Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agnamo namo nimmaladaMsaNassa OM pUjya AnaMda - kSamA- lalita - suzIla-sudharmasAgara - gurubhyo namaH savRttika- Agama-suttANi Agama Agama Agama 02 'sUtrakRt' mUlaM evaM vRttiH [2] Aga ~1~ pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya zrI harSasAgarasUrijI kI preraNA se 'vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA' pAlitANA bhAga 04 Agama Agama Agama Agama Agama Agama Agama Agama mUla saMzodhaka :- pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba abhinava-saMkalanakartA :- Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D. Agara Agama 3110111 bhAgama 6301711
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA HaiMHINHASHAN zrI Agama maMdira pAlitANA A LAN HOMEONE AKSHATRIORAIPLOMIRATERTENSITIATIRAT Hitdaisonli-Dhirontists 22
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo namo nimmaladasaNassa savRttika-Agama-suttANi mUla saMzodhaka abhinava-saMkalanakartA ANTATAPPINTAKE pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahAyajA Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI EM.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] prata-prApti aura peja seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 9825598855/98253062751 ~3~
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ haas baag bs hs hs' nuuN mkr s's jaal nuuN kaal , hs jruu saahs s g g s n vAcanA zatAbdI varSa manA dhaaluu bbaas' s' s s s s s ~4 ~
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ [bhAga-04] zrI sUtrakRtAGgasUtram bhAga-2 namo namo nimmaladasaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo nama: "sUtrakRt" mUlaM evaM vRtti: [mUlaM + bhadrabAhusvAmI kRt niyukti; + zilAMkAcArya racita vRttiH] zrutaskaMdha-1, adhyayana- 14 se 16 evaM zrutaskaMdha-2 [Adya saMpAdaka: - pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. ] (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha) puna: saMkalanakartA, muni dIparatnasAgara (M.com., M.Ed., Ph.D.) 28/07/2017, zukravAra, 2073 zrAvaNa zukla 5 'savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga-4 zrI AgamoddhAraka-vAcanA-zatAbdI-varSa-nimitta 'Agama-vRtti-mudraNa-projekTa'
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___sAmAcArI-saMrakSaka, jJAnadhanI, Agama-saMzodhaka, tIvra-medhAvI, samAdhimRtyu-prApta, bahumukhIpratibhAdhAraka pajyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasarIzvarajI mahArAja sAheba .jinhone zuddha-zraddhA, samyaka-zrata ArAdhanA, yathAkhyAtacAritra ke prati gati aura aMta samaya deha-mamatva ke tyAga ke davArA kAyotsarga nAmaka abhyaMtara: tapa ki mizAla kAyama ki hai aise bahuzruta AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAja kA paricaya karAnA mere lie nAmumakina hai, fira bhI gurubhakti buddhi se : | zraddhAMjalI svarupa eka mAmulI sI jhalaka paisa karane kA yaha prayAsa mAtra hai| . cAritra-grahaNa ke bAda alpa kAlame jo apane gurudeva kI chatrachAyA se dUra ho gaye, to bhI gurudeva ke svarga-gamana ko sirpha karmo kA prabhAva mAnakara : | apane saMyama ke lakSya prati sthira rahate hue akele jJAna-mArga ki sAdhanA ke patha para cale | paDhAI ke lie hI kitane mahino taka roja ekAsaNA tapa ke sAtha | bAraha killomiTara paidala vihAra bhI kiyA | lekina apane maMjhila pe DaTe rahe, aura pariNAma svarupa saMskRta evaM prAkRta bhASA kA, prAcIna lipio kA, vyAkaraNanyAya-sAhitya Adi kA sampUrNa jJAna prApta kiyA | jaina AgamazAstro ke samudra ko bhI pAra kara gae| .eka akelA AdamI bhI kyA nahIM kara zakatA? isa prazna kA uttara hameM isa mahApuruSa ke jIvana aura kavana se mila gayA, jaba ve cala par3e devadigaNI! kSamAzramaNa ke sthApita patha para. binA kisI sahAya lie hue sirpha akele hI "jaina-Agama-zAstro" ko dIrghajIvI banAne ke lie aneka hastaprato se zuddha-pATha | taiyAra kiye | do vaikalpika Agama, kalpasUtra aura niyuktio ko jor3akara 45 Agama-zAstro ko saMzodhita kara ke saMpAdita kiyA | phira pAlItANAmeM Agama / : maMdira banavAkara Arasa-patthara ke Upara ye sabhI Agama-sAhitya ko kaMDArA, sUratameM tAmapatra para bhI aMkita karavAe aura "Agama maMjUSA" nAma se mudraNa bhI karavA | ke bar3I bar3I peTImeM rakhavA ke gA~va gA~va bheja die | vartamAnakAlame sarva prathamabAra aisA kArya huA | .sirpha mUla Agama ke kArya se hI una ke kadama ruke nahI the, unhoMne Agamo kI vRtti, cUrNi, niyukti, ava cUrI, saMskRta- chAyA Adi kA bhI | saMzodhana-sampAdana kiyA | upayogI viSayo ke lie unhoMne eka lAkha zloka pramANa saMskRta-prAkRta nae graMtho kI racanA bhI kI | kitane hI graMtho kI prastAvanA bhI likhI | ye samyak-zruta mudrita karavAne ke lie Agamodaya samiti, devacaMda lAlabhAI ityAdi vibhinna saMsthA kI sthApanA bhI kii| .jJAnamArga ke alAvA sammetazikhara, aMtarIkSajI, kezariyAjI Adi tIrtharakSA kara ke samyaka-darzana-ArAdhanA kA paricaya bhI diyA | rAjAoM ko pratibodha: kara ke aura vAcanAo dvArA apanI pravacana-prabhAvakatA bhI ujAgara karavAI | bAladikSA, devadravya-saMrakSaNa, tithi-prazna ityAdi viSayome satya-pakSameM aMta taka dRr3ha * rahe | jainazAsana ke lie jaba jarurata par3I taba adAlatI kAravAIo kA sAmanA bhI bar3I niDaratA se kiyA thaa| sAgarAnaMdajI ke nAma se mazahUra ho cuke pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajIne apane parivAra svarupa 700 sAdhu-sAdhvIjI bhI zAsana ko bheTa kiye / ....ye the hamAre gurudeva "sAgarajI"... ......muni dIparatnasAgara...: . - .. - .. - .. - .. - ..
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamaikalakSI, upadhAna-tapa-preraka, cAritra - mArga-rAgI, pravacana- paTu, suparivAra-yukta pUjya gacchAdhipatiAcAryadeva zrI devendrasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba *** paramapUjya AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI ke pATa-paraMparAme hue tisare gacchAdhipati the pUjya AcArya zrI devendrasAgarasUrIzvarajI, jo eka pUnyavAn AtmA the, dIkSA grahaNa ke bAda alpakAlame hI eka ziSya ke guru bana gaye / fira kyA / ziSyo ki saMkhyA baDhatI calI, bar3hate hue punya ke sAtha-sAtha ve Akhi 'gacchAdhipati' pada pe ArUr3ha ho gae | isa mahAtmA kA punya sirpha ziSyoM taka simita nahI thA, ve jahA kahIM bhI 'upadhAna tapa' kI preraNA karate the, turaMta hI vahAM 'upadhAna' ho jAte the | pravacanapaTutA evaM parSadApunya ke kAraNa una ke upadeza prApta bahota AtmAone saMyama mArga kA svIkAra kiyA | khuda bhI saMyamaikalakSI hone ke kAraNa cAritramArga ke rAgI to the hI, sAthasAtha jJAnamArga kA sparza bhI una kA niraMtara rahetA thA / Apa kabhI bhI dupahara ko cale jAie, ve khuda akele yA ziSya: parivAra ke sAtha koI bhI grantha ke adhyayana-adhyApanameM rata dikhAI deMge | *** ye to hamane unake jIvana ke do-tIna pahelu dikhAe | eka aura bhI anusaraNIya bAta una ke jIvanameM dekhane ko milI thI- 'ArAdhanA-prema' kaisI bhI zArIrika sthiti ho, magara unhoMne donoM zAzvatI olIjI, [poSa} dazamI, zukla paMcamI, trikAla devavaMdana, parva yA parvatithi ke devavaMdana Adi ArAdhanA kabhI nahIM chor3I | AkharI sAlomeM jaba una ko ehasAsa ho gayA kI aba 'aMtima ArAdhanA' kA avasara najadIka hai, taba una ke muhameM eka hI raTaNa bArabAra cAlu ho gayA" arihaMtanuM zaraNa, siddhanuM zaraNa, sAdhunuM zaraNa, kevalI bhagavaMte bhAkhelA dharmanuM zaraNa " isI cAra zaraNo ke raTaNa ke sAtha hI ve samAdhi-mRtyu- rUpa samyak nidrA ko prApta hue the | aise mahAn sUrivara ko bhAvabarI vaMdanA | *** muni dIparatnasAgara... zrI vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA, pAlitANA pUjyapAda AnaMdasAgara-sUrIzvarajI kI bauddhika pratibhA kA mUrtimaMta svarupa aisI isa saMsthA kI sthApanA vikrama saMvata 1999 me mahA-vada 5 ko huI | AcArya harSasAgarasUrijI kI preraNA se jina kI tarafa se isa savRttika- Agama-suttANi ke lie saMpUrNa dravya-sahAya kI prApti hui | zilpa-sthApatya, zilotkIrNa Agama aura samavasaraNa sthita nayanaramya 45 caumukha jina pratimAjI se suzobhita aisA ye 'AgamamaMdira' hai, jo zatruMjayagirirAja ki taleTIme sthita hai / vartamAna 24 jinavara, 20 viharamAna jinavara aura 1 zAzvata milAkara 45 caumukhajI yahA birAjamAna hai| jahAM 40 samavasaraNa kI racanA meru parvata ke tino kANDa ke varNoM ke anusAra cAra alaga-alaga raMgo ke Arasa patthara se banA hai, devo dvArA racita samavasaraNa ke zAstra varNana anusAra Agama maMdira ki samavasaraNa kA sthApatya hai / aisI aneka vizeSatA se yukta ye AgamamaMdira hai / *** muni dIparatnasAgara... 7~ pUjya :
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sAgara-samudAya-ekatA-saMrakSaka, tIrtha-uddhAra-kArya-pravRtta, guNAnurAgI' isa "savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga 1 se 40 ke saMpUrNa anudAna ke preraNAdAtA pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya zrI harSasAgarasUrijI mahArAja sAheba pajyapAda sva. gacchAdhipati devendrasAgara-sarIzvarajI ke vinayI ziSya evaM do gacchAdhipatio ke mukhya sahAyaka ke rupame 'sAgara samudAya' ke sucAru / | saMcAlaka pUjya harSasAgarasUrijI, jina kI preraNA se ye "savRttika-Agama-suttANi" ke madraNa ke lie saMpUrNa dravyarAzi prApta huii| unakA atyalpa paricaya yahAM kareMge| samudAya-ekatA ke lie sadaiva prayatnazIla rahate hue ye mahAtmA samudAya ke sAdhu-sAdhvIjI kI AvazyakatAokI pUrtI ke lie bhI pravRtta rahete hai, prAcIna| arvAcIna tIrtho ke jIrNoddhAra evaM vikAza ke lie bhI utsAhita rahete hai, jJAna-kSetra achUtA na rahe isIlie anumodanA, anudAna evaM samaya milane para shaastr-vaaNcnmeN| :bhI rUci rakhate hai | samudAya ke jarUratamaMda sAdhvIjI bhagavaMto ke AvAsa kA viSaya ho yA sAdhvIjI ke vihArameM majadUra kA vetana cukAnA ho, aise choTe-choTe kAryo / ke prati bhI una kA lakSya rahetA hai | darzana-zuddhi ke lie jaba unhoMne samagra bhAratavarSa ke 100 sAla taka ke purAne jinAlayo meM 18 abhiSeka kI preraNA kI, usa | | vakta lagabhaga sabhI abhiSeka-sAmagrI kI dravya-zuddhi kA qhayAla rakhate hae apanI medhAvI buddhi kA paricaya diyA thA, sAthame anukaMpA bhAva se pujArI yA vidhi karAnevAle ko yatkiMcit bahumAna pragaTa karate hue kucha dhana-rAzi pradAna krvaaii| | aise bahuguNa-saMpanna mahAtmA pUjya AcAryazrI harSasAgara-sUrijI ko hama bhAvabharI vaMdanA karate hue isa zrutakArya kA prAraMbha karane jA rahe hai| - muni dIparatnasAgara / [kAtreja]pUnA, zaMkhezvara, kapaDavaMja, prabhAsapATaNa Adi sthAnome AgamamaMdira ke preraka, karmagraMtha abhyAsu, nispRha mahAtmA pUjyapAda gacchAdhipati AcArya zrI daulatasAgara-sUrIzvarajI mahArAja sAheba (evaM) ajAtazatru, svAdhyAya-rasika, prazAMtamUrtI aura apane guru ke prItipAtra parama pUjya AcArya zrI naMdIvardhanasAgara-sUrijI mahArAja sAheba isa pavitra zruta-kAryame dono sUrivaro kA smaraNa karate hue koTi koTi vaMdanA ke sAtha .-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-.-. -.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAMka: 001 028 060 076 111 mUlAkA 806 143 viSaya: zrutaskaMdha 1 -1 adhyayanaM 1 samayaM uddezaka :- 1- paJca mahAbhUtaH, - AtmAdvaita, dehAtma, - AtmASaSTha evaM aphAlavAda: uddezaka :- 2- niyati, ajJAna, -jJAna evaM kriyA vAdaH - - asarvajJavAda:, ahiMsA, caryAdi * adhyayanaM 2 vaitAliyaM 089 uddezaka:- 3- jagatkartRtva, | trairAzika evaM anuSThAnavAdaH uddezaka:-4- lokavAdaH uddezaka:- 1- manuSyabhavasyadurlabhatvaM, - mohAdi nirvRtiH. -prathamaM mahAvrataM AdiH uddezaka :- 2 parisaha kaSAya-jaya -parigraha-paricayAdI - niSedha: -samitivarNanam uddezaka :- 3- muktihetu:, mahAvratamAhAtmyaM, karma phala-saMvara evaM nirjarAdi: sUtrakRtAGga sUtrasya viSayAnukrama bhAga - 1 aura 2 viSaya: pRSThAMka adhyayanaM 3 upasargaH pRSThAMka 012 mUlAMka: * 165 182 204 225 uddezaka :- 1 pratikula upasarga: uddezaka:-2- anukUla upasarga: uddezaka:- 3- paravAdI vacanAt AdivaM uddezaka:- 4- yathAvasthita arthaprarUpaNaM adhyayanaM 4 strIparijJA 247 uddezaka :- 1.2 strI pariSahaH *-1 adhyayanaM 5 narakavibhaktiH uddezaka:- 1- narakavedanA 300 327 uddezaka :- 2 - caturgatibhramaNaM * adhyayanaM 6 vIrastutiH - mahAvIraprabhoH guNavarNanaM 352 * - adhyayanaM 7 kazIla paribhASA 381 | - hiMsA evaM tat karmaphalaM, -bodhi durlabhatvaM - svasamaya parasamaya varNanaM, -AhAra vidhi-niSedha: 411 - adhyayanaM 8 vIrya mUlAMka: * 437 ~9~ 473 497 * 535 557 * - 580 - - mokSa evaM baMdhasvarUpaM, -mada tyAga upadeza: adhyayanaM 14 granthaH aparigraha-brahmacarya upadeza:, -praznottaravidhiH, bhASAvivekaH, - sUtroccAraNaM va arthapratipAdanaM - vIryasya bhedavarNanaM, bAla evaM paMDita vIryam pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita muni dIparatnasAgareNa punaH saMkalita ... AgamasUtra -[02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRttiH - niryukti gAthA: 205 viSaya: adhyayanaM 9 dharma -dharma svarUpaM, hiMsAdipaMcakasya tyAgasya upadeza:, anAcAratyAgaH, pravrajyAvidhAnaM adhyayanaM 10 samAdhi: - prANAtipAta Adi viramaNam, -AdhAkarmAhAra-strI saMgatiH evaM nidAnAde: niSedha:, - ekatva Adi bhAvanAsvarUpaM adhyayanaM 11 mArga: - mokSamArgaH, viratiupadezaH, -bhAvasamAdhi: adhyayanaM 12 samavasaraNaM - ajJAnAdi-vAdaM bhavabhramaNa hetuH - anAsakti upadeza: adhyayanaM 13 yathAtathyaM pRSThAMka 012
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ | mUlAMka 035 mUlAGkA: 806 mUlAMka: viSaya: *- adhyayanaM 15 AdAnaM 607 -mokSasya upAyA:, -bhavabhamaNaniSedha hetuH *- adhyayanaM 16 gAthA 632 |-anagAra svarUpaM ____ zrutaskaMdha-2 *- adhyayanaM 1 puNDarika 633 | -puNDarika-uddharaNaM dRSTAMta evaM tad bhAvasya kathanaM, dehAtmapaJcamahAbhUta-kAraNika Adi vAda kathanaM sUtrakRtAGga sUtrasya viSayAnakrama bhAga-1 aura 2 niryakti gAthA: 205 pRSThAMka: viSaya: pRSThAMka: | mUlAMka: viSaya: | pRSThAMka:| *- adhyayanaM 2 kriyAsthAnaM 138 *- adhyayanaM 5 AcArazrutaM 272 648 -trayodaza kriyAsthAnAni 705 -anekAnta vacanaprayogakaraNaM *-adhyayanaM 3 AhAraparijJA -jIva ajIva Adi tattvasya 675 -vividha vanaspatikAyasya astitva-svIkAra: utpati, tasya AhAravidhi: *- adhyayanaM 6 ArdrakIyaM -jIvotpatti: tasya AhAra evaM 738 -gozAlaka evaM ArdrakumArasya 065 zarIra varNanaM paraspara vArtA, zAkya bhikSu*- adhyayanaM 4 pratyAkhyAnaM sArdhaM ArdrakumArasya saMvAdaH -apratyAkhyAna svarUpa, adhyayanaM nAlaMdIyaM -pratyAkhyAna hetuH, SaD jIva -peDhAlaputra evaM gautamasya nikAya hiMsA viramaNaM paraspara vArtA 301 064 793 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita...AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRtti: / ~10~
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ [sutrakRt - mUlaM evaM vRtti:] isa prakAzana kI vikAsa-gAthA yaha prata sabase pahale "sUtrakRtAGgasUtra" ke nAmase sana 1917 (vikrama saMvata 1973) meM Agamodaya samiti dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdaka-mahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI) mahArAja sAheba | isI prata ko phira apane nAmase 'jinazAsana ArAdhanA TrasTa' kI tarapha se AcArya zrI hemacandrasUrijIne chapavAI, jisame unhoMne khudane to kucha nahIM kiyA, magara isI prata ko oNphaseTa karavA ke, Upara apanA nAma evaM apanI prakAzana saMsthA kA nAma chApa diyA. yaha spaSTa rUpase eka prakArase adattAdAna hI hai, aisI aneka prato ke agale do peja palaTakara yA nae DAlakara unhoMne apane nAmase chapavAi hai, isa taraha vo apane Apako bar3A Agama saMrakSaka sAbita karanekI anucita ceSTA kara cuke hai | isI satrakatAMgasatra kI prata ko oNphaseTa kI madada se AcArya zrI nayacaMdrasAgarasUrijIne bhI chapavAyA hai, samudAya kI vaphAdArI nibhAte hae isa pUjyazrIne pUjya sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAjazrI kA nAma bar3I ijjata ke sAtha apanI jagaha pe hI rakhA hai, aura khudakA nAma puna: saMpAdaka rUpa se peza kiyA hai | apanI prastAvanAmeM nayacaMdrasAgarasUrijI ne bhI merI taraha ukta bAta kA ullekha kiyA hai| isI sUtrakRtAMgasUtra kI prata ko oNphaseTa kI madada se pUjya jambUvijayajI mahArAjajIne zrI motIlAla banArasIdAsa kI taraphase prakAzita karavAI hai, jo kI pustaka rUpase bAIMDeDa hai, aura pariziSTameM pUjya zrI panyavijayajI saMkalita zuddhi-vRddhi patraka diyA hai| * hamArA ye prayAsa kyoM? - Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira zrutaskaMdha-adhyayana-uddezaka-mUlasUtra-niyukti Adi ke naMbara likha die, tAki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA adhyayana, uddezaka Adi cala rahe hai usakA saralatAse jJAna ho zake, bAyIM tarapha Agama kA krama aura isI prata kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama' bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmAna aura kramazaH Age baDhate hae hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA aura sUtroM ke naMbara alaga-alaga hone se hamane jahAM sUtra hai vahA~ kauMsa [-] die hai aura jahAM gAthA hai vahA~ ||-|| aisI do lAina khIMcI hai| aneka pRSTho ke nIce viziSTha phUTanoTa likhI hai | zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. kI preraNAse aura zrI vardhamAna jaina AgamamaMdira, pAlitANA kI saMpUrNa dravya sahAya se ye 'savRttika-Agama-suttANi' bhAga-4 kA mudraNa huA hai, hama una ke prati hamArA AbhAra vyakta karate hai / ___.....muni dIparatnasAgara. ~11
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka -, mUlaM [23...], niyukti: [127] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[02, aMga sUtra-[2] "sutra kRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: atha granthanAmakaM caturdazamadhyayanaM prArabhyate / prata sUtrAMka ||23|| dIpa anukrama [579] | uktaM trayodazamadhyayanaM, sAmprataM caturdazamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane yAthAtathyamiti samyakacAritrama| bhihitaM, tama yAdyAbhyantaragranthaparityAgAdavadAtaM bhavati, tatyAgAnenAdhyayanena pratipAdyata ityanena saMbandhenAyAtasyAsvAdhyaya-18 |nasya cakhAyanuyogadvArANyupakramAdIni bhavanti, tatropakramadvArAntargato'rthAdhikAro'yaM, tadyathA-sabAhyAbhyantaragranthaparityAgI vi-13 dheya iti / nAmaniSpane tu nikSepe AdAnapadAdguNaniSpannakhAca grantha iti nAma, taM granthamadhikRtya niyuktikadAha gaMdho pujyuSTio duviho sissoya hoti NAyaco / pabvAvaNa sikkhAvaNa pagayaM sikkhAvaNAe u // 127 // 8 so sikkhago ya duviho gahaNe AsevaNAya NApabbo / gahaNami hoti tithiho sutte atthe tadubhae ya // 128 // 18| AsevaNAya duviho mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / mUlaguNe paMcaviho uttaraguNa bArasaviho u // 129 // IK Ayario'viya duviho pabvAvaMto va sikkhacaMto ya / sikkhAcato duviho gahaNe AsevaNe ceva / / 130 // gAhArvito tiviho sutte atthe ya tadubhae ceva / mUlaguNa uttaraguNe duviho AsevaNAe u // 131 // 1 grantho dravyabhAvabhedabhinnaH kSullakanairgranthyaM nAma uttarAdhyayaneSvadhyayanaM tatra pUrvameva saprapaJco'bhihitaH, iha tu granthaM dravyabhAva bhedabhinnaM yaH parityajati ziSya AcArAdikaM vA granthaM yo'dhIte'sau abhidhIyate, sa ziSyo 'dvividho dviprakAro jJAtavyo bhava-181 deseserpenercedeseseserverseseces FuParsonTAPramunomy atra caturdazaM adhyayanaM "grantha ArabdhaM, pUrva-adhyayanena saha abhisaMbaMdha:, grantha zabdasya nikSepA: ~12~
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka -1, mUlaM [23...], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||23|| mRtrakatA ti, tadyathA-pravrajyayA zikSayA ca, yasya pratrajyA dIyate zikSA vA yo grAhyate sa dviprakAro'pi ziSyaH, iha [ta] punaH zikSAzi-/14 granthAzIlAkA- yeNa 'prakRtam' adhikAro yaH zikSAM gRhNAti zaikSakaH tacchikSayeha prastAva ityarthaH / yathApratijJAtamadhikRtyAha-yaH zikSA gRhAti dhyayana 18 zaikSakaH sa dvividho-dviprakAro bhavati, tadyathA-grahaNe prathamamevAcAryAdeH sakAzAcchikSAM-icchAmicchAtahakArAdirUSAM gRhNAti || ciyutaM zikSati, tathA zikSitAM cAbhyasthati-aharnizamanutiSThati sa evaMvidho grahaNAsevanAbhedabhinnaH ziSyo jJAtavyo bhavati, tatrApi grahaNapUrvakamAsevanamitikRtA''dAveva grahaNazidhAmAha-zikSAyA 'grahaNe' upAdAne'dhikRte trividho bhavati zaikSakaH, tadyathA-18 1 // 24 // | sUtre'rthe tadubhaye ca, mUtrAdInyAdAveva gRhan sUtrAdizikSako bhavatIti bhAvaH / / sAmprataM grahaNottarakAlabhAvinImAsevanAma|dhikRtyAha-yathAvasthitamUtrAnuSThAnamAsevanA tayA karaNabhUtayA dvividho bhavati zikSaka, tadyathA-'mUlaguNe' mUlaguNaviSaye Aseba| mAnaH-samyagamUlaguNAnAmanuSThAnaM kurvan tathA 'uttaraguNe ca' uttaraguNaviSayaM samyaganuSThAnaM kurvANo dvirUpo'pyAsevanAzikSako bhavati, tatrApi mUlaguNe pazcaprakAra:-prANAtipAtAdiviratimAsevamAnaH paJcamahAvratadhAraNAtpaJcavidho bhavati mUlaguNeSvAsevanAzikSakA, tathottaraguNaviSaye sabhyapiNDavizuddhayAdikAn guNAnAsevamAna uttaraguNAsevanAzikSako bhavati, te cAmI uttaraguNA:'piMDassa jA visohI samiIo bhAvaNA tavo duviho / paDimA abhiggahAviya uttaraguNamo viyANAhi // 1 // yadivA setsyapyanyeghUttaraguNeSu pradhAnanirjarAhetutayA tapa eva dvAdazavidhamuttaraguNavenAdhikRtyAha-'uttaraguNe uttaraguNaviSaye tapo dvAdazabhedaminnaM // 24 // IS yaH samyag vidyate sa AsevanAzikSako bhavatIti / / ziSyo khAcAryamantareNa na bhavatyata AcAryanirUpaNamA(NAyA)ha-ziSyApekSayA piNDasya vA vizodhiH samitayo bhAvanAlapo dvividham / pratimA abhigrahA api cottaraguNA (iti) vijAnIhi // 1 // 2 satsapyate pra0 / eaceaeacesesesecsceser dIpa anukrama [579] grantha zabdasya nikSepA:, grahaNa-Asevana zikSA, ~13~
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [1], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||1|| alaaNttidi dIpa anukrama [580] hi AcAryo 'dvividho dvibhedaH, eko yaH pravrajyA grAhayatyaparastu yaH zikSAmiti, zikSayabapi dvividhaH-eko yaH zikSAzAstra grAhayati-pAThayatyaparastu tadartha dazavidhacakravAlasAmAcAryanuSThAnataH sevayati-samyaganuSThAnaM kArayati / tatra sUtrArthatadubhayabhedAd grAhayannapyAcAryavidhA bhavati / AsevanAcAryo'pi mUlocaraguNabhedAdvividho bhavati / gato nAmaniSpanno nikSepaH, tadanantaraM kastaM sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucArayitavyaM, taccedam gaMthaM vihAya iha sikkhamANo, uhAya subaMbhaceraM vsejaa| ovAyakArI viNayaM susikkhe, je cheya vippamAyaM na kujjA ||1||jhaa diyApotamapattajAtaM, sAvAsagA pavitraM mannamANaM / tamacAiyaM taruNamapattajAtaM, DhaMkAi avattagama harejA // 2 // evaM tu sehaMpi apuTradhamma, nissAriyaM busimaM mannamANA / diyassa chAyaM va apattajArya, hariMsu NaM pAvadhammA aNege // 3 // osANamicche maNue samAhiM, aNosie gaMtakariti nnccaa| obhAsamANe daviyassa vittaM, Na Nikase bahiyA Asupanno // 4 // 'ivha' pravacane jJAtasaMsArasvabhAvaH san samyagutthAnenosthito athyate AtmA yena sa grantho-dhanadhAnyahiraNyadvipadacatuSpadAdi-19 'vihAya' tyakkhA prabajitaH san sadutthAnenotthAya ca grahaNarUpAmAsevanArUpAM ca zikSA [ca] kurvANaH-samyagAsevamAnaH suSTu mUlasUtrasya Arambha: ~14~
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [4], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||4|| sUtrakRtAGgaM zobhanaM navabhiyacaryaguptibhirguptamAzritya brahmacarya 'vaset tiSThet , yadivA 'subrahmacarya miti saMyamastad Avaset-taM samyak / zIlAkA- kuryAt , AcAryAntike yAvajjIva vasamAno yAvadabhyudyata vihAraM na pratipadyate tAvadAcAryatracanasyAvapAto-nirdezastatkAryavapAtakA- dhyayana. cAyAya garI vacananirdezakArI sadA'jJAvidhAyI, vinIyate-apanIyate karma yena sa vinayastaM suSTu zikSed-vidadhyAta grahaNAsevanAbhyAM ttiyutaM vinayaM samyak paripAlayediti / tathA yaH 'cheko' nipuNaH sa saMyamAnuSThAne sadAcAryopadeze vA vividhaM pramAda na kuyot, yathA // 242 // 18| hi AturaH sampagvaidyopadezaM kurvan zlAghAM labhate rogopazamaM ca evaM sAdhurapi sAvadhagranthaparihArI pApakarmabhepajasthAnabhUtAnyAcA 1 yavacanAni vidadhadaparasAdhubhyaH sAdhukAramazeSakarmakSayaM cAvApnotIti // 1 // yaH punarAcAryopadezamantareNa svacchandatayA gacchA-101 | nirgatya ekAkivihAritA pratipayate sa ca bahudopabhAga bhavatItyasyArthasya eSTAntamAvirbhAvayabAha-'ya'ti dRSTAntopapradarzanArthaH | 'yathA' yena prakAreNa 'dvijapota:' pakSizizaravyaktaH, tameva vizinaSTi-patanti-gacchanti teneti patraM-pakSapuTaM na vidyate patra-18 jAtaM-pakSoddhayo yaskhAsAvapatrajAtastaM tathA khakIyAdAvAsakAt-khanIDAta plavitum-utpatituM manyamAnaM tatra tatra patantamupalabhya |taM dvijapotaM 'acAiyaMti pakSAbhAvAdgantumasamarthamapatrajAtamitikatA mAMsapezIkalpaM 'hakAdayaH' kSudrasacAH pizitAzinaH 'a| vyaktagarma' gamanAbhAve naMSTumasamartha 'hareyuH' caJcAdinotkSipya nayeyuApAdayeyuriti // 2 // evaM dRSTAntaM pradazya dASTontika pradarzayitumAha-'eca' mityuktaprakAraNa, tuzabdaH pUrvasAdvizeSa darzayati, pUrva basaMjAtapakSakhAdavyaktatA pratipAditA iha khapuSTadha- / 242 // IS metayetyayaM vizepo, yathA dvijapotamasaMjAtapakSaM khanIDAnirgataM kSudrasacA vinAzayanti evaM zikSakamabhinavapravajitaM sUtrArthIniSpanna magItArtham 'apuSTayamANaM' sampagapariNatadharmaparamArtha santamaneke pApadharmANaH pApaNDikAH pratArayanti, pratAyeM ca gacchasamudrAnni: Reeseseceaese. dIpa anukrama [583] ~15~
