________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सामयाथ बोधिनी टीका प्र. श्रु. भ. १ उ. ३ प्रक्तियादिनामनर्थ प्रदश नम् ३२९
यत्-स्वमताग्रही पुरुषो यत्र स्वस्य मतिर्निविष्टा भवेत् तत्रैव स्व युक्ति यथा कथश्चिदपि प्रतिपाद्य स्वमतं स्थापयति किन्तु निष्पक्षपुरुषः स्वबुद्धि तत्रैव स्थापयति यत्र तत्त्वनिर्णायिका युक्ति गच्छतीति ॥१५॥
“सम्प्रति पूर्वोक्तवादिनामनथै प्रदर्शयन्नाह-सूत्रकारः-"असंबुडा" इत्यादि।
असंवुडा अनोदीयं, भमिहिति पुणो पुणो । कप्पकालमुवज्जति ठाणो आसुरकिन्विसिया ॥१६
छायाअसंवृता अनादिकं भ्रमिष्यन्ति पुनःपुनः ।
कल्पकालमुत्पद्यन्ते स्थाना आसुरकिल्विषिकाः ॥ १६ 'आग्रही पुरुष युक्ति को वहीं घसीट ले जाना चाहता है, जहाँ उसकी बुद्धि (श्रद्धा) जमी हुई है, किन्तु जो पक्षपात रहित होता है वह युक्ति के अनुकूल श्रद्धा करता है ॥१॥ __ अर्थात् स्वमत का आग्रह रखने वाला पुरुष अपनी बुद्धि जहां निविष्ट है अर्थात् जिस पर वह श्रद्धा रखता है, उसी ओर जैसे तैसे युक्ति को घसीट कर अपने मत की स्थापना करता है किन्तु निष्पक्ष मनुष्य अपनी बुद्धि को वही स्थापित करता है, जहां तत्त्व निर्णायक युक्ति होती है ।।१५।।
अब सूत्रकार पूर्वोक्तवादी को दोष दिखलाते हुए कहते हैं-"असंवुडा" ... शब्दाय-ये 'असंबुडा-असंवृताः' इन्द्रिय जयसे रहित अर्थात् इन्द्रियके वश बने हुए लोक 'अणादीय-अनादिकम्' आदि रहित इस अनन्त संसारमें 'पुणो-पुणो-पुनः पुनः' बार बार 'भमिहिंति-भ्रमिष्यन्ति' भ्रमण करेंगे तथा
” આગ્રહી પુરુષ યુક્તિને તાણી ખેંચીને ત્યાં જ લઈ જવા માગે છે કે જ્યાં તેની બુદ્ધિ (શ્રદ્ધા) જામી હોય છે. પરંતુ જે માણસ પક્ષપાતથી રહિત હોય છે. તે યુક્તિને અનુકૂળ શ્રદ્ધા રાખે છે. તેના એટલેકે પિતાના મતને આગ્રહ રાખનાર પુરુષ જેમાં શ્રદ્ધા ધરાવતા હોય છે, તે તરફ જ યુક્તિને તાણી ખેંચીને-પિતાના જ મતનું પ્રતિપાદન કરનારી વિચિત્ર દલીલે કરીને પિતાના મતની સ્થાપના કરે છે. પરંતુ નિપક્ષ મનુષ્ય તે પિતાની બુદ્ધિ (શ્રદ્ધા) ની ત્યાં જ સ્થાપના કરે છે, કે જ્યાં તત્વનિર્ણાયક યુક્તિ હોય છે. ll૧પ
હવે સૂત્રકાર પૂર્વોક્ત મતવાદીઓના દેષ પ્રગટ કરીને તેમને કેવું ફળ પ્રાપ્ત થાય छे ते मतावे छ "असं वुडा' त्या___शहाथ-'असंवुडा-असंवृतान्द्रिय यथी २हित अर्थात न्द्रियना वश मनेस सो 'अणादीय- अनादिकम्' हि विनाना मा अनन्त ससारमा 'पुणो-पुणो-पुनः पुनः'
For Private And Personal Use Only
