Book Title: Mahasati Shree Sursundarino Ras
Author(s): Veervijay, 
Publisher: VAdachauta Samvegi Jain Mota Upashray
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006196/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARVIN mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (vizvAse tarI gayA vahANa) anuvAdikA : sAdhvIzrI jItakalpAzrIjI * sAta kaoNDImAM 2/jha mencI68 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI supArzvanAthAya namaH zrI jIrAvalA pArzvanAthAya nama: zrI zatruMjya tIrthAya namaH namo namaH zrI gurU nemi sUraye paMDita pravara zrImad vIravijayajI viracita mahAsatI zrI surasuTarIno rAsa (vizvAse tarI gayA vahANa) (gujarAtI bhAvAnuvAdasaha) -: preraka :vyAkaraNAcArya pU. AcAryazrI vijaya hemacaMdra sUrIzvarajI ma. sA. tathA vidhvarya pU. AcAryazrI vijaya zIlacaMdra sUrIzvarajI ma. sA. -: anuvAdikA - gUrUkRpAkAMkSI sAdhvI zrI jItakalpAzrIjI ma. sA. -: prakAzaka :zrI vaDAcauTA saMvegI jaina moTA upAzraya, vaDAcauTA, surata - 395 003. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sura suMdarIno rAsa (gujarAtI bhAvAnuvAdasaha) (c) sarvAdhikAra surakSita 2. nakala : 1000 mUlya : rU|.200=00 prathama AvRtti : saMvata 2054 zrAvaNa vada noma tA.16/8/98 prAptisthAna : zrI devIkamala jaina svAdyAyamaMdira operA sosAyaTI sAme, navA vikAsa gRha roDa, pAlaDI, amadAvAda - 380007. zrI chAparIyA zerI jaina moTA upAzraya C/o vINAbena sanatakumAra chAparIyA zerI, mahidharapurA, surata - 395 003. 3. zrI bhUpendrabhAi mohanalAla badAmI dariyA mahela, surata - 395 003. phona : 425038 * mudraka 0 jainAnaMda prinTIMga presa dariyA mahela, surata - 395 003. mukhapRSTha saujanya : zAradAbena motIlAla zAha, naDIyAdavAlA suputro narendrakumAra, hasamukhabhAi, kIrITabhAi, paMkajabhAi putravadhuo jInamatIbena, tarUlatAbena, vaMdanAbena, latAbena suputrI kusumabena hasamukhalAla zAha ane varSAbena hemaMtakumAra zAha Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) ASAN zrI jIrAvalA pArzvanAtha bhagavAna OM 3ii zrIM zrI dharaNendra padmAvatI paripUjitAya zrI jIrAvalA pArzvanAthAya namaH saujanya : sva. motanagaurI mohanalAla badAmI tathA zrImatI haMsAbena bhUpendrabhAi badAmI putra nirbhayakumAra tathA tejasakumAra, putravadhu jyotibena, putrI rUpAbena tathA sonAbena Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanI pena jaNAve che...! cinagArIne sAmagrI maLe ane jyotarUpe pragaTe. prakAza pAthare. tema... pa.pU.sUryaprabhAzrIjI ma. sA.nA ziSyA sA. jItakalpAzrIjI ma. sA.ne 3-4 varSathI surasuMdarInA rAsanoanuvAMda ka2vAnI bhAvanA hatI. paMDitazrI vIravijayajI ma. sA. kRta padya 'sura suMdarIno rAsa' pustaka meLavI saM.2053nA chApariyA ze2I jaina moTA upAzrayamAM cAturmAsa daramyAna anuvAda kArya suMdara rIte pUrNa karyuM. amArA zrIsaMghanA ananya upakArI pU.sA.zrI sUryaprabhAzrIjI tathA amArA saMghanA ja (lADIlA puSpAbena) sAkSI prazazIlAzrIjInI puNya smRtimAM sA.zrI jItakalpAzrIjIe rAsane anuvAda saha pustaka rUpe prakAzIta karavAnuM vicAryu. eka eka kaDI maLIne sAMkaLa bane che...... pustakanA chApakAmanI sohAmaNI sAMkaLa..... tenI eka kaDI banyA zrI vaDAcauTA saMvegI jaina moTA upAzraya saMghanA zrAvaka-zrAvikAo. to anya kaDI banyA che kathAne AdhAre suMdara citro taiyAra karI ApanAra hInAbena narezabhAi zropha tathA bhAminIbena praviNabhAi zAha. suMdara citrAlekhana karI pustakanI zobhA vadhArI che. A pustakanuM suMdara-sughaDa ane AkarSaka chApakAma karI jainAnaMda prinTIMga presanA saMcAlaka zrI bhapendrabhAi mohanalAla badAmI tathA temanA putro nirbhayabhAi tathA tejasabhAie badhI kaDIone sAMkaLI lai suMdara graMtha taiyAra karavAmAM sahAya karI che. pa.pU. jItakalpAzrIjI ma.sAhebe A pustaka prakAzanano lAbha amane Apyo e amArA mATe sonAno sUraja ugyA samAna che. A pUjyazrIno upakAra amo bhUlI zakIe tema nathI. paM. vIravijayajI kRta 'surasuMdarInA rAsa'nuM saraLabhASAmAM anuvAdana, suMdara Alekhana sAthe taiyAra karI Apa puNyAtmAonA karakamalo sudhI pahoMcatuM karavAmAM sahAyaka sahuno A prasaMge hRdayapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. vAcakavarganA hRdayamAM zrI namaskAra mahAmaMtranuM sthAna avicala - dRDha thAya tevI bhAvanA saha. lI. zrI vaDAcauTA saMvegI jaina moTA upAzraya nA TrasTIgaNa Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spRhAvIya svAdhyAya sAhasranuM svAgata zrI paMcamaMgala mahAzrutaskandha - svarUpa, paramatAraka, bhavAdapitAraka mahAmaMtra zrI navakAramaMtranA alaukika mahimAne varNavato ane brahmacarya vratanA pAlanathI thatA Atma-lAbhane Alekhato kAvya graMtha eTale surasuMdarIno rAsa. zIla-sadAcArane daDha niSThAthI vaLagIne jIvanArA AtmAne keTalI ane kevI AkarI kasoTIo tathA yAtanAomAMthI pasAra thavuM paDe che; ane kyAreka to A yAtanAo keTalI badhI marmAntaka ane jIvaleNa hoi zake che ane chatAM deDha naiSThika AtmA kevo ghora vIrSollAsa phoravIne kevo hemakhema e yAtanAomAMthI bahAra nIkaLI jAya che, tenI haiyAne halabalAvI mUke ane bhalabhalAne thIjAvI mUke tevI kathA eTale mahAsatI surasuMdarInA jIvananI kathA. ApaNA jainazAsananI eka jANavA jevI khUbI che. jaina itihAsamAM nahi paraNela ane bAlabrahmacAriNI ja rahela mahAsatIono mahimA ane nAmollekha maLe che kharo, paraMtu tenA karatAM paraNela hoya ane potAnuM saghaLuM jIvana (sAMsArika jIvana) mana-vANI-kAyAthI pativratA dharmanA aNIzuddha ArAdhanAmAM ja vItAvyuM hoya ane manathI ja nahi, paNa svapnamAM paNa parapuruSa tarapha AkarSAi na hoya, tevI zIlavaMta mahAsatI zrAvikAono mahimA ane nAma-yAdI ghaNI moTI jovA maLe che. A sUcave che ke brahmacarya mahattvanuM che, paraMtu niSThA to tethIye anekagaNI agatyanI che. sItA, draupadI, kuMtI, zIlavatI, damayaMtI, mRgAvatI, sulasA, RSidattA, aMjanA, prabhAvatI, rUkSmaNI - AvAM to aDhaLaka nAmo jaina graMthomAM maLe che ke jeo pariNIta hoya, gharasaMsArI ja hoya ane chatAM jemanI gaNanA mahAsatI tarIke thatI hoya ane bahuzruta gurU bhagavaMto paNa jemanAM guNa gAvAmAM potAne kRtArtha anubhavatA hoya. AnuM eka mAtra kAraNa svadharma-pAtivratyamAM aDola-aDaga niSThA ane sAthe sAthe evI ja daDha dharmazraddhA. mahAsatI surasuMdarI AvI ja eka zraddhAvaMta ane aDaga niSThAvaMta zrAvikA che. A mahAsatInuM caritrAlekhana atyaMta rasaprada, rocaka, ghaTanAsabhara ane kyAreka to karUNa paNa che. A caritra prAkRta bhASAmAM to prakhyAta che ja. paraMtu bALa jIvonA upakAra khAtara ApavA amara yazanAmI kavirAja zrI vIra vijayajI mahArAje, paMDita zrI zubhavIre, e camatkArika kathAnakane saraLa chatAM gaMbhIra evA 'rAsa' rUpe gujarAtI bhASAmAM DhALyuM che, je emano moTo upakAra che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. zAsanasamrATa tapAgacchAdhipati AcArya zrI vijaya nemisUrIzvarajI mahArAja sAheba saujanya : zrI zAMtilAla maNIlAla zAha, zrImatI vINAbane zAMtilAla zAha putra cetanakumAra putravadhu manISA, putra bhAvezakumAra, pautra bhavyakumAra Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha-vI2nI kavitA vize kAMi paNa kahevuM te a-kavi evA ApaNA mATe ayogya ane asthAne ja `gaNAya. paNa chatAM eTaluM kahevuM joie ke AthamatA madhyakALanA teo sarvottama kavi che. AthamatA sUryanI zAtAdAyaka hUMpha ane tenA vividharaMgI AyAmo ApaNane A kavinI kavitAmAM vyApakapaNe anubhavavA maLe che. 18-19mAM saikAmAM kavivaro to aneka thayA, ane temanI kavitA adbhutamANavAyogya temaja bhaktipreraka paNa kharI ja; paraMtu geyatA, zabdapasaMdagI, abhivyaktinaipuNya ane bhAvotpAdakatA - A cAra tattvomAM to 'zubhavIra' ja medAna mArI jAya, emAM zaMkA nahi. tsu AvA mahAna kavi jyAre mahAsatI su2 suMdarInA caritrane hAthamAM le, tyAre mULe sugaMdha-chalakAtuM e caritra kevuM rasa-madhura banI jAya te to A rAsanA samagra vAMcanamAMthI pasAra thanArAne ja anubhava ka2vA daie. kinAre beThA beThA anubhUtinA gharamAM mAthuM mA2vuM ucita paNa kema gaNAya? A rAsa graMthanuM varSo pUrve prakAzana thayeluM, je Aje to alabhya che ane navodita vargamAM ajJAta prAya paNa che. vaLI e prakAzana mAtra mULa rAsakRti nuM ja thayuM che. mULa kRtimAM artha gAMbhIrya ghaNuM che, ane zabdo tathA prayogo paNa jUnI bhASA tathA zailInA che, jenA kAraNe Aje teno artha samajavAnuM jarA kaThaNa paDe tema che. A kaThinatAnuM nivAraNa karavAno vicAra sAdhvI zrI jItakalpAzrIjInA manamAM koi zubha paLe Ugyo, ane temaNe potAnAM gurUjInI smRtimAM svAdhyAyalakSI evuM A kArya ka2vA mATe mane pRcchA karI. AvuM kArya thAya to mane atyaMta game. meM tarata saMmati darzAvI. temanI icchA hatI ke huM temane jarUra jaNAya tyAre sahAya-mArgadarzana karUM. meM teno svIkAra paNa karyo. paNa mAre kahevuM ja joie ke temane huM A kAryamAM saMpUrNa madadarUpa banI zakyo nathI. mArAM aneka anya kAryo-rokANomAM temanI A pravRttimAM huM madadagAra na thai zakyo, teno A paLe aphasosa avazya thAya che. sAdhvIzrI jItakalpAzrIjIe anuvAda tathA vivecana karavAmAM potAnI rUci tathA kSayopazamane anusAre prazaMsApAtra prayAsa karyo che. temanuM A paheluM ja lekhana-sAhasa che, tethI kSatio rahI paNa hoya, to paNa te kSamya che. eka sAdhvIjI A prakAranuM sAhasa kare e ja mArI dRSTie bahu mahatvanuM che. ane vizeSa mahatvanI bAbata e che ke emaNe potAnAM svargastha gurUjI sAdhvI zrI sUryaprabhAzrIjI tathA gurU bahena sAdhvI zrI prajJazIlAzrajInI puNyasmRtimAM A sAhasa kArya karyuM che. gurUjanonI smRtimAM pUjA, AMgI, prabhAvanA, sAmAyika ane nitya svAdhyAya saMgraha ke stavana sajajhAya saMgrahonuM prakAzana karavAno cAla to sAdhvI - samudAyamAM varSothI che ane te paraMparAne teo dRDhapaNe vaLagI rahIne teno pAko amala karatAM jovA maLe che. paNa gurUjanonI smRtimAM eka gaMbhIra ane uttama rAsa-graMthane Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levo, tenuM vivecana yathAmati-zakti taiyAra karavuM ane chapAvavuM, te to sAce ja, eka navatara ane sAhasarUpa prayoga che, je sujJajanonA dhanyavAdane pAtra ja gaNAya. sAdhvIzrI sUryaprabhAzrIjInuM smaraNa thatAM ja hRdayamAM eka uttama, guNiyala, sAlasa ane bhadrika AtmAnI mudrA upase che. to prajJazIlAzrIjIne yAda karatAM eka vyavahAra kuzaLa, saMghADAnI sAraNAvAraNA karanAra ane potAnA gurUne samarpita evAM eka AtmAnI chApa aMkita thAya che. banne sAthvI bhagavaMtonI duHkhada, karUNa ane akALa vidAyano gama Aje paNa amArA AkhAye samudAyanA sahu sAdhu-sAdhvIone evo ne evo ja che. emanA jIvananI vizeSa vAto to sAdhvI zrI jItakalpAzrIjI potAnA nivedanamAM lakhaze, eTale te vize ahIM lakhavuM prastuta nathI, paraMtu te banne samayasAdhaka AtmAonI pavitra smRtimAM AvuM sarasa prakAzana thAya che te kharekhara anumodanIya, anukaraNIya lAge che. AvuM uttama kArya karavA badala sAdhvIzrI jItakalpAzrIjIne lAkha lAkha dhanyavAda ApuM chuM. sAthe bhalAmaNa paNa karuM chuM ke A prakAzana thakI prAraMbhAyelI svAdhyAya-yAtrA have aTake nahi, jhAMkhI na paDe, bIjA kAryone vyavahAromAM A yAtrA khoravAya nahi, tenI jAgRti rAkhajo. badhuM lakhAya te chApavAnuM Avazyaka nathI hotuM, paNa vAMcana-lekhana-zravaNa-manana A badhuM svAdhyAya rUpa to che ja, ane e svAdhyAya ja A kALamAM durbaLa AtmAonuM zreSTha ne praSTa AlaMbana che, te kadI bhUlavuM nahi. aSADha vada 10, 2054, valasADa. - vijaya zIlacakra sUrI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (anuvAdakanI kalame...) surasuMdarInA rAsano anuvAda sAkAra thayo che tyAre ... kALanA pravAhanI sAthe atItamAM DokiyuM karatAM .. 50 varSa pUrve mudrita paM. vIravijayajI kRta rAsanuM alabhya pustaka hAtha lAgyuM, ane ... manamayUra nAcI uThyo ... haiyAnI dharatImAM dharabAyelI 'surasuMdarInI kathA' rUpI bIjane aMkuro phUTyAM .. 205nI sAlamAM, jIvanarathanA sArathI samA pU. gurUdevazrI sUryaprabhAzrIjI ma.sA.nI amIkRpA ane gurUbena zrI prajJazIlAzrIjInI satata preraNArUpe sahAyatAthI graMthAnuvAdanA mArge kadama uThAvyA ... kalama haju to kadama be kadama mAMDe tyAM kRpALu gurUmaiyA ane karUNALu gurUbena anaMtanA mArge uDI gayA ... haiyAnI hAma tUTI, mananI svasthatA khuTI ... AdaryA kAma adhUrA rahyA ... samaya vItatA bhUpendrabhAI badAmInI satata Takora ane rekhAbena kApaDiyAnA TekAthI veravikhera thayela hAma ane svasthatA punasaMcita thaI ... adhUrA rahelA AdaryA (kAma) nuM anusaMdhAna karyuM. pU.A.vi. hemacaMdrasUri ma. sA. tathA pU. A. vi. zIlacaMdrasUri ma. sAhebe preraNA-vArinuM siMcana karyuM.... ane jANe ... devalokagata pUjyonI divyakRpAthI saMdhAna saDasaDATa cAlyuM. saM.2053nI sAlamAM zrI supArzvanAtha dAdAnI chatrachAyAmAM pU. suvarNaprabhAzrIjI ma.sAnI nizrAmAM chApariyA zerI moTA upAzraya cAturmAsa daramyAna "sura suMdarIno rAsa" no anuvAda graMtha rUpI vRkSa AkAra pAmyuM... pa. pU. A. bha. zIlacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. e A pustakanI prastAvanA lakhI; AzIrvacana Ape evo mane bhAva hato. zruta ane zAsananA aneka vidha kAryomAM vyasta hovA chatAM temaNe prastAvanA lakhI ApI, A vRkSane navapallavita karI mArA utsAhane bamaNo karI dIdho che. huM sadA mATe temanI RNI chuM... jIvana jIvavAnI ane jIvananA jhaMjhAvAto sAme dharmanA sahAre jhajhUmavAnI - Atmazaktino aMdAja ane preraNA Apato A rAsa zAsananA prAMgaNamAM saMkalpa, zraddhA ane samarpaNanA Adarza puSpo verI pavitratAno pamarATa phelAve che. sau koi e guNa puSponI suvAsane mANI jIvanane pavitra vikAsanA paMthe vALe evI aMtaranI Arajhu ... 4khanA ... A graMthAnuvAda daramyAna mArI alpamatinA kAraNe kyAMya paNa kSati rahI gaI hoya, zrI jinAjJAvirUddha lakhAi gayuM hoya to enuM huM aMtaHkaraNapUrvaka trividha - trividha micchAmidukkaDam mAMguM chuM .. - sA. jItakalpAzrIjI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savaMdana samarpaNa... jeozrI atyaMta jAgrata hatA, saMyama jIvananA vizuddha pAlanamAM... jeozrI bhayabhIta hatA, pramAdanA sevanamAM... jeozrI vyathita hatA, saMyama jIvanamAM lAgatA aticAromAM... jeozrI nADa parIkSaka hatA, samudAyanA nAnA-moTA sAdhvI vRMdanA... jeozrInuM vyasana hatuM, glAna - tapasvI bAla sAdhvInA vaiyAvaccamAM... jeozrI pApabhIrU hatA, rakhene koinI bhAvahiMsA thai nA jAya jeozrI kaThora hatA jinAjJAnA pAlanamAM... jeozrI niryAmaNAmAM avvala hatA, sAdhakanA aMta samayanI samatA samAdhi TakAvI rAkhavAmAM... e mama anaMtopakArI pUjyapAda kamaLaprabhAzrI mahArAja sAhebanA karakamaLomAM A graMtha sAdara samarpita karuM chuM. e upakAromAMthI yatkiMcit anRNI banI kRtakRtyatA anubhavu chuM. -gurUkRpAkAMkSI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ motanA paDakArane jhIlI laine masta samAdhi TakAvI rAkhanAra taname vyAdhi manameM samAdhi saccAritra cUDAmaNI pU. dAdI gurudeva pa.pU.kamalaprabhAzrIjI ma. sA. saujanya : zrI araviMdabhAi jI. dozInA dharmapatnI sva. bhagavatIbena araviMdabhAinA smaraNArthe, putra hiteSakumAra putravadhu phAlgunIbena tathA putra divyezakumAra putravadhu jijJAbena Page #15 -------------------------------------------------------------------------- Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAuM gurUvaranA guNagAna dhyAna mUlaM guroti, pUjA mUlaM guroH pAda) maMtramUlaM gurovargha, mokSa mUlaM guroH kRpA " A saMsAramAM dhyAna dharavA yogya hoya to gurUdevanI mUrti, pUjA karavA yogya hoya to gurUdevanA caraNa kamaLo, maMtranI sAdhanA karavI hoya to mAtra gurUdevanA vacano, ane jo mokSa maLato hoya to temAM paNa mAtra gurUdevanI kRpA. jagatanA jIvojo AcAra vastu meLavI le, to teno saMsAra sImita, vAsamApta thAya che. paNa. paNa A atiduSkara che. kharekhara maMdamaMda vahetA vAyarAne pakaDavo asaMbhavita nathI, phUlonI phoramane muThThImAM keda karavI azakya nathI, sAgaranA taLiyAne mApavuM duSkara nathI, sAgaranA kinAre rahelA retInA kaNiyAne gaNavA azakya nathI. paNa.... paNa... gurUdevanA jIvana kavanane zabdomAM bAMdhavuM azakaya che, kAraNa zabdonI sImA che. jyAre gurUdevanA guNo asIma che. kema karIne varNavuM? guNa tamArA jhAjhA, amAruM jJAna thoDuM. dIvaDAnI jema TamaTamatA AkAzanA tAralIyo agaNita, tema guruvaryonA guNo agaNita che. AkAzamAM rahelA sUrya, caMdra, tArA vagerene ApaNe dUrathI nihALIe chIe to keTalA nAnA dekhAya che. paNa najIka jaine nihALIe to tenI virATatA jovA maLe che. hAM... Aja rIte gurUvaryone najIkathI nihALatAM alaukika guNavaibhava joI mahesusa thAya che ke mane parama saubhAgya prApta thayuM. AsannapakArI gurudevanA guNavaibhavane kIrtana karavAnI taka maLI. pUjyazrInA jIvanane alapajhalapa aMkita karavAno mAro A prayAsa, dIpakanA prakAzamAM sUryaprakAzane zodhavAnA prayAsa jevo che, chatAM sAhasa karyuM che. garavI gujarAtanA madhyamAM zIramoDe zobhato kheDA jIllo, A jIllAnA navalA naDiyAda tAlukAmAM khobalA jevaDuM vaseluM mahoLela gAma che. jayAM pUjyazrInuM mosALa ane janmabhUmi hatI. saMvata 1990, mAgasara vadI danA zubhadine mAtA kamaLAdevInI kukSIe janma lIdho. pitA kAntIbhAInA kuLa ajavALavA puNyazALI bALAnuM nAma, phaibAe suzIlA rAkhyuM. su = sArUM, zIla = svabhAva. sArA svabhAvavALA, arthagarbhita nAmane sArthaka karatA hoya tema bAlauchera thavA lAgyo. mosALamAM janmadhAraNa karanAra suzIlAne susaMskAra sabhara karavA mAtapitA saMskAranuM siMcana karavA lAgyA. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrya jevI tejasvI kAntivALI suzIlAnI kuzAgrabuddhi, jemAM viveka vinayanI uNapa dekhAya ja nahi, samayane jatAM vAra lAgatI nathI. jotajotAmAM be varSanA vahANA vAyA, mAtA kamaLA devIe bIjIputrIne janma Apyo. nAnI bena tArA paNa moTIbenanI sAthe saMskArothI ghaDAvavA lAgI. A jugala joDI sarasvatI-lakSmI sama zobhatI hatI. A joDIne bhAinI khoTa jaNAi. te khoTa vidhAtAe pUrI karI. A kahevAtI duniyAmAM kAntIbhAino saMsA2 haryo bharyo lIlochama bagIco jANe na hoya, tema dIsato hato. kALa rAjAne na gamyuM. premALa pitAne upADI lIdhA. khIlelo bagIco ghaDInA chaThThA bhAgamAM veravikhera banI gayo. nAnakaDA dIkarAne joine mana TharatuM hatuM. te paNa kALarAjAne gamyuM nahi. 20 divasamAM pitAnI pAchaLa putre paNa vidAya lIdhI. dIkarAe mAtAne, vIrAe A benaDIone raDatI mUkI dIdhI. ujjaDa banelA saMsAramAM mAtAne sAra na dekhAyo ane tyAM ja vairAgyanA bIja vavAyA. samaya thatAM bIjane aMkura phUTyA. kamaLAbene nirNaya karyo mArI baMne putrIone kSaNa bhaMgura saMsAranA, nAzavaMta sukhono paDachAyo paNa paDavA devo nahi. mAtAne saMtAnanA bhAvinI ciMtA hatI. manathI nizcaya karI lIdho ke mahAvIra prabhunA mArge javu che. ''sAthe mArI baMne putrIne laine'' A vAtanI jANa baMne dIkarInA mAmAone thatAM sAvadhAna thai gayA. benanI sAthe bhANIone kyAMye sAthe na javA de. suzIlAne to mosALamAM rAkhI lIdhI. pyArI pravajyAnI prApti : zrI siddhagirinI chAyA, alabelA dAdAnI nizrAmAM pUrvanA prabaLa puNyodaya, yogAnuyoge A traNano triveNI saMgama thai gayo. maLelI sonerI taka vadhAvI lIdhI. pU. zAsansamrATanA AjJAvartinI, vAtsalyanI vIraDIsamA pU.devIzrIjI ma.sA.nosamAgama thayo. akAraNa snehavarSAmAM bhIMjAyA, vAtsalyanA a lA cuMbake kheMcAyelA puNyavaMtI suzIlA mAtA-benanI sAthe saMyama levA tatpara banyA. saMvata 2002 mAM, mahAvIra paramAtmAnA kevalajJAnano zubha divasa, vai.su.10nA zubha veLAe, sApa kAMcaLI utAre tema saMsArane tyajI dIdho. caMdanabALAnA veSane dhAraNa karI lIdho. kamaLAbena - pU.kamaLaprabhAzrIjI ma.sA., suzIlAbena - pU. sUryaprabhAzrIjI ma.sA., tArA bena - pU. tilakaprabhAzrIjI ma.sA. Adi traNa navA nAma thI vibhUSita banyA. (traNa) tripuTI ma.sA. bhogAvali karmanA phurace phuracA uDAvI dIdhA. "bihAmaNo saMsAra TaLyo, sohAmaNo saMyama maLyo'' je dinathI saMyamanA svAMga sayA, te dinathI pramAdane khaMkherI nAkhyA, jJAnanI lagana lAgI. gurUkuLavAsamAM, pUjya gurUvaryonI nizrAmAM, apUrva AnaMdane ullAsapUrvaka sAdhanAnI keDIe kadama bharavA lAgyA. saMsA2I sagAo AvI maLyA. AMdhInI jema tUphAna AvI gayA. gurUmAtAnI aDagatAe Avela tophAno sAme Takkara jhIlI. cAritrane AMca na AvI. 10 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyazrI abhyAsamAM otaprota thai gayA. tIkSNa prajJAzIla pUjyazrI jJAnanA ghUMTaDAnuM pAna karavA lAgyA. 11 varSanI kumaLI vaye jJAnane AtmasAt karavA lAgyA. vinaya, viveka hato temAM vadhAro thayo. samudAyamAM saune priya thai paDyA. abhyAsanI nema ane AtmAno prema vaDIlonI chatrachAyAe, asImakRpAe sAdhutAne pacAvavA sAdhu AcAra sAdhukriyAnA sUtro TUMka samayamAM kaMThastha karI lIdhA. dazavaikAlika Adi graMthonuM paNa paThana thaI gayu. jJAnanA tIvra kSayopazame karmagraMtha, paMcasaMgraha kammapayaDI Adi kaThina graMtho arthasahita karyA. tyArabAda laghuvRtti tarkasaMgraha, muktAvali Adi viSayono gahana abhyAsa karyo. pUjyazrIno lagabhaga badho ja abhyAsa paMDitavarya (moTA) dhIrUbhAI pAse thayo hato. abhyAsanI sAthe sAthe svAdhyAyane kyAreya cUkyA nathI. haMmezA vahelI savAre zrI dazavaikAlikano svAdhyAya karyA bAda pratikramaNa karatA. apramattabhAve kriyAo karatA. stotra-pATha-jApa-paNa niyamita karatA. ArAdhanA kSetramAM tripuTI kadama kadama milAvIne AgaLa vadhavA lAgI. bhagIratha purUSArtha hoya tyAM kaThina zuM lAge? pUjyazrInA haiyAmAM ajaba gajabanI hAma hatI. satata jJAnAbhyAse pApabhIrutA dilamAM vasI hatI. dareka pravRtti jayaNAyukta hatI. jJAnamAM mokhare hatA ane hRdaya niHspRhane nirdoSa hatuM. bhAla upara bhavyatA taravaratI hatI. mukhaupara prasannatA vANImAM mRdutA jovA maLatI. gusso to kyAreya jovA maLyo nathI. AvA sadguNonI suvAse ama jevA kaMIka pAmara jIvone saMyamanA svAMga apane bhava sAgarathI tAryA che. AcAraniSThA apUrva hatI, meru sama aDaga hatA. pUjyazrInA sAdhanAnA varSo vItavA lAgyA. jIvanamAM bhakti-guNa advitIya hato. vihAramAM sauthI AgaLa ja hoya, ane vaDIlo AvatA sudhImAM AhAra pANInI taiyArI thaI cUkI hoya. kyAreya mukha para glAnI joi nathI. gurUmAtA tathA vaDIlo pratye samarpaNa bhAva ajoDa hato. gurUmAtAnuM vacana eja jIvanamaMtra hato. saMvata 2040nI sAla sametazikharanI yAtrA karavA baMne benone sAthe ravAnA karyA. pAchaLathI pote jIvaleNa dardamAM gherAI gayA. ubhaya upakArI gurUmAtAnA samAcAra maLatAM 40-40 kIlomITaranA ugravihAra karI, pUjyazrI upakArI gurUmAtAnI bhaktimAM hAjara thaI gayA. gurUmAtAnI chellA zvAsozvAsa sudhI samatA, samAdhi TakAvI rAkhavA akhaMDa ArAdhanA karAvI, nirdhAmaNA karAvI ane yatkiMcita anRNI banyA. saMyamayAtrInI ardhazatAbdi - saMsArAvasthAmAM 11 varSa vItAvela pUjyazrIe mAtA-benanI sAthe saMyama guptapaNe dhAraNa karyo hato kAraNake saMsArI mAmAono sakhata virodha hato paNa dIkSAnI paLa-ghaDI, ane divasa, maMgaLa svarUpe zreSTha haze. je atyAra sudhImAM 50varSanA maheMkatA saMyamajIvanane zobhAvyuM hatuM. saMsArI sagA temaja bhaktajano taraphathI saMyamajIvananA 50 varSa rUpa ardha zatAbdInI anumodanArthe, paramAtmAno mahotsava ThAThamAThathI ujavAyo. vaizAkha suda 10-dIkSAdIna to apUrva rIte ujavyo. jANe Aje ja dIkSA grahaNa na karI hoya... 11 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajaba gajabanI sahanazIlatA : samaya sarato gayo, saMyogo palaTAtA gayA. saMyamanI suMdaratara ArAdhanAmAM azubhodaye kasoTI AdarI. chellA keTalAya samayathI pUjyazrIne gAdI maNakAnI takalIpha hatI. dinapratidina maNakA ghasArAne kAraNe cAlavAmAM ghaNI takalIpha paDavA lAgI. asahya duHkhAvo thAya. sahanazIlatA gajabanI ke kyAreya mukha upara glAnI chavAyelI joI nahotI. DaoNkTaro kahetA hatA : sAheba! ApazrI have ochuM cAlavAnuM rAkho. jeTaluM cAlazo teTalA ghasArA vaghatA jaze, thaDa vinA vRkSa kyAreya ubhu rahI zakatuM nathI. ApaNuM zarIra AvuM thaI gayuM che. rUnI pUNI jevA maNakA thai gayA che Apa kevI rIte cAlI zako cho? amane Azcarya thAya che AvI asahya pIDA hovA chatAM jJAna-dhyAna-kriyA vageremAM pramAda kyAreya karyo nathI. DolIno upayoga karavo paDyo to paNa kacavAtA mane. DolImAM paNa besI na zakAtuM. chelle vhIlacerano upayoga karyo. bhAvi bhUlave che tyAre na banavAnuM banI jAya che. saMvata 2052nI sAle amadAvAdathI sUrata tarapha vihAra nakkI thayo. A veLAe pUjyazrInI vihAranI bhAvanA ochI hatI. chatAM kSatra-sparzanA baLavAna haze. tema jANIne ce.vada 3 zanivAre pUjayazrIna vihAra thayo. kALanI ghaDI pichAnI zakAtI nathI khabara nahotI ke anicchAe thayelo pUjyazrIno vihAra rAjanagaranI dharatIne chellI vidAya ApI haze. A veLAe baMne benonuM chUTA paDavAnuM dazya paNa gaMbhIra hatuM. nAnI bena pU.tilakaprabhAzrIjI ma.sA. moTIbena pUjyazrIne jANe parANe vidAya na ApatA hoya, ne pUjyazrI parANe vidAya na letA hoya tema bhAsatu hatuM. A AkharI milana kaho ke AkharI vidAya haze. " kramAnusAra vihAra karatAM ce.vada 6nA roja nAyakA mukAme AvyA. pUjayazrIne nAyakA nahotu AvavuM. ame ja laI AvyA. kAraNake A raste vAhanavyavahAra ocho. tethI cAlavAmAM saraLatA rahe. khabara nahotI ke kALe potAno paMjo A tarapha paNa laMbAvyo haze. caitra vada 7, budhavAra... e gojhAro dina AvI gayo. e dinanuM paroDhiyuM. garamInA divaso, sau vihAranI taiyArI karavA lAgyA. nityakrama pramANe pUjyazrI RSimaMDaLa gaNavA lAgyA. haMmezA dhImA ane gaMbhIra svare ja gaNatA A stotrane te divase ghaNA uMcA svare gaNavA lAgyA. meM kahyuM, pUjyazrI! Aja kema? tA kaha, tuM bahAra sAmAna mukAve che to tane kyAMthI saMbhaLAya? mATe moTe avAja gaNI rahI che. niSphara kudarata! tane zuM kahuM? pUjayazrInA mukhe bolAyelA maMtrAkSaro zuM chellA haze? amRta jharatA A vacano AkharI banI gayA. samaya thatAM saune maMgalAcaraNa saMbhaLAvI vihAra vATe cAlI nIkaLyA. sau sAthe ja hatA. vAsaNA gAmanA pAdarethI amane saune TUMkA raste javAnI sUcanA karatAM pUjayazrI kheDAnA mArge AgaLa vadhyA. A mArga chUTA paDyAne 5 miniTa 10 miniTa paNa thai nathI. barAbara e samaye kALamukhe mokalela yamarAjanA svarUpamAM pAchaLathI dhamadhama karatI AvI rahelI Trake, pUjayazrIne tathA prajJazIlAzrIne sAthe rahela baMne bAi sAthe Takkara lagAvI cAlI gai. baMne mahArAja bAio sAthe rastA para joradAra pachaDayiA haju paLa be paLa purI nathI tyAM to A cAreyanA AyakhAne bharakhI levA bIjI Traka AvI gai, ane tenI upara pharI vaLI. paLavAramAM cAreyanA prANa paMkheru kALanA khapparamAM khapI gayA. 12 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAhAkAra macI gayo. sAthe rahelo bhAi rAju doDI Avyo. lohInA khAbociyAmAM taraboLa joyelA prajJazIlazrIjIne, pagamAM ijA pAmelA pUjyazrIne, rAma ramI gayelA baMne benone jotAM karUNakalpAMta karavA lAgyo. roDa upara jatI gADIno sahAro laIne mAtara pahoMcI gayo. saMghane jANa karI. cAre kora samAcAra pahoMcI gayA. rAjanagaramAM pUjayazrInA bena pU. tilakaprabhA ma.sA. samAcAra maLatAM kALo kalpAMta karavA lAgyA. saMghanA bhAI baheno, saMsArI sagAo bhegA thaI gayA. sau samAcAra sAMbhaLI akasmAta sthaLe pahoMcI gayA. tyAMnuM karUNa dazya jotAM saunI AMkhomAM codhAra AMsu ubharAyA. bhayaMkara AvelI A AMdhInA pratyAdhAtonA paDachAyA amArI upara paDyA. vAsaNA gAmamAM pravezatAM eka sAdhvI mahArAjane page joradAra Thesa vAgI. mArA pustakanA pAkITano paTTo tUTI gayo. kSaNamAtra ame sau tyAM aTakI gayA. vicAravA lAgyA. AvuM kema thayuM? zuM khabara A pratyAghAtanA eMdhANa amArA zirachatranA hatA. A AgAhIne na samajI zakyA. mAtara tIrthanI vATe AgaLa vadhavA lAgyA. pahoMcyA pAdare. amane A samAcAra ApavA mAtarathI mANasa Avyo. kahe ke pUjya mahArAjane akasmAta thayo che. thoDuM ghaNuM vAgyuM che. hospITala laI gayA che. A samAcAra sAMbhaLatA amArA hAla.. varNana karI zakatI nathI. hatAza thaI gayA. pahoMcyA vinA chUTako nahi, sau calAya teTalA utAvaLe cAlI nIkaLyA. pahoMcI gayA sumatinAtha dAdAnI nizrAe! tyAMnuM vAtAvaraNa jotAM, to amArA hAjA gagaDI gayA. re vidhAtA! A zuM sUjhayuM? codhAra AMsue paramAtmAnA darzana karyA. maMdire pharatA mAnavonuM jANe kIDIyALuM na ubharAyuM hoya. ame dharmazALAmAM AvyA. agragaNya bhAio amArI pAse AvI AzvAsana ApavA lAgyA. sAcA samAcAra ApavAnI koInI paNa hiMmata na cAlI. jyAre jANyA tyAre amAre mAthe Abha tUTI paDyuM. kALA kalpAMtanI sImA na rahI. re bhagavAna!A kALo kera! Avo sitamagAra gujAratA zarama na AvI!te veLAe pUjyazrInA kevA hAla haze? kevI paristhiti sarjAi haze? aMta samaye emanI pAsethI 5-10 miniTa mATe krura kALamukha yamarAjAe amane vegaLA karI dIdhA. amArA kALAM kalpAMte mAnava medanIne raDatI karI mUkI. AsanopakArI pUjyazrIne vihAramAM mauna ja hoya. baMne mahArAjanA hAthamAM navakAravALI hatI. paramAtmAno jApa cAlu hato. kALarAjAe zvAsane jhuTavI lIdho. samAdhijhUMTavI nahotI. gurUziSyAnA mukhe zrI namaskAra mahAmaMtrano jApa cAlu hato. aNadhAryA AvI paDelA upasargane sahana karatAM amArI jIvananaiyAnA sukAnIe sadAne mATe AMca mIMcI dIdhI. pArthivapUta dehane amadAvAda lai javAnuM nakkI thayuM. ame sau pUjyazrInA pUNyadehanA aMtima darzana mATe amadAvAda tarapha vihAra karavA nirNaya karyo. e caitravadanI sAtamano gojhAro dina, kALajhALa garamI, upavAsanA paccakakhANa saMghe javAnI nA pADI. 40 kI.mI. kama pahoMcAze? ame to vAta karI. A bhavamAM pUjyazrInA puNya dehanA darzana have thavAnA nathI. nirdhAmaNA ta na karAvI zakAya. aMtimadarzanathI paNa vaMcita rAkhazo? amArI Arajhu sAMbhaLanAra zrI saMghanA TrasTIzrI naTubhAi manubhAi vagere pUjyazrInA pArthivadehanA darzana karavA mAtara lai AvyA. paralokavAsI pUtAtmAnA dehane jotAM... saunA haiyA hAthamAM na rahyA... 13 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "AMkhe AMsu anarAdhAra, gurU vinA banyA nirAdhAra" upara AkAza, nIce dharatI... kALamukhA kALe amArUM zirachatra chInavI lIdhuM. are.. re... have amAruM koNa? amArA pramAdane khaMkheranAra gurUdeva? Apa vinA amArI sArasaMbhALa koNa karaze? ApanI nizrAmAM rahelA ame have kyAM jaizuM? amArI Aja AvI gojhArI ugaze, enI khabara nahotI. amane Ajadina sudhI Amane duniyAdArInI kazI ja khabara nathI. gheghura vaDalA sama ame ApanI nizrAmAM rahetAM, kyAM divase uge che? kyAM rAta paDe che?te khabara paDI nathI. have kyAM jaizuM? konI pAse rahIne ArAdhanA karIzuM? mane to kaMI ja samaja paDatI nathI. have meM jANyuM ke A eka mAnavapaMkhIno meLo. sAMje sau bhegA thayA, savAra paDatAM sau vikharAI gayA. pUjyazrI! haiyuM bhAMgI paDyuM che. hiMmata hArI gaI chuM. A mArge janAra kyAreya pAchA pharatA nathI e nirvivAda che. A vAta samajavA chatAM, prabhunuM zAsana pAmavA chatAM, chadmasthapaNAne laine kalpAMta karI rahyA chIe. he paramatAraka pUjyagurUdeva! aMta samaye cArA karI dIdhA. re bhAgyavidhAtA! varSothI gurUnizrAmAM rahetI thoDIpaLo mATe vikhUTI? mArI ATalI puNyanI kacAza? nirdhAmaNA karavAnI taka paNa mane na sAMpaDI. RNa adA karavAno avasara na maLyo. sUryodaye sUryAsta: sAMja paDe sUryanuM asta thavuM te eka nityakrama che. paraMtu sUryodaye sUryAsta thavo e kALano kAramo ghA che. pUjyazrI ane aMtaravAsI prajJazIlAzrIjI akALe asta thatAM ama jIvanamAM sadAne mATe aMdhakAra chavAyo. pa.pU.sUryaprabhAzrIjI ma. sA. svayaM sUryavat prakAzIta hatA. Apano jhaLahaLato prakAza amane kyAreya nahi maLe? Ape ApanuM AtmakalyANa sAdhI lIdhu. sadAne mATe netramiMcAyA, e parama pavitradehanAdarzana kyAreya paNa thavAnA nathI. bhavAMtare maLazo to pichAnI nahi zakIe. zuM karIe? amadAvAda pAlaDI devI kamala upAzrayathI pUjyazrInI aMtimayAtrA, hajAro mAnavonI vacce, surata, bharUca, bhAvanagara, muMbai, naDiyADa, ANaMda Adi saMghanA zrAvaka zrAvikAo samAcAra sAMbhaLatA doDI AvyA. pArthiva dehanA darzana karIne sau raDI paDyA. hajAronA haiyA upakArIne yAda karIne raDatA hatA. kakaLatA hatA.re kALarAjA! nAnI vaye saMsArane lAta mArIne cAlI nIkaLelA puNyAtmAe tAru zuM bagADyuM? kayA bhavanuM vera lIdhu? samajAtuM nathI. pUjyazrI!ame sau patthara sarIkhA, ApazilpI banI, premanA hathoDA mArI amArAghATaghaDyA, mamatAthI saMbhALyA, samatAthI samajAvyA, bhAvathI bhaNAvyA, saMskArothI siMcyA, vAtsalyathI navarAvyA, e upakAra zuM bhUlAya. he gurUmAtA, amArI janmadAtrI mAM A bhavanI upakArI, jyAre Apato bhavobhavanA upakArI. 14 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * he paropakArI!"e upakAra tamAro kadIye navisare" saMsAranA kIcaDamAMthI bahAra kADhI ratnatrayInA amRta ghuMTaDA pIvarAvyA, vAtsalyanA varadAna dIdhA. AgamamAMthI valovIne zrutanA sAgaramAM navarAvyA. "sva"nuM bhAna karAvyuM. pUjyazrI ApazrInI na pUrAya tevI khoTa paDI gaI che. ApazrInI yAdamAM amArA hRdaya ane nayano sadA bhInA rahe che. je bhInAzane koi luchanAra nathI. he pUjyazrI!"ApanuM caraNa sadAne mATe namana"banI raho.Apa amArI vaccethI cAlyA gayA cho. kALarAjAe Apane amArI vaccethI chInavI lIdhA che. paNa tenI tAkAta nathI ke ApanI smRtio chInavI le. ApanI smRtio ajara amara banI raheze. Apano guNavaibhava paNa amArI vacamAM che, pelu gIta yAda Ave che: Apa jIo hajAro sAla, sAla ke dina ho pacAsa hajAra" he gurUdeva! Apa jyAM ho tyAM paramAtmAnuM zAsana pAmo. akhaMDa Arogya pAmo. Apa sukhasamAdhi pAmo. ApanuM lakSa e labdha banI raho. khAsa che tenI prApti ho. ApanA guNo sAgara jeTalA che. A sAgarane taravA mATe be hAtha laMbAvyA che. zuM tarAya? guMjAyaza nathI. chatAM A avasare smRtione tAjI karavA ne lAMbA kALa sudhI TakavA ApazrInuM jIvanagAna gAyu che, jemAM atizayoktino Azaya nathI. chatAM chadmasthabhAve thaI hoya to te badala micchAmi dukkaDam. pU. tilakaprabhAzrIjI ma.sA. nI chatrachAyAmAM ame amArA haiyAnA dardo haLavA karI, ratnatrayInI ArAdhanAmAM sthira thayA. e upakArInA upakArone kRpAzISa samajI jIvananI keDIe pagalA bharIe chIe. aMtamAM he gurUdeva.. ApanI AjJA amAro AcAra bano. ApanA vacano amArA zAstra bano. ApanI kRpA amAruM kavaca bano. ApanI sahanazIlatA amArA badanamAM rahe. ApanI lagana amAruM lakSa bane. ApanI sAdhanA amArI siddhi banI rahe. ama upara kRpAdRSTi varasAvo. prAMte... ApazrI jyAM hoya tyAM prabhuzAsana pAmI, ArAdhanAthI otaprota banI najIkanA ja bhavamAM sakaLakarmane aLagA karI zIdhrAtizIdhra bhavanistAra pAmo. eja ama aMtarethI zAsanadeva pratye prArthanA. gurUkRpAkAMkSI sA. jIvakalyAzrI. 15 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papU. samayajJa prajJazIlAzrIjI (mAsI) masA.nI jIvanajharamara "kuTuMbamAM ratna eka anokhu, teja laine avataryuM, aneka saMkaTo AvavA chatAM, zAsanamAM jenuM mana TharyuM zAsana prabhAvanAmAM, sadA haiyu utsAhathI bharyuM, dhanya che mAsI ma.sA.ne, jeNe gurUnuM nAma rozana karyuM." A virATa vizvabAgamAM vividha varNA aneka puSpo khIle che. potAnI DALI upara muskurAhaTa karatAM te puSpo audArya bhAvathI sauMdarya ane mAdhurya phelAvI kaMikane AkarSe che. sahune khubo de che, ThaMDaka Ape che, mana prasanna kare che. vaLI kyAMka havAnA dhoke, te puSpa DALa uparathI kharI paDI, mATImAM maLI jAya che. mATIne paNa surabhita banAvI de che. basa, AvA ja prakAre amArA pU.mAsI ma.sA urphe pU. prajJazIlAzrIjI ma.sA.nuM jIvana hatuM. bhAratanI bhUmi upara gurjaradezanA madhyabhAgamAM khaLakhaLa karatI vahetI tApI nadInA kinAre prAcIna sUryapurI nagara arvAcIna surata zaherathI vikhyAta che. A nagarInA vaDAcauTAmAM jinazAsana pAmelA zrAvaka nagInadAsabhAI DAhyAbhAI kApiDayA rahetA hatA. temanI gRhiNI umedakora bena hatA. caritranAyikAno A gRhiNInI kukSIe saMvata 1989 caitra vada 1nA roja janma thayo. mahApuNyazALI A bALAnA lAkSaNikatAne anusAre phaibAe nAma pADyuM "puSpA', kuTuMbamAM A puSpakaLI gulAbanI jema khIlI uThI. puNyanI kaMika uNapatAe bAlyAvasthAmAM pitAnuM chatra gumAvyuM. mAtAe pitAnI khoTa sAlavA na dIdhI. bALaucheramAM dharmanA saMskAronuM pAna karAvavA lAgyA. bhAibenomAM sauthI nAnI A lADalI puSpAe kuTuMbanA sabhyonA dila jItI lIdhA. saunI pyArI banI cUkI. bhavAMtaranA prabaLa puNyodaye dharmanI ArAdhanA sarva sAmagrI maLatAM devagurU pratye dinapratidina anurAga vadhyo. devagurUnI bhakti apAra hatI. pUrvanA cAritramohanIyanA kSayopazame cAritra levAnA bhAva jAgyA. saMsAranI asAratA jaNAI. gurugamathI vairAgyanA vAvetara thayA. mAtAnI apAra mamatAe mArga mokaLo na thayo. saMyamanI tIvratamannA hovAchatAM anumati na maLI. paNa mananI makakmatAe A bhAvanAne haiyAmAM, bhArelA agnivat chupAvI rAkhI. samayane jatAM zuM vAra lAge? moTIbena motanabenane prAsaMgika kAraNo laIne nAnIbena puSpAbenane potAne ghare lai AvyA. banevI mohanalAlanA paricaye dIkSAnI bhAvanA vadhAre daDha banI. yogAnuyoge 16 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. prazAMtamUrti sUryaprabhAzrIjI ma. sA. pa. pU. samayajJa prajJazIlAzrIjI ma. sA. saujanya : sva. kesarIcaMda narottamadAsa kApaDiyA tathA sva. ramaNabena kesarIcaMda kApaDiyA parivAra surata Page #25 -------------------------------------------------------------------------- Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che zAsanasamrATanA AjJAvartI prazAMtamUrti pa.pU.pAd sUryaprabhAzrIjI ma.sA.no samAgama thayo. haiyAmAM rahelI saMyamanI bhAvanAne pragaTa karI. mamatALu mAtAnuM mohabaMdhana chUTI gayuM. mAtA svargavAsI banyA. moTIbenanI nizrAmAM rahetA puSpAbenano rasto saraLa banI gayo. vaDIla baMdhuo-benonI anumati meLavI lIdhI. badAmI mohanalAle paNa rajA ApI. badAmI kuTuMbanI pyArI puSpAmAsI saMyama mATe ujamALa banyA. moTIbena motanabena tathA banevI mohanalAla badAmIe ThAThamAThathI mahAmahotsavapUrvaka saMyamanA mArge mokalyA. e dina hato saMvata 2028, mahA suda 11 - 26mI jAnyuArI budhavAra. parama tAraka pa.pU. kamaLaprabhAzrIjI ma.sA. ziSmA paramaviduSI pa.pU.sUryaprabhAzrIjI ma.sA.nA caraNe potAnuM jIvana samarpita karyuM. saMsAra veza choDI caMdanabALAno veza paheratAM puSpAbena maTI pa.pU.prAzIlAzrIjI ma.sA.nA nAmathI prasiddhI pAmyA. apramattabhAve cAritranA sopAna eka pachI eka, utsAha AnaMdapUrvaka sara karavA lAgyA. upasargo ane piraSoe ghero ghAlyo. chatAM paNa mukhaDA uparano bhAva palaTAto nahi. prasannatApUrvaka azubhakarmone vidAratA hatA. sahanazIlatA kevI? siddhagIrInI nizrAmAM girirAjanI navvANu karatA mAsI ma.sA.ne maraNAMta upasarga AvI gayo. darzana karavA jaI rahelA mAsI ma.sA. eka tarapha gAyano dhakko lAgyo. roDa para paDelA pU.mAsI ma.sA. haju ubhA thAya na thAya. tyAM to pAchaLathI ghoDAgADI AvIne ghoDAno paga, mAsI ma.sA.nA mAthA upara AvI gayo. paganI kharI mAthAnA madhyabhAgamAM uMDI vAgI gaI. lohIno phUvAro chUTyo. sAthe rahelA pU. jatakalpAzrI ma.sA. tarata ja DaoN. bakarANI pAse laI gayA. bIjI tarapha temanA gurUjIne samAcAra mokalyA. saMdhyAkALa thaI javA AvI hatI. DaoN. A ijA jotAM gabharAyA. tALavAmAM uMDo ghA. zuM karavuM? nIDarapaNe mAsI ma.sA. kahevA lAgyA, "DaoN. sAheba muMjhAvo nahi, tamane yogya lAge te rIte karo. mane badhuM ja sahana thaze." dardIno javAba sAMbhaLI Azcarya pAmelA DaoN. TAMkA levA mAMDyA. hasatA mukhe pIDAne sahana karatAM kahevA lAgyA, "upakArI ghoDo, mArA karma khapAvavAno anero avasara mane Apyo'. AvI apUrva samatA sAthe sahanazIlatA hatI. azAtAvedanIyano udaya jabbara hato. zArIrika takalIpho to avAranavAra AvI jatI. chatAM potAnI ArAdhanAmAM unI AMca AvavA dIdhI nathI. kyAreya pramAdane potAnI pAse AvavA dIdho nathI. samudAyanA eka sAcA arthamAM kahu to vaidyarAja athavA DaoNkTara hatA. nAnA mATo sAdhvI ma.sA. nA koipaNa darda AvatAM prathama temanI ja salAha levAtI. ane pote paNa sAravAra karavAmAM kamInA rAkhatA nahi. bALa - tapasvI - glAna - vRddhanI vaiyAvaccamAM temano naMbara pahelo gaNAto. 17 . Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsI ma.sA. tamArI vaLI zI vAta karavI? nayAvi mukakho gurU hilaNAe" gurU hilanAmAM kadIye mokSa nathI" AgamanuM A sUtra Ape ApanA jIvanamAM tANAvANAnI jema vaNI lIdhuM hatuM. kyAreya paNa gurUnA dilane dubhAvyuM nathI. sAMbhaLyuM che ke parama upakArI gurUjanone ApaNA haiyAmAM vasAvavA sahela che paNa... paNa "gurU haiyAmAM vasavuM" ati duSkara che. pU. mAsI ma.sA. Apano gurU samarpita bhAva anero hato. adbhuta samarpitatA e gurU haiye vasI cUkyA hatA. 25 varSanA saMyama kALa daramyAna gurUne jItI lIdhA hatA. samudAyanA sAdhvIgaNano prema paNa eTalo saMpAdana karyo hatA. ame jyAre jyAre ApanI pAse AvyA chIe tyAre tyAre ApanA mukhaDA upara hAsya relAtuM joyuM che. udAsInatA kyAreya joI nathI. jJAna dhyAnamAM paNa eTalAja AgaLa hatA. sajajhAyo stavanono kyAreya toTo paDyo nathI. parvatithie to temanI pUrNa taiyArI ja hoya. dhyAnamAM paNa evA ja otaprota hatA. prAyaH rAtrinA 11 vAgyA pahelAM saMthAro karyo hoya tevuM me joyuM nathI ane sAMbhaLyuM paNa nathI. AvA aneka guNothI emanuM jIvana maheMkatu hatuM. ame sau temanI pAse jatAM tyAre amArI saMsAranI saLagatI samasyAomAM puSkarAvartanA meghanI jema kAma karyuM che. apUrva zAMti-samatAthI amArI Agane bujhavatA ane paramAtmAnA mArge vadhu joDatA. nikhAlasatA gaMbhIratA-udAratA-sahiSNutA Adi guNothI zobhatA pU.mAsI ma.sA. vyavahAradakSa paNa eTalA ja hatA. kyAreya ucita vyavahArane cUkyA nathI. AMNA e ja dharma kaI vAra A sUtra temanA mukhethI ame sAMbhaLyuM che. A sUtrane AtmasAt barAbara karyuM hatuM. gurU ziSyAnI amara joDI samudAyamAM apUrva zobhatI hatI. jyAM jAya tyAM sAthe ja jAya. cAhe darzanArthe javAnuM hoya cAhe vaMdanArthe javAnuM hoya. "na jANyuM jAnakI nAthe savAre zuM thavAnuM che" maryAdA purUSa zrImad rAmacaMdrajI je suprabhAte gAdIe besavAnA hatA. te ja prabhAte vanavAsa lIdho. AvatI kAla kevI ugaze? koIne khabara nathI. pUrvanA prabaLa pApanA udaye vihAra karatA gurU ziSyAnI joDIne kALarAjAne na gamyuM. akasmAtanA bhoga banyA. gurUziSyAnI joDI kALanA paMjaramAM sapaDAI gai. paralokanI vATe cAlI nIkaLyA. jeno hAtha pakaDyo hato, teno sAtha laine paralokanA pravAsI banI cUkyA. haMmezAM sAthe ja rahetI gurUziSyAnI joDI aMtaghaDI sudhI sAthe rahI, sAthe ja cira vidAya lIdhI. 18 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akALe sUryodaya sUryAsta thayo, puSya kharI paDyuM, parimala rahI, phUla gayu phorama rahI gaI. divela khUTyuM, jata bujhAI gaI. ama kuTuMba rUpa mAna sarovaranA haMsa samA mAsI ma.sA. gurU sAthe uDI gayA. haMsa jyAM jaze tyAM tene mAna sarovara maLI raheze, paNa amane ghaNI khoTa paDI che. amane have sAco rAha koNa batAvaze? mAsI masA.? ApanuM nAma to puSpa, ApanuM hRdaya paNa puSya jevuM komaLa hatuM. rageragamAM zAsana pratye avihaDa prIti hatI. AvA guNothI ApanuM jIvana jhaLahaLatuM hatuM. Apa ja kaho tyAMthI ama sau upara amI varasAvatA raho. je amIvarSA ama jIvana dharmaraMgathI raMgAyeluM rahe, vadhu zuM kahuM? Apa paNa jyAM ho tyAM paramAtmAnuM zAsana pAmI, ArAdhanA karI zIdhrAtizIdha mokSa tarapha prayANa karo. eja zAsana deva pratye prArthanA. eja lI. mAsI kapAkAMkSI rUpA badAmI 19 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahaNa svIkAra A graMthAnuvAdamAM atheti, pUjya gurUvaryonI neha nItaratI kRpA varasI.. te.... jIvananI mUDI samA AzISonI amIvarSAmAM haiyuM bhIMjAya che.. AsanopakArI sva.pU.gurUdeva sUryaprabhAzrIjI ma. sAhebe hayAtImAM satata preraNA ApI ane svargagamana bAda divyAziSa varasAvI kArya samAptimAM adazya sahAya karI che. hRdayastha gurUdeva svargastha thayA paNa hRdaya siMhAsana para avicala sthAna dharAvatAM gUrUdevanI huM sadAne mATe RNI chuM. alabhya evA mULa rAsa graMtha dAtrI zrI ramaNabena kezarIcaMda kApaDIyAne A prasaMge yAda karuM chuM... vaLI. rAsanI gAthAomAM kaThIna zabdonuM arthaghaTana karI ApanAra sahAyikA sahAdhyAyI pU. bApajI ma.sA.nA samudAyanA bhadrajJAzrIjI ma.sA.no mArA para upakAra che. anya sAmagrI sahAyako chAparIyAzerI moTA upAzrayanA TrasTI zrI rohitabhAI phulacaMdabhAI zAha tathA vINAbena sanatakumAra zAhano paNa AmAM mahatvano phALo che. anuvAdanuM prathama vAMcana, sudhAro, vadhAro khaMtathI karI ApanAra prophesara bI.TI. paramAra, nAnapurA aThavAgeTa temaja chAparIyA zerInA a.sau. bhAnumatIbena amRtalAla vakIla, a.sau. rUpala rAkezakumAra zAha, a.sau. lattAbena prasannacaMdra, a.sau. dIpti hemaMtakumAra zAha A sarva sahAyakane A prasaMge huM kema bhUluM? prasanna mane tatkAla jherokSanuM kAma karI ApanAra jayazrIbena mahezabhAi - mahIdharapurA, vINAbena harSadabhAI zAhe goLa zerI vALAe mane A rIte sahAya karI che. kALajIpUrvaka praphu rIDIMga karI ApanAra zrIyuta prA. praviNabhAI ema. pAsavALA (nivRtta prAdhyApaka, navayuga sAyansa koleja)no A prasaMge huM AbhAra mAnuM chuM. ' kathAnA AdhAre citro taiyAra karI ApanAra kumArI hInAbena arUNabhAi zropha tathA bhAminIbena praviNabhAI zAha A baMne benoe pustakanI zobhA vadhArI dIdhI che. A graMthAnuvAda chApavAnuM mAthe laI mane tenI ciMtAmAMthI mukta karavA mATe zrI jainAnaMda prinTIMga presavALA bhUpendrabhAi badAmIne RNa svIkAra karatI veLAe visarI zakuM tema nathI! - sA. jItakalpAzrIjI 20 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amane lAbha maLyo che pU. tilakaprabhAzrIjI ma.sA. nA upadezathI pU. vidyuprabhAzrIjI ma.sA. nA upadezathI pU. svayaMprabhAzrIjI ma.sA. nA upadezathI pU. caMdrapUrNazrIjI ma.sA. nA upadezathI pU. kalparatnAzrIjI ma.sA. nA upadezathI pU. kalyaratnAzrajI ma.sA. nA upadezathI pU. kRtiratnAzrIjI ma.sA. nA upadezathI pU. hemalattAbAI mahAsatI nA upadezathI pU. harSapadmAzrIjI ma.sA. nA upadezathI 5. dIptiprajJAzrIjI ma.sA. nA upadezathI muMbaI sutharI, kaccha zAMtivana, amadAvAda vaDAcauTA, surata vaDAcauTA, surata surata surata vAMsadA, navasArI. pAlI, rAjasthAna cANasmA zrI chAparIyAzerI jaina moTA upAzraya zrI vaDAcauTA saMvegI jaina moTA upAzraya zrI sImaMdharasvAmI jaina upAzraya zrI vaDAcauTA jaina vidyAzALA zrI zaMkhezvara pArzvanAtha, rAMdera roDa jaina saMgha zrI nAnapurA mUrtipUjaka zvetAbaMra jaina saMgha zrI katAragAma jaina saMgha (bahenono upAzraya) zrI aThavAlAInsa jaina saMgha zrI nAnapurA bahenonI pauSadhazALA zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina derAsara peDhI zrI mahAvIra jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha zrI devIkamala jaina svAdhyAya maMdira zrI mahAvIra zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha chAparIyA zerI, surata. vaDAcauTA, surata vaDAcauTA, surata vaDAcauTA, surata rAMdera roDa, surata divALIbAga, surata katAragAma, surata aThavAlAinsa, surata nAnapurA, surata dolatanagara, borIvalI, muMbaI operA sosAyaTI, amadAvAda operA sosAyaTI, amadAvAda vijayanagara, amadAvAda 21 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI paramAnaMda jaina saMgha vitarAga sosAyaTI zrI purUSAdAniya pArzvanAtha seTelAITa zrAvika jaina upAzraya zrI lavAranI poLa zvetAMbara mUrtipUjana jaina saMgha zrI lAlAbhAInI poLa zrAvika jaina upAzraya zrI maMgaLapArka sosAyaTInI ArAdhaka baheno zrI vizA zrImALI jJAti saMgha zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha pAlaDI, amadAvAda seTelAITa, amadAvAda lavAranI poLa, amadAvAda lAlAbhAinI poLa, amadAvAda maMgaLapArka, amadAvAda brAhmaNavADA, borasada. naDiyAda zrI chApariyA zerI jaina moTA upAzrayanI ArAdhaka baheno zrI vaDAcauTA jaina saMghanI ArAdhaka baheno zrI nasarIna abdula vahAba zekha a.sau. sonIbena dvArakAdAsa DIMge sva. zAntAbena ThAkoralAla zAha ha. bhAnubena amRtalAla sva. menAbena phulacaMdabhAI zAha ha. vINAbena sanatakumAra a.sau. kAntAbena jayaMtIlAla gAMdhI a.sau. suzIlAbena jayaMtIlAla zAha ha. varSAbena a.sau. kAzmIrAbena jItezabhAI a.sau. indrAvatIbena zAMtilAla zAha (laMDana) ha. nipuNAbena zeTha zrI zAha mohanabhAi mAravADI zeTha zrI zAha prakAzacaMdra mAravADI sva. damayaMtIbena ratilAla kApaDiyA ha. mAlatIbena - sonalabena sva. kAntAbenanA smaraNArthe ha. madhubena jayakumAra zropha zrI dinezacaMdra mohanalAla badAmI a.sau. mInAkSIbena surendrabhAI saraiyA gaM.sva. bhAnubena surendrakumAra kApaDiyA a.sau. madhurIbena izvaralAla cokasI a.sau. anilAbena nipuNabhAI jhaverI chApariyA zerI, surata vaDAcauTA, surata vaDAcauTA, surata vaDAcauTA, surata goLazerI, surata chAparIyA zerI, surata chAparIyA zerI, surata chAparIyA zerI, surata chAparIyA zerI, surata chAparIyA zerI, surata sutAra zerI, surata sutAra zerI, surata vaDAcauTA, surata vaDAcauTA, surata vaDAcauTA, surata vaDAcauTA, surata vaDAcauTA, surata vaDAcoTA, surata vaDAcauTA, surata Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a.sau. bakulAbena dilIpabhAI zAha a.sau. kalAbena subhASabhAi modI a.sau. nayanAbena dilIpabhAi modI a.sau. arUNAbena pradIpabhAi zAha a.sau. nirmaLAbena mahezabhAi a.sau. ramIlAbena rajanIbhAi a.sau. kaMcanabena bAbulAla zAha saurabhanA upadhAna tapa nimitte ha. pI.ema.zAha a.sau. puSpAbena bhogIlAla zAha a.sau. vaizAlIbena ketanakumAra zAha a.sau. bhAratIbena paMkajakumA2 kesa2vAlA ku. mokSAbena bhUpendrakumAra sva. sAMkubena mULacaMdabhAi ha. mULacaMdabhAi amRtalAla parivAra a.sau. lIlAbena ratilAla zAha a.sau. kapilAbena kanaiyAlAla paMcAla a.sau. kusumabena hasamukhAbhAi zAha sva. mULacaMdabhAi dhULAbhAi ha. motIlAla mULacaMdabhAi parivAra sva. motIlAla mULacaMdabhAi ha. zAradAbena motIlAla parivAra zrI manaharabhAi bI. zAha a.sau. varSAbena hemaMtabhAi zAha a.sau. padamAbena vinodacaMdra parIkha zrI saMdIpakumAra ramezacaMdra sva. zAMticaMda dIpacaMda jhaverI (tAsavAlA) a.sau. pramilAbena zAMticaMda jhaverI (tAsavAlA) a.sau. niraMjanAbena ratanacaMda jhaverI a.sau. nirmaLAbena sobhAgacaMda zAha a.sau. alakAbena azokakumAra zAha kaDoda pArle poinTa, surata siddhacakra epA., surata sonIphaLiyA, surata rAMdera roDa, surata rAMdera roDa, surata kRbhakonagara, surata nAnapurA, surata vitarAga sosAyaTI, amadAvAda vitarAga sosAyaTI, amadAvAda caMpApurI sosAyaTI, amadAvAda lavAranI poLa, amadAvAda amadAvAda amadAvAda lAlAbhAinI poLa, amadAvAda phatAsA poLa, amadAvAda naDiyAda naDiyAda naDiyAda borasada vaDodarA borIvalI, muMbai borIvalI, muMbai borIvalI, muMbai borIvalI, muMbai kAMdIvalI, muMbai kAMdIvalI, muMbai Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurU viraha gIta (rAga : amI bharelI najaro rAkho.) amI bharelA nayanomAMthI varasatI, amRtadhArA re. gurUnA mukhathI sadA vahetA, vacano pyArA pyArA re. 1 chakkAyanA rakSaka - cha tyAgI sAthe, jItA ujjavaLa kAvya taraMga re, gurU-gurUbahenono viyoga thAtA, paDyo che raMgamAM bhaMga re... 2 vihAra karatAM mAtara AvatAM, gojhArI be Traka AvI re, sUryaprabhA gurU prajJazIlAne, kamote laI cAlI re... 3 AvuM adbhuta kyAMya na dIThuM, gUrU-ziSyA be sAthe re, saMsAra choDI paraloke paNa, akhaMDa joDI zobhe re..4 pacAsa varSanA saMyamI gurUjI, kaMIka jIvone tAryA re, devI-kamalane sunu mUkIne, gurUjI svarge sidhAvyA re..5 sUrata zaheranA lADIlA puSpAbene, gurU caraNe jIvana soMpyuM re, paccIsa varSathI saMyama pALI, gUrU sAthe jIvana pUrNa kIdhuM re...6 aMzI tyAgI AtmAone, hatI sUryanI chatra chAyA re, ziSyA-praziSyAne raDatAM mUkIne, gurU-gurUbahena thayA nyArA re. 7 20paranI cAle caitra vadI sAtame re, vinaya-saumya-jIta-rAja saMge, ujavaLa-dIpti-ranadharmAne aMge, rekhA-rakSI-bhAnune manameM viyoga vedanA sAle re. 8 (racayitA : bhAnubena surendrabhAI kApaDiyA, vaDAcauTA, surata. pUjyazrInI guNAnuvAda sabhAmAM gavAyeluM gIta) 24 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OMOM hrIM zrIM ardhuM namaH / paMDita pravara zrImad vIravijayajI viracita mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa prathama khaMDa maMgalAcaraNa (doharA) 'sakalaguNAkara pAsajI, zaMkhezvara abhirAma; mana vAMchita sukha saMpaje, nita samaratA nAma. 1 iSTa manoratha pUratI, cUratI alIka vighanna; kavijana jananI bhAratI, vAratI alIka vacanna. 2 kAzamIra prati vAsinI, sola nAma jaza zuddha; je bhavi nita samaraNa kare, tasa hue niramala buddha. 3 bhAratI sarasatI zAradA, haMsagAminI jeha; viduSAMmAta kumArikA, vAgesarI zucideha. 4 brahmasutA tripurA kahI, vANI zrI varadAya; vizva - vikhyAtA tuM sahI, dhruvavANI zrutadAya. pa bhASA gaurI jANIe, ityAdika jaza nAma; praNamu huM nitya premazuM, je guNa sukhanuM dhAma. 6 tribhuvanamAtA zAradA, tuja upakAra mahaMta; siddha anaMtA te thayA, tujathI zivavadhU kaMta. 7 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . sAnidhya karajo. mAtajI dejo vacana vilAsa; prathama udyama me mAMDIyo, jema hue adhika ullAsa. 8 surasuMdarI zIyale satI, satIyomAM suprakAza; tAsa rAsa racatAM thakAM, muja mukha karajo vAsa. 9 buddhi maMda che mAhare, paNa tuma bhakti sameta; kokila je madhu-2va kare, Amra samaMjarI heta. 10 1-sarvaguNanI khANa, 2-apriya bhAvArtha : graMthakAra zrI vIravijayajI mahArAja maMgalAcaraNa karavA mATe trevIsamA zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunI prArthanA karatA kahe che ke... jagatamAM saghaLA guNono bhaMDAra, manovAMchita ApanAra, sukha sAmagrI ApanAra, haMmezAM jemanuM nAma smaraNa karavA yogya tathA sUrya karatA tejasvI jemanuM nAma zaMkhezvara che evA zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhu jaya pAmo. jaya pAmo. he sarasvatI mAtA! zrI navakAra mahAmaMtra upara avihaDa zraddhA temaja zIlarakSaNanA saMbaMdhavALo rAsa racavA huM taiyAra thayo chuM. to, he mAtA! mane sahAya karo. mA! Apa kevA cho? icchita manoratha pUranAra cho. asatya ne apriya vacanane dUra karanAra cho. kAzmIra pradezamAM vasavAvALA cho. vaLI kavizrI sarasvatI mAtAnu judA judA nAmathI stavanA kare che. he bhAratI! he sarasvatI! he zAradA devI! he haMsagAmInI! he viSAmAtA! he vAghezvarI! he kumArikA! he pavitra devI! he brahmasutA! he tripurA devI! he vizvavikhyAtA! he gaurI! AvA aneka nAmothI Apa oLakhAva cho. vaLI Apa, to kavijanonI, paMDitonI mAtA cho. Apa mArI paNa mAtA cho. to kRpA karIne mA2I jIbhe vAsa karajo. ApanuM smaraNa je bhavya jIvo kare che tenI buddhi nirmaLa bane che. tethI huM paNa Apane namaskAra karu chuM. je namaskAra, amArA mATe guNasukhanA dhAmarupa che. he tribhuvanamAtA! he zAradA maiyA! jagata upara Apano upakAra mahAna che. tamArI kRpAthI ApanI vANIthI zrutadharmane samajI ATha karmanI jaMjIrane toDI anaMtA jIvo zivasuMdarInA svAmI banyA che. mATe Apano upakAra bhUlAya tema nathI. he mAta! mane ApanA sAnnidhyamAM rAkho ane mane vacanarasa Apo. kAraNa, mahAsatI surasuMdarInA guNagAvA huM taiyAra thayo chuM. hu jANu chuM mArI alpa mati che. chatAM meM bhagIratha prayatna Adaryo che. be hAtha vaDe samudra tarI na zakAya. chatAM sAhasa karyu che samudra taravA. teja rIte mahAsatInA guNa ghaNA che tene huM A graMthamAM gAine guNagrAhI banavA ujamALa banyo chuM. mArI jIllAae Apano vAsa hoya pachI mAre kaMi jovAnuM rahetuM nathI. jarura, mAro A prayAsa jagatanA jIvone AnaMda ane ullAsane vadhAranAro banaze. tamArI bhaktiyukta mArI maMdabuddhi, AMbADALe koyala maMjarI dekhIne kala2va kare, tema khIlaze. zrotAjano! kavi e ahIM AdhyAtmika bhAvamaMgala karyu che. bAhyamaMgalamAM kuMbha ghaDo mUko. goLa dhANAM khAi zaruAta karo. jyAre meM to prathama paMca parameSThi zrI zaMkhezvara pArzvanAthanuM smaraNarupa maMgala karyu. te maMgala karyA pachI sarasvatInI stuti karI. have guruvaranI stavanA rupa maMgala kare che. bhavaraNamAM bhaTakatA evA prANIne gurubhavagaMto bhomiyA samAna che. dajhADatI ane baLatI evI marubhUmimAM gurubhagavaMta taruvara samAna che. upakArI guruvaryonI stavanA kare che. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 2 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa - pahelI (lakSaNa pAMca kahyAM samakti taNAM. e dezI) saguru paMca samitine je dhare, khaTakAyaka pratipAla; suguNanara. khaTavrata dhAraka vAraka kumatinA, dIpakathI aMdhakAra. suguNanara. zravaNa dharI karI bhavijana sAMbhaLo - e AMkaNI 1 ehavA muja gurune caraNe namI, karazuM vacana vizeSa; su. gurubhakti viNa vacana je uccare, rasa navi Ape re leza su. zra. 2 jamatAM janane rasavatI rasa dIye, jo hoya mAMhe have; jima niramala aMjana AMjyA thakI, vAdhe adhikuM re teja. su. zra. 3 tasa praNamI karI boluM jinavare, bhAkhyo dharmavilAsa; jehavo jagamAM puruSa vakhANIye, tehavo vacana vilAsa. su. zra. 4 saravAratha vimAna thakI cavI, tetrIsa ayaranuM Aya; marudevI jananI uyare vasI, jamyA utsava thAya... su. zra. 5 surapati savi malI suragiri upare, havarAvyA jinarAja; ruSabha kumara dinadina vadhatA thakA, jema dvitIyAnizirAja, su. zra. 6 rupavatI do paraNyA suMdarI, yauvana bhara jaba Aya; bharatAdika zata putra parivaryA, zubha nIti paMtha batAya. ... su. zra. 7 TayAsI lAkha pUrava gRhavAsamAM, yugalA-dharma nivAra; saMyama leI karma khapAvIyA, kevalajJAna bhaMDAra. ... su zra. 8 samavasaraNa virace savi sura malI, beThA tribhuvana bhANa; AThe prAtihAra ja zobhatAM, lokAlokanA jANa. .... su. zra. 9 mAdAtaNI vadi terasa vAsare, zivasuMdarI bharatAra, sAdi anaMte bhAMge je huA, bhavI praNamo sukhakAra... su. zra. 10 so bhagavaMta saMtasukhadAyakA, Adi dharama jeNe dAkhyo; dAna zIyala tapa saMyama bhAvanA, viratAvirati re bhAkhyo. su. zra.11 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yugAdideve prakAzIyo, jaza dhyAne hoye puSTi; maMtra anAdi Adi ko navi lahe, tehi ja paMcaparameSThI. su. zra. 12 jeNe eka citte Age ArAdhIyo, Iha parabhava sukha pAyo; surasuMdarI satIe ArAdhIyo, tava tasa kaSTa pulAyo.. su. zra. 13 rAsa racyo zrI surasuMdarI taNo, tehanI pahelI re DhALa; vIra vijaya kahe bhaviyaNa sAMbhaLo, bhAve thaI ujamALa. su. zra.14 1-rasoi, 2-sAgaropamanuM bhAvArtha : anaMta upakArI arihaMta zrI zaMkhezvara paramAtmAnI stuti karI. tyArabAda zrutadevInI stavanA karI. have.. parama upakArI guru bhagavaMtane namaskAra karatAM kavivara kahI rahyA che ke, mArA gurudeva kevA che? je pAMca samitine dhAraNa kare che, chakAya jIvanA rakSaNa karanArA, pAMca mahAvratane chaThTha rAtribhojana tyAga. ema cha vratanA dhAraka, kubuddhine dUra karanArA, jema dIpakathI aMdhakAra jAya tema jJAna dRSTie ajJAnatA dUra karI che tevA he suguNajano! tame sau sAMbhaLo. AvA mArA guru mahArAjane caraNe namaskAra karIne je kaMIka kahevAnuM che te temanI kRpAthI kahIza. jagatamAM je jana gurubhakti vinA je kaMI kahe che, lakhe che, te vacanomAM rasakasa hoto nathI. arthAt bhavyajanone e upadezanI asara thatI nathI. mATe guru kRpA to joie. jema pramANasara masAlAthI bharapUra evI rasavatI rasoi manuSyane jamavAmAM rasa paDe che tema, vaLI nirmaLa evA kAjalane AMkhamAM lagADavAthI teja vadhe che tema, gurubhakti kRpAthI ja mArA sarva kAryo siddha thAya che. evA mArA gurune namaskAra karI jinezvara bhagavAne bhAkhelA dharmane kahuM chuM. je dharma A jagamAM vakhaNAyo che evo dharma sarvane vizvasanIya che. prathama dharmane batAvanAra A avasarpiNI kALamAM prathama jinezvarano AtmA te veLAe sarvArtha siddha vimAnamAM 33 sAgaropamanA AyuSyane svAdhyAyamAM nirgamana karI rahyo hato. AyuSya puru thatAM paramAtmA tyAMthI cyavIne, ayodhyA nagarInA kulakara nAbhirAyAnI rANI zrI marudevI mAtAne udare Avyo. pUrNa mAse zubha divase phA.vada 8nA roja paramAtmAno janma thayo. chappanadikakumArIe sUcikarma karyu. 64 surapatie meruparvata para janma mahotsava karyo ane nAbhirAjAe paNa ayodhyAnagarImAM janma utsava karyo. bAramA divase sajajana saMtoSI RSabhakumAra nAma rAkhyuM. bIjanA caMdranI jema RSabhakumAra vadhatAM yauvanAvasthAne pAmyA. mAtA pitAe sunaMdA ne sumaMgalA nAmanI be suMdarI sAthe paraNAvyA. baMne strIo sAthe sAMsArika bhogone bhogavatAM RSabhakumArane bharata Adi 100 putro ne brAhmI suMdarI be putrIo thaI. pitAe rAjyano bhAra RSabhane soMpyo. rAjyanItine calAvatAM, vyavahAra dharmane batAvatAM 83 lAkha pUrva varSa vahI gayA. e avasthAmAM RSabhe yugalAdharmano viccheda karyo. e vakhate bhAi benanA lagna thatA. ne saMsAra vyavahAra cAlato hato. paNa yugalikamAMthI eka puruSa marI jatAM strI ekalI paDatAM te yugalIyAe nAbhi rAjAne soMpI te suMdarInI sAthe RSabhanA lagna thayAM. tethI yugalika lagnano niSedha thayo. mATe kahevAya che ke paramAtmAe yugalA dharmanuM nivAraNa karyuM. tyArabAda RSabhakumAre phA.vada.8nA divase dIkSA aMgIkAra karI. saMyama svIkAryo. dhAtI karma khapAvI ne prabhune mahAvada-11nA divase nirupama evuM kevalajJAna utpanna thayuM. te nagarI hatI purimatAlanagarI. hAla te nagarI ilhAbAda (alhAbAda prayAga)mAM paramAtmAnuM kevalajJAna sthaLa che evuM jANavA maLyuM che. jayAM Aje te nagarInI mAnyatAe jIrNoddhAra cAlI rahyo che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devo sahita 64 indro purimatAla nagarI AvyA. samavasaraNanI racanA karI. paramAtmA siMhAsana para birAjyA. sAkSAt jANe bIjo sUrya udaya pAmyo hoya tevA paramAtmA ATha prAtihAryothI zobhatA hatA. samavasaraNamAM besI paramAtmAe bhavya jIvonA kalyANa karanArI evI dezanA ApI, jethI aneka jIvo dharmanI ArAdhanA karI siddhi pada pAmyA. prathama to paramAtmAe potAnI mAtAne zivasuMdarI jovA mokalI. tyAra bAda 1 lAkha pUrva dizAmAM rahelA prabhu poSa vada 13nA roja nirvANa pAmyA. sakalakarmano kSaya karI mokSapadane pAmyA. je hAla parva pravaryuM che te meru terasa. Adine karanAra prabhu sAdi anaMta bhAMge siddha thayA. AvA paramAtmA te sarva jIvone, sajjanane, sukha ApanArA, dharmanI Adi - zaruAta karI. mATe AdinAtha - paNa kahevAyA. paramAtmAe dAna, zIla, tapa, bhAvanA, saMyama, virati, avirati, Adi svarupe dharmane prakAzyo. je dharmanI ArAdhanA vaDe AtmA puSTa bane che. Adi nathI jenI evA maMtrAdhirAja zrI paMcaparameSThinuM dhyAna je bhavyajIvo cittamAM dhAraNa kare , che teo A bhava parabhava sukha saMpadAne pAme che. paraMparAe mokSa saMpadAne paNa meLave che. A mahAmaMtra paMcaparameSThI svarUpa zrI namaskAra maMtranI ArAdhanA mahAsatI surasuMdarIe potAnA jIvanamAM karI. jenA prabhAve potAne Avela kaSTo dUra thayA. A mahAsatI surasuMdarIno rAsa, tenA prathama khaMDa, pahelI DhALa samApta karatAM rAsa kartA vIravijaya ma. sA. kahe che ke he bhavya jIvo! sAvadhAna thaIne sAMbhaLo. prathama khaMDe prathama DhALa samApta (doharA) kavaNa satI surasuMdarI, kima rAkhyuM tiNe zIla; parameSThI mahimA thakI, kima masA pAmI lIla. 1 kavaNa deza mAtA pitA, sA kuNa puNya pavitrA; zravaNa karI thira sAMbhaLo, zrotA tAsa caritrA. 2 1-surasuMdarI bhAvArtha : he gurubhagavaMta! mahAsatI surasuMdarI koNa? bhayaMkara saMkaTo vacce A mahAsatIe zIlanuM rakSaNa kevI rIte karyuM? vaLI te satInA jIvanamAM parameSThI rupa-namaskAra mahAmaMtranA prabhAvathI lIla-vilAsane kaI rIte pAmI? mahAsatInA mAtApitA koNa? kyA dezamAM vasanArI? kevA puNyanA udayathI A badhu pAmI? kRpA karIne A mahAsatI surasuMdarIno savistAra vRttAMta prakAzo? amane saune satInA caritrane sAMbhaLavAnI ghaNI utsukatA che. zrotAvarganI vAta sAMbhaLIne gurubhagavaMta kahe che te zrotAjano! te mahAsatInA caritrane kahuM chuM. tame sau manasthira karIne sAMbhaLo! (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 DhALa - bIjI (eka dina puMDarIka gaNadharu re lAla. - e dezI) jaMbudvIpa sohAmaNo re lo, vartulAkAre vakhANa re, nagIno. traNa lAkha adhikI kahI re lo, paridhino parimANa re. nagIno. Rddhi samRddhi guNe ruaDo re lo. e AMkaNI. 1 tilaka taNI pare dIpato re lo, 'bhramaNIne bhAla re, na. aMga anopama deza che re lo, suMdara bharata vicAla re. na. R. 2 tiNe deze caMpA ise re lo, nAme naya2I pradhAna re, na. sukhIyA loka vase sahu re lo, dIe supAtre dAna re. na. R. 3 dAnazAlA bahulI tihAM re lo, niradhanane AdhAra re na. sArikA viNa navi kahe re lo, vacana thakI koI mAra re. na. R. 4 nArI kabarI bandhana vinA re lo, jANe na baMdha pracaMDa re, na. daMDa vahe caitya upare re lo. rAya na jANe daMDa re. na. R. pa - nAyaka nArI nadI vahe re lo. nipuNa nara nApita re, na. *narmA nAga naresaru re lo. nArI vahe neura nIta re. na. R. 6 nyAya nAla nAliyara bahu re lo, nAti naThara ima eha re, na. sahaje dIse jihAM ghamAM re lo, nagara kahIje teha re. na. R. 7 te nayarIno rAjIyo re lo, ripumardana nRpa joya re, na. avanI vye asine bale re lo, prabaLa pratApI soya re, na. R. 8 paTarANI ratisuMdarI re lo. rupe 1.zacI kuNa mAtra re, na. vratadhArI zuddha zrAvikA re lo, prativratA puNya pAtra re. na. R. 9 rAya ane ratisuMdarI re lo, bhogave sukha suvicittare, na. mAMsa-nakha 11jala-jhaSa pare re lo, kAminI prItama prIta re. na. R. 10 doya suta upare sutA re lo, garabhe upanI jAma re, na. mAsa trIjAne Asare re lo, dohada upanA tAma re. chabIlI! jIva uttama ima jANIye re lo. e AMkaNI 11 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma thAnaka dhana vAvaru re lo, pALu dayA karuM pAtra re, cha. dIna duHkhIne sukha dIuM re lo, poSe preme supAtra re. cha. jIva 12 kuMjara besI vanAMtare re lo, krIDA karuM sasaneha re, cha. dohada ISTa je upaje re lo, pUve rAjA teha re, cha. jI. 13 garabha adhama jaba upaje re lo, takra wdadhi pazIta anna re, cha. corI karIne cAkhavA re lo, mAtAnuM hoya mana re. cha. jI. 14 nevAM iMTa kalihAlA bhakhe re lo, pApIno kare saMga re, cha. krodha kare mithyA vade re lo, paranidAmAM raMga re, cha. jI. 15 deva guru paNa navi game re lo, kalaha kare dina rAta re, cha. e saghaLAM kare prItazuM re lo, jIva adhamanI mAta re. cha . jI. 16 mAsa pUraNe ratisuMdarI re lo, janamI putrI anupa re, cha. nAma dharyuM surasuMdarI re, lo surasuMdarI sama rupa re.cha. jI. 17 surasuMdarInA rAsanI re lo, e kahI bIjI DhALa re, cha. vira kahe zrotA suNore lo, ucchaka thaI ujamAlare. cha. jI. 18 1-pRthvI rUpI strI, ra-sogaTI, 3- coTalA, 4-tela masaLanAra, pa-hAthI, 6-jhAMjhara, 7-topa, 8-jJAti, 9- karavero nahi, 10-IndrANI, 11-pANIne mAchaluM, 12-hAthI, 13-chAza, 14-dahIM 1pa-ThaMDu; TADhuM, 16-kolasA, 17-devAMganA; apsarA, 18-utsuka bhAvArtha : caMpAnagarInI bhavyatA cauda rAjaloka pramANa traNa lokanA madhyamAM tirthAloka rahelo che. A tirthAloka lAMbo pahoLo eka eka rAja pramANe che ane urdhva adho maLI ne 1800 yojana pramANa che. tenA madhyamAM jaMbU vRkSathI zobhato, eka lAkha jojana pramANavALo, jaMbu nAmo dvIpa rahelo che. A dvIpa thALInI jema rahelo che. tenI pharatAM asaMkhyAtA dvIpa samudrI vartuLAkAre badhA valayAkAre rahelAM che. A dvIpanI paridhi traNa lAkhathI adhika jojananI rahelI che. te A jaMbudvIpamAM sAta moTA kSetro rahelA che. madhyamAM meru parvata che ane cha varSadhara parvato che. A dvIpanI dakSiNa dizAne cheDe aSTamInA caMdranI AkRtivALu bharata nAme kSetra che. te siddhAcaLa mahAtIrthanA sadbhAvavALu hovAthI sarvakSetromAM agrapada bhogave che. A kSetra Rddhi siddhi thI bharapUra che. A kSetranI aMdara 32000 dezo che. temAM mAtra sADI paccIsa deza Arya che. bIjA anArya che. bharata kSetranA cha khaMDa paikI dakSiNa bAjunA madhyakhaMDamAM pUrva bAjuno pradeza ghaNo raLiyAmaNo che. A raLiyAmaNA pradezomAM jinezvara bhagavaMto avatAra le che. kevalajJAna paNa A bhUmimAM prApta kare che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dakSiNa bharatanA madhyakhaMDamAM, pRthvIrUpI strInA bhAla samo aMga nAmano deza che. te dezanA madhyabhAgamAM caMpA nAmanI nagarI che. dezanI saghaLI nagarIomAM A nagarI pradhAna paNe rAje che. laMkAnagarI ane alakAnagarIe paNa A nagarIthI lajjA pAmI samudramAM jhaMpApAta karyo. caMpApurI corAzI cauTAvALI che. uttama jano temAM vaselA che. nagarInA loko ghaNA sukhI che. supAtradAna Adi dAna devAmAM utsAha AnaMdavALA che. kahevAya che ke kubara aDhaLaka dhanano svAmI ane meruparvata suvarNamaya hovA chatAM te banne kaThaNa ane kaMjusa che. jyAre A nagarImAM vasanArA lokomAM jarA paNa kaMjusAi nathI. udAra dilanA che. nirdhanonA AdhArabhUta nagaramAM moTI moTI dAnazALAo paNa ghaNI rahelI che. vyApArIo dhanavAna che. strIo anupama ane zIlavatI che. magadhadezanA adhipati zreNikanA putra kANike pitR smRtithI magadhamAM vyathA vadhI jatAM rAjagRhI rAjadhAnIne badale caMpAnagarIne rAjadhAnI banAvI hatI. je caMpAnagarImAM ApaNA bAramA tIrthaMkara zrI vAsupUjya svAmInA pAMca kalyANako thayA hatA. je caMpAnagarImAM pelI satI subhadrAe satItvanA prabhAve nagarInA daravAjA kholyA hatA. zrI uttarAdhyayana sUtramAM AvatA samudrapAla zreSThinI kathA paNa A nagarImAM saMkaLAyelI che. vaLI navapadanA ArAdhaka zrIpAla mahArAjA paNa A nagarInA rAjA hatA. mahApuruSonA puNyathI pavitra thayelI A dharatI hatI. A nagarInI prajA dharmapremI hatI. temanA vyavahAramAM hiMsAvAcI zabda ''mAra' paNa vaparAto nahoto. te mAra zabda sogaTAbAjInI sogaTImAM jai vasyo hato. tethI A nagarImAM pApano praveza thato nahato. nagaranI prajAne rAjA taraphathI koiprakAranuM baMdhana na hatuM. tethI baMdhane strIonAM coTalAmAM vAsa karyo hato. prajA guNavAna vinayazIla hatI. te kA2Ne rAjA taraphathI daMDa (sajA) paNa nahoto. devAlayonA zikhare daMDa zobhato hato. vaLI A nagarInI nArIo nadInI jema nirmaLa ane pavitra jIvana jIvatI hatI. arthAt zIla sadAcArane dhA2Na kare che. nApita mANaso paNa ghaNA nipuNa hatA. paganuM mAliza karanArAthI laine badhI jAtinA mANaso vasatA hatA. uttama jAtinAM hAthIo rAjadarabAre jhulatA hatA. nagara nArIo nirbhayapaNe AvAgamana karatA pagamAM rahelA jhAMjharanA jhaNakAre nagarI ne zerIo galIo sAkSAt gIto gAya che evI dIsatI hatI. nagarane pharatA nALiyerInA vRkSo nagaranI zobhAmAM vadhAro karatA hatA. A nagarIno "ripumardana'' rAjA nyAya, satya, cAritryanA suvAsathI maheMkatA jIvanavALo hato. rAjA traNa prakAranA hoya. eka rAjA prajAnA dila upara besI rAjya kare, bIjo prajAnA dilamAM dhAka besADI rAjya kare, trIjo prajAnI milkata para lobha dRSTithI rAjya kare. jyAre caMpAnagarIno rAjA prathama kakSAno hato. sAthe sAthe mahAparAkramI paNa hato. asinA baLa vaDe karIne pRthvI para saMpUrNa paNe potAnI ANa vartAvato hato. tenI udAratA, baliSTatA, ahiMsA Adi guNothI zrAvakanA vratothI yukta hato. prajApAlakatA hovAthI prajApriya hato. bhArata varSanA sarvarAjAomAM TocanA sthAne hato. sonAmAM sugaMdha samAna A narezanI paTTarANI "ti suMdarI'' rahelI che. indrANInA rupane harAve tevuM adhikatara rupa hatuM. vaLI guNavAna, zIlavAna, sahadharmacAriNI, pativratA Adi guNothI zobhatI hatI. rAjA jaina dharmano upAsaka hato. to rANI paNa paramAtmA zAsanane pAmelI vratadhArI zuddha zrAvikA hatI. rAjA ane rANIno saMsAra sukhamAM cAlyo jAya che. saMsArika sukhone bhogavatAM ane dharmane paNa sAdhatA hatA. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 8 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surasuMdarIno janma prabaLa puNyazALIne dharma, artha, kAma traNe phaLe che. rAjA-rANIne A traNa puruSArthathI maLyA hatA ane mokSa meLavavAnI bhAvanA prabaLa hatI. ubhayanI prIti nakha ane mAMsa jevI, jaLa ane matsya jevI temaja dudha ane pANI jevI hatI. kyAreya matabheda paDyo nathI. prIti ekameka ane apUrva hatI. dudha ane pANI eka thAya eTale paraspara prIti thatAM baMne ekarupa thai gayA. dudhe tamAma guNa pANIne ApI dIdhA. baMnenA varNa, gaMdha, rasa, sparza, ekarupa thai gayA. pachI tenA mAlike kAryavasAt tene agni upara mUkyuM. eTale pANI dudhano upakAra saMbhALIne paheluM baLavA mAMDyuM. prItinA kAraNe pANInA kaSTanI A sthiti dudhathI sahana thai nahi. pANI baLI jatAM te ubharAvavA lAgyuM ane agnimAM paDavA uchaLyuM. mAlike jANyuM ke A badhuM ubharAi jaze. eTale temAM pANI chAMTyuM. arthAt tenA mitrano sayoga karAvyo. taratu dudha zAMta thayuM. jo prIti hoya to AvI hovI joie. rAjA rANInA saMsAra udyAnamAM be putra rupe phUla khIlyA. rAjavaibhavomAM uchaLatA baMne rAjakumAro moTA thavA lAgyA. vaLI rANIe zubha divase garbhane dhAraNa karyo. traNa mAsa thatAM rANIne judA judA prakAranA zubha dohado utpanna thavA lAgyA. dohadanI vAta ratisuMdarI potAnA svAmIne kahe che, he svAmI! bhAvimAM AvanAra ApaNuM saMtAna mahA puNyazALI che. jenA puNyathakI mane sArA dohada thAya che. garbhanA prabhAve dharmakSetramAM dhana vAparavAnI icchA thAya che. jIvadayA pALuM, tIrthayAtrA karuM, gurubhagavaMtanA supAtre dAna ApuM. hAthInI aMbADI upara besIne vanavihAra karI vanamAM jaine snehane AnaMdathI krIDAne karuM. ripumardana nareza A sArA prakAranA dohadane jANIne rANInI badhIja icchA purI kare che. jema jema dohada thAya che tema tema rAjA purNa kare che. vanavihAramAM rAjA sAthe jAya che ane vanakrIDA kare che. dohado pUrNa thavAthI AnaMdamAM rahetI dharmanI ArAdhanA karatI rANI sukhapUrvaka garbhane vahana kare che. je strInI kukSImAM adhama jIva Ave to te strIne chAza-dahIM khAvAnuM mana thAya. ThaMDI thai gayelI rasoI khAya. vaLI rasoDAmAM rasoi karelI hoya athavA pote banAvatI hoya to chAnI chAnI rasoine cATI javAnuM mana thAya. arthAt corI karIne khAvAnuM mana thAya. vaLI gharanA chApare rahelA mATI naLiyA, kolasA, iMTa, maToDuM vagere paNa khAya che. pApIonI saMgati kare. A saMgatithI pApAcaraNa paNa karI nAMkhe che. adhama garbhanA prabhAve mana kaluSita rahe che. vAraMvAra gusso kare che. asatya paNa bolI de che. dharmanI koipaNa pravRtti karavAnuM mana thAya nahi. dharanA oTale athavA pADozInA oTale besIne vikathA-kuthaLI parinaMdA kare. emAM ja rasa vadhAre paDe che. to vaLI temAM deva-guru to kyAMthI yAda Ave? kalahapriya paNa vadhAre hoya che. gharanA parivAra sAthe jhadhaDA kare bIjA loko sa the prIta karavA jAya. paNa pachI prIti TakatI nathI. A rIte adhama jIvanuM poSaNa kare che. jyAre ratisuMdarI paTTarANI aniSTa dohadane dhAraNa karatI nathI. dharmamAM vadhAre rata rahetI rANI sukhapUrvaka garbhane vahana kare che. pUrNa mAsa thatAM ratisuMdarI rANIe jenI upamA na ApI zakAya evI anupama putrI ratnano janma Apyo. putrIratnanI vadha maNi maLatAM rAjA AnaMda pAmyo. be rAjakumAra pachI A rAjakuMvarIno janma, vaLI puNyazALI paNa ghaNI che. putrIjanmano mahotsava karyo. bArame divase jJAnIjano teDyA. svajana saMbaMdhIone rAja darabAre bolAvyA. putrInA nAmakaraNa arthe bolAvI prIti bhojana karAvyA. rAjakuMvarInA rupa svarganI devI karatAM caDI jAya tevuM hovAne kA2Ne rAjAe 'surasuMdarI' nAma rAkhyuM. A pramANe surasuMdarInA rAsanI A bIjI DhALa kahI. paMDita vIravijayajI mahArAja kahe che. he zrotAjano utsuka thaine AnaMdapUrvaka caritrane sAMbhaLavA ujamALa bano. prathama khaMDe bIjI DhALa samApta mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doharA "sitapaNe jima vAdhato bIjano caMdra vizAla; tima guNa rupe alaMkarI, puje vadhatI bAla. 1 jima "girikaMdaromAM vadhe, nirbhaya caMpakavela, vase sukhe tima ghara rahI, suMdarI mohana vela. 2 catura vicakSaNa jaba havI, sAta varasanI jAma, mAtapitA harakhe karI, bhaNavA mukI tA. 3 paMDita bahu yatane karI, zikhave kaLA abhyAsa, vaiyAkaraNAdika bhaNe, karatI vinaya vilAsa. 4 iNa avasara nizALamAM, nAme amarakumAra, te sAthe kumarI taNI, prIta banI sukhatA.pa kavaNa vaDo nizALIyo, kavaNa mAta kuNa tAta. zrotA jana eka cittazuM, nisuNo tasa avadAta. 6 1-zuklapakSe, 2-parvatanI guphA, 3-hakIkata bhAvArtha : rAjAne tyAM janma levo te paNa puNyAinuM kAma che. rAjakuLamAM kSatriyakuLa AdimAM janma levo hoya to bhavAMtaramAMthI uccagotra karma sAthe laIne AvavuM paDe. evA karmanA anusAra surasuMdarI rAjakuLamAM avatarI. zukalapakSamAM bIjano caMdramA vadhato, pUname saMpUrNa goLAkAre pUrNa kaLAe khIlI uThe che. tevI kaLAe rAjakumArI rAjabhavanamAM guNathI, 5thI, puNyathI adhika adhika vadhavA lAgI. parvatanI gUphAmAM rahelI caMpaka nAmanI velaDI jema nirbhayapaNe vadhe che. tema rAjabAlikA rAjabhavanamAM nirbhayatAthI ramatI gamatI khelakuda karI rahI che. pAMca dhAvamAtAthI lAlanapAlana karAtI eka khoLAthI bIjA khoLAmAM kUdatI bALA sukhabhavamAM uchaLavA lAgI. vRdhdhi pAmatI bAlikAne joIne mAtA ane pitA ghaNA ja AnaMda pAmatA hatA. navA navA prakAranA khela khelatI hatI. ane parivAramAM AnaMda pamADatI hatI. bAlyAvasthAne anusaratuM totaDuM bobaDuM bolatI hovAthI sarvanA mananuM raMjana karatI hatI. putra pAraNe ne vahu bAraNe' kahevatane anusarIne bALAnI capaLatA vicakSaNatA caturAI dekhAvA lAgI. anukrame vadhatI bALA sAta varasanI thai. tene bhaNAvavA mATe mAtApitA AnaM Ni ane hoMziyAra vidyAguru che. vidyAguru bahu kALajI rAkhIne sarva kaLAo zIkhavADe che. pAsana (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je mAtApitA potAnA saMtAnane bhaNAvatA nathI. te saMtAnanI kevI dazA? sujJajano kahe che : mAtA zatruH pitAvairI, yena bAlo na pAThitaH / na zobhate sabhA madhye, haMsa madhye bako yathA // artha:- potAnA saMtAnane bhaNAvatI nathI te mAtA zatru che ane pitA vairI che kAraNa saMtAna moTA thaye murkha bane che. sajjano ke paMDitonI sabhAmAM zobhato nathI. bhaNyA vagarano mAnavI saMjjana ke paMDitanI sabhAmAM zuM samaje? jema ke haMsonI sabhAmAM bagalo kevo zobhe arthAt zobhato nathI. tema ajJAnI kyAMye zobhato nathI. A to rAjadulArI che. pUrvanA prabaLa puSya yoge rAjAne tyAM janma lIdho che. vaLI be rAjakumAra pachI rANIe putrIne janma Apyo che. enA vikAsamAM rAjArANI pUrI takedArI rAkhe che. "uttama jIvone vidyAguru mAtra sAkSI rUpa hoya che." vivekI bALA vinayapUrvaka vyAkaraNa Adi viSayono abhyAsa kare che. A ja arasAmAM surasuMdarInA vidyAguru pAse amarakumAra paNa bhaNe che. teNe paMDitanA manane jItI lIdhuM che. parIkSAmAM sAcI mahenate uttIrNatA meLavatA ne Aja sAcuM jJAna jIvananA aMta sudhI upakArI banI rahetuM. amara ane surasuMdarI eka ja paMDita pAse bhaNatA gurukuLa vAsamAM rahetA. bIjA paNa ghaNA vidyArthIo bhaNatA hatA. paNa A baMne to bhaNavAmAM zreSTha hatA. paMDitanA dilane jItI lIdhuM hatuM. te sAthe bhaNatA sAthe ramatAM baMne vidyArthI vacce dhIme dhIme nirdoSa nirmaLa evI prIti baMghAI. zrotA prazna pUche che :- Apa A kathA kahI rahyA cho to temAM A zreSTha vidyArthI amarakumAra koNa? tenA mAtApitA koNa? kathAnakamAM navuM pAtra Ave ke tarata prazna thAya. kavirAja paNa zrotAgaNanAM rasane akhaMDa rAkhavAne mATe ughamavaMta banyA che. DhALa-trIjI (huo cAritra jutto, samitine jutto, vizvano tArujI - e dezI) have te hija nagarI, caMpA sakharI, vizvamAM - jayakArI. nivase tihAM raMge, samakti saMge, vAsio - manohArI. gaNe paMcaparameSThI ghanAvaha zreSThI, vizvamAM - jayakArI. sajjana parivAre, magati udAra, paravaryo - manohArI. 1 tasa khaTa guNapyArI dhanavatI nArI, vizvamAM - jayakArI, rupa raMge sArI, apacha2 hArI, jehathI manohArI, sA bhakita mahelA, bhojanavelA vi.- jaya. jima mAta jamADe, be sI uDADe makSikA - ma. 2 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacane jima maitrI, khemA dharitrI,- vi. kAryo jima dAsI, dharme vAsI, zrAvikA, ma. bhogave naranArI, sukha saMsArI- vi. zukti jima motI, punya panotI kAminI, ma. 3 tasa uyara sarovara, haMsa barobara, vi. kuLa kIrata kariyo, sura avatariyo garbhamAM - ma. zubha svapra dikhAve, dohada pAve, vi mAsa pUraNa jAyo, kulavadhU gAyo, modazuM ma. 4 nAti sajajana poSI, teDI joSI- vi. abhidhAne abhUta, amarakumAra suta thApiyo - ma. ATha varasanI suMdara rupe puraMdara- vi. lokalakSaNa dekhI, suguNa gavekhI, mohatA- ma. 5 dekhI mati tAjI, mAta pitAjI, vi. be sI nija dhAme, "hadayarAme, ciMtave- ma. thayo putra vicakSaNa, paNa vidyAviNa - vi. kAMi zobhe nahi tima, jIva vinA jima, dehaDI- ma. 6 jima nArI vinA nara, purA vinA ghara, vi. nRpa nyAya na dAkhe, jima mada pAkhe kuMjara -mA. bhakita viNa nArI, navi hoya pyArI - vi. jima nIra vinA sara, zastra vinA zUra, zuM kare - ma. 7 bhrAtA gata snehA, viNa dRga nehA, vi. suta vidyA pAkhe, bhAra na rAkhe, gehano, - ma Ima bolyA vANI, zeTha zeThANI, - vi. jayotiSIne Age, muhUrata mAMge aDuM - ma 8 zubha muhurata lIdhuM, joSIe dIdhuM - vi. jihAM vidyA sArI, rAjakumArI, zikhatI - ma tihAM AvI ullAse, paMDita pAse, - vi. mUkI zrIphaLa zIkhe, potA sarIkhe, chAtrAzuM - ma 9 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AratI avagaNato, aMkane bhaNato, - vi. nIti zAstra vicAre, lipI aDhAre zikhato - ma hasvAdika vaNe, vaiyAkaraNe - vi. bhaNe dhAtu adhAto, zabda sadhAto, sAdhato - ma 10 nyAya tarka vakhANe, piMgala jANe. vi. kalA kAvyanI bhariyo, Ape dariyo, zAstrano - ma thayo vaidaka zAstrI, te guNa pAtrI - vi. navo dhavaMtariyo, jANe utariyo svargathI -ma 11 tihAM amarakuMvarajI, ALasa varajI - vi. dina thoDA mAMhi, zAstra uchAMhi, zikhIyo - ma paMDita mana bhAve, bALa bhaNAve - vi. vaDo nAma dharAve, paDhata harAve, avarane - ma 1 2 zubha raMga rasAle, trIjI DhALe. vi. surasuMdarI rAse, vIra prakAze, raMgazuM. - ma sAMbhaLajo zrotA punya panotA - vi. zubha dhyAne suNajo, zAstrAne bhaNajo udyame - ma 13 1-pRthvI, ra chIpa, 3-Indra, 4-gharamAM, pa-hRdaya rupI bagIcAmAM, 6-hAthI, 7-saravAra, 8-daSTi; cakSu bhAvArtha : amarakumAra A ja caMpAnagarImAM jaina dharmamAM rakata, samakitanA raMgathI vAsita, paMcaparameSThimAM magna, parama zrAvaka dhanAvaha nAmanA zreSThI vasatA hatA. sajajanothI parivarela, parivArayukata zreSThI dariyAva dilanA hatA. deva gurunI harahaMmeza bhakti karatA. zreSThI udAra, gaMbhIra, dayAvAna Adi guNothI zobhatA hatA. zreSThIno vyavasAya ghaNo hato. deza videzamAM zarAphI peDhIo cAlatI hatI. niSThAvAna zeThane guNavatI, premALa sarala svabhAvavALI apsarAne harAve tevI rUpavAna, nAmanA arthane sArthaka karanArI vanavatI nAme nArI hatI. svAmInA parivAramAM ekameka thaine rahenArI, tenI svAmI bhakita ajoDa hatI. bhojanaveLAe mAtA bALakane premathI jamADe tevI ja rIte dhanavatI potAnA parivAranA dareka sabhyane jamADatI. pAse besI premapUrvaka pIrasatI. paMkho sAthe rAkhatI. bhojanathALamAM AvatI mAkhIone uDADatI. rasabhara vArtA karatI. teNInuM (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana svajana parivAramAM AdaraNIya hatuM. kalyANamitranI garaja sAratI. sahanazIlatAmAM sAkSAt bIjI pRthvIdharA sama zobhatI hatI. kArya karavAmAM kuzaLa dAsIne paNa harAvatI hatI. paramAtmAnA zAsanane haiye vasAvyuM hatuM. sahadharmacAriNI hatI. puNyazALI zreSThIno saMsAra sukhamAM cAlyo jAya che. dharma, karmane karatAM ghaNo kALa vItavA lAgyo. chIpamAM motI pAke, sarovaramAM haMsa zobhe, tema sarova2sama rAjakuLamAM rANInI kukSI rupI chIpamAM, motInI jema devalokamAMthI koi puNyazALI AtmA avIne Avyo. bALanA puNye mAtAne zubha svapro AvavA lAgyA. vaLI judA judA prakAranA dohada paNa thavA lAgyA. zreSThI dhanAvaha, patnInA svapnonA arthane jaNAvatA. dhanazrI ghaNI AnaMdita thAya che. zeTha dohadane pUrNa kare che. samaya thatAM pUraNa mAse dhanavatIe zreSTha evA putrane janma Apyo. zeThanI havelI AnaMdanA hiloLe caDI. parivAramAM AnaMda-pramodanI choLo uchaLavA lAgI. kuLavadhuo mAMgalika gIto gAya che. putraratnanI vadhAie zreSThInI havelIe akhiyANAM bheTaNAM AvavA lAgyAM. zreSThIe bArame divase kuTuMbIone, jJAtijanone, saMbaMdhIone, sajajanone bolAvyA. joSIone paNa bolAvyA. lADakavAyA lAlanuM nAma 'amara' rAkhyuM. AMgaNe AvelA sau sajajanone prItibhojana karAvIne paherAmaNI paNa ApI ane janmAkSara banAva2nA2 joSIone paNa saMtosyA. ghaNA varSa sudhI cAle teTaluM dravya ApyuM. divasa 52 divasa javA lAgyA. zreSThI putra amarakumAra vadhato ATha varSano thayo. rupa eTaluM adbhuta khIlyuM ke sAkSAt indra mahArAja na hoya! evo zobhato hato. bALakumAranA lakSaNo, bALaceSTA evI adbhuta hatI je jovAne lokonA ToLA bhegA thatA. zerIe ramavA jato ne badhAne moha pamADato. vayathI nAno hato paNa buddhie vRddha hato. paripakavatA pAmelAnI vAto jevI vAto karato. bALakanI bAlapravRtti joine mAtA pitA ghaNA harakhAtAM. have mAtA pitA potAnA bALanA bhAvinI vicAraNA ka2vA lAgyAM. bALaka hoziyAra ghaNo che chatAM tene vidyA prApta karAvavI paDaze. vidyA vinAnuM jIvana kevuM? vaLI jIva vinAno deha, strI vinAno puruSa, putra vinAnuM ghara, nyAya vinAno rAjA, mada vinAno hAthI, bhakita vinAnI strI jema zobhatI nathI tevI ja rIte ApaNo kuMvara vidyA vinA zobhaze nahi. vaLI pANI vinAnuM sarova2zastra vinAno subhaTa paNa zuM kAmano? sneha vinAno bhAi, cakSu vinAno sneha, tema vidyA vinAno nara pazu samAna che. abhaNa mANasanI samAjamAM kaMi kiMmata nathI. vaLI kuTuMbano bhAra paNa upADI zakato nathI. tethI karIne ApaNA kumArane yogya paMDita pAse vidyA prApta karavA mATe mukavo joie. kuMvarano vidyAbhyAsa zubha dine zubha veLAe joSIne bolAvIne kumA2ne bhaNavAno divasa jovarAvyo. sAro divasa AvatAM mAtA pitA manane raMge nagaranI bahAra AvelA prakhara paMDitane tyAM AnaMda ane ullasApUrvaka bhaNavA mATe mUkayo. vidyAdAtA paMDitane paNa puraskAra rupa bheTaNA mUke che. bIjA paNa vidyArthIo paMDita pAse bhaNavA mATe rahelA che. samagra vidyArthIone paNa mIThAio vaheMce che. amarakumAra paMDitane tyAM gurukuLavAsamAM anya vidyArthIo sAthe vidyA saMpAdana karavA lAgyo. kuzAgra buddhi tIvra ane tIkSNa hovAne kAraNe paMDita je kaMi paNa bhaNAve tene zIkhatAM jarA ye vAra lAgatI nathI. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 14 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMkazAstra, nItizAstra, aDhAra prakAranI lipi Adi judA judA viSayomAM mana lagAvIne bhaNatAM vAra na lAgI. vaLI vyAkaraNane, zabdadhAtune sAdhato, nyAya-tarka, chaMdazAstrane paNa AtmasAt karyA. kAvyakaLAne sAdhato vividha prakAranA kAvya banAvavA lAgyo. AvA prakAranA viSayone bhaNatA amarakumAre vaidaka zAstranI paNa jANakArI meLavI lIdhI. Ama anekavidha zAstrone bhaNatAM ne vaidyapaNAne jANato jANe sAkSAt svargamAMthI dhavaMtari utarI Avyo na hoya? tema zobhato hato. pramAdane khaMkherI nAMkhIne prakhara puruSArthane karato gurukRpAe guru pAsethI thoDA kALamAM badhA ja viSayomAM pAraMgata thavA lAgyo. A jagatamAM jJAnano pAra ja nathI. AyuSya parimita che ane vigho paNa ghaNA che. mATe jevI rIte haMsa pANImAMthI dUdhane ja grahaNa kare che tevI rIte uttama puruSo sAra sAra vastune grahaNa kare che. te rIte bhaNatA amarakumAra sAthe sAthe vinaya vivekane bhUlatA nathI. kahyuM che ke vidyA vinayathI zobhe che. vinayayukata vidyAne meLavato kumAra paMDitane paNa manathI vahAlo lAge che. ApaNe haiye guru AvIne vase emAM koI ja navAI nathI. paNa ApaNI evI pravRtti hovI joie, je pravRttithI gurunA haiyAmAM ApaNuM sthAna hoya. vIralA ja gurunA haiye vasanArA hoya che. utAvaLApaNuM amarakumAramAM jarA ye nathI. paMDita paNa mana mUkIne kumArane bhaNAve che. sAthe bIjA vidyArthIo paNa bhaNI rahyA che. badhA ja vidyArthIomAM amara mokhare hato. saune managamato, badhAnA dilamAM vaselo kumAra ghaNo AgaLa vadhavA lAgyo. vaDo ziratAja banelo kumAra zubha rasapUrvaka bhaNatAM bIjAne mAta kare che. surasuMdarInA rAsanI trIjI DhALamAM kavirAja kahe che, he zrotAjano! puNyazALI cho. tethI zubhadhyAna pUrvaka sAMbhaLo ane A rIte zAstrano abhyAsa karavAmAM udyamavALA binajo. trIjI DhALa samApta mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 15 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharA) sAra, patra chedanI je kalA, dhanuraveda abhyAsa, gajabhrama azvaparIkSaNI, zikhe paMDita pAsa. 1 maMtra taMtranI je kahI, kalA bahuM tera paMDitane saMtoSato, zikhe amarakumAra. 2 rAja sutA surasuMdarI, kalA viveka vizAla, cosaTha je mahilAtaNI, zikhe guNamaNimAla. 3 eka dina rAjukamArikA, grISmaRtune kAla, bhojana managamatuM karI, AvI te nizAla. 4 1-strIonI bhAvArtha : kumAra vividha prakAranI vidyAo bhaNI rahyo che. sAthe vividha prakAranI kaLAne paNa sAdhe che. parIkSA patracheda, dhanurveda, gajabhrama (hAthIne bhramamAM nAkhIne jItI levo) athavA hAthIne bhagAvavA ghoDAnI savArI Adi kaLA paMDita pAse zIkhI rahyo che. vaLI zeSa rahetI maMtra-taMtra Adi kaLAne bhaNato kumA2 72 kaLAne zIkhI gayo. prathama naMbare AvatA amarakumArane joine guru paNa ghaNA ja saMtoSane pAmatA hatA. te ja pramANe A paMDita pAse rAjakumArI surasuMdarIe vinaya vivekayukta strIonI 64kaLAne AtmasAt karI lIdhI. unALAno samaya hato. garamIno kALa hato. te veLAe ekadA kuMvarI managamatuM bhojana karIne bhaNavA AvI che. DhALa-cothI (copAinI - dezI) eka dina uSNaRtune kAla, bhojana karI AvI nizAla, maMda maMda pavana tihAM vahe, te dekhI sA nidrA lahe. 1 iNe avasara so zreSThikumAra, bALaka avara taNe parivAra, rAjakumArI sUtI jihAM, te paNa AvI beTho tihAM. 2 kumarI 'vasrAMcala abhirAma, gAMThaDI bAMdhI dIdhI jAma, koDI sAta hatI guNageha, kumare choDI lIdhI teha. 3 bALaka eka taNe kara dIdha, zikhAmaNa tasa ehavI kIdha, sukhaDI ehanI jesI male, tesI lAvo muja Agale. 4 16 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ima nisuNIne ubho thayo, ekalaDo cauTAmAM gayo, hATe pharatAM jotAM mITha, ati ruaDI guladhANI dITha. pa vecAtI lIdhI gahagahI, lAvI kumarane dIdhI sahI, kumara saghalAne eka karI, kumare dIdhI vaheMcaNa karI. 6 bhaNavA beThA jakSaNa karI, tehave jAgI nRpakumarI, kumarIne tava amarakumAra, sukhaDIno kahe bhAga udAra. 7 rAkhI mUkyo che tuma taNo, te ArogyA puMThe bhaNo, tava kumarI bolI cittaANa, ANI eha kuNe guladhANa. 8 valatuM kumara kahe te vAta, tuma vastrAMcala koDI sAta, meM te lei aNAvI eha, ma dharIza citta avara saMdeha. 9 caTako lAgyo cittamAM suNI, kumara prati kahe re! avaguNI, kihAMno tuM moTo zeThiyo, A kAle abhinava uThIyo. 10 pArako aratha grahI vyaya kIdha, ehamAMhi zI bhalAi lIdha, kahyA vinA te vaheMcaNa karI, teM muja sUtI vecI kharI. 11 e tuja kalA kurNa zikhavI, ima kIti nahi vAdhe navI, mA jANe muja putra suputra, paNa na rahe tujathI dhara sUtra. 12 jo paMce bolAvyo bahu, to teM avagaNI nAMkhyA sahu, jo nizAle vaDero kahyo, to saritAnA pUra jyuM vahyo. 13 kumara kahe tuM thoDe kAma, evaDo kAMi kahe virAma, karata sAta koDiye kisyuM, je tuja duHkha lAge che isyuM. 14 kahe kumarI tujane zuM kAja, sAta koDIe leyata rAja, suNI kumara aNa bolyo rahyo, DaMsa soya manamAMhi grahyo. 15 pitA ehano A-puradhaNI, kima uttara vALuM teha bhaNI, vali prastAva lahIzuM yadA, saghaLAM kAja karIzuM tadA. 16 isI vimAsaNa sUdhI karI, navi jalpAvI pache kumarI, anukarame te bihuM guNa kalA, zikhyAM zAstra aratha amalA. 17 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 17 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surasuMdarIno rAsa rasAla, teha taNIe cothI DhAla, dezI copAInI meM bhaNI, vIra kahe citta dharajyo guNI. 18 1-surasuMdarI, ra-vastrano cheDo, 3-bhakSaNa, 4-bolAvI bhAvArtha : saMkalpanI cinagArI grISmaRtuno kALa hato. bapora pachIno samaya hato. pavana maMda-maMda vAto hato. te veLAe bhojana karIne AvelI bALAne niMdrAdevIe ghero ghAlyo. nizALanA cogAnanA cheDe eka ghaTAdAra vRkSataLe sUi gai. nidrAdhIna thai gai. evA TANe zreSThIkumAra potAnA sahAdhyAyI sAthe cogAnamAM Avyo che. jyAM A bALA sUtI hatI, tenAthI thoDe cheTe bIjA vRkSa nIce vidyArthIo sAthe jJAnagoSThI karato hato. acAnaka kumAranI najara sUtelI bALA upara paDI. dUrathI nigAha nAkhatAM (SAST) ( i prajA nidrAdevInA khoLe surasuMdarI, amarakumAra kare majAka mIThI. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALAnA sAdalAne AMcaLe kaMika poTalI jevuM dekhAtAM bAla svabhAve kuMvarI najIka jaine poTalI choDI to temAM bAMdhelI sAta koDI dekhI. kumArane kutUhala pedA thayuM. sAta koDI kema bAMdhI haze? ThIka! je hoya te. paNa vicAra karatAM sAta koDI sAthe rahelA vidyArthI mitrane ApatAM kahyuM. he mitra! gAmamAM tuM jA. ne bajAramAM jaje. mIThAivALAnI dukAnethI A sAta koDInI jeTalI mIThAI Ave teTalI tuM laI Ava. puNyazALInuM kAma koNa karavA taiyAra na hoya? sau koi hoya. kuMvare mitranA hAthamAM sAta koDI ApI. te tarata ja bAlamitra doDato gAmamAM pahoMcI gayo. cAlatA bajAramAM mIThAIvALAnI dukAne pahoMcyo. kaMdoI te vakhate sukhaDI banAvato hato. vidyArthI mitra kaMdoIne mIThAi aMge puchavA lAgyo. ne manathI nizcaya karyo. garamAgarama sukhaDI banI rahI che. te ja lai javA de. kumArane vAta karIza. kumAra mArI vAta sAMbhaLI AnaMda pAmaze ane mane zAbAzI Apaze. tarata ja potAnI pAse rahelI sAta koDI kaMdoinA hAthamAM ApIne badalAmAM sukhaDI mAMgI. sukhaDInuM paDIkuM laine nizALa javAne raste ravAnA thayo. vege AvIne kumAranA hAthamAM ApI. bAjumAM bALA sUtelI ja hatI. eka najara kumAre bALA tarapha nAMkhI. ThIka! hajI to te UMdhe che. hAsya-vinoda karatA potAnA mitramaMDaLane paDIkuM kholIne bhAga pADIne sukhaDI vaheMcI ApI. pote paNa bhAgamAM AvatI lIdhI. eka bhAga suMdarI mATe paDakAmAM rAkhyo. mitra sahita kumAra sukhaDIne ArogI gayo. pAchaLa pANI pIne sau bhaNavAne mATe pota potAnA sthAne cAlyA gayA. ahIM kumAra ekalo ja rahyo. ne bhaNavA beTho. te baMne vidyArthI kumAra ane kuMvarI vacce nirdoSa nirmala dostI baMdhAi hatI. dararoja bhaNavA kAraNe carcA vicAraNAzaMkA samAdhAna karatA hatA. baMne vacce nirmaLa prIti baMdhAI hatI. taka maLatAM kumAra Aje kuMvarInI mIThI mazkarI karavAmAM paDyo. UThe eTale vAta. kyAre jAge tenI rAha joto kumAra tyAM rahyo. tevAmAM ja surasuMdarI jAgI. kumArane jotA saphALI beThI thai gaI. hajI svasthatA pAme te pahelAM kumAre kahyuM, he sura! A tAro bhAga che. te ArogI pachIthI bhaNaje. surasuMdarI ekITase kumAranI sAme joI rahI. vicAravA lAgI. sukhaDI zuM?.bhAga zuM? mane to kaMI ja khabara nathI. amarane puchavA lAgI. sukhaDI koNa lAvyuM? zA mATe Aja sukhaDI khAvAnI? koi prasaMga che? kumAra kahe, nA! koI prasaMga nathI. tuM sUtelI hatI. ame sau ahIM AvyA tArA vastranA cheDe gAMTha bAMdhelI poTalI joI. sahajatAthI kholI. to sAta koDI nIkaLI. meM tenI sukhaDI maMgAvI. badhAne gaLyA mAM karAvyA. ne tyAre to tuM sUtI hatI. tAro bhAga rAkhIne badhAne sukhaDI vaheMcI dIdhI. A vAtamAM tu saMzaya na rAkhatI. nirAMte tAro bhAga tuM ArogI jA. A vAta sAMbhaLatA kuMvarIne to sakhaTa caTako lAgyo. gusso paNa sAthe Avyo. kumArane kahevA lAgI, - re avaguNI! bIjAnuM dravya laIne kharacIne ujANI karAvI. A tArI hoziyArI? pArakA paise divALI? emAM te zI bhalAi karI? ThIka! sUtelI abaLAne AMcaLethI gAMTha choDavI, dravya levuM, A tArI khAnadAnI? vaLI mane kahyA vinA khaDI maMgAvI. mane puchayA vinA sukhaDI vahecI paNa nAkhI. A tArI mardAnagI! tane hakka kayo? AvuM karavAno. moTA gharano dIkaro. AvA kRtyo karatAM zaramAyo paNa nahi. AvI kaLA kyAM zIkhI? koNe zIkhavI? AvI kaLAe zuM kIrti Abaru vadhaze kharI? kumAra mauna ja rahyo che. kumarI to bolya ja jAya che. mAM jANe mAro dIkaro suputra che. mArA gharano bhAra upADaze. moTA gharano doThiyo. navo zeTha banI Avyo. mAM jANe mAro dIkaro kuLano dIvo che. paNa badhuM ja aMdhAru. A duSkRtya karatAM zarama na AvI? paMDite ghaNuM mAna ApIne vaDo banAvyo. enuM A pariNAma nadInA puranI jema tArI hoMziyArI badhI vahI gaI. ATaluM bolI kuMvarI kaMIka zAMta thaI. tyAre kumAre ThaMDe kaleje javAba Apyo AvI nAnI zI vAtamAM (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvaDuM moTuM svarupa zA mATe kare che? A badhuM bole che te zuM tane paNa zobhe che? sAta koDI meM lIdhI. temAM zuM thai gayuM. sAta koDImAM to tu zuM karata! jethI tane ATalu badhuM duHkha lAgyuM che. kuMvarI kahe - re! zreSThikumAra! sAta koDInI tAre mana kaMi kiMmata dekhAtI nathI. paNa sAMbhaLa sAta koDImAM huM to rAjyane meLavI zakIza. AvAM vacano sAMbhaLIne kumArane ghaNuM ja duHkha lAgyu. kuMvarInA apamAnane sahana karI lIdhu. mauna rahyo. manamAM samasamI rahyo. lAgyuM ke ahIM bolavuM have ucita nathI. paNa haiyAmAM bhAre coTa lAgI. A vacano tene haiye soyanI jema bhoMkAyA. rAjAnI dIkarI che. tethI hAla kaMi ja bolavAmAM sAra nathI. kuMvarInA vacano kAramA ghA jevA lAgyA. ne gAMThavALI, kyAreka avasara Ave Ano uttara ApIza. ne saghaLuM kArya karI batAvIza. Ama vicArIne kuMvarIne na bolAvIne potAne sthAne cAlyo gayo. anukrame baMne jaNAe bAkI rahelI kalA Adi vidyAne zAstranA arthane bhaNI lIdhA. A pramANe bhaNatAM baMneno abhyAsa pUrNa thayo. surasuMdarInA rAsanI prathama khaMDanI cothI DhALa copAi rAgathI pU vIravijayajI mahArAje kahI te tame sahu cittane viSe dhAraNa karajo. ne kyAreya ajugatu kArya na karIe jethI pAchaLathI pastAvAno vAro Ave. 20 prathama khaMDe cothI DhALa samApta zrI navakAramahAmaMtrano mahimA (doharA) have nija nija mAtAThave, jainAcAra ja pAsa; saMghayaNAdika savi bhaNe, daMDaka kSetra samAsa. 1 pAse poSahazAlamAM, sAdhavI suguNa pavitta; eka dina beThI namI karI, surasuMdarI suvinIta. 2 vinaya karI tava pUchatI, sAdhavIne gharI neha, zrI navakAra taNo kaho, mahimA jAsa acheha. 3 tava vaLatuM guruNI kahe, sAMbhaLa rAjakumArI; maMtra parameSThI zAzvato, cauda pUravano sAra. 4 bhAva sahita japatAM thakAM, sapta ayara duHkha nAza; eka akSarathI jANajo, eka pade paMcAsa. 5 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurudatta AmnAye gaNe,.je lakha eka navakAra; tIrthaMkara abhidhAna te, bAMdhe nara niradhAra. da ATha koDa lakha ATha vali, aThThasahasa saya aTTa; aSTa adhika bhakte gaNe, te pAme paramaTTha. 7 manavAMchita tasa saMpaje, je jape nita navakAra; kruSTa TaLe lakSmI male, jima jaga zivakumAra. 8 bhAvArtha : baMne bALakono vyavahArika abhyAsa pUro thayo. have baMnene potapotAnI mAtA dharmanA saMskAro, dharmanI jANakArI meLavavA jainAcArya paMDitanI pAse bhaNavA muke che. buddhizALI baMne bALako vinayapUrvaka paMcapratikramaNa, navasmaraNa, cAra prakaraNa, bhAsya - - karmagraMtha, vaLI AgaLa vadhIne kSetrasamAsa Adi graMthone bhaNatAM sUtrathI ane arthathI jJAna meLave che. amara potAnI havelIe bhaNeche. kuMvarI rAjamahelamAM abhyAsa kare che. A nagaramAM pauSadhazALAo paNa hatI. najIka pauSadhazALAmAM guNavAna pavitratAne dhAraNa karatAM pU. sAdhvI ma.sA.rahelA che. ekadA rAjadulArI surasuMdarI pU. sAdhvI ma. sAheba pAse Ave che. vinaya, pUrvaka namana karI vaMdana Adi karIne bese che. suvinIta surasuMdarI hAtha joDIne prazna kare che. pUjyazrI zrI navakAra mahAmaMtrano mahimA zuM che? te kRpA karIne mane batAvazo! paropakArI pUjya sAdhvI ma.sA. kahe che. zrI namaskAra mahAmaMtrano mahimA he rAjakumArI! sAMbhaLa! zrI navakAra maMtrano mahimA aparaMpAra che. paMca parameSThIrupa A mahAmaMtra zAzvato che. jenI aMdara caudapUrvano sAra samAyelo che. mahimAnI zI vAto karavI! jeTalo mahimA gAie teTalo ocho che. eno artha paNa aparaMpAra che. jagatanA jIvonuM A maMtrane gaNatAM duHkha, durbhAgya, dAridrayapaNuM cAlyuM jAya che. sukhI saubhAgIne dhanavAna bane che. vaLI utkRSTabhAve gaNatAM sAteya prakAranA bhaya cAlyA jAya che. sAta sAgaropamanA duHkhono nAza karavAnI zakti mahAmaMtranA eka akSaramAM rahelI che. bhAva pUrvaka eka akSarathI sAta sAgaropamanA du:kha nAza pAme che. eka padane gaNatAM pacAsa sAgaropamanA duHkho jAya che. jyAre samagra navakArane gaNatAM pAMcaso sAgaropamanA duHkho TaLe che. vaLI gurunI AjJAe eka lAkha vAra namaskAra mahAmaMtrano jApa kare to te manuSya zrI jinanAma karmanuM upArjana kare che. tIrthaMkara nAma karma bAMdhe che. je prANI potAnA jIvanamAM ATha karoDa, ATha lAkha, ATha hajAra ane AThaso ATha navakArane gaNe, to te nizcayathI iSTaphaLane meLave che. haMmezA je navakArane gaNe che tenA kaSTo dUra thAya che. temaja manovAMchitane meLave che. zivakumAranI jema aDhaLaka lakSmIne prApta kare che. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 21 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa - pAMcamI (ghAtakIkhaMDanA bharatamAM - e dezI) ratnapurI nagarImAM, nRpa damitAri vasaMta; zrIyazobhadraha nAme, zeTha vase dhanavaMta. 1 devapUjA nita karato, zrAvaka biruda dharaMta; jo gatiya thira dhyAne, parameSThI samarata. 2 teha taNo suta suMdara, zivakumAra abhidhAna, sAta vyasanane seve, Ape thai azAna. 3 ghaNuM e pitAe vAryo, paNa na mUke kukarma; zikhavIo bahu kaSTa, paNa na kare te dharma. 4 aMta same yazobhadra, bolAvyo nija bAla; madhura svare karI bhAkhe, hitakara vAta rasAla. 5 mAna mAMgI tujane kahuM, sAMbhaLa zivakumAra; saMkaTa Ave gADho, tava gaNaje navakAra. 6 dAkSiNyatAe mAnyuM, puro pitA nuM vacana; suraloke pache pohato, zeTha karI zubha mana. 7 sAta vyasanane poSatAM, banIThI lakhamI sarva mAna mahatva na pAme, niHsva thayo gayo garva. 8 eka dina tehane malIyo, tridaMDika dhutAra; - te Age ziva bhAkhe, niradhanano adikAra. 9 tridaMDiyo kahe sAMbhaLa, vAta karI thira kAna; jo huM kahuM te tuM kare, to karuM dhanada samAna. 10 eka mRtakane aNAvI, kRSNa caturdazI rAti; maMDala mAMDI masANe, beThA bihuM dharI khAMti. 11 mRtaka taNe karI dIdhI, khaga ughADI eka; pagataLIyAM ohalAse, zeTha kumAra aviveka. 1 2 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gidaMDIyo jaI dUre, besI karato jApa, iNa avasara tihAM suNajo, pragaTyo daitava pApa. 13 zivakumAra mane ciMte, saMkaTa paDIyo tAma; tridaMDIye savi kIdho, muja haNavAno kAma. 14 uThI mRtaka sahI mujane, khaDga haNase eha; ihAM thakI na nasAye, iNi pere ciMte teha. 15 iNa avasara tihAM sAMbharyo, janaka vacana sukhakAra; mana vaca kAya ekAgre tava japato navakAra. 16 tridaMDIAnA maMtra baLe, karI mRtaka lagAra; saLasaLI uThavA lAgyo, pAcho paDaco tatkALa. 17 eka doya traNavAra, uchaLIne bhUmi prapAta; paNa navakAra prabhAve, na karI zake te ghAta. 18 rIsa caDI vetAlane, mRtaka adhiSThita jeha; khaDage karI zira chede, tridaMDIyAno teha. 19 maMtrataNe mahimAye, gidaMDIyo tatkALa; sonAno pharaso thayo, dIsato jhAka jhamAla. zivakumAra te dekhI, ati Azcarya lahaMta, manaciMte navakArano, mahimA atula anaMta. 21 rAtri bhaNI tihAM sAMtI, vasudhAmAMhI teha; bhUpa taNI AzAe, ANe te nija geha. 22 mastaka koTho rAkhI, vAvare aMga upAMga; rajanIye akSata hue, mahimA amara uttAMga. 23 thoDA vAsaramAMhi, bahula thayo dhanavaMta; anukrame gUru saMyoge, tatvatrayI sulahaMta. 24 caitya suvarNamaya kare, zivakumAra guNavaMta; maNimaya pratimA thApe, vizvamAM vijaya varaMta. 25 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 20 23 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma karI mugati gayo, sAdi anaMta nivAsa, sAMbhaLa tuM surasuMdarI, mohaTo mahimA tA. 26 eNI pere zrI navakArano, mahimA mahima mahaMta; Ihabhava sukha parabhava vali, siddhi-vadhU-vara-kaMta. 27 rAsa racyo raLIyAmaNo, tehanI pAMcamI DhALa; vIra kahe zrotA ghare, hojo maMgala mALa. 28 1-nAzapAmI, 2-daridrI, 3-kubera bhaMDArI, 4-aMdhArI caudazanI rAtrie, pa-masaLe, 6-kapaTa, 7-puruSa, 8saMtADIne, 9-peTa. bhAvArtha : zivakumAra A bharatakSetramAM ratnapurI nAmanI nagarI hatI. damitArI nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. te nagarImAM yazobhadra nAmanA dhanADhya zreSThI vasatA hatA. jinezvaranI AjJAne mAnatA A zreSThI jainadharmanuM custapaNe pAlana karatA hatA. zrAvakavargamAM zreSThI mokhare hatA. Avazyaka kriyA karatA, trikALa jinapUjA karatA, paMcaparameSThirupa zrI navakAra maMtrano 108 vAra aharniza jApa karatA. kyAreya paNa potAnI A ArAdhanAnuM cUkatA na hatA. puNyazALI zeThane sAMsArika sukhomAM kyAMye uNapa na hatI. haryo bharyo saMsAra hato. saMsArI sukhone bhogavatA zreSThIne eka saMtAna zivakumAra nAme putra hatAM. saMtoSI zeTha sadAye dharmamAM magna rahetA. puNyabaLe parivAra, nokaravarga vaphAdAra hato. vepAra paNa pUrabahAra cAlato hato. peDhIo paNa saddhara hatI. potAnA putrane dharmanA saMskAranuM siMcana karatAM putra peDhIne ane dharmane sAcave te rIte taiyAra karavAnI khumArI dharAvatA. paNa daivayoge dariyAmAM cAlatI nAvamAM eka kANuM paDe tema zeThanI puNyarAzimAM pApano chAMTo udayamAM Avyo. potAnI icchA be putrane taiyAra na karI zakyA. zivakumAra moTo thatAM sAte vyasanamAM DubI gayo. "mANasa dhAre zuM? kudarata kare zuM? zeThanI icchA mananI manamAM ja rahI gaI. ekano eka putra avaLe mArge utarI gayo. ghaNA prayatno zreSThIputra ziva na sudharyo. pitAnI lakSmI upara manamAnI moja uDAvavA lAgyo. pitAno vAryo samajAvyo na samajyo. sAte vyasano sevato bhAre kukarma karavA lAgyo. to dharmanI vAta karavAnI kyAM rahI? dharmane to kyAreya karato nathI. nAnapaNamAM atizaya lADamAM ucharelo zivakumAra mAtApitAnA hAthamAM na rahyo. bAjI badhI ja avaLI paDI. ema karatAM zreSThI maraNapathArIe che. zivakumAra ghare Ave na Ave. zeThane putranI ciMtA ghaNI ja satAve che. huM to jaIza paNa AvuM zuM? samaju zeTha karma upara vAta choDe che. potAnI samAdhimAM ja rahe che chatAM potAnuM mana bALakanA dhyAnamAM vicalita thaI jAya che. ne zivakumArane potAnI pAse bolAve che. aMta samaya najIka AvI gayo che. mIThA zabdomAM dIkarAne vahAla karatAM kahe che, he dIkarA! sAMbhaLa! huM to jAuM chuM. A dhana dolata che te badhuM ja tAru che. tane dharma gamato nathI to dharmanI bIjI zI vAta karuM? chatAM paNa mArI eka vAta sAMbhaLa tArA jIvanamAM kyAreka saMkaTa AvI paDe tyAre zrI navakAra mahAmaMtrane gaNaje. saMkaTathI tuM ugarI jaiza. bacI jaiza. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 24 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaLe mArge gayela putra zivakumArane pitAnI vAta sAMbhaLavI gamatI nathI. paNa kuLanI khAnadAnI hovAthI tenAmAM rahelo dAkSiNya guNa-te guNathI pitAnuM vacana svIkArI lIdhuM. pitAne hA pADI. huM navakAramaMtrane saMkaTa Ave jarura gaNIza. vacanano svIkAra thatAM yazobhadra samAdhine sAdhatAM devaloke pahoMcyA. zivakumArane pitAnuM baMdhana khaTakatuM hatu. te baMdhana paNa have dUra thayuM. saMpUrNapaNe svataMtratA maLatAM sAte vyasanamAM pUrabahAramAM DubI gayo. A bhayaMkara vyasanane kAraNe thoDA kALamAM pitAnI samagra lakSmI gumAvI dIdhI. dhanavAna zivakumAra have nirdhana banyo. samAjamAM, mitramaMDaLamAM have kyAMye tenuM mAna na rahyuM. vyasana mATenA paisA to ThIka, paNa eka TaMka udarapUrtinA paNa phAMphA paDavA lAgyA. mAna na rahyuM. mahattva paNa tenuM ghaTI gayuM. AvI hAlate to zivakumArano garva je kaMi hato te paNa ogaLI gayo. rastA parano rajhaLato zivakumAranI karuNa hAlata thai gai. paisA mATe phAMphA mAre che paNa koi na paisA Ape, na koi potAne AMgaNe Ubho rAkhe. evAmAM ekadA zivakumAra nagarInI zerIe bhaTakI rahyo che tyAM koi eka dhutAro sanyAsI maLyo. sanyAsInI AgaLa potAnI karuNa kahAnI kahI saMbhaLAvI. dhUrta sanyAsI kahe, sAMbhaLa! jo tAre dhana meLavavuM hoya to mArI vAtane kAna daine sAMbhaLa! huM kahuM te pramANe kare to tuM jevo pahelA dhanavAna hato tevo tane, kubera jevo dhanavAna banAvI dauM. zivakumArane atyAre dhananI jarura hatI. te pachI AgaLa pAchaLanuM kaMi ja na vicAre. tridaMDika ; sanyAsInI sAthe vAtathI baMdhAine jyAM lai jAya tyAM tenI pAchaLa cAlyo. baMne jaNA nagarI choDIne smazAna hatuM tyAM AvyA. dhUrta tridaMDike zivanI pAse eka mRtaka maMgAvyuM. tuM game tyAM jaine paNa eka mRtaka (zabane) lai Ava. dhananI AzAe zivakumAra ghaNuM rakhaDyo. tyAre eka mRtaka maLI gayuM. khabhe nAMkhIne zabane laine smazAne dhUrta sanyAsI jyAM raheto hato, tyAM Avyo. mahinAnA vada pakhavADiyAnI aMdhArI caudaza che. smazAnamAM dhUrte eka moTuM kuMDALuM banAvyuM. mRtakanA hAthamAM talavAra mukI. zivakumArane A mRtakanA paganA taLIyA ghasavA besADyo. sUtelA mRtakanA hAthamAM talavAra barAbara goThavIne pachI sanyAsI mAMDalAnI bahAra thoDe dUra jai jA5 ka2vA besI gayo. dhananA lobhe lobhAyelA zivakumAra A dhUrtanI kapaTakriyA jANI gayo. he bhagavAna! kharekhara! A sanyAsInA paMjAmAM sapaDAi gayo chuM. dhUrta jApa ka2ze ne A mRtakanA hAthamAM rahelI talavAra mane haNI nAkhaze. kharekhara! huM saMkaTamAM AvI gayo chuM. mAro bacavAno koi kinAro dekhAto nathI. evo phasAi gayo chuM jene laine ahIMthI bhAgI chUTAya tema paNa nathI. A pramANe ciMtAmAM ziva paDI gayo. bacavA mATe have zuM karu? koi upAya sujhato nathI. AvA avasare pitAnI aMtima avasthAe pitAe ApelI hitazikSA sAMbharI AvI. pitAnA vacano yAda AvyA. 