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [4], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka eeeeeeee ||4|| dIpa sArayanti, niHsAritaM ca santaM viSayonmukhatAmApAditamapagataparalokabhayamasAkaM vaizyamityevaM manyamAnAH yadivA 'busimanti cAritraM tad asadanuSThAnato niHsAraM manyamAnA ajAtapakSaM 'dvijazAvamiva' pakSipotamiva DhasAdayaH pApadharmANo mithyAkhAvirati1 pramAdakapAyakalupitAntarAtmAnaH kutIrthikAH svajanA rAjAdayo vA'neke bahavo hRtavanto haranti hariSyanti ceti, kAlatrayopala | kSaNArtha bhUtanirdeza iti, tathAhi pApaNDikA evamagItAthe pratArayanti, tadyathA-yuSmadarzane nAmiprajvAlanaviSApahArazikhAcchedA-1 || dikAH pratyayA dRzyante, tathANimAgharaguNamezvarya ca nAsti, tathA na rAjAdibhirbahubhirAzritaM, yA'pyahiMsocyate bhavadAgame sA'pi jIvAkulakhAllokasya duHsAdhyA, nApi bhavatAM snAnAdikaM zaucamastItyAdikAbhiH zaThoktibhirindrajAlakalpAbhimugdhajanaM pratArayanti, khajanAdayazcaivaM vipralambhayanti, tayathA-AyuSman ! na bhavantamantareNAsAkaM kazcidasti poSaka: poSyo vA, khamevAsA sarvakhaM, tvayA vinA sarva zUnyamAbhAti, tathA zabdAdiviSayopabhogAmantraNena saddharmAcyAvayanti, evaM rAjAdayo'pi draSTacyAH, tadevamapuSTadharmANamekAkinaM bahubhiH prakAraiH pratAyaryApahareyuriti // 3 // tadevamekAkinaH sAdhoyato bahavo doSAH prAdurbhavanti ataH sadA | gurupAdamUle sthAtavyamityetadarzayitumAha-'avasAnaM' gurorantike sthAnaM tadyAvajI 'samAdhi' sanmArgAnuSThAnarUpam 'icchedra |abhilapet 'manujo manuSyaH sAdhurityarthaH, sa eva ca paramArthato manuSyo yo yathApratijJAtaM nirvAhayati, taca sadA gurorantike | vyavasthitena sadanuSThAnarUpaM samAdhimanupAlayatA nirvAhyate nAnyathetyetadarzayati-gurorantike 'anuSitaH' avyavasthitaH svacchandavidhAyI samAdheH sadanuSThAnarUpasya karmaNo yathApratijJAtassa vA nAntakaro bhavatItyevaM jJAtvA sadA gurukulavAsojnusatavyaH, tadra samAptAmititena ga prathamA / anukrama [583] ~16~
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [4], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata satrAka ||4|| dIpa anukrama [583] hatA hitasya vijJAnamuSahAsyaprAyaM bhavatIti, uktaM ca-"na hi bhavati nirvigopakamanupAsitagurukulasya vijJAnam / prakaTitapazcAdbhAga 14 prathAzIlAjhA-1 pazyata nRtyaM mayUrastha / / 1 // " tathA'jAM galavilagnavAlukAM pANiprahAreNa praguNAM dRSTvA'paro'nupAsitamururajJo rAhI saMjAtagala- dhyayana. cArthIya- gaNDo pANiprahAreNa vyApAditavAn , ityAdayaH anupAsitagurorbahavo doSAH saMsAravardhanAdyA bhavantItyavagamyAnayA maryAdayA ciyuta ISI gurorantike sthAtavyamiti darzayati-'avabhAsayan' udbhAsayan samyaganutiSThan 'dravyasya' muktigamanayogyasya satsAdho raagdvepr||243|| hitasya sarvajJasya vA vRttam-anuSThAnaM tatsadanuSThAnato'vabhAsayed, dharmakathikaH kathanato bodbhAsayediti / tadevaM yato gurukulavAso bahUnA guNAnAmAdhAro bhavatyato 'na niSkaset na nirgacchet gacchAdgurvantikAdvA bahiH, khecchAcArI na bhaved , AzumajJa' iti kSipraprajJA, sadantike nivasan viSayakaSAyAbhyAmAtmAnaM hiyamANaM nAlA kSipramevAcAryopadezAtsvata eva vA 'nivartayati' satsamAhAcI vyavasthApayatIti // 4 // tadevaM pravajyAmabhi udyato nityaM gurukulavAsamAvasana sarvatra sthAnazayanAsanAdAvupayukto bhavati / 1 tadupayuktasya ca guNamudbhAvayannAhaje ThANao ya sayaNAsaNe ya, parakkame yAvi susAijutte / samitIsu guttIsu ya Ayapanne, vi // 24 // yAgarite ya puDho vaejjA // 5 // sadANi soccA adu bheravANi, aNAsave tesu parivaejjA / nidaM ca bhikkhU na pamAya kujA, kahaMkahaM vA vitigicchatinne // 6 // DahareNa buDheNa'NusAsi eeeseaeeeeeeeeeeeer For P OW ~17~
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [7], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: a esee prata sUtrAMka ||7|| dIpa anukrama [586] e u, rAtiNieNAvi samavaeNaM / sammaM tayaM thirato NAbhigacche, NijaMtae vAvi apArae se // 7 // viuTriteNaM samayANusiDhe, DahareNa vuDDeNa u coie ya / aJcuTTiyAe ghaDadAsie vA, agAriNaM vA samayANusiTTe // 8 // yo hi nirviNNasaMsAratayA pravrajyAmabhi udyato nityaM gurukulavAsataH 'sthAnatazca sthAnamAzritya tathA zayanata AsanatA, | ekazvakAraH samuccaye dvitIyo'nuktasamuthayArthaH cakArAdgamanamAzrityAgamanaM ca tathA tapadharaNAdau parAkramataca, (su) sAdho:-udyutavihAriNo ye samAcArAstaiH samAyuktaH susAdhuyuktA, susAdhurhi yatra sthAnakAyotsargAdikaM vidhatte tatra samyak pratyupekSaNAdikAM kriyA karoti, kAyotsarga ca meruriva niSprakampaH zarIraniHspRho vidhatte, tathA zayanaM ca kurvan pratyupekSya saMstArakaM tadbhavaM / / kArya coditakAle gurubhiranujJAtaH svapet , tatrApi jAgradiva nAtyantaM niHsaha iti / ecamAsanAdiSvapi tiSThatA pUrvavatsaMkucitagAtreNa khAdhyAyadhyAnaparAyaNena susAdhunA bhavitavyamiti, tadevamAdisusAdhukriyAyukto gurukulanivAsI susAdhurbhavatIti sthitam / apica-gurukulavAse nivasan paJcasu samitivIryAsamityAdiSu pravicArarUpAsu tathA tisRSu ca guptiSu pravicArApravicArarUpAsu 18AgatA-utpannA prajJA yasyAsAvAgataprajJA-saMjAtakateMvyAkartavyavivekaH khato bhavati, parasyApi ca 'vyAkurvana' kathayan pRthaka pRthagguroH prasAdAtparijJAtakharUpaH samitiguptInAM yathAvasthitasvarUpapratipAlanaM tatphalaM ca 'vadet' pratipAdayediti // 5 // IryA eseseseseseseseseses sesesesesese ~18~
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [8], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||8|| // 24 // dIpa anukrama [587] mUtrakRtAI | samityAdyupetena yadvidheyaM tadarzayitamAha-'zabdAna' veNucINAdikAn madhurAn zrutipezalAn 'zrutvA' samAkarpothavA 'bhaira-18|14prathAzIlAGkA vAn' bhayAvahAn karNakaTUnAkarNya zabdAn Azravati tAn zobhanakhenAzobhanakhena vA gRhNAtItyAzravo nAzravo'nAzravaH, teSvanukU-18 dhyayanaM. cArthIya leSu pratikUleSu zravaNapathamupagateSu zabdeSvanAzravo-madhyastho rAgadveparahito bhUkhA pari-samantAd vrajet parivrajet-saMyamAnuSThAyI tiyutaM || bhaveta , tathA 'nidrAM ca nidrApramAdaM ca 'bhikSaH' satsAdhuH pramAdAGgakhAna kuryAt , etaduktaM bhavati-zabdAvanirodhena viSaya pramAdo niSiddho nidrAnirodhena ca nidrApramAdaH, cazabdAdanyamapi pramAda vikathAkapAyAdikaM na vidadhyAt / tadevaM gurukulvaasaan| | sthAnazayanAsanasamitiguptiSvAgataprajJA pratiSiddhasarvapramAdaH san gurorupadezAdeva kathaMkathamapi vicikitsAM cittavipluti| rUpA [vi tINa:-atikrAnto bhavati, yadivA magRhIto'yaM pazcamahAtabhAro'tidurvahaH kathaM kathamapyantaM gacched ?, ityevaMbhUtAM | vicikitsA guruprasAdAdvitIrNo bhavati, athavA yAM kAJciJcittavipluti dezasarvagatAM tAM kRtvAM gurvantike vasan vitIrNo bhavati || 18| anyeSAmapi tadapanayanasamarthaH syAditi // 6 // kizcAnyat-sa gurvantike nivasan kacit pramAdaskhalitaH san vayaHpayoM yAbhyAM kSullakena-laghunA 'coditaH' pramAdAcaraNaM prati niSiddhaH, tathA 'vRddhena vA vayo'dhikena zrutAdhikena vA 'anuzA|sitaH' abhihitaH, tayathA--bhavadvidhAnAmidamIhA pramAdAcaraNamAsevitumayuktaM, tathA 'ravAdhikena vA pravajyAparyAyAdhikena zrutAdhikena vA samavayasA cA 'anuzAsitaH' pramAdaskhalitAcaraNaM prati coditaH kupyati yathA ahamadhyanena dramakaprAyeNotta // 24 // || makulapramUtaH sarvajanasaMmata ityevaM codita ityevamanuzAkhamAno na midhyAduSkRtaM dadAti na sampagutthAnenottiSThati nApi tadanuzA sanaM samyaka sthirataH- punaHkaraNatayA'bhigacchet-pratipadyeta, coditazca praticodayeda, asamyak pratipadyamAnazAsI saMsArasrotasA ~19~
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [8], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka Reet ||8|| 'nIyamAna' udyamAno'nuzAsyamAnaH kupito'sau na saMsArArNavaskha pArago bhavati / yadivA''cAryAdinA sadupadezadAnataH pramAdaskhalitanivartanato mokSaM prati nIyamAno'pyasau saMsArasamudrasya tadakaraNato'pAraga eva bhavatIti // 7 // sAmprataM khapakSacodanAnanta| rata:(1)mbaparacodanAmadhikRtyAha-viruddhotthAnenotthito vyutthitaH paratIthiko gRhastho vA mithyASTistena pramAdaskhalite coditaH 1 svasamayena, tadyathA naivaMvidhamanuSThAnaM bhavatAmAgame vyavasthitaM yenAbhipravRtto'si, yadivA vyutthitaH-saMyamAvaSTastenAparaH sAdhuH skhalitaH san khasamayena ahetpraNItAgamAnusAreNAnuzAsito mUlottaraguNAcaraNe skhalitaH san 'codita' AgamaM pradAbhihitaH, tadyathA-naitacaritagamanAdikaM bhavatAmanujJAtamiti, tathA anyena vA mithyAdRSTyAdinA 'kSullakena' laghutareNa vayasA yuddhena vA kutsitAcArapravRttacoditaH, tumabdAtsamAnavayasA vA tathA atIvAkAryakaragaM prati usthitA atputthitAH, yUdivA-dAsIkhena atyantamu| tthitA dAsthA api dAsIti, tAmeva vizinaSTi-'ghaTadAsyA' jalavAhinyApi codito na krodhaM kuryAt , etaduktaM bhavati-atyusthitayA tikupitayA'pi coditaH svahitaM manyamAnaH susAdhune kupyet , kiM punaranyeneti ?, tathA 'agAriNAM' gRhasthAnAM yaH 'samaya: anuSThAnaM tatsamayenAnuzAsito, gRhasthAnAmapi etanna yujyate katu yadArabdhaM bhavatetyevamAtmAbamenApi codito mamaivatacchreya ityevaM | manyamAno manAgapi na mano dUSayediti // 8 // etadevAha Na tesu kujjhe Na ya pacahejA, Na yAvi kiMcI pharusaM vdejaa| tahA karissaMti paDissaNejjA, seyaM kha meyaM Na pamAya kujjA // 9 // vaNaMsi mUDhassa jahA amUDhA, maggANasAsaMti hitaM payANaM / teNeva (teNAvi) majjhaM iNameva seyaM, jaM me buhA samaNusAsayaMti // 10 // aha teNa mUDheNa bsaeecemesepelaeeeeees dIpa anukrama [587] 245/1 toeseksee ~ 20~
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [11], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: esee prata sUtrAMka sUtrakRtAGga zIlAkAcAIyaciyuta ||11|| // 245 // dIpa anukrama [590] amUDhagassa, kAyana pUyA savisesajuttA / eovamaM tattha udAha vIre, aNugamma atthaM uvaNeti 14 andhAsammaM // 11 ||nnetaa jahA aMdhakAraMsi rAo, maggaM Na jANAti apassamANe / se sUriassa dhyayana abbhuggameNaM, maggaM viyANAi pagAsiyaMsi // 12 // 'teSu' khaparapakSeSu skhalitacodakeSvAtmahitaM manyamAno na kudhyed anyasmin vA durvacane'bhihite na kupyed evaM ca cintayet'AkuSTena matimatA tatvArthavicAraNe matiH kAryA / yadi satyaM kaH kopa: syAdanRtaM kiM nu kopena // 1 // ' tathA nApyapareNa 3 khato'dhamenApi coditohanmArgAnusAreNa lokAcAragatyA vAbhihitaH paramArtha paryAlocya taM codakaM prakarSaNa 'vyayet' daNDAdiprahAreNa pIDayet na cApi kiJcitparupaM tatpIDAdikAri 'vadet' brUyAt , mamaivAyamasadanuSThAyino doSo yenAyamapi mAmevaM codayati, coditavaivaMvidhaM bhavatA asadAcaraNaM na vidheyamevaMvidhaM ca pUrvarSibhiranuSThitamanuSTheyamityevaMvidhaM vAkyaM tathA kariSyAmItyevaM 8 madhyasthavRttyA pratizRNuyAd anutiSTheca-mithyAduSkRtAdinA nivarteta, yadetacodanaM nAmaitanmamaiva zreyo, yata etadbhayAtkacitpunaH 8 pramAdaM na kuryAtraivAsadAcaraNamanutiSThediti // 9 // akhArthasya dRSTAntaM darzayitumAha-'vane' gahane mahATavyAM digbhameNa kasyacivyAkulitamatenaSTasatpathakha yathA kecidupare kRpAkRSTamAnasA 'amUDhAH sadasanmArgajJAH kumArgaparihAreNa prajAnAM 'hitam' aze- // 245|| pApAyarahitamIpsitasthAnaprApakaM 'mArga' panthAnam 'anuzAsanti pratipAdayanti, sa ca taiH sadasadvivekibhiH sanmArgAvataraNamanuzAsita AtmanaH yo manyate, evaM tenApyasadanuSThAyinA coditena na kupitavyam , apitu mamAyamanugraha ityevaM mantavyaM, yade ~21~
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [12], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: No prata sUtrAMka ||12|| tad buddhAH samyaganuzAsayanti-sanmArga'vatArayanti putramiva pitaraH tanmamaiva zreya iti mantavyam // 10 // punarapyaskhArthava puSparthamAha-'athe tyAnantaryArthe bAkyopanyAsArthe vA, yathA 'tena' mUDhena sanmArgAvatAritena tadanantaraM takha 'amUdasya' satpathopade-18 STuH pulindAderapi paramupakAraM manyamAnena pUjA vizeSayuktA kartavyA, evametAmupamAm 'udAhatavAn' abhihitavAn 'vIra' tIrthakaro'nyo vA gaNadharAdikaH 'anugamya' buddhA 'artha' paramArtha codanAkRtaM paramopakAraM samyagAtmanyupanayati, tapathA-a-8 hamanena mithyAkhavanAjanmajarAmaraNAdhanekopadravabahulAtsadupadezadAnenottAritaH, tato mayA'sya paramopakAriNo'bhyutthAna vinayA-16 dibhiH pUjA vidheyeti / asinathe vahabo dRSTAntAH santi, tadyathA-'gehaMmi aggijAlAulaMmi jaha NAma DajnamANami / jo bohei suyaMta so tassa jaNo paramabaMdhU ||1||jh yA visasaMjula bhattaM niddhamiha bhottukAmassa / jovi sadosa mAhai so tassa . jaNo paramabaMdhU // 2 // " // 11 // ayamaparaH matreNaiva dRSTAnto'bhidhIyate-yathA hi sajalajaladharAcchAditavahalAndhakArAyAM rAtrI 'netA' nAyako'TacyAdau khabhyastapadezo'pi 'mArga' panthAnamandhakArAvRtakhAtsvahastAdikamapazyanna jAnAti-na sambaka paricchinatti / sa eva praNetA 'sUryasya AdityasyAbhyugamenApanIte tamasi prakAzite dikacakre samyagAvibhUte pASANadarininocatAdike mArga jAnAti-vivakSitapradezaprApakaM panthAnamabhivyaktacakSuH paricchinatti-doSaguNavicAraNataH sampagavagacchatIti // 12 // evaM dRSTAnta pradazya dASTontikamadhikRtyAha gehemiyAnAkule yathA nAma dayamAne / yo bodhayati putaM sa ta janaH paramabhAndhayaH // // gayA gA viSasaMyukta mataM nigya ra bhojukAmamA so'pi sadoSa sAdhayati ca tasya paramamandhujanaH // 2 // dIpa Recedeseeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeet anukrama [591] ~22~
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [13], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrakRtAI zIlAkAcA-yavRta sUtrAMka ttiyutaM ||13|| // 246 // eeeeeeeeeeeeeeeee dIpa anukrama [592] evaM tu sehevi apuTudhamme, dhammaM na jANAi abujjhamANe / se kovie jiNavayaNeNa pacchA, 14 grandhAsUrodae pAsati cakkhuNeva // 13 // uddhaM aheyaM tiriyaM disAsu, tasA ya je thAvarA je ya 18|dhyavanaM. pANA / sayA jae tesu parivaejjA, maNappaosaM avikaMpamANe // 14 // kAleNa pucche samiyaM payAsu, AikkhamANo daviyassa vittaM / taM soyakArI puDho pavese, saMkhA imaM kevaliyaM smaahiN||15|| assiM suThiccA tiviheNa tAyI, eesa yA saMti nirohamAha / te evamakkhaMti tilogadaMsI, Na bhujameyaMti pamAyasaMga // 16 // yathA basAvandhakArAvRtAyAM rajanyAmatigahanAyAmaTavyAM mArga na jAnAti sUryodgamenApanIte tamasi pazcAjAnAti evaM 118 'ziSyakA' abhinavaprabajito'pi sUtrArthAniSpannaH apuSTaH-apuSkalaH samyagaparijJAto dharma:-zrutacAritrAkhyo durgatiprasRtajantu-18 dharaNakhabhAvo yenAsAvapuSTadhA, sa cAgItArthaH-sUtrArthAnabhijJakhAdacudhyamAno dharma na jAnAtIti-na samyak paricchinatti, sa8 eva tu pazcAdgurukulavAsAjinabacanena 'kovidaH' abhyastasarvajJapraNItAgamakhAnipuNaH sUryodaye'pagatAvaraNazcakSuSeva yathAvasthitAn // 246 // jIvAdIn padArthAn pazyati, idamukta bhavati-yathA hi indriyArthasaMparkAtsAkSAtkAritayA parisphuTA ghaTapaTAdayaH padArthAH pratIyante evaM sarvezapraNItAgamenApi sUkSmaNyavahitaviprakRSTakhagopavargadevatAdayaH parisphuTA niHza pratIyanta iti / apica kadAcica 80809092525 ~23~
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [16], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||16|| dIpa anukrama [595] kSuSA'nyathAbhUto'pyartho'nyathA paricchidyate, tayathA-marumarIcikAnicayo jalabhrAntyA kiMzukaniyojayAkAraNApIti / naca sarva praNItasvAgamasya kacidapi vyabhicAraH, tayabhicAre hi sarvajJatahAniprasaGgAt , tatsaMbhavasya cAsarvajJena pratiSedhumazakyatAditi // | // 13 / / zikSako di gurukulabAsitayA jinavacanAbhijJo bhavati, tarakovidazca samparu mUlottaraguNAn jAnAti, tatra mUlaguNAna|dhikRtyAha-UrcamadhastiyaMga dikSu vidikSu cetyanena kSetramaGgIkRtya prANAtipAta viratirabhihitA, dravyatastu darzayati prassantIti prasA:-tejovAya dvIndriyAdayadha, tathA ye ca sthAvarA:-sAvaranAmakarmAdayavartinaH pRthivyavanaspatayaH, tathA ye caitadedAH sUkSmabAdaraparyAptakAparyotakarUpA dazavidhaprANadhAraNApANinasteSu, 'sadA sarvakAlam , anena tu kAlamadhikRtya viratirabhihitA, yataH 4 parivrajet parisamantAdvajet saMyamAnuSThAyI bhavet , bhAvaprANAtipAtaviratiM darzayati-sthAvarajaGgameSu prANiSu tadapakAre upakAre 18|vA manAgapi manasA pradveSa na gacched AstAM tAvaduvecanadaNDaprahArAdika, teSvapakAriSvapi manasApi na maGgalaM cintayet, 'avi kampamAna: saMyamAdacalan sadAcAramanupAlayediti, tadevaM yogatrikakaraNatrikeNa dravpakSetrakAlabhAvarUpAM prANAtipAtaviratiM samyagaraktadviSTatayA'nupAlayed , evaM zeSANyapi mahAvratAnyuttaraguNAMzca grahaNAsevanAzikSAsamanvitaH samyaganupAlayediti // 14 // gurorantike vasato vinayamAha-sUtramarthaM tadubhayaM vA viziSTena-praSTavyakAlenAcAryAderavasaraM zAkhA prajAyanta iti prjaa-jntvstaasu| majAsu-jantuviSaye caturdazabhUtagrAmasaMbaddhaM kaJcidAcAryAdikaM sampagita-sadAcArAnuSThAyinaM samyak vA samantAdvA jantugataM pRcche-18 diti / sa ca tena pRSTa AcAyodirAcakSANaH zuzrUSayitavyo bhavati, yadAcakSANastaddarzayati-muktigamanayogyo bhanyo dravyaM rAga-8 sakSamaNInAgamokapadArthasaMbhavarA, sarvajJasaMbhavasyeti vA / 2 zatropakAre bAto vA durAyati ke sasya, anmayopakAre dveSAsaMbhavAt / ~24~
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [16], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||16|| dIpa anukrama [595] sUtrakRtAGga deSavirahAdvA dravyaM tasya dravyasya-dhItarAgasya tIrthakarasya vA vRttam-anuSThAnaM saMyama zAnaM vA tatpraNItamAgarma vA samyagAcavA || 14 granthAzAlAkANaH saparyayA'yaM mAnanIyo bhavati / kathamityAha-'tad' AcAryAdinA kathitaM zrotre-kaNe kartuM zIlamasa zrotrakArI-yathopade- dhyayana. cAryAya zakArI AzAvidhAyI san pRthak pRthagupanyastamAdareNa hRdaye pravezayet-cetasi vyavasthApayet, vyavasthApanIyaM darzayati-'saMciyuta khyAya' samyaka jJAtA 'ima' miti vakSyamANaM kevalina idaM kaivalika-kevalinA kathitaM samAdhi-sanmArga samyagajJAnAdikaM mo-2 // 247 // kSamArgamAcAryAdinA kathitaM yathopadezaM pravartakaH pRthag-viviktaM hRdaye pRthambyavasthApayediti // 15 // kiMcAnyat-'asmin gurukulavAse nivasatA yacchrataM zrukhA ca samyaka hRdayavyavasthApanadvAreNAvadhArita tasin samAdhibhUte mokSamArge muSTha sthikhA 'trivi-18 gheneti manovAkAyakarmabhiH kRtakAritAnumatibhirvA''tmAnaM trAtuM zIlamasyeti trAyI jantUnAM sadupadezadAnatakhANakaraNazIlo vA tasya khaparatrAyiNaH, eteSu ca samitiguyAdiSu samAdhimArgeSu sthitasya zAntirbhavati-azepadvandvoparamo bhavati tathA nirodhamazeSakarmakSayarUpam 'AhuH tadvidaH pratipAditavantaH, ka evamAhurityAha-trilokam UodhastiryagalakSaNaM draSTuM zIlaM yeSAM te trilokadarzina:-tIrthakRtaH sarvajJAste 'evam' anantaroktayA nItyA sarvabhAvAn kevalAlokena dRSTvA 'AcakSate' pratipAdayantIti / etadeva samitiguptyAdikaM saMsArottAraNasamartha te trilokadarzinaH kathitavanto na punarbhUya etaM (na) 'pramAdasaGga' mayaviSayAdikaM saMbandhaM vidheyalena pratipAditavantaH // 16 // kizcAnyatnisamma se bhikkhu samIhiyaTuM, paDibhANavaM hoi visArae ya / AyANaaTThI vodANamoNaM, Sadesasabase // 247|| SARERatunintenhatna ~25
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [17], niyukti: [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||17|| eversectatoesecevedeoeseseeker dIpa uvecca suddheNa uveti mokkhaM // 17 // saMkhAi dhammaM ca viyAgaraMti, buddhA hu te aMtakarA bhavaMti / te pAragA doNhavi moyaNAe, saMsodhitaM paNhamudAharaMti ||18||nno chAyae No'viya lUsaejA, mANaM Na seveja pagAsaNaM ca / Na yAvi panne parihAsa kujjA, Na yA''siyAvAya viyAgarejA // 19 // bhUtAbhisaMkAi duguMchamANe, Na Nibahe maMtapadeNa goyaM / Na kiMci micche maNue payAsuM, asAhudhammANi Na saMvaejjA // 20 // sa gurukulavAsI bhikSuH dravyastha vRttaM 'nizamya' avagamya khataH samIhitaM cArtha-mokSArtha buddhA heyopAdeyaM samyak parijJAya nityaM gurukulacAsataH 'pratibhAnavAn' utpannapratibho bhavati / tathA samyak khasiddhAntaparijJAnAcchrotaNAM yathAvasthitArthAnAM 'vizArado bhavati' pratipAdako bhavati / mokSArthinA''dIyata ityAdAna-samyagjJAnAdikaM tenArthaH sa eva vA'rthaH AdAnArthaH18 sa vidyate yaskhAsAvAdAnArthI, sa evaMbhUto jJAnAdiprayojanavAn vyavadAnaM-dvAdazaprakAraM tapo maunaM saMyama AzravanirodharUpastadevametau tapaHsaMyamAvupetya-prApya grahaNAsevanarUpayA dvividhayApi zikSayA samanvitaH sarvatrapramAdarahitaH pratibhAnavAn vizAradava 'zuddhena' nirupAdhinA udgamAdidoSazuddhena cAhAreNAtmAnaM yApayanazeSakarmakSayalakSaNaM mokSamupaiti 'na ubera mA ti kacispAThaH, bahuzo niyante khakarmaparavazAH prANino yasin sa mAraH-saMsArastaM jAtijarAmaraNarogazokAkulaM zuddhena mArgeNAtmAnaM eroeseroececeaestroeseseeee anukrama [596] ~26~
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [20], niyukti : [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||20|| dIpa anukrama [599] sUtrakRtAGga vartayan na upaiti, yadivA maraNaM-prANatyAgalakSaNaM mArastaM bahuzo nopaiti, tathAhi-apratipatitasamyaksa utkRSTataH saptASTau vA 14granthAzIlAkA-8 bhavAn mriyate nova'miti // 17 // tadevaM gurukulanivAsitayA dharme susthitA bahuzrutAH pratibhAnavanto'rthavizAradAzca santo yatkurvanti / dhyayanaM. cAryAyavRtadarzayitumAha-samyak khyAyate-parijJAyate yayA sA saMkhyA-saduddhistayA khato dharma parijJAyApareSAM yathAvasthitaM 'dharma zruta ttiyutaM cAritrAkhyaM 'vyAgRNanti' pratipAdayanti, yadivA khaparazakti parijJAya parSadaM vA pratipAdya cArtha samyagavabudhya dharma pratipAda-1 gharakA yanti / te caivaMvidhA vuddhA:-kAlatrayavedino janmAntarasaMcitAnAM karmaNAmantakarA bhavanti anyeSAM ca karmApanayanasamarthA bhavantIti darzayati-te yathAvasthitadharmaprarUpakA 'dvayorapi' parAtmanoH karmapAzavimocanayA snehAdinigaDavimocanayA vA karaNabhUtayA | saMsArasamudrasya pAragA bhavanti / te caivaMbhUtAH ? 'samyak zodhitaM pUrvottarAviruddhaM 'praznaM' zabdamudAharanti, tathAhi-pUrva buddhyA | paryAlocya ko'yaM puruSaH kasya cArthasya grahaNasamartho'haM vA kiMbhUtArthapratipAdanazakta ityevaM samyak parIkSya byAkuryAditi, athavA pareNa kazcidartha pRSTastaM praznaM samyag parIkSyodAharet samyaguttaraM dadyAditi, tathA coktam-"AyariyasAMsA va dhArieNa attheNa | | jhariyamuNieNaM / to saMghamajhayAre bavahariuM je suhaM hoti // 1 // " tadevaM te gItArthA yathAvasthitaM dharma kathayantaH svaparatArakA | bhavantIti / / 18 / / sa ca praznamudAharan kadAcidanyathApi yAdatastatpratiSedhArthamAha-'sa' praznassodAhartA sarvArthAzrayatAdna-18 M // 24 // AbhayA u carite iti vacanAcAritrayutaM samyaktvaM paraM pratipAti taditi mapratipatitasamyakta iti, japanyArAdhanayA dA janmabhiraSTajyakA iti vacanAt / / saptAhAniti manuSyakAyasthityapekSa, samyaktabhavAstu patyopamAzyamAgamitAH / AcAryasahAzAra apadhAritenAna sArakeNa zAtrA ca tataH zeSamadhye vyavahAra NimukhaM bhavati // 1 // ~27~
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||20|| dIpa anukrama [599 ] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [ 14], uddezaka [-] mUlaM [20], niryuktiH [131] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita .....AgamasUtra [02] aMga sUtra- [02] "sutra kRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH karaNDakalpaH kutrikApaNa kalpo vA caturdazapUrviNAmanyataro vA kazcidAcAryAdibhiH pratibhAnavAn-artha vizAradastadevaMbhUtaH kutazcini| misAt zrotuH kupito'pi sUtrArthe 'na chAdayet' nAnyathA vyAkhyAnayet svAcArya vA nApalapet dharmakathAM vA kurvanArthaM chAdayed AtmaguNotkarSAbhiprAyeNa vA paraguNAnna chAdayet tathA paraguNAnna lUSayet na viDambayet zAstrArtha vA nApasiddhAntena vyAkhyAnayet tathA samastazAstravettA'haM sarvalokaviditaH samastasaMzayApanetA na mattulyo hetuyuktibhirarthapratipAdayitetyevamAtmakaM mAnamabhimAnaM garva na seveta, nApyAtmano bahuzrutalena tapakhilena vA prakAzanaM kuryAt cazabdAdanyadapi pUjAsatkArAdikaM pariharet, tathA na cApi 'prajJAvAn' sazrutikaH 'parihAsa' keliprAyaM brUyAd, yadivA kathazcidabudhyamAne zrotari tadupahAsaprAyaM parihAsaM na vidadhyAt tathA nApi cAzIrvAdaM bahuputro bahudhano [ bahudhamoM ] dIrghAyustaM bhUyA ityAdi vyAgRNIyAt, bhASAsamitiyuktena mAdhyamiti // 19 // kiMnimittamAzIrvAdo na vidheya ityAha-bhUteSu jantuSUpamardazaGkA bhUtAbhizaGkA tayA''zIrvAdaM 'sAvayaM' sapApaM jugupsamAno na brUyAt tathA gAstrAyata iti gotraM - maunaM vAksaMyamastaM 'mantrapadena' vidyApamArjana vidhinA 'na nirvAhayet' na niHsAraM kuryAt / yadivA gotraM- jantUnAM jIvitaM 'mantrapadena' rAjAdigupta bhASaNapadena rAjAdInAmupadezadAnato 'na nirvAhayet nApanayet etaduktaM bhavati-na rAjAdinA sArdhaM jantujIvitopamardakaM matraM kuryAt, tathA prajAyanta iti prajAH- jantavastAsu prajAsu 'manujo' manuSyo vyAkhyAnaM kurvan dharmakathAM vA na 'kimapi' lAbha pUjAsatkArAdikam 'iccheda' abhilavet, tathA kutsitAnAm asAdhUnAM dharmAn vastudAnatarpaNAdikAn 'na saMvadet' na brUyAd yadivA nAsAdhudharmAn buvan saMvAdayed athavA dharmakathAM vyAkhyAnaM vA kurvan prajAkhAtmazlAghArUpAM kIrti necchediti // 20 // kiJcAnyat Eucation International For Pernal Use On ~28~ war
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [21], niyukti : [131] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-02] "sutra kRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka sUtrakRtAGgaM zIlAkAcA-ya ttiyutaM // 249 // Resea Resecescaese ||21|| dIpa anukrama [599] hAsaM piNo saMdhati pAvadhamme, oe tahIyaM pharusaM viyANe / No tucchae No ya vikaMthaijjA, I414granthA dhyayanaM. aNAile yA akasAi bhikkhU // 21 // saMkeja yA'saMkitabhAva bhikkhU , vibhajavAyaM ca viyAgarejA / bhAsAduyaM dhammasamuTTitehi, viyAgarejA samayA supanne // 22 // aNugacchamANe vitahaM vijANe, tahA tahA sAhu akakaseNaM / Na katthaI bhAsa vihiMsaijA, niruddhagaM vAvi na dIhaijA // 23 // samAlavejjA paDipunnabhAsI, nisAmiyA samiyAadaMsI / ANAi suddhaM vayaNaM bhiuMje, abhisaMdhae pAvavivega bhikkhU // 24 // yathA parAtmanohasthimaspayate tathA zabdAdikaM zarIrAvayavamanyAn vA pApadharmAn sAvadhAnmanovAkAyacyApArAn 'na sNghyet|| na vidadhyAt, tadyathA-idaM chinddhi bhinddhi, tathA kuprAvacanikAn hAsyaprAya nottrAsayet, tadyathA-zobhanaM bhavadIyaM vrataM, tadyathA-'mRtI zayyA prAtarutthAya peyA, madhye bhaktaM pAnakaM cAparAle / drAkSAkhaNDaM zarkarA cArdharAtre, mokSadhAnte zAkyaputreNa // 249 // dRSTaH // 1 // ityAdikaM paradoSojhAvanaprAya pApabandhakamitikRsA hAsyenApi na vaktavyaM / tathA 'ojo rAgadveparahitaH savAsAbhyantaragranthatyAgAdvA niSkizcanaH san 'tathya' miti paramArthataH satyamapi paruSaM vaco'paracetovikAri parijJayA vijAnIyA-18 tpratyAkhyAnaparijJayA ca pariharet , yadivA rAgadveSavirahAdojAH 'tathyaM paramArthabhUtamakRtrimamapratArakaM 'paruSaM' karmasaMzleSAbhAvA-18 ~29~
