________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
,
innrr बोधिनी टीका प्र.अ. २ उ ३ साधूनां परिषहोपसर्ग सहनोपदेशः १५१ तरुणे युवावस्थायामेव 'तुट्ट' त्रुटयति नश्यति आवीचिमरणेन प्रतिक्षणं विशरा रुस्वभावत्वात् 'इचरवासे य बुज्झह' इत्वरवासं च बुध्यध्वम् अल्पदिननिवासमिव जानीथ सागरोपमापेक्षया कतिपयनिमेषमात्रत्वात् 'गिद्धनरा' - वृद्धनराः - नरालघुप्रकृतयः गृद्धाः - वृद्धिभावं प्राप्ताः क्षुद्रमनुजाः, 'कामेसु' कामभोगादौ 'मुच्छिया' मूच्छिताः - नरकादिगतिं गच्छन्ति, अस्मिन् संसारेऽन्यवस्तूनां जीवनोपकरणानां तु का कथा समस्तसुखसाधनं जीवनमेव अनित्यतयाऽऽघातं पश्यत | इदं जीवनमावीचिमरणेन प्रतिक्षणं क्षीयते । अथवा--अध्यवसाननिमित्तस्वरूपोपक्रमकारणेन कश्चित् शतायुरपि युवावस्थायामेव म्रियते । यद्वा ततोऽपि न्यूने वयसि मरगमाप्नोति । अथवा - अस्मिन् मनुष्यलोके सर्वतोऽधिकं शतवर्षमायुः तदपि वर्षशतान्ते नश्यति । इदमप्यायुः सागरोपमकालाऽपेक्षयाऽतिन्यूनमेव, अतोऽल्प समयवास तुल्यमेव तदायुः | आयुषः समझो | परन्तु तुच्छ प्रकृति के लोग कामभोगो में आसक्त और मूर्च्छित होकर नरक आदि कुगतियों को प्राप्त होते हैं ।
आशय यह है कि इस संसार में जीवनोपयोगी बात ही क्या समस्त सुखों के साधन इस जीवन के करो । यह जीवन अनित्यता द्वारा आघात है। आयुकर्म के दलिकों का निर्जीण होने रूप आवीचिमरण से इसका विनाश हो रहा है | arata अध्यवसाय एवं शस्त्रादिनिमित्त रूप उपक्रमों द्वारा सौ वर्ष तक जीने वाला पुरुष भी तुरुग अवस्था में ही मरण शरण हो जाता है । या इस मनुष्यलोक में सौ वर्ष की आयु सबसे अधिक गिनी जाती है । वह भी सौ वर्ष के अन्त में समाप्त हो जाती है । यह आयु भी arre काल की अपेक्षा अत्यन्त न्यून है | अतएव इतनी आयु भी अल्पથઇ જતુ હેય છે. તેથી આ જીવનને ઘેડા દિવસના નિવાસ રૂપ સમજો. આ વાતને પણ ઘડુણ નહી કરનારા તુચ્છ પ્રકૃતિવાળા લેાક કામમેગે!માં આસક્ત અને મૂર્છિત થઇને નરકાદિ દુર્ગાતિમાં ઉત્પન્ન થઇને અસહ્ય યાતનાઓ ભોગવે છે. તાપ એ કે-આ સંસારમાં જીવનપયોગી અન્ય વસ્તુ વિષે ભલે વિચાર ન કરે, પરન્તુ સમસ્ત સુખના સાધન રૂપ આ જીવનને! તે! જરા વિદ્યાર કરે ! આ મનુષ્યજીવન અનિત્ય છે, ક્ષણે ક્ષણે આયુકના દિલકોના નિભું થવા રૂપ આવીચિમરણની અપેક્ષાએ તે તેના વિનાશ થઈ રહ્યો છે. અથવા મનુષ્યનું આયુષ્ય ૧૦૦ વર્ષનુ ભલે ગણાતું હાય, પણ તીવ્ર અધ્યવસાય અને શસ્ત્રાદિ નિમિત્ત રૂપ ઉપક્રમેા દ્વારા માણસ યુવાવસ્થામાં પણ મરણને શરણ થાય છે. કદાચ કોઈ માણસ પૂરા ૧૦૦ વર્ષ સુધી જીવે, તે પણ એટલે કાળ સાગરોપમ કાળની અપેક્ષાએ અત્યન્ત ન્યૂન છે. તેથી આટલા આયુષ્યને
For Private And Personal Use Only
अन्य वस्तुओं की तो सम्बन्ध में ही विचार अनित्य है क्षण क्षण में
