________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. निजपुत्रेभ्यः भगवादिनाथोपदेशः ५७५ संबन्धिनः-सिंहव्याघ्रादिकृतान् ‘मणुया' मनुष्यसंबन्धिनो मनुष्यकृतान्-सत्कारपूजादण्ड कशादिताडनजनितान् अनुकूलान् प्रतिक्लान् 'दिव्वगा' दिव्यगान् व्यन्तरादिना हास्यप्रद्वेषादिजनितान् इत्येतान् तिविहा त्रिविधान् त्रिविधानपि उपसर्गान 'अहियासिया अधिसहेत-कर्मनिर्जराभावनया सहनं कुर्यात् किन्तु तादृश भयादिना 'लोमादीय लोमादिकम् ‘ण हारिसे' न हर्षयेत् न प्रचालयेत् लोमादिकमित्यत्राऽऽदिपदात् दृष्टिमुखविकारादीनां संग्रहः शून्यागारमुपस्थितो महामुनिः तिर्यक् मानुषदेवतासंवधिनखिविधानुपसर्गान् निर्जराभावनया सहेत । भयेनस्वकीयमुखादीनपि न विकंपयेत् किन्तु ऐषु भयंकरेषु शिविधेषु समुत्पन्नेष्वपि उपसर्गेषु मेरुरिवाचलो भवेदिति 'अन्यत्राप्युक्तम् ।।
उपसर्गत्रयान यस्तु सहते शान्तधीर्मुनिः ।
रोमादीन्कम्पये नैव शून्यागारगतोऽपि सन् ॥१ गा० १५॥ करता है ? सो कहते हैं-सिंह व्याघ्र आदि तिर्यंचो द्वारा किये हुए, मनुष्यों द्वारा किये हुए देवद्वारा किये हुए अर्थात् वंदन दंड या चाबुक आदि का प्रहार रूप अनुकूल या प्रतिकूल तथा हास्य या द्वेषके कारण व्यन्तर आदि देवों द्वारा किये हुए तीनों प्रकारके उपसर्गों को सहन करे अर्थात् कर्म निर्जराकी भावना से सह ले। किन्तु उन भयों से रोम आदि भी न हिलने दे। रोमके साथ जुडे हुए 'आदि' पद से दृष्टि या मुख के विकार आदिका ग्रहण समझना चाहिए। शून्यागार मे उपस्थित महामुनि तिर्यचों मनुष्यों और देवो संबंधी तीनों प्रकार के उपसर्गों को निर्जरा की भावना से सहन करे भय के कारण अपने मुख आदि को कम्पित न करे किन्तु इन तीनों प्रकार के भयंकर उपसगों के उपस्थित होने पर भी मेरु की तरह अचल रहे । अन्यत्र भी कहा हैજોઈએ. ઉપસર્ગોના ત્રણ પ્રકાર નીચે પ્રમાણે છે--સિંહ, વાઘ, આદિ તિર્યચકૃત, (२) मनुष्य कृत मने (3) हेवत. तेणे मा रणे प्रा२ना पस! साउन ४२१॥ જોઈએ. અને વંદન, દંડ અથવા ચાબુક આદિના પ્રહાર દ્વારા કરાતા અનુકૂળ અને પ્રતિકૂળ ઉપસર્ગો પણ સહન કરવા જોઈએ. તથા હાસ્ય અથવા શ્રેષને કારણે વ્યન્તર આદિ દેવે દ્વારા જે ઉપસર્ગો કરવામાં આવે, તેમને પણ સહન કરવા જોઈએ આ ત્રણે પ્રકારના ઉપસર્ગો કર્મનિર્જરની ભાવનાથી તેણે સહન કરવા જોઈએ. તે ઉપસર્ગોને કારણે તેનું રૂંવાડું પણ ફરકવું જોઈએ નહીં, મુખ પર અથવા દૃષ્ટિમાં સહેજ પણ વિકાર થે જોઈએ નહીંઆ ઉપસર્ગોને કર્મની નિર્જરી કરવાની ભાવનાથી તેણે સહન કરવા જોઈએ ઉપસર્ગો આવી પડે ત્યારે ભયને કારણે તેના મુખ અને શરીરમાં કંપન થવું જોઈએ. નહીં, પરંતુ તેણે ઉપસર્ગો આવી પડવા છતાં તેના સમાન અચલ રહેવું જોઈએ. અન્યત્ર
For Private And Personal Use Only