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||24|| dIpa anukrama [603] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [ 14], uddezaka [ - ], mUlaM [24], niryuktiH [131] | nirmamatvAdalpasaccairduranuSTheyakhAdvA karkazamantaprAntAhAropabhogAdvA paruSaM- saMyamaM 'vijAnIyAt' tadanuSThAnataH samyagavagacchet, tathA svataH kaJcidarthavizeSaM parijJAya pUjAsatkArAdikaM vA'vApya 'na tuccho bhavet' nonmAdaM gacchet, tathA 'na vikalpayet' nAtmAnaM zlAghayet paraM vA samyaganavabudhyamAnaH 'no vikatthayet' nAtyantaM camaDhayet, tathA 'anAkulo' vyAkhyAnAvasare dharmakathAvasare vAgnAvilo lAbhAdinirapekSo bhavet, tathA sarvadA 'akaSAyaH' kaSAyarahito bhaved 'bhikSuH sAdhuriti // 21 // sAmprataM vyAkhyAnavidhimadhikRtyAha - 'bhikSuH' sAdhurvyAkhyAnaM kurvannarvAgdarzitAdarddhanirNayaM prati azaGkitabhAvo'pi 'zaGketa' auddhatyaM pariharanahamevArthasya vettA nAparaH kavidityevaM bhavaM na kurvIta kiMtu viSamamartha prarUpayan sAzaGkameva kathayed, yadivA parisphuTamapyazaGkitabhAvamapyarthaM na tathA kathayet yathA paraH zaGketa, tathA vibhajyavAdaM pRthagarthanirNayavAdaM vyAgRNIyAt yadivA vibhajyavAda:- syAdvAdastaM sarvatrAskhalitaM lokavyavahArAvisaMvAditayA sarvavyApinaM svAnubhavasiddhaM vaded, athavA samyagarthAn vibhajyapRthakakRtvA tadvAdaM vadet tadyathA--- nityavAdaM dravyArthatayA paryAyArthatayA khanityavAdaM vadet, tathA svadravyakSetrakAlabhAvaiH sarve'pi padArthAH santi, paradravyAdibhistu na santi, tathA coktam - "sadeva sarvaM ko necchetsvarUpAdicatuSTayAt ? / asadeva viparyAsAnna | cena vyavatiSThate || 1||" ityAdikaM vibhajyavAdaM vadediti / vibhajyavAdamapi bhASAdvitayenaiva brUyAdityAha - bhASayoH - AdyacaramayoH satyAsatyAmRSayokiM bhASAdvikaM tadbhApAyaM kacitpRSTo'pRSTo vA dharmakathAvasare'nyadA vA sadA vA 'byAgRNIyAt' mAyeta, kiMbhUtaH san 1- samyak - satsaMyamAnuSThAnenotthitAH samutthitAH- satsAdhava udyuktavihAriNo na punarudAyinnRpamArakAtkRtrimAstaiH samyagutthitaiH saha viharan cakravartidramakayoH samatayA rAgadveSarahito vA zobhanagro bhASAdvayopetaH samyagdharma vyAgRNI Education intemational For Fasten www.janbrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ....AgamasUtra - [ 02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH ~30~
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [24], niyukti: [131] sUtrakRtAGgaM prata sUtrAMka ||24|| yAditi // 22 // kizcAnyat-tasyaivaM bhASAdvayena kathayataH kazcinmedhAvitayA tathaiva tamarthamAcAryAdinA kathitamanugacchan samya-15 48|14granthAzIlAkA Igavabudhyate, aparastu mandamedhAvitayA vitatham anyathaivAbhijAnIyAt , taM ca samyaganavabudhyamAnaM tathA tathA-tena tena hetUdAha- dhyayana cAryAyavR raNasadhuktiprakaTanaprakAreNa mUrkhastvamasi tathA durdurUDhaH khacirityAdinA karkazavacanenAnirbhalaiyan yathA yathA'sI budhyate tathA tathA ttiyutaM 'sAdhuH suptu bodhayet na kutracitkruddhamukhahastauSThanetravikArairanAdareNa kathayan manaHpIDAmutpAdayet , tathA praznayatastadbhASAmapazabdA didoSaduSTAmapi thiga mUrkhasaMskRtamate ! kiM tavAnena saMskRtena pUrvottaravyAhatena boccAritenetyevaM 'na vihisyAt' na tiraskuryAd // 250 // asaMbaddhodhaDanatastaM praznayitAraM na viDambayediti / tathA niruddham-arthastokaM dIrghavAkyamahatA zamdadardurdareNArkaviTapikASTikAnyAyena na kathayet niruddhaM vA-stokakAlInaM vyAkhyAnaM vyAkaraNatarkAdipravezanadvAreNa prasaktyAnuprasakyA 'na dIrghayet'na 18 dIrghakAlikaM kuryAta, tathA coktam-"so' attho batto jo bhaNNai akkharahiM thovehiM / jo puNa thovo bahuaksarehiM so hoii| 18| nissAro // 1 // " tathA kiMcitsUtramalpAkSaramalpArtha vA ityAdi caturbhaGgikA, tatra yadalpAkSaraM mahAtha tadiha prazasthata iti // 23 // apica-yatpunarativiSamasAdalpAkSarairna samyagavabudhyate tatsamyag-zobhanena prakAreNa samantAtparyAyazabdocAraNato bhAvArthakathanata vAlaped-bhASeta samAlapet, nAlpairevAkSarairuklA kRtArtho bhaved, apitu jJeyagahanArdhabhASaNe saddhetuyuktyAdibhiH zrotAramapekSya || pratipUrNabhASI sthAdU-askhalitAmilitAhInAkSarArthavAdI bhavediti / tathA''cAryAdeH sakAzAyathAvadartha thukhA nizamya avagamya | // 250 // ||ca samyag-yathAvasthitamartha yathA gurusakAzAdavadhAritamartha-pratipAyaM draSTuM zIlamasya sa bhavati samyagarthadarzI, sa evaMbhUtaH saMstIrtha 1. so'rthI vaktavyo yo maNyate'kSaraH lokaH / yaH punaH soko bahubhirakSaH sa bhavati nissAraH // 1 // dIpa anukrama [603] JABERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~31~
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [24], niyukti: [131] prata sUtrAMka ||24|| IS karAjJayA sarvajJapraNItAgamAnusAreNa 'zuddham avadAtaM pUrvAparAviruddhaM niravayaM vacanamabhiyuJjItotsargaviSaye sati utsargamapavAdavi paye cApavAda tathA svaparasamayayoryathAvaM vacanamabhivadet / evaM cAbhiyuJjan bhikSuH pApaviveka lAbhasatkArAdinirapekSatayA kAGgAmANo nidoSa vacanamabhisandhayediti / / 24 / / punarapi bhASAvidhimadhikRtyAha ahAbuiyAI susikkhaejA, jaijjayA NAtivelaM vadejA / se diTTimaM diTTiNa lUsae jA, se jANaI bhAsiuM taM samAhiM // 25 // alUsae No pacchannabhAsI, No suttamatthaM ca kareja taaii| satthArabhattI aNuvIi vAyaM, suyaM ca samma paDivAyayaMti // 26 // se suddhasutte uvahANavaM ca, dhammaM ca je viMdati tattha tattha / Adejavake kusale viyatte, sa arihai bhAsiuM taM samAhiM // // 27 // tibemi // iti granthanAmayaM caudasamajjhayaNaM samattaM // (gAthAya 518) yathoktAni tIrthakaragaNadharAdibhistAnyaharniza 'muSTu zikSeta' grahaNazikSayA sarvajJoktamAgarma samyag gRhNIyAd AsevanAzi-18 | kSayA khanavaratamuyuktavihAritayA''seveta, anyeSAM ca tathaiva pratipAdayed , atiprasaktalakSaNa nivRttaye khapadizyate, sadA grahaNAsevanAzikSayordezanAyAM yateta, sadA yatamAno'pi yo yasya kartavyasya kAlo'dhyayanakAlo vA tAM velAmatilaGghaya nAtivelaM vadedUadhyayanakartavyamaryAdA nAtilaGghayetsa(dasa)danuSThAnaM prati brajedvA, yathAvasaraM parasparAbAdhayA sarvAH kriyAH kuryAdityarthaH / sa evaMguNa Rece050ccistaeectstaesereverce dIpa anukrama [603] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~32~
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [27], niyukti: [131] prata sUtrAMka ttiyutaM ||27|| sUtrakRtAGga jAtIyo yathAkAlavAdI yathAkAlacArI ca 'samyagadRSTimAn yathAvasthitAn padArthAn zradhAno dezanAM vyAkhyAnaM vA kurvan | 14granthAzIlAGkA-18'dRSTiM samyagdarzanaM 'na lUSayet na dUSayet , idamuktaM bhavati-puruSavizeSaM jhAlA tathA tathA kathanIyamapasiddhAntadezanApari dhyayanaM. | hAreNa yathA yathA zrotuH samyakvaM sthirIbhavati, na punaH zalotpAdanato dRSyate, yazcaivaMvidhaH sa 'jAnAti avabudhyate 'bhASita prarUpayituM 'samAdhi sampagadarzanajJAnacAritrAkhyaM samyakttivyavasthAnArUyaM vA taM sarvajJoktaM samAdhi samyagavagacchatIti / / R // 25 // kiMcAnyat-'alUsae' ityAdi, sarvajJoktamAgamaM kathayan 'no lUSayet' nAnyathA'pasiddhAntavyAkhyAnena dUSayet , // 25 // tathA 'na pracchannabhASI bhavet' siddhAntArthamaviruddhamavadAtaM sArvajanInaM tatpracchannabhASaNena na mopayet , yadivA pracchannaM vA'the-15 mapariNatAya na bhASeta, taddhi siddhAntarahasyamapariNataziSyavidhvaMsanena doSAyaiva saMpadyate, tathA coktam-"aprazAntamatI zAstrasadbhAvapratipAdanam / doSAyAbhinavodIrNa, zamanIyamiva jvare // 1 // " ityAdi, na ca sUtramanyat khamativikalpanataH khaparavAyI kurSI-18 tAnyathA vA sUtraM tadarthe vA saMsArAbhAyI-prANazIlo jantUnAM na vidadhIta, kimityanyathA mUtraM na kartavyamityAha-parahitakarataH || zAstA tasin zAstari yA vyavasthitA bhakti-bahumAnastayA tadbhakyA anuvicintya-mamAnenoktena na kadAcidAgamabAdhA khAdityevaM paryAlocya kAdaM vadet , tathA yacchrutamAcAryAdibhyaH sakAzAttattathaiva samyakkhArAdhanAmanuvartamAno'nyebhya RNamokSaM pratipadya // 25 // mAnaH 'pratipAdayet' prarUpayena mukhazIlatAM manyamAno yathAkathaMcittiSThediti // 26 // adhyayanopasaMhArArthamAha-'sa' samya-18| gdarzanakhAlUSako yathAvasthitAgamasya praNetA'nuvicintyabhASakaH zuddham avadAtaM yathAvasthitavastuprarUpaNato'dhyayanatazca sUtra-pravacanaM yasyAsau zuddhasUtraH, tathoSadhAnaM tapazcaraNaM yadyasya sUtrasAbhihitamAgame tadvidyate yaskhAsAvupadhAnavAn , tathA 'dharma' zrutacAri-12 dIpa anukrama [606] wwjanatarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~33~
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [14], uddezaka [-], mUlaM [27], niyukti: [131] prata sUtrAMka trAkhyaM yaH samyak vetti vindate vA-samyag labhate 'tatra tatreti ya AjJApAyo'rthaH sa AjJayaiva pratipattavyo hetu kastu samyagdhe tunA yadivA khasamayasiddho'rthaH khasamaye vyavasthApanIyaH para(samaya)siddhaca parasin athavotsargApavAdayorvyavasthito'rthastAbhyAmeva || yathAvaM pratipAdayitathyaH, etadguNasaMpannazca 'AdeyavAkyo' grAhyavAkyo bhavati, tathA 'kuzaloM nipuNaH AgamapratipAdane / sadanuSThAne ca 'vyaktaH' parisphuTo nAsamIkSyakArI, yacaitadguNasamanvitaH so'rhati-yogyo bhavati 'ta' sarvajJoktaM jJAnAdikaM vA bhAvasamAdhi 'bhASituM' pratipAdayita, nAparaH kaciditi / itiH parisamAptyarthe, adhImIti pUrvavat , gato'nugamo, nayAH prAgva-18 vyAkhyeyAH // 27 // samAptaM caturdazaM granthAkhyamadhyayanamiti // ||27|| aeesesearceaeecene 000000000000 dIpa anukrama [606] iti zrIsUtrakRtAGge granthanAmakamadhyayanaM samAptam // rAwwwsik pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02), aMga sUtra-02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: atra caturdazaM adhyayanaM samAptaM ~34~
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [27...], niyukti: [132] Saverage prata sUtrAMka sUtrakRtAGgaM zIlAkAcApIyavRniyutaM // 252 / / ||27|| dIpa atha AdAnanAmakaM paJcadazamadhyayanaM prArabhyate // 15AdA nIyAdhya atha caturdazAdhyayanAnantaraM paJcadazamArabhyate, asya cAyamabhisaMvandhaH-ihAnantarAdhyayane savAyAbhyantarasya granthasya parityAgo, vidheya ityabhihitaM, granthaparityAgAcAyatacAritro bhavati sAdhuH tato yAhagasau yathA ca saMpUrNAmAyatacAritratA pratipadyate tadane-18 nAdhyayanena pratipAdyate, tadanena saMbandhenAyAtasyAsyAdhyayanakha cakhAryanuyogadvArANyupakramAdIni bhavanti, tatropakramAntargato'rdhAdhi-18 kAro'yaM, tadyathA-AyatacAritreNa sAdhunA bhAvyaM / nAmaniSpane tu nikSepe AdAnIyamiti nAma, mokSArdhinA'zeSakarmakSayAdha yajjJAnAdikamAdIyate tadatra pratipAdyata itihakhA AdAnIyamiti nAma saMvRttaM / paryAyadvAreNa ca pratipAditaM sugrahaM bhavatItyata | AdAnazabdasa tatparyAyasya ca grahaNazabdasa nikSepaM kartukAmo niyuktikadAhaAdANe gahaNami ya Nikkhevo hoti doNhavi caukko / egahu~ nANaTuM ca hoja pagayaM tu AdANe // 132 // jaM paDhamassaMtimae bitiyassa u taM haveja Adimi / eteNAdANijaM eso anno'vi pnjaao|| 133 // |NAmAdI ThavaNAdI davAdI ceva hoti bhaavaadii| davvAdI puNa dabvassa jo sabhAvo sapa ThANe // 134 // B 252 // AgamaNoAgamao bhAvAdI taM buhA uvadisaMtI / NoAgamao bhAvo paMcaviho hoi NAyaco // 135 // |Agamao puNa AdI gaNipiDagaM hoi bArasaMgaM tu / gaMdhasilogo padapAdaakkharAiM ca tatvAdI // 136 / / anukrama [606] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02), aMga sUtra-02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: atra paJcadazamaM adhyayanaM "AdAnIya/jamatIya" ArabdhaM, tasya pUrva-adhyayanena saha abhisaMbaMdha:, 'AdAna' zabdasya nikSepA: ~35~
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [27...], niyukti: [136] Cacceiveces prata sUtrAMka ||27|| taerathesesesememesescenesses athavA 'jamatIya'ti asvAdhyayanasya nAma, tabAdAnapadena, AdAvAdIyate ityAdAnaM, taba grahaNamityucyate, tata AdAnagrahaNa-1 yonikSepArtha niyuktikadAha-'AdANe ityAdi, AdIyate kAryArthinA tadityAdAnaM, karmaNi lyuT pratyayaH, karaNe vA, AdIyate| gRhyate svIkriyate vivakSitamanenetikRtvA, AdAnaM ca paryAyato grahaNamityucyate,tata AdAnagrahaNayonikSepo(pe) bhavati dvau catuSko, tadyathA-nAmAdAnaM sthApanAdAnaM dravyAdAnaM bhAvAdAnaM ca, tatra nAmasthApane kSuNNe, dravyAdAnaM vittaM, yasAlaukikaiH parityaktAnyakartavyamahatA klezena tadAdIyate, tena vA'paraM dvipadacatuSpadAdikamAdIyata itikalA, bhAvAdAnaM tu dvidhA-prazastamaprazastaM ca, tatrAprazastaM krodhAdyudayo mithyAkhAviratyAdikaM vA, prazastaM tUnarottaraguNazreNyA vizuddhAdhyavasAyakaNDakopAdAnaM samyagjJAnA| dikaM vetyetadarthapratipAdanaparametadeva vA'dhyayanaM draSTavyamiti, evaM grahaNe'pi nAmAdikazcaturdhA nikSepo draSTavyaH, bhAvArtho'pyAdAnapa-18 daspeva draSTavyaH, tatparyAyasAdasveti / etacca grahaNaM naigamasaMgrahavyavahArarjumUtrArthanayAbhiprAyeNAdAnapadena sahAlocyamAnaM zakendrAdi| vadekArtham-abhinnArtha bhavet, zabdasamabhirUDhetthaMbhUtazabdanayAbhiprAyeNa ca nAnAtha bhavet / iha tu 'prakRtaM' prastAva 'AdAne' AdAnaviSaye yata AdAnapadamAzrityAsyAbhidhAnamakAri, AdAnIyaM vA jJAnAdikamAzritya nAma kRtamiti / / AdAnIyAbhidhAna-19 sthAnyathA vA pravRttinimittamAha-yat padaM prathamazlokasya tadardhasya ca ante-paryante tadeva padaM zabdato'rthata ubhayatazca dvitIyazloka-IN sthAdau tadardhassa vA''dau bhavati etena prakAreNa-AyantapadasadRzakhenAdAnIyaM bhavati, eSa AdAnIyAbhidhAnapravRtteH 'paryAya abhiprAyaH anyo vA viziSTajJAnAdi AdAnIyopAdAnAditi / kecittu punarasthAdhyayanasAntAdipadayoH saMkalanAtsaMkaliketi nAma 1 karmakaraNayormedAta, yadvA dhAtubhedanArthabhedAt , sAmAnya grahaNaM AdAbAdAnAdAdAnamiti vA bhedaH / dIpa anukrama [606] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 'AdAna' zabdasya artha: evaM bhedA:, ~36~
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||27|| dIpa anukrama [606] sUtrakRtAGga zIlAGkA cAryAMyaniyutaM // 253 // [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [27...], niryuktiH [136] kurvate, tasyA api nAmAdikaJcaturdhA nikSepo vidheyaH, tatrApi dravyasaMkalikA nigaDAdau bhAvasaMkalanA tUttarotaraviziSTAdhyavasAyasaMkalanam, idameva vA'dhyayanam, AdyantapadayoH saMkalanAditi / yeSAmAdAnapadenAbhidhAnaM tanmatenAdau yatpadaM tadAdAnapadam, ata AdernikSepaM kartukAma Aha-- AdernAmAdikaJcaturdhA nikSepaH, nAmasthApane sugamatvAdanAdRtya dravyAdi darzayati - dravyAdiH punaH 'dravyasya' paramANvAderyaH 'svabhAvaH' pariNativizeSaH 'svake sthAne' svakIye paryAye prathamam Adau bhavati sa dravyAdiH, dravyasya dadhyAderya AdyaH pariNativizeSaH kSIrasya vinAzakAlasamakAlInaH evamanyasyApi paramANvAderdravyasya yo yaH pariNativizeSaH prathamamutpadyate sa sarvo'pi dravyAdirbhavati / nanu ca kathaM kSIravinAzasamaya evaM dadhyutpAdaH ?, tathAhi utpAdavinAzau bhAvAbhAva4 rUpau vastudharmau bartete, na ca dharmo dharmiNamantareNa bhavitumarhati, ata ekasminneva kSaNe taddharmiNoda dhikSIrayoH sattA'vApnoti etacca dRSTeSTabAdhitamiti, naiSa doSaH yasya hi vAdinaH kSaNamAtraM vastu tasyAyaM doSo, yasya tu pUrvottarakSaNAnugatamanvayi dravyamasti tasyAyaM doSa eva na bhavati, tathAhi tatpariNAmidravyamekasminneva kSaNe ekena khabhAvenotpadyate pareNa vinazyati, anantadharmAtmakalAdvastuna iti yatkiMcidetat / tadevaM dravyasya vivakSitapariNAmena pariNamato ya AdyaH samayaH sa dravyAdiriti sthitaM dravyasya prAdhAnyena vivakSitatvAditi // sAmprataM bhAvAdimadhikRtyAha - bhAvaH - antaHkaraNasya pariNativizeSastaM 'buddhAH' tIrthakaragaNadharAdayo 'vyapadizanti' pratipAdayanti tadyathA-Agamato noAgamataJca tatra noAgamataH pradhAnapuruSArthatayA cintyamAnalAt 'paJcavi dhaH' paJcaprakAro bhavati, tadyathA--prANAtipAta viramaNAdInAM paJcAnAmapi mahAvratAnAmAdyaH pratipatisamaya iti, tathA 'Agamao' ityAdi, AgamamAzritya punarAdirevaM draSTavyaH, tadyathA - yadetadgaNinaH- AcAryasya piTakaM sarvasvamAdhAro vA tadvAdazAGgaM bhava Education intol For Parts Only 15 AdA nIyAdhya0 ~37~ ww // 253 // pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..... AgamasUtra -[ 02] aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH 'saMkalikA' zabdasya nAmAdi nikSepAH, Adi padasya nikSepAH
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [1], niyukti: [136] prata sUtrAMka ||1|| ceaesereeroeserved ti, tuzabdAdanyadapyupAGgAdikaM draSTavyaM, tasya ca pravacanasyAdibhUto yo granthastasyApyAdyaH zlokastatrApyAdyaM padaM tasyApi prathamama dharam , evaM vidho bahuprakAro bhAvAdidraSTavya iti / tatra sarvasyApi pravacanastha sAmAyikamAdistasthApi karomIti padaM tasyApi // K kakAro, dvAdazAnAM khaGgAnAmAcArAGgamAdistasyApi zakhaparijJAdhyayanamaskhApi ca jIvoddezakastasyApi 'surya'ti padaM tasthApi su kAra iti, asya ca prakRtAGgasya samayAdhyayanamAdistasyApi Adhuddezaka zlokapAdapadavarNAdiSTavya iti / gato nAmaniSpano nikSepaH, tadanantaramaskhalitAdiguNopetaM sUtramucArayitavyaM, tabedam jamatItaM paDupannaM, AgamissaM ca NAyao / savaM mannati taM tAI, dasaNAvaraNaMtae // 1 // aMtae vitigicchAe, se jANati aNelisaM / aNelisassa akkhAyA, Na se hoi tahiM tahiM // 2 // tahiM tahiM suyakkhAyaM, se ya sacce suAhie / sayA saJceNa saMpanne, mittiM bhUehi kappae // 3 // bhUehiM na virujjhejA, esa dhamme busImao / busimaM jagaM parinnAya, assi jIvitabhAvaNA // 4 // assa cAnantarasUtreNa saMvandho vaktavyaH, sa cAya, tadyathA-AdeyavAkyaH kuzalo vyakto'rhati tathoktaM samAdhi bhApituM, yazca / yadatItaM pratyutpannamAgAmi ca sarvamavagacchati sa eva bhASitumarhati nAnya iti / paramparasUtrasaMbandhastu ya evAtItAnAgatavartamAnakAlatrayavedI sa evAzeSavandhanAnAM parijJAtA troTathitA vetyetadudhyetetyAdikA saMbandho'parasUtrairapi svabuvA laganIya iti / tadevaM pratipAditasaMvandhasyAsya sUtrasa vyAkhyA prastUyate--yakkimapi dravyajAtamatItaM yacca pratyutpanaM yathAnAmatam-eNyatkAlabhAvi dIpa anukrama [607] ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02), aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: mUla-sUtrasya Arambha:, ~38~
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [4], niyukti: [136] Des mUtrakRtAGgaM ciyutaM prata sUtrAMka ||4|| 18| tasyAsau sarvasyApi yathAvasthitasvarUpanirUpaNato 'nAyakaH' praNetA, yathAvasthitavastukharUpapraNetasaM ca parijJAne sati bhavatyatastadu- 15AdAzIlAkA padizyate-'sarvam atItAnAgatavartamAnakAlatrayabhAvato dravyAdicatuSkasvarUpato dravyaparyAyanirUpaNatazca manute-asI jAnAti nIyAdhya0 cAyi. samyaka paricchinatti tatsarvamavabudhyate, jAnAnA viziSTopadezadAnena saMsArottAraNataH sarvaprANinAM trAyasI-trANakaraNazIlA, yadivA-'ayavayaSayamayacayatayaNaya gatA' vityasya dhAtorghaJpratyayaH, tayana tAyaH sa viyate yasyAsI tAyI, 'sarve gatyarthA | jJAnAthoM' itikakhA sAmAnyakha paricchedako, manute ityanena vizeSasya, tadanena sarvajJaH sarvadazI cetyuktaM bhavati, na ca kaarnnmnt||25|| reNa kArya bhavatItyata idamapadizyate-darzanAvaraNIyasya karmaNo'ntakaH, madhyagrahaNe (na)tu ghAticatuSTayasthAntakRd draSTavya iti / / 1 / / yatra ghAticatuSTayAntakasa IDagbhavatItyAha-vicikitsA-cittavipnutiH saMzayajJAnaM tasyAsI tadAvaraNakSayAdantakRt saMzaya viparyayamithyAjJAnAnAmaviparItArthaparicchedAdante vartate, idamuktaM bhavati-vatra darzanAvaraNakSayapratipAdanAt jJAnAd bhinnaM darzanamityuktaM 81 bhavati, tatazca yeSAmekameva sarvajJasya jJAna vastugatayoH sAmAnyavizeSayoracintyazakyupetakhAparicchedakamityeSo'bhyupagamaH so'nena pRthagAvaraNakSayapratipAdanena nirasto bhavatIti, yazca ghAtikarmAntakRdatikAntasaMzayAdijJAnaH saH 'anIdRzam' ananyasadRzaM 8 jAnIte na tattulyo vastugatasAmAnyavizeSAMzaparicchedaka ubhayarUpeNaiva vijJAnena vidyata iti, idamukta bhavati-na tajjJAnamita-|| rajanajJAnatulyam , ato yaduktaM mImAMsakai:--sarvajJasya sarvapadArthaparicchedakakhe'bhyupagamyamAne sarvadA sprshruuprsgndhvrnnshbdpricche-IM||254|| dAdanabhimatadravyarasAsvAdanamapi prApnoti, tadanena vyudataM draSTavyaM, yadapyucyate-sAmAnyena sarvatrasadbhAve'pi zeSahetorabhAvAdahetyeva saMpratyayo nopapadyate, tathA coktam-"aha(ruha)n yadi sarvajJo, buddho netyatra kA pramA? | athobhAvapi sapezI, matabhedastayoH18 dIpa anukrama [610] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~39~
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [4], niyukti: [136] prata sUtrAMka |4|| 255-1 katham // 1 // " ityAdi, etatparihArArthamAha-'anIdRzasya ananyasazasya yaH paricchedaka AkhyAtA ca nAsau 'tatra tatra' darzane cauddhAdike bhavati, teSAM dravyaparyAyayoranabhyupagamAditi, tathAhi-zAkyamuniH sarva kSaNikamicchan paryAyAnebecchati na dravya, dravyamantareNa ca nijalAt paryAyANAmapyabhAvaH prApnotyataH paryAyAnicchatA'vazyamakAmenApi tadAdhArabhUtaM pariNAmi S dravyameSTavyaM, tadanabhyupagamAca nAsI sarvajJa iti, tathA apratyutAnutpanna sthiraikakhabhAvasya dravyasvakasvAbhyupagamAdadhyakSAdhyavasIya-18 mAnAnAmarthakriyAsamarthAnAM paryAyANAmanabhyupagamAbhiSparyAyasya dravyasthApyabhAvAtkapilo'pi na sarpajJa iti, tathA kSIrodakavadabhi-18 trayodravyaparyAyayorbhadenAbhyupagamAdulUkasyApi na sarvajJakham / asarvajJavAJca tIrthAntarIyANAM madhye na kazcidapyanIdazasya ananyasa| dRzasvArthasya dravyaparyAyobhayarUpasyAkhyAtA bhavatItyahanevAtItAnAgatavartamAnatrikAlavartino'rthasya khAkhyAteti na tatra tatreti sthi-18 | tam // 2 // sAmpratametadeva kutIthikAnAmasarvajJasamarhataca sarvajJavaM yathA bhavati tathA sopapattikai darzayitumAha-tatra tatreti bIpsApadaM yavattenAhatA jIvAjIvAdikaM padArthajAtaM tathA mithyAlAviratipramAdakavAyayogA bandhahetava itikalA saMsArakAraNalena | tathA samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArga iti mokSAntayetyetatsarva pUrvottarAvirodhitayA yuktibhirupapannatayA ca suSThAkhyAtaMkhAkhyAtaM, tIthikavacanaM tu 'na hiMsyAdbhUtAnIti bhaNisA tadupamardakArambhAbhyanujJAnAtpUrvottaravirodhitayA tatra tatra cintyamAnaM niyuktikatvAnna vAkhyAtaM bhavati, sa cAviruddhArthavAkhyAtA rAgadveSamohAnAmanRtakAraNAnAmasaMbhavAt sanyo hitasAca satyaH 'khAkhyAtaH tatsvarUpaviddhiH pratipAditaH / rAgAdayo dhanRtakAraNaM te ca tasya na santi ataH kAraNAbhAvAtkAryAbhAva iti| kRkhA taddhaco bhUtArthapratipAdaka, tathA coktam-"vItarAgA hi sarvajJA, mithyA na buvate bacaH / yasmAttasmAdacasteSAM, dIpa anukrama [610 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~40~
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [4], niyukti: [136] ceoesena sUtrakRtAGgaM zIlAGkAcAya-yatciyutaM prata sUtrAMka |4|| // 255 // tathyaM bhUtArthadarzanam // 1 // " nanu ca sarvajakhamantareNApi heyopAdeyamAtraparijJAnAdapi satyatA bhavatyeva, tathA coktam- "sarva 15AdApazyatu vA mA vA, taccamiSTaM tu pazyatu / kITasaMkhyAparijJAnaM, tasya naH kopayujyate ? // 1 // ityAzayAha-'sadA' sarvakAlaM. nIyAdhya. 'satyena' avitathabhASaNatvena saMpanno'sau' avitathabhASaNalaM ca sarvajJakhe sati bhavati, nAnyathA, tathAhi-kITasaMkhyAparijJAnA-18 saMbhave sarvatrAparijJAnamAzaGvata, tathA coktam-"sadRze bAdhAsaMbhave tallakSaNameva dRSitaM khAt" iti sarvatrAnAzvAsaH, tasAtsarvajJasaM 8 tasya bhagavata eSTavyam , anyathA tadvacasaH sadA satyatA na syAt , satyo vA saMyamaH santaH-prANinastebhyo hitasAd atastena tapaHpradhAnena saMyamena bhUtArthahitakAriNA 'sadA sarvakAlaM 'saMpannoM' yuktaH, etadguNasaMpannazvAsau 'bhUteSu' jantuSu 'maitrI' tadrakSaNaparatayA bhUtadayAM 'kalpayet' kuryAt , idamuktaM bhavati-paramArthataH sa sarvajJastatvadarzitayA yo bhUteSu maitrI kalpayet , tathA cotam-["mAtRvatparadArANi, paradravyANi loSTavat / ] AtmavatsarvabhUtAni, yaH pazyati sa pazyati // 1 // " // 3 // yathA ra bhUteSu maitrI saMpUrNabhAvamanubhavati tathA darzayitumAha-'bhUtaiH' sthAvarajaGgamaiH saha 'virodhaM na kuryAt' tadupaghAtakAriNamArambha tadvirodhakAraNaM dUrataH parivarjayedityarthaH sa eSaH anantarokto bhUtAvirodhakArI 'dharmaH' khabhAvaH puNyAkhyo vA 'busImao'tti tIrthakRto'yaM satsaMyamavato veti / tathA satsaMyamavAn sAdhustIrthakRddhA 'jagat' carAcarabhUtagrAmAkhyaM kevalAlokena sarvajJapraNItAgamaparijJAnena vA 'parijJAya sampagavabudhya 'asmin jagati maunIndre vA dharme bhAvanAH paJcaviMzatirUpA dvAdazaprakArA vA yA tathA bhUtArya0 pr0|2naasi cidapi Adarza eceaesekesercemersercedeseserve dIpa anukrama [610] ||255 // sea3a93029202 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-02] "sutrakRt mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt ~414