'saMkaTamAM AvI paDe tyAre navakAra maMtrane gaNaje' mRtaka pAse beThelo zivakumAra sAvadhAna thaine mana-vacana-kAyAnI ekAgratAe zrI navakAramahAmaMtrane gaNavA lAgyo. duHkhamAM ja dharma yAda Ave. bhagavAna sAMbhare. te vinA bhagavAna prAyaH bahu ochA yAda Ave. * have A bAju maMtrane bhaNatA dhUrta sanyAsIno melIvidyAnA maMtrano jApa cAluche. je jApanA prabhAve thoDI ja vAramAM mRtaka saLavaLavA lAgyuM. tenAmAM cetanA pragaTI. paLa bepaLa na thai tyAM to A mataka sahasA uThavA lAgyuM. paNa tridaMDikanA maMtrabaLe hAthamAM rahelI talavAra barAbara pakaDIne jyAM uThavA jAya che tyAM pAchI nIce paDI jAya che. eka vAra nahi be vAra nahi traNa traNavAra A mRtaka uThavA jAya ne trIjIvAra paNa jamIna upara DhaLI paDyuM. dhUrtanI melI vidyAnA maMtranA baLe mRtaka ubhA thaine talavAra vaDe zivakumArane haNavA jAya che paNa haNavAne mATe pote ubho ja rahI zakato na mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 25 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato. kAraNa ke zivakumAra saMpUrNapaNe manavacana kAyAnI ekAgratAthI navakAramahAmaMtranA jApamAM lAgI gayo hato. A maMtranA prabhAve mRtaka zivakumArane haNI zakato nahoto. ghAta karI zakyo nahoto. tridaMDikanI pAse maMtra evo hato je maMtra bale vaitAla tene AdhIna thato. je kahe te badhuM ja kAma vaitAla karato. mRtakanA zarIramAM maMtrabaLe vaitAle praveza karyo hato. maMtra baLe traNavAra zivakumArane mAravA mATe uThyo. paNa zivakumAranI pAse navakAra mahAmaMtranuM baLa kuMDALAkAre rahIne zivakumAranuM rakSaNa kare che. vAraMvAra maMtrano jApa karatA tridaMDikanI upara vaitAlane gusso Ave che. gussAmAM cothIvAre vaitAle talavArathI tridaMDikanuM zira chedI nAMkhyu. tridaMDikanI icchA burI hatI. tenI pAse je maMtra hato te maMtrabaLe mRtaka zivakumArane mArIne zivakumAranuM zarIra sonAnuM banI jAya. paNa puNyazALI zivakumAra navakAra maMtranA prabhAve bacI gayo. jema ke 'khADo khode te ja paDe" e kahevata anusAra tridaMDika pote ja haNAyo. ane e pote ja suvarNa puruSa banI gayo. smazAna bhUmie aDadhI rAta pasAra thai gai. zivakumAre AMkha mIcI dIdhI hatI. navakAramaya banI navakArano jApa cAlu hato. tridaMDikano babaDavAno avAja saMbhaLAto baMdha thai gayo temaja mRtaka ubhuM thaine paDavAno avAja paNa baMdha thai gayo. smazAnamAM sUmasAma zAMti thai gai. thoDIvAre zivakumAre AMkha kholI. ghora aMdhArIrAta, tAralIyAnA prakAzamAM sonAno banI gayela mRtakano deha jhAkajhamALa dIpato hato. vAtano tAga pAmI gayela zivakumAra sAhasa karIne mAMDalAmAMthI bahAra Avyo, palavAramAM manamAM nirNaya karIne suvarNa puruSane jamInamAM saMtADI dIdho. A dhaTanAthI zivakumArane navakAra maMtrano mahimA anaMta anero lAgyo. tenI zrI navakAra maMtra upara aTala zraddhA AvI. prabhAta thayuM. vahelI savAre zivakumAra nagara bhaNI cAlyo. nagaranA pAdare vahI rahela nadInA jaLamAM snAna karIne kinAre besI navakArano thoDIvAra jApa karIne, naga2mAM gayo. tyAMthI sIdho rAja darabAre rAjAnI pAse pahoMcI gayo. sarva vRttAMta rAjAnI AgaLa kahI saMbhaLAvyo. rAjA A vAta sAMbhaLI Azcaryacakita banyo. rAjAnI anujJA meLavIne zivakumAra smazAne jaine suvarNa puruSane potAnA ghare lai Avyo. suvarNa puruSa nA dhaDa tathA peTano bhAga emano ema rahevA dai anya aMga upAMgo chedI suvarNa meLavI bajAre jaine gha2sAmagrI lAvyo. dhIme dhIme pUrvanI jema hato tevo dhanADhya banI gayo. divase aMga-upAMga chede rAtri jatAM vaLI te suvarNapuruSanA hatA tevA aMga upAMga banI jatAM. navakAramaMtrano mahimA aparaMpAra che. zivakumAre sAte vyasanane choDI dIdhA. pitA karatAM paNa savAyo banyo. have zivakumArane guNavaMta guruno samAgama thayo. dharmane sAdhavA lAgyo. gurupAse tatvatrayI rupa deva-guru ane dharmanI saMpUrNa jANakArI meLavI. dinapratidina dharmanI ArAdhanAmAM AgaLa vadhavA lAgyo. suvarNamaya 5ramAtmAnuM maMdira baMdhAvyu ane jinezvaranI ratnamaya pratimA bharAve che. gurunizrA e pratiSThA mahotsavane ujave che. A rIte ekavAra pAyamAla banelo zivakumAra navakAra maMtranA prabhAve vizvamAM vijayapatAkA meLave che. jinazAsananI ajoDa prabhAvanA karAve che. suMdaratama dharmanI ArAdhanA karI sakaLa karmano kSaya karI muktipada meLave che. pU. sAdhvI ma.sA. kahe che : he surasuMdarI! navakAramaMtrano mahimA moTo che. A bhavamAM sukha meLave che. parabhavamAM vaLI sukhasAhyabI pAme che. paraMparA e siddhivadhUne meLave che. A pramANe raLiyAmaNA rAsanI A pAMcamI DhALa navakAramaMtranA mahimAvALI pUrNa karatA kavirAja kahe che ke tame sau paNa navakAramaMtranI ArAdhanA karo, jethI paraMparAe zivapadanA bhAgI bano. prathama khaMDe pAMcamI DhALa samApta 26 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parIkSA (doharo) madhura girA guruNI taNI, nisuNI dhariya viveka; surasuMdarI nRpanaMdinI, vaMdanA karatI che ka. 1, vaMdana namana karI tihAM, abhigraha lIdho sAra; meM guNavA nita bhAvazuM, aDadiyasaya navakAra. 2 yathAzakti vaLI mAhare, navakArasI paccakakhANa; pAluM manazuddha karI, deha dhare jaga prANa. 3 e kadina paMDita paravarI, suMdarI amarakumAra; rAjasabhAmAM AvIyA, nija nija dharI zaNagAra. 4 majAka karI kaMThe have, hAra pacIra dharI aMga; ne trAMjanakuMDala yugala, nAzA motika caMga. 5 tilaka valaya kaMcuka maNi, pAya nUpura jhaMkAra; kara kaMkaNa tAMbula sarasa, kusuma sugaMdhI hAra. 6 drAvali jasa paMTikA, caMdana catu2 udAra; surasundarIe iNipa, sola sajyA zaNagAra. 7 zira muMDita majjana tilaka, vastra dhare bahu mUla; gAga vilepana mudrikA, kuMDala mukuTa amUla. 8 khaDaga kare paga mojaDI, hA2 karI paTa baMdha; tAMbula, karakaraNa catura, zruta suvicAra abaMdha, 9, zeTha-sute paNa ehavA, sola dharyA zaNagAra; rAjata "sadasimAM yathA, zacI-madhavA avatAra. 10 Ibhya dhanAvaha tatakhiNe, beTho bhUpati pAsa; te dekhI harakhita huI, vidyA vinaya vilAsa. 11 aratha agocara grutataNAM, pUche dharIya viveka; buddhibaLe eka e kano, Ape uttara che ka. 12 1-vANI, ra-vidhipUrvaka, 3-ekaso ATha, 4-snAna, pa-vastra, 6-sabhAmAM mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : pUjya guruNInI mIThI madhurI vANImAM zrI paMcaparameSThI rupa namaskAra mahAmaMtrano mahimA sAMbhaLIne, vinayazIla surasuMdarI vivekapUrvaka gurunA caraNe vaMdana-namaskAra vidhipUrvaka karatI manamAM utsAha lAvI hAtha joDI kahI rahI che. te gurudeva! mane abhigraha Apo. mane niyama karAvo. AjathI huM hara haMmeza 108 vAra zrI navakAramaMtrano jApa karIza. vaLI yazAzaktie huM navakArazInuM paccakakhANa karIza. mArA dehamAM jyAM sudhI huM prANane dhAraNa karIza arthAt jyAM sudhI jIvIza tyAM sudhI A niyama mananI zuddhipUrvaka pALIza. gurujIe niyama paccakhANa suMdarInA manobaLa pArakhIne karAvyA. tyArabAda kuMvarI potAnA mahele AvI. parIkSA amarakumAra potAnA AvAse rahyo che. rAjakumArI mahelamAM rahI che. baMnenA bhaNyAnuM pArakhuM karavA, parIkSA ApavA mATe rAjA rAjadarabAramAM bALakone bAlAve che. baMne potAnA paMDitanI sAthe rAjasabhAmAM AvavA mATe taiyAra thAya che. rAjasutA soLa zaNagAra saje che. sugaMdhI dravya-vALA pANIthI snAna karIne, kuMvarI mUlyavAna vastra dhAraNa kare che. kaMThane viSe navasero hAra dAsIe paherAvyo, AMkhe aMjana AMkyuM, kAne kuMDala dharyA, nAke nathaNI paherAvI, bhAlamAM tilaka karyuM che, jhaMkAra karatu jhAMjhara page paheryuM. hAthamAM maNimaya kaMkaNa ne mukhamAM taMboLane mukatI, bALAnA gaLAmAM sugaMdhI puSpono hAra paherAve che. soLe zaNagAra sajI dAsI sAthe rAjasabhAmAM AvavA taiyAra thaIne nIkaLe che. A bAju havelIthI amarakumAra paNa parIkSA mATe AvavAno che. rAjA parIkSA levAnA che. tethI te paNa taiyAra thAya che. hajAma pAse mAthAnA vALa vyavasthita kapAveche.dADhI-mucha karAve che. sugaMdhI dravyo nAkhelA pANIthI snAna kare che. tyArabAda sugaMdhita dravyonuM vilepana karIne mUlyavAna vastronuM paridhAna kare che. aMgo ane upAMgone zaNagAre che. potAnI dase AMgaLIe veDha ane vIMTI pahere che. kAne kuMDala, mastake amUlya evo mugaTa, hAthamAM talavAra le che. pAye mojaDI pahere che. gaLAmAM navasero hAra, kamare paTabaMdhane bAMdhe che. hAthamAM kaMkaNa dhAraNa kare che. mukhamAM tAMbula mukato rAjasabhAmAM javA taiyAra thAya che. amarakumAra ane surasuMdarI soLe zaNagAra sajI zrutasAgaranA arthane pAmatA-vicAratA jANe sAkSAt baneIndra indrANI hoya tema zobhatA potapotAnA AvAsethI nIkaLI rAjasabhAe Ave che. ucita sthAne sau bese che. surasuMdarI to sAkSAt sarasvatI sama bhAsatI hatI. rAjasabhAmAM nagarajano paNa sau AvI gayA che. rAja AmaMtraNane jhIlatA amarakumAranA mAtapitA paNa rAjasabhAmAM "vA taiyAra thai gayA che. lADakavAyA putranI parIkSA rAjA levAnA che. tethI haiyAmAM harakha mAto nathI. harakhadhelA mAtapitA pAlakhImAM besI rAjadarabAre AvI gayA che. AvatA zeThanuM svAgata pradhAna kare che. te rAjAnA siMhAsananI bAjumAM zeThanuM Asana goThavAyune zeTha beThA. rAja darabAre levAtI parIkSA jovAne sau utsuka banI gayA che. te joIne praznonA javAbone sAMbhaLavA sau adhIrA banI gayA che. have rAjA baMne parIkSArthIone vArApharatI zrutanA agocara prazno karI rahyA che. vivekI vidyArthIo potAnA buddhibaLe eka eka praznanA uttara vivekapUrvaka ApI rahyA che. sabhA sAMbhaLIne Azcaryamugdha banI jAya che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa - chaThThI (suta siddhAratha bhUpano re - e dezI) praznottara pUche tihAM re, eka pache eka jANa; prathama samasyA kumara kahe re, rAyataNI lahI ANa re... 1 suMdarI?citta gharo, hRdayArAme dhArI re, praznottara karo.. AMkaNI kumAranI prathama samasyA paDhamakakhara viNa mata karo re , bIya viNa na kaho re koya; viNa trIje varIo ramA re, tuma netropama soya re. . ci. 2 kumArIno uttara - hariNa kumAranI bIjI samasyA paDhamakakhara viNA jilI re, pRthivI kAya kaheta; bIjA viNa paMkhiNI kahI re, sahu vaMche viNa aMta 2. suM. ci. 3 kumArIno uttara - sukhaDI kumAranI trIjI samasyA ane kumArIno uttara. prathama viNa salla peTamAM re, bIya viNa na vado re vAca; nahi bhalo trIjA vinA re, turya vinA sUrivAca re. suM. ci. 4 soya japI pAtaka haNo re, zrI jinazAsanasAra; surasuMdarI kahe sAMbhaLo re, cihuM akSare navakAra re. kumarajI ci. 5 kumArInI pahelI samasyA paDhamakakhara viNa hadayathI re, TAlI zuci karo deha; madhyakSara viNa jItIye re, balathI adhikI teha re... ku. ci. 6 aMtyakSara viNa ApaNuM re, lAge sahune mITha; traNa maLI tasa upamA re, te tuma vadane dITha re. ku. ci. 7 kumArano uttara - kamala kumArInI bIjI samasyA prathama viNa ubhI rahe re, bIma viNa mRtapati nAra; aMtyakSara viNa je kahI re, ane grahI niradhAra re. ku. mi. 8 kumArano uttara - "rAkhaDI (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 29 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArInI trIjI samasyA paDhamakSara viNa dura kare re, vivAha kAraNa mAMhI; madhyakSara viNa AMgaNe re, paya dhRta-sukha ucchahi re. ku. ci.9. aMtyakSara viNa zabda te re, duragati dAyaka hoya; traNe avayava melajyo re, te tuma caraNe joya re. ku. ci. 10 kumArano uttara - pAvaDI' kumArInI cothI samasyA ane kumArano uttara Adi vinA zrAvaka janA re, pIe udaka te sAra; tehija madhyAkSara vinAre, jaga saMhAraNa hAra re. ku. ci. 11. atyAra, viNa tehanI re, na game koIne re vAca; zeTha-kumara kahe INipare re, suNajyo "kAgala' sAca re. ku. ci. 12 iNi avasara narapati kahe re, kumArane dhariya viveka; jo bahuzruta tume abhyasyAM re, to aratha kaho ama eka ku. mi. 13 rAjAe kuMvarane puchelI samasyA tathA teno uttara sAra kisyuM sarovara taNuM re, dAnava vaMze vikhAya; sadA suhAgaNa manarA re, veza kIye oLakhAya re. ku. ci. 14 eka vayaNe ehano re, uttara dIe dharI neha amarakumAra kahe nRpa suNo re, "kaMbalivezA tehare. nRpa!avadhArajo. 15 mAna die nRpa ati ghaNuM re, nisuNI zAstra vicAra surasuMdarI prati nRpa kahe re, kaho ama aratha udAra re. su. ci. 16 rAjAe puchelI kumArIne samasyA tathA teno uttara kAvya taNo kaho rasa kisyo re, cakavAne duHkhadAya; kuNa asatI priya nara kIyo re, vezyA citta suhAya re. su. ci. 17 e ke vayaNe ehano re, uttara iNi pare thAya; kumarI kahe suNajo pitA re, "atyamaMta" kahAya re. nRpa. ava. 18 uO (mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samasyA ima kahI ghaNI re, bihuM jANe sabhA samakSa; loka save citta camakiyA re, dekhI ubhaya mati dakSa re. nRpa. 19 rAsa racyo raLiyAmaNo re surasuMdarIno rasAla; vIra kahe zrotA suNo re, tehanI chaThThI ThALa re. nRpa. 20 bhAvArthasabhA ThaTha jAmI che. apUrva nIrava zAMti chavAi che. jema jema rAjA prazna puche tema tema baMne vidyArthI vArApharatI tarataja javAba Ape che. have rAjA kumArane kahe che tame samasyAne karo. teno javAba kuMvarI Ape. vivekI kumAra rAjAne hAtha joDI temanI AjJA mAthe caDAvI, rajA mAMgIne kuMvarIne samasyA kahe che. ( Aks + rAjasabhAmAM savAla pUchAya, sAMbhaLI javAba sau harakhAya. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he kuMvarI! mArI samasyAne hRdayane viSe dhAraNa karajo. vicArIne javAba Apazo. 1) kumAranI prathama samasyA - he suMdarI! traNa akSarano eka zabda che. e zabdano prathama akSara bAda karatAM bAkI rahelA be akSarano je zabda bane te vastu koie karavA jevI nathI. vaLI teja traNa akSaranA e zabdamAMthI bIjo akSara bAda karIne pahelA ane trIjA ema be akSarano je zabda bane, te vastu koie kahevA jevI nathI, ane eja traNa akSaranA zabdamAMthI trIjo akSara bAda karatAM je be akSara rahyA teno artha lakSmIpati thAya che. temaja traNa akSarano te Akhoye zabda tamArA netronI upamAne yogya che. kumArInI samasyA pUrti - te traNa akSarano zabda "hariNa' che. kAraNa ke - "ha" vagara thato "riNa" zabdano artha RNa - devu thAya che ane te koie karavA yogya nathI. "ri" vagarano thato "haNa" zabda hiMsAnI AjJA ApanAro hovAthI te koIne ya kahevA yogya nathI. ane "" vinAno thayo "hari' zabdano artha viSNu thAya te ramA eTale lakSmIne varyAnuM prasiddha che. vaLI traNeya akSarano zabda strIonA netrone hariNanAM netronI upamA apAya che. e paNa jANItI vAta che. praka 2) kumAranI bIjI samasyA - kumAra rAjAnI sAme joine kahe che, he rAjana! mArI samasyAno artha barAbara che. rAjAnI AjJA laIne kumAra bIjI samasyA pUche che. te kuMvarI! traNa akSarano zabda che jeno pahelo akSara bAda karIe to bAkInA be akSarathI banato zabda sapheda pRthvIkAyane jaNAve che, bIjo akSara bAda karatAM bAkInA pahelA ane trIjA ema be akSarothI banato zabdo koI paMkhiNIne jaNAve che ane trIjo akSara bAda karIe to bAkI rahelA pahelA be akSarono je zabda bane che, tene sahu koI icche che ane Akhoye zabda mIThAInuM nAma bane che. kumArInI samasyAnI pUrti - te traNa akSarano zabda "sukhaDI" che. kAraNake pahelo akSara bAda karatAM "khaDI" zabda sapheda pRthvIkAya che. bIjo akSara bAda karatAM "suDI" zabda thAya te eka jAtine paMkhiNI (popaTI) jaNAve che. trIjo akSara bAda karavAthI "sukha" zabda bane che ke jene sahu koI icche che. traNeya akSarano zabda mIThAinuM nAma paNa thAya che. 3) kumAranI trIjI samasyA - he suMdarI! cAra akSarano zabda che, ke je zabdano pahelo akSara bAda karatAM je zabda bane te peTanA zalyane sUcave che, bIjo akSara bAda karatAM je zabda bane che, te bolavA jevo nathI, trIjo akSara bAda karatAM je zabda bane tevA rahevuM e koIne mATe sAruM nathI, ane cotho akSara bAda karatAM je zabda bane tenA jevI AcArya bhagavaMtanI vANI hoya che, vaLI te Akho zabda je jaNAve che tene japavA dvArA pApano nAza sadhAya che ane e jaina zAsananA sArarupa che. kumArInI samasyApUrti - he kumAra! tamArI samasyAnA cAra akSarano zabda che "navakAra" che. kAraNake "na javAthI raheto "vakAra" zabdano artha vikAra agara cUka thAya che ane te peTamAM zalya rUpa che, "va" javAthI raheto "nakAra" zabda koine paNa sArA kAmamAM kahevA jevo nathI. "mA" javAthI raheto navara" zabda navarA arthane jaNAve che ane koI mANasa navaro hoya te sAru nahi. (navaro beTho nakhkhoda vALe - evI kahevata paNa che) tathA "ra" akSara javAthI banato "navakA" zabda e naukA arthane jaNAve che, ane pU. AcArya bhagavaMtonI vANI saMsArasAgaramAM DUbelA prANIone tAravA mATe naukA samAna ja che. vaLI zrI navakAramaMtrane japavAthI saghaLAM pApono nAza karI zakAya che ane e kAraNe zrI jainazAsananA sArabhUta che ema paNa kahevAya che. rAjA taraphathI AjJA laIne kumAre traNa samasyA pUchI ne kumArIe yogya pUrti paNa karI. have rAjA surasuMdarI sAme (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 32 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jue che. prajAjano paNa ekITase joi rahyA che. have kuMvarI kevI samasyA pUche che e sAMbhaLavAne sau utsuka che. kuMvarI pitA sAme jue che. rAjA kahe che - he rAjakumArI! tamArA javAbothI ame sau AnaMda pAmyA che. tamArA baMnenA paMDita paNa ghaNA harSita thayA che. kumAranI parIkSAmAM tuM pAsa thai. have tame paNa kumArane kaMika arthagarbhita samasyA pUcho. rAjAnI AjJAne hAtha joDI mAthuM namAvIne, kumArI pitAnI AjJA laine kumArane prazna kareche. he kumarajI! svasthatA pUrvaka mArI samasyA sAMbhaLo. 1) kumArInI prathama samasyA H- traNa akSarano zabda che. pahelo akSara kADhatAM bAkI rahela bIjo ane trIjo akSara maLIne banato zabda, tene hRdayamAMthI dUra karavA dvArA dehane pavitra banAvavo joie. bIjo akSara jatAM bAkI rahelA pahelA ane trIjA ema be akSaranA maLavAthI je zabda bane, te zabda balathI paNa adhika che ane tenAM dvArA sau koi jItI jAya che. ane trIjo akSara jatAM pahelA ane bIjA be akSarathI banato je zabda te potapotAnuM hoya to saune vahAluM lAge che, temaja te traNa akSarothI banato Akhoya zabda tamArA mukhanI upamAne yogya che. kumAranI samasyApUrti :- he kumArI! tamArA traNeya akSarathI pUchAyela zabda "kamala" evo bane che kAraNake 'ka' javAthI rahelo 'mala' hRdayamAMthI kADhavAthI mana paNa nirmala thAya che ane ethI tana paNa nirmala thAya che. 'ma' javAthI rahelo 'kala' zabda kaLAne jaNAve che, ane baLathI na jItI zakAya evA mANasone 'kala'thI jItI zakAya che mATe te baLathI paNa adhika che. ane 'la' javAthI raheto 'kama' zabda 'kAma' evA arthane jaNAve che ane kAma to saune potapotAnuM priya hoya ja che. temaja mukhane kamalanI upamA apAya che. e vAta suprasiddha ja che. 2) kumArInI bIjI samasyA H- kuMvarI pitAnI sAme jue che ane kaheche - he pitAjI! mArI samasyAnuM arthaghaTana karatAM javAba kumA2e barAbara kahyo. rAjAnI AjJA laine kuMvarI have bIjI samasyA pUche che. traNa akSarano zabda che ke jemAMno pahelo akSara jatAM bAkI rahelA be akSarothI banatA zabdano artha ''ubhI rahelI'' evo thAya che. bIjo akSara jatAM bAkI rahelAM pahelA ane trIjA e be akSarothI banatA zabda ''vidhavA'' evo artha thAya che. ane trIjo akSara jatAM bAkI rahelA pahelA ane bIjA, be akSarothI banatA zabdavALI vastune jo anAjamAM nAkhI hoya to tenAthI anAjanuM rakSaNa thAya che. traNeya akSarano artha laukikaparvamAM dhAgAthI baMdhu baMdhAya che. kumAranI samasyApUrti - kuMvarI! te traNa akSarano eka zabda 'rAkhaDI' che. kAraNake 'rA'" javAthI banatA ''khaDI'' zabdano artha ubhI rahelI thAya che, jyAre bIjo akSara ''kha'' jatAM banatA ''rADI'' zabdano artha rAMDelI eTale ''vidhavA'' thAya che, ane aMtima akSara 'DI' javAthI ''rAkha' zabda bane che je anAjamAM nAMkhavAthI anAjanuM rakSaNa thAya che. traNeyano bhego artha laukika parva rakSAbaMdhanane divase bena dhAgAnI banelI rAkhaDI bAMdhavanA hAthe bAMdhe che. 3) kumArInI trIjI samasyA H- rAjadulArI pitAnI sAme jue che. ripumardana rAjA baMne samasyAnA javAba sAMbhaLI dIgmUDha banI jAya che. rAjA kuMvarInI sAme joi trIjI samasyA pUchavA saMmati Ape che. AjJA laine kuMva2I kumA2ne pUche che - he kumA2! vaLI traNa akSarano zabda che ke jemAMno pahelo akSara bAda karatAM rahelA be akSarano je zabda bane che, te vivAhanA prasaMge prathama karAya che. bIjo akSara bAda karatAM bAkI rahelAM pahelA ane trIjA akSara e be akSarothI je zabda bane che te jo gharanA AMgaNe hoya che to dudha ane ghInuMsukha gaNAya che. tathA trIjo akSara bAda karatAM pahelA be akSarathI banato je zabda te karavAthI te durtine pamADe che. vaLI te traNeya akSarothI je bane che, te tamArA pagamAM jovAya che. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 33 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumAranI samasyApUrti - he suMdarI! tamArA traNeya akSarano zabda bane che pAvaDI' kAraNake - pahelo akSara 'pA jatAM 'vaDI' zabda bane che ane te lagnamAM pahelI karAya che. 'va' jatAM pADI' zabda bane che ane e gharanA AMgaNe hoya to dudha-ghInuM sukha thAya che. tathA "DI" jatAM pAva' zabda bane che. teno artha 'pApa thAya che ane te karavAthI te durgatine denAra bane che. Akho zabda "pAvaDI" che ane te pagamAM paheravAnI vastu che e to sunizcita ja che. 4) kumArInI cothI samasyA - traNa akSarano zabda che ke jemAMno pahelA akSara bAda karatAM bAkInA be akSarothI je zabda bane che tevA pANIne zrAvaka jana pIe che, bIjo akSara jatAM bAkInA pahelA ane trIjA akSaranA yogathI je zabda bane che teno artha "jagatano saMhAra karanAro thAya che ane trIjo akSara bAda karatAM pahelA ane bIjA akSarothI banato je zabda, tenI vANI koineya gamatI nathI. kumAranI samasyA pUrti - tamArA traNeya akSarono zabda "kAgala" che. "kA jatAM "gala' zabda rahe che ane zrAvaka jano haMmezA gALeluM pANI ja pIe che. "ga" jatAM "kAla' zabda bane che, ane te jagatano saMhAra karanAro che te vAta suprasiddha che. tathA la' jatA "kAga rahe, tenI vANI karkaza, sau koIne apriya lAge che. rAjasabhAmAM kumAra ane rAjasutAnI anyonya pUchAela praznottarIthI rAjA ane sabhAjano sAMbhaLI ghaNA AnaMdita thayA. mAMhomAMhe bolatA hatA ke baMne bALa buddhinidhAna che. bhaNyAnI parIkSAmAM uttIrNa thaI gayA. temanA paMDitone paNa ghaNA ghaNA dhanyavAda che, jeoe AvA prakAranI vidyA ApIne vidyAmAM pAraMgata banAvyA. have rAjA A avasare vivekane dhAraNa karIne kumAra ane kuMvarIne pote samasyAo pUche che. rAjAnI samasyA kumAranI samasyApUrti - he kumAra! tamArI vidyAne dhanyavAda che. tamane paNa dhanyavAda che. tamArI buddhi hoziyArIpUrvaka apAyela javAbone sAMbhaLI mane ghaNo ja AnaMda thAya che. have huM tamane baMnene je kaMi samasyA pUchuM chuM teno paNa tamArI buddhithI javAba Apajo. sarovarano sAra zo!" dAnava vaMzano vikhyAta rAjA kayo? sadAya saubhAgyavatI nArI kaI? ane mAravADa dezanA mANaso kayA veze oLakhAya che? - A cAreya praznano javAba eka ja vacana zabdamAM Apo. amarakumAre tarata ja javAba Apyo. he mahArAja! te Akhoye zabda "kaMbalizA" che. kAraNake "ka" artha pANI thAya che. je pANI sarovarano sAra che. "bali' nAmano dAnavaMzamAM vikhyAta rAjA thayo che, 'vezA' eTale vezyA e ja sadA saubhAgyavatI nArI che, kAraNake tenA aneka bhogavanArA hoya che, eTale te sadAya saubhAgyavatI che. tathA mAravADanA mANaso kAMbaLInA vezathI oLakhAya che mATe zabda bane che kebalivezA. kumArano javAba sAMbhaLI rAjA atyaMta AnaMdita thayA. AvA agocara praznanA javAba sAMbhaLI kumArane vizeSa prakAre mAna Ape che, manamAM vadhAro kare che. have rAjA kuMvarIne puche che, he kuMvarI! je kaMI puchuM chuM manamAM dhAraNa karI vicArIne javAba Apazo. rAjAe kuMvarIne pUchelI samasyA - kAvyano rasa kayo? cakavAne duHkha denAra koNa? ane asatI tathA vezyAne kayo puruSa priya hoya che? A traNano ekaja vacane zabda uttara kaho. pitAe puchelA traNeya praznonA javAba tarata ja rAjakuMvarIe Apyo. he pitAjI! te Akhoye zabda "atyamaMta" che. kAraNake - "asthamaMta'no artha arthavALo paNa thAya che, ane je kAvya arthavinAnuM che te kAvya ja nathI. eTale kAvyano 34 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAstavika rasa arthavALo paNa hovuM e che, vaLI "asthamaMta'no artha "Athamato" paNa thAya che ke je Athamato sUrya cakavAne duHkha denAra thAya che kAraNa ke sUrya AthamatAM cakavA-cakavIno viyoga thai jAya che. tathA "asthamata" eTale arthavALo-dhanavALo-dhanavAna puruSa ja asatI tathA vezyAne priya hoya che. kuMvarIno javAba sAMbhaLI rAjA ghaNo ja prasanna thayo. prajAjano paNa ghaNA AnaMdita thayA. sabhA samakSa levAyelI parIkSAmAM baMne vidyArthIo uttIrNa thayA. loko paNa potapotAnA cittane viSe camatkAra pAmyA, Azcarya garakAva banI gayA. kevI puNyAi? buddhiniSNAMta baMne vidyArthIone ghaNA ghaNA dhanyavAda ApyA. aMtaranA AzIrvAda detAM sabhA dhIme dhIme visarjana thai. mahAsatI surasuMdarIno rasadAyaka raLiyAmaNo A rAsa - tenI A chaThThI DhALa, he zrotAjano! tame sau ekacitte sAMbhaLo. prathama khaMDe chaThThI DhALa samApta (doharo) adhyApaka ANaMdiyo, nija zrama saphalo thAya; ibhya narezara harakhiyA, sajajana sarve sukha pAya. 1 bhUpe paMDita bahu pare, saMtosyo dharI neha; sabhA visarajI tatakhiNe, pahaMtA nija nija geha. 2 'ATha varaga mahilA kalA, kuzala havI zubhavAsa; dekhI vidhu aMbara phire, karavA kalA abhyAsa. 3 te dekhI nRpa rAgathI, vara ciMtA dinarAta; eka divasa rANI pratye, rAya kahe te vAta za4 1-AThano varga-64 thAya, te strIonI 64 kalAsa 2-caMdra, 3-AkAza bhAvArtha : rAjAnI sabhAe levAyelI parIkSAmAM potAnA baMne vidyArthIoe rAjA ane prajAne AnaMda karAvyo. jANI adhyApaka ghaNAM ja raMjita thayA. baMne vidyArthIone bhaNAvavAmAM karelo puruSArtha zrama saphaLatAne pAmyo. rAjA paNa AnaMda pAmyA. parivAra Adi paNa ghaNA khuza thayA, rAjA paMDitone bahumAna ApIne ghaNI bheTo ApI. nehapUrvaka moTuM dAna ApIne saMtoSyA. tyArabAda sabhAne visarjana karI ne sau potapotAne sthAne pahoMcyA. baMne vidyArthIo potAnA adhyApakane page lAgI, rAjAne paNa praNAma karI, zreSThIne paNa hAtha joDI praNAma karI svasthAne pahoMcyA. zreSThIputra pitA sAthe havelIe javA nIkaLyo. rAjakuMvarIe paNa strIonI 64 kaLAne AtmasAta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 35 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI che ane sAthe pAkazAstra rasavatI rasoimAM paNa pravINatA dAkhavI che. potAnA mahelamAM kaLAne IlavavA lAgI. dararoja avanavI vAnagIo banAvIne mAtApitAne jamADe che. A kaLAmAM vizeSa vizeSa praviNatA meLave che. A bALAnI kaLA joine caMdramA pote A kaLAno abhyAsa karavA AkAzamaMDaLamAM rAtadivasa bhamyA kare che. guNavAna saMtAnanI ciMtA haMmezA mAtApitAne rahetI ja hoya che. bAlyakALa pUro thai gayo. yuvAvasthAne prApta thayelI kuMvarInI ciMtA rAjAne vadhAre ciMtAtura kare che. kAraNa ke bhAvinI ciMtA ja satAve dIkarIne mATe varanI ja moTI ciMtA hoya che. ekadA rAjA A ciMtAne laine rANInA mahele gayo ane rANIne kahe che. DhALa sAtamI (svAmI tume kAMi kAmaNa kIdhuM... e dezI) eka divasa rAjA parabhAta, rANI pratye kahe tehi ja vAta; kAminI, manamohana pyArI, vizvamAM jana mohana mArI, sAMbhaLo raMgIlI - e AMkaNI. e kumarI surasuMdarI bAla, zikhI vinaya viveka vizAla...kA...1 jANe zAstra vinoda vicAra, cAturatAdika guNa nahi pAra; yauvanavaya pUraNa lahI sAra, jagamAM rupa taNo bhaMDAra...kA...2 dekhI kumarI jIva dayAla, kavi upamA deve tatkAla; paMcabANa taNI rAjadhAnI, jANe svarga thakI sA ANI...kA...3 adhara vidruma hasita sita phula, kucaphala kaThina kalaza bahumUla; zlAdhyavadana zobhe guNa thoke, aMbarathI 'dvijarAja viloke...kA...4 zukalapakSe, abhyase suviSAda, punimane dina karato vAda, vAda karatA laghutA pAve, dina dina khiNapaNuM tiNe thAve...kA...pa karNe doya samujajala pahalake, indu hari sama kuMDala jhalake; kaMThe birAje navasarahAra, te jANI je hari parivAra...kA...6 sAraMga akSa iSu sA mUke, paMtha vahaMtA narane roke; netra vilokI trapAe vinako, caMdravimAna vice mRga peTho...kA...7 nAzA maukitaka vALI suhAya, veNi TitaTazuM lapaTAya; suMdara pekhI kaTitaTIlaMka, vanamAM hira gayo ANI zaMka...kA...8 pANi caraNa jima paMkaja nAla, lAjI vasyA jalamAM sukumAla; caraNa thakI ciThuMaMgula caraNo, uMco pahiro rAtA varaNo..kA...9 36 mahAsatI thrI surasuMdarIno rAsa) Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhI suMdarI rupanI rekhA, sarva suparva thayA animeSA netra sahasra karyA maghavAe, kumarI rupa jue sulIlAe...kA...10 tAsa guNa thuNavA zubha mannala kare vidhAtA cAra vadaza sAMbhaLavA tasa guNa saMpUrNa bhAratItAta kare aTha karNa...kA...11 rAjata jaMgama mohana-velI, cAlatI cAla jisI gajagelI, yauvanavaya sakhI sanmukha jotI, kela karatI punya panotI kA...12 AvI yauvanabhara matavAlI rAya kahe meM putrI bhAlI, e sarikho vara nahi jagamAMhi, ciMtA teha aeM dilamAMhi.kA.13 sarikhA sarikho jo vara thAve, to ama haMsa ghaNuM sukha pAve, prANa visaMcita pUraNa pApa, to hue karme kujoDA lAya...kI...14 nArI sudakSA ZkaMte soga, upaje kela kaMtherano yoga, eka ekane vayaNe parajAle, teha taNuM ghara kaho kima cA cAla..kA...15 jinamata nArI mithyAmati bhartA, kAminI dAtA kaMta kRpaNatA; bhuMgala dei jamavA bese, teha taNe ghare kaho kuNa pese...kA...16 rAya kahe jotAM bhUpITho, paNa e kumarI yogya na dITho; paNa eka ApaNo che pura-zeTha, meM vyavahArI dhanAvaha dITha...kA...17 putra anupama tehano jANa, pAle sadA jinavaranI ANa; rupe amara harAve jeha, amarakumara abhidhAne teha ...kA...18 amarakumArane ApaNI bALa, bihuM jaNa bhaNiyA eka nizALa; zAstra saMvAda karAvyA koDa, tava meM sarakhI parakhI joDa ...kA... 19 citta ruce jo te guNavaMta, to karIe kumarIno kaMta; tava rANI kahe nisuNo rAya, te kIje tumane je suhAya sAhibA. mana mohana pyAre, mohanA raMgIle... e Teka...20 tuma caraNAmbuja reNu samAna, huM chuM sAMbhaLo! buddhinidhAna; muja pUchiyo e kavaNa vicAra, je karazo te muja mana pyAra ...sA..21 rAya kahe putrInI mAtA, tasa mana gamate hoya sukha zAtA; iNipare daMpatI nizcaya kIdha, jihAM susaMpa tihAM hoi siddha ...sA...22 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 37 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surasuMdarIno rAsa rasAla, vIra kahe e sAtamI DhALa, sAMbhaLI zrotA thira citta karajo, ukita suyukita cittamAM dharajo. sA... 23 1-kAmadeva, 2-ujavala, 3-prazaMsanIya mukha, 4-candra, pa-ochA bhAravALA, 6-caMdra tathA sUrya samAna, 7 sUryamaMDaLa, 8-siMha, 9-deva, 10-Indra, 11-brahmA, 1ra-brahmA bhAvArtha eka savAre rAjA potAnA mananI vAta rANIne kahe che, he kAminI! tuM mArA manane moha pamADanArI che. he vahAlI! tuM mArI vAta sAMbhaLa. patinI vAta sAMbhaLIne Azcarya pAmatI ratisuMdarI paNa AturatApUrvaka pati sAme joI rahI. rAjA kahe che. he devi! ApaNI A bALA bAlyAvasthA choDIne have yuvAvasthAne pAmI che. ApaNe icchatA hatA te abhyAsa kaLAo vageremAM AgaLa vadhe. paNa ApaNA mananA ucharaMgathI adhikatara A bALAe pravINatA meLavI che. bhaNavA sAthe viveka, vinaya ane vizALatAne vikasAvyA che. zAstranA arthane karatI, vinoda karAvatI, tenA cAturyapaNA Adi guNono pAra nathI. samagra zAstrano abhyAsa AtmasAt karyo che. jema jema yauvanapaNAne pAmatI jAya che tema tema tenAmAM rupa paNa anekagaNuM vadhatuM jAya che. tenA rupa AgaLa apsarA paNa pANI bhare che. kavi paNa A bALA mATe upamA ApatA kahe che, kuMvarI kevI che? sAkSAta kAmadevanI rAjadhAnI - svargamAMthI utarIne pRthvItaLane viSe na AvI hoya? tevI zobhatI hatI. A bALAnA hoTha paravALA jevA hatA. prazaMsanIya mukha ghaNA guNothI zobhatuM hatuM. jANe sAkSAt bIjo caMdramA na hoya? mulyavAna kaLaza jevA teNInA baMne kucaphaLa-stana zobhatA hatA. AkAzamAM caMdramAM paNa tenA mukhane jovA mATe bhamyA kare che. soLe kaLAe khIlelI suMdarInA vAda karavAne zukalapakSe caMdramA bhamato bhamato pUrNimAe pUrNa kaLA sahita khIle che. tenA karatAM vadhAre khIlavA mATe potAnI zakita na hovAne kAraNe viSAdane dharatI punama pachI divase divase vida pakhavADiye] laghutAne pAmato kSINa thato jAya che. tenI AgaLa kuMvarI vadhu ne vadhu khIlavA lAgI che. jayAre caMdramA kheda pAmIne kSINa thato jAya che. kuMvarInA baMne kAne haLavA be kuMDala sAkSAta sUrya ane caMdramAnI jema zobhatA hatA. te gaLAmAM paherelo navasero hAra jANe sUrya caMdra graha nakSatra tArA Adi jayotiSa parivAro temAM AvI vasyA na hoya tema lAgatuM hatuM. kuMvarInI AMkho haraNa jevI hatI. tene joine mArgamAM jatAM AvatAM manuSyo thaMbhI jatA hatA. vaLI teNInA netro joine mRgalo bhAgI jaIne caMdranA vimAnamAM jaine saMtAI gayo. nAka-nAsikAe motInI saLI paherI che. mAthAnA kezakalApa kamara sudhI laTakI rahyA che. surasuMdarInI kaTimekhalA atizaya suMdara hatI. jene joine vanano rAjA siMha zaMkA lAvIne jaMgalamAM cAlyo gayo. vaLI tenA caraNa, kamaLanI nALa sarikhA hatA. te joine kamaLanI nAle pANImAM vasavATa karyo. caraNa thakI cAra AMgaLa UMco coyaNI ciNiyo-ghAgharo] lAla varNano paheryo hato. AvA prakAranI zobhatI kuMvarInA rupanI rekhA jotAM devalokanA devonI AMkho sthagita thaI gaI. tethI teo animeSa netravALA banyA. indra mahArAje A suMdarIne jovAne hajAra netra karyA. brahmAe paNa A rupavAna mArIkuMvarInA zubha guNonI stavanA karavA cAra mukha karyA ane tenA guNane sAMbhaLavA ATha kAna karyA. sAkSAta jaMgama mohana velaDI zobhatI hatI. cAlatI hatI to jANe gajapati cAle, rAjahaMsa jevI gati hatI. teNInI yauvana vayarupa sakhI tenA sanmukha joyA ja karatI hatI ane yauvanapaNA pAmelI puNyapanotI putrI kaMI avanavI ramato ramatI hatI. AvI madabhara yauvanapaNAne pAmelI ApaNI rAjakumArIne he devi! AvI putrIne joyA pachI mane enA varanI ciMtA ghaNI thAya che. A jagamAM (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 38 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI kuMvarIne yogya samaju catura sujANa evo rAjakumAra jovAmAM kayAMye Avato nathI. tethI mane ghaNI ja ciMtA thAya che. sarakhe sarakhAnI joDI maLI jAya to mAro haMsalo-mAro jIva mahAna sukhane pAme. he bhadre! jo pUrvanA saMcita pApo udayamAM Ave to kajoDA thAya che ane pachI Akho ye janmAro jhurI jhurIne jAya che. strI samaju DAhI, gaMbhIra ane paMDitA hoya ane jo teno bharathAra murkha gAMDo utAvaLo ane abhaNa hoya to zuM thAya? AvA bharathAra sAthe jIvana joDAtA strInI zI dazA! jiMdagI bhara zoka karavo rahyo. jema keLanI sAthe kaMtheranuM jhADa hoya to keLanI kevI dazA! keLane keTaluM duHkha sahana karavuM paDe! tevI ja rIte murkha bharathAranA eka eka vacana strIne bALe che. sArAsArano viveka ja na hoya pachI zuM thAya? saMsAra kevo cAle?emAM te vaLI jo jinamatane haiyAmAM dhAraNa karyA che tevI strIne ... anya dharmI mithyAmati bharathAra maLe to zuM thAya? jo vaLI strI dAtAra hoya ane kaMtha kRpaNatAno avatAra hoya to paNa zuM thAya? vaLI bAraNuM baMdha karIne jamavA besanAranA ghare koNa Ave? koi Ave nahi. he kAminI! pRthvItaLane viSe jotAM mane ApaNI kuMvarIne yogya koi kuMvara najare dekhAto nathI. paNa ApaNA nagaramAM eka vyavahArI zeTha dhanAvaha dIThA che jenuM mana haMmezA jinamatane vize 2me che. parivAra saghaLo ye jinadharmane vize rAcanAro che. A zeThano guNiyala vivekI jinadharmane mAnanAro svarupavAna ekano eka lAkavAyo putra che. tenuM nAma amarakumAra che. ApaNI kuMvarIne jayArathI paMDita pAse bhaNavA mUkI che tyArathI A zreSThIputra e ja paMDita pAse vidyAbhyAsa karato hato. baMneno abhyAsa sAthe ja cAlato hato. catura ane sujANa bhaNavAmAM surasuMdarInI barobarI karanAro che. paMDitanuM mana paNa A zreSThIputra harI lIdhuM che. baMnenA abhyAsapUrNa thaye rAjasabhAmAM zAstra saMvAda karavA vidyAnuM pArakhuM jovA meM baMnene bolAvyA. tyAre meM tyAM ja baMnenI sarakhe sarakhI joDa pArakhI hatI. baMne haripha vidyArthI koi koithI utare tema nahotA. mArI najare A baMnenI joDI sarakhI che. jo tAruM mana mAnatuM hoya to guNavaMta kumAranuM mAMgu zreSThI pAse mukuM. ApaNI kuMvarI mATe mane A kumAra ja zreSTha ane yogya lAge che. rAjAnI vAta sAMbhaLI ratisuMdarI kahevA lAgI-he svAmInAtha! Apane ThIka lAge tema karo. sukha upaje tema karo. he sAhiba! huM to ApanA caraNa kamaLanI raja chuM. mArI buddhi paganI pAnIye Apato buddhinidhAna cho. Apa je karazo te sau kuMvarInA hitane mATe ja karazo. emAM svAmI mAro vicAra paNa tamArI icchAmAM bhaLI jAya che. rANInI saMmati sAMbhaLI rAjA kahevA lAgyo. he mohinI! putrInI mAtA tame cho tamArA manane gamatuM karavAmAM sahune sukhasAtAkuzaLatA ja rahe. A pramANe daMpatI vATAghATo karIne chUTA pADyA. suMdarInA rAsanI DhALa sAtamI pUrNa karI, he zrotA! tame sau cittane viSe dhAraNa karajo. * prathama khaMDe sAtamI DhALa samApta mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 39 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuMvarInuM pANigrahaNa (doharA) 40 avanipati ima ciMtavI, ratisuMdarI saha jI; pache anucara mokalyo, zeTha-ghare sa pahuA. 1 zeTha dhanAvaha AvIyA, anucara sAthe tAma; rAya Adara bahu dIyo, beThA karIya praNAma. 2 rAya kahe suNa zrIpati, tuma dIThe sukha sAta; cittaruce jo tuma taNe, to kIje eka vAta, 3 ama putrI surasuMdarI, tuma suta amarakumAra; pANigrahaNa karAvIe, yugatuM che niradhAra. 4 vaLatuM zeTha vacana kahe, prabhu tuma vacana pramANa; managamatuM vaide kahyuM, nisuNo jIvana prANa. mujane tume je AdizyuM, te karavuM niradhAra; iNi vAte huM harakhiyo, ma karo vAra lagAra. 6 rAya zeTha ima bihuM jaNe, iNipa2e kIdha vicAra; jyotiSI paMDita teDIne, lIdhuM lagana udAra. 7 5 bhAvArtha : caMpAnagarInA avinati rAjA ripumardana, potAnI paTTarANI sAthe kuMvarInI vAtano vicAra karIne, nirNaya karIne tarata anucarane bolAvI ane kahyuM- he anucara! tame ApaNA nagaramAM rahelA dhanAvaha zreSThIne tyAM jaine mAro saMdezo pahoMcADo. jaine kahejo ke ke zeTha! Apane rAjA yAda kare che. mATe Apa rAja mahele padhAro. rAjAnI AjJA svIkArIne anucara tarataja tyAMthI nagaramAM rahetA dhanAvaha zreSThIne tyAM pahoMcI rAjAnI AjJAne kahI saMbhaLAvI. rAjAnI AjJAne jhIlatA dhanAvaha zreSThIe anucarano Adara satkArane bahumAna karyuM. tarata zeTha rAjamahele javA mATe taiyAra thaine nIkaLyA. rAjamahelamAM rahelA rAjA, zreSThInI rAha joine beThA che. tyAM to anucara zreSThIne laine AvI gayo. zeThane jotA rAjA sAme gayA ane hAtha joDyA. zreSThIe paNa pratyuttara rupe hAtha joDI ekabIjAnAM praNAma jhIlyA. rAjAe zreSThIno ghaNo Adara satkAra karyo. tyArabAda ucita Asana para zreSThIne besADyA. pote paNa siMhAsana para beTho. zreSThI bolyA - he mahArAja! A sevakane kema saMbhAryo? pachI rAjA kahe - he zrIpati! tamone jotAM amane ghaNo ja AnaMda thayo che. sukha paNa thayuM che: eka bIjAnA kuzaLatAnA samAcAra pUchyA bAda rAjane vAta kahI. he zreSThI! mArI vAta sAMbhaLo. . tamArA haiyAmAM utare to mArI vAtane mAna Apajo. vAtano svIkAra karajo. dIkarIno bApa rAjA hoya ke mahArAjA hoya paNa dIkarAnA bApanI AgaLa nAno ja kahevAya. potAnI kuMvarInuM mAguM mukavuM che tethI vinamra bhAve vinaMtI kare che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he zeTha! amArI kuMvarI ekanI eka bhaNI gaNI taiyAra thaI che. rAjasabhAmAM parIkSA paNa levAi. temAM uttIrNatA pAmI che. vaLI yauvananA AMgaNe AvIne UbhI che. mAta-pitAne tenA varanI ciMtA sahaja rIte hoya. amArI saunI najara tamArA dIkarA amarakumAra upara TharI che. mArI kuMvarIne yogya tamAro kumAra dekhAya che. to te baMnenuM pANigrahaNa karAvIe to? mane A joDalAnI yogyatA lAge che. vaLatuM zreSThI kahevA lAgyA - he mahArAja! ApanuM vacana mane pramANa che. mane managamatu prabhu Ape kahyuM. dardIne gamatuM jo vaidya kare to dardI keTalo rAjI thAya? tevI rIte he rAjana! Ape kahyuM te barAbara che. mane je Adeza Apyo che te nizcayathI meM jhIlI lIdho che. ApanI A vAta sAMbhaLIne mane ghaNo ja AnaMda che. Ama rAjA ane zreSThI baMne jaNAe vicAra karI paMDita jyotiSI ne bolAvI la DhALa-AThamI (have zrIpAlakumAra vidhipUrvaka majjana karejI - e dezI) have bhUpAlane zeTha, kaMkotarI saghaLe ThavejI; Ave svajana varaga, jANI moTo mahotsavejI. 1 Ave nRpAMgaja anya, lei parighala saghalojI, iNipare jANe teha, jIvyAthI jo yo bhalojI. 2 tiNe kAraNe mRtazAla, vAda kare saha girivarejI; vivAha taNI sAmagrI, nija nija sauthe te kare che. 3 kumakuma kerA hastha, deve maMgala kAraNe jI; nIla raNamaya pAna, bAMdhyA toraNa bAraNe jI. 4 pApaDa bahula vaNAya, vaDI vaDAraNa de vaDIjI; keLavatAM pakavAna, dhavala maMgala dIe goraDI jI. 5 darajI beThA bAra, sonI paNa ghATa ja ghaDe jI; beThA bihuM ghara bAra, jaDiyA maNi mANeka jaDejI. 6 moTA maMcaka zreNi, bAMdhyA moTA mAMDavAjI; paMca varaNa manohAra, caMdraA sohe navAjI. 7 yAcaka jana bahu dAna, kArAgAra choDAvatAjI; duHkhiyAnA duHkha che ha, jIva amAra paLAvatAjI. 8 nipAI manohara, jANe avara caMpApurIjI; svarga-thakI suranArI utsava jovA utarI jI. 9 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thai the IMkAra karaMta, iNipare pATA nacAvatAjI; svajana varaga savi sAtha, bhojana bhakti karAvatAjI. 10 sovana-maNimaya kuMbha, caoNrI ciMhu pakhe cItarIjI; mahake sabala sugaMdha, mAla kusuma ati phuTa rajI. 11 niraduSaNa sukhakAra, lagana divasa jaba AviyojI; vara vahu bihuM kare snAna, savi zRMgAra pahirAviojI. 12 kuMvara zrIphaLa hAtha, varaghoDe savi saMcaryAjI. yodha juvAna jagIsa, sahasagame savi parivaryAjI. 13 guhira phUre nizAna, vAje vAjiMtra surataNAjI; rAga taNAM je jANa, rAga raMga karatAM ghaNAjI. 14 cAle azva nacaMta, sohe paMkita gajataNIjI; ratha beThI meM baddha, gIta gAna kare jAnaNIjI. 15 maliyA lokanA thoka, pekhe mahotsava navanave jI; Ima moTe maMDANa, kuMvara AvyA mAMDave jI. 16 poMkhI ANe sAsu, caoNrImAM ulaTa ghaNe jI; kara meLAvo kIdha, veda pATha brAhmaNa bhaNe che. 17 karI agninI sAkha, maMgaLa cAre varatIyAjI; pherA phiratAM zeTha, dAna nareze bahu diyAjI. 18 ke laviyo kaMsAra, sarasa sugaMdho maha-mahe jI; kavala have mukhamAMhi, anyo-anya gaha-gahajI. 19 iNipare paraNyA doya, amarakumAra surasuMdarIjI; pahirAmaNI kare rAya, ghara pahurA harakhe karIjI. 20 sukhamAMhi dinarAta, yauvanavaya savi yogave jI; naranArI zubha joDa, paMca viSaya sukha bhogave che. 21 surasuMdarIno rAsa, DhAla kahI tasa AThamIjI; vIra kahe bhavI jANa, parameSThI - dhyAne ramIjI. 22 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : A rAjA ane zeTha baMnenA parivAramAM A vAtanI jANa thai. prajAjanoe paNa A vata jANI, sau AnaMdita thayA. barAbara joDI jAmI che. baMne pAtra barAbara che. rAjyanA joSIe zubhamuhUrta paNa dIdhuM. ne have baMne pakSe lagnanI taiyArIo thavA lAgI. have rAjA ane zeTha baMne jaNA kuMvarI-kumAranA lagnanI kaMkotrIo saghaLI jagyAe mokalI Ape che. kaMkotrI maLatAM svajana varga-jJAtijano-saMbaMdhIo sagAo temaja mitramaMDaLa Adi sau A mahotsavamAM AvavA lAgyA. rAjAnI kuMvarInA lagna hatA. AmaMtraNa-nimaMtraNa maLatAM sAjana mAjana AvatAM nagarImAM mAnavonI maherAmaNa bharacaka thai. mitrarAjAnI kuMvarIo paNa bheTaNAM laine tyAM AvI che. judI judI nagarIomAM mokalela AmaMtraNoe ghaNA rAjakumAro paNa vivAhamAM AvyA che. ripumardana rAjAe-pradhAnane bolAvIne AvanAra mahemAnone utaravAnI rahevAnI Adi uttama prakAranI sagavaDo karI rAkhI che. AvanAra sau mAnatA ke AvI zreSTha kuMvarInA lagna jovA eto jIvyA karatAM joyuM bhaluM! enA jevI vAta hatI. lagnanI taiyArI-baMne pakSe thai rahI che. rAjamahele ane zreSThInI havelIe. amarakumAre paNa nizALe sAthe bhaNatA sahu mitravidyArthIone paNa lagnamAM bolAvyA che. zubha avasare prathama maMgalamAM mAMgalika kArya arthe kuMmakuMmanA hAtha devarAve che. AsopAlavanA ratnamaya nIla varNanA pAnanAM toraNo bAraNe baMdhAya che. nagaranI saubhAgyavaMtI strIo dhavala mAMgalika evA lagnanA gIto gAya che. vaDAraNa strIo rAjamahelamAM ane zreSThInI havelIe jaine zubhadivase vaDI ane pApaDa vaNe che. pakavAna paNa judA judA prakAranA taiyAra thai rahyA che. baMne jagyAe mahotsavanA gIto gavAya che. baMne pakSe darajIne bAraNe besADyA che. avanavA vAghA sIve che. sonI paNa sonAnA rUpAnA, hIrA mANekanA judA judA alaMkAronA ghATa ghaDe che. ghaDelA dAgInAomAM motI mANeka jaDavAvALA dAgInAmAM motI mANekane jaDe che. sArAye nagaramAM AnaMda AnaMda vartAi rahyo che. rAjAne darabAre rAjadulArInA lagnamAM moTo mAMDavo naMkhAyo che. te lagnamAM AvelA mahemAnone besavA mATe maMDapamAM moTA moTA mAMcaDAnI lAino nAkhI che. tenI upara besI sau koi lagnano lhAvo lai zake, joi zake. lagnamaMDapamAM pAMceya varNanA caMda2vA bAMdhyA che. lagnanI khuzAlIe yAcakone ghaNuM dAna ApavA lAgyA che. baMdIkhAne baMdhAelA baMdIone choDI devAmAM AvyA che. duHkhIyArAnA duHkhane dUra karavA mATe rAja taraphathI baMdobasta karavAmAM Avyo che. sArAye nagaramAM amArI paDaha - hiMsA na karavI vajaDAve che. vaLI A nagarI evI zaNagArI hatI ke je nagarIne jovA mATe svargamAMthI devIo, apsarAo utarI AvI hatI. core cauTe mAnavasamudAya thoke thoke bhegA thaine avanavI vAto sAMbhaLe che. rAjataraphathI nATaka maMDaLIonA pAtro thai thai karIne nAcI rahyA che. vaLI rAjanA rasoDe svajana varga-jJAtijano sAthe maLIne bhojana kareche. Ama taiyArI cAlI rahI che. ne ema karatAM lagnadina najIka AvI gayo. lagnanI caoNrI kevI cItarI che? suvarNamaya jenA thAMbhalA che jenI upara maNi mANeka jaDyA che, thAMbhalA upara maNImaya kuMbha mukyA che. caoNrI upara phUlonI sajAvaTa evI karI che ke Akhoye maMDapa sugaMdhI puSpothI maheMkI rahyo che. saMsAranA sukhane ApanAra lagnadina lagnaghaDI paNa najIka AvI gai che. potapotAnA sthAne rahelA vararAjA ane kanyA pIThIe caDe che. kuLa-gotranI pitarANIo pIThI lagAve che. sugaMdhI jalavaDe snAna kare che. tyArabAda lagnane yogya evA vAghAnuM paridhAna kare che, zrRMgArane saje che. lagna karavA javAne mATe taiyAra thayela vararAjA amarakumArane saubhAgyavaMtI strInA zukuna thatAM, hAthamAM zrIphaLa laine varaghoDe caDyA che. juvAniyA-vRddha vaDIlo-nAnA, moTA sAjana-mAjana sAthe moTe mane varaghoDo cauTAmAM Avyo. vAjiMtro ghaNA vAgI rahyA che. judA judA AlApe zaraNAio paNa vAgI rahI che. azvo nAcI rahyA che. tenI pAchaLa hAthIo zreNIbaddha (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 43 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlI rahyA che. tenI pAchaLa nagaranArIo rathamAM beThI mAMgalika gIto gAi rahI che. sAjana mAjana sAthe dhanAvaha zeTha, dhanavatI zeThANI varaghoDAmAM mahAlI rahyA che. varaghoDo nagaranI zerI-zerIe pharato rAjamArga Avyo. Ama moTA maMDANe vararAjA rAjamAMDave AvyA. rANI, sAsujI-ratisuMdarI jamAirAjane poMkhavA mATe AvyA. tyAre bIjI tarapha varaghoDe caDelA amarakamara nIce utaryA ane toraNe AvyA. toraNane chaLIne sAsue poMkhelA jamAIrAja lagnanI corImAM AvyA. jAnaiyAo maMDapamAM AvyA che. rAjArANI pradhAna Adi rAjaparivAra AMgaNe AvelA vevAi-vevANane tathA jAnamAM AvelA sAjanane satkAra karavAmAM pAchI pAnI karatA nathI. lagna ghaDI AvatAM rAjamahelethI soLe zaNagAra sajelI rAjakanyAne paNa caoNrImAM padharAve che. rAja gora mahArAjA vedapAThone bhaNe che. moTA manathI rAja-rANI potAnI ekanI eka lADakavAyI kuMvarInuM kanyAdAna kare che. tyAM hastameLApanA avasare hastameLApa karAve che. tyArabAda agninI sAkSIe. brAhmaNa, mAtA-pitA ane Avela sAjana mAjananI sAkSIe, cAra pherA rupa cAra maMgaLa vartAya che. cAra maMgaLa veLAye rAjA jadAM judAM dAna kare che. vaLI kaMsAra jamavAnI veLAe prItethI vara kanyAne ane kanyA varane kaMsAra jamADI rahI che. sAsujI snehathI kaMsAramAM ghI ane sAkara bheLavIne pIrasI rahyA che. ADabaMrapUrvaka moTA mahotsave zreSThiputranA dhAmadhUmathI lagna thayA. rAjAe kanyAdAnamAM mUlyavAna vastuo ApI. vevAI vevANa Adi parivArone paNa ghaNI moTI moTI paherAmaNI ApI. maMgalanA cAra pherA pharatA vaLI vividha prakAranA dAna ApyA che. bhAre haiye mAta-pitA dIkarIne zikhAmaNa ApIne jamAine paNa ghaNI bhalAmaNa sAthe dIkarIne sAsare vaLAvI. zreSThiputra paherAmaNI sahita kanyAne laIne potAnI havelIe AvyA. lagna mahotsava nimitte zreSThi dhanAvahe ADaMbara pUrvaka jinamaMdire aThThA mahotsava maMDAve che. saMsAramAM pagaraNa mAMDavA taiyAra thayelA pati-patnI paramAtmAne kyAreya bhUlatA nathI. ghare AvatA pahelAM varaghoDiyA prathama jinamaMdire darzana karIne pachI ghare AvyA. have paramAtmAnI bhakti sahita trikALapUjA Avazyaka kriyA karatA, pitAjInI peDhI saMbhALatA, amarakumArano saMsAra sukhamAM cAlyo jAya che. pAMceya viSayomAM saMpUrNa paNe sukhamAM mahAlatA pati-patnInA keTalAye divasa rAta gayA e samayanI paNa khabara na paDI. AnaMdamAM magna rahelA amarakumAra mAtApitAnA vivekane bhUlatA nathI. surasuMdarI paNa maryAdApUrvaka vinayathI sAsusasarAne mAtA-pitAthI adhika mAnatI, sevA karI rahI che. tANe vANe vaNAelA viveka-vinayathI sAsu-sasarAnA dilane jItI lIdhA che. rAsanI AThamI DhALa samApta karatAM pU. vIra vijayajI ma. sA. kahe che ke paMcaparameSThI pa navakAra maMtranI ArAdhanAthI saMsArI jIvo sukhone meLave che. paraMparAe mokSa sukhane paNa meLave che. prathama khaDe AThamI DhALa samApta (copAInI dezI) khaMDa khaMDa jima isu khaMDa, surasuMdarInuM caritra akhaMDa; zrI zubhavijaya guruthI lahyo, khaMDa prathama vIravijaye kahyo. 1 jema zeraDInA sAMThAmAM kaTake kaTake vizeSa mIThAza hoya che, tema A rAsamAM paNa ghaNI mIThAza che. A surasuMdarInuM caritra akhaMDa che. A rAsano pahelo khaMDa gurudeva zrI zubhavijayajI mahArAjanA mukhathI je pramANe sAMbhaLyo, eja pramANe vIravijayajI mahArAje kahyo. prathamakhaMDa samApta 44 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya khaMDa (doharA) sarasa vacana rasa varasatI, sarasatI mAtA jeha; dAyaka vayaNa vilAsanI, huM praNam gharI neha. 1 prathama khaMDa akhaMDa rasa, pUraNa huo supramANa; bIjo khaMDa kahu have, suNajyo zrotA jANa. 2 jANaja zrotA AgaLe, kalA samasta pramANa; mUrakha zrotA AgaLe, kavi-vaca niSphaLa jANa. 3 nidrA rIsa kare bahu, goTha kare adha-dRSTa; nija aMgaja khelAvato, adha bici jAya uttiSka. 4 jAnu vacce mastaka ThavI, bese jANe mUka; te Age kavinI kalA, vAMsanalIme phUMka. pa zrotAguNa hRdaye dharo, vinayavaMta zubha rIta; neha dharI sanamukha jue, prasanna sadA jasa citta. 6 suguNa suvidhi sujANa nara, paMDita guNa parakhaMta; mastaka dhUNe camakato, yukti-grahI harakhaMta, 7 citta caturAi AgaLA, vikasita nayana vadanna; tava kaviyaNa dAkhe kalA, pAmI zrotA janma. 8 te mATe citta saja karI, zrotA deI kAna; sAte vikathA pariharI, suNajo thai eka tAna. 9 eka divasa have zeThane, AvI vadhAmaNI sAra; vAhaNa AvyAM sAMbhaLyAM, tava tihAM harSa apAra. 10 maMdira savi vastu bharI, lekhuM kare suta nita; amarakumarane tava vasyo, vyApArano rasa citta. 11 1-vAMsanI naLI, 2-kavinI kaLAthI ane kathAnI rasikatAthI camatkAra pAmI mAthuM dhUNAve. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa ga (6) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - have graMthakartA bIjokhaMDa cAlu karatAM pahelAM sarasvatI mAtAnI upAsanA kare che. he sarasvatI maiyA! ApanI asIma kRpA mArI upara varasI che. vaLI AvI rahemanajara mArI upara rAkhajo. he mAtA! mArI jIbhe AvIne vaso. ane rasavALA evA vacanone hamezAM varasAvajo. vacananA vilAsanuM dAna karajo. mArI maMdabuddhi che. tamArI sahAyatAthI je kaMI mArI lakhavAnI bhAvanA che te pUrNatAne pAme. huM Apane bhAvapUrvaka praNAma karuM chuM. mArA praNAmane svIkArajo. devaguru kRpAthI ane ApanI sahAyatAthI mAro prathamakhaMDa madhurarasathI pUrNatAne pAmyo, je supramANa che. have AgaLa A mahAsatinI rasika kathAne kahevA mATe bIjA khaMDano prAraMbha karuM chuM. he zrotAjano. tame sAMbhaLajo, kAraNake zAstrane jANanArA zrotAo hoya to vaktAnI kaLA pramANabhUta che. nahi to... mUrakha zrotA hoya to tenI AgaLa vaktAnI kaLA niSphaLa jAya che. mUrakha zrotA ATha prakAre kahyA che. UMdhe, rIsa kare, vAto kare, jhokAM khAya, zarIranA cenacALA karyA kare, aDadhethI UbhA thaI cAlI jAya, be paganI vacce mAthuM nAkhI rAkhe, ne muMgAnI jema besI rahe. AvA zrotAnI AgaLa vaktAnI kaLA vAMsanI naLI eTale bhUMgaLImAM kuMka mAravAthI jema havA bIjI bAju nIkaLI jAya, tema dharmakathA je kahI hoya te rahetI athavA eka kAne sAMbhaLI bIjA kAne nIkaLI jAya che. e dharmakathAnI kaMija asara thatI nathI, mATe zrotAo! tame sau vinIta ane vivekI cho, sArI rIte sAMbhaLo. huM je kahuM te citta daIne sAMbhaLo. tame sau sneha dharIne mArI sanmukha juo, prasanna cittavALA, guNanI gaveSaNA karanArA, sArI rIte vidhine jANanArA cho. samaju manuSyo : guNonuM pArakhu karanArA hoya che. kavinI kaLAthI rasikatAthI bharapUra evA camatkArone jotAM sAMbhaLavAmAM masta banI jAya je kAraNe tenuM mastaka dhuNavA lAge. arthAt DolI uThe che. yukti prayuktipUrvaka vaktAnA varNavelA guNone grahaNa kare che. caturAIpUrvaka nayano visphArita thatA hoya che tyAre vaktAne kathA kahevAmAM vadhAre rasa paDe che. AvA zrotAgaNa pAmIne kavi potAnI kaLA vizeSa prakAre dAkhave che. tethI tame sau cittanI ekAgratApUrvaka kAna daIne sAMbhaLo. vaLI sAte prakAranI vikathAne choDI daine eka tAna thaIne sAMbhaLajo. sAte prakAranI vikathA - strI kathA, bhakta kathA, deza kathA, rAja kathA, madakArANika kathA. darzanabhedinI kathA ane cAritra bhedinI kathA A sAte kathAo vikathA kahevAya je tyAga karavA lAyaka che. dharmazravaNa veLAe avazya tyAga karavI joie. pitAnI sAthe dararoja amarakumAra peDhI upara bese che. peDhI para AvatA avanavA vepArIo avanavI cIja-vastune paNa jue che. vepArIonI sAthe oLakhANa paNa zreSThI dhanAvaha karAve che. samaju ane guNIyala kumAra sAmA cittane haraNa karanAro bane che. ekadA zeThanI peDhIe vadhAmaNI AvI. dariyA kAMThe paradezathI vahANa AvyA che. sAMbhaLI zeTha ane peDhInA mANaso sau harSita thayA. zeThe vepArI sAthe sodo karI vahANamAM AvelI vastune vakhAre bharAvI dIdhI. putranI sAthe vastunuM lekhuMlakhANa karAvyuM. dararoja bajAramAM Avela mAlanuM vecANa cAlu thayuM. teno hisAba amarakumAre saMbhALyo che. A rIte vepAramAM bhaLatAM kumArane have divase divase vyApAra karavAno rasa jAgavA lAgyo. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 46 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa - pahelI (krIDA karI ghare AvIyo.. e dezI) vyApArano rasa citta vasyo, amarakumAra guNavaMta re; vinaye janakanI AgaLa, Ima bhAse virataMta re, vyApArano rasa citta vasyo. 1 kumAra kahe suNo tAtajI, cAlIza huM paradezo re; lakhamI upArjana kAraNe, jozuM deza videzo re. vyA. 2 muja mana ulaTa upano, maMDuka kUpano jeha re; jANe zuM jaladhi taNI, vAta te sakala achata re. vyA. 3 teNi pare huM navi thaI rahuM, vali janapada ima bhAse re; madhyama bApa guNe suNyA, uttama Apa prakAze re. vyA. 4 bAlapaNe mana vistare, tehanuM kAja sare ze re; lakhamI mele tuma chate, tiNe jAiza paradeza re. vyA. 5 suNI apUrava vatsataNAM, vayaNa ghaNuM duHkha thAta re; jalabRta netre janaka kahe, ruDI kahI tamo vAta re. vyA. 6 sAMbhaLo naMdana ApaNe, lacchIno nahi pAro re; te vilaso vasati vasI, jehu bharyA bhaMDAro re. vyA. 7 para deze kima mokaluM, prANa thakI tuM vAhalo re; ghaDIya na dhIru ekalo, puNyane paMthe cAlo re. vyA. 8 kumAra kahe dhana tAtano, je vilase dinarAto re; dhim dhim jIvita tehanuM, nija puNya sukha sAto re. vyA. 9 vividha carittane dekhIe, puNya pramANa kalIje re; sajana durjana jANIe, tiNe paradeza calIje re. vyA. 10 jo jAvA paradezamAM, nahi Apo muja ANo re; mUkIza bhojana pariharI, AjathI nizcaya jANo re. vyA. 11 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcaya sutano jANIne, zeTha sajAi karAve re; pravahaNa dvAdaza saja karI, vastu karIyANe bharAve re. vyA. 12 INi avasara surasuMdarI, dharI ulaTa zira nAmI re; nizcaya AvIza huM sahI, tuma sAthe suNo svAmI re. vyA. 13 tuma viNa vAsara dohilA, jhUratAM viraha jagAve re; kaMtha-vihuNI kAminI, loka kalaMka caDhAve re. vyA. 14 prANe sara muja vAlA, prItama vayaNa ma cUko re; sAthe teDo mujane, ekalI ghera ma mUko re. vyA. 15 mAtapitA sasaro sAsu, priya viNa na game koi re; ekalI nArI ma mUkIe, zAstra vicArI joI re. vyA. 16 rAjyasana bhojana vasu, rAjya ramaNI ghara prAyare; sUnAM mUkyAM eTalAM, anya adhiSThita thAyare. vyA. 17 kumAra kahe paradezamAM, paga baMdhaNa na khaTAya re; vaLatuM kumarI kahe ImyuM, deha jihAM tihAM chAya re. vyA. 18 sama saMpI Ima daMpatI, muhUrata vijaya sadhAve re; pAmI ANa rAyanI, mAtA tilaka vadhAve re. vyA. 19 rAsa racyo raLiyAmaNo, tehane bIje khaMDe re; vIra kahe DhALa pahelI, bhAvi padAratha maMDe re. vyA. 20 bhAvArtha : dhIme dhIme guNIyala putrane vyApAramAM rasa vadhyo te jANIne pitAne paNa harakha mAto nathI. vinayayukta vacanAthI kumAra saune prabhAvita kare che. peDhI upara nAnAzeThanI have to ghaNI bolabAlA vadhI gaI. vyApArIoe caMpAnagarImAMthI kariyANA Adi levA jevI vastuo laI vahANo bharI dIdhA ne vaLI vepAra mATe vyApArIo paradeza javA mATe taiyAra thayA e jANIne kumAranuM mana paradeza vyApAra karavA mATe lalacAyuM. potAnI icchA vinayayukta vacanothI pitAnI AgaLa kahI saMbhaLAvI. "he pitAjI! amane paradeza javAnI ghaNI utkaMThA che. dhana kamAvavAne kAraNe paradeza jAzuM. deza paradeza jozuM. nasIbane ajamAvazuM. mArA manamAM ghaNo AnaMda upajyo che. samudranI vAto kUvAmAM rahela deDakAne zI khabara hoya? evI ja mArI dazA che. samudra jevI duniyAne huM oLakhato nathI. mAruM jIvana kUvAnA deDakA jevuM baMdhiyAra lAge che. have deDakAnI peThe mAre jIvavuM nathI. mArI deza paradeza jovAnI tIvra tamannA che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa) Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI lokamAM paNa kahevAya che ke uttama puruSo potAnA nAmathI oLakhAya. madhyama puruSo bApanA nAmathI oLakhAya che. vaLI adhama puruSo mosALe-mAmAnA nAmathI oLakhAya che. adhamAdhama puruSo sasarAnA nAmathI oLakhAya che. he pitAjI! A nAnI uMmare bahAranI duniyA jovA vaDe karIne mana vadhAre khIle che. mAnasika vikAsa thAya che anubhavomAMthI pasAra thAya che. buddhi vadhAre khIle che. te kAraNe amAruM kAma sare che. pitAjI ApanI lakSmI ghaNI che. saghaLI lakSmI pitAnA hAthabaLe upArjana karelI che. tene huM choDI daiza. A vepArIo sAthe huM paradeza jaiza. vinayI putranA aNadhAryA AzcaryakArI ane dilane duHkha thAya tevA vacano sAMbhaLI pitAne ghaNuM ja du:kha thayuM. AMkhe AMsunI dhAra vachUTI. kaMIka svastha thaIne lADalA putrane kahevA lAgyA. he vatsa! teM vAta ruDI ne sArI karI, je vAta karIne amAro jIva cAlyo jAya. he vhAlA naMdana! ApaNe tyAM lakSmI kaLI na zakAya teTalI aDhaLaka rahelI che. bharyA bhaMDAro dIkarA tArA mATe che. manavAMchita bhoga vilAsane bhogavo. vaLI prANathakI tuM vadhAre amane vahAlo che. tane paradeza kevI rIte mokaluM? sAta - sAta peDhI sudhI khUTe nahIM eTaluM dhana hote chate paradeza javAnI jarura nathI. tuM ahiMyA ja rahIne vepArane saMbhALa. ghaDIbhara paNa tane ekalo nahi mUkuM. te kAraNe vyavahAra sAthe dharma mArge cAlo, jethI sahune sukhaDAM thAya. kumAra kahe - he pitAjI! A dhana-mAla-milakata ApanI che. pitAnA paise mojamajA uDADanAra dikarAne dhikkAra che. tenuM jIvita paNa dhULa che. mATe puNyane anusAre nasIba ajamAvavA, judA judA prakAranA caritra Azcaryone jovAne mATe javuMja che. vaLI sajjana durjananI rItine paNa jANIza. oLakhIza te kAraNe paNa paradeza javAnI rajA Apo. jo mane javAnI rajA nahi Apo to AjathI ja AhAra pANIno tyAga karIza. A mAro makkama nirdhAra che. A mAro nizcaya che tema jANajo. putre paradeza javAnI je raDha lIdhI te kemeya karIne mUke tema nathI. tethI karIne na chUTake javAnI rajA ApI. A vAtanI mAtA dhanavatIne khabara paDatAM ghaNI ja duHkhI thaI. ne vahelI vahelI doDI AvIne A vAtano virodha karavA lAgI. paNa dIkarAe lIdhelI haTha na mUkI. zeThe zeThANIne samajAvyA ne rajA ApavA kahyuM. dIkarAne kamane rajA Apo. pitA dIkarAnI javAnI taiyArI karavA lAgyA. vepAra arthe bAra vahANa taiyAra karavAnI AjJA ApI. ne te mATe jahAjomAM potAnA dezanI prakhyAta vastuo ane riyANA bharAvyA. A avasare havelImAM rahelI surasuMdarIne paNa A vAtanI jANa thai. ne potAnA svAmIne hAtha joDIne praNAma karatA kahevA lAgI. he svAmInAtha! ApanI sAthe huM nizcayathI AvIza. tamArA vinA eka ghaDI paNa huM rahI nahI zakuM. vaLI tamArA vinAnA mArA divaso kADhavA ghaNA kaThaNa ane dohilA che. ane e divaso mArA jhurI jharIne virahanI jhALamAM jaze. vaLI A duniyA paNa kaMtha vinAnI kAminIne kalaMkita karatAM vAra nahi lAge. he prANanAtha! tame mujane vahAlA cho, prANathI paNa adhika vahAlA cho. he prItama, mAruM A vacana mAnya karajo. mArA vacanane ThukarAvazo nahi. mane sAthe lai lezo. Apa vinA huM paLavAra paNa rahI nahi zakuM. mane gharane viSe ekalI na mukazo. mane sAthe lejo. mArI A vinaMtI tame sAMbhaLo. he priya! mAta-pitA tulya sAsu sasarA, vaLI A nagaramAM mArA mAtapitA-Adi saghaLo parivAra hovA chatAM priya svAmI vinA mAre to badhuM aMdhAruM che. mane kyAMye game nahi. vaLI strIne jyAre ekalI na mukavI joIe. ema zAstramAM paNa vAta Ave che. zAstrane vicArIne juo ke rAjyasana, taiyAra thayela bhojana, dhana, rAjya, ramaNI (strI) ane ghara A chae kyAreya sUnAM na mUkavAM. sUnI paDelI A cha vastuno anya mAlika thatAM vAra lAgatI nathI. he nAtha! mATe ja kahuM chuM tamArI strIne saghaLoye parivAra hovA chatAM sUnI mUkI na jazo. kumAra kahe - he suMdarI! tArI vAta sAcI che. paNa sAMbhaLa! paradezamAM strI sAthe hoya to pagabaMdhana keTaluM! bhaya keTalo? tuM AvavA mATe haTha na kara. kuMvarI kahe - he (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 49 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANezvara! jyAM deha hoya tyAM tenI chAyA hoya. dehathI chAyA kadI judI na hoya. tema huM ApanI chAyArupa kyAreya chUTI nahIM rahuM. pati-patnInA cAlI rahelA saMvAdamAM kumArane namatuM jokhavuM paDyuM. ane kuMvarI javA taiyAra thai gai. baMnee saMpIne vicAra karyA bAda mAta-pitAne vAta jaNAvI. putra jatAM du:kha ghaNuM hatuM. temAM vaLI putravadhUnI javAnI vAta sAMbhaLatAM vadhAre du:khI thayA. du:khI haiye pitAe joSI pAse zreSTha muhUrta jovarAvyuM. zubha divasa AvI gayo. A vAtanI jANa ripumardana rAjA ane ratisuMdarIne thatAM ciMtita thayAM. jamAi amarakumA2e sAsu sasarAnI rajA mAMgI. dubhAta dile rAjAe AjJA ApI. zubha divasa AvI gayo. mAtA putra-putravadhUne lalATe cAMllo karI, cokhAthI vadhAve che. zubha AzIrvAda Ape che. A pramANe parivAranI anujJA meLavI. 2jA meLavI amara-surasuMdarI paradeza javA taiyAra thayA che. rAsanI bIjAkhaMDanI pahelI DhALa samApta karatAM kavirAja kahI rahyA che ke bhAvimAM je banavAnuM che te avazya banIne rahe che temAM koi mithyA karI zakatuM nathI. dvitIya khaMDe prathama DhALa samApta (doharA) mAta have zikSA dIe, amara kumara ne paradeze jai siri lahI, sakaLa karo vi paNa suNa naMdana tAharI, sarasa sukomala deha; paNa paradeze cAlatAM, sukha duHkha sahazo keha. 2 guNa batrIsa pazua taNA, dharajo hRdaya mojhAra; to paradeze ripujanA sakala kare tuma sAra. 3 siMha eka baga eka guNa, caraNAyudhanA cAra; vAyasa paMca guNA graho, khaTa zuna khara triNa sAra. 4 cAramati 5radhAnanI, haMsa mora bhRga mIna; mALI kola kokila lohaka e savi eka guNena pa tAma; kAma. 1 bhAvArtha: amara surasuMdarI zreSThiputra - putravadhU paradeza jAya che. A vAta sArA ye nagaramAM phelAi gai. saune AnaMda thayo. mAtA dIkarAne have zikhAmaNa ApatA kahe che. vinayazIla amarakumAra mAtAnI vAta sAMbhaLe che. : 'he dIkarA! paradeza jAva cho to lIlAvaDe karIne lakSmIne meLavo, tamArI icchA mujabanA saghaLA kAmone saphaLa karo. tamArI AzAo phaLIbhUta thAo. paNa he naMdana! sAMbhaLa, tAruM zarIra nAjuka namaNuM che. tAro deha sukomaLa che. pANI mAMgatA dUdha maLyA mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 50 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. evA sukhomAM rahelo tuM paradezamAM, AvatA sukhaduHkhane kema sahana karIza? teM kayAreya taDako chAMyaDo joyo nathI. javAnI haTha lIdhI che tethI nA kaMhI zakatA nathI. sarva samaye sAvadhAna rahejo. bIjI paNa vAta sAMbhaLa. jagatanA prANIonI pAse kaine kai guNa to hoya che. judA judA prANIo pAsethI 32 guNo meLavavA jevA che. je huM kahuM te tuM sAMbhaLa! ane hRdayane viSe dhAraNa karaje. AvA guNothI zatru paNa mitra thaine rahe che. je kA2Ne paradezamAM kayAreka koi zatru thaine Ave to A guNothI karIne tenuM dila jItAi javAthI tamArI sevA ka2ze. A guNo vyavahArika nipuNatAnA che. AtmadRSTipUrvaka A guNone keLavI zakAya che. batrIsa guNomAM keTalAka guNo to pazuonA vize rahelA che. ' siMhano eka guNa (1), bagalAno eka guNa (1), caraNAyudha (kukaDAnA) cAra (4), vAyasa-kAgaDAnA pAMca guNa (5), kutarAnA cha guNa (6), gadheDAnA traNa guNa (3), pradhAnanA cAra guNo (4), ema maLIne (24) thAya. vaLI haMsa, mo2, haraNa, mAchalu, mALI, ziyALa, koyala, ane luhAra Ama AThano, darekanI pAsethI eka eka guNa, ema 8 guNo maLI kula 32 guNo thAya. DhALa- bIjI (supAsa sohAmaNA re- e dezI) mAya kahe, naMdana prate, guNa batrIsa udAra, kumarajI sAMbhaLo- e AMkaNI. jima kAMtAre ekalo, guNa sAhasika hari sAra... kuM. 1 indriya gopavIne rahe, jima bagalo eka dhyAna; tima nara deza-kAla lahI, kArya kare ekatAna. kuM...2 muhUrata brAhmIe uThIe, yuddha kare ripu yoga; bAMdhava varga sahita jame, bala jeto kare bhoga. ku...3 iNapare caraNAyudha taNAM cAra guNa kahevAya; vAyasanA have sAMbhaLo, paMca guNa grahavAya. kuM...4 maithuna gupta kare sahI, kAle saudha karAya; apramAdI guNa jANIe, dhITho navi khetarAya. kuM...pa niMdrA sToka ne jAgato, zUra ne svAmI bhakta; bhUkhyA na uThe saMtoSI, zvAnataNA khaT ukata, kuM...6 du:zrAMtopi vahata bhAra, zItoNa navi deha; saMtoSe satataM care, rAsabhanA traNa eha. kuM...7 medhA cAra sacivanI, parapaMcI vAcAla; sarva bhaNI saMtoSato, para mana lahe tatkAla. ku...8 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 51 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para dugdha pIe jima jaga haMsA, jalane zrave apAra; tima avaguNathI guNa lIe, te nara uttama sAra. kuM...9 mAna taje paga dekhIne, mora tathA nara jAna; guNa DhaMkI nija avaguNa grahe, mUkI mana abhimAna. kuM..10 vanamAM carato nAsato, pharI jue jima haNa; tima nara pApa karataDA pharI vicAre marNa. ku...11 mIna pa2e caMcala narA, potA taNe vali kAma; ALasu maMda taNI pare, besI rahe nahi ThAma. ku...12 mALI madhyarope sahI, caMpAnuM vana khaMDa; pharatA dhaMtUra paramukhA, thohara ne eMDa kuM...13 iNe dRSTAMte nara vali, hRdaye dhariya viveka; mitra kumitra bhUMDA bhalA, sakalane na kare eka. kuM... 14 kola taNI pa2e saNagIo, saMkaTa paDe palAya; kSaNamAM ubho ahiM vali, kSaNamAM joyaNa jAya. ku...15 kokila pare madhuruM vade, sakala sabhAne suhAya; viNa dIdhe jasa tehanA, dIdhe kIrti na mAya. kuM...16 bhAMgA kaTakA lohanA, jima sAMdhe lohAra; bhAMgyA mana je melave, lakSaNa eha apAra. kuM... 17 e guNa batrIsa je kahyA, dharajo hRdaya mojhAra; to sukha saMpada pAmazo, vRddha cANakaya vicAra. kuM...18 vali paradeze cAlatAM, rahejo jAgatAM cAra; saMkaTa kaSTa paDe jihAM tihAM gaNajo navakAra. ku...19 pazcima yAme jAgajo, vyAdi upayoga; to sukha iha para lokamAM, zrAddhavidhi saMyoga kuM... 20 karmaNe dhana saMpaDe, dharmAMNe 52loya; jihAM sUtAM ravi ugame tihAM nara Ayu na joya. kuM...21 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumara kahe mujane dei, AziSa sukhamAM rahejo; mAtAjI sAMbhaLo. mAya kahe kuzalA raho, darasaNa vaheluM dejo. kuM...22 bIjA khaMDa taNI kahI, bIjI DhALa rasAla; vIra-paNe paradezamAM, mA kahe rahejo bAla. kuM...23 bhAvArtha: mAtA dhanavatI amara-surasuMdarIne guNonI vAto karI rahI che. konI pAse kayo guNa che te kahuM chuM to sAMbhaLa! siMhano- sAhasika guNa gaNAvyo che. te guNathI siMha jaMgalamAM nirbhayapaNe ekalo rahe che. sAhasikatAnA guNane grahaNa karajo. bagaloH potAnI indriyone gopavI eka dhyAnamAM sthira rahevA rupa guNa bagalAmAMthI levAno che. koi paNa kAryamAM ekalInatArupa guNa jaNAvyo che. kukaDoH cAra guNo (1) brahma muhUrto eTale cAra ghaDI- (eka kalAka ne 36 miniTa) bAkI rahe rAta tyAre uThavuM. (2) duzmanano yoga thatAM laDI levuM. (3) kuTuMbanI sAthe besIne jamavuM (4) baLanA pramANamAM bhoga karavo. kAgaDo : pAMca guNo, (1) maithuna gupta rIte karavuM (2) avasare rahevA mATenuM makAna-sthAna taiyAra karI levuM. (3) pramAda na karavo. (4) dhRSTa banavuM. (5) koithI chetarAvuM nahi. kutaro : cha guNo (1) nidrAnI alpatA (2) jAgRti (3) zaurya (4) svAmIbhakita (5) bhUkhyA uThavuM nahi eTale AhAramAM zarama na rAkhavI. (6) saMtoSa. gadheDo : traNa guNo (1) khUba thAkelo hovA chatAM bhAra vahana kare. (2) TADha-taDako zarIrane lAge te gaNe nahi. (3) saMtoSathI haMmezA care. pradhAnaH - buddhinA cAra guNo pradhAna pAse hoya che te levA joie. (1) prapaMca (2) vAcALatA (3) sarvane saMtoSavA (4) bIjAnA manane tAtkAlika pArakhI levo. haMsaH eka guNa - pANIvALA dUdhamAMthI dudha pIe che pANI choDI de che tema avaguNamAMthI paNa je guNa hoya te ja levArupa guNa haMsamAMthI levA jevo che. mo2H eka guNa- manohara pIMchAne dharanAro mora potAnA pagane joi mAna taje che. tema mANase paNa abhimAna mUkI guNo DhAMkI avaguNa zodhI kADhIne dUra karavA. haraNaH - eka guNaH haraNa vanamAM caratAM ke nAsatAM pAchaLa vaLI joyA kare che tema mANase paNa pApa karatAM pharI pharI maraNano vicAra karavo. mAchaluMH eka guNa ALasuM nahi banatA capaLa banavAno guNa. mALIH eka guNa mALI jema caMpaka, gulAba vagere choDavAone vacce ropIne tenI AjubAju dhaMturA- thora ane eraMDA vigerene rope che tema mANase paNa vivekI banIne sumitra, kumitra tathA bhalA-bhUMDA vigerene eka sarakhA nahi gaNatAM yogyatA mujaba vartAva karavo. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 53 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziyALa eka guNaH saMkaTa AvatAnI sAthe palAyana thaI jAya che. koyala : eka guNa madhura bolavuM. luhAra : eka guNa : bhAMgelA loDhAnA TukaDAone sAMdhe che tema mANase paNa koinA mana bhAMgyA hoya, eTale ekabIjA vacce duzmanAvaTa thaI hoya to te TALIne baMnenAM manane meLavI ApavA. A pramANe mAtAe 32 guNone jaNAvatAM amarane chelle kahe che A guNone haiyAmAM dhAraNa karajo. vRddha cANakyanA vicAro nItikAroe noMdhyA che, to te vicAro thakI mahAna, sukha ane moTI saMpadAne pAmazo. vaLI paradezamAM sarva samaye sAvadhAna jAgRta rahejo. vaLI kayAreka kaSTa paDe, muzkelImAM mukAi jAva to navakAra maMtrane jarura gaNajo. dararoja to gaNavAnA ja mahAmaMtrane paNa saMkaTa vipatti paDe tyAre to tarata ja paLano ya vilaMba karyA vinA maMtrane gaNavo. rAtrinA pazcima bhAge eTale rAtrinA chellA pahore jAgajo ane dravyAdika eTale pANI vaDe hAtha paga dhoine zrAvakane yogya paMcaparamezvaranuM dhyAna pratikramaNa Adi Avazyaka kriyAne karajo. te ArAdhanA vaDe A bhava parabhava sukhane meLavazo. vaLI paradezamAM kayAM ya paNa jAva Avo to sarva samaye sAvadhAna rahejo. bhavAMtare karelA zubhakarmanA udaye dhana maLe che ane dharmajanone dharmanI ArAdhanA karavAthI vaLI paralokane vize dhananI prApti thAya che. sUryodaya thaye chate je nara sUto rahe che tenuM AyuSya kSaya pAme che. mATe karIne rAtrinA viSenI pAchaLanI cAra ghaDI bAkI rahe tyAre nidrAno tyAga karajo. A pramANe dIkarAne hitakArI hitazikSA ApI. amarakumAra mAtAne kahe che te mAtAjI! have mujane AzIrvAda Apo ane Apa baMne kuzaLarupa sukhamAM rahejo. vaLI mAtAnA haiye dIkaro paradeza jAya che tenuM ghaNuM duHkha che. e duHkhane aMtaramAM chupAvIne AzIrvAda ApI rahI che. kuzaLa rahejo. zarIrane saMbhALajo. tame baMne zAMti samatAne dhAraNa karajo ane vaLI vege pAchA vaLajo ane amane darzana Apajo. A pramANe bIjA khaMDane viSe bIjI DhALane samApta karatAM mA potAnA putrane kahI rahI che ke vIratA-zUravIratApUrvaka paradezamAM saMcarajo. hemakhema kuzaLapaNe rahejo. dvitIya khaDe bIjI DhALa samApta (54 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharA) ratisuMdarI rANI kahe, surasuMdarIne pativratA vrata pAlajo, dharmazuM. dharajo saMkaTa kaSTa paDe jihAM, tihAM karajo zubha dhyAna, guru darazita mahimAnIlo, parameSThI ekatAna. 2 kaMtha pahelI jAgajo, mAgajo vinaya karata; ima ama kula avAlajo, pALajo zIla mahaMta. 3 ima zikSA dIdhI ghaNI, nija mAtAe tyAMhi; nRpa rANI jAmAtane, zIkha dIe ucchAMhi. 4 tuma hAthe thApaNa ThavI, vAlhI jIvita eha; ama putrI paradezamAM, navi dezo tasa che ha. pa have kumara jAvA bhaNI, kare sajAi sAra; pravahaNa sarave saja karyA, vANottara parivAra. 6 ema; prema. 1 bhAvArtha: amarakumAra surasuMdarIne hitazikSA ApI. AzIrvAda paNa ApyA. have rANI ratisuMda2I potAnI dIkarI surasuMdarIne zikhAmaNa ApatAM kahe che ke 'he suMdarI, paradezamAM pati sAthe jAya che to sarva samaye sAvadhAna rahejo. pativratAvratane pALajo. gaLathuthImAM maLelA dharmanA saMskAronuM premapUrvaka pAlana karajo. haiyAmAM dharmane dhA2Na karajo. paradezamAM saMkaTo AvavAnA che, to saMkaTa AvatAM kaSTa paNa ghaNuM ja paDavAnuM. te veLAe zubha dhyAnapUrvaka paMcaparameSThirupa navakAra mahAmaMtranuM dhyAna vizeSa prakAre dharajo. parama upakArI guru bhagavaMte batAvela dharmane tathA mahimAvaMta mahAmaMtrane paLavAra paNa bhUlatA nahi. vaLI savAre pati pahelA uThajo. svAmIno vinaya karajo. A rIte amArA kuLanI Abarune vadhArajo, kuLane ajavALajo, zIla sadAcArane pALajo. A pramANe dIkarIne hitazikSA dIdhA bAda rAjA ane rANI jamAine paNa zikSArupa be zabda zikhAmaNa kahe che, he kumAra! paradeza doya saMcaro cho.. sarva samaye sAvadhAna rahejo. tamArA hAthamAM, mArI A dIkarI rupI je gaNo te thApaNa, amArA kALajAnI kora tamane dIdhI che. tene ruDI rIte jALavajo. amane e ghaNI ja vahAlI che. e ja amAruM jIvita che. paradeze navanavI srIone paraNo to amArI dIkarIne bhUlatA nahIM. cheha kayAre ya na detA. A rIte vaDIloe amarakumArane zikhAmaNa dIdhI. tyArabAda kumAra paradeza javAnI zeSa rahelI taiyArI karavA lAgyo. pitAne taiyAra karelA 12 vahANone saMbhArI lIdhA, joi lIdhA. vANottara eTale mahetAjI Adi bIjA paNa vepAraarthe kAma karanAra parivArane paNa sajaja thavAno Adeza apAi gayo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 55 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa - trIjI (vinati avadhAre re, puramAMhi padhAre re. - e dezI) have amarakumAre re, bahule parivAre re, paradeze sudhAre re, sAthe suMdarI re; muhUrata udAre re, sahune sukhakAra re, vijyAkhya manohAra, vijaya jagamAM karuM re. 1 caMdra suvizeSe re, nADI sara pese re, tava cAle paradeze, to nara, lakhamI lahe re; Ima zAstra prakAze re, viveka vilAse re, te pahile ullAse re, iNipare kahe re. 2 have kumAra cAle re, zubha zakuna nihAle re, sajajanane parivAre re, paMthe cAlatA re; jaladhitaTa Ave re, sAjana milAve re, naranArI suhAve re, pravahaNamAM sahI re. 3 suMdarI guNapeTI re, ratisuMdarI beTI re, hiyaDA bhara bheTI re, mAtA-pitA malyAM re, mAtA-pitA panotAre, suta sanmukha jotA re; nayanAzrukRta rotAM re geha bhaNI vaLyAM re. 4 pravaha parayANa re, dhru -adhipati jANa re, bhare dore nisANa re, nija mati keLavI re; mAlima pustaka vANI re, sukhA sukhANI re, sAcavaNa kare rANIre, nija mati bheLavI re. 5 beThAM cihuM kora re, kare sajaja saDha dora re, bahulA kare jora, masAgata khAruA re; dhajavaTa bahu to re, mAMhi bahu vAjiMtra re, zira cAmara chaTA kare, pravahaNa cale re. 6 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 56 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : - savi saDha haMkAre re, dhana pavana udAre re, vege pravahaNa savi cAle re, joyaNa khiNa prate re, magaramaccha te moTA re, phiratA jima joTA re, susumArAdika li choTA, paraspara jhUjhatAre re. 7 beThA bihuM pote re, ima kautuka jote re, laMghyo bahu paMtha mahote re, jaladhimAM sahI re; dvIpa siMhale jAve re, te dUra kahAve re, dvIpa jakSa tihAM vice Ave re, jalamIThA jihAM re. 8 tihAM pravahaNa rAkhe re, niryAmaka, bhAkhe re, saghalA zeThanI sAkhe re, iNipa2e kahe re; lIdhAM jala nIThAM re, iNe dvIpe mIThAM re, jala iMdhaNa levA uThAM re, paNa prabhu sAMbhaLo re. 9 ihAM rAtra na rahIe re, rahatA duHkha lahIe re, jAha pApI je kahIe re, dvIpa adhipati re; rAtre jasa vAsa re, mAre jA tAsa re, tiNe lIje jala grAsa re, zIghrapaNe ihAM rahe. 10 cAlo lei nIra re anukUla samIra re, tiNe kAraNe thAjo vIra-vijaya jima pAmIye re; surasuMdarI rAsare, khaMDa bIje prakAze re, DhALa trIjI sarasa vilAse re, bhaviyaNa sAMbhaLo re. 11 sAgaranI saphare - amarakumAra-surasuMdarI paradeza javAne mATe taiyAra thai gayA che. vahANane saMbhALanArA khalAsIo, nAviko, mAlane saMbhALAnAra mANaso, hisAbakitAba rAkhanArA mahetAjI temaja nokara-cAkara varga paNa taiyAra thai gayo che. sahune sukha thAya ne AnaMdamaMgaLane karanAra evuM zubha muhUrta paNa AvI gayuM, je muhUrta vijaya nAmanuM hatuM, je muhUrta jagamAM vijaya karanAro thAya. paradeza javAnI manokAmanA pUrNa thatAM amarakumAranA haiyAmAM AnaMda mAto nathI. mAtA-pitA, svajanone choDatAM haiyAmAM duHkha thAya che. paNa sAme avanavI duniyAne jovAno ghaNo AnaMda thAya che. harSa-zoka vadanavALo kumAra have caMdranADImAM prANavAyu zvAsano praveza thatAM kumAre prayANa AdaryuM. potAnI havelIethI zubha zukanane letA bahAra nIkaLe che. caMdra nADI eTale DAbI nAsikAmAM pavana vaDe pUrNa vAyuno praveza thAya to avazya kAryasiddhi thAya che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 57 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ' ', sAgara saphare jato kumAra, vidAya Apato svajana parivAra mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'viveka vilAsa' nAmanA graMthamAM batAve che ke, caMdranADI praveze prayANa kare to puSpAdika vaDe pratimAnI pUjAmAM, dhananA upArjanamAM, vivAhamAM, killA-parvata ane nadInA AkramaNamAM avagAhanamAM, gamanamAM, AgamanamAM, jIvitavyanA praznamAM, gRha-kSetra (khetara) pazu Adine saMgraha karavAmAM, mUlya vaDe vastune kharIdavAmAM, mUlya vaDe vastune vecavAmAM, vRSTi varasAdanA praznamAM, rAjAdinI sevAmAM, khetemAM (bIja-vapanamAM) halAhala Adi viSabhakSaNamAM, jaya thaze ke nahi? evA praznamAM, zAstranA adhyayanamAM, rAjayAbhiSeka AdithI maMtrIpadanI sthApanAmAM ane sarva zubha kAryamAM, caMdra-vAmanADI praveza-pravAha zubha che. kAryanA praznakAle ane kAryanA AraMbhakAle jo vAma-DAbI nAsikAnA pavana vaDe pUrNa vAyuno praveza thAya to niHzaMkapaNe kAryasiddhi thAya che. te veLAe namaskumArane DAbI nAsikAe pavana vaDe pUrNa prANavAyuno saMcAra thayo. zubha zukanane jotAM sajajana Adi parivArathI yukata paMthane viSe prayANa kare che. sAthe mAta-pitA, rAjA-rANI anya snehIjano paNa cAle che. ATalA bahoLA parivArayukata kumAra ane suMdarI samudrakinAre Ave che. tyAM ghaNA bIjA paNa nagarajano kumAra ne surasuMdarI jAya che tethI mUkavA mATe sau Ave che. dariyA kAMThe saMkhyAbaMdha mANasono meLo jAmyo che. Ama ghaNA sAjana, mAjana ane nagaranI nArIo paNa kumArane vaLAvavA kAMThe AvI che. vahANamAM sAthe AvavAvALA puruSo ane strIo vahANamAM caDhI gayA che. dhanAvaha zeTha ne zeThANI dhanavatIne amara page lAgyo. vaLI rAjA ripumardana- rANI ratisuMdarInI rAjadulArI pati pAchaLa paradeza jovA prayANa karyuM che te surasuMdarI guNothI bharelI peTI che. tene mAtA haiyA bharI bharIne bheTe che ne AMkha AMsunI dhArA cAlI jAya che. rANI surasuMdarIne chelle kaMi ja kahI zakatA nathI. kumAranA mAtApitA potAnA puNyazALI lAlane joi rahyA che. nayanomAMthI zrAvaNa bhAdaravo varasI rahyo che. mAtA pitA dIkarAne bheTI rahyA che. paradezanI prIta zI! paradeza janAra pAchA Ave tyAre AnaMda. kayAre Ave te nakakI ja nahIM. mATe amara-sudaMrInuM mAtApitA mATe chelluM milana hatuM. sAthe Avela svajana parivAra paNa A vikhUTA paDatA kuTuMbameLAne joi zakatA nathI. e saunI AMkho paNa sajaLa banI che. ema karatAM je sAthe AvavAno parivAra te paNa bhAre haiye vahANamAM caDavA lAgyo. bAre vahANane saMbhALanArA saue potAnI jagyA saMbhALI lIdhI. ne samaya thaye vahANe prayANa karyuM. chUTo paDato svajana varga sau hAtha halAvIne Avajo Avajo karI rahyA che. mAtA-pitA paNa chellI zikhAmaNa ApatAM kahe che ke beTA! kSemakuzaLanA samAcAra mokalaje. surasuMdarIne sAcavaje. sAthe Avela parivAranI paNa dekhabhALa barAbara karaje. A bAjue bAre vahANone ekI sAthe haMkAravA mATe zubha samaye topa phoDI ne tarata ja badhA ja vahANo ekI sAthe gatimAna thayA. saDhavALAe saDhane saMbhALI lIdhA. vahANa dekhAyA tyAM sudhI dariyA kinAre rAjA-rANI, zeThazeThANI, bIjo paNa parivAra tyAM ubho che. jayAre dekhAtA baMdha thayA tyAre sau azrubhInI AMkhone lUchatA nagara bhaNI pAchA pharyA. dhruvatArAne jonArA adhipati dhruvatArAne jue che ne dizAne jANIne te rIte vahANane haMkAravAnI AjJA kare che. niANa bharanArA dorI vaDe niANane mApI rahyA che. mAlima jAtinA puruSo pAMjarAmAM beThA thakAM paTa ane pustaka paTAkA jue che. sukAnane saMbhALanArA loko sukAnane barAbara saMbhALapUrvaka saMbhALIne sukAna calAve che. badhA ja vahANanA khala sIo, khAravAo, sauthI vadhAre mahenata jemane paDe te sau puruSo saDhanI dorIne saMbhALI rAkhe che. bAre vahANone zeTha dhanAvahe zaNagAryA hatA, je zaNagAranI garimA judI hatI. vaLI dareka vAhaNamAM judA judA prakAranA vAjIMtro paNa kyA hatA. dhvajAo-patAkAo, paNa pharakI rahI hatI. kavi upamA kare che. A dhvajA vAvaTA je bahu pharakI rahyA che ne vAjiMtra vAge che to jANe ke vahANanA zire chatra na hoya? tema zobhatA hatA. dariyAinI saphara karatA (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 19 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravahaNonA saDhane haMkAre che. pavana paNa anukULa hovAne kAraNe cAlI rahelA saghaLAye vahANo to kSaNa vAre to yojananA yojana kApavA lAgyA. vahANo eTalI badhI jhaDape cAlI jAya che ke jenI gati mApI zakAtI nathI. samudramAM moTA moTA magaro, moTAM moTAM mAchalAMo, susumAra jAtinA vaLI nAnAM nAnAM mAchalAMo ekabIjA para jhajhumatAM- doDatAM dekhAya che. vahANamAM beThelA sau loko A samudranA drazyane joyA kare che. amara-kuMvarI je vahANanA jharukhe beThA che te jharukhethI daMpatI paNa A samudranI lIlAne kautukathI jue che ane Azcarya pAme che. ekabIjAne drazyo batAvatAM- vaLI keTalAka divaso vItI gayA. ne mAilonA mAilo, jojananA jojana dUra pahoMcI gayelA vahANone have siMhaladvIpa javAne ati vegathI khalAsIo calAvI rahyA che. paNa siMhaladvIpa to ghaNo ja dUra che. jatAM evA samudra mArge nirjana yakSadvIpa AvI rahyo che. avAranavAra A mArge jatAM khalAsIo-paMjarI lokoe vahANamAM rahelAne samAcAra ApyA. sau sAvadhAna thai jAo. tame sau akaLAi gayA cho. thoDA samayamAM ja jamIna dekhAze. dvIpa dekhAze. hariyALI dekhAze. saue tyAM utaravAnuM che. potapotAnA vahANamAM khUTatA mIThAM pANI ane rasoi mATe joitA iMdhaNa lai levAnA che. sau kinArAnI rAha jotA AnaMda killola karI rahyA che. tyAM to kinAro dekhAyo. amara ane suMdarI paNa kinAro jotAM ghaNAM ja AnaMda pAmyA. dariyAnI aMdara vahANa sivAya kaMi ja dekhAtuM nahotuM. kinAro jotAM sau harSita thayA. jotajotAmAM jenI rAha jotAM hatAM te yakSadvIpa AvI gayo. kramasara vahANoe potAnA lAMgara nAkhyA, saDha saMkelI lIdhA. vahANonA calAvanAra sauthI moTo niyAmaka amara ane surasuMdarIne kahevA lAgyo, he prabhu! ame A dvIpe divasanA ja AvIe chIe. iMdhaNa ne pANI pUratuM ja rokAie chIe ne tarata ja ravAnA thai jaie chIe. mATe sau kinAre utaro ne sau potAnA iMdhaNa pANI lai lejo. bane teTaluM jaladI kAma karavAnuM che. he nAnA zeTha! Apa sAMbhaLo! ame rAtrine viSe ahIM AvatA nathI. rahIe to ghaNuM duHkha pAmIe. A dvIpa hariyALI hovAthI raLiyAmaNo lAge che. havAmAna ThaMDu, kudarata paNa evI sarasa khIle che. na rahevuM hoya to paNa rahevAnuM mana thai jAya. paNa he svAmi! A dvIpano mAlika adhipati eka pApI evo yakSa ahIM vasavATa kare che. A yakSa rAta rahenArane mArI nAkhe che. mATe iMdhaNa pANI arthe AvelA ApaNe sau koi e lIdhA pachI tarata ravAnA thai javuM paDaze. badhAne sUcanAo apAi gai. kinAre sau utaravA lAgyA. ema A mahAsatI surasuMdarInA rAsanA bIjA khaMDanI trIjI DhALe, sau vI2 thaine vijaya pAmavA mATe kavie vAta karIne DhALanI samApti karI. trIjI DhALa samApta 60 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharA) pravahaNathI sahu uttarI, jala iMdhaNa le loka; kautuka jotAM ati ghaNAM, pharatA naranA thoka. 1 amarakumAra paNa iNe same, dekha kautuka sAra; vana vADI pAdapa jue, surasuMdarI saha nAra. 2 suMdarI thAkI tiNa same, kumAre paNa vizrAma; pAdapa chAyAye tihAM, beThA daMpatI tA. 3 kaMta usaMge suMdarI, nidrAvaza thaI nAra; tava kumara beTho, tihAM, hRdaya kare kuvicAra. 4 bhAvArtha - yakSadvIpe siMhaladvIpa tarapha jaI rahelA vahANa, vacamAM AvatA yakSadvIpe iMdhaNapANI mATe sau utaryA. jene je kAma karavAnuM te sau potapotAnA kAme lAgI gayA. vaLI keTalAka dvIpanA sauMdaryane jovA mATe kinAre Amatema pharI rahyA che. kautukane jovA mATe amarakumAra paNa surasuMdarI sAthe dvIpa upara pharI rahyo che. dIpanA kinArethI dUra raLiyAmaNo bagIco hato. tene jovAnuM suMdarIne mana thatAM kAphalAthI thoDe dUra baMne jaNa udyAnamAM sahela mANavA mATe gayA. avanavI vanarAjI jotAM suMdarIne ghaNo ja AnaMda thAya che. amarane kahI rahI che paradeza javA nIkaLyA to A badhuM jovA maLyuM. nahi to kudaratanI lIlA kyAM dekhata? Ama vAto karatAM ne karatAM daMpatIe latA maMDapa joyo, tyAM baMne jaine beThA. avanavI vAto karatAM suMdarI thAkI gaI. zItala vAyu maMda maMda vAya rahyo che, haiye TADhaka paNa che, ciMtA koI ja nathI, thAkelI surasuMdarI svAmI amarakumAranA utsage mAthuM mukIne sUI gaI. vAta karatI bALAne mIThI niMdara AvI. nirbhayapaNe bALA svAmInA khoLAmAM nidrAvaza thaI gaI. have kumAra ekalo paDyo. nirdoSa patnIne joyA ja kare che. kevI bALa bhoLI che? vicAramAM UMDo utarI gayo. kumAra patnInA guNone saMbhArato thako vaLI avanavA vicAromAM garakAva banI gayo. avaLacaMDu mana yAreya navaruM besI rahetuM nathI, magajane paNa besavA detuM nathI. sArA-narasA vicAro AvyA ja karavAnA. temAM vaLI jo ekAnta hoya to to A vicAro, vaNathaMbhyA AgaLa vadhye ja jAya che. jJAnIoe kahyuM che ke ekAnta ane aMdhakAra bahu bhUDAM bhayaMkara ane khataranAka che. ekalo paDelo amarakumAra bhUtakALanI duniyAmAM pahoMcyo ne kuvicAranA ADe caDyo. DhALa - cothI (bIjI azaraNa bhAvanA - e dezI) amarakumAra citta ciMtave, e suMdarI avadAta re, bAlapaNA mAMhi je thai, sAMbharI pUrava vAta re; me ramatAM laghu jAta re, nizALe kauDI sAta re, leI sukhaDI khAtare, tava muja gALa devAta re, Disa ma dharazo re prANIyA. e AMkaNI. 1 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 62 iNipare saghalA sAMbharyA, prAgavibhASita bola re, krodhAnala tanu-gRha bharyo, niSThura thayo niTola re, citta pharato caDola re, deuM koDI samola re, kima leze rAjya bola re. DeMsa. 2 iNi pare citte ciMtavI, karI buddha kubuddha re, sUtI mehalI ekalI, abaLAneha viluddha re, sAthe teDI sakrodha re, kAma karyo mati UMghare, na kare kAma je lodha re, thayo dekhato aMdha re. OMsa. 9 cAlyo pApI ekalo, sUtI mehalI sAja re, koDI sAta bAMdhI karI, tasa cIre tajI lAja re, lakhIA akSara tAja re iNi koDIe grahe rAja re, iNipare kIdha akAja re, krodhI je kare kAja re, tasa na rahe jagalAja re, janapadamAM apabhrAja re, krodha ma karazo re prANIyA... e AM. 4 krodha taNe vaza prANIyo, zuM zuM na na kare annANare, paradu:kha cittamAM na lekhave, dveSataNe rasa jANa re, nAze sakala vinnANare, puNyataNI kare hANa re, pUre pApanI khANa re, zivagRha argalA jANa re, naraka vinA nahi ThANa re... krodha. 5 pUrava koDa caraNa guNe, vAsita AtamA jeNa re, krodha vivaza huMtA doghaDI, pAme phalataNI hANa re, ima siddhAMta pramANa re, daMDakarAya pradhAna re, pAlaka nAme annANa re, pAcase munivara jANa re, krodhe pIlato ghANa re, pAmyA kevalanANa re. pohatAM zivasukha ThANare, upadezamAla vakhANa re. pAlaka naraka nizANa re... krodha. 6 (mahAsatI thrI surasuMdarIno rAsa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasannacaMdra RSIsvarupa, nirmala dhyAna ja dhyAya re, zreNika anucara durmukhe, krodhAnala saLagAya re, saptama dalika melAre, zukla dhyAne pheDAyare, kevala duga pragaTAya re, khemA jagata manAya re, vIra jiNaMda kahyA re, sAMbhaLa zreNika rAya re. kro. 7 niHkSatrI vasudhAkare, parazurAma kamANa re, subhUma brahmadatta krodha zuM, saptama naraka ThANa re, vaLi nisuNo bhavi-prANa re, bhoge abhja mANare, kare karma baMdhANa re, rAjagrahIya maMDANa re, bhikSu drumaka azANa re, pADaco loka bhaMgANa re, saptama naraka prayANa re. kro. 8 saparAkrama nRpa bAMdhavA, sarasa tanu sukumAla re pretavane zubha dhyAnazuM, kAyotsarga vizAla re, munivara gajasukumAla re bAMdhI mastaka pAla re, prAcIna karma saMbhAla re, caDIyA upazama DAla re, TALI sakala jaMjAla re, zivasuMdarI varamAla re, somIla je vikarAla re, krodhIe karyo kAla re, mAdhavatI duHkhajAla re, e vi upadezamAla re, krodha. 9 iNipare Agama jANato, krodhe zeTha kaThore, tatakhiNa pohato pravahaNo, abalA zuM karI jora re, nara-rupe thayo Dhora re, kIdhuM pApa adhora re, sAtha mAMhe kare zora re... krodha. 10 hAkAM pravahaNa vega zuM, nathi rahevuM ahIM roka re, jo muja nArIne haNI, ima bole mukha koka re, mehale moTI poka re, rudana kare savi loka re, kumarIno dhare zoka re, cAlyA pravahaNa thoka re, kro. 11 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 63 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAsa racyo raLiyAmaNo re, surasuMdarIno rasAla re, bIjA khaMDaNI kahI, cothI DhaLakatI DhALa re, kahe jinavIra kRpAla re, bhaviyaNa krodhane TALa re, bAMdho puNyanI pALa re. krodha. 12 bhAvArtha - verano badalo dariyAno kinAro, pUrabahAra khIlelI vanarAjIthI bhareluM upavana. latAmaMDapa nIce vizrAma karatA daMpatI nirbhayapaNe nidrA letI suMdarI, ne kuvicAre caDelo ekAntamAM rahelo kumAra. suMdarI svapna sRSTimAM vihare che. kumArane bhUtakALa AMkha sAme taravare che. cittane viSe bALapaNAnI duniyAmAM cAlyo gayo. ThIka! A bALA mArI sAthe bhaNatI. ame sAthe bhaNatAM ramatAM. Aja ame A sthAne pahoMcyA. paNa.. paNa. kuvicAronA vAdaLo acAnaka dhasI AvyA. ghaNI badhI sArI vicArasaraNIe caDI gayelA kumArane sAta koDInI vAta sAMbharI AvI. eka pachI eka thayela vAto smaraNa paTa para AvavA lAgI. meM AMcaLethI choDelI sAta koDI, maMgAvelI sukhaDI, sarakhe bhAge vaheMcIne dIdhelI sukhaDI, suMdarIno bhAga rAkhI, ame sau e khAdhI, suMdarIe kareluM apamAna. sukhaDInI vAta, tethI dIdhelI gALa, bAlyakALanI badhI vAto tAjI thai. hA te vALee meM javAba Apyo nahoto. mauna rahIne apamAnane gaLI gayo. haiye lAgyo e DaMkha. e DaMkha atyAre kumArane bamaNA jorathI hRdayamAM DekhavA lAgyo. badalo levAnI vRtti thai AvI. mana ane viveka buddhi vacce joradAra ghamasANa cAlu thayuM. mane kahe ke kumAra! taka maLI che badalo levAnI. choDI de patnIne! mevaLaze rAja. pachI jo je tenA hAla! vivekI buddhi kahe - he kumAra! A abaLA upara AvA kuvicAra? bALapaNanI vAta atyAre visarAi gai che. A vAtane have zuM? badhuM ja choDIne AvI che tArI sAthe ne tArA vizvAse tArI sevA bhaktimAM kyAMye oTa AvavA dIdhI che? bhUlI jA badhuM ja bhUlI jA. bicArI abaLAnA bolano badalo levAno choDI de. sukhI saMsArane du:khamAM na nAkha. kumAranI bu buddhi ane mana vacce cAleluM yuddha. Akhare manano vijaya thayo. viveka buddhi hArI gai. kubuddhie kumArano kabajo lIdho. kahI dIdhuM sAta koDI daI de. jo have te zuM kare che? kevI rIte rAja le che? sAte koDI kADhIne suMdarInA AMcale bAMdhI dauM. A pramANe vicAratA sabuddhi cAlI gaI. kubuddhithI badalo levAno pAko nirNaya thaI cUkyo. vizvAsaghAta karavA taiyAra thayo. sUtelI suMdarIne zI khabara ke mAro svAmI vizvAsaghAta karaze. snehane bhUlI gayo. prIti bhUlI gayo. kuMvarInI vaphAdArIne bhUlI gayo. na karavAnA kAma karavAne mATe taiyAra thayo. kaThaNa kalejAnA mANaso na kare tevuM kAma karavA kumAra taiyAra thayo. A TApu upara ekalI strI choDI devA taiyAra thayo. jANe che ke ahiMyA enuM koNa! zuM karaze bicArI! paNa DakhelI vAta haiye dhasI AvatAM badhuM ja bhUlIne dekhatAM chatAM atyAre AMdhaLo banI gayo che. sUtelI kuMvarInA AMcale nirlajaja kumAre sAta koDI bAMdhI dIdhI. ne upara lakhI dIdhuM ke sAta koDIthI rAjya meLavaje. khoLAmAM raheluM mAthuM haLavekathI nIce mukI dIdhuM. ne ekalI sUtelI bALAne choDIne pUrvabhavanA bhayaMkara pApanA udaya kuvicArone ravADe caDelo kumAra nirdaya banIne cAlyo. haju cAra DagalA gayo vaLI manamAM vicAra Avyo. kumAra A zuM karo cho! pAchA vaLo. svIkArI lyo. na choDo A nirjana TApu upara. vaLI melA mane harAvI dIdho. krodhanA vaze paDelA mANaso akArya karavAmAM pAchA paDatA nathI, jethI jagamAM tenI lAja rahetI nathI. samAjamAM apabhrAjanA thAya che. mATe he bhavya jIvo, kyAreya krodhane vaza na thazo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 64 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnI bhagavaMto kahe che, krodhanA vaza thakI prANIo zuM zuM na kare! arthAt anartha ja karyA kare. bIjAnA duHkhane samajI zakatA nathI. phakta 4SanA mArge cAlatA hoya che. avaLe mArge jatAM thoDuM paNa je raheluM jJAna te paNa nAza pAme che. bhavAMtaratha lAvelA je puNya tenI hAni thAya che. puNya hAni thatAM pApanAM poTalAM mAthA para khaDakAya che. pApanI je khANa hoya tene bhare che. AvA krodhIjIvAtmAne mATe zivanagaranA dvAra baMdha thAya che. krodha e zivapuranI argalA che. chevaTe tenuM sthAna naraka sivAya bIje kyAMye hotu nathI. he prANIo, tame koI krodha na karazo. zAstramAM keTalAye udAharaNo TAMkyA che ke krodhane vaza thayela jIvonI zI zI hAlata thai che. pUrvoDa varSa sudhI suMdaratA saMyama caritranI ArAdhanA karanAra mahAna puNyazALI AtmAo, phakta be ghaDI krodhane vaza thatAM pUrvakroDa varSanA saMyamanA phaLane khoI nAkhe che. cAritrane bALI nAkhe che. AvI vAto siddhAntanA pAne lakhAI che. daMDaka rAjA pAlaka mahAmaMtrI A bharatakSetramAM sAvatthI nagarInA rAjA jitazatrunI rANI dhAraNIno rAjakumAra aMdhakakumAra, rAjakuMvarI puraMdarA hatA. rAjakumArIne kuMbhakAranagaranA rAjA daMDakane paraNAvI. daMDakarAjAne pAlaka nAmano abhavya duSTa buddhi vALo maMtrI hato. ekadA rAjyanA kAma aMge pAlaka sAvathI nagarImAM Avyo. te vakhate vIsamA zrImunisuvrata svAmI vihAra karatAM A nagarImAM AvyA. prabhunA munionI avahelanA pAlake karI. niMdA vikathA Adi karavA lAgyo. te sAMbhaLI aMdhakakumAre pAlakane dhutkArIne kADhI mukyo. tethI pAlaka khaMdhakakumAra upara ghaNo roSe bharAIne potAnA nagaramAM cAlyo gayo. A bAju paramAtmAnI dezanA sAMbhaLavA pitA sAthe khaMdhakakumAra paNa gayo. dezanA sAMbhaLI vairAgye thatAM pitAnI anumati laine 500 rAjakumAra sAthe paramAtmA pAse dIkSA lIdhI. niratIcArapaNe saMyama pALatA ugra tapa karatAM jJAna dhyAnamAM ghaNA AgaLa vadhI gayA. eka vakhata paramAtmA pAse baMdhaka munIe jJAnA mAMgI. he prabhu! benanA dezamAM javAnA bhAva che. AjJA Apoto te tarapha jaIe. prabhu kahe, he mahAmunI! tamArA benanA dezamAM maraNAMta upasarga Avaze. baMdhaka munI kahe, prabhu! jIvatA paNa ArAdhanA suMdaratara thAya che. maraNa Avaze to mokSa sukhane pAmazuM. upasargano bhaya nathI. prabhu kahe, he mahAmuni! A 500 ziSyone paNa maraNAMta upasarga Avaze. sau kahe bhale. hasatAM hasatAM upasargane sahana karatAM karmane vidArazuM. prabhunI AjJA lai 500 ziSyo sAthe baMdhaka mahAmuni benanA deza kuMbhakAra nagarI tarapha vihAra karI gayA. A samAcAra pAlakane maLI gayA. teNe vera levAnuM nakkI karyu. nagara bahAra udyAnamAM jamInamAM khADo karIne hajAro hathiyAro gupta paNe maMDArI dIdhA. A bAju muni mahArAja 500 ziSyo sAthe A udyAnamAM sthiratA karI. rAjAne vadhAi gai. baMdhaka muni padhAryA che vaMdana karavA mATe pAlaka ne kahyuM. pAlaka kahe,mahArAja! A sAdhu DhoMgI che. sAdhunA vazamAM 500 subhaTo laIne Avyo che. je tamAruM rAja laI levA Avyo che. teNe to pahelethI ja udyAnamAM hathiyAro saMtADyA che. rAjAne sAthe laIne udyAnamAM saMtADelA pote hathiyAro kADhI batAvyA. vAta baMdha besatI AvI. daMDaka rAjA munio para krodhe bharAyo ane badhA ja munine baMdhanamAM nAMkhI daine pAlakane soMpI dIdhA. A munione je zikSA karavI hoya te karaje. rAjAnI AjJA maLatA ghaNo AnaMda pAmato pAlaka munionI kadarthanA karavA lAgyo ane munione telanI ghANImAM talavAnI sajA pharamAvI. 500 munione ghANI pAse laI gayo. aMdhaka munine ghANI pAse eka thAMbhale bAMdhI dIdhA. 500 ziSyone vArApharatI UMcakIne ghANIe pIlavA lAgyo. krodhane vazamAM verano badalo leto pAlaka ghaNo AnaMda pAmavA lAgyo. jyAre muni aMdhake potAnA 500 ziSyone nIjAmaNA karAvavA lAgyA. 499 nIjAmaNA karAvI aMtagraha (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 65 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLI thai moze pahoMcI gayA. je chellA bALa muni hatA tenA mATe baMdhaka munie manA karI. mane pahelA pILI nAMkha pachI bALa munine pILaje. pAlaka maMtrI mAne kharo? bALa munine uMcakyA ane ghANIe nAMkhyA. teo paNa kevaLa pAmI mokSe gayA. paNa baMdhaka muni chelle manane kAbUmAM na rAkhI zakyA. krodhe bharAyA ane niyANuM karyuM ke mArA cAritra baLe have pachInA bhave A rAjA ane pAlakane mAranAro thAuM. ne baMdhaka munie ghANIe pIlAyA ane agnikumAra deva tarIke utpanna thayA. krodhanA AvezamAM pAlaka maMtrIe kevA bhayaMkara kukRtyo karyA ane chevaTe marIne sAtamI narake pahoMcyo. krodhanA phaLe baMdhaka muni ke jeoe 500 ziSyone kevaLajJAnanI prApti karAvI ane pote paNa A mATe sakSama hovA chatAM chellI ghaDIe krodha AvatAM nIyANuM karyuM ane mokSa mArgathI vicalIta thayA. teja rIte palaka mahAmaMtrIe krodhanA bhayaMkara phaLa sAtamI nArakIe utpanna thaI bhogavyA. potanapuranA rAjarSi zrI prasannacaMdra munIzvara utkRSTa paNe saMyamane pALatA hatA. ekAda rAjagRhI nagaranI bahAra dhyAnamAM UbhA hatA. be hAtha UMcA ane ekAga addhara, AMkha baMdha karI apUrava dhyAnamagna hatA. zreNika rAjAnA durmukha anucaranA zabdo kAne paDatAM. -- "ahiM dhyAna dharyuM che. rAjanagarI bhayamAM - parivAra badho ciMtAmAM che. Avo dharma kone kahyo? A vacano sAMbhaLatA muni krodhe bharAyA. bhAna bhUlyA. dhyAnamAMne dhyAnamAM raNasaMgrAma cAlu thayo. kyAM sudhI? sAtamI nArakInA karmadalika baMdhAyA. (A dalikamAM rasa nAkhyo na hato) ne e mAnasika yuddha karyuM. koi zastra na rahetA, mAthAno mugaTa levA hAtha upADyo mAthe muMDana bhAna thayuM hA! huM kyAM? pAchA vaLyA. paLamAM pAchA zukladhyAna karIne krodhathI baMdhAyelA narakanA dalikane epavIne, kevalajJAna-darzana meLavyuM. AvI kSamatA? krodha jatAM Ave. krodha hoya tyAM kSamA na hoya. kSamA hoya tyAM krodha kyAreya raheto nathI. he zreNika! sAMbhaLa! A rIte vIraniNaMde kahyuM che. vaLI parazurAme kSatriya vinAnI pRthvI karI. tenI sAme brahmadatta cakravartie krodhane vaza thaIne 21 vakhata brAhmaNa vihoNI pRthvI karI. cakravartipaNAne pAmelA brahmadatta ane subhUmi krodhanA vaza thakI sAtamI narakane pAmyA. - kUmakakumAra vaizAlI nagarImAM zerIe zerIe puNyavihoNo kumaka hAthamAM zakoruM laine pharI rahyo che. Akho divasa rakhaDavA chatAM udarapUrti paNa (bhIkha) maLatI nathI. ekadA vasaMtotsavanI ujavaNImAM nagarajano nagaranI bahAra vanamAM gayA che. nagarI AkhI khAlI che. Thumaka paNa potAnuM zakoruM laIne bhIkha mAMgavA nagarajanonI pAchaLa vanamAM gayo. vanotsavamAM nagaraloko mana mUkIne kriDA AnaMda manamAnI moja mANI rahyA che. dumakanI sAme jovAnI koIne phurasada nathI. bhUkhathI pIDAyelo dumaka loko pAse khAvAnuM mAMge che. paNa pUrvanA pApanA udaye sau tene dhutkAre che. paNa capaTI khAvAnuM koI ApatuM nathI, kaMTALelo Thumaka gusse thayo. vananI bAjumAM nAnA parvata upara jaine beTho. vicAre che ke mane koI khAvA ApatuM nathI. paNa ahiMyA kevI mijabAnI uDAve che. loko pAse che ghaNuM paNa mane koI ApatuM nathI. to A badhAne ekI sAthe A parvata uparathI A moTI zilA gabaDAvIne mArI nAMkhu, khAvAnuM na maLatAM ArtadhyAnamAM paDelo kumaka gussAmAM "saune mArI nAMkhu' A pramANe raudra dhyAnamAM cAlyo gayo. keTalA divasano bhUkho hovAthI te tadana azakta che chatAM ghaNuM baLa ekaThuM karIne parvata uparanI zIlA gabaDAvavA mahenata karI. paNa zilA gabaDe te pahelA te gabaDyone te ja zilA ne te AvI gayo ane tenuM karUNa mota thayuM. Ama raudra dhyAnane pariNAme te narakamAM pahoMcI gayo. parAkramathI yukta traNakhaMDanA adhipati kRSNamahArAjA jenA baMdhu che, tenA nAnAbhAI sukomaLa zarIra vALA gajasukumAra pretavane jai zubhadhyAna dharatA hatA. kAyotsargamAM rahelA muninI upara somila sasarAe pUrvakRta verane saMbhAratA krodhathI dhamadhamatA mATInI pAdha mAthe bAMdhI, kheranA dhagadhagatA aMgArA bharyA. krodhane zarama na AvI. Avo bhayaMkara upasarga (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA sasarA upara, muni upazama bhAvane TakAvI rAkhatAM, sakala karmano kSaya karIne kevalajJAna pAmI zivasuMdarIne varyA. krodhI vikarAla somila bhayaMkara karmane bAMdhIne AyuSya pUrNa karIne mAdhavatI nAmanI sAtamI narake bhayaMkara duHkhane bhogave che. je upadezamALAmAM batAvyuM che. AvA prakAranA vipAkone jANatA, Agamane paNa jANatA, chatAM amarakumAre krodha thakI kaThaNa kaleju karI nAMkhyu. ne tyAMthI mUThIvALIne doDato dariyA kAMThe AvIne bUmAbUma karI mUkI. doDo! doDo! A dvIpanA yakSarAje AvIne surasuMdarIne mArI nAMkhI. abaLAnA u52 jora karIne mANasa hovA chatAM pazu karatAM vadhAre zetAna-pApI banIne, aghora pApane karato vahANamAM caDIne moTethI badhAne A pramANe kahevA lAgyo. tame sau jaldI vahANamAM caDI jAo. jaldI vahANane haMkArI do. ahIM kSaNavAra paNa rokAvuM nathI. mArI patnIne bharakhI gayo. vaLI pAcho ahiM Avaze. meM choDAvavA ghaNo prayatna karyo. paNa huM mArI patnIne na bacAvI zakyo. tadana khoTAM bolAyelAM vacano saune sAcAM lAgyAM. jarA paNa vilaMba karyA vinA sau vahANamAM caDI gayA. khalAsIoe vahANo haMkArI mUkyA. vahANamAM rahelo na2-pizAca banelo kumAra moTe moTethI raDavA lAgyo. tenuM raDavAnuM sAMbhaLIne vahANamAM rahelA saghaLA loko paNa raDavA lAgyA. khoTuM raDavAnuM kyAM sudhI cAle! suMdarIno zoka karatA vahANavaTIAo vahANo vadhAre vegathI calAvavA lAgyA. yakSadvIpanuM nAma paDatAM saune kALajA kaMpavA lAgyA hatA. jIva bacAvavA iSTadevanuM smaraNa karatAM kinArAne jaldI choDI dIdho. A pramANe krodhane dhAraNa karatI A bIjA khaMDa, tenI cothI DhaLakatI DhALa kahetAM kavirAja kahe che ke bhavyajIvo! jinezvara bhagavAnanI kRpA meLavI hRdayamAMthI krodhane sadAne mATe vidAya Apajo ane puNyanI pALane bAMdhajo. dvitIya khaMDe cothI DhALa samApta (doharA) abaLA pAchaLa ekalI, jAgI kumarI jAhe; navi dekhe prItama samIpa, upanI aMtara dAha, 1 ima bole tihAM suMdarI, prItama suguNa gariTha; gupta chapIne kihAM rahyo, mohana muja mana iTha. 2 bhAvArtha : yakSadvIpane paLavAramAM choDI detAM, vahANo saDasaDATa karatAM AgaLa cAlavA lAgyA. vahANamAM rahetA loko bhayanA mAryA pAchuM vaLIne dvIpa sAme eka najara paNa nAMkhatA nathI. prapaMcI kumAre patnIne choDI dIdhI. A sAcI vAta eka kumAra jANe. bIjA koine kazI khabara nathI. khoTo zoka karato, suMdarIne saMbhArato thako vahANamAM rahyo che. paNa patnI bhUlAtI nathI. have A bAju yakSadvIpamAM mukelI abaLA surasuMdarI UMdha purI thaye jAgI. bicArIne kaMi ja khabara nathI. jyAre kuMvarI jAgI. potAnuM mAthuM nIce mukeluM che. potAnI prItamane mAthA pAse beThelo na jotAM saphALI beThI thai. haiye phALa paDI. aMtaramAMthI Aha nIkaLI gai. ne bolavA lAgI. he prItama! he guNavAna! Apa kyAM gayA? mArA manane AnaMda pamADanAra he mohana! chaLIne Apa kyAM satAi gayA! jaldI Avo! mane darzana Apo. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 67 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa - pAMcamI (jIva jIvana prabhu kihAM gayA re, - e dezI) chAno chapI piu kihAM rahyo re, mohana muja mana iTha re, nirAdhAra huM ekalI re, eNe dvIpe huM cITha re. chAno. 1 prItama Avo utAvalA re, sAda kara ima bhAsa re; kAMtAre karatAM thakAM re, hAMsI te hoI vikhAsa re. chA. 2 paraNI taruNI velaDI re, jala pAkhe sUkAya re; sIMco prema sudhAra se re, jima navapallava thAya re. chA. 3 "jIvana viNa jala-jIvaDo re, tima tuja viNa muja thAya re; pragaTyo virahAnala tanu re, kimahi na teha olhAya re. chA. 4 suguNa sanehI sAhibA re, re! raDhiyAlA mitta re; rUdana karatI dekhIne re, kAM na kare Rju citta re. chA. 5 jIvana tuM muja jIvano re, sAMbhaLa sukulavataMsa; bALapaNe je bolIyA re, so rakhe ANo DaMsa re, chA. 6 meM kalahaMsa karI gayo re, hove rakhe have kAka re; suradyuma lahI sevyo sadA re, Ape rakhe phala AMka re. chA. 7 rudana karatI AMsu Dhale re, luhe cIre karI jAma re; pAlave lakhIyA olakhyA re, akSara vAMcyA tAma re, chA. 8 eha koDI sAte karI re, rAjya graha tuM nAra re; hA! hA! karI dharaNI DhaLI re, surasuMdarI tiNIvAra re, chA. 9 kuNa bola tihAM TADho dIe re, kuNa chAMTe zIta murchA vaLI thai cetanA re, zItala lahiya samIra re, 10 bole ima surasuMdarI re. e. A. aDavaDatI bhUmI paDe re, karatI rudana vilApa re; paMkhI paNa duHkha dekhIne re, citta dharatA saMtApa re. bole. 11 re! pIuDA kAM pUrave re, pUrava bhavanuM vera re; kAM navi jaladhimAM dharI re, kAM navi dIdhuM jhera re. bole. 12 re! prItama meM tAharo re, na karyo kiMpi vinAza re, viNa aparAdhe dvIpAMtare re, melI kAMi nirAza re, bole. 13 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarI laghu paNa vAtaDI re, kAtaDI dIdhI kaMTha re; bolyA bola haSyAMmase re, te teM bAMdhI gaMTha re, bo. 14 evaDo roSa hRdaye hato jo, to zuM paraNI dekha re; paraNI kAM karI prItaDI re, mUkI mAraga dveSa re, bole. 15 samidha mRtakasama che yadA re, nijathI upano jANa re; nAva bahula bhAre bharyo re, cheha na de jalakhANa re, bole. 16 tehathI paNa tuM niraguNI re, vizvAsaghAtI caMDAla re; meM savi paMDura patha gaNyuM re, na lahI kapaTanI jAla re, bole. 17 pIariyAM alagAM rahyAM re, mUkI gayo bharatAra re; hai! hai! daiva tuM zuM? kare re, nirdayI tuja dhikkAra re, bo. 18 ochA puruSa na osare re, karatA kukarma ajANa re; doSa caDhe abalA zire re, te tuccha puNya pramANa re, bo. 19 sItA satI jagamAM vaDI re, rAme karAvyuM adhIja re, nIca vayaNa nisuNI karI re viNa doSe mana khIja re. bo. 20 rudana karatI bAlikA re, vAle vali mana Apa re; doSa kizyo bharatArano re, AvyA udaya kRta-pApa re, bo. 21 pUravabhave huM pApiNI re, kIdhAM karma adhora re; pArakA avaguNa ucaryA re, nija avaguNano cora re, bo. 22 mAyathI vaccha vichohiyA re, kIdho paya aMtarAya re; paMkhI baMdhana pADiyA re, sara kUpa draDha sosAya re, bo. 23 sAta vyasana rase seviyA re, mitra zuM kapaTa karAya re; thApaNa rAkhI oLavI re, saMtApyA munirAya re. bo. 24 jore vrata khaMDAviyA re dIdhAM ajAgatAM Ala re; zrI jinavacana virAviyAM re, ima karI pAtaka jAla re, bo. 25 te savi AvI sAmaTI re, pUrava karmanI lIla re; iNe dvIpe huM ekalI re, kima raheze muja zIla re, bo. 26 zIla thakI jaga pAmIe re, saMpada jasa sukha sAta re; duSTa-surAsura-kinnarA re, na kare koI upadhAta re. bo. 27 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 69 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA khaMDataNI kahI re, paMcamI DhAlanI lIla re; bAvana vIra - vijaya kare re, tehanI je dhare zIla re, bo. 28 1-pANI, ra-sUkuM lAkaDuM, 3-meM dhoLuM eTaluM dUdha mAnyu, 4-prAcInakALamAM mANasa aparAdhI che ke nahIM te nakkI karavA pANI ke agni vaDe karavAmAM AvatI parIkSA. bhAvArtha : surasuMdarIno kalpAMta he mohana mArA mananA iSTadeva! mArAthI saMtAine ApamAM rahyA cho? Apa jaldI Avo. he nAthI huM ahiM nirAdhAra evI ekalI rahelI chuM. he prANanAtha! jyAM saMtAyA hoya tyAMthI utAvaLA Avo. huM Apane bolAvI bolAvIne have thAkI gaI chuM. A nirjana TApunA jaMgalamAM AvI saMtAvavAnI mazkarI na kare. he svAmI! huM keTalA sAda dauM. hasavAmAMthI khasavAnuM na thaI jAya. mane muMjhavaNamAM na nAkho. jaLa vinA velaDI sukAya tema che svAmI! tamArA prema rupI pANIthI paraNelI strIne siMcazo nahi to A taruNa strI paNa karamAi jaze. mATe jaldI Avo. prema sudhAraze mane siMcIne navapallita karo. jema pANI vinA (pANInA) jIvo taraphaDe, tema tamArA vinA ahIM mArI dazA kevI thai che? tamArA virahe mAruM zarIra dAjhe che. te koI upAye A dAha zAMti thAya tema nathI. he suguNa! snehI sAhiba! he prema pyArA mitra! tamArI patnI tamArA vinA codhAra AMsu sArI rahI che. raDatI strIne joi tamAruM dila kaThora kema banyuM che? hRdayane komaLa karo. saraLa banAvIne mane saMbhArI lyo. he prANajIvana! mArA jIvanano AdhAra! he uttama kuLanA avataMsa! bALapaNe bolAyelA bolano haiyAmAM DaMkha na rAkhatAM. he svAmI! meM to Apane kalahaMsa samAna gaNyA che. have kAgaDA na thatA! meM to kalpavRkSa samajIne sevA karI che. Apa AkaDAnA phUlanI jema na phaLatA. AmA rudana karatI jaMgalanA vRkSone raDAvatI eka vRkSanI pAchaLa joine bIjA vRkSe patine jovA doDatI. AMsune luMchatI, cAre kora svAmIne jotI pAlava vaDe AMsune luchavA lAgI, svAmIne na jotA UMcA sAde raDI rahI che. eka eka kSaNa kALajhALa jevI lAgatI. AMsu lUchatAM lUchatAM pAlavanA cheDe kaMIka poTalI joI. ane pAlavane cheDe lakhelA akSara joyA. pAlavanI gAMTha choDIne akSara paNa oLakhyA. dravyane gaNatAM sAta koDIne joI. akSara vAMcyA "sAta koDIo, he sanArI! rAjyane grahaNa karaje" zabdo vAMcatAnI sAthe ja hA! hA! karatI dharatI para DhaLI paDI. mUchita thaI gaI. nirjana TApu para ekalI aTulI abaLAne tyAM AzvAsananA ThaMDA zabdo koNa kahevAnuM hatuM. temaja ThaMDu pANI chAMTanAra koNa hatuM? koI pavana nAMkhanAra paNa na hatuM. kyAM sudhI acetana avasthAmAM paDI rahI. dariyAkinAre maMda maMda AvatA zItala pavanathI mUccha dUra thaI. cetanA AvI. ne tyAM to dhrusake dhrusake raDavA lAgI. kalpAMta karatI suMdarI ubhI thaine cAlavA jAya che tyAM to paDatI AkhaDatI vaLI bhUmi upara paDe che. moTA sAde raDatI, athaDAtI kUTAtI, vAraMvAra jamIna upara paDatI, UbhI thaIne cAlatI, atizaya AkraMda karatI, vilApa karatI, bagIcAmAMthI bahAra Ave che. suMdarIno kalpAta sAMbhaLI vRkSonA pAMdaDAM sthira thaI gayAM. paMkhIo sudaMrIne joine ghaNA duHkhI thayA. vAtAvaraNa karuNAmaya banI gayuM. tyAM rahelA saghaLA jIvo jANe cittane viSe kheda na karatA hoya. tema surasuMdarI upara sau sahAnubhUtibhAva darzAvatA hatA. O mahAsatI zrI surasuMdarIno sasa) Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNA kalpAMta sAthe raDatI suMdarI thAkI. beThI taTanA paTamAM, ....... vaLI moTethI raDatAM bolavA lAgI. he prItama! bALapaNanI vAtane yAda karIne manamAM DaMkha rAkhIne, pUrvabhavanA vera zA mATe levA taiyAra thayA. tarachoDavI hatI to vahANamAMthI samudramAM kAM na nAkhI! athavA jhera kema na dIdhuM. mane samudramAM nAkhI hota, jhera ApyuM hota to paNa sAruM. ekavAra maravuM ja hatuM ne te marI jAta. paNa mane ahIM sudhI zuM kAma lAvyA? he svAmI! meM tamAruM kaMija bagADyuM nathI. to bhayaMkara nirjana TApu para mane ekalI nirAdhAra kema choDI dIdhI? aparAdha vinAnI mane choDI detAM tamArA haiyAne kaija AMcako na Avyo. jarApaNa dayA na AvI. Ama nirdaya banatAM zarama na AvI? mAro koI moTo aparAdha nathI? jenI AvI motanA ghATa utAravAnI bhAre sajA karI. bAlyakALanI vAto saMbhArI mane Avo dago dIdho. gaLe pakaDIne ghakko mAryo. bALapaNamAM hasavAnA bahAne tame tenI gAMTha vALIne atyAra sudhI teno roSa hRdayamAM rAkhyo hato. to pachI paraNyA zuM kAma? e dAva vALavA mATe ja mArI sAthe lagna karyA? paraNyA pachI paNa prIta ATalI badhI kema karI? haiyAmAM vaiSa rAkhI uparathI prema dekhADI mane adhavacce rastAmAM rajhaLatI mUkI dIdhI. cAlatI cAlatI satI samudra kAMThe AvI. vahANone na jotAM suMdarI vaLI mUrzita thai. kinAre paDelI suMdarIne vaLI ThaMDI laharanA pavananA susavATe cetanA AvI. dUra dUra jai rahelA vahANo joi rahI. vaLI pachI kakaLatI bolavA lAgI. he nAtha! A sAgara thakI pedA thayelu lAkaDuM temAMthI banAvela nAva. A nAva ghaNo bhAra bharIne A sAMgara upara cAlI rahI che. sAgarane tethI ghaNuM duHkha thAya. chatAM A sAgara te nAvano cheha deto nathI. DubADI deto nathI. hemakhema sAme kinAre nAvane pahoMcADe che. te samudra karatAM paNa he nAtha! tuM vadhAre nirguNI banyo. huM to tArA vizvAse paradeza jovA nIkaLI, ne bhayaMkara vizvAsaghAta karIne tu vizvAsaghAtI banyo. meM tane na oLakhyo. he caMDAla! meM dhoLI vastu jeTalI joi te badhI ja vastu mane ujaLI dUdha jevI lAgI. dhoLuM eTaluM badhuM ja dUdha samajI. paNa kapaTInA kapaTanI jALane na jANI, uparathI ujaLo bhAsato tuM haiyAthI kALo haze te mane khabara na paDI. zuM karuM? he kiratAra! piyerIyAM dUra rahyA. jeno saMga karyo hato te bharatAra paNa adhavacce mUkI gayo. hai! hai! nasIba! tuM Avo nirdayI banyo? tane dhikkAra che. tane jarA paNa mArI dayA na AvI. svAmIthI chUTI pADavI hatI to ahiMyA zA mATe? cArekora pANI vacamAM jana vinAno TApu - huM . jAuM? karavI ja hatI nAtha vinAnI to koI nagaranA sImADe, ghora bhayaMkara aTavImAM, parvatanI Toce - AvA sthaLe choDI hota to bIjAnA sahAre mArA karmazatrune haThAvata. hAya! ahiMthI have huM kyAM jAuM? mArA zIlanuM rakSaNa kema karIza? durjana mANaso kyAreya kharAba karma karavAmAM pAchI pAnI karatA nathI. temaja doSano Topalo abaLAnA zire nAkhI de che. pote nirdoSa thaine khasI jAya che. mahAsatI sItAnI paNa nIca mANasanA vacano sAMbhaLI zrI rAmacaMdrajIe paNa nagaranI bahAra satInI agniparIkSA karI. zIlanA prabhAve satIno jaya jayakAra thayo. puNyAinI kacAze zIlavatI mahAsatIone mAthe paNa kalaMka AvyA. satIne bhayaMkara viTaMbaNAono pAra nathI. koNa AzvAsana ApanAra! Ama rudana karatI potAnA manane manAvatI, karelA pAponI niMdA karatI, ApameLe AzvAsana pAmatI, svAmIno vAMka emAM zo? mArA bAMdhelA karmo udaye AvyA. te cetana! vicAra kara. bhavAMtaramAM meM pApiNIe aghora karma karyA haze, pArakA doSo joyA haze. mArA doSo DhAMkyA. mArA avaguNa DhAMkI, bIjAnA avaguNa gAyA haze. emAM svAmIno zo doSa? manane svastha karatI, vaLI pUrve bAMdhelA pApo saMbhAratI bole che. meM gAya thakI vAcharaDAM, ane bALakone mA thakI vikhUTA pADyA haze. stanapAna karatAMone meM aMtarAya pADyo haze athavA pakSIone pAMjarAmAM naMkhAvyA haze. sarovara-kUvA-vAva-taLAvanA pANI sUkAvI naMkhAvyA haze. sAte prakAranA vyasanone rasapUrvaka sevyA haze. svajana-mitra maMDaLanI vacce meM mAyA - kUTa kapaTa keLavyA haze. bhoLAjanonI thApaNa sAcavavA lIdhI pachI pacAvI pADI. arthAt meM pAchI ApI nahi hoya. ajJAna vaza thakI muni bhagavaMtone saMtApyA haze. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 91 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLelI sattAnA madamAM lokonA zIlane baLAtkAre khaMDana karAvyA haze. nirdoSanI upara khoTI zaMkA lAvIne ALa caDAvI haze. vaLI bhavAMtare maLeluM jinazAsana, temAM jinezvara bhagavAnane mAnyA nahi hoya, AvA bhayaMkara duSkRtyone laine meM pAponA khaDakalA bhegA karyA haze. te saghaLAye mArA pApo Aje ekI sAthe udayamAM AvyA. A karmanI jALane A nirjana TApu upara kevI rIte toDI nAkhIza? AvA kaparA saMyogomAM mArA zIlanuM rakSaNa kai rIte karIza? he kiratAra! tuM zA mATe rUThyo? have mAruM koNa belI? prANanA bhoge paNa zIlanuM rakSaNa to karIza. jagatamAM zIla thakI ApadA nAse, sukha saMpadA pAme. vaLI rakhaDatA duSTa devo-mAnavo kyAreya upaghAta karatA nathI. rAjadulArI surasuMdarI kSatriyanI beTI che. khamIra to lohInA buMde bude uchaLatuM hatuM. AvI paDelI aNadhArI bhayaMkara Apattine yAda karatAM ghaNuM raDI lIdhuM. have nizcayathI zIlanA rakSaNanI ciMtAmAM magna che. dharmane pAmelI A bALA have saMyogone AdhIna banI kevI rIte potAnA zIlane pALaze ne kevI kasoTIe caDaze e A pAMcamI DhALa - bIjA khaMDanI samApti bAda AgaLa pU. vIra vijayajI ma. sA. zuM kahe che? zuM bane che? he bhavyo! have sAMbhaLo ne zIla mATe sAvadhAna bano. pAMcamI DhALa samApta (doharA) have suMdarI cittavAlIne, beThI dhariya viveka; parameSThI citta samaratI, dharatI dharame Teka. 1 gai vastu soce nahi. Agama ciMtA nAMhi; vartamAna varate sadA, so zAtA jagamAMhi. 2 zrI navapada smaraNa kare, jehathI durita palAya; hira - kirahira jari jala jalaNa baMdhanabhaya savi jAya. 3 suMdarInuM duHkha dekhIne asta thayo ravi tAma; timira bhare bhUta zarvarI beThI taruadha ThAma. 4 52deze navi kIjie, nidrA te duHkha heta; ima jANI jAgrata rahe, zIyala sannAha sameta. pa 1-siMha, 2-hAthI, 3-sarpa, 4-zatru, 5-pANI, 6-agni, 7-rAtri, 8-vRkSanInIce. bhAvArtha : mAtapitAnI lADakI, amarakumAra zreSThInI patnI A yakSadvIpe nirAdhAra banIne codhAra AMsue raDI rahI che. paDakhe koi nathI. upara Abha ane nIce dharatI. AMkha sAme aphATa dariyo. te sivAya kaMi ja nathI. zIlane sAcavavA saMkaTo mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 72 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNA Ave, zIla ja saMkaTothI bacAve. e kyAreya na bhUlatA. kaMika svasthatAne ApameLe prApta kare che. manane samAdhAna karAvIne vivekI kuMvarI vRkSanI nIce beThI che ne cittane viSe paMcaparameSThInA dhyAnamAM magna banI che. zrI navakAramaMtramAM atUTazraddhAvALI rAjakumArI dharatI upara besI mana-vacana kAyAnI ekAgratAe navakAramAM ekadama tallIna banI. bhUkhatarasa badhuM ja bhUlI gaI che! zAstramAM kahyuM che ke gayelI vastuno zoka na karavo, ne bhaviSyanI paNa ciMtA na karavI. paNa bhaviSyakALa ujamALa banAvavA vartamAnamAM e rIte varte. kharekhara, te ja samaju ane jJAtA jANavo: zrI navapadarupa navakAranuM smaraNa je koI kare che tenAM sarva prakAranA durito ane du:kho nAza pAme che. vaLI siMha, hAthI, sarpa, zatru, pANI, agni-baMdhana Adi badhA ja prakAranA bhayo nAza pAme che. kavi ghaTanA kare che. karuNa kalpAMta karatI suMdarInuM bhayaMkara duHkha joine sUrya paNa potAnA kiraNo saMkelIne astAcale cAlyo gayo. satInuM du:kha na joi zakato sUrya asta thayo. arthAt rAtri paDI. rAtri to aMdhakArane bharI rahI hatI. satIno divasa to jema tema karIne gayo. rAtri to kevI bihAmaNI banI. ghora aMdhakAra nirjana TApu, dariyA kinAro, pANIthI uchaLatA mojAno bhayaMkara avoja, AMkhe joi na zakAya, kAne sAMbhaLI na zakAya. vaLI vanacara pazuonA paNa avAja AvavA lAgyA. paNa sAvadhAna thai gayelI suMdarI taruvara nIce Asana lagAvI navapadanuM dhyAna dharatI beThI che. kahyuM che ke paradezamAM duHkhanA hetubhUta evI rAtrine viSe nidrA na levI. suMdarIzAyala pa bakhtarathI yukta che ane nidrA pariharIne zrI paMcaparameSThImAM ekAkAra banI che. | DhALa - chaThThI (saMbhava jina avadhArIye - dezI) iNi avasara te dvIpano, jakSa adhiSThita jeha; sapApI. mANasa gaMdha lahI karI, Ave haNavA teha. sapApI. navapadathI sukha pAmIye re... e AMkaNI. 1 zrI navapada japatI thakI, beThI dIThI bAla, sanehI. yaNa sukomala bolatI, punyavatI sudayAla. sanehI. nava. 2 zrI navapada mahimA thakI, anukaMpA tasa AvI. " " " zAMta hRdaya jaze tadA, surasuMdarI bolAvI. subeTI. nava. 3 kavaNa kAje tuM ekalI, abaLA suNa, (kuNa?) avadAta, subeTI. niradhArI zuM uccare, te saghaLI kaho vAta. subeTI. nava. 4 kahe kumArI suNo tAtajI, muja vItakanI vAta, pitAjI. mUla thakI saghaLo kahyo, anubhaviyo avadAta. pitAjI. nava. 5 zrI navapada samaraNa karuM, jehathI duHkha apahAra; pitAjI. nirAdhArI muja kima kaho, zrI jinadharma AdhAra. pitAjI. nava 6 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 73 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ima nisuNI kumarI taNAM, vinayataNAM suvacanta; pitAjI jakSa kahe suNa naMdanA, tuM jagamAM dhana dhanna. subeTI. nava. 7 putrI karI tasa mAnato, upavana cAra dekhAve; sanehI. prANavRtti phalathI kare, iNipare kAla gamAve. sanehI. nava. 8 zIla sadA nija sAcave, jApa jape navakAra; sanehI. nava. nirbhayathI sukhamAM rahe, jakSa kare nita sAra. sanehI. nava. 9 ehave eka vyavahAriyo, pravahaNa besI jAya, sanehI. te paNa takhiNa utarI, jala bharavAne Aya. sanehI naM. 10 beThI nirbhaya suMdarI, tridazapati vadhU-rupa; sanehI te dekhI citta ciMtave, vyavahArI rahI kUpa. sanehI. nava. 11 dvIpa adhiSThAyaka a che, ehija devI mAta, sanehI. karajoDI ubho rahyo. prathama karI praNipAta. sanehI. nava. 12 satIya kahe huM mAnuSI, nahiM devI suNa zeTha; sanehI. pUrva caritra prakAzatI, te AgaLa dhura TheTha. sanehI. nava. 13 vyavahArI kahe sAMbhaLo, muja sAthe tuM cAla; sanehI. kahe suMdarI AvuM tadA, jo eka vayaNa saMbhAla. sanehI. nava. 14 putrI karIne jo gaNo, athavA bahena samAna. sanehI eha vacana cUko nahi, to tuma sAthe prayANa. sanehI nava. 15 kaMta vihuNA nara jike, te mujha janaka ne vIra; sanehI. bIjA khaMDa taNI kahI, chaThThI DhALa rasIla. sanehI. nava. 16 1-indrANI jevu rUpa. bhAvArtha : surasuMdarI samagra saMsArane bhUlI gai che. bhayaMkara rAtrie cAre tarapha ghero ghAlyo che. surasuMdarI to paramAtmAno dhyAnamAM magna banI che. e avasare yakSadvIpano adhiSThAyaka yakSa je mahApApI che te mANasanI gaMdha AvatA, haNavA mATe jyAM suMdarI rahI che te tarapha doDI Ave che. zuM thAya che? te sAMbhaLo! mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 74 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M mahAsatI beThI navakAranA dhyAnamAM, yakSarAja Avyo khAvAnAM tAnamAM yakSa khAMu khAMu karato dhasI Avyo che. suMdarI navakAramaya banI gai che. tene to kazI ja khabara nathI. ke 'huM kyAM chuM' te paNa bhUlI gai che. mANasa bhakSI yakSarAjane jotAM to ema ja lAge che ke hamaNAM ja suMdarInA soe varSa purA thai jaze. kahevAta che '"rAma rAkhe tene koNa cAkhe' eka vALa vAMko karavAnI koinI tAkAta nathI. puNyarupI rAma jene rAkhe che. te nirbhaya che. mahApUruSo kahe che (dharmo rakSati rakSitaH) je dharmanuM rakSaNa kare che. te dharma tenuM rakSaNa kare che. potAnuM sarvasva soMpIne prabhu samarpita banI jAya che. tenI saMpUrNa javAbadArI prabhunI banIne rahe che. surasuMdarInI najIka yakSarAja AvI gayo. bhayaMkara garjanAo karato dhamapachADA karato AvI gayo che. cAra DagalAM dUra rahelI bALAne jotAM ja thaMbhI jAya che. suMdara bALA, vaLI madhura ane sukomaLa vayaNathI kaMika gaNagaNatI, AMkha mIMcIne beThelI suMdarIne jotAM zAMta thai gayo. khAuM khAMuM karato Avela rAkSasa zAMta thaine Ubho che. zIla jenuM bakhtara banyuM che, zrI navakAra maMtraH jeno rakSaNahAra banyo che, te mahAsatI surasuMdarIne A yakSarAja kaMi ja karI zakato nathI. balke tenA haiyAmAM dayAe janma lIdho. yakSarAjanA haiye A strI pratye snehanI saravANI phuTI. madhura ane mIThA avAje bolAve che. he bALA! AvA ujjaDa (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 75 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane bhayaMkara vanamAM tuM ekalI kyAMthI? ahIMyA ekalI zA mATe beThI che? vaLI A mIThA svare tuM zuM bole che? mahAsatI navakAranA jApamAM, karNane priya lAge evA zabdo sAMbhaLe che. vaLI rAkSasa AgaLa bole che. ahIM besavAno tAro zo irAdo che? tuM ekalI che? tArI sAthe bIju koI nathI? he suMdarI! tArI saghaLI vAta mane kahe. suMdarIe vAta sAMbhaLI. AMkha kholIne jue che. jotAMveta kaMpArI chUTe che, krUjI jAya che, kAraNa sAme bhayaMkara rAkSasa Ubho che. rAkSase joyuM ke mane joine bALA DarI gaI che. tethI vaLI pAcho kahe che. he beTI! mArAthI DarIza nahI. tane jotAM mane mArI putrI joyA jeTalo AnaMda thayo che. have tu ahiM nirbhaya che. te suNIne surasuMdarIno bhaya ocho thayo. A TApunA rAkSasane oLakhI lIdho. A dvIpano adhipati ja mArI gaMdha AvavAthI Avyo che. mAro koLiyo banAvIne gaLI javA ja Avyo haze. paNa.... paNa zrI navapadanA prabhAve mAro ghAta karI zakyo nathI. mArA pratye karuNA pragaTI che. vizvAsa pedA thatAM thayuM ke mArI vAta karavAmAM have vAMdho nathI. evuM vicArIne rAkSasane kahevA lAgI. he pitAjI! mArI vitaka kathA zuM kahuM? tame puchayuM to kahuM chuM. ema kahI ahiM sudhI banelI badhI ja bInA yakSarAja AgaLa kahI. he tAta! have ahIM ekalI besIne zrI navapadamaya navakArano jApa karI rahI chuM. tenA prabhAve mArA duHkho dUra thaze. Aja mAro sahAro che. zrI jinezvara bhagavAne batAvela dharmamAM avihaDa zraddhA che. eja mAro AdhArabhUta che. enA prabhAve mArA saghaLA saMkaTo dUra thaze. surasuMdarInA vinayayukta vacano sAMbhaLI, yakSarAja kahevA lAgyo. he putrI! A jagatane viSe tuM dhanya che. je tAro pati tane mUkIne cAlyo gayo. chatAM tuM tArI nasIbane doSa de che. zIla mATe paNa tane dhanya dhanya che. beTA! have citA na karIza. tArI AphatonehuM dUra karIza. daivI zakti vaDe satInI cArebAju pharatA cAra upavana banAvI dIdhA. mahAsatI rahI zake tevI nAnIzI maDhulI banAvI dIdhI. A rIte vAto karatAM satInI rAta purI thaI. savAra thatAM satInA zIyaLathI camakatA mukhAraviMdane jovA sUrya udayAcale Avyo. prAta:kArya patAvIne satI to zrI navakAra maMtranA jApamAM lAgI. yakSanA upavanamAM AvelA vRkSo uparanA phaLo utArI udarapUrti karI le che. upavanamAM vahetA mIThA pANInA jharaNAthI potAnI tRSAne tRpta kare che. divasano moTo bhAga navakAranA jApamAM vItAve che. dinabharanI thAkelI have nirbhaya hovAthI rAtrie nidrA le che. keTaloka kALa A rIte suMdarIno vItI jAya che. jaMgalamAM sadA-sAvadhAna rahelI bALA zIlane paNa sAcave che. yakSarAja paNa dararoja rAjakuMvarInI sAra-saMbhALa kare che. have ekadA keTalAka vahANo laIne eka vepArI siMhaladvIpa tarapha vepAra arthe jaI rahyo hato. jaLa ane iMdhaNa mATe potAnA vahANo A yakSadvIpanA kinAre thobhAve che ane potAnA mANasone kahI rahyo che. tvarati gatie iMdhaNa-pANI bharI lyo. ahIM vadhAre vAra thobhavuM nathI. saune yakSarAjano bhaya moTo hato. vepArI potAnA mANasone kAme lagADI daine pote dariyA kinAre kudaratI sauMdaryane jovA mATe Amatema pharI rahyo che. tevAmAM dUra bagIcAmAM nirbhaya paNe beThelI IdrANInA rupane harAve evI devakanyA sama suMdarI joI ane vicAramAM paDyo. zuM A koI apsarA haze? zuM A kinnarI haze? athavA A dvIpanI koi adhiSThAyikA devI haze? A koNa haze? A pramANe vicArato maDhulIe pahoMcyo. sura suMdarIne jotAM hAtha joDI praNAma karI vinayapUrvaka pUchavA lAgyo, "Apa koNa cho?" surasuMdarIe duniyAne pichANI nathI, potAnI sAme hAtha joDIne UbhelA vepArInA vinayayakta prazna sAMbhaLI, satIne Aptajana maLyA jeTalo AnaMda thayo. ne kahevA lAgI. he zeTha! sAMbhaLo! huM devalokanI koI devI nathI. huM to tamArI jema mAnava strI chuM. ATaluM bolatA satInuM haiyuM bharAI AvyuM. zeTha sAMtvana Ape che. satIe tene potAnI vitaka kathA kahI. mAnava strInI vAta sAMbhaLI sahAnubhUti darzAvatA zeTha kahevA lAgyA. ahIMyA rahevAnI jarura nathI. tuM amArI sAthe cAla. satI kahe - he zeTha? mArI vAta sAMbhaLo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 76 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane putrI tarIke mAnavAnA hoya to tamArI sAthe AvuM. A jagatamAM vizvAsa koinoye rAkhavA jevo nathI. tethI jo putrI ke bena tarI svIkArI ane svIkAryA pachI kyAreya A vacana cUkavAnuM nahi kAraNa ke mArA svAmI sivAya A jagatane viSe je koi puruSo vase che te to mArA pitA ane bhAi barAbara che. A pramANe bIjA khaMDane viSe chaThThI DhALa pUrNa thai. satIne patinA viyoge have AgaLa kevI kevI Aphato Avaze? e batAvavA kavirAja AgaLa kaheze. te have sAMbhaLo. | dvitIya khaMDe chaThThI DhALa samApta (doharo) vali nisuNo tamo tAtajI, e mujha vacana udAra; jo mujha pIharie kavo, to tuma sAtha vihAra. 1 athavA jo tehane, siMhala dvIpe je ha; cAlyo che muja vAlaho, pravahaNa sahita ja te . 2 vAta sakala mAnI karI, putrIpaNe dharI tAma; pravahaNa be sArI karI, cAlyo zeTha harabhama. 3 anukrame mAraga jatAM, divasa ke tale teha; 5 anopama dekhIne, kAme vyApI deha. 4 05 samAre nijataNuM nayana nacAve neha; nija suvarNa-Adarza mAM, jue samara-vaza te ha. 5 rana dhare ciMtA kare, citta na suhAve sora; suvarNa ha dekhI hase, kavi vyabhicArI cora. 6 bhAvArtha - nirjana TApu para mahAsatI surasuMdarI yakSarAjanI sahAyathI potAnA jIvana nirvAhane vahana karatI, namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa karI rahI che. tyAM vepArI potAnA vahANo laIne Avyo che. satIne potAnI sAthe lai javA taiyAra thayo che. paNa jo te vacanathI baMdhAya to ja javA mATe taiyAra che. | satI kahe che tAtajI! vaLI mArI vAta suNajo. mane bahena putrI sama gaNIne tamArI sAthe lai cAlo. mAro pati siMhaladvIpa nagaramAM gayo che. sAthe ghaNA vahANo che. vaLI AgaLa jaine mArA piyeranA gAme pahoMcADazo to tamArI sAthe AvavA taiyAra chuM. athavA tame jo siMhaladvIpa (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 77 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatA ho to tyAM paNa AvavA taiyAra chuM. vepAra mATe mArA svAmI tyAM gayA che. sAthe ghaNo moTo parivAra che. mArA nasIba thakI mArA patino meLApa tyAM thai jaze. satInI vAtano svIkAra karIne, putrIpaNe mAnIne, satInA rupamAM aMjAelo harAmI zeTha potAnA vahANamAM besADIne lai cAlyo. suMdarIe yakSarAjanI rajA pahelethI lai lIdhI hatI ke divasanA kayAreka vahANa AvI jaze to cAlI jaiza. yakSarAje paNa rajA ApI. beTA! tAruM hita thAya ne tAruM zIla sacavAya tema hoya to tuM tAre vahANamAM cAlI jaje. have vahANamAM beThelA dariyA mArge jatAM kaMika keTalA divaso javA lAgyA. vahANamAM rahelo vANiyo-vepArI have taka maLI che, satIne potAnI karavAnI. vahANamAM rahelI have kayAM javAnI che? A pramANe vicArato zeTha rupamAM pAgala banyo che. kAmavAsanA tenA zarIre vyApI che. A suMdarI potAnA tarapha DhaLe evA upAya karavA lAgyo. arIsAmAM potAnA rupane jotAM ... suMdarI pAse javA mATe potAnA rupane vadhu zaNagAravA lAgyo. kAmadevane vaza paDelo dAsa satIne ApelA vacanane bhUlI cAlyo. nayanone nacAvato satI sAme Ave che. rupa pAchaLa pAgala banelo zeTha poAtanuM bhAna bhUlyo. suMdarIne meLavavAnI ciMtAmAM, haiye zAMti jarAye nathI. mahAsatI surasuMdarInA anupama rupa dekhIne vyabhicArI zeTha haiyAmAM hasI rahyo che. suvarNa : artha traNa thAya che. suvarNa- sArA akSara tene joi kavi AnaMda pAme. suvarNa. su- varNa susAru rupa tene joine vyabhicArI harSa pAme che. suvarNa- sonu. tene joine cora harSa pAme che. zeTha to potAno suMdara dehapotAnuM rupa joine vadhu AnaMda pAmyo che. manamAM thAya che ke mArA vahANamAM rahelI A strI mane joine jarura vaza thai jaze. paNa kAmAMdha zeThane kayAMthI khabara hoya ke A suMdarI to mahAsatI che. DhALa sAtamI (dekhI kAminI doya ke kAme vyApiyo re he kAme. e dezI) dekhI suMdarI zeTha ke kAme vyApiyo re- ke kAme vyApiyo re, bolano karIya abola, niTola te pApiyo re. -ke ni. kuMjara - karNane pIpala parNa taNI pare, re- ke. 5. jima vasudhezanuM mAna, zeThanuM citta phare re- ke. ze. 1 anna na bhAve aharniza, nidrA navi lahe re- ke. ni. jagamAMhi nara ATha te, nidrA navi grahe re- ke.- ni. bahula kuTuMbane svajanane vi-mukataha vyAdhiyo re- ke. mu. vidyArthI dhana lobha, saroSI dAdhiyo re. ke- sa. 2 ramaNI viyogI nArI, parANI rasa thake, re- ke- pa. vAyasa pUrNa taDAka, tajI kuMbhodake regho na pekhe ulUka, rajanIe vAyasA, re- kekAmAMdha navi dekhe, vAsara ne nizA re- ke-vA. 3 ke-ta. 78 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhALa viraha vikarAla, tanu maMdira bharyo, re- ke- ta. teha samAvaNa heta, vacana eka uccaryo, re- ke. -1. kula lajajA tajI zeTha, kahe suNa suMdarI, re - ke- ka. ma dharIza duHkha lagAra, hRdaya tuM guNa purI, re- ke- hR. 4 paMca viSaya sukha bhogava, mujazuM kAminI, re- ke- mu. pravahaNa ne dhanamAla, tuM hI gharasAminI, re- ke- tuM. vyaMgya samANI vANI, suNI citta duHkha dhare, re- ke- su. satIya kahe nara uttama, thai zuM uccare re-ke tha. putrI paNe karI mujhane, pravahaNamAM dharI re. ke. pra. navilAjo have zeTha, iNe bole pharI, re. ke. i. tume vaDA vivahArI, vacana kima toDIe .......ke...va. paranArIne pApa, bhavobhava bUDIye .......ke...bhava... 6 mUrakha haie vimAso, nija buddhi valI re...ke... ni. pUrve satI zira kaSTa paDayA paNa navi calI re... ke... 5. kALa vimAse buddhi, kubuddhi hRdaya rahI re.. ke..kuM. tiNe tuma phITaNa kALa, Avyo jANuM sahI re .......A. 7 (soraThI - duho-) rAvaNa taNe kapALa, aTTottaraso buddhi vase, laMkA phITaNa kALa, eko buddhi na saMbhavI. 1 DhALa cAlu vyavahA2I kahe sAMbhaLa, suMdara suMdarI, re- ke- suM. tuM mujha kAminI hoya avara savi pariharI, re- ke.- a meM tujha kAminI kAraNa, pravahaNamAM grahI, re- ke- pra. je hue ApaNI jAi ke, te putrI kahI re- ke- te 8 jaLa prastAva kahyAno, jehavo pAmIe, re-ke-je. tehavuM kahIe tyAMhi to, jaga sukha pAmIe. re- ke-jaga. pUrava bolyA bola, kisyA saMbhArIe. re. -ke-ki. vartamAna varate te, cittamAM dhArIe re- ke - ci. 9 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 79 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavAra jeha zuM mana, mAnyuM sAnnidhya, re-ke-mA. teha kahe tima karatAM, prIti ghaNI vadhe, re- ke- prI. ima nisuNI satI suMdarI, citta ciMte isyuM, re- keci. e muja lopaze zIla, have karavuM kisyuM re- ke- have-10 zIyala vihuNA mANasa, tUra-samA kahyA re- ke- tU. iha - parabhava sukha zIyala, taNAM zAstra kahyAM re- ke- ta. jaladhimAMhi jhuMpApAta karuM have, re- ke - pA. prANaharaNa viNa jIvatAM zIyala na saMbhave re- ke- zI 11 ima ciMtI dIe jhaMpA- pAta tihAM satI, 2- ke- pA. citta samarI navakAra, zIyala mahimAvatI re- ke- zI. DolavA lAgyuM pravAhaNa, zeThanuM tatakhiNe, re- ke- zI. loka kare pokAra, mukhe prabhu prabhu! bhaNe nare- ke mukhe. 12 uchaLe aMbara prahaNa, vAyu pracaMDathI, re- ke - vA. vAyu praveze patAkA, phATe DaMDathI, re- kekA. vAhaNa thayuM zatakhaMDa, pracaMDa pavanavatI, re- ke- pra. zeTha sakala parivArazuM bUDayo duramatI. re- ke- bU 13 satIya kudRSTa jotAM, jIvathakI gayA re- ke - jI. kArya na sariyo kAMi ke Ape du:khI thayA, reke- A. padmottara drupadI harI, dhAtakI khaMDamAM, re ke- dhA. tasa lajajA hari harI, tAraka mArtaDamAM, re- ke tA. 1 5 dasaratha suta priyA jAnakI, dazakaMdhara harI, re. ke- da. abrahmanA abhilASathI naragapurI varI, re- ke- ne. kiMpi na sariyo kArya, svadazamaptaka gayAM re- ke- sva. sItA satI nija zIyala, azrutapati thayAM re- ke- a. 15 pravahaNa khaMDa akhaMDa phalaka surasuMdarI re - ke - pha. pAmI bhujAe vilagna, jalodadhi nistarI re- ke- ja. be nAtaTapura pAve, navapada citta dharI re- ke - na. loka dayA bahu ANe, dekhI suMdarI re - ke - de 16. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vara-paNe duHkhamAMhi, zIyale parAkramI re- ke- zI. bIjA khaMDanI DhAla, kahI e sAtamI, re- ke- ka. puSTAlaMbana rupa, phalaka karamAM dharo re- ke - pha. surasuMdarI pare bhaviyaNa, bhavajala nistaro re- ke- bha. 17 bhAvArtha : zeThanA sahAre, vahANamAM beThelI satInA keTalAka divaso sukhamAM gayA. vaLI pAchA azubha karmanA AMcaLA satI upara utarI AvyA. jayArathI zeThe suMdarIne joi tyArathI bhArelA agni vadhu kAmathI pIDAelo hato. satI paNa zeThanA hAvabhAvathI samajI gai hatI ke eka divasa mAre mATe kharAba AvavAno che. tethI sAvadhAna thaIne ja vahANamAM rahelI che. ne paLe paLe zrI navakAra mahAmaMtranA jApa cAluM che. satIne avihaDa zraddhA che ke mArA zIlanuM rakSaNa dharma ja karaze. kAmAMdha banelo zeTha suMdarI pAse nayanone nacAvato nacavato Ave che. satI samajI gai. have mAre khUba ja sAvadha rahevuM paDaze. bIjA paNa ghaNA vahANo hatA. paNa satI samudramAM bIje jAya paNa kayAM? ApelA vacanane bhUlI gayo. nizca A zeTha vizvAsaghAtI nIvaDaze. ApelA vacanane paNa pALaze nahi. hAthInA kAnanI jema, pIMpaLanA pAMdaDAnI jema zeThanuM citta cakaDoLe caDhayu che. vAsanAno kIDo evo saLavaLyo che ke anna pANI paNa bha vatAM nathI. nidrA paNa harAma thai gai che. suMdarIne meLavavAnI icchA pUrI na thAya tyAM sudhI zeThanuM citta ThekANe Ave tema nathI, kartApuruSa kahe che ke jagatamAM AThane UMgha AvatI nathI. (1) moTA kuTuMbavALo athavA ghaNA saMtAnavALo (2) svajanano viyogI (3) rogisTa (4) vidyArthI (5) dhanano lobhI (6) krodhI (7) strIviyogI (8) taruNa strInA rasamAM rakata- A ATheya kayAreya sukhanI niMdrA pAmI zakatA nathI. ' vaLI pANIthI bharelA taLAva ke sarovarane choDIne kAgaDo pANInA ghaDAmAM cAMca boLe. ghuvaDa divase joi zakatI nathI. | kAgaDo rAtrine viSe kazuM ja joI zakato nathI. te karatAM to kAmAMdha mANaso to rAte ke divase joi zakatA nathI. kAmAMdha banelA zeThanI A dazA thai che. zeThanA zarIrarUpI maMdiramAM vikarALa evA vAsanAnI bhayaMkara viraha jhALabharI che. te virahajhALane samAvavA, zAMta karavA, lajajAne neve mUkIne satI suMdarIne kahevA lAgyo, ha, suMdarI! tArA hRdayane viSe jarAye du:khane dhAraNa karIza nahi he guNavatI ! tArA prabaLa puNyathI huM tane maLyo che. to mArI sAthe pAMceya viSayonA sakhane ma gava, mArA dhanamAla, A vahANo. badhuM ja tAruM che. huM to tArA caraNano dAsa chuM. mArA dhanadolatanI tuM svAminI che. mArI sAthe mana mUkIne svacchA mujaba saghaLo ye prakAranA bhogo bhogavI le. kAmAtura banelA zeThanA vacano sAMbhaLI, satIne ghaNo AghAta lAge che. zeThanI badhI ja vAta kaLI gai. mana sAthe vAta karIne nirNaya karI lIdho. he AtmA! sAvadhAna. upara Abha, nIce dharatI, vaLI AjubAju jaLabaMba A vANiyo zIla sAcavavA nahIM de, zIlane mATe prANanI Ahuti ApavI paDaze. to tuM e rIte taiyAra raheje. tyArabAda zeThane kahevA lAgI- he narottama! tame A zuM bolo cho. dIkarI gaNIne mAro svIkAra karyo. huM pitA samajIne tamArI sAthe A pravahaNamAM AvI. ane have A rIte mArI sAthe vartana karatAM zarama nathI AvatI? vacana ApIne have kema pharI jAo cho? tame to samAjamAM vepAranA dhoraNe moTA vyahavAriyo-vaDA kahevAo cho. vacananI kiMmata to rAkho. zA mATe vacana toDI rahyA cho. vaLI parastrInI icchA karavI e mahApApa che. ane A pApa bhavobhava DubADe che. he murakha! haiye vimAso - vicAro. tamArI potAnI buddhie vicAro. pUrvakALamAM paNa satIonA zire ghaNAM ja kaSTa paDayA. chatAM mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIlavatI mahAsatIo kayAre ya vicalita manavALI thatI nathI. he zeTha! tamAro vinAzakALa najIka dekhAya che. tethI AvI avaLI buddhi sujhI che. ''vinAzakALe viparIta buddhi'" A durbuddhie tamArI khAnAkharAbI karI nAMkhI che. kharekhara! have khabara paDI ke tamAro phITaNakALa najIka AvI gayo lAge che. vaLI satI AgaLa bole che. duho-laMkAno rAvaNarAya, traNa khaMDano adhipati, jenA lalATe 108 prakAranI buddhi bharelI che chatAM sItAnA haraNathI laMkAnA phITaNakALe rAvaNanI eka paNa buddhi temaja eka paNa vidyA kAma na AvI. rAvaNane koi na bacAvI zakyuM. na satInI vAta sAMbhaLI zeTha kahevA lAgyo, he svarupavAna suMdarI! A saMsAramAM tuM mArA mananI mAlikaNa che. bIjI je koi hoya tene tyajI dIdhI che. mArA mananI icchAo pUrI karavA mATe he kAminI! meM tane mArI sAthe vahANamAM lIdhI che. he, devI! teM mane pitA kahyo, ne meM tane putrI tarIke tArI vAtano svIkAra karyo hato. paNa te veLAe avasara ucita tArI prastAvanAno meM svIkAra karI dIdho hato. avasara ucita vartI letA ja A jagamAM sukhI thavAya. mATe he suMdarI! pahelA je bola bolyA tene bhAravA vaDe karIne zuM? vartamAnane joine cAlIe to mahAsukha pAmIe. mArI vAtane dilamAM dhAraNa karIne haiyAmAM utAra. vaLI jenI sAthe eka vAra mana maLI gayuM hoya, prIti sAcI baMdhAi cUkI hoya, to tene kema visarAi. mATe he mohinI! je pramANe kahe te pramANe karatAM he pyArI! he mana vallabhA! ApaNI prIti ghaNI ja vadhaze. mATe tuM mArI sAme jo. snehathI sAmuM jo. huM tane jhaMkhu chuM. mArI A vAtano svIkAra karI le. pachI tane kayAreya duHkhI nahIM thavA dauM. tane sAteya prakAranA sukhanI lahANa varasAvI daiza. samudramAM jhaMpApAta aDhaLaka saMpatino mAlika, bhogano bhikhArI, na karavAnA kArya karavA taiyAra thayA che. atyAre je koi zeThane jue te kahI zake ke Aje zeThanI AMkhamAM vAsanAnA sApoliyA ramI rahyA che. AMkha e aMtaHkaraNano arIso che. suMdarInA rupane dUrathI Ubhelo vANiyo pI rahyo hato. paNa tene kayAM khabara hatI ke. phUTelA pAtramAM kayAreya amRta TakI rahe nahi. paLe paLe mohano nazo vadhavA lAgyo. satInA rupamAM kSAtradharmanI sAcI khumArI hatI. pavitra nArI para AkramaNa karatAM pApI zeTha pAchI pAnI karato nathI. surasuMdarIne Atithya ane vaibhavothI kheMcavAnA prayAso ghaNA karyA. enI sagavaDatA sAcavavAmAM koi kamI nA rAkhI. sevAmAM dAsadAsIo paNa ghaNA mUkI dIdhAM che. potAnA ja vahANamAM satIne rahevAmATe alAyado susajijata moTo eka khaMDa kADhI Apyo hato. ahIMyA rahetI satI e potAnA svAmI amarakumArane saMbhAtI zrI jinezvara bhagavAnanuM smaraNa zaru karyuM che. bhoganA bhikhArI zeThe dhIrma dhIme AvanajAvana vadhArI dIdhuM che. zeTha Ave tyAre satI sakhata sAvadhAna thai jatI. eTale ciMtA karatI zIlanI, amarane yAda karatI, bhUtakALamAM o niSThura amara! tamane A zuM sUjhayuM? tamArA suranI zI dazA thaze? e paNa vicAryuM nahIM. kizorAvasthAmAM bolAyelA mArA e zabdo ATalA badhA sneha dhodhathI ya na dhovAyA. vaLI potAno bhUtakALa bhUlI ane vartamAnamAM AvI gai. zeThanA bolAyelA zabdothI samajI gai. have A zeTha mArI lAja lUMTaze. mArA zIlane cUMthI nAMkhaze. have zuM karavuM? vaLI paramAtmAnA dhyAnamAM lAgI. vaLI pUrvakRta karmanI AkarI sajAe surane AchI kaMpArI AvI gai. kharekhara! saMsAra svArthathI bharelo che. koi koinuM ye nathI. mArA svAmI ja mArA na rahyA, to koNa mAruM thavAnuM? A saMsAramAM zIla vinAnA mANasone AMkaDAnA phulasamA kahyA che. A phulanI kaMi ja kiMmata nathI. tema tevA mANasanI kiMmata kaMi ja nathI. zAstramAM paNa kahyuM che A bhava ane parabhavamAM zIlanA prabhAve sukha saMpatti prApta thAya che. upavanamAM rahelA gulAba mogaro vagerenI kiMnata che. kAraNa ke A puSpo sugaMdhIdAra che. tenI pAse sahu koi jAya mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 82 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. zIlavaMta mANaso gulAba mogarA jevA hoya che. surasuMdarI vicArI rahI che. A pApI zeTha mArA rupe mohyo che. rUpa pAchaLa pAgala thayelo mane sahAro ApIne vahANamAM sAthe lai Avyo che paNa prANanA bhoge mArA zIlane AMca to nahi ja AvavA dauM. te kAraNe A samudramAM jhaMpApAta karIza. zIyaLa sAcavavA jatAM prANanI Ahuti ApIza. he zAsanadeva! mane sahAya karajo. pApI zeThathI bacavA kAja, satI kare samudramAM jhaMpApAta (mahAsatI thrI surasuMdarIno rAsa 83 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe vicArIne surasuMdarI cittane viSe navakAra maMtrane dhAraNa karatI vahANanA kinAre AvIne UbhI che. zeTha paNa tenI pAchaLa AvI Ubho. zeThane khabara nathI ke zIyala mATe sAhasika A abaLA to jhapApAta mATenI taiyArI karI che. zeTha suMdarIno hAtha pakaDavA jAya tyAM to satIe samudramAM jhaMpalAvI dIdhuM. satInA zIyaLano mahimA aparaMpAra che. satIne saMkaTamAM nAkhatA zeThanA vahANo tatpaNa DolavA lAgyA. saDhanA dora hAthamAM jhAlyA rahetA nathI. pracaMDa vaMToLiyo caDI AvatA tarata samudranA pANI uchaLavA lAgyA. vahANa para rahelA loko bhayanI ciciyArI pADI rahyA che ane mukhamAMthI sahu potAnA iSTadevanuM nAma levA mAMDayA. vahANomAM pavana pUrAvAthI dhvajA vAvaTA phATavA lAgyA. tenA daMDa paNa tUTavA lAgyA. jotajotAmAM pracaMDa pavananA susavATAthI vahANanA so jeTalA TukaDA thatAMnI sAthe zeTha ane teno saghaLo ke parivAra jaLasamAdhi pAmyo. satI sAme kudRSTithI jotAM zeTha potAnA jIvathI gayo. te pApInAM chAMTA parivArane paNa lAgatAM te paNa sahu jIvathI gayA. ane potAnuM kArya kaMI ja na thayuM. saghaLA ye duHkhI thaIne maraNane zaraNa thayA. jagatamAM jhaLahaLatuM jayavaMtu vrata hoya to eka zIyalavrata. zIyalanA prabhAve subhadrAe caMpAnagarInA baMdha thayelA dvAra kholyA. zIyalanA prabhAve manoramAe potAnA pati upara AveluM kalaMka dUra karyuM. AvA kaMika udAharaNo itihAsanA pAne noMdhAyA che. ghAtakIkhaMDano pakvottara rAjA, traNa khaMDano svAmI, draupadInA rupanuM varNana sAMbhaLI Asakta thayo. jaMbudvIpa bharatakSetramAMthI haraNa karI gayo. pAMDavapatnI pAchI lAvanAra vAsudeve kRSNa mahArAjA tyAM jaIne lai AvyA. pottaranI lajajAne haraNa karanAra kRSNa mahArAjA sUryasamAna zobhatA hatA. padmottara jagatarUpI AkAzamAM tAralAnI gaNatarImAM mUkAyo. vaLI ayodhyAvAsI dazarathanaMdana zrIrAmacaMdrajInI priyA jAnakIne laMkApati rAvaNa haraNa karIne lAvyo. abrahmanA abhilASathI mahAsatI sItAne satAvI. svAmIthI vikhUTI pADI, parastrInI vAMchAe raNamAM roLAyo , naraka gatine pAmyo. ghaNo samajAvyo. na samajayo, rAvaNa ne ghaDInA chaThThA bhAgamAM hato na hato thayo. zIyala praLa ve satI sItA bAramA devaloke azrutapati deva thayA. zrAvakanA bAra vratamAM A cothuM vrata, zIyala brahmacaryavrata duSaNa vagaranuM ja dIvA samAna che. bAkI 11 vratomAM kadIka lAgatA duSaNarupa aticArone prAyazcita karatAM zuddha ane pavitra karI zakAze. jayAre A vratamAM ke i bAMdhachoDa ! aticAra che ja nahi. zuddha mana vacana kAyAthI ja pALavAno rahe che. mahAsatI surasuMdarIe navakAramaMtrane gaNatA gaNatA ja samudramAM jhaMpalAvyuM. agAdha dariyo! satInA zA hAla? sAgaramAM samAI gayelA zeThanA vahANanA pATiyA Amatema uchaLatAM eka pATiyuM satInA hAthamAM AvI gayuM. suMdarIe to A pATiyAne majabUta pakaDI lIdhuM ke hAthamAMthI chUTe ja nahi. pANInA mojAM uchaLatAnI sAthe ja sudaMrI sahita pATiyuM paNa uchaLatuM hatuM. bhAnamAM hatI tyAM sudhI zrI paMcaparamezvara rupa navakAra maMtrano jApa cAlu rahyo. pachI to satI bebhAna thai gai. bebhAnamAM paNa pATiyuM chUTI gayuM nathI. e enI joradAra puNyAi. pATiye rezamanI maDAgAMTha na dIdhI hoya tema surasuMdarI rahI hatI. surasuMdarInA saMta ne zIlanuM rakSaNa karavA mahAsAgara vahAre Avyo hato. keTaloka samaya samudramAM taNAtI, pachaDAtI, kUTAtI, benAtaTapuranA kinAre sAgare lAvIne mUkI dIdhI. pATiyA sAthe kinAre paDelI suMdarI hajI bebhAna hatI. madharAte kinAre AvI. bebhAna avasthAmAM hatI. savAra paDatAM jAgRti AvI. hAtha paga be cAra vAra halAvyA. AMkha khUlIkhabara nathI satIne ke huM kayAM chuM? (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAgaramAM ke kinAre? oha! arihaMta bhagavaMta.! ATaluM bolatA vaLI pAchI AMkha mIcI dIdhI. zarIra bhInuM. kapaDAM bhInAM ThaMDIthI jakaDAi gayelI enAmAM tAkAta ja nahotI rahI. barAbara e ja samaye benAtarapuranA loko kinArA tarapha AvI rahyA hatA. tyAM koinI najare satI caDI gai. te mANase badhAne A strIne batAvI. lokoe paNa dayA khAdhI. arere! AvI hAlatamAM A nArI! kayAMkathI taNAine AvI lAge che. satI zIyaLanA prabaLa prabhAvathI vIra banIne du:khane sahana karI rahI che. A bIjA khaMDanI sAtamI DhALa pUrNatAne pAme che. kavirAja kahI rahyA che ke puSTa AlaMbana rupa pATIyAne hAthamAM dharo jethI karIne surasuMdarInI jema he bhavya jIvo! tame paNa saMsArarUpI samudrane pAra pAmo. dvitIya khaMDe sAtamI DhALa samApta (doharA) iNi avasara eka sAMbhaLo, teha nagaranI vAta; nRpakuMjara AlAnathI, chUTo kare utapAta. gAsa paDAve nagaramAM, pADe maMdira hATa; subhaTa save dUre rahyA, rAya dhare ucATa. kalAla maMdira pADIne, sakala surA tiNe pIdha; purabAhira te nIkaLyo, bhAMjI kapATa samIdha. 3 cihuM dize lokane bhaMjato, pAmyo sAyara tIra; surasuMdarI karI dekhIne, nija bhayabhrAMta zarIra. 4 tava nija karma nihALatI, samudra tIra sA bAla; nAsI abaLA vi zake, dekhI gaja vikarALa. 5 sUDhe karI satIne grahI, aMbara nAkhI ulAla; eka videzaga potamAM, jai paDI tAsa vicAla. 6 pura janatA te dekhIne, kAMThe rahyA savi jeha; he hai kuMjara pApIe, nArI haNI nisneha. 7 karma kaThina kope caDhyo, balavaMta bolyo koya; mAna madharazo mAnavI, karama ka2e te hoya. 8 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 1 2 85 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma karyA chUTe nahi, karma sabala duHkhakhANA; karma to vaza prANIyo, zuM kare jANa ajANa. 9 bhAvArtha - mahAsatI surasuMdarIne khAtrI thaI ke huM A koI ajANyA nagaranA dariyAnA kinAre AvI chuM. eTalI ja khabara che meM samudramAM jhaMpApAta karyo. enA smaraNamAM samudramAM Avela bhayaMkara tAMDava yAda AvatAM vahANa parathI kUdI paDelI te yAda AvyuM. vaLI zrI navakAra maMtrane yAda karIne gaNavA lAgI. thAkIne lothapotha thayelI bALAne haju cetanA ja AvI hatI. UbhA thavAnI tAkAta to hatI ja nahi. eve avasare A nagaramAM eka vAta banI gaI. nagaranA rAjAno hAthI mada jharato madonmatta banIne gAMDo thaI gayela. AlAnathI chUTo thaI nagaramAM bhAre kolAhala macAvI rahyo hato. ane te ghaNA vegathI A tarapha dariyA kinAre AvI rahyo hato. nagaranA rastAmAM ghumato saune bhaya pamADato hato. bajAranI dukAna, hATa havelIone toDI nAkhIne doDato rAjamArga para AvI gayo hato. tene kAbUmAM levA mahAvato tenI cAre bAju ghumI rahyA hatA. paNa kemeya pakaDAto nahoto. rAjyanA subhaTo to dUra rahI gayA. hAthInA atizaya tophAne rAjAne bhAre ciMtAmAM mUkI dIdho. ghaNA upAya karavA chatAM mahAvatanA vazamAM A hAthI Avato nahoto. vaLI temAM AgaLa jatAM dArunI dukAne ghUsyo. dukAnanA cUrecUrA karI nAMkhyA. dukAnamAM rahelA surAnA bhAjanamAMthI dAru paNa pI lIdho. have zuM bAkI rahe tophAna karavAmAM? pharato pharato nagarano daravAjo toDIne nagaranI bahAra nIkaLI gayo. potAnI cAreya tarapha pharatA mANasanA ToLAne bhAMjato gAMDotUra hAthI dariyA kinArA tarapha doDyo. AMdhI AvI rahI che.... A bAju kinArA para rahelA mANaso satInI madade jatA hatA. haiyAmAM karuNAnI saravANI phUTI. jyAM satI che tyAM pahoMce che. tevAmAM dUrathI kAramI cIsa saMbhaLAI. je dizAthI avAja Avyo tyAM najara karI to hAthIne A tarapha doDato Avato joyo. surasuMdarInA sahAye AvelA sau jIva bacAvavA Ama tema doDI gayA. suranuM tyAM koNa belI! suramAM beThA thavAnI paNa tAkAta nathI to UbhI to kevI rIte thAya? doDI paNa kevI rIte jAya? surasuMdarI mahA mahenate hI sahI zakti bhegI karI beThI to thaI. tophAne caDelo hAthI vikarALa che. svarupa jene jotAM ja saunA hAMjA gagaDI jAya evo A hAthI rastAnI dhULa retIne uDADato surasuMdarI jyAM beThI che te tarapha ja dhasI Ave che. sura tarapha dhasI AvatA hAthIne joine dUrathI ciciyArI pADIne kahevA lAgyA, "re bAI! jhaTa UbhI thA! hAthI jo tArA tarapha ja Ave che". surasuMdarI sabhAna hatI. mahAvato ane subhaTo hAthIne kAbumAM levA ghaNAja prayatno karavA chatAM hAthI kAbUmAM bilakula Avato nathI. kinAre UbhelA loko bUmAbUma karI rahyA che, "re bAI! doDI A hAthI hamaNAM tArA soe varSa pUrA nAkhaze hamaNAM tane kacaDI nAkhaze." surasuMdarI azakta hatI. DagaluMya dUra khasI na zakI. bhaya thI kaMpI rahI che. AMkha ADA kAna daI dIghA. mukhamAMthI kroghanI javALA ane lAlaghUma netre hAthI satI sAme joI rahyA che. satInI paLavAramAM AMkha khUlIne bhayaMkara drazya jotAM AMkha mIcI dIdhI. satI dhaDaka dhaDaka chAtIe zrI navakAra mahAmaMtrane gaNavA lAgI ane potAnA karmane saMbhAravA lAgI. tyAM to hAthIe suranI kamare sUMDha vIMTALI lIdhI. satIe potAnI aMtima kSaNa ja samajI lIdhI. kSaNavAramAM amaranI yAda AvI gaI, re amara! tAro zo vAMka! mArA bAMghelA karme ja mane duHkhanI gartAmAM nAkhI che. namo arihaMtANe- ATalA zabdo satI bole teTalI vAramAM to hAthIe satIne kulanA daDAnI jema AkAzamAM uchALI. kinAre ubhelA loko eka dazya joI (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 86 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAramI cIsa pADI uThayA. paNa kare zuM? hAthI to suMdarIne uchALIne sAgaramAM mastI karavA paDayo. loko bolI rahyA che ke re A pApI hAthIe niraparAdhI asahAya bAine haNI nAkhI. te veLAe paradezI koi eka vahANa kinAre laMgara nAkhI ubheluM hatuM ane te ahIMthI upaDavAnI taiyArImAM hatuM. vidAya lai rahelA A vahANanA laMgara UThI gayA, saDha caDhI gayA. pavana anukULa hato. khAravAoe mAchalAM pakaDavA jALa vahANa upara bAMdhI rAkhela. havAmAM gothA khAte suMdarIno deha e jALapara paDayo.jo jALa na hota to satInA zarIranA TukaDA thaI gayA hota. paNa satIne keTalA duHkha veThavAnA che te to koNa kahI zake? vahANa te gatimAna thai gayuM hatuM. ghabAka karato avAja AvatAM vahANamAM rahelAM sau koI camakyAM jALamAM koI strI AvIne paDI che. khAravAoe jALane sAcavIne choDI strIne nIce utArI. sura to be pAna hatI. mAlikanI AjJAthI dAsIo satInI sevA karavA lAgI. jJAnI bhagavaMto kahe che ke pUrvasaMcita karma kaThora ane jo cIkaNA hoya ane jyAre te udayamAM Ave che arthAta e karma kope caDe che tyAre mAnavI pAmara banI jAya che mATe kahe che he mAnava! kayAre ya abhimAna na karIza. karma AgaLa koinuM ya cAlatuM nathI. karmanAvazathakI prANI jJAnI hoya ke ajJAnI hoya paNa te zuM karI zake? DhALa AThamI (dhana dhana te dina mAtaro, athavA karama na chUTe re prANIyAe dezI) karma zubhAzubha je karyA, viNa bhogavIe prANa, karama na chUTe re prANIyA, koDa-kalpa pramANa; mAna ma dharazo re mAnavI. e- AMkaNI- 1 jima jaga vAcharu, sahassAmAM, jananIne valagata; prAcIna karma karyA nike, tima kartAne dahaMta. mA. 2 cakrI suravara jinavara!, mAdhava ne baladeva; te paNa karame viDaMbiyA, daiva abala nikameva. mA. 3 karama vipAka kaTuka dANAM, Adisara arihaMta; AhAra na pAmyA karmathI, aMtarAya mahaMta. mA. 4 tapa karatAM mAyA karI, malli jina avadhAra; tIrtha kara pada pAmIyo, nArIno avatAra. mA. 5 saMgama gopAle kIyo, upasargaja rIsa; nAme mahAvIra jagapati, pADI karame cIsa mA. 6 surapati rupa vakhANiyo, te viNaTho tatakAla; sAta roga upanA sahI, bole upadezamAla. mA. 7 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaze varasa lage sahAAM, mAne du:kha apAra; deve para sA karI, cakrI sanatakumAra. mA. 8 subhUma sukha ati bhogave, SaTa khaMDanuM rAja; lobha thakI lavaNodadhi, bUDayo carama jahAja. mA. 9 sarva sparva dUra gayAM, lobhe lAja vinAza; mAghavatI duHkha bhogave, zyo karma vizvAsa. mA. 10 brahmadattane aMdho kIyo, karyA pApa aghora, kurumatI! kurumatI! bolato, mAghavatI duHkha sora. mA. 11 kRSNa pitA ne mIzvara guru, purI Rddhi samRddhi; DhaMDhaNa AhAra na pAmIyA, kRta karma prasiddha mA. 12 dazaratha dezoTo dIyo, juo karma vilAsa; lagra vaziSTha ApIo, rAma rahyA vanavAsa. mA. 13 laMkAnagarI rAjIo, rANo rAvaNa nAma; te ja pratApe Akaro, pragaTI bhUvi mAma. mA. 14 loka avaktA ANatA, cUkavatA citta je ha; navagraha rANe rAvaNe, pAye bAMdhyA teha. mA. 1 5 lAkha savA jasa dIpikA, kare arka rasoi; soma siMhAsana mAMDaNa, DhAle cAmara soi. mA. 16 kherA khale maMgala khaDo, vAMce guguru veda, khaga grahI rAhu rahe, kare arigaNa che da.mA. 17 budha dekhADe ArasI, ketu pakhAle thAla; panotI pANI gaLe, bAra kare rakhavAla. mA. 18 vidhi tA- ghara dAMTI daLe, e ka manA nizadiza; poLa grahI ubhA rahe, sura koDI tetrIza. mA. 19 nava durgA zubha AratI, utAre sA dhIra, jamarAjA rAvaNa ghare, "bheMso thaI bhare nIra. mA. 20 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavana bohare AMgaNuM! gaNapati kare rakhavALa, agani vastra pakhAlato, hari ANe kulamALa. mA. 21 brahmA purohita thApIo, padavI prati vAsudeva, nAme gailokya kaMTakI, sura DaratA kare seva. mA. 22 eka lAkha bAMghava bhalA, savA lAkha putra, sahasa batrIsa aMte urI, maMdodarI supavitra. mA. 23 koDa navANuM rAkSasA, kare oLaga raMga, saMjIvanI vidyA mukhe, raNamAM ripu bhaMga mA. 24 dasa mukha vIsa bhujA sahI, ekavIsa ghaNuM deha, trIsa sahastra varSa AukhuM, rANo rAvaNa teha. mA. 25 samudra vicAle aDo, drIpa rAkSasa joya, jalamAM ja joyaNa sAtaze, pahula-paNe dUra hoya, mA. 26 pohoLo joyaNa pAMcaze, navaze uMca pramANa, gaDha laMkA sohAmaNo, siMhA rAvaNa ThANa. mA. 27 e zivazAstramAMhi kahyo, sa viruddha nizamya te jo I meM bhAkhIyo, juTha sAca agamya. mA. 28 tihAM paNa jaI devaja naDayo, paDayo narakAvAsa, mAhanI karmanA vaza thakI, daza mastaka nAza. mA. 29 zreNika kaThapaMjara paDayo, mAgadheza kahAya, iha-parabhava duHkha bhogave, kizyo mAna grahAya. mA. 30 phalaka sahita e suMdarI, karI vara vikarAla, hai he gaja ghAta karI, paDI pota vicAla. mA. 31 bIjA khaMDa taNI kahI, eha AThamI DhALa, vIra kahe bhaviyaNa tuma, TALa karma jaMjAla. mA. 32 1-carmaratnarUpa vahANa, ra-sAtamI naraka, 3-sUrya, 4-caMdra, pa-pADo, 6-vALIne sAphasUphI karo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : he cetana! kudaratane tyAM nyAya che ke zubha ke azubha karma je baMdhAya che. tene bAMdhanAra ApaNe chIe. kartA so bhoktA karelAM karma potAne ja bhogavavA paDe che. bhogavyA vinA e karma kyAreya chUTatA nathI. viNa bhogavye karmathI bacavA mATe kroDa upAya karo to paNa karmasattA AgaLa kaMi ja cAlatu nathI mATe bhagavaMta kahe che ke he jIva! kayAreya mAna na karIza. mAna karavA vaDe zuM thAya? karmanA bhAre baMgha thAya. tethI sAvaghAna thaine karma bAMdhatA vicAra karaje. karmarAjAe tIrthaMkara bhagavaMtane choDyA nathI. to tArI zI visAta! kavirAja kahe che ke govALoyAnI pAse hajAro gAyonu ghaNu hoya. sAMje vanavagaDA ethI gAyone ghara bheLI karatAM... ghare rahelAM vAcharaDAM hajAro gAyomAM potAnI mAtAne zodhI tene vaLagI paDe che. tevI ja rIte pUrve bAMdhelA karmo udayakALe potAno kartA jyAM hoya tyAM pahoMcI jAya che ane vipAka batAvavAnA hoya che te batAve che. karme kone choDyA? koine nahi. - pachI cakravartI hoya ke indra, jinavara ke vAsudeva, baLadeva je koi hoya karma thakI sau viDaMbanAone pAmyA che. kharekhara! A jagatamAM nasIba kaho ke karma kaho e ja haMmezAM baLavAna che. karmathI baLavAna bIjuM koi ja nathI. karmanA vipAka ghaNA kaDavAche. prathama tIrthapati AdIzvara bhagavAna pUrvasaMcita aMtarAya karmanA udaye 13 mAsa 10 divasa sudhI AhAra na pAmyA. zrI mallinAtha bhagavAna potAnA pUrvabhave tapa karavA mATe mAyA karatAM tIrthakarapaNAmAM... paNae mAyAthI strIpaNAne pAmyA. mahAvIra paramAtmAne paNa karmarAjAe choDyA nathI. bhavAMtaranA bAMdhelA pApanA udaye, dIkSA grahaNa karyA bAda saMgame ghora upasarga karyA ane govALIyAe paramAtmAnA kAne khIlyA ThokyA. je khIlA kADhatAM jagapati dhI cIsa paDAi gaI hatI. mAnane dhAraNa koi na karazo. sanatakumAra cakravartI jenA rupanA vakhANa indramahArAjAe karyA. te vakhANane sahI na zakatA hai devoe cakravartInI parIkSA karI rupanuM abhimAna AvatAM cakravartIne ekI sAthe sAta sAta rogo utpanna thayA. A roga e 700 varSa sudhI cakravartIne pIDyA. abhimAna karatAM roganI prApti ne prazcAttApe saMyama grahaNa karyo. abhimAnane tyajI dodhuM ne AtmakalyANa karI lIdhuM. 1-sanatakumArane 16 roga thayA che evI paNa vAta Ave che. cha khaMDano mAlika subhUma cakravartI ATalI sAhyabI ochI paDatAM lobhanA vazathakI bIjA cha khaMDa jItavA potAnA carma ratnarupa vahANamAM besIne ghAtakIkhaMDe javA lavaNa samudramAM cAlyo. abhimAna hatu ke karoDo devo mArI sevA kare che. enI sahAyathI bIjA cha khaMDa jItavA e ramata che. paNa e abhimAna, e lobhe lAja na rAkhI. vahANane calAvatA saghaLA devo te veLAe AvA pAchA thayA. ane sAtamo khaMDa (bIjA cha khaMDano prathama khaMDa) jItava ne badale sAgaramAM DUbyo ane mAdhavatI nAmanI sAtamo narake jaine vAsa karyo. karamane zarama nathI. kyAreya karmano vizvAsa na rAkhatA. vaLI, brahmadatta cakravartI bhayaMkara ghora pApI, jeNe potAnI dharAne brAhmaNa vihoNI karI hatI te chellI ghaDIye potAnI pyArI strI kurumatI kurumatI (strI ratna) bolato marIne sAtamI nake pahoMcyo ne bhayaMkara duHkho bhogavI rahyo che. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 90 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenA pitA-3 khaMDanA adhipati kRSaNa mahArAjanI samartha rahelA che. samRddhino pAra nathI. bAvIsamA temanAtha bhagavAna jenA guru che, evA kRSNa mahArAjAno rAjakumAra je DhaMDhaNakumAra apAra riddhi siddhi choDIne dIkSA grahaNa karI. paNa pUrvabhavanA aMtarAya karma jabbara bAMdhelA, jenA udaye AhAra pAmatA na hatA. abhigraha hato mArI labdhie AhAra maLe to vAparavo. bIjAnI labdhie nahi. chevaTe to AhAra na ja maLyo. pUrva karelA karmanA vipAko kevA che? maryAdA puruSa zrI rAmacaMdrajIne gAdIe besavA mATe zreSTha ane uttama muhUrta zrI vaziSTha RSie batAvyA. karmavaza thakI te ja divase dazarathe rAmacaMdrajIne dezavaTo dIdho. vanavAsa javAnuM kahyuM. vaLI laMkApati rAvaNa rAyane duniyA sArI rIte oLakhe. evA rAjAno prabhAva kevo? tejavaMta tapelA sUryanA jevo Akaro, saghaLI bhUmine hAthavagI karanAra, rAvaNanI ANane cUkavatA, athavA ANane svIkAratA nahi tenI bUrI avasthA karato hato. vaLI kevo? mahAsattAdhArI rAvaNe navagrahane potAnA page dIdhA hatA. 16 hajAra vidyAo, sAdhanA meLavI hatI. savA lAkha dIvaDA jhaLahaLatA tenA darabAre. nava grahone judA judA kAma karavA paDatA hatA. rAvaNanA rasoDe sUrya rasoI kare, rAja darabAre rAvaNanA besavAnA siMhAsananI baMne bAju caMdra cAmara DhALe che, vAvaNI karelA kSetranuM rakSaNa maMgaLa kare che. rAvaNanA rAja darabAre nitya savAre vedapATha guru kare che. haMmezAM budha ArasI batAve che. rAvaNanA paganuM prakSAlana ketu kare che. zani haMmezA rAja darabAre pANI bhare ne gALe che. jyAre rAhu hAthamAM talavAra grahaNa karIne duzmananA gaNano cheda kare che. vidhiH rAtadivasa rAja rasoDe gharaghaMTI banIne anAjane daLyA kare che. 33 karoDa devatAo cokIdAra banIne laMkAnagarInA badhA ja daravAje cokI pahero bhare che. navadurgA haMmezAM rAvaNanI AratI utAre che. yamarAja haMmezA pADo thaIne pANI bhare che. vAyukumAra haMmezA rAjyanuM AMgaNuM sApha kare che. gaNezajI haMmezA rAvaNanuM rakSaNa kare che. agnikumAra haMmezA rAjya parivAranA vastrone dhuve che. hari haMmezA rAjabagIcAmAMthI phulo laIne phUlonI mALA banAvI Ape che. brahmA rAja darabAramAM rAvaNano rAjapurohita banyo che. AvA mahAparAkramIne puNyathI prativAsudevanI padavI maLe che. traNakhaMDano mAlika, railokya kaMTakInI sevA devo DaratA DaratA karI rahyA che. vaLI parivAra keTalo bahoLo? eka lAkha bAMdhavo che. savA lAkha putro che. aMtepuramAM batrIsa hajAra rANIo che. mukhya paTTarANI pade zIlavatI sadAcArI mahAsatI maMdodarI rahelI che. navvANu karoDa rAkSaso aharniza rAjAnI, rAjyanI khaDe page sevA karI rahyA che. vaLI saMjIvanI vidyA mukhya che jemAM evI aneka vidyAno dhaNI, je vidyAbaLe raNasaMgrAmamAM duzmana rAjAnA sainyane paLavAramAM bhAMgI nAkhato hato. vaLI rAvaNa kevo? jene dasa mukha che. vIsa hAtha rahyA che. UMcAI ekavIsa dhanuSanI che. 30 hajAra varSanuM AyuSya vALo che. mahAna puNyazALI, rAvaNanI nagarI kevI? samudranA madhyamAM rahelI che. 700 jojAna lAMbo, 170 jojana pahoLo - 900 jojana UMco evo A nagarIno pharato koTa rahelo che. A killAthI rakSaNa karAyelA A mahAna rAkSasadvIpa laMkAnagarIno mAlika rAvaNarAya hato. tenuM varNana ananya evA ziva Adi zAstromAM ghaNuM karyuM che. te varNana sAMbhaLIne ahIM meM lakhyuM che. sAcuM jUTha to kevalIgamya. arihaMta paramAtmAno parama upAsaka hato. bhAvimAM tIrthakara padane meLavavA vALo samartha rANo, paNa nasIba - durbhAgyanA vaza thakI, mohanIya karmanA vaze. sItA satInA haraNanA nimitte marAyo. daza maHka chedAyA ane narakAvAse pahoMcyo, jyAM bhayaMkara duHkho bhogavI rahyo che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magadheza zreNika vIra paramAtmAno parama bhakta, bhAviprathama tIrthaMkarapada prApta karyu che, jeNe evA mahArathIne paNa karmanA vipAko vaDe sagA dIkarAe lAkaDAnA piMjarAmAM pUryo. te paNa pApanA udaye marIne narakamAM cAlyo gayo. A bhavamAM chelle chelle ghaNuM duHkha bhogavyuM ane parabhavamAM paNa duHkha bhogavI rahyA che. to A surasuMdarI karmavaze zI visAtamAM? pATIyA sahita kinAre AvI hAthIe gaganamAM uchALI. he nasIba! tane dhikkAra che! hAthI vaDe pheMkAyelI ne nasIba thakI vaLI pAchI bIjI vAra vahANanA madhyabhAgamAM paDI. khAravAoe choDI jALa ne bacAvI bALa. Ama bIjA khaMDane viSe AThamI DhALane samApta karatAM kavirAja kahe che ke bhavya jIvo! tame sau A sAMbhaLIne karmanI jALane toDavAno udyama karo. * 92 dvitIya khaMDe DhALa AThamI samApta * (doharA) pravahaNapati tava dekhIne, mUrachAgata sA nAra; sIMce zItala nIrazuM, vaLI cetanA sAra. 1 mevA mIThAi dIe, bhakSaNa karavA teha; navi vaMche te suMdarI, karama viDaMbita jeha. 2 Aroge ati Agrahe, azana pAna te bAla; zrama apagamathI suMdarI, svastha thaI tatkAla. 3 potapati sA dekhIne, aMge vyApyo. kAma; nayana nacAve neha zuM, bole vacana virAma. 4 zaMkAnA zULa karyA nirmULa bhAvArtha : mahAsatI bebhAna che. kyAM chuM te khabara nathI. vahANanA mAlika trIne bhAnamAM lAvavA dAsIone soMpI. zItala pANI chAMTavA lAgI. vIMjhaNA vaDe pavana nAkhavA lAgI. ghaDI be ghaDInA prayatno vaDe kaMika cetanA AvatAM saLavaLI. ardhabebhAnamAM ''amara'' zabda bolIne vaLI pAchI murchA pAmI. 'amara' zabdano saMbaMdha-artha-dAsIo kaMija na samajI zakI. pravahaNapati vaLI pAcho dAsIo pAse AvIne A strIne jue che, pRcchA kare che. dAsI kaheche ke svAmin! thoDIvAra pahelAM bhAna kaMika AvatAM 'amara' eTalo ja mAtra 26 bolI, vaLI pAchI bebhAna banI gai che. ThIka! tame sau upacAra cAlu rAkhajo. mahAsatI mI surasuMdarIno rAsa Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satI strIne bhAnamAM lAvavA vividha prakAranA auSadhopacAra cAlu che. zarIramAM uSmA-garamI lAvavA kezara-kasturI paNa zarIre lagADI rahI che. vaLI thoDo samaya thatAM surasuMdarIe AMkho kholI. potAnI sevA karatI strIone joi. badhuM navuM lAgatuM hatuM. huM kyAM chu? tame koNa cho? suranA mukhethI ATalA zabdo sarI paDyA. mukhyadAsI bolI - bahena! tame gabharAzo nahi. kudarate tamane bacAvI lIdhA che. tame amArA vahANamAM cho. suMdarI vicAravA lAgI. huM ahIM kevI rIte AvI. mane.. mane.. to.. hAthIe... vAta yAda AvatAM suMdarIne AMkhe aMdhArA AvavA lAgyA. bahene! e vAta javA do. vicAro choDI do. AyuSyanA baLiyA tame, amArA vahANa uparanI jALamAM paDyA. tyAMthI tamane ahIM nIce utAryA amArA mAlikanA kahevAthI ame tamArI suzruSA karI rahyA chIe. have tame pUrA bhAnamAM AvyA cho jANI AnaMda. vArtAlApa sAMbhaLI zeTha kamarAmAM AvyA. kSemakuzaLanA samAcAra puchayA. AzvAsana ApyuM. sevAmAM be dAsI rahI. bIjI badhI cAlI gai. zramita thayelI A satIne mATe dAsI kesara mizrita dUdha ane pANI vagere Ape che. suMdarI kaija letI nathI. mIThAI-miSTAnna sAthe bIjuM bhojana paNa Ape che. suMdarI kaMI ja letI nathI. satI to vicAramAM garakAva che. ahAhA! karmanI viDabanA mane kyAM sudhI laI jaze? kyAM sudhI satAvaze? o niSphara hRdayanA amara! TApu para choDI te karatAM vahANamAMthI ja mane samudramAM dhakelI devI hatI ne! kaMIka vicAro AvatAM satInI AMkhe AMsu ubharAyAM. AMcaLe bAMdhelI poTalI, jemAM rahelI sAta koDI anAmata hatI. patinI thApaNa saMbhALI lIdhI. kaMIka svastha thaI sAme UbhelA zeTha dAsI Adi parivAsnA atizaya anugrahe kaMIka AhAra lIdho ane tRpta thaI. dhIme dhIme surasuMdarIne svasthatA prApta thaI. amarakumArane yAda karyA. kyAM haze? zuM karatA haze? satI patine kyAreya bhUle nahi. suMdarIne svastha joine zeTha Avyo. savAre zeThano cahero je joyo hato, te karatAM atyAre cahero satIne judo lAgyo. saMsAsmAM puruSonI AMkho strIonA rupa ane sauMdarya pAchaLa lubdha ja hoya che. satIne Aje zeThanI AMkhamAM vikAra dekhAyo. vicAravA lAgI ke ahIMyA paNa mAruM zIla kema raheze? kema sAcavIza? have sura sAvadhAna thai gai. enuM haiyuM ThaMDakatuM hatuM. potAnA karmane raDatI hatI. zeThanA zarIre suMdarIne jotAM kAma vyApyo. bhayaMkara vAsanAthI bhUkhyo banelo zeTha satIne kahe che - he suMdarI! tuM kuzaLa che ne? tuM to mArA mATe sarjAyelI che. tethI ja tuM mArA vahANamAM AvI. brahmAe mArA mATe ja tane ghaDI che. AvA prakAranI vANIne bolato zeTha kaTAkSabANane pheMkato nayanone nacAvato suMdarI najIka AvI gayo. DhALa navamI (pApasthAnaka kahe sAtamuM zrI jinarAja e - e dezI) madhura sukomala vacane zeTha bolAvato, Apa calyo para-cAlaNa bhAva jaNAvato; satIya taNe mana kiMpi na bhAve te sahI, kahe jaladhimAM nAMkho mata rAkho ahiM. 1 Age zeTha huo eka anAtha vyApiyo, pravahaNa bhAMgyu jalamAM bUDyo pApiyo; pUrva caritra kahyuM savi mUlathakI tiNe, te nisuNI sati-keDa tajI tihAM tatakhiNe. 2 (mahAsatI zrI surasuMdharIno rAsa) (93) Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sovanakula nagare te leine AvIyo, eha vicAra kubuddhi karI saMbhAviyo; ehazuM avara vicAra, te karavA dohilo, ehane vecI dravya karuM have bohalo. 3 Ima citta ciMtavI, zeTha grahI surasuMdarI, nirlajaja cahaTAmAMhi, jaI vecaNa dharI; INa avasara eka gaNikA paMthe jAvatI, vinayavatI tanu zobhita rupa lIlAvatI. 4 ru5 dekhI kumArInuM vezyA ciMtave, nirupama kumarI eha maNue navi saMbhave, jima tima karI mujha maMdira ANuM suMdarI, sA mUla pUche zeThane Ima nizcaya karI. 5 zeTha kahe suNa vezyA satya vacana ichyuM; lakSa sevAmAM na dIuM oche vittazuM. lakSa savA tasa ApI suMdarIne grahI, nija gehAgata tahe ANaMde gahagahI. 6 kahe vezyA suNa vaccha zikhAmaNa suMdarI, aMga thakI savi AratI dUre pariharI; Arogo nita je mana bhAve te sahI, sovana khATa hIMcoLe khelo ghara rahI. 7 vaccha karo jalamajajana mala varjana karo, dIpa anaMga maha5 tanu cIvara dharo; tilaka dharo nija mastaka ne trAMjana karo, caMdana-lepa tana-bhuSaNa bahulAM dharo. 8 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara-kaMkaNa mukha-tAMbUla adhare 2katatA, jima kAmI nara dekhI citta AsaktatA; nava nava veza karI sukhamAM dina jo gavo, managamatA narazuM yauvanasukha bhogavo. 9 "karNa - vidagdha vacana ni suNI vezyAtaNA, cittA ciMte sA bAla karama duHkha ati ghaNAM, jamavaza paDiyo prANIo pA5 samAcare, sukha duHkha sahatAM roSa kizyo para upare. 10 nAvyo karamano che ha hajI kAMi mAhare, dhiga dhiga saukhya surupa ati e mAhare, dhiga dhiga yauvanaveza viSaya anale dahI, viSaya taNo vizvAsa na karazyo nara kahI. 11 vasaMtapure siMhasena narAdhipa aMgajA, sukumAliko nAme rupa surupajA, zazaka bhazaka doi bAMdhava sA vanamAM ThavI, kAma taNe vizvAse viDaMbI sAdhavI. 1 ra upade za mAla rasAla vizAla kathA kahe, dhim muja yauvana veSa karamA kima navi dahe; kimati na galio garbha udarathI mAtano, kAM dIdho avatAra, karama-duHkha- dAtano. 13 kAM navi sarajI chAra na cukyuM pAlaNuM, bahira na de bhuvi kyAM pAmI duHkha jANuM, kAM navi Te "aMbara duHkhiyA upare, daivataNe zira dATa ke duHkhiyA nahi mare. 14 surasuMdarIne rAse bIjA khaMDanI, navamI DhALa kahI e zIla akhaMDanI; 2hI paravaza nija zIla juo kima rAkhaze. vIra kahe vIratAMta te AgaLa dAkhaze. 15 1-kAnane bALI nAMkhe tevA, 2-AkAza. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : gulAmonA bajAre.. saMdhyA DhaLI rahI hatI. kudaratI zobhA nihALatI, potAnA karmanI lIlAne vicArI rahI che. zeTha paDakhe kyAre AvI ubho? khabara nathI. amarane saMbhAratI, karmane vidAratI satInA AMkhe AMsu ubharAyAM. zeTha pUchavA lAgyo - suMdarI raDavAnuM kAraNa? madhura ane sukomaLa vacanothI bolAvato vikArI banelo zeTha nayano nacAvatAM kahevA lAgyo. huM tAro chuM mArI saghaLI saMpatti tArA caraNomAM samarpita karIza. mArA hRdayamAM tAruM ja sthAna che. bIjAnuM nahi. ema bolato bolato satInI najIka pahoMcI gayo. satI tarata dUra khasI gai. manamAM vicAryuM ahIM paNa mAruM zIla jokhamamAM che. chatAM sAhasa to karavuM ja paDaze. zeThane kahevA lAgI - he he bhAI A zuM bole che? tamArI mAnavatAne pAMgaLI na banAvo. zeTha - tane duHkhI joine mAruM haiyuM kaMpe che. surasuMdarI :- he bhAI! viSayavAsanA rupI pazunA zikAra na bano anAtha nArInA AMsu prati sahAnubhUti dAkhavo. pAzavIvRtti dAkhavatAM kudarata badalo Ape che. nirAdhAra evI huM tamArI Azrita bahena chuM. AnI pahelAM paNa huM vahANamAM hatI. vahANano mAlika tamArI jema ja mArI pAchaLa pAgala banyo. kAmAtura banelo zeThe mane satAvatA jIvitane khoyuM. acAnaka AMdhI tuphAna caDI AvyA. kudarata kope tyAre koInIye banatI nathI. zeTha! saDha tUTyA, dora tUTyA. vahANa tUTyuM ane zeThe parivAra sahita jaLa samAdhi lIdhI. huM paNa samudramAM paDI hatI. mane vahANanuM pATiyuM maLatAM bacI gaI. nIca zeThathI chUTI. hAthInA sUMDhathI chUTI AvI paDI tamArA vahANamAM. zeTha! koIne satAvavAthI sukhI thavAtuM nathI. A rIte pUrve thayelI zeThanI dazAne kahI rahI che. surasuMdarInA te zabdonI gherI asara thai. bole che : bahena! mane kSamA karo. mArA jAgI UThelA vikAra badala pastAuM chuM. have tamane nahIM satAuM. AgaLa koi zahera Avaze tyAM tamane mUkI daIza. suMdarI vicAre che ke, zuM A pazcAtApa sAcA hRdayanohaze? ke pachI bhUtakALanA prasaMgane anusAre bhayano? paNa pachI suMdarI sAme zeThanuM vartana badalAI gayuM. kyAreka kyAreka kuzaLatA pUchavA Avato. suMdarInA kahevA anusAra pralayanA bhayathI malina vRtti dAbI dIdhI hatI. yauvanAnA rupane pIdhuM nahi to kaI nahi paNa ene to javA daUM nahIM. zahera Ave pachI vAta. nAkhudAe samAcAra ApyA - he zeTha! sau samudramAM kaMTALyA che. kaMTALo dUra karavA AvatI kAle savAre sovanakula nagara AvI jaze. A samAcAra sAMbhaLI sau rAjI thayA. zeTha suMdarI pAse A samAcAra kahevA mATe Avyo. te bena! AvatI kAle ApaNA vahANo sovanakula nagaramAM pahoMcaze. "mane tyAM utArI daiza". surasuMdarI - bhAi! tamAruM kalyANa thAo. tamAro upakAra nahi bhUluM. zeTha potAnA sthAne cAlyo gayo. tyAM jaIne vicAre che ke mane maLeluM amUlya strI ratna mane kAma na AvyuM. to ThIka! maphatamAM javA nahi dauM. vaLI satI pratye zeTha zaTha ane nirdaya banyo. bajAramAM jaIne vecI tenA mUlya karI lauM. sovanakulanagara AvatA vahANe laMgara nAkhyA. sau kinAre utaryA. nirlajja banelo zeTha surasuMdarIne laIne bajAramAM gayo. satIne khabara nathI ke ahIM mAnavanI harAjI bolAya che. gulAmano vepAra thAya che. te to eka bAjue UbhI che. te vakhate nagaranI prakhyAta gaNikA tyAMthI nIkaLe che. ne A suMdarI tenA jovAmAM AvI. satInuM rupa jotAM ja aMjAI gaI. vicAre che ke A strI koNa haze? dUra UbhelI gaNikA suMdarIne eka nigAhe joI rahI che. AvuM 5 to deva kanyAnuM hoya, mAnava kanyAnuM AvuM 5 meM joyuM nathI. AvuM kanyAratna jo mArA mahele Ave to! koI paNa upAya A kanyAne meLavI levI. jethI karIne, jenI pAchaLa aDhaLaka saMpatti cAlI Avaze. gaNikAe tapAsa karAvI ke A strIno mAlika koNa? cokI karatA zeThane dUrathI joyA. izArA vaDe eka tarapha bolAvIne strInA mUla puche che. zeThajI! tamArA mAlanI kiMmata bolo! zeTha - he gaNikA satya kahuM chuM ke savA (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkha mudrA! juo! A sthaLe suMdarInA dehanuM lilAma. vezyA kahe, tame ghaNI kiMmatta mUkI. zeTha - savA lAkha eTale savA lAkha. eka paNa mudrA temAMthI ochI na lauM. vezyA H bhale. vezyAe savA lAkha mudrA gaNI ApI. zeTha laine svAnA thai gayo. kudarata kahevA lAgI - o narAdhama! tArA Azraye AvelI pavitra nArIne Akhare A sthittimAM mUkI rupane tArAthI lUMTI na zAyuM eTale tene bajAramAM lUMTavA mUkyuM? sovanakulanagaranI prakhyAta vaibhavazAlI vezyAne tyAM vecI dIdhuM. dhikkAra che tane! he suMdarI! tArA nasIbamAM keTalA saMkaTo sahavAnA bAkI haze! koNa uttara Ape? surane khabara nathI ke mane ahIM vecavA mATe UbhI rAkhI che. teno sodo to dUrathI thai gayo hato. have gaNikA suMdarIne kahe che cAla mAre ghare. AgaLa gaNikA ane pAchaLa suMdarI cAlI rahI che. bajAramAM ke rastAmAM suMdarI UMcI najare kyAMye jotI nathI. manamAM zrI navakAra maMtrano jApa cAlu che. havelI pahoMcyA pachI vezyAe dAsIne suMdarI soMpI. ne badhI vAta samajAvI dIdhI. ne suMdarIne paNa kahevA lAgI. he beTI! sAMbhaLa haiyethI duHkhane taddana visarI jA. mAre ghare have nirAMte rahevAnuM che. te aneka prakAranA duHkho ane viDaMbanAo veThI che. patie tane choDI dIdhI che. have ahIM svastha thA! sau sAravAnA thaze. sAMtvanayukta vacano sAMbhaLI surane kaMika TADhaka vaLI. he dIkarI! ahIM have tane koi duHkhI karI zakavAnuM nathI. managamatA bhojanane Arogo. tAca thAkane dUra kara. mArA mahelamAM senAno hiMDoLo che. mana mAnyA jhule tu jhula. hIMcakA khAva. ATalA divasanI zramitanuM sugaMdhI telanuM majjana karAva. ane sugaMdhIdAra pANIthI snAna kara. mAre tyAM mUlyavAna hIranA UMcAM cIra-rezamI vastro che te paridhAna karo. he beTI! kapALe kuMkumanuM tilaka karo. AMkhe kAjaLanuM AMjana karo. vaLI tArA zarIre tane managamatAM mArA bhUSaNa alaMkArane pahera. A khajAnAmAM je vastra AbhUSaNa che te dIai tArA mATe che. vaLI zarIra para caMdananuM vilepana karo jethI tane zItaLatA prApta thAya. A pramANe vezyAe suMdarIne kahyuM. dAsI surasuMdarIne snAna karAvavA snAnAgAramAM lai gai. surasuMdarIne khabara nathI ke A konuM ghara che? dAsI sAthe snAnAgAre jatAM manamAMthI Aha nIkaLI gai. oha! amara! tane zuM khabara ke mAre Thera Thera parAyA gharamAM bhikhArInI jema rahevuM paDaze. saMpUrNa sagavaDatAnA kA2Ne suMdarIe mukta manathI snAna karyu. ane zramane dUra karyo. vaizyAnA kahevA pramANe dAsIe mUlyavAna raMgIna vastro, alaMkArano thALa vagere lAvIne suMdarIne ApyA. surasuMdarIe nA pADI. he bena! svAmI viyoge mane A kiMmatI vastro alaMkAra na zobhe. paheravAnI nA pADI. sAdA vastro ane saubhAgyano zaNagAra - cAMllo karyo ane sAdA kaMkaNa paheryA. gaLAmAM sAdI kaMThI paherI. potAnA purANA kapaDAM saMbhALI lIdhAM. jene cheDe sAta koDI hatI. te paNa potAnA AMcaLe bAMdhI dIdhI. zarIrathI pavitra banelI suMdarI kamarAnA eka khUNe besI zrI navakAra mahAmaMtranuM ArAdhana kare che. zAMta cittathI paramAtmAnuM smaraNa kare che. A bAju dAsI potAnI akkAne samAcAra Ape che ke suMdarI taiyAra thaine beThI che. vezyA nayano nacAvatI, hasatI ramatI suMdarI jyAM beThI che tyAM Ave che. te veLAe sattInuM dhyAna paNa pUrNa thayuM hatu. tyAM AvelI akkAne hAtha joDIne namaskAra karyA. sAdA vastra joine dAsIne kahyuM ke dIrIne A kapaDAM? dAsI kahe meM ApyA paNa suMdarI kahevA lAgI mA! mane A vastro ja zobhe. bIjA nahi. akkA hevA lAgI - beTA! tAre to sole zaNagAra sajavAnA che. hAthamAM kaMkaNa, hoThane lAla raMga karavA mATe tAMbUlane lyo. navA navA vezanuM pariAna karavAnuM. tethI tArA A suMdara zaNagAre jagatanA puruSo tane joine vadhu Asakta thAya. tAruM yauvana khIlakhIlATa che. dhanavAno, rAjakumAro, Adi tArA caraNa maze. ane tuM paNa managamatA mANasonI sAthe A yauvananA sukhane bhogavIza. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 63 7 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnane dajhADe evA zabdo sAMbhaLI suMdarIthI sahaja rIte oha bolAI gayuM. he mA! tame A zuM bolo cho? vezyA bolI - mane okhaLatI nathI. kema? huM A nagarInI gaNikA chuM ne vahANavaTiyAe tane ahIM savA lAkha mUlathI vecI dIdhI che. meM tane mUla ApIne kharIdI che. mATe tAre mAruM pada sAcavavA taiyAra thavuM ja paDaze. tArA caraNomAM mAruM sakala sukha, saghaLI samRddhi sarvasva kIrti huM arpaNa karIza. surasuMdarI sAMbhaLI na zakI. AgaLa kahevA lAgI - nahi mA! AgaLa na bolo - AvA sukha saLagI jAo - AvA vilAso phanA thaI jAo. vezyA cAlI gaI. suMdarI ekalI paDI. ghaDIvAra mATe vicAravA lAgI. re zeTha! A niraparAdhI nArInuM paisAthI lIlAma karIne gayo? tane jarAye dayA na AvI. he kIratAra! vezyA paNa eka strI che ne! enA haiye paNa mArA tarapha karuNA AvatI nathI. he karmarAjA! haju mAre keTalAM duHkho veThavAnA che? keTaluM rakhaDavAnuM bAkI haze? yamarAjAnA vazamAM paDelo prANI jema ghaNAM pApa AcaraNa kare che to zuM mAre ahIM e rIte pApanuM AcaraNa karavuM paDaze? pUrvakRta pApanA phaLone bhogavuM chuM. ne haju keTalA pApo bAMdhIza. sukha duHkha karma anusAre udayamAM Ave che. to te cetana! zA mATe bIjA upara roSa karavo. hajuye pUrvabhavamAM bAMdhyA mArA azubha karma bhodvAI gayA nathI. re jIva! bhavAMtare bAMdhatA vicAra na karyo ane have saMtApa kare zuM vaLe? he deva! dhikkAra che A mArA rupane? je rupathI sukha sAhyabI bhogavavA rAjakuLa huM avatarI. zreSThIvaryane tyAM paraNI. Aja e rupe mane duHkhI duHkhI karI nAkhI. mArA rupa sAthe thana thana karatu yauvanavaya che. jethI jonArato mArA rupa ane yauvana para mugdha banI jAya che ane te puruSo na AcaravAnuM AcaraNa karI bese che. jagatanA jIvo kyAreya AvA viSayo para vizvAsa na karazo. nahi to mArI jema sau koinA hAla be hAla thai jaze. strIonA hAla kevA thAya che? vasaMtapura nAme nagara hatuM. te nagarIno rAjA siMhasena, tene sukumAlikA nAme svarupavAna rAjakuMvarI hatI. kuMvarI pachI rANIe be putrone janma Apyo. temanAM nAma zazaka, bhazaka rAkhyuM. pUrvanA prabaLa mohanIya karmanA kSayopazamathI traNeya vIraprabhunA mArge saMcaryA. bena sAdhvI atizaya svarupavAna hovAne jyAM jAya tyAM badhA ja jovA Ave. tethI baMne bhAio sAthe bena-sAdhvI vicare che. tethI potAnuM rakSaNa thAya. tapa paNa ghaNA AkarA kare che. ekAda vihAra karatAM jaMgalamAM benane tarasa lAgI. bhAi pANInI talAza karavA jAya che. atizaya tRSAe sAdhvI muchita banI gayA. benanI A dazA joi baMne bhAI samajyA ke bena have jIvatA nathI. pANI vinA prANa nIkaLI gayA che. tethI jaMgalamAM te jhADa nIce mUkI dIdhI. AgaLa vihAra karI gayA. pAchaLathI koi sArthavAha potAnA kAphalA sAthe tyAMthI nIkaLyo. sAdhvIne joyA. tenA rupane jotAM, aMjAI gayo. tapAsa karatAM khabara paDI ke bebhAna che. sArthamAM UMcakI lIdhI. upacAra karyA. bhAnamAM AvI. karmavaze sArthavAha AgaLa kaI na cAlyuM. ne kAma paze paDelo ne rupamAM pAgala banelA sArthavAhe potAnI strI banAvI. A kathA ghaNA vistArathI upadezamALAmAM lakhAI che. Ama vicAratI vaLI potAnA karmane niMdatI yauvanavayane dhikkAratI rahI che. vaLI vicAre che ke jo ATalA adhora karma hatA to he kiratAra! mane mArA mAtAnA garbhamAM gALI nAkhavI hatI. janma zuM kAma Apyo? azubha karmanA jhADa UgavAnA hatA to mane avatAra zA mATe Apyo? surasuMdarI hatAza thaIne vezyAnA mahelanI pAchaLa dIdhelA suMdara kamarAmAM beThI che. ne kaMika vicAra karI rahI che. zuM karu? hAya! huM chAra (rAkha) rupe utpanna kema na thaI? athavA pAraNAmAM mAe suvaDAvI tyAre pAraNuM tuTI kema na gayuM? tuTI gayuM hota to marI jAtane. vaLI te karatAM garbha thakI bahAra na AvI hoya to A pRthvI upara AvI duHkhanI paraMparA na pAmatane? A duHkhIyArI upara AkAza paNa na tUTI paDyuM? he karmarAja! AvA duHkhIyArA upara hada uparAMta duHkhano dATa vALane jethI du:khIyArA marI jAya. bhAre kama huM duHkhano ghaNobhAra mAthe paDatAM maratI nathI. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 98) Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surasuMdarI potAnuM zIla akhaMDapaNe pALI rahI che. vezyAne tyAM AvI che. satI mahAsaMkaTamAM che. ghaNuM vicArI rahI che. A pramANe bIjA khaMDanI navamI DhALa pUrNa thai. paravaza paNuM hovA chatAM satI potAnA ziyalanuM rakSaNa kevI rIte karaze te pU. vIravijayajI ma. sA. have AgaLa kathAne kaheze. satI vIra thaIne kevuM rakSaNa kare che. te have jojo. dvitIya khaMDe navamI DhALa samApta (doharA) surasuMdarI Ima ciMtave, kizya kare kiratAra; paravaza zIyala na ugare dhi dhir muja avatAra. 1 zya vaza rAMkapaNuM bhaluM, zyo pavaraza raMgarola; vara potAnI pAtaLI, kizyo parAyo ghola. 2 vezyAne vaLatuM kahe, gAya divasa ma kahIza, muja AgaLa e vAtaDI pache samasta karIza. 3 jo mujazuM ati mAMDazo, to tanuM tyAga karIza, muja duHkha visarAye thake, pache samasta karaze. 4 ima nisuNI gaNikA tihAM, valatuM na vadI kAMya; ima ciMte sA anukrame, kArya samasta ja thAya.5 anukrame paracitta bhIMjIe, kapaTe zaTalu haNAya; anukrame dvIpa vaza hue, salile zaila khaNAya. 6 1-pANIthI parvata khodAya. bhAvArtha: sovanakulanagarI, vaLI nagarayoSitAnI havelI. vezyAnA kArAgAramAM rahelI mahAsatI surasuMdarI vicArI rahI che. divasa pUro thavA Avyo che. zrI navakArane paLavAra paNa na bhUlatI. satI potAnA avatArane dhikkAratI thakI svagata bolI rahI che. aI mAru zIla zo raheze? mArA zIlanuM rakSaNa kaI rIte karIza? zIla rakSaNa mATe jo garIbAi maLatI hoya to mane maMjura che. paNa ahIM paravazapaNe paisAnI choLo uchaLatI dhanikanA ghare zIla vinAnuM rahevuM nakAmuM che. AvI parAyI vezyA mane zI rIte jIvavA deze. ThIka! je thAya te paNa mArA zIlanuM rakSaNa karIza. he zAsana deva! mane sahAya karajo. navakArane gaNatI thakI rAta purI karI. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 99 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAra paDatAM satI to paramAtmAnA dhyAnamAM lIna che. dAsI AvIne joI gaI. dhyAna puruM thatAM vezyA AvI. re bahanA! mArI vAta vicArI lIdhIne! have A mAro rasto apanAvye ja chUTako.. mArA mUla ApelA vasula karavA ja paDaze ne? vAta sAMbhaLI surasuMdarI kahevA lAgI- he akakA! mArI AgaLa tamArI vAta je karavI hoya te vAta traNa dina pachI kahejo. satI manathI majabUta thaine bolI rahI che. upAya sujatAM vaLI vAta kare che. jo traNa dina aMdara AvI vAta karazo, mArI pAse koI kAma mAMgazo to sAMbhaLI lyo. huM mArA prANa tyajI daiza. aNadhAryuM AvI paDeluM mAruM A duHkha jayAM sudhI visarI na jAvuM tyAM sudhI kaMI ja kahezo nahi. duHkha visare pachI tame je kahezo te karIza. strInA khumArIbharyA zabdo sAMbhaLI vezyA stabdha banI gai. javAba na ApatAM maunapaNe satInI vAtano svIkAra karIne UbhI che ne manamAM vicAryuM ke baLathI kArya pAra nahi paDe. kaLathI kAma levuM paDaze. ema ciMtIne tyAMthI cAlI gai. jo sAmI vyakitane jItavI hoya to prema pAtharavo paDe. premathI jItI zakAya. to dhAryuM kAma pAra pADI zakAya. kapaTa kaLAthI zatru haNI zakAya che. hAthI jevo hAthI paNa krame karIne vaza karAya che. vaLI parvatane paNa ogALavo hoya to pANInA satata mArathI ogALI zakAya che, paDI naMkhAya che. e ja rIte A strIne (surasuMdarIne] paNa vazamAM levA kaLathI kAma levuM paDaze. DhALa dasamI (pUra hoe ati ujaluM re... e dezI) surasuMdarI have ciMtave re, kIdhAM karma aghora; kiNa AgaLa kahuM vAtaDI re, karame pAmI kaThore re. bhaviyAM! karmataNI gati joya, karame sukhaduHkha hoya re, bha. karama samo nahi koya re bhaviyAM... e... AMkaNI. 1 karame vecANI ihAM re, vezyA durjana saMga; khala pAse rahatAM thakA re, zIyala taNo hoya bhaMga re. bha. 2 e kAdaza saMyogathI re, pAme jagata vinAza; kumaMtrIthI narapati re, munivara lobha nivAsa re. bha. 3 putra vakhANe unamati re, vidyA viNa dvija jAta; kunaMdanathI kula nahi re, dveSe maitrI - prapAta re. bha 4 lAja nahi madirAzraye re, nidhaNiyAto kheta, kaMta vihuNI kaMtayA re, vitta pramAda niketa re bha. 5 durjana khala sevA thakI re, viNase zIla mahaMta re; chidra sahitanA saMgathI re, jhallarI duHkha lahaMta re. bha. 6 (mahAsatI zrI surasuMdharIko sasa) Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyA - vasu- alaMkRta tanu re, paNa che durjana jeha; maNiye bhUSita ahipati re, zuM na kare bhaya teha re. bha. 7 hasta sahastra karI thakI re, turagathI daza araneza, "zakaTathI thakI kara paMcaSA re, durjanathI paradeza re. bha. 8 lahI avasara satI ekalI re, nAThI deha sameta; pura bAhira calI ekalI re navapayajhANa saMketa re. bha. 9 INi avasara eka pekhIyo re, moTo draha vikarAla; jalabRta maccha ghaNAM tihAM re, dIe uchalatA phAla re. bha. 10 sA ciMte muja jIvatAM re, zIyala nahi lavaleza; paredeze abalAtaNuM re, vin dhik yauvana veza re. bha. 11 agni praveza karI mare re, jaladhi jhaMpe sAra; paNa jIve vrata bhAMgIne re, dhir dhim tasa avatAre re. bha. 12 Ima ciMtI abalA tihAM re, parameSThI samaraMta; samarI zAsanadevatA re, jhaMpApAta karaMta re.bha. 13 maccha taNA mukhamAM paDI re, paNa navi dADha lagata; te maccha dhIvare kADhIyo re, jANI pAra atyaMta re. bha. 14 yatane maccha te che dIyo re, kADhI nArI vizeSa; ciMtI raMbhA urvazI re, dekhI rupanI rekha re. bha. 15 zItala vAyu pracArathI re, svastha karI sA nAra; bheTa karI jaI rAyane re, raMjayo rAya apAra re. bha. 16 surasuMdarInA rAsano re, bIjo khaMDa rasAla; zubha guNa saMcita e kahI re, tehanI dazamI DhAla re. bha. 17 1-zeSanAga, 2-hajAra, 3-hAthI, 4-hAtha, pa-gADuM, 6-pAMca cha gAsI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sovanakula nagaramAM bhAvArtha : karmanI lIlA nyArI che. karmavaza paDelA AtmAo ghaDImAM UMce caDAve ane ghaDImAM nIce pachADe che. karmAdhIna banelI caritranAyikA surasuMdarI potAnA kaThora ane aghora karmane vicArI rahI che. he bhavyajIvo! karmanI gati juo! karamathI sukhaduHkha maLe che. A jagatamAM sauthI baLavAna hoya to eka karmarAjA. tenA paMjAmAMthI chUTavuM ramata vAta nathI sarvathA karmano kSaya karIe to karmanA paMjAmAMthI chUTAya. to ja A jIvAtmA zAzvavata parama sukhane meLave che. re cetana! te bAMdhyA karma - te karmane anusAre huM ahIM vecAI gaI. ane A vezyAnA saMkajAmAM bhayaMkara sapaDAI chuM. A durjananA saMge mArA zIyaLanuM zuM? kharekhara! jagatamAM kAmIjano durjana kahevAya che. tenA saMgathI mArA zIyaLanI hAni thaze. he deva! huM zuM karuM! kharekhara! A jagatanA loko agiyAranA saMgathI vinAza ne pAme che 1 kumaMtrIthI rAjA. 2 lobha thakI munIvara, vakhANa karavAthI putra, putra uddhata thAya) 4 vidyA vinAno brAhmaNa (ajJAnatAthI brahmaNa ) 5 kuputrathI kula 6 IrSA-dveSa thI mitratA, 7 dArunA AzrayathI (sevana thI) lajajA, 8 mAlika vagaranuM khetara, 9 pati vinAnI patnI (vyAbhIcArINI banI jAya.) 10 pramAda thakI dhana, 11 durjana nI sevAthI zIla-vinAza thAya che mATe agiyArano saMga na karavo. vaLI nAnA evA chidra thI jhallarI-jhAlara paNa moTA duHkhane pAme che. vidyA ane dhanathI zobhato dhanavAna paNa jo duSTa-durjana hoya, maNithI zobhato phaNIdhara, - A badhAno kayAreya vizvAsa na karavo. A sarvathI DarI ne dUra rahevuM. hAthIthI hajAra hAtha, ghoDAthI dasa hAtha,gAMDAthI pAMca-sAta hAtha, dUra rahevuM paNa durjana thakI to paradeza - ghaNA dUra rahevuM. kayAreya najIka na rahevuM. surasuMdarIe traNa divasanI avadhi mAMgI lIdhI. traNa divasamAM akka maLavA, paNa AvI nathI te taka laIne suMdarIe ahIthI nAsI javAno upAya vicAryo. be divasamAM satIe mahela thakI kyAMthI avAya javAya, daravAjA vagere joI lIdhA, trIjI rAtrI e, vezyA dAsa-dAsI parivAra nidrAdhIna hato. havelImAM aparva nIrava zAMti hatI. te samaye satI potAnI sAthe zIyaLa ane sAhasa laIne navakAra maMtrane gaNatI mahela nA daravAjA kholIne dhImI gati e cora pagale havelInA cogAnamAM AvI. mahelamAMthI nIkaLI jatAM kaMIka svastha thatAM AgaLa cAlI. pAMdaDAM page athaDAtA avAja thayo. jhApe beThelo vRddha cokIdAra jAgato ja hato. avAja thatAM paDakAra karyo. koNa? satI kahe, eka abhAgaNI strI. atyAre ahIMyA kema? satI kahe, bhAI! mArA para dayA karo. surasuMdarInI vANImAM vyathA ane haiyAmAM darda hatuM. cokIyAtanA hRdaya para gherI asara thavA lAgI. surasuMdarI - AgaLa bolavAnuM cAlu rAkhyuM-bhAI! tame sajajana dekhAo cho. eka bahenanI zIyaLa sAcavavA madada karo. mane A pApanA gharamAMthI bacAvo. jinezvara deva tamAruM bhaluM karaze. Aje nahIM bacAvo to kAle mArI jIMdagI nahIM hoya. bhAI mane bacAvo... mane bacAvo. strInA zabdo sAMbhaLI cokIyAta pIgaLI gayo.ane surasuMdarI A vRddha cokIyAta nI sahAya thI jhAMpAnI bahAra nIkaLI gaI. satI e chUTayAno zvAsa lIdho. haiye TADhaka thaI. vRddha cokIyAta ne paNa dayA AvatA gAmanI bahAra sudhI mUkIne bIjA gAme javAno rasto batAvI vRddha cokIyAta ghare pAcho vaLyo. zIyaLa-sAhasa sAthe che jene, haiye navakAra che jene madharAte aMdhakAra vacce satIe pravAsa zaru karI dIdho. pati viyogI, aneka saMkaTone sahana karatI, ughADA page, sAtha sahakAra vinA, nasIba jayAM laI jaze tyAM javA nIkaLI paDI.jenA haiyAmAM sukha zabda dezavaTo lIdho hato, te satI navakAra maMtrane gaNatI cAlI jAya che. jenA pitA rAjA hatA. jenA prati pAse abajo nI dolata hatI, hAla to anAtha evI surasuMdarI AMsune sAratI vananI vATe cAlI jAya che. navapadarUpa navakAranA dhyAna mAM saMketane pAmatI jaMgalanI keDIe cAlI jAya che. rAta vAsamAM pUrI thatAM paroDha (mahAsatI zrI surasuMdarIno sasa) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavA AvyuM che vinA vilaMbe satI cAlI jAya che. sonerI savAra thavA lAgI che. satIne tenI paNa paravA nathI. satImukha jovA bhamato sUrya udayAcale AvatAM uSArANI vadhAmaNAM laine AvI che. te paNa satIne mAnya nathI. tenuM mana navakAramAM che. rasto kApe jAya che. avirata paNe AkhI rAta cAlI. tethI surasundarI ghaNI ja thAkI gaI che. tyAM to dUra sudUra bhavya mahelonA zikharo dekhAyA. jaMgala pUruM thayuM. vastImAM AvI. nagarajano AvatA jatA dekhAyA. suranA haiye kaMIka TADhaka thai. tevAmAM surasuMdarIne zAMta vizALa svaccha pANIthI bharapUra sarovara dekhAyuM. tenAthI nagara thoDuM dUra hatuM. vahelI savAra hovAne kAraNe mANasonI avarajavara ochI hatI. tApa ane saMtApathI paNa thAkelI hatI. dhIme dhIme cAlatI surasuMdarI sarovara tIre AvI. maMda maMda vAto ThaMDo pavana Avato hato. satIe kinAre rahI hAtha paga dhoyA. svastha banI. sarovaranA kAMThe beThI che. vicArI rahI che, zuM karavuM? kayAM javuM? sarovaramAM paNa moTA moTA magaramacchane mAchalAM moTI moTI phALo bharatAM pANInI sapATIe AvIne satI sAme jue che ne vaLI pAchAM sarovaramAM adrazya thaI jAya che. kudarata savAre khIlI che. satIne AnaMda nathI. mArA jIvavA vaDe karIne zuM? jayAM jAuM tyAM mAruM zIla jokhamAya che. mArA avatArane dhikakAra ho? A paradezamAM ekalI nirAdhAra abaLAnI zI zI dazA? he kismata! tuM mArA upara Thayo che. jayAM jAya che tyAM duHkhanA moTA DuMgarA ja khaDakAya che. duHkhane sahana karavAnI zakita che. paNa. paNa. mA.. zIla! mArA zIlanuM ? A yauvane mArI zI dazA besADI? A yauvanane paNa dhikakAra ho! zIla mATe to agniprevaza paNa karIne mRtyune varIza. zIla mATe samudramAM jhaMpApAta karIza. paNa. paNa A dehamAM prANa haze tyAM sudhI zIlane jarA paNa AMca AvavA nahi dauM. he zAsanadevatA! mAro A aphara nirNaya che. tame sahAyabhUta thajo. jagamAM je jIvo vrata bhAMgIne sukhethI jIMdagI jIvI rahyA che, tenA avatArane dhikakAra ho! vaLI sarovara tIre beThelI vicAronA vamaLe caDhelI satI kaMIka vicAre che, mane patie tarachoDI che. huM kevI rIte tene meLavIza. kayAM maLaze? ThIka! paNa haju to tene meLavavA jatAM keTalA saMkaTo Avaze? te khabara nathI. te karatAM A sarovaramAM jhaMpApAta karIne mAruM jIvana samApta karI dauM. jaina siddhAMtone jANatI, paLe paLe navakArane gaNatI chatAM haiye hiMmata hArI cUkI che. eka zIlane mATe ... jayAM jAya tyAM zIlane ma Te ja bhayaMkara saMkaTo UbhA thatA. tethI have manathI nizcaya karI zAsana devatAne yAda karyA. sarovaranA adhiSThAtrI ja devIne paNa yAda karI. satIe sarovaramAM jhaMpApAta karyo. paDatAMnI sAthe satI to pANImAM adrazya thai gai. moTA naranA mukhamAM jaIne paDI, moTo zikAra maLatAM magara satIne gaLI gayo. moTI moTI dADhone daMta hovA chatAM satIne eka paNa dAMta dADha vAgI nahi. ne eka koLiyAmAM magare peTamAM utArI dIdhI. kevI dazA! A sarovaranA kinArethI thoDe 3 dUra mAchImArane jhuMpaDA hatA. ne A mAchImAroe mAchalAM pakaDavA kinAre moTA lAkaDA bAMdhyA hatA. tenA AdhAra sarovaramAM jALa pAtharI hatI. kudarate karIne A magara ja mAchImAranI jALamAM phasAi gayo. magaranuM vajana vaLI emAM satAne gaLI gayelo tethI bamaNAM vajanavALo magara jALamAM taraphaDATa karavA lAgyo. magaranA taraphaDATathI jALanI sAthe bAMdheluM lAkaDuM jorajorathI hacamacI uThayuM. te joine mAchImAra doDI Avyo. vicAra karato hato ke koi moTo magara Avyo lAge che. mahAparANe jALane kheMcI kinAre lAvyo. mAchImAranA keDe kaTArI hatI. jALamAM rahelA magarane kaTArIthI chedI nAkhyo. sarovaranuM pANI rakatavarNanuM thai gayuM. magara kinAre marelo paDyo che. dhIvare jALa choDI nAkhI. pachI ma nA zarIranA TukaDA karavA jAya che tyAMto tenI kaTArI aTakI. rupe raMbhA sarakhI strIne joI Azcarya pAmI gayo. mAchImArane paNa dila hatuM. dilamAM dayA ubharAI. strIne jotAM haLavekathI strIne bahAra kADhIne joyuM. strI bebhAna hatI. mRtyu pAmI nahotI. magarane tyAM mukI dIdho. strIne uMcakI potAnI jhuMpaDIe laI gayo. dhIvara patnIe cUlo peTAvIne rama pANI karyuM. tene sApha karI. garamATo karyo. eka bAjuthI pavana nAMkhavA lAgyo. ghaDI be ghaDI thatAM suMdarI bhAnamAM AvI. dhIvarone AvA anubhavo vAraMvAra thatA hoya che. tenA upAyone paNa jANatA hoya che. surasuMdarIne (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM cetana AvyuM. bhAnamAM AvatA bhagavAnane pahelAM yAda karyA. tenI pAchaLa tarata potAno pati paNa yAda Avyo. AjubAju rahetA dhIvaro tyAM bhegA thai gayA. suMdarIne sau joi rahyA che. surasundarI pUche ke huM kayAM chuM? dhIvare kahyuM, bena! gabharAiza nahi. bhagavAnanI dayAthI tame bacI gayA cho. dhIvaranI patnIe potAnA kapaDAM paheravA ApyAM. potAnAM lohI kAdavathI kharaDAyelAM kapaDAM badalI nAMkhavA kahyuM. dhIvaranI jhuMpaDIe rahelI suMdarIe dhIvarapatnInA jADAM kapaDAM paheryAM. potAnAM kapaDAM dhIvara patnIe dhoi sukAvI dIdhAM. sUkAi gayelAM kapaDAM vaLI pAchA pote badalIne svAmInI thApaNa ApelI sAta koDI cheDe bAMdhI dIdhI. dhIvare jamavA mATe Agraha karyo. paNa teNe phakta dUdha ja lIdhuM. mAchImArane tyAM AhA2mAM satIne kalpe tevuM kaMi hoya ja nahi. dUdhathI kSudhAne zAMta karI. ema karatA divasa pUro thayo. saMdhyAveLA thai. navakAranA jApane bhUlI nathI. dhIvara parivAra sAthe sukhaduHkhanI vAta karatI zramita suMdarIe tyAM rAta vItAvI. savAre samayasara paMcaparameSThInuM dhyAna dharI jApa paNa karI lIdho. have prabhAte dhIvare suMdarIne kahyuM ke bena! cAla. suMdarIe kahyuM, bhAi! kayAM lai jAvo cho? dhIvara kahe- tamane yogya sthaLe pahoMcADI daiza. dhIvaranA kahevAthI jhuMpaDIethI nIkaLI satI dhIvaranI pAchaLa pAchaLa cAlI. dhIvarane thayuM ke A ramaNI to rAjAne tyAM zobhe. mAre tyAM nahi. tathI tene lai jaine rAjAne bheTa dharuM. rAjAne bheTa dharavAthI moTuM inAma Apaze. AvuM vicArIne dhIvara rAjAne tyAM pahoMcyo ne rAjAne bheTa dharI. rAjA suMdarIne jotAM ja AnaMda pAmyo. rAjAe dhIvarane vAtanI pRcchA karIne inAma ApIne ravAnA karyo. satI surasuMdarInA rAsanI bIjA khaMDamAM pU. zubhavijayajI ma. [mArA gurujI] guNone ekatrita karyA. vIravijaya mahArAje te guNone kahIne A dazamI DhALa pUrNa karI. dvitIya khaMDe dasamI DhALa samApta (doharA) pUrava nisUNI vAratA, suMdarI mukhathI rAya; paTarANI sama ciMtavI, aMteuramAM hAya. 1 pakva-badarI-phala upamA, udgata vanaha majhAra; nA2I yauvana ekalI, kuNa navi khAya lagAra. 2 tAMbUla nIra taTAkanuM, nArI yauvana veza; jala pIvA bhogya ja lahI, icche 1-pAkI, 2-boraDInuM phUla, 3-UgelI, 4-boraDI vanamAM UgelI hoya, temAM tenA bora pAkelA hoya, to koNa khAvA na lalacAya? ekalI yuvAna strIne paNa enI upamA ApI che, kAraNake yuvAna strIne ekalI joi kAmAMdha puruSo saheje lalacAya che. kuNa na nareza. 3 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (14) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : rAjAe ina ma ApyuM. inAma maLatAM dhIvara AnaMda pAmyo ane satIne praNAma, rAjAne praNAma karIne rAjamahelamAMthI nIkaLI gayo. harSa rAjA surasuMdarIne pUche che - suMdarI! tuM kyAM rahe che? rAjAe ATaluM pUchatAM suMdarI codhAra AMsue raDI paDI. AzvAsana ApatAM rAjAe kaMi AgaLa na pUchyuM. satI raDI rahyA bAda kaMika svastha thai. potAnI hRdayanI vyathA sAthe karamanI kA kahI rahI che. rAjA to satInA rupane joi rahyo che. paTTarANI pade zobhe evI A strI che. ema vicArato rAjA eka dAsIne bolAvI. surasuMdarIne soMpIne bhalAmaNa karIne aMtauramAM mokalI. duHkhI suMdarI have rANIonA AvAse pahoMcI. rAjamahela maLyo. chatAM paLavAra mATe zrI navakAra mahAmaMtrane bhUlatI nathI. rAjAe suMdarInI AkhI kathA sAMbhaLI. tyaktA strI che. juvAna strI che. duHkha haLavuM thaye huM kahIza te pramANe te mAnI jaze. kahyuM che ke jaMgalamAM boraDI ugelI hoya ane temAM ye vaLI tenA phaLa-pAkAM hoya, to te pAkAM mIThA phaLa khAvA koNa lalacAtuM nathI? arthAt badhAne khAvAnuM mana thAya. tevI ja rIte yauvanavaya strInI paNa A hAlata hoya che. kAraNake yuvAna strIne ekalI joine kayo puruSa tenA tarapha na kheMcAya? sau potAnI icchA pUrNa karavA taiyAra thAya ja. vaLI tAMbula taLAvanuM pANI, yauvanavatI nArI, A traNa jene maLe tene kayo puruSa choDI de? arthAt koi choDI na de. badhAja grahaNa kare. DhALa - agiyAramI (namo nita nAthajI re - e dezI.) tava paTarANI ciMtave re, dekhI rupa vizAla; muja sukha vicahaNa kAraNe re, kyAM thayuM zokanuM sAla; agama gati daivanI re, daiva vaDo saMsAra; adekho jaga dahe re,daiva kare te hoya, kuNe cAle nahi re - e AMkaNI. 1 tIrthaMkara lakSmI ghaNI re, ve2 sapatnI sahAya, sneha hari baladevano re, e tina adhika kahAya. agama. 2 pUrva dizA udaya ravi re, tava pazcima diga zyAma, pUrva zyAma aspaMgate re, nArI paraspara kAma. agama. 3 pUrava vAta suNI karI re, AvI rANI rAta, surasuMdarI prate ima kahe re, suNa bahenI muja vAta. agama. 4 kahe to bahenI nAsavuM re, nRpa duHkha deze agAdha, valatuM suMdarI ima kahe re, e muja kAraja sAdha. agama. 5 rAtre rANIe nAsavI re, nAThI sA bhayabhrAnta, jhAMsi jhaDojhaDa jhAMkharAM re, caraNe rudhira jharaMta. agama. 6 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 105) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ra5Na hiMDoLe khelatI re, bhojana kUra kapUra, tasa zira e veLA paDI re, daiva tuM raheje dUra. agama. 7 besI sukhAsana pAlakhI re, sevaka seva hAra, tasa zira e veLA paDI re, daiva tuM raheje dUra. agama. 8 kSaNa khaMDo kSaNa vATalo re, kSaNa puro kSama lIha, daiva na dIdhA zihare, sarave sarIkhA dIha, agama. 9 1paMthe taskara jhAlatA re, abaLA paMtha ujeTI, pAlimAMhi leine karIre, pallIpatine bheTI. agama. 10 pallIpati ati moda zuM re, kahe muja kAminI hoya, satIya kahe e vAtano re. nAma na lezo koya. agama. 11 pazcima diga ravi ugame re, jala dhiya lope sIma, himAcala pAvaka huve re, satIya na lope nIma.. agama. 12 ima nisuNI krodhe caDhaco re, pallIpati vizeSa, dugdhapAna pannagapati re, durjanane upadeza. agama. 13 hasta ubhaya krama doya che re, puruSAkAra dikhAya, vAta zIta prakaMpato re, kimahi na saudha karAya. agama. 14 zucimukhi! durAkRti re, so paMDita zuM vAda, ghara karavA zakti nahi re, ghara bhaMjaka unmAda, agama. 15 yAdeza tAdRza puruSane re, navi dIje upadeza, vAnare sugRhI nigRhI re, tima durjana savizeSa. agama. 16 khaDga grahI pallIpati re, mAraNa dhAve jAma, navapada zAsana devatA re, suMdarI samare tAma. agama. 17 tava tasa thaMbhe devatAre, dIe capeTa prahAra, zaraNe rAkhe suMdarI re, pallIpati tiNivAra. agama. 18 adRzya hui tava devatA re, mUkI jIvato teha, pallapati pAye paDyo re, thara thara kaMpita deha. agama. 19 bAi tume karuNA karI re, mana mAne siMhA jAo, zIyalamAMhe moTA tume re, ima bole te rAo. agama. 20 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tava cAlI satI ekalI re, bhISaNa gata kAMtAra, eka sarovara pekhIyo re, jihAM jalahaMsa apAra. agama. 21 nIra galI tihAM vAvayuM re, pAmI iSTa samIra, niMda lahe sA suMdarI re, zayana sarovara tIra. agama. 22 iNi avasara eka paMkhIyo re, paMkhImAM ziradAra, eka udara pRthaga grIvA re zrotA nayana jasa cAra. agama. 23 rANa pAda che je hane re, vAcA maNuenI jeha, bhinna phalecchA Aya khure, bhAraMDa paMkhI teha. agama. 24 tiNi sA aMbara uDatAM re, dIThI suMdarI glAna, mukhamAMhI leI uDIyo re, jANI mRtaka samAna. agama. 25 jIvatI jANI vyomathI re, paDatI mUkI bAla, vidyAdhara vimAnamAM re, jAi paDI tAsa vicAla. agama. 26 bIjA khaMDataNI kahI re, e agyAramI DhALa, vIravijaya kahe bhavI karo re, navapada dhyAna vizALa. agama. 27 1-durjana upadeza Apavo e sarpane dugdhapAna karAvavA samAna che, 2-manuSyanI vANI. bhAvArtha : rAjA to ramaNIya rUpavatI strI maLatAM AnaMda pAmyo che ane jo mAnI jAya mArI vAta to mArI paTTarANI banAvI dauM. AvA svapno sevI rahyA che. to A bAju aMtauramAM dAsI surasuMdarIne laine rANI pAse pahoMcI. rANIvAsamAM jatI suMdarI vicArI rahI che. Avo dayALu rAjA maLyo che to mArA saghaLAthe saMkaTo dUra jaze ne mane caMpAnagarI jarura pahoMcADaze. e zraddhA sAthe navakAra gaNatI rANIvAsamAM pahoMcI. vaLI rAjAnA kahevA pramANe dAsIe judo kamaro kholI Apyo. satIne jotI badhI vyavasthA karIne dAsI bAjunA ja kamarAmAM mahArANI pAse AvI. dAsI mukhethI suMdarIno itihAsa jANI lIdho. surasuMdarInuM rupa joine mahArANI pAmI gayA hatA ke mAruM pada A strI lai leze. sAvadha to thaI gaI hatI. mArA sukhano bhAga paDAvavAvALI A zokyanuM zULa kyAMthI ubhuM thayuM? nahi to kahevAya che ke eka strI pAse bIjI strInA vakhANa karIe to irSA ja jovA maLe. pariNAma mAThuM Ave. satIne sahAya vAtano dora pakaDI lIdho. rAjA jarura paTTarANI pada A strIne Apaze. huM to rastAmAM rajhaLatI thai jaiza. have samajAyuM A to mArA mArgamAM kAMTA nAkhavA UbhI thai che. juo to kharA! agama gati nasIbanI che. kharekhara! deva ja A jagatamAM vaDo ziratAja che. AkhuM jagata nasIbanI adekhAI karatuM irSAthI baLI rahyuM che paNa deva kare te thAya. koInuM meM tenI AgaLa cAlatuM nathI. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 107) Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jagatamAM traNa vastu adhika hoya che. tIrthaMkara prabhunI lakSmI, sapatnInuM vera, hari-baLadevano (vAsudeva-baLadeva) sneha. pUrva dizAno sUrya arthAt udayAcale AvatAM pazcima dizA kALI paDe che. astAcala upara jato sUrya pUrva dizAne kALI pADe che. te karatAM to strIo to paraspara kAma arthe zyAma paDe che. ekabIjAnI irSAnA baLe moM kALA karIne phare surasuMdarIne alAyado mahela Apyo hato. te kAraNe paTTarANI vadhAre irSALu banI. vadhAre vahemI banI. kharekhara! rAjAe paTTarANI banAvavAnI vRttie surasuMdarIne judo mahela Apyo che. tarata te ja dine rANI surasuMdarInA mahele gai. aupacArika kuzaLatA pUchI. dAsI sAthe laine AvelI. AgaMtuka strIne mATe vastro alaMkAra Adi laine AvelI. rANIe surasuMdarIne kahyuM - bena, A vastrone AbhUSaNo lAvI chu. junA vastro utArI nAkho A vastro paherajo. mukhe mIThuM bolatI paTTarANI to surasuMdarInI Aptajana banI gai. suranuM rupa joine rANInI zaMkA vadhu dRDha thai. mArA karatAM aneka gaNI dekhAvaDI A strI, pati tyakatA che. jarura mAruM sthAna laI leze. game te bhoge tene ahIMthI bhagADuM. rAjA AvatAM pahelAM A badhI vAta patAvI devI joie, jethI karIne A strIno rAjAne vadhu paricaya na thAya. potAnA svArthamAM ramatI irSALu rANIe satI surasuMdarInI khabara aMtara pUchI. tenA jIvananI bhUtakALanI vAta pUchI. surane paNa potAnI bena maLI hoya tema lAgyuM. potAnI ApavItI rANI AgaLa codhAra AMsue raDatI raDatI kahI dIdhI. rANI AzvAsana ApatAM kahe che ke bena! have kaMI tAre bhaya rAkhavAno nathI. tuM tAre ahIM tArI benanuM ghara samajIne raheje. zAMtithI tuM tArA bhagavAnane bhajaje. mukhe mIThuMne haiyuM kAtila banI gayuM che. tevI rANI ADI avaLI vAto karIne potAnA mahele AvI. dAsI sAthe maMtraNA karavA lAgI. kharekhara! bhagavAne rupa to kevuM ApyuM che? indra mahArAja paNa A rupa joine raMbhA urvazIne bhUlI jAya. to mArA svAmInI zI vAta? bicArI duHkhiyArI ghaNI che. ApaNe tyAM AvI che. to tenA duHkhane dUra ApaNe karavA joie. paNa Ama karavA jatA he dAsI! mAruM jIvanadhULadhANI banI jAya. huM jAte ja kuhADo mArA paga upara mArI rahI chuM. mArI jIMdagI hoDamAM mUkI rahI che. dAsI kahe - svamAnI enuM je thavuM hoya te thAya. tamArI jIMdagI barabAda na karo. game te upAye rAjA tene maLe te pahelAM ja te strIne ahIMthI vidAya karI do. A pramANe baMne vicArIne sAMja paDatAM vaLI rANI dAsI sAthe surasuMdarI nA mahele AvI. surasuMdarIe UbhA thaine AvakAra Apyo. baMne sAthe beThA che. vAto kare che. rANI paNa tenuM du:kha sAMbhaLI duHkhita thai hatI. paNa tene thayuM ke mArI zoka thaze to mAruM zuM thaze? e kalpanAmAM surasuMdarInuM du:kha tene ghaNuM ochuM dekhAyuM vArtAlApa sAMbhaLI rANI kahe che. bena! tArA zIyaLa-premane mATe huM khUba khUba dhanyavAda ApuM chuM. sura kahe - moTI bena! ApanA AzIrvAdathI mAruM zIyaLa vadhune vadhu ujjavaLa bane. have rANIe taka jhaDapI - kahevA lAgI, surasuMdarI! bena kema aTakI gayA? rANI kahe - he bena! tArI zIyaLa mATe prANa ApavA sudhInI sAhasikatA joi. paNa... paNa... tArA zIyaLa sAthe eka vAta saMbaMdha dharAvatI hovAthI mAru mana kahe che ke - vaLI aTakI gaI satI kahe - rANI sAheba! tame aTako nahi, je hoya te mane kaho. mArA zIyaLane lagatI zI vAta che? rANIe saNasaNa karatuM tIra pheMkyuM - sAMbhaLa! surasuMdarI! tAre sAvadhAna rahevuM paDaze. mArA svAmI sajjana che. tane cAritra khUba priya che. to to surasuMdarI bolI - zuM mahArAja kharAba che? rANI kahe - nA! nA! mArA svAmI evA nathI. paNa.. paNa....! jyArathI surasuMdarI rAjamahelamAM AvI hatI tyArathI te mAnatI hatI ke have huM ahiyAM nirbhaya chuM. tyAM vaLI sthira hRdayavALI sunA haiyAmAM asthira bhAvo ubharAvA lAgyA. rANI bolI - sura? tame zIyaLa mATe jo ahiM rahyA hoya to tamAruM cAritra jokhamamAM na mUkAya. mATe ja atyAre tamane kahevA AvI. surasuMdarI kahe - bena! tamAro upakArUkyAreya (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) ) Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi bhUlu. to huM have ahIM zuM karuM? kyAM javuM? rANI kahe - tuM ciMtA na kara. huM tane gupta sahAya karIza. to sAMbhaLo! ahiMthI tame mArA mahelanA pAchaLanA raste bhAgI jAva. rAjA AvatAM pahelAM tame ravAnA thai jAva. jo rahezo to rAjA taraphathI ghaNA ja kho pAmazo. mArI dAsI tamane nagara bahAra mUkI jaze. vAta sAMbhaLI suranA AMkhamAM AMsuno varasAda varasavA lAgyo. nasIbane kahI rahI che ke tuM mane kyAM sudhI bhaTakAvIza. rANIe dilAso ApatAM kahyuM- bena! tame ghaNA du:kha sahana karyA. have to lAge che ke tamArA duHkhano aMta Avaze. kAtila hRdayavALI rANI haiyAmAM hasI rahI che ke mAruM kAma patI gayuM. jyAre satInA haiyAmAMthI UnA UnA AMsu sAthe nisAsA bahAra nIkaLI rahyA hatA. rANIne kahevA lAgI. tame mane bacAvI lIdhI. tamAro upakAra kyAreya nahi bhUluM. rANIe saMtoSano zvAsa lIdho. irSA kevI cIja che. deva jevA svArma ne droha karatAM paNa na aTakI. sAMja paDI. satInA du:kha jovA amartha banelo sUrya jagatamAM Ubho na rahetAM vidAya lai lIdhI. aMdhakAranA oLA pRthvI taLane gherI vaLyA che. rANI ane dAsI surasuMdarI pAse AvyA. surasuMdarI to paramAtmAnA dhyAnamAM beThI navakAra mahAmaMtrano jApa karI rahI hatI. divasa kyAre puro thayo. rAta kyAre paDI! kazI ja khabara nathI. suranA jIvanamAM vaLI kALo adhaMkAra vyApI gayo. ene kaMija sUjhatuM nathI. vaLI enA jIvanamAM aMdhakAra chavAyo. eka navakAra mahAmaMtranuM smaraNa tenA mATe ke kAzarupa che. bAkI comera dhakAra chavAyo che. rANI kyAre potAnI pAse AvI te khabara na paDI. satInA khabhe hAtha mUkatI rANI bolI. bena! tuM zuM kare che? tAro samaya thai gayo che? dAsI paNa taiyAra che. jApa karatI sura tarata tyAMthI UThIne rANIne page lAgI. dAsIe kahyuM - taiyAra cho? sura kahe - hA huM taiyAra chuM. rANInuM haiyuM hatuM hatuM ne uparathI khoTa raDI rahI che. dAsIne zikhAmaNa ApI daravAjA sudhI suranI sAthe gai. tyAMthI tarata pAchI vaLI gai? dAsI ane satI dhImA pagale mahelanA pAchaLanA gupta mArge bahAra sahI salAmata nIkaLI gayA. nagaranI bahAra nIkaLI dAsI kahevA lAgI - bena! rANI sAhebanA kahevA pramANe tamane salAmata ahIM sudhI lai AvI. paNa ahIMthI pAchI vaLIza. tame A sIdhA ja mArge cAlyA jajo. A rasto vikaTa che. paNa sIdho ja che je tamane sAmenI nagarIe pahoMcADaze. ema kaDI dAsI pAchI pharI. dAsIno AtmA dAsIne kahe che, re! A nirdoSa nArI upara tame kevo julama gujAryo. tamane jarA paNa dayA na AvI. manomana babaDI, paNa te sivAya chuTako nahoto. tyArabAda satI tyAMthI vikaTamArge jaMgalanI keDIe, zIyaLanA rakSaNa mATe, bhayane pAmato utAvaLI gatie cAlI jAya che. manamAM Dara che ke rakhene rAjAne khabara paDe ne mArI pAchaLa rAjasevako zodhavA tAkale ne huM pakaDAi jAUM to ahIM teno kAi sAthI nathI. duHkha, saMtApa ane bhaya traNa sAthe che ane navakAra maMtranuM smaraNa tenA kaSTane kApe che. pallIpatinI jhuMpaDIe vanavagaDAnI vATe, aMdhArI rIte, zIyaLa ane sAhasa sAthe navakAramaMtranA jApa sAthe, mArgane viSe cAlI jAya che. kevA karmarAjano kopa. rastAmAM vRkSo parathI paDatAM pAMdaDAM pagamAM AvatAM teno thato avAja, vaLI ujjaDa vikaTa mArga che, kAMTA ne kAMkarA pagamAM bhoMkAtA satInA pagamAMthI lohInI dhAra cAlu thaI gai. tenI paravA nathI. ekalI aTulI paNa utAvaLA vegathI cAlI rahI che. karmanI gati juo. he bhavya jIvo! ratnanA hiMDoLe hiMcanArI, rezamI cira paheranArI, kUrakapUrathI bharapUra bhojana karanArI, rAjAnI ekanI eka kuMvarI, zreSThIputranI patnI, kharekhara! karmarAjAe kevI hAlatamAM mUkI dIdhI che. raste rajhaLatI thai gai. Aja tenA zire daive kevo dATa vALyo che. he deva! AvA du:kha detA zarama nathI AvatI? tArAthI rAme bhaya pAmIe chIe. mATe tuM to dUra raheje. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhAsane besanArI virAmAsane vasanArI, pAlakhImAM jatI-AvatI, dAsIo jenI rAtadivasa sevAmAM rahenArI, A bALAne pUrve karelA karmanA udaye, kevI veLA AvI paDI? nasIbane zuM vadhAre kahIe? juone caMdramAnI hAlata! kyAreka kaTakA rupe, kyAreka Akho goLa, kyAreka pUrNa hoya, kyAreka rekhA rupe hoya che. daive koina kyAreya eka sarakhA divaso dIdhA nathI. satI vicAre che ke nagarathI jeTalA dUra javAya teTaluM vadhu sAruM. rAjAnA rAjyanI sImA vaTI javAya pachI vAMdho nahi. madharAta jAmI hatI. satI avirata gatie navakA2nA jApa sAthe cAlI jatI hatI. jaMgalanA prANIonI ciciyArI saMbhaLAtI tyAre satI bhayathI tharatharI jatI hatI. saubhAgyanA lakSaNayukta zaNagAre zobhatI satInA kapALe tilaka, hAthamAM hI2valayo ane nAka u52 nathaNI, kAne kuMDala zobhatAM hatAM. vaLI rAjAnA sevakothI pakaDa.i jaiza e paNa bhIti hatI. rAtrinA ghora aMdhakAramAM satInA hAthe rahelA hIravalayo tAraliyAnI jema jhagamagatA hatA. suMdarI je mArgethI cAlI jAya che. te ja ujjaDa mArge dhADapADu coranI TukaDI bIjI keDIethI satInA mArgamAM barAbara bhegI thai gai. tyAM satInA hAthe camakatA hIravalayone jotA eka coranI najara, jatI suMdarI upara paDI. mahAmUlyavAna saubhAgyanuM pratIka Aje caLakatuM hatuM. te Aje khaMjara nIvaDyuM. eka cora bIjAne kahe, koi jatuM lAge che. bIjo kahe che ke alyA strI lAge che. trIjo kahe dInAnAthe ApaNI upara dayA karI che. A rIte vAto karatAM hatA. cAlatI satI coranI najIka AvI gai. strIne jotAM ja eka jaNa bolyo - khabaradAra ! koNa che? haju surasuMdarI javAba Ape te pahelAM badhA ja coroe tene gherI lIdhI. sura to gabharAi gai. core pUchyuM - tuM koNa che? satI - huM duHkhIyArI nArI chu. cora kahe - te AvI rAtri TANe kema nIkaLI che? satI kahe - duHkhanI mArI. coro aMdaro aMdara bole che. alyA bAi ghaNI duHkhI che paNa enuM rupa to jo. aMdhArAmAM paNa devI jevI zobhe che. sura kahe - bhAi! mane kema rokI che. mArI pAse to kaMi nathI. cora kahe - hAthamAM zuM camake che? sura kahe - lyo bhAi! tamAre joie to A lai lyo. paNa mane javA do. ema kahI satIe hAthamAMthI kaMkaNa kADhIne ApI dIdhA. kaMThe paherelI motInI mALA paNa ApI dIdhI. chatAM satIne javA na dIdhI. eka kahe - have A strIne upADI lyo. ApaNA sa2dA2nI rANI banAvIzu. ApaNo sa2dA2 khuza thaze. - badhA ja coro satI najIka gayA. satI kahe - bhAi! mane zA mATe herAna karo cho! mArI pAse je che te tamane ApI dIdhuM. have mane javA do. cora kahe - alI ye DAhI thA mA! hAlya amArI sAthe, ema kahI satInuM kAMDuM eka core pakaDayuM. surasuMdarI dhrujI UThI. kahevA lAgI. mAruM kAMDuM na pakaDo. huM tamArI sAthe AvuM chuM. kahIne coranI pAchaLa pAchaLa cAlavA lAgI. kudarata paNa jANe re hAsya karI rahI che. re sura! tArA navakAre ane tArA cAritre tane zuM ApyuM? surasuMdarInI Atmazakti pokArI UThI. mArI pavitratA pAse vizvanI saMpatti dhULa samAna che. mArA pavitra navakAra mahAmaMtra pAse bIjA maMtro pANI bhare che. navakAra mAro belI che. e mArI sAthe che tyAM sudhI mane AMca AvavAnI nathI. mArI sAme koi mAthuM UMcu nahIM karI zake. mArA dehane paNa koi abhaDAvI nahi zake. coronI sAthe ADI avaDI keDIe cAlatAM khullA medAna jevI jagyA AvI. temA bhIlanA paccIsa paccAsa jhUMpaDAM hatA. savAra paDI gai hatI. nIrava zAMti hatI. bhIlanI stroo pANI bharatI hatI. jhUMpaDAnI vacce khATa nAkhIne jhUMpaDIno saradAra beTho hato. tyAM A coro satIne laine pahoMcyA. badhA coro saradArane rAma-rAma kahIne beThA. saradAra kahe - alyA! AvI rupALI bairI konI lai AvyA! eka cora bolyo, e to A mArage ekalI ekalI hAlI jatI hatI te ame pakaDIne tamArA mATe lai AvyA. sAthe satI pAsethI lIdhelI hIravalayono motInI mAlA saradAranA hAthamAM ApI. (110 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surasuMdarInA komaLa caraNakamaLo AvA khADA-TekarA-kAMTAvALA raste AvIne ghasAi gayA hatA. temAMthI rudhira vahyA karatuM hatuM. Akhe te AkhamAMthI eka sarakhI azrudhArA cAlI jatI hatI. khUba ja thAkI gai hatI. ahIM paNa koi besavAnuM kahe to bicArI jamIna upara bese! te to eka bAjue ubhI ubhI navakArane gaNatI A lokonI vAto sAMbhaLatI hatI. temAMthI eka jaNo bolyo - alI bairI -- sAMbhaLa! A amAro saradAra che. tenI tuM AjathI gharavALI cho. ane amArI saunI rANI cho. satInA karmoe hada karI nAkhI. satIne sau bhegA thaine satAvavA lAgyA. surasuMdarI A vAta sAMbhaLIne dhrUjI UThI, corane kahyuM. bhagavAnano to Dara rAkho. huM khUbaja thAkI gai chuM. saradAra ane tenA mANaso A vAta sAMbhaLavA taiyAra nahotA. saradAra to satInA rupane joi joine pI rahyo hato. ane haiyAmAM khUba ja harakhAto hato. potAnI bhAvi strI banaze. A vicAramAM ghaNo khuza hato. saradAre paNa satIne chaMcheDI. alI! mArI gharavALIhAla! have hAla mArA gharamAM, tAre to bAre meha varasyA che. ema kahI satInI pAse pahoMcyo satIne pakaDavA. satI tarata AghI khasI gai. te vakhate surasuMdarIne thayuM A to jIvato yamadUta che. A lokonA hAthamAMthI chUTavuM muzkela che. paNa sAhasa to karavuM paDaze. kAM to A sthaLe mRtyu thAya! kAM to vijaya thAya. manathI devagurune yAda karI lIdhA. zAsana devatAne prArthanA karI lIdhI sAme AvatA saradArane paDakAra karyo. bhAi! tyAM ja Ubho raheje. mArA mATe koi vicAra karIza nahi. saradAra kahe :- tuM amArA hAtha nIce che. AjathI mArI gharavALI tuM cho. te hAla have mArA gharamAM. satI kahe:- A vAta karIza nahi, strI tarIke to jarAye nAma na daiza. rakhene sUrya pUrva choDI pazcima dizAmAM Uge. samadra maryAdA kadAca lope. baraphano parvata himAlaya te kadAca agni banI jAya to paNa satI potAnA zIyaLavratamAMthI calita nahi thAya. satInI vAta sAMbhaLI, saradAra tathA bIjA paNa badhA sAthIdAro krodhe bharAyA. kahyuM che ke durjanane upadeza Apavo, sarpane dugdha pAna karAvavuM nakAmuM che. viparIta ja thAya. tema satInA vacanoe A pallIpati saradArane vadhAre uzkeyo. be hAtha ane ba paga temaja puruSAkAre napusaMkanI jema dekhAya. temaja vAte vAte gussAne laine kaMpato teno kyAreya vizvAsa na karAya. pallI pati lAlacoLa banI gayo che. satIne kahevA lAgyo, he soyanA jevA mukhavALI! he duSTa dekhAvavALI! tArA mukhane saMbhALIne bola! paMDitanI sAthe zuM vAde caDhI che? potAnuM gharanuM rakSaNa karavAne zakitamAna nathIne ghara bhAMgavA taiyAra thai che DAhyAnuM vacana che ke jene upadeza na apAya. temAM vaLI durjanane vizeSathI na apAya. jemake DAhI evI sugharI vAnarane upadeza ApavA jatAM vAnarane gusso Avyo. ne sugharIne mALo paLavAramAM pIMkhI nAkhyo. sugharInuM dara bhAMgI nAMkhyuM. jayAre durjana to enA karatAM vadhAre nukazAna karanArA hoya che. saradAra durjanamAM durjana hatAM. surasuMdarI satIne potAnA gharamAM lai javA, gussAmAM teno hAtha pakaDyo. rAkSasanA paMjAmAMthI eka jhATake potAnA hAtha saradAranA hAthamAMthI choDAvatI satI kahe - khabaradAra! jo mArA zarIrane aDakyo che. to... have saradAre potAnA kamare laTakatI talavArane hAthamAM lIdhI, babaDavA lAgyo - A bairI to bahu bahAdura lAge che. ema kahIne pharIthI surasuMdarInuM kAMDuM pakaDyuM. bhIla saradAra ane surasuMdarI vacce have rasAkasI jAmI. bIjIvAra hAtha pakaDatAM je satInuM jora vadhI gayuM. surasuMdarIe bhIlanA jaDabA para eka lapaDAka mArI dIdhI. surasuMdarI have potAnA jIvana-maraNanA nirNaya para AvI gaI hatI. tenA moM upara kSAtratejanA jhagArA mAratA hatA. tamAco paDatAM ja saradAra dasa kadama dUra haTI gayo. sure makkamatAthI gaMbhIra svare kahI dIdhuM "mArI pAse AvavAnuM jarAye sAhasa na karIza" saradArane A nArIno tamAco vasamo paDyo. vanavagaDAno bhIla tamAco sahana kare? myAnamAM rahelI talavAra kheMcI. - nArIne kahevA lAgyo. huM maradano dIkaro, hamaNAM batAvI dauM chuM. mArA sAme hAtha ugAmyo? hamaNAM tane batAvI dauM kahIne satIne mAravA mATe doDyo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N oll VM de Sup. Simil ji tA'N\0/II/III) >>jur, mo . suu - surasuMdarI japI maMtra kAussagnamAM, pallIpatInI talavAra laTake AkAzamAM tyAM to surasuMdarIe kahI dIdhuM. tArAmAM tAkAta hoya teTalA jorathI mArA upara talavAra cala va. eTaluM kahI surasuMdarIe AMkha baMdha karIne megha-gaMbhIra svare navapadamaMtrano jApa cAlu karyo. maMtra zabdonI aciMtA zakti satInuM kavaca banI gayuM. vAyu thaMbhI gayo. dizAo kaMpavA lAgI. eka asahAya nArInA haiyAnI zraddhA, temaja zIyaLavratanuM akhaMDapaNuM ane sAhasikatAe gajabano camatkAra saryo. zAsanadevo satInI sahAye AvyA. satI to navakAramaya banI cUkI hatI. bhIle haNavA mATe ugAmelI talavAra havAmAM addhara rahI gai ane hAtha paNa UMco rahyo. adezya prahAra paDavA lAgyA. bhIlanuM zarIra paraseve rebajheba thai gayu. jIbha thotharAvA lAgI. nayana cakaLavakaLa thavA lAgyA. bIjA bhIlo paNa tyAM UbhA UbhA tharathara dhrujavA lAgyA. so bolavA lAgyA. A mAnava strI nathI, koI devI lAge che. ema samajI sau satIne zaraNe AvyA. satIe AMkha kholI. sarjAyelo camatkAra dekhIne satI manomana zAsanadevatAnA upakArane yAda karavA lAgI. namaskAra maMtrano prabhAva joine AnaMda pAmI. zrI jinezvara bhagavAna upara ovArI gaI. pallIpati surasuMdarIne caraNe paDI kahe - he mAvaDI! meM tamane oLakhyA nahi. mane mApha karo. re bAi! tame kaMI karuNA karI, to ame jIvatA rahyA chIe. sau tenI pUjA karavA lAgyA. thAkelI satI ghaDIka visAmo levA bese che. bhIlo (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (12) Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene khAvA pIvA mATe badhuM lAva che, mIlastrIo satInA paganI mAvajata karavA lAgyA. bhojana khape tevuM nahotuM. tethI sure phakta dUdha ja lIdhuM. pANI lIdhuM. tyAra pachI bhIloe kahyuM he mAtAjI! ApanuM mana jyAM javA cAhatuM tyAM Apa padhAro. bhIlonI rajA lai surasuMdarIe tyAMthI koi gAma tarapha pahoMcAya e rIte bhIloe batAvelI keDIe have satI AgaLa cAlavA lAgI. bhIla parivAra ekalI jatI strIne dUra sudhI mukI AvyA. sau bolI rahyA ke zIyaLavaMtI A strI moTI devI che. sau dUrathI, cAlI jatI satIne hAtha joDIne page lAgI rahyA hatA. pallImAMthI cAlI nIkaLelI mahAsatI surasuMdarIe bhayaMkara moTA jaMgalamAM praveza karyo. bhaMyakara ane bhISaNa jaMgalamAM sAco mArga bhUlI. ADA raste caDI gai. tyAM to bhayaMkara pazuo Amatema doDI rahyA che. dUra dUra siMhanI trADa saMbhaLAya che. vaLI kyAMka kyAMka ajagara phaMphADA mAratA dekhAya che. satI badhAthI DaratI DaratI ane navakArane gaNatI AgaLa vadhI rahI che. tene have bhUkha ane tarasa paNa lAgI che. satIne khabara nahotI ke kaparA divaso potAne Avaze. tenI jarA paNa kalpanA nahotI. kyAMka jaLAzaya maLI jAya e AzAe doDe che. utAvaLI cAle che. AMkhe to aMdhArA Ave che. nasIba joge satIe Amatema jotAM svaccha pANIthI bharapura sarovara joyuM. temAM kalahaMsa viharI rahyA hatA. bAjumAM moTuM upavana hatuM. sarovara jotAM thoDI zAMti thai. kinAre bhUkha paNa lAgI hatI. bAjumAM rahelA upavananA vRkSo uparathI phaLotoDIne khAdhAM. saMdhyA DhaLavA AvI hatI. rAtavAso ahIMja karavAnuM vicArIne satI eka vRkSanIce jamIna sApha karI Asana lagAvI ne beThI. eka prahara sudhI navakAramaMtranuM ArAdhana karyuM. sarovara kinAro hato. jaMgalanA puSponI maheMka hatI. maMda maMda vAyu vAi rahyo hato. ArAdhana puruM thatAM satI hAthanuM ozIkuM karIne sUi gai. duHkhIyArA mANasane UMdhae AzIrvAda rUpa hoya che. navI upAdhi satI ghasaghasATa UMdhI gaI hatI. teNe avasare eka mahAkAya pakSI AvyuM. jene jagata bhAraDa pakSI tarIke oLakhe che. paMkhIomAM te ridAra che. A pakSIne eka peTa, be mAthA, kAna ane AMkha cAra cAra hoya che. vaLI paga traNa, jyAre jIva be hoya che ane bhASA manusyanI hoya. AkAzathI utarI, sarovaranA pANImAM ghaNI mastI mANI. jaLacara jIvo phaphaDI uThyA. te pachI kinAre AvI cAre bAju najara pheravI juve che. be jIva hoya tethI baMne eka manavALA hoya che. jyAM sudhI eka mana vALA hoya tyAM sudhI tenuM jIvana Take che. mana judA thatAM teo mRtyu pAme che. AvA pakSIo kyAreka jovA maLe che. vaLI kyAreya te pramAdane karatA nathI. kinAre AvI A pakSIne Ama tema jotAM sUtelI suMdarI jovAmAM AvI. tene thayuM ke koi mANasano mRtadeha paDelo che eTale tarata ja phUlane upADe tema teNe surasuMdarIne potAnA cAMcamAM upADI lIdhI. pAMkha phaphaDAvI AkAzamAM uDavA lAgyuM. sura to bharaniMdaramAM hatI. acAnaka pote addhara UMcakAi, tethI jAgI gaI. joyuM A zu huM kyAM jAuM chuM? mane ahIM koNe upADI? are! huM koI pakSInA paMjAmAM sapaDAI chuM. have chUTavuM muzkela che. tenAthI kAramI cIsa naMkhAI gaI. te cIsa sAMbhaLI bhAkhaMDa pakSInA kAna camakyA. te jIvatA mANasano kyAreya zikAra na kare. maLelo zikAra jIvato che jANI tarata ja pakSIe cAMca pahoLI karI dIdhIne surasuMdarIne choDI dIdhI. UMce AkAzamAMthI surasuMdarI baraphanuM cosaluM dharatI upara dhasI Avene! tema gulAMTane gothAM khAtI khAtI nIce AvavA lAgI. kyAM paDaze? sAgara upara ke pahADa upara nagaramAM ke jaMgalamAM? he bhavyajIvo! tame vicAro satIno deha kyAM paDaze? karma sabaLa baLavAna che. gabaDato satIno deha nasIbayoge koi vidyAdhara vimAna laine jatA hatA. tenA jovAmAM satI AvI ne tarata vidyAbaLe potAnA vimAnamAM jhIlI lIdhI. UMce AkAzethI paDatI suMdarI vidyAdharanA vimAnamAM paDI. bebhAna avasthAmAM che. vidyAre potAnI maMtra zakitae vimAnane aTakAvyuM. bhAnamAM lAvavA mATe have vidyAdhara zuM kare che? (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L ' satI pakSInI pAMkhamAM, chUTI to.. AvI paDI vidyAdharanA vimAnamAM pU. vIra vijaya mahArAja A agiyAramI DhALa samApta karatAM kahe che ke zrotAjano! tame kAna daIne have AgaLa rakSaNa sAMbhaLajo. ne navapadanuM dhyAna sadA haiye dharajo. zIla mATe sadA ujamALa banajo. ritIya khaMDe agiyAramI DhALa samApta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha: (doharA) surasuMdarI vimAnamAM jai, paDI tAsa vicAla; vidyAdhara te dekhIne, harakhita thayo ujamAla. 