAsa levo, khasiya = zvAsa mUkavo, biblyU = thUMkavuM, plAsiya = = udharasa khAvI, chIvaM == chIMka khAvI, bisidhiya = nAka sApha karavAnI dhvani, mathusAra = anusvAra yukta 1 ceSTA karavI, cheliyADyuM = capaTI vagADavI. bhAvArtha :- prazna- anakSara zrutanA keTalA prakAra che ? uttara- anakSara zrutanA aneka prakAra kahyA che, jema ke- zvAsa levo, zvAsa mUkavo, thUMkavuM, udharasa khAvI, chIMka khAvI, nAka sApha karavuM temaja bIjI anusvArayukta ceSTA karavI e dareka avAja anakSara zruta che. vivecana : anakSarazruta H-- je zabda varNAtmaka na hoya, kevaLa dhvanirUpa ja hoya te anakSarazruta kahevAya che. koI vyakti potAnI vizeSa vAta bIjAne samajAvavA mATe IcchApUrvaka saMketayukta anakSara dhvani kare te anakSarazruta kahevAya che. jema ke- lAMbo lAMbo zvAsa le athavA zvAsa choDe, chIMka khAya, khAMsI khAya, thUMke, nAsikAmAMthI avAja kADhe, hUMkArA kare, e rIte upalakSaNathI sITI vagADe, ghaMTI vagADe, nagAruM vagADe, vAjuM vagADe, byUgala vagADe, elArma vagADe ItyAdi buddhipUrvaka bIjAne sUcita karavA mATe, hita ahita batAvavA mATe, sAvadhAna karavA mATe, prema, dveSa athavA bhaya pradarzita karavA mATe, svayaM AvavA javAnI sUcanA devA mATe, pharaja para pahoMcavA mATe, mArgadarzana mATe je kaMI dhvani athavA saMketa karavAmAM Ave te darekane anakSarazruta kahe che. prayojana vagara je dhvani karavAmAM Ave teno samAveza anakSarazrutamAM thAya nahIM. ukta
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 dhvanio bhAvazrutanuM kAraNa hovAthI te dravyazruta kahevAya che. [3-4] saMjJI -saMjJIzruta 4 se kiM taM saNNisuyaM ? saNNisuyaM tivihaM paNNattaM taM jahA- kAliovaeseNaM, heUvaeseNaM, diTThivAovaeseNaM / : se kiM taM kAliovaeseNaM ? kAliovaeseNaM - jassa NaM atthi IhA, avoho, maggaNA, gavesaNA, ciMtA, vImaMsA, se NaM saNNIti labbhai / jassa NaM Natthi IhA, avoho, maggaNA, gavesaNA, ciMtA, vImaMsA, se NaM asaNNIti labbhai / se ttaM kAliovaeseNaM / zrI naMdI sUtra se kiM taM heUvaeseNaM ? heUvaeseNaM-jassa NaM atthi abhisaMdhAraNapuvviyA karaNasattI, se NaM saNNItti labbhai / jassa NaM Natthi abhisaMdhAraNapuvviyA karaNasattI, se NaM asaNNItti labbhai / se ttaM heUvaeseNaM / = se kiM taM diTThivAovaeseNaM ? diTThivAovaeseNaM saNNisuyassa khaovasameNaM saNNI labbhai / asaNNi suassa khaovasameNaM asaNNI labbhai / se ttaM diTThivAovaeseNaM / se ttaM saNNisuyaM, se ttaM asaNNisuyaM / AGEArtha :- kAliovaraseNaM = asi upadezathI, heUvaeseNaM hitAhitanI vive'buddhinI viyaa2e||aathii, diTTivAovaeseNaM = samyag } bhithyA dRSTinI viyArAthI, jassa NaM atthi = 4ne, nathI, IhA = DA, avoho = avAya, maggaNA = mArgazA, anvaya dharmAnveSaNA 35, gavesaNA gaveSaNA - vyatire, dharmAnveSaNa, paryAsoyana, ciMtA ciMtana, prema thaze khevI paryAsoyana, vImaMsA vimarza, A vastu AvI rIte saMghaTita thAya che khevo vicAra 42vo, se NaM saNNIti labbhai = 4 prANIne uData prahAranI vicAradhArA utpanna thAya tene saMjJI duhevAya che, asaNNIti labbhai = tene khasaMjJI TuDevAya che, se ttaM kAliovaeseNaM saMjJI lavanuM zruta saMjJIzruta hevAya khane khasaMjJI lavanuM zruta asaMjJI TuDevAya yA asiDI upadezathI saMjJI tebha4 saMjJIzruta che, abhisaMdhAraNa puvviyA = avyakta athavA vyasta vijJAna dvArA khAloyanA pUrva, karaNasattI = DiyA DaravAnI zakti pravRtti hoya, se NaM = tene, saNNItti saMjJI, khaovasameNaM kSayopazamathI, diTTivAovaeseNaM = bhe dRSTivAda, upadezathI saMzI kahevAya. = bhAvArtha :- prazna - saMjJIzrutanA DeTA prahAra che ? = = = uttara- saMjJIzrutanA tre| prakAra che, bhebha De - (1) asiDopahezathI (2) hetu upadezathI (3) dRSTivAhopadezathI.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ tajJAna 205 | (1) kAlikopadezathI saMjJIzruta kevA prakAranuM che? kAlikopadezathI- jene IhA, apoha-nizcaya, mArgaNA-anvaya dharmAnveSaNa, gaveSaNA-vyatireka dharmAnveSaNa, paryAlocana, ciMtA- kema thaze? e rIte paryAlocana, vimarza--vicAra thAya tene saMzI kahevAya che. jene IhA, apoha, mArgaNA, gaveSaNA, ciMtA ane vimarza na hoya tene asaMzI kahevAya che. saMjJI jIvonuM zruta te saMjJIzruta kahevAya ane asaMjJI jIvonuM zruta te asaMjJIzruta kahevAya che. A kAlikopadezathI saMjJI ane asaMjJI zrata che. (2) hetupadezathI saMjJI zrata kevA prakAranuM che? hetupadezathI je jIvanuM avyakta athavA vyakta vijJAna vaDe vicArapUrvaka kriyA karavAnI zakti-pravRtti che tene saMjJI kahevAya che. tenAthI viparIta je prANInI abhisaMdhAraNa evI vicArapUrvaka kriyA karavAnI zakti-pravRtti na hoya te asaMjJI hoya che. A hetu upadezathI saMjJI-asaMjJIzrata che. (3) daSTivAdopadezanI apekSAe saMjJIzruta kevA prakAranuM che? daSTivAdopadezanI apekSAe saMjJIzrutanA kSayopazamathI saMjJIzruta kahevAya che. asaMjJIzrutanA kSayopazamathI asaMjJIzruta kahevAya che. A daSTivAdopadezanuM varNana che. A rIte saMjJIzruta ane asaMjJIzrutanuM varNana che. vivecana : A sUtramAM saMjJIzruta ane asaMjJIzratanI paribhASA batAvela che. jene saMjJA hoya che te saMjJI kahevAya, jene saMjJA na hoya te asaMzI kahevAya. saMjJI ane asaMjJI banne zruta traNa prakAranA hoya che, jema ke- dIrghakAlikopadezathI, hetuupadezathI ane daSTivAdopadezathI. (1) dIrghakAlikopadeza :- jenAmAM samyaka arthane vicAravAnI buddhi hoya, je dIrghakAlika vicAraNA kare eTale bhUta, bhaviSya ane vartamAna mATe amuka kArya kevuM thayuM, kevuM thaze ane kevuM thaI rahyuM che evuM je ciMtana kare temaja vicAra-vimarza Adi vaDe vastu tattvane sArI rIte jANI zake te saMjJI kahevAya. garbhaja tiryaMca, manuSya, aupapAtika deva ane nAraka jIva e badhA mana:paryAptithI saMpanna saMzI kahevAya che. kema ke tene trikALa viSayaka ciMtA temaja vicAra vimarza Adi saMbhavI zake che. jema ke netramAM jyoti hoya to pradIpanA prakAzathI vastu tattvanI spaSTa jANakArI thaI zake che. e ja rIte manolabdhi saMpanna prANI manodravyanA AdhArathI vicAra-vimarza Adi vaDe AgaLa pAchaLanI vAtane sArI rIte jANI levAnA kAraNe saMjJI kahevAya che paraMtu jene manolabdhi prApta na hoya tene asaMjJI kahevAya che. saMmUrchAima paMcendriya, caurendriya, teIndriya, beIndriya ane ekendriya, e darekano samAveza asaMjJImAM thAya che. kAlika zabdathI ahIM dIrghakAlika artha apekSita che. upadeza zabda vicAraNAnA arthamAM prayukta che mATe dIrghakAlika vicAraNA karanAra saMjJInuM zruta ane tenAthI viparIta asaMjJInuM zrata e baMnene kAlikopadezathI zratamAM grahaNa karela che.
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 20 | zrI naMdI sUtra tatra vizene-travidattopadIrSAsikyuponeti draSTadhyam - [TIkA] jevI rIte manolabdhi, svalpa, svalpatara ane svalpatama hoya che evI rIte aspaSTa, aspaSTatA ane aspaSTatama arthanI prApti thAya che. jema ke saMjJI paMcendriyathI saMmUrchAima paMcendriyamAM aspaSTa jJAna hoya che, tenAthI corendriyamAM nyUna, tenAthI teIndriyamAM kaMIka ochuM ane beIndriyamAM aspaSTatara hoya che. ekendriyamAM aspaSTatama arthanI prApti thaI zake che. e badhA asaMjJI jIvo hovAthI tenuM zruta asaMjJI zruta kahevAya che. (2) hetu upadeza - hitAhita, yogyAyogyanI vicAraNA. je buddhipUrvaka svadeha pAlana mATe ISTa AhAra AdimAM pravRtti kare ane aniSTa AhAra AdithI nivRtti pAme tene hetu upadezathI saMzI kahevAya che. tenAthI viparIta hoya tene asaMjJI kahevAya che. A daSTie beIndriya Adi cAra prakAranA trasa jIvo saMjJI che ane pAMca sthAvara asaMjJI che. jema ke gAya, baLada, bakarI Adi pazu potAnA ghare svayaM AvI jAya che, madhamAkhI AjubAjumAM jaIne makaraMdanuM pAna karIne pharI potAnA sthAne AvI jAya che. macchara Adi nizAcara divasamAM chupAI jAya che ane rAtre bahAra nIkaLe che. mAkhIo sAyaMkALe surakSita sthAne besI jAya che. teo ThaMDI garamIthI bacavA mATe taDakAmAMthI chAyAmAM ane chAyAmAMthI taDakAmAM AvajA kare, duHkhathI bacavAno prayAsa kare tene saMjJI kahevAya ane je jIvo buddhipUrvaka ISTa aniSTamAM pravRtti tathA nivRtti na karI zake tene asaMzI kahevAya. jema ke- vRkSa, lattA, pAMca sthAvara ItyAdi. bIjI rIte kahIe to hetu-upadezanI apekSAe pAMca sthAvara ja asaMjJI che. bAkI badhA saMjJI che. kahyuM che kRmikITapaMtagAdyAH, samanaskA: jaMgamAzcaturbhedAH / amanaskAH paMcavidhAH, pRthivIkAyAdayo jIvAH // ahIM paNa A ja vAtanI puSTi karI che- IhA Adi ceSTAothI yukta kRmi, kIDA, pataMgiyA Adi trasa jIvo saMjJI che ane pRthvIkAya Adi pAMca sthAvara jIvo asaMjJI che. mATe hatopadezathI trasa jIvonuM zruta saMjJIzruta kahevAya ane sthAvara jIvonuM zruta asaMjJIzruta kahevAya che. (3) daSTivAdopadeza - daSTinI apekSAe vicAraNA. je samyagudaSTi kSayopazama jJAnathI yukta hoya te daSTivAdopadezathI saMjJI kahevAya che. vastutaH yathArtha rUpathI hitAhitamAM pravRtti ke nivRtti samyagdaSTi vinA thaI zake nahIM. tenAthI viparIta je samyagudaSTi nathI arthAtu mithyAdaSTi che tenuM zrata daSTivAdopadezanI apekSAe asaMjJIzruta kahevAya che. A rIte daSTivAdopadezanI apekSAe saMjJI ane asaMzI zrutanuM pratipAdana che. [5] samyakazruta :| 5 se kiM taM sammasuyaM ? sammasuyaM jaM imaM arahatehiM bhagavaMtehiM uppaNNa NANadaMsaNadharehi, telukka-Nirikkhiya-mahiyapUiehiM, tIya-paDuppaNNa
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 zrutazAna maNAgaya- jANaehiM, savvaNNUhiM, savvadarisIhiM, paNIyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM, teM nahA (2) AyAro (2) sUcaDo (rU) dALa (4) samavAo (1) vivAhapaLattI (6) gAyAdhammanhAo (7) vAsavisAmo (8) aMtADavasAmo (5) anuttarovavA- phyavasAo (10) panhAvAnaraLArUM (2) vivAnapuNya (2) diTThivAo / icceyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM coddasapuvvissa sammasuyaM, abhiNNadasapuvvissa sammasuyaM, teNaM paraM bhiNNesu bhayaNA / se ttaM sammasuyaM / zabdArtha:- arihaMtehiM bhaLavuMtehiM = arihaMta bhagavAna, kaCLaLALavaMsaLadhareEi = utpanna jJAna darzananA dhAraNahAra, tettu - trilokavartI jIvo dvArA, iivilaya = Adara, sanmAnapUrvaka dekhela, mahiyapUrtti - bhAvayukta-namaskRtya, tIya pahubaLa-mAya = atIta, vartamAna ane anAgatane, gALaE jANakAra, savvabhUtti = sarvajJa ane, savvavIihiM - sarvadarzI dvArA, pIya = praNIta, artha vaDe kathita, f = je, maM = A, TuvAlaAi = dvAdazAMgarUpa, piDAM = gaNipiTaka che, phnteya = A, co(puvilsa - cauda pUrvadhArInuM, sammasuyaM - sabhyazruta ja hoya che. abhiLavasa publiksa - saMpUrNa daza pUrvadhArIne paNa, teLa para = te sivAya, bhiLeluM = daza pUrvathI kaMIka nyUna ane nava pUrva AdinuM jJAna hovA chatAM, mayaLA = bhajanA hoya che arthAt sabhyazruta paNa hoya ane mithyAzruta paNa hoya. = = = bhAvArtha:- prazna- sabhyazruta kone kahevAya ? uttara- utpanna thayela kevaLajJAna ane kevaLadarzanane dhAraNa karanAra, trilokavartI jIvo dvArA Adara-sanmAna ane bhaktibhAvathI pUjita, utkIrtana karAyelA, bhAvayukta namaskAra karAyelA evA atIta, vartamAna ane anAgatane jANanAra, sarvajJa ane sarvadarzI tIrthaMkara bhagavaMto dvArA praNIta-arthathI kathana karAyela A dvAdazAMga rUpa gaNipiTaka che. te samyazruta che. jema ke (1) AcArAMga (2) sUtrakRtAMga (3) sthAnAMga (4) samavAyAMga (5) vyAkhyAprajJapti jJAtAdharmakathAMga (7) upAsakadazAMga (8) aMtakRdghazAMga (9) anuttaropapAtikadazAMga (10) praznavyAkaraNa (11) vipAka ane (12) dRSTivAda, A sabhyazruta che. A dvAdazAMga gaNipiTaka cauda pUrvadhArInuM sabhyazruta ja hoya che. saMpUrNa daza pUrvadhArInuM paNa sabhyazruta ja hoya che. daza pUrvamAM kaMIka nyUna ane nava Adi pUrvanuM jJAna hoya to vikalpa che arthAt sabhyazruta hoya ane na paNa hoya. A pramANe sabhyazrutanuM varNana che. vivecana : A sUtramAM sabhyazrutanuM varNana che. sabhyazruta viSe aneka prazno upasthita thAya che, jema ke- (1) sabhyazrutanA praNetA koNa thaI zake ? (2) sabhyazruta kone kahevAya ? (3) gaNipiTakano
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 | zrI nadI sUtra artha zuM thAya? (4) AptapuruSa kone kahevAya? A darekano uttara A sUtramAM Apela che. samyakuzrutanA praNetA devAdhideva arihaMta bhagavAna che. arihaMta zabda guNano vAcaka che, vyakti vAcaka nathI. jo koInuM nAma arihaMta hoya to teno nAmanikSepa ahIM abhipreta nathI. arihaMtanuM citra athavA pratimA Adi sthApanA nikSepathI paNa prayojana nathI ane bhaviSyamAM arihaMta pada prApta karanArA jIvo athavA je arihaMtoe siddhapada prApta karyuM che evA parityakta zarIra je dravya nikSepanI aMtargata hoya che te paNa samyakazrutanA praNetA banI zake nahIM. kevaLa bhAvanikSepathI je arihaMta che te ja samyakuzrutanA praNetA hoya che. bhAva arihaMta koNa thaI zake? e vAtane spaSTa karavA mATe sUtrakAre sAta vizeSaNo batAvyAM che, jema ke (1) rihouM :- je rAgadveSa, viSayakaSAya Adi aDhAra doSothI rahita hoya ane cAra ghanaghAti karmano nAza karyo hoya, evA uttama puruSa bhAva arihaMta kahevAya che. ene bIjA zabdomAM te bhAva tIrthakara paNa kahevAya che. (2) bhAvahiM - bhagavAna zabda sAhityamAM bahu uccakoTino che. je mahAna AtmAmAM saMpUrNa aizvarya, niHsIma utsAha zakti, trilokavyApI yaza, saMpUrNa zrI rUpa sauMdarya, soLa kaLAyukta dharma, uddezyapUrti mATe karavAmAM Avela athAga parizrama ane samasta uttamottama guNanA dhAraka hoya tene ja ahIM bhagavAna kahevAmAM Avela che. siddha bhagavAnano ahIM bhagavAno zabdamAM samAveza karyo nathI. kAraNa ke te azarIrI hovAthI zrutajJAnanA prarUpaka hotA nathI. (3) 3ppaNa-:- arihaMtanuM trIjuM vizeSaNa che- utpanna jJAnadarzananA dhAraka. jJAnadarzana to adhyayana ane abhyAsathI paNa thaI zake che paraMtu evA jJAnadarzanamAM pUrNatA hotI nathI. ahIM saMpUrNa jJAnadarzananI vAta che. mATe ahIM utpanna vizeSaNano prayoga che. keTalAka loko Izvarane anAdi sarvajJa mAne che. tenA matano niSedha karavA mATe paNa A vizeSaNa Apela che kema ke temAM utpanna jJAnadarzananuM vizeSaNa hotuM nathI. (4) tejarijiyapUruM:- traNe lokamAM rahenAra asurendro, narendro ane devendro dvArA tIvra zraddhA bhaktithI je avalokita che. asAdhAraNa guNonA kAraNe te prazaMsanIya che. temaja prazasta mana, vacana ane kAyA dvArA vaMdanIya ane namaskaraNIya che. sarvotkRSTa sanmAna temaja bahumAna Adi vaDe pUjita che. (5) tIvavuHUAmaNaTyagALaE :- je traNe kALane jANanAra che. A vizeSaNa mAyAvIomAM to nathI hotuM paNa keTalAka vyavahAra nayanuM anusaraNa karatAM kahe che ke viziSTa jyotiSI, tapasvI ane avadhijJAnI paNa traNe kALane upayogapUrvaka jANI zake che paraMtu vAstavamAM te apUrNajJAnI ja hoya che. () savvapUT:- je sarvajJAnI arthAt loka aloka Adi sarva padArthane jANe che, vizvamAM rahela saMpUrNa
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutajJAna 209 | padArthone je hastAmalakavatuM jANe che, jenA jJAnarUpI darpaNamAM dareka dravya ane paryAya pratibiMbita thAya che, jenuM jJAna niHsIma che, tenA mATe A vizeSaNano prayoga karyo che. (7) dhvaritahiM :- je sarva dravya ane enI paryAyono sAkSAtkAra kare che. je A sAta vizeSaNothI saMpanna hoya che, vastutaH te ja sarvottama ApyuM che. te ja dvAdazAMga gaNipiTakanA praNetA che ane te ja samyakakRtanA racayitA che. ukta sAte yAvizeSaNo teramA guNasthAnavartI tIrthakara devonA che. gaNipiTaka - gaNi eTale AcArya ane temanI bAra aMga sUtrarUpa jJAnanI peTI ema gaNipiTakano zabdArtha thAya che. jemAM rAjA-mahArAjAo ane dhanADhaya zrImaMtone tyAM peTIomAM hIrA, pannA, maNi, mANeka, vairyaratna Adi vibhinna padArtho ane sarvottama AbhUSaNa hoya che, tema AtmakalyANa mATe vividha prakAranI zikSAo, navatattva nirUpaNa, dravyonuM vivecana, dharmanI vyAkhyA, AtmavAda, kriyAvAda, karmavAda, lokavAda, pramANavAda, nayavAda, syAdvAda, anekAMtavAda, paMcamahAvrata, tIrthakara banavAnA upAyo, siddha bhagavaMtonuM nirUpaNa, tapa viSenuM vivecana, karmagraMthI bhedavAnA upAyo, cakravartI, vAsudeva, prativAsudevano ItihAsa, ratnatrayanuM vizleSaNa Adi aneka viSayonuM jemAM yathArtha nirUpaNa che, te peTInuM jevuM nAma che evA ja samyakazrutaratno emAM nihita che. prazna thAya ke arihaMta bhagavaMta sivAya je anya zrutajJAnI che teo paNa zuM samyakazruta jJAna prarUpaka thaI zake che? saMpUrNa daza pUrvadharathI laIne cauda pUrvadhara sudhInA jeTalA paNa jJAnI che teonuM kathana niyamathI samyakSuta ja hoya che. kiMcit nyUna daza pUrvadharomAM samyaphyutanI bhajanA che arthAt teonuM zruta samyakazruta paNa hoI zake che ane mithyAzruta paNa hoI zake che kAraNa ke mithyAdaSTi jIvo paNa pUrvonuM adhyayana karI zake che paraMtu teo vadhAremAM vadhAre kaMIka nyUna daza pUrvanuM ja adhyayana karI zake che kema ke teno svabhAva ja evo che. sArAMza e che- cauda pUrvathI laIne paripUrNa daza pUrvanA jJAnI nizcaya samyadRSTi ja hoya che. mATe temanuM zruta samyakazruta ja hoya che. zeSa aMgadharo athavA pUrvadharomAM samyaphyuta niyamathI na hoya. samyadRSTinuM pravacana ja samyakruta banI zake che. 6. mithyAzruta :| 6 se kiM taM micchAsuyaM ? micchAsuyaM, jaM imaM aNNANiehi micchAdiTThiehiM, sacchaMdabuddhi maivigappiyaM, taM jahA- bhArahaM, rAmAyaNaM, bhImAsurakkhaM, koDillayaM, sagaDa bhaddiyAo, khoDaga(ghoDaga)muhaM, kappAsiyaM, NAgasuhumaM, kaNagasattarI, vaisesiya, buddhavayaNaM, terAsiyaM, kAviliyaM, logAyayaM, sadvitaMtaM, mADharaM,
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 210 zrI naMdI sUtra purANaM, vAgaraNaM, bhAgavayaM, pAyaMjalI, pussadevayaM, lehaM, gaNiya, sauNiruyaM, NADayAI / ahavA bAvattari kalAo, cattAri ya veyA saMgovaMgA, eyAI micchadiTThissa micchattapariggahiyAI micchAsuyaM, eyAI ceva sammadiTThissa sammattapariggahiyAI sammasuyaM / ahavA micchadiTThissavi eyAiM ceva sammasuyaM, kamhA? sammattaheuttaNao, jamhA te micchadiTThiyA tehiM ceva samaehiM coiyA samANA kei sapakkhadiTThIo cayaMti / se taM micchAsuyaM / / zArtha :- aNNANiehiM = masAnI dvArA, micchAdiTThiehiM = mithyAiSTimo dvArA, sacchaMda = svAbhiprAya, buddhI = ava bhane DA, mai = bhAti, apAya bhane dhaa29||thii, vigappiaM = vilpita, jaM , imaM = 1, bhArahaM = bhArata, rAmAyaNaM = rAmAyA, bhImAsurakkhaM = bhImAsurota, koDillayaM = auTilya, sagaDa bhaddiyAo = 02(madriA, khoDaga muhaM = ghoTa bhuma, kappAsiyaM = AsiDa, NAgasuhuma = nA-sUkSma, kaNagasattarI = saptati, vaisesiyaM = vaiziSi, buddhavayaNaM = suddhavayana, terAsiyaM = zazi, kAviliyaM = apilIya, logAyayaM = soyata, sadvitaMtaM = paSTitaMtra, mADharaM = bhADha2, purANaM = purA, vAgaraNaM = vyA425, bhAgavaM = (bhAgavata, pAyaMjalI = pAsa, pussadevayaM = puSpavata, lehaM = vepa, gaNiyaM = ta, sauNiruyaM = zaniruta, NADayAI = 1123, bAvattari kalAo = jotera sAmao, cattAri veyA = yAra veha, saMgovaMgA = aMgopAMga sahita, eyAI = mA, micchadiTTissa = mithyASTinu zruta, micchattapariggahiyAI = mithyAt13 adde| 420, micchAsuyaM = mithyAzruta cha, eyAI ceva = meM 624 graMtha, sammadiTThissa = sabhyaSTirnu, sammattaparigahiyAI = sabhya3pe adde| 438, sammasuyaM = sabhyazrata cha, kamhA = 3vIzata, sammattaheuttaNao = asabhyatvamA tu cha, jamhA = hethI, coiyA samANA = prerita thaIna, kei = ocha, sapakkhadiTTio = potAnA mithyAtvano, cayaMti = tyAga karI de che. bhAvArtha :- prazna- mithyAzrutanuM 2135 cha ? uttara-ajJAnI ane mithyAdaSTio dvArA svacchaMda ane viparIta buddhi vaDe kalpita graMtha mithyAzruta cha, sebha : (1) mahAbhArata (2) rAmAyA (3) bhImAsuro'ta (4) kauTilya (5) (mdi| (s) ghoTa bhu5 (7) asiDa (8) nAga-sUkSma () saptati (10) vaizeSi (11) buddhavayana (12) rAzi (13) pilIya (14) soDAyata (15) SaSTitaMtra (17) bhADha2 (17) puraa| (18) vyA 29 // (18) bhAgavata (20) pAtali (21) puSpavata (22) 25 (23) gaNita (24) zakuniruta (25) na128 athavA boMtera kalAo temaja aMgopAMga sahita cAra veda. A badhA mithyAdaSTi dvArA mithyArUpamAM grahaNa
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutajJAna 211 | karela che, mATe te mithyAzruta che. A ja graMtha samyagudaSTi dvArA samyakarUpe grahaNa karAyela hoya to samyakazruta che athavA mithyAdaSTi mATe paNa A ja graMthazAstra kyAreka samyakazruta rUpa thAya che. prazna- tenuM zuM kAraNa che? uttara- jyAre e zAstra tenA samyakatvamAM hetarUpa thAya che arthAta koI mithyAdaSTi e graMthothI prerita thaIne potAnA mithyAtvano tyAga kare che. tyAre te samyakakSata bane che. A pramANe A mithyAzratanuM svarUpa che. vivecana : A sUtramAM mithyAzrutano ullekha che. mithyAzruta kone kahevAya? mithyAdaSTi tema ja ajJAnI potAnI samajaNa temaja kalpanAthI janatA samakSa vicAra rAkhe, e vicAra tAtvika na hovAthI mithyAzruta kahevAya che arthAta jenI daSTi, vicArasaraNI mithyAtvathI anurajita hoya, te mithyAdaSTi kahevAya che. mithyAtvanA dasa prakAra che. temAMthI jo koI eka prakAra paNa hoya to te mithyAdaSTi che. jema ke (1) adhakhe thampasaUM :- adharmane dharma samajavo. jema ke bhinna bhinna devI devatAo Adi mATe Izvara, pita Adi mATe hiMsA Adi pApa kRtyanuM AcaraNa karIne temAM dharma samajavo; zikAra khelavAmAM, mAMsa, IDA, madirA AdinuM sevana karavAmAM ke anyAya, anItimAM dharma samajavo tene mithyAtva kahe che. (2) dhanne adharmasaMT:- ahiMsA, saMyama, tapa temaja jJAna, darzana ane cAritrarUpa ratnatraya dharmane adharma samajavo. (3) 3mane mAsaT :- unmArgane sanmArga samajavo arthAt saMsAra paribhramaNa karAvanAra duHkhada mArgane mokSano mArga samajavo. (4) mane 3khyA :- mokSa mArgane saMsArano mArga samajavo, jema ke samyagadarzanajJAnacAritrANi mokSamArga, A uttama mokSa mArgane saMsArano mArga samajavo. (5) anIDa rIvaNaUM :- ajIvane jIva mAnavo. saMsAramAM je kaMI dazyamAna che e badhA jIva ja che, ajIva padArtha vizvamAM che ja nahIM. A rIte ajIvane jIva samajavo. (6) jIve anAvasaUM :- jIvamAM ajIvanI kalpanA karavI. cArvAka matanA anuyAyI zarIrathI bhinna AtmAnA astitvane mAnatA nathI. koI koI vicArako pazuomAM paNa AtmAno InkAra kare che, temAM kevaLa prANa ja mAne che. e kAraNe teone mAravAmAM ane teonuM mAMsa khAvAmAM pApa mAnatA nathI. AvI mAnyatAne mithyAtva kahe che. pANI, agni vagere ekendriyamAM jIvano svIkAra na kare, tene ajIva padArtha mAne te paNa mithyAtva kahe che. (7) asAda sAdarA :- asAdhune sAdhu mAne. je vyakti dhana-vaibhava, strI-putra ke jamIna-makAna vagere parigraha rAkhanAra hoya paraMtu teno tyAgI na hoya evA, mAtra veSadhArIne sAdhu mAne.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 212] zrI nadI sUtra (8) sAhulu asAdulaMT:- sAdhune asAdhu mAne. zreSTha, saMyata, pAMca mahAvrata temaja samiti ane guptinA dhAraka munione ajJAna ke kusaMgatanA kAraNe asAdhu samajavA ane tene DhoMgI, pAkhaMDI samajavA. (9) anusu kurata :- amuktane mukta samajavA. je jIvoe karma baMdhanathI mukta thaIne siddhapada prApta karyuM nathI. teone karma baMdhanathI rahita ane mukta samajavA. (10) kusu amuttala - je AtmA karmabaMdhanathI mukta thaI gayA che, tene amukta samajavA. AtmA kyAre ya paNa paramAtmA thaI zakato nathI, koI jIva sarvajJa banI zakato nathI, AtmA karma baMdhanathI mukta thayo nathI ane thaze paNa nahIM, evI mAnyatAne mithyAtva kahevAya. jema koI asalI ratna jhaverAtane nakalI samaje ane nakalIne asalI samaje tene jhaverI na kahevAya, e ja rIte ane satu samaje ane satune asat samaje tene mithyAtva kahevAya. pathA miTTisa micchArita hiyAruM micchAsuyaM:- uparokta mithyAdRSTi dvArA racAyela graMtha mithyAzrata che.mithyAdaSTimAM bhAvamithyAzrata hoya che. teonI daSTi malina hovAthI teonI jJAnadhArA paNa malina banI jAya che arthAt tenuM jJAna satya hotuM nathI. mANasa kharAba nathI paNa mANasamAM rahelI burAI kharAba che. jo nizAna ja khoTuM hoya to tIra vaDe lakSyavedha kevI rIte thaI zake? je jaMgalamAM svayaM bhaTakato hoya tenA kahevA mujaba anya pathika cAle to te paNa bhaTakato ja raheze. e ja rIte AdhyAtmika mArgathI je bhaTake che tene mithyAdaSTi kahevAya che. tenA kahevA mujaba je vyakti cAle che tene paNa pathabhraSTa kahevAya che arthAt tenuM zruta mithyAzruta thAya che. prayAI veja sammAsi sammarahiyAruM sanmakuvaM :- e ja graMthone jo samyagudaSTi yathArtha rUpe grahaNa kare to te ja mithyAzruta tene mATe samyakazruta rUpe pariNata thaI jAya che. jema ke catura vaidya viziSTa kriyA vaDe viSane paNa amRta banAve che. haMsa dUdhane grahaNa karI le che ane pANIne choDI de che. suvarNane zodhanAra mATImAMthI suvarNanA kaNo zodhI le che ane mATIne choDI de che. e ja rIte samyagudaSTi naya-nikSepa Adi vaDe mithyAzratane samyakakRtamAM pariNata karI de che. yAdava micchiiphavi 6 veva sammasuvuM, vansa ? :- mithyAzruta mithyAdaSTi mATe samyakSata paNa banI zake che. jyAre mithyAdaSTi, potAnI samyak buddhi ke samyaka vicAraNA vaDe potAnA graMthomAM rahela pUrvAparavirodhI temaja asaMgata vAtone jANIne potAnA khoTA pakSane choDI de athavA te graMthomAM rahela koI paNa satya tattva para ciMtana karatAM pUrNa satya siddhAMtane pAmI jAya. mithyAtvano, mithyA samajano tyAga karI samyaka zraddhAna pAmI jAya, to te samyakdaSTi banI jAya che. tyAre te mithyAzruta paNa samyaktvanuM kAraNa hovAthI samyakazrutamAM pariNata thaI jAya che. [o-10] sAdi, sAMta, anAdi, anaMtazruta :| 7 se kiM taM sAiyaM-sapajjavasiyaM ? aNAiyaM-apajjavasiyaM ca ? icceiyaM
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutajJAna | 13 | duvAlasaMgaM gaNipiDagaM vucchitti NayaTThayAe sAiyaM sapajjavasiyaM, avvucchittiNayaTThayAe aNAiyaM apajjavasiyaM / taM samAsao cauvvihaM paNNattaM, taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhAvao / tattha davvao NaM sammasuyaM egaM purisaM paDucca sAiyaM sapajjavasiyaM, bahave purise ya paDucca aNAiyaM apajjavasiyaM / khettao NaM paMca bharahAI paMceravayAiM paDucca sAiyaM sapajjavasiyaM, paMca mahA- videhAiM paDucca aNAiyaM apajjavasiyaM / kAlao NaM ussappiNiM osappiNiM ca paDucca sAiyaM sapajjavasiyaM, NoussappiNiM NoosappiNiM ca paDucca aNAiyaM apajjavasiyaM / bhAvao NaM je jayA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati, paNNavinaMti, parUvijjati, daMsijjaMti, NidaMsijjaMti, uvadaMsijjati, tayA te bhAve paDucca sAiyaM sapajjavasiyaM / khAovasamiyaM puNa bhAvaM paDucca aNAiyaM apajjavasiyaM / ahavA bhavasiddhiyassa suyaM sAiyaM sapajjavasiyaM ca, abhavasiddhiyassa suyaM aNAiyaM apajjavasiyaM ca / savvAgAsapaesaggaM savvAgAsapaesehiM aNaMtaguNiyaM pajjavakkharaM Nipphajjai, savvajIvANaMpi ya NaM akkharassa [pajjavakkharassa] aNaMtabhAgo NiccugghADio, jai puNa so'vi AvarijjA, teNaM jIvo ajIvattaM pAvijjA / suTThavi mehasamudae hoi pabhA caMdasUrANaM / se ttaM sAiyaM sapajjavasiyaM, se taM aNAiyaM apajjavasiyaM / zArtha :- vucchittiNayaTThayAe = viche thavAnI apekSA, avucchittiNayaTThayAe = vizche na thavAnI apekSA, egaM purisaM paDucca = meM puruSanI apekSA, bahave purise ya paDucca = bhane gh| puruSonI apekSA, paMceravayAI = pAMya rAvatanI, mahAvidehAI = pAMya mahAviDanI apekSAo, ussappiNi osappiNi ca paDucca = utsapiesane savasayinI apekSA, No ussapiNI No osappiNiM ca paDucca = noutsapie ane noaksapilAnI apekSA, me saramA AganI apekSAme, jiNapaNNattAbhAvA = ni-sarvaza dvArA pra3pita bhAvo, jayA =4 samaye, Aghavijjati = sAmAnya 354, paNNavijjati = nAma mAha meho hepA'vAthI ithana 42vAmAM Avecha,Nidasijjati = heta-6STAMta va spaSTata2 42vAmAM Ave, uvadasijjati = 64naya Ane nigamanathI sthApita ravAmAM Ave, tayA = te bhAve, paDucca = tyAreta mAvonI apekSAye, bhavasiddhiyassasuyaM = (bhavasidvivonuM zruta, abhavasiddhiyassa suyaM = abhavasiddhipornuzruta,
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 | zrI nadI sUtra saLApaNasa = sarvAkAza pradezAgrane, savvAsapahiMsakAza pradezothI, sAMtaLavuM = anaMta guNA karavAthI, vanavajAra = paryAya akSara, jJAnaguNanI paryAya, bina = saMkhyA thAya che, savvavApi = sarva jIvonuM, dareka jIvonuM, = vAkyAlaMkAra mATe che, ane rasa (pawvara3ralsa) = akSarano, zrutajJAnano, jJAnanI paryAyono, tamo = anaMtamo bhAga, vuithADiza hamezA ughADo, vi6 = rahe che, na pukha = joke, togavi = te paNa, varinA = AvaraNane prApta thaI jAya che, te = to te, navo navatta = jIva-AtmA ajIva bhAvane, vinA = prApta karI le che, medasakulA = meghano samudAya, suvi = ati adhika hovA chatAM, vaMjUrI = caMdra sUryanI, mA = prabhA, ho = dekhAya che, te saM sANaM sapawvasarga = e rIte te sAdi saparyavasita. bhAvArtha :- prazna- sAdi saparyavasita ane anAdi aparyavasita zrutanuM svarUpa kevuM che? uttara- A dvAdazAMga rU5 gaNipiTaka, viccheda thavAnI apekSAe sAdi-sAMta che ane viccheda nahIM thavAnI apekSAe Adi aMta rahita che. A zrutajJAnanuM saMkSepathI cAra prakAre varNana karela che, jema ke- dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. (1) dravyathI samyakazruta eka puruSanI apekSAe sAdi ane sAMta che. ghaNA puruSonI apekSAe Adi ane aMtathI rahita che. (2) kSetrathI samyakakSata pAMca bharata ane pAMca airAvata kSetranI apekSAe sAdi sAMta che. pAMca mahAvideha kSetranI apekSAe anAdi anaMta che. (3) kALathI samyakazrata utsarpiNI ane avasarpiNI kALanI apekSAe sAdi sAMta che. noutsarpiNI noavasarpiNI arthAta avasthitakALanI apekSAe anAdi anaMta che. (4) bhAvathI sarvajJa sarvadarzI tIrthakaro dvArA je bhAva je samaye sAmAnya rUpathI kahevAya che, je nAma Adi bheda darzAvavA mATe vizeSa rUpe kathana karAya che, hetu daSTAMtanA upadarzanathI je spaSTatara kahevAya ane upanaya tathA nigamanathI je sthApita karAya, te bhAvonI apekSAe sAdi-sAMta che. kSayopazama bhAvanI apekSAe samyakazruta anAdi anaMta che. athavA bhavasiddhika(bhavya) jIvonuM kRta sAdi sAMta che, abhavasiddhika(abhavya) jIvonuM mithyAzruta anAdi anaMta che. saMpUrNa AkAza pradezonI saMkhyAne, samasta AkAza pradezonI saMkhyA sAthe anaMtavAra guNAkAra karavAthI paryAya akSara-guNonI paryava(paryAya) saMkhyA niSpanna thAya che. dareka jIvomAM paryAya-akSarano arthAt zrutajJAnanI paryAyono anaMtamo bhAga sadA udghATita (nirAvaraNa) rahe che. jo te paNa AvaraNane prApta thaI jAya to tenAthI jIvAtmA ajIvabhAvane prApta thaI jAya che. kema ke cetanA-jJAnae jIvanuM
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 zrutazAna lakSaNa che paraMtu ema thatuM nathI. jema ke vAdaLonA atyadhika paDaLo caMdra ane sUrya upara AvI jAya topaNa tenI prabhA kaMIka to dekhAya ja che. tema jIvanA zrutaguNa paryAva(paryAya) paNa karmonA keTalA ya AvaraNa AvI jAya topaNa kaMIka nirAvaraNa rahe che, pUrNa Avarita thatA nathI. A rIte sAdi--sAMta ane anAdi anaMta zrutanuM varNana che. vivecana : = sAphTa sajAvasi, aLAE apAvasiya :- saparyavasita - sAMta ane aparyavasita anaMta. A dvAdazAMga gaNipiTaka vyacchittinaya-paryAyArthikanayanI apekSAe sAdi sAMta che paraMtu avyucchittinaya-dravyArthika nayanI apekSAe anAdi anaMta che. vyacchitti ane avyucchittinuM spaSTIkaraNa A sUtramAM dravya, kSetra, kALa, bhAvanA bhedathI karela che. vyacchiti eTale viccheda javuM, saMpUrNa rIte nAza pAmI javuM. dravyataH :- eka jIvanI apekSAe sabhyazruta sAdi-sAMta che. jyAre samyaktvanI prApti thAya che tyAre samyakazrutanI Adi kahevAya ane jyAre te pahelA ane trIjA guNasthAnamAM praveza kare che tyAre pharI mithyAtvano udaya thavAthI sabhyazruta paNa lupta thaI jAya che. pramAda, manomAlinya, tIvravedanA athavA vismRtinA kAraNe athavA kevaLajJAna utpanna thavAnA kAraNe prApta kareluM zrutajJAna lupta thaI jAya che, tyAre te puruSanI apekSAe samyazruta sAMta thaI jAya che. paraMtu traNe kALanI apekSAe athavA ghaNA puruSonI apekSAe sabhyazruta anAdi anaMta che. kema ke evo samaya kyAre ya thayo nathI ane kyAre ya thaze paNa nahIM, jyAre sabhyazrutadhArI jJAnI jIva na hoya. samyak zrutano samyakdarzana sAthe avinAbhAvI saMbaMdha che mATe eka puruSanI apekSAe sabhyazruta, dvAdazAMgavANI sAdi sAMta che ane aneka puruSonI apekSAe sabhyazruta anAdi anaMta che. kSetrataH :- pAMca bharata, pAMca airAvata A deza kSetranI apekSAe gaNipiTaka sAdi sAMta che, kema ke A kSetramAM dvAdazAMgI zrutajJAnano viccheda thAya che arthAt kyAreka dvAdazAMgInA dhAraka hoya che ane kyAreka hotA nathI paraMtu pAMca mahAvidehakSetranI apekSAe dvAdazAMgI gaNipiTaka anAdi anaMta che, kema ke mahAvidehakSetramAM dvAdazAMgI gaNipiTakanA dhAraka sadA--sarvadA hoya che, tyAM viccheda thato nathI. kAlataH H-- jyAM utsarpiNI ane avasarpiNI kALa varte che tyAM dvAdazAMgI sAdi--sAMta che. kema ke avasarpiNI kALanA suSamaduSama nAmanA trIjA ArAnA aMtamAM ane utsarpiNIkALanA duSamasuSama ArAnA prAraMbhamAM tIrthaMkara bhagavAna sarvaprathama caturvidha saMghanI sthApanA mATe dvAdazAMga gaNipiTakanI prarUpaNA kare che. e ja samaye teno prAraMbha thAya che. e apekSAe te sAdi che ane avasarpiNIkAlanA duSama nAmanA pAMcamA ArAnA aMte sabhyazrutano vyavaccheda thaI jAya che. e apekSAe dvAdazAMga gaNipiTaka sAMta che paraMtu pAMca mahAvideha kSetramAM 160 vijayamAM noutsarpiNI ane noavasarpiNIkALa che, temAM dvAdazAMga gaNipiTakano
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra viccheda thato nathI. e apekSAe dvAdazAMga gaNipiTaka anAdi anaMta che kema ke mahAvideha kSetramAM kALa cakranuM parivartana thatuM nathI. 216 bhAvataH H-- je tIrthaMkara je samaye je bhAvanuM varNana kare che tenI apekSAe dvAdazAMgI sAdi--sAMta che paraMtu te dvAdazAMgIne dhAraNa karanArAonA kSayopazama bhAvanI apekSAe anAdi anaMta che. kSayopazama bhAvanI apekSAe lokamAM kyAre ya dvAdazAMgI gaNipiTakano viccheda thato nathI. ahIM samuccaya zruta jJAnanA cAra bhaMga thAya che. (1) sAdi--sAMta (2) sAdi anaMta (3) anAdi sAMta (4) anAdi--anaMta. pahelo bhaMga H-- bhavasidghikamAM maLe che kAraNa ke samyaktva hovA para ja aMga sUtronuM adhyayana karavAmAM Ave tene sAdi kahevAya. mithyAtvanA udayathI athavA kSAyika jJAna thaI javAthI te samyakazruta temAM rahetuM nathI, e apekSAe sAMta kahevAya. kema ke sabhyazruta kSayopazamika jJAna che ane dareka kSAyopazamika jJAna sAMta hoya che, anaMta nahIM. bIjo bhaMga H- zUnya che. kema ke sabhyazruta tathA mithyAzruta sAdi banIne anaMta thaI zakatuM nathI. mithyAtvano udaya thavAthI samyakazruta rahetuM nathI ane samyaktva prApta thavA para mithyAzruta rahetuM nathI. kevaLajJAna thavAthI banneno vilaya thaI jAya che, mATe je sAdi zruta hoya te sAMta paNa hoya ja, tethI A bhaMga zUnya che. trIjo bhaMga :- bhavya jIvanI apekSAe samajavo joIe. kema ke bhavyasiddhika mithyAdaSTinuM mithyAzruta anAdikALathI cAlyuM Ave che, paraMtu samyaktva prApta thatAM ja mithyAzrutano aMta AvI jAya che, mATe te anAdi--sAMta kahevAya che. cotho bhaMga H- anAdi anaMta che. abhavyasiddhikanuM mithyAzruta anAdi anaMta che. kema ke e jIvone kyAre ya samyaktvanI prApti thatI nathI, kevaLajJAna thatuM nathI mATe tenuM mithyAzruta anAdi anaMta che. padmavavare(paryAyAkSara) H-- lokAkAza ane alokAkAza rUpa sarva AkAza pradezone sarva AkAza pradezothI ekavAra nahIM, dasavAra nahIM, saMkhyAtavAra nahIM, asaMkhyAtavAra nahIM paraMtu anaMtavAra guNAkAra karavAthI je saMkhyA thAya eTalI jIvanI jJAna guNanI paryAva(paryAya) che. jJAnAvaraNa karmathI te Avarita, anAvarita thatI rahe che topaNa te paryAyono anaMtamo bhAga to nyUnatama anAvarita rahe ja che. akSara zabda ahIM jJAnanA paryava(paryAya) arthamAM prayukta che. paryAva(paryAya) zabda jJAnanuM vizeSaNa che. jema bhagavatI sUtra za. 25mAM cAritrane paryava(paryAya) kahela che tema ahIM jJAnanA paryavanuM kathana che. [11-12] gamikazruta-agamikazruta 8 se kiM taM gamiyaM ? gamiyaM diTThivAo / se kiM taM agamiyaM ? agamiyaM kAliyasuyaM / se ttaM gamiyaM, se ttaM agamiyaM / :