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [4], niyukti: [136] prata sUtrAMka ||4|| ecedesesesesesesesee abhimatAstA 'jIvitabhAvanA' jIvasamAdhAnakAriNIH satsaMyamAnatayA mokSakAriNI vayediti // 4 // sadbhAvanAbhAvitasya yadbhavati taddarzayitumAha bhAvaNAjogasuddhappA, jale NAvA va AhiyA / nAvA va tIrasaMpannA, sabadukkhA tiuddai // 5 // tiuddaI u medhAvI, jANaM logaMsi pAvagaM / tuTUMti pAvakammANi, navaM kmmmkuvo||6|| akubao Na Natthi, kammaM nAma vijANai / vinnAya se mahAvIre, jeNa jAI Na mijaI // 7 // 'Na mijaI mahAvIre, jassa natthi purekaDaM / vAuca jAlamaceti, piyA logaMsi ithio // 8 // bhAvanAbhiryogaH-samyakpraNidhAnalakSaNo bhAvanAyogastena zuddha AtmA-antarAtmA yakha sa tathA, sa ca bhAvanAyogazuddhAtmA | san parityaktasaMsArakhabhAvo nauriva jaloparyavatiSThate saMsArodanvata iti, nauriva-yathA jale'nimajjanakhena prakhyAtA evamasAvapi saMsArodanvati na nimajatIti / yathA cAso niyomakAdhiSThitA'nukUlavAteritA samastadvandvApagamAttIramAskandatyevamAyatacAritravAn jIvapotaH sadAgamakarNadhArAdhiSThitastapomArutavazAtsarvaduHkhAtmakAtsaMsArAta 'yuTyati' apagacchati mokSAkhyaM tIraM sarvadvandro-18 paramarUpamavApnotIti // 5 // apica-sa hi bhAvanAyogazuddhAtmA nauriva jale saMsAre parivartamAnakhibhyo-manovAkAyebhyo'zubhebhyasmukhyati, yadivA atIva sarvavandhanebhyakhuTayati-mucyate atitrubati-saMsArAdativatate 'medhAvI' maryAdAvyavasthitaH sadasa-18 dvivekI vA'smin 'loke caturdazarajjvAtmake bhUtagrAmaloke vA yatkimapi 'pApaka' karma sAvadyAnuSThAnarUpaM tatkArya vA aSTaprakAra eceneseseseseseneraemesesesedera 256/1 dIpa anukrama [610] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~42~
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [8], niyukti: [136] prata sUtrAMka ||8|| sUtrakRtAGgaM 18 karma tat jJaparijJayA jAnan pratyAkhyAnaparikSayA ca tadupAdAnaM pariharan tatakhuvyati, tasyaivaM lokaM karma vA jAnato navAni karmA 15AdAzIlAGkA- 18 Nyakurvato niruddhAzravadvArasya vikRSTatapazcaraNavataH pUrvasaMcitAni karmANi truTyanti nivartante vA navaM ca karmAkurvato'zeSakarmakSayo bhava-18 nIyAdhya tIti / / 6 / keSAzcitsatyAmapi karmakSayAnantaraM mokSAvAptI tathApi khatIrthanikAradarzanataH punarapi saMsArAbhigamanaM bhavatI(tI) ttiyutaM damAzayAha-tasyAzepakriyArahitasya yogapratyayAbhAvAskimapyakurvato'pi 'navaM' pratyaya karma jJAnAvaraNIyAdikaM 'nAsti' na bhavati, kAraNAbhAvAtkAryAbhAva itihakhA, kAbhAve ca kutaH saMsArAbhigamanaM ?, karmakAryavAtsaMsArasya, tasya coparatAzepadvandvastha khpr||256|M kalpanA'bhAvAdrAgadveparahitatayA khadarzananikArAbhinivezo'pi na bhavatyeva, sa caitadguNopetaH karmASTaprakAramapi kAraNatastadvipAkataca jAnAti, namanaM nAma karmanirjaraNaM taba samyak jAnAti, yadivA karma jAnAti tannAma ca, asya copalakSaNArthakhAttadbhedAMva prakRtisthityanubhAvapradezarUpAn samyagavabudhyate, saMbhAvanAyAM vA nAmazabdaH, saMbhAvyate cAsya bhagavataH karmaparijJAnaM vijJAya c| karmabandhaM tasaMvaraNanirjaraNopAya cAsau 'mahAvIraH' karmadAraNasahiSNustatkaroti yena kRtenAmin saMsArodare na punarjAyate tadabhAvAca nApi mriyate, yadivA-jAtyA nArako'yaM tiryagyoniko'yamityevaM na mIyate-na paricchidyate, anena ca kAraNAbhAvAsaMsArAbhAvAvirbhAvanena yatkaibiducyate-'jJAnamapratighaM yasya, vairAgyaM ca jagatpateH / aizvarya caiva dharmaca, sahasiddha catuSTayam | // 1 // " ityetadapi vyudastaM bhavati, saMsArasvarUpaM vijJAya tadabhAvaH kriyate, na punaH sAMsiddhikaH kazcidanAdisiddho'sti, tatpratipA-2 / / 256 // dikAyA yukterasaMbhavAditi / / 7 // kiM punaH kAraNamasI na jAtyAdinA mIyate ityAzaGkayAha-asau mahAvIraH parityaktAzeSakarmA na jAtyAdinA 'mIyate' paricchidyate, na mriyate vA, jAtijarAmaraNarogazokairvA saMsAracakravAle paryaTan na bhiyate na pUryate, dIpa anukrama [614] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02, aMga sUtra-[2] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~434
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [8], niyukti: [136] prata sUtrAMka ||8|| kimiti?, yatastasyaiva jAtyAdikaM bhavati yasya 'puraskR(rAkRtaM' janmazatopAnaM karma vidyate, yasya tu bhagavato mahAvIrasya niruddhAavadvArasya 'nAsti' na vidyate puraska(rAkRtaM, puraskR(rAka)takarmopAdAnAbhAvAca na tasya jAtijarAmaraNabharaNaM saMbhAvyate, tadAzravadvAranirodhAd, AzravANAM ca pradhAnaH strIprasaGgattamadhikRtyAha-vAyuryathA satatagatirapratiskhalitatayA 'agnijvAlA dahanAtmikAmapyatyeti-atikrAmati parAbhavati, na tayA parAbhUyate, evaM 'loke' manuSyaloke hAvabhAvapradhAnakhAt 'priyA'dayitAstapriyalAca duratikramaNIyAstA atyeti-atikrAmati na tAbhirjIyate, tatsvarUpAvagamAt tajjayavipAkudarzanAceti, tathA coktam-"mitena bhAvena madena lajjayA, parAmukhairadhakaTAkSavIkSiteH / vacobhirIyAkalahena lIlayA, samastabhovaiH khalu bandhanaM striyaH // 1 // tathAkhINAM kRte prAtyugakha bhedaH, saMvandhibhede khiya eva mUlam / aprAptakAmA bahavo narendrA, nArIbhirutsAditarAjavaMzAH // 2 // " ityevaM tarakharUpaM parijJAya tajayaM vidhatte, naitAmirjIyata iti sthitam / atha kiM punaH kAraNa strIprasaGgAzravadvAreNa zepAzravadvAropalakSaNaM kriyate na prANAtipAtAdineti ?, atrocyate, keSAJciddarzaninAmaGganopabhoga AzravadvArameva na bhavati, tathA cocuH-"na mAMsabhakSaNe dopo, na maye na ca maithune / pravRttireSA bhUtAnAM, nivRttistu mahAphalA / / 1 // " ityAdi, tanmatabyudAsArthamevamupanyasta miti, yadivA madhyamatIkRtAM catuyoma eva dhame, iha tu paJcayAmo dharma ityasAthasAvibhAvanAyAnenopalakSaNamakAri, athavA parANi vratAni sApavAdAni idaM tu nirapavAda milyasthArthasya prakaTanAyaivamakAri, athavA sarvANyapi batAni tulyAni, ekakhaNDane sarva virAghanamitikakhA yena kenacinirdezo na dopAyeti / / 8 / / adhunA strIprasanAthavanirodhaphalamAvirbhAvayatrAha vIvazatAphalA narakAdeH darzanAt yahA bIyAM vazavataH na bhavatIti prAmu, asamami cena, tatkharUpetyAdi, anarthakArityAvagamA viratiH, tatra pramANe kAmajapalabhyaphaladarzanam jayopAyastha bhogajanyadAruNabipAkasva bahAnAdvArA 2samantapArza prk| 257/1 dIpa anukrama [614] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~44
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [9], niyukti: [136] prata sUtrAMka ||9|| sUtrakRtAGgaM ithio je Na sevaMti, AimokkhA hu te jnnaa| tejaNA baMdhaNummukkA, nAvakhaMti jIviyaM // 9 // 6 // 15AdAzIlAkA- jIvitaM piTuo kiccA, aMtaM pAvaMti kammuNaM / kammuNA saMmuhIbhUtA, je maggamaNusAsaI // 10 // 18 nIyAdhyA cAIyavRttiyutaM aNusAsaNaM puDho pANI, vasumaM pUyaNAsu(sa)te / aNAsae jate daMte, daDhe ArayamehuNe // 11 // NIvAre va Na lIejjA, chinnasoe aNAvile / aNAile sayA daMte, saMdhi patte aNelisaM // 12 // // 257|| sAye mahAsacA kaTuvipAko'yaM strIprasaGga ityevamavadhAraNa[ta]yA khiyaH sugatimArgArgalAH saMsAravIthIbhUtAH sarvAvinayarAjadhAnyaH // 3 kapaTajAlazatAkulA mahAmohanazaktayo 'na sevante' na tatprasaGgamabhilapanti ta evaMbhUtA janA itarajanAtItAH sAdhaba AdauprathamaM mokSa:-azeSadvandvoparamarUpo yeSAM te AdimokSAH, huravadhAraNe, AdimokSA evaM tevagantavyAH, idamuktaM bhavati-- | sarvAdhinayAspadabhUtaH khIprasaGgo yaH parityaktasta evAdimokSAH-pradhAnabhUtamokSAkhyapuruSArthodyatAH, Adizabdasa pradhAnavAcisAt ,18 na kevalamudyatAste janAH khIpAzavandhanonmuktatayA'zeSakarmabandhanonmuktAH santo 'nAvakAnti ' nAbhilapanti asaMyamajIvitam / | aparamapi parigrahAdikaM nAbhilapante, yadivA parityaktaviSayecchAH sadanuSThAnaparAyaNA mokSakatAnA 'jIvitaM' dIrghakAlajIvitaM / / / nAbhikAvantIti / / 9 // kiMcAnyan-'jIvitam' asaMyamajIvitaM 'pRSThataH kRtvA' anAdRtya prANadhAraNalakSaNaM vA jIvi- // 257|| || tamanAratya sadanuSThAnaparAyaNAH 'karmaNAM' jJAnAvaraNAdInAm 'antaM' paryavasAnaM prApnuvansi, athavA 'kameNA' sadanuSThAnena jI-18 1 vitanirapekSAH saMsArodanvato'ntaM sarvadvandvoparamarUpaM mokSAyamApnuvanti, sarvaduHkhavimokSalakSaNaM mokSamaprAptA api karmaNA-vizi-- dIpa anukrama [615] eseatsernecemeseserstisersecene pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~45
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [12], niyukti: [136] avki peri prata sUtrAMka ||12|| Sattatoectsecessceceneseccces STAnuSThAnena mokSasya saMmukhIbhUtA ghAticatuSTayakSayakriyayA utpannadivyajJAnAH zAzvatapadassAbhimukhIbhUtAH, ka evaMbhUtA ityAhaA ye vipacyamAnatIrthakannAmakarmANaH samAsAditadivyajJAnA 'mArga' mokSamArga jJAnadarzanacAritrarUpam 'anuzAsanti' saccahitAya, prANinAM pratipAdayanti svatathAnutiSThantIti / / 10 // anuzAsanaprakAramadhikRtyAha-anuzAsyante sanmArge'vatAryante sadasadvivekataH prANino yena tadanuzAsanaM-dharmadezanayA sanmArgAvatAraNaM tatpRthak pRthak bhavyAbhavyAdiSu prANiSu kSityudakavat svAzayava-1 zAdanekadhA bhavati, yadyapi ca abhanyeSu tadanuzAsanaM na samyak pariNamati tathApi sarvopAyajJasyApi na sarvajJasya doSaH, teSAmeva / 8 svabhAvapariNatiriyaM yayA tadvAkyamamRtabhUtamekAntapathyaM samastadvandvopaghAtakAri na yathAvat pariNamati, tathA coktam- "saddharmavI jabapanAnaghakauzalasa, yallokavAndhava ! tavApi khilAnyabhUvan / tannAdbhutaM khagakuleSviha tAmaseSu, sUryAzavo madhukarIcaraNAvadAtAH // 1 // " kiMbhUto'sAyanuzAsaka ityAha-vasu-dravyaM sa ca mokSaM prati pravRttasya saMyamaH tadvidyate yasyAsI vasumAn , pUjanaM devAdikRtamazokAdikamAvAdayati-upabhukka iti pUjanAsvAdakaH, nanu cAdhAkarmaNo devAdikRtasya samavasaraNAderupabhogAtkathamasau satsaMyamavAnityAzajhavAha-na vidyate AzayaH-pUjAbhiprAyo yasyAsAvanAzayaH, yadivA dravyato vidyamAne'pi samavasaraNAdike bhAvato'nAkhAdako'so, tadgatagAAbhAvAt , satyapyupabhoge 'yataH' prayataH satsaMyamavAnevAsAvekAntena saMyamaparAyaNakhAna , kuto? yata | indriyanoindriyAbhyAM dAntA, etadguNo'pi kathamityAha-dRDhaH saMyame, Aratam uparatamapagataM maithunaM yasya sa Aratamaithuna:-apagate|cchAmadanakAmaH, icchAmadanakAmAbhAvAca saMyame dRDho'sau bhavati, AyatacAritrakhAca dAnto'sau bhavati, indriyanoindriyadamAJca prayataH, prayatnavacAcca devAdipUjanAnAsvAdakaH, tadnAsvAdanAza satyapi dravyataH paribhoge satsaMyamabAnevAsAviti // 11 // atha dIpa anukrama [618] vNtti vaaru elaaNtti pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~46~
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [12], niyukti: [136] prata sUtrAMka //ra18AA ||12|| sUtrakRtAGga 8 kimityasAvuparatamaithuna ityAzaGkayAha-nIvAraH-mUkarAdInAM pazUnAM vadhyasthAnapravezanabhUto bhakSyavizeSastatkalpametanmaithunaM, yathA ||15AdAzIlAGkA-2 hi asau pazu/bAreNa pralobhya badhyasthAnamabhinIya nAnAprakArA vedanAH prApyate evamasAvapyasumAn nIvArakalpenAnena striiprsnggen| nIyAdhya0 cAryAya vazIkRto bahuprakArA yAtanAH prAmoti, ato nIvAraprAyametanmaithunamavagamya sa tasmin jJAtatatvo 'na lIyeta' na svIprasaGgaM kuryAt , siyutaM kiMbhUtaH samityAha-chinnAni-apanItAni srotAMsi-saMsArAvataraNadvArANi yathAviSayamindriyapravartanAni prANAtipAtAdIni vA AzravadvArANi yena sa chinnasrotAH, tathA 'anAvilaH' akaluSo rAgadveSAsaMpRktatayA malarahito'nAkulo vA-viSayApravRtteH vasthacetA evaMbhUtathAnAvilo'nAkulo vA 'sadA sarvakAlamindriyanoindriyAbhyAM dAnto bhavati, Igvidhazca karmavivaralakSaNaM bhAvasaMdhim 'anIdRzam' ananyatulyaM prApto bhavatIti / / 12 // kizca aNelisassa kheyanne, Na virujjhijja keNai / maNasA vayasA ceva, kAyasA ceva cakkhumaM // 13 // / se hu cakkhU maNussANaM, je kaMkhAe ya aMtae / aMteNa khuro vahatI, cakaM aMteNa loTutI // 14 // aMtANi dhIrA sevaMti, teNa aMtakarA iha / iha mANussae ThANe, dhammamArAhiuM NarA // 15 // | NiTTiyaTTA va devA vA, uttarIe iyaM suyaM / suyaM ca meyamegesi, amaNussesu No tahA // 16 // // 258 // 'anIdRzaH' ananyasadRzaH saMyamo maunIndradharmo vA tasya tasmin vA 'khedajJoM nipuNaH, anIzakhedajJazca kenacitsAdhana birodhaM kurvIta, sarveSu prANiSu maitrI bhAvayedityarthaH, yogatrikakaraNatrikeNeti darzayati-'manasA' antaHkaraNena prazAntamanAH, 0000029290925292ca dIpa anukrama [618] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~47~
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [16], niyukti: [136] prata sUtrAMka tracretreececececeseroescaenera ||16|| | tathA 'vAcA' hitamitabhASI tathA kAryana niruddhaduSpraNihitasarvakAyaceSTo dRSTipUtapAdacArI san paramArthatazcakSuSmAn bhvtiiti| // 13 // apica-huravadhAraNe, sa eva prAptakarmavivarojnIzasa khedajJo bhavyamanuSyANAM cakSuH-sadasatpadArthAvirbhAvanAnnetrabhUto vartate, kiMbhUto'sau ?, yA 'kAlAyAH' bhogecchAyA antako viSayatRSNAyAH paryantavatI / kimantavartIti vivakSitamartha sAdhayati, sAdhayatyevetyamumartha dRSTAntena sAdhayannAha-'antena' payantena 'kSuro' nApitopakaraNaM tadantena bahati, tathA cakramapi-18 rathAGgamantenaiva mArga pravatate, idamuktaM bhavati-yathA kSurAdInAM paryanta evArthakriyAkArI evaM viSayakapAyAtmakamohanIyAnta evApa-18 sadasaMsArakSayakArIti // 14 // amumevArthamAvirbhAvayannAha-'antAn' paryantAn viSayakaSAyatRSNAyAstatparikarmaNArthamudyAnAdInAmAhArasya vA'ntaprAntAdIni 'dhIrA' mahAsacA viSayasukhaniHspRhAH 'sevante' abhyaskhanti, tena cAntaprAntAbhyasanena 'antakarAH' saMsArasya tatkAraNasya vA karmaNaH kSayakAriNo bhavanti, 'ihe ti manuSyaloke AryakSetre vA, na kevalaM ta eva tIrthakkarAdayaH / anye'pIha mAnuSyaloke sthAne prAptAH samyagdarzanajJAnacAritrAtmakaM dharmamArAdhya 'narAH' manuSyAH karmabhUmigarbhavyutkrAntijasaMkhye yavarSAyuSaH santaH sadanuSThAnasAmagrImavApya 'niSThitAthoM' uparatasarvadvandvA bhavanti / / 15 / / idamevAha-niSThitArthAH' kRtakRtyA bhavanti, kecana pracurakarmatayA satyAmapi samyaksAdikAyAM sAmayyAM na tadbhava eva mokSamAskandanti apitu saudharmAdyAH paJco(zAnu)ttaravimAnAvasAnA devA bhavantIti, etallokottarIye pravacane zrutam-AgamaH evaMbhUtaH sudharmakhAmI vA jambUsvAminamudi| zyaivamAha-yathA maryaMtaSThokottarIye bhagavatyahatyupalabdhaM, tayathA-avAptasamyakkhAdisAmagrIkaH sidhyati vaimAniko vA bhavatIti / / manuSyagatAvevaitamAnyatreti darzayitumAha-'surya meM ityAdi pazcAI, tacca mayA tIrthakarAntike 'zrutam' avagataM, gaNadharaH vazi-za tisesesesecreeseseiserseksee dIpa anukrama [622] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~48~
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [F], mUlaM [16], niyukti: [136] 15AdAnIyAdhya sUtrakRtAGgaM zIlAGkA- cAyattiyutaM enese prata sUtrAMka ||16|| // 259 // vyANAmekepAmidamAha-yathA manuSya evAzeSakarmakSayAtsiddhigatibhAgbhavati nAmanuSya iti, etena yacchAkyairabhihitaM, tadyathAdeva evAzeSakarmaprahANaM kRtA mokSabhAgbhavati, tadapArataM bhavati, na dhamanuSyeSu gatitrayavartiSu sacAritrapariNAmAbhAvAdyathA manu-| pyANAM tathA mokSAvAptiriti / / 16 // idameva khanAmagrAhamAha aMtaM karaMti dukkhANaM, ihamegesi AhiyaM / AghAyaM puNa egesiM, dullabhe'yaM samussae // 17 // io viddhaMsamANassa, puNo saMbohi dullabhA / dullahAo tahaccAo, je dhammaTuM viyAgare // 18 // je dhammaM suddhamakkhaMti, pddipunnmnnelisN| aNelisassa jaM ThANaM, tassa jammakahA kao? // 19 // kao kayAi medhAvI, uppajaMti thaagyaa| tahAgayA appaDinnA, cakkhU logassaNuttarA // 20 // na bamanuSyA azeSaduHkhAnAmantaM kurvanti, tathAvidhasAmadhyabhAvAt , yathaikeSAM vAdinAmAkhyAtaM, tadyathA-devA evottarottaraM sthAnamAskandanto'zeSalezAhANaM kurvanti, na tatheha-Ahete. pravacane iti / idamanyata punarekeSAM gaNadharAdInAM vaziSyANAM vA gaNadharAdibhirAkhyAtaM, tadyathA-yugasamilAdinyAyAvAptakathazcitkarma vivarAt yo'yaM zarIrasamucchyaH so'kRtadharmopAyairasumadbhirmahAsamudraprabhraSTaralavatpunadulebho bhavati, tathA coktam-"nanu punaridamatidurlabhamagAghasaMsArajaladhivibhraSTam / mAnuSyaM khayotakataDillatA 1 iSTito'badhAraNavirbhavatIvayAnato yojanavakArasya, tathA cAsaMbhavavyavacchedAyaivakAro'tra, aspadhA yuddhasyApi manuSyakhAdanirmokSaprazAH / 2 zarIramena pugalasaMghAta vArasanucchyaH 'ussaya samussae yA' iti vacanAta samucchapa epa mA dehavAcakaH zarIrazabdastu vizeSaNe / dIpa anukrama [626] sesese // 259|| pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-02] aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~49~
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [20], niyukti: [136] prata sUtrAMka caeesecenecesesesesearcese ||20|| vilasitapratimam // 1 // " ityAdi // 17 // apica-'itaH amuSmAt manuSyabhavAtsaddharmato vA vidhvaMsamAnassAkRtapuNyasya punarasin saMsAre paryaTato 'bodhi: samyagadarzanAvAptiH sudurlabhA uitkRSTataH apArdhapudgalaparAvartakAlene yato bhavati, tathA 'darlabhA' durApA tathAbhUtA-samyagdarzanaprAptiyogyA 'acoM' lezyA'ntaHkaraNapariNatirakRtadharmaNAmiti, yadivA'carcA-manuSyazarIraM tadapya-2 kRtadharmavIjAnAmAryakSetramukulotpattisakalendriyasAmagryAdirUpaM durlabhaM bhavati, jantUnAM ye dharmarUpamartha vyAkurvanti, ye dharmapratipatti-12 yogyA ityarthaH, teSAM tathAbhUtArcA sudurlabhA bhavatIti // 18 // kiJcAnyat-ye mahApuruSA vItarAgAH karatalAmalakavatsakalajagadraSTAraH ta evaMbhUtAH parahitaikaratAH 'zuddham avadAtaM sarvopAdhivizuddha dharmam 'AkhyAnti' pratipAdayanti khataH samAcaranti ca | 'pratipUrNam' AyatacAritrasavAtsaMpUrNa yathAkhyAtacAritrarUpaM vA 'anIdRzam ananyasadRzaM dharmam AkhyAnti anutisstthnti(c)| tadevam 'anIdRzasya' ananyasadRzasya jJAnacAritropetasya yat sthAnaM-sarvadvandvoparamarUpaM tadvAptasya tasya kuto janmakathA?, jAto ? mRto vetyevaMrUpA kathA khagnAntare'pi tasya karmavIjAbhAvAt kuto vidyata ? iti, tathoktam-'dagdhe bIje yathA'tyantaM, prAdurbhavati | nAGkaraH / karmavIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkaraH // 1 // " ityAdi ||19||kiNcaanyt-krmviijaabhaavaat 'kutaH kasA-18 skadAcidapi 'medhAvino' jJAnAtmakAH tathA-apunarAvRttyA gatAstathA gatAH punarasmin saMsAre'zucinigarbhAdhAne samutpadyante ?, na kathaJcitkadAcitkarmopAdAnAbhAvAdutpayanta ityarthaH, tathA 'tathAgatAH' tIrthakadgaNadharAdayo na vidyate pratijJA-nidAnavandhanarUpA yeSAM te'pratijJA-anidAnA nirAzaMsAH sattvahitakaraNoyatA anuttarajJAnasAdanuttarA 'lokasya jantugaNasya sadasadartha1 vAntasamyaktadharmasyaitAvatA'vazyaM sampaklasya punaH prApteH / dIpa anukrama [626] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~50~
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||21|| dIpa anukrama [627] sUtrakRtAGgaM zIlAGkAcAryavR ciyutaM // 260 // [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [21], niryuktiH [136] nirUpaNakAraNatazcakSurbhUtA hitAhitaprAptiparihAraM kurvantaH sakalalokalocanabhUtAstathAgatAH sarvajJA bhavantIti // 20 // kiJcAnyataNuttare ya ThANe se, kAsaveNa pavedite / jaM kiccA NivvuDA ege, niTTaM pArvati paMDiyA // 21 // paMDie vIriyaM laDDu, nigdhAyAya pavattagaM / dhuNe puDhakaDaM kammaM NavaM vA'vi Na kuvatI // 22 // Na kuvatI mahAvIre, aNupuvakaDaM rayaM / rayasA saMmuhIbhUtA, kammaM heccANa jaM mayaM // 23 // jaM mayaM savasAhUNaM, taM mayaM salagattaNaM / sAhaittANa taM tinnA, devA vA abhaviMsu te // 24 // abhaviM purAdhI (vI)rA, AgamissAvi subatA / dunnibohassa maggassa, aMtaM pAukarA tine // 25 // timi / iti panarasamaM jaMmaiyaM nAmajjhayaNaM samattaM // ( gAthA 643 ) na vidyate uttaraM pradhAnaM yasmAdanuttaraM sthAnaM tacca tatsaMyamAkhyaM 'kAzyapena' kAzyapagotreNa zrImanmahAvIravardhamAnakhAminA 'praveditam' AkhyAtaM, tasya cAnuttaratvamAvirbhAvayannAha 'yad' anuttaraM saMgamasthAnaM 'eke' mahAsattvAH sadanuSThAyinaH 'kRtvA ' anupAlaya 'nirvRtAH' nirvANamanuprAptAH, nirvRtAtha santaH saMsAracakravAlasya 'niSThAM' paryavasAnaM 'paNDitAH pApADInAH prApnuvanti, tadevaMbhUtaM saMyamasthAnaM kAzyapena praveditaM yadanuSThAyinaH santaH siddhiM prApnuvantIti tAtparyArthaH // 21 // api ca- 'paNDi taH sadasadvivekajJo 'vIrya' karmoddalanasamarthaM satsaMyamavIryaM tapovIrya vA 'labdhvA' avApya, tadeva vIryaM vizinaSTi-niHzeSakarmaNo Education International For Parts at Le Only ww ~51~ 15 AdAnIyAdhya0 // 260 // pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..... AgamasUtra -[ 02], aMga sUtra- [ 02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRttiH
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [15], uddezaka [-], mUlaM [25], niyukti: [136] prata sUtrAMka ||25|| 'nirdhAtAya nirjaraNAya pravartakaM paNDitavIrya, tacca bahubhavazatadurlabhaM kathazcitkarma vivarAdavApya 'dhunIyAd' apanayet pUrvabhaveSvana-11 keSu yatkRtam upAttaM karmASTaprakAraM tatpaNDitavIryeNa dhunIyAt 'navaM ca' abhinavaM cAvanirodhAna karotyasAviti / / 22 // 8 // kiJca-'mahAvIra karmavidAraNasahiSNuH sannAnupUryeNa mithyAlAviratipramAdakapAyayogairyatkRtaM rajo'parajantubhistadasau 'na karotina vidhatte, yatastatprAktanopAttarajasaivopAdIyate, sa ca tatprAktanaM karmAvaSTabhya satsaMyamAsaMmukhIbhUtaH, tadabhimukhIbhUtazca / yanmatamaSTaprakAraM karma tatsarva hitvA' tyaktA mokSasya satsaMyamakha vA sammukhIbhUto'sAviti // 23 // anyaca-'jammaya-18 mityAdi, sarvasAdhUnAM yat 'matam' abhipretaM tadetatsatsaMyamasthAnaM, tadvizinaSTi zalyaM-pApAnuSThAnaM tajanitaM vA karma tatkarta-18 yati-chinatti yattacchalyakartanaM taca sadanuSThAnaM udyuktavihAriNaH 'sAdhayitvA' samyagArAdhya bahavaH saMsArakAntAraM tIrNAH, apareza tu sarvakarmakSayAbhAvAt devA abhUvana , te cAptasamyaktvAH sacAritriNo vaimAnikakhabhavApuH prApnuvanti prApsyanti ceti // 24 // | sarvopasaMhArArthamAha-'purA' pUrvasinnanAdike kAle bahavo 'mahAvIrAH' kamavidAraNasahiSNavaH 'abhUvan' bhUtAH, tathA vrtmaane| ca kAle karmabhUmau tathAbhUtA bhavanti tathA''gAmini cAnante kAle tathAbhUtAH satsaMyamAnuSThAyino bhaviSyanti, ye kiM kRtavantaH | kurvanti kariSyanti cetyAha-yasya durnibodhasya-atIva duSprApasya(mArgasya)vAnadarzanacAritrAkhpasa 'antaM' paramakASThAmavApya tasyaiva // 4 // |mArgasya 'prAduH' prAkAzyaM tatkaraNazIlAH prAduSkarAH khataH sanmArgAnuSThAyinojyeSAM ca prAdurbhAvakAH santaH saMsArArNavaM tIrNAstaranti | tariSyanti ceti / gato'nugamaH, sAmprataM nayAH, te ca prAgvat draSTavyAH / itiradhyayanaparisamAptI, abImIti pUrvavat / / 25 // iti AdAnIyAkhyaM paJcadazAdhyayanaM samAptam / / dIpa anukrama [630] ReceA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: atra paJcadazamaM adhyayanaM parisamAptaM ~52~
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [16], uddezaka [-], mUlaM [25...], niyukti: [136] tiyutaM prata sUtrAMka mUtrakRtAGgaM atha SoDazaM zrIgAthAdhyayanaM prArabhyate // 16gAthAzIlAGkA dhyayanaM. cA-ya uktaM paJcadazamadhyayanaM, sAmprataM poDazamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantaroteSu paJcadazasvapyadhyayaneSu ye'thoM abhihitA // 26 // IS|| vidhipratiSedhadvAreNa tAn tathaivAcaran sAdhurbhavatIyetadanenAdhyayanenopadizyate, te cAmI arthAH, tathathA prathamAdhyayane khasamayapa-1 | rasamayaparijJAnena samyaktvaguNAvasthito bhavati dvitIyAdhyayane jJAnAdibhiH karmavidAraNahetubhiraSTaprakAraM karma vidArayan sAdhurbha| vati tathA tRtIyAdhyayane yathA'nukUlapratikUlopasargAn samyak sahamAnaH sAdhurbhavati caturthe tu strIparIpahasya durjayakhAttajayakArIti | | paJcame tu narakavedanAbhyaH samudvijamAnastatyAyogyakarmaNo cirataH sansAdhukhamavApnuyAt paSTe tu yathA zrIvIravadhamAnakhAminA|| 18 karmakSayoyatena catujJAninA'pi saMyama prati prayalaH kRtastathA'nyenApi chAkhena vidheya iti saptame tu kuzIladopAna zAkhA tatpari-|| hAroyatena suzIlAvasthitena bhAvyam aSTame tu bAlavIryaparihAreNa paNDitavIryodhatena sadA mokSAbhilASiNA bhAvyaM navame tu yathoktaM / sAkSAntyAdikaM dharmamanucaran saMsArAnmucyata iti dazame tu saMpUrNasamAdhiyuktaH sugatibhAgbhavati ekAdaze tu sambagadarzanajJAnacAri vAkhyaM sanmArga pratipanno'zeSakezaprahANaM vidhatte dvAdaze tu tIthiMkadarzanAni samyagguNadoSavicAraNato vijAnana teSu zraddhAnaM / / vidhatte trayodaze tu ziSyaguNadoSavijJaH sadguNeSu vartamAnaH kalyANabhAgbhavati caturdaze tu prazastabhAvagrandhabhAvitAtmA visro-lA tasikArahito bhavati pazcadaze tu yathAvadAyatacAritro bhavati bhikSustadupadizyata iti / tadevamanantarokteSu paJcadazakhadhyayaneSu kaalN cinndi 20 ||25|| dIpa anukrama [630] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: atra SoDazaM adhyayanaM "gAthA" ArabdhaM, pUrvokta sarva-adhyayanai: saha asya adhyayanasya abhisaMbaMdha:, ~53~
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||25|| dIpa anukrama [630] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [16], uddezaka [-], mUlaM [25...], niryuktiH [137] | ye'rthAH pratipAditAste'tra saMkSepataH pratipAdyanta ityanena saMbandhenAyAtasyAsyAdhyayanasya cakhAyupakramAdInyanuyogadvArANi bhavanti / tatropakramAntargato'dhikAro'nantarameva saMbandhapratipAdanenaivAbhihitaH / nAma niSpane tu nikSepe gAthAMSoDazakamiti nAma / tatra | gAthAnikSepArthaM niryuktikRdAha NAmaMThavaNAgAhA dabbagAhA ya bhAvagAhA ya poTathagapattagalihiyA sA hoI davbagAhA u / / 137 // hoti puNa bhAvagAhA saagaaruvogbhaavnnisspnnaa| mahurAbhihANajuttA teNaM gAhanti NaM piMti // 138 // gAhIkayA va atthA ahava Na sAmuddaeNa chaMdeNaM / eeNa hoti gAhA eso anno'vi pajAo / / 139 / / paNNarasasu ajjhayaNesu piMDitatthesu jo avitahatti / piMDiyavayaNeNa'sthaM gaheti tamhA tato gAhA // 140 // solasame ajjhaNe aNagAraguNANa vaNNaNA bhaNiyA / gAhAsolasaNAmaM ajjhayaNamiNaM vavadisati // 141 // tatra gAthAyA nAmAdikaJcaturdhA nikSepaH, tatrApi nAmasthApane kSuNNavAdanAhatya dravyagAthAmAha -- tatra jJazarIra bhavyazarIravyati| riktA dravyagAthA patrakapustakAdinyastA, tadyathA-jaiyati NavaNaliNakuvalayaviyasiyasayavattapattaladalaccho / vIro gaiMdamaya lamulaliyagayavikamo bhagavaM // 1 // athaveyameva gAthASoDazAdhyayanarUpA patrakapustakanyastA dravyagAtheti / bhAvagAthAmadhikRtyAha| bhAvagAthA punariyaM bhavati, tadyathA-yo'sau sAkAropayogaH kSAyopazamikabhAvaniSpanno gAthAM prati vyavasthitaH sA bhAvagAthetyu1 gAcaiva Saya gAthApoTa tadeva gAthApoDazakaM gAthAkhyaM SoDazamadhyayanaM yatra tattathA vA / 2 jayati navanalinIkuvalayavikasitazata patrapatralAkSaH | bIro galanmadagajendralata gativikamo bhagavAn // 3 // Education intemational Forest Use Only wor pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..... AgamasUtra -[ 02] aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH gAthAyAH nAmAdi nikSepA:, ~54~