1 cAlyo grahI maMdira bhaNI, tava bole sA nAra; mujhane navi rAkho ahiM, nAMkho dharaNI majhAra. 2 vidyAdhara kahe tuma taNI, vAta kaho savi taMta; surasuMdarI kahe sAMbhaLo, pUrava kathA virataMta. 3 vidyAdharanuM vimAna mAnavabhakSI bhA2eDa pakSInA mukhamAMthI chUTelI surasuMdarI vidyAdharanA vimAnamAM bebhAna paDI. vidyAdharanA vidyAbaLe surasuMdarI tarata ja bhAnamAM AvI. satInuM rupa joine vidyAdhara manamAM harakhyo. vimAna gatimAna karyuM. satI bhAnamAM AvatA saphALI beThI thai gai. surane khabara nathI huM kayAM chuM? vidyAdhara samajayo ke strI gAbharuM banI gai che. kaMi vicArI rahI che. vicAradhArA toDavAne vidyAdhare surasuMdarIne bolAvI. bahena! gabharAzo nahi. tame saMpUrNa nirbhaya cho. satI bolI - huM kayAM chuM? tame eka vidyAdharanA vimAnamAM cho. 'bhAi! mane choDI dyo. mAre mana to mRtyu ja zreya che. mAre to mRtyu visAmo che, strInI vAta sAMbhaLI vidyAdhara bolyo - bahena! tamAruM AyuSya baLavAna che. AkAzamAMthI nIce paDatAM tamArA puNyathI huM AvI gayo. tame bacI gayA cho, mATe have maravAno vicAra na karo. have surasuMdara saMkaTothI parezAna ane jIvanathI hatAza thai gai hatI. saunI sahanazakitanI paNa maryAdA hoya ne? sura bolI- bhAi! huM bahu du:khiyArI chuM. mane maravA do. tame mane ahIMthI paDavA do. mArA jIvana dardano aMta Ave. vidyAdhara bolyo- bahena! akALe mRtyune zaraNe zuM kAma javuM? ekavAra to avazya maravAnuM che. ApaghAta karatAM ya duHkhano aMta nahi Ave. adhUrA karma to bIjA bhavamAM paDe che. A rIte vidyAdhare AzvAsana ApatAM satIne maratAM aTakAvI. have tuM jarA paNa nirAza na thaiza. tAruM nAma zuM? 'surasuMdarI' bena! teM ghaNAM du:kho sahana karyA haze tethI jIvanathI kaMTALI gai haze. tArI vitaka kathA kahe. huM sAMbhaLIza ane banatA badhA ja prayatne sahAya karIza. sahAnubhUti dAkhavatAM vidyAdharane satI potAnI ApavItI kahevA lAgI. he bhAi! sAMbhaLo. DhALa bAramI [tuja muja rIjhanI rIjha, aTapaTa eha kharIrI- e dezI] caMpAnagarI rAya, ripumardana je kahyorI; ripumardana jagamAMhI, te mujha tAta lahyorI. 1 tiNe nagare dhanavaMta, eka vyavahA2I vaDorI; tasanaMdana saha mujha, karame joga jaDacorI. 2 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 115) Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMpatI hoya paradeza, cAlyA zIkha lahArI, mUkI dvIpa vicAla, cAlyo kaMta vahIrI, 3 tava mujha maliyo eka, vyavahArIya vaDorI; bUDyo pota sahita, karame teha nakyorI. 4 gaja ghAte paDI nAva, to tihAM zeTha malyorI; kAmamayI mujha rupa, dekhI citta calyorI. 5 pUrava nisuNI vAta, kiMpi na kArya sarerI; sovanakula pura mujha, vecaNa teha dharerI. 6 ketI kahuM huM vAta, karame vItI jisIrI; te kahetAM upahAsa, lahiye karama vasIrI. 7 prabhu pure thaI vAta, khecara rAya suNorI; arimardana narapAla, tehi ja nayara taNorI. 8 dharaTaka nAme vipra, duHkhita to vaserI; levA zrI parade za, cAlyo karama vaserI. 9 vANArasI purI mAMhI, bhikSA bhramaNa kare rI; paNa navi pAmI bhIkha, rAtre bhUkha mare rI. 10 pAse rajakanI kSIra, khAdhI bhUkha vaserI; anukarame te vipra, nija pura Avyo jazerI. 11 puNya thakI 5 tAsa, purohita mAna kare rI; anya divasa tasa geha, nATaka nAca kare rI. 1 ra paNa navi rIjhe mUDha, kiMpi na tAsa dIyorI; ciMte peTaka tAma, eka upAya kayorI. 13 jaha jaha dharaTaka kIdha, taha taha kahezuM have rI; bhIta thakI dIe dAna, saMtoSe vibhaverI. 14 labdha upAya te dhUrta, punarapi jAma kaherI; nija mukha gupta prakAzI, purohita hAMsI laherI. 15 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe khecara suNa bahena, sAcI vAta kahIrI; paNa tujha bAMdhava pAsa, hAMsI kiMpi nahIrI. 1 6 mUla karI mujha tAma, vezyA lai gairI; sAMbhaLa khe cara rAya, AgaLa jeha thairI. 17 zIla rakhopA kAja, nAThI tyAMha thakIrI; bhUtapaNe AvAsa, nAThI tihAM thakIrI. 18 pallIpati saratIra, sUtI paMkhI jhahIrI; jIvatI jANI mujha, daive nAMkhI ahIMrI. 19 nija vItakanI vAta, surasuMdarIe kahIrI; sAMbhaLI ne cara tAma, ciMte citta grahIrI. 20 nAme anaMga e kAma, zuM e jagata pharerI, jo hota aMga vize Sa, to zuM jagina kare rI. 21 dhana dhana e satI bAla, zobhita zIla tanurI; pUraNa bhAgye kIdha, darisaNa eha taNurI. 22 sAMbhaLa bahenI vAta, duHkhane dUra tajorI; tuM mujha bahena samAna, beThI dharama bhajorI. 23 e mujha vacana pramANa, nizcaya jANa izya rI; sarIkhA sakala na hoya, ghaNuMa zuM kahIe kiDyurI. 24 vAjI 'vAraNa loha, patthara kASa kahArI; nArI puruSa ne *to ya aMtara bahula lahArI. 25 rahe surasuMdarI tyAMha Ala jaMjAla taje rI; beThI dhariya viveka, sukhamAM dharma bhaje rI. 26 surasuMdarI guNa zreNi uttama rAsa lahArI; pUraNa bIjo khaMDa, bAramI DhAle kahorI. 27 zIla dharo bhavI je ma, jaza zubha vijaya varorI; vIra paNa eka citta, navapada dhyAna dharorI. 28 1-ghoDA, 2 hAthI, 3-loDhuM, lokhaMDa, 4 pANI. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : surasuMdarI vidyAdharane kahe che-bhAI! tamAruM AzvAsana mAre mATe to amRta samAna che. bharatakSetramAM sarvazreSTha caMpAnagarI rahelI che. te nagarIno rAjA ripumardana che. ratisuMdarI rANI che vaLI te nagarImAM dhanavaMta eka moTA zreSThI vase che. te zreSThInA putra sAthe pUrvakarmanA RNAnubaMdhe mArA lagana thayAM. ame daMpatI paradeza jovAne mATe vaDIlonI zIkha ane AzIrvAda laIne vahANanI saphare nIkaLyA. zreSThI sasarAno vepAra deza-paradeza cAlato hato. tethI anubhavIonI sAthe nIkaLyA. rastAmAM nirjana dvIpa upara mAro svAmI mane choDI daIne cAlI gayo. mArA puNyayoge bIjo eka vyavahA2Iyo Avyo enI sahAyathI,yakSanA nirjana TApu choDI te vahANamAM cAlI. mArA rupe te vyavaharIyo lubdha thayo. mane satAvavA lAgyo.meM mAre zIlanA rakSaNa kAje samudramAM jhaMpApAta karavA vicAryu. tyAM to acAnaka vAvAjhoDuM AvyuM. nirlajja zeTha na samajayo.mArI pAchaLa Avyo. huM vahANanA tUtaka para AvI.vahANa to uchaLavA lAgyuM. pApI na samajayo. meM tUtaka parathI samudramAM jhaMpalAvI dIdhuM ne vahANa paNa tarata ja tUTI gayA. parivAra sahita zeThe samudra samAdhi lIdhI.mane te vahANanuM pATiyuM maLI jatAM koI ajANyA kinAre jaI ne paDI.ajANyA kinArAnI najIkanA nagarano gAMDo thayelo hAthI kinAre Avyo. mane sUMDha vaDe upADI gaganamAM daDAnI jema uchALI. samudramAM jatAM evA vahANanI vacamAM paDI. vahANano zeTha mArI tarapha bUrI najare jovA lAgyo. meM pUrve banelA zeThano vRtAMta kahyo. bhaya pAmelA zeThe mane satAvavI choDI daIne sovanakula nagaranA bajA2mAM UbhI karI dIdhI. mArA rupane mANI na zakayo. tethI bajAramAM vecI- ne to dAma to karI lauM. savAlAkha mudrAe mAru lIlAma vezyAne tyAM karyuM. na re bhAI! mArI kathanI keTalI kahuM? karme mArI upara kALo kera vartAvyo che je sAMbhaLatAM, mArI hAMsI thAya che.jagatamAM nava vastu gupta rAkhavA jevI che,jethI karIne pastAvuM na paDe.Ayusya,dhana,gharanuM chidra,khAnagI vicAraNA,maithuna, auSadha, . dAna,mAna ane apamAna. A vastu kayAreya koIne kahevI nahi. he kheca2Aya! AgaLa eka vAta banI gaI te sAMbhaLa! eka nagaramAM arimardana nAme rAjA rAjaya karato hato. te nagaramAM dharakara nAme garIba brAhmaNa duHkhI avasthAe jIvato hato. karmavaza thakI A nagaramAM bhikSA mAMgatA peTa pUruM thAya teTalI paNa maLatI nathI. dAna levA mATe nagara choDI anyatra cAlyo gayo. pharato pharato vANArasI nagarI Avyo. bhikSA arthe araja karato, sArI naMgarI mAM pharyo. paNa kayAMye bhikSA na maLI. anAyAse dhobInA gha2nI pAse rAte pahocyo, bhukhyo hato. dhobIe potAnA dhera paDelI khIra khAvA ApI. khIra khAI rAta vitAvI. savAra paDatAM brAhmaNa vaLI nagarInI galIe galIe pharyo. nasIbe yArI na ApI. rakhaDato rakhaDato ghera pAcho Avyo. pUrvanA pApa khapI gayAM.puNyayoge rAjAnI mahera thatAM purohitapaNAne pAmyo. have ekadA purohitanA AMgaNe nATayamaMDaLI judA judA pAtra thakI nATaka karI rahI che. A purohita ane teno parivAra nATaka joI rahayA che. paNa purohita rIjhato nathI. puraskAra paNa Apato nathI maMDaLIno nAyaka vicAre che ke koI evo upAya karuM jaldI rIjhIne mane dAma maLI jAya. mAruM kAma thaI jAya. vicAra karatAM upAya hAtha lAgyo. purohitanI pUrvAvasthAne AbehUba nATaka dvArA pradarzita karavI jethI purohita tarata dAna ApI deze. Abaru nA bhayathI purohita rIMjhaze. evuM vicArIne nAnapaNathI dha2ka2nI kathA meLavI lIdhI. ane pachI eka eka pAtra evA goThavIne nATaka bhajavavA lAgyo. dharakara brAhmaNanI garIba avasathAthI laIne zaruAta karI. purohita samajI gayo. mArI gupta vAta nATaka dvArA prakAza karavA mAMDI che tarata rAjI thaIne nATaka baMdha karAvI puraskAra-bheTa ApI dIdhI.gupta vAtane DhAMkavA purohite rAjI thaIne dAma ApyA. nATakanA mukhya nAyakanuM kAma patI gayuM. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (118) Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnI vAta ughADI na paDe te mATe purohite kevuM kAma karyuM he baMdhu! brAhmaNanI jema huM mArI gupta vAto ughADI karavA lAgI chuM. to temAM tenI jema mArI hAMsI nahi karone! khecare kahyuM re benaDI! duHkhiyArI benanI vAta sAMbhaLI hasI karavI te mane zuM bhatuM nathI. raDatAnAM AMsu lUchavAnuM zIkhyo chuM nahi ke koIne duHkha pahoMcADavA! mATe tuM tArA bhAI AgaLa vAta karatAM saMkoca na rAkhIza. surane have vizvAsa pUrepUro thatAM vaLI potAnI karuNa kahAnI AgaLa vadhArI he baMdhu, nagarayApitAe mula ApIne mane kharIdI lIdho. mane to kazI ja khabara nahi. dinabhara to vezyA na dekhAI. sAMje mArI khabara lIdhI. dhImedhIme vAta karatAM tAga pAmI gaI ke huM vezyAnA pAzAmAM AvI chuM. re nasIba! puruSathI bacavA ApaghAta karyo. have bAkI rahe te strInA paMjAmAM sapaDAI. re bAMdhavAna! vicAra kara. vezyAne tyAM zIla ze sacavAya! ghara tenuM hatuM dharma mAro hato. rAtribhara zrI navakAra maMtrano jApa karyo. dinabhara paNa jApamAM gayo. bIjI rAtrie sau UMdhatA hatAM. cUpacApa havelIthI nIkaLI gaI. nagarI choDI dIdhI. vananI vATe nikaLI gai. nirbhaya banI vezyAthI bhAvino bhaya satAvato hato. AgaLa kevuM vitaze? jJAnIne khabara, savAra paDatAM vana oLaMgI vyavahAru mArge nIkaLI, nirmaLa nIra bhareluM sarovara jotAM hAthapaga dhoI paMcaparameSThInuM dhyAna dharyuM. tyAM nirNaya karyo. jema jema divaso jAya che tema zIla mAruM jokhamAtu cAlyuM. zIla mATe to prANa tyajI devA taiyAra thaI. bhaya sarovaramAM zAsana devatAne yAda karI jhaMpalAvI dIdhuM. moTA magaramacchu mAro koLiyo banAvI dIdho. mAchImAranI jADAmAM magara phasAyo, chadAyo ne tenA peTamAMthI bebhAna avasthAmAMthI mAchImAra mane laI gayo. upacAro vaDe vaLI huM tyAM jIvitane pAmI.mAchImAre potAnI nagarInA rAjAne mArI bheTa dharI. aMtaHpuramAM mokalI tyAM paTarANInI sahAyatAthI pAchaLanA gupta mArge bhAgI chUTI. vaLI mAro rajhaLapATa cAlu thayo. vananI vATe paramAtmAnA dhyAnamAM cAlavA lAgI. rastAmAM ja coroe pakaDI, potAnA saradArane soMpI. gharavALI banAvavA mArI pAchaLa paDayo. e rAkSasanA pajAma thI kema karI chUTAze? paNa zrI navakAra maMtranA prabhAve zAsana devatAe sAro paraco batAvI dIdho. sI mane page lAgavA lAgyA. devI mAnI pUjA karavA lAgyA, vaLI tyAMthI eja rAtrie chAnImAnI bhAgI chUTI. mAge ajANyo paNa mAruM bhAgya jayAM laI jAya tyAM, je mArga maLyo te mArge AgaLa pravAsa cAlu thayo. bhUkha ane tRSAthI pIDAtI jaMgalane rasto kApavA lAgI. savAra paDavAne thoDI vAra hatI. tyAM sarovara dekhAyuM. jotAM kaMIka sAtA vaLI. hAtha paganuM prakSAlana karyuM. ghaDIvAra zrI paMcaparameSThInuM dhyAna dharI lIdhuM. samaya thatAM pANI vAparIne vRkSanA phaLo utArI udarapUrti karI sa ta cAlavAne kAraNe paga have cAlavAnI nA pADatA hatA. mana paNa ghaNuM thAkI gayuM hatuM. sarovaranA tIre vRkSa nIce vizrAma levAne beThI, ghaDIka nidrA levAmATe ADe paDakhe thaI. ghasaghasATa UMghI gaI. bhAraDa pakSIe upADI ne huM tamArA vimAnamAM paDI, suMdarInI vItaka kathA sAMbhaLIne khecaranI AMkha paNa bhInI thaI gaI. khecara vicAravA lAgyo.haiyAmAM ahobhAva jAgyA. kAmadevanI strI temaja devAMganA rupane harAve tevA adhikatara rupane joIne kAmadeva kone na satAve? satI kevI kevI moTI viDabanAone pAmI che. dhanya che A mahAsatIne! yauvanavayamAM patithI tyajAyelI A suMdarIe kAmadevane mahAta karyo. zIlane akhaMDa rAkhuM zIla sadAcArathI moM para keTalI tejasvitA zobhe che. pUNya joradAra haze, to A zIlavatI nArInA mane darzana thayA. tyAra pachI satIne kahevA lAgyo. he bahena! mArI vAta sAMbhaLa. have ta khaMkherI nAkha. A tAro bhAI, mAjaNyo samajaje. have manamAM jarAye duHkhane dhAraNa karIza nahi. AjathI tuM tArA ISTadevanI ananya bhakita karaje. ane dharmanI ArAdhanA karaje. mAruM A vacana tuM satya samajI leje. nizcayathI huM tArA du:khane khaMkherI nAkhIza. jIvana naiyA tArI jholA khAya che. mane vizvAsa che ke tuM hemakhema pAra utarI jaze. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 11. 5DI. duHkhane Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bena! vadhuM zuM kahuM? jagatanA jIvo eka sarakhA hotA nathI. saMsAramAM jIvo bhinna bhinna svabhAvavALA hoya che. kahyuM che ke ghoDA, hAthI, loMkhaDa, patthara -lAkaDuM, nArI, puruSa ane nirmaLa pANI je sau potAnA dharmanI apekSA e ekabIjAthI ghaNA aMtaravALA hoya che. surasuMdarIne vidyAdhara para have zraddhA beThI. potAnA pUrvakRta bAMdhelA azubha karmano aMta AvavA lAgyo che. ema samajIne ALapaMpALa mukI, vivekI suMdarI vimAnamAM beThI, paramAtmAnuM dhyAna dharatI rahI che. guNanI zreNI samAna surasuMdarInA guNothI utama evo A rAsa, tenA kartA pU. vIravijayajI ma.sA bAramI DhALa samapta karatAM bIjo khaMDa paNa samApta kare che. vaLI teo kahe che he bhavyajIvo! tame sI rAsa sAMbhaLI zIlane dhAraNa karajo, jethI jagatamAM (jaza vijayajI) jaza ane (zubha vijayajI) zubha tamAruM sonuM thAya. dvitIya khaDe bAramI DhALa samApta kaLaza [copAInI dezI] khaMDa akhaMDa madhuratA ghaNI, surasuMdarIne caritre bhaNI; surasuMdarI duHkhathI nistarI, puNya udaya sthiti jaga vistarI. 1 eka khaMDanI madhuratA mANyA pachI A bIjA khaMDanI madhuratA ne mIThAza surasuMdarInA caritrane bhaNatAM hajI paNa AgaLa AgaLa kahetA khaMDane vadhu mIThAza meLavo.have satInuM du:kha-azubha karma asta pAmyuM che. te puNyano udaya jagatane viSe vistAra pAmyo che. te have juo. dvitIya khaMDa samApta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya -khaMDa (doharA) caumukhajA vimalAnanA, ziSTamati zubhavAsa; zArada sAra dayA karI, dejo vacana vilAsa. 1 zaMkhezvara mujha vAlaNe, sAliba suguNa gariSTha; tAsa pasAye muja have, maMgala lalita viziSTha. 2 bIjo khaMDa akhaMDa rasa, pUrNa thayo zubha citta; trIjo khaMDa kahu have, suNajo bhavI suvinIta. 3 kaviyaNa nija dAkhe kalA, zrotA cita nirakhata; aMbara zazI saratI kalA, vanaja vane vihasaMta. 4 kaviyaNa bhuMcasamA jike, zrotA ukhara kheta; dagdha bIja vaktA vacana, tihAM zyo phala saMketa. 5 dhire badhira maLyA jisA, na lahe tatva saMketa; tima kavi zrotA bihu samA, tihAM nahi dharmako heta. 6 zrotA murkha catura kavi, cAra murakha dRSTAMta; dharma lAbha munivara thakI, nisuNI kalaha karata. 7 sabhya narA caudaza vidhA, haMsa mahiSa zuka zaila; karka mazaka mRta cAlaNI, kuMbha sa-chidra ne vyAla. 8 iMdu pazu mAra sama, jalanA ogha samAna; tiNe kAraNa zrotA suNo, cauda avara guNavAna. 9 suguNa kavi zrotA catura, karatAM zAstra vivAda; payamAMhi sAkara bhalI, pItAM sakharA svAda. 10 te mATe citta sajaja karI, suNajo AgaLa vAta; surasuMdarI guNavaMtInA, sakala kahuM avadAta. 11 dhArmika paMDita kaiAtukI, vairAgI naranAra, isI kathA Agala kahyuM, tasa citta raMjaNahAra. 12 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (121 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abalA prabala parAkramI, sabala zIyala susahAya; sukha pragaTayo duHkha mITa gayo, prabala parameSThI-pasAya. 13 vimala hRdaya khecarapati, kahe suNa benI vAta; duHkha ma ANIza kiMpi tuM, nisuNo mujha avadAta. 14 bhAvArtha : zrI mahAsatI surasuMdarInA caritrane AgaLa kahevA mATe kavirAja zrI maMgalarupa zrI sarasvatI devInI upAsanA karatAM kahe che. he brahmA putrI! he pavitra mukhavALI! he sarasvatI mAtA! Apa mArA para prasanna thAo.mane sadbuddhi Apajo. mArI jIbha para AvI ne vasajo, jethI A rAsamAM je vacano mukAya te vacano saiAne AnaMda karanArA thAya . vaLI mArA upara dayA karIne, mAruM sAruM karajo. mane vacanavinoda evo Apo je vANI vaDe karIne satIne anyAya na thAya.ane zrotAnA rasane jALavI zakuM. vaLI paramAtmAnI paNa stavanA kare che. he zaMkhezvara pArzvanAtha prabhu!he vahAlA jinezvara deva! he sAhibA! ApanI pAse sArA guNono bhaMDAra che. mArA upara maherabAnI karo! ApanuM nAma ja maMgala svarupa, ApanuM guNa kIrtana paNa maMgala svarupa che. ApanI maherabAnIthI ja A mAro puruSArtha pUrNatAne pAmaze. ApanA puNya prabhAve mahAsatInA caritrane suMdara padonA lAlitya vaDe pharIne bIjo khaMDa pUrNa karyo. vaLI mArA parama upakArI, gurudevanI kRpAe, temanI zubhanizrAe rahI temanI sahAyathI graMthanI zaruAta karIne ahIM sudhI pahocyo. have Apa saiA e ja rIte mArI upara kRpA varasAvatAM raho. je kAraNe karIne trIjo khaMDa zaru kare che. kavirAja graMthanA madhyamAM paNa maMgala karIne have AgaLa vadhe che. he bhavya jIvo! tame saiA vinIta cho. vinayathI sAMbhaLo. kavijano potAnI kaLAne zrotA AgaLa darzAve che. je kaLAe karIne zrotAnA citta prasanna thAya che. je-AkAzamAM rahelo caMdra potAnI kaLAne dina pratidina vadhArato, vanamAM rahelA caMdramukhI kamaLone khIlAve che. tema kavirajanI kaLAe karIne zrotArupa kamaLo khIle che. jo vakatA bhUMca-bhuMDa sarakhA hoya to zrotA ukhaLa bhUminA khetara sarakhA hoya che. temAM phaLanI prApti nathI. vaLI vakatAnuM vacana dAjhI gayelA bIja sarakhuM hoya to tyAM paNa phaLanI prApti nathI. vaLI baherAMne baherAM maLe to tattva pAmI zakatAM nathI. tema vakatA ane zrotA baMne ajJAna hoya tyAM paNa sAruM phaLa nipaje nahi. arthAt dharmanI vAta samajAvI zake nahi. ane zrotA samajI zake nahi. jo vakatA catura hoya ne zrotA mUrakha hoya to paNa tyAM phaLanI prApti kaMi ja na thAya. te upara zAstramAM cAra murkhAnI kathA batAvI che. cAreya mukha nI najIkathI muni gocarI mATe nIkaLyA. cAreya murkhAoe namaskAra karyA. muni bhagavaMte dharmalAbha Apyo. te NIne cAreye aMdaroaMdara kajIyo karyo. eka kahe mane dharmalAbha Apyo, bIjo kahe mane Apyo. Ama kajIyo ka2vA lAgyA. kavirAja kahe sabhAmAM beThelA zrotAo cauda prakAre hoya che. te A pramANe 1. haMsa jevA : haMsa dUdha pANI bhegA hoya to ye dUdha pIe che ane pANI tyaje che. tema sAra lenArA zrotAo. 2. mahiSa : pADA jevA : pADo jema AkhA taLAvane DahALeLe tema bodha nahi lenArA ane kevala sabhAne DahoLanArA. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (122) Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. zuka-popaTa jevA : popaTa mukhapATha kare che. paNa artha jANe nahi. tema zabdagrahI banI bhAvane nahi jANanArA. 4. zaila- parvata jevA : parvata ke patthara game teTalA pANIe paNa jema palaLe nahi tema sAMbhaLe paNa kazI asara thAya nahi. 5. karka-kAcabA jevA : kAcabo jema DoLA kADhavA sivAya kaMi karI zakato nathI. tema mAtra DoLA kADhanAra. 6. mazaka- macchara jevA : macchara jema jenuM lohIpIe jema jene daMza de tema upadeza denAra ne DaMsa denArA - herAna karanArA. 7. mRta- maDadA jevA : maDadAnI mAphaka cetanahIna jevA banIne sAMbhaLanArA. 8. cAlaNI jeva : cAlaNI mAMthI ATo nIkaLI jAyane thUluM rahI jAya, tema sArane tajI asArane grahaNa karanArA. 9. sachidra kuMbha jevA : kANA ghaDAmAM pANI rahe nahi tema sAMbhaLe kharA paNa yAda kAMi rAkhe nahi. 10. vyAla- sarpa jevA : sApane dUdha pIvA Apo to ye tenuM jhera banAve. tema sArI vAtane kharAba rupe ja lenArA. 11. indu-candra jevA : candra jema saumyatAne dharanAro che tema hRdayanA saumya svabhAvavALA. 12. pazu jevA pazumAM jema viveka nathI hoto tema viveka vinAnA. 13. mArjhAra-bilADA jevA : bilADo jema zikAranI zodhamAM phare che tema vaktAnA chidro jovAne ja talapApaDa thanArA. 14. jalanA ova eTale samUha jevA : pANIno samUha jayAM nIcANa hoya te dizAe vahe ne khADo hoya tyAM bharAya. tema halakI manovRttinA poSaka rupa upadezamAM ja rAcanArA ane tevA ja upadezakonA zrotA thanArA. vaLI kavirAja kahe che ke he bhavyo! dharmopadezanuM zravaNa karanArA zrotA jo cauda guNoe sahita hoya tene te cauda guNo svarga ane apavarga eTale mokSa denArA thAya che. te cauda guNo : " vakatA u52 bhakita 2. garvarahitapaNuM 3 zravaNanI ruci 4. caMcaLatAno abhAva 5. marmajJapaNuM 6. prazna kema, kayAM ne kayAre thAya? e vigerenuM jJAna 7. bahuzrutapaNuM eTale jeNe ghaNuM vAMcyuM hoya ane sAMbhaLyuM hoya te 8. apramatapaNuM 9. AMkhamAM nidrAno abhAva 10. uttama buddhi 11. dAnazIlatA 12. vikathAno tyAga 13. upakAra karanAra upara prIti dAkhavanArA 14. nindAno tyAga. kavirAje zrotAna cauda guNo batAvyA. te ja rIte vakatAnA paNa cauda dekhADe che. : te cauda guNo H 1. vacana zakitavALo 2. vistAra ane saMkSepano jJAtA 3. priya kahenAra 4. avasaro citane jANanAro 5. satyava dI 6. saMdehane chedanAro 7. saghaLAM zAstromAM nipuNa 8. vastunA pUratA ane Avazyaka varNanamAM vilaMba nahi karanAro 9. saMpUrNa aMgavALo 10. lokone raMjana karanAro 11. sabhAne jItanAra 12. ahaMkAra vinAno. 13. dharmanuM AcaraNa karanAra 14. saMtoSI hovA joie. A cauda guNothI yukata vakatA paNa svarga ane apavarga- mokSane meLave che. upara batAvyA e guNothI yukata vakatA ane zrotA catura hoya to tyAM zAstrano vAdavivAda ane vinoda karavo pramANa che. jema ke dUdhamAM sAkara bhaLatAM te dUdha pItAM atizaya mIThuM lAge che. tema zAstranI vAtomAM AnaMda -ullAsa mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (123) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThAza Ave che ane lAbha paNa ghaNA thAya che. te kAraNe karIne he zrotAjano! guNavaMtI surasuMdarInA caritrane AgaLa kahuM chuM. te tame sau ekAgra manavALA thaine sAMbhaLo. je nara ane nArIonAM haiyAmAM dharma vaselo hoya, kaMika zAstrane bhaNelA hoya, utsukatAvALA hoya, AvI kathA sAMbhaLIne prAyaH vairAgyane pAmanArA hoya, te AgaLa A rasika kathAne huM kahuM to temanA dilane AnaMda upajAva. jagatamAM jayAre abaLA sabaLA bane che tyAre zIlane mATe prabaLa parAkrama dAkhave che ane zIlanA rakSaNa mATe prANanI AhUti paNa ApavA taiyAra thAya che te nArIonA nAmano ujajavaLa itihAsa sarjAya che. vaLI paMcaparameSThInA dhyAnathI, te upara atUTa zraddhAthI satIonA duHkha daurbhAgya dUra thAya che. ane sukhano sUraja uge caritra nAyikA mahAsatI surasuMdarIne paNa zrI navapadanA dhyAna pasAthe duHkha dUra thaze ne sukha A vI maLaze. have satI vimAnamAM svasthatA jALavIne beThI che. baMne vacce mauna chavAyuM che. maunane toDatAM satI khecararA ne pUche che, bhAi. Apano paricaya.... nirmaLa- pavitra ane ujajavala hRdayavALo, khecara potAnI oLakha Ape che. te bahena! manama thI duHkhane dUra karI de. ne huM je kahuM te tuM sAMbhaLa. DhALa- pahelI (sumatinAtha guNazuM milIjI e dezI) khe carapati kahe sAMbhaLo jI mAharI vAta vizeSa; uttara zreNino rAjIyojI, maNizaMkha nAme nareza. manamohana bahenI sAMbhaLojI, muja zubha vAta, AMkaNI. 1 tasa paTarANI guNavatIjI, lavaNima lIlAdhAma, zIla guNe karI rAjatIjI, hemacUlA tasa nAma. ma. 2 ratajaTI tasa purANuM jI, dei pitA mujha rAja; asAra saMsAra jANI karIjI, kIdhuM Atama kAja ma. 3 dvIpa naMdIsare saMyamIjI, dukakara tapa dahe deha; samatA samIre TALatAjI, mithyA saMcita kheha. ma. 4 jai nAlaya bAvana che ,vaMdatA duHkha visarAlA; zAzvata jina paDimA kahijI, cauThIsaya aDyAla. ma.5 tihAM jau meM jina pUjiyAjI, valI vAMdhA munirAja; harSotkarSa thayo ghaNojI, jima lahayuM tribhuvana rAja. ma. 6 mahAsatI. zrI surasuMdarIno rAsa) Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdIne vaLatAM thakAMjI, jaba jAuM mujha dhAma; pUrava puNyabaLe karIjI, bahena malI mujha tAma. ma. 7 kAja saryA vaMchita phaLyAjI, cAla have mujha geha; vAta tamArI sAMbhaLIjI, upano karuNA saneha. ma. 8 cAra ache mujha kAminIjI, mahata gRpAMgajA teha; rupa raMga rasa rati malIjI, prema lattA-draga neha. ma. 9 te mujha ahaniza ima kahejI, bahena aMche tuma jeha; tasa ANo ANuM karIjI, seva karAM ame sneha. ma. 10 tire kAraNe tujhane kahuMjI, bahena sakala guNa jANuM, cAla have maMdira bhaNIjI, karI jAuM tujha ANuM. ma. 11 e udara jima upanijI, tehavI tujhane gaNe ha; e, vacana vai mAnajojI, ANo rakhe saMdeha. ma. 12 IMgita AkAre karIjI, ne rA vadana prastAva; cesTA gati vacane karIjI, lahIe aMtaragata bhAva. ma. 13 ima ciMtI suMdarI kahejI, suNa bAMdhava sukhakAra; prathama naMdIzvare dvIpanIjI, yAtrA karAvo sAra. ma. 14 huM bhaginI tuM bAMdhavojI, eha vayaNane saMca; nItizAstra paNa iNi parejI, bola bAMdhava paMca. ma. 15 tava khecara pAcho valejI, naMdIsara bhaNI Aya; dekhI jina paDimA tihAMjI, sA kahe dhanya jinarAya. ma. 16 jinAvara ke re darisare che, jeNe na nAmI koTI; anaMta bhAvAMtara jIvaDAjI, te sira vahaze poTa. ma. 17 trIja khaMDe iNipare jI, DhAla prathama suNasaMta; vIra kahe suMdarI taNojI, puNya udaya paraMta. ma. 18 16448 zAzvata jina pratimA, ra-motA rAjAnI putrIo, 3-nizcayathI, 4-Doka, pa-bhAranAM poTalAM (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niMdIzvara dvIpanI yAtrAe bhAvArtha :khecararAya surasuMdarIne potAno paricaya Ape che. he bahena! A jaMbudvIpanA vaitADhaya parvata upara uttarazreNI nAmano seMdaryathI maDhelo deza che. tyAM devo ane vidyAdharo rahI zake che. amArI sahAya vagara manuSyo tyAM jaI zakatAM nathI. vidyAdharono adhipati maNizaMkha nAme rAjA rAjaya kare che. manane AnaMda ApanAra he benaDI! mArI sArI ane zubha vAtane sAMbhaLa! vaLI A rAjAne lAvaNyanI lIlAnA dhAma sarakhI, guNavatI ane zIlavatI hemaculA nAme paTTarANI che. temano putra huM ratna jaTI nAme rahelo, tArI sAthe vAta karI rahayo chuM. A saMsAra ne asAra jANIne mAtApitAe mane rAjaya soMpIne pAvanakArI, mokSadAyinI evI pravajayAne aMgIkAra karI che. teo potAnA AtmAnuM kalyANa karI rahayA che. naMdIzvara dvIpe pitAmuni duSkara tapa karI, dehane damI rahayA che. samatA rupa vAyu vaDe, anAdikALathI AtmA upara lAgelA mithyAtvanA paDalone haTAvI rahayA che. naMdIzvara dvIpe zAzvatA jinAlayo che, jemAM aMjanagiri upara cAra, dadhimukha parvata upara soLa,ane ratikara nAmanA parvata upara batrIsa, kula bAvana jinAlaya thAya che. eka jinAlayamAM zAzvata jina caumukhathI rahelA che. vaLI te jinAlaya so jojana lAMbA, pacAsa jojana pahoLA ane bottera jojana UMcA che. cAre dizAnA jina maMdiromAM gaNatrI karatAM 6448 kula zAzvatI pratimA rahelI che. saghaLIye pratimAne vaMdana karatA duHkha visarI javAya che. darzana pUjA karatAM saghaLAM pApo naSTa thAya che. te bhagini! huM te naMdizvara dvIpe gayo hato. e saghaLI jinapratimAnI pUjA karI. tyAra bAda tyAM rahelA pitAmuninA darzana karyA hatA. vaMdana karyA. e darzana pUjana vaMdana karatAM mane ghaNo ja AnaMda thayo. jANe traNa bhuvananuM rAjaya na meLavyuM hoya eTalo AnaMda thayo. tyAMthI pAcho vaLatAM mArA rAjaya tarapha jaI rahyo hato. tyAM tame bahena rupe maLyA. Aja mArA puNya saghaLA phaLyA che, je muja bhAgya thakI tame mane maLyA. mane tamAro priyabaMdhu mAnajo. aMtaraMga sahAnubhUti maLatAM surasuMdarIne tyAM harSanA AMsu sarI paDayAM ratnajI vaLI kahe che, bahena - have mArA ghare cAla. tArI karuNa kahAnI sAMbhaLIne mArA hRdayamAM vadhu karuNA tArA tarapha utpanna thai che. have tane kayAMye javA nahi dauM. huM mArA pitAne ekaja chuM. mAre paNa bena nathI. bhAgyavaze tuM mane sAMpaDI che. mArA ghare moTA moTA rAjAnI putrIo cAra te mArI strIo rahelI che. te cAreya ramaNIo rupe raMge rasabharI rahelI che. te jotAM AnaMda thaze. te cAreya AnaMda pramoda karatI mArA upara sarakhI premadaSTi rAkhI rahI che. temanI roja phariyAda che, tamArI benane lai Avone huM kaheto, avasara Ave laI AvIza. roja benanA nAmanI mALA japatI. vaLI kahetI hatI ke jaldI lAvone. amAre naNaMdInA ANAnI hoMza che. amAre naNaMdabAnI sevA karavI che. AvI rIte mArI patnIonI bhAvanA che. to have mArA gharane viSe cAla. huM tAruM ANuM kariyAvara moTo karIza. tane kahuM chuM ke ApaNe eka udarathI janmyA. ema huM tane gaNIza. mArA tArA vacce koi jAtanI bhedarekhA nahi hoya. A mAruM vacana nizcaya samajaje. temAM jarA saMdeha na karatI, zaMkA - ANatI. bhAinI vAtane igitAkAre bene tarata ja svIkArI lIdhI. vacana upara zraddhA thavAthI nayana ane mULathI vacana mAnI lIdhuM. hRdayamAM thatI zaMkAnuM nivAraNa karIne ratnajI ne kahevA lAgI.- bhAI! naMdIzvara dvIpa ahIthI keTaluM dUra haze! ratnajI vidyAdhara kahe che. - zuM kAma che? surasuMdarI kahe che. chellA keTalAya samayathI sAdhusaMtanA ke paramAtmAnA darzana karyA nathI. bhAi! to mane tyAMnI jAtrA karAvone! jAtrA karavAnI bhAvanA jAgI che. jo jAtrA karAvo to hRdaya mAruM zAMti anubhavaze. vaLI huM tArI bena, tuM mAro bAMdhava, to A mAruM vacana mAna. nItizAstramAM pAMca prakAre bAMdhava kahyA che (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. eka mAtAnI kukSimAM janmela 2. sAthe bhaNanAra 3. mitra 4. rogamAM sevA karanAra 5. rastAmAM vAtacita no mitra A pAMceya prakAranA bhAi kahyA che. mATe karIne he bhrAtA! ati durlabha evI A tIrthayAtrA mane karAvo. bhAI kahe bhale. . che ke, .. $ pas & '\ \ \\U, ha 0 0 0 0 (ii[[/a fitter dhamI jIvaDA, darzananI jhaMkhanA, naMdIzvaranI yAtrA, gurudevanI dezanA. benano prastAva sAMbhaLI ratnajIe tarata potAnA vimAnane vidyAbaLa pAchuM vALyuM naMdIzvara tarapha ravAnA thayo. surasuMdarIne kahe che bena! tArI icchA pUrI karIza pachI mArA rAjayabhavanamAM jaizuM. thoDIvAre to vimAna naMdIzvara dvIpe jai pahoMcyuM vara rAye vimAnane dvIpa upara utAryuM. baMne bhAi bena jinezvara bhagavAnanA darzana karavA mAMDayAM. naMdIzvara dvIpanI zobhA apAra hatI tyAnuM kudaratI sauMdarya, tyAMnI bhavya samRddhi, tyAM vasatA devonA vizALa bhavana nI kalA abhUta hatI. khAvo raLiyAmaNo dvIpa jotAM suMdarI potAnA jIvanamAM dhanyatA anubhavavA lAgI. ratanaTI surasuMdarIne badhAM ja jinamaMdiromAM lai gayo. haiyAnA ullAsabhera bhAvapUrvaka paramAtmAne juhAryA. vAMdyA, stavyA kahevA lAgI dhanya dhanya che te jina rAja! atidurlabhatAe paNa mane ApanA darzana thayA. Aje mArA puNya pragaTa thayA. mArA pApanA paDaLo dhovAI gayAM. ratApanA darzanathI mArA tApa saMtApa zAMta thaI gayAM. he devAdhideva! ApanA darzana thatAM jenI Doka mAthuM (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (12) Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namatuM nathI te jIvAtmA pApanA poTalAM mAthe laine anaMtA saMsAramAM bhaTake che. mAre A saMsAramAM bhaTakavuM nathI. A pramANe trIjA khaMDane viSe prathama DhALa samApta karatAM kartA kahe che ke :- have satI suMdarIno puNya (daya thayo che. tRtIya khaMDe prathama DhALa samApta (doharo) daza trika abhigama sAcavI, suMdarI citta uchAMhI, caityavaMdana citta ullase karatI saMskRta mAMhI. 1 vizvAdhAra! jiNe saru, nirbhaya! paramAnaMda! rUpAtIta 2sAdatIta! varNAtIta! niNaMda; 2 sparza- kriyAtIta, namo saMgavivarjita sarva; nirahaMkAra-malakSa! tuM sAdinAnta! gatagarva? 3 karmASTaka -dalapaMkita -bhinja, vIryAnanata! pattha; akalAmala! nikalaMka! tAta! naumi pralabdha mahaO! 4 caityavaMdana iNipare karI, stavana kahe manaraMga; sa6 mahura gaMbhIra vanna jutta mahatve prasaMga. 5 ima tihAM jina stavanA karI, nIsaratA jina-geha; tIrtha sakala praNamI karI, pAchAM valiyAM teha. 6 maNizaMkha sAdhu vaMdIne, beThA Agala jAma; vikasita vaMkA nayana laDI, dharma kahe guru tA. 7 vidyAdhara munibhagavaMtanI dezanA bhAvArtha surasuMdarI rAjI vidyAdhara sAthe naMdIzvara dvIpanA zAzvata jinamaMdiro zAzvatA jinezvara paramAtmAna darzana karI rahI che. 84 AzAtanAone jANatI, te AzAtanAone TALatI, vidhivat paramAtmAnA maMdire 10 prakaranI trikane sAcavatI, temaja pAMca prakAranA abhigamane sAcavatI thakI bhakti karI rahI che. aMgapUjA karI, tyArabAda agrapUjA paNa karI. have pachI bhAvapUjA rupa paramAtmA sAme besIne caityavaMdana karavA lAgI. cittanA ullAse, mananI prasannatAe prabhunuM stavana paramAtmAnA guNothI yukata che. te vizvAdhAra! he jinezvara! he paramAnaMda! he rupAtIta! he jivaMda! Apane namaskAra ho. vaLI Apa kevA cho! sarvasaMgathI rahita nirahaMkArI malakSa cho. sAdinAnta cho. garvarahita cho. aSTakarmadalanI mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 12) Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMkitane bhedanArA! ka vIryAnanta! he prasastha! he akalAmala! he niSkalaMkI! he jagatpitA! huM Apane koTi koTi vAra vaMdana karuM chuM. A pramANe dhImA svare stavanathI guNonuM kIrtana karIne bahAra AvI. e pramANe bIjA badhA jinAlayonA darzana karyA. ratnajITI have surasuMdarIne laI potAnA pitAmuni bhagavaMtanI pAse gayo, baMne jaNAe vidhivata vaMdanA karI. muninA darzana thatAM rAMdarInuM haiyuM pulakita banI gayuM. munibhagavaMtanI sAme yogya jagyA e beThA. muni paNa yogya jIva jANI dharmane kahevA lAgyA. DhALa bIjI (guru vANI suNI varadattejI jAtismaraNa laDyo. e dezI.) dezanA dIe guru jJAnIjI, te bhavi prANIne; je ha jirNode bhAsIjI,te hita jANIne. 1 dharma karo bhavi prANIjI, nisuNI jinavANI; hRdayArAme vakhANIjI, varIe zivarANI. 2 dAna dayA deva pUjAjI, dama dIkSA virati; paMca dakArA je hane jI, nahi tasa duragati. 3 ni tya-mitrAsama dehajI, svajanA parva samA; dharma parama dehAM jANojI, mitrA juhAra samA, 4 jAna jAgati ko i leijI, paraNavA nara jAye; lagana samaya gayo uMghIjI, duHkha bhara pastAve. 5 tima nara vividha pramAdejI, dharma zravaNe hAre; viSaya sukhamAM ramatAMjI, aMte saMbhAre. 6 dAna dIyo tapa karajo jI, bhAvana citta dharI; zIyala thakI sukha lezejI, jima surasuMdarI. 7 khe cara kahe kaho svAmIjI, sA kuNa suMdarI, tava guru kahe tuma pAse jI, beThI guNa-bharI. 8 khecara ratnajaTIejI, nisuNI dezanA; satI upara bahu rAgajI, dharato zAMta manA. 9 satI kahe tava gurune jI, pujaya prakAzIe; azubha karama hajI ketojI, te mujha bhAsIe. 10 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe guru bahu kSaya pAmyuM che, tuja pUrava pApa; kaMta benAtaTe milaze jI, ma dharIza saMtApa. 11 sAdhunA caraNa namIne jI, bese vimAna satI; nija bAMdhava saha cAlejI, aMbara guNavatI. 12 paMtha vahetA satIne jI, khe cararAya kahe; vAta suNo bahenajI, bheda na jIma lahe. 13 cAra ramaNInI AgejI, sneha bhare raho; prAcIna sukha duHkha pAmyAjI, te navi kAMi kaho. 14 maMtra caDhayo Sa- ka jI, viNase vAta hisI; bheda na lahe catu:ka jI vara do karNa vasI.15 rAya taNo jima viNaThojI, maMtrI kubaja suNI; nRpa bhikSAcara kIdhojI, kuMjaka rAjaya dhaNI. 16 suMdarI kahe kaho bhrAtAjI, te kuNa rAya thayo; lIlAvatI pura svAmIjI, mukuMda nAme jayo. 17 rANI tasa suzIlAjI, kaMta vayaNa rAgI; mati mehara tasa moTojI, maMtrI vaDabhAgI. 1 8 anya divasa nRpa cAlyo jI, vana ke lI ka2vA; kelI karI ghara valiyo che, je ha gayo ramavA. 19 nayara dvAre jaba Avyo che, tava dITho ramato; dhUNe dhase baha nAcejI, kuhurjaka mana gamato. 2) A nRpa AvAsejI, nita rAkhe pAsa, cittaraMja tima karato jI, kaiAtuka ullAse. 21 TUMkAkara paga galiyAjI, koTizuM khaMdha malI; gIta madhurasara gAvejI, rAyazuM prIta malI. 22 rAyasabhAe saghaLe che, aMte ura phare; rAta divasa nRpa pAse jI, koI na dUra kare. 23 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya divasa gRpa maMtrIjI, beThA doya malI; kAMika gupta vicArajI,karavA mana 2lI. dekhI kubja ka pAsejI, maMtrIzvara kahe; rAya suNo SaT karaNejI, vAta vighAta lahe. 25 valatuM kahe nRpa sAcuMjI, nahi kubjaka tisyo; maMtrI kahe mahArAjajI, nahi avasara isyo. 26 gayo ka2Iya pramANajI, maMtrI geha bhaNI; pAle rAya udArajI, nRpa ghara lacchI ghaNI. 27 eka dina rAja sabhAejI, Avyo yogI jaNo; siddharupa bahu jANajI, vidhA maMtra taNo. 28 dekhI rAyanI bhakitajI, rAyane teha dIe; vidyA jeha parANIjI, kAya praveza lIe . 29 maMtra kahI gayo yogIjI, narapati nitya bhaNe; kubjaka zravaNe suNatAMjI, nRpa navi zaMka gaNe. 30 nRpa bhaNatAte zikhyojI, kubjaka guptapaNe; kubaDa saha gRpa cAlyojI, eka dina vana bhaNe. 31 rAye mRtaka tihAM dIThIjI, kAyA vipra taNI; maMtra-parIkSA karavAjI, kahe kubjaka bhaNI. re! kubjaka kAMi mAnejI, mahimA maMtra-taNo, kahe kubjaka savi khoTojI, mahimA maMtra-taNo. 33 ima nisuNI gRpa AyejI, nija-hari kubja-kare; maMtra bale tajI kAyAjI, vipranuM deha dhare. 34 kubjaka maMtra prabhAvejI, rAyanI kAya vare; svAMga tajI,caDhI azvejI, gRpa prati uccare. 35 sAMbhala gRpa dvija-kAyajI, meM tuja rAjya grahayo; tujhane game tihAM jAojI, kAMi vimAsI rahayo. 36 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 24 32 (131) Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIlAvatI-pura pAyojI, sukhabhara saidha gayo; aMte 12 sukha saMgrejI, kuja ka rAja bhayo. 37 surasuMdarIne rAse jI, trIjA khaMDa taNI; vIra vijaya kahe bIjIjI, DhAla vizAla bhaNI. 38 bhAvArtha naMdIzvara dvIpanI eka TekarI upara vRkSa nIce muni bhagavaMta Asana lagAvIne potAnI sAdhanAmAM magna hatA. yogya jIva jANI muni bhagavaMta upadeza Ape che. paramAtmAe dekhADelA hitane karanAro mIThA avAje upadeza ApI rahayA che. he bhavyajIvo! paramAtmAnI vANI sAMbhaLIne dharmanI ArAdhanAmAM vadhu udyamavALA thAo, paramAtmAne haiyAmAM manamaMdiramAM sthApana karo. tenA sahAre saMsArasAgarane pAra pAmo. ane mokSane zI meLavo. vaLI pAMca jeo prakAranA 'da' kArane je AtmasAta kare che tene durgati kayAreya maLatI nathI. pAMca 'da' kAraH- 1 dararoja yathAzakita dAna karo. 2 jIva mAtra upara dayA rAkho. 3 trikALa devanI-jinezvaranI pUjA karo. 4 pAMca indriyanuM damana karo. eTale pAMca indriyane kAbumAM rAkhavI. 5 paramAtmAe AdarelI sarvavirati rupa dIkSAne Adaro. vaLI potanA dehane mitra sarIkho, haMmezA mAnavo, jayAre svajano parva sama kahyA che. mitra sama deha- sAdhana banatAM tenI pAsethI icchita evo dharma karI levo joIe. zIlanI zAla oDhe te nyAla.. jema koi nara vAjate gAjate jAgate joDIne, jAna laine, paraNavA jAya, ane lagna veLAe, hastameLApa samaye, jo jhokuM khAi jAya, pachI zuM thAya? lagna ghaDI UMdhamAM gai pachI ja pastAvAnuM ja rahe. AvI ghaDI pharIvAra AvatI nathI. pastAvo karIne duHkhI ja thAya che. te ja rIte mahA puNyayoge narabhava pAmIne manuSya pramAdanA vaza thakI dharmanI ArAdhanA karato nathI. dharmane paNa karato nathI, ane mAtra viSaya sukhamAM rata rahe zarIranI ALapaMpALa kare temAM ja jIvana pUruM kare. pachI chellI ghaDIe dharmane saMbhALe. zuM vaLe? mATe pramAdano tyAga karI dharma mATe udyama karo. dAna, zI tapa ane bhAvarupa dharmanA cAra pAyA kahyA che. te dharma ne sau Adaro, pALo. je zIlanA prabhAve karIne surasuMdarI sukhane varI. ATaluM kahI muni virAma pAmyA.te veLAe khecararAya ratajaTIe maNizaMkha munipitAne pUchyuM ke svAmIjI! te koNa surasuMdarI? muni bhagavaMta kahe -je tArI pAse beThI che. te ja mahAsatI surasuMdarI che. munibhagavaMtanA mukhethI surasuMdarInA zIlanI vAta jANI ghaNo AnaMda thayo. potAnI dharmanI bahena samajI tenA duHkhamAM bhAga paDAvavA taiyAra thato AzvAsana ApatAM naMdIzvara dvIpanI yAtrA karAvI. temAM vaLI pitA muni jJAnI hatA, temaNe svamukhe A satInA vakhANa karyA. ratajIne suMdarI upara vadhu ahobhAva jAgyo. rupa joine haiyAnA khUNAmAM durbhAva thayela te have bilakula zAMta banI gayo. daSTi nirmaLa banI. have surasuMdarI vinamra bhAve kara joDIne munibhagavaMtane pUche che. he munirAja! mArA upara ATaATalA saMkaTo paDavA chatAM mane mArA svAmIno meLApa nahi thAya? pUjayazrI! pUrvanA azubha karmanA phaLa ghaNAM bhogavyAM. haju keTalA bAkI che? mane mArA svAmI nahi maLe? jJAnI munibhagavaMta jJAna baLe suMdarI ne sAMtvana ApatA kahe che. -bahena! tArA pUrva karmano bhogavaTo pUro thavA Avyo che. azubha karma ghaNA kSaya pAmyA che. zrI navakAramaMtranI ArAdhanAthI, tArI acaLa zraddhAthI tArA karmamaLa dhovAi gayA che. thoDA samayamAM tArI sAme sukhano mArga khullo thaze. vaLI tAro 'svAmI' tane 'benAtaTa' (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (132 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmanA nagaramAM maLaze. tuM dharya rAkhaje. azubha karma purA thAya che. have zubha karmano udaya thAya che. saMsArIo jene sukha mAne che te sukha tane maLe. chate he bahena! te sukhamAM tallIna na banatI, tArAM tIrthakara paramAtmAne niraMtara yAda karaje. tenA pavitra smaraNathI bhavasAgarane tarI jaiza. jJAnI evA pitAmuni bhagavaMtanI AzvAsana yukata pavitra vANI sAMbhaLIne suMdarInA hRdayamAM anero utsAha pragaTyo, parama AnaMda pAmI. ratajI ane suMdarI munibhagavaMtane pharIthI vaMdana karIne cAlyA. dUra sthira karelA vimAnamAM jaIne baMne beThA. satI navakArane gaNatI khecararAye vidyAbaLe vimAnane gatimAna karyuM. vimAna naMdIzvara dvIpane choDIne uttara zreNI tarapha javA ravAnA thayuM. satI dUrathI dekhAya tyAM sudhI dvIpanA jinAlayone juhAra karI rahI hatI . manamAM AnaMda samAto na hato. aNadhArI A dvIpanI yAtrA thaI. mAnavane durlabha A yAtrA deva thakI- vidyAdhara thakI sahAya maLe to ja thAya. bhAInA upakArane saMbhAratI thakI vimAnamAMthI dekhAtA nIcenA sAgara mahAparvato vizALa nadIo bhayaMkara vana,bhavya sarovaro vagere joi rahI che. kudaratI sauMdaryane jovAmAM tallIna banelI suMdarIne vidyAre pUchayuM kema! bena! jovAnI majhA Ave che ne? suMdarI kahe- bhAI! kayAreya AvuM joyuM nathI. pachIto jovAmAM majhA Ave jane! vidyAdhare vimAnano vega vadhAryo, saDasaDATa karatuM vimAna sAta samaMdara,parvatone ullaMdhIne jaMbudvIpamAM AvelA uttara zreNI pradezamAM AvyuM. A pradeza devo vidyAdharo ane gAMdharvo kinnarothI gauravavaMta banelo che. suMdara nadIo, himathI AcchAdita rahelA manohara parvato, phUlonI phoramathI maheMkatA vana upavano-zAMta ane bhavya nagarothI zobhatA utara zreNInA madhyamAM rahelA rAjamahele utaryu. vimAnamAM jatAM rastAmA vAto karatAM vidyAdhara surasuMdarIne sUcanA ApI rahyo che. te bena! mArI vAta sAMbhaLa! mArI cAra ramaNIo sAthe ghaNA hetaprItathI ne snehathI rahevAnuM che. tuM rahIza e mane vizvAsa che. paNa- paNa mArI A cAra strIo pAse tAro bhUtakALa batAvIza nahiM. sukha da:khano itihAsa kayAreya kholIza nahi. tArI gupta vAta paNa karavI nahiM. gupta vAta cha kAne jAya to vAta viNasI jAya che. jethI karIne tArI ane mArI vacce vAta rahe. trIjAnI AgaLa jaNAvavI nahi. te ja vAta cAra kAne rahI hoya tyAM sudhI gupta rahe che. ane be kAne rahelI vicAraNAne to brahmA paNa pAra pAmI zakato nathI. te mATe eka kathA kahuM te sAMbhaLa!. bhAvinA bheda-bharama rAjA ane maMtrInI agatyanI maMtraNA hatI. rAjAnA mitra kubaDA e sAMbhaLI to rAjA bhIkha mAMgato thayo. ane kubaDo rAjayano mAlika thaine beTho. surasuMdarI pUchavA lAgI- he bhrAta! e rAjA koNa? kai rIte bhikhArI thayo? ratnajI kahe - sAMbhaLa bena! bharatakSetramAM lIlAvatI nAmanI eka nagarI hatI. dhanadhAnyathI pUrNa hatI. puNyazALI A nagarIno mukunda nAme rAjA hato. prajA vatsala hato. prajA paNa ghaNI sukhI hatI. rAjAne zIle zobhatI suzIlA nAme paTarANI hatI. svAmInA vacananI anurAgIne anusaranArI hatI. vaLI mati mehara nAmano buddhizALI mukhya pradhAna hato. rAjaya vyavahAra rAjAnA puNyabaLe barAbara cAlato hato. rAjA taraphathI prajAne saMrpaNa zAMti hatI. ekadA rAjA potAnA rasAlA sAthe vana udyAne ramavA gayo. vanavADI ramavA jaI rahelA rAjA parivAra, samaya thatAM nagaramAM pAchA Ave che. nagaramAM pesatAM nagaranA dvAra AgaLa rAjAe eka kubaDAne joyo. daravAje rahelo kubaDo judA judA prakAranI ceSTAo karato jemake mathuM dhuNAvavuM, jAtajAtanA khela karavA, vagerethI prajAjanone hasAvato hato. lokothI gherAyelo hato. kutUhalapriya rAjAe kubaDAne joyo. kANo kubaDo, evo paNa rAjAne gamyo. rAjA vAjAM ne vAMdarA kahevata anusAra rAjAne kubaDo gamatAM potAnI sAthe laI lIdho. potAnI sAthe rAjamahele laI AvyA. potAnA AvAsamAM potanI pAse ja kubaDAne rAkhavA lAgyA. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juo to kharA! bena! puNyAinI zI vAta karavI? kayAM rAjA ne kayAM kubaDo? rAjAne have dina pratidina kubaDA sAthe prItI vadhavA lAgI. rAjA kubaDAne potAnA pAse rAkhatAM, kubaDo paNa rAjA nA dilane AnaMda utpanna thAya tevA prakAranI ceSTAo karato. hoMziyAra ane cAlAka kubaDo rAjAne anukULa thaI ne rahyo. kubaDAnuM rUpa kevuM? hAtha ane paga TUMkA, khUMdha ane Doka eka thaI gayA hoya evA lAgatA hatA. vaLI A ThIMgujI paNa hatA. AvA kubaDAjIne jotA loko paNa Azcarya pAmI AnaMda pAmatA hatA. vaLI lokonA dilane jItavA ane rAjAne raMjana karavA mATe kubaDo madhurA gIta gAto,sAthe judA judA cALAo paNa evA karato je joine rAjA Anada pAmato. ne kubaDA pratye prema bhAvano vadhAro karato. have ku% to rAjAno jamaNo hAtha banI gayo che. rAjayamAM jayAM jAya tyAM AMgaLiye sAthe sAthe kulka hoya ja. rAjAnI sAthe rAjayasabhamAM, rAjamahelamAM, rANIvAsamAM paNa jAya. "ati sarvatra varjayet ' rAjAnI sAthe atizaya prItI kAraNe karIne kubaDAnI sAthe rAja parivArane gamatuM nathI. pradhAno vagerene paNa A ubhayanI prItI rItabhAta gamatA nathI. paNa zuM kare? sattA AgaLa zANapaNa nakAmu che. rAjAne koI kahI zakatuM nathI ke A kubaDAnI prIta zI? aMtaH puramAM rahelI rANIone paNa rAjA sAthe Avato kubaDe gamato nathI. koinI hiMmata nathI ke rAjAne A doratI toDAvI zake. ekadA rAjya kAraNa karI rAjA ane maMtrI maMtraNAgRhamAM maLyA che. to sAthe A kubaDAbhAI paNa hatAM. mANAgRhamAM gupta vicAraNA ke vATAghATo karavA mATe baMne bhegA thatA hatA. maMtrIzvara kujane sAthe AvelA joine rAjAne kahevA lAgyo. he rAjana! cha kAne thayelI vAta vidyAtane pAme che, nAza pAme che. mATe je vAta karavI che, te vAta mATe Apa vicAro. vaLate rAjA kahevA lAgyo-he maMtrIzvara! tamArI vAta sAcI che. paNa A mAro mitra vizvAsu che. mATe eno bIjo koI ja vAMdho nathI. te chatAM maMtrIzvara kahevA lAgyA :- he mahArAjA! A avasare vAta karavI ucita nathI. ATaluM kahI rAjAne praNAma karIne maMtrIzvara potAnA ghare cAlyA gayA. A rIte kultha rAjAnI sAthe AnaMdane bhogavato icchA pramANe dravya vAparato evo A kunjano ghaNo kALa vItI gayo. dhIme ghIme karatAM rAjAnI kRpAthI ku% mahAsukhane pAmato rAjAno paDachAyo banI rahayo che. eka divasa rAjasabhAmAM maMtrataMtra jaDI buSTi Adi vidyAno jANakAra koI yogI puruSa Avyo. tene joine rAjAe teno ghaNo Adara satkAra karyo.tathA aneka prakAranI sevA ane bhakti karI. rAjAnI vinayayukta bhakita joIne yogIrAja ghaNA khuza thayA. prasanna thayela yogI rAjAne eka maMtra Ape che, je maMtranuM nAma "parakAyA praveza". yogIrAja rAjAne A maMtra bhaNAvatA hatA. kuje paNa A maMtra bhaNI lIdho. yogI to maMtra ApIne anya sthaLe cAlyA gayA.rAjA A maMtra haMmezA bhaNe che. kulka paNa maMtrane aharniza bhaNe che. kuSe ekAMtamAM A maMtrane kaMThastha karavA lAgyo. rAjAne kunja upara apAra prema che. vaLI saMpUrNa vizvAsa paNa che. vaLI eka vakhata rAjA ane kuja baMne pharavA gayA. baMne ekalA che. sAthe rAjayaparivAra ke anya koI rasAlo nathI. vanamAM Amatema pharatAM baMne jAtajAta ne bhAtabhAtanI vAto karatA pharI rahyAM che. temAM rAjAe ane kunnue mRtaka joyuM. A mRtakanI kAyA brAhmaNanI hoya tema lAgyuM. yogIpuruSe Apelo maMtra kaMThastha thaI gayo hato. te maMtra yAda AvI jatAM kunjane kahevA lAgyo. he mitra! yogIrAjano Apelo maMtra, te sAco haze ke khoTo emAM rAjAne saMdeha che. mATe A maMtrano mRtaka deha upara prayoga karIe. vaLI he kunja! A maMtrano mahimA kevo che? e pratyakSa joie. kubdha kahevA lAgyo. A jagata to AvA maMtrotaMtrothI bharamAi (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayuM che. te kaMI sArA hotA nathI. yogIrAje bhale Apane maMtra Apyo. balka A badhuM khoTuM ja hoya che. rAjA kahevA lAgyoH- he kunja! mA mAro ghoDo tuM sAcavaje. huM A maMtranI parIkSA karuM chuM. A pramANe kahIne kulthane ghoDo ApIne mRtaka pAse maMtra bhaNyo. tarata ja rAjAno AtmA rAjAnuM zarIra choDIne sAme rahelA mRtaka brAhmaNanA zarIramAM praveza kayo. tarata ja mRtaka brAhmaNa sajIvana thaI beTho thaI gayo. jIva vinAno rAjAno deha jamIna para DhaLI paDayo. kaje paNa tarataja gupta paNe matrane bhaNIne khAlI paDelA rAjAnA dehamAM praveza karI lIdho. ne kuja DhaLI paDayo. rAjA garIba brAhmaNa banI gayo. kunja rAjA banI gayo, ne rAjAe Apelo dhoDo lai lIdho ne rAjAne kahevA lAgyo. te brAhmaNa! AjathI A tamAruM rAjaya te mAruM che. huM A rAjayano mAlika banI gayo. tamAre jayAM javuM hoya tyAM cAlyA jAva. veza badalIne ghoDAnI upara chalAMga mArI besI gayo. ne ghoDAne lIlAvatI nagara tarapha doDAvI gayo. aNadhAryA rAjA thatAM ane rAjaya maLatAM khAnaMdita thayo. tyAMthI rAjamahela tarapha ravAnA thai gayo. tyArabAda rAjadarabAre AvI rAjamahelamAM pahoMcI gayo. juo! jIva che, kunjano, zarIra che rAjAnuM. A bhedanA bhramane koNa TALe! ke I oLakhatuM nathI ke A kubaDo che. have A kunja rAjA aMtaH uramAM, rAjamahelamAM, rAjadarabAramAM rAjaudyAnamAM ane maMdiromAM badhe ja,jayAM manaphAve tyAM pahoMcI jato. manasvIpaNe svaichika sukhone bhogavavA lAgyo. A pramANe surasuMdarInA rAsanI trIjA khaMDane viSe vizALa evA bhedabharamane jaNAvatI rahI che. kavirAja A rAsanI bIjI DhALa samApta karatA kahe che he bhavya jIvo! jagatamAM sadAcAratAne nItine pAmanAra saMpUrNa paNe sukhanI pUrNatAne pAme che. have pachI caritrane zuM kahe che, te joIe. tRtIya khaMDe DhALa bIjI samApta (doharA) viprapa rAjA ghaNuM, zoce nijakRta-kAja; vayaNa na mAnyu maMtrinuM, to na rahi muja lAja. 1 meM mUrakhe hAthe karyo, to kiMhano nahi doSa; karma karyA phaLa bhogavo, have zuM pUchuM joSa. 2 mana ciMte nija pura jai, saMbhALavuM strI maM2i; te mAne nahi jo kadA, to mAre e kAMta. 3 kahiMse kAyA kuNa taNI, e bhikSAcAra koya; to tihAMthI valI nAsatAM, mu jhane dohili hoya. 4 jima sarajIyo tima anubhavo, jIva ma kara tuM kaleza; saMpada hoI to dAra bhalAM, nahitara vara paradeza. 5 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (35) 135 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : lIlApura nagarInI upara kubja rAjAe Adhipatya barAbara jamAvI dIdhu che. koineya A vAtanI khabara na paDI. have A bAju vanamAM brAhmaNanA rupamAM rAjA ghaNo ja pastAya che. paNa zuM kare? sAcI vAtane mAnavAkoi taiyAra thAya tema hatuM nahi. potAnA karelA akArya upara ghaNo ja zoka karI rahayo che. kharekhara meM mArA maMtrInI vAta na mAnI. Akhare mArI lAja paNa na rahI. meM murakha banIne mArA hAthe mAruM kAma viNasADayuM.mArI vAta have koNa sAMbhaLe? meM moTI murkhAi karI. mArA hAthanA karyA mArA haiye ja vAgyA. ahiMyA kono doSa kADhavo? koine ya doSa dekhAya na.i. mArA pUrva saMcita pApanA udaye AvelI paristhitine vadhAvI levI paDaze. have pUchavA paNa kone javuM? jayotiSIne paNa pUchIne karavuM zu? vaLI rAjA vicAre che ke nagaramAM jaine mArI rANIone A sAcI vAta kahuM, maMtrIzvarane paNa ekAntamAM A vAta karuM. rakhene A vAta na mAne to? banI che evI ghaTanA ke koi mAne nahi. ane temAM daridrI brahmaNanA rupamAM mane bhikhArI ne gAMDo samajI rAjayanA mANaso pAse marAve to, have mAre zuM karavuM? vanamAM vRkSa nIce besI gayo lamaNe hAtha daine? ahiMyA tenuM koNa sAMbhaLanAra? rAjadarabAre jaine parakAyA praveza vidyAnI vAta vaDe rAjaparivAra kaMipaNa na sAMbhaLe. nakalI banelo rAjA jo tene khabara paDI jAya to mane ja mArI ja naMkhAve. to mAre tyAMthI nAsI chUTavAnuM ghaNuM ja agharuM thai paDe. to zuM karuM? aneka vicAro rAjAne satAvI rahayA che. rAjAe potAnA manane manAvI lIdhuM. huM mAnava! A karmanuM sarjana teM karyuM che. te tenA phaLane cAkha. have kaleza ke kheda karyo zu thAya! AvI avasthAe ghare javuM te mAre mATe zreya nathI. saMpatti hoya tyAre ghare bhalA, anyathA garIbImAM paradeza ja sAro. paradeza mAM rakhaDIne dahADAM pUrA karatAM karmanA vipAka, bhogavI levA e ja zreSTha che. ema vicArIna vRkSa nIcethI rAjA uThayo. nagarI tarapha jatAM mArgane choDI dIdho. bIjI dizA tarapha cAlyo. (136) DhALa-trIjI (pApa sthAnaka ho ke caudayuM AkaruM, -e dezI. ) iNipare ciMtI ho ke,dezAura bhaNI, laDI gati karma taNI; kubjaka rAya thayo, aMte ura gayo. dvija rupa cAlyo ho ke, have te suNajo ho ke, viSayAsakate ho ke, rANI pUche ho ke, kubjaka kihAM gayo, nRpa kahe vanacare ho ke, mAryo nidhana thayo; savi mana ciMte ho ke, e ruDuM thayuM, je kubjakanuM ho nita aMte ura ho paTarANI mana ho ke, ke Aja ke, ke, kubjeka kapaTI ho paNa navi Ave ho ke, maraNa bhayuM sukhamAM jAvato, prema upAvato; 1 nRpa kAyA varI, vAcA pAdharI. 3 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka dina rANI ho ke, mana ciMtA dhare, maMtrI teDI ho ke, iNipare uccare; suNajo maMtrI heA ke, rAyanI vAta asI, nahi e bhUpati heA ke, koI kAyA vasI. 4 vayaNa na jANe ho ke, hAva bhAva kahI, koka kathAnA ho ke, Asana jANe nahi; nANa vinANanaho ke, zAstra -taNI kalA, duhA hariyAlI ho ke, na lahe AmalA. zakita gati mati ho ke, nahi caturAi kasI, mana navi mAne ho ke, eha zuM nityavazI, matrIzvarajI ho ho ke, e mujha kAma karo, kahe mati mahera ho ke, mAta na ciMtana dharo 6 aharniza mujhane ho ke, e ciMtA sahI, dina thoDAmAM ho ke, pragaTa karuM ahI; ima kahI maMtrI ho ke, nija maMdira lahyo, buddhi vimAsI ho ke, jai .nRpane kahyo. svAmI che tuma ho graha pIDA sahI, pIDe nahI; 5 ke, pUNya maMDe jIma karI je ho ke, dAnazALA ho ke, nRpa Adeza lahI, tapI tapodhana ho ke, bhikSuka guru gahI. 8 Ave videzI ho ke, viprAdika ghaNA, taNAM; pAya khaTTarasa ko navi kahe, pAya pakhAle ho ke, maMtrI teha pakhAlI ho ke, be bhojana ho ke pache be pada uttara ho ke, je paNa te bhojana ho ke, managamatuM lahe; videze ho ke, bahulI khyAta calI; viprAkRti nRpa ho ke, zravaNe sAMbhalI. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa deza 56 uccare, Adara kare. 9 10 (137 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlyo paMthe ho ke, mana ulaTa dhare, Avyo asuro ho ke, tehija, maMtrI dhare; pAya pakhAlI ho ke, be pada uccare, tAsa paDuttara ho ke, pUraNa dvija kare. 1 1 te nisuNI ho ke maMtrI moda lahe, teDayo maMdira ho ke, gupta paNe rahe; snAna suMgadhI ho ke, mardana tela kare, khaTarasa bhojana ho ke, mukha taMbo la dhare. 1 2 INipare rahetA ho ke, eka dina maMtrI sare, buddhi upAvI ho ke, puhato rANI ghare; tava rANI mRta ho ke zuka utsaga dharI, beThI dIThI ho ke, zuM ka zo ke karI. 13 kahe maMtrIsara hato ke, mAtA sAMbhaLo, rAyane teDI ho ke, eNI pare uccaro; e zuka vallabha ho ke, mujhane guNa priyo, mArgArI duSTa ho ke, tAsa vighAta kIo. 14 koI saMnyAsI ho ke, maMtrI maMtrI kare, tehane teDo ho ke, jIma zuka sajaja kare; tehanI vAcA ho ke, huM mastaka dharuM, ANa na lIdhuM hatuM ke, te kahe tima karuM. 15 zIkha deI ima ho ke, maMtrI sara vale, tava paTarANI ho ke, nRpa teDuM kare; kunjaka- rAjA ho ke, Avyo saMcarI, mana ciMtI thai ho ke, rANI pAdharI. 16 rAyane rANI ho ke, bahu Adara kare, mRtane trAMsu ho ke, ima sA uccare; deva ache koI ho ke, zukane sajaja kare, te nisuNIne ho ke, kuka mana dhare. 17 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAbalathI ho ke, bahu ucchAha dhare, rANI rIjhavavA ho ke, zukamAM saMcare; dvija-rupa-nRpane ho ke, maMtrI, saMca karyo, tava nija kAyA ho ke, preme rAya varyo. 18 zukane mArI ho ke, narapati rAjya graho; juo Saka ho ke, duHkha vaideza lahayo, khe carapati e ho ke, e vArtA kahI; surasuMdarI ho ke, te cittamAM grahI. 19 dRSTa jotAM ho ke, bihu ketuka ghaNAM; preme pAmyo ho ke, nija pUra bihuM jaNAM, ghara ghara toraNa ho ke, bAMdhyA moda bhare, surasuMdarIjI ho ke, puramAM saMcare. 20 nija ghara lAvyA ho ke, tasa bahumAna karI, dekhe bhojAi ho ke, naNaMda ANaMda bharI; aMgo aMge ho ke, bheTe . te ghaNuM, darisaNa pAmyo ho ke, puNya tuma taNu. 21 surasuMdarIno ho ke, uttama rAsa bhaNyo, puNya akhaMDe ho ke, trIjo khaMDa suyo; DhAla e trIjI ho ke, zrotA citta dharo, zubha cine karI ho ke, tasa bahumAna karo. 22 bhAvArtha rAjA pratyakSa pApanA udayano anubhavato, jaMgalanI vATe cAlI nIkaLyo. brAhmaNa rupe rAjA karmanI gatine vicArato mArgane kApI rahyo che. koI nagaramAM jaI bhikSA mATe rakhaDIne AjIvikA calAvIza. kAM to koI majurI maLI jAya tevuM paNa koI kAma karavAnI vicAraNAe, bhagavAnane yAda karato, Aje ekalo aTUlo jaI rahyo che. karmanI gati nyArI che. tene koI paNa pIchANI zakatuM nathI. have A bAju lIlAvatI nagaramAM rAjamahelamAM nakalI rAjA manamAnI mijabAnI uDAvI rahyo che. viSayAsakatA banelo rAjA aMtepuramAM jAya che. tyAM paTTarANIe rAjAnuM bahumAna-svAgata karyuM. tyArabAda rANI pUchavA lAgI, he " mahArAja! tamAro mitra kunja kayAM gayo?rAjA bolyo - he priye! ame baMne jaMgalamAM sAthe pharavA gayA hatA.vanavagaDAnuM mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 139 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMgalI prANI AvatAM huM jhADa upara caDI gayo. bicAro mAro mitra caDI na zakayo. hiMsaka prANIe mArI nAMkhyo. A samAcAra sAMbhaLIne rANI manamAM rAjI thaI. hAza! eka balA gaI. have rAjA nirAMte ekAnta maLaze. A vAtanI jANa rAjya parivAramAM thai gaI. rAjAnI sAthe kunja pharato ne mitra banI gayo. te koIneya gamatuM nahotuM. AvA prakAranA mRtyu pAmelA kunjanA samAcAra jANIne rAjaparivAra - maMtrIzvara vagere sau rAjI thayAM. kundharAjAne have ghaNI zAMti thai. jANyuM ke have mane koI oLakhI zakavAnuM nathI. nirbhaya paNe rAjamahelamAM aMtepuramAMne vaLI rAjadarabAre rAjAvat jato Avato thai gayo. sabhAmAM paNa samayasara jato hato. rAjAnA bhojanane paNa mana mAnyA Arogato hato. aMtepuramAM rANIo sAthe managamatA bhogavilAsane bhogavato hato. paTarANI pAse paNa Avato hato. premanI vAto karato hato. kapaTI kujane khabara nathI ke mArI A sAcI vAta pragaTa thaze tyAre mArA zA hAla thaze? paTTarANIne rAjA pratye manathI je sadabhAva thavo joie te thato nathI. UMDe UMDethI avAja Ave che ke A rAjA sAco nathI. nahi to mArA svAmIne jotAM mane keTalo AnaMda thAya? A rAjAne jotAM mArA dilamAM jarAye AnaMda thato nathI. vaLI A rAjAnI vANI ane vyavahAra paNa judAM paDatAM hatAM. rAjArANInA ATalA varSonA sahavAsamAM gayA to tenI apekSA e rAjAnuM bolavuM, cAlavuM, khAvuM, pIvuM, vagere pravRtimAM A rAjAnA lakSaNo judA paDavA lAgyA. caturane hoMziyAra paTTarANI samajI gaI ke mAno ke na mAno paNa A mAro svAmI nathI. mArA svAmIne nakhazikha oLakhuM chuM. hAvabhAva ne sArI rIte jANuM chuM. A rAjAnI vANI mArA svAmI jevI nathI. manamAM nizcaya karI lIdho. jarura dALamAM kALuM che. A rIte vicAratI rANIe navA rAjAnuM pArakhuM karyuM. zraddhA thaI sAco rAjA nathI. tyArabAda potAnA mahele maMtrIzvarane bolAvyA. paTTarANI kahevA lAgI, he maMtrIzvara! A rAjA te mArA svAmI nathI. A sAcA rAjA nathI. koI vidyAbaLe rAjAnA dehane dhAraNa karIne rahelo che. mArI sAthenA saMbaMdhamAM sAcA rAjAnuM eka paNa vacana te jANato nathI. hAvabhAva paNa tenA judA paDe che. mATe he maMtrIzvara, mAno ke na mAno, paNa A sAco rAjA nathI ema mAruM aMtara kahe che. koipaNa kAraNe kAyAnuM parivartana karIne rAjA banyo che. vaLI paNa kathAnI anusAra Asanane jANato nathI.zAstra vizenuM jJAna paNa nathI. jJAna vijJAna nI kaLAne jANato nathI. duhA vagere nA lAlityapaNAne jANato nathI. samajI paNa zakayo nathI. vaLI tenI zakita-gati-buddhi vagere asalI rAjAne maLatuM kaMI paNa AvatuM nathI. caturAI paNa dekhAtI nathI. mAruM mana mAnatuM nathI. mane A moTI ciMtA dararoja thAya che. maMtrIzvara zAMtithI rANInI vAta sAMbhaLIne kahevA lAgyo. he mAta! Apa ciMtA na karo. mane paNa Aja ciMtA satAvI rahI che. rAjadarabAramAM rAjayane lagatAM kAryomAM A rAjAnA vicAro vANI vartana vyavahAra badhAM ja judAM paDyA che. tethI mane paNa zaMkA che ke A nakalI rAjA che. paNa te mAta! tame dharya" dhAraNa karo. thoDA divasamAM ja sAcIvAtane pragaTa karIza. A rIte rANI sAthe vAto karI maMtrIzvara potAnA AvAse pAcho Avyo. potAne je vAtanI zaMkA hatI temAM vaLI rANInI paNa zaMkA bhaLI. have matimahera maMtrIzvarane ciMtA thaI. sAco rAjA zodhavo paDaze. A rAjAe A rAjataMtra cAlaze nahi. vicAromAM caDI gayo. zuM karavuM? upAya maLato nathI. buddhizALI pradhAna paNa ghaDIka vicAronA vamaLomAM aTavAI gayo. kaMIka rasto zodhavo ja paDaze. vaLI uparanI vAta vicAratAM ja savAre rAjadarabAre pahoMcI gayo. rAjasabhAmAM rAjA paNa AvyA. yathAvat rAjanuM kAma cAlu thayuM. maMtrIzvara rAjAnI sAthe beThA che. vAtano dora (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDatAM rAjAne kahevA lAgyo. he rAjana! hamaNAM Apane graha pIDA ghaNI che. pAnIye zanIne rAhu beThA che. to A pIDAne dUra karavAne, grahonA baLane zAMta karavA Apane puNyanI ghaNI jarU2 che. je puNya vaDe karIne grahanI pIDA tamane na thAya. rAjA kahe - he maMtrIzra2! mane samaja paDe nahiM. tame je pramANe mAruM puNya vadhe ne grahapIDA zAMta thAya te pramANeno upAya karo. maMtrIzvara kahe - he rAjana! te mATe dAna puNya karo. ApaNA nagaramAM moTI dAnazALA kholIe. nagaranA ke nagara bahAranA koipaNa mANasane A dAna lai javAnuM che. rAjAe Adeza ApI dIdho. ne tarata maMtrIzvare nagaranA madhyamAM moTI dAnazALA kholI nAMkhI.dAnazALAmAM brAhmaNo tapasvI -bhikSuko-vaTemArgu-paradezI saiA koine AvavAnI 2jA hatI. dina pratidina dAnazALA yAcakothI ubharAvavA lAgI. dAnazALAnI vAta cotarapha prasarI gai. maMtrIzvara poteja dAnazALAmAM hAjara rahetA. dAna levA AvanAra darekanA caraNanuM prakSAlana maMtrIzvara pote karatAM hatA.pada-prakSAlana samaye maMtrIzvara be padanuM uccAraNa karatA. eka zlokanA be caraNa bolIne pachI AgaMtukanA caraNa kamalane dhotA hatA. tyArabAda Adara satkAra ane SaTsa bhojana karAvatA.nepachI hAthamAM dakSiNA paNa detA hatA. be pada - aDadho zloka :- "SaTkarmo mighate maMtraH jJAnaiva midyate'' - sAcA rAjAnI zodha mATe maMtrIe dAnazALA kholI che. te mATe maMtrIzvara eka vAta evI uccAre che, '' cha kAne gayelI vAta bhedAya che, paNa te vAta kubaDAthI bhedAtI nathI.'' je vAta kahI te rAjA ane maMtrI jANe che. ekavAra khAnagI vAta karavAnI hoya maMtrIe rAjAne kahyuM ke - koipaNa vAta cha kAne jatAM chUpI rahI zakatI nathI, mATe A kubsane kADho.'' tyAre rAjA e kaheluM ke -e vAta sAcI che ke -cha kAne gayelI vAta gupta rahetI nathI, paNa A kubaDo tevo nathI. paraMtu samaya evo maLatAM kubaDAe ja rAjAne dago dIdho.maMtrIne A kalpanA hovAthI sAcA rAjAne zodhavAnA bhAvamAM A be pada bole che. A pramANe maMtrInA upAya vaDe sAcA rAjAnI zodha cAlu thai. navA rAjAne grahapIDAnI zAMti mATe rAjamahelamAM mUkI dIdho. sAco rAjA AvI jaze, e zraddhA vaDe maMtrI jAte ja be pada uccAre che. dAnazALAmAM AvanA2 pathiko bhikSuka ke brAhmaNo A pada sAMbhaLe che. paNa koi tenA bhedane na jANatAM javAba ApatAM nathI. sahu bhojana karIne dakSiNA laine cAlyA jAya che. A vAtanI khabara garIba brAhmaNa sAcA rAjAne bIjA koi bhikSuka thakI maLI. A samAcAra sAMbhaLatAM (mukunda rAjA) brAhmaNa bhikSukane AnaMda thayo. tarata tyAMthI te brahmaNa lIlAvatIpure Avyo. garIba brAhmaNanA veSamAM rahelo rAjA potAnlR nagarImAM AvatAM harSa samAto nathI. A AnaMdamA potAnI dInatA paNa bhUlI gayo. potAnI nagarInA darzana, temaja ATalA badhA divase pakavAna maLaze ne dakSiNA maLaze. te AzAe doDI Avyo che. nagaramAM praveza kayAMthI karavo khabara hatI .tethI saDasaDATa zerIo vaTAvato,bajArone ullaMghato nagaranA madhya bhAge AvI pahoMcyo. dAnazALA jotAM rAjAnuM hRdaya pulakita banI gayuM. dAnazALAmAM savAre sUryodaya pachI be ghaDI pachI dAna ApatA hatA. sAMje sUryAsta veLAe be ghaDI pahelA dAnazALA baMdha thatI hatI. brAhmaNa paNa maMtrIzvaranI dAnazALA e dAna levAne mATe Avyo. maMtrIzvarane potAnI Teka hatI ke AvanAranA caraNakamaLa mAre ja dhovA. pachI jamavA mATe AmaMtraNa karato. pachI dakSiNA Apato. caraNakamaLanA pakSAla karatI veLAe maMtrI pote be pada bolato hato. brAhmaNanA veSamAM rAjAnA caraNakamaLane maMtrIzvare dhoyA. ne be pada bolyo. te be pada sAMbhaLIne bAkInA be padanI pUrti dvija (brAhmaNa) kare che. brAhmaNanI pAda pUrti : '"lmoDAM nAyane rAnA, rAnA mavati 'mikSuH'' (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 141 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zlokanI pUrti brAhmaNe karI. bIjAo to A vAtanA rahasyane jANatA nathI. eTale AvanArA koIpaNa yAcaka maMtrInA padano javAba ApatA nathI. paNa jayAre vipra rupane pAmelo sAco rAjA Ave che, tyAre to te samajI jAya che. ane ethI pratyuttara Ape che ke - aDadhA zlokano artha - "A kubaDo rAjA bane che. ane rAjA bhikhArI bane che." brAhmaNano javAba sAMbhaLIne sAco rAjA potAne hAtha lAgavAthI maMtrIne ghaNoja AnaMda thayo. tyArabAda dAnazALAe bhojana karAvIne dakSiNA ApI. AnaMda pAmato maMtrIzvara A brAhmaNane potAne AvAse laI Avyo. potAno mAlika maLyAno AnaMda thayo. paNa AvI durdazA joine ghaNo duHkhI thayo. potAnA maMdire jaIne, pAtonA nokaro thakI rAjAnA zarIre telanuM mardana karAvyuM. pachI suMgadhI dravyo nAMkhelA pANIthI snAna karAvyuM. vaLI bhojana karAvI taMbolane Apato maMtrIzvara kahe che, ke he rAjana! amAruM pUraNa ke Apa maLI gayA. baMne jaNA ghaNA divase bhegA thayA. ekAntamAM besIne maMtraNA karI lIdhI. rAjAe banelI badhI ja hakAkata maMtrIzvarane kahI saMbhaLAvI. A sAMbhaLIne maMtrIzvara paNa duHkhI thayA. tyArabAda rAjAne gupta paNe potAnA maMdira mAM rAkhe che. maMtrIzvaranA mahele rahetA keTalAka divaso vItI gayA. have eka vakhata yukita pUrvaka vAta vicArI. rAjAnI sAthe vATAghATo karIne maMtrI rANInA AvAse pahoMcyA. paTTarANIne dAsI e samAcAra ApyA. maMtrIzvara padhAre che. tarata rANI e AvavA mATe anumati ApI. te veLAe paTarANI potAno vahAlo popaTa thoDIvAra pahelA marI gayo hato. rANI te mRta popaTane khoLAmAM laIne beThI hatI. e ja samaye maMtrIzvarane AvavAnuM thayuM. vahAlA popaTanA maraNathI rANI zokane dharatI beThI hatI. popaTanA zokamAM DUbelI rANI AvatA maMtrIzvaranuM svAgata karavAnuM paNa cUkI gaI. maMtrIzvarato dAsI sAthe paTTarANI pAse AvI ubhA rahayA. paTTarANIne kahevA lAgyA. te rAjamAtA! A zuM karo cho? rANI kahe -he maMtrIzvara! A mArA vahAlA popaTa pAchaLa mAro samaya kayAM cAlyo jato hato tenI khabara paDatI nahotI. tame paNa amArI khabara levA AvatA nathI.A popaTa cAlyo gayo. huM enA vinA kema jIvIza? zuM karuM?! maMtrIzvara na raDuM to! maMtrIzvara kahe - mAtA! sAMbhaLo. zoka karavo choDI do. ne huM kahu te tame sAMbhaLo. atyAre tame rAjAne bolAvo. AveeTale kaho ke A popaTa mArA vahAlAmAM vahAlo che. te atyAre marI gayo che. huM enA vinA rahI nahi zakuM. bilADAe mArI nAMkhyo che. A mArA prANa priya popaTane sajIvana karo. to ja mArA jIvItane jozo. mATe he rAjana! tame koI saMnyAsIne bolAvo. maMtra-taMtra jANanAra hoya,vaLI joSane jonAra hoya tene bolAvo. mArA popaTane sajIvana karo. te kaheze te badhuM ja huM mAthe dharIza. mAMge teTalA dAma ApIne paNa sajIvana karo,tenI AjJAne huM nahi toDuM. te je kahe te karavA huM taiyAra chuM. A pramANe rAjamAtAne zIkhavIne maMtrIzvara pAchA vaLyA. maMtrIzvara jaldI potAne AvAse AvI, rAjA ane maMtrIzvara gupta rIte rANInA mahele pahoMcIne rANInA AvAsamAM saMtAI gayA. maMtrIzvara gayA bAda paTTarANI suzIlAe dAsIne tarata rAjA pAse mokalIne kahevarAvyuM ke, he rAjA! mahArAjA! Apane hamaNAM hamaNAM rAjarANI bolAve che. rAjA paNa dAsInI vAta sAMbhaLI rANInA mahele pahoMcI gayA. maMtrIzvaranI vAta ne anusAra manamAM vicArIne rANI rAjAne kahevA lAgI. he rAjana! Avo padhAro! Asana besavA ApyuM. tyArabAda rANI raDavA lAgI. raDatAM raDatAM kahevA lAgI,he rAjana! A mAro popaTa vahAlAmAM vahAlo che. tene sajIvana karo, huM enA vinA mahAsatI zrI surasuMdarIno sasa) Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvI nahi zakuM rANInI vAta sAMbhaLI rAjA kahevA lAgyo, he priye! raDIza nahi, huM tArA zukane sajIvana karuM chuM. dehadhArI rAjAmAM jIva to kubaDAno hato, buddhino rAjAnI nahotI. caturAI paNa rAjAnI nahotI. halakI jAtano. AgaLa pAchaLa vicAravAnI zakita hoya nahi. rANIne zAMta karavA potAne AvaDatI parakAyA praveza vidyA maMtrane bhaNIne, rAjAnA dehamAMthI nIkaLI popaTanA zarIramAM pravesI gayo. rAjAno deha khAlI paDayo. buddhizALI pradhAne tarata ja rAjAne maMtra bhaNavA kahyuM. A takanI rAha jotA hatA. rAjA e paNa te maMtra baLa vaDe karIne rAjAnA khAlI paDelA zarIramAM praveza karI dIdho. ane rAjA AnaMdita thayo. rANInA khoLAmAM rahelo popaTa jemAM kujano jIva hato te popaTane pakaDI rAjAe mArI nAMkhyo. ane mukunda rAjAe potAnuM rAjaya saMbhALI lIdhuM. A pramANe kujanI kathA khecararAya ratanaTI surasuMdarIne kahI rahayo che, he bena! cha kAne gayelI vAtathI kultha prANa khoyA. rAjAne rAjaya choDI gharaghara bhaTakavuM paDayuM. bhikhArIpaNAmAM rAjAe keTaluM duHkha sahana karyu? bhAinI vAtane surasuMdarI e cittamAM grahaNa karI. zikhAmaNane mAthe dharI. bhAie kahyuM ke bhUtakALamAM banelI bInAne kayAreya tArI S S 1 / vidyAdharanA mahelamAM, pApodaya bhAgyo, puNyodaya jAgyo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAbhIo AgaLa kahevI nahi. basa e ja mArI vAta khAsa dhyAnamAM rAkhaje. vAta pUrI thaI, bhAi ane bahena kudaratanI lIlAne nihALatAM, rastAmAM AvatA pahADo-dvipane jotAM potAnI uttara zreNI e vimAna pahoMcI gayuM. utara zreNImAM rahelA potAnA nagaramAM praveza karatAM tyAM rahelA ketukane batAvatA ramajaTIe vimAnane potAnA nagare utArI dIdhuM. vidyAbaLe karIne rAjaTIe nagarane zaNagAryu. rAjamahele paNa samAcAra maLI gayA ke rAjA potAnI bahenane laIne AvI rahyA che. cAre strIo potAnA svAmI ane naNaMdanuM svAgata karavA gaI. rAjAe bena AvyAnI khuzAlImAM toraNo baMdhAvyA che. saunI AnaMdanI avadhi rahI nathI. bahumAna karIne potAnA mahele benane lai Avyo. AnaMda vibhora banelI suMdarI paNa bhAbhIone joi ghaNI khuzI thaI. bhAbhIonA svAgatane jhIlatI rAjamahelamAM praveza kare che. ekabIjAne bheTe che. bhAmaNAM paNa naNaMdInA ai le che. bhAbhIo kahevA lAgI he moMghI naNaMdabA! tamArA bhAIne keTalAye divasathI kaheluM ke naNaMdIne teDI lAvo. Aja amArI hoMza pUrI karI. amane tamArA darzana thayA Aje amAre sonAno sUraja UgI gayo che. tamArI vATa joi joine amArI AMkho paNa thAkI gai. A pramANe vidyAdharanA ghare satInA pUrvanA puNyapragaTa thayAM. trIjA khaMDane viSe satInA utama rAsanI trIjI DhALa akhaMDa puNya paNa pragaTa thaze. he zrotAjano citta dharIne satInu bahumAna karo. tRtIya khaMDe trIjI DhALa samApta (doharA) cAra vahu bahumAna karI, kare pratipati tAsa; kuNa guNavaMtane navi bhaje, jima kasturI vAsa. 1 iSTa parama-parameSThI je, durita vinAzI je ha; teha taNA supasAyathI, pAmI sainya ache ha 2 2zIla- tanutrA- dhRtAMga jasa,moTo puNya pasAya sAdhvasa alIka vighana TaLe, iSTa maLe sukhadAya. 3 1-bhakti, 2-jeNe zIyala rUpI bakhtara zarIra upara dhAraNa karyuM che te. 3-bhaya. samarpaNanA ojasa bhAvArtha - | uttara zreNInA adhipati vidyAdhara ratajInA mahelamAM satI suMdarI have vidyAdharanI cAra strIonI vacce rahelI che. satInA pApo kSaya pAmyA che. prabaLa puNyano udaya thayo che. vidyAdhara patnIo satInuM bahumAna purvaka apUva bhakita karI rahI che. kahevAya che ke jagatamAM guNavaMtane koNa na bhaje. so guNavaMtanI bhakita kare ja. kasturI sarakhI guNavaMtonI bhakita rahelI che. ghaNAM varSathI naNaMdInI hoMza hatI bolAvavAnI. te hoMza Aja rajaTIe pUrI karI dIdhI. saMsAranA jIvo sArAne jhaMkhe kharAba evI lasaNanI vAsane pasaMda nahi kare, sau koi kasturInI suMgadhanI jhaMkhanA kare. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satI surasuMdarInA jIvanamAM sukha pachI duHkha ane te pachI hAlato pati sivAyanA badhAM ja saMyogo sukhanA dekhAya che. satIe kayAreya sukhamAM maryAdA mUkI nathI, duHkhamAM akaLAi gai nathI. paramasukhane ApanAra paMca parameSThI nA dhyAnane kayAreya bhUlo nathI. kasoTIo ghaNI ja AvI chatAM suvizuddha khaMDa zIlanA prabhAve duHkha ane daurbhAgya vinAza pAmyA. ane navapadarupa namaskAra mahAmaMtranA prabhAve sukha saubhAgyane pAmI. kavirAja kahe che ke je AtmA zIla rupI bakhtarane dhAraNa kare che. te mANaso zIlanA prabhAva thakI moTI puNyAi ane yaza kIrti meLave che. vaLI sAteya prakAranA bhayo nAza pAme che. AvatA vidgone paNa TALI de che. icchita phaLa meLave che. DhALa - cothI (mere sAhila tumahi ho, prabhu pAsa jigaMdA. e dezI) puNya sakhAI jaba kare, tava durita palAya; aliya vighana dUre TaLe, manavaMchita thAya. pu. 1 vidyAdhara nija nArIne, kahe madhurI vANI; bAlikA bahena e mAharI, jANI ghara prAhuNI. pu. 2 sau dha padhArI prAhuNI, dIje cAra rastA, pANI vANI be saNo, Adara saha aza. 5 3 bhakita ma bhUlazo kAminI, ehanI kSaNameva; jima suprasanna hove bahenaDI tima karajo seva. 5 4 tava cAre 2maNI kahe, sAcuM kahAM svAmI; bhakita karazuM bahupari, naNadala zira nAmI. pu 5 bhakita kare nita nava navI, mIThAI mevA; cAra vahu suMdarI-taNI, nita karatI sevA. 5 6 sukhabhara bAMdhavane dAre, rahetI satI teha; dudha salila taNI pare, satI bAMdhava sneha. pu. 7 kSIre nija guNa nIrane, AkhA guNa pALe; payanuM duHkha dekhI karI, nIra nija tanu bALe. pu. 8 mitrAnuM duHkha dekhI paDe, zikhimAM paya prIta; pANI thakI pAchuM vaLe, e sajajana rIta. 5. 9 be sI vimAne bhrAtane, satI yAtrA karatI, pUjA kare jinarAjanI,navakAra samAratI. pu. 10 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (14pa) Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (146) satIya ziromaNI suMdarI, citta niramala rAkhe; khecaranI ramaNI prate, jina mAraga dAkhe. pu. 11 jIvA jIvAdika tattvanI, oLakhANa karAve, navapada mahimA varNave, Sadravya batAve. pu. 12 sajjana zAstra- vinodathI,anugamatA kALa, mUrkhane nidrA kalahathI, vyasane game kALa. pu. 13 koi dina ramatAM sogaThAM, naNadala bhojAi, koi dina caitya juhAratI, sAthe lei bhAi. pu 14 guNa-niSpanna-zRMgArathI, zobhe guNavaMtI; uttama samakata-cIra che, dayA kaMcuka khaMtI. pu. 15 hAra amUlaka zIla che, tapa tilaka virAje; satya vacana tAMbUla jyo, dAna kaMkaNa chAje. pu. 16 lajjA aMjana AMjatI, jina paMthe cacAra; phulavaMtI nArI-taNAM, bolyA zRMgAra pu. 17 suMdarIne ati snehathI, bhojAI zRMgAre; cIra amUlaka paheratI, zira zobhita hAre pu. 18 tilaka kare bhAlasthale, aMbara jima caMda; kajjala netrAMjana kare, kara kaMkaNa vRMda. pu. 19 AbharaNAdika zobhate, bhojAi paherAve; sukhamAM rahetAM satItaNuM, rupa adhikuM thAve. pu. 20 te dekhI khecarapati, citta viddala thAya; ukta vacana saMbhArIne, rAkhe citta ThAya. pu. 21 trIje khaMDe DhAla e, zubha cothI kahAye; surasuMdarI lIlA kare, parameSThI pasAye. pu. 22 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha he jagatanA jIvo! he puNyavaMta prANIo! puNya sarakhu karo. je puNya vaDe karI aliya vipno ane durito paNa TaLI jAya che. manovAMchita sukhane prApta kare che. ramajaTI potAnI strIone kahe che. he devIo A mArI dharmabhagInI che. tame sahu tenI sagavaDa barAbara karajo. vaLI ApaNA ghare to prAhuNI che. thoDA dina A mahemAnane to ApaNe barAbara sAcavavAnA che. ghera AvelA mahemAnane pANI, mIThI vANI temaja AdarapUrvaka besavA mATe Asana ApavuM, prIti pUrvaka bhojana karAvavuM. A cAra prakAranA rato che. te to jarura mahemAnane ApavA joie. bahenanI mahemAnagIrImAM kacAza na rAkhatA, kSaNa mAtra paNa tenI sevAthI dura na rahezo. A mArI benaDI jema vadhAre prasannatA pAme te pramANe karajo. A pramANe kahI rAjA rAjasabhAmAM gayo. traNacAra dinathI rAjasabhA sanI hatI. tene saMbhALI lIdhI. cAreya ramaNIo svAmInA vacanane mAthe caDAvIne bahu prakAre naNaMdInI bhakti kare che. naNaMdIne sevAmAM dina kayAM Athamyo te paNa khabara na paDI. have surasuMdarInA divaso sukhamAM javA lAgyA. bhAbhIo naNaMdI upara apAra sneha bhIMjave che, prema ane prIti dAkhave che. nitya navI navI mIThAio banAvIne benanI sevAmAM mUke che. nitya vividha prakAranAM bhojana banAvIne naNaMdane jamADe che. A pramANe mana mUkIne cAreya vidyAdharIo naNaMdanI atizaya bhakti sevA karI rahI che. udAra ane premALa ramaNIo surasuMdarInI apUrva bhakti kare che. have satInA sukhanA divaso AvyA duHkhanA vAdaLo vikharAI gayAM. sukhapUrvaka bAMdhavane ghare rahe che. dUdha ane pANInI pere satI ane vIrano nirmaLa sneha hato. dUghanI pAse ujjavaLa guNa rahyo che. kavi ghaTanA karatAM kahe che ke dUdha potAnI pAse rahela ujjavaLa guNa pANIne Ape che. tyAre pANI paNa dhoLuM banI jAya che. jayAre dUghane garama cUlA upara mUke che tyAre dUdhane garama thatAM joine bena rupa pANI ghaNuM duHkha pAme che. ane garama thaine pote potAnA bhAinuM duHkha joine baLI jAya che arthAt dUdha garama karatAM pANI potAno bhoga Ape che. pANI pote baLI jAya che. A rIte bena nirmaLa prema aMtaraMga thaI jAya che. vaLI atizaya garama thayeluM dugha pANI pI benanA duHkhane joI na zakatA vaghu garama thaI tapelI bahAra javA nIkaLe che ke tarata pANInI aMjalI bharIne nAkhatA ubharAtA dUdhano ubharo zAMta thaI jAya che. A che dUdha-pANInI sAcI prIta. AnaMdanA divaso jaMtA vAra lAgatI nathI. have satI bhAinA vimAnamAM besIne bhAI bhAbhIo sAthe navInavI yAtrA karavA jAya che. dararoja jinapUjA kare che. sAdhvI mahArAje ApelAM navakAra mahAmaMtrane paLavAra bhUlI nathI. navakAra maMtrano pragaTa prabhAva potAnA jIvanamAM anubhavAyo pachI e mahAmaMtra satI zuM bhUle? bhAIne tyAM maLatAM satI khAna-pAna mAnamAM paNa navakArane bhUlatI nathI. satIomAM ziromaNI surasuMdarInuM mana nirmaLa hatuM. temAM vaLI vadhAre nirmaLa banI. bhAine tyAM AvIne bhAbhIo sAthe rahetAM chatAM svAmIne bhUlI nathI. kayAreka bhAbhIonI sAthe satI jJAnagoSThI paNa kare che. temAM zrI jinezvara bhagavaMtoe prarUpelo ahiMsAmaya dharmanI vAto cAle che. anahada zraddhA zrI navakAra mahAmaMtranI vAto cAle che. navakAra maMtrane gaNavAnuM bhUlI nathI. A bhAratanI bhUmi bahuratnA vasuMdharA che. temAM niHsvArtha bhAve paropakAra karanArA ghaNA viralAo pAkyA che. e paikI ratnajI paNa satI mATe mahAna upakArI che. uttara zreNInA saumya ane saurabhathI mahekatA vAtAvaraNamAM suMdarInA divaso AnaMdapUrvaka vItI rahyAM che. bhAbhI sAthe jInabhAsita tattvonI vAto kare che. jIvAdi navatatvanI oLakhANa karAve che. par dravyanI paNa vAto kare che. tyAre strIo jainadharmI che. paNa jaina siddhAMtono uMDo abhyAsa karyo nathI. tethI ghaNI tattvanI vAto suMdarI pAsethI jANIne AnaMdita thAya che. vaLI temAM navapada mahimAne paNa batAvatAM kahe che. maMtrabaLanA prabhAve huM sukhI chuM mane Atmika sukha navakAra maMtranA jApathI maLI che. maMtrabaLanI vAto nIkaLI che. suMdarI (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (147) Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe tame sahu vidyAdharo cho. tamArI pAse vidyAno bhaMDAra che. emAM navAI zI? paraMtu amArA mAnava lokamAMye evA camatkAro hajuye vighAmAna che. rANIo kahe maMtranA camatkAra suMdarI:- "hA maMtranA rANI kayo maMtra satI e che namaskAra mahAmaMtra. tenA prabhAvathI bhavasAgara tarI zakAya che, sarva saMkaTone dUra kare che. bAhya saMpatti maLe che. ane atyaMtara saMpatti paNa maLe che." rANIH- "ame paNa amArA jIvanamAM sarvazreSTha A navakAra mahAmaMtrane ja mAnIe chIe. kharekhara sajjanono samaya zAstranI carcA vicAraNAnA, vinodamAM pasAra thAya che. jyAre durjanono samaya nidrAmAM, vaLI kajiyAmAM chevaTe vyasanomAM pUro thAya che. A sarjana ane durjanamAM moTo taphAvata che. satI dharmane ArAdhatI, bhAbhIonI sevAne pAmatI, vaLI bhAinA nirmaLa premane jhIlatI vaLI avanavA tIrthonI yAtrA karatI thakI samayane vItAve che. vaLI bhAbhIo sAthe sogaThA bAjI paNa rame che. vaLI koi dina bhAI bhAbhIone laine zrI jinezvara bhagavaMtonA caityone juhAravA jAya che. zIla, sadAcAra, sahanazIlatA thaiyatA Adi ghaNA badhA guNonA zRMgArathI zobhatI guNavaMtI surasuMdarI rahelI che. vaLI satI kayAM vAghAne dhAraNa kare che te kahe che. satIe samakti rupa uttama prakAranA cIra paheryA che. kSamAne dhAraNa karatI dayA rupI kaMcukI paherI che. akhaMDa zIla rupI amUlya hAra paheryA che. bhAlamAM tapa rupI tilaka jhaLahaLI rahyuM che. mukhane viSe satya vacana rupa tAMbUla raheluM che. dAnarupI kaMkaNa satInA hAthamAM zobhI rahyA che lajjA pI aMjana AMkhane viSe raheluM che. satItvapaNAne dhAraNa karatI jinezvaranA mArge cAlI rahI che. uttama kulanI strIonA guNothI nispanna je je zRMgAra kahyAM che te guNone surasuMdarIe AtmasAt karyA che. vaLI bhAbhIo atisnehathI surasuMdarIne dravya zRMgArathI zaNagAre che.aMga upara amUlya rezamI cIra paryA che. kaMThane zobhe tevo navazaro hAra gaLAmAM Arope che, nayane kAjala AMje che, hAthe ranamaya kaMkaNa, lalATanA madhye saubhAgyanA lakSaNathI yukta cAMllo kare che. te cAllo kevo zobhe che jema ke AkAzane viSe pUrNimAnA caMdra joyo. AvA vividha prakAranA AbharaNa alaMkArone bhojAI paherAve che. AvA prakAranA bAhya ne atyaMta guNothI zobhatI satI surasuMdarI nA sukhamAM divaso jAya che. jema jema divaso jAya che tema tema satInuM rupa lAvaNya adhika adhikatara khIle che. AvA sukhomAM rahetI satI patine kayAreya paLavAra mATe paNa bhUlI nathI. satinuM atizaya svarupa khIleluM joIne ratajInuM mana caMcaLa banyuM. surasuMdarI satIne jotAM vighAgharanI daSTi badalAI. paNa pote ApeluM vacana yAda AvatAM manane kAbUmAM rAkhe che. A pramANe A trIjA khaMDane viSe surasuMdarInA sukhanuM varNana karatI A cothI DhALa samApta karatAM kahe che ke zrI navakAra mahAmaMtrathI sau sArAM vAnAM thAya che. tRtIya khaMDe DhALa cothI samApta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa) Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharo) sukhabhara tihAM rahatAM thakAM, gayo keTalo kALa; vidyAdhara mana ciMtave, dekhI suMdarI bALa. 1 e jihAM kahe tihAM mUkIe, rakhe cUkIe bola; rupa anupama dekhIne, citta hue DAmADola. 2 viSahara viSa pAchu grahe, gAruDaze jasa prema; nArI nAgiNI je DasyA, te viSa na vale ke ma. 3 munivara sarIkhA paNa calyA, dekhI nArI vikAra; durjaya che jaga jIvane, vyApyo sakala saMsAra. 4 kalAkuzalane vikala kare, pADe paMDita mAma; dhIra puruSanuM citta cale, jAsa makaradhvaja nAma. 5 zUra vIra moTA rahe, strI AgaLa karajoDa; caugattimAMhI jIvaDo, pharato viSaya ma choDa. 6 para zAsanamAMhI kahI, kAma taNI bahu vAta; tapasI-devataNA kahuM, te suNajo avadAta. 7 1-Teka, ra-kAmadeva. vaMdanA pApa nikaMdanA bhAvArtha: uttara zreNInA adhipati rAjaTI khecararAyane tyAM dharmabhaginI surasuMdarIne sukhamAM ghaNo kALa vItI gayo. Arya sannArI svapnamAM paNa prANezvarane bhUlatI nathI. svAmI viyogInI strIne sukha kaMTaka samAna lAge che. vidyAdhararAyane tyAM daivI sukhasAmagrI hovA chatAM kayAreka kayAreka udAsIna banI jAya che. kayAreka bhUtakALamAM bhUlI paDI jAya che. tyAre patinI yAda khUba Ave che. paNa chatAM samaje che ke aMtarAya karma nahi tUTe tyAM sudhI amarakumAra mane maLavAnA nathI. enI yAdamAM divaso vitAve che. ramajaTInI cAre strIo sarasaMdarIne ghaNuM karIne ekalI pADatI nathI. koine koi bhAbhI kayAMkathI bhegI thaI jAya che. A bAju ratajI manamAM vicAre che bahenaDI tarIke bolAvI ane sAcavI che. zIla sAthe zarIranuM paNa atizaya spa khIlyuM che. mAruM mana calita thAya te pahelAM suMdarI jayAM kahe tyAM mUkI AvavI, jethI ApeluM vacana mAruM mithyA na thAya. tenI sAthe huM vacana thI baMdhAyelo chuM. mATe have huM cUkI na jauM. vaLI vidyAdhara vicAre che ke A viSayo kevA che? sarpanuM viSa to sAru. gAruDIkanA prema thakI sarpa kadAca viSane pAchuM cUsI le. paNa A nArI rupI nAgaNa jene Dese che te DakhanA jherane utAravuM bahu kaThina che. kahe che ke ghaNuM karIne A viSa utaratuM nathI. sukha vaibhavane choDIne cAritrane grahaNa karanArA mahAmunivaro paNa nArI dekhIne calAyamAna thayA che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAranA jIvo AvA prakAranA viSayonA viSa thI pIDAelA che.ane te durjaya che. kemeya karIne jItI zakAto nathI. samagra kaLAne jANanAra evA kalAkAra paNa strI AgaLa nAmarda banI jAya che. mahAna paMDitone kAmadeva pachADe che. dhIra puruSone paNa hacamacAvI mUke che. raNasaMgrAmamAM mahArathIo parAkrama vaDe zatrune harAvanArA zUravIro strI AgaLa hAtha joDIne UbhA rahe che. kAmadevane vaza paDelA jIvo cAragatinA coganamAM pharyA kare che. lokottara zAsanamAM kAmadevane jItIne saMsArano pAra pAmyA che. evI kaMIka kathAo sAMbhaLI che. paNa lokika zAstramAM kAmadevanA paMjAmAM sapaDAyelA tapasvIo lapasI paDayA che. devo paNa sthAnathI kayAreka bhraSTa thayA che. teonI vAta kahuM te sAMbhaLo. DhALa pAMcamI (araNika munivara cAlyA gocarI, e dezI) nAma anagI re mahAbhaTa jANIye, paradarzanamAM tharAyo re, jasa-tapa bala- thI re, tribhuvana raMjatA, kapAyana RSirAyo re, rAjadIjIre INipare ciMtave, duSkara kAma vikAro re. e Teka .1 hasti nAgapura ehI ja bhAratamAM, zAMtanuM rupa AheDI re; anya divasa nRpa mRgavadha kAraNe, cAlyo bhaTa saMpreDI re. rata. 2 nRpa ekAkI re mRga pUMThe vahyo, aTavI gata tava dITho re; sapta bhUmikA AvAsa savismayI,nRpa timAMhI peTho re. 3 tava eka kanyA re jala bhAjana grahI, nRpa sanmukha sA AvI re, vinaya karaMtI re tasa Asana dIye,nRpa pUche citta bhAvI re. rata. 4 kavaNa kAja tuM rahe chatAM ekalI, sA kahe suNo rAjAno re, jahu khecara tasa huM naMdanA, re gaMgA nAma sujANo re. rata. 5 pRsTa janaka naimittika bolIyo, pAMDukavana vara prApti re, tasa vAkaye muja janake IhAM dhavI, Aja te sakala samApti re. rata. 6 nRpa nisuNI gAMdharva paraNato, Rddhi sahita ghara Ayo re, gaMgA-saMge re sukhane sevatAM, gAMgeya suta tiNe jAyo re. ratA. 7 INa avasara tehija puraparisare, yamunA naI upakaMThe re, pArAsura RSi tapa karatAM thakA, mAryA kAma ullaMThe re. rata. 8 macchagaMdhA re eka dhIvarasutA, dIThI rupanI rekhA re, dhyAnathI cUkayo re. tehane AdarI, sukha saMsArI vizeSA re. rata. 9 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (15) Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divasa keTale re, putra janama huo, nAma dvIpAyana dIdho re, tApasI dIkSA re, yauvana tapa kare, iNe avasara je prasiddho re. 21. 10 zAMtanu rAjA re krIDA kAraNai, nai yamunA upakaMThI re, tava macchagaMdhA re tasa dRSye paDI, manamAM lAgI mIThI re. 21. 11 tAsa janakane re, kahe mujane dIo, kahe dhIvara suvicAro re, muja putrInA re putrane jo dIo, rAjaya sakala gharabhAro re. 21 12 vacanagrahIne macchagaMdhA dIe, gatageho nRpa dhIryo re, sukha bhogavatAM re doya suta pAmato, citrAMgada citravIryo re 21. 13 sarva kalA bahuttara pravINa huA, paraloke gRpa zikSA re. citrAMgadane rAjaya sakala dIyo, gAMgeya tApasa dIkSA re. 21. 14 ripujana yoge re, citrAMgada paDayo, citravIrya tasa pATe re, aMbikA-bAlikA - aMbA vahu, sukha seve suta mATe re. 21. 15 putra vinA citravIrya maraNa lahayo, traNya vadhU raDI rotI re, suta viNa rAjaya kaho koNa bhogave, tiNe kAraNe chala jotI re. 21. 16 gAMgeya-prerI re prathamaja aMbikA, AvI dvIpAyana pAse re, surakAMtA samarupane dekhIne, cUkayo, dhyAna vimAse re. 21. 17 tehanI sAthe re dvIpAyana RSi, sukha seve saMsArI re, triNa strI nija bhrAtanI sevato, nitya ekekI nArI re. rata. 18 ugra tapasvI re mAsakSamaNa kare, pAraNe zuska sevAlo re, ehavo tapasvI re kaMdarpe haNyo, abalA AgaLa bAlo re. 25 19 darzana jehanuM re, puruSanuM citta hare, sparzanathI bala jAye re. saMgame vIrya hare durgati dIe, nArI rAkSasI prAye re. rakta. 20 trIje khaMDe re eNipare ciMtave, khecara paMcamI DhAle re, vIravijaya kahe tehane vaMdIe, je kaMdarpane TAle re. 20. 21 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (151 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : AMdhI AvI rahI che A jagata upara kAmadevanuM sAmrAjya ghaNA vistArane pAmyuM che. mahAbhaTa sarakhA kAmadeva to parazAsanamAM paNa ghaNAne viTabaMnAomAM nAkhyA che. kAmane vaza paDelA jIvo zuM nathI karatA? aneka anarthone UbhA kare che. anya zAstromAM AvI aneka kathAo noMdhAi che. tapasvI dvIpAyana RSiyarAya tapa thakI sArA jagatane Azcarya ane AnaMdane pamADatA hatAM.A RSinuM tapa vakhaNAtuM hatuM. paNa A mahAbhaTane kAmadeve pachADayA. tapathI hArI gayA. A pramANe khecararAya ratajaTI vicArI rahayo che. jo A mahAna tapasvI duskara tapa karIne kAyAne zoSavAvALA kAmadevathI zoSAI jAya to huM tenI AgaLa kema TakI zakuM? vaLI hastinApuranA rAjA zAMtanu hatA. guNavAna, zIlavAna,prajA vatsala Adi guNothI zobhatA hatA. paNa eka dUSaNa bhayaMkara hatuM. je duSaNanI pAchaLa bhayaMkara hiMsA hatI. e dUSaNa hatuM zikAra karavAno bhayaMkara zokha. A vyasanathI niraparAdhI vanarAra prANIonI hiMsA karatA. ekavAra rasAlA sAthe jaMgalamAM zikAre upaDayo.jaMgalamAM mRgalAne jotA pAchaLa paDayo. mRgato palavAramAM palAyana thai gayuM. tyAM rAjA paNa tenI pAchaLa jatAM, potanA rasAlAthI bhaNavAre chUTo paDI jaMgalamAM ekalo thaI gayo. ekalo rAjA have pAcho phare che. mRgalo bacI gayo. pAchA vaLatAM rAjA jaMgalamAM sAta majalAno moTo mahela joyo. jotAM ja AzcaryamAM garaka thai gayo. bhUlo paDelo rAjA ghaNo thAkelo paNa hato. AvA prakArano mahela jotAM vismaya pAmatAM A mahelamAM gayo. mahelanI zobhA avanavI hatI. temAM koI hatuM nahi. rAjA mahelamAM gayo. eka mALa, be mALa caDayo. paNa koI ja nahi. mahela sAva khAlI lAgyo. Azcarya pAmatAM te to dhIme dhIme mALa upara mALa caDavA lAgyo. sAtame mALe pahoMcatAM rAjAe eka kanyA joi. kanyA paNa rAjAne joine hAthamAM pANInuM bhAjana laine rAjAnI sanmukha hasatI hasatI AvI. be hAtha joDI vinaya yukata cittane AnaMda thAya tevA mIThA vacana vaDe rAjAne besavA mATe Asana ApyuM. svarupavAna devakanyA jevI kanyA. temAM vaLI vivekathI pANI vaDe rAjAnuM svAgata karyuM. te jotAM rAjAne gamI gai. rAjAnI dRSTi to kanyAne jovamAM hatI. pANI letAM rAjA pUche che - he kanyA tuM ekalI kayAM kAraNe ahIM rahI che?-kanyA maraka maraka hasI rahI che. vaLI rAjA bolyo, A bhayaMkara aTavImAM rahelA mahelamAM ekalI zA mATe rahI che? kanyA kahe :- he rAjana! vidyAdharonI nagarInA janu nAmanA vidyAdhara rAjAnI huM putrI chuM. mAruM nAma gaMgA che. yauvananA AMNe AvI UbhelI potAnI bALAne mATe rAjAne ciMtA thavA lAgI. ekadA koI eka nimittane jANanAra naimittikane bolAvIne mArA pitAe mArA mATe yogya patinI pRcchA karI. ke patinI prApti kevI rIte thaze! naimitike kahyuM - he mahArAjA! tamArI naMdanA mATe yogya varanI prApti pAMDukavanamAM thaze. te kAraNathI mArA pitAe A pAMDukavanamAM mahela bAMdhIne mane ahiMyA rAkhI che. ahIM rahelI mane dararoja pitA maLavA Ave che. naimittikanA vacana anusAra Aje saghaLI vAta barAbara maLI AvI che. zAMtanu rAjAne to pahelI najare jotAM ja kanyA manamAM vasI gai hatI. tenA rupa upara mohita thayo hato. temAM vaLI suMdarInI A vAta sAMbhaLI ghaNo AnaMdita thayo. kAmavaza thakI mahAna gaNAtA rAjAo, RSio calita thayA che. mArA mananI icchA suMdarI e sAmethI vadhAvI lIdhI. zAMtanu rAjAe mahelamAM gaMgAsuMdarI sAthe gAMdharvavidhIthI lagna karyA. ghaNI Rddhi sahita suMdarIne laine nagaramAM (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 152 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avyo. apsarAnA pane harAve tevI gaMgA rANI hatI. bIjI rANIone bhUlI jato rAjA gaMgAmAM otaprata banI gayo. gaMgAnA saMge sArI duniyA bhUlyA. rAjaya rAjasabhAne bhUlyA. gaMgAnA mahelamAM dinarAta vitAvato rAjA aneka prakAranA sukhone bhogavavA lAgyo. sukhane vilasatAM... gaMgAe phaLasvarupe putrane janma Apyo. tenuM nAma gAMgeya rAkhyuM. je bhISma pitAmaha tarIke mahAbhAratane pAne oLakhAyA. A avasare hintanApura nagarInI bahAra jamunA nadInA kAMThe eka Azrama hato. A AzramamAM pArAsura nAme mahAna tapasvI RSi hatA. nadI kAMThe ugra tapa karatAM, ne pAraNe nadInI sevAla vAparatAM. AvA mahAna RSione utkaMTha evA kAmadeve haNyA che. RSi tapa karatAM thakAM potAnA dhyAnamAM masta rahetA. ekavAra koi mAchImAranI macchagaMdhA nAmanI kanyA A RSinA jovAmAM AvI. kanyAnuM rupa devakanyAne harAve tevuM hatuM. RSi te kanyAne jotAM dhyAnathI vicalita thayA. e kanyAne potAnA AzramamAM rAkhI lIdhI. tenI sAthe vaiyika sukhone bhogavavA lAgyA. tapa ane dhyAna baMne RSinA cAlyA gayA. kAma vihvaLa banelA jIvonI zI dazA? RSi rAta ke dina jotA nathI. macchagedhAmAM otaprota banyA che. saMsAra bhogavatA macchagaMdhAe putrane janma Apyo. pArAsara RSie putranuM nAma dvIpAyana rAkhyuM. RSiputrane tApasI dIkSA ApI. yAvanapaNAmAM Avato dvIpAyana AzramamAM rahayo thako tapa ane dhyAnamAM rahevA lAgyo. pitAnI je| pote paNa tapasvI RSi tarIke jagatamAM oLakhAvA lAgyo. kharekhara! kAmade ne mahAta karavA koi samartha nathI. je enA paMjAmAMthI chUTayA te mahAmUnio AtmakalyANa karI gayA che. AvA to koi viralA ja hoya che. hastinApurano nareza zAMtanu krIDA karavAne mATe yamunAne kAMThe Ave che. acAnaka zAMtanuM rAjAnI dRsTi mAchIkanyA macchagaMdhA para paDI. jotAM ja manamAM mIThI lAgI. gaMgAne meLavI. have juo! kAmathI pIDAto rAjA kuLajAti paNa nathI joto. macchagaMdhAmAM mana lAgyuM. dhIvaranI pAse A kanyAnI mAMgaNI karI. dhIvara zarata kare che. jo mArI putrInA putrane rAjagAdI Apo to mArI kanyA Apu. zarata maMjura karIne zAMtanu rAjA e macchugaMdhAne meLavI rAjamahelamAM lai Avyo. gaMgAne choDI,rAjA macchagaMdhAmAM masta banI gayo. svaicchika sukhone bhogavatAM be putro thayA. temanAM nAma citrAMgada ane citravIrya pADe che. baMne rAjakumAra bAlyavayathI hoziyAra hatA. yogya vaye pitA baMne putrone bhaNAve che. baMne putro vidyA guru pAse bhaNatAM botterakaLAmAM pravINa thayA. zAMtanu rAjAe ApelA vacana anusAre citrAMgadane gAdI 52 sthApita karyo. gaMgAputra gAMgeya, je bhISmapitAmaha kahevAyA, temaNe tApasonI tApasI dIkSA lIdhI. Ayusya pUrNa thatAM zAMtanu rAjA paraloke pahoMcyA. zatrurAjAnA yogathI citrAMgada marAyo. rAjagAdI upara citravIrya Avyo. citravIryane traNa rANIo hatI.aMbA,aMbikA ane aMbAlikA. saMsAranA bhogo bhogavavA chatAM rAjAne traNe rANI thakI eka paNa putranI prApti na thai. aputrIyo rAjA maraNa pAmyo. traNe rANI poka mUkI raDI rahI che. putra vinA rAjagAdI koNa bhogave? te kAraNe chaLakapaTane karatI hatI. citravIryanA moTAbhAi tApasa gAMgeye. traNeya strIone upAya batAvI preraNA karI. tame traNeya vArApharatI, nadInA kAThe tapa karatAM dvIpAyana RSi pAse jAo. te RSi thakI tamane jarura putraprApti thaze. tethI prathama rANI ratha laine dIkinAre rahelA AzramamAM pahoMcI. devalokanI devInA rupa karatAM adhikagaNuM rupa A traNeya rANIonuM hatuM. vaLI RSine potAnA tarapha Asakata karavAnA hatA.tethI aMbA soLe zaNagAra sajIne RSi pAse pahoMcI che.aMbAnuM 5 joine tapasvI dvIpAyana dhyAna thakI calita thayo. rANImAM Asakata thayo. ugra tapa, ugra dhyAnane mUkIne rANI sAthe - sAra bhogave che. RSi mahAna tapasvI hatA. bIje dine bIjI rANI RSi pAse pahoMcI. trIje dine trIjI rANI RSi pAse pahoMcI. da22oja vArApharatI traNeya rANIo A RSinA Azrame javA lAgI. putra prApti mATe (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 153 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A traNeya strIo sAthe saMsAra bhogave che. RSi mahAna tapasvI hatA. ugratapasvI mAsakSamaNa kare ane pAraNe nadInA kAMThe sUkAi gayelI zevAla vApare. chatAM kaMdarpe A mahAna RSine haNyo. bhAinI patnine paNa joto nathI. kharekhara! kAmathI pIDAyelA jIvo strI AgaLa sAva rAMkaDA banI jAya che. kahevAya che ke strInuM darzana cittanuM haraNa kare che. vaLI strInA sparza thakI puruSanuM baLa haNAya che. ane jo strIno saMga kare to vIrya zakita haNAya che. durgatine ApanArI nArI kharekhara! rAkSasI prAya: karIne kahevAya che. pU.vIravijayajI ma.sA.rAsanA trIjA khaMDane viSe pAMcamI DhALane samApta karatAM kahe che ke khera rarAya A pramANe vicAre che ke kaMdarpa thakI bhalabhalA haNAyA to mArI zI vAta! mATe kaMdarpane TALavA mATe vIra zUravIra navuM joie. ane je banyA che teone vaMdana karIe. tRtIya khaDe pAMcamI DhALa samApta (doharA) jaga jana durjaya kAma che, loka sakala duHkhadAya; ehavA RSi tapasvI naDayA,pAmyA duti ThAya. 1 vizvAmitra RSi thayo, tapasI lablinidhAna; kaMdarpane da paDayo, hAryo tapa ajJAna. 2 ika vanamAM nitya tapa kare, RSizvara vizvAmitrI; tapasI vasiSTha zuM tehane, za, bhAva amirA. 3 mAsa mAsa kare pAraNuM, ravisabhukha dhare dRSTa, cihuMdiza anala prabala baLe, jJAnavinA tapa vRSTa. 3 saMsAranI ghaTamALa bhAvArtha : vaLI khecararAya kaMdarpathI bacavA mATe manamAM kevA kevA vicAro kare che. kharekhara! saMsArano mAnavI saMsAramAM badhe ja jaya ane vijaya meLave che. paNa, durjaya evA kAmane jItI zakato nathI. kAmavAsanA thakI loko ghaNA du: khI thAya che. moTA moTA RSione tapasvIone kAmapIDAe satAvyA. ane durgatimAM cAlyA gayA. mahAna RSi tapasvI vizvAmitra kevA! jemaNe jagatamAM mahAna ugra tapa karIne, aneka prakAranI labdhio meLavI hatI. A RSi kAmadevanA vaza thakI hArI gayA. tapathI hAryA. keTalI ajJAnatA! vizvAmitra RSirAya vanamAM rahetA. kayAre nagara gAmamAM AvatA na hatA. haMmezA AzramamAM rahetAM tapa japa karatA. potAne Azrame AvelA tApasIne bhaNAvatA ane tapa karAvatA, AvA ja mahAna bIjA RSi vasiSTha nAme hatA. te paNa tapa japa kriyAkAMDamAM pAraMgata hatAM. paNa koika kAraNa thakI vizvAtri vasiSTha sAthe (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (154 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatrubhAva thakI zatru banI cUkyA hatA. baMne RSionI ArAdhanA sarakhI hatI. potapotAnA sthAnamAM rahIne mahinA mahinAnA tapa karatAM. A tapamAM sUrya sanmukha dRSTi rAkhIne mAsakSamaNa karatA. vaLI pAraNA karatA. vaizAkha mahinAnA dhomadhakhatA tapatA sUrya sAme AtApanA letA. cAre dizAone bALato evA sUryanA tApane paNa gaNakAratA na hatA. paNa jJAnavinAnuM A rU5 phogaTa hatuM. ajJAnatapanI zI kiMmata? AvA ugra tapa karIne kAyAne zoSavI rahayA hatA. DhALa chaThThI (sattaramuM pApanuM sthAna. -e dezI) iNi avasara puruSa ja eka, vasiSTha RSine kahe cheka; mujha yajJa karAvo viveka ho lAla, kAma taNI gati jo jayo, je kAma thakI navi gaMjayo; te to munivara vaMdanA ho jo ho lAla, . . . kAma.-e Teka - 1 vasiSTha kahe mahAbhAga, tuM patitane nahi lAga; kadA na karAvuM huM yAga, ho lAla kAma. 2 nava pAcho valiyo turaMta jaI vizvAmitra namaMta; nijayazAnI vAta karatA ho lAla. kAma. 3 vasiSTha RSi vaca dhAte, vizvAmitra kahe sukhasAte; tujha yajJa karAvuM prabhAte ho lAla, kAma. 4 RSi saghaLAne teDAvyA, vasiSTha vinA savi AvyA, vizvAmitro yAga karAvyA, ho lAla. kAma. 5 vizvAmitra te narane vadeha,jA svarge tuM svayaM deha; jaba svarge gayo nara teha ho lAla. kAma. 6 jA indra kahe tuM pAcho, thaI patita yajJa karo cho; Avyo pAcho teha nibhraMcho ho lAla. kAma. 7 vizvAmitre vaLI mokalIyo, hari kope citta prajavalio, maya bhIka pAcho sa viliyo ho lAla. kAma. 8 sura upara vaira vasADI,navI sRSTi karavA mAMDI; tapazakate ALasa choDI ho lAla. kAma. 9 te dekhI vajI vicAre aho tapanI zakita apAre; mujha ThAma grahe niradhAre, ho lAla. kAma. 10 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI koI upAya paDAvuM, ehanI tapazakita harAvuM; kaMdarpane darpe calAvuM ho lAla. kAma 1 1 Ima ciMtI indra teDAvI, menikA devI AvI; tasa AgaLa vAta suNAvI. ho lAla kAma. 1 2 jAo vizvAmitra calAvo, tapazakita samasta harAvo; eha kAma karI ihAM Avo, ho lAla. kAma 13 devI nisuNIne vahe che, jihAM vizvAmitrI rahe che; tihAM AvI upAya grahe che ho lAla. kami. 14 Rtu avatAriyo je vasaMta, vanaspati saghaLI hasaMta; jima dekhI cittA ulasaMta, ho lAla. kAma. 15 paMcavartI puspaja thAMve, sugaMdhI parimala pAve; te bhogitaNe citta bhAve ho lAla. kAma. 16 bhramarA raNajhATa karatA, maMda maMda samIra varatA; ke i vanacara jaMtu pharatA, ho lAla. kAma. 17 ke kI-yuga vanamAM bhamatAM, zuka zukI svare ramatAM; sukha saMge rahe dina gamatAM, ho lAla. kAma. 18 maMjarI sahakAre varatI rahI kokila TahukA karatI; tasa maMjarI Anana dharatI, ho lAla. kAma. 19 ima Rtu vasaMta karIne, svAbhAvika rupa dharIne; navazata zuM gAra zarIre, (varIne) ho lAla. kAma. 20 RSi AgaLa nATika karatI, svara kokilane apaharatI; svaranAda ThekANe AdaratI, ho lAla. kAma. 21 gIta gAnane vINA vajAve, kare hAvabhAva nRtya thAve; kathA kAmanI hAsya lahAve, ho lAla. kAma. 22 sukhiyAne saukhya karAve, duHkhiyAnuM duHkha harAve; nAda paMcama veda dharAve, ho lAla. kAma. 23 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana-zravaNa-haraNa jima dhUA, kaMdarpano agrae dUta; e kAmI nara citta juttA ho lAla. kAma. 24 menikA gAve gIta, RSi paMjayo te nisuNItta, vidhu-maMDala mRga eka citta, ho lAla. kAma. 25 jaba netra phaghADI viloke, tava akSa-ISa sA mUke; te bANa kima navi cUke, ho lAla. kAma. 26 kaMdarpane bANe vIMdhyo, tiNe tapasI jAja2 kIdho, devIe AliMgana dIdhA, ho lAla. kAma. 27 kAma vihala aMga kare, te sAthe viSaya sukha seve; nija Atama saphala gaNe ve, ho lAla. kAma. 28 ghaNo kALa viSaya sukha bhAryo, tapa dhyAna taNo phala hAryo; dUragatino paMtha vistAryo, ho lAla. kAma. 29 ehavA RSine paNa khAto, to avarAnI zI vAto; mujha sarIkhA kiMkara jAto, ho lAla. kAma. 30 mahAbhAratamAMhI vistAra, RSi saghaLA e avadhAra; cUkayA tapathI niradhAra, ho lAla. kAma. 31 zubha uttama rAsa rasAle, khaMDa trIje chaThThI DhAla, mahAvIra je kAmane TAle, ho lAla. kAma. 32 1-netra; kaTa kSi rUpa bANa. bhAvArtha : ghora tapa karatAM vizvAmitra ane vasiSThane lAbha keTalo! A tapa jina zAsana pAmelA jIvoe karyo hoya to anaMta lAbha meLavI lI yo hota. tapa karatAM vasiSTha RSi pAse koi eka puruSa Avyo. caraNakamaLamAM praNAma karIne RSi pAse beTho che. hAtha 11DIne vinaMtI kare che. he RSirAya! mAre yajJa karAvavo che. kRpA karIne mane teno lAbha Apo. Apa padhAro. ane ya karAvo. vinayayukata prArthanA karI rahyo che. kavirAja kahe che ke saMsAramAM kAmavAsanAnI gati bahu vicitra che. te thakI koi chUTI zakayuM nathI. tenA thakI je chUTelA che te mahAmunibhagavaMto che. temane trividha trividhe vaMdana karuM chuM. have kathAne kAgaLa kahetAM vasiSTha kahe che- he mahAbhAga! tuM patita che. patitane A lAbha apAya nahi. mATe huM tArI pAse kayAreya yajJa karAvIza nahi. yajJanI nA pADatAM puruSa hatAza thaI gayo. tyAMthI hAtha joDIne ravAnA thaI gayo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rastAmAM vicAra karato jaI rahyo che, bIjA RSi bhagavaMtane vinaMtI karu ne hA pADe to mArI bhAvanA pUrI thAya. tarata vizvAmitra RSi yAda AvyA. tarata vizvAmitra RSinA Azrame gayo.praNAma karIne caraNa pAse beTho. RSi pUche chemahAbhAga! kema AvavuM thayuM? puruSa kahe- he munibhagavaMta! mAre yajJa karAvavAnI bhAvanA che ane te mATe huM ApanI pAse Avyo chuM. vasiRSine yajJanI vAta karI.mane nA pADI. tethI ApanI pAse Avyo chuM. zatrubhAvane kAraNe vizvAmitra vasiSThano patita pAse yajJa na karAya te vacanano cheda karavA patitane yajJa mATe hA pADI. AvatIkAle yajJa karAvIza. vizvAmitra munie yajJanI hA pADatAM, temanA kahevA mujaba bIjApaNa keTalAye RSimunione A yajJamAM AvavA mATe AmaMtraNa apAyA. samayasara sau RSi mahAtmAo AvI gayA. vizvAmitrae vasiSThane AmaMtraNa na ApyuM. tethI vasiSTha vinA saghaLA RSio hAjara thayA. saunI hAjarImAM yajJa nirvidhdha thaI gayo. tyArabAda vizvAmitra yajJa karAvanAra puruSane kahe che - yajJanA puNya thakI tArA e dehathI tuM pote svargamAM jA. vizvamitranI kRpAthI puruSa svargamAM gayo. svargamAM pahocyo ane indranI sabhAmAM paNa gayo. tyAM indra kahyuM ke tuM kayAMthI Avyo? puruSa kahe - vizvAmitra RSi pAse yajJa karAvyo. ane emanI kRpAthI Apane tyAM Avyo chuM. indra kahe - tuM to achUta che. tArI pAne yajJa karavAya nahi. indra sabhAmAMthI kADhI mUkayo. tyAMthI nIkaLI te puruSa vaLI pAchA vizvAmitra RSi pAse Avyo. puruSanI pAsethI vAta sAMbhaLI, chatAM vaLI pAcho te puruSane RSie svargamAM indra pAse mokalyo. nA kahevA chatAM bIjIvAra manuSyanAdehe Avelo joine indra mahArAja ghaNA kopAyamAna thayA. A patita bhaya pAmI tyAMthI bhAgI chUTayo.vaLI RSi paNa patitane pAcho Avelo joine indradevanI upara vaira utpanna thayuM. sRSTinuM navuM sarjana karavA mATe, ALasa khaMkherI ugra tapa karavA lAgyo. tapabaLathI indranuM siMhAsana calAyamAna thatAM indra vicAravA lAgyo che. aho! A RSie tapa Akaro AraMbhyo che. temanI zakita aparaMpAra bhegI karI che. haju paNa jo tapamAM AgaLa vadhaze to mAruM sthAna RSi meLavI leze. eTalI UMcI tapanI parAkASTAe pahoMcavAnI taiyArI che. mAruM sthAna na jAya evo upAya ajamAvavo paDaze. tapazakitathI pAcho pADavo paDaze. paDI jAya to mAruM sthAna che tema ja raheze. evuM vicArIne kaMdarpanI pIDAmAM nAkhuMto ja zakita ochI thAya. tarata ja menakAdevIne bolAvI tene sakala vAta samajAvIne kahyuM "pRthvItaLa para rahelA vizvAmitra RSirAyane tapathI vicalita karo." tapazakita je che te sadhaLI zakitanuM haraNa karI lyo. he .vI! A kAma jaldI jaine karI Avo. indra mahArAjanI vAta sAMbhaLI menakA svargathI saDasaDATa pRthvI taLane viSe AvI. vizvAmitra RSi je jaMgalamAM rahayA che tyAM AvI upAya ajamAvavA lAgI. tyAM jaIne badhuM jue che. buddhizALI menakA upAya zodhI rahI che ke A RSine zI rIte vicalita karavA? upAya maLI jatAM AnaMda pAmatI menakAe A jaMgalamAM sAkSAt vasaMtaRtu banAvI dIdhI. cha RtunI vanaspati khIlI che ane navapallavita thaine hasI rahI hatI. te joine mANasanuM dila paNa ghaNuMja AnaMdita ane ullasita banyuM. daivI zakitathI A badhuM sarjana kare che. vaLI vRkSanI DALIe DALIe paMcavarNanA puSpa khIlI rahayA hatAM. te puSponI sugaMdhI parimala, pavanathI cAreya dizAe phelAya rahI che. bhamarAo puSpo upara besI guMjArava kare che. vaLI maMda maMda zItala pavana vAi rahyo che. koika vanacara pazuo Amatema doDI rahayA che. ne jAtajAtanA avAjo kare che. mora-DhelanA yugalo Amatema vanamAM bhame che. enA popaTanA joDakAM icchA mujaba ghumI rahyA che. sau potapotAnA sukhamAM magna hatAM. te avasare AMbA vRkSe maMjarIo AvI gaI che. khIlelI maMjarIne jotAM koLI koyala paNa TahukAra mITho karI rahI che. mukhamAM maMjarI laine AnaMda pAme che. AvA prakAranI vasaMtaRtu khIlavIne jaMgalane jANe eka daivI suMdara upavana samuM banAvI dIdhuM. