________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
६०२
"सूत्रकतासो संयमे उपस्थिताः (कासवस्स) काश्यपस्य महावीरस्य (अणुधम्मचारिणो) अनुधर्मचारिणः, ग्रामभ्यो विरताः महावीरस्य धर्मचारिम इति मया श्रुतमिति ॥२५॥
टीका 'मे' मया 'अणुस्सुयं अनुश्रुतम् । किमनुश्रुतं भवता तत्राह-'गामधम्मा' ग्रामधर्माः शब्दादयो विषया मैथुनादयो वा । केषां कृते इमे ग्रामधर्मास्तत्राह'मणुयाणं' मनुजानाम्, मनुष्याधिकारत्वात् शास्त्रस्य । अथवा-मनुजेत्युपलक्षणं सर्वेषामेव जीवानाम्, ते ग्रामधर्माः । 'उत्तरे' उत्तराः दुर्जेया जेतुमशक्याः । 'आहिया' आख्याताः कथिताः, प्रतिपादिता इति यावत् । ग्रामधर्माणां दुर्जेयत्वं तीर्थकरादिभिः प्रतिपादितम्, इति तेभ्य एव तीर्थकरेभ्यो मयापि श्रुतम् । एतादृशग्रामधर्मेभ्यः जसि विरयाः' येभ्यो विरतायाः तादृशधर्म परित्यज्य, 'समुडिया' समुत्थिताः, गमधर्म परित्यज्य संयमाऽनुष्ठानाय प्रवृत्ता एव केचन पुरुषधौरेया विरत होकर जो संयम में पराक्रमी होते हैं, वे ही काश्यप अर्थात् महावीर के धर्म के अनुयायी हैं ॥२५॥
___टीकार्थ
हे जम्बू ! मैंने प्रभु के पास सुना है जम्बूस्वामी पूछते हैं हे भदन्त आपने क्या सुना है ? सुधर्मास्वामी कहते हैं-ग्रामधर्म अर्थात् शब्दादि विषय
और मैथुन आदि मनुष्यों के लिए दुर्जेय हैं । यों तो ये विषय प्राणी मात्र के लिए दुर्जेय हैं किन्तु मनुष्य ही शास्त्र का अधिकारी है इस कारण मनुष्य का ही उल्लेख किया है। अथवा मनुष्य शब्द यहाँ उपलक्षण है, उससे सभी जीवों का ग्रहण समझ लेना चाहिए इन ग्रामधर्मों की दुर्जेयता तीर्थकरों आदि ने प्रतिपादन की है और उन्हों तीर्थकरों से मैने सुना है । इन ग्रामधर्मों से विरत होकर अर्थात् इन्हें त्याग कर जो संयम के पालन में કરેલું છે. જેમાં તેમાંથી વિરત (નિવૃત્ત) થઈને સંયમની આરાધનામાં પ્રવૃત્ત થાય છે, તેમને જ કાશ્યપ ત્રીય મહાવીરના ધર્મના અનુયાયીઓ કહેવાય છે. પરિપાલ
સુધમ સ્વામી જંબુસ્વામીને કહે છે કે મેં ખુદ મહાવીર પ્રભુની સમીપે તેમનું આ કથન સાંભળ્યું છે કે “ગ્રામધર્મ પર વિજય મેળવવાનું કાર્ય મનુબે માટે ઘણું જ દુર છે.” શબ્દાદિ વિષય અથવા મંથન આદિ રૂપ ઇન્દ્રિયના વિષયને લેકધર્મ કહે છે. તે કામ મનુષ્યને માટે દુજેય ગણાય છે. જો કે તે વિષય સમસ્ત જેને માટે દુર્જાય છે, છતાં અહીં મનુષ્યને જ ઉલ્લેખ કરવાનું કારણ એ છે કે મનુષ્યજ શાસ્ત્રના અધિકારી છે. અથવા મનુષ્ય શબ્દ અહીં ઉપલક્ષણ છે, તેના દ્વારા સમસ્ત જેને પણ ગ્રહણ કરવા જોઈએ
For Private And Personal Use Only