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [16], uddezaka [-], mUlaM [25...], niyukti: [141] Bos dhyayanaM. prata sUtrAMka ||25|| sUtrakatAcya te, samastasyApi ca zrutasya kSAyopatramikabhAve vyavasthitatvAt , tatra cAnAkAropayogasthAsaMbhavAdevamabhidhIyate iti / punarapi 16 gAthAzIlAkA- tAmeva vizinaSTi-madhuraM-zrutipezalamabhidhAnam uccAraNaM yasyAH sA madhurAbhidhAnayuktA, gAthAchandasopanibaddhassa prAkRtasya madhucAryAMya- rakhAdityabhiprAyaH, gIyate-paThyate madhurAkSarapravRtyA gAyanti vA tAmiti gAthA, yata evamatastena kAraNena gAthAmiti tAM truvate / / paNamiti vAkyAlaGkAre enAM vA gAthAmiti / anyathA vA niruktimadhikRtyAha-'gAdhIkRtAH' piNDIkRtA vikSiptAH santa ekatra mIlitA arthA yasyAM sA gAtheti, athavA sAmudreNa chandasA vA nibaddhA sA gAthetyucyate, taccedaM chanda:-'anivaddhaM ca yalloke, // 2622 // gAtheti tatpaNDitaiH proktam" / 'eSaH anantarokto gAthAzabdasya 'paryoyo niruktaM tAtparyAoM draSTavyaH, tayathA-gIyate'sau gAyanti vA tAmiti gAthIkatA vArthAH sAmudreNa vA chandaseti gAthetyucyate, anyo vA khayamabhyUddha niruktavidhinA vidheya iti / piNDitArthagrAhisamadhikRtyAha-paJcadazakhapyadhyayaneSu anantarokeSu 'piNDitaH' ekIkRto'rtho yeSAM tAni piNDitArthAni teSu sarveSvapi ya evaM vyavasthito'rthastam 'avitathaM yathAvasthitaM piNDitArthavacanena yasAd amAtyetadadhyayanaM poDazaM 'tataH' piNDi|| tAthegrathanAdgAthetyucyata iti / 'tatvabhedaparyAyakhyitikalA tathArthamadhikRtyAha-poDazAdhyayane anagArA:-sAdhavasteSAM | IN guNAH-dhAntyAdayasteSAmanagAraguNAnAM pazcadazasvapyadhyayaneSvabhihitAnAmihAdhyayane piNDitArthavacanena yatI varNanAbhihitA uktAto gAthASoDazAbhidhAnamadhyayanamidaM 'vyapadizanti' pratipAdayanti / ukto nAmaniSpanna nikSepaniyuktyanugamaH, tadanantaraM || // 262 // sUtrasparzikaniyuktyanugamasthAbasaraH, saca sUtre sati bhavati, sUtraM ca sUtrAnugame, asAvappavasaraprApta evAto'skhalitAdiguNopetaM sUtrAnugame mUtramuccAraNIyaM, taccedam dIpa anukrama [630] eeeeeee. s aseeragrade83800 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: gAthAyA: nAmAdi nikSepA:, ~55~
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [16], uddezaka [-], mUlaM [1], niyukti: [141] prata sUtrAMka ||1|| ahAha bhagavaM-evaM se daMte davie vosaTTakAetti vacce mAhaNetti vA 1 samaNetti vA 2 bhivRtti vA 3 NiggaMthetti vA 4 paDiAha-bhaMte! kahaM nu daMte davie vosaTakAetti vacce mAhaNetti vA samaNetti vA bhikkhUtti vA NiggaMthetti vA? taM nobUhi mhaamunnii!||itivire savapAvakammehiM pijjadosakalaha0 abbhakkhANa pesunna0 paraparivAya0 aratirati0 mAyAmosa micchAdaMsaNasallavirae samie sahie sayA jae No kujhe No mANI mAhaNetti vacce 1 // 'athe' tyayaM zabdovasAnamaGgalArthaH, AdimaGgalaM tu budhyetetyanenAbhihitaM, ata AyantayormaGgalavAtsarvo'pi zrutaskandho maGgalamityetadanenAveditaM bhavati / Anantaye vAjyazabdaH, paJcadazAdhyayanAnantaraM tadarthasaMgrAhIdaM poDazamadhyayanaM prArabhyate / athAnanta-12 ramAha-'bhagavAn utpanadivyajJAnaH sadevamanujAyAM parSadIdaM vakSyamANamAha, tadyathA-evamasau pazcadazAdhyayanoktArthayuktaH sa sAdhurdAnta indriyanoindriyadamanena dravyabhUto muktigamanayogyakhAt 'dravyaM ca bhabdhe' iti vacanAt rAgadveSakAlikApadravyarahitakhAdvAjAtyasuvarNavat zuddhadravpabhUtastathA vyutsRSTo niSpratikarmazarIratayA kAyaH-zarIraM yena sa bhavati ghyutsRSTakAyaH, tadevaMbhUtaH san pUrvoktA| dhyayanArtheSu vartamAnaH prANinaH sthAvarajaGgamasUkSmabAdarapayoptakAparyAptakabhedabhinnAn mA haNasi pravRttiryasyAsI mAhano navabrahmacarya-|| guptigupto brahmacaryadhAraNAdvA brAhmaNa ityanantaroktaguNakadambakayuktaH sAdhuAhanobrAhmaNa [anthAnam 8000] iti vA vAcyaH, tathA dIpa anukrama [631-1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02), aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: mUla-sUtrasya Arambha: ~56~
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [16], uddezaka [-], mUlaM [1], niyukti: [141] prata sUtrAMka sUtrakRtA zIlAGkAcAryAMyattiyutaM // 263 // ||1|| zrAmyati-tapasA khiyata itikRtvA zramaNo vAcyo'thavA sama-tulyaM mitrAdiSu mana:-antaHkaraNaM yasya sa samanAH sarvatra vAsIca-18|16 gAthAndanakalpa ityarthaH, tathA coktam-Nisthi ya si koi veso" ityAdi / tadevaM pUrvoktaguNakalitaH zramaNaH san samamanA vA ityevaM 8 vAcyaH sAdhuriti / tathA bhikSaNazIlo bhikSubhinatti vA'STaprakAraM karmeti bhikSuH sa sAdhurdAntAdiguNopeto bhikSuriti vAcyaH / / tathA savAdyAbhyantaragranthAbhAvAbhigranthaH / tadevamanantaroktapaJcadazAdhyayanoktArthAnuSThAyI dAnto dravyabhUto vyutsaSTakAyaca [sa] nirgrantha iti vAcya iti / evaM bhagavatokte sati pratyAha tacchiSyaH-bhagavan !-bhadanta ! bhayAnta ! bhavAnta ! iti vA yo'sau dAnto dravyabhUto vyutsRSTakAyaH san brAhmaNaH zramaNo bhikSunigrantha iti vAcyaH tadetaskartha ? yahagavatotaM brAhmaNAdizabdavA-18 |cyakha sAdhoriti, etanna:-asmAkaM 'behi Avedaya 'mahAmune!' yathAvasthitatrikAlavedin // 1 // ityevaM pRSTo bhagavAn brAhma|NAdInAM caturNAmapyabhidhAnAnAM kathazci dAginAnAM yathAkrama pravRttinimittamAha-'iti' evaM pUrvoktAdhyayanArthavRttiH san | 'birato' nivRttaH sarvebhyaH pApakarmabhyaH-sAvadyAnuSThAnarUpebhyaH sa tathA, tathA prema-rAgAbhiSvaGgalakSaNaM dveSa:-aprItilakSaNaH kalaho indrAdhikaraNamabhyAkhyAnam asadabhiyogaH paizunya (karNejapakha) paraguNAsahanatayA tadoSoghaTTanamitiyAvat parasya / parivAdaH kAkA paradoSApAdana aratiH-cittodvegalakSaNA saMyame tathA ratiH viSayAbhiSvako mAyA-paravazcanA tayA kuTilamatamRSAvAda: asadAbhidhAnaM gAmazca buvato bhavati, midhyAdarzanam-atarace tayAbhinivezastake vA'tatramiti, yathA-kasthi // 26 // Na Nico Na kuNaha kayaM Na veei patthi NivANaM / Natthi ya mokkhovAo chammicchattassa ThANAI // 1 // ityAdi, etadeva zalyaM 1 nAsti tasA ko'pi dveSaH / 2 nAsti na nillo na karoti na kRtaM vedayati nAsti nirmANa / nAsti ca mokSopAyaH SaNmibhyAlamA sthAnAni // 1 // dIpa anukrama [631-1] Searchesee pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~57~
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||||| dIpa anukrama [631-1] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [ 16 ], uddezaka [-], mUlaM [1], niryukti: [141] tasiMstato vA virata iti, tathA samyagitaH samitaH IryAsamityAdibhiH paJcabhiH samitibhiH samita ityarthaH, tathA saha hitenaparamArthabhUtena vartata iti sahitaH, yadivA sahito yukto jJAnAdibhiH tathA 'sadA' sarvakAlaM 'yataH' prayataH satsaMyamAnuSThAne, tadanuSThAnamapi na kapAyainiMH sArIkuryAdityAha- kasyacidapyapakAriNo'pi na krudhyeta AkuSTaH sanna krodhavazago bhUyAt, nApi |mAnI bhaveduSkRSTatapoyukto'pi na garva vidadhyAt tathA coktam- "jaii so'vi nijaramao paDisiddho aTTamANamahaNehiM / avasesa | mayaTThANA parihariyatA payateNaM // 1 // " asya copalakSaNArthavAdrAgo'pi mAyAlobhAtmako na vidheya ityAdiguNakalitaH sAdhurmAhana iti niHzaGkaM vAcya iti // 2 // sAmprataM zramaNazabdasya pravRttinimittamudbhAvayannAha - Education Intional etthavi samaNe aNissie aNiyANe AdANaM ca ativAyaM ca musAvAyaM ca bahiddhaM ca kohaM ca mANaM ca mAyaM ca lohaM ca pijaM ca dosaM ca icceva jao jao AdANaM apaNo padosaheU o o AdANAta puDhaM paDivirate pANAivAyA siAdaMte davie vosaTukAe samaNetti vi bhikkhU aNunnae viNIe nAmae daMte davie vosaTTakAe saMvidhuNIya virU 2 // 1 yadi so'pi nirjarAmadaH pratiSiddho'dhamAnamathanaiH avazeSANi madasthAnAni parihartavyAni prayalena // 1 // For Final P pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ....AgamasUtra - [ 02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH ~58~
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [16], uddezaka [-], mUlaM [3], niyukti: [141] sUtrakRtAGgaM zIlAkAcAryAyavR ttiyutaM prata sUtrAMka ||3|| // 264|| varUve parIsahovasagge ajjhappajogasuddhAdANe uvaTTie ThiapyA saMkhAe paradattabhoI bhikkhUtti 16 gAthAbacce 3 // dhyavanaM. atrApyanantarokta viratyAdike guNasamUhe vartamAnaH zramaNo'pi vAcyaH, etadguNayuktenApi bhAvyamityAha-nidhanAdhikyena vA 'zrito' nizritaH na nizrito'nizrita:-kaciccharIrAdAvapyapratibaddhaH, tathAna vidyate nidAnamaskhetyanidAno-nirAkAso'zeSakamakSayArthI saMyamAnuSThAne pravarteta, tathA''dIyate-khIkriyate'STaprakAra karma yena tadAdAnaM-kaSAyAH parigrahaH sAvadhAnuSThAna vA, tthaa-1|| | 'tipAtanamatipAtA, prANAtipAta ityarthaH, taM ca prANAtipAtaM japarikSayA jJAkhA pratyAkhyAnaparikSayA parihare, evamanyatrApi kriyA yojanIyA / tathA mRSA-alIko vAdo mRpAvAdastaM ca, tathA 'bahiddhaM ti maithunaparigrahI nau ca samyak paritrAya pariharet / uktA mUlaguNAHuttaraguNAnadhikRtyAha-krodham-anItilakSaNaM mAna-stambhAtmakaM mAyAM ca paravaJcanAtmikA lobha-mUcchAkhabhAvaM | tathA prema-abhiSvaGgalakSaNaM tathA dveSaM khaparAtmano dhArUpamityAdikaM saMsArAvataraNamArga mokSAdhvano'padhvaMsaka sampaka parijJAya pariharediti / evamanyasAdapi yato yataH karmApAdAnAd-ihAmutra cAnarthahetorAtmanopAya pazpati prakSepaheca tatastataH prANA tipAtAdikAdanathedaNDAdAdAnAt pUrvameva anAgatamevAtmahitamicchan prativirato bhavet sarvasAdanahetubhUtAdubhayalokaviru- // 26 // ddhAdvA sAvadhAnuSThAnAnmumukSurviratiM kuryAt / yathaivaMbhUto dAntaH zuddho dravyabhUto niSpatikarmatayA vyutmaSTakAyaH sa zramaNo vAcyaH / / 3 / / sAmprataM bhikSuzabdasya pravRcinimittamadhikRtyAha-'anApIti, ye te pUrvamukkAH pApakarmaviratyAdayo mAhanazabdapravRcihetavotrApi dIpa anukrama [632-1] ceaeseseeeeeeeeeee pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~59~
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [16], uddezaka [-], mUlaM [3], niyukti: [141] prata sUtrAMka ||3|| bhikSuzabdasya pravRcinimitte ta evAvagantavyAH, amI cAnye, tadyathA-na unato'nunataH, tatra dravyomataH zarIreNocchritaH bhAvobatasvabhimAnagrahagrastaH, tatpratiSedhAttaponirjarAmadamapi na vidhatte / vinItAtmatayA prazrayavAn yataH, etadevAha-vinayAlakato gurvA-18 dAvAdezadAnodhate'nyadA vA''tmAnaM nAmayatIti nAmakA-sadA gurvAdI praho bhavati, vinayena vATaprakAraM karma nAmayati, vaiyA-1 tyocato'zeSa pApamapanayatItyarthaH / tathA 'dAntaH' indriyanoindriyAbhyAM, tathA 'zuddhAtmA' zuddhadravyabhUto niSpatikarmatayA 'pyu- tsRSTakAya' parityaktadehazca yatkaroti tadarzayati-samyaka 'vidhUya' apanIya 'virUparUpAn' nAnArUpAnanukUlapratikulAn-ucAvacAn dvAviMzatiparIpahAn tathA divyAdikAnupasAveti, tadvidhananaM tu yatteSAM samyak sahana-tairaparAjitatA, parIpahopasargAzca vidhUyAdhyAtmayogena-supraNihitAntaHkaraNatayA dharmadhyAnena zuddham avadAtamAdAnaM cAritraM yasya sa zuddhAdAno bhavati / tathA samyagutthAnena-saJcAritrodyamenotthitaH tathA sthito mokSAdhvani vyavasthitaH parIpahopasagairapyadhRSya AtmA yasya sa sthitAtmA, |tathA 'saMkhyAya' parijJAyAsAratAM saMsArastha duSprApatAM karmabhUmerbodheH sudurlabhakhaM cAvApya ca sakalAM saMsArottaraNasAmagrI satsaMyamakaraNodyataH paraiH-gRhaspairAtmArtha nirvartitamAhArajAtaM tairda bhoktuM zIlamasya paradattamojI, sa evaMguNakalito bhikSuriti vAcyaH // 3 // tathA'trApi guNagaNe vartamAno nirgrantha iti vAcyaH, amI cAnye apadizyante, tadyathA etthavi NiggaMthe ege egaviU buddhe saMchinnasoe susaMjate susamite susAmAie AyavAyapatte viU duhaovi soyapalicchinne No pUyAsakAralAbhaTTI dhammaTThI dhammaviU NiyAgapaDivanne dIpa anukrama [632-1] BHOOTay.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~60~
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [16], uddezaka [-], mUlaM [4], niyukti: [141] ttiyuta prata sUtrAMka |4|| suutrkRtaa| sami(ma)yaM care dete davie vosaTakAe niggaMthetti vacce 4||se evameva jANaha jamahaM bhayaMtA 16 gAthAzIlAGkA SoDazakA caayro|| tibemi / iti solasamaM gAhAnAmajjhayaNaM samattaM // paDhamo suakkhaMdho samatto // 1 // dhyayanaM. 'eko rAgadveSarahitatayA ojAH, yadivA'sin saMsAracakrabAle paryaTanasumAn vakRtasukhaduHkhaphalabhAkvenaikasyaiva prlokgmn||265|| tayA sadaikaka eva bhavati / tatrodyatavihArI dravyato'pyekako bhAvato'pi, gacchAntargatastu kAraNiko dravyato bhAjyo bhAvataslekaka eva bhavati / tathaikamevAtmAnaM paralokagAminaM vecItyekavit,na me kazciduHkhaparitrANakArI sahAyo'stItyevamekavit , yadivaikAntavid-18| 18| ekAntena viditasaMsArasvabhAvatayA maunIndrameva zAsanaM tathyaM nAnyadityevaM vettItyekAntavita , athavaiko-mokSaH saMyamo vA taM vettI-II 18 ti, tathA buddhA-avagatatacaH samyak chinnAni-apanItAni bhAvasrotAMsi-saMvatalAtkarmAzrayadvArANi yena sa tathA, suSThu sNytH-|| | karmavatsaMyatagAtro nirarthakakAyakriyArahitaH susaMyataH, tathA muSTha paJcabhiH samitibhiH samyagitaH-prApto jJAnAdikaM mokSamArgamasau / susamitaH, tathA suSThu samabhAvatayA sAmAyika-samazatrumitrabhAvo yasya sa susaamaayikH| tathA''tmanaH-upayogalakSaNasya jIvasyA-18 zrIsaMkhyeyapradezAtmakakha saMkocavikAzabhAjaH khakRtaphalabhujaH pratyekasAdhAraNazarIratayA vyavasthitasya dravyaparyAyatayA nityAnityAyana-18 // 265 // ntadharmAtmakasya vA vAda AtmavAdasta prApta AtmavAdaprAptaH, samyagyathAvakhitAtmakhatatvavedItyarthaH / tathA 'vidvAna' avagatasarvapa-12 dArthasvabhAvo na vyatyayena padArthAnavagacchati / tato yat kaizcidabhidhIyate, tadyathA-eka evAtmA sarvapadArthakhabhAvatayA vizvavyApI zyAmAkataNDulamAtroGguSThaparvaparimANo vetyAdiko'sadbhUtAbhyupagamaH parihRto bhavati, tathAvidhAtmasadbhAvapratipAdakasya pramANa dIpa anukrama [632-2] wwwsaneiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~61~
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [16], uddezaka [-], mUlaM [4], niyukti: [141] prata sUtrAMka |4|| sAbhAvAdityabhiprAyaH / tathA 'dvidhA'pIti dravyato bhAvatazca, tatra dravyasrotAMsi yathAvaM viSayeSvindriyapravRttayaH bhAvasrotAMsi tu zabdAdiSvevAnukUlapratikUleSu rAgadveSodbhavAstAnyubhayarUpANyapi srotAMsi saMvRtendriyatayA rAgadveSAbhAvAcca paricchinnAni yena sa paricchinnasrotAH, tathA no pUjAsatkAralAbhArthI kiMtu nirjarApekSI sarvAstapazcaraNAdikAH kriyA vidadhAti, etadeva darzayatidharma:-zrutacAritrAkhyastenArthaH sa evaM pArthoM dharmArthaH sa vidyate yasyAsI dhamArthIti, idamuktaM bhavati-na pUjAdyartha kriyAsu prava-18|| tete apitu dharmArthIti / kimiti, yato dharma yathAvattatphalAni ca svargAvAptilakSaNAni samyak vetti, dharma ca samyag jAnAno | yatkaroti tadarzayati-niyAgo mokSamArgaH satsaMyamo vA taM sarvAtmanA bhAvataH pratipannaH niyAgapaDivamotti, tathAvidhazca yatkuryAt / tadAha-sami(ma)yaMti samatAM samabhAvarUpAM vAsIcandanakalpAM'caret satatamanutiSThet / kiMbhUtaH san ?, Aha-dAnto dravyabhUto || gyusmaSTakAyana, etadguNasamanvitaH san pUrvoktamAhanazramaNabhikSuzabdAnAM yat pravRttinimittaM tatsamanvitaba nirgrantha iti vAcyaH / / te'pi mAhanAdayaH zabdA nirganthazabdapravRttinimittAvinAbhAvino bhavanti, sarve'pyete bhimanyajanA api kathazcidekArthI | | iti // 5 // sAmpratamupasaMhArAthemAha-sudharmasvAmI jambUkhAmiprabhRtInuddizyedamAha-se' iti tacanmayA kathitamevameva jAnIta | 8| yUyaM, nAnyo mavacasi vikalpo vidheyaH, yasAdahaM sarvajJAjJayA bravImi / na ca sarvajJA bhagavantaH parahitaikaratA bhyaatraataaro| | rAgadveSamohAnyatarakAraNAbhAvAdanyathA buvate, ato yanmayAditaH prabhRti kathitaM tadevamevAvagacchateti / itiH parisamAptyarthe / bravImIti pUrvavat / ukto'nugamaH, sAmprataM nayAH, te ca naigamAdayaH sapta, naigamassa sAmAnyavizeSAtmakatayA saMgrahavyavahAraprave-18 zAsaMgrahAdayaH pada, samabhirUDhetthaMbhUtayoH zabdanayapravezAnnaigamasaMgrahavyavahArarjumUtrazabdAH paJca, naigamasApyantarbhAvAcakhAro, 181 dIpa anukrama [632-2] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~62~
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [1.], adhyayana [16], uddezaka [-], mUlaM [4], niyukti: [141] prata sUtrAMka |4|| sUtrakRtA vyavahArasyApi sAmAnyavizeSarUpatayA sAmAnyavizeSAtmanoH saMgraharjusUtrayorantarbhAvAtsaMgraharjusUtrazabdAkhayA, 'te ca dravyAsti 16 gAthAzIlAkA- kaparyAyAstikAntarbhAvADranyAstikaparyAyAstikAbhidhAnI dvau nayau, yadivA sarveSAmeva jJAnakriyayorantarbhAvAt zAnakriyAbhidhAnI poDazaka cAya-yaya- dvI, tatrApi zAnanayo zAnameva predhAnamAha, kriyAnayazca kriyAmiti / nayAnAM ca pratyeka mithyASTitAjjJAnakriyayoSa parasparA-1 | dhyayana pApekSitayA mokSAGgalAdubhayamatra pradhAna, tacobhayaM sakriyopete sAdhau bhavatIti, tathA coktam--NAyammi gihiyo agihiya-18 // 266 // Remi ceva atthaMmi / jaiyatvameva iti jo uvaeso so nao nAma // 1 // saMvesipi NayANaM bahuvihavattavayaM NisAmettA / taM saba-18 nayavisuddhaM jaM caraNaguNahio sAhU ||2||"ti, samAptaM ca gAthAkhyaM SoDazamadhyayanaM, tatsamAptI ca samApta: prathama: zrutaskandha iti // [grandhAnam 8106] STATESTATE-ENROTRASTRA-STREETRO-ETMASTRAMRAPA ||iti zrImacchIlAGkAcAryaviracitavivaraNayutaH sUtrakRtAGgIyaH prathamaH shrutskndhH|| dIpa anukrama [632-2] // 266 // te'pi c| 2phalasApaka, anyathA prmaannvaakytaapaataat| jJAte pahItanyAhItabyecavA yavitavyameveti ya upadezaH sa mA bAma // 10 // 1| sarveSAmapi nayAnA bahuvidhAM vakanyatAM nizamya tatsarvanayavizuddha vacaraNaguNasthitaH sAdhuH // 1 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: atra SoDazaM adhyayanaM parisamAptaM. prathama zrutaskaMdho'pi samApta: ~63
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [142] OM namaH zrIvItarAgAya // atha zrIdvitIye sUtrakRtAMge dvitIyaH zrutaskandhaH / prata sUtrAMka IRI 'prathamazrutaskandhAnantaraM dvitIyaH samArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH, ihAnantarathutaskandhe yo'rthaH samAsato'bhihitaH asA-11 vevAnena zrutaskandhena sopapattiko vyAsenAbhidhIyate, ta eva vidhayaH susaMgRhItA bhavanti yeSAM samAsavyAsAbhyAmabhidhAnamiti, hA yadivA pUrvazrutaskandhokta evArtho'nena dRSTAntadvAreNa sukhAvagamArtha pratipAdyata ityanena sambandhenAyAtasyAsya zrutaskandhassa samba18 dhIni sapta mahAdhyayanAni pratipAdyante, mahAnti ca tAnyadhyayanAni, pUrvazrutaskandhAdhyayanebhyo mahatcAdeteSAmiti, tatra mahaccha bdAdhyayanazabdayonikSepArtha niyuktikRdAhaNAmaMThavaNAdavie khette kAle taheva bhAve ya / eso khalu mahataMmi niklevo chabiho hoti // 142 // NAmaMThavaNAdavie khette kAle taheva bhAve ya / eso khalu ajjhayaNe nikkhevo chaviho hoti // 143 // 8|NAmaMThavaNAdavie khette kAle ya gaNaNa saMThANe / bhAve ya aTThame khalu Nikvevo puMDarIyassa // 144 // jo jIvo bhavio khaluvavajjikAmo ya puMDarIpaMmi / so davapuMDarIo bhAvami vijANao bhaNio // 145 // eseeeeeeeeeeeeeeeeepe dIpa anukrama [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02), aMga sUtra-02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: atra dvitIya: zrutaskaMdhasya Arambha: prathama evaM dvitIya zrutaskaMdhasya abhisaMbaMdha:, 'mahat evaM adhyayana' zabdayo: nikSepA: ~64~
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [-], uddezaka -], mUlaM [-], niyukti: [146] sUtrakRtAle 1pauNDarIkAdhya. puNDarIkanikSepAH prata sUtrAMka 2zrutaskandhe zIlAkIyAyAM vRttI // 267 // |egabhacie ya baddhAue ya abhimuhiyanAmagoe ya / ete tinnivi desA bacvaMmi ya poMDarIyassa // 146 // tericchiyA maNussA devagaNA ceva hoMti je pavarA / te hoMti puMDarIyA sesA puNa kaMDarIyA u // 147 // jalayara thalayara khayarA je pavarA ceva hoMti kaMtA ya / je a sabhAve'NumayA te hoti puMDarIyA u|| 148 // arihaMta cakabaddI cAraNa vijAharA dasArA ya / je anne iDimaMtA te hoMti poMDarIyA u||||149 // bhavaNavaivANamaMtarajotisavemANiyANa devANaM / je tesiM pavarA khalu te hoMti puMDarIyA u // 15 // | kaMsANaM dUsANaM maNimottiyasilapavAlamAdINaM / je a acittA pacarA te hoMti poMDarIyA u||151 / / jAI khettAI khalu suhANubhAvAI hoti logaMmi / devakurumAdiyAI tAI khettAI pavarAI // 152 // |jIvA bhavadvitIe kAyaThitIe ya hoti je pavarA / te hoMti poDarIyA avasesA kaMDarIyA u / / 153 // gaNaNAe rajU khalu saMThANaM ceva hoMti cauraMsaM / eyAiM poMDarIgAI hoMti sesAI iyarAiM // 154 // odaie upasamie khaie ya tahA khaovasamie a / pariNAmasannivAe je pavarA tevi te ceva // 15 // ahavAvi nANadaMsaNacarittaviNae taheva ajjhappe / je pavarA hoti muNI te pavarA puMDarIyA u // 156 // elthaM puNa ahigAro vaNassatikAyapuMDarIeNaM / bhAvaMmi a samaNeNaM ajAyaNe puMDarIaMmi // 157 // nAmasthApanAdravyakSetrakAlabhAvAtmako mahati panidho nikSepo bhavati, tatra nAmasthApane sujJAne, dravyamahadAgamato noAgama___ acitta mIsagemuM davyesu je va hoti pavarA u / te hoti pauDarIyA, saisA puNa kaMDarIyA cha // 1 // iti pratyantare'dhikA gAthA // dIpa anukrama [-] Haeneraeeeeeesesesesesese | // 267|| AmEaininaa pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 'mahat evaM adhyayana' zabdayo: nikSepA: ~65~
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [157] prata sUtrAMka poeweweseesecseeseedesese tazca, Agamato jJAtA tatra cAnupayuktaH, noAgamatastu bazarIrabhavyazarIravyatirikta sacittAcittamizrabhedAvidhA, tatrApi sacinadravyamahat audArikAdikaM zarIraM, tatraudArika yojanasahasraparimANaM matsyazarIraM, vaikriyaM tu yojanazatasahasraparimANa, taijasakA-1 maNe tu lokAkAzapramANe, tadetadaudArikavaikriyataijasakAmeNarUpaM caturvidhaM dravyasacittamahad, anittadravyamahata samastalokavyApya-18|| |cittamahAskandhaH, mitha tu tadeva matsyAdizarIraM, kSetramahat lokAlokAkAzaM, kAlamahatsarvAddhA, bhAvamahadaudayikAdibhAvarUpatayA // 4 // poDhA, tatraudayiko bhAvaH sarvasaMsAriSu vidyata itikukhA bahAzrayakhAnmahAn bhavati, kAlato'pyasau trividhaH, tadyathA-anAdyapa18 yavasito'bhavyAnAmanAdisaparyavasito bhavyAnAM sAdisaparyavasito nArakAdInAmiti, kSAyikastu kevalajJAnadarzanAtmakaH sAyaparya vasitakhAtkAlato mahAn , kSAyopazamiko'pyAzrayavahusAdanAdyaparyavasitasAca mahAniti, aupazamiko'pi darzanacAritramohanIyAnudayatayA zubhabhAvasena ca mahAn bhavati, pAriNAmikastu samastajIvAjIvAzrayakhAdAzrayamahatvAnmahAniti, sAnnipAtiko'pyAzrayabahukhAdeva mahAniti / uktaM mahad, adhyayanasthApi nAmAdikaM poDhA nikSepaM darzayituM niyuktikRdAha-adhyayanasya nAmAdikA poDhA nikSepaH, sa cAnyatra nyakSeNa pratipAdita iti neha pratanyate, atra ca zrutaskandhe sapta mahAdhyayanAni, teSAmAdyamadhyayanaM pINDa-12 rIkAkhyaM, takha copakramAdIni catvAryanuyogadvArANi prarUpaNIyAni, tatropakrama AnupUrvInAmapramANavaktavyatAthAdhikArasamavatAra| bhedAtpoDhA, tatra pUrvAnupUyo prathamamidaM pazcAnupUyoM tu saptamamanAnupUA tu saptagacchagatAyAH zreNyA anyonyAbhyAsena dvirUpone | sati pazcAzacchatAnyaSTatriMzadadhikAni bhavanti, nAmni tu SaNNAgni, tatrApi dhAyopazamike bhAve, sarvasyApi ca zrutasya kSAyopazamikakhAt, pramANacintAyAM jIvaguNapramANe, vaktavyatAyAM sAmAnyena sarveSvadhyayaneSu khasamayavaktavyatA, arthAdhikAraH pauNDarIkopa senticesesesesesesercercerseseserce dIpa anukrama [-] T pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 'mahat evaM adhyayana' zabdayo: nikSepA: ~66~
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [157] prata sUtrAMka vRttI sUtrakRtAGge| kamayA khasamayaguNavyavasthApana, samavatAre tu yatra yatra samavatarati tatra tatra lezataH samavatAritameveti / upakramAnantaraM nikSepaH, sa ca / 1 pauNDa2zrutaska- zanAmaniSpanne nikSepe pauNDarIkamityasvAdhyayanasya nAma, tatrikSepArtha niyuktikRdAha--'nAma'mityAdi, pauNDarIkasya nAmasthApanAdravyakSe- rIkAdhya. nye zIlA trakAlagaNanAsaMsthAnabhAvAtmako'STadhA nikSepaH, tatra nAmasthApane kSuNNakhAdanAdRtya dravyapauNDarIkamabhidhitsurAha-'jo ityAdi, yaH puNDarIkakIyAyAM kazcitprANadhAraNalakSaNo jIvo bhaviSyatIti bhavyaH, tadeva darzayati-'utpatitukAmaH samutpitsustathAvidhakarmodayAt 'pauNDarIkeSu' zve nikSepAH tapadyeSu vanaspatikAyavizeSeSvanantarabhave bhAvI sa dravyapauNDarIkaH, khaluzabdo vAkyAlaGkAre, bhAvapauNDarIkaM khAgamataH piinnddriikpdaarth||268|| jJastatra copayukta iti|etdev dravyapauNDarI vizeSataraMdayitumAha-ege'tyAdi,ekena bhavena gatenAnantarabhava eva pauNDarIkedhUtpatsyate sa ekamavikaH, tathA tadAsanatara pauNDarIkeSu baddhAyuSkastato'pyAsanatamo'bhimukhanAmagotro'nantarasamayeSu yaH pauNDarIkeSUtpadyate,181 ete anantaroktA trayo'pyAdezavizeSA dravyapINDarIke'vagantavyA iti, "bhUtasya bhAvino vA bhAvasya hi kAraNaM tu yalloke / tadravya tatcaH sacetanAcetanaM kathitam // 1 // " iti vacanAt , iha ca puNDarIkakaNDarIkayootrormahArAjaputrayoH sadasadanuSThAnaparAyaNatayA zobhanAzobhanasamavagamya tadupamayAjyadapi yacchobhanaM tatpauNDarIkamitaratu kaNDarIkamiti / tatra ca narakavAsu tisaSvapi gatiSu ye zobhanAH padArthAste pauNDarIkAH zeSAstu kaNDarIkA ityetatpratipAdayannAha-'tericchiye tyAdi kaNThyA, tatra tiyekSupradhAnasya poNDa rIkalapratipAdanArthamAha-jalacaretyAdi, jalacareSu matsyakarimakarAdayaH sthalacareSu siMhAdayo balavarNarUpAdiguNayuktA uramparisarpaSu ma-ISIR680 18NiphaNino bhujaparisapeMSu nakulAdayaH khacareSu isamayUrAdayaH ityevamanye'pi svabhAvena' prakRtyA lokAnumatAste ca pauNDarIkA iva pradhAnA | bhavanti / manuSyagatau pradhAnAviSkaraNAyAha-'arihaMte'tyAdi, sarvAtizAyinI pUjAmahantItyahantaH, te nirupamarUpAdiguNopetAH, tathA dIpa anukrama [-] sesteemes pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02), aMga sUtra-02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 'mahat evaM adhyayana' zabdayo: nikSepAH, prathama adhyayana- 'pauMDarika' zabdasya artha evaM dravyAdi bhedA: ~67~