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' tyArabAda sahaja rupavALI menakA navA navA zaNagArane dhAraNa karatI, RSinI AgaLa vividha prakAranA nATaka karavA lAgI. gIto paNa gAi rahI che. koyalanA avAjane harAve tevA to mITho madhuro svara hato. muni AgaLa gItagAna karatI, vaLI vINA bajAvatI, vaLI hAvabhAva yukata nRtya paNa karatI hatI. zarIranAM aMgone judA judA vALatI, nacAvatI hAsyayukata kAmanI vAto kare che. RSi to temanA dhyAnamAM che. sukhI jIvone vadhAre sukhI karatI ane duHkhiyAnA duHkhane dUra karanArI pAMca prakAranA avAjane karatI RSi sAme rahelI che. premayukata vAto karatI menakAnA bola RSi rAjanA manane haraNa karI le tevA che. kAmadevanA gharanI agresarI dUtI banIne RSine harAvavAnA prayato karI rahI che. mahAna dhUrtI banIne jeNe kAmI puruSone jItI lIdhA che. menakA hAvabhA| sAkhe gIto gAi rahI che. paLavAra mATe paNa virAma pAmatI nathI. dhyAnamAM rahelA RSi ekasarakhA gavAtAM gIto sAMbhaLI AnaMda pAmyA. karNapaTa para AvatA zabdoe dhyAna mUkAvyuM. AMkha kholIne jue che. to sAme apsarA thai thai nAcI rahI che. ane RSi sAme jovA karIne netra kaTAkSa rupa bANane pheMke che. menakAe bANa evuM mUkayuM che ke nizA barAbara lAge. nizAna cUkayuM nathI. vizvAmitra RSirAyanA haiyAne vIMdhI nAkhyuM. kAmabANathI vIMdhAelA RSi dhyAna cUkayA ne tapathI paNa cUkayA.menakAno irAdo hato ja ke keme karIne RSine harAvavA. RSirAyane hasatAM joi menakAe gaLe AliMgana dIdhuM. darzanathI dila harI lIdhuM. have menakAno sparza thayo. strIno sparza thatAM RSinA zarIre kAme ghero ghAlyo. kAmavAsanAe vihvaLa banAvyA. RSi paDayA. RSi paNAthI khasyA. ne menakA sAthe viSayasukha bhogavavA lAgyA. kAmAtura RSi divasa rAta paNa jotA nathI. potAnI icchA mujaba menakA paNa RSi sAthe atyaMta viSayasukhane bhogave che. A sukhe baMne jaNA potAnA AtmAne saphaLa gaNavA lAgyA. viSayAsakata banelA RSi ane menakAno ghaNo kALa vItI gayo. te paNa khabara na paDI. RSi vizvAmitrae karelA tapa ane dhyAna phogaTa gayA. hArI gayA ane durgatinA bhAgI banyA. durgatimAM cAlyA gayA. moTA mahArathIo, RSio paNa jo kAmadevathI ghavAyA hoya to bIjAnI vAta zI karavI? emAM vaLI mArA jevA kiMkaranI to zI darzA! ranajaTI pote A rIte vicAre che. mahAbhAratamAM ghaNA ghaNA RSio strI thakI kAmadevane vaza thaine tapathI cUkaya nI vistArathI vAto Ave che. pU.vIravijayajI mahArAja kahe che uttama ane zubha evA A rasapUrvaka rAsanI trIjAkhaMDanI chaThThI DhALa samApta karI. te sAMbhaLIne manane majabUta banAvI mahAzUravIra banIne kaMdarpanA gharano kAma che tene dUra karajo, TALajo. tRtIya khaMDe chaThThI DhALa samApta (doharA) ehavA RSi paNa kAmathI, paDiyA dUragati ThAya; jiNe kaMdarpane pariharyo, dhana dhana te munirAya. 1 cadrane jayotiSacakramAM, dIdhI vaDAi jAma; karavA namana suparvagaNa, AvyA caMdune ThAme. 2 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 159) Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tava nija guru vAcaspati, rupavatI tasa nAra; caMdra tehane bhogavI, budha suta jabhyo sAra. 3 zazi surapati sarIkho thayo, kAminI AgaLa raMka; aghaTita vastu sevatA, pAmyo haraNa kalaMka. 4 cosaTha dIvA jo bale, bAra ravi ugaMta; tasa ghara tadapi timira bharo, jasa ghara putra na haMta. 5 caDI caDAnA vayathI, ima nisuNI tatakAla; yamadagni tApasa paDayo, tapa tapato bahu kAla. 6 1-devono samUha, 2-cakalI cakalAnA vacanathI. jo je ratana rAkhamAM roLAya nA ..... bhAvArtha : itihAsanA pAne jemanA tapa, japa, dhyAna noMdhAyA che evA samartha RSi munivaro paNa kAmadevane vaza thaine durgatimAM cAlyA gayA che. temAM vaLI koika viralAo kaMdarpanI sAme paDyAM che. kaMdarpane pariharyo che. AvA kaMdarpane jItanAra muni bhagavaMto A jagatane viSe dhanya dhanya banI gayA che. munibhagavaMtonA nAmathI bhAratano itihAsa ujaLo manuSyonI vAto sAMbhaLI kaMdarpa devone paNa choDayA nathI. jayotiSanA vimAnamAM vasatA sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArAo vageremAM sauthI agresara gaNAto caMdra. tenI zI vAta karavI? sauthI mokhare caMdra to tene vaDIla gaNIne devo vimAno laine caMdra ne mavAne mATe maLavAne Ave che. caMdranA kAma kevA! potAnA guru bRhaspati che. te gurunI rUpavatI nArI hatI. caMdra te strImAM Asakta banyo. gurupatnIne bhogavI. ne te thakI budha putrano janma thayo. A laukika zAstra mAM vAta Ave che. AvI bhayaMkara kAmavAsanAnI zI vAta karavI? A kAmane vaza paDelo caMdra gurupatnIne paNa nA choDI ne potAnI icchA pUrI karI. akRtya thakI putranI paNa prApti thai. cadra surapati hovA chatAM, strI AgaLa bicArA rAMka banI jAya che. AvA akArya karatAM caMdrane haraNanuM kalaMka maLyuM. vaLI laukika dharmamAM vAta Ave che ke jenA ghare haMmezA cosaTha dIvA baLatA hoya, bAra bAra sUrya Uge AMgaNa mAM, paNa jo tenA ghare putra na hoya to . kahevAya che ke tenuM ghara aMdhakArathI bhareluM che. ghaNA kALathI ugra tapa karato RSirAya zrI jamadagni te paNa jaMgalamAM cakalA cakalInI vAto sAMbhaLIne kAmathI haNAyA, ne durgatimAM cAlyA gayA. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa sAtamI (siddhagiri dhyAvo bhavikA - e dezI.) vizvataNI je sRSTi karato, brahmA ehavuM nAma dharato, lAlana! nAma dharaM to; bhava udde ga , lahI vanamAMhI, paMkajabhU tapa karato uchAMhI, lAlana karato! uchAMhI. 1 aDhAra koDI varasa tapa karatAM, gayA prajApati kAnana pharatAM, lAlana! kAnana pharatAM; iNe avasara tihAM idra vimAse, nija indrANIne AgaLa bhAse, lAlana! AgaLa bhAse. 2 brahmAno tapa Avo harAvI ima nisuNI RSi pAse te AvI, lAlana! pAse te AvI; pUrva taNI pare nATika mAMDI, cUkAvyo RSi dhyAnane chAMDI, lAlanA dhyAnane chAMDI. 3 brahmA tUTho kahe vara mAgo, surasuMdarI kahe sAhiba jAgo, lAlana! sAhiba jAgo; chAga surA amane Adariye, kahe prajApati e na uccariye, lAlana! e na uccariye. 4 tuma saMsarga lage tapa jAye, RSine chAgano vadha na kahAye, lAlana! vadha na kahAye; paNa e madirA pANI sarIsI, tire tuma vacanathI amo AdarazI, lAlana! amo AdarazI. 5 madirApAna karyo - RSi raNiyo. bubhakSAvaze chAgane haNiyo, lAlana! chAgane haNiyo; surAMganA saha kIdhI krIDA, sukha sAMsArika mUkI te brIDA lAlana! mUkI te brIDA. 6 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16 2 rahyo azeSa alpa brahmA paNa tapa chAMDaDyo, dakSiNa dizi kera nATika mAMDayo,lAlana! nATika mAMDayo; lAja lage na zake jaba joi, kahe tapathI mukha dakSiNa hoi, lAlana! dakSiNa hoi. 7 prAcIna pazcima uttara hove, cAra vadana sahu tapa phala khove, lAlana! tapa phala khove; suravadhU nATika aMbara caliyo, paMcama mukha tava brahmA nikaliyo, lAlana! brahmA nikaliyo. 8 izvare te mukha chedyo vipAke, hAsya karI gai sura - vahu nAke, lAlana! sura - vahu nAke; caumukha huo paMcama mukha vAmyo. dAsapaNo teha nArIno pAmyo, lAlana! nArIno pAmyo. 9 ramaNIthI cUkayo, dhyAnataNuM phala vanamAMhI mUkayo, lAlana! vanamAMhI mUkayo, bhAnu sahastra kiraNa juo dharato, timira-haraNa vasudhAmAMhI pharato, lAlana! vasudhAmAMhI pharato. 10 iNi rannAde dekhI, karato prArthana suguNa gavekhI, lAlana! suguNa gavekhI, sA kahe tAharo teja khamAe, nahi tiNe karI jo nyUna thAe, lAlana! jo nyUna thAe. 11 vidhAtA pAse chAnuM, ochuM karo rupa ima kahe bhAnu, lAlana! ima kahe bhAnu, tava lage ochuM karuM rupa tole, mukhathI jaba lage tuM nahi bole, lAlana! tuM nahi bole. 12 saMghADe bhAnu caDhAvyo, patAchatAM ravi jaba duHkha pAyo, lAlana! jaba duHkha pAyo; upaze duHkha bahuta pokAryo rIsa caDhAvIne ghAte utAryo, lAlana! ghAte utAryo. 13 avasara jai tava mahAsatI zrI surasuMdarono rAsa) Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdarI jai rahnAde devI, smaravivaza duHkha sahi sukha sevI, lAlana! timirAri sura-zreNImAM vaDiyo, te sarIkho paNa strI-vaza paDiyo, lAlanI strI vaza paDiyo. 14 ika vana - gau tama RSi tapa karatAM, nArI ahalyA saha sukha varatA, lAlana! saha sukha varatA; indra te dekhI rupa "vile vyo, nArI ahalyA saha sukha sevyo, lAlana! saha sukha sevyo. 15 dekhI mArkAra . rupa nIkaLato, zApa dIe RSi koye te baLato, lAlana! kope te baLato, bhago sahastra bhava tava indu! manAvyo malI suravRnda munIndra, lAlana! vRnda munIndra. 16 ne - sahastra te nAma karAvyuM, nArI taNe vaze e duHkha bhAvyuM, lAlana! e duHkha bhAvyuM, iNipare RSi tapasI smara naDiyA, cUkyA tapa bhava-pAsamAM paDiyA, lAlana! pAsamAM paDiyA. 17 jaga janatA RSi mRga sama jANo, cakrI surapati dvIpa vakhANo, lAlana! dvIpa vakhANo; ke zarI-sama kaMdarpa kahAyo, aSTApada-sama jina munirAyo, lAlana! jina munirAyo. 18 surasuMdarIne rAsa rasAle, trIjA khaMDanI sAtamI DhALe, lAlana! sAtamI DhALe; janma lahI jiNe kAma vihAyA, dhana dhana te vIra jananI e jAyA, lAlana! jananI e jAyA. 19 1-brahmA, 2-IndriANI, 3-zarama, 4-devalokamAM, 5-cholatAM, 6-brahmAe, 7-sUrya, 8-Asakta thayo. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : A jagatamAM moharAjAnA rAjayamAM kaMdarpa jIvonI upara kALo kera vartAvyo che. rAjaTI khecararAya gahana vicAramAM paDI gayo che. mahAmunio, mahArathIo, kAmadevanA paMjAmAM AvatAM sthAnabhraSTa thaine durgatie cAlyA gayA che. sRSTinA sarjanahAra brahmA evuM nAma dhAraNa karanAra mahARSi hatA. nimitto maLatAM bhavathI vairAgya pAmyA. saMsArathI udvega pAmelA brahmAjI tapa karavA mATe vanamAM gayA. prajAnA prati brahmAe jaMgalamAM rahIne ghora tapa AraMbhya. A tapa karatAM aDhAra karoDa varSa vItI gayA. A tapanI jANa indra mahArAjane sabhAmAM thai. A tapathI mArI jagyA mAruM sthAna laI leze. AvA prakAranI bhItI thai. ane pote potAnA siMhAsana mATe moTI ciMtA thaI. saMsAramAM potAnuM sthAna cAlyuM jAya te koine gamatuM nathI. vicAratA upAya lAdhyo. potAnI paTTarANI indrANIne bolAvIne kahe che, he devI! pRthvI taLane viSe jaMgalamAM rahIne brahmAjI ghora tapa karI rahayA che. tame jaine te RSi ne tapamAMthI vicalita karo. svAmInI vAta sAMbhaLI indrANI AjJA meLavI tarata ja pRthvI upara Ave che. tapa karI rahelA brahmAjI jayAM rahyA che tyAM pahocI jAya che. pahelA karelA nATakothI ghaNAne harAvyA hatA. tethI indrANIne brahmAjIne harAvavA ramata vAta hatI. suMdara nATakano AraMbha karyo. sAthe sAthe premayukata gIto paNa gAvA lAgI. brahmAjI dhyAnathI vicalita thayA. dhyAnane choDIne indrANInA nRtyo jotAM mana idrANI upara DhaLI paDayuM. RSipaNe cAlI gayuM. idrANInA saMgathI AnaMda pAmelA brahmAe varadAna mAMgavA mATe kahyuM. he devI! tamane je joie te mAMgo. huM prasanna thayo chuM. tamArA icchitane ApIza. indrANI A takanI rAha jotI hatI. taka maLI jatAM brahmA pAse mAMge che. - he RSirAja! Apa mArI upara prasanna thayA hoya to amane Apo madirA ane bokaDAnuM mAMsa. brahmA bolyA :- he devI! tamArA saMgathI amAruM tapa gayuM paNa huM eka RSi chuM. te samajIne tamAre kAganuM mAMsa na yAcavuM joIe. paNa meM vacana ApyuM che. to te vacana anusAra madirA to pANI samAna che. tethI tArI saMge amo madirA pAna karIzuM. A pramANe kahIne RSie madirApAna karyuM. madirApAne RSine ghaNI bhUkha lAgI hatI. bhayaMkara bhUkha kema karIne zAMta na thatAM bokaDAne haNI nAkhyo. bhukha-sudhAne zAMta karI. tyArabAda brahmA surAMganA sAthe lajajAne mUkIne krIDA karavA lAgyA. sAMsArika sukhane bhogavavA lAgyA. tapanuM phaLa niSphaLa gayuM. ' chatAM kadAca kaMika tapa bAkI rahI gayuM hoya to, te vicArIne surAMganAe dakSiNa dizAmAM pharIthI nATakano AraMbha karyo. lajajA-zarama mUkIne brahmA potAnI zakitane dakSiNa dizA tarapha navuM moM banAvIne surAMganAno nATaka jovA lAgyA. vaLI indrANI pUrva pazcima dizAe paNa nATaka karavA lAgI. brahmAe bAkI rahelI dizAo tarapha potAnA mukhane navuM banAvatAM gayA. ne indrANInA vividha prakAranA nRtyone jovA lAgyA. brahmAe potAnA cAra prakAranA mukha banAvI samagra karelA tapane neve mUkI dIdhuM. huM sAvuM chuM te paNa bhUlI gayA. kareluM ugra tapa niSphaLa gayuM. aDhAra karoDa varSa sudhI karelA tapane kAmalolupta banelA brahmAe gumAvI dIdhuM. devAMganAe cAra dizAe nATaka karI cAra mukhavALA brahmA banAvIne, vaLI AkAzamAM jaIne nRtya karavA lAgI. devAMganAnA nATakane jovAne mATe brahmAe potAnuM pAMcamuM mukha banAvI AkAza tarapha jovA lAgyA. AkAzamAM rahelA izvare brahmAnA pAMcamA mukhano cheda karyo. mukhanA chedathI brahmAne ghaNI vedanA thai. indrANI AvA prakAranA brahmAne joine hAsya karatI karatI potanA sthAne cAlI gaI. lokane viSe cAramukhavALA brahmA prasiddha pAmyA. pAMcamA mukhe niMdAne pAmyA. samartha brahmA RSi paNa nArI AgaLa dAsapaNAne pAmyA. AvA prakAranI strIthI haNAyelAM brahmAe vanamAM tapa karyuM ane e ja vanamAM tapanA phaLane khoI beThA. tapane vecI nAMkhyuM. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI hajAro kiraNothI zobhato sUryadeva pRthvItaLane viSe rahelA aMdhakArane dUra kare che. divasa rAta bhamato sUrya potAnA prakAza vaDe harakoI jagyAe ajavALuM kare che. pote svayaM prakAzita sUrya... ratnAde nAmanI devIne jotAM ja pote potAnAmAM rahelA sArA guNonI avagaNanA karato prArthanA karavA lAgyo. he devI! huM tamane jhaMkhu chuM. ratnAde devI kahehe sUrya! tArI prArthanAne huM svIkAruM . paNa tArA tejane huM sahana karI zakatI nathI. tethI tene apanAvI zakatI nathI.paNa jo tuM vidhAtA pAse jaIne chUpI rIte tArA tejane, tArA rUpane ochuM karAvI de. devImAM Asakata banelo sUrya tarata vidhAtA pAse pahoMcyo. vidhAtAne chAnI rIte kahevA lAgyo ke mArA rUpane ochuM karI Apo. vidhAtA kahe- sUrya! tAruM rupa ochuM to karI daiza. paNa jayAM sudhI tAru rupa ochuM thAya nahi tyAM sudhI huM tArA rUpane chedayA karIza ne tyAM sudhI tAre mauna rahevuM paDaze. zaratano svIkAra karyo. vidhAtAe sUryanA rupane hIna karavA, chedavA mATe sUryane saMghADa upara (yaMtra upara) caDAvyo. je saMghADo chedana karavAnuM kAma karavA lAgyo. mukha cholAvA lAgyuM. pIDA vadhavA lAgI. zarata che rupa ochuM na thAya tyAM sudhI mana. chedAtA sUryane ghaNuM duHkha thavA lAgyuM. paNa chatAM te duHkhane sahana karatAM mauna rahayo. kAmavivaza jIvo kevA prakAranA duHkhane sahana kare che! sUrya paDatAM duHkhane sahana na karI zakayo ane cIsa pADI uThyo. tarata vidhAtAne gusso Avyo. ane saMvADA uparathI utArI nAkhyo. tyAMthI nIkaLIne sUrya ratAde pAse pahoMcI gayo. ratAdee sUryane AvakAryo. Adara satkAra karyo. kAmavivaza sUrya ghaNA prakAranA duHkhane sahana karIne ratAde sAthe icchita sukhane bhogavavA lAgyo. tejasvI sUrya devonI zreNImAM agresara manAya che. chatAM strIno vaza thakI kevA prakAranI kaMdarpanA pAmyo? zakitazALI agresara sUryanI A dazA! to mArA jevAnI zI dazA? ranaTI vicAre che. vaLI gatama RSi paNa kAmadevanA hAthamAM caDI gayA. vanamAM rahIne tapa karatAM gautama RSi ahalyA nArImAM Asakata banyA. ane manamAnyA sukho vilasatA hatA. tapanA phaLa zuM? kaMI ja nahi. ekadA Indra ahalyAne joi. ahalyAnA rUpane joI Asakata banyA. indrANI apsarA jevI ATha ATha paTTarANI hovA chatAM nArInA rUpamAM Asakata? kaMdarpathI haNAyA. devo to zakitazALI hoya che. ahalyAmAM lubdha banelA indra gautama RSithI gupta rIte ahalyA sAthe viSayasukha bhogavyA. ahalyA paNa potAnA svAmIne mUkIne guptapaNe indra sAthe viSayane seve che. savAre tyAMthI nIkaLatAM indrane muMjhavaNa thaI. RSi AMgaNAmAM beThA hatAM. indra potAnA rupane badalI bilADo banIne AzramamAMthI bahAra nIkaLyo. RSie bilADAne jotAM oLakhI gayAM. gusso Avyo. AvezamAM Avela mahAna RSie indrane tarata ja tyAM zApa dIdho, he indra! " tArA hajAro bhava thAo." RSinA zApathI indra kakaLI uThayo. have zuM thaze? devasabhAmAM rahelA devoe bhegA thaIne A RSi mahAtmAne manAvyA. kopane zAMta karyo. samajAvyA. paNa zApanuM zuM? devonA manAvyA gautama RSie kahyuM- ThIka hajAra bhavane badale hajAra AMkha vALo thAo. tyArathI Indrane hajAra AMkha thaI. te indra "sahastrAkSa" nAmathI prakhyAta thayA. nAgaNa sarakhI nArInA saMge indra mahArAjA paNa AvA prakAranI viDaMbanA pAmyA.?to mArI zI dazA? AvA prakAre kaMI RSio tapasvIo kAmapIDAthI pIDAyA, tapa dhyAnathI cUkayA ane bhava samudramAM paDayA. A jagatamAM RSio mRgalA sarikhA caMcaLavRtti vALA kahyA che. cakravartIo, baLadevo, vAsudevo ane indro Adi hAthI samAna che. te saghaLAmAM kAmadeva siMha samAna kahevAya che. jagatamAM siMha vadhu baLavAnane zakitavALo che. to tene paNa jItanArA A jagatamAM che. zerane mAthe savAzera hoya che. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) ( 15) Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMhane jItanAra aSTApada nAmanuM prANI che. siMhane harAve che. tevI rIte kAmadevarupa siMhane harAvanAra A jagatamAM jinezvara bhagavAna ane temanA sAdhu bhagavaMto aSTApada sarakhA dIse che. kharekhara A jagatamAM janma laine je prANIo kAmadevane jItIne gayA che teo dhanya dhanya banyA che. temanI mAtA paNa dhanyatA anubhave che. dhanyavAda ghaTe che evA viralAone! A pramANe pU. vIravijaya ma.sA. kAmavijetAne dhanyavAda ApatAM trIjA khaMDane viSe sAtamI DhALa samApta kare che. tRtIya khaMDe sAtamI DhALa samApta (doharA) kAma viDaMbana AgaLa, surapati sarIkhA rAMka, aMga vinAnA saMgathI, pAmyA karuka vipAka. 1 maMDapakauzika mahARSi, tApasamAM ziradAra, vidhavA strI rase AdarI, sukha vilase saMsAra. 2 chAyA nAme tasa sutA, sakala kalA vijJAna, mAtapitA mana ciM tave, be sI e kaNa thAna. 3 ApaNe tIratha kIjIe, jima huye AgaLa sAtha, paNa puratI kaho kehane, jaIe bhaLAvI hAtha. 6 jihAM thakI navi upaje, kiMcit putrI vinAza, tihAM putrIne mUkIe, evo eka kInAza. 5 ima ciMtI yamarAyane,sutA bhaLAvI teha, bihuM cAlyA tIratha bhaNI, puNya karaNa guNa-geha. 6 AzcaryanI hAramALA... bhAvArtha - khecararAya potAnA manane samajAvI rahyA che. vicArI rahyA che. mAre ghera AvelI nArI, tene bena kahIne bolAvI, jatana mAruM mana bagaDe to mArI zI dazA! A jagatamAM kAmadevanI vedanAne koi sahana karI zakatuM nathI. sahana kare che te A jagatamAM vIrapaNAne pAmyA che. kAmadeva AgaLa indra mahArAja rAMka banI jAya che. kAmadeva kevo! jene aMga nathI ane upAMga paNa nathI. chatAM tenA saMgathI kaDavA vipAko bhogavavA paDe che. vaLI ratajaTI bhUtakALamAM cAlyo gayo. maMDapa kauzika nAmanA mahAna RSi thayA. tapamAM agresara hatA. vidhavA strI najare caDI gaI. tene jotAM kAmavAsanA (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAgI. ane potAnA AzramamAM te strI sAthe svaicchika sukho bhogavavA lAgyA. tapathI paDayA. RSi ne vidhavAno saMsAra cAlyo. saMsAra bhaM gavatAM vidhavA strIe eka putrIne janma Apyo. RSirAye potAnI kanyAnuM nAma chAyA rAkhyuM. sArA saMskAranuM ciMtana karatAM RSie putrIne sakaLa kaLA sArI rIte zIkhavADI. 64 kaLAmAM pravINa banAvI. ekadA chAyAnA mAtApitA - RSirAya ane temanA patnI nirAMte eka sthAna upara beThAM che. alakamalakanI vAtothI virAma pAmelA vicAre che. ApaNe have cAre tIrathanI yAtrA karIe, jethI karIne puNyane ekaThuM karIe to vaLI pAchA bhavAMtaramAM sAtha rahe. chAyAnI mA kahe :-he nAtha! tamArI vAta sAcI che. paNa ApaNI dIkarIne kayAM rAkhavI? RSi kahe - dIkarIne vizvAsu hoya tene soMpIe, jethI karIne dIkarIno ane dIkarInA haiAvanano vinAza na thAya. ane pAchaLathI pastAvuM paNa na paDe. te kAraNa thI mAtApitAe chAyAne potAnA vizvAsu yamarAjAne soMpI. ane baMne jaNA pApane dhovA puNya karavA arthe jagatanA tIrathanI yAtrA karavA nIkaLyA. DhALa AThamI (trIje bhava vIsa sthAnaka tapa karI. -e dezI.) dekhI sarupa tihAM 'raviputra, nArIpaNe Adaro, jAra puruSanA bhayathI chAyA,udaramAMhI yama dharato re. prANI madana viMDabana jo jo e AMkaNI. 1 snAna kare gaMgAmAM jayA Thare, tasa nai tIra havaMta, vAyu deva sA-vAta lahIne, mitra agnine kahaMta re. prA. 2 to agni khapa mAMDayo ghaNero, chAyAnuM zuM eka manna, agani chAyA viSayasukha preme, vilase yamathI pracchanna. prA. 3 yamanI bhItathakI aganine, rakata-viSaya sA nAra, guptapaNe viSayasukha sevI, rAkhe udara majhAra re. prA. 4 vaLI udaramAM yama rAkhe tehane, sukha vilase nija dhAma, sura tetrIsa koDI rahe bhUkhyA, analano jANe na ThAma re. prA. pa viNa agani kaho kima anna pAke, bhUkha kaho kima vAme, ima suraloka kolAhala dekhI, indra samAcAra pAme re. prA. 6 maghavA vAyu mitrane pUche, vAta sakala tiNe bhAkhI, vajra vade karo pragaTa zikhine, loka sakala duHkha dAkhI re. prA. 7 pavane nija ghara teDayA, bhojana karavA suragaNa jANa, sakalane eka eka Asana mAMDayAM, yamane Asana traNya re. prA. 8 (mahAsatI thrI surasuMdarIno rAsa - (167) Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karajoDI vAyu kahe yamane, udara madhye che nArI, iNi Asana te kADhI besAro, yamanRpe tAma besArI re. prA. 9pavana kahe nArI te dharIo, pAvaka uyara majhAra, Asana rikata a che tiNi kAraNa, vege kADhI besAra re. prA. 10 sA bhayabhrAMta zikhine kADhI, thApyo Asana jAma, te dekhI yamadeva te kopyo, dekho viDaMbana kAma re. prA. 11 DaMDa grahI yama mAraNa dhAyo, tava zikhi ekalo nATho, kAma vivaza pAvaka duHkha sahato, vRkSopalamAM peTho re. prA. 12 hajIya lage joyo male, agni nIkaLe kAsTopalathI, samaravikAra vigopana bhAkhI, parazAsana-vyatikarathI re.prA. 19 aSTApada jiNe bale upADayo, so dasamukha paNa cUkayo, naMdISeNa muni vezyA vayaNe odho muhapatti mukayo re. prA. 14 ArdrakumAra sarIkhA jhujhAra, tAsa utAryA nIra, vizva tritaya pharato viNa zastra, nAme madana bhaTa vIra re. prA. 15 AThamI DhAla e trIje khaMDe, bhAve bhavI cita dharajo, madana viMDabana dUra karIne, jagajasa zubha sukha varajo re. prA. 16 1-yama, 2-indra, 3-indra, 4-agni, pa-laDavaiyA. bhAvArtha : " saMsAramAM kayAreya koino paNa vizvAsa karavo nahi. kahevata che ke " sagA bApano ya vizvAsa karava nahi. '' chatAM duniyA vizvAse cAle che. putrI chAyAne yamarAjAne soMpI mAtApitA tIrathanI yAtrA karavA nIkaLI gayA have A bAju zuM thAya che! te kavirAja kahe che ke chAyA RSi kanyA che. rupa svarupe caDiyAtI che. yAvananA AMgaNe AvelI che. yamarAjA chAyAnuM rupa joine aMjAi gayo. vizvAsathI soMpIne gayelA RSirAyanI kanyA sAthe potAnI nArI tarIke vyavahAra karavA lAgyo. chAyA sAthe viSayasukhane bhogave che. potAnI patnIne have bIjA koi joine teno jAra puruSa na thAya te bhaya thakI yamarAjA chAyAne potAnA peTamAM saMtADI dIdhI. ekalI kaMyAM ye mUkato nathI. jayAM paNa jAya tyAM potAnI sAthe saMtADIne rAkhe che. he prANI! kAmanI viDaMbanA bhayaMkara che. mATe saiA sAvadhAna banajo. kAmadevanA paMjAmAM kayAreya na sapaDAtA. jayAre yamarAja gaMgA nadIe snAna karavA jAya che tyAre A chAyAne udaramAMthI kADhIne nadInA kAMThe " sADe che. snAna karIne AvyA bAda vaLI pAcho peTamAM dhAraNa karI le che. A vAtanI jANa vAyukumArane thai. te vAta vAkumAre potAnA mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (168) Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitra agnikumArane kahI. agnikumAre nadInA kinAre beThelI chAyAne joi. svarupavAna strI chAyAne jotAM mugdha banyo. ekabIjAnI najara maLatAM baMne eka mana thayA. yamarAjAthI gupta paNe A baMne viSayasukha bhogavavA lAgyA. yamarAjanI bIka baMnene hatI. chAyA yamarAja karatAM agnikumAramAM rakata vadhAre hatI. agnikumAra vinA rahI zake tema na hatI. yamarAjathI guptapaNe agnine chAyAe potAnA peTamAM saMtADI rAkhyo ne guptapaNe Agna sAthe rame che. vaLI te baMne yamarAjanA udaramAM rahe che. yama potAnA maMdire Avyo tyAre chAyAnI sAthe kAmakrIDA kare che. agnikumAra kayAMya dekhAto nathI. yamarAjanA udare chAyA sAthe sukha bhogave che. te kAraNe tetrIsa karoDa devatAnI rasoI kevI rIte thAya? agni kayAM ye dekhato nathI. devatAo bhUkhathI pIDAvA lAgyA. agni vinA rasoi thAya nahi. ne bhUkha jAya nahi. tethI devalokamAM moTo kolAhala macI gayo. A samAcAra indrane maLyA. vAyukumArane bolAvyo. ne agnikumAranA samAcAra pUchayA"tAro mitra kayA gayo?" vAyukumAre sakala vAta Indrane kahI. indra vAyune kahe che- lokanA kalyANa ane sukhane mATe paNa tame agnine pragaTa karo. indranI AjJA thatAM vAyukumAre devalokanA badhA devone potAne tyAM jamavAne mATe bolAvyA. badhAne besavA mATe eka eka Asana ApyA. jayAre yamarAjane besavA mATe traNa Asana maMDAvyA. badhA devonI vacce vAyukumAra yamarAjane hAtha joDI kahevA lAgyo. tamArA udare je strI rahelI che, tene kADhIne A Asana upara besADo. devonI hAjarImAM vAyukumAre A pramANe kahetAM yamarAje udaramAMthI chAyAne kADhIne Asana upara besADI. Asana upara beThelI strIne have vAyukumAra hAtha joDIne kahe che ke he nArI! tArA udare pAvakane rAkhyo che ane bahAra kADhIne A Asanane zobhAvo. A vAta sAMbhaLI bhayabhIta banelI chAyAe potAnA peTamAthI agnine kADhayo. ane Asana upara besavAnuM kahyuM. A pramANe potAnI strInA parAkrama jANIne yamarAjA ghaNo kope caDyo. hAthamAM lAkaDI laIne agnine mAravA doDayo. agnikumAra tyAMthI nAsI chUTayo. kAmane vaza thayelo agni duHkhane sahana karato doDIne vRkSanI bakholamAM saMtAI gayo. tyArapachI atyAre paNa agnine jovo hoya to lAkaDAmAM jovA maLaze. have agninuM sthAna kAsTamAM rahyuM che. tyArathI agni thatAM jovo hoya to te kASTathI tarata pragaTa thAya che. anya zAstramAM AvA prakAranI vAta sAMbhaLavA maLe che. traNa khaMDano adhipati rAvaNarAya, potAnA bAhubaLe karIne aSTApada parvatane upADanAra, 16 hajAra vidyAno mAlika kAmathI pIDAyelo satI sItAnA haraNathI A jagatamAM potAnuM sarvasva hArI gayo. durgatine pAmyo. vezyAnA vacanathI naMdiNa mahAmunie odho ane muhapati mUkI dIdhA. ArdrakumAra moharAjAnI sAme paDakAra nAkhanAra bhAva laDavaiyo te paNa strI saMsargathI hArI gayo. traNa jagatamAM zastra vinA pharato, mahAna bhaDavIra evA kAmadeve madane bhalabhalAnA pANI utArI nAkhyA. ane durgatimAM mokalI dIdhA. A pramANe trIjA khaMDane viSe AThamI DhALa pUrI thAya che. kavirAja kahe che he bhavya jIvo! madananI viDaMbanA dUra karIne jagatamAM yaza ane sArA sukhane pAmajo. tRtIya khaDe AThamI DhALa samApta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharo) iNa avasara suNajo tihAM opama laMka samAna, nivase saMta vasaMtapura, saukha-samRddhi-nidhAna. 1 'ripu gaNa-tama-mardana-hari, zAstra-gati mati sAra, te nagarIno rAjiyo, zrIpati nAma udAra. 2 rAjakAja guNa AgaLa, parapaMcI vAcAla, mati mehara maMtrIzva, buddhi nidhAna kRpAla. 3 haya gaya vega parIkSatA, dhairya vIrya guNavAna, caMdra dhavala senApati, yuddha samaya sAvadhAna. 4 vedavedAMgArdha zatA, jApa homa kare nita, AzIrvAda gRpA kRta, che suradatta purohita. 5 tiNe nagare zreSThI vase, nAma suguNa zrI datta, purohitazuM che tehane, mitrabhAva guNa- 24. 6 Ika dina pUche mitrane, zeTha guhAnI vAta, jo nArI guNavaMta hoya, to lahIye sukhasAta. 7 vaLatuM purohita zeThane kahe nidhana-gata-nAra, to paraNI nArI navI,paNa suNa e ka vicAra. 8 bhAvArtha : khecararAya kaMika vicAromAM caDI gayo che. kAmanI viDaMbanA jotAM vaLI AgaLa vicArI rahyo che. evA avasare eka navI vAta sau sAMbhaLo. laMkAnagarInI upamA ApI zakAya tevI vasaMtapura nAmanI nagarI che, je nagarI sukhasamRdhdhino bhaMDAra che. te nagarIno rAjA zrIpatI zatrunA samUharupI aMdhakArano nAza karavA mATe sUrya samAna che. je zAstrane jANanAro, buddhizALI, prajA vatsala, guNa che. te rAjAno rAjakAraNamAM nipuNa, guNasaMpanna, nyAyasaMpanna Adi guNothI zobhato evo matimahera nAmano maMtrIzvara che. te paNa buddhizALI che. vaLI hAthI ghoDAnA veganI parIkSAmAM hoziyAra nipuNa tevo pairyavAna, zUravIra, guNavAna, caMdradhavala nAme senApati che. A senApati yuddhanA samayamAM paLe paLe sAvadhAna rahenAro mahArathI ane parAkramI hato. vaLI rAjAne vedavedAMta jANanAro maMtra-jApane dararoja karanAro, pUjA-pATha karavAvALo, haMmezA nagaranA rAjAne AzIrvAda ApanAro suradatta nAme purohita hato. te nagarIne vize sArA guNothI zobhato zrIdatta nAmano zreSThI paNa raheto hato. pUrvanA puNya anusAre zrIdatta ane purohita suradatta vacce mitratA ghaNI hatI. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekadA zrIdatta pATha potAnA mananI aMdaranI chAnI vAta purohita suradatta mitrane pUchavA lAgyo. huM mitra jo strI barAbara guNavAna maLI hoya to sAte ya prakAranA sukha sahaja bhogavI zakAya che. bAkI saMsAramAM sukha maLatuM nathI. mitranI vAta sAMbhaLI purohita kahevA lAgyo, he mitra, tArI strI nidhana thaI che. to have bIjI guNavAna evI kanyA sAthe lagnane kara, paNa te aMgenI mArI vAta sAMbhaLa. DhALa navamI [i avasara eka DuMbanuM re AvyuM ToLuM eka re catura nara. edezI] mitra kahe suNa zeThajI re, nArI che asamAna re, catura nara jagamAM cAra prakAranI holAla, pavinI hastinI citriNI re, zaMkhinI nArI e jANa re, catu bhinna gatimati cAranI ho lAla, 1 gaMdha kamala sama padminI re, hastinI magha samAna re, catu. utkaTa gaMdha te citriNI ho lAla, khAro gaMdha te zaMkhinI re, vaLI nisuNo guNavAna re, catu. mukhazobhA kare to pavinI ho lAla, 2 hastinI urazobhA kare re, citriNI karI taTI deza re catu. paga-zobhA kare zaMkhinI ho lAla, keza suhuma ghana padminI re, hastinI sUkSma keza re, catu vAMkA ke za te citriANI ho lAla, 3 keza dIrgha zUkara samAre, bole viveka vilAsa re, catu. lagna paraspara zaMkhinI ho lAla. bAlase bese padmInI re, pITha hastInI tala phulavAsa re catu gharagaNatI phare zaMkhinI ho lAla. 4 tAMbUla vallabha padminI re, hastinI vAlDo hAra re, catu vAhaluM cIra te citrINI ho lAla, vAta bhalI paNa navi ruce re, para niMdA asarAla re, catu vAho kalaha nita zaMkhinI ho lAla, 5 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mogarela tela padminI re, hastinI nAgaravela re catu, tela sugaMdhI mastake ho lAla, glAdhya vadana zira zobhate te citriNI ghAle dhupela re, catu, dhUla ghAle zira zaMkhinI ho lAla, 6 ityAdika lakSaNa kahyAM re, koka devanI vANa re, catu. puNya savi sukha pAmiye ho lAla, ibhya sutA eka jovatAM re, zrImatI suguNa sujANare, catu. te paraNo zrIdAjI to lAla, 7. anukrame paraNyA zeThajI re, vilase sukha saMsAra re, catu. guNavatI zrImatI nArIzuM ho lAla jinavacane rati zubha mati re, dAna mAna upagAre re catu, dAne daMpatI sohatAM ho lAla, 8 savi rUDA savi bolaNAM re, kArya sakala samaratva re, catu. phogaTa jaladhara gAjato ho lAla, dAna dIyaMte jANIe re, jAsa pahelAM hastha re, catu sIthapAka bhaTanI pare ho lAla, 9 anya divasa have zeThajI re, arjana dhana vyavasAya re, catu. deza videza vaje yadA ho lAla, tadA purohita mitrane re, sauMdha bhaLAvI jAya re, catu. anya divasa zreSThI have ho lAla, 10 geha bhaLAvI mitrane re, zeTha cAlyo vyApAra re, catu. arjana dhana dezAMtare ho lAla, mitra purohita nitya kare re, zrImatI nArI saMbhALa re, catu. kAma kAja tehanAM kare ho lAla, 11 zrImatI rupa sapatA re, dekhI vyApyo kAma re, catu. kAma taNI ce sTA kare ho lAla, eka dina teha jaNAvato re, zloka karIne kAma re, catu. tAsa paDuttara sA kare to lAla, 12 (mahAsatI zrI surasuMdarIno sasa) Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'kAle prasuptasya janArdanasya meghAMdhakArAsu ca zarvarISu / mithyA na vakSyAmi vizAlanetre,te pratyayAya prayAmAkSareSu // 1 // sA pradi - neha loke sukhaM kizcit cchAditasyAM hasA bhRzam / mitaM ca jIvita nRNAM, tena dharme matiM kurU // 2 // [pUrvanI DhALa cAluM]. dina kete vIte thake re, punaripa Avyo tAma re, catu puSpAdika tAMbula dIe ho lAla, nayana nacAve nehazuM re, jAya nita tAsa dhAma re, catu. eka dina INipare uccare ho lAla. 13 zrImatI najare nirakhIe re, huM tujha kaMtano mitta re, catu. me mati tava guNa 2kata che ho lAla, jala viNa velI sUke ho sadA re, nArI nara viNa nitare, catu. mujha sAthe lIlA karo ho lAla, 14 kaMta videze cAliyo re, duHkha dIe kuNa prANa re, catu. je hazuM neha te vAlaho ho lAla, ima nisuNI satI ema kahe re, zIlarathaNa guNa dhAma re, catu. uttama thaizuM uccaro ho lAla, 15 te nara uttama jANI e re, maraNa aMgI karara re, catu. paNa jana viruddha na Acare ho lAla, hiMsA alIka vacannathI re paradhana paravadhU-ttare, catu. jIva naraka prate saMcare ho lAla, 1 6 bAMdhava jANI tuma bhaNI re, dei bhalAmaNa kaMtare, catu. deza calyo vizvAsathI ho lAla, rakSaNa kAraNe je karI re, cIbhaDAM vADa bhakha re catu. tAsa rAva kaNa sAMbhaLe ho lAla, 17 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (174) 18 catu rANI gurupatnI kahI re, zeTha vadhU nIja mAta re, catu. mitra vadhU kahI pAMcamI ho lAla, e pAMce mAtA samI re, e nIti zAstranI vAta re, catu. uttama nara cUke nahi ho lAla. kahe purohita zuM ghaNo re, bolo viruo bola re, catu. rAkhI jANe ghara ApaNuM ho lAla, to mujha vayaNa samAcaro re kara mujhazuM kallola re, narabhava lAho lIjIe ho lAla, ima nisuNI satI zrImatI re, kahe vimAsI tAma re, catu. pahilA praharamAM Avajo ho lAla, ima saMketa karI gayo re, purohita nija dhAma re, catu. taLa ciMte satI ekalI ho lAla, karI zRMgAra satI gai re, senAnIne pAsa re, catu. vAta saMkela kahI tehane ho lAla re, valatuM kahe senApati re, dezuM zikhAmaNa tAsa re, tu. mujha AgaLa e zuM kare ho lAla vArIza huM purohitane re, paNa mujhane ghara teDa re, catu. kahe satI mata uccaro ho lAla, uttama thai kima bolIye re, paravadhUnI tajo keDa re, catu. amRtathI viSa uchaLe ho lAla, 22 senAnI kahe thoDuM lavo re, mujha teDe tujha lAja re, catu. vadhase valatuM satI kahe ho lAla, tuma vacana kuNa uthape re, tiNe karI mahArAja re,catu. bIjA praharamAM Avajo ho lAla, tasa saMtoSI satI gai re, maMtrIzvaranI pAsa re,catu. vAta sakala kahe tehane ho lAla, senAnIne vArajo re, bole vayaNa kuvAsa re, catu. mujha dAra AvavA khapa kare ho lAla, 24 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 19 20 23 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI tava valatuM vade re mujha AgaLa e rAMka re, catu. senApatinuM zuM gajuM ho lAla. zikhAmaNa dezuM amo re, kADhI ehano vAMka re, catu. jima na kare pharI ehavuM ho lAla, 25 senAnIne vArazuM re paNa mujhane ghara teDa re,catu. vALa vadhAruM tAharuM ho lAla, kahe satI dUre tajo re, para-ramaNInI keDa re, catu. bolya pUraNa TharyA ho lAla, 26 tuma mukhathI zuM nIkaLe re, nIrathI zikhI pratikUla re, catukarohiNI patithI uSNatA ho lAla, moTA choTAI. karo re, nija zira ghAlo pUla re, catu. kuMja2pare avivekathI ho lAla, 27 maMtrI kahe thoDuM lavo re, mujha Ave tujha vAna re, catu. vadhaze valatuM satI kahe re ho lAla, tuma vacana koNa uthape re, suNajo suguNa nidhAna re, catu. trIje prahare Avajo ho lAla. 28 ima saMtoSI satI gaI re, zrImatI narapati pAsa re, catu. vinaya karIne Ima kahe ho lAla, matimahera tuma maMtravI re, sAhiba vAro tAsa re, catu. mujha ghara AvavA khapa kare ho lAla, 29 sA dekhI mohayo thako re bhUkha kahe e rAMka re, catu. mujha AgaLa e zuM kare ho lAla, maMtrIzvarane vArazuM re kADhI ehano vAMka re, catu. punarapi jima na kare pharI ho lAla. 30 zikhAmaNa dezuM amo re, paNa mujhane ghara teDa re, catu. mujha saMge raMge ramo ho lAla, kahe satI tajIe sadA re, para-ramaNInI keDa re, catu. rAya prajAno pitAno kaho ho lAla. 31 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAna paravastra kahyo re, visaharazuM ati rola re, catu. parazayyA parakAmInI ho lAla, paraniMdA paravezmane re, dujarjana zuM kallola re, catu. uttama nara dUre tajo ho lAla, 32 rAya kahe thoDuM lavo re, dhaNI prajAno rAya re, catu. dhaNI vacana kuNa uthape ho lAla, kahe satI kuNa uthape re tuma vacana nararAya re, catu. cothe prahare Avajo ho lAla, 33 Ima saMketa karI jujUAre, nija ghara gaI satI sAca re.catu. pathaMka jaI beThI satI ho lAla, hadayArAme ciMtave re, vaLagyA cAra pizAca re, catu. zIla raNa kima rAkhazuM ho lAla, 34 zIlathI sadgati pAmIe re, lahIye maikhya vizAla re, catu. jasa zubha saMpada pAmIe ho lAla, surasuMdarInA rAsanI re, e kahI navamI DhAla re, catu. trIje jANajo ho lAla. 35 1- bAla baccA sAthe, 2-A zlokanA cAra padanA prathama prathama akSara dvArA purohita kAmanI prArthanA kare che - artha bane zloka pachI jaNAvyo che, 3-agni, 4-caMdrathI. bhAvArtha - purohita potAnA mitra zrIdatta zreSThIne kahe che-te mitra! saMsAramAM nArIo asamAna hoya che. eka sarakhI hotI nathI. jagatamAM strInA cAra prakAra kahyA che. 1. padhInI, 2. hastIna, 3, citrina, 4. zaMkhinI, je strI potAnA patine vaphAdAra hoya che. te nArInuM sthAna zreSTha che. vaLI sAthe sAthe halakI paNa nArI hoya che. sadaguNothI yukata nArI maLI jAya to nArI e nArAyaNI banI rahe che. durguNo thI yukata hoya to nArIne narakanI khANa paNa kahI che. strInA cAra prakAranA je nAmo batAvyA che tenA lakSaNo nIce mujaba che : padminI strInA zarIranI gaMdha - kamala sarakhI hoya che. hastinI strInA zarIranI gaMdha - dArunI tIvra gaMdha sarakhI hoya che. citriNI strInA zarIranI gaMdha - dArunI tIvra gaMdha sarakhI hoya che. zaMkhinI strInA zarIranI gaMdha - khAra sarakhI hoya che, mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa) 176 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padminI strI haMmezA mukhanI zobhA kare che. hastinI strI haMmezA peTanI zobhA kare che. citriNI strI haMmezA kamaranI zobhA kare che. zaMkhinI strI haMmezA paganI zobhA kare che. padhinI strInA vALa suvALA, lAMbA temaja jaththAmAM ghaNA hoya che. hastinI strInA vALa TUMkA hoya che. citriNI strInA vALa jADA, vAMkAcUkA hoya che. zaMkhinI strInA vALa DukakaranI jevA barachaTa vAMkA hoya che. padminI strI bALa-baccA,Adi parivAra vacce rahe. hastinI strI kuTuMba parivAranI pAchaLa rahe. citriNI strI ekabIjAnI pUMThe lAgI rahe. zaMkhinI strI ghara ghara bhaTakatI, gaNatI phare. padminI strIne vahAluM tAMbula hoya. hastinI strIne vahAlo hAra hoya. citriNI strIne vahAlAM kapaDAM hoya. zaMkhinI strIne vahAlo kajiyo hoya. padhinI strI mAthamAM mogaro Adi sugaMdhi tela nAMkhe. hastinI strI mAthAmAM nAgaravelanuM tela nAMkhe. citriNI strI mAthAmAM dhupela nAMkhe. zaMkhinI strI mAthAmAM dhULa nAMkhe. upara kahyA je lakSaNothI yukata strIonI vAta kokadevanI AvA prakAranI vANI che. AvA prakAranI vAto suradatta purohita potAnA mitra zrIdattane kahI rahayo che. strInI parIkSA karIne pachI lagna karaje. chatAM puNyathI ja sukha maLavAnuM che. temAM koI mithyA karanAra nathI. mitranA kahevAthI zrI datta vicAre che A nagaramAM zreSThInI zrImatI nAmanI kanyA guNavAna ane zikSita che. tenI sAthe zrI datta zeTha mAMgu mUke che. puSya yoge baMnenA lagna thayA. baMneno saMsAra sukhamAM cAlyo jAya che. daMpati pota potAnI pharajone kayAreya bhUlatAM nathI, baMnenA jIvanamAM AnaMda ane ullAsa dekhAya che. jaina dharmanA saMskAro vArasAmAM maLyA che. jenuM jatana kare che. ubhayanA mana kayAreya judA nathI. jinavacanamAM rakata rahe che. vaLI baMnenI mati dAna dharma mAM rame che.dAna dharmathI daMpati zobhe che. vaLI zubha Adeya karmanA prabhAve baMnenA vacano mIThAM che. lokone mATe A vacano AdaraNIya banI rahayA che. potAnAM saghaLAye kAryo karavAmAM samartha che. kALo megha jagatane dAnamAM mana mUkIne pANI Ape che. paNa garjanA karato varte che. jayAre A daMpatI dAna Ape che. paNa gAjayA vinAnuM dAna Ape che. sIthapAka bhaTanI jema dAna Ape che. ' (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyathA eka avasare zrIdatta zeThane dhana kamAvavAne mATe paradeza javAnuM thayuM. gharane viSe eka patniI ekalI hatI. zeThe potAnA mitra suradattane hATa havelI vigerenuM rakSaNa karavA mATe kahyuM. vizvAsu mitrane badhuM ja soMpIne zeTha paradeza javA nIkaLyA. nizcita banIne zreSThI dhana arthe vyapAra karavA paradezanI vATe cAlyA gayA. DAhyA puruSo kahe che ke svArthI mitrathI cetatA rahejo. kalyANa mitra arthAta dharmamitra banAvajo. je mitra sukhamAM sAtha Ape ja. paNa duHkhamAM vadhAre sAtha Ape to tene sAco kalyANa mitra samajavo. zreSThI to paradezamAM saMcaryA. mitrae bhaLAveluM kAma suradatta purohita dararoja zreSThInI patnI zrImatI pAse Ave che. kAmakAja aMgenI pRcchA karI, kAma patAvI cAlyo jAya che. je kaMipaNa kAma hoya te A mitra patAva che. zrImatInI saMbhALa rAkhe che. zrImatI rupe svarupe phUTaDI che. vaLI teno pati paradeza gayo che. havelImAM rahelI zeThANI ekalI che. nitya AvAgamana karatAM mitra suradatta nuM mana bagaDyuM. caMcaLa mane vihuvala banAvyo. zreSThI patnInA rupamAM aMdha banyo. dehamAM kAma vyApyo.have tenuM vartana vyavahAra badalavA lAgyA. kAmanI vAto karavA lAgyo. kuceSTAo karatAM nArI pAse AvavA lAgyo. zrImatI pAse bhoganI prArthanA mATeno zloka lakhIne Apyo. premanI vAto vAre vAre karavA lAgyo. zrImatI samajI gaI. purohitanI dAnata bagaDI gai che. sAvadhAna thavAnI taka maLI gaI. zloka ApIne purohita cAlyo gayo. zloka vAMcI artha samajI gaI. javAbamAM zloka lakhIne mokalyo. huM kAma purohite zlokanA cAra padanA prathama prathama akSara dvArA kAmanI prArthanA karI che. zloka : kAle prasuptasya janArdanasya, meghAMdhakArAsu ca zarvarIju / mithyA na yakSyAmi vizAlanetre, te pratyayAya prthmaakssressu|| zrImatIe Apelo javAbaH zlokanA cAra padanA prathama prathama akSara dvArA javAba Ape che. zloka : neha loke sukhaM kizciti, cchAditasyAMhasA bhRzam / mitaM ca jIvita nRNAM, tena dharme matiM kurU // zlokano bhAvArtha :purohitanA zlokano artha :- he! vizAla netravALI strI meghathI aMdhakAravALI evI comAsAnI trimAM huM tane icchuM chuM." te huM jUThuM nathI kaheto.- pratIti mATe cAre padanA prathama akSarothI meM jaNAvyuM che. zrImatIno javAba : he purohita! A lokamAM pApavaDe atyaMta AcchAdita thayelA mAnavIne thoDuM paNa sukha hotuM nathI. manusyanuM jIvana kSaNabhaMgura che. mATe dharmamAM ja buddhi rAkha.-pratIti mATe cAre padanA prathama prathama akSarathI - "huM tane icchatI nathI." meM tane jaNAvyuM che. purohitanA zlokano javAba buddhizALI zrImatIe zlokathI mokalyo. te vAMcIne kAmI purohita keTalAya divaso sudhI zrIdatta zreSThI nA ghare Avyo nahi. vaLI thoDA divasa gayA ane purohita mitranA ghare puSpa tAMbUla vagere laine Ave che. zrImatI pAse AvatAM nayanone nacAvato, snehathI bolAvavA lAgyo. zrImatI kaMI javAba ApatI nathI. puSpa tAMbUla Adi je vastu zrImatIne Ape che. zrImatI te vastu eka bAju mUkI de che. tyArabAda pUrvavata zrImanI pAse AvavA lAgyo. zlokano javAba vAMcyo. vicAratAM samajI gayo che. zrImatI mane dAda ApavAnI nathI. (mahAsatI zrI surasuMdarIno zasa) (17) Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI vAtane ThukarAvI dIdhI che. chatAM paNa nirlajaja samajato nathI. ane vaLI pAcho prItIyukata suMdara vacanone bolato kAmakAja aMgenI pRcchAne karato dararoja AvavA lAgyo. vaLI eka vakhata purohita lajajA mUkIne zrImatIne kahe che. he suMdarI! mArI sanmukha to jo. huM koNa chu. tA2A kaMtano mitra tAro dAsa chuM. tArA guNo joine mAruM mana tane jhaMkhI rahyuM che. zrI dattano aMgata kahevAuM. to mArI sAme jo. vRkSane vaLagelI velaDIne vRddhi mATe pANI siMcavuM paDe che. nahito te velaDI sukAya jAya che. tema tuM paNa kaMta vinAnI karamAi gai che. huM tane navapallita karavA Avyo chuM. mArI sAthe mana mUkIne krIDA kara. tAro pati paradeza gayo che. atyAre huM tAro pati chu. pati kayAre Avaze te khabara nathI. to he priye! tuM zA mATe duHkhane pAme che? je premathI tane bolAve che teno svIkAra karI le. huM tane snehathI navarAvIza. mArI saMgate Ava. mane premathI bolAva. Ama akALe murajhAi na jaiza. kAmAMdha purohitanA vacano e zrImatIne akaLAvI dIdhI. zrImatIne te veLAe ghaNo ja gusso Avyo. paNa ahiMyA kaLathI kAma levuM paDaze. gusso manamAM samAvI lIdho. purohitane mIThA vacanothI kahe che- he uttama na2! tame A zuM bolo cho? manusya jIvanamAM zIla eto ratanI khANa che. je prANIo zIlaratane dhAraNa kare che. te jagatamAM uttamatAne pAme che. zIlanuM rakSaNa karanAra jagatamAM pUjAya che. maraNAMte paNa satI anyane na jhaMkhe. maraNane jarura pasaMda ka2ze. paNa zIlanuM jatana ka2ze. tame sajajana thaine zuM bolo cho? sajajana puruSo lokaviruddha AcaraNa na kare. vaLI zAstramAM paNa kahyuM che ke hiMsA karanAra, vacanathI jUThuM bolanAra, paradhananuM haraNa karanAra, ane parastrImAM rakata-(2manA2) prANIo narakamAM cAlyA jAya che. he purohita! mArA svAmI tamane baMdhu-mitra samajIne, aMgata svajana mAnIne vizvAsathI tamane hATa havelI patnI AdinuM rakSaNa soMpI gayA che. tamane A javAbadArI soMpI, pachI tamAro mitra nizcitapaNe paradeza gayo che. he zreSThI mitra! rakSaNa karavuM te tamAro dharma che. rakSaNane bahAne tame A zuM karo cho? mitradrohI na bano. vaLI khetaranA rakSaNa mATe karelI vADa, khetaramAM thayelA pAkanuM bhakSaNa kare. arthAta vADa jo cIbhaDAM gaLe. to te cIbhaDAM bacavA mATe bumarANa kare koNa sAMbhaLe! mATe tame vicAro. A bhayaMkara akAryathI aTakI jAva. vaLI he purohita! nItIzAstramAM kahyuM che ke rAjAnI rANI, vidhAgurunI patnI, zeDanI strI, temaja janma ApanArI potAnI mAtA, ane pAMcamI mitranI patnI, e mAtA kahevAya che. A pAMceya strIne mAtA samAna gaNavAnI kahI che. to te vacana thakI huM, paNa tamArI mAtA sarakhI chuM. mATe mArI sAme kudRSTithI na jo. zrImatI satIne vAta sAMbhaLIne purohita kahe che- he devI! ghaNuM kahevAthI zo phAyado? viparIta bolavAthI zo phAyado? tArI havelImAM tArA mArA sivAya bIjuM koi nathI. mArI vAta mAnI jA. ahIM koi jonAra nathI. ApaNe manamAnI mAMja uDAvIe. AvA avasara kyAreya pharI nahIM maLe. he mAnunI! badhI vAta choDI mArI sAthe kallola kara. maLelI jiMdagI ne saphaLa kara. karNadagdhavacana sAMbhaLI zrImatI vicArI rahI che. kAmAtura banelo atyAre kaMi sAMbhaLavAno nathI. saMkaTamAM mUkAi chuM. kSaNamAtra 52mAtmAne yAda karI upAya vicAre che. narAdhamathI bacavA satI vicAra kare che, kSaNa bekSaNa vicAratAM upAya maLI gayo. purohitane kahyuM,-ThIka! tamArI vAta meM sAMbhaLI. Aje rAtrinA prathama prahare tame Avajo. satInI vAta sAMbhaLI manamAM harakhAyo. tyAra pachI saMketa anusAra AvavAnuM kahIne narAdhama purohita potAnA dhare pahoMcyo. have zrImatI pota taiyAra thaine rAjayanA senAdhipati caMdradhavala pAse pahoMcI gai. jArapuruSa purohitathI bacavA ane potAnA zIlanA rakSaNa mATe senApatinI madada levA mATe gai. senApatine maLIne banelI bInA- badhIja senAnIne mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (179 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahI. te sAMbhaLI senAnI kahe che, he suMdarI! sAMbhaLa! huM tyAM AvIne purohitane zikhAmaNa 5 zikSA karIza.mArI AgaLa tenuM kaMI cAlaze nahi. tuM ciMtA na karIza. A pramANe kahIne satI sanmukha joi rahayo che. satInA rUpane joIne mohI paDayo.huM A rUpane cUsI lauM. maLelI taka gUmAvavI e mUrakhanuM kAma che. vicArIne zrImatIne kahe che - he devI! purohitane zikSA karIza. paNa mArI vAta svIkAravI paDaze. mane tAre ghare bolAva. mane tuM bolAve to purohitathI bacAuM. satI samajI gaI ke senAnI paNa mArA rupe mohayo che. have zuM karavuM? kSaNa vicArIne kahevA lAgI- he senAnI! tamAre to tamArA nagaranI prajAnuM rakSaNa karavAnuM huM A nagaranI prajAjana chuM. tene badale tame uttama thaIne A zuM bolo cho! parastrInI pUMThe kayAreya na paDIe. tene to dUrathI choDI devI joie. amRta jevuM jIvana-temAM viSa zA mATe nAkho cho? senAnI bolyo - he devI! ghaNuM bolavathI zo lAbha! mATe mAre ghera AvyA cho to tamArI lAja rAkhIza. mATe tame thoDuM bolo, ane mane tamAre ghera bolAvo. satI paNa A vAta sAMbhaLI ciMtAmAM paDI. ekathI bacavA gaI to bIjo pAchaLa paDayo. upAya to karavo ja rahayo. tarata satIe kahyuM - he senAnI mahArAja! tamAruM vacana koNa lope? tame mAre tyAM rAtrinA bIjA prahare Avajo. A pramANe senAnIne saMtoSI satI tyAMthI rAjayanA maMtrIzvara atimaharanA mahele sIdhI ja gaI. purohita senAnI sAthe banelI ghaTanA maMtrIzvara ne kahI saMbhaLAvI. maMtrIzvara A saghaLI vAta sAMbhaLatA satInI sAme ekITaze joI rahyo che. satInA rupathI mana vicalita thayuM. satInI vAta sAMbhaLI kahevA lAgyo. he devI! senAnIne huM vArIza. zikSA paNa karIza. senAnI mArI AgaLa garIba rAMka che. mArI AgaLa tenuM kaMi na cAle. gamete prakAre teno vAMka batAvIne zikSA karIza, jethI karIne pharIthI AvI kharAba daSTithI tArI sAme na jue. paNa mane to tArA ghare bolAvavo paDaze. mane bolAvavAthI tAro vAna vadhArIza. mArI saMgate tane ghaNo AnaMda thaze. satIe zIla rakSaNa mATe jenI jenI sahAya mAMgI te badhAnI najara bagaDI. rAjAno mukhyamaMtrI tenI paNa najara bagaDI. ane eka nArI pAse na maMgAya. tevI adhama mAMgaNI karI. re! kAmAMdha mANasano kayAreya vizvAsa na rakhAya! zuM karuM! satI vicAre che. pachI kahevA lAgI :- he maMtrIzvara! tame A zuM bolo cho? tame koNa? tamAruM sthAna karyuM. parastrI mA-bena, samAna che. tenI pUMThe na paDAya! tenAthI to dUra ja rahevuM joie. he utama! he maMtrIzvara pANI mAM kayAreya agni joyo che. saMbhave kharo! zItala caMdramAne viSe uSNatA saMbhave? tame sau sajajana ane moTA sajajana cho? moTA thaIne AvA halakA nIca kArya karavA taiyAra thayA cho. tamane zobhatuM nathI. kaMika vicAro. avivekI hAthInI jema jAte ja mAthAmAM dhULa ghAlavA taiyAra thayA cho. jaMgalamAM rahelo hAthI, jayAre bahu khuzamAM hoya tyAre jamIna para ALoTatAM ALoTatAM AnaMdamAM AvI dhULane uchALe. potAnA zarIrane dhULathI DhAMkI de. vaLI AjubAju paNa bephAma dhULane uDADe. sAkSAta dhuLarUpI jaLathI hAthI pote snAna kare che. dhULathI DhaMkAI jAya eTalI dhULane uchALe. jaMgalanA hAthIne viveka nathI. nahi to dhULa potAnA zarIra upara nAkhe? na ja nAMkhe. evI rIte he maMtrIzvara! hAthI avivekI che. Apa to vivekI cho. mArI vAtane sAMbhaLo ane samajo. satInI vAta sAMbhaLI kahevA lAgyo - he suMdarI! ghaNuM badhuM bolI gaI. meM sAMbhaLyuM nathI. samajayo nathI. mATe thoDuM bola vadhAre bolavAnI jarUra nathI. mane tAre ghare bolAva. mane bolAvAthI tArI lAja vadhaze. vaLI mArA saMgate tAro vAna paNa vadhaze. satI samajI gaI ke maMtrIzvaranI buddhi paNa bagaDI. te paNa mArI pAchaLa lAgyo che. zuM karavuM? ThIka! senAnIno je ghATa, tevo maMtrIzvarano paNa ghATa utArIza. A pramANe vicArI satI kahevA lAgI. he suguNa! he buddhinidhAna! tamArA vacanane mArAthI lopAya nahi. rAtrinA trIjA prahare mAre tyAM Avajo. A pramANe kahI maMtrIzvarane saMtoSI satI nagaranA rAjA zrIpatti pAse pahoMcI. rAjAne vinaya karI hAtha joDIne kahevA lAgI he rAjana! jo tamAro (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrIzvara che te mArI pUMThe paDayo che.Apa tenuM vAraNa karo. te maMtrI mAre ghera rAtrinA viSe AvavAnuM kahe che. mArI upara mohita thayo che. tamArA maMtrIzvarathI mAruM rakSaNa karo. zrImatInI vAta sAMbhaLatA sAMbhaLatAM rAjA tenA rupa sAme joi rahyo che. te paNa zrImatI u52 mohita thai gayo. zrImatInI vAta sAMbhaLI kahevA lAgyo. he suMdarI! maMtrI to mAro nokara che. tenAthI huM tane bacAvIza. na vAMka hovA chatAM vAMka batAvIne maMtrIne tArA thakI dUra karIza. ane zikSA paNa evA prakAranI karIza ke pharIthI tArA sAmuM joze nahi. tArA mATe huM badhuM karavA taiyA2 chuM. paNa mArI vAta sAMbhaLa. mane tArA ghare bolAva. tArA ghare mane bolAvIne mArI sAthe mana mUkIne tuM 2maje. huM paNa tane jhaMkhuM chuM. mane bolAvavAthI tArA badhAM kAryo saphaLa thaze. mAre tyAM to saMpattinuM sarovara che. rAjAnI vAta sAMbhaLIne zrImatInA chakakA chUTI gayA. badhA thakI huM chUTavA mAMguM chuM. eka thakI bIjAnI madada mAMgu chuM. to bIjA mArI ja mAMga kare che. he deva! A zuM thavA beThuM chuM. svAmI paradeza gayo che. ghera mArI zI dazA beThI che? bhale rAjAe paNa mArI mAMgaNI karI tene paNa svAda cakhADuM. vicArIne rAjAne kahevA lAgI. -he rAjana! Apa to prajAnA pitA cho. huM tamArI prajAmAMnI eka chuM. vaLI parastrI paNa chuM. to A mAMgaNI na karAya. parastrInI keDe na paDAya. je thakI narakanI bhIti che. prajAnA pAlaka pitA putrInuM rakSaNa karavuM joie,nahi ke bhakSaNa. he rAjana! bIjAnuM anAja, bIjAnA vastro e jhera samAna che. vaLI bIjAnI zaiyyA bIjAnI strI, bIjAnI niMdA, bIjAnuM ghara,durjana sAtheno AnaMda, A saghaLI vastune sajajana puruSo dUrathI tyajI de che. mATe he mahArAjA! Apa vicAra karo. je kArya pAchaLa ApanI niMdA thaze hAMsI thaze. ApanA mobhAnuM zuM thaze? satInI vAta sAMbhaLI zrIpatti kahe che - he rupasuMdarI! mane vadhAre kahevAmAM lAbha kaMi nathI. mATe thoDuM bola. prajAno pitA rAjA kahevAya che. ne te rAjA prajAno dhaNI paNa kahevAya che. tethI huM tAro dhaNI paNa thayo ne? satI samajI ke rAjA samajAvyA chatAM samaje tema nathI. je pahelA traNe ne mudata ApI che tema A rAjAne paNa ApavI. ema vicArIne satI kahe - he mahArAjA! dhaNInuM vacana utthApAya nahi. vacana mAnya karavuM paDe. huM tamArA vacanane aMgIkAra karu chuM. Apa mArA ghare AvavAnuM kaho cho. to bhale padhArajo. rAtrinA cothA prahare padhArajo. cAreyane judAjudA samaye AvavAnuM kahI, saMketa batAvIne zrImatI havelIe AvI. ciMtAtura satI potAnA kamarAmAM palaMga para beThI che. satI vicAre che ke kAmAMdha banelA cAra pizAca mane vaLagyA che. mArA zIlane kema sAcavIza. zrI navakAra mahAmaMtranuM smaraNa karatI thakI vicArI rahI che. prANa paraloke jAya te maMjura che. paNa zIla bhaMga nahi thavA dauM. manathI nizcaya kare che.kharekhara! zIlathI sadgati maLe che. zIlathI moTI ane vizALa AvI sukhasAhyabI maLe che. vaLI te thakI yaza ane zubharupa saMpadAnI prApti thAya che. surasaMdarInA rAsanI trIjA khaMDanA navamI DhALa pUrI karatAM kavirAja kahe che ke he bhavyajIvo! zIla ratnanuM rakSaNa karajo. tRtIya khaMDe navamI DhALa samApta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (181 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : : (doharA) nija maMdira pAse ache, pADosaNI sahi eka; zrImatI tasa maMdira jai, zikhave tAsa viveka. 1 cAra ghaDI rahe pAchalI, raNInI niradhAra; ati raDatI ughaDAvaje, mujha maMdiranA dvAra. 2 patra phaTa vaMcAvaje, nidhana thayo tujha nAha; ima zikhAmaNa dei karI, nija ghara AvI uchAMha. 3 dIrdha maMjuSA eka che, cAra vakhArAvaMta; sajaja karI beThI ghare, dAsI sahita naciMta. 4 satI zrImatI vicAra kare che. rAtri zaru thatAM saMketa anusAre A cAreya durjano ullaMTha pizAco Avaze. have zuM karavuM? vicAratI kaMika upAyane zodhatI hatI tyAM upAya hAthamAM AvI gayo. potAnI havelInI bAjumAM rahetI paDozaNa ne tyAM gai. pADozaNe AvakAra Apyo. zrImatI tyAM beThI. ane kahevA lAgI. re bAi! mAre dharma saMkaTa AvyuM che. to mAru kAma karavuM paDaze. AjanI rAtrinI savAra paDavAmAM pAchalI cAra ghaDI bAkI rahe tyAre tuM mArA AMgaNAmAM Avaje. loTA moTA avAje raDatI raDatI mane bolAvaje.mAro daravAjo jora jorathI khakhaDAvIne hacamacAvI mUkIne, daravAjo kholAvaje. ane A patra tane ApI jAuM chuM. patramAM vAta khoTI lakhI che. te tu mane jaldIthI AvIne kaheje ke he zrImatI! mAThA samAcAra AvyA che. tArA patinuM nidhana thayuM che. ane moTe thI 2Daje. A pramANe zikhAmaNa ApIne zrImatI havelIe pAchI AvI. potAnA beThaka rumamAM jai beThI. tarata dAsIne bolAvIne kahe che. ApaNI vakhAramAM eka moTo paTAro che. te paTAro tuM nokara pAse kaDhAvIne ahIM lai Ava. dAsI thakI paTAro maMgAvI lIdho. potAnI havelInA divAnakhAnA pAsenI rumamAM mUkAvyo. naciMta thai zeThANI dAsI sAthe beThI che. DhALa dasamI (182 (dhana dhana jinavANI - e dezI) nija dAsIne kahe satI tAma, Ave purohita jAma re, gati kAmanI jo jo . Adara karI tasa dejo mAna, pache mujhane karajo sAna re, ga. 1 vastra kothaLI karajo hAtha, pathaMka lage jajo sAtha re, ga. kahejo ima beso iNe khATa, svAminI jove vATa re. ga. 2 timira haraNa 'hari jagamAM bhamato, purohitane aNagamato re, ga. jAra puruSa nArI dina-iMdo, corane na game caMdo re, ga. 3 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaiAtuka jovA zIghra calaMto, pazcima vAsa karato re, ga. purohita tava ati ullaTa dharato, aMge sajAi karato re, ga. 4 vastrAbharaNa kusuma taMbola, pahire zrRMgAra sola re, ga. jANe purohita kAraja siddho, lAkha dravya kara lIdho re. ga. pa sAMja same Avyo 2sa giddho, dAsIe Adara dIdho re, ga. svAmI padhAro madhya AvAse, Avyo zrImatI pAsa re, ga. 6 zrImatI tasa satkAra karaMtI, Asana agna dharaMtI re, ga. je Ape te savi kara letI dAsIne zikSA detI re, ga. 7 tailAyeMgana majjana karajo, Agala Asana dharajo re,ga. sarva bhojana sAmagrI karAvo, rAtrI prahara gamAvo re, ga. 8 dAsI paNa te rIte karatI, zrImatI Agala karatI re, ga. dugdhAdika savi bhojya karIne, kahe satI heta dharIne re,ga. 9 taMbola saMbaMdhI vicAra. (doharA) 1 pahiluM patra muha diTha viNa, bhakhe phokala neha, sAta janma dAli driyo, nirdhana huve te ha . patra agrane bITa nasa, e cUMTacA viNa khAya, duSaNa bahulAM anukrame, dAlidra- rupa te thAya. 2 paga agra brahmA vase, sArada patraha mUla, vacalI nase kAtyAyanI, tiNe e karavA dUra. 3 (copAinI- e dezI) aMgUThA pAse tarjanI, cUne leve te varjavI; patra puThi tiNI lipI khAya, surApAna sarakhuM kahevAya. 4 cUno aMguThe lIjIe, patra madhya lepana kIjIye, te taMbola bhakhe sukha hoya, amRtapAna sama kahIye soya. pa iNe viveke khAdhA pAna, mRgamada kapuramAMhI vijJAna, zrImatI kahe purohita ucharaMga, jiNe khAdhA tiNe pAmyo raMga. 6 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (183) Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 pUrvanI DhALa- (dasamI) cAlu iNipare bhojana sarasa karAvI, rayaNI eka prahara gamAvI re. ga. jai pathaMke beTho sAra, senAnI AvyAM ghara-bAra re. ga. 10 sAna kahI kahe ughADo bAra, purohita kahe kuNa dvAra re, ga. zrImatI kahe na lahuM kuNa kAja, senAnI AvyA mahArAja re. ga. 11 sAMbhaLI zabda purohita jaMpe, taskara pare tanu kaMpe re, ga. karo pracchanna rakhe mujha dekhe, zrImatI tAma uvekhe re. ga. 12 teDayA kuNe je tamo ihAM AvyA, rojha taNI pare bhAvyA re, ga. kihAM pracchanna karuM kaho chAne, peso maMjISane khAne re. ga. 13 peTho purohita tatakhiNa jAma, tALu dIye satI tAma re, ga. senAnI gharamAM hI AvyA, sakala sAmagrI lAvyA re. ga. 14 jeha dIe te hAthe dharatI, navI sajAi karatI re, ga. karatAM sakala sajAi tAma, pUrNa thayAM keMdraya-yAma re.ga. 15 maMtrIzvara AvyA tiNivAra,senAnI kahe kuNa dvAra re, ga. valatuM kahe satI zrImatI nAra, che maMtrIzvara ghara-bAra re. ga. 16 zuM kAraNa Avyo tujha dhAma, zuM jANe haze koi kAma re, ga. to vahilI mujhane saMtADa, tuM pache bAra ughADa re,ga. 17 kihAM pracchanna karuM kaho chAne, peso maMjISa khAne re, ga. bIje vakhAre peThA jAma, tALuM dIe satI tAma re, ga. 18 maMtrI nija maMdiramAM leve, zrImatI bhakita kareve re, ga. cothe prahare padhAryA rAya, maMtrI peThA tiNe ThAya re, ga. 19 tRtIya vakhAre tAlaka detI, nRpane maMdira letI re, ga. karatAM bhakita nariMdanI sAra, nizi carama rahI ghaTI cAra re. ga. 20 tatakhiNa. pADosaNa jai bAra, kare atyaMta pokAra re, ga. zrImatI sAMbhaLa tujha bharatAra,mATho Avyo samAcAra re, ga. 21 AvI kuTuMba sahita huM vahelI, bAra ughADa sahelI re, ga. ima nisuNI satI mUrchA pAme, rudana kare tiNe ThAme re. ga. 2 2 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAya kahe rAkho mujha chAne, peThA maMjuSane khAne re. ga. tALu dIye satI turya vakhAre, kUcI dharaNI majhAra re. ga. 23 ugyo sUrya huo parabhAta, zeThanI sahu kare vAta re, ga. mUo aputrio ika vyavahArI, vAta kare darabArI re. ga. 24 tAsa siri darabAra magAve, rANI rAya zodhAve re, ga. rAya pradhAna na koi dIThA, ari-bhayathI zuM nAThA re. ga. 25 cAra milI gayA che kuNa kAma, vAta e sakala virAma re, ga. rANI kahe sevakane tAma, ANo siri mujha dhAma re. ga. 26 sevaka zeTha taNe ghara jAya, kahe lacchI kuNa hAya re, ga. kahe satI e maMjuSa-majhAre, mUkI che bharatAre re. ga. 27 ThAma avara na lahu huM koya, tAma upADe soya re, ga. sevaka kaSTa karI jaI vahelI, aMte uramAM mahelI re. ga. 28 rANI jANI ati ghaNo bhAra, ciMte hRdaya majhAra re, ga. nRpa AvyA paheluM kaMika chAnu, kADhI lIla eka khAnuM re. ga. 29 tALuM prathama ughADayuM jAma, purohita pragaTayA tAma re, ga. lahI Azcarya kahe nRpa-dharaNI, eha kisI tuma karaNI re. ga. 30 hasata vadana purohita bhAse, AgaLa ketuka ghAse re, ga. bIju tALa ughADI jo jo, pache mujha duSaNa dejo re. ga. 31 anukrame te cAre nIkaLiyA, paraspara dRSTa maLiyA re, ga. nIcuM joI rahayA tirivAra, jo jo madana-vikAra re, ga. 32 vizlatha vasana briIDA lahI nAThA, nija maMdira jaI peThA re, ga. ciMte purohita besI dhAma, nArI taNuM juo kAma re. ga. 33 vAhalA visasIe nahI, e huiM eNe saMsAra, ika vairIne viSahara ane virakita nAra. 1 vairI ruTho dAha dIe, viSahara cAMpyo khAya, citta viratI goraDI, bAlI viSa deI jAya. 2 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvanI DhALa cAlu zrRMgI anala jalarRpa asi dhAro, vezyAnArI sonAro re, ga. e vizvAsa ma karazyo koya, posyA nija navi hoya re, 34 teDAve nRpa zrImatI nAra, paherAve alaMkAra re, ga. satI sukhAsaNa besI udAre, gai nija ghara parivAre re, ga. 35 dina kete Avyo bharatAro, puNye jaya jayakAro re, ga. ratrajaTI citta ciMte ema, rakhe mujha nIpaje tema re. ga. 36 trIje khaMDa e rAsa rasAle, tehanI dasamI DhAla re, ga. zubha citte jiNe kAma vihAyA, tiNe vIra bIruda dharAyA re. ga. 37 1-sUrya, 2-sopArI, 3-sarasvatI, 4-be pahora, 5-eka jAtanuM viSa bhAvArtha : satI zrImatI potanA AvAse beThI che.bhAvimAM AvanAra saMkaTane dUra karavAnI saMpUrNa taiyArI karI lIdhI che. potAnI dAsIne kahe che- rAtanA prathama prahare purohita Avaze. jo je to kharI kAmI purohita kevA banIne Avaze? kharekhara! kAmanI gati kevI bhayaMkara che? kAmane vaza paDelA prANIo bhAna bhUlI jAya che. he dAsI! huM mArA kamarAmAM rahelI chuM.purohita Ave tyAre teno Adara satkAra karajeA.mAna paNa ghaNuM Apajo. divAnakhAnAmAM besADIne je kaMi lAvyA hoya sAthe te tamane Ape te grahaNa karI lejo. pachI mane sAda karIne samAcAra Apajo. vaLI kahejo A khATa upara Apa birAjo. mArA svAminI hamaNAM Avaze. mArI vATa jovI paDaze. A pramANe dAsIne kahIne zrImatIe sUcanA karI dIdhI. (186 have A bAju zreSThInI havelIethI purohita nIkaLIne ghera gayo che. rAta kayAre paDe tenI rAha joi rahayo che. vaLI mitrapatnI e mane rAtre bolAvyo che. tethI haiye harakha samAto nathI. aMdhakAranuM haraNa karanAro sUrya purohitane gamato nathI. sUrya atyAre aNagamato thai paDayo che. kayAre asta thAya! kayAre rAta paDe! tenI rAha joi rahayo che. rAha jovAtI paLo ghaNI lAMbI hoya che. jAra puruSa ke strIne icchita saMyogane dUra karanAra divasano indra je sUryane gamato nathI. co2ne caMdra na game. duniyAbharanA kaiAtuka ane Azcaryane joto sUrya astAcala para pahoMcavAnI taiyArI karI rahayo che. tyAre jAra puruSa purohita, zreSThInI havelIe javAnI taiyArI karI rahayo che. zarIrane zaNagAravA lAgyo. mUlyavAna navAM vastro dhAraNa kare che. alaMkAro paheravA lAgyo. puruSane zobhatA soLe zaNagAra sajI rahayo che. mukhamAM tAbulane mUke che. purohita Aje atizaya AnaMdamAM che. enA Aje saghaLA manoratha phaLyA che. jANe saghaLA kAryanI siddhi thai hoya tema mAnatA purohite potAnI tijorImAMthI lAkha dravya kADhayA. te dravyanI kothaLI hAthamAM laine zeThANo zrImatI pAse AvavA taiyAra thayo. rAtrino prathama praharato hajI cAlu thAya te pahelAM ja potAnA AvAsathI kAmAtura purohita zrImatInI havelI pAse pahoMcI gayo. svAminInA kahyA mujaba dAsIe kAmAtura purohitane AvakAra Apyo. daravAjA sAme jaine Adara sahita lai AvI. he svAmI! padhAro! AgaLa dAsI ne pAchaLa purohita. mahelanA khaMDamAM mukhya mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahelI zrImatIne samAcAra pahoMcADI dIdhA. purohita AvI gayA che. purohitane laine dAsI harakhAtI jayAM zrImatI che tyAM lai gai. zra matIe paNa teno satkAra karyo. besavA mATe Asana AgaLa mUkayuM. Asana para besato purohita zrImatIne lAkha drayanI thelI hAthamAM ApatAM ApatAM zrImatInI sanmukha joi rahayo che. satI tenI sAme jotI nathI. aupacArika vAto karI dravya dAsIne ApatA kahI rahI che ke AvelA mahemAnane lai jAvo. ane sugaMdhIdAra telanuM temane majajana karo. Asana para besADIne majajana karajo. sArI rIte majajana karI snAna karAvo. tyArabAda sarvaprakAranA bhojananI vyavasthA karAvo. mahemAnano thAka utArI SaTurasa bhojana jamADo. pachI dhIme rahIne dAsInA kAnamAM kahyuM ke jema tema karIne eka prahara rAtri pUrI karI nAMkho. svAminInA kahyA mujaba dAsI paNa tevA prakAranA samayane pasAra karatI hatI. purohitanA mahemAnagIrImAM dAsI uNapa lAvatI nathI. tema ja zrImatI paNa avaranavara purohita AgaLa Ave che ane jAya che. vacamAM vacamAM dAsIne sUcanAo karatI jAya che. majajana karAvyA bAda snAna karAvyuM. tyAra pachI Asana para besADyo. have mahemAnane jamADe che. tyAM to masAlAthI bharapura dUdhano kaToro Avyo. dudhapAna pachI thoDIvAramAM bhojana karavA mATe bAjoTha DhAMLyo. thALa goThavAyo. vividha prakAranA bhojana taiyAra hatA. miSTAna-mIThAi bhANAmAM dAsI mRkavA lAgI. Agraha karIne dAsI jamADI rahI che. satI kRtrima sneha lAvIne kahe che he purohita! have taMbola lyo. ema kahI nAgaravelanuM pAna hAthamAM Ape che. taMbola mATe kahe che pahelAM to vaLI pAnanuM mukha joyA vinA sopArInuM je bhakSaNa kare che te mANasa sAta janma sudhI prAyaH daridra ane nirdhana thAya che. vaLI nAgaravelanA pAnano agrabhAga ane nasane cUMTayA vinA je bhakSaNa kare che te moTuM dUSaNa kahevAya che ane anukrame te daridra rUpa thAya. patranA agrabhAge brahmAno vAsa che. sarasvatIno vAsa pAnanA muLamAM che. pAnanI vacalI nasamAM pArvatI vase che. te kAraNe karIne A traNane varjIne pachI pAnano upayoga karavo. evI laikikadharmamAM vAyakA che. vaLI AgaLa kahe che... have pAna upara cUno levAnI rIta kahe che. aMgUThA pAse rahelI tarjanI AMgaLI e cUno na levo. pAnanI pUMThe cUno na lagADavo. A pramANe kare to surApAna karyuM che. tenA sarIkhuM gaNAya che. to kevI rIte levo? cUno aMgUThAe levo. aMgUThAthI pAnane barAbara madhyabhAge copaDavo. tevA prakAranA taMbolanuM je bhakSaNa kare che tene sukha thAya che. tene amRtapAna sarakhuM kahevAya. A sUcana anusAra dAsIe pAna taiyAra karyuM. e pAnanuM bhakSaNa purohita kare che. kahe che vivekIjano AvA prakAranA taiyAra karelA pAnamAM maghamaghatA masAlA nAMkhIne svAdisTa pAnane Aroge che. tevA prakAranA tAMbulane banAvatI zrImatI kahe che ke je AvA taMbolanuM bhakSaNa kare che tene tenA svAdanI ane raMganI khabara paDe che. zrImatI tathA dAsI Adi bhegA thaine purohitane vividha prakAranA bhojana karAvatI vaLI taMbola Adine ApatAM mIThI mIThI vAto karatAM ghaNo vakhata pasAra karI dIdho. tyArabAda dAsI purohitane laine bIjA kamarAmAM rahelA palaMga para besADayo. A rIte eka prahara puro thai gayo. tyAM to bAraNe TakorA paDayA. saMketa anusAre bIjA prahare senAnI padhArI gayA. ne kaMThInA daravAjA khakhaDAvyA. izAro karIne kahe daravAjo ughADa. purohitane phALa paDI ke atyAre koNa AvyuM haze. tethI pUchavA lAgyo. atyAre koNa AvyuM? zrImatI kahe- mane zI khabara koNa AvyuM? tapAsa karavA mokaluM. zrImatIe dAsIne daravAje mokalI . dAsIne khabara hatI. daravAje jaine pAchI AvIne kahevA lAgI-senAnI AvyA che. purohita sAMbhaLI gabharAi gayo. kharekharo muMjhAi gayo. coranI jema kaMpatA kahevA lAgyo. re dAsI! hamaNAM dvAra na ughADIza. pahelAM mane ahIMyA gametyAM saMtADI de. pachI dvAra ughADaje. zrImatI mane jaldI saMtADI de. rakhene senAnI mane (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 1NI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joi jAya. dAsI to hasavA lAgI. purohitanA dIna vacano sAMbhaLI zrImatI kahevA lAgI- tamane ahIM koNe bolAvyA hatA? te tame AvyA. jaMgalamAM rakhaDatAM rojhanI pere ahIM AvI bharAyA cho. purohitanI avagaNanA karatI satI vaLI kahe che ke mAre tyAM saMtAvA jevI koi jagyA nathI. kayAM tamane saMtADuM? purohita kahe- zrImatI gametema kara. paNa mane jaldI saMtADI de. pachI daravAjo kholaje. zrImatI kahe - ThIka! mArA gharamAM purANo paTAro che tyAM tamane saMtADI dauM. tyAM saMtAi jAva. ema kahIne tarata ja dAsIne izAro karyo. vaLI paTAro jayAM rAkhyo hato te kamaro kholIne paTArAmAM purohitane pUryA. tarata satIe cAra khAnAvALA paTArAnA pahelAM khAnAmAM purohitane pUrIne tALuM dai dIdhuM. tyArabAda hasatI dAsIe daravAjo kholyo. AnaMdabhera senAnIne havelInA madhya khaMDamAM lai AvI. senAnI paNa potAnI sAthe sAmagrI laine AvyA che. pUrve... purohitanI je rIte AgatA svAgatA karI hatI te rIte senAnI paNa dAsI bhakita karavA ttatpara thai. senAnI potAnI sAthe dravya Adi lAvyA hatA te sarva vastu zrImatInA hAthamAM ApatAM satInI sAme eka sarakhI dRSTithI joyA kare che. satIe paNa izArAthI dAsIne kahI dIdhuM che ke purohitanI pAchaLa eka prahara puro karyo tema A zetAnanI pAchaLa paNa te ja rIte bIjo prahara pUro karavAno che. Adara satkAratelanuM mAliza-snAna-tyArabAda SaTsa bhojana alakamalakanI vAto karatAM tAMbUla Adi ApIne dAsI tene palaMga upara besADe che. eTalAmAM te bIjo prahara puro thayo. haju to senAnI palaMga upara besavA jAya tyAM beTho na beTho ne bAraNe TakorA paDayA. koi AvyuM che, jANI senAnI gabharAyo. he devI! atyAre koNa AvyuM? zrImatI kahe ke maMtrIzvara AvyA che. senAnIne to maMtrInuM nAma paDatAM gusso Avyo. kharI paLa have mArI AvI tyAM vacamAM kayAM AvI gayo? raMgamAM bhaMga paDayo. zrImatIne pUchyuM "atyAre tamAre tyAM kema! tene gharabAra bairI chokarA parivAra badhuM ja che. chatAM tamAre tyA kayAM kAraNe Avyo? satI kahe :-mane zI khabara? atyAre mAre tyAM kema Avyo haze? ahIM Ave eTale khabara paDe. senAnI kahevA lAgyo. he suMdarI! badhI vAta pachI. daravAjo pachI kholaje. pahelAM mane saMtADI de. zrImatI kahe- kAM saMtADuM? mAre tyAM saMtADavA jevI jagyA nathI. senAnI kahe- he devI! gametema kara. mane saMtADayA pachI dvAra ughADaje. zrImatI kahe- bIju to koi sthAna nathI, jUno paTAro che. temAM saMtAi jAva. dAsIne izAro karatAM maMjuSAvALo kamo kholyo. ne maMjuSAnuM bIju khAnuM jevuM kholyuM ke senAnI jaldI jaldI paTArAnA khAnAmAM bharAi gayo. eka khAnAmAM purohita bIjA khAnAmA senApati saMtAi gayo. dAsIe khAnAne tALu dai dIdhuM. tyArabAda dAsIe daravAjo kholyo. trIjo prahara cAlu thai gayo hato. have zrImatIne tyAM maMtrIzvaranI padharAmaNI thai. dAsI Adara satkAra karatI mahelanA madhyabhAgamAM lai AvI. kevI bhItI! kALA kAma karavA nIkaLelA samAjanA rAjayanA agresaro potAne keTalo Dara? rakhene mane koi joi jaze to! AbarunuM lIlAma. rAjayanI nokarI cAlI jAya. chatAM kAmAMdha bIjuM kaMija vicAratA ja nathI. maMtrIzvara paNa A lAinanA. maMtrImudrAne dhAraNa karanAranI AMtarika vRtti kevI! satI potAnA maMdire AvelA maMtrIzvaranI sevAbhakita dAsI dvArA ghaNI kare che. purohita-pachI senAnI-te pachI rAjayano mahAbuddhi nidhAna maMtrIzvara? te maMtrI paNa zrImatIne rIjhavavA ane mananI melI murAdo pUrI karavA mATe avanavA bheTaNAM laine AvyA che. Asana besavA ApyuM. Asana para besatAM maMtrInI nigAhato satI upara coMTI che. paNa potanI cArekora dAsIo sevA karI rahI che. sAthe lAvelA bheTaNAM zrImatIne ApavA mATe taiyAra thayelo maMtrI zrImatInA izArA thakI dAsIo grahaNa kare che. maMtrIne to zrImatInA hAthamAM ApavuM hatuM ne te rIte tenA hAthane pakaDavo hato. paNa A to zrImatI satI nArI hatI. hara paLe sAvadha rahetI hatI. ApelI vastune grahaNa karIne dAsIo e tela majajana karyuM. snAna mATe lai gai. zrImatI vacce AMTo lagAvI jAya che. maMtrI to jANe zrImatIne meLavavAmAM vihvaLa (188 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI gayo che. dAsIo samaya vadhAre laI rahI che. snAna patyA pachI bhojananA thALa maMDAvyA. ne managamatAM bhojana karAvI dAsI maMtrIzvarane palaMga pAse laI jAya che. tyAM to maMtrIzvarano trIjo prahara pUro thaI gayo. traNa kalAka dAsIe to jota jotAmAM pasAra karI dIdhA. bApaDA rAMka banelA maMtrIzvarane zI khabara! mAro samaya Ama ja pUro karaze. maMtrIzvara mAne che have mane zrImatI maLaze. svapno sevatAM maMtrIzvara zrImatInI rAha joto hato. tyAM to bAraNe TakorA paDyAM. cothA prahare zreSThInI havelIe zrIpati rAjA AvyA. bhoganA bhikhArIo potAnA sthAnane sAcavI zakatAM nathI. TakorA sAMbhaLI dAsI daravAje gaI. maMtrIzvara paNa TakorA sAMbhaLI gabharAyo. AnaMda osarI gayo. pUchavA lAgyo he devI! koNa AvyuM? dAsI kahe-zeThANI! AMgaNe rAjA AvI UbhA che. daravAjo kholavAno che. maMtrIzvara to hAMphaLA phAMphaLA thaI gayA. zrImatIne kahevA lAgyA. he devI! bAraNAM hamaNAM na kholatI. pahelAM mane tArI havelImAM kayAMka saMtADI de. zrImatI kahe jagyA nathI. maMtrI kahe:- game te kara. paNa mane saMtADayA pachI daravAjo kholaje. satIe kahyuM- saMtAvAnI jagyA nathI. mArA gharamAM juno purANo paTAro che temAM saMtADI dauM. maMtrIzvara kahe- juno hoya ke navo. mane atyAre saMtADI de. dAsIne saMketa karatAM kamaro kholyo. paTAro paDayo hato. tyAM maMtrIzvarane laI gaI. trIjuM khAtuM kholatAM maMtrIzvara pUjato dhrUjato paTArAmAM pesI gayo. dAsI e tarata tALuM daI dIdhuM. dAsI daravAje pahoMcI. dvAra ughADayA. zrIpati rAjAno satkAra karyo. havelImAM AvI gayA bAda zrImatI paNa rAjA pAse AvI. mAna sanmAna ApI yogya Asane besADayA. traNanI je bhakita karIte karatAM rAjAnI bhakti vadhAre karavAnI che. izArAthI sUcana zrImatIe karyuM. rAjA zrImatIne jotAM AnaMdamAM Avyo. zrImatI mATe potAnI sAthe lai Avela bheTasogAdo-AbharaNa alaMkAro vaLI ghaNuM dravya paNa sAthe hatuM. te badhuM zrImatIne ApavA lAgyo. teno svIkAra karatI zrImatI dAsI pAse badhuM grahaNa karAve che. rAjAnA zarIre telanuM mAliza, tyArabAda snAna, pachI bhojana ema karatAM cotho prahara pUro thavA lAgyo. tyAM ja bAraNe TakorA paDayA. cAra prahara pUrA thavA AvyA hatA. rAjAnA AnaMdamAM raMgamAM bhaMga! rAjA bolyo atyAre koNa? zrImatI kahe- mahArAja! mane zI khabara koNa AvyuM che! rAtrinI cAra ghaDI bAkI hatI tyAMto paDozaNane zIkhavADayuM hatuM te samayasara daravAje AvI gaI che. ane moTA sAde raDatI raDatI, zrImatIne bUmo pADatI daravAjo kholavAnuM kahe che. rAjA kahe ke hamaNAM daravAjo na kholatI. mane tArA gharamAM saMtADI de. pachI daravAjo kholaje. rAjane kayAM saMtADuM? saMtAvAnI jagyA nathI. rAjA kahe- game te upAye mane saMtADavo ja rahayo. kamaro kholyo. peTArAnA traNa daravAjAne tALAM hatAM. have cothuM bAkI hatuM. te kholAve che. ne rAjA tarata ja paTArAmAM saMtAI gayo. pachI dAsIe tarata tALuM daI dIdhuM. eka dAsIe daravAjo kholyo. pADozaNa doDatI AvI kahevA lAgI, re bena! A cIThI AvI che. vAMca. tAro pati paradeza gayo hato. tenuM tyAM nidhana thayuM che. arthAt paradeze mRtyu pAmyo che. AvA mAThA samAcAra sAMbhaLIne satI mUcha pAmI. tarata zItopacAra karatAM kaMIka bhAnamAM AvI. vaLI kalpAMta karatI zrImatI moTe moTethI raDavA lAgI. jJAnI kahe che sAcAne pahoMcI zakIe. juThAne na pahoMcAya. temAM vaLI strI caritra. brahmA paNa pahoMcI na zakyA. to ApaNe zI visAtamAM? A rIte zrImatIe rAta pasAra karI. paTArAnI cAra cAvIo zrImatInI pAse che. savAra thavA AvI. zIlane akhaMDa rAkhavAno satIno upAya saphaLa thayo. satInuM mukha jovA mATe udayAcale sUryadeva AvI gayA. aMdhakAra dUra thayo. paradezamAM zeThanuM nidhana thayAnA samAcAra nagarImAM vyApI gayA. aputriyo zreSThI maraNa pAmyo. sahu zokane vyakata karatAM zeThANIne maLavA sai AvavA lAgyA. A bAju rAjadarabAramAM paNa vAta pahoMcI gaI. koI eka darabAra samAcAra (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (189 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApyA. aputriyo zreSThI mRtyu pAmyo. rAjano niyama hato. aputriyAnuM dhana rAjabhaMDA2mAM Ave. rAjamahAlayamAM rAjAnI zodhakhoLa thavA lAgI. rAjAnA Adeza vinA zeThanuM dhana levA kai rIte jAya? rANIvAsamAM paNa A rIte vAta pahoMcI. rANI paNa sevako thakI tapAsa karAve che. rAjA na maLatAM, pradhAnane bolAve che. pradhAna paNa maLatAM nathI. tyArabAda senAnIne bolAve che. senAnIno patto nathI. gayAM kayAM? rAjaparivAramAM uhApoha thai gayo. naga2mAM paNa vAta prasarI gai. rAjA, pradhAna, senAnI kayAM cAlyA gayA haze? koi duzmananA samAcAra AvyA haze? zuM tenA bhayathI nAsI gayA haze? chevaTe rANI rAjasevakane bolAvavA mATe mokale che. purohita paNa ghare nathI. rANI vicAre che ke A cAreya bhegA thaine kayAM gayA haze? evuM zuM kAma AvI gayu haze? rAjyane sunuM mUkIne cAlyA gayAM? khera! rANIe A kAma saMbhALI lIdhuM. rAjasevako bolAvyA. ane nagaramAM zrIdata zreSThIne tyAM javA mATe kahyuM. zeThanI havelImAM lakSmI dravya hoya te lai Avo. ane mArA AvAsamAM mUko. rANInI AjJAthI sevako zeThanI havelIe pahoMcyA. rANInI AjJA zeThANIne kahI. zeThe dravya kayAM mukayuM che? sevako pUchavA lAgyA. zeThANI kahevA lAgI mArA to svAmI badhI lakSmI A maMjASAmAM mUkIne paradeza gayA che. bIjA sthAne to temaNe kayAMye dhana rAkhyuM nathI. ane kamaro kholIne moTI maMjASA batAvI. sevako mahAkaSTa havelI mAMthI bahAra lai AvyA. tyAMthI ucakIne rANInA mahele maMjASAne mUkI. maMjASA ghaNI vajanavALI hatI. bicArA sevako paNa tene UMcakIne lai AvatAM ghaNA thAkI gayA. rANIe joyuM ke maMjASAmAM ghaNuM dravya haze ane daradAgInA, hIrAmotI, mANeka Adi jhaverAta paNa haze. tethI vicAra karavA lAgI ke rAjA AvatAM pahelAM maMjuSA kholIne eka khAnuM kholIne dravyane kADhI lauM, jethI rAjAne khabara na paDe. huM chAnuM kADhI lauM.e rIte vicArI rANI e prathama tALuM kholyuM. to temAMthI purohita nIkaLyo. rANI e to dravya jhaverAtane mATe khAnuM kholyuM. ane A zuM? AzcaryamAM paDI. rANI pUchavA lAgI, he purohita! A zI rIte banyuM? tame paTArAmAM kayAthI? tyAre hasato hasato purohita kahevA lAgyo, mane joine Azcarya pAmyA? hajI to AgaLa navA navA kaMika kaiAtuka juo. bIju tALuM kholo! pachI mArA doSane jojo. purohitanA kahevAthI rANI e anukrame bAkInA traNeya tALAM kholyAM. cAreya pragaTa thayA. ekabIjAnI sAme jovA lAgyA. AzcaryanI sImA na rahI. sahune potAnA kAryanI khabara hatI. bicArA zarame cAreyae nIce joyuM. eka bIjA na bole ke pUchI zakatAM na hatAM. he bhavyajIvo! madananA vikArane jo jo. rANI AgaLa cAreya zaramiMdA banI gayA. kSobha pAmatA potAnA vastra saMbhALatA zaramA mAryA nArIvAsathI cAreya nIkaLI gayA. ane potAnA AvAse cAlyA gayA. potane sthAne jai ne saiA vicAramAM paDI gayA che. purohita potAnA gharamAM besI vicAre che,nArInuM kevuM kAma che! huM ene oLakhI na zakayo. vahAlAno vizvAsa paNa kayAreka ThagAro nIvaDe che. A saMsAramAM traNa vastu vahAlI hovA chatAM tenA upara vizvAsa na rAkhavo. vairI,viSadhara ane virakata nArI. duzmana dubhAya to agni dAha de che, sarpane jo chaMcheDayo to prANa lai le. virakata nArI paNa jo rUThI to jhera ApavAmAM aTakatI nathI. mATe vahAlA vahAlA karatA vahAlA kayAre vairI banI jAya che te khabara paDatI nathI. vaLI paNa A jagatamAM vizvAsa na karavA jevI keTalIka vastu rahelI che. jevI ke zRMgI nAmanuM viSa(jhera), agni, pANI, rAjA, talavAra, vezyA strI ane sonI. A sAta upara vizvAsa na karavo. A sAtanuM bharaNapoSaNa karo. ghaNuM na sAcavo chatAM e kayAreya potAnA thatAM nathI. zrIpati rAjA paNa zrImatIe karelA kArya upara vicAra karato thai gayo. bIje divase satI zrImatIne rAjadarabAre bolAve che. satIno Adara satkAra karIne tene alaMkAra Adi paherAve che. bahumAna kare che. zIla ratanane sAcavavA karelAM mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (190 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAyonI rAjA vagere sabhAjano anumodana kare che. bahumAna karIne vidAya Ape che. rAjanI pAlakhI satIne ghera mUkavA javA mATe mokale che. satI sukhAsane besIne ghare Ave che. AvI rIte satInA keTalAye divaso svAmI vinAnA jAya che. paradezanuM kAma patAvI,dhana upArjana karI, zeTha potAne ghera Ave che. A banelI saghaLI bInA sAMbhaLI Azcarya pAme che. potAnI patnIne dhanyavAda Ape che. puNyazALI puNya nA prabhAve jayAM hoya tyAM badhe ja jaya jayakAra bolAve che. ratajaTI khecara AvA badhA vicAromAM garakAva banI gayo che. ane potAnA manane avaLe mArge jatuM aTakAve che. buddhi paNa mArI bagaDI na jAya tenI sAvadhAnI rAkhe che. A trIjA khaMDane viSe dasamI DhALa pUrNa thAya che. kavirAja kahe che ke zubhacittathI jeNe madana-kAmadevane dUra karyo che te ja A jagatamAM ''vIra'' nuM biruda meLave che. tRtIya khaMDe dasamI DhALa samApta (doharA) iNipare khecara ciMtavI, karI nizcaya nija maza; ukata vaNa navi pAlaTe, te jagamAM dhana za. 1 vacane pAMDava vana vasyA, vacana kAje siri rAma; laMka bibhISaNa thApIo, rAvaNa haNiyo jAma. 2 vacana kAje harizcaMdrajI, nIca ghara nIra bharaMta; jiNe mukhe vAca avAca huya, dhiga tasa janma kahaMta. 3 satya vinA sukha jaga nahi, ko na kare vizvAsa; satya thakI saMpada male, satya jihAM ghATa sAsa. 4 cAra nArIne ima kahe, bhakita karo dharI neha; dina thoDAmAM bahenaDI, volAvuM nija geha. pa ima nisuNI cAre priyA, naNadInI kare bhakita, prathama nArI bhakita kare, prema sahita vara yukita. 6 bhavArtha : A pramANe vicAra karatA khecararAye manamAM nizcaya karyo..meM vacana ApyuM che te huM mithyA-(khoTuM) nahi thavA dauM. mArA ApelA vacanane phogaTa nahi thavA dauM. ane vaLI jagatamAM paNa tene dhanyavAda che ke ApelA vacanane jIvanaparyaMta nabhAve che, TakAvI rAkhe che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (191 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtakALano itihAsa juo! vacanane khAtara pAMDavone vanamAM vasavuM paDyuM. vacana thakI zrI rAmacaMdrajIne paNa vanavAsa karavo paDayo. vacanathI rAvaNane haNI rAmacaMdrajIe vibhISaNane laMkAnagarInI gAdIe besADayo. dIdhelA vacanane pALavA mATe harizcaMdrajIe nIca ghare pANI bharyA. vacanabaddha mahApuruSo kayAreya vacanano lopa karatAM nathI. mahApuruSo vacanane mATe prANa ApavA taiyAra thAya paNa vacanabhaMga kayAreya na kare. vacana ApIne je pharI jAya, vacanabhaMga kare, te mANasonI jagatamAM koI kiMmata ja hotI nathI. tenA janma tathA jIvanane dhikakAra che. vaLI saMsAramAM sarvajIvo sAcuM sukha meLavatAM hoya to satya vacanathI ja. satya vacanathI saMpadA maLe che. zvAse zvAse paNa satya vacana ja nIkaLe. kayAreya asatya bolatA nathI. te mahApuruSo tarIke vakhaNAyA che. teonI kArakIrdi jagatamAM vyApI che. khecararAya AvA UMcA prakAranI bhAvanAmAM ramato, potAnA mana tathA buddhi upara kAbu meLavI lIdho. tyArabAda potAnI prANapriya vahAlI cAra priyAone naNaMdI have thoDA dinanI mahemAna che. tenA ghare have sukharUpa pahoMcADavAnI che. to tame sau sneha dharIne karavI hoya teTalI bhakita karI lyo. mArI benanI bhakita vAre vAra maLavAnI nathI. potAnA svAmInI vAta sAMbhaLI cAre vidyAdharI naNaMdInI bhakita manamUkIne karI rahI che. cAreya strIo vArApharatI bhakita kare che. temAM pahelI strI premayukata zreSTha bhakti kare che. DhALa agiyAramI (jI re mAre lobha te doSa athobha e dezI.) jI re mAre naNaMdInI kare bhakita,nArI prathama becara taNI, jIrejI, jI re mAre mana isita dIe tAsa, mevA mIThAi ati ghaNI jIrejI. 1 jI re mAre kahe tuma bAMdhava pAsa, rupa parAvartana taNI jIrejI, jI re mAre vidyA che guNa geha, lejo naNadI sukha bhaNI jIrejI. 2 jI re mAre bIjI bhakita karaMta, adaSTIkaraNI bhalI jIrejI, jI re mAre vidhA che sapakhadAya, le jo naNaMdI te valI rejI. 3 jI re mAre trIjI bhakita karaMta, para vidyA chedana taNI jIrejI, jI re mAre zikhajo naNaMdI teha, vidyA sakala ziromaNI jIrejI.4 jI re mAre cothI kahe pati pAsa, kaMjara zata bala jehathI jIrejI. jI re mAre thAya te lejo bahena, arigaNa jItIe tehathI,jIrejI. 5 jI re mAre iNipare cAra vadhUkata, bola cAra satI cittagrahe jIrejI, jI re mAre surasuMdarIne ima, anya divasa khecara kahe jIrejI. 6 jI re mAre tujha guNagaNa sahakAre, mujhamana kIrane sukha ghaNuM jIrejI. jI re mAre tujha viyoganuM duHkha, eka mukhe te kima bharyuM jIrejI. 7 (mahAsatI zrI surasuMdarIno zasa) Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI re mAre eTalA dina suNa bahena, bhakita kazI na karI ghaNI jIrejI, jI re mAre pUnya panotI bAla, tuM to sakala sobhAgiNI jIrejI. 8 jI re mAre haMsa gae sara choDI, haMsa sarovara nahi maNA jIrejI. jI re mAre te sarane hoe hANa, bhamarAne puSpa ja ghaNA, jIrejI. 9 jI re mAra jihAM jAzo tihAM Apa, jasa sukha saMpada saMbhave jIrejI, jI re mAre kima kahie tamo jAo, rasanA zatakhaMDaja huve jIrejI. 10 jI re mAre jagamAMhI kaho kuNa, navi vaMche guNavaMtane jIrejI, jI re mAre umAhayo manamAMhI, jo malavA hue kaMtane jIrejI. 11 jI re mAre to benAtaTa tuja, voLAvI AvuM sahI jIrejI, jI re mAre mAMgI lIo tume kAMi, je joie te mujha kahI jIrejI. 12 jI re mAre kahe satI suNa vIra, pAra nathI tuma guNa taNo jIrejI, jI re mAre sukhamAM tuma utsaMga, kAla ihAM volyo ghaNo jIrejI.13 jI re mAre te savi tumha pasAya, puSpavatI cAre vahu jIrejI, jI re mAre mujhane zIkhavo teha, vidyA je tuze kahuM jIrejI. 14 jI re mAre cAra vadhU kahI teha, vidyA zIkhI sadhAviyo jIrejI, jI re mAre uttama nara ima jANa, upagArI pUraNa thayo jIrejI. 15 jI re mAre have surasuMdarI tAma, mokalAM mana sahuzuM karI jIrejI, jI re mAre maliyA sajajana loka, bolAve satI hitadharI jIrejI.16 jI re mAre khecarI pUjI pAya, kahe ama sAra kahAvajo jIrejI, jI re mAre samarI bAMdhava tumsa, bAi vahelAM Avajo jIrejI. 17 jI re mAre besArI thira citta, khecare nija vimAnamAM jIrejI, jI re mAre lAvI mUkI tyAMha, benAtaTa udyAnamAM jIrejI. 18 jI re mAre DhALa agyAramI eha, trIje khaMDe jANajo jIrejI, jI re mAre khecara pare zubhavIra, para upagAra rasika hajo jIrejI. 19 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (1937 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAnI prApti bhAvArtha : ratajaTInI prathama paTTANI surasuMdarInI bhakita kare che. mevA mIThAi pakavAna vagere bhAvapUrvaka managamatAM pIrasI premapUrvaka jamADI rahI che. ati Agraha karI karIne jamADe che. bena! have tame to sAsare javAnA. amane Avo sevAno lAbha kayAre maLaze? jo benI ! sAMbhaLa! jamatI naNaMdIne bhAbhI kahe che ke have tame javAnA cho, to amArI yAdImAM tamArA bhAi pAsethI vidyAnI mAMgaNI karajo. bhAi pAse badhI vidyAno bhaMDAra che. mAMgazo te Apaze.paNa temAM mArI yAdImAM 5 badalavAnI "rUpaparArtinI" vidyA lejo. A vidyA tamArA sukhane mATe thaze. jIvanamAM ghaNI upayogI nIvaDaze. A vidyA tamArA bhAI tamane jarura premapUrvaka bhaNAvaze. vaLI tame paNa vidyAne sArI rIte grahaNa karI zakazo. tyArabAda bIje divase bIjI nArI naNaMdInI bhakita karavA lAgI. pahelI nArInI jema ja bhakita karI rahI che. ratanaTI paNa dararoja preraNA karavA lAgyo. premapUrvaka-zreSTha bhakita-prayukitapUrvaka bhakita karatI thakI kahI rahI che. he naNaMdIba! have tame to amane mUkIne javAnA. sAsarIyA maLI jaze. amane bhUlI jazo. paNa ame to tamane bhUlavAnA nathI. amArA saunA saMbhAraNArupe tamArA bhAi pAse, "adazya karaNI" vidyA meLavajo. A vidyA tamArA mATe ghaNI sukhadAyI che. jIvanamAM ghaNI upayogI thai raheze. mATe jarura A vidyA meLavajo. have trIjI nArI trIjA divase naNaMdanI bhakita karavA lAgI. pahelI, bIjInI jema mevA mIThAi jamADIne pachI nirAMte beThA che. naNaMdInI sAthe alakamalakanI avanavI vAto cAlI rahI che. mamatA thakI benaDIne, manamAnyA bhojana karAvyAno saMtoSa mAnatI bhAbhI kahe che benI ! tame javAnA? tamAro viyoga sahana nahi thAya. atyAra sudhI to kevI mamatAthI amArI sAthe rahyAM cho! amArA sneha saMbhAraNA rupe tamArA bhAI pAsethI "para vidyA chedinI." vidyAne prApta karajo. A vidyA saghaLI vidyAmAM ziromaNI che. tyArabAda cothe divase cothI nArI surasuMdarInI manamAnI bhakita karI rahI che. aMtaraMga bhakita vasI che. anurAga ne prItithI bhojana karAvI rahI che. bhojana karatI naNaMdIne mITho Thapako ApI rahI che. sAsare javAnA cho. sAsariyA maLaze. navalo nAvaliyo maLaze. kema barAbarane? tyAre A bhAI ke bhAbhI koI yAda Avaze nahi. sAsarInA sukhamAM piyeranuM pAMdaDuM paNa yAda na Ave. AvA naguNA na thatAM. tamArA bhAI tamane mUkavA Avaze. amArA saunA saMbhAraNAmAM bhAi pAsethI "kuMjara zata bala vidyA meLavI lejo. kuMjara zata bala eTale so hAthI jeTaluM baLa prApta karavAnI vidyA, je vidyA vaDe karIne duzmananA samuhane jItI zakAya. A pramANe cAre bhAbhInI sevA bhakitane pAmatI hatI. vaLI cAra bhAbhInA cAra bola je vidyA zIkhavAnA tene paNa manamAM avadhAraNa kare che. evAmAM khecararAya surasuMdarIne kahe che, he bena! tArAmAM rahelA guNonI zI vAta karuM! guNanA samUharupa tuM to mIThI sahakAra(kerI) sarakhI chuM. ane ame sau popaTa sarakhA chIe. mIThI kerIthI lacI paDelA AMbAne paMkhIo jotAM ne te kerIne khAtAM mahAsukhane pAme che. ame paNa tane jotAM mahAsukhane pAmatA hatA. paNa bena! te to javAnI vAta karI. paradezInI prIti zI karavI? chatAM mAre tyAM atyAra sudhI tuM je rahI, tethI mane tathA tArI bhAbhIone ghaNo AnaMda hato. have tArA javAthI, tAro viyoga amathI nahi sahevAya. tArA viyoge ame sau duHkhI thai jaizuM. tArA viyogathI thatuM duHkha, te varNana kaI rIte karuM. suNa benaDI! atyAra sudhI meM to tArI kaMI bhakita karI nathI. tuM (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahApuNyazALI che, vaLI saubhAgyavatI che. mAnasarovaramAMthI haMsa uDI jAya to mAna sarovaranI zobhA cAlI jAya. tevI ja rIte amArA parivAra rupa mAna sarovaramAM tu haMsa sarakhI hatI. tArA javAthI amArI zI zobhA! vaLI haMsa jayAM jAya tyAM tene mAna sarovara maLI jaze. haMsane sarovaranI khoTa nathI. paNa je sarovaramAMthI haMsa uDI jAya te sarovarane moTI khoTa paDI jAya che. tevI rIte tArA javAthI amAre ahIM moTI khoTa rahevAnI che. vaLI bhramarone ghaNA puSpo hoya che. jayAM jazo tyAM tamArA puNyavaDe puNyarupa ghaNI saMpadAne prApta karazo. tame javAnI icchA darzAvI paNa ame tamane kema kahIe ke bena tame jAo. rajA kema ApI zakAya! e kahetAM to amArI jIbhanA so TukaDA thaI jAya che. kaI jIbhe tamane kahIe ke bena jAo. saMsAramAM guNavaMtane koNa na jhaMkhe? guNavaMtanI jagatamAM sau koI icchA kare che. ame tamane jhaMkhIe che. ane tame tamArA saMtane jhaMkho cho. to zuM tamane rakhAya! mATe taiyArI karo. huM Apane benAtaTa nagare mUkI jaiza. he bhaginI! je joie te mAMgI lyo. mAMgazo te ApIza. Rya s\wp. GOD.. benAtaTanA upavane, vidyAdhara mUkI jato benane. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 15) Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkaludI bharI vaNImAM bolatAM vIrAne benI kahevA lAgI. he baMdhu! ATalA DhIlA na paDo. mana makakama rAkho. benaputrI to parAI che. zA mATe manamAM ATaluM duHkha dhAraNa karo cho? bhAItamArA saino upakAra mArI upara aparaMpAra che. tamArA guNo paNa aparaMpAra che. emAMthI kayAM guNonuM varNana karuM! vaLI tamArI sainI sAthe rahetAM navI navI yAtrA karatAM, ATalA badhA divaso mArA kayAM cAlyA gayAM te kazI khabara na paDI. bhAbhIo sAthe AnaMdamAM avanavI tIrthayAtrAmAM nagara-upavano mAM karavAmAM keTalo badho samaya vItI gayo te kazI khabara na paDI. e saghaLI maherabAnI tamArI tathA puNyavaMtI cAre bhAbhInI che. to tamArA upakAro ne bhUlIza nahi. | he vIrA! mane mAMgavAnuM kaho cho. to sAMbhaLo mArI bhAbhInI paNa temAM preraNA che. to tamArI saunI yAdI saMbhAraNAM rUpa mane vidyA zIkhavADo. je huM kahuM te. bhAbhIonI yAdImAM cAra vidyAnI vAta karI. vighAghare satIne sAghanAyukta cAra vidyA ApI. suMdarIe cAravidyA saMpAdana karI lIdhI. saMsAramAM uttama puruSo upakAra karavAmAM samaje che. kayAreya pharaja cUkatA nathI vidyAghara ratajaTI temAM eka hato. duHkhI satI suMdarIne sahAyaka banyo hato. ne vaLI vidyAo paNa ApI. upakArI AvI taka maLatAM kyAreya paNa taka ne cUkatA nathI. jayAre taka maLI jAya tyAre upakAra karI le che. pachI hAza ane zAMti anubhave che. have satI surasuMdarInI benAtaTa javAnI taiyArI cAlI rahI che. vidyAdhara parivAranuM mana jarApaNa nathI ke bena ahiMthI jAya. mUkavA gayA vinA chUTako nathI. uttarazreNImAM vasatA nagara lokone paNa A samAcAra maLI gayA. satIne maLavA sajjana loko Ave che. satIne hitadharIne bolAvI maLIne jAya che. guNiyala satI badhAne mana vasI gaI hatI. bhAre haiye sau vidAyagiri Ape che. cAra bhAbhIo naNaMdInA pagamAM paDI namaskAra kare che. ane dhrusake ne dhrusake raDI rahI che. suMdarI paNa raDI rahI che. vaLI bhAbhIo raDatI raDatI kahI rahI che. benI amane saMbhArajo. kuzaLatAnA samAcAra paNa mokalajo ema kahI naNaMdIne vaLagIne raDe che. tamAro vIro yAda Ave, ame yAda AvIe tyAre jarura maLavA Avajo. dUra Ubhelo ranaTI sUnamUna thai gayo. tenuM heyuM paNa raDI rahyuM che. satI paNa bhAbhIone raDatI raDatI kahI rahI che. tame sau kuzaLa rahejo, mane saMbhArajo. mArA vIrAne laine jarura padhArajo. naNaMdInI khabara lejo. Ama, vidAya letI suMdarI manane sthira karI svastha citte bhAinA mahelethI nIkaLI. bhAI ravajIe taiyAra karelA vimAna pAse Ave che. vAraMvAra pAchuM jotI saunI vidAyane jhIlatI satI bhAinI sAthe vimAnamAM bese che. ratajaTI vimAnane vidyAbaLa gatimAna karyuM ekabIjA dekhAyA tyAM sudhI sau hAtha halAvatAM rahyAM. jotajotAmAM vimAna pavana vege uttarazreNInI sImA choDIne bharata kSetranA sImADe thaIne benAtaTa nagaranA udyAne AvI pahocyuM. A pramANe trIjA khaMDanI agyAramI DhALe kavirAja zUbhavIra vijaya ma.sA. kahe che ke khecararAyanI jema tame paNa sau bIjAnA upakAro karavAmAM rasa rAkhajo. tRtIya khaMDe agyAramI DhALa samApta (196 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doharA satI tihAM melI karI, guNa dharI citta majhAra; nija locana AMsubharI, haIDe du:kha apAra. 1 guNa dekhADI je gayA, ujajavala hRdaya pavitta; te sajajana kima visare, kSaNa kSaNa Ave citta. 2 kimahi ne pAcho te vale, nayaNe pAvasa vUTha; je sajajana sanmukha gayA, te kima deve pUMTha. 3 suMdarIne INi pare kahe, khecara suguNa nidhAna; tujha viNa te ghaTI yAma-sama, vAsara varasa samAna. 4 bhAvArtha naMdIzvara dvIpanI yAtrA karavA gayelA khecararAya ane surasuMdarIe maNizaMkha vidyAdhara pitAmuni mukhethI sAMbhaLyuM hatuM ke surasuMdarIne svAmIno meLApa benAtaTa nagare thaze. te vacanane anusAra rAjaTI vidyAdhare benane laine benAtaTa nagaranI bahAra bagIcAmAM vimAna utAryuM ane A bhAibena vimAnamAMthI nIce utaryA. benane upavananA latAmaMDapamAM mUkIne Ubho che. benamAM rahelA guNone dhAraNa karato. nAnA bALakanI jema ratajI raDI rahyo che. haiyAmAM duHkha apAra che. A viyogane sahana na karato raDI rahyo che. bena paNa sAme apAra duHkha ne dhAraNa karatI UbhI che. sajjanonAM hRdayamAM ujjavala ane pavitra hoya che, je guNone dekhADIne jAya che. teo kayAreya visaratA nathI. paLe paLe yAda AvyA kare che. sajjanatAmAM gaNAtI surasuMdarIne sau yAda kare che. ratajaTI paNa benanA guNone saMbhArato tyAM Ubho che. benane tyAM ekalI mUkIne javAnuM mana mAnatuM nathI. codhAra AMsue raDI rahyo che. pAcho vaLato nathI. samaje che ke je sajjana mukha AgaLathI gayA hoya tene pUMTha kema devAya? mUkIne pAchuM kema jAvuM? surasuMdarIne hAtha joDIne kahe che. te bena! tArA vinA amArI eka ghaDI to eka prahAra jeTalI lAgaze eka divasa varSa samAna thaI paDaze? ame tArA vinA kema rahI zakIzuM. DhALa bAramI (toraNathI ratha pheravI re hAM. e dezI) ratrajaTI khecara kahe re hAM, etA dina AnaMda; mere manavamI, te dina kahie Avaze re hAM, dekhazuM tuma mukhacaMda. mere manavasI. 1 behanI sAthe prItaDI re hAM, kIdhI ghaNe saneha; mere manavamI, daiva vichoDo pADayo re hAM, pUrI nA paDI tehare mere. manavasI. 2 uttama sAthe goThaDI re hAM, jo mele kiratAra; mere manavAsI to kAMI vichoha pADiyo re hAM, kAMI duHkha deo apAra. mere manavAsI. 3 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198) mana ullasato mAharo re hAM, dekhI jasa mukha zveta, mere manavasI te sajjanathI vichaDayAM re hAM, 'jhUraNa lAgyA netra. mere manavasI. 4 namaNAM khamaNAM bahu guNAre hAM, jima 'kalyANa kasaMta mere, manavasI ehavA sajjana mAharA re hAM, hRdaya kamalamAM vasaMta. mere manavasI. 5 visAryA navi visare re hAM, citArayA dahaMta, mere manavasI sajjana hiyaDe vasI rahyAM re hAM, supane AvI mahaMta. mere manavasI. 6 bahenI cAlyA vidazaDe re hAM, ubho melI nirAsa, mere manavasI haiDAmAM hI AjathI re hAM, mAse nahi nisAsa. mere manavasI. 7 thoDA bolA ghaNuM sahA re hAM, nANe manamAM rIsa, mere manavasI ehavA sajjana to male re hAM, jo tuse jagadIsa. mere manavasI. 8 bahenI mukha dekhI kare re hAM, pUravatI mana hAma, mere manavasI tuma saha caitya juhAratA re hAM, mUkI bhavanAM kAma, mere manavasI 9 bhojana velAM sAMbhaLe re hAM, karatA mananI vAta, mere manavAsI, kahiye sayaNa na visare re hAM, dhyAna dharuM dinarAta. mere manavasI. 10 mIThAM vacana suNAvatI rehAM, karatI zItala gAta, mere manavasI daive vichoho pADiyo re hAM, kima jAze di rAta, mere manavasI. 11 zrAMta jagatanA jIvane re hAM, vizrAmanA triNa ThAya, mere manavasI suaMgaja nija aMganA re hAM, uttama saMga sahAya, mere manavasI. 12 mukha deThAM mIThAM game re hAM, amI bharyA do nayaNa, mere manavasI sajjanIyAM sAle nahi re hAM, sAle sajjana-vayaNa. mere manavasI. 13 behanI hRdaya-kamala vasI re hAM, nayaNe nava dIsaMta, mere manavasI janamAro kima jAyase re hAM, mujha mana sabalI ciMta. mere manavasI 14 bahenI tore zubha guNe re hAM, mujha mana vIMdhyo jora, mere manavasI citta vikase tujha darizane re hAM, jIma ghana- vUThe mora. mere manavasI. 15 bahena cAlyAM paradezaDe re hAM, kayuM karI malIye jAya, mere manavasI daive na dIdhI pAMkhaDI re hAM, na male koya upAya. mere manavasI. 16 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajjana sAthe prItaDI re hAM, kIdhI thI sukha kAja, mere manavasI. sukha supanA jayuM vahi gayo re hAM, duHkha lAdho pharI Aja. mere manavasI. 17 sajjana tumazuM vAtaDI re hAM, je kIdhI doi cAra, mere manavasI te saMbhArI jIvane re hAM, ehija mujha AdhAra. mere manavasI. 18 zuM kahine tujhane ghaNuM re hAM, mujha mata visAreha, mere manavasI. eka vAra eka varasamAM re hAM, hitazuM citAreha. mere manavasI. 19 bahena saMdezA Apajo re hAM, suguNA mANasa sAtha, mere manavasI ANIne te mujha prati re hAM, Ape hAtho-hAtha. mere manavasI. 20 kahe satI valatuM tihAM ho rAja, suNa bAMdhava ekavAta, mere manavasI moTo tuma upakAra che ho rAja, mujha dIdhI sukha sAta. mere manavasI. 21 bAMdhava tuM mujha mana vase ho rAja, jayuM cakavI manabhANa, mere manavasI visAru tujhane nahi ho rAja, jaba lage ghaTameM prANa, mere manavasI. 22 bAMdhava tuM mujha vAlaho ho rAja, jehavo vAhalo dAma, mere manavasI aSTa prahara haiDA thakI ho rAja, kadI na mahelu nAma. mere manavasI.23 bahu kaSTa pAcho valyo ho rAja, ratajaTI nija dhAma, mere manavasI pahuMto nija vimAnazuM ho karato satI guNa grAma, mere manavasI. 24 trIje khaMDa bAramI ho rAja, DhALa kahI guNa rAga mere manavasI vIra kahe bhavi-prANiyA ho rAja, uttama zuM dharo rAga mere manavasI. 25 rAja, 1-AMsunI vRSTi, ra-namaskAra, 3-kSamA, 4-suvarNa, 5-zAMtinAM bhAvArtha: bhAinuM haiyuM raDe che ratnajaTInuM haiyuM raDI rahyuM che. satIne kahe che ke bena ATalA divasa tuM amArI sAthe rahI to te divaso amArA saunAM AnaMdamAM gayA. he bena! tuM to amArA saunA manamAM vasI gai che. tAruM smaraNa kema karI bhUlAya tema nathI. vaLI e divasa pharI kayAre Avaze ke jemAM tArA mukharupI caMdramAne joiza. tArI sAthe pavitra prIta evI baMdhAi che. ghaNA snehathI te prIta keme karIne chUTe tema nathI paNa A nasIbe ApaNo viyoga karAvyo. ApaNI prItine TakavA na dIdhI. vaLI he vidhAtA uttama sAthe prItaDI joDI je AnaMda sAthe jJAnagothI karatAM hatA, pachI teno viyoga zA mATe karAvo joie! je viyoga apAra du:khane ApanAro bane che. ujjavala evAtArA mukha kamaLane joi mAruM mana ullasita thatuM hatu tArA jevA sajjanothI chUTA paDatAM AMkha jhUravA lAgI che. te (mahAsatI thrI surasuMdarIno rAsa (1999 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bena! tuM guNIyala che. tethI to namaskaraNIya che. vaLI kSamAnI mUrti che. suvarNa karatAM vadhAre camake che. mArA svajano AvA che je mArA hRdaya kamalamAM vasyA che. temAM tAro vadhAro tuM paNa mArA manamAM vasI che. kyAreya visarI zakAya tema nathI. re bena! AvA svajano visaryA visarAtA nathI tenA smaraNamAM amAruM aMtara Aje dAjhayA kare che. AvA prakAranAM svajano haiyAmAM evA vasI gayA che, jenI yAdamAM ame jharyA karIe chIe. AvA svajano dUra gaye chate svapanamAM kayAreya AvIne maLI jAya che. tyAre AnaMda thAya che. paNa jAgIne jotAM svajana na maLatA tyAre pArAvAra duHkha thAya che. te benI! tuM to AjathI videzamAM vasanArI, ane huM kayAM rahenAro Aja thI have tuM kyAM vasavAnI. mane A rIte nirAza mUkIne javAnI che bhale jA paNa A bhAI ne bhUlI na jatI. A dehamAM jayAM sudhI zvAsozvAsa haze tyAM sudhI huM tane kayAreya paNa visarIza nahi. tuM thoDuM bolanArI ane ghaNuM sahana karanArI che. bena tame manamAM paNa kayAreya amArA pratye rIsa karI nathI guNiyala bena! tArA sarIkhA svajana kyAre maLe. kiratAra saMtuSTa hoya to ja maLe che. bAkI na maLe. he bhaginI! tAruM mukha dekhI ame sau AnaMda pAmatAM hatA. tAruM mukha dekhatAM mAnasika hAma hiMmata paNa AvI hatI. amAre tyAM tArA AvavA vaDe karIne amArA rAjyanA mahelanA badhA kAmo mUkIne tArI sAthe jinamaMdire jinezvaranA darzana karavA ame sau nIkaLI paDatAM. jamavAnI veLAe to kayAreya tane bhUlIzuM nahi. bhojana karatI vakhata sau ekabIjA sau pota potAnA mananI kevI vAto karatAM hatAM. have AvI vAto kayAM jaIne karIzuM? je dinathI tuM AvI che te dinathI Aja sudhI meM kayAreya ekalAM bhojana karyuM nathI. have huM konI sAthe bhojana karIza? he bena! jayAre jayAre tuM bolatI ke koIne bolAvatI tyAre tArA mukhathI mIThAM vacano ja nIkaLyA che. gItagAtI tyAre paNa tuM amane zItaLatA ApatI hatI. amAru haiyuM ThaMDaka anubhavatuM hatuM. he deva! tuM kevo niSThura banyo je amArA jevAM bhAI bahenanI prItane toDAvI dIdhI. tane jarAya zarama na AvI? bena tArA vinA amArAM divasa rAta have kevAM jaze? manathI tanathI zramita thayelAM jIvo traNa jagyAe vizrAma pAme che suputra, supatnI ane susaMgati, putra sAro, patnI sArI, ane saMga sAro A traNa thakI mANasano thAka utarI jAya che. bena tArI saMgatithI amAro thAka utarI jato hato. benI jenA mukha dekhatA mIThAM lAgatAM hoya, vaLI AMkho amRtathI chalakAtI hoya tevA svajana ke sajjana kayAreya khaTakatAM nathI. huM bena! tuM mArA hRdayakamaLamAM vasI gaI che. je mArI AMkhathI huM joI zakato nathI. have tArA darzana kayAre thaze? tArA vinA amAruM jIvana kema jAze e moTI ciMtA mane thAya che. atyAra sudhI sarala guNavaMtI tArA saMge ame dharmanI ArAdhanA karatAM hatA. pramAdane khaMkherIne tArI sAthe darzana yAtrAe AvatAM. have amArA divaso kevA jaze enI ciMtA thAya che. bhAino vilApa kevo bAMdhava maLato AvA maLajo. je haMmezAM guNapakSI banI rahe. ArAdhanAmAM sAthe sahakAra ApanAra bena ze bhUlAya? na ja bhUlAya. vaLI AgaLa ratanaTI bolI rahyo che. benI ! tArAmAM rahelA guNoe mAruM mana viMdhAI gayuM che. tArA darzanathI mAruM mana kamaLanI jema vikasita pAmatuM aSADhI mAsanA AkAze caDI AvelA ghanaghora meghane joine mayUra nAcI uThe tema mAro manamayura nAcI uThato hato hato. he vahAlI benaDI! tame to have mane choDIne paradeza cAlyA jazo. tethI maLavAno vakhata kayAre Avaze? vidhAtAe paMkhIne pAMkho ApI tema mane ApI hota to kevuM sAruM! paNa mane na maLI. jo pAMkho ApI hote to jarura mana thatAM maLavA uDI Avata. he bena! sajajananI sAthe prIti karI hatI te sukhane mATe karI hatI. paNa A prItanuM sukha svapnavata nIvaDayuM. Akhare mAre te duHkha UbhuM rahyuM. he guNiyala bena! tArA upara keTalo badho mane vizvAsa hato. mArA mananI be cAra vAta meM tane (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (100) Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI. kaMIka vAto te mane karI. vAta karI haiyAM khAlI karatAM hatA. tevI vAto have kone karIza? A tArA bhAIno eka AdhAra tuM hatI. te AdhAra cAlyo jatAM huM kevo banIza? vizvAsu banI! tane vadhAre zuM kahuM? tane choDIne javAnuM gamatuM nathI. gayA vinA chUTako nathI. paNa..paNa.. A pAmara duHkhI vIrAne bhUlatI nahi. roja nahi. mahinanahi, varase dahADe paNa A garIba bhAIne paNa suguNa mANasa sAthe kuzaLatAnA samAcAra mokalaje. je mANasa Ave A tarapha tenI sAthe mane samAcAra mokalavAnuM bhUlIza nahi. bhAinA vilApa sAthenI vAto sAMbhaLI surasuMdarI paNa raDatI hatI. eka tarapha potAnA priyatamane meLavavAnI tamannA. bIjI tarapha bhAino prema. kone choDuM? ane kone bhajuM? surasuMdarI vicArI rahI che. ne bhAIne kahevA lAgI che vIrA! tuM mArA manamAM bhAtRpremanA nAte vasyo che. huM tane kayAreya visarIza nahi. bhAbhIone paNa nahi bhUluM. tAro upakAra mArI upara ghaNo ja che. mane sukhasAtA -samatA tame ghaNI ApI che. tuM mArA manamAM vasyo che. jema ke cakravIne mana sUrya ghaNo vahAlo hoya che. sUryanI hAjarImAM cakavAno viraha na hoya. vaLI A dehamAM prANa haze tyAM sudhI huM tane nahi bhUluM. he bhAI! tuM mane ghaNo ja vahAlo che. jemake jagatamAM saune paiso vahAlo che. te karatAM paNa tuM vadhAre vahAlo che. dinarAtanA ATha prahara- 24 kalAkamAM huM tane kayAreya visarIza nahi. tAruM nAma nahi bhUluM. benAtaTanA udyAnamAM bhAIbena ekabIjAnA guNo saMbhAratA mahAmahenate chUTA paDyA. benane raDatI mUkI ane pote raDato ratajI potAnA vimAna pAse pahoMcyo. ne vimAnane gatimAna karyuM. pAchuM vaLIne benane jotAM jotAM kSaNavAramAM AkAzamArge najaranI bahAra nIkaLI gayuM. bena ekalI rahI. A pramANe trIjA khaMDanI bAramI DhALa- uttama guNonuM kIrtana karatAM pU. vIra vijayajI mahArAja kahe che he bhavyajIvo! tame sau AvA prakAranA uttama guNo pratye haMmezA anurAga prItine karo, je guNo tamArAmAM praveze. tRtIya khaMDe bAramI DhALa samApta (doharA) have satI surasuMdarI, vidyA- cAra praNasiddha; nArI rupa ja pariharI, nirupama nararupa kIdha. 1 nayaramAMhI AvIyo, ArAmika ghara teha; nAma vimalajasa ApaNuM, kahIne rahayo tasa geha. 2 ApyuM dhana bahu tehane, mAlaNa harakhI tAma; karI Adara nija maMdire, teDe karIya praNAma. 3 tasa mAtA karIne thApIne, rahyo vimalajasa tatra, mu kala haste jaga , janA, DhALe cAmara chaTA. 4 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jasa dhana saMpatti gAMThe hue, tihAM lage sahu koya; bhAbhA kAkAjI kare, bahena sumAtA joya. pa to tehane jai sahu name, jo dekhe dhanavaMta; kaMcanamaya maMdara lahI, grahagaNa bhramaNa karata. 6 kAlo kANo kUbaDo, je alaMkArIyo Atha; sarva kahe sohamaNo, jaNa jaNa jhAle hAtha. 7 lacchI tumArA nAmane, huM jAuM balihAra; bole nahi je bolAvatA, te namI kare hAra. 8 yaMtra taMtrane auSadhI, vidyA maMtra virAja; ekaja aratha vazIkaraNa, avara na sIjhe kAja. 9 kRSNa-tanuM tava jana kahe, kRSNa taNo avatAra; kAja vicArIne kare, ALasu hoya apAra. 10 ghara saMpUraNa jo jame, stoka jamaNanI Teva; dhana lakSaNa ima jANajo, sahu ko sAthe seva. 11 jasa AzA karatAM ghaNA, vinaya vaheMtA jAsa; te navi Ave. DhUMkaDA, nirdhana naranI pAsa. 1 2 mukha sarasatI lavarI ghaNI, e bahu bole phoka; capala vicakSaNa huve tava, kahe tasa vAnara loka. 13 stoka jame kahe rogiyo, ghaNuM jame kahe bhIma; mRtaka samAna daladriyo, nirdhana lakSaNa sIma. 14 savi rasa tasa ghara pUrato, rahyo vimala jasavaMta; anukrame eka dina kalA, ApaNI pragaTa karaMta. 