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutajJAna 217 | zabdArtha - niyaM-kivADo = daSTivAdane gamika zruta kahe che, aniyaMtigaturtha = AcArAMga Adi kAlikazruta agamika kahevAya. bhAvArtha :-prazna- gamikazrutanuM svarUpa kevuM che? uttara-daSTivAda bAramuM aMga sUtra e gamikazruta che. prazna- agamikazrutanuM svarUpa kevuM che? uttara- gamikathI bhinna AcArAMga Adi kAlikazratane agamikazruta kahe che. A pramANe gamika ane agamikazrutanuM varNana che. vivecana :gamikakSata :- je zratanA Adi, madhya ane aMtamAM thoDI vizeSatAnI sAthe pharI pharI e ja zabdonuM, vAkyonuM uccAraNa thAya che, jema ke ajayaM caramANo ya, pANabhUyAI hiMsai / baMdhai pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuyaM phalaM // ana jiddamALo . ItyAdi. temaja uttarAdhyayana sUtranA dasamA adhyayanamAM samaye yama nA pAyA A pada pratyeka gAthAnA cothA caraNamAM Apela che. tAtparya e che ke sarakhA vAkyonI bahulatAvALA sUtrane gamika zrata ane sarakhA vAkyonI bahulatA jemAM na hoya te sUtra agamika kahevAya che. cUrNikAre paNa agamikazruta viSe kahyuM che A mabreDavALe nA vivigutta phugAvAlo tameva, pannA mAM paNa che teno bhAvArtha upara kahela che. agamikakSata :- jenA pATho eka sarakhA na hoya arthAta je graMtha athavA zAstramAM vAraMvAra eka sarakhA pATha na Ave tene agamika kahevAya. [13-14] aMgapraviSTa-aMgabAhya zruta :| 9 ahavA taM samAsao duvihaM paNNattaM, taM jahA- aMgapaviTuM ca aMgabAhiraM ca / se kiM taM aMgabAhiraM ? aMgabAhiraM duvihaM paNNattaM, taM jahA- AvassayaM ca AvassayavairittaM ca / se kiM taM AvassayaM ? AvassayaM chavvihaM paNNattaM, taM jahA- sAmAiyaM
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 218] zrI naMdI sUtra cauvIsatthao, vaMdaNayaM, paDikkamaNaM, kAussaggo, paccakkhANaM / se taM aavssy| zabdArtha :- davA sanAto = athavA te sUtra saMkSepathI, sApavidda = aMgapraviSTa aMgasUtro ane, agadira 2 = aMgabAhya sUtro, vasaMya = Avazyaka sUtra ane, Avaya varitta va= AvazyakathI bhinna sUtro. bhAvArtha :- zrutanA saMkSepamAM be prakAra che- (1) aMgapraviSTa (2) aMgabAhya. prazna- aMgabAhya zrutanA keTalA prakAra che? uttara- aMgabAhyazrutanA be prakAra che- (1) Avazyaka (2) AvazyakathI bhinna. prazna- AvazyakazrutanuM svarUpa kevuM che? uttara- AvazyakazrutanA cha prakAra che- (1) sAmAyika (2) caturvizatistava (3) vaMdaNA (4) pratikramaNa (5) kAyotsarga (6) pratyAkhyAna. A AvazyakazrutanuM varNana che. vivecana : mukhyatAe zrutajJAnanA be bheda che- aMgapraviSTa (bAra aMga sUtra) ane aMgabAhya. AcArAMga sUtrathI laIne daSTivAda sudhI sarvane aMgapraviSTa kahe che ane tenAthI atirikta sarva aMga bAhya che. zarIramAM rahela asAdhAraNa avayavane aMga kahevAya che, tenA para vRttikAre kahyuM che iha puruSasya dvAdazAMgAni bhavaMti, tadyathA- dvau pAdau, dve jaMghe, dve uruNI, dve gAtrAddhe, dvau bAhU, grIvA zirazca, evaM zrutarUpasyApi paramapuruSasyA''cArAdIni dvAdazAGgAni krameNa veditavyAni / jevI rIte sarva lakSaNa yukta puruSane bAra aMga hoya che- be paga, be jaMghA, be sAthaLa, be paDakhA, be bhUjA, eka gardana, eka mastaka, e bAra aMga che. e ja rIte parama puruSa zrata devatAnA paNa bAra aMga che. tIrthakaronA upadeza anusAra je zAstronI racanA gaNadhara deva svayaM kare che tene aMgasUtra kahe ane aMgasutrano AdhAra laIne jenI racanA sthavira bhagavaMta kare che te zAstrane aMgabAhya kahe che. Avazyaka sUtranI racanA paNa gaNadharo kare che. to paNa te aMgazAstrothI bhinna hovAne kAraNe aMgabAhya che. aMgabAhya sUtranA be prakAra che. Avazyaka ane Avazyakavyatirikta. Avazyaka sUtramAM avazya karavA yogya kriyAonuM varNana che. tenA cha adhyayana che- sAmAyika, jinastavana, vaMdanA, pratikramaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAna. A chanI aMdara samasta karavA lAyaka kriyAono samAveza thaI jAya che mATe aMgabAhya sUtramAM prathama sthAna Avazyaka sUtrane Apela che. tenI racanA paNa gaNadharo ja kare che. tenA
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutajJAna | 218 | pachI anya sUtrono naMbara Ave che. tenuM bIjuM mahattvanuM kAraNa e che ke batrIsa asvAdhyAyomAM Avazyaka sUtranI koI asvAdhyAya hotI nathI. trIjuM mahattvanuM kAraNa Avazyaka sUtranuM adhyayana saMdhyAnA banne kALa mAM avazya karavAnuM hoya che. A kAraNothI aMgabAhya sUtramAM AvazyakasUtrane prathama sthAna ApyuM che. BAlizrutra :| 10 se kiM taM AvassayavairittaM ? AvassayavairittaM duvihaM paNNattaM, taM jahA- kAliyaM ca ukkAliyaM ca / / se kiM taM ukkAliyaM? ukkAliyaM aNegavihaM paNNattaM, taM jahA- (1) dasavekAliyaM (2) kappiyAkappiyaM (3) cullakappasuyaM (4) mahAkappasuyaM (5) uvavAiyaM (6) rAyappaseNiyaM (7) jIvAbhigamo (8) paNNavaNA (9) mahApaNNavaNA (10) pamAyappamAyaM (11) NaMdI (12) aNuogadArAiM (13) devidatthao (14) taMdulaveyAliyaM (15) caMdAvijjhayaM (16) sUrapaNNattI (17) porisimaMDalaM (18) maMDalapaveso (19) vijjAcaraNaviNicchao (20) gaNivijjA (21) jhANavibhattI (22) maraNavibhattI (23) AyavisohI (24) vIyarAgasuyaM (25) saMlehaNAsuyaM (26) vihArakappo (27) caraNavihI (28) AurapaccakkhANaM (29) mhaapcckkhaannN| [evamA / se taM ukkAliyaM / zArtha :-kAliyaM ca = Alizruta, ukkAliyaM ca = Gula zruta, kappiAkappiyaM = sepA5zruta, cullakappasuyaM = yukhasya zruta, mahAkappasuyaM = mahAyazruta, pamAyappamAyaM = pramApramAda, deviMdatthao = hevendrastava, taMdulaveAliyaM = taMdusavaiyAri, caMdAvijjhayaM = yaMdavidyAporisimaMDala = pauruSIbha'Na maMDalapaveso = bhaMDaNa praveza, vijjAcaraNaviNicchao = vidyAyanizcaya, gaNivijjA = zividyA, jhANavibhattI = dhyAna vimati, maraNavibhattI = bh25|| vimati, AyavisohI = Atmavizuddhi, vIyarAgasuyaM = vItarAgazruta, saMlehaNAsuyaM = saMdeSanAzruta, vihArakappo = viDA2785, caraNavihI = ya2vidhi, AurapaccakkhANaM = Atu2pratyANyAna, mahApaccakkhANaM = mahApratyAbhyAna, evamAi = ityAhi se taM ukkAliyaM = 0 Glaszrutarnupani thayu. bhAvArtha:-pra-Avazya:sivAya zrRtanA 241 Darache? uttara- Avazyaka sivAya zrutanA be prakAra che- kAlika ane utkAlika. praza- Gules zrutana 240 pra12 cha ? 612-tena mane prArache, hebha:- (1) zavaidhAni (2) pAya (3) yudasapazruta
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 220 | zrI naMdI sUtra (4) mahAkalpavruta (5) aupapAtika (6) rAjaprazrIya (7) jIvAbhigama (2) prajJApanA (9) mahAprajJApanA (10) pramAdApramAda (11) naMdI (12) anuyogadvAra (13) devendrastava (14) taMdulavaicArika (15) caMdravidyA (16) suryaprajJapti (17) pauruSImaMDaLa (18) maMDaLapradeza (19) vidhAcaraNavinizcaya (20) gaNividyA (21) dhyAna vibhakti (22) maraNavibhakti (23) Atmavizuddhi (24) vItarAgadhruta (25) saMlekhanAzruta (26) vihArakalpa (27) caraNavidhi (28) AturapratyAkhyAna (29) mahApratyAkhyAna. [ItyAdi. A rIte utkAlika zrutanuM varNana che. vivecana : A sUtramAM kAlika ane utkAlika sUtronA pavitra nAmono ullekha che. divasanA prathama tathA chellA pahoramAM ane rAtrinA prathama tathA chellA pahoramAM ema cAra pahoramAM svAdhyAya karavAmAM Ave tene kAlikazruta ane kAlikathI bhinnakALamAM paNa jeno svAdhyAya karavAmAM Ave tene utkAlikazruta kahe che arthAt asvAdhyAyanA samayane choDIne zeSa rAtri ane divasa AThe pahoramAM adhyayana karavAmAM Ave tene utkAlikazruta kahe che. prastuta sUtramAM ogaNatrIsa sUtronA nAma ulkAlika sUtra rUpe ApyA che. temAMthI (1) dazavaikAlika sUtra (2) aupapAtika sUtra (3) rAjaprazrIya sUtra (4) jIvAbhigama sUtra (5) prajJApanA sUtra (5) naMdI sUtra (7) anuyogadvAra sUtra (8) sUryaprajJapti sUtra, A ATha utkAlika sUtro upalabdha che. bIjA ghaNAM upalabdha nathI eTale viccheda pAmyA che ane koIka maLatA haze topaNa te AgamanI paribhASAmAM ke AgamanI koTImAM svIkRta nathI. sUrya prazati :- A sUtramAM caMdra, sUrya Adi samasta jyotiSamaMDaLanuM varNana che. tenuM vAstavika nAma jyotiSarAjaprajJapti sUtra che. je A sUtranA prAraMbhanA mULa pAThamAM Avela che. kAlika zruta :| 11 se kiM taM kAliyaM ? kAliyaM aNegavihaM paNNattaM, taM jahA- (1) 3ttaragAruM (2) hasAo (3) kho (4) vavahAro (ka) gilI (6) mahANisIha (7) isibhAsiyAI (8) jaMbUdIvapaNNattI (9) dIvasAgarapaNNattI (20) pattA (68) gyAvimAna pavittI (22) mahariyAvimaannpvibhttii (13) aMgacUliyA (14) vaggacUliyA (15) viyAhacUliyA (16) aruNovavAe (17) varuNovavAe (18) garulovavAe (19) dharaNovavAe (20) vesamaNovavAe (21) velaMdharovavAe (22) deviMdovavAe (23) uTThANasue (24) saphAIlu (ra) riyAvaLiyA (ra6) riyAtiyA (ra7)
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ tajJAna 221] kappiyAo (28) kappavaDiMsiyAo (29) pupphiyAo (30) pupphacUliyAo (32) vahIsAgo ! [evamAiyAI, caurAsIiM paiNNagasahassAI bhagavao arahao usahasAmissa Aititthayarassa, tahA saMkhijjAiM paiNNagasahassAI majjhimagANaM jiNavarANaM, coddasapaiNNagasahassANi bhagavao vaddhamANasAmissa / ahavA jassa jattiyA sIsA uppattiyA, veNaiyAe, kammiyAe, pAriNAmiyAe cauvvihAe buddhIe uvaveyA, tassa tattiyAI paiNNagasahassAI / patteyabuddhA vi tattiA ceva] se taM kAliyaM / se taM AvassayavairittaM / se ttaM aNaMgapaviTuM / bhAvArtha - prazna- kAlikazrutanA keTalA prakAra che? uttara- kAlikazrutanA aneka prakAra che, jema ke- (1) uttarAdhyayana sUtra (2) dazAzrutaskaMdha (3) bRhatkalpa (4) vyavahAra (5) nizItha (6) mahAnizItha (7) RSibhASita (8) jebUdvIpa prajJapti (9) dvIpasAgaraprajJapti (10) caMdraprajJapti (11) zudrikAvimAnapravibhakti (12) mahallikAvimAnapravibhakti (13) aMgacUlikA (14) vargacUlikA (15) vivAhacUlikA (16) aruNopapAta (17) varuNopapAta (18) garuDopapAta (19) dharaNopapAta (20) vaizramaNopapAta (21) velaMdharopapAta (rara) devendro papAta (23) utthAna zruta (24) samutthAna zrata (25) nAgaparijJApanikA (rada) nirayAvalikA (27) kalpikA (28) kalpAvartAsikA (29) puSpikA (30) puSpacUlikA (31) vRSNidazA. vigere coryAsI hajAra prakIrNaka prathama tIrthakara arihaMta bhagavAna RSabhadeva svAmInA, saMkhyAtA prakIrNaka madhyama tIrthakaronA ane cauda hajAra prakIrNaka bhagavAna vardhamAna svAmInA hatA. tenAthI atirikta je tIrthakaranA jeTalA ziSya autpAtikI, vainAyikI, karmajA ane pariNAmikI buddhithI yukta hoya eTalA hajAra prakIrNaka banI zake che. pratyeka buddha paNa eTalA ja hoya che.] A kAlikazrutanuM varNana thayuM. e ja rIte Avazyaka vyatiriktazrutanuM varNana jANavuM ane e ja rIte anaMga praviSTa zrutanuM varNana che. vivecana : prakIrNaka - pUrva sUtramAM jema utkAlika sUtronI sUci pUrNa thatAM sUtra samApta thaI jAya che tema A sUtramAM kAlika sUtronI sUcI pUrNa thatAM sUtra samApta thaI jAya che. tenA pachI prakIrNaka saMbaMdhI je pATha che te aprAsaMgika che. kAraNa ke keTalAya prakIrNakonAM nAma A sUcImAM vacce AvI gayA che. chelle to nirayAvalikA Adi sUtronAM nAmo AvyA che. prakIrNakonA nAma chelle AvyA nathI. to pachI 'zvanAthA kahIne prakIrNaka saMbaMdhI pAThanI tyAM koI AvazyakatA rahetI nathI. Aje pratomAM prakIrNaka saMbaMdhI je pATha che e maulika ane Agama sammata ke tarka saMgata jaNAto nathI. kAraNa ke temAM pahelAM bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsanamAM cauda hajAra prakIrNako kahyAM che. pachInA vAkyamAM jeTalA cAra buddhivALA ziSyo hoya teTalA
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 222 | zrI nadI sUtra prakIrNaka tIrthakaranA zAsanamAM thavAnuM kathana karela che ane tenA pachInA vAkyamAM prakIrNaka ane pratyeka buddhanI paNa saMkhyA eka samAna kahI che. tethI bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsanamAM pratyeka buddha cauda hajAra thayA, ema siddha thAya che je AgamathI ane paraMparAthI baMnethI viparIta che. A badhI vicAraNAthI niSkarSa e thAya che ke A koSTakamAM rAkhela pATha kyAreka pracalita badhA prakIrNakone Agama koTImAM gaNAvavA mATe sUtra sAthe joDAI gayela hoya tema saMbhave che. A kAraNathI prastuta saMskaraNamAM (vidvAna) pAThakonuM dhyAna kheMcavA mATe A pAThane tathA tenA anuvAdane kauMsamAM rAkhavAmAM Avyo che. dareka tIrthakaranA zAsanamAM dvAdazAMga gaNipiTakanI ja racanA gaNadharo dvArA karavAmAM Ave che. te ja dvAdazAMgI sUtro zAsanamAM pravRtti pAme che. sAthe ya dareka tIrthakaranA zAsanamAM lAMbA kALa sudhI viziSTa jJAnI arthAt avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI ane kevalajJAnI thatA rahe che mATe tyAM dvAdazAMgI sivAya koIpaNa navA sUtronI racanA, saMkalanA karavAnI AvazyakatA thatI ja nathI. paraMtu bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM huMDA avasarpiNInA kAla prabhAvathI ane bhasmagrahanA prabhAvanA kAraNathI vibhinna AgamonI racanAnI ke saMkhyAnI paristhitio UbhI thaI che ane bhinna bhinna paraMparAo Agama saMkhyA mATe jovA maLe che. A sUtramAM je kAlika sUtronI sUcI Apela che temAMthI (1) uttarAdhyayana sUtra (2) dazAzrutaskaMdha sUtra (3) bRhadakalpa sUtra (4) vyavahAra sUtra (5) nizItha sUtra (6) jaMbUdvIpa prajJapti sUtra (7) caMdraprajJapti sUtra (8) nirayAvalikAdi eTale upAMga sUtra. A ATha ke tera sUtro aMgabAhya kAlika sUtronA rUpamAM upalabdha che ane pramANakoTImAM svIkArela che. A sUcImAM batAvela bAkInA keTalA ya Agama upalabdha paNa nathI ane je upalabdha che te khaMDita ke vikRta thavA pAmela che, mATe tene pramANa koTIe svIkArela nathI. sUkSma dRSTithI jotAM ke vicAratAM jaNAya che ke A sUcimAM kALakrame keTalIka azuddhi thavA pAmela che. jema ke (1) ThANAMga sUtramAM sAMkSepikadazA nAmaka sUtranA dasa adhyayana kahela che. te daza adhyayanone ja A sUcImAM dasa sUtra tarIke gaNavAmAM Avela che. (2) upAMga sUtranA mULapAThamAM tenA pAMca varga(vibhAga) kahevAmAM Avela che tyAM tenA je nAma varga rU5mAM kahela che tene ja A sUcImAM judA judA sUtra rUpamAM gaNavAmAM Avela che. mahAnizItha sUtranA mULapAThamAM haribhadra sUrI vagere keTalA ya AcAryonA nAma joDAyela che. temAM keTalA viSayanibaMdhanI jema dekhAya che. tenI sautrikatAmAM keTalA ya doSo che, teno mUrtipUjaka vidvAna sAdhuo paNa svIkAra kare che. evA te sUtranuM nAma paNa A sUcimAM eTale ke devavAcaka devaddhigaNinA racela A naMdI sUtramAM joDAI gayela che. jo ke haribhadrasUri vagere AcAryo to devaddhigaNinA samayathI seMkaDo varSo pachI thayA che. tenA nAmothI aMkita mahAnizItha sutra naMdInI sUcImAM maulikarUpe to na ja thaI zake. nirayAvalikA Adi pAMca vargonA je pAMca sUtro mAnavAmAM Ave che, tenA mATe paNa A sUcimAM
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutazAna ghaNI pratomAM cha nAmo che. haribhadrasUrI ane malagiri AcArye paNa kampiyA zabdanI vyAkhyA karela che. mATe ahIM pAThamAM cha nAmo rAkhyA che. byAvarathI prakAzita naMdI sUtranA mULapAThamAM paNa cha nAmo svIkArela che. aLanA pavitruM :- A zrutajJAnanA prakaraNamAM bAra aMga sUtrothI bhinna sUtro mATe 'aMgabAhya' ane 'anaMgapraviSTa' A baMne zabdono prayoga karela che. baMne zabdono bhAvArtha eka ja che. aMgapraviSTa zruta : 12 se kiM taM aMgapaviTTaM ? aMgapaviTTha duvAlasavihaM paNNattaM, taM jahA - ( 1 ) AyAro (2) sUyagaDo (rU) vALa (4) samavAo (ba) vivAhapaLattI (6) gAya dhammAo (7) 3vAsAvAo (8) aMtaDivasAmo (3) anuttarovavApha- yavasAo (20) panhAvAnaRLArUM (6) vivAnapuNya (12) diTTivAo / bhAvArtha :- prazna- aMgapraviSTa zrutanA keTalA prakAra che ? uttara- aMgapraviSTa zrutanA bAra prakAra che, jema ke- (1) AcArAMga sUtra (2) sUtrakRtAMga sUtra (3) sthAnAMga sUtra (4) samavAyAMga sUtra (5) vyAkhyAprajJapti-bhagavatI sUtra (6) jJAtAdharmakathAMga sUtra (7) upAsakadazAMga sUtra (8) aMtakRdghazAMga sUtra(9) anuttaropapAtikadazAMga sUtra(10) praznavyAkaraNa sUtra (11) vipAka sUtra (12) dRSTivAda sUtra. zrutajJAna-14 bheda 1. akSarazruta - 1. saMjJA akSara 2. vyaMjanAkSara 3. labdhiakSara | 3. saMjJIzruta 1. dIrghakAlikIsaMjJA 2. hetu-upadezikI saMjJA / 3. dRSTivAdopadezikI saMjJA 5. sabhyazruta 7. sAdizruta 9. anAdizruta 11. gamikazruta 13. aMgapraviSTazruta che AcArAMgasUtrathI laIne ddaSTivAda paryaMtanA 12 aMgasUtra 223 / 1 2. anakSarazruta 4. asaMjJIzruta 6. mithyAzruta 8. sAMtazruta athavA saparyavasitazruta 10. anaMtazruta athavA aparyavasitazruta 12. agamikazruta 14. aMgabAhyazruta // zrutajJAna saMpUrNa
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 navamuM prakaraNa dvAdazAMga paricaya zrI naMdI sUtra OGOGOGOG (1) zrI AyArAMgasUtra : 1 se kiM taM AyAre ? AyAre NaM samaNANaM NiggaMthANaM AyAra-goyaraviNaya-veNaiya-sikkhA bhAsA - abhAsA caraNa-karaNa - jAyA - mAyA- vittIo AghavijjaMti / se samAsao paMcavihe paNNatte, taM jahA - ( 1 ) NANAyAre (2) daMsaNAyAre (3) carittAyAre ( 4 ) tavAyAre (5) vIriyAyAre / I AyAre NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhijjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhijjAo NijjuttIo, saMkhijjAo paDivattIo / se NaM aMgaTThayAe paDhame aMge, do suyakkhaMdhA, paNavIsaM ajjhayaNA, paMcAsIi uddesaNakAlA, paMcAsIi samuddesaNakAlA, aTThArassa payasahassANi payaggeNaM, saMkhijA akkharA, anaMtA gamA, anaMtA pajjavA,' parittA tasA, a thAvarA / sAsaya-kaDa-Nibaddha - NikAiA, jiNapaNNattA bhAvA AghavijjaMti, paNNavijjaMti, parUvijjaMti daMsijjaMti, NidaMsijjaMti, uvadaMsijjaMti / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, eNaM caraNa-karaNa - parUvaNA Aghavijjai / se ttaM AyAre / AGEArthaM :- AyAreNaM = AyArAMga sUtramA, AyAra goyara = AyAra, goyara, saMyabhAyAra, bhikSA grahae|vidhi, vijaya = jJAnAhi vinaya, veNaiya = vinayaiNa, arbhakSya khAhi, sikkhA = grahae zikSA khane Asevana zikSA tathA vinaya zikSA, bhAsA satya ane vyavahAra bhASA, abhAsA= asatya ane mizrabhASA, caraNa = mahAvrata Ahi, karaNa = piMDavizuddhi sahi, jAyA = yAtrA, mAyA = mAtrA, parimita AhAra grahA, vittIo = vividha prajharanA abhigraha tyAhi viSaya, AghavijjaMti TuDesa che, se = te khAyAra, samAsao saMkSepathI, paMcavihe = pAMtha praDAre, paNNatte - Desa che, taMjahA = - te khA prabhAo che, NANAyAre = jJAnAyAra, daMsaNAyAre = harzanAyAra, carittAyAre = yAritrAyAra,
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 225 = tavAyAre = tapAcAra, variyAyAre = vIryAcAra, AyAreLa pattA vAyaLA - AcArAMga sUtramAM parimita vAcanAothI pUrNa thAya che, saMvennA aNuonAvavA = saMkhyAta anuyogadvAra, sUtra ane zabdanI vyAkhyA karavAnA dvAra saMkhyAta che, saMdhibbA veDhAvaLo = saMkhyAta zabdathI sUcita veSTaka che, AlApaka che, sarakhA pATha che, saMvengA siloT = saMkhyAta zloka, vingAo jiSNuttIo - saMkhyAta niryukti, zabdonI vyutpattio saMkhyAta che, likhyAo pahivattIo = saMkhyAta pratipatti, mAnyatAo, vikalpo, te La = te AcArAMga, anakayAr = aMgasUtromAM, pame ane = prathama aMgasUtra che, paLavIsa bAyaLA = paccIsa adhyayana che, paMcAsI dbhaLAtA = paMcAsI uddezanakALa che, akAraAE payasahassALi payajJeLa = pada zabda parimANathI aDhAra hajAra pada che, zabdo che, saMdhibbA anhA saMkhyAta akSara che, anaMtA mA = anaMtabhAvo che, aLatA pannavA = anaMta paryava che, pattA tasA = parimita trasa ane, aLatAthAvA = anaMta sthAvara jIvonuM apekSita varNana che, sAlaya = zAzvata padArtha, tattva, OM = azAzvata padArthanuM varNana, kRta prayoga je ghaTAdi ane vizrasA--svAbhAvika saMdhyA, vAdaLo Adino raMga e darekanuM, vidgha = temAM kahela che, khAvA = sthira karela, siddha karela, nirNaya karela, niLapaLattA = jina-prajJapta, mAvA = bhAva, padArtha, Agavikhtati = sAmAnya rUpe kahela che, paLavijyaMti = bheda prabhedathI vistRta kathana karela che, pavitttati = daSTAMtapUrvaka spaSTa karela, siddha karela, singati = upamA vaDe dekhADela che, bhivaMsingati = hetu, tarka, praznottara Adi vaDe dekhADela che, vayaMsingati = nigamana vaDe, pariNAma vaDe puSTa karela che, te pUchyuM AvA = AcArAMga sUtranuM A svarUpa che te pramANe kriyA karanArA tadrupa banI jAya che, AcAranI sAkSAt mUrti banI jAya che, va LayA = te bhAvonA jJAtA banI jAya che, AcArAMga sUtra vikhyAta che, vaM viLAyA = temaja vijJAtA banI jAya che, vijJAta che, vaM caraNa-raLa = A rIte AcArAMga sUtramAM caraNa ane karaNanI, pavaLA = prarUpaNA, AyavinaMti = kahela che, je teM Ayare = A pramANe AcArAMga sUtranuM varNana che. bhAvArtha :- prazna- AcArAMga sUtra kevA prakAranuM che ? uttara- AcArAMga sUtramAM bAhya-AvyaMtara parigrahathI rahita zramaNa nigraMthonA AcAra gocara, bhikSA grahaNa karavAnI vidhi, vinaya(jJAnAdino vinaya), vinayanuM phaLa, karmakSaya Adi, grahaNa ane Asevana rUpa zikSA, bolavA yogya satya ane vyavahAra bhASA ane tyAjya mizra tathA asatya bhASA, caraNa-vratAdi, karaNa--piMDavizuddhi Adi, yAtrA-saMyamanA nirvAha yogya grAhya padArthonI mAtrA, maryAdA ItyAdi viSayonuM varNana karela che te AcAra saMkSepathI pAMca prakAre pratipAdana karela che. jema ke- (1) jJAnAcAra (2) darzanAcAra (3) cAritrAcAra (4) tapAcAra (5) vIryAcAra. = AcArAMga . sUtra ane arthathI parimita vAcanAothI pUrNa che, temAM zabdonI vyAkhyA karavAnA dvAra saMkhyAta che. saMkhyAta(veDha) veSTaka arthAt sarakhA pAThanA AlApaka che. saMkhyAta zloka, saMkhyAta niryuktio che arthAt zabdonI vyutpattio (utpattio)paNa saMkhyAta che ane saMkhyAta mAnyatAo
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara. zrI naMdI sUtra (vikalpo) temAM varNita che. AcArAMga sUtra aMgasUtromAM prathama aMga che. temAM be zrutaskaMdha che, paccIsa adhyayana che, paMcAsI uddezanakAla che, paMcAsI samuddezanakAla che. padaparimANathI aDhAra hajAra pada eTale zabdo che. saMkhyAta akSara che. anaMta Azaya temAM rahelA che ane anaMta jJAnaparyava temAM nihita che. parimita trasa ane anaMta sthAvara jIvonuM temAM apekSita varNana che. zAzvata ane azAzvata bhAvo temAM saMgrahita che. niyukti, saMgrahaNI, hetu, udAharaNa AdithI sthira karela che, nirNita karela che. A sarva jina-prajJapta bhAvo, sAmAnya rUpe kahela che, bheda prabhedathI vistRta karela che, daSTAMtapUrvaka, upamA vaDe ane hetu, tarka, praznottara vaDe samajAvela che tathA nigamana ane pariNAma darzAvIne puSTa karela che. AcArAMgane grahaNa-dhAraNa karanArA, tenA anusAra kriyA karanArA, AcAranI sAkSAt mUrti banI jAya che, te bhAvonA jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. A pramANe AcArAMga sUtramAM caraNa-karaNanI prarUpaNA karI che athavA A prakAre A AcArAMga sUtranuM svarUpa varNita che, vikhyAta che, vijJAta che ane A rIte emAM saMyamAcAra ane saMyama pravRttionI prarUpaNA karela che. A rIte AcArAMganuM varNana che. vivecana : nAma pramANe A aMgamAM zramaNanA saMyamanI AcAravidhionuM varNana karela che. tenA be zrutaskaMdha che. te banne zrutaskaMdhamAM adhyayano che ane adhyayanomAM paNa uddezaka che. AcaraNane ja bIjA zabdomAM AcAra kahevAya che athavA pUrva puruSo dvArA je jJAnAdinI Asevana vidhinuM AcaraNa karela ke kahela che tene AcAra kahevAya che. A rIte AcAranuM pratipAdana karanArA zAstrane AcArAMga kahevAya che. AcArAMga sUtramAM pAMca prakAranA AcAra batAvela che. jJAnAcAra : jJAnAcAranA eTale jJAna ArAdhanAnA ATha bheda che- kAla, vinaya, bahumAna, upadhAna, anizravaNa, vyaMjana, artha ane taduya. saMkSepamAM tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che- (1) kAla : AgamamAM sUtranA svAdhyAyano je samaya batAvela che te samaye sUtrano svAdhyAya karavo tene kALanI ArAdhanA AcAra kahevAya che. (2) vinaya :- adhyayana zIkhatI vakhate jJAna ane jJAnadAtA guru pratye zraddhAbhakti rAkhavI tene vinaya AcAra kahevAya.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 227 | (3) bahumAna :- jJAna ane jJAnadAtA pratye atyaMta AsthA temaja bahumAnano bhAva rAkhavo tene bahumAna AcAra kahevAya. (4) upadhAna - je sUtranuM adhyayana karavuM hoya te mATe je tapanuM vidhAna AgamamAM batAvela che, te pramANe tapa karavuM te upadhAna AcAra che. (5) anivaNa - jJAna ane jJAnadAtAnA nAmane chupAvavuM nahIM, tenuM gaurava vadhAravuM tene anitavaNa AcAra kahevAya che. () vyaMjana - sUtranuM zuddha uccAraNa nirjarAno hetu bane che ane azuddha uccAraNa aticArano hetu bane che, mATe zuddha uccAraNa karavuM tene vyaMjana AcAra kahevAya che. (7) artha:- sutrano pramANikatApUrvaka artha karavo, svecchA mujaba vadhAravo ke ghaTADavo nahIM. sutrano bhAva barAbara batAvavo teno artha AcAra kahevAya che. (8) tadubhaya - AgamanuM adhyayana ane adhyApana vidhipUrvaka, niraticArarUpe kare tene tadubhaya AcAra kahevAya che. darzanAcAra :- darzanAcAra samyakatvane daDha banAve che. niraticAra samyakatvanuM pAlana hovuM joIe. heyano tyAga ane upAdeyanuM grahaNa karavAnI ruci hovI tene nizcaya samyakatva kahevAya ane e ja rucinA baLe thanArI dharma tattvaniSThAne vyavahAra samyakatva kahevAya. darzanAcAranA paNa ATha bheda batAvyA che, jema ke (1) niHzakita :- Atmatattva para zraddhA rAkhavI. arihaMta bhagavaMtanA upadezamAM, kevaLI bhASita dharmamAM temaja mokSa prAptinA upAyamAM zaMkA na rAkhe tene niHzaMkita kahevAya. (2) niHkAMkSita :- sAcA deva, guru, dharma ane zAstrathI atirikta kudeva, kuguru, dharmAbhAsa ane zAstrAbhAsanI AkAMkSA na rAkhavI. jema jhaverI asalI ratnane choDIne nakalI ratnane prApta karavAnI IcchA na rAkhe, tema sAcAnI zraddhA rAkhe tene niHkAMkSita kahevAya. (3) nivicikitsA - AcAraNa karela dharmanuM phaLa maLaze ke nahIM? e rIte dharmanA phaLa prati saMdeha na rAkhe tene nirvicikitsA kahevAya athavA saMyama dharmanA AcAro pratye ghaNA ke saMdeha na rAkhe tene paNa nivicikitsA kahevAya. (4) amUDhadaSTi - vibhinna darzanonI yuktithI, mithyASTionI RddhithI, tenA ADaMbara, camatkAra, vidvatA, bhaya athavA pralobhanathI digumUDha na bane tema ja strI, putra, dhana AdimAM vRddha banIne mUDha na bane tene amUDhadaSTi kahevAya. (5) upabRhaNa - je vyakti saMghanI sevA kare, sAhityanI sevA kare, tapa ane saMyamanI ArAdhanA
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 228 | zrI nadI sUtra karanAra hoya, tema ja jenI pravRtti mAnavahita mATe, prANI hita mATe ane dhArmika kriyAmAM dinapratidina vadhatI hoya teno utsAha vadhAravo tene uvabUha kahevAya. () sthirIkaraNa :- samyagudarzana tathA samyagu cAritrathI patita thayelA svadharmI vyaktione dharmanA mArga para sthira kare tene sthirIkaraNa kahevAya. (7) vAtsalya - jema gAya potAnA vAcharaDA para prIti rAkhe che ema sAdharmajano para vAtsalyabhAva rAkhavo, teone joIne pramudita thavuM temaja tenuM sanmAna karavuM, tene vAtsalya kahevAya. (8) prabhAvanA :- je kriyAothI dharmanI hInatA ane niMdA thAya evI kriyA na karavI, paNa zAsananI unnati thAya, janatA dharmathI prabhAvita thAya evI kriyA karavI, tene prabhAvanA kahevAya. cAritrAcAra:- aNuvrata tathA mahAvrata e cAritrAcAra che. e bannenuM pAlana karavAthI saMcita karmono kSaya thAya che temaja AtmA UrdhvagAmI bane che. cAritranA be bheda che- (1) pravRtti (2) nivRtti. mokSArthIe yatnApUrvaka Avazyaka pravRtti karavI joIe. evI pravRttine samiti kahevAya che. anAvazyaka pravRttio na karavI ke mana, vacana kAyAnI pravRttione ghaTADavI te gupti che. samitio pAMca prakAranI che, jema ke(1) Isamiti - chakAya jIvonI rakSA karatAM vivekapUrvaka cAlavuM. (2) bhASAsamiti - satyabhASA temaja hita, mita, priya ane saMyama maryAdAnI rakSA karatAM yatnApUrvaka bolavuM. (3) eSaNAsamiti - ahiMsA, asteya, brahmacarya ane aparigrahanuM dhyAna rAkhatAM zarIranirvAha ane saMyamanirvAha mATe nirdoSa bhikSA grahaNa karavI. (4) AdAna-bhaMDamAtranikSepaNa samiti - bhaMDopakaraNane ahiMsA temaja aparigraha vratanI rakSA karatAM vivekapUrvaka grahaNa, dhAraNa karavA, vivekathI levA mUkavA. (5) uccAra-prasavaNa-zleSmajalla-mala pariSThApanikA samiti:- maLa-mUtra, zleSma, kapha, ghUMka Adine yatnApUrvaka niravadha sthAna para pariSThApana karavA eTale vivekathI nAMkhavA tathA jIvajaMtuono saMhAra thAya tema paraThavA nahi ke nAlI, gaTara AdimAM pravAhita karavA nahIM. () gupti - mana, vacana ane kAyAthI hiMsA, jUTha, corI, maithuna ane parigraha e pAponuM sevana anukULa samaya maLe topaNa na karavuM ane traNe ya yogono zakya teTalo tyAga karavo, tene gupti kahevAya che. A rIte prazastamAM pravRtti karavI ane aprazastathI nivRtta thavuM tene kramazaH samiti ane gupti kahevAya che. anukULatAe pravRtti mAtrathI zakya teTalI nivRtti karavI te paNa gupti kahevAya che. samitinI parAkASTA dhyAna che ane guptinI parAkASTA e vyutsarga tapa che. tapAcAra:- kaSAyAdine kRza karavA mATe ane rAgadveSa para vijaya prApta karavA mATe je je upAyo vaDe
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAga paricaya | 229 | zarIra, Indriya ane manane tapAvavAmAM Ave athavA IcchAo para aMkuza rAkhavAmAM Ave tene tapa kahevAya che. tapa vaDe jIvanamAM asatu pravRttionA sthAna para satu pravRttio sthAna pAme che. temaja tapa vaDe saMpUrNa karmano kSaya thAya che ane AtmA mokSa maMjile pahoMcI jAya che. tapa nirjarAno prakAra che chatAM saMvarano paNa hetu che temaja muktino pradAtA che. tenA be bheda che- bAhyatapa ane AtyaMtaratA. bannenA cha cha prakAra che. tenuM saMkSipta svarUpa A pramANe che. (1) anazana :- saMyamanI puSTi, rAgano uccheda ane dharmadhyAnanI vRddhi mATe parimita samaya upavAsa Adi rUpe athavA viziSTa paristhitimAM AjIvana sudhI saMpUrNa AhArano tyAga karavo, tene anazana kahevAya. (2) UNodarI - bhUkha hoya tenAthI ochuM khAvuM tene UNodarI kahevAya. (3) vRtti-parisaMkhyAna - eka ghara, eka mArga athavA dravya, kSetra, kALa, bhAvarUpa abhigraha dhAraNa kare tathA tenA dvArA cittavRtti sthira thAya ane Asakti ghaTe tene vRtti-parisaMkhyAna kahevAya. vividha padArthono tyAga paNa A tapamAM samAviSTa thAya che. (4) rasaparityAga:- rAgavardhaka rasano parityAga karavAthI lolupatA ghaTe che. jIbha para kAbU Ave tene rasaparityAga kahevAya. eka yA aneka athavA sarva viSayono tyAga ane svAdiSTa ke gariSTa khAdyapadArthono tyAga karavo te paNa A tapamAM samAviSTa thAya che. (5) kAyaklezaH- zIta-uSNa parISaha sahana karavA, AtApanA levI tene kAyakleza kahevAya. kAyakleza tapamAM titikSA(sahanazIlatA)ane prabhAvanAno hetu hoya che. () Indriya pratisaMlInatA :- viSayo tarapha jatI Indriyone pAchI vALavI ane sayaMmabhAvamAM sthira rahevuM. A tapa svAdhyAya, dhyAnAdinI vRddhi mATe karavAmAM Ave che. tethI Indriyo tathA yogono nigraha thAya che. A cha bAhyutapa kahyA. tyAra bAda cha prakAranA AtyaMtara tapanuM svarUpa A nIce pramANe che(1) prAyazcitta - pazcAttApa karatAM pramAdajanya pApa pravRttithI chUTI Atmazuddhi karavAmAM Ave che, tene prAyazcitta tapa kahevAya che. (2) vinaya - gurujanono temaja ucca cAritranA dhAraka mahApuruSono vinaya karavo, tene vinaya tapa kahevAya. (3) vaiyAvRtya - sthavira, bImAra, tapasvI, navadIkSita temaja pUjya puruSonI yathAzakti sevA karavI tene vaiyAvRtya tapa kahevAya. (4) svAdhyAya - pAMca prakAranI svAdhyAya karavI te svAdhyAyarUpa AtyaMtara tapa che. tenuM mahattva anupama che.
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 | zrI naMdI sUtra (5) dhyAna - pUlavRttie AtmabhAva ke vairAgyabhAva rU5 dharmadhyAnamAM ane sUkSma pariNAme zukla dhyAnamAM tallIna thavuM tene dhyAna kahevAya. () satsarga :- AtyaMtara ane bAhya upadhino yathAzakti parityAga karavo. tenAthI mamatA ghaTe che ane samatAnI vRddhi thAya che. yogono, kaSAyano, gaNano ane upadhino ema vividha rIte vyutsarga thAya che. kAyotsarga, mauna ane nirvikalpa sAdhanAono A tapamAM samAveza thAya che. A rIte cha prakAranA bAhya tapa ane cha prakAranA AtyaMtara tapa mumukSune mokSa mArga para agrasara kare che. viryAcAra - vIrya zaktine vIryAcAra kahevAya che. potAnI zakti athavA baLane zubha anuSThAnomAM pravRtta kare tene vIryAcAra kahevAya. enA traNa prakAra A pramANe che(1) pratyeka dhArmika anuSThAnomAM pramAda rahita thaIne yathAzakya prayatna karavo. (2) jJAnAcAranA ATha ane darzanAcAranA ATha bheda, pAMca samiti, traNa gupti tathA tapanA bAra bhedane sArI rIte samajIne e chatrIsa prakAranA zubha anuSThAnomAM yathAsaMbhava potAnI zaktine prayukta karavI. (3) potAnI IndriyonI tathA mananI zaktine mokSaprAptinA upAyomAM sAmarthya pramANe prayojavI. caraNa :- pAMca mahAvrata, dasa prakArano zramaNadharma, sattara prakArano saMyama, daza prakAranI vaiyAvRtya, nava prakAranI brahmacaryanI gupti, ratnatraya, bAra prakAranA tapa, cAra kaSAya nigraha e badhAne caraNa kahevAya. tene " hari" paNa kahevAya che. karaNa - cAra prakAranI piMDavizuddhi, pAMca samiti, bAra bhAvanAo, bAra bhikSunI pratimAo, pAMca Indriyono nirodha, paccIsa prakAranI pratilekhanA, traNa guptio ane cAra prakArano abhigraha, e sittera bhedane karaNa kahevAya che arthAt tene varasattara paNa kahevAya che. yAtrA - saMyama, tapa, dhyAna, samAdhi temaja svAdhyAyamAM pravRtti karavI. vAcanA:- saMkhyAta vAcanAo kahela che. tenuM tAtparya e che ke athathI laIne aMta sudhI ziSyane jeTalIvAra navo pATha Ape, lakhAve tene vAcanA kahevAya che. anuyogakAra :- anuyogano artha che sUtrano artha paramArtha dekhADavo. tenA cAra dvAra che. upakrama, nikSepa, anugama ane naya. e cAra kAronA mAdhyamathI sUtranA zabdonA artha ghaTita karavAmAM Ave che. mATe tene anuyoga dvAra kahe che. anuyogadvArano Azraya levAthI zAstrano marma sArI rIte ane yathArtharUpe samajAya che. saMpUrNa sUtramAM saMkhyAtA pada evA hoya che ke jenuM cAra anuyogadvArothI(upakrama, nikSepa, anugama ane nayathI) vizleSaNa karavAmAM Ave che. mATe saMkhyAtA anuyogadvAra thaI jAya che.
