Jain Darshan Paribhasha Kosh

Book Title: Jain Darshan Paribhasha Kosh
Author(s): Kundkundacharya, Tarachand Manekchand Ravani
Publisher: Ajit Ravani

View full book textPrevious | Next

Page 571
________________

પદ્ધતિબદ્ધિ પદ્ધતિ એટલે પરંપરા યા રીતરિવાજ. એને અનુસરવાને ટેવાયેલી
બુદ્ધિ એવો અર્થ સમજવો જોઈએ. (૨) પરંપરા યા રીતરિવાજને અનુસરવાને ટેવાયેલી બુદ્ધિ. (૩) પદ્ધતિ એટલે પરંપરા થા રીત રિવાજ,
તેને અનુસરવાને ટેવાયેલી વૃદ્ધિ પદ્ય વંદનીય પાકૃતિ કાવ્ય રચના પાનંદિનાથ : કુંદકુંદાચાર્યદેવ પયખવું :ત્યાગવું પયાશિ :આહાર, શરીર, ઇન્દ્રિય, ભાષા, મન અને શ્વાસોચ્છવાસ, એમ છે પર્યાતિ
યોગ્ય, પુદગલસ્કંધો છે. પર :ઉત્તમ (૨) વસ્ત્ર (૩) આધેડ; દૂર (૪) વીતરાગ નિર્વિકલ્પ સમાધિની
ભાવનાના વિરોધી, એવા રાગાદિ પોતાનાં પરિણામ જ, નિશ્ચયથી પર, કહેવાય છે અને વ્યવહારથી મિથ્યાત્વ રાગાદિ ભાવમાં, પરિણમેલા પુરુષો
પર, કહેવાય છે. (૫) આત્માથી (જીવથી) જુદી વસ્તુઓને, પર કહેવાય છે. પર પરિણતિ વિકારી ભાવ પર પરિતાપરૂપ બીજાને દુઃખ દેવા રૂપ પર પદાર્થ પ્રત્યેની પ્રીતિ આસકિત પર પ્રાણોનો વ્યપરોપ :બીજાના પ્રાણોનો વિચ્છેદ. પર પરિણતિ વિકારી ભાવ પર સમય જેઓ મનુવાદિ પર્યાયમાં લીન છે, તે એકાંત દષ્ટિવાળા લોકો, મનુષ્ય
વ્યવહારનો આગ્રહ કરતા હોવાથી, રાગી-દ્વેષી થાય છે. અને એ રીતે,
પદ્રવ્યરૂપ કર્મ સાથે સંબંધ કરતા હોવાથી, તેઓ પરસમય છે. પર અપેથિત દ2િ:પર્યાય દષ્ટિ; ભેદ દષ્ટિ પર ધન :જડ; પરસમય. પર દ્રવ્યુ : જે આત્મ પદાર્થથી જુદા જડ પદાર્થ છે, તેને પર દ્રવ્ય જાણો. અને તે
પુદ્ગલ, ધર્મ,અધર્મ, આકાશ અને કાલ આદિ, અચેતન દ્રવ્ય છે, એ સર્વેને
૫૭૧ પદ્રવ્ય જાણો. તથા જીવ દ્રવ્ય પણ, પરસ્પર જુદા જુદા છે. એકમેક નથી. અનંત ચતુષ્ટય સ્વરૂપવાળા, પોતાના આત્માને જ પોતાનો સમજો. આત્માની સાથે અનાદિકાલથી રાગાદિરૂપ ભાવકર્મ, જ્ઞાનાવરણાદિ દ્રવ્ય કર્મ તથા શરીરાદિ નો કર્મનો સંબંધ છે. તો પણ તે બધા, આ આત્માથી જુદા છે, એ પુદ્ગલ આદિ પાંચ, દ્રવ્ય જડ અને પર હોવાથી, હેય છે. એક શુદ્ધ સહજાત્મા જ, ઉપાદેય છે. (૨) સવિકલ્પ ભેદ-કલ્પના. (૩) પુણ્યપાપના ભાવ તે ભાવકર્મ, મોહનીયાદિ આઠ દ્રવ્યકર્મ અને શરીર, મન, ઈન્દ્રિય, વાણી ઈત્યાદિ નોકર્મ-એ બધાંને પરદ્રવ્યો કહે છે. (૪) જે આત્મપદાર્થથી જુદા જડ પદાર્થ છે, તેને તમે પર દ્રવ્ય જાણો અને તે પગલ,ધર્મ, અધર્મ, આકાશ તથા પાંચમું કાલ દ્રવ્ય છે. એ સર્વને પરદ્રવ્ય જાણો.દ્રવ્ય છે છે, તેમાં પાંચ દ્રવ્ય, અચેતન અને એક, જીવદ્રવ્ય જ, ચેતન છે. આ બધાં દ્રવ્યો, પોતાના આત્માથી જુદાં છે, એમ જાણો. તથા જીવદ્રવ્ય પણ, પરસ્પર જુદાજુદા છે, એકમેક નથી. અત્યંત ચતુષ્ટય સ્વરૂપવાળા, પોતાના આત્માને જ, પોતાનો સમજો. આત્માની સાથે, અનાદિકાલથી રાગાદિરૂપ ભાવકર્મ, જ્ઞાનાવરણાદિ દ્રવ્યકર્મ, તથા શરીરાદિ નોકર્મનો સંબંધ છે, તો પણ, તે બધા આ આત્માથી જુદા છે, એ પુલ આદિ, પાંચ દ્રવ્ય જડ છે અને પર હોવાથી હેય છે, એક શબ્દ સહજાત્મા જ ઉપાદેય છે. (૫) અંતરંગમાં રાગાદિ વિકાર, તથા બહારમાં શરીર આદિ પદાર્થો પર દ્રવ્ય કહેવાય છે. (૬) દ્રવ્ય છે, તેમાં પાંચ દ્રવ્ય અચેતન છે. અને એક જીવ દ્રવ્ય જ, ચેતન છે. પુદ્ગલ, ધમાસ્તિ; અધર્માતિ, આકાશ અને પાંચમું કાલ દ્રવ્ય છે. એ સર્વેને પરદ્રવ્ય જાણો.જીવ દ્રવ્ય પણ પરસ્પર જુદા જુદા છે, એક મેક નથી.અનંત ચતુષ્ટય સ્વરૂપવાળા પોતાના આત્માને જ, પોતાનો સમજો. આત્માની સાથે અનાદિકાલથી રાગાદિરૂપ ભાવકર્મ, જ્ઞાનાવરણાદિ દ્રવ્યકર્મ તથા શરીરાદિનો કર્મનો સંબંધ છે. તો પણ તે બધા, આ આત્માથી જુદા છે. એ પુદ્ગલાદિ પાંચ દ્રવ્ય, જડ અને પર હોવાથી હેય છે. એક શુદ્ધ
સહજાત્મા જ, ઉપાદેય છે. (૭) ઈંદ્રિયાદિ પરર્ફયનો સંપર્ક ઇન્દ્રિયાદિનો સંબંધ


Page Navigation
1 ... 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117