Jain Darshan Paribhasha Kosh

Book Title: Jain Darshan Paribhasha Kosh
Author(s): Kundkundacharya, Tarachand Manekchand Ravani
Publisher: Ajit Ravani

View full book textPrevious | Next

Page 882
________________

(૪) અધર્માસ્તિકાયમાં સ્થિતિહેતુત્વ વગેરે. (૫) આકાશ દ્રવ્યમાં અવગાહન હેતુત્વ વગેરે.
(૬) કાળ દ્રવ્યમાં પરિણમનહેતુત્વ વગેરે. વિશેષ ચૈતન્ય જ્ઞાન છે અને સમાન્યચૈતન્ય દર્શન છે. વિશેષ ધર્મ જે ધર્મ અમુક ખાસ દ્રવ્યમાં જ રહે તેને વિશેષ ધર્મ કહે છે. વિશેષ સત્તા અવાન્તર સત્તા. આ મહાસત્તા કેવળ આપેક્ષિક દષ્ટિએ કહેવામાં
આવી છે, તે કોઈ સ્વતંત્ર પદાર્થ નથી કે જેમ તૈયાયિક અને વૈશેષિક દર્શનવાળા સર્વ પદાર્થોમાં રહેનારી મહાસત્તાને એક સ્વતંત્ર પદાર્થ જ માને
તે મહાસત્તાનો પ્રતિપક્ષ એક પદાર્થમાં રહેનારી સત્તા છે. તેને જ અવાન્તર સત્તા છે. આ અવાન્તર સત્તાથી જ પ્રત્યેક પદાર્થની ભિન્ન ભિન્ન અવસ્થા
થાય છે. વિશેષમૈતન્ય તે જ્ઞાન છે. વિશેષણ : તે ગુણ છે અને વિશેષ તે દ્રવ્ય છે. (૨) ખાસિયત, લક્ષણ, ભેદક ધર્મ વિશેષણ વિશેષ :વિશેષણ તે ગુણ છે અને વિશેષ તે દ્રવ્ય છે. વિશેષણભત ભિન્ન લક્ષણ ભૂત વિશેષતઃ અવબોધવું જાણવુ. (વિશેષ અવબોધ અથાત્ વિશેષ પ્રતિભાવ તે જ્ઞાન
૮૮૨ બેલતો) પદાર્થ છે તેમ સત્તા વિશેષણ છે અને દ્રવ્ય વિશેષ છે. (વિશેષ અને
વિશેષણોને પ્રદેશભેદ નથી એ ખ્યાલ ન ચૂકવો.) વિશેષાંતર :તફાવત અને ભેદ વિશેષો ભેદો વિશેષોથી વિશિષ્ટ ભેટવાળા વિશાળ દટિ:સ્વતંત્ર સ્વભાવ જોવાની સાચી દષ્ટિ વિશાળ બુદ્ધિ શ્રીમના કથનમાં વિશાળ બુદ્ધિ શબ્દ આવે છે. તે પાત્રતા છે. ત્યાં
વિશાળ બુદ્ધિ અનેકાન્તના અર્થમાં છે, વર્તમાન અપૂર્વ પુરુષાર્થના અર્થમાં છે. પૂર્વના ઉઘાડના અર્થમાં નથી. (૨) પક્ષપાતરહિત, અનેકાન્ત, ન્યાયદષ્ટિ
(૩) અનેકાન્તબુદ્ધિ વિશિe :મુખ્યપણે (૨) ભિન્ન, વિલક્ષણ, ખાસ પ્રકારનું (૩) વધારે, અસાધારણ,
ખાસ (૪) વધારે, અસાધારણ, ખાસ (૫) ભેટવાળા(પહેલાની અને પછીની અવસ્થાના ભેદે ભેટવાળા એવા ચૈતન્ય પરિણામો તે આત્માની ક્રિયા છે.) (૬) વિશેષતાવાળું, ખાસ , ભિન્ન (૭) વિશેષતાવાળું, ખાસ , ભિન્ન, ખાસ પ્રકારના (૮) ભેટવાળા(પહેલાની અને પછીની અવસ્થાના ભેદે ભેટવાળા એવા ચૈતન્ય પરિણામો તે આત્માની ક્રિયા છે.) (૯) વધારે, અસાધારણ, ખાસ. (૧૦) ભેટવાળા (પહેલાની અને પછીની અવસ્થાના ભેદે ભેદવાળા એવા ચૈતન્ય પરિણામો તે આત્માની ક્રિયા છે.) (૧૧) વધારે અસાધારણ, ખાસ (૧૨) ખાસ, વિશેષ (૧૩) વિશેષતાવાળું, ખાસ, બિન્ન, ખાસ પ્રકારની. (૧૪) અસાધારણ, ખાસ, વધારે. (૧૫) વધારે,
અસાધારણ, ખાસ વિશિષ્ટ ભાવના સૈવ :ખાસ કરી ભાવના. (અર્તાત્ ખાસ શુદ્ધ ભાવના) વિશિષ્ટ
પ્રકારની ઉત્તમ ભાવના. વિશિતા પૂર્વક પોતપોતાના ભિન્ન ભિન્ન સ્વરૂપો. વિશિષ્ટપણે ભેદો સહિત વિશિષ્ટરૂપે ભિન્ન ભિન્ન રૂપે વિશોધિત :શુદ્ધ
વિશેષપણે ભિન્ન ભિન્ન, ભેદરૂપે ભિન્ન ભિન્ન વિશેષબાવરૂ :ભેદરૂપ, અનેકાકારરૂપ વિશંષ ભાવ :દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રરૂપ ભેદકથનનું નામ વિશેષભાવ છે. વિશેષ :ખાસિયતોનો ધરનાર પદાર્થ, લક્ષ્ય, ભેદ્ય પદાર્થ-ધર્મી. (જેમ ગળપણ,
સફેદપણું, સુંવાળપ, વગેરે સાકરના વિશેષણ છે અને સાકર તે વિશેષણોથી વિશેષિત થતો (તે તે ખાસિયતોથી ઓળખાતો, તે તે ભેદોથી ભેદાતો) પદાર્થ છે. વળી જેમ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, વીર્ય વગેરે આત્માનાં વિશેષણો છે અને આત્મા તે વિશેષણોથી વિશેષિત થતો (ઓળખાતો, લક્ષિત થતો,


Page Navigation
1 ... 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117