________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
२७६
सूत्रकृताङ्गसत्र अन्वयार्थ:-- (एवं) एवम् उक्तप्रकारेण (एगे) एके केचन नियतिवादिनः 'पासत्या' पाश्चस्थाः-पार्श्व-मोक्षमार्गबहिर्भागे स्थिताः, अथवा पाशस्था इति कर्मबन्धरूपपाशबद्धाः सन्ति, ते (भुजो) भूयो भूयः (विप्पगब्भिया) विप्रगल्भिताः धाष्टर्यमासादिताः धृष्टाः सन्ति नियतिवादमाश्रित्यापि दानपुण्यादि क्रियायां प्रवर्तनात् (एवं) एवम् अनेन रूपेण (उवटिया संतो) उपस्थिताः सन्तः नियतिवादे तिष्ठन्तः सन्तः (ते) ते नियतिवादिनः (न दुक्खविमोक्खया) न दुःखविमोक्ष काः जन्ममरणादि दुःखाद् न विमुक्ता भवन्ति सम्यग् ज्ञानविकलत्वात्तेषाम् ॥५॥
शब्दार्थ-एवं-एवम्' इसप्रकार 'एगे एके' कोई नियतिवादी ‘पासत्था पावस्था: पाश्वस्थ कहते हैं 'ते--ते' वे 'भुजो--भूयः बार-बार 'विप्पगम्भिया --विनगल्भिताः' नियति को कर्ता कहने की धृष्टता करते हैं एवं-एवम्' इसप्रकार 'उवठियासंतो-उपस्थिताः सन्तः' उपस्थित होकर भी 'ते--ते' वे 'न दुक्खविमोक्खिया-न दुःखविमोक्षकाः' जन्ममरणादि दुःख छुडाने में समर्थ नहीं है ॥५॥
___ -अन्वयार्थ--- इस प्रकार कोई कोई नियतिवादी 'पासस्थ, है। पासस्थ, शब्द के दो संस्कृतरूप होते हैं--पार्श्वस्थ और पाशस्थ । पाश्वस्थ का अर्थ है-मोक्षमार्ग से बाहर स्थित और पाशस्थ का तात्पर्य है कर्म बन्धनों से बँधे हुए । वे वार वार धृष्टता करते हैं । उनकी धृष्टता यह है कि वे नियतिवाद को स्वीकार करके भी दानपुण्यादि क्रिया में प्रवृत्ति करते हैं । इस प्रकार नियतिवाद में स्थित वे नियतिवादी दुःखों से मुक्ति नहीं पा सकते, क्योंकि वे अज्ञानी हैं ॥५॥ ___ –'एच-एवम्' या प्रमाणे 'एगे-एके नियती पाटी पासस्था-पार्श्व स्थाः' पाथ वाय छे. 'ते ते तेमा 'भुजो भूयः पारंवार विष्पगभिया-विप्रगल्भताः' नियतिने तावानी वृष्टता रे छे. 'वं एवम्' या रीते उवष्टिया लता उपस्थिताः सन्तः नियतिस्वाहमा उपस्थित थाने ५ ते ते ते 'न दुश्वविमोक्खिया-न दुःखविमोक्षकाः' भन्म भ२९ ३५ी हुयी टवाने त भान यता नथी ॥५॥
मन्वयार्थ આ પ્રકારે કઈ કઈ નિયતિવાદી “પાર્થ” છે. પાર્થ શબ્દના બે સંસ્કૃત રૂપ થાય છે. (૧) પાધુરી અને ૨) પાશ. પાર્થસ્થ મોક્ષમાર્ગની બહાર રહેલાને પાશ્વસ્થ કહે છે અને “
પાર્થ” એટલે કર્મબન્ધન વડે બંધાયેલા, તેઓ વારંવાર ધૃષ્ટતા કરે છે. તેમની ધૃષ્ટતા એ છે કે તેઓ નિયતિવાદમાં માનતા હોવા છતાં પણ દાન, પુણ્ય આદિ ક્રિયાઓમાં પ્રવૃત્ત રહે છે. આ પ્રકારના તે નિયતિવાદીએ દુઃખમાંથી મુક્ત થઈ શકતા નથી, કારણ કે તેઓ અજ્ઞાની છે.
For Private And Personal Use Only