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 231 | veDha - koI eka viSayane pratipAdana karanAra jeTalA vAkya che tene veSTaka-AlApaka kahevAya che. te paNa saMkhyAta ja che. zloka :- parimANanI apekSA A sutra saMkhyAta zloka parimANa che. eka zlokamAM batrIsa akSaranI gaNatarI karAya che. niryukti :- nizcayapUrvaka athavA zabdanA nirukta-vyutpattipUrvaka arthane pratipAdana karanArI yuktine niryukti kahevAya che. evI niyuktio paNa saMkhyAta che. sUtramAM zabda saMkhyAta hoya che. tethI tenA nirukta arthane batAvanArI niyuktio paNa saMkhyAtI ja hoya che. pratipatti - jemAM dravya Adi padArthonI vibhinna mAnyatAono ke vikalpono ullekha hoya tene pratipatti kahevAya che te paNa saMkhyAta che. udezanakALa - aMgasutra AdinuM paThana pAThana karavuM. zAstrIya niyama pramANe koI paNa zAstranuM zikSaNa gurunI AjJAthI karI zakAya. ziSyanA pUchavA para guru jyAre koI paNa zAstranuM adhyayana karavAnI AjJA Ape athavA pahelIvAra te sutranA mULa ane arthanI saMkSepamAM vAcanA Ape, uccAraNa karAve tene uddezana kahevAya che. eka sutranA evA saMkhyAnA uddezanakALa thAya che. jeTalI vAramAM te sutra pUrNa karavAmAM Ave te saMkhyAne uddezakALa kahevAya che. samadezanakALa :- uddeza karAyela sUtrane pharIthI paripakva ane zuddha karAvavAmAM Ave, vizeSa paramArtha samajAvavAmAM Ave tene samudeza kahevAya che. te paNa jeTalIvAramAM ke jeTalA divasomAM pUrNa karAya tene samudezanakALa kahevAya che. te paNa dareka sUtranA saMkhyAta ja hoya che. gama - gama arthAtu artha kADhavAnA mArga, sUtranA bhAvo, Azaya samajavo, tene gama kahevAya che. te dareka sUtranA anaMta hoya che. paSNava :- jema cAritranA anaMta pajjavA-paryava(paryAya) hoya che temaja zrutajJAna guNarUpa dareka zAstra jJAnanA anaMta paryava(paryAya)-pajjavA hoya che. ahIM paryava(paryAya)no artha che te guNanI ArAdhanAnI tAratamyatA, pariNAmonI zuddhinI vibhinnatA. dareka AtmaguNanA parjavA anaMta hoya che. judA judA AtmAonA guNa paryava paraspara anaMtagaNo taphAvatavALA hoya che. zarIra saMbaMdhI paryAyo eka bhavamAM saMkhyAta ke asaMkhyAta ja thAya che. anaMta paryAyo eka bhavamAM thatI nathI mATe ahIM zarIra saMbaMdhI paryAyo samajavI nahIM. jJAnInA zrutajJAnanA paryavo-pajjavonuM kathana che, ema samajavuM joIe. trasa ane sthAvara :- dareka stramAM parimita trasa jIvonI tathA anaMta sthAvara jIvonI apekSA hoya che arthAt dareka traNa sthAvara jIvonI rakSAnA ke dayA-anukaMpAnA ane hitanA bhAva sarva sUtromAM hoya ja che. anaMta nahIM paraMtu asaMkhya che tene ja ahIM parimita kahela che. zAzvatakata :- dharmAstikAya Adi dravya nitya che. ghaTa-paTAdi padArtho prayogajanya che. saMdhyAkAlIna
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra lAlimA Adi vizrasA(svabhAva)thI hoya che. sUtramAM zAzvata azAzvata baMne bhAvo hoya che. niryukti, hetu, udAharaNa, lakSaNa Adi aneka paddhatio vaDe te padArthano nirNaya karAya che. ra AcArAMga sUtra aMganI adhikAMza racanA gadyAtmaka che. vacce vacce kyAMka kyAMka padya Ave che. ardhamAgadhI bhASAnuM svarUpa samajavA mATe A racanA mahatvapUrNa che. sAtamA adhyayananuM nAma mahAparikSA che paraMtu kALa-doSanA kAraNe teno pATha vicchinna thaI gayo che. upadhAna nAmanA navamA adhyayanamAM bhagavAna mahAvIranI tapasyAnuM bahu ja moTI saMkhyAmAM mArmika varNana che. tyAM teone lADha, vajrabhUmi ane zubhrabhUmimAM vihAra karatAM karatAM vividha prakAranA bhayaMkara upasarga sahana karavA paDyA te viSeno spaSTa ullekha che. pahelA zrutaskaMdhanA 9 adhyayana che ane 44 uddezaka che. bIjA zrutaskaMdhamAM zramaNanA mATe nirdoSa bhikSAnuM, AhAra pANInI zuddhinuM, zayyA, saMstaraNa, vihAra, cAturmAsa, bhASA, vastra, pAtra Adi upakaraNonuM varNana che. mahAvrata ane tenI paccIsa bhAvanAonuM svarUpa vistArapUrvaka Apela che. mahAvIra svAmInA janmathI laIne dIkSA, kevaLajJAna ane upadeza AdinuM savistRta varNana che. bIjo zrutaskaMdha 16 adhyayanomAM vibhAjita che. tenA 34 uddezaka che. tenI bhASA pahelA zrutaskaMdhanI apekSAe saraLa che. A sUtrano koTho nIce Apela che. adhyayanakrama uddezakasaMkhyA prathama zrutaskaMdha 1 2 3 4 5 6 7 8 9 7 6 4 4 6 5 0 8 4 dvitIya zrutaskaMdha adhyayanakrama 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 uddezaka saMkhyA 11 3 3 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 (ra) zrI sUtrakRtAMgasUtra 2 se kiM taM sUyagaDe ? sUyagaDe NaM loe sUijjai, aloe sUijjai, loyAloe sUijjai jIvA sUijjati, ajIvA sUijjati, jIvAjIvA sUijjati, sasamae sUijjai, parasamae sUijjai, sasamaya-parasamae sUijjai / : sUyagaDe NaM asIyassa kiriyAvAisayassa, caurAsIie akiriyAvAINaM, sattaTThIe aNNANiyavAINaM, battIsAe veNaiyavAINaM, tinhaM tesaTThANaM pAsaMDiyasayANaM vUhaM kiccA sasamae ThAvijjai /
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAdazAga paricaya | 233 ] sUyagaDe NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo pddivttiio| se NaM aMgaTThayAe biie aMge, do suyakkhaMdhA, tevIsaM ajjhayaNA, tittIsaM uddesaNakAlA, tittIsaM samuddesaNakAlA, chattIsaM payasahassANi payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsaya kaDa Nibaddha NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati, paNNavijaMti, parUvijjati, daMsijaMti, Nidasijjati uvadaMsirjati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNakaraNaparUvaNA se taM sUyagaDe / zabdArtha - sUvADe = sUtrakRtAMgamAM, to sUphajha = padravyAtmaka loka sUcita karela che, ano sUjha = phakta AkAza dravyamaya aloka sUcita karela che, tokANo sUjha= lokAloka banne sUcita karela che, navAjUti = jIvanuM sUcana karela che, manavAsUphaMti = ajIvanuM sUcana kare che, navALIvAranati = jIvAjIvanuM sUcana karela che, salamA sUphA = svamatanuM sUcana, jainasiddhAMtanuM sUcana, palanA sUphaw = paramatanuM sUcana, jainettara siddhAMtanuM sUcana, samaya-parAmara sUphA = svamata-paramatanuM sUcana karela che, jena, jenettara siddhAMtonuM sUcana karela che, temAM kuvA = A sUtra aMga AgamonI apekSAe, viphA ane = bIjuM aMga che. bhAvArtha :-prazna- sUtrakRtAMgasUtramAM kayA viSayanuM varNana che? uttara- sUtrakRtAMgasUtramAM padravyAtmaka loka sUcita karavAmAM Avela che, kevaLa AkAza dravyamaya aloka sUcita karavAmAM Avela che ane lokAloka paNa sUcita karela che. A pramANe jIva, ajIva ane jIvAjIvanI sUcanA ApelI che, svamata, paramata ane sva-paramatanI sUcanA ApelI che. sUtrakRtAMgasUtramAM ekaso eMsI kriyAvAdIonA, corAsI akriyAvAdIonA, saDasaTha ajJAnavAdIonA ane batrIsa vinayavAdIonA A rIte traNaso tresaTha pAkhaMDIonA matonuM nirAkaraNa karIne svasiddhAMtanI sthApanA karAyela che. sUtrakRtAMgasUtramAM parimita vAcanAo che, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta veSTaka-AlApaka, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niryuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che. A sUtra aMga AgamanI daSTithI bIjuM che. emAM be zrutaskaMdha ane trevIsa adhyayana che, tetrIsa uddezanakALa ane tetrIsa samudrezanakALa che. sUtrakRtAMga sUtranuM pada-parimANa chatrIsa hajAra che. temAM
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 234 | zrI naMdI sUtra saMkhyAta akSara, anaMtagama, anaMta paryava(paryAya), parimita trasa ane anaMta sthAvara jIvono temAM samAveza che. dharmAstikAya Adi temAM zAzvata ane azAzvata bhAvo, nibaddha temaja hetu Adi vaDe siddha karela che. jina praNita bhAva kahevAmAM Avela che ane tenuM prajJApana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana karavAmAM Avela che. sUtrakRtAMgasUtranuM adhyayana karanArA tadrupa arthAt sUtragata viSayomAM tallIna hovAthI tadAkAra AtmA, jJAtA temaja vijJAtA banI jAya che. athavA sUtrakRtAMgasUtranuM A svarUpa che, A rIte te vikhyAta che, vijJAta che. A pramANe A sUtramAM caraNa-karaNanI prarUpaNA karavAmAM AvI che. A rIte sUtrakRtAMganuM varNana che. vivecana : sUtrakAra A sUtramAM sUtrakRtAMgasUtrano saMkSipta paricaya Ape che. 'sUra' sUvAyAM dhAtuthI "sUtrakRtAMga' zabda bane che. eno Azaya e che ke je samasta jIvAdi padArthano bodha karAve che tene sUcakatuM kahevAya, athavA junA sUtrama je mohanidrAmAM sukha hoya athavA pathabhraSTa prANIone jagADIne sanmArge caDAve tene sUtrakanuM kahevAya. jevI rIte vIkharAyelA motIne dorAmAM parovIne ekatrita karavAmAM Ave che e ja rIte jenA dvArA vividha viSayone temaja mata-matAMtaronI mAnyatAone kramabaddha karavAmAM Ave tene paNa sUtrakRt kahe che. sUtrakRtAMgasUtramAM vibhinna vicArakonA matonuM digdarzana karAvavAmAM Avela che. sUtrakatAMgamAM loka, aloka tathA lokAlokanA svarUpanuM paNa pratipAdana karavAmAM AvyuM che. zuddha jIva paramAtmA che, zuddha ajIva jaDa padArtha che ane saMsArI jIva zarIrathI yukta hovAnA kAraNe jIvAjIva kahevAya che. koI dravya potAnuM svarUpa choDatA nathI ane bIjAnA svarUpane apanAvatA paNa nathI. e ja dravyanuM dravyatva che. ukta sUtramAM mukhyatayA svadarzana, anyadarzana tathA sva-paradarzananuM vivecana karavAmAM Avela che. anya darzanonuM vargIkaraNa-kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI A rIte cAra matomAM thAya che. tenuM saMkSipta vivaraNa nIce pramANe che(1) kiyAvAdI - kriyAvAdI nava tattvane kathaMcit viparIta samaje che ane dharmanA AMtarika svarUpane yathArtha rIte na jANavAnA kAraNe prAyaH bAhya kriyAkAMDanA pakSapAtI rahe che, mATe tene kriyAvAdI kahevAya che. prAyaH te Astika ja manAya che. (2) akiyAvAdI - akriyAvAdI nava tattva athavA cAritrarUpa kriyAno niSedha kare che. teonI gaNatarI prAyaH nAstikamAM karAya che. sthAnAMga sUtranA AThamA sthAnamAM ATha prakAranA akriyAvAdIono ullekha che. te kramazaH A pramANe che(1) vArI:- koI vicArakano mata che ke vizvamAM jaDa padArtha sivAya anya kaMI che ja nahIM. mAtra jaDa
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 235 | ja che. AtmA, paramAtmA ane dharma nAmanI koI vastu che ja nahIM. zabdAdvaitavAdI eka mAtra zabdanI ja sattA mAne che. brahmAdvaitavAdIo mAtra brahma sivAya anya sarva dravyono niSedha kare che. tenuM kathana chepagevAyuM jema ke eka ja caMdra aneka jaLAzayo ane darpaNa Adi svaccha padArthomAM pratibiMbita hoya che, tema dareka zarIramAM eka ja AtmA rahe che, jema ke eka eva hi bhUtAtmA, bhUte bhUte vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caiva, dRzyate jalacandravat / / uparokta dareka vAdIono samAveza ekavAdImAM ja thaI jAya che. (2) aneruvArI :- jeTalA dharma che eTalA ja dharma che, jeTalA guNa che eTalA ja guNI che, jeTalA avayavo che eTalA ja avayavI che. evI mAnyatA dharAvanArane anekavAdI kahevAya che. vastugata anaMta paryAya hovAthI teo vastune paNa anaMta mAne che. (3) mitavAlI - mitavAdI lokane saptadvIpa sudhI ja sImita mAne che. tenAthI AgaLa loka che nahIM. teo AtmAne aMguSTha pramANa athavA zyAmAka taMdula pramANa mAne che paNa zarIra pramANa ane lokapramANa mAnatA nathI. temaja dazyamAna jIvone ja AtmA mAne che, AtmA anaMta che ema teo mAnatA nathI. (4) nirmitavAlI - IzvaravAdI sRSTino kartA, dhartA ane hartA Izvarane ja mAne che. teonI mAnyatA pramANe A vizva koInA dvArA nirmita thayuM che. zaiva zivane, vaiSNava viSNune ane koI brahmAne sRSTinA nirmAtA mAne che. devI bhAgavatamAM zakti-devIne ja nirmAtrI mAne che. A rIte dareka vAdIono samAveza A bhedamAM thaI jAya che. (5) satAvArI :- teonI mAnyatA che ke sukhanuM bIja sukha che ane duHkhanuM bIja duHkha che. teonA kathana pramANe Indriyo dvArA vaiSayika sukhano upabhoga karavAthI prANI bhaviSyamAM paNa sukhI thaI zake che ane tenAthI viparIta tapa, saMyama, niyama tema ja brahmacarya AdithI zarIra ane manane duHkha pahoMcADavAthI jIva parabhavamAM paNa duHkha prApta kare che. tAtparya e che ke sAtAvAdIonA mata anusAra zarIra ane manane sAtA pahoMcADavAthI ja jIva bhaviSyamAM sukhI thaI zake che. (6) samuche vAvI :- samucchedavAdI arthAt kSaNikavAdane mAnanArA AtmA Adi dareka padArthane kSaNika mAne che. teno niranvaya nAza thAya che. evI enI mAnyatA che. (7) nityavAlI - nityavAdInA pakSapAtI kahe che ke pratyeka vastu eka ja svarUpamAM avasthita rahe che. teonA vicArathI vastumAM utpAdu-vyaya thatA nathI, teo vastune pariNAmI mAnatA nathI paNa kUTastha nitya mAne che. bIjA zabdomAM teone vivartavAdI paNa kahevAya che. jema ke asatnI utpatti nathI hotI ane teno vinAza paNa nathI hoto. e ja rIte satno paNa utpAda ane vinAza nathI hoto. koI paNa paramANu sadAkALathI jevA svarUpe rahyuM che evuM ja bhaviSyamAM paNa raheze, temAM parivartana mATe koI avakAza
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 ] zrI nadI sUtra nathI. evI mAnyatA rAkhanArA vAdI ukta bhedamAM nihita thaI jAya che. (8) saMti parovavAvI :- AtmA jevI koI vastu ja nathI. to pachI paraloka kevI rIte hoI zake? AtmA na hovAthI puNya-pApa, dharma-adharma, zubha-azubha koI paNa karma rahetuM nathI. mATe paraloka che ema mAnavuM e nirarthaka che athavA zAMti e ja mokSa che. teo AtmAne to mAne che paraMtu tenuM kahevuM che ke AtmA alpajJa che, te kyAreya paNa sarvajJa banI zakato nathI. saMsArI AtmA kyAreya paNa mukta banI zakato nathI athavA A lokamAM ja zAMti-sAtA ane sukha che. paralokamAM e darekano sarvathA abhAva che. paralokano, punarjanmano ane mokSanA niSedhaka je koI vicAraka hoya, e darekano samAveza A bhedamAM thaI jAya che. (3) ajJAnavAdI - teo ajJAnathI ja lAbha mAne che. teonuM kathana che ke je rIte abudha bALake karelA aparAdhone pratyeka vaDIlo mApha karI de che, tene kaMI daMDa detA nathI, e ja rIte ajJAnadazAmAM rahenAranA dareka aparAdhonI Izvara paNa kSamA ApI de che. tenAthI viparIta jJAnadazAmAM karelA saMpUrNa aparAdhonuM phaLa avazya bhogavavuM paDe che. mATe ajJAnI ja rahevuM joIe. jJAnathI rAgadveSa AdinI vRddhi thAya che. (4) vinayavAdI - teono mata che ke pratyeka prANI bhale te guNahIna hoya, zUdra hoya, cAMDAla hoya ke ajJAnI hoya athavA pazu, pakSI, sApa, vIMchI ke vRkSa Adi je koI hoya te dareka vaMdanIya che. A darekanI vinayabhAvathI vaMdanA, prArthanA karavI joIe. evuM karavAthI jIva parama padane prApta karI zake che. prastRta sUtramAM vibhinna darzanakAronuM vistRta varNana che. kriyAvAdIonA ekaso eMsI prakAra che. akriyAvAdIonA corAsI bheda che. ajJAnavAdIonA saDasaTha bheda che ane vinayavAdIonA batrIsa bheda che. A rIte kula traNaso tresaTha bheda thAya che. prastuta sUtramAM be zrutaskaMdha che. pahelA zrutaskaMdhamAM soLa adhyayana che ane chavvIsa uddezaka che. bIjA zrutaskaMdhamAM sAta adhyayana che tenA sAta uddezaka gaNAya che. tethI kula 23 adhyayana ane 33 uddezaka thAya che. pahelA zrataskaMdhamAM padhano prayoga thayo che. phakta soLamAM adhyayanamAM gadhano prayoga thayo che. bIjA zrutaskaMdhamAM gadya ane padya banne che. A sUtranA prathama zrutaskaMdhamAM munione bhikSAcarImAM satarkatA, parISaha-upasargamAM sahanazIlatA, nArakIya saMbaMdhI duHkho, mahAvIra stuti, uttama sAdhuonA lakSaNa, zramaNa, brAhmaNa, bhikSuka tathA nigraMtha Adi zabdonI paribhASA, yukti, dAMta ane udAharaNo dvArA samajAvela che. bIjA zrutaskaMdhamAM jIva tema ja zarIranA ekatva, Izvara katRttva ane niyativAdaAdimAnyatAonuM yuktipUrvaka khaMDana karela che. puMDarIkanA udAharaNathI anya matono yuktisaMgata ullekha karIne svamatanI sthApanA karela che. tera kriyAonA pratyAkhyAna, AhAra AdinuM vistRta varNana che. pApa-puNyano viveka, ArdrakumAranI sAthe gozAlaka, zAkyabhikSu, tApasIno thayelo vAdavivAda, ArdrakumAranA jIvanathI saMbaMdhita
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya | 237 || viraktatA ane samyakatvamAM daDhatA viSenuM sArI rIte varNana che. aMtima adhyayanamAM nAlaMdAmAM gautama svAmI temaja udaka peDhAlaputrano thayela vArtAlApa ane aMte peDhAlaputranA paMcamahAvratanA svIkAranuM suMdara varNana che. sUtrakRtAMganA adhyayanathI svamata-paramatanuM jJAna saraLatAthI thaI zake che. Atma-sAdhanAnI vRddhi ane samyakatvanI daDhatA mATe A aMgasUtra ati upayogI che. AnA para bhadrabAhukRta niryukti, jinadAsa mahattarakata cUrNi ane zIlAMgAcAryanI bRhaduvRtti paNa upalabdha che. (3) zrI sthAnAMgasUtra :| 3 se kiM taM ThANe ? ThANe NaM jIvA ThAvijjati ajIvA ThAvijjati, jIvAjIvA ThAvijjati, sasamaye ThAvijjai, parasamaye ThAvijjai, sasamayaparasamae ThAvijjai, loe ThAvijjai, aloe ThAvijjai, loyAloe ThAvijjai / ThANe NaM TaMkA, kUDA, selA, sihariNo, pabbhArA, kuMDAI, guhAo, AgarA, dahA, NaIo, AghavijaMti / ThANe NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNaogadArA.saMkhejjA veDhA. saMkhejjA silogA,saMkhejjAo NijjattIo, saMkhejjAo saMgahaNIo, saMkhejjAo pddivttiio| se NaM aMgaTThAyAe taie aMge, ege suyakkhaMdhe, dasa ajjhayaNA, egavIsaM uddesaNakAlA, egavIsaM samuddesaNakAlA, bAvattaripayasahassA payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsaya-kaDa- Nibaddha-NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati, paNNavijaMti, parUvijaMti, daMsijaMti, NidaMsijati uvadaMsijjati / ___ se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNa-parUvaNA Aghavijjai / se ttaM ThANe / zArtha :- ThANe NaM jIvA = 8 sUtrAMnI, ThAvijjati = sthApanA 26 cha, ThANe NaM = sthaanaaN| sUtramA, TaMkA = dvA24, chinna taTa parvata, kUDA = 2, selA = parvata, sihariNo = zipayuta parvata, pabbhArA = kUTanI 652 mubAnIbha athavA parvatanI 652 stidumanI Aiti saza, 004, kuDAi = us AhiDa, guhAo AgarA, dahA = pauMDarI sAha, NaIo = gaMgA mAhinahImona, Aghavijjati = thana 42 cha, sthAnAMgasUtramA methI bana sasudhI vRddhi karanArA bhAvonI prarUpaNA karavAmAM AvI che. bhAvArtha :- zra-sthAnAMgasUtra (hAMgasUtra)mAM zumatAvyuMcha?
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 238] zrI naMdI sUtra uttara- sthAnAMga sUtramAM jIva sthApita karela che, ajIva sthApita karela che ane jIvAjIvanI sthApanA karela che. svasamaya-jaina siddhAMtanI sthApanA karela che, parasamaya-jainettara siddhAMtanI sthApanA karela che. temaja jaina ane jainettara, ubhaya pakSonI sthApanA karela che; loka, aloka ane lokAlokanI sthApanA karela che. sthAnAMga sUtramAM TaMka-chinnataTa parvata, kUTa, parvata, zikharayukta parvata, kaMIka vaLAMkavALA parvata gaMgAkuMDa Adi kuMDa, pauMDarIka Adi dUha, gaMgA Adi nadIonuM kathana karavAmAM Avela che. sthAnAMga sUtramAM ekathI laIne dasa sudhI vRddhi karIne bhAvonI prarUpaNA karela che. sthAnAMga sUtramAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta veDha-chaMda, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niyuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che. te aMganI apekSAe tRtIya aMga che. emAM eka zrutaskaMdha ane dasa adhyayana che, ekavIsa uddezanakALa ane ekavIsa samudrezanakALa che. temAM padonI saMkhyA botera hajAra che, saMkhyAta akSara ane anaMtagama che, anaMtaparyAya, parimita trasa ane anaMta sthAvara che. zAzvata, azAzvata baMne padArthothI yukta ane teno nirNaya karanArA jinezvara kathita bhAvo kahela che. tenuM prajJApana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana karavAmAM Avela che. sthAnAMga sUtranuM adhyayana karanArA tadAtmarUpa jJAtA tema ja vijJAtA banI jAya che. athavA A sthAnAMganuM svarUpa che te A rUpe vikhyAta ane vijJAta che ane A rIte emAM caraNa-karaNanI prarUpaNA karela che. A rIte sthAnAMga sUtranuM varNana che. vivecana : A sUtramAM sthAnAMga sUtrano paricaya Apela che. ThANAMga sUtramAM jIvAdi padArthonuM varNana karela che. A sUtra daza adhyayanamAM vibhAjita che. AmAM sUtronI saMkhyA hajArathI adhika che. AmAM ekavIsa uddezaka che. A aMgenI racanA pUrvokta be aMgathI bhinna prakAranI che. A aMgamAM pratyeka adhyayanamAM je "sthAna" nAmathI kahela che, temAM adhyayana (sthAna)nI saMkhyA pramANe ja vastu saMkhyA gaNAvI che, jema ke(1) prathama sthAnamAM (adhyayanamAM)- "ine Aya" AtmA eka che, e ja rIte anya eka eka prakAranA padArthonuM varNana karela che. (2) bIjA sthAnamAM be-be padArthonuM varNana che. jema ke- jIva ane ajIva, puNya ane pApa, dharma ane adharma Adi padArthonuM varNana che. (3) trIjA sthAnamAM- jJAna, darzana ane cAritranuM nirUpaNa karela che. traNa prakAranA puruSa-uttama, madhyama ane jaghanya tathA zratadharma, cAritradharma ane astikAya dharma A rIte traNa traNa prakAranA dharma Adi batAvela che.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 239 (4) cothA sthAnamAM- cAturyAma dharma Adi tema ja sAtaso caubhaMgIonuM varNana che. (5) pAMcamA sthAnamAM- pAMca mahAvrata, pAMca samiti, pAMca gupti tathA pAMca Indriya ItyAdinuM varNana che. (6) chaThThA sthAnamAM- chakAya, cha lezyA, gaNinA cha guNa, Sadravya tathA cha ArA AdinuM varNana che. (7) sAtamA sthAnamAM- sarvajJanA ane alpajJanA sAta-sAta lakSaNa, sapta svaronuM lakSaNa, sAta prakAranA vibhaMgasthAna Adi aneka padArthonuM varNana karela che. (8) AThamA sthAnamAM- ATha vibhaktionuM vivaraNa, ATha avazya pAlanIya zikSA, ekala vihArInA ATha guNa Adi ATha--ATha saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM varNana che. (9) navamA sthAnamAM- brahmacaryanI nava vADa tathA bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM nava vyaktioe tIrthaMkara nAma gotra bAMdhyuM che tenA nAma ane anAgata kALanI utsarpiNImAM tIrthaMkara banavAnA che tenA viSayamAM batAvyuM che. e sivAya nava-navanI saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM varNana che. (10) dasamA sthAnamAM- dasa citta samAdhi, dasa svapnonuM phaLa, dasa prakAranA satya, dasa prakAranA asatya, dasa prakAranI mizra bhASA, daza prakAranA zramaNadharma tathA dasa sthAna alpajJa jANatA nathI ItyAdi dasa-dasa saMkhyAonA aneka viSayonuM varNana che. A rIte A sUtramAM vividha prakAranA viSayonuM varNana che. bIjA zabdomAM kahIe to A sUtra bhinna bhinna viSayono koza che. jijJAsu pAThakonA mATe A aMga avazya paThanIya che. (4) zrI samavAyAMgasUtra : 4 se kiM taM samavAe ? samavAe NaM jIvA samAsijjaMti, ajIvA samAsijjaMti, jIvAjIvA samAsijjati, sasamae samAsijjai, parasamae samAsijjai, sasamaya-parasamae samAsijjai, loe samAsijjai, aloe samAsijjai, loyAloe samAsijjai / samavAe NaM egAiyANaM eguttariyANaM ThANa-saya-vivaDDiyANaM bhAvANaM parUvaNA Aghavijjai, duvAlasavihassa ya gaNipiDagassa pallavagge samAsijjai / samavAyassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo saMgahaNIo, saMkhejjAo paDivattIo /
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 240 ] zrI nadI sUtra se NaM aMgaTThayAe cautthe aMge, ege suyakkhaMdhe, ege ajjhayaNe, ege uddesaNakAle, ege samuddesaNakAle, ege coyAlasayasahasse payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsaya-kaDa-Nibaddha-NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati, paNNavijjati, parUvijjati, dasijjati, Nidasijjati uvadaMsijati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNA Aghavijjai / se tta samavAe / zabdArtha :- sanniti = AzramaNa karela che, varNana karela che, samyaka prarUpaNA karela che, III = ekathI laIne, muttariyAI TALa-saya-vivAda thAI = eka eka vadhAratAM so sthAna sudhI, mAvA = bhAvonI, padArthonI, tattvonI, pavA = prarUpaNA, A vili = karela chekuvAnavihasa - ane dvAdazAMga, piDAnsa = gaNipiTakanA, pAva = saMkSepamAM paricaya, ne voyAnasavadatte pathaM = eka lAkha cuMmAlIsa hajAra padaparimANa che. bhAvArtha :- prazna- samavAyAMgasUtramAM kayA viSayanuM varNana che? uttara- samavAyAMgasUtramAM yathAvasthita rUpathI jIva, ajIva ane jIvAjIvanuM varNana karela che arthAt enI samyaka prarUpaNA karI che. svadarzana, paradarzana ane sva-paradarzananuM tathA loka, aloka ane lokAlokanuM varNana che. samavAyAMgasUtramAM ekathI laIne so sthAna sudhI bhAvonI prarUpaNA karelI che ane dvAdazAMga gaNi- piTakano saMkSepamAM paricaya Apela che. samavAyAMgasUtramAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niryuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che. A sUtra aMganI apekSAe cothuM aMga che. emAM eka zrutaskaMdha, eka adhyayana, eka uddezanakALa ane eka samudezanakALa che. tenuM pada parimANa eka lAkha cuMmAlIsa hajAra che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta paryAya, parimita trasa, anaMta sthAvara ane zAzvata-kRta, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvonuM prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana karavAmAM AvyuM che. samavAyAMgasUtranuM adhyayana karanArA tadAtmarUpa, jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. athavA A samavAyAMga sutranuM svarUpa che, vikhyAta che, vijJAta che ane A rIte emAM caraNa-karaNanI prarUpaNA karela che. A samavAyAMganuM varNana che.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 241 vivecana : prastuta sUtramAM samavAya sUtrano saMkSipta paricaya Apela che. jemAM jIvAdi padArthono nirNaya karavAmAM Ave tene samavAya kahevAya che. ''samAptiSkRti' zabdano bhAva e che ke samyak jJAnathI grAhya padArthono svIkAra karavAmAM Ave che athavA jIvAdi padArthone kuprarUpaNAthI chUTA pADIne samyak prarUpaNAmAM samAviSTa karela che. A sUtramAM jIva, ajIva tathA jIvAjIva, jainadarzana, anyadarzana, loka, aloka ItyAdi viSaya spaSTa karela che. tyArabAda eka aMkathI laIne so aMka sudhI je je viSaya je je aMkamAM samAhita thaI zake tenuM varNana karavAmAM Avela che. A sUtramAM basso paMcotera sUtra che. temAM skaMdha, varga, adhyayana, uddezaka Adi bheda nathI. ThANAMga sUtranI jema A sUtramAM paNa saMkhyAnA kramathI vastuono nirdeza niraMtara so sudhI karIne pachI basso, traNaso Adi kramathI hajAra sudhI viSayonuM varNana karela che. jema ke- pArzvanAtha bhagavAnanuM AyuSya 100 varSanuM hatuM, bhagavAna mahAvIranA 300 ziSyo cauda pUrvanA jJAtA hatA. A rIte saMkhyA vadhatAM vadhatAM karoDa sudhI pahoMcI jAya che. tyAra bAda dvAdazAMga gaNipiTakano saMkSipta paricaya ane tresaTha zlAghanIya puruSonA nAma, mAtApitA, janma, nagara, dIkSAsthAna AdinuM varNana che. (5) zrI vyAkhyAprajJaptisUtra 5 se kiM taM vivAhe ? vivAhe NaM jIvA viyAhijjaMti, ajIvA viyAhijjaMti, jIvAjIvA viyAhijjati, sasamae viyAhijjati, parasamae viyAhijjaMti, sasamaya-parasamae viyAhijjaMti, loe viyAhijjaMti, aloe viyAhijjaMti, loyAloe viyAhijjati / : vivAhassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo saMgahaNIo, saMkhejjAo paDivattIo / se NaM aMgaTThayAe paMcame aMge, ege suyakkhaMdhe, ege sAirege ajjhayaNasae, dasa uddesagasahassAI, dasa samuddesagasahassAiM, chattIsaM vAgaraNasahassAiM, do lakkhA aTThAsII payasahassAiM payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, anaMtA gamA, aLatA padmavA, rittA tatA, anaMtA thAvarA, sAkSaya-Da-bina-khiADyA
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra jiNapaNNattA bhAvA AghavijjaMti, paNNavijjaMti, parUvijjaMti, daMsijjaMti, NidaMsijjati uvadaMsijjati / 242 se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNA Aghavijjai / se ttaM vivAhe / zabdArtha :-vivAde La = vyAkhyAprajJaptimAM, nIvA viyAddiSnati = jIvonI vyAkhyA, chattIsa vALaraLa sahassArUM = chatrIsa hajAra praznottara che, to lavavA aDDAsIpha pathasahassArUM thoLa be lAkha ayAsI hajAra pada parimANa che. = bhAvArtha :- prazna- vyAkhyAprajJaptisUtra (bhagavatIsUtra)mAM kayA viSayanuM varNana che ? uttara-vyAkhyAprajJaptisUtramAM jIvonI, ajIvonI ane jIvAjIvonI vyAkhyA karI che. svasamaya, parasamaya ane sva-para, ubhaya siddhAMtonI vyAkhyA tathA loka, aloka ane lokAlokanA svarUpanuM vyAkhyAna karela che. vyAkhyAprajJaptisUtramAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta veSTika--AlApaka, saMkhyAta zloka parimANa, saMkhyAta niryuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che. aMganI apekSAe A vyAkhyAprajJaptisUtra pAMcamuM aMga che. temAM eka zrutaskaMdha ane kaMIka adhika eka so adhyayana che. temAM dasa hajAra uddezaka che, dasa hajAra samuddezaka che, chatrIsa hajAra praznottara ane be lAkha aThayAsI hajAra pada parimANa che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta paryAya, parimita trasa, anaMta sthAvara ane zAzvata azAzvata kRta, nizcita karela, jina prarUpita bhAvonuM kathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana karyuM che. vyAkhyAprajJaptinA adhyetA tadAtmarUpa, jJAtA ane vijJAtA banI jAya che athavA vyAkhyAprajJapti sUtranuM A svarUpa vikhyAta che, vijJAta che ane A pramANe A sUtramAM caraNa-karaNanI prarUpaNA karela che. A vyAkhyAprajJaptinuM varNana che. vivecana : A sUtramAM vyAkhyAprajJapti(bhagavatI)no saMkSipta paricaya Apela che. temAM ekatAlIsa zataka che. daza hajAra uddezaka che, chatrIsa hajAra prazna che ane chatrIsa hajAra uttara che. prAraMbhanA ATha zataka ane bAramA, caudamA, aDhAramA ane vIsamA zatakanA dasa dasa uddezako che. paMdaramA zatakamAM uddezaka nathI. sUtranI saMkhyA AThaso saDasaTha che. A sUtranI vivecana zailI praznottara rUpe che. A aMgasUtramAM dareka prazna gautama svAmInA nathI paraMtu IndranA, devatAonA, munionA,
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya | 243 | saMnyAsIonA ane zrAvaka AdinA paNa che. dareka uttara paNa bhagavAna mahAvIranA nathI. koIka sthaLe gautama svAmInA, koIka sthaLe sAmAnya munionA, koIka sthaLe zrAvakonA paNa che. A sUtra sarva sUtro karatAM vizALa che. A sUtramAM pannavaNA, jIvAbhigama, uvavAI, rAjaprazrIya, Avazyaka, naMdI tathA jaMbUdvIpa prajJapti Adi sUtronA nAmono ullekha karela che tema ja tenuM uddharaNa paNa karela che. saiddhAMtika, aitihAsika, tAttvika ane cAritra saMbaMdhI vividha viSayonuM varNana A sUtramAM kahela che. A sUtramAM keTalAka viSayo kaThina che. jene gurugamathI jANI zakAya che. A sUtramAM kahela ekaso thI adhika adhyayana(zataka) ane dasa hajAra uddezaka, dasahajAra samuddezaka vagere nirdeza vizeSa mananIya che. kAraNa ke vartamAnamAM upalabdha sUtramAM A saMkhyAo maLatI nathI. pAchaLanA zatakomAM aMtara zataka che ane tenA ghaNA uddezaka paNa che. chatAM ukta saMkhyAnA pUrNa samanvaya mATe vizeSa vicAraNAnI AvazyakatA che. kAladoSa prabhAva ane lekhana yuganA kAraNe enI kSatio thaI rahela che. (7) zrI jJAtAdharmasthAMgasUtra :|6 se kiM taM NAyAdhammakahAo ? NAyAdhammakahAsu NaM NAyANaM NagarAI, ujjANAI ceiyAI, vaNasaMDAI, samosaraNAI, rAyANo, ammApiyaro, dhammAyariyA, ghammakahAo, ihaloiyaparaloiyA iDDivisesA, bhogapariccAyA, pavvajjAo, pariAyA, suyapariggahA, tavovahANAI, saMlehaNAo, bhattapaccakkhANAI, pAovagamaNAI, devalogagamaNAI, sukulapaccAyAIo, puNabohilAbhA, aMtakiriyAo ya Aghavijjati / dasa dhammakahANaM vaggA, tattha NaM egamegAe dhamma-kahAe paMca-paMca akkhAiyAsayAI, egAmegAe akkhAiyAe paMca-paMcauvakkhAiyAsayAI, egAmegAe uvakkhA- iyAe paMca-paMca akkhAiyA-uvakkhAiyAsayAI, evAmeva [evameva sapuvvAvareNaM adbhuTThAo kahANagakoDIo havati tti smkkhaayN| NAyAdhammakahANaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo saMgahaNIo, saMkhejjAo pddivttiio| se NaM aMgaTThayAe chaThe aMge, do suyakkhaMdhA, egUNatIsaM ajjhayaNA, egUNatIsaM uddesaNakAlA, egUNatIsaM samuddesaNakAlA, saMkhejjA payasahassA payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsayakaDaNibaddha NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijaMti,
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 244] zrI nadI sUtra paNNavijjati, parUvijaMti, dasijjaMti, Nidasijjati uvadaMsijjati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNA Aghavijjai se ttaM NAyAdhammakahAo / zabdArtha :-LavAyarmajadAra nuM = jJAtA dharmakathAMga sutramAM, galANaM parAvuM = kathA nAyakonA nagaro, 3LA= udyAno, vedyAruM = caityo, varaMDAruM = vanakhaMDo, anosarakhAvuM = bhagavAnanA samavasaraNanuM, temaja, RyA = rAjA, mamApiyara = mAtApitA, thampAyariyA = dharmAcArya, dhummada = dharmakathA, doro = A loka ane paraloka saMbaMdhI, visA = Rddhi vizeSa, monA parivAyA = bhogano parityAga, paththaLA = dIkSA, pariyA = paryAya, suparivAra = zrutanuM adhyayana, tavovALA = upadhAna-tapa, saMhA = saMlekhanA, mApavahANA = bhaktapratyAkhyAna, parovALA = pAdapopagamana, revano nAgA = devaloka-gamana, suhurapakvAyA = punaH uttamakuLamAM janma, puNavohitAmA = punaH samyakatvanI prApti, aMtariyA = tyAra bAda aMtakriyA karIne mokSanI upalabdhi ItyAdi viSayonuM, AviSkati = varNana karela che, vana ma%hApa va = dharmakathAMga sUtranA dasa varga che, tattha - temAM, pagAra = eka-eka, dha = dharmakathAmAM, paMra paMca arUNArUAthA - pAMcaso-pAMcaso, AkhyAyikAo che, AkhyAna che, paMra paMca 3vavAvAsAruM = pAMcaso pAMcaso upakhyAyikAo che, upAkhyAna che, pavana = A rIte, sapuSyAnuM pUrvApara kula, a[6 - sADAtraNa, dALa joDIo = karoDa kathAnaka, hRti = che, tti samaye = evuM kathana karela che. bhAvArtha :- prazna- jJAtAdharmakathAMgasUtramAM kayA viSayanuM varNana che? uttara- jJAtAdharmakathAMgasUtramAM kathAnAyakonA nagaro, udyAno, caityo, vanakhaMDo, bhagavAnanA samavasaraNo tathA rAjA, mAtApitA, dharmAcArya, dharmakathA, A loka ane paraloka saMbaMdhI Rddhi vizeSa, bhogono parityAga, dIkSAparyAya, zrutanuM adhyayana, upadhAnatapa, saMlekhanA, bhaktapratyAkhyAna, pAdapopagamana, devalokagamana, pharI uttama kuLamAM janma, samyatvanI prApti, tatpazcAt aMtakriyA karI mokSanI upalabdhi ItyAdi viSayonuM varNana che. jJAtA sutramAM dharmakathAonA dasa varga che, tenI eka-eka dharmakathAmAM pAMcaso-pAMcaso AkhyAna che. eka-eka AkhyAnamAM pAMcaso-pAMcaso upAkhyAna che ane eka eka upAkhyAnamAM pAMcaso pAMcaso AkhyAnopAkhyAna che. A rIte pUrvApara maLIne kula sADA traNa karoDa kathAnaka che. evuM kathana karela che. jJAtAdharmakathAmAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta AlApaka, saMkhyAta zloka parimANa che, saMkhyAta niryuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAga paricaya | 245 | aMga sUtranI apekSAe A chaThTha aMga che. emAM be zrutaskaMdha, ogaNatrIsa adhyayana che. ogaNatrIsa uddezanakALa che, ogaNatrIsa samudrezanakALa ane saMkhyAta sahasa pada che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta paryava(paryAya), parimita trasa, anaMta sthAvara ane zAzvata-azAzvata, nibaddha, nikAcita, jinaprarUpita bhAvonuM kathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzanathI karyuM che. prastuta aMgano abhyAsa karanAra tadAtmarUpa, jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. athavA A jJAtAsUtranuM svarUpa che, vikhyAta che, vijJAna che ane A pramANe emAM caraNa-karaNanI viziSTa prarUpaNA karela che. A jJAtAdharmakathAMganuM varNana che. vivecana : A chaThThA aMgasUtranuM nAma jJAtA dharmakathAga che. "jJAtA" zabdano ahIM udAharaNa mATe prayoga karyo che. A aMgamAM ItihAsa, udAharaNa ane dhArmika dRSTAMta vagereno samAveza thAya che ane temAM dharmakathAo ApelI che. mATe A aMganuM nAma jJAtA dharmakathA rAkhavAmAM AvyuM che. A aMganA pahelA zrutaskaMdhamAM udAharaNa Apela che ane bIjA zrutaskaMdhamAM dharmakathAo che. ItihAsa prAyaH vAstavika hoya che. paraMtu daSTAMta, udAharaNa ane kathAo vAstavika paNa hoya ane kAlpanika paNa hoya che. samyadRSTi prANIo mATe saMpUrNa vizva dharmavRddhinuM kAraNa bane che ane mithyAdaSTi mATe e patananuM kAraNa bane che. jJAtAdharmakathAnAM pahelA zrutaskaMdhamAM ogaNIsa adhyayana che ane bIjA zrutaskaMdhamAM dasa varga che. pratyeka vargamAM aneka adhyayana che. prathama zrutaskaMdhanA pratyeka adhyayanamAM eka kathAnaka ane aMtamAM te kathAnA dAMtathI maLanArI zikSAo batAvI che. kathAomAM pAtronA nagara, prAsAda, caitya, samudra, udyAna, svapna, dharma sAdhanAnA prakAra ane sArI rIte ArAdhanA karanAra virAdhaka kema thayA? teono AgaLano janma kyAM thaze ane kevuM jIvana vyatIta karaze e dareka viSayonuM varNana A sUtramAM Apela che. A sUtramAM koIka sAdhaka ke kathAnAyaka tIrthakara mahAvIranA yugamAM, koIka tIrthakara ariSTaneminA samayamAM ane koIka pArzvanAthanA zAsanakALamAM thayA hatA to koIka mahAvideha kSetrathI saMbaMdhita che. AThamA adhyayanamAM tIrthakara mallinAthanuM varNana che. soLamA adhyayanamAM draupadInA pUrva janmanI kathA mananIya che. temaja tenuM vartamAnakAlika tathA bhAvi jIvananuM paNa varNana che. bIjA zrutaskaMdhamAM kevaLa pArzvanAtha svAmInA zAsanakALamAM thayela sAdhvIjIonA gRhasthAzramanuM varNana, sAdhvI jIvananuM ane tenA bhaviSyanuM varNana che. jJAtA dharmakathAMga sUtranI bhASAzailI atyaMta rUcikara che. prAyaH dareka rasonuM A sUtramAM varNana che. dhArmika ane vyavahArika zikSAothI bharapUra kathApradhAna A sUtra AbAlavRddha darekane svAdhyAya karavA lAyaka che. () zrI upAsakadazAMgasUtra :| 7 se kiM taM uvAsagadasAo? uvAsagadasAsu NaM samaNovAsayANaM NagarAI, ujjANAI, ceiyAI, vaNasaMDAI, samosaraNAI, rAyANo, ammApiyaro,