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - agasUtra-2 (mUla+niyukti :+vRtti :) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [157] prata sUtrAMka cakravartinaH SaTkhaNDabharatezvarAH tathA cAraNazramaNA bahuvidhAryabhUtalandhikalApopetA mahAtapasvinaH tathA vidyAdharA vaitAbyapurA-11 dhipatayaH tathA dazArA harivaMzakulodbhavAH, assa copalakSaNArthavAdanye'yIvAkAdayaH parigRhyante, etadeva darzayati-ye cAnye mh-11|| dhimanto mahebhyAH koTIzvarAste sarve'pi pauNDarIkA bhavanti, tuzabdasyAnuktasamuccayArthakhAt, ye cAnye vidyAkalAkalApopetAste 1 pauNDarIkA iti / sAmprataM devagatau pradhAnasya pauNDarIkalaM pratipAdayabAha-'bhavaNe'tyAdi, bhavanapativyantarajyotiSkavaimAnikAnAM caturNA devanikAyAnAM madhye ye pravarA:-pradhAnA indrendrasAmAnikAdayaste pradhAnA itikRsA pauNDarIkAbhidhAnA bhavanti / sAmpra-18 tamacittadragyANAM yatpradhAnaM tasya pauNDarIkasapratipAdanAyAha-'kasaNA'mityAdi, kAMskhAnAM madhye jayaghaNTAdIni dRSyANAM cInA-1 zukAdIni maNInAmindranIlabaiDUryapadmarAgAdIni ratnAni mauktikAnAM yAni varNasaMsthAnapramANAdhikAni, tathA zilAnAM madhye pANDukambalAdayaH zilAstIrthajanmAbhiSekasiMhAsanAdhArAH, tathA pravAlAnAM yAni varNAdiguNopetAni, AdigrahaNAjAtyacAzamIkara tadvikArAvAbharaNavizeSAH parigRhyante, tadevamanantaroktAni kAMsyAdIni yAni pravarANi tAnyacittapauNDarIkANyabhidhIyanta // iti / mizradravyapauNDarIkaM tu tIrthakRccakravodaya evaM pradhAnakaTakakeyUrAlaGkArAlaGkatA iti, dravyapauNDarIkAnantaraM kssetrpaunnddrii|| kAmidhitsayA''ha-'khittAnI'tyAdi, yAni kAnicidiha devakurvAdIni zubhAnubhAvAni kSetrANi tAni pravarANi pauNDarIkAbhi-481 || ghAnAni bhavanti / sAmprataM kAlapINDarIkapratipAdanAyAha-'jIvA' prANino bhavasthityA kAyasthityA ca ye 'pravarAH' pradhAnAste pauNDarIkA bhavanti, zeSAsvapradhAnAH kaNDarIkA iti, tatra bhavasthityA devA anuttaropapAtikAH pradhAnA bhavanti, teSAM yAvadbhavaM zubhAnubhAvasAta, kAyasthityA tu manuSyAH zubhakarmasamAcArAH saplASTabhavagrahaNAni manuSyeSu pUrvakoTyAyukeSvanuparivAnantarabhave / vaariNcaalni dIpa anukrama [-] T pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prathama adhyayana- 'pauMDarika' zabdasya artha evaM dravyAdi bhedAH, ~68~
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [157] prata sUtrAMka sUtrakRtAGketripalyopamAyuSkepUtpAdamanubhUya tato devedhUtpadyanta itikatA tataste kAyasthityA pauNDarIkA bhavanti, avaziSTAstu kaNDarIkA 1 pauNDa2zrutaska- iti / kAlapauNDarIkAnantaraM gaNanAsaMsthAnapauNDarIkadvayapratipAdanAyAha-gaNanayA-saGkhyayA pauNDarIka cintyamAnaM dazaprakArasa rIkAdhya. ndhe zIlA- gaNitassa madhye 'ranu agaNitaM pradhAnakhAtpauNDarIkaM, dazaprakAraM tu gaNitamidaM-"parikamma 1 ra 2 rAsI 3 vavahAre 4 taha puNDarIkakIyAyAM kalAsavaNNe 5 ya / puggala 6 jAyaM tApaM 7 ghaNe ya 8 ghaNavagga 9 vagge y10||1||" paNNAM saMsthAnAnAM madhye samacaturasra | nikSapAH vRttau 4 saMsthAnaM pravarakhAvINDarIkamityevamete dve api pINDarIke, zeSANi tu parikarmAdIni gaNitAni myagrodhaparimaNDalAdIni ca sNsthaa-18|| // 269 // nAni 'itarANi' kaNDarIkAnyapravarANi bhavantItiyAvat // sAmprataM bhAvapauNDarIkapratipAdanAnidhitsayA''ha-'odaItyAdi, au-18|| dayike bhAve tathaupazamike kSAyike kSAyopazamike pAriNAmike sAnipAtike ca bhAve cintyamAne teSu teSAM vA madhye ye 'prvraaH'| pradhAnAH 'te'pi audapikAdayo bhAvAH 'ta evaM pauNDarIkA evAvagantavyAH, tathaudayika bhAve tIrthakarA anuttaropapAtikasurA|stathAnye'pi sitazatapatrAdayaH pauNDarIkAH, aupazamike samastopazAntamohAH, kSAyike kevalajJAninaH, kSAyopazamike vipulama-1 | ticaturdazapUrvavitparamAvadhayo vyastAH samastA vA, pAriNAmike bhAve bhavmAH, sAnipAtike bhAve dvikAdisaMyogAH siddhaadissu||8|| khapukhtA pauNDarIkalena yojanIyAH, zeSAstu kaNDarIkA iti / sAmpratamanyathA bhAvapauNDarikapratipAdanAyAha-'ahavAvI syAdi, 18 // athavApi bhAvapauNDarIkamidaM, tadyathA-samyagrajJAne tathA samyagdarzane samyakacAritre jJAnAdike vinaye tathA 'adhyAtmani ca // 269 / / | dharmadhyAnAdike ye 'pravarAH' zreSThA munayo bhavanti te pauNDarIkavenAvagantavyAstato'nye kaNDarIkA iti / tadevaM sambhavinamaSTayA | 1parikama rabaH rAziH vyavahArastathA kalAsavarNava / pudgalAH yAvattAvat bhavati dhana ghanamUlaM vargaH vargamUlaM // 1 // dIpa anukrama [-] CeRE pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prathama adhyayana- 'pauMDarika' zabdasya artha evaM dravyAdi bhedA: ~69~
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka -1, mUlaM [1], niyukti: [157] * pauNDarIkasya nikSepaM pradAdhuneha yenAdhikArastamAvirbhAvayabAha-'atra' punadRSTAntaprastAce 'adhikAroM vyApAraH sacittatiryagyo-11 nikaikendriyavanaspatikAyadravyapauNDarIkeNa jalaruheNa, yadivA audapikabhAvavartinA vanaspatikAyapauNDarIkeNa sitazatapatreNa, tathA | bhAve 'zramaNena ca samyagdarzanacAritravinayAdhyAtmavartinA satsAdhunAsinadhyayane pauNDarIkAkhye'dhikAra iti / gatA nikSepani-18 || yuktiH, adhunA sUtrasparzikaniyukteravasaraH, sA ca sUtre sati bhavati, sUtraM ca sUtrAnugame, sa cAvasaraprApto'to'skhalitAdiguNo-181 petaM sUtramucArayitavyaM, tacedaM-- suyaM me AusaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM-iha khalu poMDarIe NAmajjhayaNe, tassa NaM ayamahe paNNatte-se jahANAmae pukravariNI siyA bahuudagA bahuseyA bahupukkhalA laTThA puMDarikiNI pAsAdiyA darisaNiyA abhiruvA paDirUvA, tIse NaM pukkhariNIe tatya tattha dese dese tahiM tahiM yahave paumavarapoMDarIyA buiyA, aNupubuTviyA UsiyA ruilA vaNNamaMtA gaMdhamaMtA rasamaMtA phAsamaMtA pAsAdiyA darisaNiyA abhirUvA paDirUvA, tIse NaM pukkhariNIe bahumajjhadesabhAe ege mahaM pajamavarapoMDarIe buhae, aNupubbuTThie ussite kaile vanamaMte gaMdhamaMte rasamaMte phAsamaMte pAsAdIe jAva paDirUve / savvAvaMti ca NaM tIse pukkhariNIe tattha tattha vese dese tahiM tarhi vahave paumavarapaoNDarIyA vujhyA aNupubuDiyA UsiyA ruilA jAva paDirUvA, savvAvaMti ca NaM tIse NaM pukkhariNIe bahumajhadesamAe egaM mahaM paumavarapoMDarIe buhae aNupubbuTTie jAva paDirUve // 1 // aha purise puristhimAo disAo Agamma taM pukkhariNIM tIse 358993920000009 * anukrama [633] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02), aMga sUtra-02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: mUla-sUtrasya ArambhaH, ete adhyayane sarva-sUtrANi gadhyabaddhaH santi, gAthA va padhyarUpeNa na kiMcit asti. ~70~
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [2], niyukti: [157] sUtrakRtAne 2zrutaska rIkAdhyakSa ndhe zIlA prata satrAMka kIyAyAM vRttoM 127011 pukkhariNIe tIre ThicA pAsati taM mahaM egaM paumavarapaoNDarIyaM aNupubuTTiyaM UsiyaM jAva paDisvaM / tae NaM se purise evaM vayAsI-ahamaMsi purise kheyanne kusale paMDite viyatte mehAvI avAle maggatthe maggaviU maggassa gatiparakamaNNU ahameyaM paumavarapoMDarIyaM unnikkhissAmittikaDu iti buyA se purise abhikameti taM pukkhariNI, jAvaM jAvaM ca NaM abhikamei tAvaM tAvaM ca NaM mahaMte udae mahaMte see pahINe tIraM apatte paumavarapoMDarIyaM No habvAe No pArAe, aMtarA pokkhariNIe seyaMsi nisapaNe paDhame purisajAe! // 2 // ahAvare doce purisajAe, aha purise dakSiNAo disAo Agamma taM pukSariNiM tIse pukvariNIe tIre ThicA pAsati taM mahaM egaM paumavarapoMDarIya aNupuvuTTiyaM pAsAdIyaM jAva parirUvaM taM ca ettha ega purisajAtaM pAsati pahINatIraM apattapaumavarapoMDarIyaM No havvAe No pArAe aMtarA pokkhariNIe seyaMsi NisannaM, tae NaM se purise taM purisaM evaM vadhAsI-aho NaM ime purise akheyanne akusale apeDie aviyatte amehAvI pAle No maggatthe No maggaviU No maggassa gatiparakamaNNU janaM esa purise, ahaM kheyanne kusale jAva paumavarapoMDarIya unnikkhissAmi, No ya khalu eyaM paumavarapoMDarIyaM evaM unnikkheyabbaM jahA NaM esa purise manne, ahamaMsi purise kheyanne kusale paMDie viyatte mehAvI abAle maggatthe maggaviU maggassa gatiparakamaNNU ahameyaM paumavarapoMDarIyaM unnikkhissAmittikahu iti vacA se purise a. bhikame taM pukkhariNi, jAvaM jAvaM ca NaM abhikkamei tAvaM tAvaM ca NaM mahaMte udae mahaMte see pahINe tIraM easeseseeeeeee secesercedeseiseoeseaelaerseiserses dIpa anukrama [634] // 27 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~71
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [3], niyukti: [157] prata Poeceneceseseise sUtrAMka apatte paumavarapaoNDarIyaM No habbAe No pArAe aMtarA pokkhariNIe sepaMsi Nisanne doce purisajAte // 3 // ahAvare tace purisajAte, aha purise pacatthimAo disAo Agamma taM pukvariNiM tIse pukkhariNIe tIre ThicA pAsati taM egaM mahaM paumavarapaoNDarIya aNupuvvuTTiyaM jAva paTirUvaM, te tattha boli purisajAte pAsati pahINe tIraM apatte paumavarapoMDarIyaM No havvAe No pArAe jAva seyaMsi Nisane, tae NaM se purise evaM bayAsI-aho NaM ime purisA akheyannA akusalA apaMDiyA aviyattA amehAvI vAlA No maggatthA No maggaviU No maggassa gatiparakamaNNa, jaMNaM ete purisA evaM manne-amhe etaM paumayarapoMharIyaM uNNikkhissAmo, no ya khalu eyaM paumavarapaoNDarIyaM evaM unnikkhetavvaM jahA NaM ee purisA manne, ahamaMsi purise kheyanne kusale paMDie viyatte mehAvI avAle maggatye maggaviU maggassa gatiparakamaNNU ahameyaM paumavarapoTarIyaM unnikkhissAmittikaTTha iti vuccA se purise abhikkame taM pukkhariNiM jA jAvaM ca NaM abhikAme tAvaM tAvaM ca NaM mahaMte udae mahate see jAva aMtarA pokkhariNIe seyaMsi Nisajhe, tace purisajAe // (sUtraM 4) // ahAvare cautthe purisajAe, aha purise uttarAo disAo Agamma taM pukkhariNi, tIse pukkhariNIe tIre ThicA pAsati taM mahaM ega paumavarapoMDarIyaM aNupubbuTTiyaM jAva paDirUvaM, te tastha tinni purisajAte pAsati pahINe tIraM apatte jAva seyaMsi Nisanne, tae NaM se purise evaM papAsI-aho NaM ime purisA akheyannA jAva No maggassa gatiparakkamaNNU japaNaM ete purisA evaM mane-amhe etaM pauma dIpa anukrama [635] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~72~
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka -1, mUlaM [5], niyukti: [157] sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 27 // 1 puNDarIkAdhya dRSTAntaH prata sutrAMka varapoMDarIyaM unnikkhissAmo No ya khalu eyaM paumavarapoMDarIyaM evaM unnikkheyavvaM jahA NaM ete purisA manne, ahamaMsi purise kheyanne jAva maggarasa gatiparaphamaNNU, ahameyaM paumavarapoMDarIyaM ugnikkhissAmittikaTTa iti vucA se purise taM pukvariNiM jAvaM jAvaM ca NaM abhikame tAvaM tAvaM ca NaM mahaMte udae mahaMte see jAva Nisanne, cautthe purisajAe // (sUtraM 5) / aha bhikkhU lUhe tIraTThI kheyanne jAva gatiparakamaNNU annatarAo disAo vA aNuvisAo vA Agamma taM pukkhariNaM tIse pukkhariNIe tIre ThicA pAsati taM mahaM erga paumavarapoMDarIyaM jAva paDirUvaM, te tattha cattAri purisajAe pAsati pahINe tIraM apatte jAva paumavarapoMDarIyaM No havAe No pArAe aMtarA pukkhariNIe seyaMsi Nisane, taeNaM se bhikkhU evaM vapAsI-ahoNaM ime purisA akheyanA jAva No maggassa gatiparakamaNNU, jaM ete purisA evaM manne amhe evaM paumavarapoMDarIyaM unnikkhissAmo, No ya khalu evaM paumavarapoMDarIyaM evaM unikkhetavyaM jahA Na ete purisA manne, ahamaMsi bhikkhU lUhe tIrahI kheyanne jAva maggassa gatiparakkamapaNU, ahameyaM paumavarapaoNDarIyaM upiNakkhissAmittikaTTha iti bucA se bhikkhU No abhikkame taM pukkhariNi tIse pukkhariNIe tIre ThicA saI kujjAuppayAhi khalu bho paumavarapoMDarIyA ! uppayAhi, aha se uppatite pajamavarapoMDarIe / (sUtraM 6 // asya cAnantarasUtreNa saha sambandho vAcyaH, sa cAyaM-si evameva jANaha jamaI bhayaMtAro'ti tadetadeva jAnIta bhayakha trAtAraH, tadyathA-zrutaM mayA''yuSmatA bhagavataivamAkhyAtam , AdisUtreNa ca saha sambandho'yaM, tadyathA-yadbhagavatA''khyAtaM dIpa anukrama [637] // 271 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: pUjya ~73
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [6], niyukti: [157] prata satrAMka (6) IN mayA ca zrutaM tadudhyatetyAdikaM, kiM tadbhagavatA''khyAtamityAha-'iha' pravacane sUtrakRdvitIyazrutaskandhe vA khaluzabdo cAkyA lakAre pauNDarIkAbhidhAnamadhyayanaM pauNDarIkeNa-sitazatapatreNAtropamA bhaviSyatItikRtA, ato'syAdhyayanasya pauNDarIkamiti nAma | [kRtaM, tasya cAyamarthaH, Namiti vAkyAlaGkAre, 'prajJaptaH' prarUpitaH, 'sejaha'tti tayathArthaH, sa ca vAkyopanyAsArthaH, nAmazabdaH sambhAvanAyAM, sambhAvyate puSkariNIdRSTAntaH, puSkarANi-padyAni tAni vidyante yasthAmasau puSkariNI 'svAdu' bhavedevambhUtA, tadyathA 'bahu' pracuramagAdhamudakaM yakhAM sA bahudakA, tathA bahuH-pracura: sIyante-avabadhyante yasinnasau seyaH-kardamaH sa yasyAM sA bahuseyA-15 1 pracurakardamA bahuzvetapabasadbhAvAt khacchodakasaMbhavAca bahuzvetA vA, tathA 'bahupuSkalA' bahusaMpUrNA-pracurodakabhRtetyarthaH / tathA labdhaH-prAptaH puSkariNIzabdAnvarthatayA'rtho yayA sA labdhArthI, athavA''sthAnamAsthA-pratiSThA sA labdhA yayA sA labdhAsthA, tathA pauNDarIkANi-zvetazatapatrANi vidyante yasyAM sA pauNDarIkiNI, pracurArthe mabarthIyotpattehupotyarthaH / tathA prasAdaH-prasannatA nirmalajalatA sA vidyate yasyAH sA prasAdikA prAsAdA vA-devakulasanivezAste vidyante yasyAM samantataH sA prAsAdikA, darzanIyA zobhanA satsaMnivezato vA draSTacyA darzanayogyA, tathAbhimukhyena sadA'vasthitAni rUpANi-rAjahaMsacakravAkasArasAdIni | gajamahipamRgayUthAdIni vA jalAntargatAni karimakarAdIni vA yasyAM sAbhirUpeti, tathA pratirUpANi-prativimbAni vidyante | yasyAM sA pratirUpA, etaduktaM bhavati-vacchakhAttasyAH sarvatra pratibimbAni samupalabhyante, tadatizayarUpatayA vA lokena tatpratibimbAni kriyante(iti) sA pratirUpati, yadivA-'pAsAdIyA darisaNIyA abhirUvA paDirUvatti paryAyA ityete cakhAro'pya1 puSkalastu pUrNa zreSThe ityanekArthoke, bahuni pratyayaH / 2008092009%asasexsasa dIpa anukrama [638] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~74
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [6], niyukti: [157] prata satrAMka makavAtizayaramaNIyatvakhyApanArtha paataaH| tasyASa puSkariNyAH Namiti vAkyAlaGkAre 'tatra tatre' tyanena pIpsApadena pauNDarIkaiApaka-18 1 puNDarI2 zrutaska- khamAha, 'deze deze' ityanena khekaikapradeze prAcuryamAha, 'tasmiMstasminnityanena tu nAstyevAsau puSkariNyAH pradezo yatra tAnina / ndhe zIlA-IS santIti, yadivA-'deze deze' ityetatpratyekamabhisambadhyate tatra tatreti, ko'rthaH 1-deze deze tasiMstamibiti ca, korthaH 1, kIyAvRttiH| dezaikadeza iti, yadivA-atyAdarakhyApanAyaikArthAnyevaitAni trINyapi padAni, teSu ca puSkariNyAH sarvapradezeSu bahUni-pracurANi pamAnyeva 'varANi' zreSThAni pauNDarIkANi padmavarapauNDarIkANi, padmagrahaNaM chatravyAghravyavacchedArtha, pauNDarIkagrahaNaM zvetazatapatratra-1 // 272 / / tipayartha, varagrahaNamapradhAnanivRttyartha, tadevambhUtAni bahUni padmavarapauNDarIkANi 'buiya'ci uktAni-pratipAditAni vidyante itva zAniyA pAH, 'AnupUrpaNa' viziSTaracanayA sthitAni, tathoritAni paGkajale atilaGgayopari vyavasthitAni, tathA 'ruciH' dIptistA / lAnti-Adadati rucilAni--saddItimanti, tathA zobhanavarNagandharasasparzavanti, tathA prAsAdIyAni-darzanIyAni ani-1 rUpANi pratirUpANi / tasyAtha puSkariNyAH sarvataH payAvRtAyAH Namiti vAkyAlaGkAre 'bahudezamadhyabhAge' nirupacaritamapa| deze eka mahatpabavarapINDarIkamuktamAnupUjyeNa vyavasthitamucitaM rucila varNagandharasasparzavat tathA prAsAdIya darzanIyaM abhirUpa taraM pratirUpatira miti / sAmpratametadevAnantaroktaM sUtradvayaM 'sabvAvaMti ca NaM tI tyanena viziSTamaparaM sUtradvayaM draSTavyam, asyAya|| madhe-'sabbAvati'tti sarvasyA api tasyAH puSkariNyAH sarvapradezeSu yathoktavizeSaNaviziSTAni bahUni panAni, tathA savasvAba tasyA bahumadhyadezamAge yathoktavizeSaNaviziSTaM mahadekaM pauNDarIkaM vidyata iti, ubhayatrApi caH samuccaye, pAmiti vAkyAlA ra iti // 1 // 'artha' anantaramevambhUtapuSkariNyAH pUrvasyA dizaH kazcidekaH puruSaH samAgatya to puSkariNIM tasyA 'tIra' vaTA anukrama [638] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~75
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [6] dIpa anukrama [638] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [6], niryukti: [157] | sthikhA tadetatpadmaM prAsAdIyAdi pratirUpAntavizeSaNakalApopetaM sa puruSaH pUrvadigbhAgavyavasthitaH 'eva' miti vakSyamANanItyA 'vadet' trUyAt - 'ahamaMsi' tti ahamasmi puruSaH, kimbhUtaH 1 - 'kuzalo' hitAhitapravRttinivRttinipuNaH, tathA pAvADImaH paNDito dharmajJo dezakAlajJaH kSetrajJo 'vyakto' bAlabhAvAnniSkrAntaH pariNatabuddhiH 'meghAvI' vanotplavanayorupAyajJaH, tathA 'abAlo' madhyamavayAH SoDazavarSoparivartI 'mArgasthaH' sadbhirAcIrNamArgavyavasthitaH tathA sanmArgajJaH, tathA mArgastha yA gatirguNajaM | vartate tathA yatparAkramaNaM - vivakSitadezagamanaM tajjAnAtIti parAkramajJaH, yadivA - parAkramaH - sAmarthyaM tajjJo'hamAtmajJa ityarthaH, tadevambhUtavizeSaNakalApopeto'ham 'etat' pUrvoktavizeSaNakalA popetaM padmavarapauNDarIkaM puSkariNImadhyadezAvasthitamahamutkSepsyAmItikahAgataH 'iti' etatpUrvoktaM tad pratItyokvA'sau puruSastrAM puSkariNImabhimukhaM krAmet-abhikrAmet tadabhimukhaM gacchet yAvayA vazvAsau tadavataraNAbhiprAyeNAbhimukhaM krAmettAvattAvacca Namiti vAkyAlaGkAre tasyAH puSkariNyA mahadagAvamudakaM tathA mahAba 'seya:' kardamaH, tato'sau mahAkardamodakAbhyAmAkulIbhUtaH prahINaH - sadvivekena rahitastyaklA tIraM suvyatyayAdvA tIrAtprahINaH prabhraSTaH aprAptazca vivakSitaM padmavarapauNDarIkaM tasyAH puSkariNyAstasyAM vA yaH seyaH kardamastasminniSaNNo nimana AtmAnamuddhartumasamarthaH, tasmAca tIrAdapi prabhraSTaH, tavastIrapadmayorantarAla evAvatiSThate, yata evamata: 'no havvAe'tti nArvAkRtaTavartyasI bhavati 'no pArAe'si nApi vivakSitapradezaprAtyA pAragamanAya vA samartho bhavati / evamasAnubhaya bhraSTo muktamuktolIvadanarthAyaiva prabhavatItyayaM prathamaH puruSaH, puruSa eva puruSajAta:- puruSajAtIya iti // 2 // 'atha' prathamapuruSAdanantaram 'aparo' dvitIyaH puruSajAtaH puruSa iti / athaveti vAkyopanyAsArthe, atha-kavitpuruSo dakSiNAdigbhAgAdAgatya tAM puSkariNIM tasyAzca puSkariNyAstIre khitA tatrastha padayati Education intemational Forest Use Only www.janbrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ....AgamasUtra - [ 02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH ~76~
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [6], niyukti: [157] prata satrAMka sUtrakRtAre 18 mahadekaM panavarapauNDarIkamAnupUryeNa vyavasthitaM prAsAdIyaM yAvatpratirUpam 'atra ca' asiMzca tIre vyavasthitaH, taM ca pUrvavyavasthi-11 puNDarI2 zrutaska- tamekaM puruSa pazyati, kimbhUtaM ?-tIrAtparibhraSTamanavAtapayavarapauNDarIkamubhayabhraSTamantarAla evAvasIdantaM, dRSTvA ca tamevamavasaM puruSa kAdhya. tato'sau dvitIyaH puruSaH taM prAktanaM puruSamevaM vadeva-'aho' iti khede, sarvatra Namiti vAkyAlaGkAre draSTavyo, yo'yaM kardame ni-8 dRSTAntaH kIyAvRtiH bhannaH puruSaH so'khedajJo'kuzalo'paNDito'vyakto'medhAvI bAlo na mArgastho no mArgano no mArgasa gatiparAkramajJA, akuzalakhAdike / // 27 // kAraNamAha-'yad' yasAdeSa puruSa etatkRtavAn, tabadhA-ahaM khedajaH kuzala ityAdi bhaNiyA pAvarapauNDarIkamutkSepyAmItyevaM / / pratijJAtavAn, na caitatpaavarapauNDarIkam 'evam' anena prakAreNa yathA'nenokSenumArabdhamevamutkSeptavyaM yathA'yaM puruSo manyata iti // 181 tato'hamevAsyotkSepaNe kuzala iti darzayitumAha-'ahamaMsItyAdi jAva doce purisajAe'tti, sugarma // 3 // tRtIyaM puruSa- ASI jAtamadhikRtyAha-'ahAvare tace' ityAdi sugarma, yAvaccaturthaH puruSajAta iti // 4-5 // sAmpratamaparaM paJcamaM tadvilakSaNaM puruSa-101 jAtamadhikRtyAha-'athe' tyAnantarye, caturthapuruSAdayamanantaraH puruSaH tasyAmUni vizeSaNAni-bhikSaNazIlo bhikSu:-pacanapAcanAdisAvadhAnuSThAnarahitatayA nirdoSAhArabhojI, tathA 'rukSo' rAgadveSarahitaH, tau hi karmabandhahetutayA snigdhI, yathA hi snehAbhA-|| vAdrajo na lagati tathA rAgadveSAbhAvAtkamareNurna lagati, atastadrahito rUkSa ityucyate, tathA-saMsArasAgarasa tIrArthI, tathA kSetra-18| |zaH khedajJo vA, pUrva vyAkhyAtAnyeva vizeSaNAni, yAvanmArgastha gatiparAkramazaH, sa cAnyatarasyA dizo'nudizo vA''gatya tAM // 4 // puSkariNIM tasyAzca tIre sthitA samantAdavalokayan bahumadhyadezabhAge tanmahadekaM padmavarapauNDarIkaM pazyati, tAMdha caturaH puruSAn / .1 padedikarmakakhAdanya prAyudhAre'pi vAkyasya karmaNi dvitIyAJApi, ayamityAdinA nAnA nirdezo'pyasyaiva na doSAva / dIpa anukrama [638] deseseese pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~77~
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [6], niyukti: [157] prata sUtrAMka (6) // pazyati, yatra ca vyavasthitAniti, kimbhUtAn ?-tyaktatIrAn aprAptapadmavarapuNDarIkAn paGkajalAvamamAna punastIramapyAgantumasamaASn , dRSTvA ca tAstadavasthAn tato'sau bhikSuH 'evaM' miti vakSyamANanItyA vadeva, tayathA-aho iti khede Namiti vAkyAla kAre, ime puruSAzvatAropi akhedajJA yAvano mArgasa gatiparAkramajJAH, yasAtte puruSA evaM jJAtavanto yathA vayaM panavarapauNDarIka-18 munikSepyAmaH-utkhaniyAmo, na ca khalu tat poNDarIkamevam-anena prakAreNa yathaite manyante tathotkSeptavyaM / api sahamasi bhikSu / MRI rUkSo yAvadgatiparAkamajJaH, etadguNaviziSTo'hametatpoNDarIkamutkSepyAmi-utkhaniSyAmi-samuddhariSyAmItyevamuktA'sau 'nAbhikA-18|| met' tAM puSkariNI na pravizekha, tatrastha evaM yatkuryAttadarzayati-tasthAstIre thikhA tathAvidha zabdaM kuryAt , tadyathA-Urdhvamutpato tpata, khaluzabdo vAkyAlaGkAre he padmavarapauNDarIka! tasyAH puSkariNyA madhyadezAt evamutpatotpata, 'artha' tacchandazracaNAdana18ntaraM tadutpatitamiti // 6 // tadevaM dRSTAntaM pradarya dASTontikaM darzayitukAmaH zrImanmahAvIravardhamAnakhAmI vaziSyAnAha kihie nAe samaNAuso!, ahe puNa se jANitabbe bhavati, bhaMtetti samaNaM bhagavaM mahAvIraM niggaMdhA ya niggaMdhIo ya vaMdaMti namasaMti vaMdettA namaMsittA evaM vayAsi-kihie nAe samaNAuso!, ahaM puNa se Na jANAmo samaNAusotti, samaNe bhagavaM mahAvIre te ya bahave niggaMdhe ya niggaMdhIo ya AmaMtettA evaM vayAsI-haMta samaNAuso! AikkhAmi vibhAvemi ki mi pavedemi saahaM sahe sanimittaM bhujo bhujo uvadaMsemi se bemi // (sUtraM 7) // 'kIrtite' kathite pratipAdite mayA'sin 'jJAte' udAharaNe he zramaNA AyuSmanto'rthaH punarasya jJAtavyo bhavati bhavandira, eta-9 Sacassagasagas909893000 dIpa anukrama [638] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~78~
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka -1, mUlaM [7], niyukti: [157] S90759 mutrakatAkA duktaM bhavati-nAsyodAharaNasya paramArtha yUyaM jAnItha, evamukte(ktA) bhagavatA te yahayo nimranthA nimranthyazca taM zramaNaM bhagavantaM / 1 puNDarImahAvIra te nirgranthAdayo vadante kAyena namaspanti-tatpadvaiH zabdaiH stuvanti vandikhA namasthitA caivaM-vakSyamANaM vadeyuH, tadyathA- kAdhyadAndhe zIlA-18'kIrtitaM' pratipAditaM 'jJAtam' udAharaNaM bhagavatA, artha punarasya na samyaka jAnIma ityevaM pRSTo bhagavAn zramaNo mahAvIrastA- ntikadakIyAvRttiH nirgranthAdInevaM vadet-'hante'ti saMpreSaNe, he zramaNA AyuSmanto! yadbhavadbhirahe pRSTastatsopapattikamAkhyAmi bhavatA, tathA 'vibhAva- zanAya saM yAmi' AvirbhAvayAmi prakaTArtha karomi, tathA 'kIrtayAmi' paryAyakathanadvAreNeti tathA 'pravedayAmi' prakarSeNa hetudRSTA- bodhanaM // 274 // 18ntacittasaMtatAvAropayAmi, athakArthikAni caitAni / kathaM pratipAdayAmIti darzayati-sahArthena- dArzantikArthena varteta iti || sAthaiH puSkariNIdRSTAntastaM, tathA saha hetunA-anvayanyatirekarUpeNa vartata iti sahetustaM tathAbhUtamartha pratipAdayiSyAmi yathA te || puruSA aprAptaprArthitAthoM puSkariNIkardame duruttAre nimamA evaM vakSyamANAstIthikA apAragAH saMsArasAgarasya tatrai nimajantI-|| sevarUpo'rthaH sopapattikaH pradarzayiSyate, tathA saha nimittena-upAdAnakAraNena sahakArikAraNena vA vartata iti sanimipha-saphA-1 raNaM dRSTAntArthe bhUyo bhUyo'pararaparaituraSTAntarUpadarzayAmi so'haM sAmpratameva bravImi zRNuta yUyamiti // 7 // tadadhunA bhagavAn pUrvoktasya dRSTAntasya yathAkhaM dASTontikaM darzayitumAha loyaM ca khallu mae appAhaTTa samaNAuso! pukkhariNI buiyA, kammaM ca khalu mae appAhahu samaNAso se // 274 // udae vuie, kAmabhoge ya khalu mae appAhaDDa samaNAuso se see buhae, jaNajANavayaM ca svastu mae appAhaDDa samaNAuso te bahave paumavarapoMDarIe buie, rAyANaM ca khalu mae appAGa samaNAusorase ege / Searcelectressesesesese anukrama [639] JAMERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~79~