15 1-merU, 2-dhana. (202 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - bhAI-bahena chUTAM paDayAM duHkhI haiye baMdhu vimAna thakI potAne sthAne cAlyo. vimAna dekhAyuM tyAM sudhI benaDI AkAza tarapha mITa mAMDIne joi rahI. najara bahAra vimAna jatAM satInA Akhe anarAdhara AMsu ahIM koNa AzvAsana ApavAnuM hatuM. haiyuM khAlI thayuM tyAM sudhI raDI. vananA vRkSa nIce phasaDAI paDI. satInI AMkha AgaLa citrapaTa nI jema bhUtakALa AvavA lAgyo, eka pachI eka jIvaMta prasaMgo yAda AvavA lAgyA. chelle zubhakarmanA udaye naMdIzvara dvIpanI yAtrAe mana prasanna banyuM. have sajAga banI. bhUtakALamAM viharatI satI vartamAnamAM AvI. dharma baMdhue ApelI cAra vidyAo yAda AvI. satI vicAre che ke huM eka strI chuM to mAruM rupa ja mane anartha karanAruM banI rahyuM che. tethI A strIpaNAno tyAga karIne meLavelI rupaparAvartana" vidyA vaDe rupa badalI puruSa rupa dhAraNa karuM. tethI nirbhayapaNe mArAthI badhe jai zakAya. vidyAno prayoga zrI navakAra mahAmaMtranA smaraNa sAthe karyo. ane tarataja rupa parAvartana thaI jatAM puruSa banI gai. navayuvAna svarupavAna paSa thayo. have satI strIpaNAthI AvatAM saMkaTothI bacaze. upavanamAM thI nIkaLIne benAtaTa nagara tarapha cAlavA lAgI. nagaramAM rahetAM mALIne tyAM udyAnamAM gai. tyAM mAlaNane dravya ApIne tenA ghare rahevA mATe vyavasthA karAvI. mAlaNe nAma pUchyuM. satI potAnuM nAma "vimalayaza" kahe che. "dAma kare kAma" dravya maLatAM mAlaNa ghaNI khuza thai. navayuvAnanI badhI ja sagavaDa sAcavavA lAgI. potAnA mATe je maMdira hatuM te maMdire laI gaI. vimalayaza paNa mAlaNane mAtAnA saMbodhanathI bolAve che. rAjInA mahelethI nIkaLI tyAre cAra bhAbhIoe ghaNI bheTo ApI hatI. rAjaTIe rata hAra Apyo hato. A badhA AbhUSaNo ahIM ghaNA kAma AvyA. mAlaNane eka alaMkAra ApI dila jItI lIdhuM. mAlaNe kumArane rahevA suMdara oraDo kADhI Apyo. pANInI vyavasthA karI gai. ahiMyA sthAyI amarakumArano bheTo thaze e zraddhAe A nagare cAlI AvI che. vimalayaza potAnA ujajavala nAmane sArthaka karavA tenuM pUNya vahAre AvyuM. mALIe AvI Asana pAThavuM. navapada rupa zrI navakAra mahAmaMtranuM dhyAna dhare che. tevAmAM mAlaNa jamavA mATe pUchavA AvI. huM kaMdamULa Adi jamato nathI. te sivAya badhuM cAlaze. mAlaNa cAlI gaI. vimala vicAre caDayo. chUTA hAthe dravyane ApatAM jagatanA jIvo khammA khammA kare che. chatrane paNa dhare. cAmara paNa dhare, dravyanI kevI che bolabAlA! mANasanI pAse saMpatti hoya tyAM sudhI saMsAranA sagapaNa sArI rIte nabhe che. saMsAranI A mahAna vicitratA. saio kAkA-mAmA zabdo vaDe AvakAre che. pote saune bena-bena mAmA kahIne bolAve che. dhananA mAna che. dhanikone sau name che. praNAma kare che. kahevAya che ke meruparvata sonAno che. tethI sUrya caMdra Adi jayotiSacakra meruparvatane pharatA dararoja ATA mAryA kare che. te ja rIte kANo-kALo kubaDo mANasa paNa jo dhanavAna hoya to lokone sohamaNo suMdara lAge che. dhananI bolabAlAe sau teno hAtha pakaDe che. tenI nizrAmAM rahevAnuM pasaMda kare che. he lakSmI devI! tamAro prabhAva aciMtya che. tamArA nAmanI balihArI che. tamArA nAmanA to ovAraNAM levA joie. ekavAra sAme maLatAM paNa bolAvatAM nathI. te loko dhana ApatAM sAme caDI bolAvavA Ave che. hAtha joDI page paNa lAge.paisAno prabhAva to kevo? maMtra- taMtra- jaDI-buTI-auSadhI Adi A artha(dhana) mAM samAI jAya che. dhana eka vazIkaraNa rupa che. A vazIkaraNathI badhAM ja kAmanI siddhi thAya che. dhanavAna raMge kALo hoya to sahu tene kevI rIte bolAve! ahAhA! kRSNano avatAra che. jANe sAkSAta kRSNa nahoya tevA dIso cho. AvI upamAo ApI svArthI jIvo potAnuM kAma kaDhAvI le che. buddhizALI jo ALasu hoya to AvA dhanika pAsethI potAnuM kAma sAdhI le che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa) 203) Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanavAnonuM lakSaNa kahe che. dhanadhAnyathI pUrNatA pAmelA prANIone thoDuM jamavAnI Teva hoya che. paNa prAyaH karIne kamathoDuM khAnAra hoya che. lokonI sevA paNa vadhAre meLavatAM hoya che. loko dhana dhAnyanI AzA moTI moTI rAkhe. sevA karIza to mane kaMika maLaze.AvI AzAmAM dhanavAnono vinaya paNa ghaNo kare. sevA paNa vadhAre kare, paNa te karatAM jo viparIta hoya, eTale guNavAna hoya, svarupavAna hoya paNa jo tenI pAse dhana na hoya to tenI pAse koi jatuM nathI. vaLI ghaNA mANasonA mukhe sarasvatI vasI hoya paNa viveka na hoya to zuM kare? jayAM tyAM lava-lava karyA kare. maryAdA vinAnuM ghaNuM vadhAre bolavuM te paNa phoka che. svabhAvathI capaLa hoya, buddhi vicakSaNa hoya paNa jo te vadhu bolanAro hoya to tene vAnara jevo kahevAya che. thoDuM jame to loko tene rogiyo kahe che. hakIkata paNa che rogI mANasa vadhAre na jamI zake. ghaNuM jame to tene bhIma kahe che. dhana vagarano mANasa daridra bicAro,jIvatAM chatAM paNa marelA barAbara che. A nirdhananA lakSaNo che. ApaNAM caritra nAyaka vimalayazakumAra mAlaNanA ghare, badhA prakAranA rasane pAmato AnaMdathI rahe che. mAlaNa paNa tyAM potAnA dIkarA karatAM adhika mAnatI tenI badhI suvidhAo pUrI pADe che. e rIte rahetAM keTalAka divaso cAlyA gayAM. eka dina vimalayaza potAnI kaLAne pragaTa kare che. DhALa - teramI (svAmI sImaMdharA vinati.. e dezI.) kariya vijJAne eka vIMjaNo, Apiyo mAlaNa hAtha re; kaMcane lakSa savA graha, vecajo jai tamo sAtha re. guNanidhi uttama pada vare.- e Te ka. 1 ehano eha guNa bhAkhajo, dIrdhakAlI jvara jeha re; vIMjhatA dAhajvara savi Tale, auSadhe navi zamyo teha re. gu. 2 nisuNI ima mAlaNe mAMDiyo, rAjamArge jaI soya re, mUla atola tasa sAMbhaLI, kare hAsya sahu koya 2. gu. 3 saMdhyA samaya vyavahAriyo, eka parikSAtaNe heta re; sA saha vIMjhaNo lai gayo, ghara suta roga saMketa re. gu. 4 tatakhiNe tehanA vAyuthI, tasa thayo zAMta varadAhare, mUla savi mAlaNane dIye, lahiya Azcarya ucchAha re, gu. 5 eha niyarI taNo rAjiyo, nAme guNavaMta guNapAla re; vIMjaNo lei vyavahAriyo, bheTa karI teha bhUpAla re. gu. 6 guNa suNI rAya harakhyo ghaNuM, nRpa kahe tujha kuNe dIdha re; zeTha kahe mAlaNa pAsathI, suNo mahArAya meM lIdha re. gu. 7 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) On Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA-prati teDIne narapati, pUchato karIya bahumAna re; bAI paMkho kaho kihAM liyo, sA kahe suNo guNavAna re. gu. 8 cheka nara eka paradeziyo, AvIyo mujha ghare svAmI re; teNe karyo paMkho vijJAnathI, vimalajasa nAma pariNAma re. gu. 9 bhUpe sukhAsana mokalI, avara varasubhaTa parivAra re; mAlaNa mukha suNI kumAra te, dhare aMga zRMgAra re. gu 10 rahita zRMgAra navi zobhIe, zvasura-gehe darabAra re; nArI pAse ripu saMsadi, ADaMbara kRta sAra re. gu. 11 kamara tava besI sukhAsane, bheTayuM vara kara leva re; rikata hAthe navi joIe, nimittiyo nRpa gurudeva re. gu. 12 anucara vara bhaTe parivaryo, AvIyo rAya nI pAsa re; kariya paraNAma ThavI bheTa, bolAve nRpa tAsa re. gu. 13 vinaya viveka vijJAna tasa, kalA dekhI manohAra re; raMjiyo rAya iNipare kahe, tuM vara mAMga kumAra re. gu. 14 aratha pUraNa savi mAha re, kumAra kahe tumha supasAya re; mujha vacana niSphala navi hue, vara yAca kahe rAya re. gu. 15 kamara ciMtI citta ApaNe, mAMDavI mAMgI tihAM lIdha re, narapati karI bahumAna tasa, khAsa AvAsa bahu dIdhA re. gu. 16 taraNi-razmi para tehano, vistaryo pragaTa jasa thoka re; ANa nija subhaTagaNa zira dhare, nRpa para ANa vahe loka re. gu. 17 dAna dIye yAcaka lokane, te kare kIrati vistAre re; ima sukhe nizadina anukrame, puNyathI vizva jayakAra re. gu. 18 mAMDavIe je dhana upaje, vyaya kare te dharama ThAma re; dharamathI sayala vaMchita phale, amRtapada sainya suradhAma re. gu. 19 dhyAna arihaMta ura-paMkaje, dharata duHkha-takiya niHzaMka re; satata mukakosa dhRta jinataNI, pUjA kare traNa TaMka re, gu. 20 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka zata aSTa navakAra nita, gaNe jANI upagAra re, jehathI roga raurava TaLe, sukhada bhaya- bhaMjaNahAra re. gu. 21 samaLI bharuacce navapada suNI, zrAdhavidhimAMhI tasa ThAma re, nRpa- sutA siMhaladvIpamAM, priyasudaMsaNA tasa nAma re. gu. 22 jANI ima nita navapada gaNe, puNya bala zIyala balavaMta re; tihAM rahayo lalita lIlA kare, vimalajasa saMta guNavaMta re. gu. 23 rAsa surasuMdarIno bhalo, pUrNa thayo tRtIya tasa khaMDa re; raMga saMga jasa AkRti, ropiyo jagata jasa jhaMDa re. gu. 24 zubha vijaya sugurupada anusarI, vIra kahe dhanya satIbAla re; khaMDa trIje satI sukha varI, duHkha harI teramI DhAla re. gu. 25 bhAvArtha : bAlyavayamAM gurukuLavAsamAM rahIne meLavelI 64 kaLAne saMbhArato vimalayaza vicArI rahyo hato, tyAM mAlaNa AvI. bhAI! zuM vicAra karo cho? vimalayaza kahe - mAtAjI! vicAra to Ave ja ne! A gAmano huM bilakula ajANyo chuM. te mATe mAre gAmanI pUrI jANakArI to meLavavI paDaze ne! to mA tame ja kaho ne! mAlaNa kahe - dIkarA! A nagarI jevI bIjI koi nagarI nathI. nagarIno rAjA guNapAla che. nAma pramANe guNa rahelA che. prajA ghaNI sukhI che. rAjA taraphathI koI prakAra no raMjADa nathI. sukha zAMti anubhave che. koI vAte prajAne duHkha nathI. dhana dhAnyathI bharapUra che. sukhasamRddhi paNa apAra che. vepAra dhaMdhA paNa sArA che. mAlaNa pAsethI nagarInI vAto sAMbhaLIne vimalayaza potAnI kaLA thakI paMkho banAvavA vicAryuM.mAlaNa pAse paMkhAne yogya sAdhano maMgAvI lIdhA. vimalayaza vIMjhaNo banAvavA lAgyo. mAlaNe jamavA mATe puchayuM. paradezI tame zuM lezo? mA mArA mATe sAdI rasoi banAvaje. kumAre jota jotAmAM vIMjhaNo banAvI dIdho. vAMsanI khapATa upara phUlo goThavIne suMdara paMkho banAvyo. jotAM ja Azcarya upaje. ane potAnI pAse rahelI vidyAthI adhiSThita karyo. mAlaNane paMkho ApIne ane kahyuM - mA sAMbhaLo. A vIMjhaNo daivI che. tenA phUla karamAtA nathI. bajAramAM jaIne tamAre vecavAno che. paMkhAnI kiMmata savAlAkha mudrAnI che. tenAthI eka pAI ochI na levI. kiMmata sAMbhaLI mAlaNa to DaghAI gaI. vicAramAM paDI. tarata kumAre kahyuM, mA zuM vicAro cho? kiMmata sAMbhaLI DarI gayA. A paMkhAnuM kAma ajabagajabanuM che. paMkhAmAM guNano bhaMDAra bharyo che. enI uttamatA zuM che? vizeSatA zuM che? te sAMbhaLo!. "A paMkhAnAM phUlo kadI karamAtAM nathI. ane je A paMkhAthI vAyu nAMkhe tenA sarva roga nAza pAme che. navuM jIvana prApta kare che. aneka prakAranA upAyo karavA chatAM je rogo zAMta na thayA hoya te A paMkhAnA pavanathI zAMta thai jAya che. vIMjhaNAnI vizeSatA sAMbhaLI hasatI hasatI mAlaNa paMkhAne laine nagaramAM gaI. rAjamAragamAM bharAtA bajAramAM jaine UbhI, je bajAramAM zrImaMto AvatAM, garIbo paNa AvatAM, mAlaNa vIMjhaNo laIne eka bAju UbhI che. suMdara paMkho joine eka bhAie pUchayuM, bAI paMkhAnI kiMmata zuM che? mAlaNa kahe-"savA lAkha (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrA" kiMmata sAMbhaLI bhAi to DaghAi gayo. dasa koDInI kiMmatanA paMkhAnuM mUlya savA lAkha mudrA. zuM vAta che? AjubAjuvALA paNa kiMmata sAMbhaLI hasavA lAgyA. mAlaNa paNa chobhIlI paDI. chatAM makkamatAthI javAba Ape che. lokone thayuM ke A bAI dIvAnI lAge che. ATalI moTI kiMmata sAMbhaLI mAlaNanA pharatuM lokonuM ToLuM jamA thai gayuM. lokone mana kutUhala vadhyuM. koie puchayuM. kiMmata to ghaNI ochI che? paNa A paMkhAnA guNa to kahyA nahi. te sAMbhaLI mAlaNa paMkhAmAM rahelA guNonuM varNana karavA lAgI. paNa Avo moMgho paMkho koNa le? have mAlaNanI sAMja paDavA AvI. sai kiMmata pUche. paNa koI levA taiyAra na thayuM. saMdhyA veLA thai. te veLAe nagara to eka dhanapati vyavahAriyo nIkaLyo. lokonA mukhethI paMkhAnI vAta sAMbhaLI mAlaNa pAse Avyo. paMkhAnI pUchaparacha cAlI. zeThanA ghare potAno putra rogathI pIDAto hato. ghaNA upAyo karavA chatAM dAhajavara zAMta thato na hato. zeTha ghaNA ciMtita hatA. bajAramAM thatI vAto sAMbhaLI mAlaNa pAse Avyo. mAlaNane kahe che bAi! me hamaNAM ja tArA paMkhAnI kiMmata ane guNanI vAta sAMbhaLI ne tArI pAse Avyo chuM. paMkhAnI kiMmata ghaNI che. e zarate laI jAuM? A paMkhAnI parIkSA karIne pachI kiMmata tane pUrI ApIza. tuM paMkho laine mArI sAthe mArI havelIe Ava. mAlaNane potAne ghare lAvyo. mAlaNanA hAthamAM paMkho laIne potAno putra jayAM sUto hato, rogathI pIDAto hato, tyAM lai gayo. paMkhAthI pavana nAMkhavA lAgyo. putrane dhIme dhIme pavana nAMkhavA lAgyo. jema jema paMkhAnI havA dIkarA upara thaine pasAra thavA lAgI. tema tema teno tAva-dAharUra dhImedhIme zAMta thavA lAgyo. tenI lAbA kALanI bimArI hatI. te paMkhAnA pavanathI dUra thaI. zarIranuM parivartana thavA lAgyuM. daradIe AMkha kholI. paMkhAno Avo camatkAra joI ne zeThanA Azcaryano pAra na rahyo. thoDIvAramAM dIkaro nIrogI thayo. navuM joma AvyuM. parivAra paNa badho AnaMdita thayo. zeThe tarata ja mAlaNane savAlAkha mudrA gaNIne ApI dIdhI. nokara pAse thelI levarAvI. mAlaNane mAna ApI bagIcAmAM tenA sthAne pahoMcADvA mokalyo. zeTha to jANe sAkSAt deva AvyA na hoya tema mAnavA lAgyo. zeTha vicAra karavA lAgyo, AvA prakAranA guNothI zobhato paMkho nagaranA rAjAne bheTa ApuM. to lAkho lokono uddhAra thaze. mAre tyAM rAkhavAthI zuM? kevI udAratAM! kevA umadA vicAro! savAlAkhathI kharIdelo paMkho rAjAne bheTa ApavAnI bhAvanA. savAre zeTha paMkho laIne rAjA guNapAla pAse pahoMcyo.zeThano satkAra rAjA e karyo. zeTha paNa vivekI hatAM. be hAtha joDI praNAma karyA. rAjAe kahyuM keH-ApanA putrane kema che? zeTha kahe mahArAja! mArA putrane sAruM che. mRtyunA mukhamAMthI bacI gayo che. camatkArika paMkhAnA prabhAve. ema kahI khesamAMthI devI paMkho ApatAM kahyuM. rAjana! Apane bheTa dharuM chuM. ane paMkhAnA guNonI vAta kahI. guNo sAMbhaLI rAjA paNa harakhAyo. paMkhAne hAthamAM laine jarA saMdhyo. are vAha! AnI sugaMdha to divya che. A paMkhAno sarjanahAra koi divya mahAvidyAvaMta hovo joie. zeTha kahesarjaka koNa che khabara nathI, paNa A divya paMkho rAjadarabAramAM zobhe. eTale Apane devA Avyo chuM. rAjA kahe- zreSThI! A paMkho tamane koNe Apyo? zeTha kahe- ApaNI mAlaNa pAsethI, bajAramAM ApaNA nagaranI mAlaNa A paMkho laine vecavA AvI hatI. tenI pAsethI meM gaikAle lIdho. mArA dIkarAno lAMbAkALano dAhajavara zAMta thayo. rAjAe potAnA mANaso mokalI bagIcAmAMthI mAlaNane bolavI, rAjAe mAlaNano AdarasatkAra karIne puchayuM, te mAlaNa! paMkho tame kyAMthI meLavyo? paMkho banAvanAra koNa che? mAlaNa kahe- "he mahArAja! sAMbhaLo, mArA AvAse paradezI guNavAna eka navayuvAna Avyo che. jenuM nAma vimalayaza che. potAnI kaLAthI A paMkho banAvyo che. rAjAe devI paMkhAnA sarjaka vimalayazane mAna sahita sabhAmAM lAvavA mATe bolAvavA potAnA mANasone pAlakhI laine mokalyA. mAlaNa sAthe AvelA rAjasevakoe rAjAno saMdezo kumAra vimalayazanI AgaLa saMpUrNa samAcAra vivekathI kahI saMbhaLAvyA. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlaNe AvIne vimalayazane rAjAnA samAcAra kahyA. vimalayaza paNa harakhAyo. rAjadarabAre ja thAya che. navAM navAM vastra AbharaNa aMge dhare che. vaLI bIjA zaNagArane paNa dhare che. | ziSTa puruSo kahe che ke sasarAgRha-vaLI rAjagRha, strI pAse, duzmananI sabhAmAM kayAreya paNa zaNagAra vinA na jaIe. zaNagAra vinA jaIe to zobhA na pAmIe. ADaMbarapUrvaka javuM jaie. kumAra rAjadarabAre javA taiyAra thayA. mAlaNa ekabAju ubhI udAsIna che. kumAra kahe - mA! tame udAsa na bano. tamAro upakAra na bhUluM. mAlaNane praNAma karIne rAjasevakoe lAvelI pAlakhImAM beTho. sAthe rAjAne ApavA mATe zreSTha uttama evAM bheMTaNAM lIdhAM che. kahyuM che ke nimittika, rAjA-guru ane deva pAse kayAre khAlI hAthe na javuM. tethI kumAre paNa vividha prakAranA bhedaNAM lIdhAM. rAjasevakothI parivarelo kumAra rAjAnI pAse Avyo. vivekI kumAre rAjAne jotAM hAtha joDI praNAma karyA ane sAthe lAvela bheTayuM rAjAnI AgaLa mUkayuM. rAjAe kumArane premapUrvaka bolAve che. tenA vinaya, viveka, vijJAna Adine jotAM rAjA ghaNo khuza thayo che. mahArAjAe kumAranuM svAgata karyuM. potAnI pAse rahelA Asana para besavA kahyuM. kumAra rAjAnI bAjumAM beTho. rAjA kahe- he kumAra! tamArI daivI kaLAne joIne huM khUba prasanna thayo chuM. ApanA jevA vidyAvaMta puruSo dhanyavAdane pAtra che. A sAMbhaLI vimalayaza bolyo- rAjana! ApanuM hRdaya guNapUjaka che. tethI mArA jevA duHkhI yuvAnane Ape sanmAna ApyuM. he paradezI kumAra! tamArI kaLAne jotAM huM ghaNo khuza thayo chuM. mATe mAMgo? tame kaMI paNa mAMgo, huM vacana Apu chuM. je mAMgazo te ApIza. kuvaMra kahe- he mahArAjA! ApanI maherabAnI ja basa che. mAre kaMI joituM nathI. tamArI kRpAthI mArI pAse ghaNuM dravya che. rAjA kahe- kumAra! mAruM vacana kayAre mithyA thaze nahIM. tArI icchA hoya te mAMga. A rAjAnA atizaya Agraha jotAM manamAM vicAra Avyo. zuM mAguM? kumAra kaherAjana! Apano Agraha che to mane tamArA nagaranA "mAMDavI" jakAtanAkAnA adhikArInI jagyA joIe. e jagyA Apo. rAjAe tarata ja sabhA madhyakumArane kumakuma tilaka karIne bahumAnapUrvaka potAnI nagarInA kAMThAnA jakAtanAkAno adhikArI banAvyo vimAlayazano mana mayUra nAcavA lAgyo. aMtaramAM AzAnI vIjaLI jhabUkavA lAgI. guNapAla rAjAe kumArane sUcana karyuM ke rAjasacivane maLIne jakAtanA badhA niyamo jANI lejo AjathI jakAta nAkAnA mukhya adhikArI tarIke tamArI nimaNUMka karuM chuM kumAre kahyuM he mahArAja Apa jevA Adarza rAjavI eka aparicita pratye je lAgaNI vyakata karI che te badala huM Apano AbhAra mAnuM chuM. Apa mArA mATe pUjya cho. kumAra tamArA rahevA mATenI vyavasthA AvatI kAle rAja taraphathI thaI jaze. sAgara kinAre mAro mahela che tyAM tame ArAmathI rahejo. vaLI tamArI sevAmAM dAsadAsI paNa AvI jaze. vimalayaza rAjAnuM bhavya vadana ne apUrva udAratAne nihALI rahyo. rAjAe potAnI sAthe kumArane bhojana karAvyuM. - kuMvara vimalayaza potAnA sthAne cAlyo gayo. mAlaNane to pahelAthI samAcAra maLI gayA hatA. kumAra have potAne tyAMthI cAlyo javAno. haiye hAma thatuM hatuM. udAsIna cahero joI kumAre pUchyuM, mA udAsa kema cho? dIkarA zuM karuM? mahemAna kayAM sudhI rahe. tame to rAjanA mahemAna banI gayA. A mAne to bhUlI javAnA. pachI to mArI zI dazA? kumAra kahe mA tame mane pahelo Azaro Apyo che. tamane kayAreya nahi bhUluM. mane rahevAno mahela je Apyo che te mahele mane dararoja tamArA bAgamAMthI phulo laIne pahoMcADajo. mArA ISTadevanI pUjA tame ApI gayelA phulothI karIza. barAbarane! have to roja mane maLazone. AnaMdane! kumAranI vAta sAMbhaLI mAlaNa ghaNI khuza thaI. je kaMI sAmAna oraDAmAM rAkhyo 208 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato te bhego karavA lAgyo. mAlaNa paNa madada karavA lAgI. bIje divase rAja darabArethI rAjasevako kumArane levA AvyA. potAnA sAmAna sAthe mAlaNane praNAma karIne rAjasevako sAthe cAlyo sAgara kinAre Avela mahelamAM utAro thayo. kumAra vimalayaza AvyA. rAjakRpAe paNa puNyanI nizAnI che. azubhakarma TaLyAM che. zubhano udaya varte che. mahelane jotAM kumAra harakhAyo. aNadhArI A moTI padavI maLatAM nagaramAM kumArano sUryanA tejanI jema ghaNo yaza vistAra pAmyo. benAtaTanI rAjadhAnI khUba vizALa hatI. vepAra-udyoga khUba vikaselA hatA. dariyA kinArethI vyapAra dhamadhokAra nagaramAM cAlato hato. AvatA jatAM vahANo jakAta cUkavatA hatA. kumArano mahela bhavya hato. mahelanA jharUkhethI sAgarano kinAro dekhAto hato. AvatAM jatAM vahANo dekhAtAM hatA. sAgaranuM madhura saMgIta saMbhaLAto hato. uSAsaMdhyAnA ramya dRzyo dekhAya che. upavanamAMthI puSponI parimala AvI rahI che. ahiMyA vimalayazane vadhAre gamI gayuM. jakAtanA niyamo maMtrIzvara pAsethI jANI lIdhA. padavI para barAbara goThavAi gayelA kumAre kAma barAbara saMbhALI lIdhu. rAjAe kumAranA hAtha nIce ghaNA rAjasevako jakAtakhAtAmAM goThavyAM hatA, te saghaLA sevako rAjAnI AjJAnI jema kumAranI AjJAne vahana kare che. udAradilavALo kumA2 nagarajano-yAcakone dAna Ape che. paradezI kumAra potAnI yaza ane kirtI vistAravA lAgyo. jakAtamAMthI maLatA dravyane dharmasthAne vAparavA lAgyo. kharekhara dharmathI sakala vAMchita prApta thAya che. ahiMyA kumAra sukhe rahevA lAgyo. Ama anukrame keTalAye divaso AnaMda ane sukhamAM vItavA lAgyA. kharekhara! puNyathI A jagamAM jayajayakAra thAya che ane amRtanA sthAnarUpa sukhanA ghara rUpa evAM devalokanI sAhyabI maLe che. kumAra urphe surasuMdarI haiyAmAM navapada rUpa arihaMta AdinuM dhyAna kyAreya cUkatI nathI. dhIme dhIme tenA saghaLA duHkho nAza pAmavA lAgyA che. kumAra sAgara kAMThe rahelo hovA chatAM nitya jinamaMdira pUjA karavA nagaramAM Ave che. pUjA karyA bAda niyama anusAre 108 vAra mahAmaMtra zrI navakArano jApa paNa karIle che. kyAre paNa A jApa dhyAnane AkhA dinamAM cUkato nathI. tenA dhyAna thakI rogane bhayaMkara narakanA dvAra baMdha thai jAya che. samagra prakAranA bhayane dUra karanAra che. AvA upakArI navakArane haMmezAM gaNatAM sukha ane saMpadA paNa maLe che. zrAddhavidhiprakaraNamAM paNa kahyuM che ke navapadarUpa namaskAra mahAmaMtrane bharUcanagaramAM rahelI samaDIe sAMbhaLyo. chellI avasthAe taraphaDIyAM mAratI samaDIne munibhagavaMte navakAra saMbhaLAvyo. tenA prabhAve samaDI marIne siMhaladvIpanA rAjAnI rAjakuMvarI sudarzanA thai. A pramANe vimalayazanA svAMgamAM satI paNa puNyano anubhava karatI thakI navakArane gaNe che. atyAre puNya baLavAna banI cUkyuM che. benAtaTa nagare AvAsamAM AnaMda karatAM divaso pasAra kare che. eka divase jakAtanAkAnA saghaLA mANasone bolAvyA ane kahyuM sAgara kinAre je koi vahANa Ave, te vahANanA mAlikane jakAta laine tarata sIdho vidAya na karavo. paraMtu tenuM nAma, ThAma, gAma vagerenI mAhitI meLavIne mane jaNAvavI, mArI AjJA lai pachI ja e lokone vidAya karavA. mANaso bicArA A kathananuM rahasya zuM samaje? teone thayuM ke jakAtanA hisAba bArobara khatAvavAthI je pAMca paisA maLatA hatAM te have nahi maLe. te dhana have rAja bhaMDA2mAM cAlyo jaze vimalayaza A lokonI mujhavaNa pAmI gayo. mANasone pagAra vadhArI ApavAnI khAtrI ApI. tethI lokomAM saMtoSanI lAgaNI phelANI. vimalayazanA rAtri ane divaso svAmInA sneha milananI AzAmAM vItatA hatA. ekAMta maLatAM kadIka bhAgyane raDI mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (209) Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa leto hato. jakAtanAkAnuM kArya kuzaLatApUrvaka karato hato. nyAyapUrvakanI AvakathI rAjabhaMDAra chalakavA lAgyo. paNa vimalayazunuM haiyuM chalakAtuM nathI. kayAreka nirAzAnAM vAdaLo caDI Ave che. padavIne vaphAdAra hato. vimalayazane je dhana dhana A nagaranA anAtha, garIba, asahAya mANasone dAnamAM Apato hato nagaramAM tenI prazaMsA thavA lAgI. rAjaparivAra sAthe maitrI jAmI gai. tenA premALa svabhAvathI sau AkarSAyA hatA. vimalayazanA mahele ghaNIvAra rAjA, purohita, nagarazeTha, pradhAna sAthe maLIne AvatA. sahunuM mAna jALavIne mAnapUrvaka vidAya karato hato. Ama, sukhe divaso javA lAgyA. guNI kumAranA guNo gavAtAM hatA ane puNyanA aMkura phuryA hatA. mahAsatI surasuMdarIno rAsa, teno A trIjo khaMDa, teramI DhALa vairAgyanI choLo uchaLatI raMgarAga bharelA saMsAramAM paNa vairAgya AvatAM vAra lAgatI nathI satInA caritre A jagatamAM saDI evI yazanI jhaMDI pharakAvI rahI che. pU zubha vijayajI gurunA caraNa kamaLane anusaratA haMmezA pUjya zrI vIravijaya kahe che, A satI bAlAne ziyaLane sAcavavA ghaNA kaSTo sahana karavA paDyA. ane te kAraNe bhayaMkara karmane khapAvyA ane satI paNa have mahAsukhane meLave che. tRtIya khaMDe bAramI DhALa samApta kalaza. (copAInI dezI) khaMDa akhaMDa e trIjo khaMDa, surasuMdarIno rAsa akhaMDa, dAnAdhipa pada satIye grahayo, puNyaprabale jasa zubha jaga lahayo...! A satInA rAsano trIjo khaMDa akhaMDa pravAhe kahyo. A surasuMdarInA zreSTha evA kumAranA svAgaMmAM moTI padavI pAmI che. vaLI jagatamAM mahAna puNya prabhAve zubha ane yazane meLave che. tRtIya khaMDa samApta mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cartutha khaMDa doharA paMkajabhU- tanayA namuM kara pustaka varamAla; sarasatI varasatI vANIne Ape vayaNa rasAla. 1 aMgUThe amRta vase, labdhi taNo bhaMDAra; te guru gautama samaratAM, dIe vaca-labdhi vicAra. 2 zaMkhezvara izvaravibhu pUrIsAdANI pAsa; parameSThi nisuNAvine, pazaga kRta suravAsa. 3 parameSThinA guNa ghaNA, eka mukhe na kahAya; ratnAkara bahu jala bharyo, gargarIme na samAya. 4 pUraNa trIjo khaMDa e, thayo sakala-sukha-khANa; cotho pAya kahyu have, suNajo zrotA jANa. 5 mana rIjhe tanu ullase, rIjha bujha eka tAna; te icchA viNa zrutakathA- karaNa badhira pura gAna 6 vimala jasa jasa jhagamage, ANa vahe bhaTa loka; vAta pUrava citta sAMbhaLI, cittamAM lAgI coka. 7 muni vacana hRdaye gharI, teDI anucara tAma; mahelyA tehane zIkhavI, dvAra dvAra pura ThAma. 8 vyApArI paradezathI, je Ave iNe ThANa; mujha AgaLa saMbhaLAvIne, pachI vALajo dANa. 9 iNipa2e kAla game sadA, sukhamAMhI dinarAta; e have tiNe nagare thayo, te suNajo utpAta. 10 1-sarasvatI, 2-gAgaramAM mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 211 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha kavirAja zrI pU. vIrajyajI mahArAje traNa khaMDa niveMbe pUrA karyA have cotho khaMDa zaru kare che. maMgalAcaraNa Adi maLe karyuM have chellA khaMDamAM maMgala svarupa saunuM smaraNa kare che. he sarasvatI maiyA! huM tamane namuM chuM tame kevA cho! zreSTha pustaka hAthamAM ghAraNa karyu che. sarasa vANIne varasAvatI saune vacanano vilAsa eTale vANInA rasAlAthI yukta vacanone varasAvyAM che. atyAra sudhI mane mArI jIbhe varasIne rasa pUrvaka vacanane vaheDAvyAM che. maiyA jagatamAM jIvone vANIno vilAsa anAdi kALathI karAvyo che. have AgaLa tevI rIte varasajo. have gautama gurunI stuti kare che. he gurubhagavaMta ApanI pAse to aneka prakAranI labdhio bharelI che. to ApanuM smaraNa karatAM mane vacana rupa labdhi jarura Apazo. vaDhiyAra dezamAM vasatA he zaMkhezvara pArzvanAtha prabhu! he purUSAdAni pArzvanAtha prabhu Ape sarpane navakAra maMtra suNAvI devalokano vAsI dharaNendra banAvyo. navakAramAM rahelA paMcaparameSThInA guNo ghaNA rahelA che. he prabhu e guNonI vAto A eka mukhathI kahI zakAya tema nathI. jema ke ratnAkara sAgaramAM ghaNuM pANI che? to zuM mArI gAgaramAM samAya? na ja samAya. saghaLA sukhanI khANa samAna A trIjo khaMDa, deva guru kRpAe karI pUrNa thayo che. have e ja kRpAe karI cothA khaMDane AraMbha karuM chuM. he sujJa jano! tame saue trIjA khaMDa sudhI A mahAsatIne sAMbhaLI, have AgaLa A kathAne kahuM chuM te sAMbhaLajo. je kathA sAMbhaLatAM mana saMtoSa pAme che, deha ullasita thAya vaLI je eka tAna banIne sAMbhaLe tene Atmabodha paNa thayA vinA raheto nathI A kRta kathA sAMbhaLavAnI icchA na thAya to zuM thAya? jema baherA AgaLa gIta gAvAthI zo phAyado? bheMsa AgaLa bhAgavata vAMcavAthI zo phAyado? tevI rIte A kathA sAMbhaLavA chatAM kaMI lAbha thato nathI. vimalaze nAma pramANe guNane keLavyA che. nAma ujjavala thI ujjavala evA kumArano yaza cAre kora vistAra pAmyA. nyAyapUrvaka jIvanapaMthe cAlatAM sauno priya banI gayo che tenI AjJA sau premathI svIkArIne ullAsapUrvaka kAma kare che. vaLI saunAM dilane jItI lIghA che. tenI AzA bharI mITamAM amarakumArane vahANo jovAnI jhaMkhanA hatI. sAgara sAme jotAM jharukhAmAM Ubho che. vaLI pAcho bhUtakALamAM cAlyo jAya che. yakSadvIpa pachI sArthavAhanA vahANomAM jhapApAta yAda AvatAM kamakamATI AvI jAya che. vezyAgRha, bhIla lUMTArA. yAda AvatAM aMdhArA AvI gayA. bhAraDa pakSI vidyAdharanuM vimAna smRtipaTamAM AvatAM kumAranI AMkho sajala banI. tenuM strI hRdaya raDI uchyuM. svAmIviyogI strInuM hRdaya svAmIne kevuM jhaMkhatuM hoya tenI bIjAne zuM khabara paDe? ATalI sukha sAhayabI maLavA chatAM paNa kumAranA rupamAM mahA satI duHkhI thaI rahI che. amarane yAda karI rahI che. bhInI AMkhe sAgara devane prArthanA karI rahI che. e sAgaradeva! mArA amarane mane pAchA soMpI do. svAmInA viyogamAM jhUratI satInA badale kumAra banelA vimalayazane munibhagavaMtanA vacano yAda AvyA. atUTa zraddhA hRdaye hatI. tethI svastha thatAM vAra na lAgI ane tarata mahelethI nIce utarIne jakAtanAkA upara pahoMcI gayo. anucaro bolAvyAM ane nagaranA cAre bAjunA jeTalA dvAro hatA te dvAre dvAre mANaso mUkavAnI vAta karI hatI. vAta badhI ja samajAvI zikhAmaNa ApI ke je koi vahANa mArgo paradezI vyApArI ApaNAM baMdare utare te te vyApArIno ahevAla mane ApavAno mane samAcAra ApavAnA, pachI ja tenI pAsethI dANa levAnuM sIdhuM dANa-kara laIne vidAya na karavo. A kaDaka sUcanAno amala barAbara karajo. koI paNa vepArIne mane samAcAra ApyA vinA javA na devo amara jarura vahANo laIne Avaze ja. tenI rAha jotA kumAranAM keTalAya divaso pasAra thaI gayA. paNa haju tenAM aMtarAya karma azubha karma pUruM thatuM nathI. tyAM sudhI amara Ave kayAMthI gharmane ArAdhato navakAramaMtra gaNato sukhamAM divaso pasAra kare che. e arasAmAM benAtaTa nagaramAM moTo utpAta macI gayo che te sAMbhaLo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa pahelI (jIho beTho kuMvara gokhaDe- e dezI) jIto INi avasara taskara, tihAM jIho khAtra dIe ghara thoka, jIho upadrava ahaniza kare, jIho thAya duHkhI puraloka. rasika jana suNajo kautuka vAta. jIho cora kare utapAta, rasikajana e AMkaNI. 1 jIho rAte bubArAva paDe, jIho na lahe purajana niMda; jIho dhAya "vAhara kara navi caDhe, jIho paDaha vajAve nariMda. 2 jIho Ape mujha hAthe niko, jIho cora grahIne re vIra; jIho tehane mukha mAgyuM dauM, jIho suNajo sayala sadhIra. 3 jIho ratasAra vyavahAriyo, jIho bIDuM chabe tirivAra; jIho cora kahe nija mAtane, jIho nisuNo nagara vicAra. 2.4 jIho naMdana vacane nIsarI, jIho gaI pANiyArIne mArga, jIho suMdarI zira behaDAM dharI, jIho vAta kare cale mArga. 2. 5 jIho cora aghora karama kare, jIho paNa navi pakaDe re koya; jIho ratnasAre bIDuM chakhyuM, jIho kema pakaDaze soya. 2. 6 jIho nArI-vacana ima sAMbhaLI, jIho naMdanane kahI vAta; jIho cora vaNiga veze karI, jIho ratasAra ghara jAta. 2. 7 jIho beTho juhAra karI kahe, jIho kADho rata mahaththa; jIho lezuM amo paradezIyA, jIho kahyAM zeThe mahaththa. 2. 8 jIho paNa taskara mana navi rucyAM, jIyo pAcho vaLiyo re teva; jIho ThAma ThekANuM joI karI, jIho gata taskara nija geha. 2. 9 jIho rAtre khAtara deI karI, jIho DAbhaDo ranano lIdha; jIho zeTha-taNuM grahyuM potiyuM, ho DAbhaDo baMdhana kIdha. 2. 10 jIho nIsaratAM khAtara vice, jIho mastaka aMga ghasaMta; jIho 'vedana sahita ghare gayo, jIho mAtane vAta kaheta. 2. 11 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 213 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIho mAya kahe naMdana suNo, jIho mUko corI upAya; jIho koi dina jAzo jIvathI, jIho dekhaze jaba mahArAya. 2. 12 jIho cora kahe mAtA suNo, jIho te nahi tAharo re naMda; jIho bhAvI kathAnaka sAMbhaLo, jIho suNatA hoya AnaMda. 2. 13 jIho eka taskara ujeNIe, jIho cAlyo paMthe re jAya; jIho dadhibhAjana mastaka dharI, jIho sAtha strIono thAya. 2. 14 jIho kahe nArI nara sAMbhaLo, jIho rasada-kathA kaho khAsa, jIho kathA bahu tihAM sAMbhaLI, jIho lahI strIo ullAsa. 15 jIho dugdhAdika pAI kahe, jIho sarasa-kathA kaho zeNa, jIho rasa cui TapakAM paDe, jIho pAmIe zIdhra ujeNa. 2. 16 jIho dhUrata ciMte keDe paDI, to kahuM kathA have khAsa; jIhoDAMga grahI keDe paDayo, chAho bhAgyA bhAjana tAsa. 2. 17 jIho pUMThe paDI AbheraNI, jIho nATho dhUrata teha; jIho kSaNamAM ujeNI lahI, jIho gata eka DokarI geha. 2. 18 jIho dhurata kahe mAtA suNo jIho dyo jala pAnane heta; jIho kahe tuM kihAM thakI, jIho Avyo keNa saMketa. 2. 19 jIho dhurata kahe laMkA thakI, jIho Avyo ke jala mAta; jIho sA kahe laMkA kima dahI, jIho rAme te kaho vAta. 2. 20 jIho tRSAkrAMta khIjyo kahe, jIho ke mAtA jala zIta; jIho pache sakala vArtA kahuM, jIho jima thaI rAmanI jIta. 2. 21 jIho dIdhuM jala te pI karI, jIho javAlI anale tasa dhAma; jIho mAta juo laMkA baLe, jIho ima kahI nATho tAma. 2. 22 jIho DosI paNa keDe paDI, jANe AbheraNI sahatyAMhI, jIho dhUrata gayo kaMdoIne, jIho hATe sukhaDI jyAM hI. 2. 23 jIho seva suMvALI dahIMTharAM, jIho peMDA khAjAM re dITha; jIho nAma pharI pharI pUchato, jIho sayala sukhaDI nITha. 2. 24 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIho kaMdoi mukha sAMbhalI, jIho khAjAM taskara dhAma; jIho bAla gopAlAdika bhaNI, jIho dIdhAM bhakSaNa kAma. 2. 25 jIho mAMge dAma tadA kahe, jIho viNa paraThe zyA re dAma, jIho khAMjA mukhathI kahI karI, jIho kima have hue harAma. 26 ho kaMdoi keDe paDayo, jIho taskara nATho re jAya, jIho ghAMcIne saudhe gayo, jIho ho tihuMna jaNa pUMThe ghA. 2. 27 jIho tasa gharamAM peTho jise, jIho dIThuM tela mahaMta; jIho stoka tela vikraya grahI, jIho mastaka mAMhI ThavaMta. 2. 28 jIho DhoLyuM tela tiNe same, jIho ramatAM tasa sute roka, jIho dhUrata tadA kapaTe karI, jIho mUke mohaTI poka. 2. 29 jIho ghAMcaNa AvI utAvaLI, jIho pUche rudana karo kema; jIho kahe tuja putre DhoLiyuM, jIho tela mAharuM kema. 2. 30 jIho sA kahe bIjuM tuja dauM, jIho chAno rahe guNadhAma; jIho tava kahe e tailaja vinA, jIho bIjAnuM nahi kAma. 2. 31 jIho karato rudana na osare, jIho tava sA karIya vicAra; jIho tela DhaLyuM dAridra gayuM, jIho ima bolI sA nAra. 2. 32 jIho dhUrata kahe taila ja DhaLe, jIho jAya dAlidra khaluM nAra, jIho zA kahe nizcaya tujha gayuM, jIho dAlidra avadhAra. 2. 33 jIho ima nisuNI vismita mukhe, jIho dhUrata uThayo kali-geha; jIho tela sakala bhAjana bharyA, jIho DholI nAMkhyo teha. 2. 34 jIho ghAMcaNane iNipare kahe, jIho bAi juo dRganyasta; jIho tujha suta pati zata peDhInuM, jIho kADhayuM dAridra samasta. 2. 35 jIho hA hA karatI AkulI, jIho ghAMcaNa phUTe re peTa; jIho pUrata taNo pAlava grahI, jIho sA kahe cala nRpa neTa. 2. 36 jIho rata kahe zvastana dine, jIho jaizuM bhUpati pAsa; jIho jhaghaDo sayala maTAvazuM, jIho lahazo jima ullAsa.2. 37 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (215) Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIho ima nisuNI cAre jaNA, jIho ghAMcIne ghare rAta, jIho zayana karyA tihAM sAmaTAM, jIho dhUrta sakala duHkha-dAta. 2. 38 jIho dhUrta kapaTa keli karI, jIho prathama prahara gata-rAta; jIho gupta tadA uThI karI, jIho maMtrIzvara ghara jAta. 2. 39 jIho cothA khaMDa taNI kahI, jIho DhALa prathama suvizAla; jIho vIra kahe zrotA dhare, jIho ho jo maMgala mALa. 2.40 1-bumAbuma, 2-hAra, mANasonuM ToLuM, 3-vedana, du:kha bhAvArtha vimalayaze "mAMDavI"(jakAtakhAnA)nI jagyAne barAbara saMbhALI lIdhI che. rAjayanA niyama anusAra rahetA kumAre niyamita kAma saMbhALI lIdhuM che. tevAmAM nagaramAM moTo utpAta macI gayo che. nagaramAM corI thai rahI che. eka cora dararoja koine koi ghare khAtara pADe che. keTalAya divasathI khAtara pADato corano upadrava vadhI gayo che. nagaranA loko ghaNAM ja duHkhI thaI rahayA che. te rasikazrotAo! A kautukane sAMbhaLo. core kevo moTo zora macAvyo che? jenA gharamAM corI karavA jAya tenuM badhuM ja lUMTI cAlyA jAya che. savAre zuM khAvuM? zuM pIvuM? e paNa moTI ciMtA thai paDI che. koI vastu rahevA deto nathI. rAtre khaLabhaLATa thatAM sau koI bUmAbUma kare che. coranI bhItithI prajAnI niMda harAma thaI gaI che. cora corI karIne loko jotAM ja tene pakaDavA pAchaLa paDe che. paNa koI pakaDI zakatuM nathI. benApuranA nagara rakSako corane pakaDavA tanatoDa mahenata karI rahyA che. paraMtu cAlAka corane koI pakaDI zakatuM nathI. A vAta rAjAnI pAse pahoMcI. badhI vAta sAMbhaLI rAjA ciMtAmAM paDayo. ulleTha cora mArI prajAne raMjADI rahayo che. nagaramAM puskaLa corIo thavA lAgI. rAjA nagararakSako upara gusse thAya che. ATa ATalA dinathI corI thavA chatAM tame koI corane pakaDI zakatA nathI. koTavAlo zuM kare che? rakSake kahyuM- he mahArAja! koTavAla to athAga prayatna karI rahyo che. paraMtu A cora eTalo badho cAlAka che ke eno patto maLato nathI. rAjA kahe- cora cAlAka, tame sI mUrkhA! emaja ne? prajAnA duHkhe duHkhI thanAra rAjAnI haiyAvarALa hatI. cora koI rIte pakaDAto nathI. koTavAla nagararakSako badhA rAjA AgaLa AvyA che te vAtanuM nivedana kare che. rAjAe rAjasabhA bharI. rAjA kahevA lAgyA- mArI vhAlI prajA! ApaNAM nagaramAM cora ulkApAta macAve che. tamArA saunA manamAM bhayanI lAgaNI prasarI gaI che. prajAnI saMpatti lUMTAtI hoya tyAre rAjaya taraphathI rakSaNa mATe dareka prakAranA prayato thavA joIe. A nIti anusAra huM sarvane vinaMtI karuM chuM ke A cora ne je vIra nara pakaDI ApavA taiyAra hoya te mAro A paDaha jhIlI le. corane pakaDI lAvanAra vIrapuruSanI huM kadara karIza. ane tene moM mAMgyuM InAma paNa ApIza. * dAsI je rAjAnI bAjumAM sonAnA thALamAM bIDAM laine UbhI hatI, te rAjAnI sanmukha AvI. prajA sAme pAnabIDAM no thALa dharavA lAgI. sabhAmAMthI ratasAra nAmano vepArI UThIne rAjA pAse Avyo. rAjAne praNAma karIne bIDuM jhaDapyuM ne kahevA lAgyo, "mahArAjA! huM corane game te bhoge pakaDIne ApanA caraNamAM hAjara karIza." rAjA ane pradhAna nI upara rahema najara karIne zAbAzI ApatA AzIrvAda ApyA. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (216 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cora mAMtrika hato. nagaranI bahAra pUrva dizA tarapha eka jhADa nIce eka zIlA che. tene maMtra dvArA khole che. Akho divasa bhoMyarAmAM rahe che. ane rAte bahAra AvIne manamAnI corI kare che. A corane pakaDavAnuM bIDuM ratasAre jhaDapyuM. bhoMyarAmAM rahelo cora mAtAne kahe che. he mA! nagaramAM zuM hilacAla cAlI che. bAtamI meLavI Avo. dIkarAnA kahevAthI mA nagaramAM cAlI, nagaramAM zuM navAjUnI banI rahI che. potAnA dIkarAe karelI corInI zI vAto cAlI rahI che. te jovA mATe nagaranI bhAgoLe AvelA kavAkAMThe jaI rahI che jayAM A nagarInI strIo pANI bharavA Ave che. nagarInI strIo suMdarI ane dIkarIo mAthe pANI bharelA beDAM lai jatAM mArgamAM avanavI vAto karatI jAya che. jo ne coranA adhora kAma. koInA hAthamAM Avato nathI. bIjI kahe- re bena! Aje to mArA pADozI ne tyAM corI karI gayo. gharamAM kaMI ja rAkhyuM nathI. vaLI trIjI kahe- rAjA ke rAjAnA mANaso paNa A cora ne pakaDI zakatA nathI. ApaNo rAjA paNa ghaNI ciMtAmAM paDayo che. vaLI eka kahe- rAjAe to bIDuM pheravyuM. pelA vepArI vANiyA ratnasAre jhaDapyuM che. e to kevI rIte kema pakaDaze! coranI mA to A vAtane sAMbhaLatI sAMbhaLatI panihArIonI pAchaLa cAlI jAya che. ane jayAM ratnasAre corane pakaDavA mATe sAhasa karyuM che. evA nArInA vacana sAMbhaLI tarata tyAMthI nIkaLI potAnA dIkarA pAse AvI. potAnA putrane A badhI hakIkata kahI. dIkarA sAvadha raheje. rAjA taraphathI tane pakaDavAnA prayato cAle che. dIkaro kahe- sAruM! tyArabAda cora vANiyAno veza karI ratnasAra vepArIne tyAM pahoMcI gayo. ratasAra vepArIne praNAma karIne gAdI upara beTho. zeThane paNa lAgyuM ke koI paradezI vepArI lAge che. pote paNa hAtha joDIne praNAma karyA. vivekapUrvaka vAto karI. pachI kahe zeTha! paradezathI AvuM chuM. mAre to kharIdavAnA che. to tamAre tyAM moMghAmAM moMghA je rato hoya te batAvo. mAre bhAre ane UMco mAla kharIdavAno che. ratnasAra to potAnI dukAne sAro grAhaka Avyo che mAla sAro vecAze. ane napho paNa sAro maLaze. evuM samajIne potAnI pAse je mAla hato temAMthI uMcI jAtanA rato laine navA paradezI vepArIne batAvavA lAgyo. vepArInA svAMgamAM core rato joyA. mAthuM dhUNAvavA lAgyo. potAne jANe na gamyo hoya te rIte mukha para bhAva vartAvavA lAgyo. badhAM joyA pachI bolyo, zeTha! A to mane bahu na gamyAM. A karatAM vadhAre sArA hoya to batAvo ne! pote cArekora dRSTithI jovA lAgyo. zeTha vaLI bIjA rato zodhI rahayA che. core joI lIdhuM. rato kayAM mUke che? vaLI zeThane kahe che ke mane to eka paNa gamyuM nathI. ema kahIne tyAMthI uThyo. ratasAre zreSThInuM ghara -ThekANuM ane jagyA barAbara joI lIdhI. potAnA ghare cAlyo gayo. tyArapachI ArAma karIne rAta paDe cora potAnA sthAnethI nIkaLI nagaramAM dAkhala thayo. divase joine Avela ThAmaThekANuM barAbara dhyAnamAM hatuM. sIdho ratasArane tyAM pahoMcI gayo. ratasAranA gharanI bhIMte khAtara pADayuM. eTale gharanI bhIMtamAM moTuM kANuM paDayuM. bakhola dvArA gharamAM ghusyo. rAtrimAM gharano parivAra bharaniMdaramAM hato. cora dhImA pagale pahoMcI gayo. jayAM ratana DAbhalo mUkelo hato tyAMthI UMcakI lIdho. zeThanA dhotiyAmAM DAbalo bAMdhI dIdho. ane tarata jayAMthI Avyo hato te khAtara pADela bakhola dvArA sahelAIthI nIkaLI to gayo. paNa bakholanI AjubAju ITone vagerene kAraNe mAthe hAtha paga zarIre ujharaDA paDayA. vedanA thaI. paNa te vedanAne na gaNakArato cora potAnA sthAne pahoMcI gayo. mAe dIkarAne joyo. sAthe corI karIne lAvelo ratano dAbaDo paNa joyo. tarata mA kahevA lAgI, he naMdana! A corI karavAno dhaMdho choDI de, kayAreka pakaDAi gayo to jAnathI marI jaiza. emAM vaLI nagaranA rAjA taraphathI tane pakaDavA mATe paDaha vajaDAvyo che. jo pakaDAI gayo to jIvathI cAlyo jaiza. cora mAne kahevA lAgyo. he mAta! tuM nizcita rahe. rAjAnA mANasothI pakaDAI jAya tevo tAro dIkaro nathI. pakaDAya te bIjA samajayAne mA! (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (21) Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA tene mATe huM tane vArtA kahuM te sAMbhaLa. je sAMbhaLatAM tane ghaNo ja AnaMda thaze. A pramANe kahIne core vArtA kahevA mAMDI. ujajaiNI nagarI hatI. te nagarImAM eka cora raheto hato. haMmezA corI karavA jato. eka vakhata potAnA gharethI nIkaLI nagarImAM corI karavA jaI rahayo hato. rastAmAM dahiM vecavAvALI mahiyAraNono tene sAtha maLyo. cora to A mahiyaraNonI sAthe vAta karatAM karatAM vATa vaTAvI rahyo hato. bicArI strIo bhoLI hatI. temane dhUtAro maLyo. dhUrta vAta upADI. re! mUMgA cAlatAM rasto kema pUro thAya? kathA kaho to vATa pUrI thAya. mahiyAraNa kahe-bhAI! tame ja vAta karo ne amane to kaMIka AvaDatI nathI. corane A taka joitI hatI maLI gai. dhUrta cora strIono AnaMda thAya ne vATa pUrI thAya. rasakathA kahevA lAgyo. strIono evI kathAmAM rasaboLa karI ke gAma AvatAM pahelAM potAnI maTakIo utArIne A corane gorasane dUdha pIvaDAvyuM. vaLI kahevA lAgI ke he svajanahaju paNa eka sarasa kathA kaho. jethI gAma jaldI AvI jAya. dhUrta cora vicAravA lAgyo. kharekhara! A strIo to mArI barAbara pUMThe paDI che. have kathA evI kahuM ke jethI pharIthI mAruM nAma na le. evuM vicArI rastAnI bAjumAM rahelA khetaramAM gayo. ane eka DAMga laIne bAionI pAchaLa paDayo. DAMga vaDe badhI bAIonA mAthe rahelI mATalIone phaTakA karI mArI bhAgavA lAgyo. potAnA mATalA bhAMgelAMne dahIM dUdha DhoLAI jatAM bharavADaNo gALo bolavA lAgI. dhUrta cora mATalAM bhAMgIne AgaLa doDavA lAgyo. pAchaLa mahiyAraNo paDI. AgaLa cora pAchaLa mahiyAraNo doDI rahI che. jota jotAmAM ujajaiNI nagarI pahoMcI gayA. cora AgaLa nIkaLI gayo. gAmamAM pesatAM eka DozImAMnA gharamAM ghusI gayo. gharamAM AvelA ajANyAne haju jue, pUche tyAM to pUrve kahyuMmA! bahu tarasa lAgI che. pANI pIvaDAvo. DozI kahe-tuM kyAMthI Avyo? ane kayAM saMkete mArA gharamAM Avyo? dhUrta kahemA! laMkAthI Avyo chuM. paNa mane tarasa lAgI che. mA mane pANI Apone. mAjIto pANI Apavene badale prazno pUchavA lAgI. re paradezI! laMkAthI AvyA cho kahone rAme laMkAne kevI rIte bALI? tarasathI pIDAelo dhUrta A mAjI upara khuba khIjAyo. ne bolyo- mA! mane pahelAM ThaMDuM pANI Apo. pachI badhI vAta karuM ke rAmanI jIta kevI rIte thaI. mAjI loTo bharI pANI lai AvI. ane dhUrtane pANI pIvA ApyuM. pANI pIdhAM bAda dhUrta DozImAnA rasoDAmAM gayo. cUlAmAM saLagatuM lAkaDuM laIne DozImAMnA gharamAM badhI jagyAe cAMpyuM. DozImAMnA gharamAM Aga lAgI. pachI bahAra jaine mAjIne kahe ke- jo mA! A rIte rAme laMkA bALI. DozImAnA gharamAM Aga lagADIne DozImAne Aga batAvI. tyAMthI UbhI pUMchaDI e nATho. bicArI DozImAM ghara jAya che. to cAre kora Aga. are! mArA gharanuM pANI pIdhuM ne mArA gharamAM Aga lagADI. DozImA paNa A dhUrtanI pAchaLa doDI. tyAM rastAmAM pelI mahiyAraNo paNa bhegI thaI. dhUrtanI pAchaLa badhAM doDayAM. dhUrta cora bajAramAM AgaLa ane pAchaLa pelI badhI strIo. cora to bhAgyo jAya che. bajAra AvatAM kaMdoInI dukAnamAM ghUsI gayo. dukAnamAM jAta jAtanI bhAtabhAtanI miThAio joI moDhe pANI chUTayAM. kaMdoine mIThAInA nAma pUchavA lAgyo. ekanI eka mIThAinuM nAma vAraMvAra pUchAtAM ne sukhaDInA thALamAM sukhaDI khAto jAya ane pUchato jAya. vAraMvAra pUchAtAM sukhaDI khatama karI nAMkhI. badhI sukhaDI ArogI gayo. tyArabAda kaMdoI pAsethI khAjAM vagere mIThAIno paDIkAM baMdhAvyAM. tyAM rahelA bALakone vaheMcI dIdhI. bALako to khAvA lAgyA.kaMdoIe mIThAinA paisA mAMgyA. dhUrta kahete mArI pAse paisA nakakI kayAM karyA hatAM? meM to mAMgI, te mane ApI. meM khAdhI ane bAkI A bALako ne ApI dIdhI. paisA to kahyA nathI. to paisA kevA ne vAta kevI! A rIte bolato dhUrta kaMdoine khoTI rIte chetarI, peTa bharIne sukhaDI ArogI lIdhI. AthI kaMdoi ciDAyo ne bolyo, sukhaDI khAdhI tenA paisA ApavA ja paDene! core sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne dukAna mAMthI nATho. kaMdoI paNa potAnA paisA levAnA che tethI dhUrtanI pAchaLa doDyo. potAnI pAchaLa jAna AvI rahI che, jANIne bajAramAM badhAnI najara cUkathI dhUrta ghAMcInI havelImAM pesI gayo. kaMdoI paNa coranI pAchaLa doDatI strIo sAthe doDavA lAgyo. A saraghasa nagaranA rAjamArge vadhatuM vadhatuM zerInI galI sudhI AvI gayuM. tyAM to dhUrta ghAMcInA gharamAM tela joyuM. tela ghaNuM moMghuM hatuM. tethI thoDuM vecAtuM laI potAnA mAthAmAM nAMkhyuM. bAkInuM tela cokamAM ramatAM ramatAM ghAMcInA chokarA pAse DhoLI dIdhuM. ane dhUrta moTI poka mUkI raDavA lAgyo. raDavAno avAja sAMbhaLI rasoDAmAMthI ghAMcaNa utAvaLI utAvaLI doDI AvI, pUchavA lAgI- bhAI kema raDo cho? dhUrta cora kahe meM tArI pAsethI moMdhuM tela lIdhuM te tArA dIkarAe mAruM moMdhuM tela DhoLI nAMkhyuM. A pramANe kahIne dhUrta kahe- mane to tela e ja joIe. bIjuM nahi. mAruM. DhoLAI gayuM te ja tela joIe. ema kahIne vaLI ghUrta raDavA lAgyo. hAMphaLI phAMphaLI ghAMcaNa corane chAno rAkhavA mATe prayA kare che to cora vadhAre moTe thI raDe che. tyAre ghAMcaNa vicArI rahI che, zuM karavuM? vaLI vicAra AvatAM bolI, he paradezI! tuM raDIza nahi. tela DhoLavAthI jiMdagInuM dAridrapaNuM TaLI gayuM. tela DhoLyAnI ciMtA tuM na karIza. dhUrta kahe- huM hai! strI! tela DhoLAvAthI daridratA cAlI jAya che? ghAMcaNa kahe- hA! bhAI! hA! nizcayathI daridra avasthA cAlI jAya che. tela DhoLAI gayuM to tArI daridratA cAlI gaI. ghAMcaNanA mukhathI A sAMbhaLatAM vismaya pAmelo dhUrta tyAMthI UThIne gharamAM gayo. ghAMcaNanA gharamAM bharelA badhAMja vAsaNone UMdhA pADI daine saghaLuM tela DhoLI nAMkhyuM. bAI to bicArI bolatI rahI. dhUrta to jAta jotAmAM tela DhoLI nAMkhyuM. pachI ghAMcaNane kahevA lAgyo, re bAI! mArI vAta sAMbhaLa, ane A jo. meM tArA pati ane putranI so so peDhInuM daridra kADhI nAMkhyuM che. saghaLuM daridra TALI nAkhyuM che. mATe ciMtA na karatI. portAnuM badhuM ja tela DhoLI nAMkheluM joine ghAMcaNa hA! hA! karatI Akula vyAkula banI peTa mAthuM kUTavA lAgI. dhUrtane pakaDI batAvavA lAgI, harAmakhora! A zuM karyu? mane keTaluM badhuM nukasAna thayuM. cAla rAjA pAse laI jAvuM. ema kahIne enI bAMhayano cheDo pakaDyo. dhUrta kahevA lAgyo- bAI! Aje to rAjAnI pAse AvuM nahi. huM AvatIkAle rAjasabhAmAM rAjA pAse AvIza. tuM tyAM Avaje. mArA nAmano jhagaDo patAvIzuM. tevAmAM bharavADaNo, DozImA ane kaMdoI paNa A bAInA ghara pAse bhegAM thaI gayAM. kalaha vadhI gayo. pUrve badhAne kahyuM ke tame sai rAjadarabAre Avajo. tyAM nyAya meLavIzuM.. . ghAMcInA ghare A meLo. badhAM ja ghAMcInA ghare rAta rahyAM. A dhUtAro cora paNa rAta rokAyo. meM bicArAM dhUrtanA kAraNe duHkhI thatAM sUI gayAM che. eka prahara rAta pUrI thaI haze tyAM to mAyAthI kapaTI evo dhUrta uThayo. gharamAM uThIne joyuM. sai bicArA ghasaghasATa uMghatA hatA. te rAtrine vize dhUrta gata rIte gharamAMthI nIkaLI gayo. sIdho maMtrIzvaranA bAraNe pahoMcyo. TakorA dIdhA. tarata pradhAnanA mANase daravAjo kholyo. dhUrta pradhAna sAme AvIne praNAma karIne beTho. A pramANe cothA khaMDane viSe vizALa vArtAlApa karatI prathama DhALa pUrNatA pAme che. kavirAja kahe che ke he zrotAjano! guNagrAhI banajo jethI tamAre tyAM haMmezA maMgaLanI mALA prApta thAya. caturtha khaDe prathama DhALa samApta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharA) karIya praNAma pradhAnane, beTho dharI ullAsa; kahe maMtrI kuNa kAmathI, kima AvyA ama pAsa. 1 dhUrta kahe vismita mukhe, kAnti-nayarathI Aja; Avyo sarasa vadhAmaNI, lAvyo chuM mahArAja. 2 tuma nRpa! rANI eka tihAM, che guNamAlA nAma; tiNe lakSaNa lakSita tanu, jabhyo suta guNa-dhAma. 3 tAsa vadhAmaNI kAraNe, Avyo chuM nRpa-pAsa, mujha dIe bahula vadhAmaNI, jo hue tuma mukhavAsa. 4 tuma vacane mujha Apaze, turaga gajAdika rAya; kaNa kuMjara-mukhathI paDe,kIDInuM peTa bharAya. 5 kAla sabhAe vadhAmaNI, khAzuM pAmI lAga; mujha deze nRpa tehamAM, tumaco paMcama bhAga. 6 bola baMdha zAkhI karI, uThayo pUrata TheTha; senApati koTavAla ghara, purohita purano zeTha. 7 e cAre ne ghara jai, maMtriAnI pare teha; paMcama paMcama bhAga kahI, pAmyo ghAMcaNa geha. 8 vikasita vakatra kamala samuM, caMdana sama vaca zIta; citta kapaTa kartarI samuM, lakSaNa dhUrta pratIta. 9 bhAvArtha : ghAMcInuM saghaLuM tela DhoLIne bhAre nukasAna karI ne rAtrinA prathama prahara bAda jhaghaDApriya pUrva pradhAnanA ghare pahoMcyo. vivekano DoLa karatAM hAtha joDIne praNAma karato pradhAna sAme beTho che, manamAM AnaMda ane ullAsa che. potAnA parAkramo thI phulyo samAto nathI. ajANyo prAhUNo AMgaNe Avelo joine maMtrIzvare hAtha joDI namaskAra karyA. vaLI pUchavA lAgyo- Apa kyA gAmanA vatanI cho? zA mATe ahIM aDadhI rAtre AvavAnuM banyuM? vismaya pAmatAM dhUrta javAba Ape che. huM kAnti nagarathI Avyo chuM. he mahArAja! huM suMdara vadhAmaNI laIne Avyo chuM. tamArA rAjAnI rANI guNamAlA nAmathI je rANI tyAM rahelI che te rANIe sArA lakSaNovALo ane guNonA bhaMDAra samA putrane janma Apyo che. te vadhAmaNI ApavA rAjA pAse Avyo chuM. he maMtrIzvara! A vadhAmaNI huM rAjAne ApuM te karatAM Apa A zubha samAcAra Apo to sAruM. huM vadhAmaNI ApIza. to prasanna thayela rAjA mane ghaNuM dhana Apaze. ane jo Apa vadhAmaNI Apazo (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to ApanA kahevAthI mane hAthI-ghoDA ane dhana paNa Apaze. mane lAbha thAya tethI Apa savAre rAjadarabAre vadhAmaNI Apo. kahevAya che ke hAthInA mukhathI eka kaNa jo nIce paDI jAya to kIDInA kuMTuMbanuM peTa bharAya che. he maMtrIzvara! A mArI vAta svIkAro. AvatI kAle sabhAmAM rAjAne A vadhAmaNI ApatAM mane je bheTa maLaze temAthI tamane huM pAMcamo bhAga ApIza. pradhAna A vAta sAMbhaLIne dhUrtanI vAtamAM saMmata thayo. zarata pramANenI vAta barAbara pAkI karIne mUrta tyAMthI nIkaLIne senApatine tyAM pahoMcyo. maMtrIzvarane je vAta karI putranI vadhAmaNInI. te ja vAta dhUrte senApatine karI. pAMcamo bhAga ApavAno nakakI karyo. vaLI tyAMthI nIkaLIne anukrame koTavAla-rAjapurohita temaja nagarazeThane tyAM jaI Avyo. saghaLI jagyAe putra janmanI vadhAi ane je bheMTaNuM maLe temAMthI pAMcamo bhAga ApavAnI vAta karIne dhAMcIne tyAM pAcho Avyo. dhUrta-cora..vaLI pAcho ghAMcIne-tyAM Avyo. ne sUi gayo. dhUrtanA kAma to juo. kevo ThagI rahyo che. badhAne! dhUrtanA lakSaNa paNa jANavA jevA che. vikasita kamaLanA jevuM mukha hoya, caMdana jevI vANI-vacana zItaLa hoya- aMtara to mAyAne kapaTathI bhareluM hoya taka maLatAM kAtaranI jema kAma karatAM vAra ja na lAge. A lakSaNo dhUrtanA hoya che. DhALa bIjI ( jIo jIo e acarIja ati bhaluM-e dezI) have dhUrta vibhAta uThI gayo, saparivAre nRpa TheTha re; iNi avasare maMtrI senApati, koTavAla purohita hAM re jAo juo 1 e pAMca jaNA paNa AvIyA, malyA rAjasabhA janarAya re; kahe dhUrta namI nRpane tadA, mahArAya karo mujha nyAya re, jIo. 2 mahiyArI pramukha mukha vAratA, suNI kopyo bhUpa pracaMDa re; kahe rAya savAso khAsaDA, dhUrata zire dIje daMDa re. zu. 3 tava hasI krUrata kahe rAyajI, mAhare che bhAgiyA pAMca re; tehane ApyA viNa ekalo, kaho kima huM khAuM lAMca re. jI. 4 maMtrI Adi jaNa pAMcane, paNavIsa paNavIsa devAya re; supasAya re. jI. 5 tava rAja sabhA saghaLI hasI, ima sAMbhaLI aMtara vAta re; dhUrta vaMcyA che devane, to avarataNI zI vAta re. . 6 upahAsya karIne kADhIyo, rRpe rAjasabhAthI teha re; eka divasa vase nRpa saMsada, beThA jana saha kaligeha re. jI. huM zeSa upanAha mastake, mAhare karajo 7 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 221) Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iNa avasara rAya-taNo tihAM, tiNe coryo caMdanahAra re; nRpa pAcho mAMge hAra te, tava sayala kare suvicAra re. jI. 8 iMgita AkAre jANiyo, te hArano dhUrata cora re; nRpa pUche paNa navi mAnIyo, kare cora bahu tihAM sora re.jI. 9 tiNe nagarI sAcI devatA, tehanuM che caitya vikhyAta re; nara tehi ja sAco jANIe, tiNe citya je rahe rAta re. jI. 10 kahe rAya jo hAra lIyo nahi, to sAcI devI avadAta re; nRpa vacana suNI tasa dehare, rahyo rAta gai madharAta re. ju. 11 INi avasara khagahI karI, kahe pragaTa thaI te deva re; pApI te hAra grahayo sahI, e coryAnI zI Teva re. . 12 suNI cora kahe tuM pApiNI, teM dhUtyA sadhavA loka re; viNa lIdhe cora mujhane kahe, satya nAma dharAve kokare. jI. 13 kahe devI huM sahu lokamAM, zuM satya suguNanI geha re; kahe dhUrta jo sAcI tuM ache, to TAla mujha saMdeha re. . 14 eka janaka putra paradezathI, Ave che ujeNI paMtha re; che nAma mahIdhara bApanuM, suta nAma ache palimaMthare. jI. 15 jaba paMtha vizAle AvIyA, tava nArI malI tihA roya re, tasa gaMgA kamalA nAma che, paNa mAta sutA te hoya re. . 16 viSayAkala cAra jaNAM malyAM, eka ekane nayaNa malatare; aNajANyA narazuM prItaDI, te pahelAM nayana karaMta re. jA. 17 gaMdharva vivAhe paraNIyo, mahIdhara DagalAne tyAMhI re; gaMgA sAthe palimaMthajI, paraNyA nija nija ucchAMhI re. 18 mAtAne paraNyo dIkaro, dIkarIne paraNyo bApa re; kaho devI paraspara zyAM thayAM, saspaNa nahi to tAjo chApare. jI. 19 surIe sagapaNa vicAratAM raviudaya thayo para.ta re; nRpa saMsadi jai praNamI karI, thayo sAca dhUrata vikhyAta re. . 20 mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa) rarara Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ima sakala kathA kahI dhUrtanI, kahe cora suNo tamA mAta re; mujha pakaDe ehavo narapati, jagamAM nahi koi vikhyAta re. bru. 21 iNi avasara ratasAra ghare, jAgyA savi sayaNa vibhAta re; kahe ratnasAra jai rAyane, mahArAya suNo mujha vAta re. aa. 22. eha core ghara lUMTayuM save, nahi paheraNa potiyuM khAsa re; iNe loka sakala halolIyo, vi pakaDe koi tAsa re. jA. 23 surasuMdarI rAsa rasAlano, khaMDa cotho bIjI DhALa re; kahe vIra vivekI sAMbhaLo, gati taskaranI asarAla re. bru. 24 1-kajiyAnuM gha2-dhUrta. bhAvArtha : dhUrta pAMca pAMca ghara pharI Avyo. rAta to tenI temAM ja pUrI thai gai. savAre ghAMcIne tyAMthI nIkaLI bharavADaNo, DozImA, kaMdoi ane ghAMcaNa Adine laine samaya thatAM rAjadarabAre pahoMcI gayAM. A avasare maMtrIzvara- senApatikoTavAla-rAja purohita ane nagarazeTha paNa potapotAnA AvAsamAMthI vadhAmaNI ApavA rAjadarabAre pahoMcI gayA che. he zrotAo! juo to kharA! A dhUtArAnI ThagavAnI kaLA. AvA dhUtArA thI sAvadha rahejo. pAMceya bhegAthai ne rAjadarabAramAM rAjA pAse AvyA. rAjasabhA paNa bharAi gai che. rAjA paNa sabhAmAM AvI gayA che. bhalabhalAne bharamAvyA dhUrte. koi tenI kaLAne pIchAnI zakayuM nathI. sabhAmAM kAma cAlu thayuM. dhUrte rAjAne namaskAra karIne potAnI vAta zaru karI. he rAjana! nyAya mATe Avyo chuM. mATe mArI vAta sAMbhaLo. vAta cAlu karI tyAM to mahiyAraNo potAnI phariyAda karavA lAgI. A dhUtArA e amArI mATalIo phoDI nAMkhI. bapore je banyuM hatuM te kahevA lAgI. tyArabAda DozImAe paNa potAnI vAta karI. kaMdoi, ghAMcI Adi saue potapotAnI vAta karI. A eka mANase amane badhAne moTAmAM moTuM nukasAna pahoMcADayuM che. rAjA A badhAnI vAta sAMbhaLI kopAyAmAna thayo. A dhUrtanI vAto A badhAnI pAsethI sAMbhaLatAM maMtrI Adi pAMce ya vicAra karI rahyA che. saiA manamAM samajI gayA che. Aja mANasa mAre tyAM Avyo hato. vadhAmaNI ApavAnI veLA-taka maLI nathI. saiA potAnA sthAne rahyA. dhUrtanA kAmone sAMbhaLI rahyA che. rAjAe gusse thai sevakone hukama karyo ke A dhUtArAne savAso khAsaDA mA2vAno daMDa karuM chuM. to tame tene savAso khAsaDA mAravA lai jAvo. tyAM to dhUtAro rAjAne kahevA lAgyo. he rAjana sabUra! sabUra! sAMbhaLo! dhUtAro hasato hasato kahevA lAgyo. ApanA taraphathI mane je bakSisa maLe temAM mAre pAMca bhAgiyA che. te bhAgIdArone ApyA vinA mAre ekalAne bakSisa na levAya. lAMca ekalA na levAya. bhAgIdArone bhAga Apavo joie. tamArI sabhAmAM beThelA maMtrI Adi pAMca bhAgIdAra che. teone pAMcamo bhAga-paccIsa khAsaDAno daMDa vaheMcI Apo. bAkI rahe te bhAga mAre levAno eTale khAsaDA mAravAnA bAkI rahe te mAre mAthe mArajo. dhUrtanI vAta sAMbhaLI sabhA hasavA lAgI. saiA bolavA lAgyA. jo A dhUrte rAjAne ThagyA. to A bIjAnI zI vAta? badhAne chetare temAM navAinI zI vAta! AvA dhUtA2Ane rAjA paNa zuM kare! avahelanA -apamAna karIne rAjAe sabhAmAMthI kADhI mUkayo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 223 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dhUrta cora nagaramAM rahyo che. rAjasabhAmAM kayAreka Avato hoya che. kajiyAnA ghara samAna A dhUrta ekavAra rAjasabhAmAM, parivAra sahita rAjA beTho che.taka maLI jatAM A dhUrta rAjAno caMdanahAra corI lIdho. AcAnaka rAjAnuM dhyAna gaLAmAM gayuM. caMdanahAra na jotAM vicAramAM paDI gayo. sahu vacce AnaMda killola hato. rAjAnuM mukhAraviMda pharI gayuM che. ne bolyA, mAro caMdanahAra koNe lIdho che? jeNe lIdho hoya te tarata ApI de. nahi to AkarI zikSA thaze. rAjAnI vAta sAMbhaLI sau vicAramAM paDI gayA. aMdaroaMdara vAto karI rahyA che. meM lIdho nathI. bIjo kahe meM paNa lIdho nathI. to hAra jAya kayAM? sahunuM dhyAna pelA dhUrta sAme gayuM. sane thayuM, hAra A core ja lIdho haze. rAjAe dhUtArAne paNa kahyuM. mAro hAra lIdho hoya to ApI de. core to tyAM zorabakora karI mUkyo. meM hAra lIdho nathI. to hAra jAya kayAM? sahu ciMtita thaI gayA. A nagaranI bahAra sAcI devInuM maMdira hatuM. je mANasa sAco hoya te ja A maMdiramAM rAta rahI zake. bIjA nahi. tethI rAjAe A Thagane A devInA maMdiramAM rAtavAso rahevAno Adeza Apyo. satyadevI tane camatkAra batAvaze. dhUrta dhUrtakaLAmAM hoMziyAra hato. nirbhaya thaIne rAjAnI vAta svIkArI devInA maMdiramAM rAtri rahyo. dhUrta devIne banAvavAmAM paNa pAcho nahi paDe. aDadhI rAta pUrI thaI gaI. madhyarAtrie devInI AgaLa AvI Ubho che. devIno haju sudhI koI upadrava jaNAyo nathI. tethI AnaMda pAme che. te ja avasare hAthamAM khaDuMga laine sAcI devI tenI AgaLa pragaTa thaIne bolavA lAgI, dhUrta te rAjAno hAra coryo che te cora che rAjAno hAra ApI de. corI karavAnI tane bhayaMkara kuTeva che. rAjAnA pUchavA chatAM tuM nA pADe che. meM hAra lIdho nathI. zAhukAra thaIne mArA maMdire rAtavAso Avyo che. huM tane jIvato nahi choDuM. devInI vAta sAMbhaLI cora kahevA lAgyo- he pApiNI! A nagaranA lokone te ThagyA che. ne mane cora kahevA nIkaLI che. meM hAra lIdho nathI. tuM mane cora kahevAvALI koNa? tuM jUThuM bole che. devInI sAthe vAdaviAda karavA lAgyo. jematema karIne samaya puro karavo hato. rAta paNa pasAra karavI hatI. cora kahe- he duSTA! tuM juThI che. ne mane khoTo pADe che. tAruM nAma sAcI devI che. A nAma tAruM phogaTa che. coranA AvA vacana sAMbhaLI satyadevI gusse thaI. kahevA lAgI. he cora! A nagaranA saghaLA loko mane sAcI devI tarIke oLakhe che. huM satyapaNAthI A maMdiramAM rahuM chuM. dhUrta kahevA lAgyo- jo tuM sAcI devI hoya to mane je saMdeha che tene tuM dUra kare to ja sAcI devI tarIke huM tane mAnuM. A pramANe kahI core kathA cAlu karI. paradezI be jaNA A nagarane viSe AvI rahayA che. ne pitAputra che. pitAnuM nAma mahidhara che. putranuM nAma palipaMtha. nagaramAM AvatAM be strI maLI.je baMne mA dIkarI che. mAtAnuM nAma gaMgA che. dIkarInuM nAma kamaLA che. A cAreya bhegA thatAM ekabIjAne jotAM kAmAtura banyA. kahevAya che ke ajANyA mANasanI sAthe prItI karAvanAra hoya to A nayano che. nayanathI ja prIti thaI jAya che. potAnA manane kAbumAM na rAkhI zakatAM gAMdharva vidhithI mahidhara kamaLAne paraNyo. ane palipaMtha gaMgAne paraNI gayo. pota potAnA manamAM je jene gamyuM te rIte tenI sAthe paraNI gayA. mA gaMgAne dIkaro paraNyA. bApa dIkarI ne paraNyo. to he devI! Apa bolo! A cAreya nA paraspara sagapaNa zuM thAya? sAcApaNAnI chApa dharAvo cho to sagapaNa kaho. dhUrtanI vAta sAMbhaLI devI sagapaNa mATe vicAramAM paDI. vAtamAM, kathAmAM ane vicAramAM zeSa rahelI rAtri pUrI thaI. ne savAra thaI gayuM. sUrya udaya thayo. khoTI kathA kahIne devIne chetaranAra sArI rAta vAtamAM khapAvIne devIne chetarI. samaya thatAM dhUrta rAjAnI samakSa AvIne Ubho. khoTo hovA chatAM paNa dhUrta te nagarane viSe sAcApaNAthI vikhyAta banyo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ benAtaTa nagaramAM ulkApAta macAvato cora A pramANe potAnI mAtAne kahI rahayo che. he mAta! mane pakaDe evo koi narabaMko jagatamAM nathI. mAtA paNa dIkarAnI vAta sAMbhaLI saMtoSa pAmI. A bAju nagaramAM savAre ratnasAra uThayo. havelImAM corI thai gai. jANI du:khI thai gayo. ghara ghara tapAsatAM mUlyavAna ratnano dAbaDo ja corAi gayo. bIju paNa thoDuM gayuM che. rAjAnI pAse ratnasAra AvI kahevA lAgyo. he rAjana! huM lUMTAi gayo. core mAruM ghara ja lUMTI nAMkhyuM. mAruM paheravAnuM dhotiyuM paNa upADI gayo. lokone paNa khabara paDI gai. hAhAkAra macI gayo. paNa koi corane pakaDI zakatuM nathI. A pramANe surasuMdarInI rAsanI cothA khaMDane viSe bIjI DhALa samApta karatAM vIravijaya ma. sA. kahe che ke he vivekI! ullaMTha evA coranI gati kevI che? juo to kharA! caturtha khaMDe bIjI DhALa samApta (doharA) ima nisuNI gRpa punarapi, paDaha vajAve gAma; koTavAla bIDuM chabe, nrupa praNamIne tAma. 1 te nisuNI taskara gayo, catuTe pheravI rUpa; bhAMDa lokane pUchato, coranuM sayala sarUpa. kapaTa vacana kahe cora bahu, nagara kare utpAMta; ko tasa vArI navi zake, pADe bahulAM khAta. 3 koTavAla hAve vAraze, iNipare karI upahAsa; rAte khAtara pADIyuM, koTavAla AvAsa. 4 turaMga ratana kADhI gayo, sayala vibuddha vibhAta; kahe nRpane lUMTayA ame, hai hai ati utpAta. pa iNNi avasara tihAM AvIyo, purohita nRpanI pAsa; AzIrvacana kahI isyAM, beTho dharI ullAsa. 6 nRpa AgaLa bIDuM chabyu, purohite tiNe ", kAma; te nisuNI taskara hasyo, durjana-avaguNa- dhAma. 7 durjananuM mana ehavuM, jehavuM pAkuM bora; bAhira rAtu raMgabhara, atyaMtara kaThina kaThora. 8 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (225) Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha benAtaTa nagarano zreSThI ratasAra cora pakaDavA jatAM pote ja lUMTAI gayo. rAjA vAta sAMbhaLI vicAramAM paDI gayo. vaLI rAjA pharIthI rAjasabhAmAM paDaha vajaDAvI jAherAta kare che. rAjAno Adeza laine rAjasevako nagarImAM paDato vajaDAve che. nagaranA koTavAle paDaha jhIlyo. rAjasabhAmAM AvIne rAjAne praNAma karyA. rAjAnA hAthe bIDuM jhaDapyuM. tyArabAda koTavAla potAnA ghare Avyo. A bAju cora ratasArane tyAMthI corI gayA pachI potAne AvAse rahyo che. ArAma karIne sAMja paDe nagarImAM thai rahelI navAjUnI jovAne mATe potAnuM rUpa badalIne cauTAmAM pahoMcyo che. tyAM rahelA coranA svarupane jANavA mATe pUchavA lAgyo. cauTAmAM rahelA loko kahevA lAgyA ke A cora mahAuiTha che. kapaTI paNa pAko che. A nagarImAM bhAre ulkApAta macAvyo che. koi paNa pakaDI zakatuM nathI. ghaNAM gharamAM khAtara pADayA che. loko sAMja paDene bhayathI DaravA lAge che. koI paNa A corane pAchuM vALI zakatAM nathI. roja roja navA navA ghara pakaDe che. A vAta sAMbhaLI core pUchyuM- Aje corane koNa pakaDavA taiyAra thayo che. loko kaheH- Aje koTavAla pakaDavA mATe taiyAra thayA che. vAta sAMbhaLIne mazkarI karato potAnA ghara bhego thaI gayo. te ja rAtrie cora koTavAlanA ghare pahoMcyo. khAtara pADIne koTavAlanA gharano sAmAna tathA ghoDA-rato vigere laIne ghare AvI gayo. savAra paDI. koTavAlane khabara paDI mArA ghare ja core corI karI. mUlyavAna vastu upADI gayo. aphasosa karato rAjAnI pAse pahoMcyo. kapALane kUTato kahevA lAgyo. he rAjana! cora pakaDAyo nathI. ne huM ja lUMTAI gayo. mArI badhI ja vastu upADI gayo. nagaramAM bhAre utpAta macAvI dIdho che. ' e ja avasare rAjAnI pAse purohita Avyo. rAjAne AzIrvAda ApI potAne Asane beTho. rAjA ane koTavAlanI carcA cAlatI hatI. te carcA purohita sAMbhaLato hato. avasara ucita purohite cora pakaDavAnuM bIDuM jhaDapyuM. A samAcAra paNa core meLavI lIdhA. avaguNano bhaMDAra bharyo che jenI pAse tevo durjana che cora. kahevAya che ke durjananuM mana kevuM hoya? boraDInA pAkA bora jevuM hoya, bahArathI raMga manamohaka lAla caNoThI jevo, jayAre te to atyaMtaramAM kaThina-kaThora hoya che. DhALa - trIjI (rAga- baMgAla) loka kahe purohitane ema, taskara jhAlazo sAhila kema; sAhila sAMbhaLo. Ima suNato gayo purohita teha, devakule ramavAne geha. sA. 1 ibhya-rupa karI taskara tyAMhI, jAgaTu ramavA gayo uchAMhI, sA; hAryo purohita mudrA rana, lIdhI taskare jItI thatatra. sA. 2 INi avasara nRpa bhaTa saMpreDa, kAryavaze purohitane teDa, sA. purohita jAma gayo darabAra, tava taskara citta kIdha vicAra, sA. 3 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekalaDo purohita ghara jAta, nArIne kahe sAMbhaLa vAta sA. mitra mujha tuma je bharatAra, pakaDayA nRpe karI kopa apAra, sA. 4 tuma ghara lUMTaNa kAraNa eha, saMprati rRpa bhaTa Avaze teha; sA. tiNa kAraNa mujhane kahyuM ema, sAra sAra savi kADhajayo tema; sA. 5 mudrA rata nAmAMkita eha, ahinANe mujha ApI teha; sA. sAcuM jeNI nArI nirAsa, sAra vastu savi ApI tAsa. sA. 6 lei cAra gayo nija dhAma, purohita nija ghara AvyA tAma; sA. mAMge pANI kahe tava nArI, nathI kalazIyo pIvA vAri.sA. 7 zyo thayo daMDa tumAro svAma, meM ghara ApyuM tumace nAma; sA. sAMbhaLI purohita kahe zuM kIdha, hA! hA! core lUMTayA prasiddha. sA. 8 kahe nRpane huM Avyo Ama, tava taskare mujha lUMTayuM dhAma; sA. dhanasAra zeThane nApita eka, be jaNa maLI chabe bIDuM cheka. sA. 9 ibhya-rupa karI vAta suNeha, cora gayo nApitane geha; sA. zira bhUMDaNa beTho tasa dhAma, nApite karyuM tehanuM kAma. sA. 10 vaLatuM mAMge parakyo dAma, bolyo taskara tAma harAma; sA. mokala tujha suta mAhare sAtha, paraThayo ApuM tAharo atyaM; sA. 11 nApita-suta grahI tAma kirATa, dhanasAra zeThane gayo hATa; sA. vastra amulaka kADho zeTha, lakSa mUla dekhADyAM jeTha, sA. 12 vastra grahayAM tava mAMge dAma, bolyo taskara tAma harAma; sA. beTho che mujha naMdana eha, lAvuM vitta jai huM geha, sA. 13 nApita-putra besArI tyAMhI, cora gayo nija geha ucchAMhI sA, rAta paDI paNa nAvyo koi, putra gaveSe nApita soi. sA. 14 roto dekhI naMdana tyAMhI, nApita dekhI jhAle bAMhI sA., dhanasAra zeTha kahe re maMda, lei jAya che kehano naMda. sA. 15 nija nija vAta karI tiNe jAma, jANyuM tava taskaranuM kAma; sA. nRpa AgaLa jai bhAkhe soya, mahArAya! lUMTANA doya. sA. 16 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (22) Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surasuMdarIno rAsa akhaMDa, vyApyo taskara nayara pracaMDa sA., vIra kahe bhavI rAga baMgAla, cothe khaMDe trIjI DhALa. sA.17 bhAvArtha : rAjasabhAmAM corane pakaDvA purohite bIDuM grahaNa karyuM. A bAtamI core meLavI lIdhI. purohite bIDuM chabI ghare AvatAM loko pUchavA lAgyA. he mahArAja! corane kai rIte pakaDazo? he sAhiba! sAvadhAna rahejo atyAra sudhI A core ghaNAM khAtara pADyAM. zreSThI, koTavAla paNa A corane pakaDI zakayA nathI. A vAta sAMbhaLatAM purohita potAne AvAse pahoMcyo. potAnA devakulamAM mitro sAthe pAnA 2mavA lAgyo. rAtri jAmI che. saiAne pAnAM ramavAmAM majhA hatI. te avasare cora potAnA ghare thI nIkaLIne purohitanA ghare Avyo. dhanADhaya vaNikanuM rupa laine Avela A cora A badhAnI sAthe pAnAM jugAra ramavA besI gayo. koie oLakhyo nahi ke A cora che. 2matAM badhAnI bhego bhaLI gayo. purohita ane zeThanA svAMgamAM cora baMne 2mI 2hayA che. kapaTathI cora ramato hato. jAgAra ramatAM purohitanA pAsA badhA ja UMdhA paDavA lAgyA. vaLI hArajItanI zarata hatI ke hArelo AMgaLI upara paherelI mudrA ApI devI. purohita hAryo. potAnA nAmathI AMkata mudrA A corane ApavI paDI. cora jItI gayo che. tethI mudrA to ApavI ja paDe. te ja avasare prasaMgopAta kaMi kAraNa AvatAM rAjAe purohitanA AvAse subhaTane mokalyo. subhaTa rAjAno saMdezo laine Ave che. e AMgaLa rAjA bolAve che. rAjAne tyAMnuM teDuM eTale hA ke nA kahevAya nahi. ghare patnIne kahevA paNa jato natha. 2mavAnA sthAne thI sIdho ja purohita rAjadarabAre pahoMcyo. core A taka jhaDapI lIdhI. purohitanA ghare ekalo pahoMcI gayo. purohitanA patnIne maLyo. vAta kahI- he AryA! tamAro pati mAro khAsa mitra che. ame sau devakulikAmAM pAnAM ramatAM hatA. koi kAraNasara mArA mitranI upara rAjA kope caDayo. tarata ja mANasone mokalyA. purohitane bolAvI lAvo. rAjanuM notaruM. sAvadha rahevuM paDene! subhaTo lai cAlyA. jatAM evA mitra-purohite mane ekAMtamAM bolAvIne kahyuM che ke tuM mArA ghare jA! rAjayanA koi kAraNathI mane bolAvyo che. zA mATe mane bolAvyo te mane khabara nathI. mATe huM tyAM darabAre jAvu chuM. ghare jaine mArI patnIne kaheje. rAjayanA koika gunA bAbatamAM huM pakaDAyo che.tethI rAjA kayAre ruThe te khabara nathI. mATe gharamAMthI je koi mA2I sArabhUta sArI sArI vastu ane mANeka, motI, rato vagere kaDhAvI laine tuM tenuM rakSaNa karaje. ane e mATe mArI A nAmavALI mudrA rata batAvaje. AMgaLIyethI vIMTI kADhIne purohita patnIne batAvI. subhaTo pakaDI gayA te jANI bhayabhIta ane udAsa banI gayelI patnI pAse A badamAza core mUlyavAna vastunI mAMgaNI karI. aNadhAryA pakaDI gayelA patinI ciMtAmAM purohita patnI tarata to muMjhAi gai. core paNa potAnA mitranI mudrA batAvIne kahyuM mArI patnI tane nahi oLakhe. tethI mArA A nAmanI mudrA batAvaje. purohita patnIne A rIte pAko vizvAsa besADayo. bicArI nArI e to gharamAM jaine sArI sArI vastu jaldI kADhIne corane ApavA lAgI. core paNa poTaluM bAMdhavA mAMDayuM. ne poTaluM laine 2vAnA thai gayo. thoDIvAra pachI rAjadarabArethI rAjAnuM kAma patAvI potAnA ghare purohita AvyA. potAnI patnI pAse tarata pIvAnuM pANI mAMgyuM. patnI kahe- svAmI! sAMbhaLo! pANI pIvA mATe meM gharamAM loTo rAkhyo nathI. he nAtha! rAjadarabAre gayA hatA. kayA gunAne kAraNe rAjAe tamane bolAvyA? zuM zikSA karI? evo kayo guno karyo? rAtrie paNa tamAre rAjadarabAre javuM paDyuM. A vAta sAMbhaLI purohita kahevA lAgyo- he devI! meM to koi guno karyo nathI. mane koi zikSA thai nathI. rAjAne mAruM kAma hatuM. bolAvyo. to tyAM devakulikAmAMthI sIdho rAjadarabAre jai Avyo. patnI bolI- he mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (228) Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAtha! meM to tamArA nAmathI ghara khAlI karIne tamArA mitrane ApI dIdhuM. purohita bolyo- A te zuM karyuM? nAmAMkita A core mAruM ghara lUMTI lIdhuM. gharanI badhI ja cIja sIphatathI lai gayo. prabhAte UThIne rAjAne tyAM purohita pahoMcI gayo. pote lUMTAI gayAnI vAta saMbhaLAvI. rAjAnA haiye duHkha thayuM. paNa temAM rAjA zuM kare! pakaDavA mATe rAjA kaDakamAM kaDaka hovA chatAM ulleTha cora koinAyethI pakaDAto nathI. paNa je bIMDa pakaDe che tenA ja ghare te ja rAtrine viSe cora moTI corI karI jAya che. zreSThI-koTavAla-purohita traNeya jaNA niSphaLa gayA. cora ne pakaDI na zakayA. A avasare rAjAnI AgaLa dhanasAra nAmanA nagaranA zeTha beThA hatAM. ane sAthe hajAma paNa rahelo hato. to A dhanasAra zeTha ane hajAma ema baMne jaNAe bIDuM jhaDapyuM. rAjAne namaskAra karIne potAnA sthAne cAlyAM. cora paNa A bAtamI meLavavA mATe savAre tyAM ja sabhAe Avyo. mane pakaDavA mATe roja ne roja navA upAyo rAjA zodhe che. paNa atyAra sudhI eka paNa upAyamAM phAvyo nathI. potAnI mUcha upara hAtha mUkIne gaurava anubhave che. rAjasabhAmAM zeThanA svAMgamAM gayo che. cora have nApita ane zeThane tyAM javAnI taiyArI karI rahyo che. gharethI nIkaLI sIdho nApitane tyAM pahoMcI gayo. zeThanA veSamAM gayo che. hajAmata karavA mATe beTho. mAthuM mUMDAvavAnuM che. taiyAra thai ne beTho. nApite paNa potAnA sAdhanothI zeThanuM mAthuM tathA deDhI AdinI hajAmata karI ApI. kAma patI gayA pachI nApite paisA mAMgyA. harAmakhora cora tarata kahevA lAgyo. re! te mArI sAthe paisAnI vAta kayAM karI che? ne have tuM paisA mAMge che mArI pAse hamaNAM to paisA nathI. tAre hamaNAM jo paisA hajAmata karyAnA joItA hoya to tArA putrane mArI sAthe mArA ghare tuM mokale. mArI dukAnethI paisA ApI daIza. nApite paisA mATe potAnA dIkarAne dhUrta mANasanI sAthe mokalyo. cora A nAnA chokarAne laIne dhanasAra zeThanI dukAne pahoMcyo. AMgaLiye lIdhelA nApitaputrane A luccA core dukAne besADayo. have dhanasArane kevo banAve che? zeThanA veSamAM paradezI jevo lAgato cora grAhaka banI gayo che. tamArI dukAnamAM sArAmAM sAruM je atizaya mUlyavAna hoya te batAvo. mAre kapaDuM levuM che. zeTha paNa grAhaka joIne potAnI dukAnamAM mUlyavAna je kapaDAM hatAM te batAvavA lAgyA. jeTalA kapaDAM batAve te badhAM cora pote rAkhI laIne poTaluM bAMdhavA lAgyo. zeThane to ema ja ke grAhaka mane sAro maLyo. mAla mAro vecAze. mane napho paNa sAro maLaze. tyArabAda dhanasAre badhAM vastrono hisAba karIne paisA mAMgyA. zeThanA vepamAM rahelo cora kahevA lAgyo ke- he zeThajI! tamArA paisA ApavA joie. paNa hAla mArI pAse nathI. paisA laine paNa nIkaLyo nathI. tamArI moTI dukAna joIne mane vastro levAnuM mana thayuM. tethI kapaDuM lIdhuM che. paNa sAMbhaLo. huM ghare jaIne paisA laIne AvuM chuM. tyAM sudhI mArA putrane tamArI dukAne besADo. paisA laine AvyA bAda tamane paisA ApI daiza. tyArapachI mArA putrane laI jaIza. A pramANe zeThane kahIne nApitaputrane dhanasArane soMpI cora vastronI poTalI laine palAyana thaI gayo. ghera jatAM coranA haiyAmAM harakha mAto nathI. mAla maLyAno AnaMda to kharo. te chatAM dhanasAra zeTha ane nApita lUMTAyAno AnaMda vadhAre hato. vaLI pote tadana sahelAithI banAvIne mAla laine ghare AvI jAya che. teno paNa AnaMda hato. corane khabara nathI ke pApa karatAM karatAM, pApano ghaDo bharAI jAya tyAre e pApano ghaDo phUTayA vinA raheto nathI. dhanasAra zeTha grAhakanI rAha joI rahyo che. bapora thaI na Avyo. sAMja paDavA AvI, paNa kiMmatI vastro laIne gayelo zeThano grAhaka dhUrta cora na Avyo. rAha jovAtI paLo ghaNI ja moTI hoya che. zeTha to vATa jue che. paisA laine hamaNAM Ave. divasa pUro thavA Avyo. nApite potAnA ghare dIkarAnI rAha joi. paisA laine dIkaro paNa na Avyo. sAMja paDI gai. nApitane potAnA dIkarAnI ciMtA thavA lAgI. potAnA dIkarAne zodhavA nIkaLyo. zerIo galIomAMthI nIkaLI (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauTAmAM Avyo. A bAju zeThanI dukAne beThelo nApitaputra bhUkhyo ane tarasyo, bicAro have to te raDavA lAgyo che. nApita pharatAM pharatAM dhanasAra zreSThInI dukAne Avyo che. tyAM ja potAnA dIkarAne raDato joyo. dIkarAe bApane joyo. dIkarA pAse AvIne teno hAtha pakaDIne ubho karI dIdho. dIkarAne laIne nApita cAlyo. zeThe nApitane jato joI bUma pADI. re bhAI! tuM kono chokaro laI jAya che? nApita bolyo- zeThajI! A dIkaro mAro che. huM tene zodhavA nIkaLyo hato. tamArI dukAne raDato hato. tethI huM tene laI jAvuM chuM. zeTha kahe- Ubho rahe bhAI, eka grAhaka Avyo, mAro mAla ghaNo laI gayo. A dIkarAne besADIne gayo, te gayo pAcho Avyo vI. nApite potAnI paNa vAta karI. hajAmatanA paisA levA mATe meM mArA dIkarAne tenI sAthe mokalyo hato. ekabIjAne tyAM banelI hakIkatane kahetAM jANI lIdhuM ke nakakI nagaramAM corI karatAM coranuM ja kAma che. ApaNe baMne ThagAyA. tAre to hajAmatanA paisA gayA, jayAre mAre tyAMthI to mUlyavAna vastro laI gayo che. bIje divase savAre dhanasAra zeTha ane nApita rAjA pAse pahoMcI gayA. rAjAne kahevA lAgyA. bIDuM jhaDapyuM, paNa he mahArAjA! coranA hAthe ame jhaDapAI gayA. ame ja lUMTAyA. A sAMbhaLIne rAjA vadhAre ciMtita thayo. surasuMdarInA rAsamAM akhaMDa rasa vahI rahayo che. te nagaramAM corano pracaMDa bhaya vyApyo che. e pramANe cothA khaMDanI trIjI DhALa kavirAje baMgAla rAgamAM samApta karI che. caturtha khaMDe trIjI DhALa samApta (doharA) vAta suNI nRpa duHkha dhare, coranuM agama caritra; punarapi paDaha vajAviyo, nagaramAMhI supavitra. 1 sodAgara paradezIoAvyo che eka tyAMhI; pura bAhira ne utaryo, tiNe chakhyo paDaha ucchAMhI. 2 kAma patAkA nAma eka, gaNikA paDaha chabaMta; sodAgara gaNikA bihuM, nija nija ghara AvaMta. 3 ibhya-ru5 taskara karI, gayo gaNikA dhAma; vezyA Adara bahu dIe, ApyuM besaNa ThAma. 4 bhAvArtha benAtaTa nagaranA rAjA guNapAla ghaNA ja ciMtAtura banI gayA che. dhanasAra zeTha ane nApita paNa lUMTAyA. A sAMbhaLI rAjA vadhAre duHkhI thayo. A cora ne kaLI nazakAya, gati kA na jANI zakAya tevA gahana caritrathI rAjA vadhu duHkhI thavA lAgyA. corane mATe je loko sAhasa kare che, tenuM ghara-dukAna lUMTAya che. potAnI prajAnuM duHkha joI zakatA (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. vaLI rAjasabhAmAM corane pakaDavA mATe paDaha vagaDAve che. bIDuM koNa pakar3e? have to corathI saiA DaravA lAgyA che. A avasare koi eka paradezI sodAgara nagaramAM Avyo che. coranI vAta sAMbhaLIne sabhAmAM Avyo che. ajanabI vAto coranI sAMbhaLIne AgaMtuka A paradezIe corane pakaDavA sAhasa karyu. bIDu pote chaLyu. nagaranI bahAra parivAra rasAlA sAthe utaryo hato. bIDuM laine potAnA sthAne gayo. vaLI sabhAmAM te vakhate naga2nI kAmapatAkA nAme gaNikA, te paNa tyAM hAjara hatI. teNe paNa bIDuM chachyuM. gaNikA bIDuM laine potAnA AvAse AvI. mahAcAlAka core bAtamI meLavI lIdhI ke paradezI sodAgara ane vezyA, e pramANe be jaNA mane pakaDavA taiyAra thayA che. cora zeThano veza laine kAmapatAkA gaNikAne tyAM pahoMcyo. vezyA grAhaka sAro Avyo che jANI, Adara satkAra karyo. besavA mATe Asana ApyuM. dAsIo paNa tenI sevAmAM hAjara che. DhALa-cothI ( karapI bhUMDo saMsAramAM re.-e dezI.) vezyAe Adara bahu dIyo re, zubha ApyuM Asana ThAma, caturA caMpaka cAlatI re, zubha aMga anaMganuM dhAma. vezyA. 1 kanaka-kalaza-sama thaNa juala che re, pAya nUpura-jhaMkAra, maiAtika vALI nAke zobhatI re, kaMThe navasara hAra. vezyA. 2 nayana-kaTAkSe nara vedhatI re, bole hasata vadanna, vinaya viveka caturAnanA re, bole iSTa vacaza.. ve. 3 cora kahe suNa kAminI re, sodAgara parivAra, sahita nayara bAhira AvIyo re, kaheto ANuM tujha dvAra. ve. 4 sA kahe sukhathI mujha ghara lAvIe re, sodAgara jai zeTha; vitta kamANI mujha bohalI re, kAma kahyuM bhaluM keDa. ve. pa tatakhiNa cora uThI karI re, gayo sodAgara pAsa; te paNa de bahu mAnatA re, jANI sodAgara khAsa. ve. 6 cora kahe suNo zeThajI re, tamo videzI loka; ame sodAgara puravAsiyA re, cAlo tame ama 'oka. ve. 7 ima kahI azvAdika saha lAviyo re, vezyAne ghara pAsa; AsaNa besaNa vidhi sAcave re, pAmyA hRdaya ullAsa. ve. 8 cora-sodAgara rupa karI gayo re, kAma patAkA pAsa, vezyA paNa cittamAM harakhita hui re, jANI sodAgara khAsa. ve. 9 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 231 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - hAvabhAva vikAra jaNAvatI re, bole sodAgara tAma; havaNAM jAvuM che nRpa maMdire re, nRpa maLavAne kAma. ve. 10 paNa tanubhUSaNa nahi bAraNe re, yogya nRpAdika ThAma; tiNe kAraNa tuma bhUSaNa ApIe re, kIjee ama kAma ve. 11 vezyArpita bhUSaNa paherI karI re, Avyo sodAgara pAsa; kahe nRpa dvAra jaIzuM amo re, dyo turagAdika khAsa. ve. 12 bhUpane azva dekhADazuM re, dyo tiNe azva ratA, azva ratanna pAMca ApI karI re, te kahe karajo yatanna.ve. 13 turagAruDha gayo nija maMdire re, cora kapaTano geha; vATa jovaMtA paDI zarvarI re, ciMte ubhaya citta teha. ve. 14 vezyA mUla sodAgara dekhIne re, mAgyAM bhUSaNa jAma; kahe mujha turaga pAMca graha yo re, bhUSaNa dIThAM tA.ve. 15 te nara kaMta tamAro jANI re ) kahe kehano kaMta; lUMTayA lUMTayA cora hasyAmasa, 5 kaheta. ve. 16 surasuMdarIno rAsa suhAmaNo re, co ke khaMDa rasAla, vIra kahe bhavI sAMbhaLo re, tehanI cothI DhAla. ve. 17 1-ghara, 2-rAtri bhAvArtha - * cora zAhukAra zeTha banIne vezyAne tyAM gayo. vezyA paNa samajI che ke grAhaka sAro che. mAla sAro maLaze. mAnI Adara satkAra -bahumAnamAM uNapa rAkhatI nathI. suMdara Asana besavA mATe ApyuM. catura vezyA zeThanI sAthe vAta karatAM paNa potAnAM aMgone maroDa ApatI, nayano nacAvatI hatI. kAmadevanA dhAma sarakhI zobhatI hatI. kanakanA kaLaza sarakhA vezyAnA stanayugala zobhatA hatA. pAye jhAMjharano jhamakAra hato. nAsikAe motInI vALI, kaMThe navasero hAra hato. nayana kaTAkSa karIne puruSanA haiyAne vIMdhI nAMkhatI hatI. navajavAna jobanavaMtI vezyA hasatI hasatI AMgatuka zeThanI sAthe vArtA vinoda karI rahI che. vinaya vivekathI yukata caturAithI vezyA zeThane mIThAM vacanothI AvakAre che. paradezIne kSema ne kuzaLatAnA samAcAra pUchayA. tyArabAda cora kahe-he kAminI! huM eka paradezI sodAgara chuM. parivAra sAthe Avyo chuM. tame kaho to mArA parivAra ane sAthe rasAlo che tene laIne huM tArA dvAre AvuM. vezyA kahehe zeThajI! tame tathA tamAro parivAra mAre ghera padhAro. zA mATe nagaranI bahAra utaryA cho? jAo tame saune laine Avo. corane to joItuM hatuM. navA zeThanA svAMgamAM cora sodAgara pAse pahoMcI gayo. paradezI sodAgare AvelA zeThane (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvakAryA. cora zeTha kaheH- he paradezI sodAgara! tame sau A nagaranA ajANyA cho. huM A nagarano sodAgara vepArI chuM. ahiMyA rahevuM ThIka nathI. mAre ghera saiA cAlo. A pramANe kahyu. potAnA rasAlAne lai ne paradezI sodAgara nagaramAM Avyo. zeThe vezyAnI bAjunA gharamAM utAro Apyo. zeThanA rupe core paradezI sodAgaranI AgatAsvAgatA karavAmAM kaMi kamI na rAkhI. pUrepUrI sagavaDa sAcave che.AvI ghaNI sarabharA karatAM paradezI sodAgara ane parivAra ghaNo AnaMda pAmyo. have cora potAnA AvAse jaine zeThano veza choDIne sodAgarano veza laine kAmapatAkA vezyAne tyAM Ave che. navA grAhakane joine vezyA ghaNI AnaMda pAmI.vezyA kAmanA vikArane karatI, hAvabhAva dekhADatI, sodAgarane satAvI rahI che. sodAgara kahe- he kAminI! he manamohinI! huM tAre tyAM ja rahevAno chuM. paradezI chuM. A nagarImAM vepAramATe Avyo chuM. paNa atyAre mAre rAjAne maLavA khAsa rAjadarabAre javuM paDe tema che. te mATe tAre dhIraja dharavI paDaze. huM hamaNAM ja rAjamaMdire jaine Avu chuM. paNa vAta sAMbhaLa! mArI pAse rAjadarabArane yogya vastro nathI. rAjA pAse mArI pratibhA paDe tevA prakAranA AbhUSaNo nathI. kahIne mArI zobhA rAjA AgaLa vadhe. AbhUSaNa alaMkAra vinA rAjA AgaLa mArI zI zobhA? te mATe tamArA AbhUSaNo Apo to amAruM kAma thAya. sodAgara pAchaLa lubdha banelI vezyAe AbhUSaNa alaMkAra sodAgarane ApyA. AbhUSaNo paherIne vezyAne kahe hamaNAM AvuM chuM. tuM rAha joje. A pramANe kahI vezyA dvAra sudhI mUkavA gai. cora paradezI sodAgara pAse pahoMcyo. paradezI sodAgarane kahevA lAgyo. he paradezI! amAre hamaNAM rAjadvAre javuM che. tame vecavA mATe ghoDA vagere je lAvyA cho. jo temAM tejavaMta ratna sarakhA hoya to batAvo. e badhAmAMthI mane pAMca ranaghoDA mane Apo. paradezI sodAgare potAnA ghoDA je lai Avyo hato. temAMthI ghoDA maMgAvIne ApyA. pAMca ghoDAne ApatAM sodAgara kaheH- he zeThajI! ghoDA rAjAne batAvajo. ane mUlyavAna uttamajAtinA ghoDAnI vAta rAjAne samajAvajo. na vezyAnA AbhUSaNo, sodAgaranA ghoDA pAMca laine core potAnA ghara bhaNI doTa mUkI. kapaTI coranI kaLAne koi pIchAnI na zakayuM. navA sodAgara ane zeThanI AvavAnI rAha jotAM rAta paDI. sodAgara ane vezyA baMne potapotAnA sthAne rahyA ciMtA kare che. navo sodAgara to AvavAno hato ja nahi. rAha jotI thAkelI kAmapatAkA potAnA ghara pAse AvelA navA sodAgara pAse pahoMcI. mULa sodAgara ne joine kahevA lAgI :- he sodAgara! mArA alaMkAro lai gayA to ApavA paNa na avAyuM? huM mArA AbhUSaNo levA AvI chuM. te sAMbhaLI paradezI sodAgara kahe- tArA bhUSaNo meM kyAM lIdhA che? bhUSaNo paherelo eka sodAgara mAre tyAM Avyo ane utama jAtinA pAMca ghoDA mAgyA. rAjAnI pAse javuM che. to ghoDA batAvavA Apo. tejasvI pAMca ghoDA ApyA. zuM e mANasa tamAro svAmI nathI! vezyA kahe :- svAmI kono! mArA svAmI koi che nahi. he sodAgara! tame ane huM e corathI ThagAyA. lUMTAyA. corane pakaDavA jatAM ApaNe ja lUMTAi gayA. mahAsatI surasuMdarIno rAsa sohAmaNo che. A rasavALI cothA khaMDanI cothI DhALa. he bhavyajIvo! tame saiA sAMbhaLo! A rIte pU. vIra vijaya ma.sA. kahe che. caturtha khaMDe cothI DhALa samApta mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (233) Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharA) gaNikA zeTha jaNAM bihu, gayA nara sara pAsa; kahe svAmI mIThe vayaNa, lUMTayA ubhaya nivAsa. 1 dhuttA hoye salakhaNA, asatI hoya salajaja; khAruM pANI sIyaluM bahu kUla phaliya akajaja. 2 paDaha vajAve narapati, bIDuM chelluM tiNivAra; vimalakIrati digaMbare, sAMbhaLyo core vicAra. 3 bhAvArtha : mahA ustAda evA corane pakaDavAmAM, haMphAvavAmAM, sau niSphaLa jAya che. sodAgara ane gaNikA potAnI mUlyavAna vastu potAnA hAthe ja cora ne ApI. ApameLe lUMTAyA. baMne jaNA rAjAnI pAse pahoMcyA. rAjAne kahe che- he mahArAjA! A core sodAgara banI, mIThAM vacanothI amane jItI lIdhAM ne amArA baMnenA ghara lUMTI bhAgI gayo. corane pakaDavA jatAM ame ja ThagAi gayA. jagatamAM dhUta mANaso salakSaNa hoya che. asatI strI vezyA Adi lajajAyukata hoya che. khAruMpANI zItaLa hoya che. kalyANakArI kAryo vipnothI bharelA hoya che. akajaja-akArya-na karavA jevA kAryo jaldIthI phaLIbhUta thAya che. tyArabAda rAjasabhAmAM rAja paDaha vajaDAve che. paDaha sAMbhaLI coranI gati samajI gayelo vimalakIrti nAmanA digaMbara zrAvake paDaha jhIlyo. DhALa pAMcamI (kuMvara gabhAro najare dekhatAMjI.- e dezI.) akala agama gati coranI jI, nayara kare utapAta re; vimala karati pAse gayojI, zrAvaka-rupa vikhyAta re. akala. 1 dhammabuddhi hou Ima kahIjI, AvI lAgyo pAya re; vimalakIrati digaMbarujI, pUche karI supasAya re, akala. 2 kihAM thakI tamo AvIyAjI, zya kAraNa ama pAsa re; te kahe sAhiba sAMbhaLojI, mAharI eka aradAsa re, akala. 3 sAhiba huM peTArathIjI, bhamiyo deza-videza re; bahujana sevyA paNa navi dhana lasjI, karmagati suvizeSa re. a. 4 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaMda kAhikuM zIza amUlakha nAmata, kAhiku svAmI majura kahAvata; kaheluM yuddhameM zUra karaMta so, paMDita kAhevuM loka rIjhAvata; kAlekuM dIna vacana vadaMta so, kAhikuM sAgarameM caDhI dhAvata; mAna vahe chaha kUpa akhUTape, jo nahi pApI peTa nacAvata. (1) pUrvanI DhALa cAlu tava saMsAra saghalo tajIjI, pAmI bhava udde ga re; zrAvakanuM kula mAharuMjI, Avyo tuma saMyoga re. akala. 5 jIve vAra anaMtI pAmIyAjI, sAMsArikanA bhogI re; pUraNa puNayathI pAmIyejI, tuma dIkSAno yoga re, a. 6 zrI pura pATaNamAM vasjI, gho dIkSA mujha sAra re, zikhavA Atama sAdhanAjI, utAro bhava pAra re. a. 7 guru kahe zrAvaka sAMbhaLojI, Aja na dIkSA yoga re; koika kArya-vase mujha ekaluMjI, karavuM che dhyAna suyoga re. a. 8 nAma rAzala laghu chAtrane re, dIdho bhaLAvI teha re; maMtra dhyAna karavA bhaNIjI, beThA guru eka geha re. a. 9 eke dhyAna doya jJAna chejI, traNaye tAna banAya re; paMtha ghaTe jaNa cArathIjI, bahu jana kRSaNa karAya re. a. 10 rAsala Ade sahu nidrA lahajI, nATho taskara tAma re; pratyuSa uThI guru kahe rAsalAjI, lAva upadha mujha ThAma re. a. 11 guruvacane maTha khoLiyojI, nahi upadhanI vAta re; rAsala kahe gurune jaijI, taskare dIdho ghAta re. a. 12 jogapaTTo kavalikA nahi,putthaya uvahi nahi dIsaMta re; mUsyA bhAI bhUsyA iNe pUrejI,INipare guru bolatare. a. 13 pIMchI kamaMDala lAvo mAharIjI, jai suNAva koTavAla re, ziSya kahe savi leI gayo re, Ima suNI gurune paDI phAla re. a. 14 liMga mUrakha mujha lei gayojI, vagovyA INe veza re; hA! hA! kaSTa kahI mUccha lIjI, ziSya dIe upadeza je. e. 15 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (236) kheda ma karo guru rAjiyAjI, kheda kare chyuM thAya re; bole RSi tava gadagadasarejI, sAMbhaLa rAsala bhAya re. e. 16 vIza dInAra bheSaja kAraNejI, rAkhyA hatA maThamAMhI re; te paNa lIdhA pApiejI, mAharuM na mUkayuM kAi 2. 17 rAyane gai tarata vadhAmaNIjI, paDaha vajAve nariMda re, ArAmika bhImAgye AvInejI, paDaha grahayo paDachaMda re.a. 18 mAta-vayaNa nisuNI karIjI, taskara citta harakhaMta re; rUpa karI vRddha-yoginuM jI, mALI-ghara AvaMta re. a. 19 pratimA pustaka jayotiSIjI, vaidha kavita sutAra re; juno yogI dekhInejI, rIjhe loka apAra re. a. 20 yogI dekhI bhImo kahejI, dhana tapasI yogIndra re; mAsa mAsa karuM pAraNuMjI, kahe yogI viNa jalabiMda re. a. 21 bhImo ekAMte RSine kahejI, pAraNuM mAhare geha re; yogI kahe vatsa sAMbhaLojI, nahi bhalo tujha geha re. a. 22 bhImo kahe zve kAraNajI, yogI kahe tiNivAra re; tAharI mAtA DAkiNIjI, rAkSasa sama avadhAra re. a. 23 kAma- vivaza nara nAkhInejI, bhakSaNa naranuM karaMta re; jo navi mAne to jo pArakhuMjI, dekhADuM virataMta re. a. 24 karaje zayana tasa DholiejI, yasTi sahita niradhAra re; bhIma suNI gayo ghara bhaNIjI, AvI mAtA tiNivAra re. a. 25 sA kahe mujha ghara karo pAraNuMjI, nahi tujha ghara guNavAna re; kahe RSi tiNe kAraNejI, tujha suta kare surApAna re. a. 26 jo na mAne to jo pArakhuMjI, karaje suta mukha ghrANa re; Aja nizAe tuM ekalIjI, ima suNI ghara kIdhuM parayANa re. a. 27 bhIma-vadhU paNa AvI tima kahejI, kahe RSi tujha ghara mujhare; pAraNuM karavuM navi ghaTejI, sAMbhaLa tujha ghara gujajha re. a. 28 tuja pati nija mAtA sAthe sadAjI, kaMtA-pare bhogave bhoga re, jo na mAne to nizi pArakhuMjI, jo je melavI joga re. a. 29 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tihuM jaNa suNI krodhArUNa thayAMjI, sUtAM rayaNI majhAra re; bhIma-taNuM mukha suMdhavAjI, mAya AvI tiNivAra re. a. 30 nIcI paDI mukha suMghavAjI, bhIta bhakSaNa dIdho daMDa re; bhIma-vadhU paNa sAsu uparejI, detI daMDa pracaMDa re. a. 31 mArAmarI karatAM sahujI, nIsaryAgharathI bAra re; yogI tadA anu pesInejI, lUMTI gayo gharabAra re. a. 32 surasuMdarInA rAsanojI,cotho khaMDa 2sAla re; vIra kahe jana kaiAtukIjI, suNajo paMcamI DhALa re. a. 33 1-AjIvikArthe bhAvArtha : core samAcAra meLavI lIdhA. nagaramAM vasatA digaMbara zrAvaka vimalakIrtie mane pakaDavA bIDuM lIdhuM che. garvathI potAnI mUchane AmaLato svagata bole che. vANiyo mane kevo pakaDe che.! kharekhara! coranI mati vicitra che. je gatine koi kaLI zakatuM nathI. agamagativALo che.nagaramAM moTo utpAta macI gayo che. je bIDuM pakaDe che tenuM ghara mAla-milakata Adi badhuM lUMTAi jAya che. vimalakIrtie sAhasa karyu che. corane pakaDavA kevo upAya kare che? vicAre che A bAju cora prakhyAta evA zrAvakanuM rupa dharIne potAnA gharethI nIkaLI vimalakIrti pAse Ave che. zrAvakapaNAnA vezamAM nagaramAM jayAM digaMbara vimalakIrtino maTha che tyAM Avyo. vimalakIrtine praNAma karIne beTho. vimalakIrti e paNa sAme praNAma karavA hAtha joDayA. potAnA ghare sAdharmika zrAvaka Avyo che. tethI tenuM aicitya sAcave che. vivekI vinayathI AgaMtuka zrAvakane nAma pUche che. cora potAnuM nAma zrAvaka dharmabuddhi kahe che. vimalakIrti pUchavA lAgyo- he zreSThI! Apa kayAMthI padhAryA? kayA kA2Ne ApanuM Agamana mAre tyAM? mArA lAyaka kAmakAja hoya to jaNAvo. dharmabuddhi zrAvaka kahe cheH- zeThajI! mArI eka vAta sAMbhaLo. huM paradezI chu. bahu dUrathI A tarapha Avyo chuM. A peTano arthI huM AjIvikAne mATe deza paradeza rakhaDuM chuM. ghaNAM mANaso nI sevA karI. paNa mArA peTa puratuM anna maLatuM nathI. dhanane mATe ghaNI mahenata karavA chatAM mane maLatuM nathI. mArA pUrvanA azubha karmanA kAraNe meM kaMi ja meLavyuM nathI. ghaNI mahenata karavA chatAM huM kaMi pAmato nathI. chaMda : he svAmI A pApI peTa mATe meM zuM zuM na karyuM? arthAt badhuM ja karI chUTayo. amUlya mAruM zira meM keTalAya AgaLa namAvyuM. keTalAkane svAmI banAvI huM sevaka banyo. koikavAra zUravIra yoddho banI laDayo. paMDita banI kaMika ne meM rIjhavyA. keTalIkavAra dIna-garIba banIne dIna vacano bolyo. keTalIkavAra sAgara kinAre doDayo. peTa khAta2 koikavAra kUvAkAMThe pANIthI peTa bharyuM. A peTe mane kayAM kayAM nacavyo nathI? eja mArA mATe AzcaryanI vAta che. he zeThajI! te kAraNe pharI mane A saMsAra asAra lAgyo. A bhavathI mane vairAgya pragaTyo che. zrAvaka mAruM kula che. have A saMsAramAM mAre rahevuM nathI.huM to tamArI pAse Avyo chuM. mArA puNya yoge tamAro yoga mane maLI gayo. A saMsAranI bhoga sAmagrI A jIvane anaMtAvAra maLI che. to paNa tRpta thayo nathI. tethI have A saMsAra choDIne ApanI mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (237) Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAse dIkSA levA Avyo chuM. huM pATaNa nagarIno vatanI chuM. saMsAramAM mAruM koI saguM nathI. Apa kRpA karIne mane dIkSA Apo. ane bhayaMkara saMsAramAMthI mane bacAvI lyo. saMsAra samudrathI mane pAra utAro. vimalakIrti digaMbara kahe che zrAvaka! tame bhava udyogathI dIkSA levA taiyAra thayA cho. te sArI vAta che. paNa Aje dIkSAno yoga nathI. Ajano divasa dIkSA mATe sAro nathI. AvatIkAle vicArIzuM. vaLI sAMbhaLo-Aje mAre kAraNavasAt ekAntamAM ekalAe dhyAna dharavAnuM che. mATe huM dhyAna dharavA jAuM chuM. kaTiramAM rAzala nAme mAro ziSya che. te tamArI saMbhALa leze. Aje rokAI jAva. AvatI kAle dIkSAnI vAta. A pramANe kahI vimalakIrtie rAzalane bolAvyo. navA zrAvaka dharmabuddhinI saMbhALa mATe bhalAmaNa karI. ane pote dhyAna karavAne anya kuTiramAM cAlyA gayA. zAstramAM kahyuM che ke dhyAna dharavuM hoya to ekalAe. dhyAnamAM bIjAne sAthe na levo joie. dhyAna dharavAmAM ekalo. jayAre bhaNavuM hoya to be jaNAM sAthe rahIne bhaNatAM majhA Ave. be jaNA bhaNavAmAM, gIta gAvA hoya, nRtya sAthe karavuM hoya to traNano sathavAro joIe. traNa bhegA thAyato gIta-gAna nAca Adi thaI zake. musApharI vATamAM cAra jaNAM joIe. jo A badhA kAryamAM ghaNA mANaso karavA lAge to kAryasiddhi thatI nathI. ghaNAM mANaso eka kAryamAM joDAya to kheMcAkheMcanI saMbhAvanA rahe. dharmabuddhino Akho divasa rAzala sAthe pasAra thaI gayo. rAta paDI rAzale navA zrAvakane sUvAnI jagyA batAvI. ane - pachI potAnI jagyAe nirAMte sUI gayo. sau nidrAdhIna thayA. corane to UMgha AvatI nathI. saune ghasaghasATa UMghatA joyA. cora pagale Ubho thayo. kuTiramAM je hatuM te badhuM laine ravAnA thaI gayo. guru dhyAna dharavA gayA hatA. temanI upadhI paNa upADI gayo. savAre sau jAgyA. guru dhyAna pUruM karIne kuTiramAM AvyA. rAzalane kahe che mArI upadhi Apa. rAzala upAdhi levA gayo. sArAye maThamAM joI vaLyo. paNa gurujInI upAdhi maLI nahi. pAtra Adi bhAjana paNa na maLyA. rAzala guru pAse Avyo ane kahevA lAgyo. he gurudeva! gaikAle Avela zrAvaka maThamAM nathI. ne sAthe tamArI upAdhi nathI. vaLI yoga karavAno paTTo navakAravALI kavalI, pustaka Adi kaMI ja dekhAtuM nathI. cora badhuM jalaIne cAlyo gayo che. zrAvaka thaIne Avyo ane ApaNe tUTI gayo. ziSyanI vAta sAMbhaLI guru paNa AsanethI UbhA thaI gayA. maThamAM jovA lAgyA. kaMI na maLyuM. are! corane pakaDavA jatAM huM ja lUMTAI gayo, ApaNe to lUMTAI gayA, bhAI lUMTAI gayA. are! rAzala! mArI pIMchI ane kamaMDala Apa. nagaramAM jaIne koTavAla ne vAta karuM ziSya kahe- gurujI! e paNa laI gayo che. A vAta sAMbhaLIne gurunA haiyAmAM phALa paDI. are! mAruM paNa badhuM ja upADI gayo. mArA liMgane paNa na rahevA dIdhuM. mArI oLakha nizAnI rUpa pIMchI, kamaMDala paNa laI gayo. A core to mAro veza vagovI nAMkhyo. hA! hA! karatAM bhUmi upara mUcha thaI paDI gayA. ziSya gurujIne mUchamAMthI svastha karavA upAya karyA. bhAnamAM AvatAM vaLI babaDavA lAgyA. ATaluM badhuM kaSTa ApI gayo. ziSya kahe- gurudeva! kheda na karo. have zuM thAya? vimalakIrti bolyo- he rAzala! mArI vAta sAMbhaLa! mArI kuTiramAM davA mATe vIsa dInAra rAkhI hatI te paNa A pApI laI gayo. dIkSAne bahAne mAruM badhuM ja lUMTI gayo. A samAcAra koTavALane maLyA. koTavALe rAjAne samAcAra kahyA. vaLI rAjadarabAre corane pakaDavA paDaha vagaDAvyo. bhIma nAmanA mALIe sabhAmAMthI AvIne bIDuM pakaDayuM. ArAmika bhImo bIDuM chalIne ghera gayo. sabhAmAM coranI mA paNa hatI. A vAta ghare jaIne dIkarA-corane kahI. A vAta sAMbhaLI cora ghaNo harakhAyo. have cora vRddha yogInuM rUpa laine bhIma mALIne tyAM Ave che. hAthamAM devInI pratimA che. bIjA hAthamAM joSa jovA mATe TIppaNuM pustaka lIdhuM che. vaidakazAstrane jANato hoya tema thoDI ghaNI auSadhio paNa sAthe lIdhI che. AvA ThaThArA sAthe hAthamAM lAkaDI laIne bhImanA daravAje AvI Ubho. tenI pAchaLa lokonuM ToLuM che. kavitA gAtA gAtA Ubho che. vRddha evA yogIrAjane 23) (mahAsatI zrI surasuMdarIno sasa) Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joine bhImane AvakAra Apyo. he yogIndra! tamane dhanya che. Apa to tapasvI lAgo cho. kAyA keTalI durbaLa thaI che. padhAro. yogIrAja mAre tyAM padhAro. yogInA vezamAM cora bhImanA ghare Avyo. bhIma kahe- he RSirAja! zuM lezo? yogI kahe- he vatsa! mAre to mAsa mAsanA upavAsa cAle che. mAsakSamaNane pAraNe mAsakSamaNa karuM chuM. upavAsamAM pANI paNa leto nathI. bhIma kahe-he RSirAya!mAsanA upavAsanuM pAraNuM mAre tyAM karo. yogI kahe- he bhIma! tArA ghare pAraNuM karavuM joie. vAta sAcI che. paNa huM tAre ghare pAraNuM karIza nahiM. bhIma kahe- gurudeva! kema nA pADo cho. zuM kAraNa? RSi kahehe vatsa! sAMbhaLa! tAruM ghara pavitra nathI. tArI mA DAkiNI che. jIvatI DAkiNI rAkSasa karatAM vadhAre bhayaMkara che. rAkSasa jevo vyavahAra kare che.vaLI kAmAMdha banIne puruSane potAnA paMjAmAM sapaDAvIne mArI nAMkhe che. ane te puruSanuM lohI pI jAya che. ane mAMsanuM bhakSaNa kare che. tArI mA narabhakSI che. mATe tAre tyAM pAraNuM karIza nahi. A vAtanuM pArakhuM karavuM hoya to huM dekhADuM. rAtrie DholiyA upara zayana karaje. ane bAjumAM lAkaDI rAkhaje. tane A vAtanuM pArakhu maLI jaze. vAta sAMbhaLI bhImo potAnA gharamAM gayo. RSi-bhImanA gharanI sAme eka vRkSa nIce jaI beTho. bhImanI mAe RSine joyA. te paNa gharamAMthI nIkaLIne RSine page lAgavA gaI. hAtha joDI page lAgI, kahevA lAgI. he saMta! mAre tyAM bhojana mATe padhAro. RSi kahe- he mAjI! tAruM ghara guNavAna nathI. tethI tAre ghera nahi AvuM. mAjI kahe- kema? RSi kahe- tAro putra dAru pIve che. tethI tAru ghara apavitra che. tAre pArakhuM karavuM hoyato rAtrie tAro dIkaro sUI gayo hoya tyAre tenA mukhane suMghaje. A kAma chAnImAnI tuM ekalI karaje. RSinI vAta sAMbhaLI DozImA to ghara bhegA thai gayA. te pachI bhImanI vahu RSine page lAgavA AvI. page lAgIne AhAra karavA mATe vinaMtI karI. RSirAja mAre tyAM padhAro. RSie nA pADI. tAruM ghara barAbara nathI. mATe pAraNuM karavA ghare AvIza nahi. bhImanI vahu kahe-kayA kAraNathI? RSi kahe- to sAMbhaLa! tAro pati potAnI mAnI sAthe haMmezA kAmakrIDA kare che. potAnA ketanI jema viSayone bhogave che. mATe nahi AvuM. jo tAre A vAtanI parIkSA karavI hoya to Aje rAtre tuM barAbara joje. tuM ekalI ekAMte saMtAine jAgatI rahIne joje. A vAta sAMbhaLI bhImanI vahu manamAM ghaNI krodha vALI thaI. RSi pAsethI cAlI gaI. RSinA bharamAvyA traNe jaNA ekabIjAnI upara gusse thayA che. ane rAtri kyAre paDe? tenI rAha joI rahayA che. rAta paDI. DholiyA upara patra sai gayo che. paNa mAnI vAta jANavI che. tethI jAgato rahayo che. mA paNa dIkarAnuM pArakhuM karavA taiyAra thai che. dIkaro UMghI jAya tenI rAha jovA lAgI che. dIkaro UMghI gayo haze. ema mAnIne mA dhImethI UThIne dIkarAnA khATalA pAse pahoMcI. dIkarAe joyuM. mA ubhI thai che. dIkaro sAvadhAna thai gayo. mA-dIkarAnA khATalA pAse AvI. ane dhIme rahIne nIcI namI dIkarAnA moM pAse AvI ne dIkarAnuM moM suMghavA lAgI. vahu paNa jAgatI hatI. te paNa mA-dIkarAnA cALA jovA taiyAra hatI. mA jevI dIkarAnA mukha pAse pahoMcI tarata dIkaro beTho thaine lAkaDI saMbhALI. vahu paNa hAthamAM lAkaDI laine sAsu pAse AvI gaI. vahue sAsune lAkaDI ugAmI ne dIkaro paNa mAne lAkaDI mAravA khATalAmAM beTho thaI gayo. traNeya roaMdara mArAmArI karatAM ane jhaghaDatAM bolatAM bolatAM gharanI bahAra nIkaLI gayA. zerImAM jhaghaDatAM joIne RSi taka joine bhImanA gharamAM ghUsI gayo. gharamAMthI vastu badhI lUMTIne pote ravAnA thaI gayo. A pramANe surasuMdarInA rAsanI cothA khaMDanI pAMcamI DhALa khUba rasathI bharelI che. vIravijayajI ma. sA. kahe che ke zrotAjano te tame sAMbhaLo. caturtha khaDe pAMcamI DhALa samApta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharA) ghara taskara mUsI gayo, vAta kahI nRpa pAsa; tava narapati vilakho thayo, beTho thai nirAsa. 1 brija nArAyaNa nAma eka, vidyA caturdaza jANa, dhariya mAna te AvIyo, gRpa guNapAlane ThANa. 2 dekhI vipra nare saru, kare tadA namaskAra; AzIrvacana te dvija dIe, saMskRtamAMhI udAra. 3 kahe nRpane paMDita icchuM, huM pakaDuM tuma cora, nR5 hAthe bIDuM grahI, pahuM to nija ghara Tho2. 4 bhAvArtha - mahAustAda cora koInAye paMjAmAM Avato nathI. ArAmika bhImo lUMTAI gayo. laDAI pUrI thatAM ekabIjAne vAta karI to samajI gayA. A RSi cora hato. gharamAM AvyA. sarvatra jagyAe jotAM badhI ja vastu lUMTAi gai. A vAta rAjA pAse savAra paDatAM pahoMcI gaI. nagarajanoto sAMja paDe sUI jAya ciMtAthI. UThe tyAre A coranI ciMtAmAM ja. Aje core zuM karyuM haze? kevA parAkrama karyA haze! AkhA nagaramAM A coranI vAto cAlI rahI che. have to bIDuM letA paNa saune Dara lAge che. vaLI rAjadarabAre rAjAe corane pakaDavAnI Tahela nAMkhI. sabhAmAM cAra vidyAnA paragAmI, nArAyaNa nAmano brAhmaNa rAjA pAse Ave che. rAjA to udAsa vadane beThA che. manamAM ghaNI nirAzA bharI che. hatAza thayelA rAjAne bIjo koi upAya yAda Avato nathI. roja ne roja AvI ughoSaNA karAve che. paNa temAM kaMI ja phAvaTa AvatI nathI. jeNe cAda vidyA bhaNyAnuM abhimAna che. te nArAyaNa brAhmaNa rAjAnI pAse AvI ne ubho che. brahmaNane jotAM ja rAjAne namaskAra karyA. huM A nagarano prajAjana chuM. tema mAnI ne nArAyaNe paNa namaskAra jhIlyA. saMskRtamAM AzIrvAda ApyA. pachI rAjAne kahevA lAgyo he rAjana! huM corane pakaDIne tamArI sAme hAjara karIza. A pramANe bolIne rAjAnA hAtha thakI pAnanuM bIDuM lIdhuM. ane potAnA ghare Avyo. DhALa - chaThI (dITho suvidhi niNaMda samAdhirase bharyo ho lAla -e dezI.) bIDuM grahI gayo vipra, ghare jaba ekalo ho lAla. gha. tava taskara rupa vipra, taNuM karI nIkaLyo ho lAla. ta. gayo nArAyaNa geha, namaskAra ha kare to lAla, na. kima AvyA kaha vipra, cora tava uccare ho lAla. co. 1 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) ROJ Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAvatthI nagarIno vAsI, vipra chuM ho lAla, co. karavA veda abhyAsa, IhAM Avyo achuM ho lAla, I. che mujha maMdila nAma, nAma tuma sAMbhaLI ho lAla, nA. Avyo chuM tuma geha, kahe paMDita vaLI ho lAla, ka. 2 koI mujhane oLakhe, che ke nahi oLakhe ho lAla, che. kahe maMdila ravi chAMto, nahi savi oLakhe ho lAla, na. iSTa vacana raMjayo tava, tasa Adara karI ho lAla, ta. rahyo nArAyaNa geha, hRdaya maitava dharI ho lAla, 2, 3 ghara mUsI nizi nATho, gayo nija maMdire ho lAla, ga. buddha vibhAta sa vipra, nRpAgre putyare ho lAla, nR. ziva-dhamI gosAi, paDaha chabI AvIyo ho lAla, 5. taskara pADI khAtrane, maTha lUMTI gayo ho lAla, ma. 4 maMju siri- abhidhAna, baiddha-matano dhaNI ho lAla, bai. paDaha chabI ghara Avyo, tadA taskara suNI ho lAla, tA. bauddha zrAvakane veza ke, maTha lUMTI gayo ho lAla, ma. te nisuNI bhUpAlanuM, citta dilagIra thayo ho lAla, ci. 5 paramahaMsa kapilAkha, bIDuM grahI AvIyo ho lAla, bI. be gadiyANA suvaNe, pUjayo tava bhAvIyo ho lAla, pU. kahe taskara prabhu- dhyAna, mujhane zIkhavo ho lAla, mu. jima Ave vidhi zIdhrapratima savi dAkhavo ho lAla, ti. 6 dhyAna zIkhaNa rahI rAtra, savi lUMTI gayo ho lAla, sa. te nisuNI guNapAle, paDaha vajaDAvIyo ho lAla, 5. surapriya nAme nAstika, vAdI pAkhaMDIyo ho lAla, vA. bIDuM grahI tirivAra, nirAlaya AvIyo ho lAla, ni. 7 cora suNI gaNikA-vADe, jaI ciMtavI ho lAla, vA. dIThI gaNikA eka, laghu vaya saMbhavI ho lAla, la. paramAbhUta rupa jAsa, vilAsa manoharI ho lAla, vi. zazi-vayaNI abhidhAna, anaMgaha suMdarI ho lAla. a. 8 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (242) suMdarIne taMbola, dei taskara kahe ho lAla, de. jo eka mAharuM kArya, karaNa tuM zira vahe ho lAla, ka. to tujha vastra pradhAna, dInAra dasa ApazuM ho lAla, dI. sUNI vezyA dhana lubdha, kahe hA mAnazuM ho lAla, ka. 9 kahe taskara aNabolI, rahI kahuM te kare ho lAla, 2. vezyA lai sAtha, gayo tehane ghare ho lAla, ga. surapriyane paraNAma, karI kahe guNa bharI ho lAla, ka. nAstika matamAM vAsita, bahena e mAharI ho lAla, ba.10 tuma hAthe levA icche, dIkSA sAra che ho lAla, dI. kahe surapriya ama dIkhkhano, e AcAra che ho lAla, e. dIkSA grahe ra nija, hAthe pazu mAravo ho lAla, hA. surApana sahodara zuM, viSayasukha sAravo ho lAla, vi. 11 pAtra eka jaNa mujha sAtha, kare bhojana vahI ho lAla, ka. kahe taskara mujha bahena, savi karaze sahI ho lAla, sa. rAta paDI tava dhUrtane kahe, guru kAma che ho lAla, ka. mujha ekAMte kArya, vaze sUvu ache ho lAla, va. 12 tujha bhaginI mujha ziSyazuM, madirA pIjIye ho lAla, ma. kahe taskara guru vacana, pramANaha kIjIye ho lAla, pra. besArI vezya vicAla, vikAra jaNAvatI ho lAla, vi. karI madirAnuM pAna, avarane karAvatI ho lAla, a. 13 nAThI cetanA sayalanI, vi dharatI paDayA ho lAla, sa. rajAvate saha vezya, sakalane sAMkalyA ho lAla, sa. vastrAdika savi lei, yathAjAte karyA ho lAla, ya. taskara maTha lUMTI nija, saiAdhe saMcaryA ho lAla, la. 14 ravi udaye savi jAgyA, lahe lajajA ghaNI ho lAla, la. guru dekhe tiNivAra, gati celA taNI ho lAla, ga. guru pUche vezyAne, e bAMdhava tAharo ho lAla, e. kahe vezyA huM vezya, na bhrAta e mAharo ho lAla, na. 15 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe surapriya nRpa praNamI, maTha khAlI thayo ho lAla, ma. paNa parivAra samasta, sa nagna karI gayo ho lAla, sa. cothe khaMDe DhAla, rasAla chaThI kahe ho lAla, 2. vIra kahe paradhAna, have bIDuM grahe ho lAla, ha. 16 1-nagna. bhAvArtha - nArAyaNa paMDita rAjAnA hAthamAMthI bIDuM grahaNa karIne potAnA ghare pahoMcyo. A bhALa paNa core meLavI lIdhI. brAhmaNanA veSamAM nArAyaNanA ghare Avyo. nArAyaNane hAtha joDIne namaskAra karyA. nArAyaNa pUchavA lAgyo. te brAhmaNa! Apa paradezI jaNAvo cho, mAre tyAM AvavAnuM ApanuM zuM prayojana? brAhmaNanA veSI cora bolyo- he paMDita ziromaNI! huM sAvasthI nagarIno rahevAsI chuM. huM brAhmaNa chuM. mAruM nAma maMdila che. vedAMtano abhyAsa karavo che. Apa cauda vidyAnA jANakAra cho. evuM sAMbhaLIne ApanI pAse bhaNavA Avyo chuM. nArAyaNa kahe- mane Apa kayAMthI oLakho! maMdila brAhmaNa kahe- tamane sau koI oLakhe. tame koIne oLakho yA na oLakho. paNa tamane to badhAM ja oLakhe. suraja kayAreya DhAMkyo raheto nathI. sUryane sau koI oLakhe. tamAruM nAma sAMbhaLIne huM Avyo chuM. AvAM mIThAM ane kAnane priya vacano sAMbhaLIne nArAyaNa paNa ghaNo khuza thayo. brAhmaNanA rUpamAM coranA kevAM parAkramo. vANI vaDe nArAyaNane prabhAvita karI dIdho. nArAyaNe potAnA gharamAM laI jaine Adara satkAra karyo. mahemAna banIne ghaNA prakAranA mAnane pAmyo. A rIte divasa pasAra thai gayo. kapaTI hRdayavALo brAhmaNa maMdila rAta paDayAnI rAha joto hato. kapaTInuM moM jovAmAM sUryadevane paNa lajjA AvatAM saMtAI gayo. arthAt sUryAsta thayo. je ghaDInI rAha jovAtI hatI te ghaDI AvIne UbhI rahI. gharano parivAra ghasaghasATa niMdamAM che. ane core potAnuM kAma cAluM karI dIdhuM. divasabharamAM joyeluM jeTalI vastu hatI te saghaLI vastu laIne rAtrimAM palAyana thai gayo. cora sahIsalAmata potAnA AvAse pahoMcI gayo. savAre sai jAgyA. joyuM to gharamAMthI badhuM ja cAlyuM gayuM che. maMdila brAhmaNa paNa nathI. arere! eja cora hato. badhuM ja lUMTI gayo. rAjAne samAcAra maLI gayA. nArAyaNa nA ghare paNa corI thaI. gharamAMthI cora badhuM ja lUMTI gayo. rAjA paNa ghaNo ja duHkhI thayo. vaLI rAjasabhAmAM zivadharmane mAnanArA goMsAI mahArAje bIDuM lIdhuM. te rAtrie goMsAInA maThamAM khAtara pADI badhuM lUMTI gayo. bauddha matano anuyAyI maMjuzrIe paDaha chaLyo. ghera Avyo. tevAmAM core baiddha zrAvakano veza karIne boddhano maTha hato. temAM khAtara pADayuM. AvA dararoja nirAzA bharyA samAcAra sAMbhaLI rAjA ghaNo ja dilagIra thayo. paramahaMsanA anuyAyI kapila nAmanA bhagate bIDuM chakhyuM. ghera Avyo. tevAmAM cora paNa kapilane tyAM Avyo. be gadiyANA- eTale 1 tolAnI sonAnI lagaDIthI kapilanI pUjA karI. hAtha joDI kahevA lAgyo. he prabhu! mane dhyAna , dharavAnuM zikhavADo. e vidhi evI zikhavADo jethI karIne mane dhyAna dharatAM jaldI AvaDe. be gadiyANAnA suvarNa kapilane jItI lIdho. potAnA gharamAM dhyAna zIkhavA mATe rAkhyo. rAta paDI. aDadhI rAte gharamAM je hatuM te badhuM ja laine palAyana thaI gayo. savAre to sarvatra samAcAra phelAI gayA. guNapAla rAjAne samAcAra maLyA. corane pakaDavAnA prayato cAlu che. vaLI rAjasabhAmAM paDaha vagaDAvyo. surapriya nAmano nAstika, vAda karavAmAM pAkhaMDI hato. teNe bIDuM lIdhuM. potAnA AvAse Avyo. core bAtamI meLavI. buddhizALI (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cora gaNikA AvAsamAM gayo. gaNikAone joto joto AgaLa jAya che. temAM eka gaNikA uMmaramAM nAnI, dekhAvaDIne joi tenA gharamAM gayo. gaNikA potAnA gharamAM AvelA grAhakane joine premayukata vacano ane manohara vilAsane karatI vAta karavA lAgI. core kahyuM- tAru nAma zuM? gaNikA mAruM nAma zazI. A zazIne pAnanuM bIDuM ApIne kahevA lAgyo. mAruM eka kAma karavAnuM che. A kAma tAre mAthe laine karavAnuM che. jo A batAveluM kArya karI Ape to te badalAmAM tane huM kiMmatI vastra ane dasa dInAra ApIza. dhanalobhI vezyA A vAta sAMbhaLIne kahevA lAgI- tamAruM kAma jarura karIza. zazI! jo sAMbhaLa! taiyAra thai jA. mArI sAthe tAre AvavAnuM che huM jayAM lai jAvuM tyAM tAre mArI sAthe AvavAnuM. paNa tAre bilakula maiAna karavAnuM. ne tyAM huM je kahuM te tAre sAMbhaLavAnuM ane kAma batAvuM te karavAnuM. coranI vAtamAM saMmata ne thaine coranI sAthe cAlI. tyArapachI cora gaNikAne laine surapriyanA AvAse Avyo. surapriyane hAtha joDIne kahevA lAgyo. A mArI nAnI bena che. e tamArA nAstika matane mAnanArI che. lagna karavAnI nA pADe che. te tamArA hAthe dIkSA levAnI icchA dharAve che. kRpA karIne mArI benane dIkSA Apo. A vAta sAMbhaLI surapriya kahevA lAgyo, sAMbhaLa mahAbhAga! tArI benanI dIkSA mArA hAthe thAya. paNa amArI dIkSAno AcAra che ke dIkSA letAM pahelAM dIkSArthI bhAi ke bena potAne hAthe eka pazuno vadha karavo paDaze. ahIMyA jeTalAe dIkSA lIdhI che te badhA tenA sahodara kahevAya. to te sahodara sAthe surApana karavuM paDe. ane sahodarane saMtoSavA viSayasukhane paNa bhogavavA paDe. vaLI mArI pAse A eka ja pAtra che. temAM bhojana karavuM paDaze. A badhuM tenAthI thaze. cora kahevA lAgyo.tame kahezo te badhuM ja mArI bena karavA taiyAra che. paNa Apa tene dIkSA Apo. tyArapachI surapriye te baMnene potAne tyAM rAkhyA. ema karatAM divasa pUro thayo. rAta paDI. sUrapriya dhUrtane kahe che ke mAre mahattvanA kArya mATe ekAntamAM sUvAnuM che. tArI bena mArA ziSya sAthe ekAntamAM madirApAna karazene? cora kahe- hA gurujI! mArI benane tamArI dIkSA levI che. mATe tame kahezo te karavA taiyAra che. benanA rupamAM gaNikAe paNa hA bhaNI. coranA kahevAthI gaNikAne mAna che. izArAthI vAta kare che. gurunA vacanane pramANa ka2vA sUcana kare che. rAta paDI. core gaNikAne ziSyonI sAthe vacamAM barAbara besADI. ane ziSyone madirA ApatI, AMkhone nacAvatI hAvabhAva karatI hatI. pote paNa madirAnuM sevana karatI hatI. thoDI thoDIvAre potAnI cAre bAju rahelA sUrapriyanA ziSyone dAru pIvaDAvatI hatI. dhIme dhIme dAruno nazo vadhato hato. vezyA vadhAre-vadhAre dAru pIvaDAvatI hatI. vaLI nayanone nacAvatI, hAthamAM ramADatI ziSyonI sAthe rAta pasAra karavA lAgI. jema jema dAru pItAM gayA tema tema nazo caDavA lAgyo. sau bhAna bhUlavA lAgyA. ne dharatI upara DhaLI paDayA. vezyA paNa dArunA nazAmAM bhAna bhUlI gai. barAbara bebhAna banyA che. jANIne core potAnuM kAma karI lIdhuM. surapriyanA ziSyonAM ane vezyAnAM vastro utArI lIdhA. vaLI AjubAju paNa levA jevI cIjo lai lIdhI. tyArabAda ziSyo ane vezyAne doraDAthI bAMdhI dIdhA. cora maThamAMthI vastu, vastro Adi laine potAnA mArge cAlyo gayo. savAra paDI. sahuno nazo paNa utaryo. sahu nagna hatA. ekabIjAne joine zaramiMdA thayA. hasavA paNa lAgyA. ekAntamAM gayelA guru paNa te vakhate AvyA. potAnA ziSyo ane vezyAne AvA prakAranA joine vezyAne pUchavA lAgyA. kayAM gayo tAro bhAi? vezyA kahe - mAro bhAi nathI. huM to vezyA chuM. vezyA paNa chetarANI. saghaLI vAta jANyA pachI surapriya rAjAnI pAse pahoMcI gayo. rAjana! ame saiA lUMTAyA. mArA parivArane nagna karIne badhuM ja lUMTI gayo che. cothA khaMDane vize chaThI DhALa kaiAtukathI bharelI che. kahIne samApta karatAM pU. vIra vijayajI ma.sA. kahe che ke have pradhAna bIDuM jhaDape che. (244 caturtha khaMDe chaThThI DhALa samApta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharA) : maMtrI have bIDuM grahe, gRpa pAse tiNivAra; cihuM diza nAgAM bhALIne, mRtyAdika parivAra. 