________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
५१०
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सूत्रकृताङ्गसू
टीका
'जह' यथा येन प्रकारेण 'पंसुगुंडिया' पांसुगुण्ठिता रजसा अवकीर्णा । व्याप्तेत्यर्थः, 'सउणी' शकुनिका=पक्षिणी 'स्यिं स्यं' सितं वद्धं शरीरे लग्नं 'रयं' रजः = धूलिम् 'विह्णीय' विधूय= शरीरं कंपयित्वा 'सई' ध्वंसयति = अपनयति ' एवं ' एवम् तथा 'दवि' द्रव्यः, भव्यो जीवः । ' ओवहाणवं उपधानवान् = उग्र उग्रतरो ग्रतमाभिग्रहादिसहिताननादितपःकारी । 'दवासी' रुप..पः शील:- 'माहणे' माहन :- मा कमपि प्राणिनं घातयेति उपदेशो यस्य इत्थंभूतः अहिंसावतवान्, 'कम्मं' कर्म 'ख' क्षपयति 'उपधानवान्' तपस्वी उभयत्रापि तपसोऽभिधानात् तपः प्रधानोहि अनगारो भवति । यथा पक्षी शरीरसंलग्नं रजः शरीरकम्पनेन शरीरात पृथकरोति तथा मुक्तिगमनयोग्यः पुरुषः तपस्वी अनशनादिना स्वात्मसम्बद्धं शुभाशुभकर्म विनाशयति । ततः कर्मक्षयात् कृत्स्न
- टीकार्थ
जैसे रज (धूल) से लिप्त हुइ पक्षिणी, शरीर में लगी हुई रज को शरीर कँपाकर हटादेती है, इसी प्रकार भव्य जीव, उग्र, उग्रत्तर और उग्रतम अनशन आदितप करने वाला, तपस्वी 'किसी भी प्राणी का घात मत करो ' ऐसा उपदेश करने वाला अहिंसावती साधु कर्मों का क्षय करता है ।
यहां 'उपधानवान् ' और ' तपस्वी' इन दोनों विशेषणों के द्वारा तप का कथन करके यह प्रकट किया गया है कि अनगार तपः प्रधान होते हैं । जैसे पक्षी शरीर में लगी हुई रज को शरीर कँपा कर हटा देता है, उसी प्रकार मोक्षाभिलाषी मुनि अनशन आदि तप के द्वारा अपनी आत्मा के साथ बँधे हुए कर्मों का क्षय करता है । तत्पश्चात् कर्मक्षय से समस्त कर्मों के
-टीअर्थ
જેવી રીતે શરીર પર લાગેલી રજથી લિપ્ત થયેલી પક્ષિણી; પેાતાની પાંખાને ફ ડાવીને તથા શરીરને કપાવીને તે રજને દૂર કરી નાખે છે, એજ પ્રમાણે ભવ્ય જીવ ઉગ્ર ઉગ્રત અને ઉગ્રતમ અનશન આદિ તપ કરનાર તપરવી, કોઈ પણ જીવની હિંસા ન કરે ' ‘મા હણેા ! મા હણેા ! ' એવા ઉપદેશ આપનાર અહિંસાવ્રત ધારી સાધુ પણ કર્મનો ક્ષય કરે છે.
For Private And Personal Use Only
અહીં ‘ ઉપધાનવાન’ અને ‘તપરવી' આ બે વિશેષણાનો પ્રયોગ કરીને સૂત્રકારે એ વાત પ્રકટ કરી છે કે અણગારા તપ:પ્રધાન હેાય છે. જવી રીતે પક્ષી પેાતાનાં શરીર કંપાવીને શરીર પર લાગેલી રજ દૂર કરી નાખે છે, એજ પ્રમાણે મેક્ષાભિલાષી મુનિ અનશન આદિ તપ દ્વારા પેાતાના આત્માની સાથે બદ્ધ થયેલાં કર્મોના ક્ષય કરે છે. ત્યાર
