________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थ बोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १ उ. २ अज्ञानवादिमतनिरूपणे मृगदृष्टान्तः २८१ शङ्कन्ते= शङ्कां कुर्वन्ति । तथा ( संकियाई) शङ्कितानि - शङ्कास्पदानि प्रति ( असंकिणो ) अशङ्किनः=शङ्कारहिता भवन्ति ( परिताणियाणि ) (परित्राणिकानि=परित्राणयुक्तानि स्थानानि (संकंता) शङ्कमानाः, एतादृशा मृगाः शङ्कास्पदं जानानाः (पासिता णि) पाशितानि = पाशयुक्तानि स्थानानि प्रति (असंकिणो) अशङ्किनः = शङ्कामकुर्वाणाः (अण्णाण भयसंविग्ना) अज्ञानभयसंविग्नाः=अज्ञानजनितभयेन संत्रस्ताः सन्तः ( तहिं तर्हि ) तत्र तत्र = तस्मिन् तस्मिन् पाशयुक्ते स्थाने ( संपलिति) संपर्ययन्ते गच्छन्ति तत्रैव गत्वा पतन्ति ||६|७||
टीका - भावगम्या, सभावश्चेत्थम् - रक्षाविरहिता वेगवन्तो मृगाः अशङ्कि - तानि शङ्कमानाः, शङ्कितानि चाऽशङ्कमानाः । अनेन प्रकारेण परित्राणस्थानानि शङ्कमाना, पाशस्थानानि चाशङ्कमानाः अज्ञानभयसंविग्नाः भयज्ञानरहितत्त्वेन उद्विग्नमानसास्ते मृगाः तत्रैव पाशस्थाने एव गच्छन्ति । एवमेवाऽन्यदर्शनाऽनु
स्थानों को शंकास्पद समझते हैं और वन्धन वाले स्थानों को शंका रहित समझते हैं । वे अज्ञान से उत्पन्न हुए भय के कारण घबडाए हुए रहते हैं और इस कारण बन्धनयुक्त स्थानों में जाकर पडते हैं फँस जाते हैं ||६ ---७॥ - टीका ---
अर्थ सरल ही है, वह इस प्रकार है रक्षाविहीन और वेगवान् मृग जहां शंका नहीं करनी चाहिए वहाँ तो शंका करते हैं और जहां शंका करनी चाहिए ---जो शंका के स्थान हैं, वहां निश्शंक रहते हैं । इसी प्रकार जो रक्षा के स्थान हैं वहाँ भयातुर होकर शंकित रहते हैं और जो बन्धन के स्थान हैं. उनके प्रति शंकारहित होते हैं । अज्ञान जनित भय अथवा अज्ञान और
રહે છે. રક્ષાના સ્થાનાને શ ંકાસ્પદ સમજે છે અને અન્ધનનાં સ્થાનોને શકા રહિત સમજે છે અજ્ઞાનને કારણે ઉત્પન્ન થયેલા ભયને કારણે તેઓ ગભરાટથી યુક્ત થઈ ને બન્ધનયુક્ત
स्थानमा ४४ पड़े छे- इसा लय ॥ ६-७ ॥
- टीअर्थ -
આ બન્ને ગાથાના અર્થ સરળ છે. છતાં અહીં તેનું સ ંક્ષિપ્ત વિવેચન કરવામાં આવે છે, રક્ષાવિહીન અને વેગવાન મૃગ જયાં શંકા ન કરવી જોઇએ ત્યાં શ ́કા કરે છે, અને જયાં શકા કરવી જોઇએ જે શકાનાં સ્થાનો છે- ત્યાં નિઃ શંક રહે છે. તે ભયાકુળ થઇને રક્ષાના સ્થાનને સમજી શકતું નથી, તેથી રક્ષાનાં સાચાં સ્થાનો પ્રત્યે તે શકાની નજરે જોવે છે અને અન્ધનનાં સ્થાનો પ્રત્યે નિઃશંક દૃષ્ટિથી જોવે છે. અજ્ઞાન જનિત ભય અથવા અજ્ઞાન અને ભયને કારણે તેનુ ચિત્ત ઉદ્વિગ્ન રહે છે. તેનુ પરિણામ એ આવે છે કે રક્ષાનાં સ્થાનમાં જવાને
सू. ३९
For Private And Personal Use Only