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-1, mUlaM [8], niyukti: [157] Desccestoerses prata satrAMka selabdha mahaM paumavarapoMDarIe vuie, annautthiyA ya khalu mae appAhaDDa samaNAuso! te cattAri purisajAyA bu. iyA, dhammaM ca khalu mae appAhaTu samaNAuso ! se bhikkhU buie, dhammatitthaM ca khalu mae appAhahu samaNAuso! se tIre buie, dhammakahaM ca khalu mae appAhaDa samaNAuso! se sade buie, nivvANaM ca khalu mae appAhaTu samaNAuso se uppAe buie, evameyaM ca khalu mae appAhala samaNApaso! se epameyaM buiyaM / / (suutrN)|| lokamiti manuSyakSetraM, cazabda uttarApekSayA samuccayArthaH, khaluriti vAkyAlaGkAre, mayetyAtmanirdezaH, yojyaM loko manuSyAdhArastamAtmani 'AhRtya vyavasthApya apAhRtya vA he AyuSman ! zramaNa AtmanA vA-mayA'hatya na paropadezataH, sA puSkariNI padmAdhArabhUtoktA, tathA karma cASTaprakAraM, yadalena puruSapauNDarIkANi bhavanti tadevaMbhUtaM karma mayA''tmanyAhRtya AtmanA vA Aha tya apAhRtya vA, etaduktaM bhavati-he zramaNa ! AyuSman sarvAvasthAnAM nimittabhUtaM karmAzritya tadudakaM dRSTAntasenopanyasta, karma cAtra dASTaoNntikaM bhaviSyati, tatrecchAmadanakAmAH zabdAdayo viSayAste eva bhujyanta iti bhogAH, padikA kAmA-haLAlpA madanakAmAstu bhogAstAn mayA''tmanyAhRtya 'seyaH' kardamo'bhihitaH, yathA mahati paGke nimano duHkhenAtmAnamuddharatyevaM viSayepvapyAsako nAtmAnamuddhartamalamityetatkadamaviSayayoH sAmbamiti, tathA 'jana' sAmAnyena loka, tathA janapade bhavA jAnapadA viziSTAyadezotpannA gRhyante, te cA paviMzavijanapadodbhavA iti, tAMzca samAzritya mayA dArzantikalenAGgIkRtya tAni bahUni ra pAvarapauNDarIkANi dRSTAntakhenAbhihitAni, tathA rAjAnamAtmanyAhatya tadekaM pAvarapauNDarIka dRSTAntalenAbhihitaM, tathApatI dIpa anukrama [640] elesesesents arecene pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~80~
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [8], niyukti: [157] prata sUtrAMka 8 sUtrakRtAGgerthikAn samAzritya te catvAraH puruSajAtA abhihitAH, teSAM rAjapauNDarIkoddharaNe sAmarthyavaikalyAva , tathA dharma ca khalvAtmanyA-18|1 puNDarI2 zrutaska- hatya zramaNAyuSman ! sa bhikSuH rUkSavRttirabhihitaH, tasyaiva cakravartyAdirAjapAvarapauNDarIkoddharaNe sAmarthyasadbhAvAt , dharmatIrtha ca | kAdhya0 ndhe zIlA-15 khalyAzritya mayA tattIramuktaM, tathA saddharmadezanAM cAzritya mayA sa bhikSusaMbandhI zabdo'bhihitaH, tathA 'nirvANaM' mokSapadamazeSa- upanayaH kIyAvRttiH karmakSayarUpamIpataprAgabhArAkhyaM bhUbhAgoparyavasthitakSetrakhaNDaM vA''tmanyAhRtya sa panavarapauNDarIkasyotpAto'bhihita iti / sAmprataM // 275 // samastopasaMhArArthamAha-'evaM' pUrvoktaprakAreNa etallokAdikaM ca khalvAtmanyAhatya-Azritya mayA zramaNAyupman ! 'se etapuSkariNyAdikaM dRSTAntatvena kizcitsAdhAdevametaduktamiti // 8 // tadevaM sAmAnyena dRSTAntadAAntikayoryojanAM kRtvA'dhunA 8 | vizeSeNa pradhAnabhUtarAjadArzantikaM [taduddharaNArthatvAtsarvaprayAsaspeti ] darzayitumAha iha khalu pAINaM vA paDINaM vA udINaM vA dAhiNaM vA saMgatiyA maNussA bhavaMti aNupucveNaM loga ucavannA, taMjahA-AriyA vege aNAriyA bege uccAgottA vege NIyAgoyA yege kAyamaMtA vege rahassamaMtA bege suvannA vege dubbannA bege surUvA vege durUvA vege, tesiM ca NaM maNuyANaM ege rAyA bhavai, mahayAhimavaMtamalayamaMdaramahiMdasAre acaMtavisuddharAyakulabasappasUte niraMtararAyalakkhaNavirAiyaMgamaMge bahujaNabahumANapUhae savvaguNasamiddhe khattie mudie muddhAbhisitte mAupiusujAe dayappie sImaMkare sImaMdhare khemaMkare khemaghare maNussiMde jaNavayapiyA jaNavayapurohie seukare keukare narapavare purisapavare purisasIhe purisaAsI1dvAdazAna zAsana vA / 2 rAjadASTAntikayojane hetudarzanAya TIppaNamidamikhAbhAti / dIpa anukrama [640] edeceaeeeeeesesesese // 275 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~81~
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [s] dIpa anukrama [641] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [9], niryuktiH [157] Education intimational vise purisavarapoMDarIe purisavaragaMdhahatthI aDDe ditte vitte vicchinnaviula bhavaNasayaNAsaNajANavAhaNApaNe bahudhaNavahujAtarUvaratae AogapaogasaMpatte vicchaDDiyapaura bhantapANe bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhUte paripuraNakosakohAgArAuhAgAre balavaM dumbalapacAmitta ohayakaMdayaM niyakaMdayaM maliyakaMdayaM uddhikaMdayaM akaMTayaM ohayasa tU nihayasattU maliyasattU uddhiyasattU nijjiyasattU parAiyasattU vavagayadubhikkhamAribhayavipyamukaM rAyavannao jahA uvavAhae jAva pasaMtaDiMvaDamaraM rajjaM pasAhemANe viharati / tassa to ranno parisA bhava- ugA uggaputtA bhogA bhogaputtA ikvAgAha ikkhAgAhaputtA nAyA nAyaputtA koravvA koraNvapuratA bhaTTA bhaTTaputtA mAhaNA mAhaNaputtA lecchai lecchaiputtA pasatthAro pasatthaputtA seNAvaI sennaavrputtaa| tesiM caNaM egatIe sahI bhavai kAmaM taM samaNA vA mAhaNA vA saMpahAriMsu gamaNAeM, tattha annatareNa dhammeNaM pannattAro vayaM imeNaM dhammeNaM pannavaissAmo se evamAyANaha bhayaMtAro jahA bhae esa dhamme sukkhAe supanase bhavara, taMjahA- uhaM pAdatalA ahe kesaggamatthayA tiriyaM tayapariyaMte jIve esa AyApajjave kasiNe esa jIve jIvati esa mae No jIvaha, sarIre dharamANe gharaha viNami ya No gharaha eyaMta jIviyaM bhavati, AdahaNAe parehiM nijjaha, agaNijhAmie sarIre kotavannANi aTThINi bhavaMti, AsaMdIpaMcamA purisA gAmaM pacAgacchaMti, evaM asaMte asaMviz2amANe jesiM taM asaMte asaMvijamANe tersi taM sukhAyaM bhavati - anno bhavati jIvo annaM sarIraM, tamhA, te evaM no vipaDivedeti-ayamAuso ! www.jancibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ....AgamasUtra - [ 02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH For Parts Only ~82~
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [9], niyukti: [157] sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 276|| 1puNDarIkAdhyavyathamapuruSamnAstikyaM prata satrAMka AyA dIheti vA hasseti vA parimaMDaleti vA kati vA taMseti vA cauraseti vA Ayateti vA chalaMsieti vA aIseti vA kiNheti vA NIleti vA lohiyahAlidde sukilleti vA sunbhigaMdheti vA dunbhigaMdheti vA titteti vA kaDaeti vA kasAeti vA aMbileti vA mahureti vA kakkhaDeti vA maueti vA gurueti vA lahueti vA sieti vA usiNeti vA niddheti vA lukkheti vA, evaM asaMte asaMvibamANe jesitaM suyakkhAyaM bhavati-anno jIvo annaM sarIraM, tamhA te No evaM upalabbhaMti se jahANAmae ke purise kosIo arsi abhinivvahitANaM uvadaMsejjA ayamAuso! asI ayaM kosI, evameva Natthi keha purise abhinivvahittA NaM uvadaMsettAro ayamAuso! AyA iyaM sarIraM / se jahANAmae kei purise muMjAo isiyaM abhinivvaTTittA NaM uvadaMsejjA ayamAuso! muMje iyaM isiyaM, evameva nathi keha purise upadaMsetAro ayamAuso! AyA iyaM sarIraM / se jahANAmae kei purise maMsAo ahi abhinivaTTittA NaM uvadaMsejA ayamAuso! maMse ayaM aTThI, evameva natthi keda purise uvadaMsettAro ayamAuso! AyA iyaM sarIraM / se jahANAmae kei purise karayalAo Amalaka abhinivvahittA NaM uvadaMsejjA ayamAuso! karatale ayaM Amalae, evameva Nadhi ke purise upadaMsettAro ayamAuso! AyA iyaM sarIraM / se jahANAmae kei purise dahio navanIya abhinivvahitANaM uvadaMsejjA ayamAuso! navanIyaM ayaM tu dahI, evameva Natthi kei purise jAva sarIraM / se jahANAmae kei purise tilahito tillaM abhinivvahisANaM ecenesedeseeeeesesedese dIpa anukrama [641] // 276 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~834
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [9], niyukti: [157] prata sUtrAMka [9] uvadaMsejA ayamAuso! tellaM ayaM pinAe, evameva jAva sarIraM / se jahANAmae kei purise ikkhUto khotarasaM abhinivahittA NaM uvadaMsejA ayamAuso ! khotarase ayaM choe, evameva jAva sarIraM / se jahANAmae kei purise araNIto aggi abhinivahitANaM uvadaMsejjA ayamAuso! araNI ayaM aggI, evameva jAva sarIraM / evaM asaMte asaMvibamANe jesiM taM suyakkhAyaM bhavati, taM0 anno jIvo annaM sarIraM / tamhA te micchA // se haMtA taM haNaha khaNaha chaNaha Dahaha payaha Alupaha bilupaha sahasAkAraha viparAmusaha, etAvatA jIve Natthi paraloe, te No evaM vippaDivedeti, taM0-kiriyAi vA akiriyAi cA sukkaDei vA dukkaDei vA kallANei vA pAvaei vA sAhui vA asAhui vA siddhIi vA asiddhIi vA niraei vA aniraei vA, evaM te virUvarUvehiM kammasamAraMbhehiM virUvarUvAI kAmabhogAI samArabhaMti bhoyaNAe // evaM ege pAgabhiyA Nikkhamma mAmagaM dhamma pannaveMti, taM saddahamANA taM pattiyamANA taM roemANA sAhu suyakkhAe samaNeti vA mAhaNeti vA kAmaM khalu Auso! tumaM pUyayAmi, taMjahA-asaNeNa vA pANeNa vA khAimeNa vA sAimeNa vA vatdheNa vA paDiggaheNa vA kaMbaleNa vA pAyapuMchaNeNa vA tatthege pUyaNAe samAudisu tatthege pUyaNAe nikAiMsu // puSameva tesiM NAyaM bhavati-samaNA bhavissAmo aNagArA akiMcaNA aputtA apasU paradasabhoiNo bhikkhuNo pAvaM kammaM No karissAmo samuTThAe te appaNA appaDivirayA bhavaMti, sayamAiyaMti annevi AdiyAti annaMpi AyataMtaM samaNujANaMti, evameva te itthikAmabhogehiM mucchiyA giddhA dIpa anukrama [641] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~84~
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [9], niyukti: [157] prata sUtrAMka sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 277 / / (1) gaDhiyA ajjhovavannA luddhA rAgadosavasahA, te No appANaM samucchedeti te No paraMsamucchedeti teNo aNNAI pANAI bhUtAI jIvAI sattAI samucchedeMti, pahINA puvasaMjogaM AyariSaM maggaM asaMpattA iti te No havAe | kAdhyataNo pArAe aMtarA kAmabhogesu visannA iti paDhame purisajAe tajjIvataccharIraetti Ahie // sUtraM 9 // 'iha' asinmanuSyaloke, khaluvAkyAlaGkAre, ihAkhin loke prAcyA pratIcyA dakSiNAyAmudIcyAmanyatarasyAM vA dizirIravAdI |'santi' vidyante eke kecana tathAvidhA manuSyAH AnupUpeNemaM lokamAzrityotpannA bhavanti / tAnebAnupUryeNa darzayati'tayathe' tyupanyAsArthaH, ArAdyAtAH sarvaheyadharmebhya ityAryAH, tatra kSetrAyoM ardhapazitijanapadotpannAH, tavyatiriktAsvanAryA / | eke kecana bhavanti, te cAnAryakSetrotpannA amI draSTavyA, tadyathA-sagajavaNasabarababbara kAyamuruMDoDagoDapakaNiyA / arabAga-1 | hoNaromaya pArasakhasakhAsiyA ceva // 1 // DoMbilayalausabokasa bhillaMdhapuliMdakoMcabhamararuyA / koMcA va cINacaMcuyamAlava | damilA kulagyA ya / / 2 // kekayakirAyahayamuhakharamuha taha turagameMDhayamuhA ya / hayakaNNA gayakaNNA aNNe ya aNAriyA bahave // 1 [ // 3 // pAvA ya caMDadaMDA aNAriyA NigSiNA NiraNukaMpA / dhammotti akkharAI jeNa Na NaaMti mumiNevi // 4 // ityAdi / tathocairgotram-ikSvAkuvaMzAdikaM yeSAM te tathAvidhA eke kecana tathAvidhakodayavartinaH, vAzabda uttarApekSayA vikalpArthaH tathA 8 // 277 // 'nIcaigonaM' sarvajanAvagItaM yeSAM te tathA eke kecana nIcairgotrodayavartino, na sarve, vAzabdaH pUrvavadeva, te corgotrA niiceryotraavaa| 18 kAyo-mahAkAyaH prAMzukhaM tadvidyate yeSAM te kAyavaMtaH, tathA 'hakhavanto vAmanakakujavaDabhAdaya eke kecana tathAvidhanAmakarmodayavartinaH, tathA zobhanavoM: suvarNAH-prataptacAmIkaracArudehAH, tathA durvarNAH-kRSNarUkSAdivarNA eke kecana, tathA murUpA: dIpa anukrama [641] Hemjanorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~85
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [9], niyukti: [157] prata sUtrAMka [9] suvibhaktAvayavacArudehAH, tathA duSTarUpA-durUpA bIbhatsadehAH, teSAM cocargotrAdivizeSaNaviziSTAnAM mahAn kazcidevaikastathAvidhakarmodayAdrAjA bhavati, sa vizeSyate-mahAhimavanmalayamandaramahendrANAmiva sAra:-sAmarthya vibhavo vA yasa sa tathA ityevaM / | rAjavarNako yAvadupazAntaDimbaDamaraM rAjya prasAdhayaMstiSThatIti, tatra DimbaH-parAnIkabhRgAliko DamaraM-svarASTrakSobhA, paryAyau | vaitAvatyAdarakhyApanArthamupAtau iti / tasya caivaMvidhaguNasaMpadupetasya rAjJa evaMvidhA parSadbhavatIti, tadyathA-ugrAstatkumArAdhograputrAH, | evaM bhogabhogaputrAdayo'pi draSTathyAH, zeSa sugama, yAvatsenApatiputrA iti, Navara 'lecchaiti lipmukaH sa ca vaNigAdiH, tathA prazA-18| | stAro-buddhyupajIvino matriprabhRtayaH, teSAM ca madhye kazcidevaikA zraddhAvAn-dharmalipmurbhavati, 'kAma' mityavadhRtArthe'vadhRtameta| yathAjyaM dharmazraddhAluH, avadhArya ca taM dharmalipsutayA zramaNA brAhmaNA vA 'saMpradhAritavantaH samAlocitavanto dharmapratibodhanimirca vadantikagamanAya, tatra cAnyatareNa dharmeNa-khasamayaprasiddhena prajJApayitAro vayamityevaM nAma saMpradhArya-taM rAjAnaM khakIyena dharmeNa prajJApayiSyAma evaM saMpradhArya rAmo'ntikaM galaivamUcuH, tadyathA-etadyathA'haM kathayiSyAmi evaM miti ca vakSyamANanItyA bhavanto-yUyaM jAnIta bhayAtrAtAro vA 'yathA' yena prakAreNa mayaiSa dharmaH svAkhyAtaH suprannapto bhavatIti / evaM tIrthakaH svadarzanA-18 nuraJjito'nyasyApi rAjAdeH svAbhiprAyeNopadezaM dadAti // tatrAdyaH puruSajAtastajjIvataccharIravAdI rAjAnamuddizyaivaM dharmadezanAM | cakre, tadyathA-'Urdhvam' upari pAdatalAdadhazca kezAyamastakAttiryak ca baparyanto jIvaH, etaduktaM bhavati-yadevaitacharIraM sa eva KjIvo, naitassAccharIrAvyatirikto'styAtmetyatastatpramANa eva bhavatyaso, ityevaM ca kukhaiSa AtmA yo'yaM kAyo'yameva ca tasmAtmanaH rAjAntikaM pra0 / 1 etacAI pr0|3 kathayAmi praa| dIpa 90099999999283929 anukrama [641] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~86~
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [9], niyukti: [157] prata sUtrAMka || sUtrakRtAoM 2 zrutaska- ndhe zIlAkIyAvRttiH // 278 // paryavaH 'kRsla' saMpUrNaH 'paryAya:' avasthAvizeSaH, tasiMca kAyAtmanyavApte tadavyatirekAjIvo'pyavApta eva bhavati, eSa ca kAyo pa DI yAvantaM kAlaM jIvedU-avikRta Aste tAvantameva kAlaM jIvo'pi.jIvatItyucyate, tadanyatirekAt, tathaiva kAyo yadA 'mRto vikArabhAgbhavati tadA jIvo'pi na jIvati, jIvazarIrayorekAtmakakhAta , yAvadidaM zarIraM paJcabhUtAtmakamavyaGgaM carati tAvadeva hA jIvataccha kAdhyatajIvo'pIti, tasiMzca vinaSTe sati-ekasyApi bhUtasthAnyathAbhAve vikAre sati jIvasthApi tadAtmano vinAzA, tadevaM yAvadetaccharIraM 18 rIravAdI vAtapitta zleSmAdhAraM pUrvasvabhAvAdapracyutaM tAvadeva tajjIvasya jIvitaM bhavati, tasiMdha vinaSTe tadAtmA-jIvo'pi vinaSTa itikatA 'AdahanApa' AsamantAddahanArtha zmazAnAdau nIyate yato'sau, tamica zarIre'gninA dhmApite kapotavarNAnyasthIni kevalamupalabhyante / na tadatirikto'para kavidvikArA samupalabhyate yata AtmAstikhazaGkA syAt , te ca tadvAndhavA jaghanyato'pi casAra: AsandImanakaH sa pazcamo yeSAM te AsandIpazcamAH puruSAstaM kAyamavinA dhmApayikhA punaH svagrAma pratyAgacchanti, yadi punastatrAtmA nijazarIrAjinaH vAcataH zarIrAnnirgacchan dRzyeta, na copalabhyate, tassAcajjIvastadeva zarIramiti sthitaM / tadevamuktanItyA'sau || jIvo'san-aviSamAnastatra tiSThan gacchaMzca 'asaMvedyamAnaH' ananubhUyamAnaH yeSAmayaM pakSasteSAM tarakhAkhyAtaM bhavati, yeSAM punara-18 nyo jIvonyaccharIramevaMbhUto'pramANaka evAbhyupagamaH, tasmAte khamaDhyA pravartamAnA 'eva' miti vakSyamANaM tenaiva "vimativedayanti' jAnanti, tadyathA-ayamAtmA''yuSman ! zarIrAbahirabhyupagamyamAnaH kiMpramANakaH syAditi vAcyaM, tatra kiMdIpa:-khaza-| rArAtprAzutaraH uta hakhA-aGguSThazyAmAkataNDulAdiparimANo vA, tathA saMsthAnAnAM parimaNDalAdInAM madhye kiMsaMsthAnaH, tathA dayA 1.rAtmAnija-pra.1 dIpa anukrama [641] 9280062938sasa seocoerested 8 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~87~
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [9], niyukti: [157] sesels prata sUtrAMka [9] kRSNAdInAM varNAnAM madhye katamavarNavartI ?, tathA dvayorgandhayormadhye kiMgandhaH?, paNNAM rasAnAM madhye katamarasavatI ?, tathA'STAnAM spa| zAnAM madhye katame sparze vartate / tadevaM saMsthAnavarNagandharasasparzAnyarUpatayA kathamapyasAvagRhyamANo'sannasI, tathApi kenApi prakAreNa saMvedyamAno'pi yeSAM tatsthAkhyAtaM bhavati yathA'nyo jIvo'yaccharIrakamityayaM pakSaH, tasAtpRthagavidyamAnasAce zarIrAtpRthagAtma-10 vAdino naiva vakSyamANanItyA''tmAnamupalabhante / tayathA nAma kazcitpuruSaH 'kozataH parivArAdU 'arsi' khaDgam 'abhinivetye 18 samAkRSpAnyeSAmupadarzayet , tadyathA-ayamAyuSman ! 'asiH khago'yaM ca 'koza' parivAraH, evameva jIvazarIrayorapi nAstyupadazayitA, tadyathA-ayaM jIva idaM ca zarIramiti, na cAstyevamupadarzayitA kazcid ataH kAyAnna bhinno jIva iti / asiMzcArthe / bahavo dRSTAntAH santItyato darzayitumAha-tadyathA vA kazcitpuruSo 'munnAt tRNavizeSAt 'isiya'ti tadgarbhabhUtAM zalAkA pRtha-181 kRtya darzayet , tathA mAMsAdasthi tathA karatalAdAmalakaM tathA dano navanItaM tilebhyastailaM iti tathekSo rasa tathA'raNito'gnimabhinivaise-pRthakRtya darzayeda, evameva zarIrAdapi jIvamiti, na cAstyevamupadarzayitA'to'sanAtmA zarIrAtpRthagasaMvedyamAnazceti / / prayogazcAtra-sukhaduHkhabhAk paralokAnuyAyI nAstyAtmA, tilazazchidyamAne'pi zarIrake pRthaganupalabdheH, ghaTAtmavat , vyatirekeNa ca kozakhagavat , tadevaM yuktibhiH pratipAdite'pyAtmAbhAve yeSAM pRthagAtmavAdinA khadarzanAnurAgAdetatsvAkhyAtaM bhavati, tadyathA-anyo jIvaH paralokAnuyAyI amUrtaH, anyacca tadbhavavRtti mUrtimaccharIram , etacca pRthaG nopalabhyate tasAcanmidhyA yatkaizciducyate yathA'styAtmA paralokAnuyAyIti // etadadhyavasAyI ca 'sa' lokAyatikA khataH prANinAmekendriyAdInAM 81 dIpa anukrama [641] Recenese pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~88~
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka -1, mUlaM [9], niyukti: [157] prata sUtrAMka sutrakRtA 'hantA' byApAdako bhavati, prANAtipAte doSAbhAvamabhyupagamyAnyeSAmapi prANyupaghAtakAriNAmupadezaM dadAti, tadyathA-prANinaH puNDarI2 zrutaska- khaGgAdinA ghAtayata, pRthivyAdikaM khanatetyAdi sugama yAvad etAvAneva' zarIramAtra eca jIvaH, tataH paralokino'bhAvAnA-18|| kAdhyatandhe zIlA-18sti paraloka |sti paralokaH, tadabhAvAcca yatheSTamAsata(va), tathA coktam-"pica khAda ca sAdhu zobhane , yadatItaM varagAtri! tantra te / na hi || jIvatacchakIyAvRttiH | bhIru ! gataM nivartate, samudayamAtramidaM kalevaram ||shaa" tadevaM paralokayAyino jIvasthAbhAvAna puNyapApe staH nApi paraloka ityayaM rIvAdI // 279 // yeSAM pakSaste lokAyatikAstajIvatAcharIravAdino naivaitadvakSyamANaM viprativedayanti-abhyupagamachansi, tayathA-kriyA vA sadanuSThAnAmikAm akriyA vA asadanuSThAnarUpAm , evaM naiva te viprativedayanti, yadi hi AtmA tarikrayAvAptakarmaNo bhoktA syAttato'-18| | pAyabhayAtsadanuSThAnacintA syAt , tadabhAvAca sakriyAdicintA'pi dUrotsAditaiva / tathA sukRtaM duSkataM vA kalyANamiti bA|| 18| pApamiti vA-sAdhu kRtamasAdhu kRtamityAdikA cintaiva nAsti, tathAhi-sukRtAnA-kalyANavipAkinA sAdhutayA'vasthAnaM duSka-11 | tAnAM ca pApaSipAkinAmasAdhukhenAvasthAnam , etadubhayamapi satyAtmani tatphalabhuji saMbhavati, tadabhAvAca kuto'nako hitAhi-18 |taprAptiparihArI khAtAM ?, tathA sukRtena-kalyANena sAdhvanuSThAnenAzeSakarmakSayarUpA siddhistadviparyayeNAsiddhiH, tathA duSkRtena-pA|pAnuvandhinA asAdhvanuSTAnena narako'narako vA-tiryakanarAmaragatilakSaNaH sthAdityevamAtmikA cintaiva na bhavet / tadAdhArasyAtma | sadbhAvasthAnabhyupagamAditi bhAvaH / punarapi lokAyatikAnuSThAnadarzanAyAha-'evaM te' ityAdi 'evam' anantarokna prakAreNa te-18||279|| | nAstikA AtmAbhAva pratipaya virUpaM nAnAprakAraM rUpaM-svarUpa yeSAM te tathA karmasamArambhA:-sAvadyAnuSThAnarUpAH pazupAtamA-8 samakSaNasurApAnanilAJchanAdikAstairevaMbhUtairnAnAvidhaiH karmasamArambhaiH kRSIvalAnuSThAnAdibhirvirUparUpAn kAmabhogAn 'samArabha-|| esesesesentseatstroese dIpa anukrama [641] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~89~
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [9], niyukti: [157] prata eeeeeese sUtrAMka zAnte' samAdadati tadupabhogArthamiti / / sAmprataM taJjIvataccharIrabAdimatamupasaMjighRkSuH prastAvamAracayannAha-'evaM cega ityAdi, HS mUrtimataH zarIrAdanyadamUrta jJAnamAtmanyanubhUyate, tasya cAmUrtenaiva guNinA bhAvyam , ataH zarIrAtpRthagbhUta AtmA'bhUrto jJAnavat / 18| tadAdhArabhUto'stIti, na cAtmAbhyupagamamantareNa tajIvataccharIravAdinaH kathacidvicAryamANaM maraNamupapadyate, dRzyante ca tathAbhUta eva zarIre mriyamANA mRtAca, tathA kutaH samAgato'haM kutra cedaM zarIraM parityajya yAsyAmi ?, tathA 'idaM me zarIraM purANaM karmetyevamAdikAH zarIrAtpRthagbhAvenAtmani saMpratyayA anubhUyante, tadevamapi khAnubhavasiddhe'pyAtmani eke kecana nAstikAH pRthagjIvA stikhamazraddadhAnAH 'prAgalbhikAH' prAgalbhyena caranti dhRSTatAmApanA abhidadhati-yadyayamAtmA zarIrAtpRthagbhUtaH svAt tataH saMsthA18 navarNagaMdharasasparzAnyatamaguNopetaH syAt, na ca te varAkAH svadarzanAnurAgAca tamasAvRtadRSTaya etadvidanti yathA-mUrtasyAyaM dharmo | nAmUrtakha, na hi jJAnasya saMsthAnAdayo guNAH saMbhAvyante, na ca tattadabhAve'pi nAsti, ityevamAtmApi saMsthAnAdiguNarahito'pi & || vidyata iti, evaM yuktiyuktamapyAtmAnaM dhApAtrAbhyupagacchanti / tathA 'niSkramya ca khadarzanavihitAM pravajyAM gRhIlA nAnyo |8| jIvaH zarIrAdvidyata ityevaM yo dharmo madIyo'yamityevamabhyupagamya khato'pareSAM ca taM tathAbhUtaM dharma pratipAdayanti / yadyapi lokAya-14 |tikAnAM nAsti dIkSAdikaM tathA'pyapareNa zAkyAdinA pravrajyAvidhAnena pravrajya pazcAllokAyatikamadhIyAnassa(nAnA) tathAvidhapariNatestadevAbhirucitam , ato mAmako'yaM dharmaH (iti) svayamabhyupagacchantyanyeSAM ca prajJApayanti, yadivA-nIlapaTAdyabhyupagantuH kabidastyeva pravrajyAvizeSa ityadoSa iti / sAMprataM tatprajJApitaziSyavyApAramadhikRtyAha-taM saddahamANe'tyAdi, 'taM'nAstikavAyupa ye maNDalabAdikAH pra0 / [9] dIpa anukrama [641] Halalancionary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~90~
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [9], niyukti: [157] prata satrAka mutrakatAGgeza nyastaM dharma viSayiNAmanukUla 'zraddadhAnAH svamatAvatizayena rocayantaH tathA 'pratipAdayantaH avitathabhAvena gRhNantaH tathA tatra puNDarI2 zrutaska- ruciM kurvantaH tathA sAdhu-zobhanametadyat yathA khAkhyAto yathAvasthito bhavatA dharmo'nyathA'sati hiMsAdiSvavartamAnAH paralokabha- kAdhya0 tandhe zIlA-1 yAtmukhasAdhaneSu mAMsamadyAdiSvapravRtti kurvanto manuSyajanmaphalavazcitA bhaveyuH, tataH zobhanamakAri bhavatA he zramaNa ! mAnaNa! iti || jIvatacchajhIyAvRtti |vA yadayaM tajIvataccharIradharmo'smAkamAveditaH, kAmamiSTametadasmAkaM dharmakathanaM, khaluzabdo vAkyAlaGkAre, he AyuSmaMstrayA vayama-1 rIvAdI // 28 // |bhyuddhatAH anyathA kApaTikaistIthikairvazcitAH syuri(syAme) ti, tasAdupakAriNaM tvAM bhavantaM pUjayAmaH, ahamapi kazcidAyuSmato | bhavataH pratyupakAraM karomi / tadeva darzayati tadyathA 'asaNeNe'tyAdi sugama yAvatpAdapuJchanakami(kene)ti / tatraike kecana pUrvoktayA pUjayA pUjAyAM vA 'samAhisu'tti samAvRttAH-pradIbhUtAste rAjAnaH pUjAM prati pravRttAH, tadupadeSTAro vA pUjAmadhyupapannAH | santastaM rAjAdikaM khadazenapratipannameke kecana khadarzanasthityA hitAhitaprAptiparihAreSu 'nikAcitavanto niyamitavantaH, tathAhi| bhavatedaM tajIvataccharIramityabhyupagantavyam , anyo jIvo'nyacca zarIramityetaca parityAjyam , anuSThAnamapi etadanurUpameva vidha-18 yamityevaM nikAcitavanta iti // tatra ye bhAgavatAdikaM liGgamabhyupagatAH pavAlokAyatagranthazravaNena lokAyatAH saMvRttAsteSA 'pUrvam AdI pratrajyAgrahaNakAla evaitatparijJAtaM bhavati, tadyathA-parityaktAtra kalatrAH 'zramaNA' yatayo bhaviSyAmaH 'anagArA gRharahitAH tathA 'niSkizcanAH' kiJcana-dravyaM tadrahitAH tathA 'apazavoM gomahipyAdirahitAH, paradattabhojinaH khataH pacanapAca-18| // 28 // |nAdikriyArahitakhAt, bhikSaNazIlA bhikSavaH, kiyakSyate anyadapi yatkizcitpApaM sAvadha karmAnuSThAnaM tatsarvaM na krissyaamii(mh)| 1.dyathA prA Cocoercerseeraemeseseserence dIpa anukrama [641] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~91
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [9], niyukti: [157] * 18| tyevaM samyagutthAnenotthAya pUrva pazcAce lokAyatikabhAvamupagatA AtmanaH-svataH pApakarmabhyoativiratA bhavanti, piratyabhAve ca || yatkurvanti tadarzayati --pUrva sAvadyArambhAnivRtti vidhAya nIlapaTAdikaM ca liGgamAsthAya svayamAtmanA sAvadhamanuSThAnamAdadate| khIkurvanti anyAnapyAdApayanti-grAhayantyanyamappAdadAnaM-parigrahaM svIkurvantaM samanujAnanti / evameSa-pUrvoktaprakAreNa strIpra dhAnAH khiyopalakSitA vA kAmyanta iti kAmA bhujyanta iti bhogAsteSu sAtabahulatayAjitendriyAH santasteSu kAmabhogeSu mUcchitA| ekIbhAvatAmApanA gRddhAH-kAlAvanto grathitA-avabaddhA adhyupapannA-Adhikyena bhogeSu lubdhA rAgadveSA(pavazA)toM-rAgadve pavazagAH kAmabhogAndhA vA, ta evaM kAmabhogeSu avabaddhAH santo nAtmAnaM saMsArAskarmapAzAdvA samucchedayanti-mocayanti, nApi paraM | sadupadezadAnataH kamepAzAvapAzitaM samucchedayanti-karmabandhAtroTayanti, nApyanyAn dazavidhaprANavartinaHprANAn-prANinA, tathA a|| bhUvan bhavanti bhaviSyanti ca bhUtAni tathA AyukadhAraNAjIvAstAn tathA saccAstathAvidhavIryAntarAyakSayopazamApAditavIryaguNope|| tAstAn na samucchedayanti, asadabhiprAyapravRttakhAna , te caivaMvidhAstajIvataccharIvAdino lokAyatikA ajitendriyatayA kAmabhogA-18| vasaktAH pUrvasaMyogAt-putradArAdikAtyahINA:-prabhraSTA ArAdhAtaH sarvaheyadharmabhya ityAryoM mArgaH-sadanuSThAnarUpastamasaMprAptA iti, evaM pUrvoktayA nItyA aihikAmuSmikalokadayasadanuSThAnabhraSTA antarAla eva bhogeSu viSaNNAstiSThanti, na vivakSitaM pINDarIkotkSepa| gAdika kArya prasAdhayantIti / ayaM ca prathamaH puruSastajIvataccharIravAdI parisamApta iti / / prathamapuruSAnantaraM dvitIyaM puruSajAta| madhikRtyAha ahAvare doce purisajAe paMcamahabbhUtietti Ahijjai, iha khalu pAiNaM vA 6 saMtegatiyA maNussA, bhavaMti * anukrama [641] seeeee pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~92~
