________________
મતિજ્ઞાન
૧૮૯
સુધી પહોંચી જાય કે મને અમુક વ્યક્તિએ અર્થાતુ દેવદત્તે જ જગાડ્યો છે, એવો નિર્ણય થઈ જાય તેને અવાય કહે છે. તે પ્રસંગને કે શબ્દોને સંખ્યા અને અસંખ્યાત કાળ સુધી સ્મૃતિમાં રાખે તેને ધારણા हेछ.
પ્રતિબોધક અને મલ્લક એ બન્ને દષ્ટાંતથી વિષયને સ્પષ્ટ કરીને શાસ્ત્રકાર પાંચે ય ઈન્દ્રિય અને મનના વિષયને સ્પષ્ટ રૂપે કહે છે.
પાંચ ઈન્દ્રિય અને મનનાં અવગ્રહ આદિ :| २२ से जहाणामए केइ पुरिसे अव्वत्तं सदं सुणिज्जा, तेणं सद्दे त्ति उग्गहिए, णो चेव णं जाणइ, के वेस सद्दे त्ति? तओ ईहं पविसइ, तओ जाणइ अमुगे एस सद्दे। तओ णं अवायं पविसइ, तओ से उवगयं हवइ । तओ धारणं पविसइ, तओ णं धारेइ संखिज्जं वा कालं, असंखिज्ज वा कालं ।
से जहाणामए केइ पुरिसे अव्वत्तं रूवं पासिज्जा, तेणं रूवे ति उग्गहिए, णो चेव णं जाणइ के वेस रूवे ति ? तओ ईहं पविसइ, तओ जाणइ अमुगे एस रूवे । तओ अवायं पविसइ, तओ से उवगयं हवइ । तओ धारणं पविसइ, तओ णं धारेइ, संखेज वा कालं, असंखिज्ज वा कालं ।
से जहाणामए केइ पुरिसे अव्वत्तं गंधं अग्घाइज्जा, तेणं गंधे त्ति उग्ग- हिए, णो चेव णं जाणइ के वेस गंधे त्ति? तओ ईहं पविसइ, तओ जाणइ अमुगे एस गंधे । तओ अवायं पविसइ, तओ से उवगयं हवइ । तओ धारणं पविसइ, तओ णं धारेइ संखेज्जं वा कालं, असंखेज वा कालं ।
से जहाणामए केइ पुरिसे अव्वत्तं रसं आसाइज्जा, तेणं रसे त्ति उग्गहिए, णो चेव णं जाणइ के वेस रसे ? तओ ईहं पविसइ, तओ जाणइ अमुगे एस रसे । तओ अवायं पविसइ, तओ से उवगयं हवइ । तओ धारणं पविसइ, तओ णं धारेइ संखेज वा कालं, असंखेज्ज वा कालं ।
से जहाणामए केइ पुरिसे अव्वत्तं फासं पडिसंवेइज्जा, तेणं फासे त्ति उग्गहिए, णो चेव णं जाणइ के वेस फासे त्ति ? तओ ईहं पविसइ, तओ जाणइ अमुगे एस फासे । तओ अवायं पविसइ, तओ से उवगयं हवइ । तओ धारणं पविसइ, तओ णं धारेइ संखेज्जं वा कालं, असंखेज्जं वा कालं ।