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 24 zrI nadI sUtra dhammAyariyA, ghammakahAo, ihaloiyaparaloiyA iDDivisesA, bhogapariccAyA, pavvajjAo, pariAyA, suyapariggahA, tavovahANAI, sIlavvaya-guNaveramaNa-paccakkhANa-posahovavAsa paDivajjaNayA, paDimAo, uvasaggA, saMlehaNAo, bhattapaccakkhANAI, pAovagamaNAI, devalogagamaNAI, sukulapaccAyAIo, puNabohilAbhA, atakiriyAo ya aaghvijjti|| uvAsagadasANaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo saMgahaNIo, saMkhejjAo pddivttiio| se NaM aMgaTThayAe sattame aMge, ege suyakkhaMdhe, dasa ajjhayaNA, dasa uddesaNakAlA, dasa samuddesaNakAlA, saMkhejjA payasahassA payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsaya-kaDa-Nibaddha-NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati, paNNavijjati, parUvijjati, dasijjati, Nidasijati uvadasijati / / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNA Aghavijjai / se taM uvAsagadasAo / zArtha :- sIlavvaya = zIsavrata, guNa = guvrata, veramaNa = vizbhAvrata, paccakkhANa = pratyAbhyAna, posahovavAsa = pauSadhopavAsane dhaar| 42nA2, paDivajjaNayA = paDimAone adde| 12nAra, uvasaggA = 64sarga, evaM AyA = mA praare 6pAsazAMganu sva35, aMgarnu sabhyaprakAre adhyayana 422 tadrUpamAtmA, evaM NAyA = mArItaviNyAta cha, zAtAmane, viNNAyA = vizAtA banecha, viNyAta cha, evaM caraNa-karaNaparUvaNA = anesAsaMgamA y29|| 424AnI prarUpaNA karela che. bhAvArtha :-pra-6pAsAMga nAmanA aMgasUtramA yA viSaya pani cha? 6ttara- 6pAsazAMgamA shrmpaason| na2, 6dhAna, vyaMtarAyatana, vanaMS, samavasa29, 2%, mAtA pitA, dhAyarya, dharma thA, sAmosane 52sonI*dvivizeSa, bhoga-parityAgahIkSA, saMyamanI paryAya, zrutanuM adhyayana, upadhAna tapa, zIlavrata-guNavrata, viramaNavrata-pratyAkhyAna, pauSadhopavAsane dhAraNa karanAra, pratimAone dhAraNa karanAra, upasarga, saMlekhanA, anazana, pAdapopagamana, devalokagamana, pharI ucca kuLamAM utpatti, bodhi-samyakatvano lAbha ane aMtakriyA ItyAdi viSayonuM varNana che. upAsakadazAMgasUtranI parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta AlApaka, saMkhyAta zloka (vizeSa), saMkhyAta niyuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya | 247 | aMganI apekSAe A sAtamuM aMga sUtra che. temAM eka zrutaskaMdha, dasa adhyayana, dasa uddezanakALa dasa samudrezanakALa che. pada parimANathI saMkhyAta hajAra pada , saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta jJAnanA paryava, parimita trasa, anaMta sthAvara ane zAzvata-kRta, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvonuM kathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzanathI karyuM che. A AgamanuM sabhyaprakAre adhyayana karanAra tadAtmarUpa, jJAtA ane vijJAtA banI jAya che athavA A prakAre upAsakadazAMga sUtranuM svarUpa che, temaja vikhyAta ane vijJAta che tathA AmAM caraNa-karaNanI viziSTa prarUpaNA karela che. A pramANe upAsakadazAMga sUtranuM varNana che. vivecana : prastuta sUtramAM sAtamA aMga upAsakadazAMgasUtrano saMkSipta paricaya Apela che. zramaNa arthAt sAdhuonI sevA karanArane zramaNopAsaka kahevAya che. tene ja upAsaka athavA zrAvaka paNa kahevAya che. dasa adhyayanonA saMgrahane dazA kahevAya che A sUtramAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA dasa viziSTa zrAvakonuM varNana hovAthI tenuM nAma upAsakadazA che. A sUtranA dasa adhyayana paikI pratyeka adhyayanamAM eka eka zrAvakanA laukika ane lokottara vaibhavanuM varNana tathA upAsakonA aNuvrata ane zikSAvratanuM svarUpa paNa batAvyuM che. ahIM prazna thAya che ke- bhagavAna mahAvIrane to eka lAkha ogaNasATha hajAra(1,59,000) bAra vratadhArI zrAvaka hatA. to pachI phakta dasa zrAvakonuM varNana kema karela che? teno uttara A pramANe che- sUtrakAroe je zrAvakonA laukika ane lokottarika jIvanamAM samAnatA joI teono ja ullekha A sUtramAM karela che. jema ke- (1) upAsakadazAMgamAM batAvelA dase zrAvako karoDAdhipati hatA. (2) teo rAjA ane prajAne priya hatA. (3) darekanI pAse pAMcaso haLanI jamIna hatI, vizALa pazudhana hatuM. (4) teoe vyApAramAM jeTalA karoDa dravya rokelA hatA eTalA ja karoDa gharamAM ane eTalA ja karoDa nidhAnamAM rAkhelA hatA. (5) dase ya zrAvakoe bhagavAna mahAvIranA prathama upadezathI ja prabhAvita thaIne bAra vrata dhAraNa karyA hatA. (6) vrata grahaNa karyA pachI paMdaramA varSathI dareke vyApArathI alaga thaIne pauSadhazALAmAM rahIne dharma ArAdhanA karI hatI. (7) dareke agiyAra pratimAone dhAraNa karI hatI. (8) te darekano eka mahIne saMthAro sIjhayo hato. (9) te dareka zrAvako pahelA devalokanA deva banyA che. (10) te darekanI devalokamAM cAra palyopamanI sthiti hatI. (11) teo dareka mahAvideha kSetramAM janma laIne nirvANapada prApta karaze. (12) te darekane potAnA AyuSyanA 20 varSa zeSa rahevA para ja dharmanI laganI lAgI ItyAdi aneka daSTiothI teonA jIvana samAna hovAthI te dasa zrAvakonuM ja A aMgamAM varNana karela che. (8) aMtakRtadazAMgasUtra : 8 se kiM taM aMtagaDadasAo ? aMtagaDadasAsu NaM aMtagaDANaM NagarAI, ujjANAI, ceiyAI, vaNasaMDAI, samosaraNAI, rAyANo, ammApiyaro,
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 248 zrI naMdI sUtra dhammAyariyA, ghammakahAo, ihaloiyaparaloiyA iDDivisesA, bhogapariccAyA, pavvajjAo, pariAyA, suyapariggahA, tavovahANAI, saMlehaNAo, bhattapaccakkhANAI, pAovagamaNAI, aMtakiriyAo ya Aghavijjati / / aMtagaDadasAsu NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo saMgahaNIo, saMkhejjAo paDivattIo / se NaM aMgaTThayAe aTThame aMge, ege suyakkhaMdhe aTTha vaggA, aTTha uddesaNakAlA, aTTha samuddesaNakAlA, saMkhejjA payasahassA payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, aNatA gamA, aNatA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsaya-kaDa- Nibaddha-NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati, paNNavijjati, parUvijjati, dasijati, Nidasijati uvadasijati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNA Aghavijjai se taM aMtagaDadasAo / zArtha :- aMtagaDadasAsu NaM = aMtata:zAmAM, aMtagaDANaM = saMtakRta arthAt bhanI athavA 4nma bh29|| 35 saMsA2no aMta 42 / 2 / mahApuruSonA, aMtakiriyAo= aMtima jiyA zailezI 429, bhavano aMta, mokSaprApti. bhAvArtha :-prazna- aMtata:zAMgasUtramA Dornu pani cha ? uttara- aMtakRtadazAMgasUtramAM karmano athavA janma maraNarUpa saMsArano aMta karanArA mahApuruSonA nagara, dhAna, vyaMtarAyatana, vana, sabhavasa25, 22%, mAtApitA, payArya, dharmathA, sAmosane paralokanI RddhivizeSa, bhoga-parityAga, dIkSA, saMyamaparyAya, zrutanuM adhyayana, zrutanuM upadhAna tapa, saMlekhanA, bhaktapratyAkhyAna, pAdapopagamana, aMtakriyA Adi viSayonuM varNana che. aMtakRtadazAMgamAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta AlApaka, saMkhyAta zloka parimANa, saMkhyAta niyuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che. aMganI apekSAe A aMga AThamuM che. temAM eka zrutaskaMdha che, ATha uddezanakALa ane ATha samudezanakALa che. pada parimANathI saMkhyAta sahasa pada che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta jJAnanA paryava che. parimita trasa, anaMta sthAvara ane zAzvata-azAzvata, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvo, kathana, prarUpaNa, prajJApana, darzana, nidarzana ane upadarzanathI spaSTa karela che.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAga paricaya | 249 | A sUtranuM adhyayana karanArA tadAtmarUpa, jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. athavA A prakAre aMtakatadazAMganuM svarUpa che temaja te vikhyAta ane vijJAna che. tathA temAM A pramANe caraNa-karaNanI prarUpaNA karI che. A aMtakRtadazAMga sUtranuM varNana che. vivecana : A sUtranA nAma pramANe aMtakRtadazAno abhiprAya e che ke je sAdhu sAdhvIjIoe saMyama, sAdhanA ane tapa ArAdhanA karIne jIvananI aMtima kSaNamAM karmano saMpUrNa kSaya karIne kevaLajJAna prApta thatAM ja nirvANapada prApta karI lIdhuM, teonA jIvananuM varNana A aMgamAM Apela che. tene aMtakatu kevaLI paNa kahevAya che. prastuta sUtramAM ATha varga che. prathama ane aMtima vargamAM dasa dasa adhyayana che. e daSTie aMtakatanI sAthe dazA zabdano prayoga karela che. A aMganA varga tathA adhyayana nIce pramANe che varga | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | | 7 | 8 | kula (adhyayana | 10 | 8 | 13/10/10 /16/13 10 | 90 A sUtramAM bhagavAna ariSTanemi ane bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsana kALamAM thayelA aMtakRt kevaLIonuM varNana che. pAMcamA varga sudhI bhagavAna ariSTaneminA zAsanamAM thayelA yAdava vaMzIya rAjakumAro ane zrIkRSNajInI paTarANIonuM varNana che. chaThThA vargathI laIne AThamA varga sudhI bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM thayelA zeTha, rAjakumAra ane rAjA zreNikanI mahArANIonuM varNana che. A sUtramAM varNita nevuM AtmAo dIkSita thaIne ghora tapazcaryA ane akhaMDa cAritranI ArAdhanA karatAM karatAM mAsika ke addhamAsika saMthAro karIne, karmo para vijaya prApta karIne, aMtima zvAsocchavAsamAM kevaLajJAna prApta karIne, mokSamAM gayA. (9) zrI anuttaropapAtikadazAMgasUtra :| 9 se kiM taM aNuttarovavAiyadasAo ? aNuttarovavAiyadasAsu NaM aNuttarovavAiyANaM NagarAI, ujjANAI, ceiyAI, vaNasaMDAI, samosaraNAiM, rAyANo, ammApiyaro, dhammAyariyA, ghammakahAo, ihaloiyaparaloiyA iDDivisesA, bhogapariccAyA, pavvajjAo, pariAyA, suyapariggahA, tavovahANAI, paDimAo, uvasaggA, saMlehaNAo, bhattapaccakkhANAI, pAovagamaNAI, aNuttarovavAiyatte uvavattI, sukulapaccAyAio, puNabohilAbhA, aMtakiriyAo Aghavijjati /
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 zrI naMdI sUtra aNuttarovavAiyadasANaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo saMgahaNIo, saMkhejjAo paDivattIo / se NaM aMgaTThayAe Navame aMge, ege suyakkhaMdhe, tiNNivaggA, tiNNi uddesaNakAlA, tiNNi samuddesaNakAlA, saMkhejjAiM payasahassAiM payaggeNaM, saMannA angharA, anaMtA gamA, anaMtA padmavA, parittA tatA, atA thAvarA, sAsaya-kaDa - Nibaddha - NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijjaMti, paNNavijjaMti, parUvijjaMti, daMsijjaMti, NidaMsijjaMti uvadaMsijjati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNA Aghavijjai / se ttaM aNuttarovavAiyadasAo / bhAvArtha :- prazna- anuttaropapAtikadazAMga sUtramAM konuM varNana che ? uttara- anuttaropapAtikadazAMga sUtramAM anuttara vimAnamAM utpanna thanArA puNyazALI AtmAonA nagara, udyAna, vyaMtarAyatana, vanakhaMDa, samavasaraNa, rAjA, mAtApitA, dharmAcArya, dharmakathA, A loka ane paralokanI RddhivizeSa, bhogaparityAga, dIkSA, saMyamaparyAya, zrutanuM adhyayana, upadhAna tapa, pratimAgrahaNa, upasarga, aMtima saMlekhanA, bhaktapratyAkhyAna, pAdapopagamana ane mRtyu pachI anuttara sarvottama vijaya Adi vimAnomAM utpatti, pharI tyAMthI cyavIne sukuLanI prApti, pharI bodhilAbha ane aMtakriyA Adi viSayonuM varNana che. anuttaropapAtikadazAMgamAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta chaMda, saMkhyAta zloka (vizeSa), saMkhyAta niryuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che. aMganI apekSAe A navamuM aMga che. temAM eka zrutaskaMdha che, traNa varga, traNa uddezanakALa ane traNa samuddezanakALa che. pada parimANathI temAM saMkhyAta sahasra pada che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta paryAya, parimita trasa, anaMta sthAvara ane zAzvata--kRta, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvonuM sAmAnya ane vizeSarUpe kathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana spaSTa karela che. A aMganuM samyarUpe adhyayana karanArA tadAtmarUpa, jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-karaNanI prarUpaNA karI che. pramANe prastuta A anuropapAtikadazAMga zrutano viSaya che. vivecana : prastuta sUtramAM anuttaropapAtika aMga viSe saMkSipta paricaya Apela che. anuttarano artha che
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya [ 251 | sarvottama arthAta anupama. pAMca anuttara vimAnomAM je vimAna che tene anuttara vimAna kahevAya che. temanA nAma vijaya, vijayaMta, jayaMta, aparAjita ane savArtha siddha vimAna che. te vimAnomAM utpanna thanArA devone anuttaropapAtika deva kahevAya che. A sutramAM traNa varga che. pahelA vargamAM dasa, bIjAmAM tera ane trIjAmAM paNa tera adhyayana che, prathama ane aMtima vargamAM dasa-dasa adhyayana hovAthI A sUtrane anuttaropapAtikadazA kahevAya che. A aMgamAM tetrIsa mahAna AtmAonuM varNana che. potAnI tapa sAdhanAthI samAdhipUrvaka kALa karIne anuttara vimAnamAM jeoe devatAo rUpe janma lIdho che teo tyAMnI sthiti pUrNa karIne eka ja vAra manuSya gatimAM AvIne mokSa prApta karaze. tetrIsamAMthI trevIsa to rAjA zreNikanI celaNA, naMdA ane dhAriNI rANIonA Atmaja hatA ane zeSa dasamAM eka dhannA muninuM varNana che. dhannA muninI kaThora tapasyA ane tenAM kAraNathI thayelI tenA aMgonI kSINatAnuM bahu mArmika ane vistRta varNana che. sAdhakanA Atma vikAsa mATe aneka preraNAtmaka kriyAono nirdeza sUtramAM karela che. jema ke- zrutaparigraha, tapazcaryA, pratibhAvahana, upasargasahana, saMlekhanA AdinuM varNana che. ukta dareka AtmakalyANanA amogha sAdhana che. tene apanAvavAthI muni jIvana vizeSa saphaLa thaI jAya che. siddhatvane prApta karanArA A sUtramAM varNita mahApuruSonA udAharaNo pratyeka sAdhakane pathadarzana karAve che. 3vata :- A sUtramAM varNita koI paNa aNagArane upasarga nathI Avyo, chatAM kathA adhyayanonuM parivartana, saMpAdana thavAnuM zakya hovAne kAraNe kyAre koI anuttaropapAtika AtmAone upasarga thayo hoya evI saMbhAvanA che. (10) zrI praznavyAkaraNasUtra :|10 se kiM taM paNhAvAgaraNAiM? paNhAvAgaraNesu NaM aThuttaraM pasiNasayaM, aThuttaraM apasiNasayaM, aThuttaraM pasiNApasiNasayaM, taM jahA- aMguTThapasiNAI, bAhupasiNAI, addAgapasiNAI, aNNevi vicittA vijjAisayA, NAgasuvaNNehiM saddhiM divvA saMvAyA Aghavijjati / paNhAvAgaraNANaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo saMgahaNIo, saMkhejjAo pddivttiio|
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 ] zrI naMdI sUtra se NaM aMgaTThayAe dasame aMge, ege suyakkhaMdhe, paNayAlIsaM ajjhayaNA, paNayAlIsaM uddesaNakAlA, paNayAlIsaM samuddesaNakAlA, saMkhejjAiM payasahassAI payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsaya-kaDa-Nibaddha-NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati, paNNavijjati, parUvijaMti, daMsijjaMti, NidaMsijati uvadaMsijati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNA Agha- vijjai / se taM paNhAvAgaraNAI / zabdArtha :- pallAvArasu = praznavyAkaraNa sUtramAM, adruttara sAM sarva = ekaso ne ATha prazno che, ahura sapasisakaM = ekaso ne ATha uttara che, ahurAM pasApati sa = ekaso ATha praznottara, saMyukUlipADuM = aMgUThA saMbaMdhI prazno, vAdu sigA = bAhuviSenA prazno, gadA siTIchuM = Adarza prazna, apavi = tenAthI atirikta anya paNa, vipattA vijJAkSathI = vicitra vidyAnA atizaya viSe kathana karela che, vAyuvahiM = nAgakumAra ane suvarNakumAronI, nahiM sAthe, jillA = munionA divya, saMvAva = saMvAdo paNa, Alimti = kahela che. bhAvArtha :- prazna- praznavyAkaraNamAM konuM varNana che? uttara- praznavyAkaraNa sUtramAM ekaso ATha prazna evA che ke je vidyA, maMtravidhithI jApa vaDe siddha karela che ane prazna pUchavA para te zubhAzubha batAve. ekaso ATha aprazna-uttara che arthAtu pUchyA vinA ja zubhAzubha batAve. ekaso ATha praznAprazna che je pUchavAthI athavA vagara pUchyuM svayaM zubhAzubhanuM kathana kare. jema ke- aMguSTa prazna, bAhuprazna tema ja Adarzaprazna. enA sivAya anya paNa vicitra vidyAtizayanuM kathana karela che ane nAgakumAro ane suvarNakumAronI sAthe thayela munionA divya saMvAda paNa kahela che. praznavyAkaraNamAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogakAra, saMkhyAta AlApaka, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che. praznavyAkaraNa zruta aMgonI apekSAe dasamuM aMga che. emAM eka zrutaskaMdha, pistAlIsa adhyayana, pistAlIsa udezanakALa, pistAlIsa samudezanakALa che. pada parimANathI temAM saMkhyAta sahasra pada che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta jJAna paryava, parimita trasa, anaMta sthAvara ane zAzvata-azAzvata, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvonuM sAmAnya ane vizeSarUpe kathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana suspaSTa karela che.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAga paricaya 253 | praznavyAkaraNanA pAThaka tadAtmaka rUpa tema ja jJAtA ane vijJAtA banI jAya che athavA A praznavyAkaraNanuM svarUpa che, temaja te vikhyAta ane vijJAta che tathA temAM A pramANe caraNa-karaNanI prarUpaNA karelI che. A praznavyAkaraNanuM varNana che. vivecana : praznavyAkaraNa sUtramAM praznottararUpe padArthonuM varNana karela che. prAyaH sUtronA nAma pramANe ja anumAna karavAmAM Ave che. A sUtramAM konuM konuM varNana che? A sUtranuM nAma paNa prazna ane vyAkaraNa eTale uttara, e banne zabdone eka karIne rAkhela che. sigAruM - vidhipUrvaka jApa karavAthI koI pUche to zubhAzubha uttara batAve che. sAruM :- vidyA ane maMtrathI siddha karIne pachI pUchyA vagara paNa zubhAzubha kahI batAve. taLAvanA :- je siddha karI lIdhA pachI pUchavAthI athavA pUchayA vagara paNa zubhAzubha phaLa batAve. aMguSTha prazna, bAhuprazna tema ja Adarzaprazna ItyAdi vaDe praznottara prApta karavAnI vidhi sUcavela che arthAt aMgUThAne sAme rAkhIne ke bhujAne sAme rAkhIne ke bhujAne athavA arIsAne sAme rAkhI A praznottaranI kriyA karavAmAM Ave che athavA aMgUThA vageremAM devano praveza thavAthI uttara Ape che. samavAyAMga sUtramAM paNa praznavyAkaraNa sUtrano paricaya AvI ja rIte Apela che paraMtu vartamAnamAM vidhAyukta adhyayano upalabdha nathI. phakta pAMca Azrava ane pAMca saMvararUpa dasa ja adhyayana che. vartamAnakALanAM praznavyAkaraNasUtramAM be zrutaskaMdha che. pahelA zrutaskaMdhamAM kramazaH hiMsA, asatya, caurya(corI), abrahmacarya ane parigrahanuM vistRta varNana che. bIjA zrutaskaMdhamAM ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha viSe suMdara varNana Apela che. tenI ArAdhanA karavAthI aneka prakAranI labdhio prApta thAya evo temAM ullekha che. tenA sivAya A sUtramAM tattvonuM nirUpaNa karanArI cAra dharmakathAonuM paNa vistRta varNana che, A kathAonuM svarUpa kramazaH nIce pramANe che - (1) ApaNIkathA -je vividha prakAranI ekAMta daSTionI nirAkaraNapUrvaka zuddhi karIne cha dravya ane nava padArthonI prarUpaNA kare tene AkSepaNIkathA kahevAya che. (ra) vikSepaNI kathA:- jemAM prathama para-samaya dvArA sva-samayamAM doSa dekhADIne pachI para-samayanI AdhArabhUta aneka prakAranI ekAMta daSTionuM zodhana karIne sva-samayanI sthApanA karavAmAM Ave temaja cha dravya ane nava padArthonuM nirUpaNa karavAmAM Ave tene vikSepaNIkathA kahevAya che. (3) saveganIkathA - jemAM puNyanA phaLanuM varNana batAvavAmAM Ave che, jema ke- tIrthakara, gaNadhara, RSi, cakravartI, baLadeva, vAsudeva, vidyAdhara ane devonI Rddhi e puNyanuM phaLa che. naraka, tiryaMca AdimAM janma maraNa ane vyAdhi, vedanA, daridratA e pApanuM phaLa che. e rIte vistArathI dharmanA phaLanuM varNana karI vairAgyane
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 254 zrI nadI sUtra utpanna karanArI saMveganIkathA kahevAya che. (4) nirvedanI kathA :- uparokta varNananA AdhAre saMsArathI udAsInatA ane tyAganI utkaTa bhAvanAne pragaTa karanArI nirvedanI kathA kahevAya che. ukta cAre ya kathAonuM pratipAdana karatAM ema paNa kahela che ke je jinazAsanamAM anurakta hoya, puNya- pApane samajanAra hoya, sva samayanA rahasyane jANanAra hoya, tapa ane zIlaguNathI yukta hoya temaja bhogathI virakta hoya tene ja vikSepaNIkathA kahevI joIe. kema ke vaktA dvArA para-samayanuM pratipAdana karanArI kathAne sAMbhaLIne sva-samayane nahi samajanArA zrotAnuM citta vyAkuLa banIne mithyAtvano svIkAra karI zake che. mATe sva-samayane avazya samajavo joIe. A rIte praznavyAkaraNamAM vividha vastuo batAvI che. (11) zrI vipAsUtra :| 11 se kiM taM vivAgasuyaM ? vivAgasue NaM sukaDa-dukkaDANaM kammANaM phalavivAge Aghavijjai / tattha NaM dasa duhavivAgA, dasa suhavivAgA / se kiM taM duhavivAgA ? duhavivAgesu NaM duhavivAgANaM NagarAiM, ujjANAI, vaNasaMDAI, ceiyAI, rAyANo, ammApiyaro, dhammAyariyA, dhammakahAo, ihaloiya- paraloiyA iDivisesA, NirayagamaNAI, saMsArabhavapavaMcA, duhaparaMparAo, dukula- paccAyAIo, dullahabohiyattaM Aghavijjai, se taM duhavivAgA / se kiM taM suhavivAgA ? suhavivAgesu NaM suhavivAgANaM NagarAI, ujjANAI, vaNasaMDAI, ceiyAI, samosaraNAiM, rAyANo, ammApiyaro, dhammAyariyA, dhammakahAo, ihaloiya paraloiyA iDDivisesA, bhogapariccAyA, pavvajjAo, pariAyA, suyapariggahA, tavovahANAI, saMlehaNAo, bhattapaccakkhANAI, pAovagamaNAI, devalogagamaNAI, suhaparaMparAo, sukulapaccAyAIo, puNabohilAbhA aMtakiriyAo Aghavijjati / vivAgasuyassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo saMgahaNIo, saMkhejjAo pddivttiio| se NaM aMgaTThayAe ikkArasame aMge, do suyakkhaMdhA, vIsaM ajjhayaNA, vIsaM uddesaNakAlA, vIsaM samuddesaNakAlA, saMkhejjAiM, payasahassAI payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 255 | thAvarA, sAsaya-kaDa-Nibaddha-NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijaMti, paNNavijjati, parUvijaMti, dasijati, NidaMsijaMti, uvadaMsijjati / se evaM AyA evaM NAyA evaM viNNAyA evaM caraNakaraNaparUvaNA aaghvijji| se ttaM vivAgasuyaM / zabdArtha - vivA-suu i = vipAka sUtramAM, suTa- phuDA = sukRta-duSkRta arthAt zubhAzubha, jANa = karmanA, panavivAre = phaLa vipAkane, AvijAti = kahela che, tattha = tevipAka sUtramAM, vala phuvivAre dasa duHkhavipAkanA ane, vA suvivA* = dasa sukhavipAkanA adhyayana che, kurivAjuna = duHkhavipAka sUtramAM, kurivA'IT = duHkharUpa phaLa bhogavanAranA, fbarayAmaDuiM = naraka gamana, sAmava pavavA = bhavabhramaNa, kuMdaparaMparAno = duHkhaparaMparA, kuchtapavAvAo = duSkuLamAM janma, kucrohite = ane durlabhabodhitvanI, bhAvinati = prarUpaNA karela che. bhAvArtha :- prazna- vipAkakRtamAM kono adhikAra che? uttara- vipAkazrutamAM sukRta-duSkRta arthAt zubhAzubha karmonA phaLanuM kathana che. vipAka sUtramAM dasa adhyayana duHkhavipAkanA ane dasa adhyayana sukhavipAkanA che. prazna- duHkhavipAka sUtrano viSaya zuM che? uttara- duHkhavipAkamAM duHkharUpa phaLa bhogavanAranA nagara, udyAna, vanakhaMDa, caitya, rAjA, mAtApitA, dharmAcArya, dharmakathA, A loka tathA paraloka saMbaMdhI ddhi, narakagamana, bhavabhramaNa, duHkhaparaMparA, dukuLamAM janma ane durlabhabodhitvanI prarUpaNA che. A pramANe duHkhavipAkanuM varNana che. prazna- sukhavipAka sUtrano viSaya zuM che? uttara- sukhavipAka zrutamAM sukha bhogavanArAonA arthAt sukharUpa phaLane bhogavanArA jIvonA nagara, udhAna, vanakhaMDa, vyaMtarAyatana, samavasaraNa, rAjA, mAtApitA, dharmAcArya, dharmakathA, A loka tathA paraloka saMbaMdhI RddhivizeSa, bhogono parityAga, pravrajyA(dIkSA), dIkSAparyAya, zrutanuM grahaNa, upadhAnatapa, saMlekhanA, bhaktapratyAkhyAna, pAdapopagamana, devalokagamana, sukhonI paraMparA, pharI bodhilAbha, aMtakriyA ItyAdi viSayonuM varNana che. vipAka sUtramAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta AlApaka, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niryuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che. aMgonI apekSAe A agiyAramuM aMga che. emAM be zrutaskaMdha che, vIsa adhyayana, vIsa uddezana
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 256] zrI naMdI sUtra kALa, vIsa samudrezanakALa che. pada parimANathI temAM saMkhyAta sahasa padache. temAM saMkhyAta akSara, anaMtagama, anaMta paryAya, parimita trasa, anaMta sthAvara ane zAzvata-azAzvata, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvonuM sAmAnya ane vizeSarUpe kathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana suspaSTa karela che. vipAka mRtanuM adhyayana karanArA evaMbhUta AtmA, jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. athavA A prakAre vipAka sUtranuM svarUpa che temaja te vikhyAta ane vijJAta che tathA temAM A rIte caraNa ane karaNanI prarUpaNA karelI che. A vipAka zratanuM varNana che. vivecana : vipAka sUtramAM karmonA zubha ane azubha phaLonuM varNana udAharaNa ApIne karyuM che. A sUtramAM be zrutaskaMdha che. duHkhavipAka ane sukhavipAka. pahelA zrutaskaMdhamAM dasa adhyayana che. jemAM anyAya, anIti, mAMsa, IMDA Adi bhakSaNanAM pariNAma, parastrIgamana, vezyAgamana, rizvatakhorI (lAMca) ane corI Adi duSkarmonA kuphaLonA udAharaNa ApIne varNana karela che. sAthe ema paNa batAvyuM che ke jIva A badhA pAponA kAraNe naraka ane tiryaMca gatimAM jaIne vividha prakAranI bhayaMkara yAtanAo prApta kare che, janmamaraNa karatA rahe che, temaja duHkhanI paraMparA vadhAratA rahe che. ajJAnanA kAraNe jIva pApa karatI vakhate prasanna rahe che paraMtu tenA phaLo bhogavatI vakhate dInatApUrvaka rove che ane pazcAttApa kare che. vipAka sUtranA bIjA zrutaskaMdhanuM nAma sukhavipAka che. A aMganA dasa adhyayana che. emAM bhavya ane puNyazALI AtmAonuM varNana che. jeoe pUrvabhavamAM supAtra dAna daIne manuSyabhavanA AyuSyano baMdha karIne ane manuSyabhava prApta karIne atula vaibhava prApta karyo. paraMtu manuSyabhavane teoe phakta sAMsArika sukhopabhoga karIne ja vyartha gumAvyo nathI. teoe apAra(puSkaLa) Rddhino tyAga karIne saMyama grahaNa karI, tapa sAdhanA karatAM karatAM zarIrano tyAga karIne devalokamAM devapaNuM prApta karyuM. bhaviSyamAM teo mahAvideha kSetramAM nirvANapada prApta karaze. A badhu supAtra dAnanuM mahAbhyache. A sUtramAM subAhukumAranI kathA vistArapUrvaka ApelI che. zeSa dareka adhyayanamAM saMkSipta varNana che. A kathAothI sahaja rIte pratIta thaI jAya che ke puNyAnubaMdhI puNyanuM phaLa kevuM kalyANakArI che. sukhavipAkamAM varNita dasa kumAronI kathAonA prabhAvathI bhavya zrotAo athavA adhyetAonA jIvanamAM paNa dhIre dhIre evA guNono AvirbhAva thaI zake che. jethI teo aMtamAM saMpUrNa karmano kSaya karIne nirvANa padanI prApti karI zake che. (1ra) zrI daSTivAdasUtra :| 12 se kiM taM diTThivAe ? diTThivAe NaM savvabhAvaparUvaNA Aghavijjai / se samAsao paMcavihe paNNatte, taM jahA- parikamme, suttAI, puvvagae, aNuoge,
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya | 257 | cUsiyA zabdArtha :-vir3hivA = daSTivAda sUtramAM, dareka nayadaSTie kathana karanArA zAstramAM, savvamAnapakava = sarva naya dRSTionuM kathana karanAra sarva bhAvonI prarUpaNA, mAvajJa = karela che, vage = parikarma,surA = sUtra, pullA = pUrvagata, ayo = anuyoga, jUliyA = cUlikA. bhAvArtha :- prazna- daSTivAdasUtramAM zuM viSaya che? uttara- daSTivAdamAM samasta bhAvonI prarUpaNA karI che. te saMkSepamAM pAMca prakAre che, jema ke- (1) parikarma (2) sUtra (3) pUrvagata (4) anuyoga (5) cUlikA. vivecana : - A sUtramAM daSTivAdano ati saMkSipta paricaya Apyo che. daSTivAda aMgasUtra jainAgamomAM sarvathI mahAna che. jo ke vartamAna kALamAM upalabdha nathI. teno viccheda(vyavaccheda) thayAM paMdaraso varSa thaI gayA che. "likivAya" zabda prAkRta che. tenI saMskRta chAyA "STivAda" ane kuSTipAta bane che. banne artha ahIM saMgata che. daSTi zabda anekArthaka che. netrazakti, jJAna, samaja, abhimata, naya-vicArasaraNi, darzana ItyAdi arthomAM daSTi zabda prayukta thAya che. vAdano artha che kathana karavuM. vizvanA je je darzano, nayapaddhatio ane zrutajJAna che te sarvano samAveza daSTivAdamAM thaI jAya che. saMkSepamAM kahI zakAya ke je zAstramAM darzananuM mukhyatayA varNana hoya te daSTivAda kahevAya che. pratyeka tIrthakaranA zAsanamAM daSTivAda sUtra tIrthakaranI be pATa pachI viccheda pAme che paraMtu te daSTivAda sUtranA AdhAre racAyela kAlika-utkAlika zrutadvArA zAsanadhurA cAlu rahe che. kAlika-utkAlika zruta paNa viccheda pAmavAthI vartamAna covIsImAM madhyanA sAta tirthakaronA zAsanano viccheda thayela ane mahAvIra svAmI prarUpita daSTivAda sUtrano dhIre--dhIre viccheda thatAM-thatAM hajAra varSa pachI saMpUrNapaNe nAza thaI gayo tema chatAM daSTivAda AdhArita upAMga vagere zratamAM daSTivAdanA aMzo daSTigocara thAya che. parikarma, sUtra, pUrvagata, anuyoga ane cUlikA A pAMca vibhAga daSTivAda sUtramAM hatAM. te vibhAgono TUMka paricaya sutramAM Apela che. (1) parikarma :| 13 se kiM taM parikamme ? parikamme sattavihe paNNatte, taM jahA- siddhaseNiyAparikamme, maNussa seNiyA parikamme, puTTha seNiyA parikamme, ogADha seNiyA parikamme, uvasaMpajjaNa seNiyA parikamme, vippajahaNa seNiyA parikamme, cuyAcuya seNiyA parikamme / bhAvArtha - parikarmanA keTalA prakAra che? uttara-parikarma sAta prakAranA che. jema ke- (1) siddhazreNikA
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 258] zrI naMdI sUtra parikarma (2) manuSyazreNikA parikarma (3) pRSTazreNikA parikarma (4) avagADha zreNikA parikarma (5) upasaMpAdana zreNikA parikarma (6) viprajahat zreNikA parikarma (7) TutApyutazreNikA parikarma. vivecana : jema gaNitazAstramAM saMkalanA Adi 16 parikarmanuM kathana karela che, tenuM adhyayana karavAthI saMpUrNa gaNitazAstranAviSayane grahaNa karavAnI yogyatA prApta thaI jAya che tema parikarmanA adhyayanathI daSTivAdanA adhyayananI saMpUrNa yogyatA thaI jAya che. tene daSTivAdamAM rahelA dareka viSaya sugama thaI jAya che. daSTivAdanuM praveza dvAra parikarma che. te parikarma Ama to sAta prakAranA che paNa mRSAvAda Adi uttara bhedonI apekSAe 83 prakAranA parikarma che. pahelA ane bIjA parikarmanA 14-14 bheda ane zeSa pAMca parikarmanA 11-11 bheda hoya che. e rIte kula parikarmanA 83 bheda thAya che. (1) siddhazreNikA parikarma :|14 se kiM taM siddhaseNiyA parikamme ? siddhaseNiyA parikamme cauddasavihe paNNatte, taM jahA- mAugApayAI, egaTThiyapayAI, aTThapayAI, pADhoAgAsapayAI, keubhUyaM, rAsibaddhaM, egaguNaM, duguNaM, tiguNaM, keubhUyaM, paDiggaho, saMsArapaDiggaho, NaMdAvattaM, siddhAvattaM / se ttaM siddhaseNiyA parikamme / bhAvArtha :- siddhazreNikA parikarma keTalA prakAre che? uttara- siddha zreNikA parikarma 14 prakAranA che, jema ke-(1) mAtRkApada (2) ekAryapada (3) arthapada (4) pRthagAkAzapada-pRthakvAkAzapada (5) ketubhUta (6) rAzibaddha (7) ekaguNa (8) dviguNa (9) triguNa (10) ketubhUta (11) pratigraha (12) saMsAra pratigraha (13) naMdAvarta (14) siddhAvarta. A rIte siddhazreNikA parikarma batAvela che. vivecana : daSTivAda sarvathA viccheda thaI javAnA kAraNe tenA viSayamAM adhika batAvI na zakAya, phakta anumAna karI zakAya che ke- prAraMbhika yogyatA mATenA A parikarma vibhAgamAM pahelA dhoraNanI jema mUlAkSara, ekAryakapada, padonA vividha artha, teno saMdhi viccheda vagere tathA gaNita zikSA mATe saravALA, bAdabAkI, guNAkAra, bhAgAkAra vagerenI vidhionuM varNana tathA bIjA paNa kaThina gaNita ane bhaMgavidhionuM prAraMbhika jJAna A parikarma vibhAgamAM hoya che athavA siddha saMbaMdhI varNana paNa hoI zake che. A sUtramAM ketubhUta be vAra che, tenuM kAraNa lipidoSa thayAnI saMbhAvanA che. lADanUnI nadI sUtranI pratamAM pAvo ane AVIRpathAne judA judA be gaNIne bIjIvAra AvelA ketubhUtane hisAda nI
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 259 sAthe joDI devAmAM Avela che paraMtu ema karavAthI artha zuM thayo te tyAM TippaNamAM paNa batAvela nathI. mATe ahIM mULapAThamAM tenuM anukaraNa karyA vinA Agama prakAzana samiti byAvaranA saMskaraNa anusAre ja pATha rAkhela che. (ra) manuSyazreNikA parikarma : 15 se kiM taM maNussaseNiyA parikamme ? maNussaseNiyA parikamme cauddasavihe paLatte, teM nahIM- mAsamApayA, kriyapayA, aTThapayADuM, pADhoJanAsapayArM, jetapUruM, rAsivaddha, muLa, vuzuLa, trizuLa, jetapUruM, paDiLo, saMsArapaDiggaho, NaMdAvattaM, maNNusAvattaM / se ttaM maNussaseNiyA parikamme / bhAvArtha :- te manuSyazreNikA parikarma keTalA prakAranA che ? uttara- manuSyazreNikA parikarma 14 prakAranA kahyA che, jema ke (1) mAtRkApada (2) ekArthapada (3) arthapada (4) pRthagAkAzapada (5) ketubhUta (6) rAzibaddha (7) ekaguNa (8) dviguNa (9) triguNa (10) ketubhUta (11) pratigraha (12) saMsAra pratigraha (13) naMdAvarta (14) manuSyAvarta. A rIte manuSyazreNikA parikarma batAvela che. vivecana : A sUtramAM manuSyazreNikA parikarma batAvela che. saMbhava che ke AmAM janagaNanAnI jema bhavya- abhavya, parita saMsArI ane anaMta saMsArI, caramazarIrI ane acaramazarIrI, cAre ya gatimAMthI AvanArI manuSyazreNikA, samyagdaSTi, mithyAdaSTi ane mizradaSTi; ArAdhaka-virAdhaka, strI, puruSa, napuMsaka garbhaja, samUrchima, paryApta, aparyApta, saMyata, asaMyata ane saMyatAsaMyata manuSyazreNikA, upazamazreNikA tathA kSapaka zreNikA ItyAdi rUpa manuSyazreNikAnuM savistAra varNana karela haze. (3) pRSThazreNikA parikarma : 16 se kiM taM puTThaseNiyAparikamme ? puTThaseNiyAparikamme, ikkArasavihe paLatte, te bahA- pAjoJAAsapayADuM, jetapUruM, lina, muLa, vuzuLa, tizuLa, jeDamUya, paDiLo, saMsArakizo, gavAvatta, puDDAvatta / se sa~ puTThaseNiyA parikamme / bhAvArtha :- prazna- pRSTa zreNikA parikarma keTalA prakAre che ? uttara- A puSTazreNikA parikarma 11 prakAranA che. jema ke- (1) pRthagAkAzapada (2) ketubhUta (3) rAzibaddha (4) ekaguNa (5) dviguNa (6) triguNa (7) ketubhUta (8) pratigraha (9) saMsArapratigraha (10) naMdAvarta (11) pRSTAvarta. A pramANe pRSTazreNikA parikarma che.
