________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समर्थबोध टोका प्र. अ. १. उ. २ शङ्किताशाङ्कितधर्म योः पार्थक्यम् २९१ शङ्कन्ते - असद्धार्मप्ररूपणेति शङ्काचा पश्यन्ति । के इत्थंभूताः तत्राह - ( मूढगा ) मूढका : अतिशयेन मूर्खा: । ( अवियत्ता) अव्यक्ताः = स्वाभाविक विवेकविकला : ( अकोविया) अकोविदाः- अपण्डिताः सच्छास्त्रजनितज्ञानविकलाः । ( आरंभाई) आरम्भान् = षट्कायोपमर्दनरूपान् (न संकंति ) न शङ्कन्ते तत्र शकां न कुर्वन्तीत्यर्थः । या सर्वतो विशुद्धा सर्वदोषरहिता च वीतरागधर्मप्ररूपणा, तां तु शङ्कते । या च हिंसा बहुला यागादिरूपा क्रिया तां न शन्ते इति महाश्चर्यमिति भावः ॥ ११ ॥
टीका - अन्वयार्थगम्या ॥ ११ ॥
अज्ञानावृताः पुमांसो यान् पदार्थान् नाप्नुवन्ति तान् पदार्थान् सूत्रकारो दर्शयति- 'सव्वगं 'इत्यादि
----अन्वयार्थ ---
यह जो धर्मप्रज्ञापना है अर्थात् क्षमा आदि दसप्रकार के धर्मों की प्ररूपणा है उसे वे असद्धर्म प्ररूपणा की दृष्टि से देखते हैं उसमें अधर्म की आशंका करते हैं । ऐसा करने वाले कौन हैं ? जो अत्यन्त मूढ ( अज्ञानी) हैं स्वाभाविक विवेक से विकल हैं और 'अकोविया' समीचीन शास्त्रों से उत्पन्न होने वाले बोध से भी रहित हैं, वे पटुकाय के उपमर्दनरूप आरंभ में शका नहीं करते हैं और जो पूर्णरूप से शुद्ध और समस्त दोषों से रहित वीतराग की धर्मप्ररूपणा है, उसमें शंका करते हैं। हिंसा की बहुलता वाली जो यज्ञ आदि क्रियाएँ हैं उनके विषय में शंका नहीं करते। यह महान् आश्चर्य की बात है ॥ ११ ॥
अन्वयार्थ से ही टीका समज लेना चाहिए || ११ ॥
અન્વયા --જે આ ધ પ્રજ્ઞાપના છે, એટલેકે ક્ષમા આદિ દસ પ્રકારના ધર્માની પ્રરૂપણા છે' તેને તે અસદ્ધ'ની પ્રરૂણાનીષ્ટિએ દેખે છે. તેમાં અધર્મની આશકા કરે છે. એવુ' કણ કરે છે? તેના જવાથ્ય આ પ્રમાણે છે–જે અત્યન્ત મૂઢ(અજ્ઞાની) છે, જેએ સ્વાભાવિક વિવેકથી પણ વિહીન છે. અને યથા શાસ્ત્રોમાંથી પ્રાપ્ત થનારા ધની પણ જેમણે પ્રાપ્તિ કરી નથી, એવા તે લોકો કાયના જીવાના ઉપમન રૂપ આર ંભમાં શ’કા કરતા નથી, પરન્તુ સંપૂર્ણ શુદ્ધ અને સમસ્ત દોષોથી રહિત વીતરાગની જે ધમ પ્રરૂપણા છે, તેના પ્રત્યે તે શંકાની દ્રષ્ટિએ જોવે છે, પરન્તુ હિંસાની જેમા અધિક્તા હોય છે એવી યજ્ઞાદિ ક્રિયાઓ પ્રત્યે તેઓ શ'કાની નજરે જોતાં નથી, એ પણ કેટલુ આશ્ચય જનક છે?૫૧૧૫ અન્વયા સરળ હોવાથી વધુ વિવેચન કરવાની જરૂર નથી ॥૧૧॥
For Private And Personal Use Only
