________________
સુખાસને બેસનારી વિરામાસને વસનારી, પાલખીમાં જતી-આવતી, દાસીઓ જેની રાતદિવસ સેવામાં રહેનારી, આ બાળાને પૂર્વે કરેલા કર્મના ઉદયે, કેવી વેળા આવી પડી?
નસીબને શું વધારે કહીએ? જુઓને ચંદ્રમાની હાલત! ક્યારેક કટકા રુપે, ક્યારેક આખો ગોળ, ક્યારેક પૂર્ણ હોય, ક્યારેક રેખા રુપે હોય છે. દૈવે કોઇન ક્યારેય એક સરખા દિવસો દીધા નથી.
સતી વિચારે છે કે નગરથી જેટલા દૂર જવાય તેટલું વધુ સારું. રાજાના રાજ્યની સીમા વટી જવાય પછી વાંધો નહિ. મધરાત જામી હતી. સતી અવિરત ગતિએ નવકા૨ના જાપ સાથે ચાલી જતી હતી. જંગલના પ્રાણીઓની ચિચિયારી સંભળાતી ત્યારે સતી ભયથી થરથરી જતી હતી. સૌભાગ્યના લક્ષણયુક્ત શણગારે શોભતી સતીના કપાળે તિલક, હાથમાં હી૨વલયો અને નાક ઉ૫૨ નથણી, કાને કુંડલ શોભતાં હતાં. વળી રાજાના સેવકોથી પકડ.ઇ જઇશ એ પણ ભીતિ હતી. રાત્રિના ઘોર અંધકારમાં સતીના હાથે રહેલા હીરવલયો તારલિયાની જેમ ઝગમગતા હતા.
સુંદરી જે માર્ગેથી ચાલી જાય છે. તે જ ઉજ્જડ માર્ગે ધાડપાડુ ચોરની ટુકડી બીજી કેડીએથી સતીના માર્ગમાં બરાબર ભેગી થઇ ગઇ. ત્યાં સતીના હાથે ચમકતા હીરવલયોને જોતા એક ચોરની નજર, જતી સુંદરી ઉપર પડી. મહામૂલ્યવાન સૌભાગ્યનું પ્રતીક આજે ચળકતું હતું. તે આજે ખંજર નીવડ્યું. એક ચોર બીજાને કહે, કોઇ જતું લાગે છે. બીજો કહે છે કે અલ્યા સ્ત્રી લાગે છે. ત્રીજો કહે દીનાનાથે આપણી ઉપર દયા કરી છે. આ રીતે વાતો કરતાં હતા. ચાલતી સતી ચોરની નજીક આવી ગઇ. સ્ત્રીને જોતાં જ એક જણ બોલ્યો – ખબરદાર ! કોણ છે? હજુ સુરસુંદરી જવાબ આપે તે પહેલાં બધા જ ચોરોએ તેને ઘેરી લીધી. સુર તો ગભરાઇ ગઇ. ચોરે પૂછ્યું - તું કોણ છે? સતી - હું દુઃખીયારી નારી છુ. ચોર કહે - તે આવી રાત્રિ ટાણે કેમ નીકળી છે? સતી કહે - દુઃખની મારી. ચોરો અંદરો અંદર બોલે છે. અલ્યા બાઇ ઘણી દુઃખી છે પણ એનું રુપ તો જો. અંધારામાં પણ દેવી જેવી શોભે છે. સુર કહે - ભાઇ! મને કેમ રોકી છે. મારી પાસે તો કંઇ નથી. ચોર કહે - હાથમાં શું ચમકે છે? સુર કહે - લ્યો ભાઇ! તમારે જોઇએ તો આ લઇ લ્યો. પણ મને જવા દો. એમ કહી સતીએ હાથમાંથી કંકણ કાઢીને આપી દીધા. કંઠે પહેરેલી મોતીની માળા પણ આપી દીધી. છતાં સતીને જવા ન દીધી. એક કહે - હવે આ સ્ત્રીને ઉપાડી લ્યો. આપણા સ૨દા૨ની રાણી બનાવીશુ. આપણો સ૨દા૨ ખુશ થશે.
-
બધા જ ચોરો સતી નજીક ગયા. સતી કહે - ભાઇ! મને શા માટે હેરાન કરો છો! મારી પાસે જે છે તે તમને આપી દીધું. હવે મને જવા દો. ચોર કહે - અલી યે ડાહી થા મા! હાલ્ય અમારી સાથે, એમ કહી સતીનું કાંડું એક ચોરે પકડયું. સુરસુંદરી ધ્રુજી ઊઠી. કહેવા લાગી. મારું કાંડું ન પકડો. હું તમારી સાથે આવું છું. કહીને ચોરની પાછળ પાછળ ચાલવા લાગી. કુદરત પણ જાણે રે હાસ્ય કરી રહી છે. રે સુર! તારા નવકારે અને તારા ચારિત્રે તને શું આપ્યું? સુરસુંદરીની આત્મશક્તિ પોકારી ઊઠી. મારી પવિત્રતા પાસે વિશ્વની સંપત્તિ ધૂળ સમાન છે. મારા પવિત્ર નવકાર મહામંત્ર પાસે બીજા મંત્રો પાણી ભરે છે. નવકાર મારો બેલી છે. એ મારી સાથે છે ત્યાં સુધી મને આંચ આવવાની નથી. મારી સામે કોઇ માથું ઊંચુ નહીં કરી શકે. મારા દેહને પણ કોઇ અભડાવી નહિ શકે.
ચોરોની સાથે આડી અવડી કેડીએ ચાલતાં ખુલ્લા મેદાન જેવી જગ્યા આવી. તેમા ભીલના પચ્ચીસ પચ્ચાસ ઝૂંપડાં હતા. સવાર પડી ગઇ હતી. નીરવ શાંતિ હતી. ભીલની સ્ત્રોઓ પાણી ભરતી હતી. ઝૂંપડાની વચ્ચે ખાટ નાખીને ઝૂંપડીનો સરદાર બેઠો હતો. ત્યાં આ ચોરો સતીને લઇને પહોંચ્યા. બધા ચોરો સરદારને રામ-રામ કહીને બેઠા. સરદાર કહે - અલ્યા! આવી રુપાળી બૈરી કોની લઇ આવ્યા! એક ચોર બોલ્યો, એ તો આ મારગે એકલી એકલી હાલી જતી હતી તે અમે પકડીને તમારા માટે લઇ આવ્યા. સાથે સતી પાસેથી લીધેલી હીરવલયોનો મોતીની માલા સરદારના હાથમાં આપી.
(૧૧૦
મહાસતી શ્રી સુરસુંદરીનો રાસ)