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 20 | zrI nadI sUtra vivecana : A sUtramAM pRSTazreNikA parikarma11 prakAre batAvela che. pRSTa ane pRSTabanneno prAkRtamAM " zabda bane che. saMbhava che ke A sUtramAM laukika ane lokottara praznAvali hoya, temAM mukhya strota 11 che. dareka prakAranA praznano samAveza ukta 11 mAM ja hoya che. spaSTano artha thAya che aDIne rahelA. siddha eka bIjAthI spaSTa che. nigodanA zarIramAM anaMta jIva paraspara spaSTa che. dharma, adharma, lokAkAza ane tenA pradezo anAdikALathI paraspara spaSTa che. ItyAdi darekanuM varNana hovAnI paNa saMbhAvanA che. (4) avagADhaNikA parikarma :| 17 se kiM taM ogADhaseNiyAparikamme ? ogADhaseNiyAparikamme ekkArasavihe paNNatte, taM jahA- pADhoAgAsapayAI, keubhUyaM, rAsibaddhaM, egaguNaM, duguNaM, tiguNaM, keubhUyaM, paDiggaho, saMsArapaDiggaho, NaMdAvattaM, ogADhAvattaM / se taM ogADhaseNiyA parikamme / bhAvArtha :- prazna- avagADha zreNikA parikarma keTalA prakAranA che? uttara-avagADha zreNikA parikarma 11 prakAranA che. jema ke- (1) pRthagAkAzapada (2) ketubhUta (3) rAzibaddha (4) ekaguNa (5) dviguNa (6) triguNa (7) ketubhUta (8) pratigraha (9) saMsArapratigraha (10) naMdAvarta (11) avagADhAvarta. A pramANe avagADhazreNikA parikarma che. vivecana : A sUtramAM avagADhazreNikA parikarmanuM varNana che. AkAzanuM kArya dareka dravyane avakAza ApavAnuM che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, jIvAstikAya, kALa ane pagalAstikAya e pAMce dravya Adheya che. AkAza tene potAnAmAM sthAna Ape che. je dravya je AkAza pradezamAM athavA dezamAM avagADha che tenuM vistRta varNana-avagADhazreNikAmAM haze evI saMbhAvanA che. (5) upasaMpAdanagreNikA parikarma :|18 se kiM taM uvasaMpajjaNaseNiyA parikamme ? uvasaMpajjaNa seNiyAparikamme ekkArasavihe paNNatte, taM jahA- pADhoAgAsapayAI, keubhUyaM, rAsibaddha, egaguNaM, duguNaM, tiguNaM, keubhUyaM, paDiggaho, saMsArapaDiggaho, NaMdAvattaM, uvasaMpajjaNAvattaM / se taM uvasaMpajjaNaseNiyA parikamme / bhAvArtha :- prazna- te upasaMpAdana zreNikA parikarma keTalA prakAranA che? uttara- te upasaMpAdanazreNikA parikarma agiyAra prakAranA che, jema ke- (1) pRthagAkAzapada (2)
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 201 ketubhUta (3) rAzibaddha (4) ekaguNa (5) dviguNa (6) triguNa (7) ketubhUta (8) pratigraha (9) saMsArapratigraha (10) naMdAvarta (11) upasaMpAdanAvarta. A pramANe upasaMpAdanazreNikA parikarma zruta che. vivecana : " A sUtramAM upasaMpAdanazreNikA parikarma batAvela che. "vasaMpadmaLa" no artha aMgIkAra karavo athavA grahaNa karavuM. dareka sAdhakanI jIvana bhUmikA eka sarakhI hotI nathI. tethI daSTivAdanA vettA sAdhakanI zakti anusAra jIvana upayogI sAdhana batAve che, tenAthI tenuM kalyANa thaI zake che. sAdhaka mATe je je upAdeya che tenuM vidhAna kare che ane sAdhaka tene A rIte grahaNa kare che. 'asaMgama pariyAnAmi, saMgama vasaMvAmi' ahIM vasaMpannAmi no artha thAya che huM grahaNa karuM chuM. saMbhava che ke A parikarmamAM jeTalA paNa kalyANanA nAnAmAM nAnA athavA moTAmAM moTA sAdhana che teno ullekha karyo hoya. (6) viprajahazreNikA parikarma : 19 se kiM taM vippajahaNaseNiyA parikamme ? vippajahaNaseNiyA parikamme vAsaviSe paLatte, teM nahA- pAjomAAsapayA, jeThasUrya, rAzinAM, muLa, kumuLa, tituLa, jeDamUya, kizo, saMsAravaviAho, gaMvAvatta, vippajahaNAvattaM / se ttaM vippajahaNaseNiyA parikamme / bhAvArtha :- prazna- viprajahazreNikA parikarma keTalA prakAranA che ? uttara- viprajahazreNikA parikarma 11 prakAranA kahyA che. jema ke- (1) pRthagAkAzapada (2) ketubhUta (3) rAzibadgha (4) ekaguNa (5) dviguNa (6) triguNa (7) ketubhUta (8) pratigraha (9) saMsArapratigraha (10) naMdAvarta (11) viprajahadAvarta. A viprajahazreNikA parikarma che. vivecana : A sUtramAM viprajahazreNikA parikarma viSe ullekha che. jeno saMskRtamAM ''viprana cheLi'' zabda bane che. vizvamAM jeTalA heya parityAjya padArtha che, teno emAM samAveza thaI jAya che. pratyeka sAdhakanI jIvana bhUmikA bhinna bhinna hoya che. mATe avaguNa paNa bhinna bhinna hoya che. mATe jenI jevI bhUmikA hoya te pramANe sAdhake evA doSo temaja kriyAo tyAgavA joIe. udAharaNa tarIke Ayurvedika graMthomAM jema bhinna bhinna rogothI grasta rogIo mATe kupathya paNa bhinna bhinna darzAvyA hoya che tema sAdhakane paNa jevA jevA doSa lAge evI evI akalyANakArI kriyAo parityAjya hoya che. A parikarmamAM e darekanuM vistArathI varNana haze evI saMbhAvanA che. (7) cyutAcyutazreNikA parikarma : 20 se kiM taM cuyAcuyaseNiyA parikamme ? cuyAcuyaseNiyA parikamme
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 | zrI nadI sUtra ekkArasavihe paNNatte, taM jahA- pADhoAgAsapayAI, keubhUyaM, rAsibaddhaM, egaguNaM, duguNaM, tiguNaM, keubhUyaM, paDiggaho, saMsArapaDiggaho, NaMdAvattaM, cuyAcuyAvattaM / se taM cuyAcuyaseNiyA parikamme / cha caukka NaiyAI, sattaterAsiyAI / se taM parikamme / bhAvArtha :- prazna- trutApyutazreNikA parikarma keTalA prakAranA che? uttara- zrutAgruta zreNikA parikarma agiyAra prakAranA che, jema ke- (1) pRthagAkAzapada (2) ketubhUta (3) rAzibaddha (4) ekaguNa (5) dviguNa (6) triguNa (7) ketubhUta (8) pratigraha (9) saMsArapratigraha (10) naMdAvarta 11) TyutAgrutAvarta. A pramANe zrutApyuta zreNikA parikarmanuM svarUpa che. A agiyAra parikarmamAMthI prAraMbhanA cha parikarma cAra niyothI Azrita che. aMtima sAta parikarma trirAzika che.A zrutAgrutazreNikA parikarma saMpUrNa thayo. vivecana : A sUtramAM sAtamA parikarma rUpa aMtimabheda vyutAgrutaparikarmanuM varNana karyuM che. joke A parikarmano vAstavika viSaya ane tenA artha viSe nizcayapUrvaka kaMI kahI zakAtuM nathI. to paNa ema lAge che ke A parikarmamAM airAzika matanuM vistRta varNana hovuM joIe. jema svasamayamAM samyagudaSTi, mithyAdaSTi, mizradaSTi temaja saMyata, asaMyata ane saMyatAsaMyata, sarva ArAdhaka, sarva virAdhaka ane deza ArAdhaka deza virAdhakanI parigaNanA karavAmAM Avela che tema saMbhava che ke trirAzika matamAM azruta, vyuta ane zrutAzruta zabda pracalita hoya. TIkAkAre ullekha karyo che ke pUrvakAlIna AcAryo traNa rAzionuM avalaMbana laIne vastuvicAra karatA hatA. jema ke- dravyAstika, paryAyAstika ane ubhayAstika. eka trirAzika mata paNa hato jenA anuyAyIo be rAzione badale ekAMta rUpe traNa rAzine ja mAnatA hatAM. sutramAM "cha vaDe gADuM sara terAliyADuM " A pada Apela che. teno bhAva e che ke AdinA cha parikarma cAra nayanI apekSAe kahela che. emAM svasiddhAMtanuM varNana karela che ane sAtamA parikarmamAM trirAzikano ullekha karela che. ahIM agiyAra bhedamAMthI sAtanuM kathana che ane cAranuM kathana nathI tathA zeSa cAra mATe koI sUcana nathI tenuM kAraNa ajJAta che ane satta zabdathI sAta saMkhyAno artha karAya to pAchaLanA sAta bheda traNa nayonI apekSAe kahela che evI kalpanA paNa karI zakAya che. tattva jJAnIgamya che. (ra) sUtra :| 21 se kiM taM suttAI ? suttAI bAvIsaM paNNattAI, taM jahA- ujjusuyaM pariNayApariNaya, bahubhaMgiya, vijayacariyaM, aNaMtaraM, paraMparaM, AsANaM, saMjUhaM,
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya [ 23 ] saMbhiNNaM, ahavvAyaM, sovatthiyAvattaM, gaMdAvattaM, bahulaM, puTThApuDhe, viyAvattaM, evaMbhUyaM, duyAvattaM, vattamANapayaM, samabhirUDhaM, savvaobhadaM, passIsaM(paNNAsaM), dupaDiggahaM / icceiyAI bAvIsa suttAI chiNNaccheyaNaiyANi sasamayasuttaparivADIe, icceiyAI bAvIsaM suttAI achiNNaccheyaNaiyANi AjIviyasuttaparivADIe, icceiyAiM bAvIsaM suttAI tiga-NaiyANi terAsiyasuttaparivADIe, icceiyAI bAvIsaM suttAiM caukkaNaiyANi sasamayasutta parivADIe / evAmeva [evameva] sapuvvAvareNa aTThAsII suttAI bhavaMtItimakkhAyaM / se taM suttAI / bhAvArtha :- prazna- te sUtra rUpa daSTivAdanA keTalA prakAra che? uttara- sUtrarUpa daSTivAdanA bAvIsa prakAra che. jema ke- (1) RjusUtra (2) pariNatApariNata (3) bahurbhagiya (4) vijayacaritra (5) anaMtara () paraMpara (7) AsAna (8) saMyutha (9) saMbhinna (10) yathAvAda (11) svastikAvarta (12) naMdAvarta (13) bahula (14) pRSTapRSTa (15) vyAvarta (16) evaMbhUta (17) kikAvarta (18) vartamAnapada (19) samabhirUDha (20) sarvatobhadra (21) praziSya (rara) duSpatigraha. e bAvIsa sUtra chinnaccheda nayanI apekSAe svasamaya sUtra paripATI arthAt svadarzananI vaktavyatAne ja Azrita che. A ja bAvIsa sUtra AjIvika gozAlakanA darzananI daSTie acchinnaccheda nayathI kahela che. e ja rIte A bAvIsa sUtra trirAzika sUtra paripATIthI traNa nayano svIkAra kare che ane e ja bAvIsa sUtra svasamaya siddhAMtanI daSTie cAra nayano svIkAra kare che. A rIte pUrvApara sarva maLIne ayAsI sUtra thaI jAya che. A kathana tIrthaMkara paramAtmAo ane gaNadharadevoe karyuM che. A rIte sUtrarUpa daSTivAdanuM varNana che. vivecana : A sUtramAM ayAsI sUtronuM varNana che. tenI aMdara sarvadravya, sarvaparyAya, sarvanaya ane sarvamaMgavikalpa niyama Adi batAvela che. vRttikAra ane cUrNikAra bannenA mate ukta sUtramAM bAvIsa sUtra chinnaccheda nayanA mata pramANe svasiddhAMtanuM pratipAdana karanArA che ane e ja sUtra acchinnaccheda nayanI daSTithI abaMdhaka, trirAzika ane niyativAdanuM varNana kare che. chinnaccheda naya kone kahevAya? jema ke koI pada athavA zloka bIjA padanI apekSA na kare ane bIjA pado paNa prathama padanI apekSA na rAkhe. jema ke- No mAnamu6i AnuM varNana acchinnaccheda nayanA mate A pramANe che. jema ke- dharma sarvathI utkRSTa maMgala che.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 264 zrI naMdI sUtra prazna thAya che te vA prA2no dharma cha / sarvotkRSTa cha ? uttara- ahiMsA saMjamo tavo / zita banne pada sApekSa siddha thaI jAya che. vRttikAre trirAzika mata AjIvika saMpradAyano batAvyo che. rohagupta dvArA pravartita saMpradAyano te nathI. (3) pUrva :| 22 se kiM taM puvvagae ? puvvagae cauddasavihe paNNatte, taM jahA- uppAyapuvvaM, aggANIyaM, vIriaM, atthiNatthippavAyaM, NANappavAyaM, saccappavAyaM, AyappavAyaM, kammappavAyaM, paccakkhANappavAyaM, vijjANuppavAyaM, avaMjjhaM, pANAU, kiriyAvisAlaM, lokabiMdusAraM / uppAya puvvassa NaM dasa vatthU, cattAri cUliyAvatthU paNNattA / aggANIya- puvvassa NaM coddasa vatthU, duvAlasa cUliyAvatthU paNNattA / vIriya puvvassa NaM aTTha vatthU, aTTha cUliyAvatthU paNNattA / atthiNatthippavAya puvvassa NaM aTThArasa vatthU, dasa cUliyAvatthU paNNattA / NANappavAyapuvvassa NaM bArasa vatthU paNNattA / sacca- ppavAyapuvvassa NaM doNNi vatthU paNNattA / AyappavAyapuvvassa NaM solasa vatthU paNNattA / kammappavAyapuvvassa NaM tIsaM vatthU paNNattA / paccakkhANapuvvassa NaM vIsaM vatthU paNNattA / vijjANuppavAyapuvvassa NaM paNNarasa vatthU paNNattA / avajjha- puvvassa NaM bArasa vatthU paNNattA / pANAUpuvvassa NaM terasa vatthU paNNattA / kiriyAvisAlapuvvassa NaM tIsaM vatthU paNNattA / lokabiMdusArapuvvassa NaM paNavIsaM vatthU paNNattA / dasa codasa aTTha aTThArasa, bArasa duve ya vatthUNi / solasa tIsA vIsA, paNNarasa aNuppavAyammi // 1 // bArasa ikkArasame, bArasame teraseva vatthUNi / tIsA puNa terasame, coddasame paNNavIsAo // 2 // cattAri duvAlasa aTTha, dasa ceva cullavatthUNi / AillANa cauNha, sesANaM cUliyA Natthi // 3 // se taM puvvge| zArtha :- vatthU = vastu vimA, cUliyAvatthU = yUli vastu, prativimA, coddasa = yauha,
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 205 gaTTu = ATha, aDDArasa = aDhAra, tIyA = trIsa, vIsA = vIsa, paLala = paMdara, aNuppavAmi = dazamA vidhAnu pravAdamAM, vArasa phArasane = agiyAramAmAM bAra, vAsane teNevavabhULi = bAramAmAM tera vastu che, lIlA puLA terasame = teramAmAM trIsa che, colame jaLavIlAo caudamAmAM paccIsa vastu che, vasa jeva putttavathULi = dasa cUlikAo che, AphALa paDaj= AdinA cAra pUrvomAM, lesALa dhUliyA sthi - zeSa pUrvemAM cUlikA nathI. bhAvArtha :- prazna- pUrvagata--daSTivAdanA keTalA prakAra che ? uttara- pUrvagata--dRSTivAdanA cauda prakAra che, jema ke- (1) utpAdapUrva (2) agrAyaNIyapUrva (3) vIryapravAdapUrva (4) astinAstipravAdapUrva (5) jJAnapravAdapUrva (6) satyapravAdapUrva (7) AtmapravAdapUrva (8) karmapravAdapUrva (9) pratyAkhyAnapUrva (10) vidhAnupravAdapUrva (11) avandhyapUrva (12) prANAyupUrva (13) kriyA vizALapUrva (14) lokabiMdusArapUrva. (1) utpAdapUrvamAM dasa vastu ane cAra cUlikA vastu che. (2) agrANIyapUrvamAM cauda vastu ane bAra cUlikA vastu che. (3) vIryapravAdapUrvamAM ATha vastu ane ATha cUlikA vastu che. (4) astinAstipravAdapUrvamAM aDhAra vastu ane dasa cUlikA vastu che. (5) jJAnapravAdapUrvamAM bAra vastu che. (6) satyapravAdapUrvamAM be vastu che. (7) AtmapravAdapUrvamAM soLa vastu che. (8) karmapravAdapUrvamAM traNa vastu kahela che. (9) pratyAkhyAnapUrvamAM vIsa vastu che. (10) vidyAnuvAdapUrvamAM paMdara vastu kahela che. (11) avaMdhyapUrvamAM bAra vastu batAvI che. (12) prANAyupUrvamAM tera vastu che. (13) kriyAvizALapUrvamAM trIsa vastu kahela che. (14) lokabiMdusArapUrvamAM paccIsa vastu che. [saMgrahaNI gAthAno bhAvArtha A prakAre che-] pahelAmAM 10, bIjAmAM 14, trIjAmAM 8, cothAmAM 18, pAMcamAmAM 12, chaThThAmAM 2, sAtamAmAM 16, AThamAmAM 30, navamAmAM 20, dasamAmAM 15, agiyAramAmAM 12, bAramAmAM 13, teramAmAM 30 ane caudamAmAM 25 vastu che. AdinA cAra pUrvamAM kramathI- prathamamAM 4, bIjAmAM 12, trIjAmAM 8 ane cothA pUrvamAM 10 cUlikAo che. zeSa pUrvemAM cUlikAo nathI.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 26 zrI nadI sUtra A pramANe A pUrvagata daSTivAda aMgazrutanuM varNana che. anuyoga :23 se kiM taM aNuoge? aNuoge duvihe paNNatte, taM jahA- (1) mUlapaDha - mANuoge ya (2) gaMDiyANuoge ya / / se kiM taM mUlapaDhamANuoge ? mUlapaDhamANuoge NaM arahatANaM, bhagavaMtANaM puvvabhavA, devalogagamaNAI, AuM, cavaNAI, jammaNANi, abhiseyA, rAyavarasirIo, pavajjAo, tavA ya uggA, kevalaNANuppAo, titthapavattaNANi ya, sIsA, gaNA, gaNaharA, ajjA, pavattiNIo, saMghassa cauvvihassa jaM ca parimANaM, jiNa-maNapajjava-ohiNANI, samattasuyaNANiNo ya, vAI, aNuttaragaI ya, uttaraveuvviNo ya muNiNo, jattiyA siddhA, siddhipaho jaha desio, jacciraM ca kAlaM pAovagayA, je jahiM jattiyAI bhattAiM cheittA aMtagaDe, muNivaruttame timiraoghavippamukke, mokkhasuhamaNuttaraM ca patte / evamaNNe ya evamAI bhAvA mUlapaDhamANuoge kahiyA / se ttaM muulpddhmaannuoge| zArtha :- mUlapaDhamANuoge = bhuussprthmaanuyo| mane, gaMDiANuoge = oilssAnuyoga, devagamaNAI - vikSobha 4, AuM = hevasAnumAyuSya, cavaNAI = svargathI yavana, jammaNANi = tIrtha42354nma, abhiseyA = 4nmAbhiSe ane, rAyavarasirIo = prdhaan| yasakSmI, pavajjAo = pranyA, tavA = ta5, uggA = ghora ta5, kevalaNANuppAovazAnanI utpatti, titthapavattaNANi ya = tIrtha42nI pravRtti 42vI, sIsA = tenA ziSyo, gaNA = 17, 142 = gadharo, ajjApavattiNIo ya = AryAmao ane pravartinIso, saMghassa cauvvihassa = yAra prAranA saMghana, ca = 2, parimANa = paribhAcha, jiNa-maNapajjava-ohiNANI = ni, mana:paryazAnI, avadhizAnI, samattasuyaNANiNo = samasta- saMpUrNa zrutazAnI, vAI = vAhI, aNuttaragaI = anuttara gati, uttaraveuvviNo = uttaravaiDiya, muNiNo = bhuni, jattiyA = 2241, siddhA = siddha thayA, siddhipahojahadesio = siddhipahano se zata 64heza sApyo, jacciraM ca kAlaM = 24 // samaya sughI, pAovagayA = pAipogamana, saMthAro yo Doya, jahiM he sthAna 52, jattiyAI bhattAI = 24 (mata, timiraoghavippamukke = mazAna ghA2nA pravAsthI bhuta, muNivaruttame = bhunimomA uttama, aMtagaDe = aMtakRta thayA, mukkhasuhamaNuttaraM = bhokssn| anuttara sumane, patte = prApta thayA, evamaNNe ya = anya, evamAI = ItyAhi, bhAvA = (bhAva, mUlapaDha mANuoge = bhUtaprathamAnuyogamA, kahiyA - BhyA che. bhAvArtha :- prazra-anuyoga 241 rano cha?
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAga paricaya [ 267 | uttara- anuyoga be prakArano che, jema ke- (1) mUlaprathamAnuyoga ane caMDikAnuyoga. prazna- mUlaprathamAnuyogamAM konuM varNana che? uttara- mUlaprathamAnuyogamAM arihaMta bhagavaMtanA pUrvabhavonuM varNana che. temanuM devalokamAM javuM, devalokanuM AyuSya, devalokathI cyavane tIrthakara rUpe janma, devAdikRta janmAbhiSeka, rAjyAbhiSeka, pradhAna rAjyalakSmI, pravrajyA(muni-dIkSA), tyAra bAda ghora tapazcaryA, kevaLajJAnanI utpatti, tIrthanI pravRtti karavI, ziSya samudAya, gaNa, gaNadhara, AryAjIo, pravartinIo, caturvidha saMghanI parimANa saMkhyA, jinasAmAnya kevaLI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI temaja samyagujJAnI, vAdI, anuttaragatti ane uttarakriyadhArI muni, jeTalA muni siddha thayA hoya, mokSa mArga jeNe batAvyo, jeTalA samaya sudhI pAdapopagamana saMthAro karyo hoya, je sthAna para jeTalA bhaktonuM chedana karI karmono aMta karyo hoya, ajJAna aMdhakAranA pravAhathI mukta thaIne je mahAmunie mokSanA sukhane prApta karyuM hoya ItyAdi ane e sivAya anya bhAvo paNa mUlaprathamAnuyogamAM pratipAdita karela che. A pramANe mUlaprathamAnuyoganuM varNana | 24 se kiM taM gaMDiyANuoge? gaMDiyANuoge-kulagaragaMDiyAo, titthayaragaMDiyAo, cakkavaTTIgaDiyAo, dasAragaDiyAo, baladevagaMDiyAo, vAsudeva gaMDiyAo, gaNadharagaMDiyAo, bhaddabAhugaMDiyAo, tavokammagaMDiyAo, harivaMsagaMDiyAo, ussappiNIgaMDiyAo, osappiNIgaMDiyAo, cittaMtaragaMDiyAo, amara-Nara-tiriya-Niraya-gai-gamaNa viviha- pariyaTTaNANuogesu, evamAiyAogaMDiyAo, Aghavijjati paNNavijaMti / settaM gNddiyaannuoge| se ttaM annuoge| bhAvArtha - prazna- caMDikAnuyoga kone kahevAya? uttara-gaMDikAnuyogamAM kulakaragaMDikA, tIrthakaragaMDikA, cakravartimaMDikA, dazAracaMDikA, baladevagaMDikA, vAsudevacaMDikA,gaNadharanaMDikA, bhadrabAhugaMDikA, tapakarmacaMDikA, harivaMzagaMDikA, utsarpiNIgaMDikA, avasarpiNIgaMDikA, citrAtarAMDikA, deva, manuSya, tiryaMca ane narakagatimAM gamana ane vividha prakAranA saMsAramAM paryaTana ItyAdi caMDikAo kahI che. A rIte prajJApana karela che. A prakAre gaMDikA anuyoganuM varNana che. vivecana : ukta sUtramAM anuyoganuM varNana karela che. anuyogano artha che- sUtrane anukULa ke anurUpa artha karavo paraMtu ahIM teno artha che- koI paNa viSayanuM vistRta sarvatomukhI pratipAdana karanAra prakaraNa. vistRta varNana rUpa anuyoganA ahIM be vibhAga karyA che- mUlaprathamAnuyoga ane caMDikAnuyoga.
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra mUlaprathamAnuyogamAM tIrthaMkaronA viSe vistRta rUpe nirUpaNa karela che. samyaktva prAptithI laIne tIrthaMkarapadanI prApti sudhInA temanA bhavonuM ane jIvanacaryAnuM varNana karela che, je sUtrapAThathI paNa spaSTa thAya che. 28 'maMhiyALuoT :- 'gaMDikA'no artha che vibhAjana, vibhAga ane 'anuyoga'no artha ahIM vistAra che. tethI gaMDikAnuyogano artha thayo ke viSayonA vibhAjana sAthe vistRta varNana jemAM hoya te gaMDikAnuyoga kahevAya che. A vibhAgamAM vividha viSayonuM khUba ja vistArathI varNana hoya che. jenA ghaNAM nAma sUtramAM Apela che. aMtamAM mADyAo zabdathI bIjA paNa ghaNA viSayono saMketa karela che. tAtparya e thayuM ke viSayabaddha vistRta varNana A anuyogamAM hoya che. cittaMtaragaMDiAutti :- citrA anekArthA aMtare RSabhAjitatIrthaMkarApAntarAle gaNDikAH citrAMtara gNddikaaH| etaduktaM bhavati RSabhAjitatIrthaMkarAMtare RSabhavaMzasamudbhUtabhUpatInAM zeSagatigamanavyudAsena zivagatigamanAnuttaropapAtaprAptipratipAdikA gaMDikA citraaNtAMkita / artha :--tAtparya e che ke tIrthaMkaranA aMtarAlamAM thanArA rAjAonA pUrvabhavomAM deva, manuSya, tiryaMca ane naraka, e cAre ya gatinA caritra temaja tene nirvANapadanI prApti sudhInA jIvanavRttAMtanuM varNana citrAMtaragaMDikAmAM hoya che. gaMDikA zabdano prayoga zeraDInA khaMDo ke vibhAgo mATe thAya che. temaja ahIM viSayonA vibhAjana mATe gaMDikA zabdano prayoga karela che. A rIte anuyoga zabdano artha ahIM vistAra che, gaMDikAno artha viSaya vibhAjana ane mULano artha zAsananA mULa zAsanapati tIrthaMkara arihaMta prabhu. mULaprathamAnuyogamAM tIrthaMkara saMbaMdhI saMpUrNa varNana hoya che. jyAre tIrthaMkara gaMDikAmAM tIrthaMkaranA potAnA jIvana saMbaMdhI ja varNana hoya che arthAt tenA gaNadhara ke labdhidhArI Adi saMpadA saMbaMdhI vistRta varNana bIjI gaMDikAmAM hoya che. cUlikA : 25 se kiM taM cUliyAo ? cUliyAo- AillANaM cauNhaM puvvANaM cUliyAo, sesAiM puvvAiM acUliyAiM / se ttaM cUliyAo / bhAvArtha :- prazna- cUlikA zuM che ? uttara- AdinA cAra pUrvamAM cUlikAo che. zeSa pUrvemAM cUlikAo nathI. A cUlikArUpa dRSTivAdanuM varNana che.
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya | 29 viveyana : yaliyA:- (1)oI vastunA aMtama 64rI zi52mA 23vAvANI vastu yUsivAya che. (2) avaziSTa ane upayogI viSayane kahenArA prakaraNane cUlikA kahevAya che. (3) mULa viSaya vibhAganA pariziSTa vibhAgane cUlikA kahevAya che. (4) viSayanA aMtamAM AvanArA viziSTa prakaraNane cUlikA kahevAya che. (5) pUrva vibhAgamAM anukta viSayane cUlikAmAM kahevAmAM Ave che jema ke diTThivAye jaM parikamma-suttapuvvaaNuoge na bhaNiyaM taM cUlAsu bhaNiyaM ti / -cUrNi. cUlikA AdhunikakALamAM pracalita pariziSTa samAna hoya che. emAM ukta-anukta viSayono saMgraha che. AdinA cAra pUrvomAM cUlikAono ullekha che. zeSamAM nathI. cUlikAo te te pUrvonuM aMga che. cUlikAomAM kramazaH 4, 12, 8, 10 A rIte 34 vastuo che. jema merU parvata cUlikAthI zobhAyamAna che tema zrata paNa cUlikA prakaraNathI suzobhita che. mATe tenuM varNana badhAthI pAchaLa karyuM che. dRSTiyAno 6pasaMhAra :26 diTThivAyassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo sNghnniio| se NaM aMgaTThayAe bArasame aMge, ege suyakkhaMdhe, coddasapuvvAiM, saMkhejjA vatthU, saMkhejjA cUlavatthU, saMkhejjA pAhuDA, saMkhejjA pAhuDapAhuDA, saMkhejjAo pAhuDiyAo, saMkhejjAo pAhuDapAhuDiyAo, saMkhejjAI payasahassAI payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsaya-kaDa-Nibaddha NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati, paNNavijjati, parUvijaMti, daMsijati, NidaMsijjaMti, uvadasijati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNa parUvaNA Aghavijjati / se ttaM diTThivAe / daSTivAda sUtramAM parimita vAcanA, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta AlApaka, saMkhyAta zloka, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta niyuktio ane saMkhyAta saMgrahaNIo che.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 270 | zrI naMdI sUtra aMganI apekSAe daSTivAda e bAramuM aMga che. teno eka zrutaskaMdha che ane temAM cauda pUrva che. saMkhyAta vastu-adhyayana vizeSa, saMkhyAta cUlikA vastu, saMkhyAta prAbhRta, saMkhyAta prAbhRtaprAkRta, saMkhyAta prAbhRtikAo, saMkhyAta prAbhRtikAprAbhRtikAo, te parimANamAM saMkhyAta pada sahasa che. temAM akSara saMkhyAta ane anaMta gama- artha che; anaMta paryava, parimita trasa ane anaMta sthAvara che. zAzvata azAzvata nibaddha, nikAcita jinapraNita bhAva temAM sAmAnya rUpe kathana, prajJApana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzanathI spaSTatA kahela che. daSTivAdano adhyetA tadrupa thaI jAya che. bhAvono yathArtha jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. athavA daSTivAdanuM A svarUpa che, A prakAre te vikhyAta ane vijJAna che tathA temAM A rIte caraNa karaNanI prarUpaNA karavAmAM AvI che. A daSTivAda aMga sUtranuM varNana che. vivecana : A daSTivAda aMgamAM paNa anya aMganI jema parimita vAcanAo ane saMkhyAta anuyogadvAra che. paraMtu AmAM vastu prAbhRta, prAbhRtaprAbhRta ane prAbhUtikAo Adi vibhAga vizeSa che. pUrvomAM je moTA moTA adhikAra che tene vastu kahevAya che, tenAthI nAnA prakaraNane prAbhRta athavA prAbhRta-prAbhRta kahevAya ane tenAthI paNa nAnA prakaraNane prAkRtikA kahevAya che. A aMga dareka aMgathI adhika vizALa che. topaNa tenA akSaronI saMkhyA saMkhyAta ja che paraMtu te saMkhyA bahu vizALa che. pUrvamAM je viSayanuM nirUpaNa karela hoya tene amuka gAthAomAM saMkalita karanArI gAthAone saMgrahaNI gAthAo kahevAya che. dvAdazAMgano upasaMhAra - | 27 icceiyammi duvAlasaMge gaNipiDage aNaMtA bhAvA, aNaMtA abhAvA, aNaMtA heU, aNaMtA aheU, aNaMtA kAraNA, aNaMtA akAraNA, aNaMtA jIvA, aNaMtA ajIvA, aNaMtA bhavasiddhiyA, aNaMtA abhavasiddhiyA, aNaMtA siddhA, aNaMtA asiddhA paNNattA / bhAvamabhAvA heUmaheU kAraNamakAraNe ceva / jIvAjIvA bhaviya abhaviyA siddhA asiddhA ya // bhAvArtha :- A dvAdazAMga gaNipiTakamAM anaMta jIvAdibhAva, anaMta abhAva, anaMta hetu, anaMta
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya [ 271 | ahetu, anaMta kAraNa, anaMta akAraNa, anaMta jIva, anaMta ajIva, anaMta bhavasiddhika, anaMta avyavasiddhika, anaMta siddha, anaMta asiddhanuM kathana karela che. bhAva ane abhAva, hetu ane ahetu, kAraNa ane akAraNa, jIva ane ajIva, bhavya ane abhivya, siddha ane asiddha. e rIte saMgrahaNI gAthArUpe ukta viSayonuM saMkSepamAM punarkathana karela che. vivecana : prastuta sUtramAM bAra aMga rUpa gaNipiTakamAM anaMta sadbhAvonuM ane enA pratipakSI anaMta abhAvarUpa padArthonuM varNana karela che. dareka padArtha potAnA svarUpe sarUpa hoya che ane paradravyanI apekSAe asarUpa che. jema ke- jIvamAM ajIvatvano abhAva ane ajIvamAM jIvatvano abhAva. hetu ahetu -hetu anaMta che ane ahetu paNa anaMta che. Icchita arthanI jijJAsAmAM je sAdhana hoya tene hetu kahevAya ane anya ahetu kahevAya che. kAraNa akAraNa:- ghaTa ane paTa svaguNanI apekSAe kAraNa che ane paraguNanI apekSAe akAraNa che. jema ke- ghaDAnuM upAdAna kAraNa mATIno piMDa che. bIjA paNa nimitta hoya che. jema ke- daMDa, cakra, cIvara temaja kuMbhAra Adi. evI ja rIte paTanuM upAdAna kAraNa taMtu, tANAvANA, khaTTI Adi temaja vaNakara vagere nimitta kAraNo hoya che. tenA sivAya bIjA sAdhana akAraNa hoya che. jema ke- ghaTa nija guNonI apekSAe kAraNa ane paTanA guNonI apekSAe akAraNa ane paTa potAnA nijaNonI apekSAe kAraNa ane ghaTanA guNonI apekSAe akAraNa hoya che. sArAMza e che ke dvAdazAMga gaNipiTakamAM pUrvokta A darekanuM vistRta varNana hoya che. dvAdazAMga dhRtanI virAdhanAnuM kuphaLa :| 28 icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM tIe kAle aNaMtA jIvA ANAe virAhittA cAurata saMsArakatAraM aNupariyaTTisu / / icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM paDuppaNNakAle parittA jIvA ANAe virAhittA cAurataM saMsArakaMtAraM aNupariyaTTati / / icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM aNAgae kAle aNaMtA jIvA ANAe virAhittA cAurataM saMsArakatAraM aNupariyaTTissaMti / zabdArtha :- taNAne = atItakALamAM, ALApa = AjJAnI, viradatta = virAdhanA karIne, vIsarata = cAra gatirUpa, salAra vatAra = saMsArarUpa kaMtAramAM, anuparaDhiMgu = paribhramaNa karyuM,
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 ] zrI naMdI sUtra paDukhyaUAvA = vartamAnakALamAM, rattA navA = parimita jIva, anuyati = paribhramaNa kare che, aLAI vAte = anAgatakALamAM, bhaviSyamAM, anuparavAsaMti = paribhramaNa karaze. bhAvArtha :- AvA A dvAdazAMga gaNipiTakamAM varNavela prabhu AjJAnI bhUtakALamAM anaMta jIvoe virAdhanA karIne cAra gatirUpa saMsAra kaMtAramAM bhramaNa karyuM. AvA A dvAdazAMga gaNipiTakamAM varNavela prabhu AjJAnI vartamAnakALamAM parimita jIvo virAdhanA karIne cAra gatirUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che. AvA A dvAdazAMga gaNipiTakamAM varNavela prabhu AjJAnI AgAmI kALamAM anaMta jIvo virAdhanA karIne caturgatirUpa saMsAra kaMtAramAM paribhramaNa karaze. vivecana : A sUtramAM vItarAga upadiSTa zAstra AjJAnuM ullaMghana karavAnuM phaLa batAvyuM che. je jIvoe arthAtu manuSyoe dvAdazAMga gaNipiTakanI virAdhanA karI hatI, kare che ane bhaviSyamAM karaze teo caturgatirUpa saMsAra kAnanamAM atItakALamAM bhaTakyAM, vartamAnamAM vividha prakAranA saMkaTothI grasta che ane anAgata kALamAM bhava-bhramaNa karaze. mATe "bAbA virahi" sUtramAM A pada ApyuM che. zAstramAM saMsArI jIvonA hitArthe je kaMI kathana karAya che te ja AjJA kahevAya che, mATe dvAdazAMga gaNipiTaka ja AjJA che. AjJAnA traNa prakAra che, jema ke- (1) sUtra AjJA (2) artha AjJA (3) ubhaya AjJA. (1) je ajJAna tathA asatya haThathI anyathA sUtra bhaNe arthAt sUtrano ulaTo artha lokone samajAve tene sUtra AjJA virAdhaka kahevAya, jema ke jamAlikumAra. (2) durAgrahanA kAraNe je vyakti dvAdazAMganI anyathA prarUpaNA kare arthAtu abhinivezane vaza thaIne sUtra virUddha prarUpaNA kare tene artha AjJA virAdhaka kahyA che, jema ke goSThAmAhila Adi. (3) je zraddhAvihIna prANI dvAdazAMganA zabdo ane artha banneno upahAsa kare arthAt sUtranI avajJApUrvaka viparIta kArya kare tene ubhaya AjJA virAdhaka kahevAya che. evA jIvo caturgatirUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che. A rIte utsutra prarUpaNA anaMta saMsArI athavA abhavyajIva ja karI zake che. je dharmAcAryanI AjJAnuM pAlana nathI karatA teo paNa dvAdazAMgInA virAdhaka kahevAya che. dvAdazAMga-ArAdhanAnuM suphaLa - | 29 icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM tIe kAle aNaMtA jIvA ANAe ArAhittA cAurata saMsArakatAra vIivaiMsu /
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAdAga parizya 273 | icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM paDuppaNNakAle parittA jIvA ANAe ArAhittA cAurataM saMsArakaMtAraM vIivayaMti / icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM aNAgae kAle aNaMtA jIvA ANAe ArAhittA cAurataM saMsArakaMtAraM vIivaissaMti / zabdArtha :- A Araha = AjJAnI ArAdhanA karanAra, varUvallu = pAra pAmI gayA che, vIphuvatine pAra kare che. vIvaIti = pAra karaze. bhAvArtha :- AvA A dvAdazAMga gaNipiTakamAM varNavela prabhu AjJAnI ArAdhanA bhUtakALamAM karIne anaMtajIva saMsArarUpa aTavIno pAra pAmI gayA che. e ja rIte AvA A bAra aMgarU5 gaNipiTakamAM varNavela prabhu AjJAnI vartamAnakALamAM parimita jIva ArAdhanA karIne caturgatirUpa saMsAra kaMtArane pAra kare che. e ja rIte AvA A dvAdazAMgarUpa gaNipiTakamAM varNavela prabhu AzAnI bhaviSyakALamAM ArAdhanA karIne anaMta jIva cAra gatirUpa saMsAra kaMtArane pAra karaze. vivecana : prastuta sUtramAM AjJApAlananI mahattA batAvela che. jema aTavI vividha prakAranA hiMsaka jaMtuothI tathA vividha prakAranA upadravothI yukta hoya che, temAM gADha aMdhakAra hoya che, tene pAra karavA mATe teja prakAzarUpI pujanI ati AvazyakatA rahe che, tema saMsArarUpa aTavI paNa zArIrika, mAnasika duHkho, janma, maraNa ane roga-zokathI paripUrNa che, tene zrutajJAnarUpa prakAza puMja vaDe pAra karI zakAya che. svakalyANa ane parakalyANamAM parama sahAyaka zrutajJAna ja che arthAt svaprakAzaka ane paraprakAzaka zrutajJAna ja che. sanmArge cAlavuM ane unmArgane choDavo e ja jJAnano mukhya udezya che. jyAM jJAnano prakAza hoya tyAM rAgadveSa Adi corono bhaya raheto nathI. sukhapUrvaka jIvana yApana karavuM ane bhaviSyane ujjavaLa banAvavuM e ja zrutajJAnI banavAno sAra che. mATe dvAdazAMga gaNipiTakamAM varNita dareka AjJAonI ArAdhanA karavI joIe ane virAdhanAothI dUra rahevuM joIe. gaNipiTakanI zAzvatatA :|30 icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaMNa kayAi NAsI, Na kayAi Na bhavai, Na kayAi Na bhavissai / bhuviM ca, bhavai ya, bhavissai ya / puNe, LiyA, sAsaNa, mags, alkA, avAi, Lijo !
