________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सूत्रकृतामधे विजानीयात, (समुप्पाय) समुत्पाद-दुःखकारणम् , पूर्वोक्तकुमतस्थापनादिकम् वर्तते इत्येवम् (अजाणता) अजानन्तः अनवबुध्यमानाः पुरुषाः, संवरं संवरम् दुःखनिरोधोपायभूतं तपःसंयमलक्षणम् (कह) कथम् केन प्रकारेण (नायंति) ज्ञास्यन्ति, अपितु नैव ज्ञास्यन्तीति । ये पुरुषाः दुःखकारणं न जानन्ति, ते दुःखोच्छेदकं कारणं कथमिव ज्ञास्यन्ति । नैव कथमपि ज्ञास्यन्ति तस्मात् दुःखकारण ज्ञानमावश्यकम् । ज्ञाते च तस्मिन् तदुच्छेदकोपायस्याऽपि तथा कथंचित्परिज्ञानसम्भवादिति भावः ॥१०॥
टीका "अमणुन्नसमुप्पाय" इत्यादि । मनसा अनुकूलवेदनीयतया ज्ञायते यत् , तन्मनोमं सुखम् । तादृशसुखस्य कारणमपि मनोज्ञम् कारणे कार्योंपचारात् । तथाच मनोझं शुभाऽनुष्ठानम् , प्राणानुकम्पादिकम् , न मनोज्ञम्के इस कारण को नहीं जानते हुए अज्ञानी जन संवर को-दुःख निरोध के कारणभूत तप और संयम आदि को किस प्रकार जानेगे ? अर्थात् नहीं जानसकते हैं । अभिप्राय यह है कि जो दुःख के कारण को नहीं जानता वह दुःखविनाश के कारण को कैसे जान सकता है ? नहीं जान सकता। दुःख के कारण को जान लेने पर ही दुःख के विनाश के कारण को जाना जा सकता है ॥ १० ॥
टीकार्थजो मन को अनुकूल लगता है वह मनोज्ञ कहलाता है । इस प्रकार मनोज्ञ का अर्थ मुख है। कारण में कार्य का उपचार करने से सुख का कारण भी ‘मनोज्ञ' कहलाता है। यहां मनोज्ञ का तात्पर्य शुभ अनुष्ठान है માણસે સંવરને- દુઃખનિરોધના કારણરૂપ તપ, સંયમ આદિને કેવી રીતે જાણી શકે? અજ્ઞાનિયે તપ સંયમ આદિનું મહત્વ તે સમજતા જ નથી. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે જેઓ દુઃખના કારણને જ જાણતા નથી, તેઓ દુઃખના કારણેને તે કેવી રીતે જાણી શકે ? દુઃખના કારણોને જાણી લેવામાં આવે, તે જ તેના વિનાશને ઉપાય કરી શકાય છે. તમે
____-टीમનને જે અનુકૂળ લાગે છે, તેને મને કહેવામાં આવે છે. આ પ્રકારે મનોજ્ઞ પદ અહીં સુખનું વાચક છે. કારણમાં કાર્યને ઉપચાર કરવાથી સુખના કારણને પણ “મનેસ?” કહેવાય છે. અહી શુભ અનુષ્ઠાન એટલે કે જીવો પ્રત્યેની અનુકંપા આદિને “મજ્ઞ”
For Private And Personal Use Only