1 uMcA taMbu tANIyA, tihAM beThA paradhAna; vAta-suNI citta harakhiyo, taskara kapaTa- nidhAna. 2 bhAvArtha : benAtaTanagaramAM core hAhAkAra macAvI dIdho che. nagaramAMthI ghaNAbadhAe corane pakaDavA bIDuM lIdhuM. sAhasa paNa karyu. mAthAbhAre corane koie paNa na pakaDyo. rAjA nirAzAmAM che. bIDu chaLavAnuM kahe che. koI ubhu thatuM nathI. chevaTe nagaranA maMtrIzvare rAjAnA hAthamAMthI bIDuM lIdhuM. pradhAne nagaranA daravAje moTA taMbu naMkhAvyA. rAja sevako sAthe pahero bharI rahyA che. rAtrino eka prahara pUro thavA Avyo che. pradhAna sAthe sevako ubhA page coranI vAra joI rahyA che. A vAtanI kapaTI corane khabara paDatAM ghaNo harakhAyo che. DhALa sAtamI . (paMcama sumati jinesara svAmI ke suNo jinarAya- e dezI.) vAta suNI nIkaLIyo jo ke, taskara rAya re; rupamahiyArInuM karI cora ke, paMthe jAya re. 1 mahI lyo, mahI lyo, karatI jeha ke, caturA cAla re; maMtrI AgaLa nIkaLI teha ke, dIThI rasAla re. 2 kahe maMtrI anucarane tAma ke, teDo e nArI re; nija DerAmAMhI mahI kAma ke, teDI sA nArI re. 3 kuMbha che madirAe karI bharIyo ke, caMdara hAsa re; pAna surA maMtrIe karI ke, dahIM lahI khAsa re. 4 caMdrahAsya madirA mada caDhiyo ke, thayo aceta re; cora-kAraNa-haDi tihAM paga jaDiyAM ke nagna kareta re. 5 dazakalA paherAvyAM doya hAthe ke, karI upahAsa re; dADhI mUcha mUMDayA nija hAthe ke, aradhA tAsa re. 6 laghu-vaDInIti karI mukha ThAma ke, taskare tAma re; pAdarA ThavI karI tAma ke, maMtrI ArAma re. 7 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ima karI cora gayo nija dhAma ke, suNo bhavi- loka re; jo jyo e madirAnuM kAma ke, TAlie roka re. 8 madirA ihabhavamAM duHkha dAi ke, apajasa ThAma re; parabhava dUragati naraga sakhAI ke, tajI bhavI nAma re. 9 nRpa pUche AvI parabhAte ke, bRtyane tyAMhI re; te kahe mahiyArI Aja rAte ke, AlayamAMhI re. 10 AvI hatI dahIM vecaNa kAja ke, DerAmAMhI re, beThA che sA saha maMtrirAja ke, joie uchAMhI re, 11 narapati madhya vilo ke jAma ke, hAsya karai re; dIThA maMtrI bhogave tAma ke, guru ThakurAi re. 12 vadana adho paDIyA jana dekhI ke, hAMsI karaMta re; rAye cora caritra gaveSI ke, jAyo vRdaMta re. 13 bIje dina nIsarIyo rAjA ke, nizi parivAra re; sAthe laI mahAbhaTa tAjA ke, rahyo purabAra re. 14 iNe avasara taskara nIkalIyo re rajakane rupa re; gardabha cIvara grahIne calIyo ke, dekhIyo bhUpa re, 15 bhUpa kahe nizi kima nIsariyo ke, tuM kuNa nAti re, te kahe sAhibano anucarIyo ke, rajakanI jAti re. 16 rANI tumacI je guNAdhAma ke, padaminI jAtI re, tAsa vasana prakSAlana svAmI ke nIsaryo rAti re. 17 vaita vasana tasa vAsa re svAmI ke, lahiyA suMgadha ke, vRMda bhramara Ave tasa ThAma ke, karatAM dhaMdha re. 18 rAya kahe taskara bhaya moTo ke, kima karI jAya re, te kahe bhUpa chatAM bhaya choTo ke, vasana dhovAya re. 19 bhUpa kahe taskara dRga varaje ke, rajaka tuM kyAMhI re. tava pokArava bahula karaje ke, AvazuM tyAMhI re, 20 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tahatti kahIne taskara Avyo ke, sara-taNe tIra re, mRnmaya kuMbhane cUno lAvyo ke, bhIMjavI nIra re. 21 cUno kuMbhane lepI melyo ke, sa2vara mAMhI re, nija hAthe karI kuMbhane Thelyo ke, taskara tyAMhI re. 22 karato baMbArava bahu bhAMti ke nRpa suNI tyAMhI re, gayo azve caDhI ujalI rAte ke grahI asi bAMhI re. 23 nRpa pUche kihAM cora gaveSI ke, rajaka batAya re, te kahe sAhiba tumane dekhI ke, jala vice jAya re. 24 narapati hari vastrAdi tajIne ke, khaDaga grahAya re, vIra parAkrama bahula sajIne ke, sara-vice dhAya re. 25 taskara vastra rahari grahI Avyo ke zibira mojhAra re, kahe bhaTane me cora kaDhAvyo ke nayaranI bahAra re. 26 ima kahI zibira sahita pura Avyo ke, dIe pura dvAra re, aMte uramAMhI sohAvyo ke, nizi sukha sAra re. 27 nRpa-kumarI guNa maMjarI nAme ke, lei gayo cora re, dhana bahu lei gayo nija ThAma ke, kuNa kare sora re. 28 nRpa guNapAlaka sakala te rAte ke, bhramaNa karyaMta re; ughADayAM pura dvAra vibhAte ke, tava olakhaMta re. 29 beThAM nija rAjaye guNapAla ke, zubha suzarIra re; cothe khaMDa sAtamI DhALa ke, ima kahe vIra re. 30 1-ghoDo, 2-ghoDo. bhAvArtha : dhUrta core rAjAnI vAta sAMbhaLI, mane pakaDavA mATe nagaranA maMtrIzvara taiyAra thayo che. ThIka! nagaranA daravAje taMbu nAMkhyA che. have te kapaTanidhi cora pradhAnane lUMTavA mATe mahiyArI nuM rupa laine cAlyo. mAthe dahIM bharelI mATalI mUkI che. nagaranA daravAjA badhA baMdha thai gayA che. phakata eka daravAjo khullo hato. te daravAjA pAse taMbuo naMkhAi gayA che. ne ughADI talavAre maMtrI pahero bhare che. dhIme dhIme aMdhakAra vadhavA lAgyo hato. bIjo prahara cAlu thai gayo hato. barAbara eja samaye 'mahI lyo' '" mahI lyo'' evA avAjo karatI mahiyArI bahArathI AvatI dekhAi. ane maMtrIzvaranI (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (24) Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLathI nIkaLI.tene jotAM pradhAne paDakAra karyo. koNa che? e to huM mahiyArI chu. te atyAre kayA javA nIkaLI che? mahiyArI kahe- tuM pUchavAvALo koNa? pradhAna kahe- tane khabara nathI. huM A nagarano pradhAna chuM. mahiyArI kahe- guno mApha karajo meM Apane nA oLakhyAM. mAruM dahIM mIThuM che. khAvuM che? pradhAna dahIM khAvA lalacAyo. anucarane kahe A nArI ne mArA taMbumAM laI Avo. pradhAna tyAMthI pote potAnA taMbumAM gayo. pAchaLa anucara bAIne laI taMbumAM gayo. nArIne mUkI pote pAcho vaLI gayo. mahiyArIe mIThA dahIMnA mATalI mAthethI nIce mUkI. pradhAnane dahIM ApavA mATe bhAjana laI AvI. core maTakImAM dahIM ne badale caMdrahAsya nAmanI madirA bharI hatI. ane te madirA pradhAnane pIvaDAvI dIdhI. A madirA pItA tarata ja nazo caDayo. ane tyAM ne tyAM acetana thaI DhaLI paDayo. corane mATe bAMdhavA lAvelA doraDAne laInepradhAnane nagna karI mahiyArIe pradhAnane bAMdhI dIdhA. baMne hAtha upara dazakalA rupa doraDAnA dasa AMTA mArI bAMdhI dIdhA. potAnA hAthe pradhAnanA dADhI mUMcha aDadhA aDadhA kApI nAMkhyA. vaLI mukha upara saMDAsa-bAtharuma karIne pagathI lAto mArIne pradhAnanA utArelA kapaDAM laIne nIkaLI gayo. potAnA AvAse pahoMcI gayo. catura pradhAnane core barAbara thApa ApI hatI. tethI cora ghaNo ja harSamAM hato. he bhavya loko! sAMbhaLo! madirAnA kAma kevA? madirA pAnathI kevA kevA anartho thAya che. dArune dArUDiyo pIto nathI paNa dAru ja dArUDiyAne pI jAya che. madirA A bhavamAM duHkha ApanArI hoya che. apajaza Ape che. kuTuMba parivArathI tiraskAra pAme che. kuTuMba parivAra behAla banI thAya che. paisAthI ghara khAlI thaI jAya che. bhayaMkara vyAdhiono bhogI bane che. jayAM jAya tyAM apriya thaI paDe che. jIvana TUMka banI jAya che. marIne pachInA bhavamAM durgati pAme che. narake paNa pahoMcI jAya che. mATe dAruthI vegaLA rahejo. dArUnA vyasanathI dUra rahejo. taMbumAM pradhAnajI doraDAnA baMdhanamAM paDayA che. bebhAnamAM rAta pUrI thavA AvI. nokaro bahAra daravAje pahero bhare che. savAra thavA AvI. na cora dekhAyo, na pradhAnajI bahAra AvyA. savAra paDI rAjA nagaranA daravAje AvyA. pradhAnane joyo nahi. nokaro ne pUchavA lAgyo, pradhAna kayAM? nokaroe kahyuM he mahArAjA! rAtrie mahiyArI AvI hatI. tenuM dahIM levuM che. khAvA mATe tethI DerAmAM pradhAna ane te mahiyAraNa beThA che. Apa tyAM jaine jAte juo. rAjasevakanI A vAta sAMbhaLI pradhAnane maLavA mATe rAjA taMbumAM gayA. taMbumAM jatAM pradhAnanI dazA joI ghaDIka hasavuM AvI gayuM. vaLI vicAravA lAgyA. are pradhAnapaNAnI ThakurAI bhogavatAnI A dazA? mUrNAgata pAmelA, doraDAnA baMdhanamAM baMdhAelA, nagna avasthAmAM... karuNA AvI gaI. rAjAe tarata pradhAna mATe kapaDAM maMgAvI dIdhA. pradhAnane bhAna AvatAM rAjAnI AgaLa zaramiMdo banI gayo. pradhAna pAsethI corano vRttAMta jANI lIdho. guNapAla rAjAne A vRttAMta sAMbhaLI ghaNuM duHkha thayuM. ane sAthe gusso paNa Avyo. eka samartha rAjayamAM zuM corane pakaDavAnI tAkAta nathI? rAjAnuM dila ghaNuM ghavAyuM che. rAjaya darabAre mAnava medanI ubharANI che. corane pakaDavAnI hiMmata have koinAmAM dekhAtI nathI? rAjasabhAmAM rAjAe paDaha vagaDAvavAno baMdha karyo. prajAjano ne kahyuM, tame sai tamArA ghare jAo. huM have corane pakaDavAno pUro baMdobasta karIza. game te bhoge paNa corane pakaDavo ja rahyo. rAjAnI khumArI ane khamIra uchaLI rahayuM hatuM. rAjAe rAjasabhAmAM vIratvanuM pravacana karyuM ane pote bIDuM lIdhuM. ne kahevA lAgyA he prajAjano! have corane pakaDavAnuM kAma mAre ja karavuM paDaze. A sAMbhaLI prajAjanomAM hAhAkAra macI gayo. bIjo divasa pUro thayo. sAMja zaru thaI hatI. rAjamahelamAMthI rAjasevakothI parivarelo rAjA nagaranA daravAjAnI (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAra cokIpahero barAbara kare che. nagaranA daravAjA badhA baMdha karAvI dIdhA hatA. nagaramAM koinI tAkAta nahotI ke koI bahAra ekaLI zake. cokIdAro cAre tarapha goThavAI gayA hatA. guptacara varga paNa saMbhALa rAkhavAmAM mazagUla hato. corane jANa thai gai ke khuda rAjA sAthe mAre ramata ramavAnI che. mAre ghaNI sAvadhAnIthI kAma levAnuM che. budhdhizALI cora dhobInuM rUpa laIne Avyo. sAthe eka gadheDo che ke jenI upara kapaDAMnuM eka poTaluM che. nagaramAMthI nIkaLI daravAjA AgaLa Avyo. nagaranI bahAra nIkaLatA rAjAe paDakAra nAkhyo koNa che? rajaka kahe - he mahArAja! huM rajaka. rAjA kahe- atyAre kayAM javA nIkaLyo che? rajaka kahe- huM to tamAro anucara chuM. guNaghAma sarakhI ApanI rANI je padminI rahelI che. temanA vastro dhovAne mATe sarovara jAuM chuM rAjA kahe A aDadhI rAtre kema? jA pAcho jA. kAle vastrone dhoje. Aje pAcho cAlyo jA, rajaka kahe : he rAjA A vastro divase na dhovAya. padminInAM kapaDAM suMgadhita hovAne kAraNe divase bhamarA kheMcAI Ave che. mane kapaDAM ghovA na de. mane paNa bhamaro DaMkha mAre. huM to dararoja rANI sAhebanA vastro rAtre dhovA jAvuM chuM. rAjA kahe jA kapaDAM ghoIne vahelo pAcho Avaje. cora to gadheDAne laIne gAmane bahAra nIkaLyo. vaLI rAjA kahevA lAgyA ke jo kapaDAM dhotAM cora jovAmAM Ave to tarata mane bUma pADaje. rajaka kahe : jI mahArAja. rajakane eTaluM ja joItuM hatuM. sarovara tIre pahoMcyo. cora gadheDA upara poTalAmAM mATIno ghaDo lAvyo hato. sAthe cUno paNa hatA. sarovaramAMthI pANI laIne cUno bhIno karyo. cUno ghaDAne lagADayo. ghaDo UMdho karI, bahArathI cUnAno lepa barAbara lagADI dIdho. thoDIvAra thatAM lepa sUkAi gayo. rajaka core mATIno ghaDo UMdhI sarovaramAM mUkI dIdho. thoDo ghakko mAratAM ghaDo sarovaramAM AgaLa AgaLa javA mAMDayo. ghaDo ghaNo AgaLa jatAM cora sarovaranAM tIre bUmAbUma karavAM lAgyo ghaNAM moTA avAja karIne bolAvA lAgyo "doDo... doDo... cora ahiMyA che. jaladI doDo... rajakanI bUmo nagaranA dvAra kAgaLa UbhelA rAjA ane rAjasevakone saMbhaLAi. tarata ja rAjA potAnA ghoDA upara besIne sarovara kAMThe Avyo. rajaka pUchavA lAgyo : kayAM cora che? ghobI kahe, he rAjA corane jevo joyo ke tarata meM bUmo pADI. mArI bUma sAMbhaLI, A gADImAM bharAi gayo. ghoDA upara Apane AvatAM joi A sarovaramAM kUdI paDayo. tame ahiMyA AvatAM sudhImAM to jo A sarovaranI vacamAM pahoMcI gayo. rAjA kahe cora kyAM che? rajaka kahe, juo juo A sarovaranI madhyamAM jAya. sarovaranAM barAbara madhyamAM pahoMcI gayo juo jAya. A coranuM mAthuM dekhAya che juo AgaLa sAme kinArA tarapha gayo che. rAjAe paNa joyuM. ajavALI rAta hatI. dUra koi sapheda jatuM coranuM mAthuM de mAya che. cokkasa cora ja che. ne tarata potAno ghoDo mUkyo. vastro paNa tyAM utArI tyAM nAkhI dIghA hAthamAM talavAra laine sarovaramAM corane pakaDavA kudI paDayo. zuravIra rAjA mahA parAkramI sarovaranI vacce taravA lAgyA. benAtaTa nagaranAM guNapAla rAjAe corane pakaDavA sarovaramAM jhaMpalAvyuM. to A bAju rajakanA rUpamAM core rAjAnAM li dhAM ane ghoDA para besI nagaranA dvAra najIka zibira pAse pahoMcI gayo. mahAbhaTa ane anucaro ne kahevA lAgyo ke meM e rane pakaDI ghaNI zikSA karIne nagaranI bahAra kADhI mUkyo che. have ApaNAM nagara sAmuM joze paNa nahi. tame sau cAlo nagaramAM. Ama kahIne rAjasevako sAthe laine nagaranA daravAjAmAM AvI gayA. baghA nagaramAM AvI gayA. pachI rAjAnAM rUpamAM cora koTavALa, cokIdArone Adeza Apyo ke nagaranA daravAjA baMdha karI dyo. savAre ja dvAra kholavAnA che. bahArathI koi paNa AvanAra dvAra kholavA kahe to khabaradAra aDadhI rAtre dvAra kholyA che to. savAra sivAya dvAra khe lavA nahi. A prakAranI AjJA karI sakhata pahero mUkIne rAjAnA veze cora rAjamahala tarapha ravAnA thayo. rAjAnAM stromAM koi e paNa tene oLakhyo nahi. saDasaDATa aMteuramAM pahoMcI gayo. rANIo, dAsIo Adi saghaLI strIo da saghasATa UMghatI hatI. rAjAnI kuMvarI potAnA mahelamAM uMghatI hatI. cora tyAM pahoMcI gayo. ane kuMvarI (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNamaMjarIne upADI. khabhA upara laine Avyo hato te rastethI mahelanI bahAra nIkaLI gayo. mahelamAM je kaMi dhana ghareNAM vastro hatAM te paNa sAthe lai lIdho che. rAjAno ghoDo laine Avyo hato te ghoDA upara kuMvarIne sAthe laine ravAnA thai gayo. savAra thatA coranuM kAma sArI rIte patI gayuM. potAnA AvAse AvI gayo. UMghatI kuMvarIne eka kamarAmAM palaMga para sUvADI, pote potAnA sthAne jaine ArAma karavA lAgyo. vicAre che ke rAjAnI sAthe bAtha bhIDI to kharI, paNa saMkaTa koi na AvatAM AbAda rIte kuMvarIne upADI lAvyo. potAnI buddhi ane baLa para AnaMda mAnI rahyo che. A bAju nagaranI bahAra corane pakaDavA gayelo rAjA sarovaranI madhyamAM rahelA corane jANI mAthuM pakaDavA dhasyo che. madhyamAM pahoMcI gayo paNa tyAM to mATalI joi nirAza thai gayo. tarata ja pAcho pharI gayo. kinAre Avyo. zuM joyuM? na joyo gadheDo na joyAM junA vastro ane na potAnA ghoDo ane nathI tyAM to potAnA vasro. rajaka paNa nathI. rAjA samajI gayo ke rajakanAM rupamAM cora mane banAvI gayo. potAnI zibiramAM AvavA nIkaLyo. paNa tyAM to na zibira na anucaro nagaranA daravAje pahoMcyo daravAjA baMdha thai gayA hatA. rAjAe daravAjo kholavA prayatna karyA na khUlyo, ghaNI bUmo pADI chatAM cokIdAre daravAjo na kholyo. rAjA bahArathI kahe che ke cora mane banAvI gayo che. huM sAco rAjA bahAra chuM. mAro ghoDo vastro badhu laine cora aMdara AvI gayo che. tame kholo, paNa A vAta koi sAcI mAnavA taiyAra nahatuM ane pANIthI bhIMjAelo rAjA eka vastra aMga para hatuM te avasthAmAM bAkInI rAta daravAjA bahAra pUrI karI. savAra thatAM koTavALe daravAjo kholyo. rAjAne sau koi oLakhI gayAM. bhUlanI mAphI mAMgI. sAcI hakIkata eka bIjAe jANI. cora ApaNane saune banAvI gayo. mAro ghoDo laine rAjamahela gayo che. cokIdAra kahe hA mahArAja rAjA rAjamahela tarapha gayA che. A pramANe cothA khaMDanI sAtamI DhALa pU. vIravijaya ma.sA. avanavA Azcaryo karatAM coranA varNana sAdha pUrI karI. caturtha khaMDe sAtamI DhALa samApta * doharA nRpa ciMte gai naMdanA, taskara carita aghora; mujhane paNa dhUtI gayo, vyApyo bahu jana cora. 1 iNe avasara nija nayaramAM, kAmalattAbhidha vezya; paDaha chabyo utkarSathI, pahutI Apa nivezya. 2 rAjakuMvarInuM apaharaNa bhAvArtha : benAtaTa nagaramAM rahelo cora pakaDAto nathI. nagarajanotrAsa pAmI gayAM che. rAjaparivAra mAMthI pradhAna ke TavALa paNa bIDayuM lIdhuM paNa corane na pakaDI zakyAM. rAjA paNa banI gayAM rAjAe rAjamahelamAM AvIne joyuM to cora antaHpuramAM bhUSaNo, alaMkAra sahita potAnI kuMvarI guNamaMjarIne upADI gayo che. samAcAra sAMbhaLatA mahArAjanA rome oma krodhano (250 mahAsatI thrI surasuMdarIno rAsa) Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agni pragayo. vaLI koipaNa upAye pakaDAto nathI. tethI hatAza ane nirAza thaI gayA che. are A coranA aghora caritra kevA che. mane paNa chetarI gayo. rAjasabhAmAM mahArAja pradhAna vagere parivAra sahita beThA che. lAkha karavA chatAM cora sapaDAto nathI. sau tenA paMjAmAM sapaDAyA che. bIje divase rAjasabhAmAM corane pakaDavA bIDuM pheravyuM sAthe jAherAta karI je corane pakaDI lAvaze tene moTo puraskAra ApavAmAM Avaze. A sAMbhaLIne nagaranI sucatura gaNikA kAmalattAe bIDuM jhaDapyuM rAjakumArInA apaharaNathI sArAye nagaramAM bhaya ane zoka vyApI gayo. bhAvi saMkaTanI kalpanAthI prajA dhrujavA lAgI. kAmalattA gaNikA bIDuM chabIne potAnA AvAse AvI. DhALa AThamI (vegalo rahene varaNAgiyA-e dezI) suNI vAta te taskara AvIyo, karI vaidyanuM rupa surUpatA jo, kubbA dAsI vezyA taNI, paNa kunjAtanuM kurUpatA jo, vAta suNIne cora AvIyo. e A kaNI. 1 teNe vaidhe te dIThI kubajA, tasa kaTIe dIdha prahArane jo, sarala thaI sA tatakhiNe, gai svAminI pAsa vicArIne jo. vAta. 2 kahe kRmbhA svAminI sAMbhaLo, Avyo vaidha ache ghara bAraNe jo, vidyA kalA maMtre bharyo, mujha aMga karyuM sukha kAraNe jo. vAta. 3 te kAmalattA dekhI karI, kahe teDo IhAM e vaidyane jo, vaigha tadA ghara AvIyo, kahe vezyA ucchAMhI vaidane jo, vAta. 4 suNo vaidya manohara pAtalI, mujha kIje ladhutara rupatA jo, vaidha kahe che pAdharuM, kSaNamAMhI karu anupatA jo. vAta. 5 ekAMte oraDAmAM jaI, cora sAthe vezyA lAvIne jo, maMtra bale karI rAsabhI, kahe dAsIne bAhira AvIne jo vAta. 6 kAle dina prahara caDhayA vinA, udhADazo nahi e bAraNAM jo, ATha prahara tALu sahI, pache karajo ughADI ovAraNAM jo. vAta. 7 tuma vezyA laghu vaya pAmaze, Ima kahI gayo ghara vAsIne jo, rAya prabhAte AvIyA, tava pUche narezara dAsIne jo. vAta. 8 kahe dAsI oraDAmAMhI che, ughATa rAsa bhI dekhatA jo, ciMte bhUpa gati coranI, savi sajajana tAma uvekhatA jo. vAta. 9 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nRpagAMdhI pina-nara pAradhI, dhUrti prANa vezyA jANIe jo. pIDA paranI citta navi lahe, taskara ne vaidha vakhANIe jo. vA. 10 nRpa punarapi paDaha vajAvato, je jhAle taskara AgaLo jo, rAjaya aradha kanyA vaLI, tasa deze nRpa sahu sAMbhaLo jo. vA. 11 gadarbha-bhayathI navi ko grahe, paDaho tava AvI utAvalo jo, praNamI nRpane bIDuM grahe, mAMDaviyo vimalajasa ekalo jo. vA. 12 chabI paDaha vimalajasa AvIyo, nija saidhe cAlI rasAla che jo, puNya zubhodaya vistaryo, khaMDa cothe AThamI DhALa che jo. vA. 13 bhAvArtha : cara vicAre che ke mane pakaDavA mATe nagaragakhikAe sAhasa karIne bIDuM lIdhuM che. have tenA AvAse javA mATe buddhizALI cora vaidyarAjanuM rupa laIne nIkaLyo. saMdhyAnA samaye kAmalattA gaNikAnA vizALa evA vilAsa bhavana pAse eka vRddhapaNAnA rupamAM, chatAM svarupavAna vaidyarAja AvIne ubhA che. bhavananA daravAje eka kubaDI dAranI kullI talavAre cokI kare che. vaidyarAjane joine kahe che. tame koNa cho? vaidya- huM vaidyarAja chuM. huM Anarta dezanA prakhyAta vaidyarAja chuM. A nagaranI prazaMsA sAMbhaLI ahIM thoDA divasa rahevA Avyo chuM. kubaDI dAsI kamarathI vaLI gai hatI. vaLI beDoLa ane kadarUpI paNa hatI, vaidyarAja rUpe core A dAsInI kammare lAta mArI, paganA prahArathI dAsI kammarathI sIdhI thai gai. ane dekhAvaDI svarupavAna thai gai. arisAmAM potAnA rUpane jovA lAgI. vaidyarAjane bAraNA pAse besADIne dAsI utAvaLI utAvaLI kAmalattA pAse pahoMcI gai. he svAminI! sAMbhaLo. ApaNA bhavana pAse paradeza thI koi vaidyarAja AvyA che. maMtra vidyA Adi kaLAne jANe che. mArI sAme juo. huM kevI dekhAu chuM? gaNikA A camatkAra sAMbhaLI ane joIne kahevA lAgI vaidyarAjane jaldI aMdara lai Ava. A pramANe dAsIne kahyuM. dAsI vaidyarAjane mAnasahita lai AvI. gaNikAe vaidyarAjane Adara sahita Asana besavA ApyuM. pote paNa vaidyanA sAme beThI, ghirAjane kahevA lAgI, te vedharAja ! sAMbhaLo. huM Aje kone maLavAnI nathI. ema mArI dAsIone nA pADI. kAraNake meM Aje corane pakaDavA bIDuM lIdhuM che. corane mAre tyAM AvavAno khullo paDakAra karyo che. paraMtu Apa to vidyAvaMta vaidyarAja che. tethI huM Apano satkAra karuM chuM. vaidyarAje AbhAra mAnyo. gaNikA kahe:- he vaidyarAja zuM tame navu vana ApI zako cho? mAruM thavana osaratuM jAya che. mAro dhaMdho rUpa ane yavana para ja cAle che. jo tame mane manohara, pAtaLI- tasraNa yuvAne evI svarupavAna banAvazo. to huM tamane mAMgyuM dhana ApIza. vaidya kahyuM- he devI! mArI pAse apUrva kaLA che. kSaNavAramAM tuM icche tevuM rupa banAvI ApuM chuM. gaNikA kahe- kaho kayAre prayoga karavo che? vaidyarAja kahe :- A samaya barAbara che. ghaDI coghaDiyuM sAruM che. paNa te mATe tAre ane mAre ekAMta oraDAmAM javuM paDaze. AvA cogAnamAM prayoga na thAya. dAsIo, Adi sI mAMtrika vaidyarAjanI vAto sAMbhaLI rahI che. vaLI vaidya kahe :- mane tamArA khAsa aMgata ora mAM lai jAo. gaNikAne rUpa yavana meLavavuM hatuM. te lAlasAe e vaidyane laIne potAno alAyado oraDo hato tyAM laIne gaI. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAsIo bahAra UbhI hatI. oraDAmAM gayA bAda vaidye oraDo baMdha karAvyo. sAMkaLa paNa devarAvI. tyArabAda vaidya gaNikAne kaheH- deva ! Apa sthira UbhA raho. gaNikA sthira UbhI che. vaidye kahyuM AMkha baMdha karIne kaho ke he vaidharAja! mane navuM yauvana Apo. gaNikA A pramANe bole che. vaidye maMtrabaLe navayauvanane badale zuM rUpa ApyuM? 'gadheDI'. paLavAramAM kAmalatta. navayauvanane badale mANasapaNuM choDI gadheDI banI gai. vaidyarAja tarata hasavA lAgyo. gadheDIne doraDIthI bAraNAM pachaLa khIlIe bAMdhI dIdhI. ane oraDAmAM rahelA vezyAnA dhanabhaMDAramAMthI ghareNAM uThAvyA. bIju paNa je levA jevuM hatuM te paNa lai lIdhuM. tyAMthI bahAra nIkaLI daravAjo baMdha karI dIdho. mukhyakhaMDamAM traNa cAra dAsIo svAminInI rAha je tI hatI. vaidya rUpI core AvIne kahyuM ke tamArI svAminInA oraDAne tALu lagAvI dyo. kholazo nahi. ATha prahara gayA bAda(24 kalAka) AvatIkAle savAre bAraNA kholajo. pachI svAminInA ovAraNAM lejo. A gaNikA covIsa kalAkamAM ladhu vaya pAmaze. suMdara svarUpavAna thai jaze. A rIte kahIne vaidyarAja nIkaLI gayA. gharabhegA thai gayA. savAre rAjA veDyAne tyAM AvyA. dAsIoe AvakAra Apyo. satkArane jhIlato rAjA mukhya khaMDamAM Avyo. vaidharAja AvyA hatA. tyArathI je badhI bInA banI hatI te kahI saMbhaLAvI. A vAta sAMbhaLIne rAjAe oraDo kholAvavA mATe dAsIne kahyuM. dAsIe kamaro kholyo. potAnI svAminIne badale gadheDI joi. rAjAe paNa joi. ciMtAmAM paDI gayo. re! co2nA caritrane koi pichAnI zakatuM nathI. core to hada karI nAMkhI. nagaranA savi sajajanonI upekSA ka2vA lAgyo che. koi mahAt karI zakatuM nathI.gaNikAnI dayA AvI. ciMtAtura rAjA gaNikAne tyAMthI pAcho pharyo. A jagatamAM adhama rAjA-vANiyo, cADiyo mANasa, zikArI, Thaga mANasa, mahemAna ane vezyA temaja cora ane vaidya A badhA mANaso kayAreya paNa bIjAnI pIDAne samajI zakatA nathI. rAjA rAjasabhAmAM AvyA ane corane pakaDavA elAna karyuM. bakSIsa jAhera karatAM paNa cora na pakaDAyo. paDaha saiA sAMbhaLe che. vaLI rAjAe AgaLa pote jAhera karyuM ke 'je koi corane pa DI lAvaze. pakaDI lAvanArane rAjaya taraphathI aDadhuM rAjaya ane mArI kuMvarI ApIza. '' paNa koi bIDuM chabavA taiyAra *. thayuM. kAraNake core hada karI nAMkhI hatI. je grahaNa kare tene tyAM ja cora pahoMcato . chelle gaNikAne gadheDI banAvI dIdhI. A coranA bhayaMkara parAkramone lIdhe bhaya pAmIne have koi corane pakaDavA taiyAra thayuM nahiM. koie paDahane Ilyo nahi. rAjasabhAmAM beThelo vimalayaza mAMDavI potAnA sthAnethI UThIne rAjAne praNAma karyA. bIDuM pakaDayuM. bIDuM haNa karIne, rAjAnA AzIrvAda lai mAMDavIo dariyAkinAre rahelAM potAnA mahele Avyo. vimalayasano puNyanA zubha udaya have vistAra pAmyo che. A nagarIne mATe.. e pramANe cothA khaMDane viSe AThamI DhALa kavirAje samApta karI. caturtha khaMDe AThamI DhALa samApta (mahAsatI thrI surasuMdarIno rAsa 253) Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvArtha : - (doharA) mAMDaviyAne ima kahe, sevaka saMghalA tAma, paDaha chabyo ze kAraNe, zIkha dIyo ama svAma. 1 karaze taskara rAsabhA, tiNe kAraNe suNo svAma, bhaya pAmI nAThA sarve, rahyo ekAkI tAma. 8. nizi eka thAnaka besIne, sAdhe vidyA sAra adiThi-karaNa-zata-hasti-bala, pa2-vidyA-apahAra. 3 paradezIe bIDuM jhaDapyuM. rAjasabhAmAM rAjAe bIDuM pheravyuM. sAthe paDaha vajaDAvyo. je koi vIrapuruSa A corane pakaDI lAva tene aDadhuM rAja ane mArI putrI ApIza. paNa konI hiMmata cAle? mAyAvI cora sAme jaMga khelavA ramata vAta nahotI. sabhAmAMthI koipaNa sAhasika na nIkaLyo. smazAnavat zAMti patharAi gai. sabhAmAM rAjA cArekora najara pherave che. tyAMto rAjAnI najara pharatI pharatI vimalajaza upara paDI. paradezI kumAre hAma bhIDI. bIDuM upADI lIdhuM. Ubho thaine gaMbhIra svare bolyo- he mahArAja! huM paradezI chuM. ApanI rAjakIya bAbatamAM paDavA nahoto mAMgato. paraMtu Apana nirAza joine mAre kahevuM paDe che- hajI vIratA marI paravArI nathI. huM bIDuM pakaDuM chuM, ne sAthe pratijJA karuM chuM ke koipaNa upAye rAjakumArIne mukata karAvIza. corane pakaDIza. rAjana! ApanI nirAzA joine huM ubho thayo chuM. rAjA sAMbhaLI khuza thayA. paradezInI pITha upara hAtha pheravIne kahyuM-he narottama! tuM cokakasa corane pakaDIne lAvIza. mA2I kIrti bacI jaze. rAjA-pradhAna temaja rAjasabhAmAM beThelA sabhyo e vimalayazane AzIvAda ApyA. sabhA visarjana thai. vimalayaza paradezI bIDuM grahaNa karIne potAnA AvAse Avyo. saghaLA sevako vimalayazane gherI vaLyA ane kahevA lAgyA, he svAmI? A zuM karyu? cora ApaNane ahiMyA saiAne gadheDo banAvI deze. te kAraNe amane sAne corano moTo bhaya lAge che. ame Aje ahIM nahi rahevAnA. svAmI! ame cAlyA jaizuM. vimalayaze potAnA mahelamAM saune chUpAi javA kahyuM. sevakoe te paNa nA pADI. sAMja thatAM sudhImAM sA mahela choDIne cAlyA gayA. mahela sAva sUno thai gayo. mahelamAM mAtra vimalayaza hato. vimalayaze nakakI karI lIdhuM ke cora haThIlo che. te mArI pAse cokakasa Avaze. ane mane lUMTaze. ratnajaTIe ApelI vidyA atyAre ne sahAya karaze. to mAre vidyAno prayoga karavo paDaze. Aje badhI. vidyA kAmamAM lAgaze. ema vicArI rAtrimAM mahelanA eka khUNAmAM besIne vidyAne sAdhe che. adRzya karaNI vidyAno prayoga karatAM pote adazya banI gayo. tyAM mahelamAM ekabAjue padmAsana para beTho che. ne bAkInI vidyAne sAdhI rahayo che. (254) DhALa - navamI (arihaMta te jina vicaratAjI.-e dezI.) padmAsana dharI besIyAjI, vimalajasA guNavaMta; 25NI kRta bahu dIpikAjI, suNI taskara nRtaMta. zubhodaya puNye savi sukha sAta, dusTa TaLe utapAta-zu. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. bAra ughADAM melInejI, ekAkI mahAvIra; tirNa avasara tihAM AvIyojI, taskara kara-grahI tIra. zu. ghara pesI dhana vigrahIjI, jAya jiye nija dhAma; mAMDaviyo te dekhInejI, pUMThe nIkaLyo tAma. zu. 3 pura bAhira vaTa eka chejI, dUra ache gUDha ThAma; tAsa adhastana bhuMyaruMjI, co2-taNuM te dhAma. zu. 4 cora pezI bhuMyarA- mukhejI, deve sillA jAma; vimalajasA vidyA balejI, pesI pUMThe tAma. zu. pa cora kahe. gRpa-kumarInejI, tuM kahetI hatI je; mAMDaviyo balI mAharIjI, sAra karasyuM teha. zu. 6 tAsa Aja ghara lUMTIyuMjI, bhAgyuM tasa bala sAra; te kAraNa tujhane kahuMjI, thAya have mujha nAra. zu. 7 karNa-vidagdha vacana suNIjI, kahe sA jIvita marNa; hoye paNa mujhane hajayojI, mAMDaviyAnuM zarNa. zu. 8 cora suNI krodhAruNejI, mAraNa dhAve re jAma; kuMjara zata bala AdarIjI, mAMDaviyo kahe tAma. zu. - 2e pApI! tuM zuM karuMjI, abalA upara jora; sAda suNI! citta camakiojI,kuNa mujha maMdira cora. zu. 10 yuddha karaNa taskara sajyojI, tava mAMDavie re tyAMhI; muSTiprahAre nAMkhIojI, bAMdhyo jhAlI bAMhI. zu. 11 kumarI taskara lei karIjI, nIkaLyo bAhira jAma, iNi avasara suNajayo havejI, rAya kare je kAma. zu. 12 mAMDaviyo navi dekhIyojI, rAjAe parabhAta, ciMta hA! guNavaMtanojI, core kIdho ghAta. zu. 13 mAhare paNa maravuM sahIjI, e viNa jIvavuM kAMhI; ima jANI pura bAhirejI, caya racI che nRpa tyAMhI. zu. 14 mahAsatI thrI surasuMdarIno rAma 255 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iNi avasara taskara grahajI, kumarI saha caya jayAMhI; mAMDaviyo tihAM AvIyojI, Apyo taskara tyAMhI. zu. 15 te dekhI nupa harakhIyojI, nisuNI cora vRttAMta, kahe nRpa mAMDaviyA pratijI, taskarano karo aMta. zu. 16 mAMDaviyo kahe sAhibAjI, e nara vidyA re vaMta, jeha tame hAthe grahyo che, te na mare guNavaMta. zu. 17 ima kahI cora choDAviyojI, uttama lakSaNa eSa; corI vyasana nivArIyojI, deI tasa upadeza. zu. 18 sevaka karI nRpane dIyojI, kumAre taskara teha; je jehanuM coryuM hatuM jI, ApyuM tasa tasa geha. zuM. 19 mAMDaviyAne gRpa dIejI, rAjaya azva tirivAra; guNamaMjarI paraNI tihAMjI, vimalaso kumAra. zu. 20 surasuMdarInA rAsano jI, cotho khaMDa rasAla; bhUpa sajajana zubha modIjI, e kahI navamI DhALa. zu. 21 bhAvArtha mahelanA eka khUNAmAM vimalayaza padmAsane adezya banIne beTho che. rAtri hovAthI mahelamAM dIvaDA ghaNa karyA hatA. cora AvavAno che. e jANatAM vimalaze mahelamAM dIvALI na hoya tema ajavALuM karI dIdhuM hatuM. jayAre zubha puNya udayamAM Ave che tyAre sukhazAtA-rupa kuzaLatA varte che. duSTa upadravo zAMta thAya che. mahelanA badhA daravAjA ughADA mUkI dIdhA che. vimalyaza zUravIra banIne ekalo nibharya paNe coranI vATa joto beTho che. corane khabara paDI gaI che ke vimalaze bIDuM jhaDapyuM che. madharAte potAnA AvAsethI nIkaLyo. vimalayazanA mahele pahoMcI gayo. mahAcore Aje hAthamAM tIrakAmaThAM laIne Avyo che. mahelanA bAraNA khulA hatA. nirbhayatAthI AgaLa vadhyo. vimalayaza zAMtithI adazya paNe A badhuM nihALI rahayo che. mahelamAM cAre bAju jotAM jotAM badhAM ja kamarA pharI vaLyo. mahelamAM koI hatuM nahi. tethI jayAM jeTaluM dhana dekhyuM te badhuM bheguM karyuM. sonuM, jhaverAta paNa uThAvyuM. Aje cora ghaNo phAvI gayo hato. vimalayazano mAla lUMTIne poTaluM bAMdhIne dhIre dhIre vidAya thai rahyo che. coranA caherA para ati AnaMda che. mArAthI darIne vimalayaza bhAgI gayo che. te gerava leto hato ke vimalayaza paNa potAne pakaDI na zakayo. vimalayaza badhuM ja barAbara joI rahayo che. mahelamAMthI cora nIkaLyo tyAre mAMDaviyo vimalayaza pAchaLa nIkaLyo. vimalayaza vicArato hato ke core AbAda sapaDAyo che. adazya rIte vimalayaza coranI pAchaLa cAlI jAya che. nagaranI bahAra baMne nIkaLyA. nagarInI bahAra thoDe dUra vaDanuM vRkSa hatuM. te vRkSa nIce gupta sthAna hatuM. A gupta sthAna upara cora AvI gayo. cArekora najara karI. potAne koI jotuM nathI. vizvAsa thayo ke mane koi ahiMyA dekhatuM nathI. ma nIne gupta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnanA dvAranI zilA khaseDI aMdara gayo. zilA nIce moTuM bhoMyaruM hatuM. eja A mahAcoranuM dhAma hatuM. coranI pAchaLa adazya vimalayaza paNa bhoMyarAmAM ghUsI gayo. core zilAne khaseDI daravAjo baMdha karI dIdho. cora sIdho ja rAjakumArI pAse pahoMcyo. rAja kumArI vicAromAM aTavAyelI jAgatI hatI. cora kumArIne kahe- he devI! tuM vimalayazanI mALA gaNatI hatI ne! jo Aje tArA vimalayazano bhaMDAra lUMTIne Avyo chuM. meM Aje tenuM baLa bhAMgI nAMkhyuM che. e to sAva nirbaLa nIkaLyo. mAro sAmano karavA paNa tyAM hAjara nahoto. tuM kahetI hatI ke mArI sAra karanAra mAMDavIyo baLavAna che. te mArI vahAre Avaze. paNa hato ja nahi. mArI bhItithI kayAMka bhAgI gayo. bola! have tAre zuM karavuM che? huM tane mArI gharavALI karavA lai Avyo chuM. mArI vAta mAne che ke nahi. kAna dajhAya evAM vacano sAMbhaLI rAjakumArI ghaNI gusse thai. AMkho lAlacoLa thai gai. corane kahevA lAgI- re. pApI! tArA jevA duSTa ane adhamanuM vaheluM mota thai jAya eTaluM ja mAre kahevuM che. saLagatA zabdo sAMbhaLIne corane hADohADa lAgI gayuM. cora bolyo- "jo! rAjakumArI! mArI vAta mAnavI paDaze. huM tAro svAmI chuM. tuM mArI gharavALI che eTale tuM moM saMbhALIne bolaje. mArI talavAra nirbaLa nathI. samajI''rAjakumArI kahe- o duSTa-pApAtmA! huM tane paNa kahuM chuM tuM paNa moM saMbhALI bolaje. mAre to eka zaraNa mAMDaviyA vimalayazanuM che. e jIvatAM hoya ke marelA hoya te ja mAro AdhAra che. huM kayAreya tArA zaraNe nahi rahuM. tArI talavAra nirbaLa nathI. to uThAva tArI talavAra ane calAva mArI upara. tArA jevAne svAmI tarIke svIkAravA karatAM motane zaraNe javuM te vadhAre zreyaskara che. cinagArI jevA zabdo coranA hRdayamAM soMsaravA utarI gayA. enI asara AMkha para thai. lAlaghuma AMkha thatA myAnamAMthI talavAra kheMcI kumArIne mAravA doDyo. vimalayazano paDakAra e ja samaye pAchaLa thI saghaLuM joi, sAMbhaLI rahelA vimalayaze paDakAra karyo. re pApI ! bAyelA! strI upara talavAra ugAmavA taiyAra thayo che. zuM tArI temAM bahAdurI samaje che? mardano putra hoya to mArI sAme Ava. vimalayaza to tArI pAchaLa ja Avyo che. vimalayaze te veLA kuMjara zatabaLa vidyAne paNa sAdhIne sAthe rAkhI hatI. potAnAmAM so hAthI nuM baLa ekaThuM thai gayuM hatuM.cAla! mArI sAme sAmano karavA. - adezya avAja sAMbhaLI cora Azcarya pAmyo. mArA gharamaMdiramAM koNa cora che? tenI sAthe yuddha karavA cora taiyAra thayo. vimalayaze madezya karaNI vidhA pAchI kheMcI lIdhI. pragaTa thayo. tene joi cora kSaNavAra to DaghAI gayo. vimalayazanA hAthamAM aSADhI vIra jevI talavAra camakI rahI che. ekavAra to muSTiprahAre vimalayaza corane pachADyo. cora to gabharAi gayo. paNa hiMmata na hAryo. Ubho thayo. vimalayaza kahe- re cora! huM dhAruM to tane hamaNAM ja dharatI bhego karI zakuM chuM. paraMtu mAre tArI mardAnagI jovI che. cAla uThAva tArI talavAra. mahAcora have kharekhara dhuMdhavAyo hato. saMlavAra lIdhI hAthamAM ane doDayo. vimalayazane mAravA dAvapaMca cAlu thayA. " A prasaMgane nihALatI eka tarapha ubhelI rAjakumArInA aMtaramAM Azcarya ane AnaMdano pAra nahoto. baMne vacce. tyAM ja saMgrAma thayo. vimalayaza coranI talavAranA be kaTakA karI nAMkhyA. ane tenuM kAMDu pakaDI lIdhuM. vimalayazanA hAthamAMthI chUTavA core dhamapachADA ghaNAM karyA. paNa jenA zarIramAM so hAthInA baLanI zakita hatI, kayAMthI bicAro chUTe? vimalayaza kahe- tane ghaNo garva hato kema? mArA jevo koi baLavAna nathI. paNa haMmezA zerane mAthe savAzera hoya ja (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI tAkAta to eTalI che ke tame atyAre mArI paNa nAMkhI zakuM chuM. paNa huM tema karavA icchato nathI. core chUTavA ghaNA prayatna karyo paNa chUTyo nahi. kumArI to avAka banIne A badhuM joI rahI hatI. vimalayaza corane sakhata hAra khavaDAvI. bhoMyarAmAM rahelA doraDAthI bAMdhyo. baMdhanamAM nAkhelA corane ane rAjakumArIne lai vimalayaza bhoMyarAmAMthI bahAra AvyA. jayAre A bAju nagaramAM aMtima prahara pUro thatAM rAjAne tyAM samAcAra AvyA. he mahArAjA! dariyAkAMThe mahelamAM vimalayaza nathI. ane temanA mahelanA bhaMDAro mAMthI ghaNI moTI corI thaI che. vahelI savAre A samAcAra vAyuvege nagaramAM prasarI gayA. rAja doDato vimalayazanA mahele Avyo. vimalayazane na jotAM rAjA ciMtAmAM paDayo. are! hA! A pApI core guNavaMta vimalayazano paNa ghAta karI nAMkhyo lAge che. have mAre paNa jIvI ne zuM karavAnuM? mArA prayato badhAM niSphaLa nIvaDayA. huM sAva nirbaLa nIvaDayo, anya rAjayomAM mArI pratiSThAnuM patana thaze. to have mAre mRtyu ne bhaTavuM paDaze. jIvavA mATe mAre have koi ovAro nathI.rAjAe nizcaya karIne A AjJA ApI ke nagaranI bahAra atyAre eka citA taiyAra karAvo. mAre baLI maravuM che. sUryodaya thatAM to A vAta nagaramAM prasarI gai. janamedanI gAma bahAra ubharAvavA lAgI. rAjA nagarajano-karmacArIo pradhAna vagerene kahevA lAgyA. huM have tamAro rAjA thavAne lAyaka nathI. tethI agni praveza sivAya mAro koI rasto nathI. A sAMbhaLIne sahunA haiyAM kaMpI uThyAM. sahunI AMkhomAM AMsu ubharAvavA lAgyA. sahu ekI sAthe bolI uThayA he mahArAja! AvuM na karo. na karo. tame to amArA devatulya cho. tamAro prajA pratyeno prema agAdha che. he mahArAjA! amane rajhaLatA na karo. taskarane abhayadAna A avasare dUrathI ghoDA upara Avato vimalayaza dekhAyo. ekAeka AnaMda dhvani gUMjI uThayo. rAjakumArIne laIne, corane pakaDIne vimalayaza Avato hato. sahunI najara e tarapha gai. mahArAjA paNa harSa pAmyA. sarvanA AnaMdano pAra na rahayo. vimalayaza corane rAjAnI AgaLa hAjara karyo. rAjAne soMpyo. rAjakumArI to pitAne vaLagI paDI. vimalayaze kahyuM huM! ApanA AzIrvAdathI badhuM kAma pAra pADIne AvI gayo chuM. sahune sArA narasAnuM phaLa maLatuM ja hoya che. prANI che ke na icche paraMtu karma to tenI pAchaLa AvatAM hoya che. corano pApano ghaDo phUTayo che. rAjA vimalayazane kahe- A saLagatI citAmAM corane nAMkhI gho. teno aMta lAvI dho. mAMDavIyo vimalayaza kahe- he mahArAjA! ApanI AjJA pAchI kheMcI lyo, A corane motanI sajA na hoya. A cora eka samartha vidyAvaMta che. teNe potAnI vidyAno avaLo upayoga karyo che. tethI dayAne pAtra che. te tamArA zaraNe Avyo che. je zaraNe Ave che tene kyAreya guNavAna mAratA nathI. Apa guNavAna cho. corane abhayadAna Apo. corane tenI vidyAnuM svarUpa samajavAnI taka Apo. vimalayazanI vAta rAjA e mAnya rAkhI. cora bacI gayo uttama puruSonA lakSaNo AvA prakAranA hoya che. tyArabAda vimalayaza tene sAcI samaja ApI. rAjA AgaLa hAtha joDIne core corI na karavAnI pratijJA lIdhI. vimalaze rAjAno sevaka tarIke rAkhavAnI vAta karI. cora zAhukAra banyo. ane rAjAno sevaka paNa banI gayo. tyArapachI rAjakumArInI kSamA mAMgI. prajAnA hRdayamAM AnaMda chavAi gayo. coranI sAthe rAjanA mANaso gupta sthAnamAM sAthe gayA. jenuM jenuM coryuM hatuM tenuM tene ApI gho. nagaramAM vimalayazanA yazogAna gavAi rahayA che. rAjA vimalayazanI vIratA upara khuza thayA. vimalayazanI pITha (258 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ n st |||||||| A LLLLL {} $$$$$ vimalayazanA lagna, sAta koDImAM maLe rAja, vimalayaza pahere varamALa mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa caturtha khaMDe navamI DhALa samApta * silica-da A BEA thAbaDatAM kahe che - hai mitra! tamArA apUrva sAhasane biradAvuM chuM. AjathI tame mArA rAjaya nA ardhA bhAgIdAra cho. ane mArI kanyAnA svAmI cho. rAjakumArI to vimalayazane jhaMkhatI hatI. apUrva sAhasa thakI vimalayaze kuMvarI ne meLavI. kumArInA aMtaramAM sneha nA sarovara chalakAyA. prItinA rasajharaNAM phUTI nIkaLyAM che. rAjAe guNamaMjarInA lagna dhAmadhUmathI vimalayaza sAthe karyA. mahAsatI 2 2suMdarInA rAsano cothA khaMDa-navamI DhALa- rAjA sajajana zubha AnaMdamAM magna banyA che. te rIte pUrI karI. GAN Neil ilLD-LIN (259) Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharo) rAjaya thayuM benAtaTe , sapta kapardI siddha, puya bale surasuMdarI, je bolyuM te kIdha. 1 anya divasa benAtaTe, surasuMdarI bharatA; pota vividha bharI AvIyo, nAme amara kumAra. 2 bheTa grahI nRpane malyo, amarakumAra parivAra; mAMDaviye tava olakhyo, mukha-Igita- AkAra. 3 1-koDI bhAvArtha : guNamaMjarInA lagna yavana eka upavana che. guNamaMjarInuM vana thanaganI rahyuM che. guNamaMjarI vimalayazane prANa AdhAra samaje che. paraNIne sAsare javAnA koDa jAgyA che. pitAe dhAmadhUmathI vimala sAthe paraNAvI. nahIvana : zANamAM guNamaMjarIe paga mUkI dIdho. thAvana hRdayamAM AkAMkSAo bharI che. praNayanI pacaraMgI duniyAmAM teNe vasavuM che. paNa. paNa.. vimalayaza rAjA pAse mUkelI zarate guNamaMjarIne potAnA mahelamAM rahevuM paDayuM che. te vimalayazanA mahele jaI zakI nathI. to svAmInAtha vimala paNa tene maLavA AvI zakayA nathI. dharya DagavA mAMDayuM. uranA bhAva vyakata karavA che. paNa taka maLatI nathI. " nasIba kayAre kayAM kevI rIte yArI Ape che khabara nathI. puNyodaye vimalayaza urphe mahAsatI surasuMdarI potAnA AvAse nirAMte beThI che. uMDA bhUtakALamAMthI vartamAnamAM vicAre che. sAta koDIe benAtaTa nagaranuM arthe rAjaya meLavyuM. bAlyakALamAM mArA e zabdo Aje AMkha AgaLa sAkAra thaI ne rahayA che. sAta koDI. amaranA zabdo... kAnamAM guMjI rahayA. puruSanA vezamAM hRdayato strInuM hatuM. te svAmI! ApanA bolAyelA zabdo mArA puNya mArA jIvanamAM sAkAra banyA. have.. have. tamane maLavAnI tamannA jAgI che kharekhara! mAnavI nA aMta:karaNamAM pragaTatI AzAo amara paNa hoya che. ane kSaNika paNa hoya che. je AzA pAchaLa zraddhA ane puruSArtha hoya te AzA jIvaMta bane che. evI ja AzA satInA hRdayamAM jIvaMta hatI, potAnI AzAne mUrtimaMta karavA teNe apAra saMkaTo sahana karyA, ane priyatamanA sneha smaraNane haiyAmAM sAcavI rAkhyuM. vimalayazanA vezamAM saMsAramAM sukha ane kIrti meLavavA chatAM surasuMdarI potAnA jIvana maMtra-zrI navakArane- tathA jIvane dhana rupa potAnA priyatamane paLa mATe paNa visarI zakI nahotI. evI eka rAtri na hoya ke jemAM te AMsu pADatI na hoya. dariyAkinArA para rahelA mahelanA zayanagRha to jANe AMsuno itihAsa hato. have puNyarupa sonAno sUraja jIvanamAM Ugaze kayAre! enI rAha jovAtI hatI. A avasare eka divase benAtaTanA dariyAkinAre suMdarIno priya svAmI vaNA mahinAe yAtrA karI pravAsa kheDIne Avyo che. ratadvIpanI saphaLa yAtrA karIne potAnA vatana tarapha jatAM ahIM benAtaTe AvavAnI icchA nathI. potAnA vahANomAM bharelo mAla che tenuM dANa cUkavIne ahiMthI AgaLa jaldI javuM che. paNa ahIMnA niyamanA kAraNe vahANa sIdhA jaI zakatAM nahotAM. anicchAe paNa amarakumAra vRddhamunimajInA kahevAthI rIjhavavA bheTayuM laIne rAjadarabAre Avyo. parivArathI yukata amarakumAre rAjAnA caraNe najarANuM mUkayuM. rAjAnI pAse beThelo mAMDavIyo mukhanA aNasAre oLakhI gayo. aMtaranA UMDaNamAM AnaMdanI lahera AvI gaI. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa-dasamI (dhavala zeTha leI bhaTaNuM. e dezI.) amarakumara grahI bheTaNuM, Avyo narapati pAse re; mAMDaviye tava oLakhyo, pAmyo citta ullAsa re. amara. 1 nija sevakane ima kahe, e vyavahArI jATho re; ehanI vastumAM Amalo, tiNe jaI pADo bhUMTho re. a. 2 bhUpane jaI iNipare kahI, lAvo mAharI pAse re; sevaka jaI nRpane kahI, ANyo vimalajasa pAse re. a. 3 pota sayala lUMTI karI, nija ghara vastu bharAve re; cora cora kahI dinaprate, sayala malI bIvarAve re. a. 4 nija sevakane ima kahe, bIhAvajo kahI cora re; paNa navi koi mArazo, karajo vayaNe je re. a. 5 have dina dina bIhAvatA, vimalasa-bhaTa tehane re; jIvato uThIza kiNipare, jokhama che tujha dehane re. a. 6 jAti vaNika thai zuM karI? corI te suNa zeTha re; cora no koi dhaNI nahi, kopyo sAhiba TheTha re. a. 7 eka divasa paDyo dhrAsako, amarakumArane tyAMhI re; uThI na zake bApaDa, mUcha gata tanamAMhI re. a. 8 zItala vAyu pracArathI, saceta karyo tirivAre re; ciMte pUravabhava karyA, AvyAM pApa samakALe re. a. 9 amara kahe sAhiba! suNo, huM chuM tuma AdhIna re; mayA karI mujha jIvato, mUko dhana grahI dIna re. a. 10 mAMDaviyo tava ima kahe, to tujha chUTako thAve re; zera savA dhRta tuM yadA, mujha pagatalameM samAve re. a. 11 kapaTa pacheDI oDhIne, mAMDaviyo tava sUto re; pagatala tAsa lAMsato, amarakumara dhRta juto re. a. 12 doya prahara paga coLIyA, paNa dhRta jabanavi nIThuM re; ciMtI citta mukha mAMDIyo, pIvA kAraNa mIThuM re. a. 13 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDaviye tava jhAlIyo, kahe zuM kare aghorI re; laghupaNAthI zIkhIyo, eha vyasana tuM corI re. a. 14 cothe khaMDa e kahI, DhALa dazamI suvizAle re; vIra kahe baMdhana-thakI, chUTaze AgalI DhALe re. a. 15 1-masaLato. ra 04 . actor vimalayaza ciMtAmAM.... dariyAkinAre rAjamahala, ciMtA kare vimalayaza (mahAsatI zrI surasuMdarImo rAsa) Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amarakumAra nuM Agamana bhAvArtha : rAjadarabAra bharAyo che. rAjA sihAMsane AruDha che. rAjaparivAra yogya sthAne goThavAyo che. te avasare vahANavaTI amarakumAra bheTaluM laine rAjadarabAre Avyo. rAjAnA caraNa pAse bheTaNuM mUkayuM. mAMDaviyo vimalayaza oLakhI gayo. te sivAya ahIM tene oLakhanAra koi ja hatuM nahiM. ahIMnuM vAtAvaraNa amarane dajhAratuM hatuM. pote gumAvelI surasuMdarInuM smaraNa satAvyA karatuM hatuM. jema jema vahANo deza tarapha gati karatAM hatAM tema tema tenA haiyAmAM surasuMdarI vadhu vadhu yAda AvatI hatI. ghera pahoMcyA pachI pitAjIne AgaLa zuM kahevuM? mArA mahApApano pazcAtApa konI AgaLa karavo? AvA aneka praznoe tenA hRdayane khaLabhaLAvI mUkayuM hatuM. tethI tenuM mana udvigna hatuM. sAgaranA koi kinAre thobhavuM nahotuM. taNe to tenA dezamAM jaldI pahoMcavuM hatuM. paNa nasIbe benAtaTanA rAjadarabAre lAvI mUkI dIdho. vimalayaza oLakhI gayA. potAnA haiyAmAM AnaMda thayo. bIjI paLe potAnA sevakane kahI dIdhuM ke A vepArI juThTho che. tenA vahANonI japtI karI lyo. tene bhoMTho pADIne rAjAne kaho ke A vepArI tadana khoTo che. tyArapachI tene mArI pAse mArA AvAsama lai Avo. vimalayazanI AjJA pramANe sevaka kAma karIne vepArIne vimalayaza pAse lai Avyo. tarata vimalayaza potAnA AvAse pahoMcI gayo. svAmInI pratIkSA karatI surasuMdarI urphe vimalayaza svAmInI dazA joine satI pAmI gai hatI. svAmI sukhI nathI. A vicAre tenA haiyAmAM Abuno vega uchaLyo. mahAmahenate te haiyAnA vegane rokIne svastha thatAM sevakane bolAvyo. Avela vepArI amarakumAranA badhA ja vahANonI cokasAithI tapAsa karo. ane badho ja mAla lUMTIne mArA mahelanI pAchaLa rahelA oraDAmAM bharAvI dyo. vaLI te vepArIne kaho ke ' tame cora cho' A rIte ene vAraMvA kahIne ene bhayabhIta karI dyo. paNa? chatAM koie te vepA2Ine mAravAno nahiM. vacana vaDe karIne satAvavo paNa, mAravuM nahiM. A mArI kaDaka AjJA che. A pramANe ahiMyA paNa AjJA karIne vimala potAnA zayanakhaMDamAM cAlyo gayo. pathArI upara paDIne dhrusake dhrusake raDavA lAgyo. tenuM mana kahe che ''surasuMdarI-surasuMdarI'' Aja rudana zA mATe! Aja to tArI jIvaMta AzA phaLI che. rudana zA mATe Ave che? kema! raDavuM na Ave? bhUtakALanA prasaMgo zuM sAmAnya hatA? sAta koDIno kaMpAvanAro prasaMga zuM bhUlI zakAya tevo hato? kai strIne A paLe raDavuM na Ave? satInA haiyAnI AzA vINAnA sUra-Aje rudana vacce gUMthAyA hatAM. satIne AMkhe zrAvaNa-bhAdaravo hato. tenI pathArI bhInI thai gai hatI. ekAda nAnI cinagArIthI dArukhAnuM saLagI uThe,tema satInA haiyA vacce daTAelA vicAro ekasAmaTA prajvaLI uThayAM. ''vimalayaza''? Aja tane zuM thayuM che? yakSadvIpama tane nirAdhAra mUkIne cAlyo gayelo svAmI Aja AMgaNe Avyo che. je AzA khAtara te apAra saMkaTo sahana karyA hatA, te AzA Aja jIvaMta banIne sAme AvI che. tuM zA mATe duHkhI thAya che? surasuMdarInA ucharelA vicAro koi jANI 2 katuM na hatuM. AMsu game tevA jakhmI hoya. paraMtu haiyAno bhAra haLavA karavAnuM puNya kAma to jarura kare che. A bAju jayAre mAMDaviyAnA mANaso amarakumArane herAna karI rahayA che. he zeTha! tame moTuM jokhama kheDayuM che. jIvatA ghare kevI rIte pahoMcazo. amara A vAta sAMbhaLI vicA2e kare che, meM koi moTo guno karyo nathI. ne A loko e mane gunegAra banAvyuM che. vaLI sevako satAvI rahyA che. zeTha! jAtie vANiyA cheA. ane corI zA mATe karI? corano koi dhaNI nathI. paNa amAro zeTha tamArI upara gusse thayo che. mahAsatI zrI murasuMdarIno rAsa (263) Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevakonI vAta sAMbhaLI amarakumAranA hAMjA gagaDI uThayA. dhrAsako paDayo. corI karI nathI. chatAM corIno Aropa Avyo che. bicArAne kayAM khabara che ke mane A loko satAve che. te temanA zeThanA kahevAthI. cora cora zabdone sahana na karI zakato amara mUrchita thai gayo. sevake zItaLa vAyu ane pANI siMcanathI bhAnamAM lAvyo amara vicArI rahayo che. mArA pUrvabhavanA pApo udayamAM AvyA che. amarane UbhA thavAnI paNa tAkAta rahI nathI. sevako UMcakI ne vimalayaza pAse lai Ave che. te ja avasare vimalayaza potAnA zayanakhaMDamAM moDhuM dhoi svastha i jakAtakhAtAe Avyo. vimalayaza haiyuM kaThaNa karIne Avyo hato. sAme amarakumAra beTho che. vimalayazane amarakumAranI sAme jotAM AMkhe aMdhArA AvavA lAgyA. amarakumAranA vadana sAme joi na zakayo. vadana karamAyeluM hatuM. nayanomAMthI tejasvitA kayAM? vimalayaza vicArI rahayA che. svAmInI avadazA kevI! navayaiAvananI lAlI kayAM chUpAi gai? puNyazALI zreSThIputrano suMdara deha kevAM karamAyelo jaNAya che. amaranA vicAramAM khovAyelA vimalayazane sevake jAgRta karyo. svAmI! ApanI AjJA anusAra caMpAnagarInA vepArI amarakumArane lai AvyA chIe.he sAheba! nahIM AvavAnI to nA pADatA hatA. vicAranA vamaLamAM aTavAyelo vimalayaza svastha thai gayo. bolyo- hA! hA! lai AvyA vepArIne! ThIka! AgaLa na bolI zako. amarakumAra hAtha joDIne mAMDavIne kahe che- he sAheba! huM to atyAre ghaNo duHkhI cho. mArA jevA duHkhI mANasane zA mATe vadhu du:khI karo. mAre vatana javAnI utAvaLa che. maherabAnI karIne mane jIvato mUko. tamAre joie teTaluM dhana vahANamAMthI lai lyo. bicArA amarane zI khabara! mArI suranuM milana madhuruM hovA chatAM adhUruM che. pote surasuMdarIne oLakhI zakayo nathI. vatananI vATe javA mATe vimalayazane karagarIne vinaMtI karI rahayo che, tyAre vimalayaza atyAre kaThora banI gayo che. haiyuM komaLa che. have svAmIne javA de kharI. mukha sudhI koLiyo Avyo to kaM.i ja na javA de. vimalayaze javA mATe rajA na ApI. amara vaLI pAcho bebhAna thaine tyAM DhaLI paDayo. vimale potAnA oraDAmAM sevaka pAse amarane suvaDavyo. tenI sevAmAM lAgI gayo. vaLI amara bhAnamAM Avyo. amare javAnI rajA mAMgI. vimalayaza kahe- tamArA vahANanI cakAsaNI karyA vinA anyAyanI jakAta amAre levAya nahiM ane tyAM sudhI ta tArAthI javAya paNa nahi. zeTha! tamane ahIM zuM duHkha che? tame amArA kedI nathI. amArA mahemAna cho. huM tamane du:khI hi karuM. tyArapachI amarakumAranI sevAmAM dAsIone mUkI dIdhI. pote bahAra cAlyo gayo. sAMja paDavA AvI. amarane javAnI rajA na maLI. r rAta paDI. vimalayaze amarakumAranI sUvAnI vyavasthA potAnA kamarAmAM karAvI. baMnene uMgha AvatI nathI. vimalayazanI rAta vimAsaNane vicAromAM vIte che. jayAre amarakumAranI vAta raDavAmAM vIte che. savAra thatAM prAtaHkArya patAvIne amarakumAra vimalayazane maLavA mATe Avyo. kahe cheH- he sAheba! mArI prArthanA svIkAro! vimale pUchyuM- kaho zuM kAma che? amarakumAre kahyuM :- mArA jevA mananA duHkhIne zA mATe rIbAvo cho? vimala kaheH- huM Apane du:kha Apato hoya tevuM mane lAgatuM nathI. amara kahe :- Apa to moTA mANasa cho. mArA hRdayamAM paLe paLe atyAre to seMkaDo tIra bhoMkAya che. mAre koipaNa bhoge mArA vatanamAM jaldI pahoMcavuM che. mane kayAMya cena paDatuM nathI. Apa kRpA karIne mane | mukata karo. Ama adhavacce zA mATe Aphata UbhI karo cho? Apa kaho te jakAta cUkavavA taiyAra chuM. zeTha jarA dayA karo. vimaLe kahyuMH- dayA! puruSonA hRdayamAM dayA nathI hotI. dayAnuM sthAna strInA hRdayamAM hoya che. ame A rIte dayA karavA besIe to jakAtakhAtAne devALuM ja kADhavuM paDe. ahIM tamane koi vAtanuM duHkha che? amara kahe :- je du:kha hoya te mAro AtmA jANe che ne samaje che. zuM mArA mATe mukitanA koi bIjo mArga nathI? vimalayazanA haiyAmAM kutuhala jAgyuM -hasIne kahyuM ''mitra; mukita mATe tame khuba ja adhIrA banyA cho. mane lAge che(mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (264) Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame navajavAna cho- tethI premALa patnIne maLavAnI jhaMkhanA tamArA prANane muMjhavI rahI lAge che? cAlo! je hoya te paNa huM to taraMgI puruSa chuM... paNa.. hA.. tamArI mukitano eka vicitra mArga dekhAya che. amarakumAranA hRdayamAM patnI saMbadhano prazna haiyA sosaravo nIkaLI gayo teno javAba te ApI zakato nathI. paNa ATalA javAba Apyo :- mukita? ahIMthI chUTA thavAya teno mArga kRpA karIne batAvo. vimala kahe- zarata vicitra che- amara kahe - bhale vicitra hoya paNa mane to te kabUla che: vimalayaza gaMbha 2 thai ne kahyuM - " juo mitra! huM ghaNA vakhatathI bhayaMkara dardathI pIDAvuM chuM. te dardane dUra karavA meM ghaNA vaidyane batAvyuM temAM eka vayovRddha anubhavI vaidhe kahyuM - tamArA taLiyAmAM savAzera gAyanuM ghI koi ghasI Ape to tamAra darda maTe. be lo zeTha! mArI zarata maMjUra che? ghI ghasI Apazo! jo ghI ghasI Apazo to tamane tarata chUTI ApavAmAM Avaze. vaLI jakAta paNa mApha karI devAmAM Avaze. amara kahe- tamArI A sAmAnya zarata mane maMjura che. kaho kyAre ghI ghasavA besuM? vimalayaza kahe - atyAre ja tamArI zaratane pUrI karI zako cho! amara ghI ghasavA mATe taiyAra thayo. vimalanI badhI ja zaratane maMjura karI vimalaze tarata dAsI dvArA savAzera ghI maMgAvyuM. ane pote pathArImAM besI gayo. vATakIthI ghI ghasavA lAgyo. ghI ghase amarakumAra, (surasuMdarI) vimalayaza manamAM malakAya (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAha! surasuMdarI! tArA taraMga.? tArI A vicitra zarata pAchaLa koi Azaya kharo? buddhizALI suMdarI che. tenuM eka eka kAma buddhi pUrvaka karatI hatI. thoDIvAramAM vimale khoTI khoTI nidrA zaru karI. nasakorAM cAlu thayA UMghato nara bole jAgato na bole. amarakumArane have samajAyuM ke ATaluM ghI to paMdara divasa paNa paganA taLiyAmAM na utArI zakAya. be prahara sudhI eka sarakhuM ghI ghasyuM. paNa keTaluM ghasAya? amara ghI ghasatAM thAkI gayo. vimalayazanA mukha sAme vedhaka najare joi lIdhuM. vimala ghasaghasATa UMdhato jaNAyo. ghI pate tema nathI. zuM karavuM? zuM ghI pI javuM? vimala sAma joyuM. ane ghInuM pAtra dhrUjatA hAthe laine moM sudhI lai gayo. khoTI nidrA letAM vimalayaze tarata AMkha kholI. amarano hAtha pakaDI lIdho. hasatAM hasatAM kahevA lAgyo - re zeTha! A zuM karo cho? vepA2I kAvAdAvAna prapaMcamAM khUbaja kuzaLa lAgo cho. bAlyakALathI corI karavAnuM zIkhyA lAgo cho. tame dagAthI koinA jIvananI hArajIta to nathI karra ne? vimalayazanA marmavacano amaranA haiyAnI ArapAra utarI gayA. bAlyakALano bhUtakALa.. suMdarInA cheDe thI cholI sAta koDIno prasaMga AMkha AgaLa taravarI rahayo che. vaLI hArajItanA vacane yakSadvIpa choDelI potAnI patnI te prasaMga paNa AMkha AgaLa AvI gayo. amara ahIM paLe paLe potAnI patnInA smaraNomAMthI vartamAnamAM pastAvo karI rahayo che. vaLI vimale kahyuM zeTha? ApaNI zaratano bhaMga thayo che. tamAre chUTavAno je rasto hato te tamArA hAthathI baMdha thayo che. tethI to rAjayanA kAyadA anusAra je rIte thatuM haze te rIte thaze. ne tarata vimalayaza palaMgamAMthI Ubho thaine bahAra AvI gayo. amarakumAra jhaMkhavANo paDI gayo. tenI AMkhamAM AMsu ubharAyAM. tyAM ja besI rahayo. kaMika svastha thatAM Ubho thayo. bahAra jaine vimala sevakone kahyuM ke paradezI vepA2Ine rahevA mATe bAjumAM rahelA kamarAmAM vyavasthA karo. sevaka tarata vimalayazanA kamarAmAM gayo. zeThane bIjA khaMDamAM potAnI sAthe sAthe lai gayo. potAnA sAhebanI nAjJA kahI ke rajA na Ape tyAM sudhI tamAre ahIM rahevAnuM che. ane sevAmAM be paricArikA mUkIne sevaka bahAra cAlyo gayo. amarakumAra oraDAmAM AMTA mAre che. samaya pUro kema thAya? sAMja paDavA AvI. vimalayaza kAma patAvIne pohAnA zayanakhaMDamAM Avyo. amaranA AMsu jamIna upara sukAyA nahotAM. vimale te joyAM. vimala nA haiyAmAM kaMpArI chUTa . hRdayamAM pralayatAMDavanuM garjana thayuM. AvA samaye hRdayanI sthitI kevI hoya che te kahevuM kaThaNa che. citrane zabdomAM varNana karI zakAya nahiM. je kalpanA karIe te karatAM so gaNI vedanA mAtra anubhava gamya che. saMdhyA veLA thavA AvI. 5 tAnA zeTha vahANa upara na AvyA. rAha joine chevaTe zeThanA munimajI tapAsa mATe AvyA. sevake mahetAjIne samAcAra ApyA. amarakumArane sAhebanI najaranIce rAkhyA che. tame temane koi maLI zakazo nahi. AthI amarakumArane paNa ghaNuM duHkha thayuM. paricArikA zeThane jamavA mATe bolAvavA AvI. amara jamavA paNa na gayo. khaMDamAM raDato hato. sevAmAM rahelI paciArIkA paNa A dazya joi rahI hatI. vimalayaza rAjayanA kAme rAjA pAse gayo. mahelamAM AvatAM rAta paDI. sevakane samAcAra pUchayA ke paradezI vepA2I zuM karI rahayA che? zeThane mATe bhojananI vyavasthA karI che. sevake kahyuM- sAheba! ApanA gayA pachI vedhArI to vAraMvAra raDyA kare che. paricArIkA jamavA mATe ghaNuM kahyuM. paNa zeTha jamyA nathI.vimalayazanA vezamAM surasuMdarInA hRdayamAM zeTha na jamyA tenI akathya vedanA thai rahI che. sevakane pUchayuM:-atyAre zeTha kare che zuM? ''beThA che'' emane ho ke vimalayaza AvI gayA che. maLavuM hoya to Ave. A pramANe vimalayaze sevakane bolAvavA mATe mokalyo. pote potAnA kapaDAM badalIne virAma Asana 52 amarakumAranI rAha joto beTho che. (266 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevake paricArikAne bolAvI ne kahyuM paradezI zeThane kaho ke zeTha bolAve che. paricArikAe amarakumArane samAcAra ApyA. sAheba AvI gayA che. Apane maLavuM hoya to bolAve che. ApanI rAha joi rahayA che. amara uThyo. svasthatA prApta karavA hAthapaga dhoine moM paNa barAbara dhoine tarata vimalayaza pAse Avyo. A pramANe surasuMdarInA rAsanI A cothA khaMDane viSe vizALa evI A dasamI DhALamAM zeTha sakaMjAmAM sapaDAyA che. baMdhanamAM rahetA zeThane have kevI rIte vimalayaza choDaze. te adhikAra have pachInI AgaLa DhALamAM kahevAze. caturtha khaMDe dasamI DhALa samApta (doharA) laghupaNAthI zIkhIyo, hajIya na gai tujha Teva, jIviza kima have ima suNi, lahI mUrchA tatakheva. 1 zItala vAyu pracArathI, svastha karI tiNivAra, vimalajasA pUche tadA, pUrva-taNo adhikAra. ra vimala amaranI mIThI muMjhavaNa mAMDavI vimalayazanA AvAsamAM paradezI vepArI amarakumAra mAnasika pIDAne veThI rahayo che. vimalayaze potAnA khaMDamAM AvavA mATe sevakane AjJA karI. amarakumAra bhAre haiye paga ghasaDato vimalayaza pAse Avyo. amaranA mlAna vadana sAme jotAM kahyuM- pravAsI zuM nidrA nathI AvatI? atyAre maLavA mATe khAsa meM bolAvyA che. amara nIcI najare vAta sAMbhaLI rahyo che. javAba zuM Ape? zabdo jaDatAM nathI. ghI pI javAno guno karatAM pote have koipaNa bhoge chUTI zake tema nathI. vimalayaza ka :- zeTha dekhAvamAM bhalA lAgo cho paNa A corI nuM vyasana bAlapaNAthI zIkhyA hoya tevuM lAge che. jo A Teva sudhAI hotato atyAre A dazA nahota. vimalanA vacano sahana na thayA. muMjhAelo amara vicAra mAM che have jIvAze kevI rIte! A choDaze nahi, mAre rahevuM nathI. ne A vicAra AvatAM amara behoza thaine DhaLI paDayo. vimalayazanuM haiyuM hAthamAM na rahayuM. pote ane sevako thai ne tatkALa hoMzamAM lAvavAnA prayatno karyA. zItaLa pavanane upacArothI amarakumAra bhAnamAM Avyo. thoDIvAre svastha thayo. vimalayaze potAnI pAse besADayo. mitra! zA mATe muMjhAvo cho tamane herAna nahi karuM. duHkhI paNa nahi karuM. tamArA mAlanI tapAsa karyA pachI tamane rajA ApIza. amarakumAra heH- mahAzaya! dekhAvamAM deva jevA lAgo cho. paraMtu mane zA mATe pajavo cho. mArI A sthiti mRtyu samI lAge che. kRpA karIne mane mukata karo. vimalayaze maMda hAsya sAthe kahyuM. Apa to ghaNA kuzaLa cho. AvA ramaNIya sthAnamAM mRtyunI saMbhAvanA kevI? tamArI sevAmAM meM jarAye kacAza rAkhI nathI. chatAM Avo bhayaMkara AkSepa karo e zI rIte mAnI zakAya! dayAjanaka sthiti joine vaLI vimalayaze pUchyuM. mitra! mAnasika darda thI pIDAva cho. huM tamAro sAheba nathI. atyAre ema samajo. eka mitra tarIke mane mAnI lyo. tamArA haiyAmAM ghoLAtI vAtane khullA dilathI mArI AgaLa kaho. javAnI zA mATe utAvaLa che? (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (267) Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa- agiyAramI (sAhelAM he -e dezI.) sAhelAM he, caMpApurI mujha ThAma, ibhya dhanAvaha mujha pitA ho lAla; sAhelAM che, bhUpa-sutA mujha nArI, ubhaya jaNA laghuvaya hatAM ho lAla. 1 sAhelAM he ramatAM kisahika vAta, haMsa grahayo meM citamAM ho lAla; sAhelAM he, viNa aparAdha videza, sA melI meM dvIpamAM ho lAla. 2 sA. nirmAnuSa jalamAMhI, abalA zuM karatI haze? ho lAla; sA. mujhane paNa kubuddhi, AvI tihAM vidhinA vize ho lAla. 3 sA. mAMDaviyo kahe tujha, nAvI dayA tiNe avasare ho lAla; sA. ima nisuNI te zeTha, karato rudana na osare ho lAla. 4 sA. strI hatyA meM kIdha, vizvAsaghAtI thayo huM lAla; sA. Aja sakala kRta pApa, mujhane bahAM prAdurabhayo ho lAla. " sA. mAMDaviyo kahe tujha, nArI hatI rupe kisI ho lAla; sA. te kahe guNa zubha vaMda, raMga rupe aparAjisI. ho lAla. 6 sA. na ghaTe mujha mukha eha, stavanA karavI ramaNI taNI ho lAla; sA. paMcAkhyAna praNamANa, paNa mujha sAMbhare sA ghaNI ho lAla. 9 sA. sanmukha guru thuNaMta, sevaka kAma velA lahI ho lAla; sA. putra mRte thuNaMta, nArI mUe paNa navi kahI ho lAla. 8 sA. paNa zuM karuM mahArAja, vajabaMdhana prItI hatI ho lAla; sA. rupa anopama aMga, puNya panotI sA satI ho lAla. 9 sA. mAMDaviyo kahe tujha, nArI-vArtA ko kahe ho lAla; sA. tuM zuM kare guNatAza, cita harSa ke'to lahe ho lAla. 10 sA. zeTha kahe viNa puNya, kihAM thakI sA mujha male ho lAla; sA. mAMDaviyo kahe nArI, male paNa tuma citta navi hale ho lAla. 11 sA. sAMbhaLa mujha eka vAta, vipra haridatta eka pUre ho lAla; sA. kare kRSi paNa kAMi, na phale tava ciMtA kare ho lAla. 12 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa) Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA. usma-Rtu ne kAla, eka dina khetra-taru-tale ho lAla; sA. besI kare vicAra, kima mujha khetra navi phale ho lAla. 13 sA. iNi avasara tiNe ThAma, daramAM ahipati dekhIyo ho lAla, sA. mana ciMte e deva, khetra-taNo che zeSIyo ho lAla. 14 sA. navi pUjayo meM teNa, kAraNe karasaNa navi phale ho lAla; sA. ciMtI sarAvalA mAMhI, bali bakula dave Agale ho lAla. 15 sA. veda suNAve vipra, ghera gayo iNipare karI ho lAla; sA. AvI namIya vibhAta, pannaga bahu bhakita dharI ho lAla. 16 sA. dIThAM pAMca dInAra, zarAvavAmAM tiNe save ho lAla; sA. vikraya karI grahI gAya, tama paya dvija ahine have ho lAla. 17 sA. dina prate pAMca dinAra, veda suNAvI grahI karI ho lAla; sA. Ave haridatta geha,puNya gati mati pAMsarI ho lAla. 18 sA. dina kete have teha, lakSmIdhara puNya vadhyo ho lAla; sA. putrane zikSA dei, eka dina paragAme sadhyo ho lAla. 19 sA. putra gayo tiNe ThAma, veda bhaNe paya pAThave ho lAla; sA. phaNI grahI paMca dInAra, dugdha- pAna karato have ho lAla. 20 sA. dekhI ciMte putra, e dara sonaiye bharyuM ho lAla; sA. pagano karI ghAta, sonaiyA savi saMhajI ho lAla. 21 sA. ima ciMtI grahI yaSTi, pUMcha pannagano chedIyo ho lAla; sA. bhasmasAta tava kIdha, mukha javAlA ahi dekhIyo ho lAla. 22 sA. dina kete haridatta Avyo ghara tava sAMbhaLe ho lAla; sA. putra maraNanI vAta, cAlyo ahipati AgaLe ho lAla. 23 sA. dugdha ThavI bhaNe veda, bahu bhakita bahu duHkha bharyo ho lAla; sA. pragaTa thaI tava sarpa, zloka vacana eka uccaryo ho lAla. 24 1 "tvaM smara si nijaputraM pucchacche daM smarAmyaham / bhagnacite kutaH prItiH tasmAtsaM vara pustakam // " mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA. mAMDaviyo kahe zeTha, nArI maLe cita navi hale ho lAla; sA. zeTha kahe suNa svAmI, mujha citta malavA Talavale ho lAla. 25 sA. kahe nRpa ihAM tuma pAsa, Ave to harSa huve kIsso? ho lAla; sA. satya na kahe tuma nIma, che ima suNI cittamAM hasyo ho lAla. 26 sA. zeTha kahe suNa svAmI, vAraMvAra pRcchA karo ho lAla; sA. mujha mana harSa je hoya, te jANe jagadIsaro ho lAla. 27 sA. ima nizcaya karI vAta, mAMDaviyo uThI karI ho lAla; sA. jai aMte uramAMhI rupa parAvartana karI ho lAla. 28 sA. sola sajI zrRMgAra, AvI tihAM surasuMdarI ho lAla; sA. dekhI amarakumAra harSAzru-netre bharI ho lAla. 29: sA. cothe khaMDe eha, DhALa kahI agiyAramI ho lAla; sA. daMpatI melanI vAta, vIra kahe mujane gamI ho lAla. 380 1-tuM potAnA putrane saMbhAre che, huM pUchanA chedanane saMbhAruM chuM. mana judA thayA pachI prIti kyAMtha hoya? tethI (vedanA pAThane) pustakane baMdha kara. bhAvArtha jo zeka! tamA2I vAta mane sAcI lAgaze to kAle savAre ja Apane mukata karI daiza. vimalayaze A rIte chUTavA mATenI khAtrI ApI. amarakumArane thayuM ke mArA haiyAnI baLatarA mArA haiyAmAM bhale rahI. bIjAne kahevAthI zuM? vimale pUchayuM- mitra! zuM vicAro cho? zuM mArA upara vizvAsa nathI. tamAre je kaMi kahevuM hoya te nirbhayatAthI kaho. mane mitra mAnIne kaho. huM tamane banatI sahAya karIza. zuM ApanA upara koi saMkaTa AvI paDayuM che? amara kaheH mahAzaya! mAruM hRdaya cIrIne batAvuM to ja Apane mArA dardanI khabara paDe. vimale kahyuM:- zeTha! huM tamAro mitra banIne vAta karuM chuM. tame mane haju judo mAno cho. tamane haju mA2I vAta upara vizvAsa nathI. ATalI khAtrI ApavA chatAM tamArA dardane kahevA mATe taiyAra nathI. vimalayazane amaranI kathA jANavAnI tamannA pragaTI chuM, strI hradayano svabhAva che. sahanazIlatA to strInI kahevAya. puruSo sahana na karI zake. vimale kahyuM:- mitra! tamAre tamArI kathA kahevI hoya to kaho, nahi to kaMi nahi. vadhAre to zuM kahu? paNa mAnasika vyathAthI tame ghaNA du:khI cho. te huM jANI zakayo chuM. tamAre dezamAM javuM hoya to jai zako cho. mArA taraphathI tamane mukti che. vimalanA haiyAnA udgArone sAMbhaLI amara kaheH- nA! nA! zeTha mane tamArI upara vizvAsa che. huM mArI kahAnI kahIza. bhUlano ekarAra amarakumAra vimalayazane oLakhI zakayo nathI. atyAre potAno Aptajana mitravata lAgyo. * haiyAnI varALa kADhavA taiyAra thayo. dAjhelA mane kahAnI zaru thai. he sAheba! huM caMpAnagarIno rahevAsI chuM. dhanAvaha nAmanA dhanADhaya mahAsatI thrI surasuMdarIno rAsa) (270 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSThI mArA pitA che. A nagaranI rAjAnI kuMvarI te mArI dharmapatnI. ame baMne bAlyakALamAM garakalavAsamAM sAthe bhaNatA, ramatAM, vo risAtAM ane eka bIjAne manAvatAM hatAM. paNa koika vAtathI mArA cittamAM rAjasutA upara DaMkha rahI gayo. yAvananA prAMgaNe AvyA. jogAnujoga amArA lagna thayA. vimala kahe:- mitra! ApanA lagna thayA che? amarakumAre kahyuM :- hA! huM pariNIta chuM. vimala kaheH-viyogano anubhava kadI karyo che? amara - 'hA'. to sAruM. mArI vedanAne samajI zakazo. to have sAMbhaLo. rAjasutAnuM nAma surasuMdarI hatuM. nAma pramANe rupa-guNa hatAM. mArA prema maMdiranI pratimA hatI. huM teno pUjArI hato. Aje paNa mArI snehamayI patnIne bhUlI nahi zakuM. eka vakhata mArI icchA videzayAtrA karavAnI thai. mAtApitAnI icchA na hovA chatAM parANe rajA meLavI. mArI patnIe mArI sAthe AvavAnI haTha karI. huM tenI icchAne AdhIna thayo. mArI sAthe samudrana , jaMgalanA kaSTo hasatA mukhe sahana karavA taiyAra thai. amAro pravAsa zaru thayo. pravAsamAM ghaNA tophAno anubhavyAM e samaye mAruM AzvAsana mArI patnI ja hatI. samudra vATe vahANo jai rahayA hatAM. idhaNa pANInI jarurIyAta mATe vacamAM AvatAM nirjana yakSadvIpe amArA vahANo lAMgaryA. nirmAnuSa dvIpamAM mArI AzAnuM mRtyu thaze evI kalpanA paNa nahotI. dIpanuM sauMdarya jotAM eka vRkSanI zItaLa chAyAmAM ame baMne beThA. mArI priya patnI mArA khoLAmAM nirbhaya rIte sutI hatI. 'mitra vimalayaza!".. tamane zuM kahuM? ATaluM kahetAM amarakumAre niHzvAsa nAkhyo. huM ekalo paDayo. mana avaLacaMDuM bhUtakALamAM cAlyuM gayuM. bAlyavayanI vAta yAda AvI. bhArelA agninI jema hRdayanA khUNAmAM paDelo pelA DaMkha yAda AvI gayo. e mArA hRdayamAM bharaDAnI jema jAgRta thayo. ATaluM kahetAM to amaranuM haiyuM bharAI gayuM. huM nara maTI pizAca banyo. mitra! zuM kahuM! ATaluM bolatAM narakumAre vimalayazanA be hAtha pakaDI lIdhA. vimalayaza paNa amaranI sAme joI zakato nathI. teNe bIjI dizAmAM joyuM. Aja enuM dila paNa raDatuM hatuM. te vimalayaza zeTha! mArA jevo kru ane vizvAsa ghAtaka puruSa A saMsAramAM koI nahi hoya. nAnI zI vAta sAtakoDImAM rAja maLe. A zabdo mArA haiyAmAM vAgyA hatA. mArA saLagatA haiye, badalo levAno, vera vALavAno nirNaya karI lIdho. sUtelI nArInA AMcaLe sAta koDI bAMdhI dIdhI. ane lakhyuM ke "sAta koDI thI rAja meLavaje.' meM zuM karyu? teno viveka huM visarI gayo. ne tene ekalA mUkIne huM tyAMthI bhAgI gayo. ATaluM kahetA tenuM hRdaya bharAi AvyuM. vimalayazanA haiyAmAM paNa khaLabhaLATa macI gayo. svastha thatA amarane prazna pUchyo ke "tame tamArI patnIne choDIne ekalA AvyA tyAre vahANavaTI vageree tamane kazuM na kahyuM? amara kahe - kahuM chuM dhIraja rAkho. "mane jayAre munimajI vageree pUchayuM tyAre meM kahyuM ke "tene ya upADI gayo che." re mitra! mane dayA na AvI. ke te abaLAnuM zuM thaze? tatkALa vahANo laine cAlato thaI gayo. pachI mane ghaNo ja pastAvo thavA lAgyo. re! bicArI abaLA! e nirjana TApu upara zuM thayuM haze? te veLAe mane AvI kubuddhi kayAM sujhI? meM bhayaMkara kRtya karI nAkhyuM. amara codhAra AMsue raDI rahayo che. vimalayaza kahe - tyAre tamane jarAye dayA na AvI. nAnI vAtamAM AvaDI moTI sajA karI beThA. amara kahe- mitra! huM tyAre narAdhama thai gayo hato. mane kaMI ja na sujhayuM. enA virahamAM jhUrI rahayo chuM. AMsu e mAro itihAsano visAmo che. mRtyune bheTavAnI mArI icchA hatI. te paNa pUrNa na thai. ATaluM bolatAM gaLe DUmo bharAi gayo. ane dhrusake dhrusake raDavA lAgyo. bolyo - re mitra! huM to vizvAsaghAtI banyo. mArA hAthe mArI strIne mArI nAMkhI. meM strI hatyAnuM pApa vahoryuM che. A saghaLA karelA pApo mArA atyAre udayamAM AvyA che. vadhAre zuM kahuM? paNa A abhAgIne tame rokI rAkhyo. A kathA kahetAM amaranI AMkhamAM ane sAMbhaLatAM vimalayazanI AMkhamAM AMsu vahevA lAgyAM. svastha thaine vimalayaza kahe che- mitra! tamArI karuNa kahAnI mArA hRdayane pIgaLAvI rahI che. zeTha! tamArI strI rupe raMge kevI hatI? (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (21) Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI tamArI patnInA pachI kayAMyathI bhALa ke samAcAra maLyA hatA ke nahiM? amara kahe- nA! bhAi! meM ene evA sthaLe choDI che ke tyAMthI tenA samAcAra A janmamAM maLI zake nahiM. kadAca tenA jIvanano aMta Avyo haze vimalayaza kahe- mitra! tamArI nArI kevI hatI? te to kahyuM nahiM. strI hradayato ghaNuM komaLa hoya che cUchatAM to pUchI pUchI nAMkhyuM. pachI AgaLa na bolI zakayo. potAnI patnI taraphanI sahAnUbhUti dAkhavato ne potAnA jIvananA jhakhmo ne rujhavato prazna sAMbhaLI amarakumAre kahyuM:- re bhAi! tenI zI vAta karuM! meM to ghora anyAya karyo che. tanA guNa-ruparaMganI zI vAta karuM? jagatamAM zubha guNo jeTalA rahyA che te badhAM ja guNo vidhAtAe tenAmAM mUkI dIdha hatA. rupa to apsarA paNa hArI jAya tevuM hatuM. he sajajana! mArI strInA vakhANa mAre mukhe ka2vA ucita nathI. vakhANa karavAnI rIta pAMca prakAranI che. te pAMca prakAra tenAmAM hatA. paLavAra mATe huM tene bhUlI zakato nathI. kharekhara! tenA vakhANa to karavA na joie. vyavahAramAM kahevAya che ke stuti vakhANa kayAM ka2vA? to kahe che ke gurunI stuti gurunI sanmukha karavI joie. sevaka nokaranA vakhANa soMpeluM kArya karyA pachI ka2vA joie. putranA vakhANa putranA mRtyu pachI ka2vA joie. jayA2e strInA vakhANa tenA marI gayA pachI paNa na karavA joie. AzcaryanI ghaTamALa mahArAja! paNa zuM karuM? huM lAcAra chuM. amArI prIti vajrabaMdha jevI hatI. je kayAre tUTI zake nahiM. tevI abhedha hatI. vaLI mahAna puNyazALI paNa hatI. vimalayaze kahyuM- "kadAca koi samAcAra Ape tamArI strI jIvita che. to... amara kaheH- re mitra! e sthAna evuM hatuM ke jayAM manuSya eka rAta paNa rahI zakato nathI. tyAM rahenAranuM mRtyu nizcita che. bicArA amarane zuM khabara ke mArI patnIja mane A badhuM pUchI rahI che. haiyAmAM je hatuM te badhuM ja kahevA lAgyo. vimalaH- barAbara che. paraMtu AyuSyanA baLe kadAca bacI gai hoya to zuM karo? vimale amaranI AMkha sAme joine kahyuM. amarakumAraH- evI AzA mArA manamAM nathI. paNa kadAca bacI gai hoya to huM ene yogya nathI. enuM pavitra vadana jovAnuM baLa mArAmAM che ja nahi. vimalare mitra! bacI gai hoya ne tane maLe to tArA haiyAmAM harSa thAya. jo thAya to kevo thAya? vimale amara sAme joyuM. amara kahe- are zeTha! mArI te strI mArA puNya vinA te mane maLe nahi. mArA to pApa atyAre pragaTa thayA che. puNya paravArI gayuM che. A vAta saMbhave tema nathI. vimalayaza kahe- he zeTha! tamArI vAta uparathI lAge che ke tamArI strI maLe to paNa tamAruM mana jarA paNa pIgaLe tema nathI. strInI bhALa maLI jAya to paNa tame tene apanAvavA taiyAra nathI. te upara tamane eka vArtA kahuM ta sAMbhaLo. koi eka nagaramAM hiradatta nAme garIba brAhmaNa raheto hato. patnI putrAdi parivAra ghaNo hato. AjIvikA mATe nAnuM zuM khetara hatuM. te khetaramAM khetI vAvetara comAsAmAM ghaNI mahenatathI karato hato.puNyathI pAtaLo, rasanAja Adi vAvato ane laNato. paNa te vAvetarathI kuTuMbanuM bharaNapoSaNa thatuM na hatuM. haridatta ekadA grISmaRtumAM potAnA khetaramAM rahelA vRkSa nIce beTho che. unALo-vaizAkhano dhomadhakhata taDako. taruM chAye besI brAhmaNa vicAra karato hato. re abhAgiyA! ATalI mahenata karavA chatAM khetaramAMthI mane phaLanI prapti ochI kema thAya che? zuM karuM? kuMTubanuM bharaNapoSaNa paNa karI zakato nathI. manamAM duHkhane dhAraNa karato beTho che. te avasare vRkSa nIce rahelA bImAM eka sarpane joyo. vicAramAM beThelo hiradatta vaLI vicAre che ke A nAgarAja mArA khetaranA (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (272 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhipati hoya tema lAge che. vaLI mArA khetaranuM rakhopuM A nAgarAja karatAM haze. meM temanI kayAreya pUjA karI nathI. te kAraNathI mAruM va veluM dhAna UgatuM nathI. to have emanI pUjA karuM. evuM vicArIne sarpanA dara pAse bali-bAkarA mUkayAM. ane vedanA zloka bhAgyo. tyArapachI potAnA ghare gayo. vaLI prabhAte gharethI bali bAkaDA-dUdha Adi laine Avyo che. sarpanA bIla pAse te brAhmaNa bali-bAkaDA mUkIne pAse lAveluM dUdha paNa mUke che. A rIte nAgarAjanI bhakita, vedapATha, dararoja savAre AvIne kare che. ane page lAge che. bhakita karatAM prasanna thayelA nAnArAje brAhmaNane mATe, bIlanI bahAra pAMca sonAnI dInAra mUkI. bIje divase savAre brAhmaNa nAgarAjane page lAgI bali-bAkaDA caDAvI dUdha mUke che. tyAM tenA jovAmAM dInAra AvI. pAMca dInAra potAne mATe ja nAgarAja mUkI che evuM mAnIne pote grahaNa karI. vedapATha bhaNIne dInAra lai ghare Avyo. dInAra lai bajAramAM gayo. prathama to gAyane vecAtI lIdhI. gAyanA dUdhathI dararoja nAgarAjAnI pUjA cAlu karI. nAgarAja paNa roja pAMca dInAra, bIla bahAra rAkhe che. brAhmaNa te dInAra lai jAya che. saMtuSTa thayelo nAgarAja brAhmaNanA puNe pAMca dInAra ApavA lAgyo. garIbAi dUra thai. dhIme dhIme brAhmaNa dhanavAna thavA lAgyo. have to kuTuMbanuM bharaNa poSaNa, rahevA mATe ghara Adi vastu vasAvavA lAgyo. nAgarAjanI pUjA eka divasa paNa bhUlato nathI. to nAgarAja pAMca dinAra ApavAnuM bhUlato nathI. ekadA koi kAraNavasAt brAhmaNane bahAragAma javAnuM thayuM. nAgarAjanI pUjA nuM zuM karavuM? ghaNA vicArane aMte potapotAnA putrane pUjA karavAnI vAta karI. zuM lai javAnuM. tyAM jai zuM karavAnuM.badhuM samajAvIne chelle kahyuM ke bIla pAse dInAra je he ya te grahaNa karaje. beTA! dararoja bali-bAkaDA dUdhathI pUjA karaje ane vedapATha paNa bhaNaje. huM na AvuM tyAM sudhI eka dina paNa pUjA karavAnI na bhUlato. putre pitAnI vAta svIkArI. pitA paragAma gayo. bIje dine savAre brAhmaNa putra sAmagrI laine khetare pahoMcyo. pitAe samajAvela pUjA vidhie pUjA kare che, ane vedapATha bhaNe che. vedapAThane sAMbhaLatonAgarAja dudhapAna kare che ane pAMca dInAra paNa mUkI. te pAMca dInArane brAhmaNa putre grahaNa karatAM vicAre che ke A sarpanuM dara sonAthI bhareluM jaNAya che. dararoja AvIne pAMca sonAmahora levI te karatAM A sapanA ghAta karIne dara kholI ne temAMthI badhI ja sonAmahoro huM grahaNa karI lauM. AvuM vicArIne hAthamAM lAkaDI laine sanI pUMchaDI ne chedI nAkhe che. potAnI pUMchaDI upara ghAta thatAM pIDA pAmatAM sarpa mukhamAMthI bhayaMkara javAlA brAhmaNapuna para nAMkhI. tene bhasmIbhUta karI nAMkhyo. putra tyAMne tyAM maraNane zaraNa thayo. keTalAka dina gayA bAda paragAma gayelo haridatta ghare Avyo. putranA maraNanI vAta sAMbhaLI ghaNo du:khI thayo. savAre pUjA sAmagrI lai khetare Avyo. vRkSa nIce dara pAse sarpanI pUjA karI. vedapATha paNa bhaNavA lAgyo. putranA maraNathI ghaNo du:khI thayelo vAraMvAra nAgarAjane saMbhArato bhakita karI rahayo che. brAhmaNanI bhakitae nAgarAja bIlanI bahAra AvyA. brAhmaNane jotAM eka zloka bole che. vaita : "tvaM smarasi nijaputraM pucche daNaM smarAmyaham / bhagnacitte kutaH prItiH tasmAtsaM vara pustakam // " artha :tuM tArA putrane saMbhAre che ane huM mArA pucchanA chedane saMbhAruM chuM. mana judA thai gayA pachI prIti kayAMthI saMbhave? mATe have tuM (vedapa 6) pustaka ne baMdha kara. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kathA kahI. tyArapachI mitra bAlapaNAthI tamAruM mana bhAMgI paDayuM che. to have tamArI patnI maLe tA paNa tamAruM citta jarAye vicalita thAya tema lAgatuM nathI. arthAt haiyAno DaMkha dUra thAya tema nathI. nArI upara sAcI pra.ta upaje tevuM lAgatuM nathI. amare kahyuM:- he sAheba! sAMbhaLo. tame vAta karI te yogya nathI. tamane bhale ema lAge, tamArI vAta tamane sAcI lAge. paNa have evuM mArA manamAM nathI. mAruM mana to tene maLavA ane meLavavA ghaNuM taDapI rahayuM che. huM tenA vinA TaLavaLI rahayo chuM. vadhAre to zuM tamane kahuM? vimalayaze kahyuM- he mitra! he vepArI! tamArI patnI tamane hamaNAM maLI jAya to tamane keTalo AnaMda thAya! amara bolyoH- svAmI! badhuM azakaya che. vimalayazaH- zeTha! tame saiA vepArI eTale tamAre niyama hoya ke kayAreya satya na bolavuM. kema barAbarane! ema kahIne vimalayaza maraka maraka hasavA lAgyo. amaraH- he sAhiba! Apa mArI strI mATe vArevAra pRcchA zA mATe karo cho? dAjhelAne DAma na do. mArI patnI mane maLe to mane keTalo AnaMda thAya te to mAro izvara jANe! bAkI tamane vadhAre zuM kahuM? vimalayazaH- he mitra! tamArI surasuMdarI tamane meLavI ApuM to! amara kaheH- zeTha! baLatA hRdayano parihAsa zA mATe karo cho? vimala :- huM parihAsa karato nathI. tamArI patnIne hAjara karuM to mane zuM inAma Apazo? amara :- mitra banIne A duHkhiyAre mitrane zA mATe vadhu du:khI karo cho! vimala :- re mitra! ApanI kahAnI sAMbhaLI ne have sahAya karavAne badale tamane huM duHkhI karuM! nA! zeTha! nA! mArI evI vRtti nathI. huM tamArI patnIne lai AvuM chuM. amaranI sAmethI vimalayaza uThayo. amara :- re mitra tame A zuM karo cho! A badhI svapnanI mAyA nathIne? vimala kahe :- nA! nA! amara- mane ahIMthI jaldI javA do. huM tene mAruM moM batAvavA lAyaka nathI. vimalaH- tyAre zuM tamAro prema ATalo nirbaLa che? ATaluM kahI vimalayaza potAnA zayanakhaMDamAM cAlyo gayo. ar to bahAra divAnakhAnAmAM beTho che. vimale rupaparAvartinI vidyAne saMbhArI. rupa pheravAi gayuM. puruSapaNAne pariharIne strI svarupe AvI gai. vimalanA rupamAM je sAhasa kaThoratAM ane mardAnagInA bhAva hatA. te dUra thayA. tenA badale tribhuvanane vaza kare tevuM lAvaNya ubharAyuM. nayano lajajAzIla banyA. zaramanA zeraDA mukha upara ramavA lAgyA. svAmI sAme javuM che. soLa zaNagAra sajI lIdhA. arIsA sAme AvI UbhI. ratajaTI ane tenI patnIo yAda AvI. teNe pelAM ghareNAM paheryA. sAMdarya so gaNuM vadhI gayuM. potAnA pati pAse javA paga upADayA. paNa paga bhAre thai gayA hatA. chatAM paNa upADayA. utAvaLI utAvaLI amaranI sAme UbhI rahI. amarakumAra jotAM ja Abho banI gayo. huM kayAM chuM? vicArato thai gayo. A zuM satya che? haiyAno vega vadhI paDayo. eka zabda na bolI zakayo. surasuMdarI sthira bhAve bhI che. enA nayano raDavA mATe utAvaLA banyA che. jayAre amaranA nayanomAMthI harSanA AMsu vahevA lAgyA che. A pramANe A mahAsatI surasuMdarInA rAsanI cothA khaMDanI agiyAramI DhALa pUrNa karatAM, amara ane satIno aMtarAya tUTatAM ja daMpattinuM milana thayuM te sahune gamyuM. caturtha khaMDe agiyAramI DhALa samApta (274) (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharo) suMdarIne dekhI ka2I, harakhyo amarakumAra; surasuMdarIe sahu kahyo, pUrva-taNo adhikAra. 1 suMdarI kahe prItama suNo, A parameSThI kAja; tuma vacane meM e grahyuM, sAta koDIe rAja. kuMvara kahe jaga tuM satI, tujha bahu punya pasAya; duHkha dIdhuM sukha thayuM, te tujha punya pasAya. 3 vana-raNa-zatru- jalAgnimAM, ekAkI girizRMga; hari karI sAgara kesarI, puNye tasa bhaya bhaMga. 4 puNye uttama saMgati, puNye durjana nAsa; puNya vihuNA parabhave, kiMpi na pAme ghAsa. 5 puNya-rati jihAM pAMsarI, tihAM duHkha te sukha thAya; puNya-rati jasa pAtaLI, tasa sukha te duHkha-dAya. 6 chaMda rati tihAM siddha, rati tihAM buddha, rati tihAM bhoga saMyoga ratiko, aMka bhavika na lekha lakhyo hari, parAkrama to hanumAna jatiko; mAMga gayo mahI brahma mahItula, rAjaya gayo saba laMkapatiko, brahma bhaNe suNa sAha akabara, eka rati viNa eka-ratiko. 1 (pUrvanA doharA cAlu) kahe suMdarI meM bahu karyo, je tumaco aparAdha; uttama vi. saMbhArazo, rIta e sajjana sAdha. 7 caMdana orasiye ghasyo, parimala pragaTa karata; ikSudaMDa vaLI pIlatAM, amRta rasa ApaMta. 8 aSTApada anale dharyuM, adhiki ope kaMta; tima uttama ati duhAvyo, nija guNa navi mUkaMta. 9 mujha vItaka vItyuM jike, te jANe jagadIza; vAMka tumAro nahi ihAM, karma- gati zI rIza. 10 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 2 (275) Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ima anyo- anya maLI, micchAmi dukakaI dIdha, Desa tajI mRdutA bhajI, artha sahita parasiddha. 11 1-grAsa bhojana, 2-sonuM pati-mIlana bhAvArtha vimalayaza maTIne surasuMdarI banatAM vAra na lAgI. surasuMdarI svAmI sAme sthira bhAve UbhI che. baMne vacce mauna chavAyuM che. amarane bolavAnI bilakula hiMmata rahI nathI. kAraNa ke pUrepUro gunegAra hato. to paNa mana kyAM sudhI? Akhare surasuMdarIe manano bhaMga karyo. mRdu ane madhura svare bolI, Arya putra'! mArI sAdhanA bAra varSe pUrI thai che. amarane bolavAnuM sAhasa maLyuM. devI! tArA pavitra caraNomAM namaskAra sivAya huM bIjuM kazuM karI zakuM tema nathI. ATaluM bolatAM haiyuM bharAI gayuM. ane patnInA caraNomAM DhaLI paDavA gayo. paNa satIe vacamAM ja aTakAvI dIdho. satI kayAreya patine pagamAM paDavA na de. namatAM patine aTakAvI dIdho. baMne ekabIjAnI haiyAnI huMphamAM samAI gayAM. baMnenI AMkhamAMthI AMsuno dhodha vaheto hato. hRdayamAM agamya dhabakArA hatAM. surasuMdarI kahe- nAtha! hRdayamAM kazuM duHkha rAkhazo nahiM. vimalayazanA vezamAM huM pote ja hatI. mane kSamA Apazo. meM tamane ghaNAM herAna karyA? amara- nA!devI! tane kSamA? nA! zenI! te to AryakuLanI satIono itihAsa ujajavaLa banAvyo che. divAnakhAnAmAM beThA baMne vAto karI rahyA che. amare pUchayuM- sura! tuM tuM- tyAM yakSadvIpe? tyAMthI ahiyAM kevI rIte AvI? surasuMdarIe yakSadvIpa thI mAMDIne ahIM sudhI je banyuM hatuM jIvanamAM te savistAra kahI saMbhaLAvyuM. amarane pArAvAra pastAvo thayo che. vaLI satI kahe che, svAmI ! mArI vAta sAMbhaLo. ApaNuM prema-maMdira Aja punaH pratiSThita thayuM che. bAra bAra varSe A maMdiramAM bhegA thayA ne pApa paDala khasI gayA che. puNyano udaya thatAM vaLI ApaNe maLyAM. have ApaNe e prama-maMdiramAM rahIne jIvanaparyaMta zrI navakAramaMtranI ArAdhanA saha vizuddha jIvana gALIzuM. bhUtakALa taddana bhUlI javAno. svAmInAtha! bAlyakALanA bolAyelA zabdonI gAMTha bAMdhI, mane choDI dIdhI, have to nahi choDI dyone! nAtha! 'sAta koDIe rAja meLavaje' tamArA vacane rAja meLavyuM. sAta koDInA rAja sAthe mArA zIyaLavratane AMca nathI AvI, ane rAjakumArI sAthe lagna thayA che. amarakumAra kahe devI! mArI bhUlane kSamA Apo. meM tane duHkha ApavAmAM bAkI rAkhyuM nathI. "sAta joDIe rAja meLavI." te mArA vacanane caritArtha karI batAvyuM. devI! tane dhanya che. tArA jIvanamAM tArA pUrvanA puNya vaDe ane navakAra maMtranA jApa vaDe tAruM saghaLuM duHkha- sukhamAM pariNamyuM. tArA mAthe duHkhano pAra nahIM rahyo hoya. saMkaTono sAmano karIne satI tarIke A jagatamAM tuM paMkAi. tane mArA taraphathI dhanyavAda. he sura! vanamAM, raNamAM, zatrunA samUhamAM, jaLamAM, agnimAM tuM nirbhayapaNe bacI che. vaLI hAthI, siMha, sAgara girizikhara taraphathI AvatA bhayo te paNa tArA puNya thakI dUra thayA. puNyathI zuM zuM pamAya? puNyathI sajajano, uttamajanonI saMgati thAya, puNya thakI durjanono nAza thAya che. puNya vinAnA prANIo A bhave ke pachInA bhave bhojana jevAne paNa meLavI zakatAM nathI. mAnavInuM puNya pAMsaru hoya to dekhAtA duHkho paNa sukhamAM palaTAi jAya che. puSya na hoya to sukha duHkhamAM pariName che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa) Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surasuMdarI kaha- he nAtha! meM tamAro ghaNo ja aparAdha karyo che. mArA aparAdhane samajo. bhUtakALanI sarva vAto bhUlI jajo. mane to navuM jIvana maLyuM che. Apa to uttama cho. mahAna cho. mArA bhUtakALane bhUlajo. kahyuM che ke caMdananA TukaDAne pattharanA orasiyA upara ghasatAM suMgadhane pragaTa kare che, vaLI zeraDInA TukaDAne maMtramAM polatAM amRtarasane Ape che, sonAne agnimAM tapAvatAM adhikAra Ape che, camake che tema uttama puruSo atizaya duhavyA chatAM, potAnAmAM rahelI sajajanatAno guNa te kayAreya cUkatA nathI. he amara! mane je kaMI vItI gayuM che teto mAro paramAtmA jANe che. e vItavAmAM tamAro vAMka nathI. te to mArA karmano vAMka hato. te karma upara rIza karyo paNa zuM thAya? bhogavya chUTako. A rIte anyoanya bhUlanI kSamA yAcanA letAMApatAM micchAmi dukakaDam ApI rahyA che. haiyAmAM je Dakha hato te tyajIne mRdutA- saralatAne vAtathI vAkepha thatAM svIkArI lIdhI. DhALa-bAramI (laghu paNa huM tuma mana navi mAvuM re.- e dezI.) vAta suNI guNapAla te Avyo re, dekhI acarija citamAM bhAvyA re; amarakumArane sutA paraNAve re, dekhI cariya sa zIza dhUNAve re. 1 kahe surasuMdarI suNo guNapAla re, zrI navakAra prabhAva vizAla re; jehathI lahIe sakhya rasAla re, sarpa TaLI thAe phUlamALa re. 2 ityAdika bahu varNava kIdho re, rAjAe savi cittamAM lIdho re; ke tA dina tihAM sukhabhara rahetAM re, eka dina te vAta nRpane kahetAM re. 3 caMpApurI jAvA mana karatAM re, vAta suNI nRpa citta duHkha dharatAM re; have guNapAla te kare sajAI re, putrIjAI te neTa parAi re. 4 mAMgyA bhUSaNe mamatA dharavI re, prAhuNe ghera vasati karavI re; bApataNuM ghara jima tima zoSe re, potAnuM ghara jaine poSe re. 5 prAye jaga jana kahe ukhANo re, parikara putrI chAlI dujhANI re; ghaMsa zirAmaNa badAmano nANo re, mAne dhana bahu kAMsA bhANo re. 6 rAjya aradha nRpa sAtha calAve re, gaja ratha ghoDA avara bhaLAve re; mAtA guNavatI rANI bole re, putrI besArI nija khoLe re. 7 haIDe bheTI kahe suNa bAlI re, kadIye na dIThIvayaNa rIsAlI re; hasita-vadana ne ati hejAlI re, etA dinameM sukhabhara pAlI re. 8 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putra thakI paNa adhikI beTI re, tuM mujha jIvana guNamaNi peTI re; zIkha kahuM te manamAM dhAre re, tuM paNa parameSThI na visAre re. 9 hRdayArAme dharma na mUke re, kula-AcAra thakI mata cUke re; dAna taNI mati cittamAM dharajo re, nAkAro kehane mata karajo re. 10 vinaya vaDAnA citamAM dharajo re, bhojana sahune karAvI karajo re, kuMTuM jADuM Ala ma bhAMkho re, sAcuM mIThuM vacana citta rAkho re. 11 mithyA darzana je kuliMgI re, durjana mANasa avirati raMgI re, saMmati tehanI dUre karajo re, tAsa vayaNa hRdaye mama dharajo re. 12 kahuM ke tuM tujane guNapyArI re, pakSa ubhayanI zobha vadhAre re, nirmala dRSye sahune jo jo re, darzana vaheluM mujane deje 2. 13 amarakumarane kahe pa eso re, mujha putrIne cheha na dezo re; surasuMdarI prati bhUpati bole re, guNamaMjarI che tumarca khole re. 14 surasuMdarIne rAsa rasAle re, cothe khaMDe bAramI DhALa re; e zikSA nArI je dha2ze re, jagamAM jasa zubha sukha sA varaze re. 15 bhAvArtha: amara ane surasuMdarI pati ane patnI baMne dariyAkinAre AvelA mahelamAM vAto karI rahyA che. vimalayazanA sevako vimala zodhI rahyA che. vimalane badale tyAM strIne joine Azcaya pAmyA. surasuMdarIe sevakone bolAvyAM ane kahyuM nagaramAM jaine rAja darabAre rAjAne samAcAra Apo. guNapAla samAcAra sAMbhaLI ghaNA AnaMda pAmyA ane tarataja tyAM surasuMdarI urphe vimalayazanA mahele doDI AvyA. surasuMdarIe rAjAne badhI hakIkata hatI te kahI saMbhaLAvI. mahArAjAne Azcayano pAra na rahyo. '"devI tame to tamAruM jIvana suvarNa akSare lakhAya tevuM nirmaLa banAvyuM che.'' "sAta koDI thI rAja apAvanAra zrI navakAra mahAmaMtrane tathA tamArA zIyaLavratane amArA koTi koTi vaMdana ho" mahAsatInuM caritra sAMbhaLI rAjA parivAra ane benAtaTa nagaranI prajA Adi sau cittamAM camatkAra pAmyAM. amaranA vahANamAM rahelA munimajI-khalAsIo Adi anya parivArane A samAcAra maLatA khuza thayA. saunAM haiyAM nAcavA lAgyAM. surasuMdarI ane amarakumAranA milanano AnaMda jo varNavI zakAto hota to jagatamAM ghare ghare milananA gIto gujatAM hota. rAjA guNapAlane ane nagarajanone A surasuMdarI kahe che ke he, rAjAnA kharekhara navakAra maMtrano prabhAva vizALa che. navakAra maMtranI ArAghanA kadIe niSphaLa jatI nathI. azraghdhAnA aMdhakAramAM athaDAtAM bhale kahe ke asahya che. paNa itihAsanA pAnAM kholatAM jaNAze ke navakAramaMtrano mahimA aparaMpAra che. te mahAmaMtre satIo paranA sItama dUra karyA che. sajajanonA saMkaTo dUra karyA che, bhakatonA bhAva pUrA karyA che, duHkhIyAnA duHkha dUra karyA che. aniSTo kApI iSTane (278 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApyA che. sarpa TaLIphUla nI mALA thAya che. AvI apUrva ArAdhanA karanArano A bhava ne parabhava sudharI jAya che. mahAsukhI thAya che. enI ArAdhanAe ja mArA jIvanamAM kaMika meLavI zakI. surasuMdarI amarakumAra mahArAjane page lAgyA. vahAlasoyI dIkarI potAnI jANe na hoya tevA prakAranA bhAvo mahArAjanA haiyAmAM jAgyA. ne tethI dIkarI jamAine AzIrvAda ApyA. pachI potAnA mahele rAjA padhAryA. 46 surasuMdarI amarakumAranI rajA laine rAjayanA kAma patAvavA ane guNamaMjarI ne maLavA rAjadarabAre pahoMcI gai che. rAjanA mahAlayanA vizALa udyAnamAM guNapAla rAjAnI pAse, surasuMdarI guNamaMjarIne laine AvI che. guNamaMjarIne mAthe to jANe Abha tUTI paDayuM hoya tevI hAlata thai gai hatI. vimalayazanI sAthe lagna thayAne A to vimalA nIkaLI. have zuM karIza? bhAre vimAsaNamAM beThI che. surasuMdarI potAno itihAsa guNamaMjarIne kahI rahI che. mahArAja te baMnene ekAMta maLe te mATe tyAMthI UbhA thai gayA. surasuMdarInI duHkha bharelI vAto sAMbhaLatAM guNamaMjarI dhrUjI UThe che. '"aho! zuM eka nArIe ATalAM badhAM du:kha sahana karyA. kusumathIye komaLa nArIe ATalA kaSTo sahana karyA? surasuMdarIe potAnI jIvananI karuNa kahAnI saMbhaLAvI. pachI guNamaMjarIne kahyuM:- guNa? have mArI vAto sAMbhaLI ne tArA manane saMtoSa thayone? guNamaMjarI kaheH- " jAo nahi to'' AvuM te kAMi hotuM haze! huM tamArA premamA pAgala banIne svapnAM sevatI rahI. basa, zuM tame prema Avo ja rAkhyo hato? A zuM prema kahevAya! tame dago karo ne bhoga huM banuM? have zuM karuM! surasuMdarI kahe- pelA mahAcorane visarI gai ke zuM? tArA jIvanano bhoga to tyAM ja thavAno hato. guNaH- paraMtu e samaye mane mArA vimala upara vizvAsa hato. suraH- to atyAre? guNamaMjarI :- tyAre mane zuM khabara ke tame koNa hatA? Avo krura parihAsa to koi na kare? surasuMdarI kaheH- badhI vAta to ThIka! paNa tuM to mArI jItAyelI vastu che. ardhA rAja sAthe tuM paNa mArI banI che. mArI AjJA mAnavI paDaze. guNamaMjarIH- vaLI kai AjJA! AvA ne AvA emAMye koi chaLakapaTa haze? surasuMdarI- nA! meM tane ekavAra kahyuM hatuM ke ApaNe baMne samAna chIe. ane samAna bhAve jIvaMtaparyaMta sAthe rahIzuM.che ne mArI vAta yAda. guNamaMjarI : eTale? surasuMdarI :- te mArI sAthe lagna karyA che. guNamaMjarIH- meM tamArI sAthe lagna karyA nathI. sura- haM! vimalayaza sAthe karyA che. huM pharIthI vimalayaza banI jAvuM? guNamaMjarIH- to paNa have huM tamArI patnI nathI. surasuMdarIH- to mArI bahena to kharI. guNamaMjarI kaheH- temAM mAro virodha nathI. surasuMdarI kahe Hto pachI tAro ane mAro eka priyatama 'amara'' nAM caraNe mAruM haiyuM bichAvuM chuM te amaranA caraNe tuM tAruM haiyuM paNa bichAvaje. kema barAbarane! surasuMdarIe guNamaMjarIne manAvI lIdhI. rAjamahelathI nIkaLIne surasuMdarI sIdhI amarakumAra pAse pahoMcI gai. amarane badhI vAta karI. amara kaheH- mArI rajA vinA bIjA ratane zA mATe gotI AvI? sura kaheH- maMjarI vimalayazanI patnI hatI. A sivAya bIjo rasto nathI. ApaNuM prema-maMdira kaMi sAMkaDuM nathI. mArI sAthe mArI eka bahena hoya to mane paNa AnaMda keTalo? tame mArI ATalI vAta zuM na svIkArI zako? amara hArI gayo. javAba devAne mATe zabdo na jaDayA. manathI satIne vaMdI rahayo hato. manamAM vicArato hato he sura! tuM mArA jIvananI bhAgya vidhAtA che. kharekhara! nArI svabhAvanI udAra pratimA che. surasuMdarIe rAjA guNapAlane vAta karI. ane guNasuMdarInA lagna amaranI sAthe bhavya ane moTA ThAThathI karyA. Aje surasuMdarI nispRha banIne pramodabhAvathI AnaMda anubhavavA lAgI. kalpanA karI juo- A saheluM che? strI zokayane sahana karI zake? guNamaMjarI pitAne mAtAne page lAgI. surasuMdarIne page lAgatAM sure AzIrvAda ApatAM kahyuM ke-vimalayazanI prayatamA! prema ane haiyAnI udAratAM haMmezA jALavI rAkhaje.'' mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 279) Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhabhara rahetAM saiAnA divaso cAlyA jAya che. hajAro gAu dUra rahevA chatAM paNa prANa pyArA vatanamAM saMsmaraNo haiyAmAM thI khasatAM nathI. baMne patnInA snehamAM saghaLuM duHkha amara visarI gayo hato. vahAluM vatana tenAthI nahotuM visarAyuM. eka divasa rAjAne kahyuM- mahArAja! mAtApitA amArI rAha jotAM haze. amAruM mana caMpApurI javA talasI rahyu che. Apa saMmati Apo. jamAirAjanI vAta sAMbhaLI rAjAnA haiyAmAM duHkha thayuM. amaranA atizaya AgrahanA aMte duHkhI hRdaye mahArAjAe hA pADI. rAjA dIkarIne sAsare vaLAvavAnI sajAi karI rahayA che. saiA samaje che. "dIkarI janmI nizcaya te parAi, pArakI che.'' prasaMgapara paheravA mATe pArakAnA mAMgI lAvelA bhUSaNo pa2 mamatA zI dharavI? prAhuNA- mahemAna yakI gha2mAM vastI karavI to kayAM sudhI? tema A dIkarI pArakAnA bhUSaNa sarakhI che. mahemAna paNa che. bApAnuM ghara choDIne svAmInA gharane zodhIne jAya che. te ja ghare potAnuM jatana kare che. to temanI mamatA zI karavI? lokomAM prAyaH eka ukhANuM kahevAya che ke parivAramAM putrI hovI to thALInuM dUjhaNuM che. (ghera bheMsa-gAya na hoya paNa thALImAM dUdha lIdhu hoya to te thALInuM dUjhaNuM gaNAya.) gheMzanuM zIrAmaNa te badAmanuM nANuM gaNAya. (badAmanuM nANuM lAbuM Take nahi, saDI jAya, bheMzanA AhArathI bhUkha bhAMge nahI, jhaTa pAchI bhUkha lAge) tema putrIno parivAra hoya to te pArake ghera jato rahe te vakhate ghara khAlIne khAlI. ghare kAMsAnA vAsaNo hoya chatAM jAtane dhanika mAne tema putrIone moTo parivAna mAne. guNapala rAjAne A eka ja guNamaMjarI kuMvarI hatI. rAjAnuM A ja sarvasva hatuM te have paradeza cAlI. rAjAno mahela khAlI thai javAno. satIe potAnuM rAjaya rAjA guNapAlane parata karyuM. hAthI,ghoDA ratha, Adi badhI vastu paNa rAjAne soMpI dIdhI. vatanamAM javAnI taDAmAra taiyArIo cAlI rahI che. vatanamAM javAnI vAta parivAramAM maLatAM AnaMda thayo. rAjarANIguNavaMtI potAnI putrI guNamaMjarIne potAnI pAse besADI snehabharI zIkha ApI rahI che. haiyAbhara bheTIne raDI rahI che. vaLI pAchI kahe che dIkarI! tuM nAnI bALa hatI, tyAre paNa kadIye amArA kahelA vacanathI risAi nathI. jayAre juo tyAre tuM hasatI ja hoya badhAnI sAthe haLIbhaLIne rahenArI vhAlI dIkarI! atyAra sudhI parAi lAgatI nahotI. amArA ATalAM divaso tane joine sukhamAM gayAM. vaLI lagna pachI paNa tuM rAjamahelamAM rahenArI, tAro vi27 jaNAyo nathI. putra karatAM paNa tuM amane vadhAre vhAlI che. he beTI! tuM amArI guNarupI maNinI peTI samAna che. je kaMi zIkha dauM chuM te tu manamAM dhAraNa karaje. bAlyakALathI tArA pitAe ane meM je dharmanA saMskAro reDayA che enuM jatana karaje. zrI paMcaparameSThIne kyAreya vizarIza nahi. tArI bena, amArI dIkarI surasuMdarI paNa rahelI che. te tAruM jatana karaze. to te benanI jema jIvanamAM zrI mahAmaMtranuM dhyAna jarura dharaje. haiyAmAM maMtrane sthApana karaje. Aja maMtranI upAsanA karaje. hRdayarupI bagIcAmAM dharmarupI phulajhADa vAvaje. jIvana dhanya banAvaje. he putrI! tuM to mAre ekanI eka putrI rahelI che. vadhAre zuM kahuM? ApaNA kuLane ujALajo. tArA kulAcAra pramANe vartaje, kayAreya AcArane cUkatI nahi. ApaNane maLelA dharmamAM prathama dAnane kahyuM che. to te dAnadharmane cittamAM dhAraNa karaje. AMgaNe AvelA koipaNane kayAreya jAkAro na ApatI. vaLI vaDIlano vinaya kayAreya cUkatI nahi. viveka ane vinaya pUrvaka jIvana jIvaje. bhojanaveLAe parivAranA pratyeka sabhyane jamADI pachI jamavAnuM . rakhe koi jamavAmAM bAkI na rahe. tenI takedArI rAkhaje. jIvanamAM kuTa, kapaTa, mAyA prapaMca, juThuM bolavuM Adi durguNothI dUra raheje. satya ane mIThuM vacana bolavAnuM rAkhaje. kaTu vacanano tyAga karaje. hita-mita ane priya vANI bolaje. mithyA darzanIyo, anya liMgIyA, kuliMgIyAnA darzana kayAreya na karatI. aviratIyo, durjana mANaso thI sAvadha raheje. teno saMga kayAreya na karatI. A badhAno paDachAyo kayAreya paNa na letI. he beTI! A vacano hRdayamAM khAsa dhAraNa karI leje. he beTI! he pyArI dIkarI! guNanI peTIne (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (280) Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcavaje. vadhAre zuM kahuM? sAsara-piyara baMnenI zobhA vadhe te rIte raheje. ATaluM bolatAM bolatAM guNavatI rANI ghUsake dhrusake raDI surasuMdarI rAjamAtAne AzvAsana ApatAM kahe che mA! tamArI dIkarInI ciMtA na karazo ATaluM bolatAM satI paNa gaLagaLI thai gai. AgaLa kaMI na bolI zakI. guNapAla mahArAja pAse guNamaMjarI pahoMcI. pitAne guNamaMjarI vaLagI paDI ne raDavA lAgI. rAjA kaMi ja na bolI zakyA. amarakumArane kahevA lAgyA. kumAra! mArI dIkarI soMpuM chuM. kyAreya cheha na dezo. vaLI satI surasuMdarIne paNa kahyuM:- mArI dIkarI tArA khoLe che. tame baMne tene sAcavajo. surasuMdarInA rAsanI cothA khaMDanI bAramI DhALa samApta karatAM kavirAja kahe che ke guNarupI peTI hitazikSAthI bharelI A DhALa che. je strI A hitazikSAne grahaNa karaze te strI A jagatamAM yaza, zubha ane sArA sukhane meLavaze. caturtha khaMDe bAramI DhALa samApta * (doharA) parahatha dIdhI dIkarI, piharamAM na rakhAya; nayaNAM AMsu jalabharI, hiyuM bharAe mAya. 1 vahu piyara nara sAsare, saM jamIyA sahavAsa; e tAM ho e alakhAmaNAM, jo maMDe thIra vAsa. 2 kahe guNapAla satI prate, tama viyoga duHkha dAya; mujha nagarI jana sukha thayo, te savi tumha pasAya. 3 lIMbAdika caMdana bhayA, malayAcalanI pAsa; durjana te sajajana huve, uttama saMga nivAsa. 4 uttama sarasI goThaDI, uttamazuM saMyoga; punyaha viNa navi pAmIye, zyo kIje mana soga. 5 haMsa cAlato parakhIye, saritA nIra vaheta; he ma kasoTI parakhIye, mANasa vAta karuM ta. 6 hRdayAtyaMtara dava bale, bAhira dhUma na hoya; karatAM kIdho nehaDo, have kima jAgye soya. 7 ima kahI volAvI valyAM, piharIyA parivAra; jotAM ne rotAM vahyAM, sIMce AMsu dhAra. 8 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 281) Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjya aradha guNapAlane, nija thayuM satI suprata; vimalajasa guNapAlanI, ANa sadA varataMta. 9 have sasarAne pUchIne, karatA kuMvara prayANa; Rddhi dANI sAthe lahI, gAjaM te nisANa. 10 ke te divase AvIyA, adhikAnaMda apAra; kaMtA ubhaye parivaryA caMpAnagarI bAra. 11 vadhAmaNI gai tatakhiNe, AvyA amarakumAra; bhUpa dhanAvaha harakhiyA, harakhyA sahu parivAra. 12 bhAvArtha : vasamI vidAya amarakumAra-surasuMdarI-guNamaMjarI vatananI vATe javA taiyAra thai gayA che. dIkarI jyArathI janmI tyArathI parAi che. samajIne pArakA hAthamAM soMpelI dIkarI have potAne ghera, piyaramAM mA-bApa pAse na rahevAya. samaju ma tApitA piyaramAM rAkhe nahi. rAjArANI potAnI lADakavAyI dIkarIne sAsare mokalavAnI taiyArI karI rahyAM che. vAtAvaraNa khUba gamagIna banI gayuM. amara ane surasuMdarInA javAthI benApuranA nagaravAsIone paNa ghaNuM du:kha thayuM. sahue AMsubharyA nayane vidAya ApI rahyA che. mA to hibakA bharI roi rahI che. vyavahAramAM paNa kahevAya che ke vahu piyaramAM, puruSa sAsarImAM rahe temaja saMtasaMyamIno atizaya sahevAsamAM sthiravAsa kare to aLakhAmaNAM thAya che. guNapAla rAjA surasuMdarIne kahe che- he dIkarI! tAro viyoga amane sahana nahi thAya. vimalanA svAMgamAM mAruM tathA nagaravAsIonuM dila jItI lIdhuM che. rAjaya upara AvelI Apattine te dura karI.nagarajano tArA pasAye sukhI thayA. tAro upakAra zuM bhUlAya! malayAcala parvata upara caMdananA vRkSonI AsapAsa lIMba-lImaDA Adi ghaNAM vRkSo vIMTaLAi ne rahelA che. caMdanasajajananI saMge kaDavo lImaDo paNa sajajanatA pAme che. uttamanI saMgate durjana paNa sajjana bane che. te satI! uttama jIvonI sAthe goThaDI, uttamano saMyoga, A badhuM pUrvanA puNya vinA maLatuM nathI. jo A prApti na thAya to te mATe zoka karavAthI zuM? puNya na hoya to AvI sAmagrI prApta thatI nathI pakSIomAM haMsa uttama che. sarovaramAM hoya tyAre sarovaranI zobhA adhikatara banI jAya che. sarovaramAM cAlato haMsa paNa parakhAi jAya che. vahetI nadI paNa nirmaLa ane pavitra che. sonAnI parakha kasoTI karyA pachI thAya che. te ja rIte uttamajano vAta karatAM parakhAi jAya che. re dIkarIo! hRdayamAM tamArA sainA viraha dAvAnala saLagI rahayo che. A dAvAnalano dhUmADo bahAra dekhAya nahi. tamArI saunI sAthe snehanI gAMTha bAMdhatA evI baMdhAi gai che te keme karIne chUTI jAya tema nathI. he amarakumAra! vaLI kayAreka A tarapha jarura AvavAnuM rAkhajo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhaveLA vidAyanI AvI gaI. sAgarakinAre sahu vidAya ApavA AvI gayA che. sahue AMsubharyA nayanoe vidAya ApI. rAjAe baMne dIkarIne sAsaravAso kariyAvara ghaNo moTo karyo hato. surasuMdarIne paNa mUlyavAna vastu bheTa ApavAmAM AvI hatI. kumAre potAnA vahANomAM potAno mAla hato te badho bahAra mUkAvI dIdho. rAjAe ApelA dAyakAmAM vastuo tathA dIkarIono kariyAvara te paNa vahANamAM rAjAe mUkAvyuM. taiyAra thaI gayelA vahANo ane kumAra, surasuMdarI ane guNamaMjarIne mATe rAjAe karAvela vividha prakAranA vahANamAM nizAna-dhvajA patAkA pharakI rahI che. zubha zukana thatAM traNeya rAjA rANIne page lAgIne vahANa upara caDayA. pavana anUkuLa hato. vahANo saphare upaDayA. bhAre haiye vidAya ApatAM rAjA rANI tathA parivAra nagarajano vahANo dekhAyA tyAM sudhI kAMThe UbhA UbhA sahu hAtha halAvI Avajo Avajo karatAM vidAya ApI rahyA hatA. vahANa dekhAtAM baMdha thatAM piyarano parivAra roto roto sahu pAcho vaLyo. paLavAramAM vahANo samudramAM dekhAtA adazya thayA. guNapAla nRpe potAnA rAjayamAMthI arthe rAjaya satIne ApyuM hatuM ke rAjayamAM vimalayazanI ane aDadhA rAjayamAM potAnI A rIte ANa vartAvI. sAsu sasarAnI AjJA laIne prayANa karatAM amarakumAra ghaNI Rddhi sAthe laIne potAnA vatana tarapha jaI rahyo che. pravAsa sukharUpa thaI rahayo che. adhika AnaMdamAM raheto kumAra, baMne strIothI parivarelo caMpAnagarIe pahoMcavAnI tamannA sAthe divaso pasAra kare che. jotajotAmAM keTalAka divaso bAda caMpAnagarIe vyApArI amarakumAra vizALa rasAlA sAthe nagarI najIka AvI gayo. caMpAnagarInI najIka AvatAM amarakumAre potAnA mANaso AgaLa mokalIne, samAcAra mAtApitAne rAjArANI ne mokalI ApyA. A samAcAra maLatAM dhanAvaha zeTha, ripumardana rAjA temaja parivAra sau harSita thayA. sau dariyAkAMThe AvavA mATe nIkaLyA che. DhALa teramI (sAhelaDIyAnI-dezI.) sainya sahita gRpa AvIyAjI jayavaMtAjI, surasuMdarIno tAta guNavaMtAjI, nAgarajana savi AvIyA, jayavaMtAjI, jANI nRpa jAmAta. gu. 1 zeTha dhanAvaha tatakhiNe, ja. naMdana sanamukha jAya gu; ripumardana zaNagArato, ja. caMpApurI sohAya gu. 2 'pagara bharAvyA zerIye ja. paMcavaraNane phUla. gu. paMthe dhUpa ghaTA dIe, ja. jAsa sugaMdha amUla. gu. 3 paMthe paMka kaDhAvatA, ja. zaNagAryA ghara hATa; gu. dharatI viSama samI kare ja. jala chaMTAve vATa. gu. 4 gokhe gokhe nArIyo ja beThI dharI zRMgAra, gu. jANe utarI nAkathI ja. dekhaNa suranI nAra. gu. 5 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 283) Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIta dhavala maMgala taNA ja. ratha bethI zubhanAra; gu. yAcaka jana biradAvalI ja. bole sahu tiNivAra. gu. 6 suMdarI zira behaDAM dharI ja. haIDe harakha na mAya; gu. ke I bAlA mugatAphaLe ja. harSa bharaMta vadhAya. gu. 7 zira siMdUre zobhatAM ja. madavaMtA gajarAja; gu. tejI turIya nacAvatA ja. bahu vAjiMtra virAja. gu. 8 ghara ghara guDI uchaLe, ja. ne jAM ne nisANa; gu. ratha cakaDola ne pAlakhI ja. ima moTe maMDANa. gu. 9 jaya jaya zabda parivaryA, ja. Ave amarakumAra; gu. surasuMdarI guNamaMjarI, ja. besI sukhAsana sAra. gu. 10 sahasa nayaNa mAlA juve, ja. daMpatIne manohAra; gu. AvI sanamukha bhaTaNuM, ja. ThavI kare keda juhAra. gu. 11 purajana iNipare bolatAM, ja. sakRta karyA iNe sAra; gu. teha taNA phala bhogave, ja. suMdarI amarakumAra. gu. 12 ima mahotsava bahule karI, ja. detAM aDhaLaka dAna; gu. nija gehe pohatA sukhe, ja. de sahune bahumAna. gu. 13 mAta pitA harSa maLyAM, janija nija saidhe jANa; gu. je dina sayaNa melAvaDo, ja. dhana te dina suvihANa. gu. 14 pUjA kare jinarAjanI, ja. zubhadhyAne traNa TaMka, gu. sAtamI vacchala bahu kare, ja. TALe pApano paMka. gu. 15 biMba bharAve jina taNAM, ja. kIdhAM bahu prAsAda; gu. kaMcanamaya te savi kIyA, ja. svarga zuM maMDe vAda. gu. 16 surasuMdarI samare sadA, ja. upagArI navakAra; gu. dAna dIye munirAjane, ja. nahi koIne nAkAra. gu. 17 dyo devarAvo dIjIe, ja. dado kare dakAra; gu. devaloka purI te Thavo, ja. dAtAne niradhAra. gu. 18 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) che ? Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA nathI nahi ApIe, ja. kare mukhathI nAkAra. gu. naraka taNe ra te Thavo, ja. nirmukhane niradhAra. gu. 19 koi dina savi sahiyara malI ja. vanamAM kela karaMta; gu. surapare sukha saMsAranAM, ja. vilase 2maNI kaMta. gu. 20 sukhiyAne sukha-saMgamAM, ja. jAto na lahe kAla; gu. duHkhiyAne paNa jAya che, ja. paNa dAvAnala jhAla. gu. 21: sukhane cAhe bahu janA, ja. paNa sukha puNya pramANa, gu. laiAkika sAkhya anekadhA, ja. lokottara niravANa. gu. 22 sAte sukha AvI malyAM, ja. loka kahe raMga rela; gu. pahiluM sukha tanue narA, ja. bIjuM daMpatI mela.; gu. 23 trIjuM sukha te jANIe, ja. rahe sukhamAM ekaThAya; gu. sukha cothuM zira riNa nahi, ja. paMcamu saghale manAya. gu. 24 chaThThuM sukha vijJAnatA ja. rupa kalA guNasAra; gu. suta sajajana sukha sAtamuM ja. vinayI sahu parivAra. gu. 25 e sAte sukha sAmaTAM ja. amarakumArane seve; gu. kela kare rasa raMgazuM, ja. parve posara leve. gu. 26 strInA sAta sukho. (copAinI -dezI.) pahiluM sukha je pihara gAma, bIjuM sukha te guNavaMta svAma; trIjuM piyu paradeza na jAya, cothuM sukha lakSmI gharamAMya. 1 pAMcamuM sukha je dIle narI, chaThThuM sukha thoDI dIkarI; sahiyara sAthe vinodaha vAta, surasuMdarInA e sukha sAta. 2 puruSanA sAta duHkho. paheluM du:kha pADozI cADa, bIjuM du:kha ghara viSanuM jhADa; tra duHkha na jare AhAra, cothuM duHkha zira vahavo bhAra. 3 pAMcamuM duHkha pAlA cAlavuM, chaThuM duHkha je nita mAMgavuM, kavi kahe sAte nara duHkha, nara nirdhanane jhAjhI bhUkha. 4 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 285) Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-DhagalA bhAvArtha : strInA sAta duHkho. paheluM duHkha je strI avatAra, bIjuM duHkha je mUo bharatAra; trIjuM du:kha je nahi sutarata, cothuM duHkha je nahi ghara dhanna. pa pAMcamuM du:kha je karavuM pApa, chaThThuM duHkha je nahi mA bApa; garbha dharyo to vahevo bhAra, nArI duHkha taNo bhaMDAra. 