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra se jahANAmae paMcatthikAe Na kayAi NAsI, Na kayAi Natthi, Na jyArU 5 vistar| muvi 2, mavad ya, viksaph ya, dhruve, Liya, sAsa, akkhae avvae, avaTThie, Nicce / evAmeva [ evameva] duvAlasaMge gaNipiDage 5 vAr khAsI, 5 yAd gasthi, 5 vayAr La vistar| muvi haiM, mavad ya, mavisar ya, dhruve, Liya, sAsaNa, avat, alba, avadgi, bvei / 274 te samAso vade paLatte, teM nA- baJo, zvettao, jAto, bhAvao, tattha- davvao NaM suyaNANI uvautte savvadavvAiM jANai pAsai / khettao NaM suyaNANI uvautte savvaM khettaM jANai pAsai / kAlao NaM suyaNANI uvautte savvaM kAlaM jANai pAsai / bhAvao NaM suyaNANI uvautte savve bhAve jANai pAsai / zabdArtha :- jgyAk khAlI = A dvAdazAMga kyAre ya na hatuM evuM nathI, kha yAr La mavad = A dvAdazAMga vartamAnamAM nathI evuM paNa nathI ane, kha yAr Na mavisa = A dvAdazAMga bhaviSyamAM kyAre ya nahIM rahe evuM paNa nathI, muvi ca, mavarU haiM, vissa ya= hatuM, che ane raheze, dhruve = A dhruva che, giyar = niyata che, sAkSar = zAzvata ane, avavat = akSaya che, avvar = avyaya che, avakriz = potAnA pramANamAM avasthita che, pittve - nitya che, vAmeva = A rIte, temaja, vatta - upayoga yukta thaIne, sabbArUM = sarva dravyane. = bhAvArtha:- A dvAdazAMga gaNipiTaka kyAre ya na hatuM ema nathI arthAt sadaiva bhUtakALamAM hatuM, vartamAnamAM che ane bhaviSyakALamAM raheze. A dvAdazAMga gaNipiTaka merunI jema dhruva che, jIvAdinI jema niyata che, paMcAstikAyanI jema nitya che. gaMgA siMdhunA pravAhanI jema zAzvata che. gaMgA siMdhunA mULa srotanI jema akSaya che, athavA AkAzanI jema akSaya che. mAnuSottara parvatanI bahAra rahelA samudranI jema avyaya che, jaMbudrIpanI jema sadAkALa potAnA pramANamAM avasthita che ane nitya che. kyAre ya na hatuM ema nahIM, vartamAnamAM nathI ema paNa nathI ane bhaviSyamAM na raheze ema paNa nahIM. jema paMcAstikAya kyAre ya na hatuM ema nahIM, kyAre ya nathI ema nahIM, kyAre ya nahIM raheze ema paNa nahIM arthAt bhUtakALamAM hatuM, vartamAnamAM che ane bhaviSyamAM raheze. te dhruva che, niyata zAzvata che, akSaya che, avyaya che, avasthita ane nitya che. e ja rIte A dvAdazAMga rUpa gaNipiTaka kyAre ya na hatuM ema nahIM, vartamAnamAM nathI ema nahIM ane bhaviSyamAM nahIM haze evuM nathI, bhUtakALamAM hatuM, vartamAnamAM che ane bhaviSyamAM raheze. e dhruva che, niyata che, zAzvata che, akSaya che, avyaya che, avasthita che ane nitya che.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 275 | te saMpUrNa zrutajJAna saMkSepamAM cAra prakAre che, jema ke- dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. (1) dravyathI zrutajJAnI- upayoga yukta thaIne sarva dravyone jANe che ane dekhe che. (2) kSetrathI zrutajJAnIupayoga yukta thaIne sarva kSetrane jANe che ane dekhe che. (3) kALathI zrutajJAnI- upayoga sahita sarva kALane jANe che ane dekhe che. (4) bhAvathI zratajJAnI- upayoga sahita sarva bhAvone jANe che ane dekhe che. vivecana : A sUtramAM sUtrakAre gaNipiTakane nitya siddha karela che. jevI rIte paMcAstikAyanuM astitva traNe ya kALamAM rahe che e ja rIte dvAdazAMga gaNipiTakanuM astitva paNa sadA sthAyI rahe che, eTalA mATe sUtrakartAe dhruva, niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita ane nitya e padono prayoga karela che. paMcAstikAya ane dvAdazAMga gaNipiTakanI tulanA A sAta pado vaDe karela che, jema ke- paMcAstikAya dravyArthika nayanI apekSAe nitya che. e ja rIte gaNipiTaka paNa nitya che, vizeSarUpe ene nIce pramANe jANo. (1) dhruvaH- jema meru parvata sadAkALa dhruva ane acala che, e ja rIte gaNipiTaka paNa dhruva che. (2) niyata - sadA sarvadA jIvAdi navatattvanA pratipAdaka hovAthI gaNipiTaka niyata che. (3) zAzvataH- tenuM varNana sadAkALathI cAlI rahyuM che mATe gaNipiTaka zAzvata che. (4) akSaya - jevI rIte gaMgA Adi mahAnadIo niraMtara pravAhita hovA chatAM teno mULa sota akSaya che e ja rIte jijJAsu ziSyo upara dvAdazAMga zrutajJAna gaMgAno pravAha vAcanA rUpe niraMtara pravAhita hovA chatAM kyAre ya teno kSaya thato nathI, mATe akSaya che. (5) avyaya :- mAnuSottara parvatanI bahAra jeTalA paNa samudra che e badhA avyaya che arthAtu emAM jUnAdhikatA thatI nathI. e ja rIte gaNipiTaka paNa avyaya che. () avasthita :- jema jaMbUdvIpa Adi mahAdvIpa potAnA pramANamAM avasthita che ema ja bAra aMgasUtra paNa avasthita che. (7) nitya - jevI rIte AkAzAdi dravya nitya che e ja rIte dvAdazAMga gaNipiTaka paNa nitya che. zrutajJAna abhyAsa ane kSayopazamathI prApta thAya che athavA kyAreka kevaLa kSayopazamathI prApta thAya che. lokamAM A zrutajJAna jJAnabhAvanI daSTie zAzvata che ja. kyAreka sAdhakane potAnA kSayopazamathI avadhijJAnanI jema prApta thAya che ane kyAreka adhyayana zIkhavAthI athavA svAdhyAyathI paNa prApta thAya che. A pramANe lokamAM A dvAdazAMgI jJAna sva svarUpamAM hoya che mATe zAzvata kahela che. A dareka pado dravyArthika nayanI apekSAe dvAdazAMga gaNipiTaka ane paMcAstikAya viSe kahela che. paryAyArthika nayanI apekSAe gaNipiTakanuM varNana sAdi-sAMta vagere vikalpo zrutamAM ja batAvI dIdhA che.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 27 zrI nadI sUtra A kathanathI Izvara kartutvavAdano paNa niSedha thaI jAya che. saMkSipta rUpe zrutajJAnano viSaya keTalo che, eno paNa ullekha sUtrakAre svayaM karyo che. jema kedravyataH- zrutajJAnI sarvadravyane upayogapUrvaka jANe ane dekhe che. ahIM zaMkA utpanna thAya che ke zrutajJAnI sarva dravyane kevI rIte dekhI zake? samAdhAna A pramANe che- A upamAvAcI zabda che. jema koI jJAnIe meru Adi padArthonuM bahu suMdara DhaMgathI nirUpaNa karyuM hoya ane teNe pratyakSa karIne dekhADI paNa dIdhuM hoya. e ja rIte viziSTa zratajJAnI upayogapUrvaka sarva dravyone, sarva kSetrane, sarvakALane ane sarva bhAvone jANe ane dekhe che. ___ saMbaMdhe TI112 59 paryo cha, anye tu- na pazyati iti paThaMti arthAt 05 paraMparAe nA pA para evo pATha che, jeno artha- zrutajJAnI jANe paraMtu dekhatA nathI, e pATha paNa sAco hoI zake. ahIM eka vAta vizeSa dhyAnamAM rAkhavAnI che ke sarva dravyo Adine jANanArA ochAmAM ochA dazapUrvonuM saMpUrNa zrutajJAna athavA tenAthI adhika jJAnane dhAraNa karanArA hoya che. te jANI paNa zake ane joI paNa zake che. tAtparya e che ke ahIM zrutajJAnanA utkRSTa viSayanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. zrutajJAnanA bheda ane paThanavidhi :31 akkhara saNNI samma, sAiyaM khalu sapajjavasiyaM ca / gamiyaM aMgapaviTTha, sattavi ee sapaDivakkhA // 1 // AgamasatthaggahaNaM, jaM buddhiguNehiM aTThahiM diTuM / biMti suyaNANalaMbha, taM puvvavisArayA dhIrA // 2 // sussUsai paDipucchai, suNei giNhai ya Ihae yA'vi / tatto apohae vA, dhArei karei vA sammaM // 3 // mUaM huMkAraM vA, bADhaMkAraM paDipuccha vImaMsA / tatto pasaMgapArAyaNaM ca pariNiTThA sattamae // 4 // suttattho khalu paDhamo, bIo NijjuttimIsio bhaNio / taio ya Niravaseso, esa vihI hoi aNuoge // 5 // se taM aMgapaviTuM / se taM suyaNANaM / se taM parokkhaNANaM / se taM gaMdI / ||nnNdii samattA //
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya = zabdArtha:- avaLvar = akSarazruta ane anakSarazruta, saLI = saMjJIzruta-asaMjJIzruta, samma sabhyazruta mithyAzruta, sALaM = sAdi ane anAdi zruta, haju = avadhAraNArtha, sapannavasiga saparyavasita- aparyavasita, mitraM = gamika ane agamika, viduM = aMgapraviSTa ane aMgabAhya, 55 = e, sahivavanhA = sapratipakSa, enA pratipakSI. 277 AgamasasthaLahaLa = AgamazAstranuM adhyayana, OM = je, madRSTi vRddhinuneSTi - buddhinA ATha guNo vaDe, viThThuM = dekhAya che, viMti = kathana karela che, subakhALAMma = zrutajJAnano lAbha, taM tene, muvisArayA dhIrA = pUrva vizArada dhIra AcArya. = sustUsapha = vinayapUrvaka gurunA sAnnidhyamAM rahI adhyayana kare, pahivuD = vinayapUrvaka prasanna citte pUche che, suSer = sAvadhAnIpUrvaka sAMbhaLe, ddipha = sAMbhaLIne hRdayamAM artha grahaNa kare che, IhaN yAvi = grahaNa karyA bAda pUrvApara avirodha vaDe paryAlocana kare che, apoSaN = A ema ja che ema nirNaya kare pachI, dhArepha = samyak prakAre dhAraNa kare che, reD vA sambaM = samyak prakAre yathokta anuSThAna kare che. mUchyuM = mauna rAkhIne sAMbhaLe, huMgara vA = athavA 'huM' ema kahe athavA, 'tatti' ema kahe, bADhaMkAraM = A ema ja che, hiputtrar = ema kahIne pachI pUche, vImaMsA - vimarza arthAt vicAra kare, paraspara vicAraNA kare, pasa-pArAyaLa = uttarottaraguNamAM pAragAmI bane che, piThThA sattamar = pharI gurunI jema bhASaNa-prarUpaNa kare A sAta guNa sAMbhaLavAnA che. = mutto haju 5mo = prathamavAramAM sUtra athavA artha rUpa, lallu = avadhAraNa arthamAM che, vIo binrutti mausio = bIjIvAramAM sUtra sparzika niryukti sAthe, maLio = kahela che, to - trIjIvAramAM, piravahelo = sarva prakAre carcAvicAraNAnI sAthe saMpUrNa vyAkhyA, sa = A, aNuone = anuyogamAM, sUtrArtha bhaNAvavAmAM, viI hod = vidhi hoya che. bhAvArtha :- (1) akSara ane anakSara (2) saMzI ane asaMzI (3) samyak ane asamyak (4) sAdi ane anAdi (5) saparyavasita ane aparyavasita (6) gamika ane agamika (7) aMgapraviSTa ane anaMgapraviSTa. pratipakSa sAthe A sAteyanA kula cauda bheda che. buddhinA ATha guNo vaDe jeNe Agama zAstranuM adhyayana temaja zrutajJAnano lAbha sArI rIte meLavyo hoya tene dhIra gaMbhIra temaja zAstravizArada kahevAya che. te ATha guNa A pramANe che- (1) vinayayukta ziSya gurunA sAnnidhyamAM rahI zrutajJAnanuM adhyayana kare. (2) jyAre zaMkA utpanna thAya tyAre vinamra banIne gurune prazna pUche. (3) guru dvArA kahevAmAM AvatAM samAdhAnane samyak prakAre sAMbhaLe. (4) sAMbhaLyA bAda tenA ja abhiprAyane grahaNa kare. (5) grahaNa karyA pachI pUrvApara avirodhI paryAlocana kare che. (6) tyArabAda A ema ja che jema gurujI kahe che, ema
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra svIkAra kare. (7) tyArabAda nizcita arthane hRdayamAM samyarUpe dhAraNa kare. (8) pachI gurunA kahevA mujaba pratipAdana kare ane tenA anusAra AcaraNa kare. A buddhinI vRddhinA ATha guNo che. 208 (1) ziSya mauna rahIne sAMbhaLe. (2) pachI huMkAra ("jI hAM " ema) kahe. (3) tyArabAda "A ema ja che jema gurudeve kahyuM che" e vAtane zraddhApUrvaka svIkAre. (4) tyAra bAda kadAca zaMkA hoya to gurudevane pUche ke "Ano artha zuM che ?" (5) pachI mImAMsA kare arthAt vicAra kare. (6) tyAre uttarottara guNa prasaMga vaDe ziSya pAragAmI banI jAya che. (7) tyAra bAda te ciMtana-manana vaDe guru jema kahe tema bhASaNa ane zAstranI prarUpaNA kare. A zAstra sAMbhaLavAnI uttama vidhi che. AcAryAdi vaDe prathama vAcanAmAM ziSyane sUtra ane artha kahevAya che; bIjIvAramAM sUtrasparzika niryuktinuM kathana karAya che; trIjIvAranI vAcanAmAM prazna-samAdhAna sAthe vistArathI saMpUrNa vyAkhyA samajAvavAmAM Ave che. A pramANe anuyoganI eTale ke ziSyane zAstrArtha bhaNAvavAnI vidhi hoya che. tAtparya e che ke A prakAre yogya ziSyone traNa vAramAM dareka sUtranI saMpUrNa artha paramArtha sahita vAcanA karAvavAnI pharaja tenA guru, vaDIla ke AcArya--upAdhyAyanI hoya che. A pramANe aMgapraviSTa ane aMgabANa zrutanuM varNana pUrNa thayuM. tenI sAthe A zrutajJAnano viSaya paNa pUrNa thayo. tenA pUrNa thatAM A parokSa jJAnanuM varNana pUrNa thayuM. A pramANe zrI naMdI sUtra paNa paripUrNa thayuM. vivecana : A gAthAomAM prathama gAthAmAM zrutajJAnano upasaMhAra karyo che,pachI traNa gAthAomAM zraddhA, zravaNa, manananI zikSA ApavAmAM AvI che ane pAMcamI gAthAmAM vAcanA devAnI vidhi batAvI che. aMtamAM zrutajJAna sAthe naMdI sUtra pUrNa thavAnI sUcanA che huM navI zabdo vaDe karI che. sAmAnya rIte zrutanA mULa bheda cauda che, pachI bhale te zruta samyak jJAnarUpa hoya athavA ajJAnarUpa / (mithyAjJAna) hoya. A zruta ekendriyathI laIne paMcendriya chadmastha sudhInA dareka jIvomAM maLe che. zrutajJAna kone kahevAya ? :- AcArya athavA guru zrutajJAna Ape tyAre teoe paNa dhyAna rAkhavAnuM ke ziSya supAtra che ke kupAtra. supAtra ziSya potAnA guru pAsethI jJAna prApta karIne sva-para kalyANanA kAryamAM joDAI jAya che. te ja zAstrajJAnanA sAcA adhikArI hoya che. paraMtu kupAtra athavA kuziSya te jJAnano durupayoga karIne pravacana athavA jJAnanI avahelanA kare che. jema sarpa dUdha pIne tene jhera rUpe pariNata karI de che ema avinIta, rasalolupI, zraddhAvihIna ane ayogya ziSya zrutajJAnano pariNamana ulaTI rIte kare che, mATe te zrutano anadhikArI hoya che. evA ziSyone zikSA saMskAra vaDe zrutanA adhikArI banAvavAno prayatna karAya che. paraMtu je ziSya haThAgrahI svacchaMdI ane guru pratye matsara bhAva ke dveSa bhAva rAkhanArA hoya che te zrutajJAnanA sarvathA anadhikArI hoya che.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAga paricaya | 279 | buddhi cetanAnI oLakhANa che. bIjA zabdomAM kahIe to svataH cetanArUpa che. te sadA koIne koI guNa athavA avaguNane dhAraNa karyA kare che. spaSTa che ke jenI buddhi guNagrAhI che te ja zrutajJAnanA adhikArI banI zake che. pUrvadhara ane dhIra puruSonuM kathana che ke- padArthonuM yathAtathya svarUpa batAvanAra ane yathArtha zikSA denAra zAstronuM jJAna mumukSu athavA jijJAsuone tyAre ja thaI zake che ke jyAre buddhinA ATha guNo sahita vidhipUrvaka tenuM adhyayana kare. gAthAmAM Agama ane zAstra e banneno eka padamAM ullekha karyo che. ahIM e jANavuM Avazyaka che ke- je Agama che te nizcayathI zAstra paNa che paraMtu je zAstra che te Agama na paNa hoya, jema ke- arthazAstra, kokazAstra Adine zAstra kahevAya paraMtu tene Agama na kahevAya. dhIra puruSo tene kahevAya ke jeo vratonuM niraticAra pAlana karatAM thakAM upasargoparISahothI kyAre ya vicalita thAya nahIM. buddhinA guNa :- buddhinA ATha guNothI yukta vyakti ja zrutajJAnanA adhikArI banI zake che. zrutajJAna AtmAnuM evuM anupama dhana che, jenA sahayogathI te saMsAramAM rahevA chatAM zAzvata sukhane prApta karI zake che ane tenA abhAvamAM AtmA cAra gatimAM paribhramaNa karatAM karatAM janmamaraNa Adi aneka prakAranA duHkho bhogave che. mATe pratyeka mumukSue buddhinA ATha guNo grahaNa karIne samyaka kRtanA adhikArI banavuM joIe. te guNa nIce pramANe che. (1) sasasa :- zuzraSAno artha che- sAMbhaLavAnI IcchA athavA jijJAsA. ziSya athavA sAdhaka sarva prathama vinayapUrvaka potAnA gurunA caraNomAM vaMdanA karIne teozrInA mukhAraviMdathI kalyANakArI sUtra ane artha sAMbhaLavAnI jijJAsA vyakta kare. tenA sAnnidhyamAM zAstrArtha prApta kare. (2) pahapuccha :- sUtra ane artha sAMbhaLIne kadAcit koI zaMkA utpanna thAya to vinayapUrvaka madhura vacanothI gurunA cittane prasanna karIne, gautama svAmInI jema prazna pUchIne potAnI zaMkAnuM nirAkaraNa kare. zraddhApUrvaka praznonA javAba prApta karavAthI tarkazakti prApta thAya che ane jJAna nirmaLa bane che. (3) gurU :- prazna pUchavAthI gurujano je uttara Ape tene dhyAnapUrvaka sAMbhaLe. jyAM sudhI samAdhAna na thAya tyAM sudhI vinaya sahita guru pAsethI samAdhAna prApta kare. teozrInI vAta dhyAna daIne sAMbhaLe paraMtu vivAdamAM paDIne gurunA manane duHkhita na kare. (4) frpha - sUtra ane arthane temaja gurudeve karelA samAdhAnane hRdayamAM dhAraNa karIne rAkhe. jo ema na kare to sAMbhaLeluM jJAna vismRta thaI jAya che. (5) dag :- hadayaMgama karelA jJAna para vAraMvAra ciMtana-manana kare, tema karavAthI, jJAna e manano viSaya banI zake che. dhAraNAne daDhattama banAvavA mATe paryAlocana Avazyaka che. () apoda :- prApta karelA jJAna para ciMtana-manana karIne tattvono nirNaya karI zraddhA sAthe jJAnane daDha kare.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 (7) reMka :- nirNaya karelA sArarUpa nirmaLa jJAnane dhAraNa karIne rAkhe che. = zrI naMdI sUtra (8) jorU vA samma :- jJAnanA divya prakAzathI ja zrutajJAnI cAritranI samyak ArAdhanA karI zake che. zrutajJAnanI aMtima saphaLatA e ja che ke sanmArga para cAlIne cAritranI samyak ArAdhanA karatAM karmo para vijaya meLave. buddhinA e dareka guNa kriyArUpa che, kema ke guNa kriyA dvArA ja vyakta thAya che evuM A gALAmAM jANavA maLe che. zravaNavidhinA prakAra :- ziSya athavA jijJAsu jyAre aMjalibaddha thaIne vinayapUrvaka gurunI samakSa sUtra ane artha sAMbhaLavA mATe bese tyAre kevI rIte sAMbhaLavuM joIe ? sUtrakAre e vidhino paNa gAthAmAM ullekha karyo che, kema ke vidhipUrvaka sAMbhaLe nahi to jJAnanI prApti thatI nathI ane sAMbhaLeluM vyartha cAlyuM jAya che. zravaNavidhi A pramANe che. (1) mUtra :- gurudeva athavA AcArya bhagavaMta jyAre sUtra ane artha saMbhaLAvatA hoya tyAre prathama zravaNanA samaye ziSye mauna dhAraNa karI gurunA vAkyane citta daIne sAMbhaLavuM joIe. A zravaNano prathama guNa che. (2) kuMjara :- zravaNa karatA samaye jyAM Avazyaka hoya tyAM ziSya vacce-vacce prasannatApUrvaka "huMkAra" karavo joIe. A zravaNano bIjo guNa che. (3) cAhuMTR :- sUtra ane artha guru pAsethI sAMbhaLatI vakhate kahevuM joIe- 'gurudeva ! Ape je kaMI kahyuM che te satya che ' athavA 'tahatti' zabdano prayoga karavo joIe. A zravaNano trIjo guNa che. (4) pacipuD :- jyAM kyAMya sUtra ane artha na samajAya athavA sAMbhaLavAnuM rahI jAya to vacce-vacce AvazyakatA pramANe pUchI levuM joIe paNa nirarthaka tarka-vitarka karavo nahIM. A zravaNano cotho guNa che. (5) vImaMsA :- zravaNa samaye ziSya mATe Avazyaka che ke gurudevanA vacanano Azaya samajIne tenA vacano para dhyAna daIne vicAraNA kare. A zravaNano pAMcamo guNa che. (6) pasAya :- zravaNa samaye ziSya sAMbhaLelA zrutane prasaMgAnusAra UMDANathI pArAyaNa kare to te ziSya pAragAmI banI jAya che, temaja tene uttarottara guNonI prApti thAya che. A zravaNano chaThTho zreNa che. (7) pariSidA :- parama niSThA, AsthAthI zruta ane tenA tAtparyArthane dhAraNa karatAM niSThitArtha thaI jAya ane zrutaparAyaNa banIne gurunI jema saiddhAMtika viSayanuM pratipAdana karavAmAM samartha banI jAya che. mATe pratyeka jijJAsuoe Agama-zAstranuM adhyayana vidhipUrvaka ja karavuM joIe. sUtrArtha vAcanA vidhi :- AcArya, upAdhyAya ke bahuzruta guru mATe paNa Avazyaka che ke te ziSyane sarva
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMga paricaya 281 | prathama sUtrano zuddha uccAra ane artha zikhaDAve. tyAra bAda te AgamanA zabdonI niyukti dekhADe. trIjIvAra pharI e ja sUtranI vRtti-bhAgya, utsarga-apavAda ane nizcaya-vyavahAra e darekanA Azaya naya, nikSepa, pramANa ane anuyogadvAra Adi vidhi vaDe vyAkhyA sahita teno abhyAsa karAve. A rIte dareka sutrono abhyAsa karAvavAthI gurudeva ziSyane zrutamAM pAraMgata banAvI zake che. A pramANe naMdI sUtramAM samasta jJAnanuM varNana che. jJAna mATe vinaya-bhaktinI AvaktA hoya che. tethI A sUtranA prAraMbhamAM stuti prakaraNa che. tenA pachI pAMca jJAnanA prakaraNa pahelA zAstrazravaNanA adhikArInuM kathana che ane pAMca jJAnanA saMpUrNa varNana pachI paNa A aMtima sUtramAM gAthAonA mAdhyamathI zrutajJAnanA adhikArInuM kathana karavAmAM AvyuM che. jenI sAthe guru ke vAcanAdAtA mATe paNa khAsa sUcana karavAmAM AvyuM che ke teo yogya ziSyane kramathI vidhipUrvaka dareka zAstranI vAcanA pahelA TUMkamAM ane pachI vistArathI paripUrNa karAvavI joIe. tethI teo pote yogya zAstrajJAnathI paripUrNa ziSyo vaDe saMpanna thaI jAya ane jinazAsananI paNa mahAna prabhAvanA thAya. A rIte A naMdI sutra ziSyo mATe, guru mATe ane jinazAsana mATe ghaNuM ja AnaMdakArI ane kalyANakArI temaja maMgalakArI che. kema ke emAM AtmAnA nijaguNa svarUpa jJAnanuM ja badhuM varNana che. mATe dareka kalyANanA Icchuka sAdhakane A sUtranuM adhyayana ane samAcaraNa karavuM joIe. naMdI sUtra vyavahAraparaMparAmAM sAtaso(700) zloka parimANa kahevAmAM Ave che. paraMtu lADanUthI prakAzita A sUtranA aMtamAM zAstranuM akSara parimANa 19941 kahela che. tenuM zloka parimANa da23 tathA avazeSa akSara pAMca kahyA che. zrutajJAna aMgapraviSTa (12) aMgasUtra aMgabAhya Avazyakazruta Avazyakavyatirikatazruta kAlikazruta aneka bheda utkAlikazruta anekabheda 1. AcArAMgasUtra 2. sUyagaDAMgasUtra 3. ThANAMgasUtra 4. samavAyAMgasUtra 5. bhagavatIsUtra 6. jJAtAdharmakathAMgasUtra 7. upAsakadazAMgasUtra 8.aMtagaDasUtra 9.anuttaropapAtikasUtra 10. praznavyAkaraNa sUtra 11.vipAkasUtra 12. dRSTivAdasUtra 1. sAmAyika 2. caturvizatistava 3. vaMdanA 4. pratikramaNa 5. kAyotsarga 6. pratyAkhyAna parikarma (7) sUtra (rara) pUrvagata (14pUrva) anuyoga cUlikA mULaprathamAnuyoga gaMDikAnuyoga
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 zrI nadI sUtra jJAna pratyakSajJAna parokSajJAna avadhijJAna mana:paryavajJAna kevaLajJAna bhavadhatvavika lAyopathamika | bhavapratyayika kSAyopathamika Rjumati vipulamati bhavastha siddhastha sayogIkevaLI ayogIkevaLI anaMtarasiddha paraMparasiddha matijJAna zrutajJAna azrutanizrita zrutanizrita aMgapraviSTa aMgabAhya autpAtikI vaiyikI karmajA pariNAmikI Avazyakazruta Avazyakavyatirikata kAlika utkAlika avagraha IhA avAya dhAraNA vyasanI va .. vyaMjanAvagraha athavagraha nadIsUtra saMpUrNa
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 pariziSTa vibhAga, [AcArya zrI AtmArAmajI ma.sA.nAM ciMtano] , 1, A vibhAgamAM AcArya zrI AtmArAmajI ma.sA. nAM vividha ciMtana ane anubhavonuM saMkalana che. A saMkalana teozrI dvArA saMpAdita nadI sUtranI prastAvanAnA AdhAre anuvAdita saMpAdita karavAmAM Avela che. tenA viSayonI sUci A prakAre che. jAna ane maMgalAcaraNano mahimA 2. nadI sUtrano mahimA adhyApananI kAmika paddhati zAstra, sUtra, Agama ane sAhitya eka ciMtana ardhamAgadhI bhASA 6. sthavirAvalI zuM che? cauda pUrvano viSaya 8. mati Adi zAnonI paraspara tulanA 9. nadI sUtra ane vyAkhyAonuM parimANa 10. nadI sUtranA kartA devavAcakano paricaya
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 pariziSTa-1 jJAna ane maMgalAcaraNanuM mahAtmya zrI naMdI sUtra jJAnano mahimA : parivartanazIla evA A saMsAramAM pratyeka prANIo du:kha ane azAMtinI bhISaNa jvALAmAM baLI rahyA che. A jvALAmAMthI bacavA mATe prANIo cAre bAju bhaTakI rahyA che, paraMtu sukhanI anaMta dhArAthI te pratyeka kSaNo dUra dUra cAlyA jAya che. tenuM mULa kAraNa zodhavAthI jANavA maLe che ke mAnavane potAnuM ja ajJAna, anaMta zAMti, parama sukha ane muktinA sopAna para caraNa mUkavA detuM nathI. potAnuM ja ajJAna tene saMsAra sAgaramAM gothA khavaDAve che. kahyuM che 'tajJAnuM yaMtra nAjJAnam' ajJAnano pUrNa abhAva ja vastutaH jJAna che. jainadarzana evI koI paNa jJAta athavA ajJAta zaktino svIkAra karatuM nathI ke jethI manuSyane jyAM tyAM bhaTakavuM paDe. jainadarzane to sarva sattA manuSyanA hAthamAM ja soMpI dIdhI che. te dhAre to upara jaI zake che ane dhAre to nIce paNa gabaDI paDe che. manuSyanA aMtaHkaraNamAM jyAM sudhI ajJAna rUpI aMdhakAra che tyAM sudhI AtmAne sanmArge javA de nahIM. paraMtu jyAre jJAnanA anaMta kiraNo tenA AtmAmAM prasphuTita thAya che tyAre nija svarUpanuM bhAna thAya che. te tene parathI haTAvIne svamAM sthira thavA IzAro kare che, jyAM anaMta sukha ane anaMta zAMtino akSaya bhaMDAra vidhamAna che. jyAre sAcA sukhanI paribhASA ApatA jainadarzanakAroe spaSTa zabdomAM ghoSaNA karI che ke ajJAnanI nivRtti ane AtmAmAM vidhamAna paramAnaMda niAnaMdanI anubhUti e ja sAcA sukhanI cAvI che. zramaNa bhagavAna mahAvIre potAnI ojasvI vANImAM kahyuM che ke AtmAnI aMdara anaMta jJAnanI niraMtara dhArA vahI rahI che, mATe ajJAna ane mohanA AvaraNane haTAvavAnI jarUra che. ajJAna jAya to anaMta sukhanI dhArA ane anaMta zAMtino sAgara laherAvA lAge, anaMta jJAnano sAgara AtmAnI aMdara ja che. jJAna zuM che ? A zaMkAnA samAdhAna mATe ApaNe AcAryonI ciMtanapUrNa vANInA zaraNamAM pahoMcI jaIe athavA svayaM ja prakhara AtmaciMtananA UMDANamAM DUbakI lagAvIe to eno uttara ApaNI sAme Ave che ke sukha ane duHkhanA hetuothI svayaMne paricita thavuM, tenuM nAma che jJAna. jJAna e AtmAno nija guNa che ane nija guNanI prApti e ja uttama sukha che. jainadarzanakAroe kahyuM che ke heya, jJeya ane upAdeya Adi hetuone ahetu ane ahetuone hetu samajavo, te ja ajJAna che. jene jainadarzananI bhASAmAM mithyAtva paNa kahevAya che. duHkhanuM mULa kAraNa paNa te mithyAtva ja che. jainadarzanamAM e paNa spaSTa karela che ke jIva jo jJeyane samajavAnI sAthe haiya ane upAdeyano paNa viveka na rAkhe to tenuM jJAna paNa vAstavamAM ajJAnanI koTImAM gaNAya che. A paNa eka naya che, apekSA che. jyAM viveka na hoya tyAM samyagdarzanano abhAva hoya che. samyagdarzanathI sadvivekanI prApti thAya che. heya ane upAdeya, AtmA ane karma, baMdha ane mokSanA upAyone satbuddhinA trAjavA para toLIne tulanAtmaka daSTithI samaje tene viveka kahevAya che. A vivekanI mazAla jJAnanI jyota dvArA ja ujjavaLa, samujjavaLa ane paramojjavaLa thatI jAya che.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtano | 285 | A rIte vivekanI ujjavaLa dhArA vaDe jIvanane prajvalita karavAnuM che. vivekanA pradIpane kyAre ya jhAMkho na thavA devA mATe AcAryoe svAdhyAyane sarva zreSTha sAdhana mAnela che. svAdhyAya zrata dharmanuM eka viziSTa aMga che, zrata dharma mAnavane cAritradharmamAM jAgRta kare che. cAritra dharmathI AtmAnI vizuddhi thAya che. AtmAnI vizuddhithI kevaLajJAnanI upalabdhi thAya che. kevaLajJAnathI ekAMtika ane AtyaMtika mukti prApta thAya che ane muktithI parama sukhanI prApti thAya che. parama sukha e ja mumukSuonuM parama dhyeya temaja aMtima lakSya hoya che. vijJaharaNa maMgalakaraNa : koI paNa zubha kArya karatAM pahelAM maMgalAcaraNa karavAnI paddhati pUrvakALathI cAlI Ave che. nUtana sAhitya sarjananA samaye, saMkalananA samaye, TIkA, anuvAda Adi dareka sthaLo para racanAkAro prAraMbhamAM maMgalAcaraNa kare che. A paraMparA Aja sudhI avicchinna cAlI rahI che. A paraMparAmAM aneka rahasya nihita che, jenAthI ApaNe anabhijJa chIe. pratyeka zubha kAryamAM aneka prakAranAvino Ave te svAbhAvika che. e kAraNe anubhavI racanAkAroe potAnI racanA karatAM pahelAM maMgalAcaraNa karyuM che. kema ke maMgala ja amaMgalano vinAza kare che.. zreSTha kArya aneka vinothI parivyApta hoya che, te vidano kAryane pUrNa thavA na de. mATe maMgalAcaraNa karyA pachI ja koI paNa zubha kAryano prAraMbha karavo joIe. maMgalAcaraNa karavAthI AvanArA sarva vidano svayaM upazAMta thaI jAya che. evI ja rIte maMgalAcaraNa karavAthI mahAvidyA paNa nirvine pUrNa thAya che. mATe ziSTajanoe pratyeka zubhakAryanA prAraMbhamAM maMgalAcaraNa karavuM joIe, jethI vidanono samUha svayaM upazAMta thaI jAya. zAstranI AdimAM, madhyamAM ane aMtamAM maMgalAcaraNa karavAmAM Ave che. zAstranI AdimAM kareluM maMgalAcaraNa zAstronI nirvidane pUrNatA mATe che. tenI sthiratA mATe madhyamaMgala sahayoga Ape che ane ziSya praziSyamAM maMgalAcaraNanI paraMparA cAlu rAkhavA mATe aMtima maMgala karavAmAM Ave che. jenA dvArA anAyAse hitamAM pragati thaI jAya tene maMgala kahevAya. kahyuM che- "navo hitamaneti manana " keTalAka loko maMgalAcaraNa karavA chatAM potAnA kAryamAM saphaLatA prApta karI zakatA nathI. keTalAka maMgalAcaraNa karyA vagara ja saphaLatA prApta karI le che. emAM mukhya kAraNa zuM che? te praznanuM samAdhAna e che- uttamavidhithI maMgalAcaraNanI nyUnatA ane vidanonI prabaLatA hoya to saphaLatA maLatI nathI. temaja koIne vidanano sarvathA abhAva ja hoya to tene maMgala karyA vagara ja saphaLatA maLI zake che. tethI maMgalanI anupayogitA ke nirarthakatA siddha thaI zakatI nathI. svataH maMgalamAM maMgalAcaraNa zA mATe ? : jyAre anya-anya graMthanI racanA svataMtra rUpe karavAmAM Ave che, tyAre tenI AdimAM maMgalAcaraNanI jarUra paDe che. paraMtu jinavANI to svayaM maMgalarUpa che ane naMdI sUtra tathA temAM jJAnano viSaya e paNa pote ja maMgala che. to pachI maMgalamaya AgamamAM pharI maMgalano prayoga zA mATe karyo? jo
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 286] zrI nadI sUtra maMgalamAM paNa maMgalano prayoga karIzuM to anavasthA doSa nahIM Ave? prazna bahu ja suMdara ane mananIya che. tenA uttaramAM kahevAya che ke- Agama svayaM maMgalarU5 che. emAM koI saMdeha nathI. darekano zubha uddeza bhinna bhinna hoya che, tenI pUrti nirvidanatAthI thAya tethI AdimAM maMgala karavAmAM Ave che. jevI rIte koI tapasvI munine tapanA anuSThAna karavA hoya tyAre tapa svayaM mAMgalika che to paNa tene grahaNa karatAM pahelAM gurunI AjJA, savinaya vaMdana, namaskAra vagere maMgalAcaraNa vidhinuM AcaraNa tapasyAnI nirvighna pUrNAhuti mATe karAya che. evI ja rIte zAstra paNa maMgalarUpa che, samyagujJAnamAM pravRttijanaka hovAthI AnaMdaprada paNa che ane aneka dRSTikoNathI zAstra svataH maMgalakArI che, topaNa adhyayana-adhyApana, racanA temaja saMkalananI pUrve adhyetA athavA praNetAnuM A parama kartavya thaI jAya che ke potAnA abhISTa zAsanadevane tathA anya saMyama-parAyaNa zraddhAspada guru bhagavaMtane athavA bahuzruta munivarone vaMdana, namaskAra karavA ane tenI svIkRti tathA maMgala zubhakAmanA meLavI levI. kema ke teonA vaMdana-guNAnuvAda karavAthI vidanano samUha svayaM upazAMta thaI jAya che. jo pragati bAdhaka vigna pahelAthI ja na hoya to maMgalAcaraNa AdhyAtmika nirjarAnuM kAraNa bane che temaja puNyAnubaMdhI puNyanuM paNa kAraNa banI jAya che. mATe naMdI sUtranI AdimAM stutikAre maMgalAcaraNa karyuM che. maMgalAcaraNamAM asAdhAraNa guNonI stuti karavAmAM AvI che. maMgalAcaraNa sva-para prakAzaka che. naMdI sUtramAM maMgalAcaraNa karavAthI devavAcakajIne to lAbha thayo ja che paraMtu A maMgalAcaraNanAM paThana ane zravaNathI bIjA jIvone paNa lAbha thaze. zrI saMgha ane zrutadhara AcAryo prati teonI zraddhAmAM vRddhi thaze. caturvidha saMgha ja bhagavAna che. teono vinaya, bhakti, bahumAna karavuM e bhagavat bhakti che. teonuM apamAna karavuM te bhagavAnanA apamAna samAna che. A devavAcakajInA aMtarAtmAno aMtadhvani che. dareka mAnava zubha uddezanI pUrti Icche che. tenI najaramAM jenI pUrti kaThina dekhAya tenI pUrti mATe maMgalAcaraNanuM zaraNa levAya che. kAryamAM jyAre saphaLatA prApta thaI jAya tyAre temAM ahaMbhAva na Ave evo hetu paNa maMgalAcaraNanI pAchaLa rahela che. te maMgalAcaraNa karanAra ema vicAra kare ke A saphaLatA mArI zaktinI nathI paNa maMgalAcaraNanI zaktithI thaI che, A prakAre ahaMbhAvanI vRddhi thatI nathI, anyathA ahaMbhAva AvyA vagara raheto nathI. ahaMbhAva e kharekhara vinayano nAza ane vidanonuM AhvAna kare che. maMgalAcaraNathI aciMtya lAbha : (1) vinopazamana - jema mArtanDanA prakAzathI sarvatra timirano nAza thaI jAya che tema maMgalAcaraNa karavAthI vidano svayaM naSTa thaI jAya che. bhale kaMTaka yukta mArga kema na hoya! paNa te svaccha, niSkaTaka banI jAya che. dhyeyanI pUrti nirAbAdha pUrNa thaI jAya che ane dareka prakAranA AvatA vidano upazAMta thaI jAya che. (2) zraddhA - maMgalAcaraNa karavAthI potAnA ISTadeva prati zraddhA daDha bane che. kahyuM paNa che- "dA parama kullAha" zraddhAne prApta karavI durlabha nahIM paNa ati durlabha che. zraddhA sAdhanAnI AdhArazilA che. zraddhAthI jJAnanI prApti thaI zake che. "zraddhAvAna mane jJAnama" zraddhA AtmAnI unnatino mULa maMtra che. mATe jenAthI zraddhA daDhattara bane che, te kArya sAdhaka mATe karaNIya hoya che.
