________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सूत्रकृताङ्गसूत्रे .. मध्येच-भू१ भुवः२, स्वः३, महः४, जनः५, तपः६, सत्यः७, इत्येवं रूपाणां सप्तानामूर्ध्वलोकानाम् । एवम्-अतल१ वितल२ सुतल३ तलातल४ पाताल५ महापाताल६ रसातल७ रूपाणां च सप्तानामधोलोकानां चेति चतुर्दशभुवनानामुत्पत्तिरभूत् । एवं पृथिवीजलतेजोवायुगगनसरित् समुद्रपर्वतादीनां सर्वेपामुत्पत्तिरभूत् । तदुक्तम्- "आसीदिदं तमोभूतमप्रज्ञातमलक्षणम् ।
अप्रतय॑मविज्ञेयं, प्रसुप्तमिव स तः" ॥१॥ इति ।। एवं क्रमेण 'असो' असौ ब्रह्मा 'तत्त' तत्त्वं सर्वपदार्थजातं तदण्डक्रमपरम्परया 'अकासी' अकार्षीत् कृतवान् । ते च ब्राह्मणश्रमणपौराणिकस्मदो विभाग हो गए ऊर्ध्व भाग और अधोभाग । मध्य में (१) भू (२) भुवः (६) स्वः (४) मह (५) जन (६) तप और (७ ) सत्य, इन सात लोकों की तथा (१) अतल (२) वितल (३) सुतल (४) तलातल (५) पाताल (६) महापाताल और (७) रसातल नामक सात अधो लोकों की उत्पत्ति हुई। इस प्रकार चौदह लोक बन गए । इसी प्रकार पृथिवी, जल, तेज, वायु, गगन, नदी, समुद्र और पर्वत आदि सभी की उत्पत्ति हुई । कहा भी हैं- यह सब अन्धकार जैसा था, सर्वथा अज्ञात था, इसका कोई लक्षण नहीं था, इसके विषय में तर्क से भी कुछ नहीं जाना जा सकता था, अज्ञेय था, सभी और सर्वथा सुप्त शून्य जैसा था । ___ ब्रह्मा ने इस प्रकार अंडे से आरंभ करके अनुक्रम से सब पदार्थों की रचना की । परन्तु वे ब्राह्मण, श्रमण, पौराणिक एवं स्मृति अनुयायी गया (१) मास, (२) अधोला। मध्यम (१) (भू, (२) भुपः (3) २१ः, (४) भर; (५) न, (६) त५ माने (७) सत्य, मसात योनी तथा (१) मतस, (२) वित (3) सुतस, (४) तसतस(५) पाताa, (६) मायाता मने (७) २सात नामना સાત અધ લેકની ઉત્પત્તિ થઈ
આ પ્રકારે ૧૪ લેકની ઉત્પત્તિ થઈ ગઈ એજ પ્રમાણે પૃથ્વી, જળ, તેજ વાયુ, આકાશ, સમુદ્ર અને પર્વત આદિ બધાં પદાર્થોની ઉત્પત્તિ થઈ ગઈ કહ્યું પણ છે કે–
સકળ વિશ્વ પહેલાં અંધકારમય હતું, સર્વથા અજ્ઞાન હતું, તેનું કોઈ લક્ષણ ન હતું તર્ક દ્વારા પણ તેને વિષે કંઈ જાણી શકાતુ નહીં, અય હતું અને ચારે તરફ સર્વથા સૂત શૂન્ય જેવું હતું.
બ્રહ્માએ આ પ્રકારે ઈડાથી શરૂઆત કરીને કેમ કમે સઘળા પદાર્થોની રચના કરી પરંતુ તે બ્રાહ્મણો, શ્રમણો, પૌરાણિક અને સમૃત્તિના અનુયાયીઓ વાસ્તવિક
For Private And Personal Use Only
