Mahapurana Part 2

Book Title: Mahapurana Part 2
Author(s): Jinsenacharya, Jindas Shastri
Publisher: Shantisagar Digambar Jain Jinwani Jirnoddhar Sanstha Faltan Maharashtra

View full book textPrevious | Next

Page 408
________________

३८-२७०)
महापुराण
इहैव स्याधशोलाभो भूलाभश्च महोदयः । अमुत्राभ्युदयावाप्ति, मात्रैलोक्यनिर्जयः ॥ २६३ इति भूयोऽनुशिष्यैतान्प्रजापालनसद्विधौ । स्वयं च पालयत्येतान्योगक्षेमानुचिन्तनः ॥ २६४ तदिदं तस्य साम्राज्यं नाम धर्मक्रियान्तरम् । येनानुपालितेनायमिहामुत्र च नन्दति ॥२६५॥
इति साम्राज्यम् ॥४७ एवं प्रजाः प्रजापालानपि पालयतश्चिरम् । काले कस्मिश्चिदुत्पन्नबोधे दीक्षोद्यमो भवेत् ॥ २६६ सैषा निष्क्रान्तिरस्येष्टा क्रिया राज्याद्विरज्यतः । लौकान्तिकामरैर्भूयो बोधितस्य समागतः ॥२६७ कृतराज्यार्पणो ज्येष्ठे सूनो पार्थिवसाक्षिकम् । सन्तानपालने चास्य करोतीत्यनुशासनम् ॥२६८ त्वया न्यायधनेनाङग भवितव्यं प्रजातौ । प्रजा कामदुधा धेनुर्मता न्यायेन योजिता ॥२६९ राजवृत्तमिदं विद्धि यन्न्यायन धनार्जनम् । वर्धनं रक्षणं चास्य तीर्थे च प्रतिपादनम् ॥ २७०
त्या राजाला या लोकीं यशःप्राप्ति होईल. पृथ्वीप्राप्ति होईल आणि मोठा उत्कर्ष होईल. व परलोकी त्याला अभ्युदय स्वर्ग प्राप्त होईल. आणि तो त्रैलोक्याला जिंकील म्हणजे त्याला मोक्ष प्राप्त होईल ॥ २६३ ।।
__ याप्रमाणे प्रजापालनाच्या पद्धतीचा वारंवार सर्व लोकाना उपदेश करून व स्वतः योगक्षेमाचे चिन्तन करून प्रजेचे तो चक्रवर्ती पालन करतो ॥ २६४ ॥
याप्रमाणे त्या चक्रवर्तीची साम्राज्यनामक ही क्रिया आहे. या क्रियेच्या पालनाने हा परमेष्ठी-चक्रवर्ती इहलोकी व परलोकी सुखी होतो. याप्रमाणे ही ४७ वी साम्राज्यक्रिया आहे. ॥ २६५ ॥
निष्क्रान्तिक्रियेचे वर्णन याप्रमाणे आपल्या प्रजेचे व अनेक राजांचेही दीर्घकालपर्यन्त जिनप्रभु रक्षण करीत असता त्यांना एकेवेळी भेदविज्ञान उत्पन्न होते व ते दीक्षा घेण्यासाठी उद्युक्त होतात ॥ २६६ ॥
त्यावेळी ते राज्यापासून विरक्त होतात. ही. त्यांची निष्क्रान्ति क्रिया होय. त्यावेळी लौकान्तिक देव येऊन त्यांच्या वैराग्याला पुनः वृद्धिंगत करतात ॥ २६७ ।।
त्यावेळी ते प्रभु आपल्या जेष्ठ पुत्राला सर्व राजांच्या समक्ष राज्य अर्पण करतात व 'प्रजेच्या पालनाविषयी त्याला याप्रमाणे उपदेश करतात ।। २६८ ॥
हे पुत्रा, न्यायधनाचे रक्षण कर अर्थात् न्यायाने प्रजेचे पालन कर. न्यायाने प्रजेचे रक्षण केले असता ती प्रजा कामधेनूसारखी होते. अर्थात् प्रजा राजाच्या सर्व मनोरथाना पूर्ण करते ॥ २६९ ॥
__ राजाने न्यायाने धन मिळवावे, ते वाढवावे त्याचे रक्षण करावे, आणि योग्य पात्रात त्याचा व्यय करावा. यालाच राजवृत्त अर्थात् राजाचे कर्तव्य समज ॥ २७० ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org


Page Navigation
1 ... 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720