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtAno. 287 | (3) Adara -maMgalAcaraNa karavAthI ISTadeva ane uddezya banne prati Adara vadhe che. jyAM bahumAna che tyAM avinaya, azAtanA, avahelanA thavAno prazna ja utpanna thato nathI. paraMtu sAdhaka doSothI sarvathA surakSita rahe che. (4) upayoga zaDhi - jyAre koI potAnA ISTadevanA asAdhAraNa guNonI stuti kare che tyAre upayoga vizuddha ane svaccha banI jAya che, temaja AtmAmAM paramAtmatattva jhaLakI uThe che. (5) nirjarA :- maMgalAcaraNa karavAthI azubha karmonI nirjarA thAya che. jema talAdithI ati malina vastrane sAbu soDAmAM bhIMjavIne dhovAthI cikAza temaja malinatA banne dUra thaI jAya che ema maMgalAcaraNa karavAthI karmanI cikAza ane kaSAyanI malinatA dUra thaI jAya che. () adhigama (lokottara bhAva) - maMgalAcaraNa karavAthI samyakatvano lAbha thAya che. je samyakatvanI utpattinuM viziSTa nimitta hoya tene adhigama kahevAya athavA vijJAnane paNa adhigama kahevAya che. vijJAnanI vRddhi athavA adhigama e maMgalAcaraNanuM kArya che. maMgalAcaraNa tenuM nimitta kAraNa che. (7) bhaktiH -"mana sevAyAM' dhAtuthI bhakta zabda bane che. jyAre manamAM bhaktibhAvanI vRddhi thAya che tyAre te ISTadevane sarvasva arpaNa karI de che. bhakti paNa eka prakAre AtmAnI mastI che. je temAM tallIna thaI jAya che, te bAhA bhAvothI ane moha-mamatAthI dUra rahe che. maMgalAcaraNathI bhaktimAM abhivRddhi thAya che. jJAna ane viveka sAthenI bhakti e AtmA mATe kalyANakArI che. (8) prabhAvanA:- jenAthI bIjA para prabhAva paDe, je bIjAne mArga pradarzana kare, tene prabhAvanA kahevAya che. maMgalAcaraNa manathI paNa karI zakAya che, dhyAna vaDe paNa karI zakAya che ane smaraNathI paNa karI zakAya che. maMgalAcaraNa lipibaddha karavAnI je paraMparA che te dehalI dIpaka nyAyane caritArtha kare che ane te sva-para prakAzaka che. temAM ApaNuM kalyANa ane bIjA mATe mArga prazasta bane che. maMgalAcaraNanI paraMparA avicchinna rAkhavI e AcAryano mukhya uddeza che, jethI bhaviSyamAM ziSya praziSya paNa e mArganuM anusaraNa kare temaja maMgalAcaraNathI prabhAvanA paNa thAya che. maMgalAcaraNa karavAthI jIvane uparyukta ATha guNonI prApti thAya che mATe lokottara bhAvamaMgala sarva apekSAe lAbhakArI ja che ane laukika maMgalano ahIM prasaMga nathI. kAraNa ke ahIM naMdI sUtranA Adi maMgalarUpa pacAsa gAthAnI carcA che. te gAthAo lokottarabhAva maMgala rUpa che. tIrthakaro, gaNadharo ane zramaNo vagere paMca parameSTI lokottara maMgala che. pariziSTa-ra niMdI sUtranuM mahAbhyo koI paNa vyakti niprayojana koI paNa kArya karatI nathI. dareka kArya karavAnI pAchaLa kaMIka upalabdhino hetu spaSTa ke aspaSTa hoya ja che. to prazna thAya ke naMdI sUtranuM adhyayana karavAthI jIvane kayA guNanI prApti thAya? teno uttara A zAstranuM pavitra nAma pote ja Ape che ke je zAstra paramAnaMda prAptinuM kAraNa hoya tene naMdI kahe che. naMdI eTale AnaMda. AnaMdanA be prakAra che- (1) dravya AnaMda (2) bhAva AnaMda. ene bIjA zabdomAM laukika
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 ] zrI nadI sUtra ane lokottarika, vyavahArika ane pAramArthika athavA bhautika ane AdhyAtmika AnaMda paNa kahevAya che. emAM pahelA prakArano AnaMda audayikabhAvamAM aMtargata thAya paraMtu bIjA prakArano AnaMda karmajanya athavA udaya niSpanna nathI. te vastutaH AtmAno nijaguNa che. emAM dravya AnaMda, alpakAlika ane bakAlika ema be prakArano che- alpakAlika dravya AnaMda eka kSaNathI laIne karoDa pUrva sudhI rahI zake che ane bahukAlika dravya AnaMda utkRSTa 33 sAgaropama sudhI rahI zake che. A AnaMdano AdhAra bAhya dravya che. bAhya dravya nimitta rUpe che. upAdAnanuM kAraNa audayika bhAva che. e kAraNe te sAdi sAMta AnaMda kahevAya che. bhAvAnaMdamAM audayika bhAvanI mukhyatA hotI nathI. bhAvAnaMda paNa be prakArano hoya che- (1) sAdi-sAMta (2) sAdi-anaMta. jyAM sudhI samyagudaSTi jIva ArtadhyAna ane raudradhyAnathI dUra rahe che tyAM sudhI bhAvAnaMda cAlu ja rahe che. jyAre pathamika ane kSAyopathamika bhAvamAM samyagdarzana ane samyagucAritrano lAbha thAya che tyAre alaukika AnaMdanI anubhUti thAya che. te AnaMda sAdi sAMta kahevAya che paraMtu jyAre AtmA pUrNarUpe kSAyika bhAvane prApta kare che tyAre te ja AnaMda sAdi anaMta kahevAya che. sAdi anaMta guNa AtmAmAM sadAya eka sarakho rahe che. naMdI sUtra pAMca jJAnanuM paricAyaka hovAthI zrutajJAna che. zrutajJAna kSAyopathamika che mATe tajjanya AnaMda paNa kSAyopathamika hovAthI sAdi sAMta che.paraMtu enA dvArA sAdi anaMta AnaMda tarapha pragati karAya che. jyAre kSAyikajJAna-kevaLajJAna prApta thAya che tyAre te AnaMda sAdi anaMta bane che. te anupama, avinAzI sadAkALa bhAvI AnaMdane nityAnaMda paNa kahevAya che. naMdI sUtra abhuta ciMtAmaNi ratna che. joke dravya ane bhAva banne prakAranA AnaMdanuM asAdhAraNa nimitta kAraNa che. kema ke svAdhyAya karavAthI zubha bhAva utpanna thAya che tenAthI puNyAnubaMdhI puNyano baMdha thAya che. puNya dravya-AnaMdanuM kAraNa che. svAdhyAya karatI vakhate je bhAvonI vizuddhi thAya che te nirjarAnuM kAraNa banI jAya che. nirjarAthI karmano bhAra utare che. AtmA jema jema karmanA bhArathI haLavo thato jAya tema tema apUrNa AnaMda pUrNatA tarapha vadhato jAya che. zrutajJAna AtmAne svastha banAve che. zrutajJAna vikArone bALanAra mahAtejapuMja che. muktinI sIDI para caDavA mATe zrutajJAna sopAna che, saMsAra sAgarane pAra karavA mATe setu che, AtmAne svaccha ane nirmaLa banAvavA mATe vizuddha jaLa che. jinavANI e divya ane anupama auSadhi che. je bhavaroga ane karmaroga bannene naSTa karI de che. e vaiSayika sukhanI virecana karanArI auSadha che. jinavacana cirakALathI vyApta moharUpa viSane utAranAra amRta che. joke janma-jarA maraNa temaja Adhi vyAdhine haraNa karanAra acUka nusakho (noravelo che. sarva duHkhone ekAMtika ane AtyaMtika kSaya karanAra A vizvamAM koI jJAna hoya to te AgamajJAna che. prastuta naMdI sUtramAM uparyukta dareka upamAo ane divya auSadhio ghaTita thaI jAya che. AvA A naMdI sUtranI svAdhyAya karavAthI citta ekAgra thAya che. tethI sAdhaka traNa guptinA dhAraka bane che ane traNa zalyane dUra karanAra bane che. te traNa zalya nIce mujaba che (1) mAyAzalya - vratomAM jeTalA aticAra lAge, je doSothI mULaguNa tathA uttaraguNa dUSita thAya che, temAM mAyAnI mukhyatA hoya che. koInI AMkhamAM dhULa nAkhIne vratone dUSita karavA, cAritramAM kapaTa yukta
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtano | 289 | AcaraNa karavuM, lokomAM ucca kriyA dekhADavI ane guptapaNe doSonuM sevana karavuM, A prakAre doSonuM sevana prAya: mAyAthI karAya che. jyAre zakti ane bhAvanAne anurUpa kriyA karavAmAM Ave che tyAre mAyAnuM sevana thatuM nathI. mAyAnuM unmelana to AlocanA karavAthI thAya che. (2) nidAnazalya - rUpa, baLa, sattA, aizvaryanI prApti mATe, devatva ane vaiSayika sukhanI tRpti mATe upArjana karela saMyama ane tapanA badalAmAM te vastuonI manathI mAMgaNI karavI; upara batAvelI vastunI IcchA karavI, daDha saMkalpa karavo, bhautika sukhanI AkAMkSA rAkhavI eTale tapa ane saMyamane te vastuo mATe manamAM ne manamAM ja vecI nAMkhavo; e nidAna zalya kahevAya che. e AtmAne janma janmAMtara sudhI kAMTAnI jema becena banAvI de che. samasta AkAMkSAothI rahita mAtra karmathI mukti meLavavAnuM lakSa rAkhavAthI A nidAna zalyathI bacI zakAya che. (3) mithyAdarzanazalya - A paNa eka prakArano AdhyAtmika roga che. tenAthI AtmA pratidina bimAra ane azAMta rahe che. enAthI vairAgya, saMyama, tapa, sadAcAra, dharma e badhA nakAmA thAya che. tenAthI buddhimAM nAstikatA, hRdayamAM kaluSitA, vaiSayika sukhamAM Asakti thAya che. A mithyAtva jIvane prabhuthI vimukha ane dharmathI virUddha banAve che. mithyAdaSTinuM lakSyabiMdu artha ane kAma ja hoya che, te kyAreka tenI prApti mATe puNyanI sAdhanA paNa karI le che, te paNa saMsAravRddhi karanAra ja che. ema A mithyAtva paNa AtmA mATe zalya samAna duHkhadAI ja thAya che. traNe ya zalyo saMsAranI arthAt bhavabhramaNanI vRddhi karAvanAra che, pApa pravRttimAM joDanAra che ane durgati apAvanAra che. AlocanA karavAthI ane naMdI sUtranI ArAdhanA karavAthI upara batAvela dareka zalyo nIkaLI jAya che. jemAM lAgI gayelA kAMTAne kADhI nAMkhavAthI zAMti thAya che tema traNa zalya rUpa kAMTAne kADhI nAMkhavAthI samyagudarzananI ane cAritranI ArAdhanA tathA AtmAjJAnanI prApti thAya che. tattvArtha sUtra a.7, sUtra 13 mAM kahyuM che "nirAlyontI" zalya nIkaLe to jIva vratono ArAdhaka bane che ane zrutajJAnane prApta karI zake che. nadI sutra anaMta sukhano bhaMDAra che ane mokSanA sukhanuM kAraNa temaja sAdhana che, vijayadhvajanuM amogha sAdhana che ane dareka prakAranA bhayathI mukta banAve che. Agama kharekhara darpaNa che jenuM avalokana karavAthI potAnAmAM chupAyelA avaguNa spaSTa dekhAya che. Agama AtmAne paramAtmApadanI preraNA ApanAra parama guru che. AgamajJAnathI mana ane Indriyo zAMta ane samAdhi bhAvamAM sthira thaI jAya che. AgamanuM jJAna AtmAnI adbhuta zaktine jagADe che. naMdIsUtra AtmAnA guNonI sUcI che. tenuM adhyayana karavAthI aMtaHkaraNamAM vItarAgatA pragaTe che. kleza, mananI malinatA ane hiMsA vagere durguNo sahajamAM zamI jAya che. Agama atyaMta upayogI che e daSTikoNane lakSamAM rAkhIne pUrvAcAryoe yathAzakya Agamone vicchinna thavA dIdhA nahIM. jo zAstrano viSaya gahana hoya, adhyayana ane adhyApana karanArAonuM samAdhAna ane spaSTIkaraNa na thaI zake to te Agama kAlAMtaramAM svataH vicchinna thaI jAya che. mATe teoe gahana viSayane ane prAcIna zabdAvalione sugama ane subodha banAvavA mATe niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti,
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 | zrI nadI sUtra avacUrNi, hindI, gujarAtImAM zabdArtha, bhAvArtha ane vivecana Adi lakhela che. jijJAsuonA manamAM Agama pratye rUci jAge, bhaNavuM ane bhaNAvavAnI paraMparA akSaNa rahe, potAno upayoga jJAnamAM parovAyela rahe eTalA mATe AgamanI khAsa jarUra che. caturvidhasaMgha tIrtha paNa AgamanA AdhAre ja rahe che. zrutajJAnathI sva ane para bannene lAbha thAya che. bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM che- AgamanA abhyAsathI jJAnano lAbha thAya che, mana ekAgra bane che. zrutajJAnathI dharmamAM sthira rahI zakAya che. je svayaM dharmamAM sthira rahe che te bIjAne paNa dharmamAM sthira karI zake che. mATe zrutajJAna cittanI samAdhinuM mukhya kAraNa che. naMdI sUtra ane jJAna : naMdI sUtranuM jevuM nAma che evuM ja enuM varNana che. paraMtu ApaNe jyAre "naMdI" evuM nAma bhaNIe athavA sAMbhaLIe tyAre buddhi zIghratAthI evo nirNaya nathI karI zakatI ke A sUtramAM kayA viSayanuM varNana che? naMdI ane jJAnano paraspara zuM saMbaMdha che? jJAnanuM pratipAdana karanAra zAstranuM nAma naMdI zA mATe rAkhyuM haze? A rIte aneka prazno utpanna thAya che. vAstavamAM joIe to evA koI prazna nathI ke jeno uttara na maLe. hA, e vAta alaga che ke koIne koInA praznonA uttara ApI zakavA mATe jJAna hoya che ane koIne na hoya. "suri samRddha" dhAtuthI naMdI zabda bane che. samRddhi darekane AnaMda denArI hoya che, te samRddhi be prakAranI che- dravyasamRddhi ane bhAvasamRddhi. 1) dravyasaMpatti- jaMgama milkata, sthAvara milkata, kanaka, ratna ane abhISTa vastunI prAptine dravyasamRddhi kahevAya. (2) bhAvasaMpatti- matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna e bhAvasamRddhi che. dravyasaMpatti nispRha vyaktine AnaMdavardhaka thatI nathI. paraMtu jenAthI ajJAnanI sarvathA nivRtti thaI jAya te jJAnalAbha sarva mATe avazyameva AnaMda vibhora karanAra bane che. pUrvabhavane yAda karAvanAra jAtismaraNa Adi jJAna koIne thAya te eka samRddhi athavA labdhi che. te paNa AnaMdaprada bane che. mATe kAraNamAM kAryano upacAra karavAthI paNa A zAstranuM nAma naMdI rAkhela che. jema aMdhArI galImAM bhaTakatI vyaktine akasmAta dIpaka maLI jAya to, tene prasannatA utpanna thAya che, tema jJAna paNa sva-para prakAzaka che. teno lAbha thavAthI kone harSa na thAya? je zAstramAM savistara pAMca jJAnanuM varNana che te jJAnathI paNa AnaMdanI anubhUti thAya che. jo te jJAna ApaNAmAM utpanna thaI jAya to pachI kahevAnuM ja zuM hoya? jJAna paNa AtmAmAM che ane AnaMda paNa AtmAmAM che. je zAstra AtmAnI akhaMDa jyotine jagAve tene naMdI (zAstra) kahevAya che. jyAre AtmA bhAvasamRddhithI samRddha banI jAya che tyAre te pUrNa rUpe saccidAnaMda banI jAya che te niHsIma AnaMdanuM je asAdhAraNa kAraNa che tene naMdI sUtra kahevAya che. evo koI niyama nathI ke AnaMda vyaktine jJAnavardhaka hoya paraMtu jJAna niyamathI vyaktine AnaMdavardhaka ja hoya che. A kAraNe devavAcakajIe prastuta AgamanuM nAma naMdI rAkhela che.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtano 291 | pariziSTa-3 aidhyApananI kramika paddhatithI saMhitA ya padaM ceva, payattho pyviggho|| cAlaNA ya pasiddhi ya, chavvihaM viddhi lakkhaNaM // adhyayananI paddhati cha prakAranI che- (1) saMhitA (2) pada (3) padano artha (4) padano vigraha (5) cAlanA (6) prasiddhi. (1) saMhitA - adhyayanano sau prathama krama che-varNa athavA sUtrano zuddha uccAra karavo. zuddha uccAraNa vin| vAiddhaM, vaccAmeliyaM, hINakkhara, accakkharaM, payahINaM, viyaNahINaM, jogahINaM, posahI vagere aticAranA doSo lAge to zrutajJAnanI ArAdhanA na thaI zake paNa virAdhanA thAya. (2) 56 - zabdane pada kahevAya che. sUtramAM Avela pado suvA che ke hinta che? avyaya che ke kriyAvizeSaNa che? e pramANe padone jANavAM anivArya che. jyAM sudhI A rIte padanuM jJAna nahIM thAya tyAM sadhI satranuM zuddha uccAraNa thaI zake nahIM. mATe padonI, zabdonI oLakhANa karAvavI, e adhyayana paddhatino bIjo krama che. (3) pulAI :- satramAM jeTalA pada ke zabdo hoya tenA arthano bodha karavo. karAvavo. zabdArthano bodha thavAthI ja sUtrano bhAvArtha samajI zakAya che. jema ke revA = devatA,vi = paNa, = tene, namaMti = namaskAra kare che, kArsa = jenuM, dhamma = dharmamAM, tathA = sadA, maLo = mana lAgeluM che. A pramANe padonA arthane zIkhavAno, jANavAno prayAsa karavo e adhyayana paddhatino trIjo krama che. tene padArthajJAna kahevAya. jyAM sudhI pratyeka pada ane tenA arthanuM jJAna na thAya tyAM sudhI AgaLanA adhyayanamAM pragati thaI zakatI nathI. (4) pavipra :-saMyukta ke saMdhi thayelA athavA samAsa thayelA padono vigraha karavo, samyaka prakAre saMdhi vigraha karavo, saMdhi choDavI, saMyukta padone chUTA pADavA, e adhyayananuM cothuM aMga che. jema kenavathatyAtmAnamati nansI 1 eno pada vigraha karavo jema ke- nanayaMti + AtmAna + kRti + navI je AtmAne AnaMdita kare tene naMdI kahevAya che. sArI rIte padone chUTA pADavAthI vibhaktinuM sAcuM jJAna thaI jAya che, tethI kharekhara artha spaSTa thaI jAya che. tAtparya e che ke je lAMbA vAkyo ane kaThina zabdo hoya teno sIdho zabdArtha na karI zakAya tyAre teno padavigraha karavAnuM zIkhavavuM joIe. mATe ahIM zabdArtha pachI pada vigrahano krama levAyo che. (5) vAvanA :- padavigraha karyA pachI mULa sUtramAM athavA arthamAM prazna ane tarka karavAno abhyAsa karavo. jema ke prastuta sUtranuM nAma koIka pratamAM hrasva IkAramAM natri lakhela che ane koIka pratamAM dIrgha IkAramAM navvI' lakhela che. vastutaH zuddha zabda kayo che? naMdi ke naMdI? tenI vyutpatti kaI dhAtuthI thaI che? e banne zabda kayA liMgamAM rUDha che. A pramANe zabda viSe prazna karavo tene zabda cAlanA kahevAya che. A Agamane naMdI zA mATe kahela che? naMdI ane jJAnano paraspara zuM saMbaMdha che? e pramANe aneka prazno artha viSe karavAmAM Ave tene artha cAlanA kahevAya.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 292 ] zrI naMdI sUtra (6) prasiddhi:- prasiddhino artha dhAraNa athavA samAdhAna thAya che. zaMkAnuM samAdhAna karavuM, praznano uttara Apavo, kahela sUtra ane arthanI siddhi karavI. kyAreka ziSya prazna kare che teno uttara guru Ape che ane kyAreka guru prazna kare che ane guru ja uttara Ape che. kyAreka prazna guru kare che ane uttara ziSya paNa Ape che tene prasiddhi kahevAya che. jema ke- pahelA cAlanAmAM prazna karyo hato teno uttara ahIM Ape che. najika nanhI? "nahi vRddha'A dhAtuthI tenI niSpati thAya che mATe banne zabdo zuddha che. naMdi puliMga che ane naMdI zabda strIliMga che. banneno artha eka ja thAya che paraMtu prAcIna paddhati pramANe AgamamAM naMdI eTale ke dIrgha IkArano prayoga karela che ane tene ArSa bhASA kahevAya che. jinabhadragaNIjIe vizeSAvazyaka bhASyamAM strIliMgamAM naMdI zabdano prayoga karyo che, jema ke maMgalamahavA nandI, cauvvihA maMgalaM ca sA neyA / davve tUra samudao, bhAvammi ya paMcanANAI // tenAthI siddha thAya che ke dIrgha IkAra sahita naMdI te pramANe lakhavuM sarvathA ucita che. "Amoya samitio dvArA prakAzita malayagiri vRttimAM navvIsUtraka, nanyavRtti, nandano pAka A pramANe zabdano prayoga karela che. samasta padamAM paNa dIrgha kAra sahita naMdIno prayoga karyo che. je rIte bhAvanaMdIthI atirikta nAma nahi sthApanA navI dravya nakieno hRsva IkAra sahita puliMgamAM prayoga thaI zake che ane dIrgha IkAra sahita strIliMgamAM prayoga thaI zake che temAM koI doSa nathI. A zabda viSayaka samAdhAna che. evI ja rIte artha bhAvArtha viSayaka samAdhAnamAM naMdIno artha ane naMdI tathA jJAnano sumeLa samajAvavo joIe. te bhAvArtha pAchaLa 'naMdIno mahimA prakaraNamAM karI dIdhela che. sAra e che ke tenuM adhyayana karavAthI parama AnaMdanI prApti thAya che, mATe A AgamanuM nAma naMdI rAkhela che. ene artha viSayaka prasiddhi kahevAya che. A kramathI jo upAdhyAya athavA guru ziSyane abhyAsa karAve to te jJAna vijJAna rUpe pariNata thaI zake che. A rIte saMhitA, pada, padArtha, padavigraha, cAlanA ane prasiddhi A 6 aMgothI karela adhyayana paripUrNa vikAsane pAme che. pariziSTa-4 zAstra, sUtra, Agama, sAhityo judA judA uccAraNavALA A zabdo sAmAnya rIte ekArthaka jevA che. paraMtu vizeSarUpe dareka zabdanI vyutpattino artha kaMIka bhinna paNa hoya che. mATe ahIM A zabdonAM vizleSaNa karavAmAM Ave che. zAstra : zAstra e kAgaLa, syAhI, lipi ke bhASAnuM nAma nathI. jo A cAra sAdhanane zAstra kahevAya to kokazAstra ane arthazAstrane paNa zAstra kahevAze. paraMtu evA laukikazAstranuM ahIM koI prayojana nathI. "zAsu anuziSTa" dhAtuthI zAstA, zAstra, zikSA, ziSya ane anuzAsana ItyAdi zabda bane che. zAstA kone kahevAya? jenuM jIvana unnatinA zikhara para pahoMcI gayuM hoya, jenA vikAro sarvathA vilaya thaI
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtano gayA hoya athavA jenuM jIvana zAstramaya banI gayuM hoya, tene zAstA kahevAya. aupapAtika sUtramAM zramaNa bhagavAna mahAvIrane paNa zAstA kahela che. teozrIe bhavya jIvone sanmArga para cAlavAnI zikSA ApI che arthAt sat(sAcI) zikSA denArAne zAstA kahevAya che ane teozrInA pravacanane zAstra kahevAya che, anuzAsanamAM rahenArAne ziSya kahevAya che ane anuzAsanamAM rahevA mATe je saMketa prApta thAya che tene zikSA kahevAya che. kevaLI ane gurunA anuzAsanamAM rahevuM tenuM nAma dharma che. zAstrathI hita zikSA prApta thAya che. je ziSya anuzAsanamAM rahe te ja hita zikSAne grahaNa karI zake che. ''zAsanAAstra mit zikSA devAnA kAraNe naMdIsUtra paNa zAstra kahevAya che. "zAsyate prAkhinoneneti zAstram" jenA vaDe prANIone suzikSita karavAmAM Ave tene zAstra kahevAya che. " 293 umAsvAtijIe zAstranI vyutpatti bahu suMdara zailImAM karI che. ''zAsu - anuzibdo" ane "breka pAne'' dhAtuthI vyutpatti karI che. te pachI teoe zAstra zabdanI bhAvAtmaka vyAkhyA ati suMdara prakAre karI che- je prANIonuM citta rAga-dveSanA kAraNe udghata, malina temaja kaluSita thaI rahyuM che, je dharmathI vimukha che, je duHkhanI javALAthI baLI rahyA che; tenA cittane svaccha ane nirmaLa banAvavAmAM je nimitta che, dharmamAM cittane lagADanAra che ane sarva prakAranA duHkhathI rakSA karanAra che, tene zAstra kahevAya che. AcArya samaMtabhadrajIe zAstranuM lakSaNa bahu suMdara batAvyuM che, jema ke- (1) je AptapuruSa vaDe kahevAyuM hoya (2) jenuM koI ullaMghana karatA na hoya (3) je pratyakSa ane parokSa pramANathI viruddha na hoya (4) je tattvano upadeza karanAra hoya (5) je sarva jIvonuM hita karanAra hoya (6) je kumArgano niSedha karanAra hoya. A cha lakSaNa jemAM ghaTita thatA hoya tene zAstra kahevAya. zAstrIya jJAna sva--para prakAzaka hovAthI grAhya che. sat zikSA devAnA kAraNe naMdIsUtra paNa zAstra kahevAya che. zAstAnI pradhAnatAthI zAstranI pradhAnanA thaI jAya che. sUtra H arthane ke mokSArthane sUcita kare te sUtra. tIrthaMkaro dvArA artha rUpe utpanna thaIne gaNadharo dvArA graMtha rUpe racAya tene sUtra kahevAya che. naMdIsUtranuM saMkalana paNa gaNadharakRta aMgasUtronA AdhAre karela che. sUtranA AdhAre cAlanAra vyakti pathabhraSTa thayA vagara saMsArarUpa sAgarane tarI jAya che. jevI rIte dorAmAM parovAyelI soya surakSita rahe che paNa dorA vagaranI soya surakSita rahetI nathI arthAt khovAI jAya che, evI ja rIte jeNe zraddhApUrvaka sUtronuM jJAna prApta karI lIdhuM hoya tevA jIvo saMsAramAM bhaTakatA nathI. naMdI sUtramAM jJAnanuM varNana che, jJAnathI AtmA prakAzavAna bane che. jema caLakatA padArtho aMdhArAmAM guma thatA nathI ema jJAna thayA pachI jIvo saMsArarUpa aMdhakAramAM guma thatA nathI. sUtrathI atirikta anya koI mArga ke sAdhana che nahIM ke jemAM mahArthane garbhita karI zakAya. jema bahumUlya ratnomAM seMkaDo suvarNamudrAo lAkho rUpiyA ane karoDo paisAo samAya jAya che ema ja zabdanI apekSAe svalpa mAtrAmAM hoya topaNa arthamAM mahAna hoya che. je manuSyanA kaSAya ane viSaya zAMta thaI gayA hoya ane jJAnAvaraNIya karmano kSopazama savizeSa
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294] zrI naMdI sUtra hoya te ja samyagdaSTi jIvo sUtramAMthI mahAna artho kADhI zake che, te ja supta sUtrane jagADavAmAM samartha banI zake che. bIjamAM jema mULa, kaMda, skandha, zAkhA, prazAkhA, kisalaya(kUpaLIyo) patra, puSpa, phaLa ane rasa e badhuM vidyamAna che, jyAre tene anukULa vAyu, jaLa, bhUmi, samaya ane rakSAnA sAdhano maLe che tyAre temAM chupAyelA athavA sukha dazAmAM rahelA dareka tattvo yathA samaye jAgRta thaI jAya che. tema AtmAmAM paNa anaMtajJAna chupAyeluM che. jyAre gurudevanA mukhAraviMdathI vinIta ziSya datta-citta vaDe kramazaH zravaNa, paThana-manana, ciMtana, anuprekSA kare che tyAre sUtranuM vistRtajJAna kSayopazama vaDe pragaTa thAya che. A rIte sUtranuM jJAna, adhyayana vaDe ane kSayopazama vaDe temaja guru sAMnidhya vaDe pragaTa thAya che. Agama : (1) jaina paribhASAmAM tIrthakara, gaNadhara ane zrutakevaLI praNIta zAstrone Agama kahevAya che. (2) artha rUpe tIrthakaranA pravacanone ane sUtra rUpe gaNadhara temaja zrutakevaLI praNIta sAhityane Agama kahevAya che. (3) je jJAnano mULa sota tIrthakara bhagavAna che, AcArya paraMparA anusAra je zrutajJAna AvyuM che ane Avaze, tene Agama kahevAya che. (4) AptapuruSanA vacanane Agama kahevAya che. (5) jenA vaDe paMcAstikAya, navatattva vagere sarva rIte jANI zakAya che tene Agama kahevAya che. (6) apekSAe kevaLa jJAna, mana:paryavajJAna, avadhijJAna, 14 pUrvadhara, 10 pUrvadhara, 9 pUrvadhara A badhA vaDe jANela jJAnane Agama kahevAya che. (7) je guru paraMparAthI avicchinna gatie AvI rahyuM che tene Agama kahevAya che. (8) jenI racanA Apta puruSo vaDe thaI hoya tene Agama kahevAya. Akha kone kahevAya? uttara- je 18 doSa rahita hoya, jenuM jIvana zAstramaya ane cAritramaya hoya, tene Apta kahevAya che. je rAgadveSathI malina hoya tenuM jJAna nirdoSa na kahevAya. mATe doSarahita puruSane Apta kahevAya che. jaina paraMparAmAM AgamanA racayitA koNa che? uttara- AgamanA mukhya racayitA gaNadharo hoya che. kyAreka tenA ja AdhArathI anya zrutakevaLI athavA sthaviro paNa sUtronuM saMpAdana kare che. e Agama mULarUpa ardhamAgadhI bhASAmAM hoya che. (9) bIjI apekSAe Agama traNa prakAranA batAvyA che- (1) sUtrAgama (2) arthAgama (3) tadubhayAgama. alpAkSaramAM ane ardhamAgadhI bhASAmAM sUtrAgama hoya che. vistRta artha laIne vividha bhASAmAM arthAgama hoya che ane tadubhayAgama uparyukta bannethI yukta hoya che. (10) anya zailIthI Agama traNa prakAre che- (1) AtmAgama (2) anaMtarAgama (3) paraMparAgama. tIrthakara bhagavaMtone badhuM jJAna AtmAgamathI ja hoya che. gaNadharone sUtrAgama AtmAgama hoya che ane arthAgama tIrthakara bhagavAnathI prApta thAya mATe anaMtarAgama hoya che. bIjA sAdhuonuM jJAna anaMtarAgama ke paraMparAgama banne prakAranuM hoya che, AtmAgama hotuM nathI arthAt je sAdhu tIrthakara prabhuthI artha meLave ane gaNadharothI sUtra meLave to te jJAna anaMtarAgama kahevAya che. Aje ApaNane maLatA Agamo badhA paraMparAgama rUpa che. AgamomAM AvatA adhikAronuM vivaraNa :zratadha - adhyayananA samuhane skaMdha kahevAya che. vaidika paraMparAmAM zrImadbhAgavata purANanA aMtargata
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtano 295 | skaMdhano prayoga karela che. te pratyeka skaMdhamAM aneka adhyayana che. jenAgamomAM kevaLa skaMdhano ja nahIM paNa zrutaskaMdhano ullekha che. koI paNa AgamomAM be zrutaskaMdhothI adhika zrutaskaMdha nathI. AcArAMga, sUtrakRtAMga, jJAtAdharmakathA, praznavyAkaraNa ane vipAkasUtra A dareka sUtranA be bhAga karyA che. jene jaina paribhASAmAM zrutaskaMdha kahevAya che- pahelo zrutaskaMdha ane bIjo zrutaskaMdha. ema be prakAre vibhAga karavAmAM judA judA uddezya thaI zake che. AcArAMgamAM saMyamanI AMtarika vizuddhi ane bAhya vizuddhinI daSTithI, sUtrakRtAMgamAM padya ane gadyanI daSTithI, jJAtAdharmakathAmAM ArAdhaka ane virAdhakanI daSTithI athavA daSTAMta ane dharmakathAnI daSTithI tathA praznavyAkaraNamAM Azrava ane saMvaranI daSTithI temaja vipAka sUtramAM duHkhavipAka ane sukhavipAkanI daSTithI viSayane be zrutaskaMdhamAM vibhAjita karela che. pratyeka zrutaskaMdhamAM aneka adhyayana che ane koI koI stranA adhyayanamAM aneka uddezaka paNa che. varga - varga paNa adhyayanonA samUhane ja kahevAya che. aMtakatu sUtramAM ATha varga che. anuttaropapAtikamAM traNa varga kahyA che ane jJAtAdharmakathAnA bIjA zrutaskaMdhamAMdasa varga che. upAMga sUtramAM nirayAvalikA vagere pAMca varga che. dazA - upalabdha AgamomAM eka ja sUtra dazAzrutaskaMdhamAM vibhAgarUpe dazAo kahela che. daza adhyayanonA samUharUpa Agamane dazA kahevAya che. jemAM jIvonI jIvana dazAnuM pragatizIla ke vikAsazIla varNana hoya che tene dazA kahevAya che. jema ke- upAsakadazA, anuttaropapAtikadazA, aMtakRdazA A traNa dazAomAM ItihAsa che. je dazAmAM ItihAsanI pracuratA nathI paNa AcAranI pracuratA che te sUtrane dazAzrutaskaMdha kahevAya. A sUtramAM dazAno prayoga aMtamAM na karatAM AdimAM karyo che. zataka - bhagavatI sUtramAM adhyayananA sthAne zatakano prayoga karyo che. anya koI AgamamAM zatakano prayoga karyo nathI. zatakamAM uddezakarUpa prati vibhAga paNa che. pAchaLanA zatakomAM avAMtara zataka paNa che arthAt eka zatakamAM ghaNA zataka che. sthAna :- sthAnAMga sUtramAM adhyayananA sthAne sthAna' zabdano prayoga karyo che. tenA pahelA sthAnamAM eka-eka viSayano, bIjAmAM be benuM ema karatAM karatAM dasamAmAM dasa dasa viSayonuM kramazaH varNana karela che. samavAya :- samavAyAMga sUtramAM adhyayananA sthAne samavAyano prayoga karyo che, temAM sthAnAMganI jema saMkSipta zailI che paraMtu vizeSatA e che ke- ekathI laIne karoDa sudhInA viSayonuM temAM varNana karela che. sthAnAMga ane samavAyAMgane jo AgamonI sUcirU5 che. prAbhata - daSTivAda, ane jyotiSarAjaprajJapti(caMdra prajJapti, sUrya prajJapti)mAM adhyayananA sthAne prAkRta zabdano prayoga karyo che ane prati vibhAgarUpa uddezakanA sthAne prAkRta-prAbhRtano prayoga karyo che. pada - prajJApanA sUtramAM adhyayananA sthAne padano prayoga karyo che ane prativibhAgarUpe uddezaka paNa kahela che. pratipatti - jIvAbhigama sUtramAM adhyayananA sthAne pratipattino prayoga karyo che. jenA dvArA padArthonA svarUpane jANI zakAya tene pratipatti kahevAya che. pratipadane yathArthamava|gableDatha Amiti prtipttyH| vakSaskAra - jaMbUdvIpa prajJapti sUtramAM adhyayananA sthAne vakSaskArano prayoga karyo che. teno mukhya viSaya
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 | zrI nadI sUtra bhUgoLa ane khagoLano che. bhagavAna RSabhadeva ane bharata cakravartIno ItihAsa paNa temAM varNita che. udezaka - adhyayana, zataka, pada ane sthAnanA upavibhAgane uddezaka kahevAya che. AcArAMga, sUtrakRtAMga, bhagavatI, sthAnAMga, dazavaikAlika, prajJApanA sUtra ane jIvAbhigama A sUtromAM upavibhAga rUpe uddezako maLe che. vyavahArasUtra, bRhatkalpa, nizItha A traNe sUtromAM adhyayananA sthAne uddezakano prayoga karela che. adhyayana - jenAgomAM adhyAyano prayoga nathI paraMtu adhyayanano prayoga karyo che ane te adhyayanonAM nAma nirdeza paNa karela che. te adhyayanonAM nAmathI ja jANI zakAya che ke A adhyayanamAM amuka viSayanuM varNana che. AcArAMga, sUtrakRtAMga, jJAtAdharmakathA, upAsakadazAMga, aMtakRtadazAMga, anuttaropapAtika, praznavyAkaraNa, vipAka, uttarAdhyayana, dazavaikAlika, Avazyaka ane upAMga sUtra(nirayAvalikA Adi sUtra) A darekamAM AgamakAroe adhyayanano prayoga karyo che. naMdI sUtramAM zrutaskaMdha, varga, pratipatti, pada, zataka, sthAna, prAbhRta, samavAya, vakSaskAra ane uddezakanuM kathana nathI. mAtra eka adhyayana rUpa che.jemAM keTalAya prakaraNo che ema mAnI zakAya che. paraMtu naMdInA sUtrakAra zrI devavAcake A sUtramAM koI vibhAga pADela nathI. sAhitya : sAhitya kone kahevAya? uttara- je prANImAtrane hitakArI ane priyakArI hoya tene sAhitya kahevAya. samasta dezanA sarva gadya, padya, graMtho, lekho AdinA samUhane sAhitya kahevAya che. sarva bhASA ane sarva lipiono samAveza sAhityamAM thaI jAya che. sAhitya bhAvonuM saMkalana karavAmAM eka mukhya sAdhana che. bhASA, vyavahAra, vArtAlApa, vyAkhyAna, zikSA, lekha, pustaka, citra, patra Adi dareka sAhityanA ja aMga che. sAhityanA vividha rUpa che. karuNa sAhitya vAMcavAthI loko zokAtura thaI jAya che, pairya tUTI jAya che. prema sAhityathI bIjAo pratye anurAga ane vAtsalyabhAva jAgRta thAya che. zAMti sAhityathI loko zAMtinA pUjArI thaI jAya che. noka jhoka sAhityathI hasavAnuM thAya che. jyAre Agama sAhityathI jIvane ahiMsA, satya, asteya, sadAcAra, aparigraha, jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, viryAcAra, saMvara, nirjarA, nyAya, nIti ane baMdhanathI mukti Adi saguNo tarapha javAnI preraNA maLe che. AgamazAstra sAhitya jagatamAM mUrdhanya sthAna dharAve che. Agama sAhitya dareka prANIone amara banAvanAra, jIvanane maMgalamaya banAvanAra temaja AtmAmAM AnaMdanI abhivRddhi karAvanAra che. tenAthI moharUpa nidrA dUra thAya che, ajJAnarUpa aMdhakAra sadA mATe lupta thaI jAya che. tenuM adhyayana karavAthI sadA zAMtino anubhava prApta thAya che. naMdI sUtra paNa sAhityanA jagatamAM AgavuM sthAna dharAve che. pariziSTa-5 ardhamAgadhI bhASA AgamanI bhASA anAdikALathI ardhamAgadhI che. paraMparA pramANe aupapAtika sutramAM darzAvyA pramANe tIrthakara ardhamAgadhI bhASAmAM pravacana Ape che. tIrthakara dareka bhASAnA parijJAtA hoya che ane dareka bhASA bolI zake che. ardhamAgadhI bhASA sarasa, sukomaLa ane sarvottama che. tIrthaMkara prabhunA vacana to
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'zrI AtmArAmajI ma. sA.nAyitano | | 297 | sarasa, sukomaLa ane sarvottama ja hoya che. bhale te game te bhASAmAM bole. prabhu dvArA uccArita koI paNa bhASA Arya-anArya, dvipada-catuSpada vagere dareka mATe hitakara, zivaMkara ane sukha denArI hoya che. tIrthaMkara prabhunA bhASAtizayanA kAraNe tenI vANIne dareka prANI potAnI bhASAne anurUpa samajI le che. A bhASAno atizaya phakta bhagavAna mahAvIramAM ja hato ema nahIM paNa dareka tIrthakarone Avo vANIno atizaya hoya che. keTalAka lokonI evI dhAraNA che ke- A ardhamAgadhI bhASA te samaye magadhadezanA ardhA bhAgamAM bolacAlanI bhASA hatI mATe tene ardhamAgadhI bhASA kahevAya che. vAstavamAM evuM nathI. ekAMte kevaLa zabdanI vyutpatti para ja dhyAna na devuM joIe. AgamanI ardhamAgadhI bhASA hoya, e anAdino niyama che. mahAvideha kSetramAM paNa Agama ardhamAgadhI bhASAmAM ja hoya che. ardhamAgadhI bhASA e devavANI che. A tenI bIjI vizeSatA che. paMcama aMga zrI bhagavatI sUtramAM eka sthAne bhagavAna mahAvIrane gaNadhara gautame prazna karyo- bhagavan! devo kaI bhASAmAM bole che? kaI bhASA tene priya hoya? sarvajJa prabhu mahAvIra svAmIe kahyuM- gautama! devo ardhamAgadhI bhASAmAM bole che ane te bhASA tene priya ane rUcikara che. uparyukta pramANothI siddha thAya che ke- mAgadhI bhASA eka svataMtra bhASA che. magadhadezanI apekSAe tenuM A nAma nathI. devo e bolatA hovAthI te bhASA sarvathI zreSTha che. mATe anAdikALathI Agama sarva zreSTha bhASAmAM hoya che. naMdI sUtranI bhASA paNa anya AgamonI jema sugama ane sAragarbhita ardhamAgadhI bhASA che. keTalAkanI mAnyatA che ke tIrthakara artha prarUpaka che mATe koI paNa bhASAno Agraha tene hoto nathI. bIjuM tene vacanAtizaya hoya che mATe paNa tene bhASAno Agraha Avazyaka nathI. sarvajJa hovAne kAraNe te koI paNa bhASAmAM bolI zake ane pravacana ApI zake che. vicAra karIe to vAstavamAM zAstranI bhASA ane vyavahAranI bhASA ekaja na hovI joIe. kAraNa ke zAstra eka viziSTa bhASAmAM hovA joIe to ja tenI surakSA ane mahattA TakI zake che. pravacana sAmAnya janabhASAmAM hoya che. A viSayamAM eTale ke tIrthakaranI bhASAnA viSayamAM aMga Agama mauna che. uvavAI sutranA AdhAre tIrthakaro ardhamAgadhImAM pravacana Ape e dhAraNA vadhAre pracalita che, chatAM te anuprekSaNIya ane zodhanIya avazya che. pariziSTa-6 sthivirAvalI zuM che ? aneka vidvAna munivaronI evI dhAraNA che ke- naMdI sutranI AdimAM maMgalAcaraNanI aMtargata je sthavirAvalI che, te paTTadhara AcAryonI che. koIka kahe che ke e devavAcakajInI gurvAvalI che. paraMtu AgamanI anuprekSA karatAM A sthavirAvalI paTTadhara AcAryonI hoya evuM lAgatuM nathI ane devavAcakajInI gurnAvalI hoya tevuM paNa lAgatuM nathI. vastutaH devavAcakanA manamAM je je parama zraddheya zratadhara hatA, teno paricaya teoe gAthAomAM laukika ane lokottara guNonI sAthe Apela che. koIpaNa gacchanA AcArya upAdhyAya athavA viziSTa Agamadhara temaja anuyogAcArya hoya, teonA pavitra nAmano ullekha A stuti gAthAomAM karela che. paraMtu koI eka ja paraMparA, kuLa ke
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 | zrI naMdI sUtra gacchano emAM Agraha rAkhela nathI. tenA viSe aneka pramANa che. jema ke- AcArya saMbhUtivijayajI yazobhadrajInA ziSya hatAM. AcArya saMbhUtivijaya ane AcArya bhadrabAhu svAmI e banne gurubhAI hatA ane sthUlibhadrajI saMbhUtivijayajInA ziSya hatA. te badhA yugapradhAna AcArya thayA hatA. AcArya sthUlibhadrajIne be ziSya hatA- (1) mahAgiri 2) suhastI. te banne kramazaH AcArya thayA hatA paNa guru ziSya na hatA. Arya nAgahastIjI vAcaka vaMzamAM thayA hatA. siMhanAmanA munivare brahmadIpika zAkhAnA paraMparAgata uttama vAcaka padane prApta karyuM hatuM. vAcaka nAgArjunane paNa devavAcakajIe vaMdana karyA che. te AcArya na hatA paNa vAcaka hatA. vAcaka upAdhyAyane kahevAya che. arthAt vAcaka zabda upAdhyAya mATe nirdhArita hato. A udAharaNothI pratIta thAya che ke devavAcakajIe daDha zraddhApUrvaka yugapradhAna vAcakonI stuti ane vaMdana paNa karyA che. kalpasUtranI sthavirAvalI para jo ApaNe daSTipAta karIe to AcArya vajasenajI 14 mA paTTadharA hatA, tene cAra ziSya hatA. (1) nAIla (2) pomila (3) jayaMta (4) tApasa. tenI cAra zAkhAo nIkaLI che. devavAcakajIe bhUtadinna AcAryano paricaya ApatA kahyuM che "nAta javA naviM " tenAthI paNa A siddha thAya che ke- naMdIsUtramAM gurnAvalI nathI paNa yugapradhAna AcArya athavA anuyogAcArya koI paNa zAkhA athavA paraMparAmAM thayA che, teonI stuti maMgalAcaraNa rUpe teoe karI che. A vicAraNA parathI ema siddha thAya che ke naMdI sUtramAM yugapradhAna, viziSTa vidvAna temaja zratadhara AcArya, upAdhyAya vagere je kAlikazrutanA anuyoga(arthaparamArtha)nA dhAraka thayA ane hatA te mahAna puruSonA pavitra nAmano ullekha A stuti gAthAomAM che. naMdI sUtranI pacAsamI gAthAthI paNa A vAtanI siddhi thAya che. te gAthAno bhAva A che- uparanI gAthAomAM varNavela mahApuruSo sivAya anya je koI paNa kAlika zratanA anuyogane dhAraNa karanArA zramaNa bhagavaMto thayA che te badhAne namaskAra karIne huM have jJAnanI prarUpaNA rUpa nadI satranuM kathana karIza. A gAthAmAM devavAcakajIe bIjA badhA vaDIla sAdhuo ke padavIdharo ema ullekha na karatAM kAlikazrutanA anuyogadharono ja ullekha karyo che. mATe ahIM jJAnanA varNana prasaMge viziSTa zratadharone viziSTa jJAnIone smaraNa vaMdana karyA che. koI paNa zAkhA ke paTTAvalIno temAM Agraha nathI. pariziSTa cauda pUrvano viSaya (1) utpAda pUrva - jIva, kALa ane pudgala Adi dravyonA utpAda, vyaya ane dhruvatatvanuM vizALa varNana che. "saddavyatana " emAM sat zuM che? uttara- "tyA thatha thavyayukta sat " jemAM A traNe ya hoya tene sat kahevAya che ane je sat che te ja dravya che. A pUrvamAM utpAda, vyaya ane dhavya e traNeyanuM vistRta varNana che. (2) avinayapUrva :- AmAM 700 sunaya ane 700durnaya, paMcAstikAya, padravya ane navapadArthanuM vistArathI varNana karela che.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtano (3) vIryAnupravAdapUrva :- AmAM AtmavIrya, paravIrya, ubhayavIrya, bAlavIrya, paMDitavIrya, bAlapaMDitavIrya, kSemavIrya, bhAvavIrya ane tapavIryanuM vizALa varNana che. 299 (4) astinAstipravAvapUrva :- AmAM jIva ane ajIvanA astitva ane nAstitvadharmanuM varNana che. jema ke- jIva svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAvanI apekSAe asti rUpa che ane te ja jIva paradravya, parakSetra, parakALa ane parabhAvanI apekSAe nAstirUpa che. A rIte ajIvanA viSe paNa varNana che. (5) jJAnapravApUrva :- AmAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanuM spaSTa varNana che. dravyArthika naya ane paryAyArthika nayanI apekSAe anAdi anaMta, anAdi sAMta, sAdi anaMta ane sAdi sAMta vikalponuM ane pAMca jJAnanuM savistAra varNana karanAra A ja pUrva che, kema ke teno mukhya viSaya jJAna che. (6) satyapravAvapUrva :- AmAM vacanagupti, vAkyasaMskAranA kAraNo, vacananA prayogo, daza prakAranI satya bhASA, bAra prakAranI vyavahAra bhASA, daza prakAranI asatya bhASA ane dasa prakAranI mizra bhASAnuM varNana karela che. asatya ane mizra e banne bhASAonI gupti, satya ane vyavahAra bhASAmAM samitino prayoga karavo joIe. abhyAkhyAna, kleza, paizunya, maukharya, rati, arati, upadhi, nikRti, apraNati, moSa, samyagdarzana tathA mithyAdarzana vacananA bhedathI bhASA 12 prakAranI che. (1) koI para jUThuM kalaMka caDAvavuM tenuM nAma gamyAAna kahevAya. (2) kleza karavo tene ha kahevAya. (3) pAchaLathI doSa pragaTa karavA athavA sakaSAya bhedanItine vaizunya kahevAya. (4) dharma, artha, kAma ane mokSa sivAyanA vacanano prayoga karavo tene mauvarya kahevAya athavA asaMvandva vacana pratApa kahevAya. (5) viSayAnurAgajanaka vacanane pati kahevAya. (6) bIjAne herAna parezAna karanArA vacanane athavA ArtadhyAnajanaka vacanane atti kahevAya. (7) mamatva-Asakti-parigraha rakSaNa-saMgraha karanArA vacanane 3dhi kahevAya. (8) je vacanathI bIjAne mAyAmAM phasAvavAnI athavA bIjAnI AMkhamAM dhULa nAMkhavAnI athavA viveka buddhine zUnya karI devAnI pravRtti hoya tene nivRtti kahevAya. (9) je vacanathI saMyama-tapanI vAta sAMbhaLIne paNa guNIjano samakSa mastaka jhuke nahIM tene apragati kahevAya. (10) je vacanathI bIjA cauryakarmamAM pravRtta thaI jAya tene moja kahevAya. (11) sanmArganI dezanA denArA vacanane kSamya varNana vacana ane (12) kumArgamAM pravRtti karAve tene mithyAvarNanavacana kahevAya. je satya vacananA bAdhaka che, sAvadha bhASA che te heya che. satya ane vyavahAra e be bhASA upAdeya che. e sivAya anya je kaMI paNa satyAMza che tenA mULa srota A pUrva che. (7) AtmapravAlapUrva :- AmAM AtmAnuM svarUpa batAvyuM che. AtmAnA aneka paryAyavAcI zabdo batAvyA che. jema ke- caitanya, prANI, anaMta zaktivAna. dasa prANothI jIvana vyatIta karanArane jIva kahevAya che. jIva be prakAranA che- saMsArI ane siddha. AtmAnA viSayamAM saMpUrNa varNana A pUrvamAM che. jIva viSe judI judI vyAkhyA A prakAre che- jIvo kattA ya vattA ya pANI bhottA ya poggalo / vedo viNhU sayaMbhU ya sarIrI taha mANavo // 1 //