6 pUrvanI DhAla- (13) cAlu. unnati jaina-taNI kare, ja. suMdarI doi kRpAla; gu. ima sukhabhara rahetAM thakAM ja. gayo keTalo kAla. gu. 27 iNi avasara udyAnamAM, ja. jJAnadharu munirAya; gu. samavasaryA parivArazuM, ja. bhavya-vanaja bodhAya; gu. 28 jaMgama tIratha jANIe, ja. muni zubhaguNa maNimAla; gu. cothe khaMDe teramI, ja. vIra kahe e DhALa. gu. 29 caMpAnagarImAM praveza dhanavAha zeThano lADakavAyo dIkaro, ripumardana rAjAnI lADakavAyI dIkarI, amarakumAra ane surasuMdarI videza yAtrA karIne AvI rahyA che. e AnaMdanA samAcAra nagaramAM vAyuvege pahoMcI gayA. saiAne maLavAnI utkaMThA vadhAre che. parivAra, nagarajano Adi saiA samudrakAMThe javA lAgyA. baMnenI mAtAo paNa harakhAi che. ripumardana rAjA jamAirAjanuM sAmaiyuM karavA sainya sahita Ave che. surasuMdarIno pitA dIkarI jamAina levA AvatAM guNavAna rAjA sadA jayavaMtA varte che. potAnA nagaranA rAjAno jamAi AvI rahayo che. te jANI nagarajano paNa tene levA mATe sainya sAthe samudra tIre Ave che. vahelI savAre vahANo caMpAnagarInamAM samudra kinAre pahoMcI gayA che. lokamedanI svAgata mATe jAmI rahI hatI. prAtaHkArya thai gayA pachI surasuMdarIe nityaniyama mujaba zrI navakAra mahAmaMtranuM ArAdhana karyuM. hoDImAM besIne traNeya kinAre AvyA. AnaMda meLo jAmyo hato. saMyoga meLAvaDo thai rahayo che. dhanAvaha zeThane dhanavatI zeThANI bAra varSe dIkarAnuM mukha jovA mATe kAMThe AvyA che. rAjAe caMpAnagarIne zaNagAravA mATe AjJA ApI dIdhI hatI. hoDI mAMthI utarIne kinAre AvatAM putra ane putravadhune jotAM zeTha zeThANI AnaMda pAmyA. dIkarI-jamAine joine rAjArANI paNa ghaNAM AnaMda pAmyA. AvI rahelA kumAra tathA surasuMdarIne guNamaMjarI mAtiA- dhanAvaha ne dhanavatIne page lAge che. tyArabAda rAjArANIne page lAge che. potAnI janmabhUmine vaMdana karyA. tathA sarva lokasamUhane paNa kumAre hAtha joDI praNAma karyA. samudranI sapharamAM caMpAnagarInI ghaNI vAtothI guNamaMjarI ghaNI jANItI thai gai hoya che. tethI teNe paNa su2suMdarInI jema ja vyavahAra karyo. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (286) Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amaranI mA tathA mahArANI ratisuMdarIe sarvane vadhAvyA. nagarazeTha ane mahArAjAe puSpahAra paherAvyA. rAjAnI AjJAthI nagaramAM zobhA thai hatI. nagarInA loko sAmaiyAmAM javA taiyAra thayA hatA. amara-surasuMdarInA AgamanathI lokonA haiyA hiloLe caDyA hatA. caMpAnagarI sAkSAt svargapurI banI hatI. zerIe zerIe paMcavarNonA puSponA pagara bharAvyA hatA. amUlya dhUpathI raste raste suMgaMdhI dhUpa ghaTA vahI rahI hatI. rAjasevakoe nagarIne sApha karIne svaccha banAvI dIdhI hatI. kAdava-kacarA Adine paNa dUra karyA hatA. ghara, havelI, hATa, dukAnone paNa avanavI zaNagArI hatI. zerIe cAra rastA jayAM UMcI nIcI evI viSama dharatIne sarakhI karAvI tenI upara jala chaMTAvatA hatA. sAmaiyAnA sAjamAM amarakumArane jovA nagaranArIo pota-potAnA gharanA gokhale besIne zaNagAra sajI rahI che. zaNagAra sajIne taiyAra thayelI nArIo kevI lAgatI hatI? sAkSAt devalokamAMthI devIo ahIM caMpApurImAM AvIne beThI hoya evuM bhAsatu hatuM. sAmaiyAnI taDAmAra taiyArI thai gai. dariyAkinArethI sAmaiyuM zaru thayuM. vAjate gAjate nagara tarapha AvI rahyuM che. rathamAM beThelI saubhAgyavaMtI nArIo dhavala maMgala gIto gAI rahI che. sAmaiyAmAM sAmela prajA birudAvalI bolI rahayA che. jenA haiyAmAM AnaMdano pAra nathI tevI suMdarIo mAthe beDAM laIne ullAsabhera cAlI rahI che. keTalIka nAnI bAlikAo harSathI mobhaDe vadhAve che. lalATe siMdura lagADelA, mada bharelA hAthIo malapatA malapatA cAlI rahyA che. jAtavAna tejavaMta ghoDAone nacAvatA asavAro cAle che. tyArapachI judA judA prakAranA vAjiMtra vAgatA hatA. kumAra ane satIne laine sAmaiyuM rAjamArga uparathI jaI rahyuM che. ghara ghara maMgaLa sthaMbha pAse UbhelI strIo satI ane kumArane vadhAve che. nagaramAM bAMdhelI dhajA ane patAkAo AvakAra ApI rahayA che. ratha, pAlakhI, cakaDolanA ghUgharAo paNa avAja karatA svAgata karI rahayA che. sAjana mAjanathI parivarelo kumAra ane satI guNamaMjarI sAthe moTA ADaMbarapUrvaka jaya jaya Adi zabdone sAMbhaLatA nagara praveza thayo. vAjate gAjate ullAsa dhvani sAthe sarva yAtrIo rAjadarabAre AvyA. sukhAsana para beThelA surasuMdarI ane guNamaMjarI potAnA svAmIne nihALatI. nagaranA lokonI hajAro AMkhe jovAtA daMpatI rA 4darabAre AvyA. rAjadarabAra bharAyo. amaranI AgaLa keTalAka purajano bheTo mUkatAM hatA. puravAsIo aMdaroaMdara bolI rahayA che ke juo to kharA! pUrvanA sukRtanuM phaLa kevuM? daMpatI devalokanA sukha karatAM ghaNAM sukhI dekhAya che. puNyanA phaLa bhogavI rahayA che. sukRtanuM phaLa Aje ApaNane AMkha sAme dekhAya che. bajAramAM, caTA mAM, zerIomAM thaIne sAmaiyu rAjadarabAre pahoMcI gayuM. pAchaLa sukRtanI anumodanAnI maheka uchaLI rahI che. mArgamAM AvatAM amara ane suMdarIe yAcakavargone dAna ApyuM. ApI ApIne saunA hRdayanA AzIrvAda meLavyA hatA. sarvanA svAgatane jhIlatA, juhArane jhIlatA. prati juhAre ApatAM, sabhA te veLAe visarjana thai. daMpatIne jotAM jotAM nagarajano chUTA paDyA. tyArabAda amara, surasuMdarI ane guNamaMjarI baMne strIone laine potAnA ghare Avyo. mAtapitAne page lAgyA. kuzaLatAnA samAcAra pUchI rahelA mA-pitA dIkarAne joi rahayA che. guNiyala vahune paNa AzIrvAda dIdhA. surasuMdarI mAtAne guNamaMjarInI oLakhANa karAvatAM kahe che ke mA! A tamArA dIkarAnI vahu. dhanavatIe kahyuM- sura! tuM paNa kharIne! hA! mA! huM to junI thai gai. mane to joi che? A navI vahu lAvyA tenI vadhAmaNI Apu ne' svajano sai hasI paDyA. AnaMda killola havelImAM uchaLI rahayA che. kahyuM che je dina svajana varga bhego thAya. te divasa suprabhAta to sukha ane AnaMda kahevAya che. AnaMdanI choLo uchaLI rahI che. Aptajano paNa AnaMda pAmyA che. have amarakumAra surasuMdarI-guNamaMjarI pota potAnA khaMDamAM gayA. saune paramAtmAnI pUjA karavA javuM che. traNeya (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyAra thaIne paramAtmAnI pUjA karavA gayA. AvA paramasukhanA divasomAM paNa paramAtmAnI trikALa pUjA kare che. kayAreya prabhunI bhakita bhUlyA nathI. tyArabAda guNamaMjarIne laine surasuMdarI pitAne maLavA rAjamahele gaI. pravAsanI avanavI vAto karato amarakumAra mAtApitA pAse beTho che. potAnA pApano ekarAra pitA samakSa karyo. pravAsanI vAto karI. surasuMdarInI cAturI, navakAramaMtranI zraddhA, ziyaLanI aDagatA, vagere ghaNI ghaNI vAto karI. mAtApitAne harSa ne duHkha bane thayAM. pitAe kahyuM- bhAI! jIvana e to sAhasanuM saMgrAma che. paraMtu temAM kuvicAra praveze che to te kalahasthAna banI jAya che. beTA! tAro guno to moTo kahevAya. tuM jayAre nirdoSa bhAve kabUlAta kare che tethI guno kSamya banI jAya che. pApanI kabUlAta karavAthI pApa saLagI jAya che. pApa chUpAvavAthI ghaNAM du:kha UbhA thAya che. dIkarA! jIvana kSetre pagale pagale patthara paDayA che. vicArIne paga mUkavo. beTA! tAruM kalyANa thAo. amare mAtApitAnA caraNe mAthuM mUkayuM. ane azupAtathI caraNanuM prakSAlana karyuM. mAtapitAnI AMkho paNa sajaLa banI. pravAsanI bIjI paNa avanavI vAto karI rahyA che. tevAmAM surasuMdarI guNamaMjarIne laine pitAne tyAMthI AvI gaI. sau bhegAM thayAM che. AnaMdanI choLo uchaLI rahI che. have amarakumAra potAnI patnIo sAthe dararoja paramAtmAnI pUjA kare che. ArAdhanAmAM vadhu udyamazIla banavA lAgyA. sAMsArika kAryo paNa saMbhALI lIdhAM che. vaLI potAnA sAdharmikane bhUlato nathI. svAmIvatsalya bhakitapUrvaka kare che. A rIte paramAtmAe kahelA Avazyaka kriyA saha bIjA paNa dharma anuSThAnone kare che. ane kalimaya pApane pakhALe che. dharmane samajayA pachI samaju jIvo bhautika sukhamAM ramatAM nathI. maLelI lakSmIno zubhakAryamAM vApare che. zrI jinezvara bhagavAnanI trikALa bhakita kare che. gurubhakita kare che. zrI jinezvara bhagavAnanI pratimA bharAve che. navAM jinamaMdiro baMdhAve che. jUnA jinamaMdirano uddhAra karAve che. moTA ADaMbarapUrvaka, mahAmahotsava sAthe zrI jinezvara paramAtmAnI prANapratiSThA karAve che. jinaprasAdo kaMcanamaya banAvyA che, je prAsAdo svarganI sAthe vAda karatAM hoya tevA zobhI rahayA che. caritranAyikA mahAsatI surasuMdarI potAnA parama upakArI zrI navakAra mahAmaMtrane kayAreya bhUlatI nathI. niyamane pALatI thakI vadhune vadhu jApamAM tanmaya bane che. potAnI ArAdhanAnI sAthe sAthe munibhagavaMtone dAna( supAtra dAna) Ape che. AMgaNe AvelA koi paNa pAchA jatAM nathI. satI kaMine kaMi paNa ApIne saMtoSatI hatI. da"kAranA lAbha keTalA! puNyayoge maLelI lakSmIne je Ape che lakSmInuM dAna de, devarAve, detAM hoya temAM sahakAra Ape to te 'da'kAra zreSTha devaloka Ape che. arthAt te mANasane devalokamAM sthAna maLe che. nizcayathI te dAtA devalokane meLave che. to..nakAra" zuM kare? lakSmI ghaNI hoya paNa potAnA pUrvanA karmane anusAra tenI pAse koi mAMgavA Ave to zuM kahe:"nA" mArI pAse nathI. jA ApavAno nathI. AMgaNe AvelAne anukaMpAthI paNa na Ape. to supAtre lAbha kayAMthI lai zake? te mANasa lakSmIvAna hovA chatAM paNa "nakAra' narake lai jAya che. nizcayathI nakArane bhaNatAM narakamAM sthAna meLave che. AvA avaguNothI dUra rahetAM daMpatI potAnA divaso AnaMdamAM pasAra kare che. baMne suMdarIo koikavAra potAnI sakhIyonI sAthe vana udyAnamAM ramata-gamata karavA, pharavA mATe jAya che. koivAra amarakumAra potAnI patnIo sAthe krIDA karavA bagIcAmAM jAya che. mAta-pitAnI sAthe paNa dararoja vinaya vivekathI dharmanI carcA karatAM hoya che. A rIte svarganA devInI peThe saMsAranA sukhone svAmI sAthe bhogavatI thakI rahI che. puNyazALI jIvone saMsAramAM sukhamAM samaya keTalo jAya che! te khabara paDatI nathI. duHkhIyAnA divaso duHkhamAM jAya che. paNa te divaso vanamAM lAgelA dAvAnaLanI jhALa sarakhA (mahAsatI zrI surasuMdarIno rasa) Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAge che. sukhanI jhaMkhanA sau jIvo kare che. sukha saune priya che. paNa chatAM du:kha vadhAre maLe che. kAraNa bhavAMtaramAM jeTalA puNya karyA hoya teTalA pramANamAM sukha maLe che. pachI tene mATe phAMphAM mArIe to sukha kayAMthI vadhAre maLe? laikika dharmamAM sukhanA aneka prakAra kahyA che. lokottara evA zrI jinazAsanamAM sAcuM sukha-mokSane mAne che. te sukha AgaLa bIjA sukho koI visAtamAM nathI. amara-suMdarI to vAnaranA prabaLa puNyanA udaye saMsAramAM kahevAtA sAte prakAranA sukhone bhogavI rahyA che. A sukho jene maLyA che te loko AnaMdathI bhogavI rahayA che. manuSyanA sAta prakAranA sukho kahe che. 1 zarIra nIrogI hoya. 2 daMpatIno sumeLa- patipatnI vacce kayAreya matabheda nahoya. 3 eka sthAnamAM rahe. kyAreya rakhaDavuM na paDe. 4 devuM karaja na hoya. 5 jayAM jAya tyAM mAna maLatAM hoya. 6 sakala kaLAmAM jANakAra hoya. 7 putra Adi parivAra vinayazIla hoya A sAte prakAranA sukho amarane puNyanA yoge maLyA che. chatAM paNa parvanA divasoe daMpatI pauSadha kare che. dharmane bhUlatAM nathI. strIonA sAta prakAranA sukho hoyaH 1 piyaranuM sukha. potAnuM piyara gAmamAM hoya te strIne prathama e sukha. 2 guNavAna svAmI. 3 potAno pati paradeza kayAreya na jAya. 4 potAnuM ghara lakSmIthI bhareluM hoya. 5 nIrogI hoya. 6 parivAramAM dIkarI ochI hoya. 7 sakhIono saMga sAro hoya. A sAteya prakAranA sukho satI surasuMdarI tathA guNamaMjarIne hatA puruSanA sAta prakAranA duHkho:- 1 cADI cugalI karanAra pADozI. 2 gharamAM viSanuM vRkSa hoya. 3 bhojana puru na hoya. 4 mAthA upara bhAra vahana karavo- majUrI karavAnI hoya. 5 pagathI cAlavAnuM hoya. garIbAIne laIne vAhana vyavahAranI sagavaDa gharamAM na hoya. tethI jayAM javuM hoya tyAM pagapALA javuM paDatuM hoya. 6 bhIkha mAMgavI. 7 nirdhanatA. A sAteya prakAranA duHkhathI puruSa pIDAya che. stranA sAta prakAranA duHkho:- 1 strIno avatAra. 2 pati mRtyu pAmyo hoya. 3 putra rata na hoya. 4 daridrapaNuM. 5 gharamAM rahIne na karavA nA karavA paDatAM pApo. 6 mAta pitA na hoya. 7 garbha dhAraNa karavo. A sAteya prakAranA du:khathI strI pIDAya che. mahAsatI surasuMdarI utkRSTapaNe gRhastha dharmane pALatI rahI che. jina zAsananI unnatine kare che. sukhamAM rahetAM ghaNo kALa vItavA lAgyo. potAnA prabaLa puNyane bhogavatI parivAra-svajanonA dilane jItI lIdhA che. e avasare nagaranI bahAra udyAnamAM jJAnI guru bhagavaMta ziSya parivArathI parivarelA AvyA che. munibhagavaMto bhavyajIvone pratibodhavAne mATe A pRthvItaLane viSe sAkSAt jaMgama tIrtha rupa che. A pramANe cothA khaMDane viSe teramI DhALa samApta karatAM kavirAja kahe che ke eka sthaLethI bIje sthaLe pharatAM munibhavato zubha guNarupa maNionI mAlA samAna jaMgama tIrtha che. caturtha khaMDe teramI DhALa samApta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharA) vanapAlaka jai vinave, ripumardanane tAma; jJAnadharAkhya munivarA, AvyA tuma vana ThAma. 1 vanapAlakanA mukha thakI, suNI Agamana udaMta; roma roma tanu ullasyo, pragaTayo harSa atyaMta. 2 viNa kirITa bhUSaNa dIyA, sovana rasanA dIdha; prItidAna vanapAlane, janama ayAcaka kIdha. 3 caturaMgI senA sajI, mada jharatA gajarAja; munivRMdanane mahyA, ripumardana mahArAja. khaDga chatra cAmara mugaTa, upAnaha rAjyAMga; e saghalAM nRpa pariharI, kare praNAma paMcAMga. pa amarakumAra ramaNI bihuM, bahu parivAre tAma; muni namI karIya pradakSiNA, beThAM nija nija ThAma. 6 harSa bhare purajana savi, paherI savi zaNagAra; aDhalaka dAna samarpatA, AvyA jihAM ANagAra. 7 beThI che muni-maMDalI, tehanA vaMdI pAya; guru-mukhacaMda nihAlatA, bhavi-cakora samudAya. 8 vaMche suNavA dharma te, tava muni dharma kaheta; munino eha svabhAva che, nahi vikathA kSaNa-maMta. 9 4 bhAvArtha : jJAnI gurubhagavaMtanuM Agamana caMpApurI nagaranA udyAnamAM zrI pU. jJAnadhara muni bhagavaMta parivAra sAthe padhAryA che. jJAna-dhyAna-tapa Adi yogamAM ziSyo lIna banelAM che. udyAnapAlake nagaramAM gaine ripumardana rAjAne vadhAmaNI ApI. he mahArAjA! ApaNAM udyAnamAM zrI jJAnadhara nAmanA munibhagavaMta parivArayukata padhAryA che. A samAcAra sAMbhaLatAM rAjAnA rome rome AnaMda thatAM ruMvADA khaDA thai gayA. ane harSanA AvezamAM siMhAsana uparathI Ubho thai gayo. potAnA mAthA upara rahelA mugaTa sivAyanA paherelA sarva alaMkAro vanapAlakane vadhAvI bheTa ApyA. vaLI pAlakanA jIbhathI A samAcAra kahevAyA tethI rAjAe sAnAnI jIbha paNa bakSisamAM ApI. taduparAMta jIve tyAM sudhI cAle teTaluM dravya prItidAnamAM ApyuM jethI kayAreya mAMgavuM na paDe. rAjAne guru mahArAjanA AgamanathI keTalo AnaMda thayo. jinazALana haiye keTaluM mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (290) Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasyuM haze. zAsanapremI kevo rAjA! jenA rageragamAM zAsana 2me che. AtmAnuM kalyANa karavAnI khevanA kevI! mArA gurujInI vadhAmaNI ApanAra mArAthI paNa vadhAre sukhI thAya eja zAsana haiye vasyAnA bhAvo dekhAi jAya che. have rAjA guru bhagavaMtane vAMdavA temaja dezanA sAMbhaLavA javAnI taiyArI kare che. madonmata hAthI, tokhArava karatAM ghoDA ane 2tha temaja subhaTo- bIjA 52 parivAra sahita caturaMgI senA sahita munibhagavaMtane vaMdana karavA utsAha pUrvaka cAlyo. udyAnamAM AvatAM dUrathI gurubhagavaMtane jotAM rAjacihna-khaDaga, chatra, cAmara, mugaTa ane pagamAM paherelI mojaDIno tyAga karIne paMcAMga praNAma karyA. amarakumAra potAnA mAtApitA, baMne strIo ane bIjA paNa parivAra sahita gurune vAMdavA udyAnamAM Avyo. nagaravAsIo paNa sA yathocita zaNagAra sajIne gurune vAMdavA AvI rahyAM che. AvanAra saiA munibhagavaMtane pradakSiNA lai vaMdana karI saiA pota potAnA ucita sthAne dezanA sAMbhaLavA utsuka thaine beThAM. rastAmAM maLatAM yAcakone rAjA tathA amarakumAra Adi zreSThI temaja pu2vAsIo guruvadhAmaNIe aDhaLaka dAna ApatAM ApatAM AvyA che. munimaMDaLanA pAye vaMdana ka2Ine bese che. pratibhA saMpanna prazAMta, mahAna jJAnI, jJAnadhara gurubhagavaMtajI caMdrarupI mukhane jovAne mATe cakorarupI bhavyajIvo talasI rahyA che. parSadA saiA gurunI vANI sAMbhaLavA utsuka banI che. muni bhagavaMta paNa paramAtmAe batAvela dharma kahe che. munibhagavaMtano svabhAva che ke jijJAsuonI jijJAsA saMtoSavI. kayAreya vikathA-niMdA kare nahi. munibhagavaMta have dezanA Ape che. DhALa caudamI (navamI nirjara bhAvanA citta ceto re - e dezI) jinavANI suNI, prati re. prANI bujho e saMsAra asAra, jIva prati bujho re . tehamAM dharma te sAra che. pra. gharma taNo AdhAra jIva. 1 narabhava zruta saNavo sahI pra. sahaNA bala dharma; jI. parama aMga cau dullahA pra. pAmI laho ziva-zarma, jI. 2 daza dRSTAMte dullaho, pra cullaga pAsaga dhaza; ghUta ratana supanataNo pra. cakra krUrama suvacanna, jI. 3 yuga paramANuM taNI paMre pra. narabhava dularbha pAya; jI. ghuNAkSara nyAye lahyo pra. sarita upalane nyAya, jI. 4 zruta suNavo bhakti karI pra. suguru taNo lahI yoga; tera kAThIyA AMtare pra. Alasa mohane soga, jI. 5 avajJA kare zAstranI pra. mAnI krogha pamAya; jI. kRpaNa bhaya azANatA pra. vyAkSepa citta kahAya, jI. 6 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 291 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 na 2maNa kutUhalane vaze pra. na lahe zrutano yoga; jI. viNa zruta te pazu navi lahe, pra. punya pApanA bhoga, jI. 7 te paNa pAmyo guru taNo, pra. valI lahyo zrutano yoga; jI. paNa dhUrte vyuda grAhiyo pra. tiNe na paDe kAMi bhoga, jI. 8 kahe guru paNa navi sahe pra. nija mati agra karata; jI. tattva na pAme bApaDo pra. chAtra baThara vRttAMta, jI. 9 lagana jAe eka vRSabhanuM pra. bhAMge baDa baDa bhaMDa; jI. vaidaka lIMba grahe guNe, pra. dhRta grahe turya akhaMDa, jI. 10 pAtra ciMtana dhRta DhoLiyuM pra. Apamati cau jANa; jI. athavA sahu kare tima kare, pra. samuoima prAya ajANa, jI. 11 ima sahaNA dohilI pra. jinavara vacane thAya; jI. te viNa samakita kima huve pra. samakita zraddhA kahAya, jI 12 zAstra sakala cittamAM ruce pra. jo na ruce pada eka; jI. te mithyAtvI jANIe pra. sAkhI saMghayaNa viveka, jI. 13 sattara pApanA sthAnathI, pra. eka mithyAtva adhika; jI. kaSTa karo indriya damo pra. paNa samithyAtva alIka, jI. 14 dharme adharma mati Thave pra. adharame dhamma saza; jI. maLye umagga kumArage pra. mAraganI dhare sanna, jI. 15 sAdhu asAdhu asAdhune pra. sAdhu taNI mati raMga; jI. jIve ajIva ajIve jIvA, pra. mUtte amRtta prasaMga, jI. 16 amUrta rUpI taNI pra. sazA e daza bheda; jI. Abhigrahika khara pUMcha jayuM pra. nijamata grahita acheda, jI. 17 sahu sarakhA anabhigrahI pra. abhiniveza te paMka; jI. je jANI jUThuM kahe pra. saMzaya jina-vaca-zaMka, jI. 18 anAbhogI te avyaktatA, pra. e paNa pAMca mithyAtta; jI. deva guru parva gike, pra. loka lokottara thAta, jI. 19 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laukika traNa pragaTArathe pra. lokotara devagata teha; jI. mAnatA mAne devane pra. putrAdikanI jeha, jI. 20 lokottara gusamithyAta te pra. guru te lakSaNa hIna; jI. parva iSTa Iha lokane, pra. kAraNe mAne dIna, jI. 21 khaTu mithyatva male thake, pra. e ekavIsa mithyAta; jI. paramaroga aMdhakAra che, pra tajIe mithyA vAta, jI. 22 *doSa aDhAra rahita jinA, pra. dhAro hRdaye deva; jI. te deve prakAziyo pra. dayA saMyama tapa seva, jI. 23 dazavidha dharma muni taNo, pra. khaMtyAdika guNavaMta; jI. trividha trividha je Adare pra. munivara kahie saMta, jI. 24 zraddhA samakita mUla che pra. te viNa kiriyA dhaMdha; jI. hAvabhAva nArI kare, pra. jima pAmI pati aMdha, jI. 25 samakita lahatAM jIvane, pra. ATha doSa aMtarAya; jI. "zudra lobharati dInatA, pra. maccharI pazaTha kahevAya, jI. 26 anna te kulaputraka pare, pra. zrAddhavidhi zuM kathAna, jI. zramavAbhinaMdI jANIe, pra. doSa aSTama 'bhayavAna; jI. 27 samakita laDhe aDaguNA, pra. saimya 10gaMbhIra 11vRti mAna; jI. 1 dakSa 1 dhIra bhava- uddhigo, pra. bhadraka guNi rAgavAna, jI. 28 dharme parAkrama phorave, pra. te paNa durlabha aMga; jI. zrAvaka sAmAyaka kare, pra. posaha durgati bhaMga, jI. 29 dina prate lakSa savA dIe, pra. kaMcana je nara sAra; jI. eka nara sAmAyaka kare, pra. tehane lAbha apAra, jI. 30 niMdA prazaMsA sama gaNe, pra. mAna ane apamAna; jI. sajjana parajana sama gaNe, pra sAmAyaka zuddha jANa, jI. 31 sAmAyika lahI AtamA pra. gharanA kArya karAya; jI. Arata dhyAne AtamA pra. kiriyA nirarthaka thAya, jI. 32 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (294) surapati sarikhA ciMtave pra. suranA sulabha bhoga; jI. pAmIe paNa jaga dullaho pra. sAmAyikano yoga, jI. 33 munivara saMyama Acare, pra. mokSa taNuM maMDANa; jI. doya dharama e dAkhiyo, pra. yogya bhavijana jANa, jI. 34 yogya vinA zI dezanA, pra. jima vAghaNanuM dUdha; jI. kaMsAdika navi sAMsahe pra. sovana bhAjana zuddha, jI. 35 sAdhu saMgati Adaro, pra. pALo zrI jina ANa; jI. je nara jina ANe rahe, pra. kIje tAsa vakhANa, jI. 36 sukha zIla svacchaMda cAriyA, pra. virAdhe jina ANa; jI. te pApI nara jANIe, pra. zivapatha vairI samAna, jI. 37 eka sAhu vara sAhuNI pra. sAvaya sAviyA vikhyAta; jI. saMgha ANa jutta bhAkhiyo pra. zeSa aSTi saMghAta, jI. 38 ratnatrayI-jutta bhAkhiyo pra. saMgha sakala guNavaMta; jI. te saMgha durlabha pAmavo, pra. mAne jasa arihaMta, jI. 39 ANAe tapa saMyama kahyo, pra. pUjA kare traNa TaMka; jI. ANA viNa niSphala save, pra. zUnya pathA viNa aMka, jI. 40 thoDI paNa ANA vahe pra. ravi tama pare Tale pAva; jI. ANA sahita samAcAro, pra. dAna zIyala tapa bhAva, jI. 41 dAna supAtre dIjIye, pra. munivara lahI guNavaMta; jI. bhAva dAna prANI lahe pra. phala zivasAkhya anaMta, jI. 42 17gujajha-khale, telaha jale, pra. prajJAvaMtane zAstra; jI. alpa yathA tima vistare pra. pAmI uttama pAtra, jI. 43 anAdara vilaMbatA, pra. parAGamukha kuMvAMca; jI pazcAtApa saMtApatA, pra. dAna dUSaNa e pAMca, jI. 44 AnaMda azru romAMcatA pra. bahumAnane priya vAca; jI. anumodana dIdhA pache, pra. dAnanAM bhuSaNa pAMca, jI. 45 zIyale sukha saMpada lahe, pra. zIyala vaDo saMsAra; jI. zIyalane batrIsa upamA, pra. dazame aMge vicAra, jI. 46 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdaza bhede tapa kahyo, pra. karmo dhana zikhI jANa; jI. karma tapAvana tapa kahyo, pra. tapathI kevala nANa, jI. 47 bhAva vinA dAnAdikA, pra. jANe alUNo dhAna; jI. pADozaNa vRSTi lahI, pra. detI munine dAna, jI. 48 vRSTi na thaI kaMcana taNI, pra. bhAva vinA savi kaSTa; jI. bharatAdika kevala lahe, pra. bhAvathI karma vinaSTa, jI. 49 bhAvo bAraha bhAvanA, pra. anityapaNuM saMsAra; jI. kuza-zirasi jalabiMduo pra. 19vajIcApa anuhAra, jI. 50 e vana dhana saMpadA pra. saMdhyArAga vilAsa; jI. Ayu tanu savi athira che, pra. pAmo bhava bhava trAsa, jI. 51 zeSa cha mAsa jIvita rahe, pra. upaje surane bhAva; jI. dakhe suradra prakaMpatA, pra. mAlya te glAni lahAva, jI. 52 zrI hI nAsa nidrA lahe, pra. vastra taNo uparAga; jI. kAma rAga aMga bhagnatA pra. dRSTibhrAMta dInavAga, jI. pa3 mAtapitA suta kAminI, pra. dharma vinA navi zarNa; jI. girikaMdara jaIne vase, pra. paNa navi mUke marNa, jI. pa4 iNe saMsAre jIvaDo, pra. bhamato nava nava veza; jI. deva niraya dhanI nirdhanI pra. kITa pataMga nareza, jI. papa 5 kurupa sobhAgiyo, pra. vipra hue caMDAla; jI. 2vAmI dAsa pUjanika thayo, pra. jima arahaTTanI mAla, jI. pa6 nATakIyA pare jIvaDe, pra. kIdhA nava nava veza; jI. karma vivaza e bApaDo pra. viNa jina zrata upadeza, jI. 57 ekapaNuM bhavI bhAvIe, pra. tuM ekAkI jIva; jI. Avyo tima jAiza valI, pra. mUka tuM mamatA Teva, jI. 58 dhana ghara strI vizrAmatA, pra. petavane suta loka; jI. caya tanu Akhara ekalo, pra. jIva cale paraloka, jI. 59 anyapaNuM bhavI bhAvajo, pra. svAra thiyo parivAra; jI. paMtha zire paMthI male, pra. prema kare kiNi lAra? jI. 60 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e kaNa vRkSa samArUDhA, pra. nAnA jAti vihaMga; jI. prAtara dizi dizi saMcare, pra. e saMsAraha raMga, jI. 61 nayara khAla pare tanu vahe, pra. kapha mala mUtra bharIja; jI. mAMsa rudhira medArase, pra. asthimajajA narabIja, jI. 62 Azrava paMca nivArIe, pra. dazame aMge vicAra; jI. viratI vivekI Adaro, pra. nistarIe saMsAra, jI. 63 aviratithI e kendrine, pra. pApasthAna aDhAra; jI. lAge viNa bhogyaja thakAM, pra. paMcama aMge vicAra, jI. 64 mitra zatru sama bhAvatAM, pra. jIvita maraNa samAna; jI. Azrava bhAvathI osare, pra. saMvara eha nidAna, jI. 65 zrAvaka ciMte huM kadA, pra. karazuM kuzasastAra; jI. sajajana dhana saMpada tajI, pra. lezuM saMyama bhAra, jI. 66 muni nita cittahita ciMtave, pra. nirdUSaNa grahI grAsa; jI. ekala malla pratimA rahI, pra. sUtra bhaNuM guru pAsa, jI. 67 vrata paccakhANe nirjarA, pra. urdhva puruSa AkAra; jI. paga pahoLA kara do kaTi, pra. bhAvo loka vicAra, jI. 68 dharma sAmagrI savi lahI, pra. bodhibIja mama hAra; jI. ciMtAmaNi yakSe dIo, pra. hAryo jema gamAra, jI. 69 hitakara dharmane dhArIe, pra. vArIe mithyAsalla; jI. krodha mAna mAyA tajo, pra. lobha kugatino mAla, jI. 70 sAta vyasanane sevatAM, pra. ADAM Ave pApa; jI. baMdhana ciMta udaya same, pra. zyo karavo saMtApa? jI. 71 karma-vivaza jaga jIvaDA, pra. sukha duHkha vizva varaMta; jI. karma jaMjAla tajI hajayo pra. siddhi-vadha-varakaMta, jI. 72 iNipare dIdhI dezanA, pra. jima puskara ghana nIra; jI. cothe khaMDe caudamI, pra. DhALa kahe zubha vIra, jI. 73 - A aDhAra doSa zrI jinezvara devomAM hotA nathI :- pAMca aMtarAya-hAsyaSaka-hAsya-rati-arati, bhaya, zoka, (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 296 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durgaccha, kAma, mithyAtva, ajJAna, niMdrA, avirati, rAga ane dveSa. 1-tuccha-agaMbhIra-chAMcharA manavALo, 2-bAhya padArthonI atyaMta tRSNAvALo te, 3-yAcakavRtti te, 4-pArakI saMpatti joi adekhAi kare te, pa-ThagavAnI vRtti vALo, 6-kula putrakanI jema tattvanI vAta na samajI zake te, 7caudatrilIka sukhamAM rAcanAro, 8-dharma karatA bhaya pAme te, 9-prazAMta citta, suMdara svabhAva vALo, 10TharelagaMbhIra, 11 dharma vighna Ave to paNa makkama manavALo 12-heyopadeya ne samajanAro, 13-sarvajJa darzanamAM sthira cittavALo, 14-saMsArane duHkharUpa mAnI mokSa mATe prayatna karanAro, 15-mAdhyastha bhAvavALo, 16guNIjanano rAgI, 17-khalapurUSamAM guptavAta, 18-jalamAM tela,19-indradhanu, 20-dInavacana. bhAvArtha : dezanA... guru bhagavaMta dezanA ApatAM kahe che. ke- he prANI! tame jinavANI sAMbhaLIne bodha pAmo. A asAra saMsAramAM sArabhUta eka dharma che. ane te dharmano AdhAra manuSyabhavamAM jinezvara bhagavAnanI vANI sAMbhaLavI te ja che. ane te jinavANImAM zraddhA rAkho te ja dharmanuM baLa che. u52 kahyA te narabhava- zrutanuM zravaNa- zruta-vacana upara zraddhA-ane te dharmanuM AcaraNa- A dharmanA 5rama aMga cAra ati durlabha che. manuSyabhava dasa dRSTAMte dohilo kahyo che. dasa dRSTAMta- cullaka,-pAsaka(pAsA),-dhajJa(dhAnya),jugAra, rata, svapna, cakra, kUrma(kAcabo), yuga ane 52mANu- A dasa dRSTAMta thI paNa manuSyabhava durlabha che. te dhuNAkSara nyAye- eTale lAkaDAnA jIvaDA lAkaDuM khAtaratAM temAM ka-kha-ga- Adi akSaro pADe athavA (nadI dhoLa goLa nyAye- eTale nadImAM patthara ghasAtAM ghasAtAM goLa thAya te nyAyathI.) sarita upala nyAyathI durlabha manuSya bhava maLyo che. tethI suguruno yoga jayAre maLI jAya tyAre bhakitapUrvaka-bahumAnapUrvaka zruta -zAstra sAMbhaLavuM joie. paNa tera kAThiyA- ALasa-moha-zoka- zAstra pratye anAdara, mAna,-krodha, pramAda, kRpaNatA, bhaya, ajJAna, cittanI asthiratA kAma ane kutUhala vagerene vaza thai zrutano yoga zrutano lAbha jIvane thato nahoya, tethI karIne zruta vinAno nara pazu jevo hoya che. puNya pApanuM jJAna pAmI zakato nathI. AvA suguruno yoga paNa puNyarAzithI thAya che. temanI pAsethI zrutano yoga pUrvanA puNyathI thAya che. paNa (kuguru evA) dhUrte cittamAM khoTuM samajAvI vyudagrAhita karyo. (dharma u52thI citta uThADI dIdhuM.) te kAraNathI zruta kAMi paNa sAcuM prApta thayuM nahi. guru bhagavaMta sAcI vAta samajAve, to paNa te vAtanI zraddhA kare nahi.ane potAnI buddhine AgaLa kare te mUrkha ziSyanI jema doDha DAhayo banI jAya che. mUrkha ziSyanI kathA eka ziSya potAnA guru pAse nyAyano abhyAsa karato hato. nyAyamAM khUba tarka-vitarka karavAnA hoya che. ekavAra evuM banyuM ke- te ziSya je samaye AhAra levA mATe gAmamAM jAya che te samaye eka gAMDo banelo hAthI doDato doDato Avato hato. upara mahAvata tene aMkuzamAM rAkhavA bahu prayatna karato hato. paNa gAMDapaNanA yoge hAthI tene gAMThato nahi. A rIte gAMDA hAthIne doDato Avato joine loko jIva bacAvavA Amatema nAzabhAga karI rahyAM hatA. e joine pelo ziSya vicAra kare che ke- "A hAthI prApta karelAne mAre che ke aprAptane? jo prAptane ja mArato hoya to te potAnA upara beThelA mANasane mAraze. ane aprAptane mArato hoya to pachI te badhAne mA2ze.'' A pramANe te vicAra mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (297) Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne Ubho rahyo. eTalAmAM ja gAMDo hAthI AvI pahoMcyo. ane pelA ziSyane mArI nAMkhyo. A vastu sUcave chesvacchanda matine nahi dharatAM kalyANanA arthI AtmAoe mahApuruSanA vacana upara zraddhA keLavavI joie. kevaLa zraddhAhInapaNe jeo potAnI matine AgaLa kare che, teo to tattvane pAmI zakatAM nathI. vaLI Apa mati rAkhe, bhaNyA hoya, gaNyA na hoya teono cAra mUrkhAo jevo ghATa utare. cAra murkhAnI kathA cAra murkha mitra pravAse gayA. rastAmAM bhUkha lAgavAthI koi eka gAmane pAdare rahyA. rathane Ubho rAkhyo. baLadane carAvavA jayotiSa bhaNelo murkha gayo. joSInI dhUnamAM beTho. baLada corAi gayA. tapAsa karavA lAgyo. 'lagna kuMDalI' kADhI baLada jaDaze ke nahi. bIjo mUrakha- zabda zAstrane jANato khIcaDI rAMdhavA lAgyo. khIcaDI caDhatI veLAe thato khadabada khadabada zabda avAja sAMbhaLI vicAre che ke : "A kai jAtano zabda' zAstramAM kahyAM che temAMno ekapaNa zabda nathI mATe apazabda bole che. Ama vicArIne khIcaDIvALA hAMllAne Avo apazabda na bolavAnuM kahe che. chatAM avAja baMdha na thayo. khIjAine khIcaDInA hAMllAne phoDI nAMkhI khAvAnuM dhULamAM bheLave che. vaidya zAka levA gayo che. 'kayuM zAka levuM?" jeTalA juve te badhAM doSavALA dekhAya che. vicAra karatAM lIMbaDAne ja pasaMda kare che. cotho nyAya zAstrI hato. ghI levA gayo. ghI laine Ave che. rastAmAM vicAra kare che ke- A vAsaNa ghInA AdhAre che ke A ghI vAsaNanA AdhAre che. A nirNaya karavA mATe vAsaNa UMdhuM vALyuM ghI DhoLAi gayuM. Ama eke baLada khoyo, bIjAe khadabada karatI khIcaDI gumAvI, trIjo lIMbaDo lAvyo. cothAe ghI DhoLyuM. gaNatara vagaranuM bhaNatara kaMi upayogI nIvaDatuM nathI. A dRSTAMtamAM cAra murkha potAnI matie duHkhane pAmyA. tema dharma upara zraddhA thavI e paNa puNyAinI vAta che. zraddhA durlabha che. samurcchimanI jema vartanArane paNa jinavacananI zraddhA durlabha che. A pramANe zraddhA thavI te dohilI che. bhagavAnanA vacanamAM samakita vinA te zraddhA kevI rIte thAya? samakita te ja zraddhA kahevAya che. sarva zAstra cittane vize rucavA joie. zAstra game che ruce che. emAM eka pada paNa jo zraddhAmAM na AvatuM hoya to te mithyA kahevAya. ''saMgha yaNa viveka'" graMtha tenI sAkSI rupa che. pApanA sthAna sattara che. mithyAtva sthAnaka adhika karatAM kula aDhAra pApasthAnaka thAya che. kaSTa karavAmAM Ave, indriyanuM damana karavAmAM Ave paNa jo te mithyAtvathI yukata che to te dharma jUThTho kahevAya che. mithyAtvanA prabhAvathI: dharmane viSe adharmanI buddhi ane adharmane viSe dharma buddhi sthApana kare che. mArgane viSe unmArganI buddhi ane kumArgane viSe mArganI buddhi sthApana kare che. sAdhune viSe asAdhunI buddhi ane asAdhune viSe sAdhunI buddhi sthApana kare che. jIvane viSe ajIvanI buddhi ane ajIvane jIvanI buddhi sthApana kare che. mUrtane viSe amUrtanI buddhi ane amUrtane viSe mUrtanI buddhi sthApana kare che. (298) (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A daza prakAre saMjJA che. vaLI AgamamAM pAMca prakAranA mithyAtva kahyA che. kadAgrahI gadheDAnuM pUMchaDuM pakaDe ane gadheDo lAta mAre to paNa te pUMchaDuM mUkato nathI. tema Abhigrahika mithyAtvI potAnA pakaDelA matane choDato nathI. A pahelA prakArano mithyAtva anabhigrahika mithyAtvI(bIjA prakArano) jagatanA sarva darzanane sarakhA mAne. abhinivezika mithyAtvI(trIjA prakArano) che te potAnuM khoTuM che ema je jANe chatAM bIjAne je jUThThuM kahe che sAMzayika mithyAtvI(cothA prakA2no) che tene jinamatamAM zaMkA ja hoya. anAbhogika(pAMcamA prakAra) te ajJAnI che tenuM jJAna saMmUrcchama jevuM avyakata che. AvA pAMca prakAranA mithyAtvI che. vaLI deva-guru ane parva A traNenI sAthe laiAkika ane lokottara mithyAtvanA che bheda thAya che. temAM laukika traNa mithyAtvano artha pragaTa ja che. kudevane kuguru ane kuparvane mAne te laiAkika mithyAtva samajavA. (ahIM batAvyA nathI.) deva saMbadhI lokottara mithyAtva kahe che. potAnA putrAdikanI icchAthI je devanI mAnatA mAne che te deva viSayaka mithyAtva kahevAya. zAstramAM batAvelA gurunA lakSaNathI hIna evA kugurune A lokanA sukhanA AzaMsA thI je mAne te guru viSayaka lokottara mithyAtva che. ane A lokanA sukhanA AzaMsAthI iSTa parvane mAnavA te parva viSayaka mithyAtva kahevAya che. A rIte 10 prakAranA saMjJA mithyAtva, pAMca prakAranA Abhigrahika Adi, ane chelle cha batAvyA. te maLIne kula 21 prakA2nA mithyAtva kahyA che. A mithyAtva rupI aMdhakAra e ja parama roga A jIvane lAgelo che. mATe A mithyAtvano tyAga karavo joie. have jinezvara bhagavAnanuM svarupa batAve che. jinezvara deva aDhAra doSathI rahita che. pAMca aMtarAya karma, hAsyAdi chakarma kAma, mithyAtva, ajJAna, nidrA avirati, rAga ane dveSa. A aDhAra doSa che. paramAtmA A doSathI para che. tene deva rupe hRdayamAM tame dhAraNa karo. A kALamAM svadehe paramAtmA nathI. jinabiMba rupe maLyA che. te pratimA paNa rAga dveSanA lakSaNo thI rahita- niraMjana nirAkAra svarupa che. vaLI Aja 5ramAtmAe dayA, saMyama, ane tapa rupa dharma prakAzyo che. zrI dazavaikAlika sUtramAM prathama adhyayane prathama gAthAmAM A vAta jaNAvI che. "dhammo maMgala mukkikaM, ahiMsA saMjamo tavo," ahiMsA(dayA), saMyama ane tapa rupa je dharma che te je utkRSTa maMgala che. A dharmanuM AcaraNa karo. vaLI munibhagavaMtane AzrayIne kSamA Adi daza prakAra no dharma batAvyo che. kSamA -mArdava- Arjava mukita(nirlobhatA)- saMyama-satya-zAcaakiMcana-brahmacarya- A daza prakAranA dharmane mana-vacana-kAyA vaDe- karaNa- karAvaNa ane anumodana A trividhe trividhe je guNavAna munivaro pALe che te munivarone saMta kahevAya che. vaLI dharmanuM mULa zraddhA rupa samakita che. te samyakatva vinAnI kriyA mAtra bAhya dhaMdhArupa che. (nakAmI che.) jema aMdhapatinI AgaLa patnInA hAvabhAva e nakAmA che tema A dharmakriyA samakita-zraddhA vinA niSphaLa che. samyakatva pAmatAM jIvane ATha doSo dUra thAya che. 1 kSudratA. 2 lobhano prema. 3 dInatA. 4 mAtsarya (abhimAna). 5 zaTha(mAyAvIpaNuM.) 6 ajJa- (ajJAnatA-zrAddha vidhi tathA gautamakulakamAM dRSTAMta tarIke AvatAM kulaputrakanI jema tattvanI vAta samajI na zake.) 7 bhavAbhinaMdI. 8 bhaya. A ATha doSo cAlyA che. jIvane samakitanI prApti thatAM ATha guNa meLave che. - 1 sAmyatA. 2 gaMbhIratA. 3 dhairyatA. 4 dakSatA.(caturAi.) 5 dhIratA.(dhairyatA eTale dharmamAM vighno Ave to paNa makakama rahenAro. te dhRtimAna dhIratA- sarvajJa darzanamAM sthira cittavALo- dhIra.) 6 saMsArathI udvigna. 7 bhadrika pariNAmI. 8 guNIjanano rAgI. hoya che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (299 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmane viSe potAnuM vIrya parAkrama phoravavuM-dAkhavavuM te. paNa durlabha aMga che. zrAvaka nitya sAmAyika ane parve paSadha kare che. tenAthI durgatino bhaMga thAya che. sAmAyikathI lAbha keTalo? eka manuSya eka divasamAM savA lAkha suvarNanuM dAna kare che. ne eka manuSya eka divasamAM sAmAyika kare che. to dAna karatAM sAmAyikamAM apAra lAbha che. je AtmA niMdA ane prazaMsAne samAna gaNe che-mAna apamAnane samAna gaNe che. svajana ane parajanane samAna gaNe che. tenuM sAmAyika zuddha gaNAya che. je Atma sAmAyika laIne ghara saMbaMdhI kArya kare che te AtmA ArtadhyAnamAM vartato gaNAya. ane tenI sAmAyika niSphaLa gaNAya che. indra jevA paNa vicAre che ke devonA bhogo sulabha che. sukhe karIne prApta karI zakAya che. paNa sAmAyikanI prApti thavI te jagatanA jIvone viSe durlabha che. munibhagavaMto sarvavirati 5 jAvajajIvananuM sAmAyika saMyamanuM pAlana kare che tyArathI mokSanuM maDANa che. arthAt mokSa sanmukha te jIvAtmAe maMDANa karyuM kahevAya. jinezvara bhagavaMtoe, bhavyajIvone yogya be prakArano dharma batAvyo che. sarva virati ane dezavirati :- sarvavirati te sAdhudharma, deza virati te gRhastha dharma. je jIvAtmA yogya na hoya tene dezanA kema ApI zakAya? jemake vAghaNanuM dUdha kAMsA Adi bhAjanamAM na rakhAya?- ane jo rAkho to pAtra kANuM thaIne rahe. TakI na zake te dUdhamAM garamI ghaNI ja hoya te bhAjanane kANuM pADIne bahAra nIkaLI jAya. jayAre te dUdhane rAkhavA to suvarNanuM pAtra yogya ane zuddha kahevAya che. tema yogyatA dharAvatA pAtrane dharma dezanA apAya che. to te dezanA phaLa rupe kaMika pAmI jAya che. jeo sAdhunI saMgati (sahavAsa) no Adara kare che, je jinAjJAne pAme che ane jinAjJAmAM rahe che. teonI prazaMsA karavI joie. je AtmAo sukhazIlatAnA svabhAvavALA che (sAru khAvuM sAruM pIvuM joIe.),jeonI pratikalpanA pramANe icchA mujaba jIvI rahyAM che. jeo jinAjJAnI virAdhanA karI rahayA che te manuSyo pApI che, mokSamArganA verI che. ema samajavuM. jinezvara bhagavAnanI AjJA yukata zreSTha sAdhu hoya, sAdhvI hoya, AjJA mujaba gRhastha jIvana jIvanAro zrAvaka ane zrAvikA hoya to te saMgha kahevAya. jayAre bAkInA (AjJA vinAnA) to hADakAno samudAya che ema jANavuM joie. je ratnatrayI rupa samAna jJAna, darzana, cAritrathI yukata hoya te guNavaMta saMghane meLavavA ati durlabha che. paramAtmAnA mArge cAlanAro caturvidha saMghanA darzana paNa durlabha che. guNiyala zrI saMghane arihaMto paNa AvakAre che, mAna Ape che. prabhu samavasaraNamamAM dezanA ApavA besatAM "namo tityasta." kahIne pachI bese che. zrI saMghane tIrtha kahevAya che. paramAtmAnI AjJApUrvakano kareluM tapa ane karelI saMyamanI ArAdhanA saphaLa thAya che. trikALapUjA paNa AjJApUrvaka kahelI che. AMkaDA vinAnA mIMDA nakAmA che tema AjJAvinAnA tapa saMyama pUjAdi kriyA paNa nakAmI che. sUrya jema aMdhakArano nAza kare che tema thoDI paNa AjJAyukata karelI ArAdhanA tenAthI pApano nAza thAya che. te mATe dAna-zIlatapa-ane bhAva 5 dharma AjJApUrvaka AcaravA joie. guNavAna munivarono yoga prApta thatAM supAtra dAnano lAbha levo joie. supAtramAM je bhavyajIvo bhAvapUrvaka dAna Ape che te mokSanA anaMtasukha rupa phaLane meLave che. zaTha-(luccA) puruSamAM guptavAta, pANImAM tela- buddhivAnamAM zAstrajJAna thoDuM hoya chatAM vistArane pAme che tema dAna alpa paNa supAtramAM hoya to vistArane pAme che. dAna ApatI veLAe anAdara- abahumAna bhAva, vilaMbamaNuM dhIre dhIre ApavuM- parADamukhe eTale moM pheravIne ApavuM. kuvAca- eTale kharAba vacana bolavApUrvaka moM pheravIne ApavuM te pazcAttApa - ApyA pachImeM kyAM ApyuM evo pazcAtApa karavo. saMtApatA- vAraMvAra manamAM saMtApa thAya- duHkha thAya. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (30 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trAsano anubhava thAya. te A pAMca dAnanA duSaNa che. to dAna kevI rIte ApavuM? dAna ApavAnAM pAMca bhUSaNa kahyAM chedAna ApatI vakhate AnaMdanA azru Ave. zarIramAM romAMca thAya. (vAMDA ubhA thai jAya.) supAtra pratye AMtarika bahumAna hoya vaLI Adara satkAra ghaNo hoya. priya vacana bolavApUrvaka Ape. dAna ApyA pachI vAraMvAra meM A suMdara kArya karyuM. A sukRtanI anumodanA kare. A rIte dAna dAnadharma jagatamAM mahAna che. vaLI zIladharmano paNa mahimA aparaMpAra che. traNa yogathI paLAtA zIyaLanA prabhAve jIva sukhasaMpatti meLave che. zIladharma paNa mahAna che. zIlavatI strIo tathA zIyaLavaMta puruSone devo namaskAra kare che. zIyaLavrata upara batrIsa upamA ApavAmAM AvI che. 45 AgamomAM prathama agiyAra aMga je kahyA che temAM dasamuM aMga je che temAM batrIsa upamA ane te aMgenI ghaNI vicAraNApUrvaka vAto lakhI che. mATe he bhavyo jIvanamAM zIyaLavratane dhAraNa karajo. tapa dharmanI paNa ArAdhanA karavI joie. paramAtmAe bAra prakAre tapa dharma kahyo che. karma rupI baMdhana (lAkaDA)ne bALavA mATe tapa e agni samAna che. karmane tapAve che. mATe(vyutpatti arthathI) tene tapa kahyuM che. tapathI kevalajJAnanI prApti thAya che. mIThA vinAnI rasoi phIkakI lAge che. tema bhAva vinAnA dAna-tapa-zIyaLa dharma phikakAM che. prathamanA traNa dharmanI ArAdhanAmAM bhAva-dharma bhaLe to ja saphaLa prANI saMpUrNa phaLane meLavI zake che. (koI vezyA) pADozaNane tyAM dhananI vRSTi thatI joine munine dAna Ape che. paNa phera moTo hato. pADozaNanA haiyAmAM bhAvollAsa ghaNA hatA. te bhAvollAsa vezyAne na hatA. bhAva vinA (dAna vRSTi joine) karAtA dAnathI pADozI (vezyAne ghera) nA gharamAM dhananI vRSTi na thaI. bhAva vinAno dharma kaSTadAyI banI jAya che. bharata mahArAjA vigeree bhAvadharmathI karmano nAza karyo ane jhaLahaLatuM kevalajJAna meLavyuM. bAra prakAranI bhAvanA jIvanamAM dararoja bhAvavI joie.(prathama anitya bhAvanAnuM bhAvana kare che.) Akho saMsAra anitya che. kuza nAmanA ghAsanA agrabhAga para rahelA jalabiMdu- tathA AkAzamAM dekhAtA indradhanuSa (saMdhyAnA nava nava raMgo.) jema kSaNamAM dekhAya che. vaLI kSaNamAM nAza pAme che. tevI ja rIte jagatanA sarva padArtho kSaNabhaMgura che. A vana-dhana-saMpatti e saMdhyAnA vicitra rAganA vilAsa jevAM thoDoka samaya rahenArAM che. zarIra AyuSya A paNa asthira che. he bhavyajIvo! mATe tame A bhavathI trAsa pAmo, bhaya pAmo, ne udvega pAmo. saMsAranI sarva sAmagrI nAzavaMta che, anitya che. te thakI dharmabodha pAmo. devalokamAM vasatA devone dhanasaMpattine sukhano pAra nathI. paNa jayAre potAnuM AyuSya cha mAsanuM bAkI rahe che tyAre devone khAvA prakAranA bhAvo utpanna thAya che. kalpavRkSa te kaMpatAM dekhAya che. gaLamAM rahelI phulanI mALA te glAnibhAvane pAme che, karamAvavA lAge che. vaLI potAnI lakSmI tathA lajajA, nAza pAme che, niMdrA Ave che, kAmano atyaMga rAga pedA thAya che, potAnA aMgonI bhagnatA dekhAya che. potAnI dRSTimAM brAti (je che te na dekhAya, na hoya ve che. dIna vANI bole che. A prakAre anityatA dekhAya che. mATe he prANIo! haMmezAM anitya bhAvanA bhAvatAM A saMsArathI udvignatAne pAmo. - 2. azaraNa bhAvanA - saMsAramAM mAtA- pitA, putra- putrI-strI A badhAM maraNa samaye zaraNa thatAM nathI. maraNa veLAe dharma vinA koI zaraNabhUta thatA nathI. parvatanI gUphAmAM jaine vaso to paNa maraNa tamane mUkaze nahi. 3. saMsAra bhAvanAH- A saMsAramAM jIva bhamatA bhamatA karmarAjAnA nacAvyA nAcatAM navA navA vezane dhAraNa kare che. koika bhavamAM deva, koika bhavamAM nArakI, koika bhavamAM dhanavAna to vaLI kayAreka koi bhavamAM daridrI, to koIka bhavamAM kIDo kayAreka pataMgIyo, kayAreka karmarAjA rAjAnA rupamAM paNa besADI de che. kayAreka rastAno bhikhArI paNa banAvI che. kyAreka rupavAna, kayAre kadarupo banAve che. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI koIka vAra A jIvAtmAne saubhAgyavALo kayAreka daurbhAgyavALo banAve che. kayAreka caMDALa to kayAreka brAhmaNa banAve, kayAreka svAmI banAve, kyAreka dAsa paNa banAve, kayAreka niMdaka paNa banAve, kayAreka pUjanika( lokone mATe pUjaya) thAya che. jema araghaTTa pANIno reTa cAle ne vArApharatI ghaDA khAlI thAya ne bharAya. tema jIva jAdA jAdA bhavone dhAraNa kare che. A saMsAranI vicitratAne bhAvavI joie. jema nATaka karanAra jAdA judA prakAranA vezane dhAraNa kare che tema ApaNo jIva paNa A saMsAramAM jAdA judA prakAranA vezane dhAraNa kare che. bicAro karmane parAdhIna banIne AvA vezane bhajave che. jina AgamanA upadeza zravaNa vinAno jIva A prakAre saMsAramAM rakhaDe che. 4 ekatva bhAvanA:- he bhavya jIvo! ekatvapaNAnI bhAvanA bhAvavAnI che . he jIva! tuM ekalo che, jagatamAM tuM ekalo Avyo che. ahIMthI jaiza to paNa ekalA ja javAno chuM. mATe mamatvanI- mArApaNAnI Tevane tuM mUka! kAraNa koi mAruM nathI. jayAre tuM paralokamAM jaiza tyAre tAruM dhana to gharamAM ja rahI jaze. strI gharanA AMgaNA sudhI sAthe Avaze. putra ane loko smazAna sudhI Avaze. zarIra citA sudhI Avaze. pachI paralokamAM tuM ekalo ja javAno che. A rIte ekatva bhAvanA bhAvajo. 5 anyatva bhAvanA- he bhavya jIvo! tame anya bhAvanAnuM bhAvana karajo. A saMsAra svArthathI bharelo che. temAM putra parivAra vadhAre svArthI che. jema mArgamAM jatAM musAphara maLe to teono prema keTalIvArano hoya che? mArgamAM hoya teTalI vArano prema - pachI koNa yAda kare che? eka vRkSamAM aneka jAtinA pakSIo sAMja paDatAM bhegAM thAya che. savAra paDatAM potapotAnI dizAmAM te cAlyA jAya che. tema A saMsAramAM aneka gatiomAMthI jIvo AvIne bhegAM thAya che. ane AyuSya pUrNa thaye potapotAnA karmAnusAra gatimAM cAlyA jAya che. A saMsAranA raMgo AvA che. 6 azucitva bhAvanAH-nagaranI khALamAM jema aneka prakAranI gaMdakI gAmanI vahe che tema A zarIra rUpI gAmamAM kapha-maLa-mUtra- mAMsa- lohI- meda-rasa- asthi- majajA- manuSya bIja AvA azuci padArtho bharyA che. ane zarIranA sAta dvAra rUpa khALamAMthI vahayA kare che. AvA azuci bharelA zarIra pratye rAga keTalo? mamatvapaNAne choDo. 7 Azrava bhAvanA :- dazamA aMgamAM kaheluM che ke pAMca Azravano tyAga karavo joie. vivekI AtmAoe viratino Adara karavo joie. tenAthI A saMsAra sAgarane pAra pamAya che. pAMcamA zrI bhagavatIjI aMgamAM kaheluM che ke ekendriyane avirati nAmanA karmabaMdhana hetuthI koipaNa viSayanA bhogavaTA vinA aDhAre paNa pApasthAnaka lAge che. mATe he bhavyo! pApa AraMbhanA sthAno nA paccakakhANa karIne viratimAM rahevuM joie. 8 saMvara bhAvanA:- sAdhu saMvaramAM rahelA hovAnA kAraNe mitra ane zatrune samAna gaNe che. jIvana ane maraNane samAna gaNe che ane pApanA Azrava bhAvothI haMmezA dUra rahe che. eTale Azrava bhAvano tyAga karavo joie. vaLI zrAdhaka pote bhAvanA bhAvatAM vicAre che ke mAro dhanya divasa kayAre Avaze ke huM kuza nAmano (DAbha-ghAsano) saMthAro karIza! svajana-dhana ane saMpattino tyAga karI A AzravanA dvAra baMdha karI huM kayAre saMyamano bhAra svIkArIza? kayAre muni banIza? muni bhagavaMta haMmezA citamAM cittavana kare-potAnA hitanuM ane nirdoSa AhIranI icchA kare. vaLI vicAre huM mallanI jema ekAkI pratimAne jyAre vahana karIza? ane gurunI pAse sUtrano abhyAsa kayAre karIza? 9 nirjarA bhAvanAH- vrata paccakakhANa karIne karmanI nirjaLA kyAre karIza? 10 loka svabhAva bhAvanAH- puruSa Ubho hoya, potAnA be hAtha kammare hoya, ane be paga pahoLA rAkhyA hoya ne jevo AkAra bane te cauda rAja lokano AkAra che. AvA lokanuM svarupanuM ciMtavana kare. te loka svabhAva bhAvanA. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 bodhidurlabha bhAvanAH- dharmanI sarva sAmagrI puNyanA udayathI prApta thai. dharma pAmavA chatAM saMsAranA rAge bodhibIja rupa mukhya phaLa meLavavAmAM hArI gayo. jema koI yakSa prasanna thaIne murkhane ciMtAmaNI ratna Apyo. paNa tenA svarUpanuM ajJAtapaNuM hovAthI te gamAre kAgaDo uDADavA ratane pheMkI dIdho. te ja rIte manuSyabhavamAM A dharmarupa rata maLavA chatAM hArI gayo che. 12 dharma bhAvanAH- ApaNe hitakara dharmane jIvanamAM dhAravo joie. mithyAtvarupI zalyane dUra karavuM joie krodhamAna-mAyAno tyAga karavo joie. lobha e kumati ApavAmAM malla samAna che, teno tyAga karavo joIe. sAta vyasanonuM sevana karatAM jIvane pApo baMdhAya che ane durgatimAM cAlyA jAya che. mATe jJAnI bhagavaMto kahe che ke he jIva! tuM karma bAMdhatI vakhate vicAra kara. sAvadhAna rahe. nahi to te azubha karma udayamAM Avaze tyAre saMtApa karavA vaDe karIne zuM? A dharma bhAvanAnuM svarupa che. A vizvamAM karmane paravaza banelA jIvo sukha ane duHkhane bhogave che. mATe karmanI A jaMjALano tyAga karo to siddhirUpI strInA tame zreSTha svAmIpaNAne prApta karazo. puSparAvarta megha gaMbhIra hoya che. jinezvara bhagavAnanI vANI meghanI jema gaMbhIra che. AvI dezanAne ApI. A rIte cothA khaMDamAM caudamI DhALa zrI zubhavijayajI ma.sA.nA ziSya vIravijayajI mahArAja sAhebe pUrNa kahI che. caturtha khaDe caudamI DhALa samApta (doharA) ityAdika guru dezanA, gurumukhathI suNI lo ka; harakhyA dharma rasika janA, jima praha samaye koka. 1 samakita bahu jIve kahyuM, dezavirati kaI bhAva; keIka sarvavirati lahe, bhavajala taravA nAva. 2 dharma-taNo avasara lahI, karaze jeha vilaMba te pastAvo pAmaze, pAkI cAMca aMba. 3 INipaNe nisuNI dezanA, je kahI muni guNavaMta; lahI Azcarya nare sarU, INi pare prazna karata. 4 mujha kumArI surasuMdarI, ye karame? bhagavaMta; sukha duHkha kaMta viyogaDo, pAmI kaho virataMta. 5 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : pUrvabhava jJAnavaMta munizrI jJAnadhara mahArAjanI dezanA sAMbhaLI. sabhAjano ghaNA AnaMda pAmyA. temAM vaLI ripumardana rAjA, amarakumAra Adi dharma rasiyAjIvo vadhAre AnaMda pAmyA ane saMsArathI udvigna paNa pAmyA. jevI rIte prAtaHkALe sUryodaya thatA cakravAka ane cakravAkI AnaMdamAM AvI jAya te rIte sau AnaMda pAmyA. dezanAmAM taraboLa thayela kaMika bhavyajIvo bodhibIja samakitane pAmyA. haLavAkarmI AtmAoe dezaviratirUpa bAra vratane grahaNa karyA. bhavanirveda pAmelA puNyatmAo bhavajala taravAne nAva samAna sarvavirati rUpa saMyamane grahaNa karatA hatA. he bhavya jIvo! jIvanamAM dharma ArAdhavAnI taka kayAreka maLI jAya che. te avasare jo vilaMba kare to zuM thAya? lakSmI cAMllo karavA Ave te veLAe kapALa dhovA jAya to zuM thAya? AMbADALe kerI Ave te veLAe kAgaDAnI cAMca mArelI kerI pAke? kerI na khAi zake. te ja rIte dharma ka2vAne avasare jo pramAda kare to pAchaLathI pastAvAnuM ja rahe. muni bhagavaMtanI dezanA sAMbhaLyA bAda, Azcarya pAmelA nareza gurumahArAjane hAtha joDIne pUche che. he gurubhagavaMta! mA2I kuMvarI surasuMdarI rahelI che. teNe kevA prakAranA karma karyA haze? je karmanA udaye karI sukha pAmI. vaLI duHkhane pAmI svAmIno viyoga thayo. te pachI paNa bhayaMkara duHkho ne pAmI. pUrvabhave mArI kuMvarIe zuM zuM karyu. kRpA karIne Apa batAvo. (304) DhALa- paMdaramI (jagapati nAyaka nemi jiNaMda- e dezI.) narapati kahe muni pUrva vRttAMta, karama bharama jaga vistare; na25ti karma-vivaza vAsudeva, naraka prate te saMcare. 1 narapati bhava nATikamAM joya, avyavahArI rAzimAM; narapati anaMta pudgala parAvarta, bhramaNa nigodanI rAzamAM. 2 narapati anAdi nigoda avazya, udhdharI pRthvIkAyamAM; narapati sUkSma bAdaramAMhi, te vyavahArI rAzimAM. 3 narapati girisari dupalane nyAya, duHkha sahatAM saMsAramAM; narapati puNya vihuNo jIva, bhamiyo viSama vikAramAM. 4 narapati bahuvidha karma banAva, karme jIvane sAMkalyo; narapati pUrava bhava vRtAMta, teha bhaNI tume sAMbhalo. 5 narapati gAma sudarzana nAma, nRpa surarAja tihAM vase; narapati arigaNamAM te zUra, vIra parAkrama ullase. 6 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narapati revatI rANI tAsa, jAsa vilAsa gati bhaNI; narapati pramadA prItama prIta, saMpada seve sura taNI. 7 narapati eka dina daMpatI doya, krIDA kAraNa saMcaryA; narapati subhaTa save parivAra, vanamAM tarU-adha-utaryA. 8 narapati INi avasara tarUpAsa, munivara dhyAna-ghaTA varyA; narapati ekaNa kRta kAussagga, daMpatI dagUpatha saMcaryA. 9 narapati nRpa kahe tava suNa nArI, e munivara rUDo yati; narapati dhyAna dhare eka citta, dhana dhana jagamAM e vratI. 10 narapati kahe suNI rANI tAma, sAcI vAta tame kahI; narapati paNa kaho to kSaNamAMhI, dhyAna cukAvuM huM sahI. 11 narapati ima suNI revatI rANI, munivara pAse sA ghaNI; narapati hAsya vilAsa karaMta, karata dugaMchA guru-taNI. 12 narapati karata hasAmasa tAsa, muhapatti ocho sA grahe, narapati anukUla muni uvasagga, paNa munivara dhyAne rahe. 13 narapati bAra ghaDI munirAja, vigovyA dhyAne chate; narapati munivara na cale dhyAna, tava nRpa kahe rANI prate14 narapati e rUDo aNagAra, na ghaTe hAMsI suMdarI; narapati ima vArI tava nArI, hAsya karaNathI osarI. 15 narapati dhyAna pUraNa munirAja, yogya jIva jANI karI; narapati daMpatI AgaLa tAma, munie vANI uccarI. 16 narapati dAna dIyo supAtra, nirmala zIyala dharo sadA; narapati tapa karo vividha prakAra, zubha bhAvana ziva saMpadA. 17 narapati dharma suNI bihuM tAma, nija nija cite sahyo; narapati tatvatrayI olakhaMta, upagArI muni je kahyo. 18 narapati rANI tava zubha bhAva, dAna dIe munirAjane; narapati bAMdhe punya anaMta, pAtra save ziratAjane. 19 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 30 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narapati aNaAloI pApa, surapadavI behuM varyA; narapati bhogavatAM zubha bhoga, Ayu saMpUraNa karyA. 20 narapati surarAjAno jIva, amarakumAra saMpadavarI; narapati revatIno cavI jIva, agajA tujha surasuMdarI. 21 narapati bAra ghaDI munirAja, dhyAna cUkAvyo jirNa karI; narapati bAra varasa tiNe heta, kaMta viyoga satI varI. 22 narapata muniya dugaMchA kIdha, maccha udara vasatI satI; narapati munivara dIdha AhAra, vidhA rAjaya adhipati. 23 narapati navapada zIyala prabhAva, jaga jasa sukha lahI saMpadA; narapati nisuNI muni- vaca doya, jAti smaraNa lahe tadA. 24 narapati munivarane satI tAma, amarakumAra paNa Ima kahe; narapati mujha Atima udhdhAra, kAraNa tuma viNa kuNa kahe. 25 narapati tuma sarIkhA mujhanAtha, mAthe gAje guNanilo; narapati tihAM nahi karma pracAra, kesarI Agala chAgalo. 26 narapati razmi prasara dinanAtha, timira tihAM navi saMcare; narapati tAra tAra bhava tAra, tava munivara ima uccare. 27 narapati durita haraNa zivadAna, sAdhana che zivAjanI; narapati jeha grahe zubha bhAva, dIkSA zrI jinarAjanI. 28 narapati akulI kuliya kahAya, jJAna lahe mUrakhavalI; narapati suravara-nRpa- nata pAya, dIkSAe jina kevalI. 29 narapati amarakumara satI tAma, kahe sAhiba te ApIe, narapati bhava bhava saMcita pApa, dIkSA deI kApIe. 30 narapati AjJA tava mAgaMta, nija nija mAtapitA-taNI; narapati munivara tava bhAkhaMta, mAtapitA ucchaka bhaNI. 31 narapati saMyama letAM putra, rAkhe mAtapitA ghare;, narapati ghAle kUpamAM teha, bApaDA kiNI pare nisare. 32 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narapati mAtapitA dIe dIkha, nizcala kAja te suta taNe; narapati ziva nagarIne paMtha, prasthAno melyo tiNe. 33 narapati saMyama pAkhe jIva, bhava bhava nATakamAM paDe; narapati jIvAyoni bhamaMta, kimahi na ziva paMthe caDe. 34 narapati paraNAvI mA-bApa, manamAMhI rUDuM vahe; narapati chAra upara lIpaMta, ketIvAra lIpaNa rahe. 35 narapati ima nisuNI nRpazeTha, dIe AjJA dIkSA-taNI; narapati bahu mahotsava parivAra, saMyama grahaNa ucchaka ghaNI. 36 narapati besI sukhAsana doya, prathama prabhu pUjA karI; narapati AvyA munivara pAsa, amarakumAra surasuMdarI. 37 narapati arihaMtAdika sAkhI, sAmAyaka vrata uccare; narapati bheda sattara zrIkAra, saMyama zudhdha samAcare. 38 narapati vicare gurune sAtha, anumati sajjananI vare; narapati rAjAdika parivAra, ubhA rahI vaMdana kare. 39 narapati cothe khaMDe DhALa, pazaramI ramI guNa satI; narapati vIra kahe jagamAMhI, dhana dhana e vatI daMpatI. 40 bhAvArtha : narapatinI vAta sAMbhaLIne madhuravANIe muni pUrva vRttAMta kahe che. sabhAmAM beThelA sarva zrotAo A prazna sAMbhaLatAM teno javAba sAMbhaLavA sau utsuka banyA che. he rAjana! A saMsAramAM karmarAjAnI sattA ghaNI vistRta che. jenI koi sImA nathI. karmanA vaza thakI vAsudeva narakamAM jAya che. bhavarUpI raMgabhUmi upara AtmA avanavA nATaka bhajave che. enI zI vAta karavI? A jIvAtmA avyavahAra rAzi nigodamAM anaMta pudgala parAvarta kALa rahyo. temAM janmamaraNanA pherA pharyo. tyAra pachI sidhdha paramAtmAnI sahAyathI anAdi nigodamAMthI A AtmAno udhdhAra thayo. avyavahAra rAzimAMthI vyavahAra rAzimAM lAvanAra anaMta upakArI sidhdha paramAtmA che. tyAMthI pRthvIkALamAM Avyo. jIvanuM bhramaNa cAlu thayuM. jIvano vikAsa nigodamAMthI nIkaLyA bAda cAlu thAya che. pRthvIkALamAM paNa sUkSmamAM gayo. vaLI tyAMthI bAdara pRthvIkAyamAM Avyo. ekendriyamAM kayAM sudhI rakhaDyo? girisarita 6,pala nyAye karIne eTale nadI dhole.... goLa nyAye karIne saMsAramAM aneka prakAranA duHkhone sahana karyA. koikavAra sAro koikavAra kharAba ema karatAM duHkhone sahana karato viSama vikArapaNAne pAmI puNyahIna banI gayo. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MOM. O Ute h AllL *10)11//// (308) www \\//\_\\))// , \\0)// [30]//// daMpatIno pUrvabhava rAjana! tamane sAne pUrvabhavanA vRttAMta sAMbhaLavAnI jijJAsA che. sAMbhaLo! ..&3 * \\\\11||, <<\\]// <<Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekadA A daMpatI vanakrIDA karavA parivAra-subhaTo Adi sAthe laine jaMgalamAM jAya che. latA velaDIthI viMTaLAyelA ghaTAdAra vRkSa nIce rAjArANInA Asana naMkhAyA vizrAma mATe baMne beThA che. parivAra saiA potAnI pravRttimAM paDayA che. rAjA jayAM beTho che tyAM najIkanA sAme dekhAtA vRkSanIce munibhagavaMta kAussagga dhyAnamAM UbhA che. A munine rAjArANIe joyA. jotAMnI sAthe baMnee hAtha joDI praNAma karyA. munine dekhI harSita thayA. munibhagavaMta dhyAnamAM hatAM. rAjAe praNAma karyA. pachI rANIne kahe che- he devI! A munibhagavaMta kevA ruDA che. yatimAM ziradAra che. potAnI AtmasAdhanA karatAM dhyAnamAM kevA lIna banyA che. kharekhara! A jagatamAM AvA vratadhArI munibhagavaMto saMta-mahAsaMtone dhanya dhanya che. jenA vaDe A pRthvI pavitra banI jAya che. rAjA munibhagavaMtonA guNomAM rakata banI guNagAna gAi rahayo che. rANI rAjAnI vAta eka cittathI sAMbhaLe che. tyArabAda rANI kahevA lAgI- hA svAmInAtha! ApanI vAta sAcI che. prasannatA mukha upara kevI dIse che? dhyAnamAM magna che. paNa chatAM tame kaho to A munibhagavaMtane dhyAnamAM vicalita karI dauM. rANI rAjA pAsethI UThIne munibhagavaMta pAse pahoMcI gai. dhyAnamAMthI calAyamAna karavA AvI che.'muni pAse hAsya vinoda karavA lAgI, TIkhaLa karavA lAgI. chatAM munibhagavaMta dhyAnamAM rahayA. vaLI muninI durgaMchA karavA lAgI. . vaLI pAchI pharatI hasatAM hasatAM ThaThThA mazkarI karavA lAgI. mazkarI karatAM AgaLa vadhIne munino odho ane muhapatti paNa kheMcI lIdhA. anukULa upasarga karavA lAgI. paNa muni calAyamAna nahi thayA tethI pratikuLa upasarga karavA lAgI. munine saMtApavA lAgI. chatAM muni calita na thayA. dhyAnamAM vadhu sthira banyA. ekapaNa upAya rANIno munine calAyamAna karava mAM saphaLa na banyo. rANIe bAra ghaDI sudhI munine saMtApyA, chatAM muni sthiratApUrvaka dhyAnamAM che. rANI hArI thAkI. rAjA kahe- tArA AvA prakAranA cALA tane pApo baMdhAvaze. devI! samaja rAjA rANIne pAcho vAre che. he devI- A munibhagavaMta dharmanI ArAdhanAmAM ruDA tejasvI che, hAMsI mazkarI karavI ghaTatI nathI. rAjA vAraMvAra potAnI rANIne munine upasarga karatI vAre che. thAkelI rANI munine saMtApavA choDI daine rAjA pAse AvIne beThI. tyArapachI thoDIvAramAM muninuM dhyAna pUrNa thayuM. sAme thoDe dUra rAjArANI beThA che. potAnA jJAnabaLe baMne yogya jIva jANyA. rAjArANI munibhagavaMta pAse beThA. muni baMnene udezIne kahevA lAgyA. rANIe saMtApyA chatAM tenA pratye dveSa nathI. rAjA pratye rAga nathI. samabhAvamAM ramatAM muni parama karuNAvaMta hatA. baMnene oLakhI lIdhA. rAjArANI che te rIte nahi. paNa najIkanA bhavamAM mokSagAmI che. bhAvi joi lIdhuM. amRtadhArA jevA mukhamAMthI vacano nIkaLyA. he rAjana! dAna-zIla- tapa ane bhAva A dharmanA pAyA che. supAtre dAna daine dAnadharma karo. nirmaLa ane pavitra evA zIyaLavratanuM pAlana karo. yatha zakitae tapa dharmanI arAdhanA karavI joie. sarva ArAdhanA bhAvapUrvaka karavAthI prANIo zubhaphaLa rUpa sidhdhine meLave che. A pramANe munibhagavaMtanI vANI sAMbhaLI potapotAnA haiyAmAM dharmanI sthApanA karI. zradhdhApUrvaka dharmanI ArAdhanAmAM joDAyA. deva-guru dharma rUpa traNanI tatvatrayIne paNa oLakhAvatA hatA. potAne bAra ghaDI sudhI A rANIe saMtApyo. chatAM te badhuM bhUlI gayA. apakArane bhUlIne upakAramAM jenuM mana che. A vAta rANIne samajANI. aMtaHkaraNamAM munine saMtApyAnuM du:kha thAya che. munibhagavaMtanA vacana anusAre dharmane haiyAmAM sthApana karyo. zubhabhAvanAthI munibhagavaMtone supAtradAna Ape che. bIjA kSetromAM paNa potAnI lakSmIne vApare che. dAnadharmanI ArAdhanAmAM bhAvadharma bheLavIne anaMta puNyane upArjana kare che. yathAzakita tapo kare che. zIlavratane paNa dhAraNa kare che. daMpatI potAnA jIvanamAM dharmane ArAdhatA keTalo kALa gayo. munine saMtApyAthI lAgelA pApanuM prAyazcita lIdhA vinA revatI mRtyu pAmI rAjA paNa mRtyu pAmyo. baMne jaNA devaloke pahoMcyA. baMne AtmA deva saMbadhI sukhone bhogavatAM devAyu (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (309) Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa karIne manuSya bhava meLavyo. he rAjana! surarAjAno jIva te tamArI nagarImAM dhanAvaha zreSThIne tyAM putra tarIke avataryo, je amarakumAra atyAre tamArI sAthe beThA che. revatIno jIva devalokamAMthI AvI tArI putrI surasuMdarI tarIke avatarI. muni bhagavaMtane bAra ghaDI saMtApyA. dhyAnamAM vicalita karyA. te karmanA anusAre surasuMdarIne potAnA patithI bAra varSano viyoga thayo. vaLI muninI durgacchA karavAthI magaranA udaramAM javuM paDyuM. te pachI pote dharmane ArAdhyo. dAna-zIla-tapabhAvarUpa dharmanI ArAdhanAe sukhasaMpadA pAmyA. munibhagavaMtane AhAra pANI paDilAbhIne yAcakone dAna ApatI hatI. te puNya thakI rAjaramaNInA sukho meLavyAM. uttama prakAranI vidyAo meLavI. prabaLa puNya thakI rAjayane paNa meLavyuM. navapadamaya navakAra mahAmaMtranA jApathI, dhyAnathI tathA zIyaLanA prabhAvathI jagatamAM saMpatti sukha ane yazane varI. muninA vacano sAMbhaLIne pUrvabhavanI vAta sAMbhaLI amarakumAra ane surasuMdarI zubhavicAre caDyA. ne tyAM ja baMnene jAtismaraNazAna thayuM. potAno pUrvabhava joyo. saMsAra bihAmaNo lAgyo. saMsAra asAra lAgyo. saMsArathI virakata thatAM daMpatI munibhagavaMtane hAtha joDI kahe che. he gurudeva! amArA AtmAno uddhAra karo. kAraNake Apa vinA amArA hitanI vAta koNa kahe. parama upakArI gurudeva! Apa amArA nAtha cho. tuma sarikhA amArA nAtha banIne amArA mAthA upara rahelA cho. he guNanidhi! tamArI AjJA amane zirasAvaMdha che. ApanI sanAthatAe karmarAjAnI tAkAta have amane satAvavAnI ke pAse AvavAnI nathI. jethI have amAre saMsAramAM rakhaDavuM nathI. amAre mAthe Apa siMha jevA gAjo che. tethI karmarAjA bokaDo banI gayo che. he parama tAraka! jagatamAM sUryaudaye sUrya potAnA kiraNo phelAvatAM aMdhakAra nAza pAme che. tema amArA jIvanamAM Apa sUrya jevA prakAzamAM amAro ajJAnarUpI aMdhakAra nAza pAmyo che. huM taraNa tAraNahAra! A bhava samudrathI amane tAro, amAro uddhAra karo. amara ane suMdarInI vinati sAMbhaLI pU. guru mahArAja kahe che, he bhavya jIvo! A saMsArathI taravA mATe paramAtmAe AdarelI pravajyA che. je duritane hare che, kalyANane kare che. mokSa meLavavAmAM kAraNabhUta mahAna upakArI che. bhavajala taravAmAM nAva samAna che. paramAtmAe batAvela dIkSAne zubhabhAvapUrvaka je grahaNa kare che te prANI janmathI aphalIna hoya to kulavAna thAya che. eTale nIcakuLamAM janma thayo hoya ane dharma pAmatAM gRhasthAvAsa choDIne jinezvaranA mArge dIkSA laine prayANa kare te kulIna kahevAya che. dIkSAmAM nIca-uMcanA bheda nathI. sarva samAna che. mUrakha hoya to gurumahArAja bhaNAvIne jJAnavAna banAve che. vaLI devendro ane narendro AjanA dIkSita muninA caraNomAM jhUke che. namaskAra kare che. AvA prakAranI dIkSAnA prabhAve zAsanane saMprati mahArAja maLyA che. jinezvara bhagavaMte pharamAvelI dIkSA eja jagatanA jIvoe AdaravA yogya che. te AtmA kalyANakArI bane che. saMvegarasathI bharapUra dezanA sAMbhaLIne amara-satI baMne saMyama grahaNa karavA utsuka banyA. daMpatI gurumahArAjane vinaMtI kare che- he gurudeva! he sAheba! to have amane paramAtmAnI pAvanakArI pravajyAnuM dAna Apo. dIkSA ApIne amArA bhavobhavanA sattAnA paDelA, ekaThAM karelAM pApone kApIe. jJAnadhara munibhagavaMta kahe che- he puNyAtmAo! Atma kalyANa karavA mATe pravajayA pAmavA mATe tame tamArA mAtapitAnI anumati mAMgo. kalyANa mArge jatAM A bhavanA upakArI mAta-pitAnI AzIrvAda saha AjJA meLavo. tethI saMyamamArga niSkalaMka ane niSphaTaka banI rahe. A pramANe daMpatIne sUcanA ApI. daMpatI gurunI AjJA meLavIne kahyA pramANe karavA mATe ujamALa banyA. munibhagavaMta daMpatInA mAtA-pitA Adi sabhAne udezIne kahe che te sajajano! saMsAra samudrathI taravA mATe eka dIkSA (310 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja nAva samAna che. he rAjana! he zreSThI! saMyama mATe utsuka banelA tamArA saMtAnone rajA Apo. utsAha ane AnaMdapUrNa saMyamamArge javA AjJA Apo. je mAtApitA potAnA saMtAnane prabhumArge javA mATe mohane kAraNe rajA ApatA nathI ane saMsAra rUpa kUvAmAM paDyA saMtAnane paNa e kUvAmAM utAre che. te kAraNe karIne A kuvAmAMthI kayAreya bahAra nIkaLI zakatAM nathI. A mAnavabhavamAM ja paramezvarI pravajayAno yoga che. Avo yoga bIjI koI gati ke bhavamAM sAMpaDato nathI. A taka cUkI jAya to vaLI pAchA corAsInA cakrAve caDe che. mATe saMtAnanuM hita icchatA mAtapitA rAjI thaIne potAnA saMtAnane : mArge javAnI rajA Ape che. saMtAnane rajA maLatAM te zivanagarI tarapha javAne prasthAna kare che. saMtAnane rajA ApatAM mAtA-pitA ne paNa pUrvAcAryo dhanyavAda Ape che. upadeza prasAda graMthamAM lakSmIsUrIzvarajI mahArAja kahe che ke - te dhannA te sAhu, tesiM pasaMsA sUrehiM kijaMti | 'jesiM kuTuMba majajhe, putAi liMti pavArja " - dhpu sill, siKD ITTEE cAritranA paMthe, muktinA paMthe (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha : te dhanya che, te sAdhu che, tenI prazaMsA devo paNa kare che ke jemanA kuTuMbamAMthI putrAdi pravajyA aMgIkAra kare che. amara- suMdarInA dIkSAnA bhAva zreSThIputra amarakumAra- putravadhu, surasuMdarI vairAgyathI dravita thayA, saMyama grahaNa mATe utsuka thayA. saMyamanA bhAva jaNAvIne gurubhagavaMtane vinaMti karI. Apa hamaNAM atre sthiratA karo. ApanI AjJA anusAra mAta-pitA parivAranI anumati laine AvIe chIe. gurubhagavaMta paNa temanA bhAvine jANatA hatA. tethI temanA kalyANa mATe udyAnamAM sthiratA karI che. dezanAne aMte sA nagaramAM AvyA. daMpatInA mAta-pitA haju paNa kahI rahyA che. he bhavyo! A bhava ja evo che ke zivanagarInuM prasthAna ahiMthI thAya che. saMyama vinA mukita nathI. saMyama vinAnA jIvo bicArA bhavobhavane viSe bhramaNa karatAM vividha prakAranA nATako karavA paDe che. corAsI lAkha yonimAM bhaTakayA kare che. AvA jIvo kayAreya mokSanA mArge caDatA nathI. eTale mokSa javAno mArga jaDato nathI. saMsAramAM svArthI mAta-pitA potAnuM nAma rAkhavA, peDhIne saMbhALavA, vaMza rAkhavA mATe putrane paraNAvI de che. A mAta-pitA kharekhara saMtAnanA vairI kahevAya. manamAM malakatA hoya che. jJAnIo kahe che ke rAkha- upara lIMpaNa kare to te lIMpaNa keTalIvAra Take? lIMpavAnI mahenata karI teTalI vAra paNa te lIMpaNa TakatuM nathI. saMyamanA mArge munirAjanI vANI sAMbhaLI nRpati ane zreSThIe potAnA saMtAnone dIkSA levA mATe anujJA ApI. baMne pakSe saMyama grahaNanA AnaMdano bhavya mahotsava jina maMdire karAvyo. yAcaka vargone ghaNuM dAna ApyuM. tyArabAda zubhadivase zubhavAre saMyamAbhilASI baMne puNyAtmAe savAre 5ramAtmAnI dravya ane bhAva pUjA karI. ane ghaNA parivAra sahita daMpatI sukhAsana upara besIne nagarInI bahAra jayAM guru mahArAja birAjamAna che tyAM udyAnamAM AvyA che. nagarajano paNa sau dIkSA-mahotsavane jovA ToLe ToLe maLIne udyAnamAM AvyA. udyAnamAM mAnava maherAmaNa ubharAyo che. saiAnA mukhya thI eka ja vAta nIkaLe che... dhanya che zreSThIputra... dhanya che rAjakuMvarIne. saMsAramAM sukhonI sarvasAmagrI hovA chatAM paLavAramAM choDIne prabhunA mArge saMcare che. dhanya mAta pitAne, jenA kuLe A kuladIpako AvyA. A zabdo sAMbhaLatA sAMbhaLatA amarakumAra ane surasuMdarI gurubhagavaMta pAse AvI gayA. gurumahArAjane saiA parivAra sAthe vaMdana karyuM. tyArabAda daMpatIe dIkSAnI bhikSA yAcI. he gurudeva! bhavodadhithI pAra utaravA amane saMyama Apo. gurumahArAja arihaMta sidhdha AcArya AdinI sAkSIe sarvavirati rUpa yAvajajIvana AjIvana sAmAyika vrata uccarAve che. sAdhunA pAMca mahAvratanA paccakakhANa karAvyA. locAdi kriyA thai gai. samatArasanuM pAna karAvatAM gurudeva sattara prakAranA saMyamane zuddha rIte AcaravAne mATe hitazikSA Ape che. mAta-pitA saMtAna virahamAM AMsu sAre che. nagarajano paNa navadIkSitane jotAM AnaMdasaha AMsu vahAvI rahyA che. rAja-zreSThI parivAra navadIkSitane vAMdI rahayA che. zoka yukata vaMdanA karI rahayA che. gurumahArAja rAjAdi parivArane dharma samajAvI, navadIkSitane laine mahItalane viSe vihAra karyo. surasuMdarIe sAdhvI vRMdanI sAthe anyatra vihAra karyo. A pramANe cothA khaMDe paMdaramI DhALe satI ane amarakumAranA guNonuM kIrtana karyu. vIravijayajI mahArAja kahe che ke A jagatamAM kharekhara maLelA sukha vaibhavano tyAga karIne daMpatI saMyamI banyA. teone ghanyavAda che. caturtha khaMDe paMdaramI DhALa samApta (312) (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doharA rAjAdika savi pura janA, paduttA nija nija geha; Rddhi jiNo choDI chatI, dhana vratI daMpatI te ha. 1 paMcAzravathI viramatA, koha-cau, traNa daMDa; pAMca indriya vaza kare, saMyama dharata akhaMDa. 2 saMyama pAle bihu jaNA, pAle gurUnI ANa; viSaya-kaSAyathI cUkIyA, mana rAkhe vrata ThANa. 3 keza ma loco apUNA, keze kiyo zyo doSa? tiNe mana loco appaNuM, je jaga bhame saroSa. 4 bhAvArtha : amara RSirAje guru parivAra sAthe vihAra karyo. sAdhvIvRMda sAthe surasuMdarI sAdhvIe paNa vihAra karyo azrupUrNa nayane rAjAdika parivAra, nagarajano jatA zramaNa saMghane vAdI rahyA che. jatAM navadIkSitane joI rahyA che. gaIkAla sudhI rAjabhogane bhogavatA Aje ughADA page, sAdA zvetavastramAM cAlatA sAdhuvezamAM daMpatI vatIone joi peTabhara anumodana karI rahyAM che. dRSTipatha para dekhAya tyAM sudhI sthira thaine sahu temane joI rahyA che. dekhAtAM baMdha thayA tyAre rAjA, rANI, zreSThI ne temanA patnI putra-putrInA virahamAM dhrusake dhrusake raDI rahyA che. praghAna Adi sahu paNa rahe che. pradhAna svastha thaine saune AzvAsana ApatAM rAjArANIne rathamAM besADayA. zreSThIne paNa sAthe lIdhA. nIrava zAMti che. koi kaMI bolatuM nathI. nagarajano paNa pAchA vaLyAM. bhagna citte sahu rAjamahelamAM AvyAM. dhanAvaha zeTha-zeThANI ane guNa maMjarI paNa sAthe AvI che. saune viyoga sAle che. guNamajarIto sAva sUnamUna thai ne rahI che. kharekhara apAra Rddhine paLavAramAM choDIne cAlI nIkaLelA svAmI ane moTIbena surasuMdarIne paLepaLe yAda karatI AMsu sAratI rahI che. pote saMyama nathI lIdho tenuM pArAvAra duHkha thAya che. saMyama pALavAne asarmatha hovAthI sAsu pAse rahelI che. A bAju guru parivAramAM rahelA navadikSita saMyama niraticAra paNe pALI rahyA che paMcAzravathI viramatA, krodha mAnamAyA-lobha-rUpa cAra kaSAyane jIvatA. mana, vacana, kAya rUpa traNa daMDano tyAga karatAM jJAna-dhyAnamAM magna banyAM. pAMca indriyone vazamAM rAkhavAmAM tatpara, akhaMDa saMyama dharatA ne pALatA baMne vratadharo gurunI AjJAmAM rahIne ArAdhanAmAM AgaLa vadhI rahyAM che. viSaya kaSAyono tyAga karIne manano nigraha karavA tapane paNa karavA lAgyA. kharekhara! sAdhune lonca karavAno karAvavAno pariSaha che. vALane dUra karavA te loca nathI. vALano temAM zo vAMka? vALano loca karavAthI zuM? AtmAne lonca karavAno! AtmAne vaza karIne pApanI pravRtti aTakavAnuM che. te sAco loca karyo kahevAya tethI AtmAnI sAthe manano nigraha karIne lonca karavAno che. jagatamAM roSa sahita bhamatuM manane AtmA baMnneno loca karavo joie. mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa soLamI (bharata nRpa bhAvazuM e dezI) saMyama dhare surasuMdarI e, sattara bhede sAra, vihAra bhavitale e. pAle paMcAcAra. jayo jaga daMpatIe.. e AMkaNI. 1 paMca samiti samatA dharA e, traNya gupti manohAra; chakAyane pAlatAM e, saMyama niraticAra, ja. 2 zAstra bhaNe guru sannidhee, khaTa kAraNe lahe AhAra; vaLI khaTa kAraNe e, AhAra taje aNagAra. ja. 3 nava vidha jIvanikAyanIe, hiMsA mana vaca kAya; kRtAdika trika malI e, bheda e kAzI thAya. ja. 4 kAla Tike tasa varjavuM e, arihaMtAdika sAkhI; satI pati pAlatAM e, prathama mahAvrata bhAkhI. ja. 5 satya asatya misara trihuM e, dazavidha triguNA trIza; bheda dvAdaza valIe, vyavahAra bhASA jagIza. ja. 6 betAlIza bhede karIe, bIjuM mahAvrata sAra; madhura hita mitta vaca e, bole zrI aNagAra. ja. 7 jina-guru-svAmI-jIvathIe, adatta caturvidha hoya; dravyAdika cauguNA e, sola bheda ema joya. ja. 8 kAlatrike mana vaca tanu e, ekaso cuMAlIza bheda; tRNAdika viNa dIo e, adatta nagrahe gata-kheda. ja. 9 deha udArika vaikriye e, bheda aDhAraha thAya; dravyAdika cale guNe e, sarvathI virati karAya. ja. 10 navavidha parigraha TALatAMe, mana vaca kAya amAya, mahAvrata paMcamuM e, aMtara bAhA TalAya. ja. 11 jJAna kriyA dhorI bihu e, vRSabha jotarIyA vega; susaMyama rathe caDayA e, vicare bhUvi saMvega. ja. 12 (mahAsatI zrI surasuMdarIno sasa) Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gArava. gaNya nivAratA e, traNya virAdhana TALI, cAra vikathA taje e, kiriyA paMca nivANI. ja. 13 khaTa jIva vadha nivAratA e, sAte bhaya parihAra; ari mittasama gaNe e, mada AThe apahAra. ja. 14 navavidha navavADe karI e, daza vidha samAcAra; amaramuni Adare e, pAmavA bhavano pAra. ja. 15 AzAtana zrI guru taNI e, je TALe tetrIza; vinaya guruno vahe e, nAmuM tehane zIza, ja. 16 gurukulavAsa te sevatA e, bhAvanA bAra vizuddha; guru - zikSA grahe e, mAraga pAle zuddha, ja. 17 saMbhrama capalapaNuM tajI e, navakalpita guru sAtha; vihAra kare muni e, dRSTi dIe cau hAtha, ja. 18 zIlAgaratha saMbhAratAMe, je kahyo sahasa aDhAra; vicAra sahita munie, bhaNI gaNI lahe pAra. ja. 19 uNodarI tapa Adare e, valI rasa svAda sadoSa; vivarjita gocarI e, karatAM saMyama poSa, ja. 20 sUtra aratha lei karI e, pahilI porisI bhaNaMta; dvitIye dhyAna ja dhare e, trIjI e AhAra karaMta, ja. 21 paDhama porisI sAyamAM e, bIjI e karatAM dhyAna, trIjIe nidrAM lahe e, cothI sajjajhAya mAna, ja. 22 tuccha lohI sUkAM sahI e, lUkhAM jehanA maMsaM, mamata macchara nahi e, viSaya kaSAya na aMsa, ja. 23 nIrAgI parigraha nahi e, khimA-guNa-bhRta-deha; zazipare zIyalA e, sAcA sadguru teha. ja. 24 surasuMdarInA rAsano e, cotho khaMDa 2sAla; mAla guNa solamI e, vIra kahe e DhALa, ja. 25 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa 315 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A che aNagAra amArA ... bhAvArtha : saMyama dharA surasuMdarI zramaNIvRMdamAM guru pAse hitazikSA pAmatAM jJAna-dhyAnamAM magna satta2 prakAre saMyamanI ArAdhanA karI rahyA che. paMcAcArane pALatAM pRthvItaLane vize vicarI rahyA che. A jagatamAM daMpatI vratIo jayane pAmo. dhanya che. te one jemaNe apAra evI bAhya lakSmI choDIne jJAna-darzana-cAritra rUpa Atma lakSamImAM udyamavALA banyA che. pAMca samiti ane traNa gupti ATha mAtanuM rakSaNa karI rahyA che. chakAyanu rakSaNa kare che. niraticAra saMyamane pAme che. guru sAMnidhyamAM zAstrane bhaNe che. tapane kare che ane cha kAraNe AhArane le che. cha kAraNe ja muni AhAra vApare 1. kSudhA vedanIya zamAvavA 2. AcAryAdika sAdhunI vaiyAvacca karI zakAya te mATe 3. iryA samitinI zuddhi mATe 4. saMyama pAlana mATe 5. deha TakAvavA mATe 6. dhyAnane sthira karavA mATe. sAdhu bhagavaMta AhAra vApare. vaLI sAdhu bhagavaMta cha kAraNothI AhArano tyAga kare che. 1. roganA kAraNe 2. uparsaMga Ave tyAre 3. zIlanA rakSaNa mATe 4. jIvanI rakSA mATe. 5. tapa mATe. 6. zarIra tyAga (aMta samaye) mATe. A cha kAraNe AhAra na kareM. upara kahelA kAraNe daMpatI vratIo AhAra le che. ane kAraNasara AhArano tyAga paNa kare che. vaLI paMca mahAvratane pALe che. temAM navaprakAranA jIvanikAyanI hiMsA karatAM nathI. pRthvI, apa, teu, vAyu, vanaspati beu tei cau paMcI A nava prakAranA jIvonI mana-vacana kAya vaDe guNatAM sattAvIza thAya. vaLI karavuM-karAvavuM ane anumodavuM. A traNa sAthe guNatAM 81 bhAMgA thAya. vaLI ekAzIne atIta-anAgata ane vartamAna kALathI guNatAM 243 thAya. tene arihaMta siddhi-sAdhu ane AtmA e cAranI sAkSIe guNatAM 972 thAya. A kahyA teTalA bheda paheluM prANatipAta viramaNa mahAvratane amarakumAra muni tathA surasuMdarI zramaNI pALe che. bIjuM mRSAvAda viramaNa mahAvrata - satyanA dasabheda,asatyanA dasa bheda, satyAsatyanA dasa bheda ane asatyAmRSA bhASAnA bAra bheda e pramaNe cAra prakAranI bhASAnA 42 bhede bIjuM mahAvrata pALe che. trIjuM adattAdAna viramaNa mahAvrata : tIrthaMkara adatta, guru adatta, svAmI adatta ane jIvaadatta A cAra prakAranA adattane dravya, kSetra, kALa, ane bhAvathI guNatAM sola, A solane manavacana kAyAthI guNatAM 48. tene atIta anAgata ane vartamAnathI guNatAM 144 bheda thAya. eTalA bhede trIjuM adattAdAna viramaNa mahAvratane pALe che. cothuM maithuna viramaNa mahAvrata- audArika ane divya evA vaikriya zarIra dvArA kAmane mana vacana kAyAthI seve nahi. 2x3 = 6, tene seve nahi, sevarAve nahi ane sevatAMne anumode nahi. 6 ne traNa sAthe guNatAM 18 bheda thAya. vaLI tene dravya-kSetra-kALa ane bhAva A cAra sAthe guNatAM 72 bheda thAya. A 72 bhedathI cothuM mahAvrata pALe che. pAMcamuM parigraha tyAga mahAvrata : dhana dhAnya kSetra makAna, sonuM, rUpuM, bIjI ghAtuo, dAsa-dAsI ane pazu. A nava prakAranA parigrahane mana vacana kAyAthI guNatAM 27 bheda thAya. e 27 bhede pAMcamu mahAvrata pALe che. 27 bheda bAhya parigrahanA kahyA aMtara parigraha 14 prakAre che. 4 kaSAya 9 no kaSAya ane mithyAtva : A 14 aMtara parigrahano paNa tyAga karyo che. vaLI prabhunA ! mArge javA jJAna ane kriyA e be baLadane susaMyama rUpI rathane joDayA che. evA ratha upara AruDha thaine mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) (316 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvegI pRthvI para vecarI rahyA che. rasa gArava, sAtA gArava, Rddhi gAravane pariharyA che. jJAna-virAdhanA darzana virAdhanA tathA cAritra virAdhanA traNa virAdhanAne TALI che. strI kathA, bhakta kathA, dezakathA, rAjakathA rUpa cAra vikathAone tyajI dIghI che. pAMca prakAranI kriyA - kAyikI, adhikaraNikI, prAddheSikI, paritApanikI ane prANAtipAtikI- nuM nivAraNa karyu che. chakkAya jIvanI virAdhanAne nivAratAM hatA. sAta bhaya iha loka; paraloka, maraNa; AjIvikA, apayaza, akasmAta ane AdAna. A sAta prakAranA bhayane dUra karatA hatA. vaLI munivRMda zatru ane mitra baMnne ne samAnapaNe gaNe che. munine have koi duzmana nathI to koi mitra paNa nathI. jagatanA jIva mAtrane mitravat gaNe che. ATha mada- jAti, kula, bala, rUpa, tapa, zruti, lAbha ane aizcarya e ATha mada ne dUra kare che. brahmacaryanI nava vADa-vADa eTale khetaranuM jema vADathI rakSaNa thAya che. te A navaprakAranI vADa thI zIlanuM rakSaNa thAya che. 1. strI- pazu napuMsaka jayAM hoya tyAM na vase 2. strI sAthe rAgathI vAto kare nahi. 3. strI beThI hoya te Asane puruSa be ghaDI sudhI bese nahi. ane puruSa beTho hoya te Asane strI traNa pahora sudhI bese nahi. 4. rAgavaDe strInA aMgopAMga jue niha. 5. bhIMtanA ADe rahI strI puruSanI thatI vAtone sAMbhaLe nahi. 6. pUrva karelI krIDAne saMbhAravI nahi. 7. snigdha AhAra kare nahi. 8. nIrasa AhAra paNa vadhAre vApare nahi 9. zarIranI zobhA kare nahi. A nava vADane zuddha rIte pALe che. dasa prakAranI samAcArI :- 1. icchAkAra :- nAnA moTA koinI pAse potAnuM kArya karAvavAno prasaMga Ave tyAre tamArI icchA hoya to A pramANe karI zakAze. AvuM pUchIne ja kArya bhaLALavuM te.' 2. mithyAkAra : bhUla thai jAya tyAre mithyA duSkRta mAMgavuM te. 3. tathAkAra : gItArtha gurunI vAtano svIkAra karavo te. 4. AvIya : Avazyaka kArya karavA mATe jatAM ''Avahi'' bolavuM te 5. nayasedhikIH (nisIhiyA) mukAmomAM praveza karato nisIhI-mantheeNa vaMdAmi bolavuM te, 6. ApRcchaH koi paNa kArya karatAM pahelAM gurune pUchavuM te 7. pratipRcchA - ekavAra pUchAi gayA pachI kA2Ne bIjIvAra pUchavuM te. 8. chaMdaNAH gocarI lAvyA pachI bALa vRddhAdikatapasvI jJAnI vagerene "Apane je kaMi upayogI hoya to ApanI icchApUrvaka grahaNa karo. e rIte vijJapti karavI te. 9. nimaMtraNA : AhArAdika levA jatAM pahelAM sAdhuone 'huM Apane mATe AhArAdi lAvuM' e vijJapti kare. arthAt AhAra lAvyA pachI guru Adi muni bhagavaMto nimantraNA kare. 'padhAro - AhAra lyo vAparo : mane lAbha Apo. A rIte vijJapti kare. 10 upasaMpa : jJAnadarzana cAritranI prApti mATe potAnA samudAyane choDI bIjA samudAya-guruno Azraya karavo. A dasa prakAranI samAcA2I amaramuni temaja surasuMdarI sAdhvI bhavano pAra pAmavA utkRSTathI Adare che, pALe che. gurunI AzAtanA tetrIsa 1. guDDI AgaLa 2. pAchaLa 3. samIpamAM cAle. 4. gurunI AgaLa pa. pAchaLa 6. samIpamAM ubho rahe. 7. gurunI AgaLa 8. pAchaLa 9. samIpamAM bese. A nava bheda thayAM. vaLI 10 Acamana-hAtha paga ghUe 11. iriyAvahi Alove 12. rAte guru pUchatA javAba na Apavo. 13. AvanAra gRhasthane guru pahelAM pote bolAve. 14 gocarI gurune choDI bIjAnI pAse Alove. 15. gocarI bIjAne dekhADe. 16. bIjAne nimaMtraNA kare. 17. guru pahelAM lAvelI gocarI bIjA sAdhune vaparAve. 18. sAro AhAra pote vAparI le. 19 divase bolAvyA chatAM gurune javAba na Ape. 20. kaThora vacana bole. 21. potAnA Asane beThA javAba Ape. 22. zuM kaho cho? 23. tochaDAine bole. 24. gurunI tarjanA kare. 25. vyAkhyAna vakhate mana sAruM na hoya. sArI rIte sAMbhaLe nahi. mana bIje bhaTake. 26. A artha A vAta tamane sAMbharatI nathI? 27. te karatAM huM kathA sArI rIte samajAvIza. 28. gocarI veLA (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (317) Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI che. karIne parSadAno bhaMga kare. 29. parSadAne caturAIthI uThADe 30. gurunA saMthArAne paga lagADe. 31. guruthI UMcA Asane bese. 32. sarakhA Asane bese 33. guru karatAM pote mUlyavAna vastra rAkhe. A rIte gurunI tetrIsa AzAtanAne TALe che. guruno vinaya kayAreya cUkatA nathI. AvA munibhagavaMtonA caraNe mArUM zIza name che. gurukulavAsamAM vasatAM, bAra bhAvanAne zuddha pariNAme bhAvatAM ane gurunI hita zikSAne grahaNa karatAM saMyama mArge zuddhatApUrvaka vihare che. vaLI zaMkAkuzaMkAno tyAga kare che. caMcaLatA dUra karI che. cAra hAtha dura daSTi rAkhIne mArmane jotAM navakalpita munibhagavaMtanI sAthe vihAra kare che. zAstramAM zIlavratanA aDhAra hajAra bheda kahyA che. te bhedane vicArIne vratane pALe che. saMyamajIvanane nirmaLa banAvatAM jJAna-dhyAnamAM pratidina AgaLa vadhatAM bhaNatara sAthe gaNatara rUpa anubhava jJAnane paNa prApta kare che. aDhAra hajAra bhAgAne kahe che. pRthvI-apa-tela-vAu- vanaspati- be-te- caupaMci- pRthvI Adi 9 ane 1 ajIva = kula 10ne 10 yatidharmane guNatA 100 thAya. vaLI 100 bhedane 5 indriya sAthe guNatA 500 bheda thAya. 4 saMjJA vaDe guNatAM 2000 bheda thAya. mana-vacana-kAya-rUpa 3 yoga sAthe guNatAM 6000 bheda thAya. karavuM, karAvavuM anumodavuM A traNa vaDe guNatAM 18000 bheda thAya. A bhedamAMthI koipaNa bhede aticAra vinAnA zuddha saMyamanuM vahana kare che. vaLI paramAtmAnA zAsanamAM bAra prakAre tapa kahyo che. bAhaya tapa cha prakAre - 1 anazana 2 uNodarI 3 vRtti saMkSepa 4 rasatyAga 5 kAyakaleza 6 saMlInatA. atyaMtara tapa cha prakAre prAyazcita, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna, kAryotsarga. A tapamAMthI yathAzakti tapa karatAM, uNodarI tapane karatAM, rasAsvAda Adi gocarI ne lAgatA ja 42 doSane varjIne gocarI gaveSaNA kare che. saMyamanuM poSaNa kare che. niyamita sUtra arthane bhaNe che. haMmezA pahale prahare pahelI porasIe sUtrano abhyAsa kare. bIjA prahare bIjI porasIe arthano abhyAsa kare. trIjA prahare trIjI porisI - AhAra-nihera kare. vaLI sUryAsta pachI prathama prahare pahelI porisIe svAdhyAya kare. bIjA prahare bIjI porisIe arthanI AvRtti kare. trIjA prahare nidrA le. vaLI vahelI savAre cothA prahare cothI porisIe sutrano svAdhayAye kare che. A pramANe amaramuni surasuMdarI AryA saMyamajIvana pALatAM utkRSTa paNe tapa Adine karatAM pUrva saMcita kaThina karmone bALI rahayA che. ugra tapane kAraNe zarIramAM rahelA lohI mAMsa sUkAI gayA che. aSTa karmane khapAvavA mATe utkRSTa ArAdhanA karI rahayA che. tethI zarIra pratyenI mamatA chUTI gaI che. vaLI matsara Adi durguNo to mahAtmA sAme AvI zakatA nathI. viSaya ane kaSAyane jaDamULathI nAbUda karyA che. tethI teno aMza paNa have rahayo nathI. saMsAra pratye rAga nathI. ane dveSa paNa cAlyo gayo che. parigrahathI mUkAI gayelI A mahAtmAonA deha kSamA Adi guNothI bharAyelA che. caMdramAM jevA zItaLatAne dharatA sAcA gurupaNAne dhAraNa kare che sAdhu banavuM kadAca sahela che. paNa sAdhutA TakAvavI ati duSkara che. gunizrAmAM rahetA amaraRSi ane zramaNI vRMdamAM ArAdhanA karI rahelA surasuMdarI AryA potAnA karmone khapAvI rahyA che. A pramANe surasuMdarInA rAsanI cothA khaMDe soLamI DhALa saMyamajIvananI tAlima letAM sonAnI pare jIvanane jhagamagAvatAM guNone grahaNa karatI mahAtmAonA guNonuM kIrtana karatAM vIravijaya mahArAje samApta karI che. caturtha khaDe soLamI DhALa samApta (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doharo) iNipare saMyama pAlatAM, suMdarI amara muNiMda; vicare bhuvi paDibo hatA, kajavRMda digaMda. 1 sAMsArika sukha visaryA, rahetAM saMyama vAsa; sAte sukha AvI vasyAM, munivaranA tasa pAsa. 2 bhAvArtha paramAtmAnA mArge niraticAra paNe utkRSTa paNe saMyamanI ArAdhanA karatAM amaramuni ane AryAsura suMdarI jagatanA jIvone pratibodhatA pRthvI upara vicare che. saMyama jIvanamAM otaprota banelA mahAtmAone saMsAra saMbadhI sukho yAda AvatAM nathI. munijIvananA sAta prakAranA sukho kahyA che. te sukhomAM lIna banI gayA che. DhALa- sattaramI ( dhanya dina velA dhanya ghaDI teha, acirAro naMdana- e dezI). saMyama dharatA amara muNiMda, surasuMdarI citta zuddha harikasyAMjI, AtamarAma ramAve re dhyAna, sAte re sukha bihune AvI vasyAMjI. 1 pahiluMre sukha sahu vinaya karaMta,bIjuMre sukha gurunI bahu mAnatAjI; trIja re sukha pAle jima ANa, cothuM re sukha saMvega sujJAnatAjI. 2 paMcama sukha saghale lahe pUja, chaThuM re sukha usUtra na bhAkhavuMjI; pApa usUtra samo nahi koya, jehathI re naraka nigoda paDe javuMjI. 3 sAtamuM sukha je padavI re dhAra, sAte re sukha daMpatIne sevatAMjI, caraNa karaNa sittarI guNavaMta, vaMde re ehavA munine devatAjI. 4 kADhayo re jeNe viSayano paMka, kAla anAdi taNo pasaryo hatojI; snAtA re samatA sarita mojhAra, krodha re yodha tanamala nAsatojI. 5 bolyA re bhUpasamA munirAja, bhUpa samAna samRddha zobhatAjI, vairaya jAsa pitA anukUla, mAta kSamA munivaranI guNalatAjI. 6 kAMtAre virati sugati pradAta, viveka maMtrIzvara guNa dakSatAjI; saMvega putrane nita samaraMta, poliyo saMvara ahaniza rakSatAjI. 7 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 319) Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arjava paTTahastI kahevAya, vinaya turaMgama bahuvidha jANIejI, ArUDha ratha zIlAMga sahassa, amadama Age bRtya vakhANIejI. 8 cAmara ubhaya dharamasukka jhANa, saMtoSa rUpasiMhAsane rAjatAjI; jinavara ANa sumastaka-chatra, zayyA bhUmitala zayana samrAjatAjI. 9 AtmasvabhAva sumaMdira ThAma, durita timirahara dIpa sujJAnatAjI; ehavuM re jAsa kuTuMba kahAya, te munirAjane jinavara mAnatAjI. 10 gatakrodhamAna jisI jasa mudra, saMta prasaMta vazI upacaMtatAjI; anAzrava amama akiMcana dharma, chinnagraMthIne nirUpalepatAjI. 11 kAMsa pAtra pare nisaneha, saMkhataNI pare muni niraMjaNIjI; aprati hatagati jIvasamAna, gagana-taNI pare nirAlaMbaNIjI. 12 apratibaddha anila pare jANa, zuddha hRdaya sAradapANI parejI; nirUpalepa kamala pare sAdha, kUrma pare gukhendriya munivarejI. 13 bhAraMDapakSI pare apramatta, kesarI-siMhaNI pare duddharAjI; gaMbhIra sAgara ravidattA teja, saumya svabhAva zazipare sukha karAi. 14 nahi pratibaMdha munine re kayAMhi, te pratibaMdha caturvidha jina kahejI; dravyaha kSetra kAla vaLI bhAva, dravya sacitta acitta misara nahejI. 15 khetrathI gAma nagara khala geha, kAlathI AvalI kSaNa lava vaccharejI; bhAvathI kohAdika bhaya hAsya, rAgane doSa kalaha dUra kare che. 16 sama tRNa maNine kaMcaNa le, sukha duHkha Iha paraloka samaThIyAjI; jIvita maraNa mugatine saMsAra, karmazatru-nigdhAyaNa uThIyAjI. 17 iNipara saMyama keTalo kAla, vAsita Atama munivara sAdhavajI; zAMtithI krodha madavaguNe mAna, Arjave karIne mAyA TAlavIjI. 18 sabala saMtoSazuM thobhiyo lobha, rAga ne Sa te bhavatarU mUla cho; sama pariNAmathI teha TalAya, dhAtIyAM cAra kara pratikUla chejI. 19 zukaladhyAne kSayazreNI ArUDha, sAdhIo rAdhAvedha jiNaparejI kevalanANa lahe satI kaMta, suravara jaya jaya rava tihAM uccarejI. 20 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 320 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavya kamala prati bodhatAM teha, Ayu kSaye variyA zivasuMdarIjI; daMpatI sidhdha svarUpI arUpa, akala nIruja karamane kSayakarIjI. 21 praNamo re prANI daMpatI sidhdha, zIyalane navapadamahimA sukhakarojI; DhAla sattaramI cothe re khaMDa, vIra kahe zrotA zivasukha varojI. 22 1-sonAnI jema kasoTIe caDhyA, 2-pUjA. bhAvArtha : saMyamadhara amara muNIMda tathA surasuMdarI AryAe potAnA AtmAne sonAnI jema kasoTIe caDAvyo. cittanI vizudhdhie zudhdhatara sonAnI peThe AtmAne lAgelA karmamalane dUra karatA thakA, AtmArAmane jJAna-dhyAnanI ramaNatAM karAve che. A baMnene sAta prakAranA saMyamInA sukho maLyA che. paheluM sukha - gurukULamAM sarva zramaNono vinaya kare che. bIjuM sukhaH dIkSAdAtA. nizrAmAM vasatA guru bhagavaMtanI pratye ahobhAva pUrNa bahumAna kare che. vAraMvAra aMtaramAM tAraka gurunI anumodanA kare che. trIjuM sukha - jinezvara bhagavAnanI AjJAne mana-vacana- kAyAnA yoge pALe che. cothuM sukhaHsaMvega rasane jhIlatA sujJAnatAne pAme che. pAMcamuM sukhaH- saMyama jIvanamAM otaprota mahAtmAonI pUjA. chaThThuM sukhaHkayAreya utsUtra prarUpaNA karatA nathI. je prarUpaNA pAchaLa pApano saMcaya thAya. utsUtra prarUpaNAnA pApa jevuM bIjuM koi pApa nathI. je pApe karIne naraka nigoda maLe. AvA pApathI ghaNA dUra rahe che. munine sAtamuM sukha padavIne dhAraNa kare che. gurunI kRpAe jJAnavaMta banatAM gurubhagavaMte munimAMthI padavI ApIne padastha banAvyA. surasuMdarIne paNa sAdhvImAMthI pravartinI pada ApyuM. daMpatI mahAtmAo sAteya prakAranA sukho bhogave che. guNavaMta AtmA caraNasittarI. karamasittarIne dhAraNa kare che. AvA guNavaMtone devatAo namaskAra kare che. anAdikALathI AtmA upara viSaya kaSAyano kAdava, te kAdavane samatA rUpI saritAmAM snAna karatAM dUra karyo. vaLI zarIramAM krodharUpI malla-yodhdho je kAMi hato te paNa have nAsI gayo. zramaNanuM kuTuMba parivAramAM koNa hoya? te kahe che. dhairya rUpa, anukULa pitA, kSamA rUpI mAtA che. sugatine apAvanAra virati rUpa muninI strI rahelI che. DAhyo ane guNavAna vivekI maMtrIzvara che. saMvega rUpa putra che, jene haMmezA smaraNa kare che. saMvara rUpa cokIdAra haMmezA A muninuM rakSaNa kare che. Arjava rUpa paTTahastI zobhe che. vinaya rUpa ghoDA ghaNA che. aDhAra hajAra zilAMga 2tha upara haMmezA muni caDelA che . zama-dama-tyAga Adi munivaranA nokaro paNa vakhANavA lAyaka che. munivaranI baMne bAju dharmadhyAna zukaladhyAna rUpa be cAmara zobhe che. vaLI muni kayAM bese? saMtoSa rUpa siMhAsana upara beThelA zobhe che. mastaka upara jinezvara paramAtmAnI AjJArUpa chatra dhAraNa kare che. bhUmi zayyA zayana mATe samArjana kare che. AtmasvabhAva rUpa muninuM maMdira che. sujJAna rUpa dIpaka durita aMdhakArane haraNa kare che. A guNiyala moTuM kuTuMba muninuM hoya che. A kuTuMbathI zobhatA munivarane jinezvara bhagavAna sAcA muni tarIke mAne che. A cetana to dravyamuni ghaNIvAra thayo. ane dravya kuTuMba parivArane dhAraNa karyo che. bhAvamunipaNAne dhAraNa karatA bhAva kuTuMbanI sAthe rahetA jinezvaranA mArge cAlatA cAlatA avyAbAdha zAzvatA sukhane meLave che. vaLI krodha ane mAna cAlyA gayA che je muni pAsethI te muninI mukhamudrA kevI hoya? zAMta-prazAMta upazAMta Adi guNo mukha upara jhaLahaLI rahyA che. vaLI AzravanA dvAra sadAne mATe baMdha karyA che. mamatvano tyAga karyo che. akiMcana Adi dharmathI zobhatA munizcaroe rAgadveSanA pariNAma rUpa je graMthI teno cheda karyo che. nirupalepatA-eTale nirlepatAH(mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (321 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAla-caNA vigere sUkA padArthothI jema pAtrane lepa lAgato nathI; tema anaMtAnuM baMdhI kaSAya, apratyAkhyAna kaSAyapratyAkhyAna kaSAya A traNe kaSAyo gayA hovAnA kAraNe munine bAhya nimittonI asara prAyaH ka2Ine hotI nathI. (saMjvalana kaSAya dasamA sudhI hoya che te varjIne traNa kaSAyanI vAta karI che.) mATe nirlepa bhAvamAM ramatA hoya che te. kAMsAnA pAtranI jema muni bhagavaMto nisnehI hoya che. jema kAMsAnA pAtramAM game te bhojana karo. snigdha padArthavALA bhojana karo. paNa A pAtramAM kayAreya cikAsa hotI nathI. te ja rIte munimahAtmAomAM rAgadveSa rUpa snehanI cikAza hotI nathI. kAMsAnuM pAtra- A pAtra snigdha nathI. jema jIbhamAM svAbhAvika guNa che ke game tevI ghI-telanI vAnagIo padArtha mUko to paNa cikAsa lAgatI nathI. ke saMgharatI nathI. niHsneha rahe che tema munibhagavaMto niHsnehI hoya che. zaMkha jevA niraMjana hoya che. zaMkha upara game tevuM aMjana karavuM hoya to lAge ja nahi. mATe niraMjana kahevAya. tema munine game tevA nimitto maLatAM rAgadveSanuM aMjana lAgatuM nathI. te zaMkhanI jema niraMjana hoya che. jIvano svabhAva apratihata gati che tenA samAna gativALA, nirAlaMbaNa AkAzanI jevA- pavananI pare apratibaddha, zaradaRtu meghanA pANInI jema zudhdha hRdayavALA nirUpalepa-kAdavathI nahi lepAyela kamaLanI jema sAdhubhagavaMta nirlepa che. kAcabAnI jema pAMce indriyone gopavI rAkhe che. damana kare che. bhA2eDapakSInI jema apramatta kyAre pramAda karatA nathI. karmarAjAnI sAme kesarIsiMhanI jema durdhara banIne sAme dhase che. sAgarasama gaMbhIra, sUrya jevA tejasvI, caMdranI jema zItaLatA ApavAnA svabhAvavALA muni che. munine kayAMya pratibaMdha (Agraha rAga) nathI. jinezvara bhagavAne te pratibaMdha cAra prakAre kahyo che. dravya, kSetra, kALa, bhAva.- dravya thakI sacitta, acitta ane mizra. kSetra thakI gAma, nagara, khala ane ghara. kALa thakI - AvalI-zraNa- lava ane varSa. bhAva thakI krodhAdi tathA hAsya-bhaya -rAga-dveSa kalaha Adino pratibaMdha dUra kare che. vaLI munibhagavaMto kevA hoya? ghAsa- maNi, sonuM ane mATInuM DhephuM, sukha-duHkha, Aloka ne paraloka, sarva ThekANe samadRSTivALA hoya che. tathA jIvita-ma2Na, mugatine saMsAra-upara paNa samadRSTivALA hoya che. muninI sarva ArAdhanAmAM karmane haNavAnI vAta hoya che. A pramANe saMyamathI suvAsita munivarono AtmA keTalo kALa sudhI kSamAthI krodhane namratAthI mAnane, saralatAthI mAyAne ane baLavAna saMtoSa thakI lobhane aTakAvyo che. satI ane amara muNIMdane rAga-dveSa te saMsArarUpa vRkSanA mUla jevA che, te rAga ane dveSane samatAnA pariNAma vaDe dUra kare che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya temaja aMtarAyakarma rUpa. cAra dhAtI karma- AtmAnA pratikULa che. tene dU2 ka2vA, uccheda karavA daMpatI munivaro kSapakazreNI upa2 AruDha thaine, jinezvara paramAtmAnI jema rAdhAvedhane sAdhe che ane rAdhAvedha thaye chate apratipAtI kevalajJAnane meLave che. baMne mahAtmAone kevalajJAnanI prApti thAya che. AkAzamAM rahelA devo manohara jaya-jaya zabdo uccAre che. devo AvIne daMpatInA kevalajJAnano mahotsava kare che. tyArapachI jagatanA bhavyajIvo rUpI kamaLane vikasAvavA mahItale vicarI rahyA che. bhavopagrAhI karmane khapAvI rahyA che. manuSyanuM AyuSya paripUrNa bhogavIne AyukSaya thaye chate zivasuMdarIne varyA. daMpatI sidhdha svarUpI thayA. rUpa cAlyuM javAthI arUpI(amUrta) avasthAvALA koinAthI temanuM svarUpa na jANI zakAya. evA akaLa svasarUpI, roga rahita avasthAvALA evA nirogI(niruja) thayA. tyArabAda bAkI rahelA aghAtI karmone chedIne zivalIlA pAmyA. te daMpatIne ApaNe sahu praNAma namaskAra karIe. 322) mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadanA dhyAnathI ane ziyaLanA prabhAvathI daMpatI mahAsukha pAmyA. he bhavyajIvo. navapada rUpa namaskAra mahAmaMtra ApanA sAcA sukhane apAvanAra banyo che. A pramANe cothA khaMDanI sattaramI DhALamAM vIravijayajI ma.sA. kahe che ke A DhALanA cAritrane sAMbhaLanArA zrotAjano paNa sakala karmano kSaya karI avyAbAdha sukhane meLave. caturtha khaMDe sattaramI DhALa samApta (deharA) e surasuMdarInI kathA, vyathA bhavAbdhi nivAra, bhaviyaNa zravaNe sAMbhaLI, pAmo bhavano pAra. 1 zIyala dharo bhavi-prANIA, parameSThI navakAra, samaro eka citta karI, kamala-karNi kAkAra. 2 bhAvArtha amarakumAra-sarasuMdarI : saMsAra maLyo. bhoga sAmagrI maLI. pAMce indriyonA 23 viSayo maLyA. bhogavyA ane choDI paNa jANyA. paramAtmAnA zAna pAmelA A puNyAtmAoe karmapAzane toDIne mahAsukha meLavyuM. A mahAsatI surasuMdarInI vyathAne kahetI A kathA caritra kevuM che? bhava samudranuM nivAraNa kare che. je bhavyajIvo A kathAne sAMbhaLe che te bhavano pAra pAme che. he bhavyaprANI! A kathAno mahimA zIyaLa upara tathA namaskAra mahAmaMtranI upara che. 108 navakArano jApa karavAnA niyame mahAsatIne saMkaTomAMthI bacAvI, paMca parameSThInI ArAdhanAthI tathA zIyaLa vratanA prabhAvathI sukha sAmagrIne pAmI. A ane vezaparivartananA rUpamAM rAjakanyA sAthe rAjayane paNa meLavyuM. bAhya sAhyabInI vAta thaI. vaLI satIne A suMdaratara ArAdhanAthI atyaMtaralakSmInI prApti thaI che. to mahAmaMtrane hRdayamAM kamalakarNikAkAre sthApana karI zudhdha bhAvathI ekAgra cittathI smaraNa karo to tamArA saMsArano mahAsatInI jema urada thaze. ane avyAbAdha anaMta sukhanI prApti thaze. DhALa- aDhAramI (kaLaza) (gAyo gAyo re mahAvIra jinesara gAyo - e dezI.) gAvo gAvo re surasuMdarInA guNa gAvo, motIya thAla bharI bharI bhaviyAM, satI guNa gAI vadhAvo re. sarasuMdarI. 1 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikathA vAte nirarthaka prANI, narabhava kAMi gamAvo; satI guNa gAvo harSa bharAvo, jima sukha saMpatti pAvo re. su. 2 zrI navapadano mahimA moTo, suramAM indra kahAvo, zailagaNe jima suragiri moTo, tarUmAM suratarU pAvo re. suM. 3 tima navapada gurumaMtra sayalamAM, hRdaya-kamalamAM lAvo; Atama anubhava bhAva jagAvo, pApa samasta harAvo re.suM. 4 saMta sulAyaka zivasukha dAyaka, gAyaka bhavajala nAvo; paMca parameSThI samaraNa zudhdha,paMcama gatie sadhAvo re. suM. 5 navapada saMpada ATha suhAvo, sAta gurumbara ThAvo; iMga saddhi akSara lahu kahIe, te navapada citta lAvo re. suM. 6 sarva malI aDasaThi maNimAlA, saMta sukaMTheThAvo; gurumukha karI upadhAnanI kiriyA, navapada zudhdha karAvo re. suM. 7 surasuMdarIno rAsa suNIne, sajjana samacita lAvo rAga dveSa vAyasa uDAvo, jo hoya zivapura jAvo re. saM. 8 bhAvArtha: he bhavyaprANIo! mahAsatI surasuMdarInA guNane sai gAvo ane gavarAvo. mahAsatInA caritrane sAMbhaLIne guNanA anurAgI bano. vaLI motInI thALa bharIne satInA guNo gAine motIDe vadhAvo. he prANIo! jIvanamAM kayAreya paNa nirarthaka vikathAnI vAto karazo nahi. niMdA vikathAmAM ghaNo kALa gumAvyo. have A maLelo mAnavabhava eLe gumAvo nahi. guNagrAhI dRSTi keLavIne satInA guNo harSapUrvaka gAine satInI jema sukhasaMpattine meLavo. zrI navapadano mahimA ghaNo moTo rahelo che. zAzvata mahAmaMtranA mahimAne arihaMta paramAtmAe svamukhe gAyo che. vaLI devomAM indra moTo kahevAya che. saghaLA parvatomAM meruparvata moTo che. vRkSomAM kalpavRkSa zreSTha kahevAya che. tevI rIte saghaLA maMtromAM gurusthAne(moTo) mahAmaMtrazrI navakAra" maMtra rahelo che. maMtranA prabhAve duHkhIonA duHkho dUra thayA che. aputrIyAne putranI prapti thaI che. nirdhanayAne dhana maLyuM che. jagatamAM sArabhUta navakAramaMtrane hRdaya-kamalamAM sthApana karo. ane AtmAmAM anubhava bhAvane jagAvo. pUrva saMcita pApone khapAvI dyo. vaLI A mahAmaMtra mahAnasaMta che, sulAyaka che, zivasukhadAyaka ne trAyaka paNa che. bhavarUpI samudramAM nAva samAna che. je mahAbhAgyazALI A paMca parameSThInuM mana vacana kAyAnA vizudhdha bhAve ArAdhanA kare che teo sakaLa karmakSaya karIne, cAragati bhramaNamAMthI chUTI paMcamI gati je mokSa che tene meLave che. (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) 3i24 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mahAmaMtranI ArAdhanAthI kaMika AtmAo mokSe pahoMcyA che. mahApuruSonA graMthomAM paNa jovA maLe che. jema ke amarakumA2, zreNikanA darabAre navakAramaMtranA jApathI agnikuMDane badale pANIno kuMDa banI gayo. satI subhadrAe kAcA tAMtaNe kUvAmAMthI prANI kheMcyuM. zrImatIe ghaDAmAMthI phUlanI mALA bahAra kADhI. zULIne mAMcaDe caDhelA sudarzana zeThane siMhAsana maLyuM. A dRSTAMta pracalita che. AvA kaMika dRSTAMta zAstramAM Ave che. AtmakalyANanI bhAvanA hoya to bIjA maMtrone bhajavA choDI daine A maMtrane zaraNe Avo. kalyANa thai jaze. zrI navakAra mahAmaMtranA navapada che. ATha saMpadA che. sAta guru akSaro rahelA che. ekasaTha laghu akSaro che. sarva maLIne aDasaTha akSaro thAya che. kharekhara! navapadamAM aDasaTha akSara te to aDasaTha tIrthanA sArabhUta rahelA che. A aDasaTha akSara rUpa maNionI mALA banAvI bhAvathI kaMThamAM lagAvo, jethI kalyANa thAya. vaLI jainakuLamAM janmatA sAthe ja zrI navakAra maLyo che. guru nizrAe upadhAna ka2vA vaDe karIne vidhipUrvaka navakAramaMtranI vAcanA meLavI anujJApUrvaka adhikA2I bano. he sajjano! mahAsatI susuMdarInA rAsane sAMbhaLIne samatAne sAdho. rAga dveSa rUpa kAgaDAne dUra karIne vegapUrvaka zivalakSmIne meLavo. mahAsatI surasuMdarIno rAsa samApta. caturtha khaMDe aDhAramI DhALa samApta DhALa- ogaNisamI (prazasti) (vIra jiNaMda jagata upagArI- e dezI) tapagaccha kAnana kalpatarupama, hIra vijayasUri rAyAjI, hiMsaka akabara jasa uvaese, jIva amAra palAyAjI. 1 tAsa paTTapUrvAcala savitA, vijayasena guNadhArIjI, vijaya devasUrI sUrimaMtre, teja pratApa udArIjI. 2 mithyAtvI gaja siMha samAnA, vijayo siMhasUrauMdAjI, jinazAsana jayakAra sUrIzvara, 'bhavi-kaja vikasita caMdAjI. 3 tAsa ziSya vairAgya vilepita, satyavacana guNagehAjI, satyavijaya jayamAla jagatavara, lakSaNa lakSita dehAjI. 4 kapUra samujjala jasa tanu zobhita, kapUra vijaya nirIhojI, nANa vijJANa pramANa alaMkRta, vAdimataMgaja siMhojI. 5 mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa (325 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (326) tAsa ziSya zazisama zItalatA, khimAguNa bhaMDArojI, saMvegI gItAratha sAratha, khimAvijaya jayakArojI. 6 saMta prasaMta vimala jazavaMtA, khaMtyAdika guNavaMtAjI, bhavyavana ja vikasita savitAsama, zrI jasavijaya mahetAjI. 7 tAsa ziSya vairAgI tyAgI, rAgI zruta sobhAgIjI, uttama saMgI pariNita raMgI, zubhakIrita jasa jAgIjI. 8 paMDita suguNa sanehI sukhakara, aniza je apamAijI, zubha zubhakArya karaNa matigati vara, zrI zubhavijaya savAijI. 9 tAsa caraNa supasAya lahIne, vayaNa vilAsaha kIdhojI, parabhRta maMjarI Asya pravezana madhura vahetu prasidhdhojI. 10 muni zara hasti zazi (1857) saMvatsara, namI zaMkhezvara pAsujI, zrAvaNa sudi guruvAra caturthI, rAjanagara comAsuMjI. 11 rAsa-taNI racanA e kIdhI, bhaviyaNane hita hetejI, bAvana DhALa rasAla manohara, vayaNa suyukita upetejI. 12 eka sahasra zata paMca upara vaLI, caurAsI adhikerIjI, gAthA rAsanI sakala DhAlanI, saMkhyA eha bhalerIjI. 13 adhiko ocho akSara pada, aNa-jANapaNe je bhAkhyojI, te muja micchA dukakaDa hojo, saMgha sakalanI sAkhyojI. 14 doya sahasa zata dvaya eka sattarI, zlokanI saMkhyA jANojI, mUla sUtranI saMkhyA bhAkhI, batrIsa varNa pramANojI. 15 paMDitajana mata karazo hAMsI, maMdamati muja dekhIjI, vIravijaya kahe kaMcana kasIe, karo kavi zuddha gavekhIjI. 16 je nara bhaNaze suNaze tasa ghara, navanidha Rddhi vizAlAjI, kuMjara zira siMdure zobhita, tasa ghara jhAkajhamAlAjI. 17 (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIhA zravaNa saphala te karaze, varaze maMgalika mAlAjI, surasukha anukramI kaMTha have tasa, zivasuMdarI varamAlAjI. 18 1-bhavyajIvarUpI kamaLa, bhavyajIvarUpI kamaLa, 3-sUryasamAna, 4-koyala prazasti have kavirAja prazasti kahe che. A jinazAsanamAM tapagaccharUpa naMdanavanamAM kalpavRkSa sarikhA zrI hIravijayasUrIzvarajI pragaTa thayA. temaNe mogalavaMzabhUSaNa hiMsaka akabara bAdazAhane jainadharmano prazaMsanIya tattvajJAnano upadeza ApI dharma (jIvadayA maLadharma) ne amalamAM aNAvyo. ane bhAratamAM amAri paDaha vajaDAvyo. te hIravijayasari to zrI jinazAsanarUpa vIMTImAM jAtivaMta hIrA samAna hatA. zrI hIravijayasUrinA pATA udayAcala-parvatane viSe sUrya samAna pratApavaMta tejasvI-guNiyala zrI vijayasenasUri thayA. temanI pATe sUrimaMtranA ArAdhaka zrI vijayadevasUri thayA. temanAM tejasvI pratApe jinazAsanane ujajavala banAvyuM. vaLI jemanuM nAma daza dizAmAM prakhyAta che temaja mithyAtvarUpI hAthIone dUra karavA siMha samAna zrI vijayasiMhasUrIMda thayA. jinazAsanano cArekora jayajayakAra bolAvyo. vaLI te kevA hatA? bhavyajIvarupI kamalone vikasAvavAmAM caMdra samAna hatA. temanI pATe temanA vairAgyanA raMgathI lepAelA satyavacanI, guNanA ghara samA, jagatavara, sArA lakSaNathI lakSita, pUjaya satyavijayajI mahArAja thayA. temane mATe jenA zarIranI kAnti kapUra jevI ujjavela che tevA zrI kapUravijayajI mahArAja thayA. temane pATe- jJAna-vijJAna- pramANa naya Adi graMthonA abhyAsathI zobhatA, vAdI rUpI hAthIomAM siMha samA, caMdra - sarIkhA zItaLa temanA ziSya khimAvijayajI ma. sA. jayakArane karAvatA hatA. temanI pATe zAMta-prazAMta - nirmaLa yazavAna kSamA Adi guNothI alaMkRta bhavyajIvo rUpI kamala vanane vikasAvavAmAM sUrya samAna, evA temanA ziSya jaza vijayajI mahArAja thayA. temanA ziSya, tyAgI-vairAgI, zruta jJAnanA rAgI, saubhAgyazALI, uttama saMganI icchAvALA zAstra pariNatavALA, tatvaraMgI hatA. vaLI jemanI sArI kIrti ane yaza jAgRta che evA paMDita suguNa , snehI ane aharniza sukhane karanAra, zubhakAryamAM zubha karanAra, zreSTha mativaMta zreSThagativALA zAsanamAM savAyA zrI zubhavijaya mahArAja thayA. temanI kRpAthI temanA caraNa kamaLa pAmIne, kavirAja vIravijaya ma.sA. kahe che meM to vacanavilAsa ahiMyA karyo che. jema ke AMbAnI DALe maMjarIne joIne koyala mukhamAM te maMjarIne nAkhIne, madhura vacana-mITho TahukAra kare tema meM A rAsanA vacano kahyA che. rAjanagaramAM comAsu rahI zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI kRpAethI A rAsa banAvyo. saM. 1857nI sAle zrAvaNa suda4 nA savAre bhavyajIvonA hita mATe A rAsanI racanA karI. vaLI A rAsamAM yukita suyukitathI sukta evI manohara ane rasAla bAvana DhALa- jenA khaMDa che cAra, jenI eka hajAra pAMcazo corAzI gAthA(1584 gAthA) rahelI che. mArA kSayopazamanA kAraNe ajJAnapaNe aghaTita, ocho adhiko akSara jo lakhAyo hoya, to zrI sakala saMghanI sAkSIe mArA micchAmi dukakaDam hojo. (huM kSamA yAcuM chuM.) (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI A rAsa mUlasUtramAM be hajAra baso sIttera(2270) zlokanI saMkhyA bhAkhI che. temAM eka zlokanA varNa batrIsa pramANanA che. na koipaNa paMDitajana ke uttama kavi A caritrane rAsarUpe vAMcatAM ke sAMbhaLatAM, kRpA karIne mArI hAMsI na karazo kAraNa huM maMdabuddhivALo chuM. ArIte kavi potAnI laghutA darzAve che. kavirAja vaLI AgaLa kahe che maMdabuddhithI A lakhyuM che. kaMcanane ghasavAthI, kasavAthI vadhAre zuddhine pAme che. tema mArA A prayatnane paMDito (kaMcananI jema ghasIne) vAMcIne sudhA2Ine vadhAre zudhdhine ka2jo. je bhavyajIvo A caritrane vAMcaze, sAMbhaLaze, tenA ghara vizALa Rddhi siddhi ane navanidhi pAmaze. tenA AMgaNe, kapALamAM siMdure zobhatA hAthIo jhulaze. vaLI tenuM ghara atizaya jhAkajhamALa thaze. te nara vAMcatAM potAnI jIbhane, sAMbhaLatAM potAnA baMne kAnane saphaLa karIne mAMgalika mALAne varaze. vaLI devalokanA sukha bhogavI, anukrame zivasuMdarInI varamALA kaMThe sthApana karaze. (copAinI- dezI) surasuMdarIno rAsa rasAla, zrotAne ghara maMgalamAlA, tirNa kAraNa suNI Adara karo, vIra kahe jayalIlA varo. 1 A mahAsatI surasuMdarIno rAsa vividha rasothI bharelo che. tene sAMbhaLanAranA ghare haMmezA maMgaLanI mALA prApta thaze. te kAraNathI bahumAnapUrvaka A rAsane sAMbhaLIne vIravijayajI ma. sA. kahe che ke jaya vijayanI lIlAne meLavo. caturtha khaMDa samApta iti zrI sudasuMdarIno rAsa samApta (328) (mahAsatI zrI surasuMdarIno rAsa) Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaja... teno svAmi indra.. bhalabhalA zaktizALI devo paNa vajadhArI indranI zaraNAgati svIkArI le... vaja jevo dRDha saMkalpa... saMkalpanA kumaLA haiyAne ya vaja jevuM daDha banAvI de che.. pachI saMsAranI koi hasti ke koi zakti tene DagAvI ke jhukAvI zakatI nathI... vivekapUrNa daDha saMkalpamAM jo paramatattva paratvenuM zraddhAbharyuM samarpaNa bhaLe to... pUrNatAnA - siddhinA simADAone sparzavAnuM saubhAgya prApta thAya che. saMkalpa rUpI motInuM udbhava sthAna che mana...' jyAre mana vaja jevA daDha saMkalpanuM kavaca banI jAya che, tyAre kudarate paNa sahAya karavI paDe che. mananI agamya tAkAtano adamya Adarza pIrasatI kathA eTale... zvAsa ane prANa rUpe banI gayela namaskAra mahAmaMtra jApanA agAdha vizvAse jhajhUmatI caramazarIrI mahAsatI surasuMdarI tathA caramazarIrI amarakumAranI kathA... vAMco...