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 | zrI naMdI sUtra sattA jaMtu ya mANI ya mAyI jogI ya saMkuDo / asaMkuDo ya kheyaNNU aMtappA taheva ya // 2 // (1) gIta :- dravya prANa 10 che. dravya prANa vaDe je jIve te saMsArI jIva kahevAya ane nizcaya nayathI anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha ane anaMtavIrya A cAra prANothI jIve tene siddha bhagavAna kahevAya che. (2) vA - zubha-azubha kArya kare che mATe tene kartA kahevAya che. (3) vavatta :- satya, asatya, yogya ane ayogya vacana bole che mATe tene vaktA kahevAya che. (4) prALa :- prANane dhAraNa kare tene prANI kahevAya che. prANa daza che. (5) bova - cAra gatimAM puNya ane pApanuM phaLa bhogave che tethI bhoktA kahevAya che. (6) pokANa :- vividha prakAranA zarIro vaDe pulone grahaNa kare che, pUrNa kare che, ene gALe che mATe tene pugala kahevAya che. (7) vera :- sukha duHkhanuM vedana karavAthI athavA jANavAthI tene veda kahe che. (8) viSNu :- prApta thayelA zarIrane vyApta karavAthI tene viSNu kahevAya. (9) svayaMbhU - svataH AtmAnuM astitva che, parataH nathI mATe svayaMbhU che. (10) rara :- saMsAra avasthAmAM sUkSma ane skUla zarIrane dhAraNa karanAro che. (11) mAnava :- manu eTale jJAna. je jJAna sahita janme te mAnava athavA niSedhaka che ane nava no artha che navIna, saMpUrNa artha thayo je navIna nathI paNa anAdi che tene mAnava kahevAya. (12) sajA :- je parigrahamAM Asakta rahe che athavA je pahelAM hatA, atyAre che ane bhaviSyamAM raheze tene sarva kahevAya che. (13) gaMtu :- AtmA karmanA yoge cAra gatimAM utpanna thayA kare che mATe tene jaMtu kahe che. (14) mAnI :- teone mAna kaSAya hoya che athavA svAbhimAnI hovAnA kAraNe mAnI kahevAya che. (15) mAthI - teo svArthanA mATe kapaTa kare che mATe tene mAyI kahevAya che. (16) yojanA :- mana, vacana ane kAyAno vyApAra arthAt kriyA kare che tethI yogI kahevAya che. (17) saMkaTa :- jyAre sukSma zarIrane dhAraNa kare che tyAre AtmAnA pradezone saMkacita karI de che tethI tene saMkuTa kahevAya. (18) maiTa:- kevaLI jyAre kevaLa samughAta kare che tyAre AtmAnA pradezone samasta lokAkAzamAM vyApta kare che mATe tene asaMkuTa kahevAya. (19) trijJa - potAnA svarUpane ane lokAlokane jANavAthI kSetrajJa kahevAya. (20) aMtarAtmA :- ATha karmonI aMdara rahe che tethI tene aMtarAtmA kahevAya che. (8) varmapravAlapUrva :- emAM karmonI ATha mULa prakRti ane uttara prakRtino baMdha, udaya,
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtAno. 301 | udIraNA, sattA,kSetravipAkI, jIvavipAkI, pudgalavipAkI, dhruvodaya, adhUvodaya, dhruvabaMdhinI, adhuvabaMdhinI, udvartana, apavartana, saMkramaNa, nikAcita-nidhata, prakRttibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha, pradezabaMdha, abAdhAkALa AdinuM varNana che. kayA guNasthAnamAM keTalI prakRtino baMdha thAya che? keTalI prakRtino udaya hoya? keTalI prakRtti sattAmAM rahe che? A rIte karmonA asaMkhya bhedo sahitanuM varNana A pUrvamAM che. jIva kevA prakAre karma kare che? karmabaMdhanA heta keTalA che? teno kSaya kevI rIte karI zakAya? ItyAdi varNana che. vartamAnamAM cha karmagraMtha, paMcasaMgraha, kammapayaDI, prajJApanA sUtranA 23 mA, 24 mA, 25 mA ane 26 mA pada, vizeSAvazyaka bhASya, gommadasAra, karmakAMDa ItyAdi aneka graMthomAM (karma saMbaMdhI varNana) che. A viSayano mULasota karmapravAdapUrva che. (9) pratyAkhyAnapravAdapUrva :- tyAganI pratijJAne pratyAkhyAna kahevAya che. gRhasthano dharma zuM che? zrAvaka koI paNa heya-tyAjyane 49 prakAre tyAga karI zake che. sAdhuo tene 9 koTIthI tyAga kare che. jeno tyAga karavAthI mULa guNanI vRddhi thAya che tene mULa guNa pratyAkhyAna kahevAya che ane jeno tyAga karavAthI uttara guNanI vRddhi thAya tene uttaraguNa pratyAkhyAna kahevAya. bhagavatI sUtranA 7 mA zatakamAM, dazavaikAlikamAM, upAsakadazAMgamAM, dazAzrutaskaMdhanI chaThThI ane sAtamI dazAmAM, ThANAMga sUtranA dasamA sthAnamAM je pratyAkhyAnanuM varNana Avela che te dareka pratyAkhyAna pravAdapUrvanA nAnakaDA pIyUSa kuMDanI samAna che. (1) anAgata (2) atikAMta (3) koTi sahita (4) niyaMtrita (5) sAgAra (6) aNAgAra paccakhANa (7) parimANakRta (8) niravazeSa (9) saMketa paccakhANa (10) addhA pratyAkhyAna e badhA uttara guNa paccakhkhANa che. pratyAkhyAnanuM vistRta varNana uparAMta AcAranA ghaNA viSayonuM vizleSaNa A pUrvamAM rahela che. (10) vidyAnupravAdapUrvaH- sAtaso alpavidyAonuM, rohiNI Adi 500 mahAvidyAonuM, aMtarikSa, bhauma, aMga, svara, svapna, lakSaNa, vyaMjana ane cihna A ATha mahAnimittonuM AmAM vistRta varNana che. (11) avaMdhyapUrva - tenuM apanAma 'kalyANavAdI digaMbara paraMparAmAM prasiddha che. zubhakarmonA ane azubhakarmonAM phaLonuM varNana A pUrvamAM maLe che. je koI jIva zubha karma kare che te niSphaLa jAya nahIM paNa uttama deva bane che, uttama mAnava bane che, tIrthakara, baLadeva, vAsudeva, cakravartI bane che. A zubhakarmonuM phaLa che. AvI ja rIte azubhakarmonAM phaLathI durgati ane duHkhamaya jIvana maLe che. (12) prANAyupUrva - zarIra cikitsA Adi aSTAMga Ayurvedika bhUtikarma, viSavidyA, prANAyAmanA bheda prabheda, prANIonAM AyuSya vagerene jANavAnI rIta A pUrvamAM hoya che. jo A pUrvajJAnamAM pUrvadhara upayoga lagAve to tene potAnI tathA bIjAonI bhUta, bhaviSya ane vartamAna traNe ya avasthAnuM ke AyuSyanuM jJAna sahaja thaI jAya che. jJAtA sUtra anusAra dharmaghoSAcA dharmarUci aNagArano jIva kyAM utpanna thayo che e vAta A pUrvanA jJAnathI jANI lIdhI hatI. (13) kriyAvizAlaparva :- kriyAnA be artha thAya che- saMyama-tapanI ArAdhanA karavI tene paNa kriyA kahevAya. laukika vyavahArane paNa kriyA kahevAya. AmAM 72 kaLAo puruSanI ane 64 kaLAo strIonI,
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra zilpakaLA, kAvyasaMbaMdhI, guNasaMbaMdhI, guNadoSa vidhinuM, vyAkaraNa, chaMda, alaMkAra, rasa e darekanI kriyAnuM vistRta varNana che. 302 - (14) lokabiMdusArapUrva :- saMsAra ane teno hetu, mokSa ane mokSano upAya, dharma, mokSa ane lokanuM svarUpa A darekanuM varNana lokabiMdusArapUrvamAM che. A pUrva zrutalokamAM sarvottama che. anabhilApya(akathanIya) padArthonA anaMtamA bhAga pramANe prajJApanIya(kathanIya) padArtho hoya che ane prajJApanIya(kathanIya) padArthonA paNa anaMtamAM bhAga pramANe ja zrutaniba(sUtrarUpe) hoya che. saMkhyAta akSaronA samudAyane padazruta kahevAya che. saMkhyAta padono eka saMghAtazruta thAya che. saMkhyAta saMghAtazrutonI eka pratipatti thAya che. saMkhyAta pratipattio para eka anuyogazruta hoya che. cAre ya anuyogano aMtarbhAva prAmRta prAbhUtamAM thAya che. saMkhyAta prAbhRta prAbhUtano samudAya prAbhUta kahevAya che. saMkhyAta prAbhUtano samAveza eka vastumAM thaI jAya che. saMkhyAta vastuonA samudAyane eka pUrva kahevAya che. parokSa pramANamAM zrutajJAna ane pratyakSa pramANamAM kevaLajJAna mahAna che. jevI rIte kevaLajJAnI saMpUrNa dravya ane tenI paryAyane jANe che, tevI ja rIte zrutajJAnI paNa saMpUrNa dravya ane paryAyone jANe che. aMtara bannemAM phakta ATalu che. zrutajJAna Indriya ane mananI sahAyatAthI jANe che eTale tenI pravRtti amUrta padArthomAM tenI artha paryAyamAM ane sUkSma mUrta padArthomAM spaSTa rUpe hotI nathI. jyAre kevaLajJAna nirAvaraNa hovAthI mUrta ke amUrta sakala padArthone vizadarUpe spaSTa kare che. avadhijJAna ane manaHparyavajJAna e banne pratyakSa hovA chatAM zrutajJAnanI tole na Ave. kAraNa ke pAMca jJAnamAM zrutajJAna, kalyANanI dRSTie ane paropakAranI daSTie sarvocca sthAna dharAve che. vyAkhyA zrutajJAnanI ja karI zakAya che. zeSa cAra jJAna anubhava gamya che, vyAkhyAtmaka nahIM. AtmAne pUrNatA tarapha laI janAra zrutajJAna ja che, mArgapradarzaka jo koI jJAna hoya to te zrutajJAna ja che. saMyama ane tapanI ArAdhanAmAM parISaha ane upasargane sahana karavAmAM sahayogI sAdhana zrutajJAna che. upadeza, zikSA, svAdhyAya, bhaNavuM, bhaNAvavuM, mULa, TIkA, vyAkhyA e badhuM zrutajJAna che. anuyogadvAra sUtramAM zrutajJAnane pradhAna kahyuM che. zrutajJAnanI koI sImA nathI, e anaMta che. vizvamAM jeTalA pustako upalabdha che, jeTalA lupta thaI gayA che ane bhaviSyamAM jeTalA navA navA pustako banaze, te darekano aMtarbhAva dRSTivAdamAM thaI jAya che. A prakAre daSTivAda ane pUrvonuM jJAna e mahAna che, vizALa che, emAM varNita viSaya paNa asIma che. jagatanAM sarva kathanIya viSayono emAM samAveza che. AvA ja kAraNothI cauda pUrvanA jJAnIne zruta kevaLI ke jina nahIM paNa jina sarIkhA, ema kahevAmAM Ave che. 14 pUrvamAM vattha, cUlikA, pAhuDa ane padanuM parimANa pAchaLa mujaba che - 14 - vatyu | calikA te pAhuDa 2000 280 10 1 223 2 3 10 14 8 4 12 8 pada parimANa 1 karoDa 96 lAkha 70 lAkha
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtAno | 303 | 0 x 240 240 x x x x x x x x 14 x] 360 0 lAkha 1 karoDamAM eka ochuM 1 karoDa, 6 pada 320 26 karoDa 400 1 karoDa, 80 hajAra 600 84 lAkha 300 1 karoDa, 10 lAkha 200 - 26 karoDa 200 1 karoDa, 56 lAkha 200 9 karoDa 25 200 12 karoDa, 50 lAkha kula : | 225 | 34 5700 832680005 cauda pUrvonAM nAmomAM zvetAMbara athavA digaMbara banne saMpradAyamAM koI vizeSa bheda nathI. phakta avaMdhyanA sthAne digaMbara paraMparAmAM kalyANavAdapUrva kahela che. avaMdhyano artha vRttikAre saphaLa karyo che, te kalyANanA zabdArthanI najIka pahoMcADe che. daTTA, 8 mA, 9mA, 11 mA, 12 mA, 13 mA, ane 14 mA pUrvonI aMtargata vastuonI saMkhyAmAM banne saMpradAyamAM kaMIka matabheda che. zeSa pUrvonI vastu saMkhyAmAM koI bheda nathI. daSTivAda zrutajJAnano ratnAkara che. daSTivAda zrutajJAnano mahAprakAza che, caudapUrvanuM jJAna daSTivAdamAM Avela che. pUrvonuM ane daSTivAdanuM jJAna kevI rIte prApta thAya? uttara-pUrvonuM jJAna traNa prakAre thAya che- (1) jyAre koI viziSTa jIvane tIrthakara nAma gotrano udaya thAya che tyAre tIrthanI sthApanA kare che. (tIrthakara nAmano udaya kevaLajJAna thayA pachI ja thAya che, chadmastha kALamAM na thAya. A kathana nizcaya daSTithI samajavAnuM che, vyavahAra daSTithI nahIM) "tIrtha" caturvidha saMghane kahevAya che. kevaLajJAna utpanna thayA pachI arihaMta bhagavAna pravacana Ape che. te pravacanathI prabhAvita thaIne je viziSTa vettA karmaThayogI dIkSita thAya che te gaNadharapadane prApta kare che ane te ja caturvidha saMghanI vyavasthA kare che. tIrthakara caturvidha saMghanI vyavasthA karatA nathI. prazna- zuM gaNadharonuM nirvAcana tIrthakara kare che? athavA zramaNo dvArA nirvAcita karavAmAM Ave che ke svataH bane che? uttara- tIrthakara bhagavAna dvArA pharamAvela prathama dezanA sAMbhaLI saMyama svIkAra karanAra je je munivarone svataH caudapUrvanuM athavA saMpUrNa daSTivAdanuM jJAna, zrutajJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamathI thaI jAya che te te munivarone gaNadharapada prApta thAya che. ciMtana, manana ane anuprekSA karatAM athavA to jJAna vairAgyathI saMyamamAM praveza karatAM ja jene zrutajJAnanI mahAjyoti prasphaTita thaI jAya che arthAt caudapUrvonuM jJAna jene utpanna thaI jAya che tene gaNadhara padanI prApti thaI jAya che. tAtparya e che ke jema tIrthakarone
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 ] zrI naMdI sUtra dIkSA grahaNa karatAM ja mana 5ryavajJAna thaI jAya che temaja gaNadhara thanAra AtmAone dIkSA letAM ja dvAdazAMganuM jJAna thaI jAya che. gaNadhara banyA pachI ja gaNanI vyavasthA cAlu thaI jAya che. te sarvaprathama " R: Hthano dharma" A uktine lakSamAM rAkhIne AcArAMga pachI sUtrakRtAMga A kramathI agiyAra aMga bhaNAve che. zramaNa athavA zramaNI vargano uddezya kevaLa bhaNavAno ja na hoya paNa sAthe saMyama ane tapanI ArAdhanA-sAdhanAno paNa hoya che. keTalAka sAdhaka to adhikathI adhika 11 aMgasutronuM adhyayana karIne ja Atmavijaya prApta karI le che. evA saMyama-tApUrvaka adhyayananuM aMtima pariNAma kevaLajJAnanuM hoya che athavA devalokamAM devatvapadane prApta karavAnuM hoya che. AhAraka labdhi niyamathI caudapUrvadhara munine ja hoya che. paraMtu dareka cauda pUrvadhara muni AhAraka labdhivAna ja hoya evo niyama nathI. cAra jJAnanA dhAraka ane AhAraka labdhi saMpanna paDivAI thaIne anaMta jIvo nigodamAM paribhramaNa kare che. tethI ema jANavA maLe che ke anaMtaguNA hIna ane anaMtabhAgahIna cauda pUrvadharane paNa AhAraka labdhi thaI zake che. AvA jJAnI tapasvI paNa mithyAtvanA udayathI naraka ane nigodamAM bhava bhramaNa karI zake che. je paritta saMsArI ArAdhaka hoya, te durgatimAM paribhramaNa na kare, paraMtu karma zeSa rahI jAya to kalpapapanna ane kalpAtIta koI paNa jAtanA mahaddhika devatA banI zake che. jyAM sudhI siddhatva prApta na thAya tyAM sudhI manuSya ane devagati sivAya anya koI gatimAM janma na le. pUrvadharomAM paraspara SaguNa hAni-vRddhi hoya che. badhAnuM zrutajJAna samAna hotuM nathI. gaNadhara sivAya bIjA svayaMbuddha, pratyeka buddha athavA jAtismaraNa jJAnavALAone paNa dvAdazAMgInuM jJAna svataH thaI zake che. te gaNadhara kahevAtA nathI. tIrthakaranI prathama dezanAmAM ja gaNadhara thAya che. zeSa munivarone adhyayana karavAthI daSTivAdanuM jJAna thAya che. poThThiladeve mohamAM phasAyelA tetaliputra mahAmAtyane parokSa ane pratyakSarUpe pratibodha karIne tenA aMtarAtmAne jagADyo hato. tenA pariNAma svarUpe tetaliputre UhApoha karyo. mohakarma upazAMta thavAthI, matijJAnAvaraNIyanA viziSTa kSayopazamathI mahAmAtyane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. tethI teNe jANyuM ke meM pUrvabhavamAM mahAvideha kSetramAM puSkalAvatI vijayamAM paMDarIkiNI rAjadhAnImAM mahApA nAmanA rAjA tarIke cirakALa sudhI rAjyalakSmIno upabhoga karIne sthavironI pAse jaina bhAgavatI dIkSA dhAraNa karI hatI. saMyama ane tapanI ArAdhanA karatAM karatAM mane 14 pUrvonuM jJAna paNa prApta thayuM. cirakALa sudhI saMyama paryAyanuM pAlana karIne eka mAsanuM AyuSya bAkI rahyuM tyAre AyuSyanI aMtima kSaNe saMlekhanA saMthArA sahita samAdhipUrvaka kALa karIne huM mahAzukra nAmanA 7 mAM devalokamAM devapaNe utpanna thayo hato. tyAMnuM dIrgha AyuSya samApta thavA para huM ahIM utpanna thayo che. tethI pUrvabhavamAM meM mahAvratanI ArAdhanA je pramANe karI che te pramANe karIne apramatta banIne Atma sAdhanAmAM huM saMlagna banI jAuM, temAM ja mAruM kalyANa che. te jAtismaraNa jJAnanA sahayogathI amadavanamAM bAhya Avyetara parigrahano sarvathA tyAga karIne tetaliputra svayaMmeva dIkSita thaIne, jyAM te vanamAM azokavRkSa hatuM tyAM pahoMcyA ane zilApaTaka para besIne samAdhimAM tallIna thaI gayA. pachI e jAtismaraNa jJAna dvArA anuprekSA karatAM karatAM pUrvabhavamAM kRta adhyayana AdinuM vAraMvAra ciMtana karavA lAgyA. A pramANe vicAra karatAM teone aMgasUtro tathA caudapUrvanuM jJAna utpanna thaI gayuM. tyAre te zrutajJAna vaDe
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtano 305 | AtmAne jagamagAvI karmamaLane sarvathA bhasmIbhUta karIne apUrva karaNamAM praviSTa thayA. ghanaghAtI karmano kSaya karIne teramA guNasthAnamAM praveza karatAM temane kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. jAtismaraNa jJAna vaDe saMyama grahaNa karyo ane saMyamathI ja caudapUrvanuM jJAna prApta thayuM. tenA vaDe kSapakazreNimAM ArUDha thayA ane tetaliputrane kevaLajJAna utpanna thayuM. A rIte kAraNa kArya bane che. to caudapUrvanuM jJAna uparyukta DhaMgathI paNa prApta thAya che ane adhyayana karavAthI paNa caudapUrvonuM jJAna thAya che. pariziSTa-4 jJAnanI paraspara tulanA pAMca jJAnamAM sarvaprathama matijJAna tyArabAda zrutajJAna A krama sUtrakAre zA mATe apanAvyo che? zrutajJAnano prayoga pahelA zA mATe na karyo ? joke zrutajJAna sva-para kalyANamAM parama sahAyaka che. samAdhAna - sUtrakAre pAMca jJAnano krama je rAkhyo che te svAbhAvika ja che tenI pAchaLa aneka rahasyo chupAyelA che. naMdI sUtramAM"suye madhuvana" evo ullekha karyo che, eno artha zruta matipUrvaka ja hoya che. mATe matijJAnanuM je paheluM sthAna batAvyuM che te niHsaMdeha ucita che. ema to matijJAna ane zrutajJAna bannenuM astitva bhinna che to paNa temAM je samAnatA che teno ullekha bhASya ane vRttimAM karela che. te A prakAre che- (1) svAmI :- je matijJAnanA svAmI che te ja zrutajJAnanAM svAmI che. galtha ma nA tatva suyAbaM, galtha suyaTM tatva maphaLa jyAM matijJAna hoya tyAM zrutajJAna che ane jyAM zrutajJAna che tyAM matijJAna che. e pramANe bannemAM svAmInI daSTie samAnatA che. (2) ni:- matijJAnano kALa jeTalo che eTalo ja kALa zrutajJAnano che. A banneno kALa sahabhAvI che. A banne jJAna eka jIvamAM niraMtara vadhAremAM vadhAre cha sAgaropamathI kaMIka vadhAre kALa sudhI avasthita rahe che. tyArabAda jIva kevaLajJAnane prApta kare che athavA mithyAtvamAM praviSTa thaI jAya che athavA mizra guNasthAnamAM eka aMtarmuhUrta mATe praviSTa thaI jAya che. pahelA ane trIjA banne guNasthAnamAM praveza karatAM jJAna ajJAna rUpe pariNata thaI jAya che. A prakAre kALanI apekSAe banne jJAnamAM samAnatA che. (3) zaraNa :- jema Indriya ane mana matijJAnamAM nimitta kAraNa che temaja zrutajJAnamAM paNa te ja kAraNa che. mATe kAraNanI daSTie bannemAM samAnatA che. (4) viSaya :- jema matijJAna vaDe sarva dravyane jANI zake che tema zrutajJAna vaDe paNa sarva dravyane jANI zake che paraMtu sarva paryAyano viSaya mati ane zrutajJAnano nathI. A daSTie bannemAM samAnatA che. (5) parokSatra :- jema matijJAna parokSa pramANa che tema zrutajJAna paNa parokSa pramANa che. naMdI sUtramAM ane tatvArtha sUtramAM mati ane zrutajJAna bannene parokSa pramANamAM aMtanihita karela che. A apekSAe bannemAM samAnatA maLe che. AdinA traNa jJAnamAM paraspara sAdharme : ahIM prazna e thAya che ke mati-zrutanA anaMtara avadhijJAna zA mATe kahyuM che? mana:paryavajJAna zA
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 306 ] zrI nadI sUtra mATe nathI kahyuM? samAdhAna - A banneno jeTalo nikaTatama saMbaMdha avadhijJAnanI sAthe che teTalo mana:paryavajJAnanI sAthe nathI. traNeyamAM paraspara zuM samAnatA che? enuM savistAra vivecana A pramANe che. (1) svAmI :- ukta traNe ya jJAnanA svAmI cAre ya gatinA saMjJI paMcendriya hoya zake che. traNe ya jJAna avirati samyagudRSTi ane sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikAo tathA deva-nArakI temaja samanaska tiryaMca e badhAne thaI zake che. je avadhijJAnanA svAmI che te matikRtanA paNa che mATe svAmitvanI apekSAe paNa ukta traNe ya jJAnamAM bahu samAnatA che. (2) zANa :- matizrutanI jeTalI utkRSTa sthiti kahI che eTalI ja sthiti avadhijJAnanI paNa che. eka jIvanI apekSAe AdinA traNa jJAna jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa da sAgaropamathI kaMIka adhika kALa sudhI rahe che. A rIte kALanI apekSAe traNeyamAM pUrNa samAnatA che. (3) viparyaya :- mithyAtvanA udayathI jema matizrata e banne ajJAnarUpe pariNata thaI jAya che, temaja avadhijJAna paNa virbhAgajJAna rUpe pariNata thaI jAya che. mati-zruta ane avadhi e traNe ya samyaqsAthe hoya to jJAna kahevAya che ane mithyAtvanI sAthe hoya to ajJAna kahevAya che. jyAre matikRta ane virbhAgajJAnadhArIne samya utpanna thAya che tyAre traNe ya ajJAna jJAna rUpe pariNata thaI jAya che. jyAre mithyAtvano udaya thAya che tyAre traNe ya jJAnanA dhartA paNa ajJAnI banI jAya che. A prakAre viparyaya thavAmAM traNe ya jJAnamAM samAnatA che. (4) nAma :- virbhAgajJAnI manuSya, tiryaMca, devatA ane nArakIne jyAre yathA pravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa dvArA samyaktanI prApti thaI jAya che tyAre pahelA traNa ajJAna hatA te traNe ya mati zruta ane avadhijJAna rUpe pariNata thaI jAya che mATe lAbhanI daSTie traNeyamAM samAnatA che. avadhi ane mana:paryavamAM paraspara sAdharsa : ahIM prazna thAya che ke avadhijJAna pachI mana:paryava zA mATe kahyuM che? kevaLajJAna kema na kahyuM? samAdhAna - avadhijJAnanI samAnatA jeTalI mana:paryavanI sAthe che eTalI kevaLajJAnanI sAthe nathI, mATe avadhijJAna pachI kevaLajJAna na kahetAM mana:paryavajJAna kahevAyela che. baMnenI samAnatA A pramANe che(1) chakaltha - avadhijJAna jema chavasthAne hoya che ema mana:paryavajJAna paNa chaghasthAne hoya che. bannemAM A apekSAe samAnatA che. (2) viSaya :- avadhijJAnano viSaya jema rUpI dravya che ema mana:paryavajJAnano viSaya manovargaNAnA pugalarUpa rUpI dravya ja che. A pramANe tenI samAnatA che. (3) 35AnAra :- avadhijJAna jema kSAyopathamika che ema mana:paryavajJAna paNa kSAyopathamika che. A apekSAe bannemAM samAnatA che. (4) pratyakSatva - avadhijJAna jema vikala(dazarU5) pAramArthika pratyakSa che ema mana:paryavajJAna paNa 'ru 9.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtano 307 vikala pAramArthika pratyakSa che, mATe samAna che. (5) saMsAra maLa :- avadhijJAnathI pratipAti(paDivAI) thaIne jema utkRSTa dezona ardhapula parAvartana saMsArabhramaNa karI zake che ema ja mana:paryavajJAnanA viSayamAM paNa samajI levuM. A rIte bannemAM samAnatA che. mana:paryava ane kevaLajJAnamAM paraspara sAdharme : ahIM prazna e utpanna thAya che ke- mana:paryavajJAna pachI kevaLajJAnano krama zA mATe rAkhyo che? samAdhAna :- paheluM kAraNa e che ke jeTalA kSayopathamika janya jJAna che teno vyAsa pahelAM karavAmAM Avela che ane bIjuM kAraNa e che ke mana:paryavajJAna ane kevaLajJAnanI kaMIka aMze samAnatA che. jema ke(1) saMyattatva :- A banne jJAna saMyatane ja thaI zake che, asaMyata athavA saMyatAsaMyatane nahIM. e daSTie bannemAM samAnatA che. (2) apramattatva:- mana:paryavajJAna jema apramattasaMyatane ja thaI zake che ema kevaLajJAna paNa apramatta saMyatane ja thAya che. (3) viparvatra :- mana:paryavajJAna jema ajJAnarUpamAM pariNata na thAya ema kevaLajJAna paNa ajJAnabhAvamAM pariNata na thAya. bIjo prazna thAya che ke kevaLajJAna dareka jJAnomAM zreSThatama che chatAM tene paheluM sthAna na detAM aMtimasthAna zA mATe Apela che? samAdhAnaH- je jJAna catuSTayane prApta karavAnI yogyatA rAkhe che te kevaLajJAnane paNa nizcayathI prApta karI zake che. jyAM sudhI kSAyopathamika jJAna na thAya tyAM sudhI kevaLajJAna prApta na thAya. A zAstrIya niyama che. koIka jIvane mati, zruta thayA pachI kevaLajJAna thAya che, koIkane mati, zruta ane avadhijJAna pachI kevaLajJAna thAya che, koIkane mati, zruta, mana:paryavajJAna thayA pachI kevaLajJAna thAya che ane koIkane cAra jJAna thayA pachI kevaLajJAna thAya che. paraMtu e kSAyopathamika jJAna thayA vinA ajJAnamAMthI sarvaprathama kevaLajJAna thatuM nathI. kema ke kevaLajJAna kSAyika che je kSAyopathamika jJAna thayA pachI ja thAya che. A kAraNe cAra jJAnano krama pahelAM che. pachI kevaLajJAnano krama rAkhela che. manuSya jAtismaraNajJAna dvArA saMzI jIvonA 900 bhavone jANI zake che ane te matijJAnanI utkRSTatA che. daSTivAdanuM jJAna paNa manuSya ja karI zake che. saMpUrNa daSTivAdanuM jJAna e zrutajJAnanI utkRSTatA che. parama avadhijJAna athavA apratipAti avadhijJAna paNa manuSya ja prApta karI zake che, anya gatinA jIvone na thAya. vipulamati mana:paryavajJAna manuSyane ja prApta thAya che. evo paNa koI niyama nathI ke- kSayopazamajanyajJAna utkRSTa thayA vinA kevaLajJAna na thAya. paraMtu jene kSayopazamajanyajJAnanI utkRSTatAsarvotkRSTatA thaI jAya tene niyamathI te ja bhavamAM kevaLajJAna thaI jAya che. pariziSTa-9 niMdIsUtra ane vyAkhyAonuM parimANa sUtraparimANa - varNa chaMdomAM eka anuSTrapa zloka hoya che jemAM prAyaH 3ra akSara hoya che. evA 700
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 308 ] zrI naMdI sUtra anuSTrapa zloka jeTaluM naMdI sUtranuM parimANa kahela che. joke A sUtramAM gadyanI bahulatA che. padya to bahu ja ochA che topaNa naMdIsUtramAM jeTalA akSaro che tenA anuSTrapa zloka banAvIe to 700 banI zake ema samajavuM joIe. niryukti vyAkhyA - Agama para lakhelI sarvathI prAcIna vyAkhyA niyukti che. Agamo para jeTalI niryuktio maLe che te dareka padhamAM che. paNa enI bhASA prAkRta che. niryuktinA praNetA zrI dvitIya bhadrabAhu svAmI che. niyuktimAM pratyeka adhyayananI bhUmikA ane anya aneka vicAraNIya viSayone spaSTa karavAmAM AvyA che. bhadrabAhu svAmI dvArA (1) Avazyaka (2) AcArAMga (3) sUtrakRtAMga (4) nizItha (5)dazAzrutaskaMdha () bRhatkalpa (7) vyavahAra (8) uttarAdhyayana (9)dazavaikAlika (10) sUryaprajJapti A dasa sUtro para niryuktio karavAmAM AvI hatI. paraMtu naMdIsUtra para niyukti vyAkhyA lakhAI nathI. dareka Agamo para niyukti nathI lakhI. niryuktikAra zrI bhadrabAhu svAmI devavAcakajIthI 50 varSa pachI thayA hatA arthAt sUtronuM lekhana thayA pachI ja vyAkhyAonuM lekhana zarU thayuM. jUf - cUrNikAromAM jinadAsagaNi mahattaranuM sthAna agragaNya che. teono samaya vi. saM. sAtamI sadIno manAya che. jinadAsajIe AcArAMga, sUtrakRtAMga, dazavaikAlika, uttarAdhyayana, nizItha, dazAzrutaskaMdha temaja naMdIsUtra Adi aneka sUtro para cUrNinI racanA karI che. jema cUrNamAM aneka vastuonuM mizraNa hoya che, ema ja je racanAmAM mukhyatAe prAkRta bhASA hoya ane saMskRta, ardhamAgadhI, zaurasenI Adi dezI bhASAonuM jemAM mizraNa thAya tene cUrNi kahevAya che. cUrNi gadyamAM che. temAM koIka padya paNa che. naMdI sUtranI cUrNinuM parimANa 1500 zloka mAnela che. cUrNimAM kliSTa viSayane spaSTa karavAmAM Avela che. agatya siMha sUri vagere bIjA paNa cUrNikAra thayA che. hAribhadrIya vRtti - yAkinI sUnu haribhadrajI, brAhmaNavargamAMthI Avela mUrdhanya vidvAna yugapravartaka jaina AcArya thayA che. jeoe potAnA jIvanamAM zAstravArtA, paDadarzanasamuccaya, dhUrtAkhyAna, viMzativiMzikA, samarAIaikahA Adi aneka svataMtra graMtha ane aneka Agamo para saMskRta vRttio lakhI che. evI zruti paraMparA che ke teoe potAnA jIvana daramyAna 1444 graMthonuM nirmANa karyuM che. emAMthI keTalAka graMtho vartamAnamAM upalabdha che, ghaNA graMtho kALa-doSanA kAraNe vyavacchinna thaI gayA che. teonI gati prAkRta bhASAmAM ane saMskRta bhASAmAM samAna hatI. kathA sAhitya prAyaH prAkRta bhASAmAM ane darzana sAhitya saMskRta bhASAmAM racanA karanArAomAM haribhadrajInuM nAma vizeSa ulbanIya che. dazavaikAlika, Avazyaka, prajJApanA ItyAdi aneka sUtro para saMskRta vRttio haribhadrajIe lakhI che. naMdI sUtra para paNa saMskRtamAM vRtti lakhI che, joke te laghu hovA chatAM bRhada che. jeno graMthAgra 2336 zloka pramANa che. cUrNikAro pachI TIkAkArono samaya Ave che. mATe haribhadrajIno samaya AThamI sadInI najIkano thAya che, eTale ke chaThThI sadInA aMtamAM niryuktio, sAtamI sadInA pUrva bhAgamAM bhASyo, AThamI sadInA pUrvabhAgamAM cUrNio ane tenA pachI AThamI sadInA pazcima bhAgamAM prathama TIkAkAra haribhadrasUrijI thayA. tenA pachI zAMticaMdra AcArya, zIlAMkAcArya, abhayadevasUri vagere TIkAkAra AcAryo thayA. malayagiri saMskRta vRtti - AcArya malayagiri paNa potAnA yuganA anupama AcArya thayA che.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtano 309 | teoe Agamo para bRhada vRttio lakhI che, jema ke- rAjaprazrIya, jIvAbhigama, prajJApanA, jaMbudvIpa prajJapti, sUryaprajJapti, Avazyaka, naMdIsUtra ItyAdi. naMdIsUtra para je vyAkhyA lakhI che te paNa vizeSa paThanIya che. naMdI sUtra para je bRhada vRtti che teno graMthAgra 7732 zloka pramANa mAnela che. naMdI sUtra para caMdrasUrijIe paNa 3000 zloka pramANa TippaNI lakhI che. jo koI jijJAsune naMdIsUtranA viSayone spaSTa samajavA hoya to tenA mATe vizeSAvazyaka bhASya adhika upayogI che. tenA racayitA jinabhadragaNI kSamAzramaNa hatA. temano samaya I.sa. 609 varSa nizcita thAya che. temaNe bhASya prAkRta gAthAmAM racela che. gAthAonI saMkhyA lagabhaga 3600 che. e AgamonI ane darzanonI cAvI che. ene jaina siddhAMtano mahAkoSa kahIe to kaMI paNa ayogya nathI. emAM naMdI ane anuyogadvAra banne sUtranuM vistRta vivecana che. 'mi mane sAmA ' A pAThanI vyAkhyAthI laIne viSaya prAraMbha karyo ane tenI sAthe ja vizeSa Avazyaka bhASya samApta thayuM che. tenuM adhyayana karavAthI pUrva AgamonuM, vRttionuM, vaidikadarzana ane cArvAkadarzana vagerenuM jJAna thAya che. bhASA saraLa che paNa bhAva gaMbhIra che. pariziSTa-10 divavAcakajIno saMkSipta paricaya devavAcakajI saurASTra pradezanA eka kSatriya kuLanA mukuTa samAna, kAzyapa gotrI munipuMgava thayA. jeoe AcArAMga Adi agiyAra aMgasUtra ane te uparAMta be pUrvonuM adhyayana paNa karyuM hatuM.adhyayanamAM bRhaspati tulya hovAthI zrI saMghe kRtajJatA pradarzita karIne temane devavAcaka padathI vibhUSita karyA hatA. tenA mAtA pitAnAM nAma zuM hatA te zodhano viSaya che. naMdI sUtranuM saMkalana athavA racanA karanAra devavAcakajI hatA. teo ja AgaLa cAlIne samayAMtaramAM dUSyagaNInA paTTadhara gaNI thayA hatA arthAt upAdhyAyathI AcArya banyA. devI saMpatti athavA AdhyAtmika RddhithI samRddha hovAnA kAraNe devaddhigaNI nAmathI vikhyAta thayA. tatkAlIna zramaNonI apekSA e kSamApradhAna zramaNa hovAthI devaddhigaNI kSamAzramaNanuM nAma savizeSa prasiddha thayela che. eka devaddhigaNI kSamAzramaNa enAthI pahelA thayA che te kAzyapa gotrI na hatA paNa mADhara gotrI hatA. evuM kalpasUtranI sthavirAvalImAM lakhyuM che. - kAzyapa gotrI devaddhigaNI-kSamAzramaNa potAnA yuganA mahAna yugapravartaka, vicArazIla, dIrghadarzI jinavacananA ananya zraddhALu, zrIsaMghanA adhinAyaka AcArya pravara thayA che. jina pravacanane sthira temaja cirasthAyI rAkhavA mATe teozrIe vallabhIpuramAM bahuzruta munivaronA eka bRhada saMmelananuM Ayojana karyuM hatuM. te saMmelanamAM AcAryazrIe sUtrone lipibaddha karavA mATe saMmati pragaTa karI. teozrIe kahyuMbauddhika zakti pratidina kSINa thatI jAya che. jo Ape Agamone lipibaddha nahIM karIe to samasta Agama lupta thaI jaze. jo Agamono abhAva thaze to tIrthano paNa viccheda thaze. kema ke kAraNanA abhAve kAryano paNa abhAva thaze. AcArya pravaranA A prastAva aMge bahoLI saMkhyAmAM munivaro saMmata thayA paraMtu keTalAka nigraMtho A prastAvamAM saMmata na thayA. teonuM kathana hatuM ke Agamone lipibaddha karavAmAM Avaze to nigraMtha zramaNomAM AraMbha ane parigrahanI pravRtti sahaja vadhI jaze. bIjuM kAraNa teoe ema paNa kahyuM ke jo
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI naMdI sUtra Agamone lipibaddha karavAnuM kArya ucita hota to gaNadharonI hAjarImAM ja Agama lipibaddha thaI gayA hota. teo cAra jJAnanA dhAraka ane cauda pUrvadhara hatA. teoe paNa potAnA jJAnamAM joyuM haze ke Agamone lipita karavAthI AraMbha ane parigraha temaja azAtanA Adi doSo utpanna thAya che. mATe ukta doSone lakSyamAM rAkhIne teoe Agamone lipibaddha karavA karAvavAnuM kArya nahi karyuM hoya ? 10 devadiMgaNIe kahyuM- ThIka che, Agamone lipibaddha karavAthI aneka doSa utpanna thAya e vAta sAcI che ane zramaNa nigraMtho te doSonuM AcaraNa karI na zake. paraMtu jo A jJAnano sarvathA viccheda thaI jaze to zramaNa nigraMtho kevI rIte rahI zakaze ? 'mULa nAsti jhupe zALyA ?'tIrthanuM astitva jinapravacana para ja nirbhara che. mULa naSTa thaI jAya athavA zuSka banI jAya to vRkSa haryuM bharyuM kema rahI zake ? kahyuM che- sarva nAze samutpannaDaE tyagati paNDitaH / A uktine lakSyamAM rAkhIne samaya pramANe Agamone lipibaddha karavA ja sarvathA ucita che. gaNadharonA yugamAM munipuMgavonI dhAraNA zakti bahuja prabaLa hatI, buddhi svaccha ane nirmaLa hatI, hRdaya niSkalaMka ane saraLa hatuM, zraddhAnI prabaLatA hatI, A kAraNe teone pustakonI AvazyakatA na hatI. smaraNa zaktinI prabaLatAthI teo Agamone kaMThastha karIne rAkhatA hatA. teomAM vismRti doSa Avato na hato eTale temane Agamone lipibaddha karavAnI kyAre ya jarUra paDI nahIM. A kAraNe teoe Agamone lipibaddha na karyA. AvazyakatA ja AviSkAranI jananI che. A rIte temaNe saMmata na thanArA munivarone kaUcat saMmata karyAM. tyAra bAda bahuzruta munione je je Agamo kaMThastha hatA, teoe pramANikatApUrvaka Agama lakhavAnuM kArya zarU karyuM. agiyAra aMga sUtra ane cheda sUtronuM lekhana kahyuM bAramAM draSTivAda sUtranuM lakhANa karyuM nahIM paraMtu tenA AdhAre bIjA ghaNA navA zAstro--adhyayano lakhAyA, temAM naMdI sUtranI eka nUtana ane aMtima sUtra tarIke racanA karavAmAM AvI. sAthe ja temAM navA ane jUnA badhA zAstronI sUci devavAcakajIe aMgapraviSTa ane anaMgapraviSTa, kAlika ane utkAlikanA bhedathI saMkalita karI dIdhI. te Aje paNa naMdI sUtranAM zrutajJAnanA varjhanamAM upalabdha che. temAM kaMIka lipidoSa ke prakSepa doSa thayela dekhAya che, chatAM te nagaNya ane sahaja saMzodhana thaI zake evo che. naMdI sUtranA upalabdha pATha anusAra te sUtronI saMkhyA 73 thAya che. samaz2abhramathI tene ja coryAsI mAnavAmAM Ave che. devarkiMgaNIne thayA 1pa00 varSanA gALAmAM keTalAMka sUtro naSTa thavAthI Aje te 73 sUtramAMthI 50 sUtra upalabdha haze. 50 sUtromAMthI 3ra sUtrono sarva zvetAMbara jaina ekamatathI pramANabhUta rUpe svIkAra kare che. bIjA 18 sUtro mATe ghaNI jUdI jUdI vicAraNAo che. sthAnakavAsI ane terApaMthI jaino te 18 sUtrone pramANabhUta Agama koTImAM mAnya karatA nathI ane zve. mUrtipUjaka te 18 mAMthI 8-10 ne mAnya kare che. teoe paNa badhA aDhArane mAnya karyA nathI ane sAthe 5-7 bIjA ja sUtro mAnya karI lIdhA che ke je naMdInI sUcimAM che ja nahi. digaMbara jainonI vicAraNA judI ja che. teoe badhAM zAstrone viccheda mAnela che ane navA racAyela graMthone zAstrabhUta pramANa koTIe mAnI lIdhA che. teonI mAnyatA che ke vIranirvANa pachI thoDAja samayamAM sUtro saMpUrNa rahyA nathI, tenA aMza ja rahyA hatA. mATe te aMzarUpa Agamone apramANabhUta
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AtmArAmajI ma. sA.nAM ciMtano karI, aMzamAMthI aMza kADhIne navA zAstra taiyAra karyAM. te aMzanA aMzane teoe AgamarUpe pramANabhUta svIkAryA paraMtu maulika gaNadharakRta AgamonA upalabdha aMzono teoe asvIkAra karI dIdhA hatA. [evI vicitra samaja ane vicAraNAnI pAchaLa bIjuM kaMI paNa kAraNa hoI zake che. anumAnataH gaNadharo dvArA racAyela te avaziSTa AgamomAM vastra ane strImuktinA pATho spaSTa hatA. je tenI vicAraNA mATe bAdhaka hatA. mATe digaMbara jainoe aMzane asvIkAra karI aMzanA aMzane tathA pachInA AcAryo dvArA racAyelA graMthone zAstronI samAna mahattva Apela che.] chatAM bAra aMgonA nAma ane koIka aMga bAhya sUtronAM nAma teonA svIkArela zAstromAM maLe che. Adhunika koI vidvAnonI mAnyatA che ke naMdInA raciyatA devavAcaka thayA che ane Agamone lipibaddha karanArA devarkiMgaNI thayA che. mATe ukta be mahAnubhAva alaga alaga samayamAM thayA che. banne eka ja vyakti che ema nathI. paraMtu temanI A dhAraNA hRdayaMgama nathI thatI. kema ke devavAcakajIe naMdIsUtranI sthavirAvalImAM dUSyagaNI sudhI ja anuyogadhara AcArya ane vAcakonI nAmAvalIno ullekha karyo che; tethI te dRSyagaNInA ja ziSya hatA, e spaSTa thAya che ane kAzyapa gotrI devahiMgaNI kSamAzramaNa paNa dUSyagaNInA paTTadhara ziSya, AcArya hatAM mATe siddha thAya che ke devavAcaka ane devadbeigaNI eka ja vyaktinA apara nAma ane padavI che. je pahelAM devavAcakanA nAmathI vikhyAta hatA ane pachI te ja devadveigaNI kSamAzramaNanA nAmathI AgaLa jatAM vikhyAta thayA che. koI ajJAta munivare lakhyuM paNa che ke- suttattharayaNa bharie, khama-dama maddava guNehiM saMpaNNe / devaDDhi khamAsamaNe, kAsavagutte paNivayAmi / / 311 * artha:- sUtra ane artha rUpa ratno vaDe samRddha, kSamA, Indravijaya, mArdava Adi aneka guNothI saMpanna evA kAzyapa gotrIya dehiMgaNI kSamAzramaNane huM savidhi vaMdana karuM chuM. naMdI sUtranA saMkalana karanAra ane Agamone lipibata karanAra te devarkiMgaNI kSamAzramaNane lagabhaga 1500 varSa thaI gayA che. vartamAnamAM je paNa Agamo upalabdha che tenuM zreya teone phALe jAya che. vAcakagaNane jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama karavo hoya, jJAnaguNano ughADa karavo hoya, AtmAnA svarUpane prApta karavuM hoya, bhavabhramaNanA cakramAMthI nIkaLavuM hoya, to mahAna upakArI devavihaMgaNI kSamAzramaNanA saMpAdita saMkalita uddharita, A naMdI sUtranuM paThana pAThana avazya karavuM joIe.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 312 ] zrI nadI sUtra pariziSTa-11 'vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA viSaya pRSNaka viSaya 2 pRSNaka 230 145 234 98 | ka | karaNa sittarI karmajA buddhinA dRSTAMto kriyAvAdI DA-ghaDo ga | gaNipiTaka gama gRhasthaliMga siddha 81. 209 231 79 gau 37 268 ca. 193 193 gaMDikAnuyoga caraNasittarI cAlaNI cAritrAcAra citrakAra(kArmajA buddhi dAMta) cUlikAra ceTaka nidhAna (autpAtikI buddhi daSTAMta) 230 36 228 147 268 che a| akiyAvAdI artItha siddhA artIsthaMkara siddhA anuyoga dvArA avRddhi prApta anyaliMga siddhA aneka siddhA apramattasaMvata abhayakumAra arihaMtehiM adhruva anizrita anekavAdI alpa alpavidha avasthita avyaya asaMdigdha asaMyata aha akSaya akSipta ajJAnavAdI AeseNaM Ahira daMpati ApaNIkathA u| uddezana kALa upaNNa NANa-dasaNadharehi R| Rddhi prApta e eka vAdI eka siddha au| autpAtikI buddhinA dRSTAMto jaga ne 235 192 192 275 275 193 78 10ra 275 192 ja che 236 che 194 39 ra53 jaga gurU jagaNAho jagappiyAmaho jagabaMdhU jagANaMdo jaya jalaukA jAhaga jIva joNI tapAcAra trasa-sthAvara tIyapaDupaNNamaNAgayajANaehi tIrthasiddha tIrthaMkara siddha telukkaNisakkhayapUiehiM darzanAcAra ta S 231 S 208 D 80 234 99 208 110 227
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-4 viSaya dIrghakAlopadezikI saMjJA daSTivAdopadezikI saMjJA dha | dhruva dhruva na | napuMsakaliMgasiddha nitya nityavAdI nirmitavAdI niyata niyaMti nirvedanI kathA nizrita naMdISeNa 5 pajjavA paNaga pabhavo paripUrNaka pAriNAminI buddhinA dRSTAMto puSutta prakIrNaka pratipatti to pAzera pratyeka buddha siddha pramatta saMyata puruSaliMga siddha ba bilADI bahinA gula yesang bahuvidha budhita siddha bha bhagavaMtehiM bhayavaM bherI ma| mazaka pRSTA 205 206 193 275 99 275 235 235 275 231 253 190 153 231 216 59 3 3 148 221 231 99 79 99 37 >> OM OM che ? 192 192 99 2 44 yAtrA va | vajasvAmI za mahiSa mithyAdaSTi mizradaSTi meSa zuzruSA zaila dhana sa |samyag daSTi Y 4 sa viSaya vAcanA vAcanA vidhi vinayavAdI vikSepaNI kathA vIryAcAra tu vaiSTaka vainayikI buddhinA dRSTAMto zAzvata zAzvatakRta zravaNa vidhi samucchedavAdI sadezana La sayogI saMyata |saMyatA saMyata saMveganI kathA ha hetu upadezikI saMjJA kSipra jJAnAcAra savamUhiM |svayaMbuddha siddha strIliMga siddha svaliMga siddha limaDa |saMdigdha 313 pRSNaka 37 77 77 37 230 15 230 280 236 253 230 230 137 275 231 280 279 3 77 235 231 89 OM 4 4 4 = ? 8 8 % $ $ $
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ e 3 ne e gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * * * * . * . . * * * . * mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeDa, rU. upAsanA, ku. kIMjala mAnuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla sukhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa sukhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, saputra - zrI pArasa - riddhi turakhIyA mAtRzrI kiraNabena pravINacaMdra dozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa Dagara harane - putra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI amatI bhAI zAha zrI kizorabhAI zAha zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtRzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste - zrI rAjezabhAI bhImANI mAtRzrI kIkIbena desAI, haste - zrI kaulezabhAI-mInAbena desAI zrI aMjAbhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI puMjANI mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahenA, haste - satrI zrI kirITa-arUNA, - zrI ajaya - nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAnuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI zrI vajIbhAI zAha parivAra rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembura kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA pa
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ * . . * * * * * * * * . zruta anumoda zrImatI Do. bhAratIbena - DaoN. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI haryA bhUpendra modI, zrImatI amitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI . mAtRzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA zrI mInAbena harIzabhAI desAI zrI pAritoSa Ara. zAha zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha jaina jAgRti senTara zrI mukunda Ara. zeTha zrI ketanabhAI zAha * zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrImatI guNavaMtIbena praphulacaMdra domaDIyA zruta sadasya zrI rAjeza kalyANabhAI gAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI harane - sau. hInA zaileza saMghavI, au. sonala hirena saMghavI U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.''
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org