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [10], niyukti: [157] 1 puNDarI suutrkRtaangge| 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH kAdhya0 bhautikasA prata sUtrAMka [10] aNupuSeNaM loyaM uvavannA, taMjahA AriyA vege aNAriyA vege evaM jAva durUvA vege, tersi ca NaM mahaM ege rAyA bhavai mahayA evaM ceva NiravasesaMjAva seNAvaiputtA, tersi ca NaM egatie sahA bhavaMti kAmaMtaM samaNA ya mAhaNA ya pahAriMsu gamaNAe, tattha annayareNaM dhammeNaM panasAro vayaM imeNaM dhammeNaM panavaissAmo se evamAyANaha bhayaMtAro! jahA mae esa dhamme suavAe supannate bhavati // iha khalu paMca mahabbhUtA, jehiM no vijai kiriyAti vA akiriyAti vA sukaDeti vA dukaDeti vA kallANeti vA pAvaeti yA sAhuti vA asAhuti vA siddhIti vA asiddhIti vA Niraeti vA aNiraeti vA avi aMtaso taNamAyamabi / / taM ca pihuseNaM puDhobhUtasamavAtaM jANejA, taMjahA-puDhavI ege mahanbhUte AU duce mahamsUte teja tace mahanbhUte vAU cautthe mahanbhUte AgAse paMcame mahanbhUte, icete paMca mahanbhUSA aNimmiyA aNimmAna vitA akaDA No kittimA No kaDagA aNAjhyA aNihaNA avaMjhA apurohitA sattA sAsasA AyachahA, puNa ege evamAhu-sato Nasthi viNAso asato Nasthi saMbhavo // etAvatAva jIvakAe, etAvatAca asthikAe, etAvatAva savaloe, etaM muhaM logassa karaNayAe, avipaMtaso taNamAyamavi // se kiNaM kiNAvemANe haNaM dhAyamANe payaM payAvemANe avi aMtaso purisamavi kINittA ghAyaittA etthaMpi jANAhi Navisthadoso, te No evaM vippaDivedeti, saMjahA kiriyAi vA jAvaNiraeDa vA, evaM te virUvarUvehi 1evaM pr.| aeseseseseser // 28 // dIpa anukrama [642] 8 // 28 // wwwjandiarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~93~
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [10], niyukti: [157] prata sUtrAMka [10] Herma929092020030829082 kammasamAraMbhehiM virUvarUvAI kAmabhogAI samArabhaMti bhoyaNAe, evameva te aNAriyA viSpaDiyannA taM saddahamANA taM pattiyamANA jAva iti, te No havAe No pArAe, aMtarA kAmabhogesu visaNNA, doghe purisajAe paMcamahanbhUtietti Ahie / / sUtraM 10 // athazabda AnantaryArthe, prathamapuruSAnantaramaparo dvitIyaH puruSa eva puruSajAtaH paJcamiH (bhUtaiH) pRthivyatejovAyvAkAzAkhyai-18 zvarati pazcabhUtikaH paJca vA bhUtAni abhyupagamadvAreNa vidyante yasya sa paJcabhUtiko, masarthIyaSTaka, sa ca sAMkhyamatAvalambI AtmanastuNakunIkaraNe'pyasAmarthyAbhyupagamAt bhUtAtmikAyAzca prakRteH sarvatra kartRtAbhyupagamAt draSTavyo, lokAyatamatAvalambI vA nAstiko bhUtavyatiriktanAstikhAbhyupagamAdAkhyAyate, prathamapuruSAdanantaramayaM paJcabhUtAtmavAyabhidhIyate ceti / atra ca prathamapuruSagamena 'iha khalu pAiNaM vetyAdiko granthaH supaNNatte bhavatItyetatparyavasAno'vagantavya iti // sAMprata sAMkhyasya lokAya|tikasya cAbhyupagamaM darzayitumAha-'iha' amina saMsAre dvitIyapuruSavaktavyatAdhikAre vA, khaluzabdo vAkyAlaGkAre, pRthivyAdIni | paJca mahAbhUtAni vidyante, mahAnti ca tAni bhUtAni ca mahAbhUtAni, teSAM ca sarvavyApitayA'bhyupagamAt mahattvaM, tAni ca pazcaiva, aparasya paSThasya kriyAkartRkhenAnabhyupagamAt, yairhi paJcabhibhUtairapyupagamyamAnaH 'nA' asAkaM kriyA-parispandAtmikA ceSTArUpA | kriyate akriyA vA- niryApArarUpatayA sthitirUpA kriyate, tathAhi teSAM darzana-saccarajastamorUpA prakRtirbhUtAtmabhUtAH sarvA | arthakriyAH karoti, puruSaH kevalamupabhujhe 'bujhyadhyavasitamartha puruSazcetayate' iti vacanAt , buddhizca prakRtireva tadvikArakhAt, tassAca prakRterbhUtAtmikAyAH satvarajastamasAM cayApacayAbhyAM kriyAkriye sthAtAmitikRyA bhUtebhya eva kriyAdIni pravartante, tabba dIpa anukrama [642] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~94~
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [642] sUtrakRtAGge 2 zrutaska ndhe zIlAkIyAvRtiH // 282 // [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [10], niryukti: [157] |tirekeNA parasyAbhAvAditi bhAvaH / tathA suSThu kRtaM sukRtam etacca sacvaguNAdhikyena bhavati, tathA duSTaM kRtaM duSkRtam, etadapi rajastamasorutkaTatayA pravartate, evaM kalyANamiti vA pApakamiti vA sAdhviti vA asAdhviti vA ityetatsacvAdInAM guNAnAmutka|rSAnutkarSatayA yathAsaMbhavamAyojanIyaM / tathepsitArthaniSThAnaM siddhirviparyayastasiddhiH nirvANaM vA-siddhiH asiddhiH saMsAraH saMsA|riNAM tathA narakaH- pApakarmaNAM yAtanAsthAnam anarakastiryamanuSyAmarANAm, etatsarvaM sattvAdiguNAdhiSThitA bhUtAtmikA prakRtividhatte / lokAyatAbhiprAyeNApIhaeNva tathAvidhasukhaduHkhAvasthAne svarganarakA vitItyevamantazastRNamAtramapi yatkAryaM tadbhUtaireva pradhArUpApannaiH kriyate, tathA coktam- 'sattvaM laghu prakAzakamiSTamupaSTambhakaM balaM ca rajaH / guru caraNakameva tamaH pradIpavadyArthato vRttiH // 1 // " ityAdi / tadevaM sAMkhyAbhiprAyeNAtmanastRNakujIkaraNe'pyasAmarthyAllokAyatikAbhiprAyeNa khAtmana evAbhAvAdbhUtAnyeva sarva kAryakartRNItyevamabhyupagamaH, tAni ca samudAyarUpApannAni nAnAkhabhAvaM kArya kurvanti // taM ca teSAM samavAyaM pRthagbhUtapadodezena jAnIyAt, tadyathA - pRthivyaikA kAThinyalakSaNA mahAbhUtaM tathA''yo dravalakSaNA mahAbhUtaM, tathA teja uSNodyotalakSaNaM, tathA vAyurhatikampalakSaNaH, tathA'vagAhadAnalakSaNaM sarvadravyAdhArabhUtamAkAzamityevaM pRthagbhUto yaH padoddezastena kAyAkAratayA yasteSAM sama| vAyaH sa ekale'pi lakSyate ityetAni pUrvoktAni pRthivyAdIni, 'saMkhyA chupAdIyamAnA saMkhyAntaraM nivartayatI tilA na nyUnAni nApyadhikAni, vizvavyApitayA mahAnti, trikAlabhavanAdbhUtAni, tadevametAnyeva pazca mahAbhUtAni 'prakRtermahAn mahato'haGkArastasmAt gaNaJca poDazakaH / tasmAdapi SoDazakAtpaJcabhyaH paJca bhUtAni // 1 // ' ityevaM krameNa vyavasthitAni, apareNa kAlezvarAdinA kenacidanirmitAni - aniSpAditAni, tathA pareNAnirmApayitavyAni tathA'kRtAni na kenacittAni kriyante, abhrandradhanurAdi Education Inmol For Party 1 puNDarI kAvya0 bhautikasAkho ~95~ ||282 // pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ....AgamasUtra - [ 02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [10], niyukti: [157] prata sUtrAMka aNttuu badvisApariNAmena niSpannasAta , tathA na ghaTavakRtrimANi, kartakaraNavyApArasAdhyAni na bhavantItyarthaH, tathA paranyApArAbhAva-181 tayA 'no' naiva kRtakAni, apekSitaparabyApAraH svabhAvaniSpattau bhAvaH kRtaka iti vyapadizyate, tAni ca visrasApariNAmena niSpa-18 balAtkRtakavyapadezabhAji na bhavanti, tathA anAdyanidhanAni, avandhyAni-avazya kAryakartaNi, tathA na vidyate 'purohitaH' kAye || 1% prati pravartayitA yeSAM tAnyapurohitAni, svatantrANi khakAryakartRvaM pratyaparanirapekSANi, zAzvatAni nityAni vA 'na kadAcidanI-18 | dRzaM jagaditi vacanAt , tadevabhUtAni pazca mahAbhUtAnyAtmaSaSTAni punareke evamAhaH, AtmA cAkizcitkaraH sAMkhyAnA lo-18 | kAyatikAnAM punaH kAyAkArapariNatAnyeva bhUtAnyabhivyaktacetanAni AtmavyapadezaM bhajanta iti / tadevaM sAMkhyAbhiprAyeNa 'sto|| | vidyamAnasya pradhAnAdenosti 'vinAzaH' atyantAbhAvarUpo nApyasataH zazaviSANAdeH saMbhavaH-samutpacirasti, kAraNe kAryasya / vidyamAnasyaivotpattiriSTA, nAsataH, sarvasmAtsarvasotpattiprasaGgAta , tathA coktam--"nAsato jAyate bhAvo, nAbhAvo jAyate sataH" || ityAdi, tathA asataH kharaviSANAderakaraNAdupAdAnakAraNasya ca mRtpiNDAderghaTArthinopAdAnAdityAdibhyazca hetubhyaH kAraNe satkArya-18|| baadH|| tadevamatAvAneva tAvaditi sAMkhyo lokAyatiko vA mAdhyasthyamavalambamAna evamAha, tabadhA asayuktibhivicAyamANastA-1|| || vadetAvAneya jIvakAyo yaduta paJca mahAbhUtAni, yatastAnyeva sAMkhyAbhiprAyeNa pradhAnarUpatAmApanAni satyAdiguNopacayApacayAbhyo , sarvakAryakaNi, AtmA cAkiJcitkarabAdasatkalpa eva, lokAyatasya tu sa nAstyevetyata 'etAvAneca bhUtamAtra eva jIvakAya, 4|| tathA etAvAneva-bhUtAstisamAtra evAstikAyo nAparaH kavittIthikAbhipretaH padArtho'stIti / tathA etAvAneva sarvaloko yaduta pazca 4|| mahAbhUtAni pradhAnarUpApanAni,AtmA cAkartA nirguNaH sAMkhyaya, lokAyatikasya tu paJcabhUtAtmaka eva lokaH, tadatiriktakhAparasya% [10] dIpa anukrama [642] lNgaa pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~96~
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [642] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [10], niryukti: [157] sUtrakRtA // 283 // padArthasyAbhAvAditi / tathA etadeva paJcabhUtAstivaM 'mukhaM' kAraNaM lokasya, etadeva ca kAraNatathA sarvakAryeSu vyApriyate, tathAhi sAM2 ka- 6 khyasva pradhAnAtmabhyAM sRSTirupajAyate, lokAyatikasya tu bhUtAnyeva antazastRNamAtramapi kAryaM kurvanti, tadatiriktasyAparasyAbhAvAndhe zIlA- diti bhAvaH / sa cairvavAdyekatrAtmano'kiJcitkaralAdanyatra cAtmano'saccAdasadanuSThAnairapyAtmA pApaiH karmabhirna badhyata iti (manyatetad) kIyAvRttiH darzayitumAha--' se kINa' mityAdi 'se' ti sa iti yaH kathitpuruSaH krayArthI 'krINana' kiJcit krameNa gRhNastathA'paraM krAparyastathA prANino man hiMsan tathA parairghAtayan vyApAdayan tathA pacanapAcanAdikAM kriyAM kurvastathA'paraizca pAcayan asya copalakSaNArtha- 14 tvAt ( anumodana) krINataH krApayato nato ghAtayataH pacataH pAcayatazcAparAMstathA apyantazaH puruSamapi praJcendriyaM vikrIya ghAtayitA, api paJcendriyadhAte nAsti doSo'tra evaM 'jAnIhi' avagaccha, kiM punarekendriyavanaspatighAta ityapizabdArthaH / tatathaivAdinaH sAMkhyA bArhaspatyA vA 'no' naiva 'etad' vakSyamANaM 'viprativedayanti' jAnanti tadyathA- kriyA-parispandAtmikA sAvadhAnuSThAnarUpA evamakriyA vA sthAnAdilakSaNA yAvadevameva 'virUparUpaiH' uccAvacairnAnAprakArairjalanAnAvagAhanAdikaistathA prANyupamardakAribhiH karmasamArambhaH 'virUparUpAna' nAnAprakArAn suraapaanmaaNsbhkssnn| gamyagamanAdikAn kAmabhogAn samArabhante svataH, parAMza codayanti - nAstyatra doSa ityevaM pratAryAsatkAryakaraNAya prerayanti, evaM ca tenAryA anAryakarmakAritvAdAryAnmArgAdviruddhaM mArga pratipannAH vipratipannAH, tathAhi - sAMkhyAnAmacetanakhAtprakRteH kAryakartRkhaM nopapadyate, acetanakhaM tu tasyAH 'caitanyaM puruSasya svarUpa' miti vacanAt, Atmaiva prativimbodayanyAyena kariSyatIti cettadapi na yuktisaMgataM yato'kartRsAdAtmano nityakhAca pratibimbodayo na yujyate, kiMca- nityakhAtprakRtermahadAdi vikAratayA notpattiH syAt, apica- 'nAsato jAyate bhAvo nAbhAvo jAyate sata' ityAdyabhyupa Education intimation For Parts Only ww ~97~ 1 puNDarI kAdhyaya 0 pAJcabhItikaH // 283 // pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..... AgamasUtra -[ 02], aMga sUtra- [ 02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRttiH
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [10], niyukti: [157] prata sUtrAMka [10] migamAtpradhAnAtmanoreva vidyamAnatvAnmahadahaGkArAderanutpattireva, ekakhAca prakRterekAtmaviyoge sati sarvAtmanAM viyogaH syAd ekasaMbandhe cA sarvAtmanAM prakRtisaMyogo na punaH kasyacittattvaparijJAnAt prakRtiviyoge mokSo'parasya tu viparyayAtsaMsAra iti, evaM jagadvaicitryaM na svAda, AtmanazcAkaIkhe tatkRtau bandhamokSI na khAtAm , etacca dRSTeSTabAdhitaM / nApi kAraNe satkAryavAdo, yuktibhiranupapa-18 || dhamAnakhAt , tathAhi-mRtpiNDAvasthAyAM ghaTotpatteH prAgghaTasaMbandhinAM karmaguNavyapadezAnAmabhAvAt , ghaTArthinAM ca kriyAsu pravR| tene kAraNe kAryamiti // lokAyatikakhApi bhUtAnAmacetanakhAtkartRkhAnupapattiH, kAyAkArapariNatAnAM caitanyAbhivyacyabhyupagame |ca maraNAbhAvaprasaGgaH syAt / tasmAnna paJcabhUtAtmakaM jagaditi sthitam / apica-idaM jJAnaM khasaMvittisiddhamAtmAnaM dharmiNamupasthApayati, naca bhUtAnyeva dharmisena parikalpayituM yujyante, tepAmacetanatvAd, atha kAyAkArapariNatAnAM caitanyaM dharmo bhaviSyatItyetadapyayuktaM, yataH kAyAkArapariNAma eva teSAmAtmAnamadhiSThAtAramantareNa na bhavitumarhati, nirhetukatvaprasaGgAt , niheMtukatve ca nitya sattvamasatvaM vA svAditi / tadeva bhUtavyatirikta AtmA, tasiMzca sati sadasadanuSThAnataH puNyapApe, tatazca jagadvaicitryasiddhiriti / evaM ca vyavasthite te'nAryAH sAMkhyA lokAyatikA vA paJcamahAbhUtapradhAnAbhyupagamena vipratipannA yatkuryustaddarzayitumAha-'taM saha| hamANA' ityAdi, 'tam' AtmIyamabhyupagamaM pUrvoktayA nItyA niyuktikamapi zraddadhAnAH paJcamahAbhUtAtmakapradhAnasya sarvakAryANi / upagacchanti, tadeva ca satyamityevaM 'pratiyantaH pratipadyamAnAstadeva cAtmIyamabhyupagamaM rocayantastaddharmasyAkhyAtAraM prazaMsayanta:, IN 19 tadyathA-vAkhyAto bhavatA dharmo'sAkamayamatyantamabhipreta ityevaM te tadadhyavasAyAH-sAvadhAnuSThAnenApyadharmo na bhavatItyadhyavasAyinaH eseeraeseseseeesercedeseserder dIpa anukrama [642] sekeesea pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~98~
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [10], niyukti: [157] | 1 puNDarI kRAdhya |NikA prata sUtrAMka [10] sUtrakRtAGge zAstrIkAmeSu mUJchitA ityevaM pUrvavajjJeyaM yAvattadantare kAmabhogeSu viSaNNA aihikAmuSmikobhayakAryabhraSTA nAtmatrA(nakhA)NAya nApi 2 zrutaska-13 pareSAmiti / bhavatyevaM dvitIyaH puruSajAtaH paJcamahAbhUtAbhyupagamiko vyAkhyAta iti // sAmpratamIzvarakAraNikamadhikRtyAhandhe zIlA- ahAvare tace purisajAe IsarakAraNie iti Ahijai, iha khalu pAdINaM vA 6 saMgatiyA maNussA bhavaMkIyAvRttiH ti aNupuSeNaM loyaM ubavannA, taM0-AriyA vege jAva tesiMca NaM mahaMte ege rAyA bhavai jAva seNAvaiputtA, tersi ca NaM egatIe sahI bhavai, kAmaM taM samaNA ya mAhaNA ya pahAriMsugamaNAe jAva jahA mae esa dhamme // 284 // suakkhAe supannatte bhavaha // iha khalu dhammA purisAdiyA purisottariyA purisappaNIyA purisasaMbhUyA purisapajjotitA purisaabhisamaNNAgayA purisameva abhibhUya ciTThati, se jahANAmae gaMDe siyA sarIre jAe sarIre saMbuddhe sarIre abhisamaNNAgae sarIrameva abhibhUya ciTThati, evameva dhammA purisAdiyA jAva purisameva abhibhUya ciTThati / se jahANAmae araI siyA sarIre jAyA sarIre saMvuDA sarIre abhisamaNNAgayA sarIrameva abhibhUya ciTThati, evameva dhammAvi purisAdiyA jAva purisameva abhibhUpa ciTThati / se jahANAmae cammie siyA puDhavijAe puDhavisaMvar3e puDhaviabhisamaNNAgae puDhavimeva abhibhUya ciTThA evameva dhammAvi purisAdiyA jAva purisameva abhibhUya ciTThati / se jahANAmae rukse siyA puDhavijAe puDhavisaMbuddhe puDhaviabhisamaNNAgae puDhavimeva abhibhUya ciTThati, evameva dhammAvi purisAdiyA jAca purisameva abhibhUya ciTThati / se jahANAmae pukakhariNI siyA puDhavijAyA jAca puDhavimeva abhibhUya ciTTha dIpa anukrama [642] serseseseerse M // 28 // wwjanatarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~99~
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [11], niyukti: [157] prata sUtrAMka ti, evameva dhammAvi purisAdiyA jAya purisameva abhibhUya ciTThati / se jahANAmae udagapukkhale siyA udagajAe jAca udagameva abhibhUya ciTThati, evameva dhammAvi purisAdiyA jAva purisameva abhibhUya ciTThati / se jahANAmae udagabukhue siyA udagajAe jAva udagameva abhibhUya ciTThati, evameva dhammAvi purisAdiyA jAva purisameva abhibhUya ciTThati // jaMpiya imaM samaNANaM NiggaMthANaM udiha paNIyaM viyaMjiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDayaM, jahA-AyArosUyagaDojAva diDivAto, sabamevaM micchA, Na eyaM tahiyaM, Na evaM AhAtahiyaM, hama sacaM imaM tahiyaM hama AhAtahiyaM, te evaM sannaM kuSaMti, te evaM sannaM saMThaveMti, te evaM sanna sovaDhavayaMti, tamevaM te tajjAiyaM dukkhaM NAtiuti sauNI paMjaraM jahA // te No evaM vipaDivedeti, taMjahA-kiriyA i vA jAva aNirae ivA, ebAmeva te virUvarUvehiM kammasamAraMbhehiM virUvarUvAI kAmabhogAI samAraMbhaMti bhoyaNAe, evAmeva te aNAriyA vippaDivannA evaM saddahamANA jAva iti te No havAeNo pArAe, aMtarA kAmabhogesu visaNNetti, tace purisajAe IsarakAraNietti Ahie (sUtraM 11) // atha dvitIyapurupAdanantaraM tRtIya IzvarakAraNika AkhyAyate, samastasvApi cetanAcetanarUpasya jagata IzvaraH kAraNaM, pramANaM cAtra| tanubhuvanakaraNAdika dharmilenopAdIyate, Izvarakakamiti sAdhyo dharmaH, saMsthAnavizeSakhAt kUpadevakulAdivat tathA sthikhA 2 pravRtce-18| vAsyAdivat, uktaM ca-"ajJo janturanIzaH svAdAtmanaH sukhduHkhyoH| Izvaraprerito gacchetsvarga vA zvabhrameva vA // 1 // " ityaadi| tathA 'puruSa evedaM sarve yadbhUtaM yacca bhAvya' mityAdi, tathA coktam-"eka eva hi bhUtAtmA, bhUte bhUte pratiSThitaH / ekathA bahudhA dIpa anukrama [643] Reeeeee pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~100~
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [11], niyukti: [157] prata sUtrAMka [11] sUtrakRtAGge 18 caiva, dRzyate jalacandravad // 1 // " ityAdi, tadevamIzvarakAraNika AtmAdvaitavAdI vA tRtIyaH puruSajAta AkhyAyate / 'iha khalu 11 puNDarI2zrutaska-18 | ityAdi, ihaiva-puruSajAtaprastAve, khaluzabdo vAkyAlakAre, prAcyAdiSu dikSvanyatamasyAM dizi vyavasthitaH kazcidevaM brUyAta , tadyathA-18 kAdhya. ndhe zIlA- rAjAnamuddizya tAvadyAvatvAkhyAtaH suprajJapto dharmo bhavati / / sa cAyam-iha khalu dharmAH svabhAvAzcetanAcetanarUpAH puruSa-Izvara A-|| izvarakArayAttiAtmA vA kAraNamAdiryeSAM te puruSAdikA IzvarakAraNikA AtmakAraNikA vA, tathA puruSa evottara kArya yeSAM te puruSottarAH, tathA ! NikA // 28 // puruSeNa praNItAH sarvasya tadadhiSThitakhAt tadAtmakakhAdvA, tathA puruSeNa dyotitAH-prakAzIkRtAH pradIpamaNisUryAdineva ghaTapaTAdaya 9 | iti / te ca dharmA jIvAnAM janmajarAmaraNacyAdhirogazokasukhaduHkhajIvanAdikAH, ajIvadharmAstu mUrtimatAM dravyANAM varNagandharasa-11 sparzA amUrtimatAM ca dharmAdharmAkAzAnAM gatyAdikA dharmAH, sarve'pIzvarakRtA AtmAdvaitavAde vA''tmavivAH, sarve'pyete puruSamevAbhibhUya-abhivyApya tiSThanti / asminnarthe dRSTAntAnAvirbhAvayannAha-'se jahANAmae' ityAdi, sezabdastacchabdAtheM, nAmazabdaH saMbhAvanAyAM, tadyathA nAma gaNDaM 'syAda' bhavet , saMbhAvyate ca zarIriNAM saMsArAntargatAnAM karmavazagAnAM gaNDAdisamudbhavaH, tacca zarIre jAta-zarIrajAtaM zarIrAvayavabhUtaM, tathA zarIre praddhimupagata-zarIrAbhivRddhau ca tasyAbhivRddhi tathA zarIre'bhisamanvAgata-zarIramA| bhimukhyena vyApya vyavasthita, na tadavayavo'pi zarIrAtpRthagbhUta iti bhAvaH, tathA zarIramevAbhibhUya-Abhimukhyena pIDayitvA ||285 / / tiSThati, yadivA tadupazame zarIramevAzritya tadgaNDaM tiSThati na zarIrAbahirbhavati, etaduktaM bhavati-yathA tatpiTakaM zarIraikadezabhUtaM na M yuktizatenApi zarIrAtpRthagdarzayituM zakyate, evamevAmI dharmAzcetanAcetanarUpAste sarve'pIzvarakartRkA na te IzvarAtpRthakartuM pAryante, dIpa anukrama [643] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~101~
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [11], niyukti: [157] 9939 prata sUtrAMka eekeepeeeeeeeseseses | yadivA sarvavyApina AtmanastrailokyodaravivaravartipadArthAtmano ye kecana dharmAH prAduSpanti te pRthakartuM na zakyante, yathA tadgaNDaM zarIravikArabhUtaM tadapRthagbhUtaM tadvinAze ca zarIramevAvatiSThate, evameva sarve'pi dharmAH puruSAdikAH puruSakAraNikAH puruSavikArarUpA vA na puruSAtpRthagbhavitumarhanti tadvikArApagame cAtmAnamevAzrityAvatiSThante na tasAdahimavantIti, zAstre ca dRSTAntaprAcuryamaviruddha, yadivAsinnarthe bahavo dRSTAntAH saMbhavantIzvarakatatvavAdasyAtmAdvaitavAdasya ca suprasiddhatvAiSTAntabahutvamityAha-'se jahA-8 ityAdi, tad yathA nAmAratiH-cittodvegalakSaNA 'syAd' bhavet , sA ca zarIrajAtA ityAdi gaNDavanneyA, dAntike'pyevameva, sarve | dharmAH puruSAdikAH puruSaprabhavA ityAdi pUrvavanneyaM / tathA tad yathA nAma valmIkaM pRthvIvikArarUpaM syAt , tacca pRthivyAM || | jAtaM pRthivIsaMbaddhaM pRthivyabhisamanvAgataM pRthivImevAmi[saMbhUya tiSThati, evameva yadetacetanAcetanarUpaM tatsarvamIzvarakAraNikamAtmavivartarUpaM vA nAtmanaH pRthagbhavitumarhati, pRthivyA valmIkavat / tathA tat yathA nAma vRkSo'zokAdikaH syAt sa ca pRthi-9 | vIjAta ityAdi dRSTAntadASTontike pUrvavadAyojye, tad yathA nAma puSkariNI sthAna-taDAgarUpA bhavet , sA'pi pRthivyAmeva jAte tyAdi prAgvacaryaH, tathA tad yathA nAma puSkalaM-pracuramudakapuSkalam-udakaprAcurya tacca taddharmatvAdudakameva yAvadudakamevA|bhibhUya tiSThatyevaM dAntike'pyAyojyaM, tathA tad yathA nAmodakabududaH syAd , atrApi dRSTAntadAAntike, na tasAdavayavinaH | pRthagbhUta iti sugamam / / tadevaM yadIzvarakRtatvenAbhyupagamyate tatsarvaM tathyamaparaM tu mithyA ityetadAvirbhAvayannAha yadapi cedara saMvyavahArataH pratyakSAsannabhUtaM 'zramaNAnAM yatInAM 'nirgrandhAnAM niSkiJcanAnAmuddiSTaM tadartha praNItaM vyaJjita-teSAmabhivyaktI| kRtaM dvAdazAGgaM gaNipiTakaM tadyathA-AcAra ityAdi yAbaddRSTivAdaH, sarvametanmithyA anIzvarapraNItakhAt svaruciviracitarathyApu dIpa anukrama [643] P pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~1024
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [11], niyukti: [157] prata sUtrAMka [11] sUtrakRtAGge // ruSavAkyavat , tathA naitattathya, mithyetyanenAbhUtodbhAvanatvamAviSkRtamacauracaurakhavata, naitattathyamityanena tu sadbhUtArtheniDhayo yathA|| 1 praNDarI2 zrutaska-1|| nAstyAtmeti, tathA naitayAthAtathyam-yathAdhyasthito'rtho na tathA'vasthitamiti bhAvaH, anena sadbhUtArthanihavenAsadbhUtAdhAropaNamA-|| kAdhya0 ndhe zIlA viSkRtaM, tad yathA gAmazvaM suvato'zvaM vA gAmiti, ekArthikAni baitAni zakendrAdivadraSTavyAni / tadevaM yadetadvAdazAhaM gaNi-18 IzvarakAraDIyAvRttiH piTakaM tadanIzvarapraNItakhAnmithyeti sthitam , idaM tu punarIzvarakakalaM nAmAtmAdvaitaM vA satyaM yathA'vasthitArthapratipAdanAt / ta- 1NikA // 286 // thedameva tathyaM sadbhUtArthozAsanAt , tadevaM te IzvarakAraNikA AtmAdvaitavAdino vA 'evam anantaroktayA nItyA sarve tanubhuvanakaraNAdikamIzvarakAraNikaM tathA sarva cetanamacetanaM vA''tmavivartakhabhAvam , Atmana eva sarvAkAratayotpatterityevaM saMjJAna saMjJA || tAmevaM kurvantyanyeSAM ca te khadarzanAnuraktamanasA saMjJA saMsthApayanti, tathA ta eva evaMbhUto saMjJA vakSyamANena nyAyena niyuktikA-1 mapi suSTu upa-sAmIpyena tadAtrahitayA tadabhimukhA yuktIninIyavaH 'sthApayanti' pratiSThApayanti / te caivaMvAdinastamIzvarakaTTela-18 |vAdamAtmAdvaitavAdaM vA nAtivatente, tadabhyupagamajAtIyaM ca duHkha-duHkhahetulAduHkha nAtivartante na troTayanti vA, asinnartha ha. STAntamAha-yathA zakuniH-pakSivizeSo lAvakAdikaH paJjaraM nAtivartate pauna:punyena prAntvA tatraiva vartate, evaM te'pyavabhUtAbhyupa|gamavAdinastadApAditakarmavandhanaM nAtivartante na vA troTayanti / te ca khAgrahAbhimAnagrahAstA naitadvakSyamANaM viprativedayanti na samyaka jAnanti, tadyathA-iyaM kriyA-sadanuSThAnarUpeyaM cAkriyA-tadviparItetyevaM khAgrahiNo nAnyat zobhanamazobhanaM vA yAvadaya- 286 // // manaraka ityevaM sadasadvivekarahitalAnAvadhArayanti, evameva yathAkathazcitte virUparUpaiH karmasamArambhaiH-nAnAprakAra: sAvadhAnuSThA naiTrenyopArjanopAyabhUtena'nyamupAdAya virUparUpAnkAmabhogAnucAvacAnsamAcaranti bhojanAya-upabhogArthamityeSamanAyoste viruddha ecedesesear dIpa anukrama [643] eseserveaeesese Desceaee pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~103~
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [11], niyukti: [157] twee prata sUtrAMka IS mArga pratipannA vipratipannA na samyagvAdino bhavanti, tathAhi sarvamIzvarakartRkamityatrAbhyupagame kimasAvIzvaraH khata evAparAn kriyAsu pravarta(ya)te utApareNa preritaH, tatra yadyAyaH pakSastadA tadvadanyeSAmapi khata eva kriyAsu pravRttirmaviSyati kimantargadvanezvara-|| | parikalpanena?, athAsAvapyaparapreritaH, so'pyapareNa so'pyapareNetyevamanavasthAlatA nabhomaNDalamAlinI prasarpati / kiJca asAvIzvaro | mahApuruSatayA vItarAgatopetaH sannekAnarakayogyAsu kriyAsu pravartayatyaparAMstu khargApavargayogyAkhiti ?, atha te pUrvazubhAzubhArcaritoda4I yAdeva tathAvidhAsu kriyAsu pravartante, sa tu nimittamAtram , tadapi na yuktisaMgataM, yataH prAktanAzubhapravartanamapi tadAyattameva, tathA kacoktam-"ajJo jantu"rityAdi, atha tadapi prAktanamanyena prAktanatareNa kAritamiti, evamanAdihetuparampareti, evaM ca sati tata eva KI zubhAzubhe sthAne bhaviSyataH kimIzvaraparikalpanena, tathA coktam-"zakhauSadhAdisaMvandhAcaitrasya vraNarohaNe / asaMbaddhasya kiM sthANoH, kAraNalaM na kalpyate ? // 1 // " ityAdi / yaccoktaM-sarva tanu vanakaraNAdikaM buddhimatkAraNapUrvaka saMsthAna vizeSatvAt deva kulAdivaditi, etadapi na yuktisaMgataM, yata etadapi sAdhanaM na bhavadabhinetamIzvaraM sAdhayati, tena sArdhaM vyAptyasiddheH, devakulA18| dike dRSTAntenIzvarasyaiva kartRvenAbhyupagamAt / na ca saMsthAnazabdapravRttimAtreNa sarvasya buddhimatkAraNapUrvakalaM sidhyati, anyathA' nupapattilakSaNasya sAdhyasAdhanayoH pratibandhasyAbhAvAt , adhAvinAbhAvamantareNaiva saMsthAnamAtradarzanAtsAdhyasiddhiH sthAna, evaM ca satyatiprasaGga sthAt, uktaM ca-"anyathA kumbhakAreNa, mRdvikArasya kasyacit / ghaTAdeH karaNAtsiyedvalmIkasyApi taskRtiH // 1 // " ityAdi / na cezvarakatale jagadvaicitrya sidhyati, tassaikarUpalAdityuktaprAyamiti / AtmAdvaitapakSasvatyantamayuktisaMgatakhA-14 parAmu kiyA pravartate utA. pravartamate utA0pra0 / 2 .sataH pra.3 ki cA0 / 4 pUrvAzamA eseseae ReneRese dIpa anukrama [643] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~1044
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [11], niyukti: [157] prata sUtrAMka sUtrakRtAGgenAzrayaNIyaH, tathAhi-tatra na pramANaM na prameyaM na pratipAdyaM na pratipAdako na heturna dRSTAnto na tadAbhAso bhedenAvagamyate, sarva- puNDarI 2 zrutaska-18 syaiva jagata ekatvaM syAd Atmano'bhinnatvAt , tadabhAve ca kaH kena pratipAdyate / ityapraNayanameva zAkhasa, AtmanacaikatvAta ndhe zIlA- pakatvAtAkAdhyanikAryamapyekAkArameva sthAdityato nirhetukaM jagadvaicitryaM, tathA ca sati-"nityaM satcamasattvaM bAhetoranyAnapekSaNAt / apekSAto yativAdI kIyAvRtti hi bhAvAnAM, kaadaacitktvsNbhvH||1||" ityAdi / tadevamIzvarakartRtvamAtmAdvaitapakSazca yuktibhirvicAryamANo na kathaJcid ghaTA prAcati, tathApi ete khadarzanamohamohitAstajAtIyAhuHkhAt zakuniH paJjarAdiva nAtimucyante, vipratipannAzca tatpratipAdikAISbhiyuktibhistadeva svapakSaM pratiyanti zraddadhatIti pUrvavanneyaM yAvat 'No havAe No pArAe aMtarA kAmabhogesu cisaNNa'ti ityayaM tRtIyaH puruSajAta IzvarakAraNika iti / sa yevamAha-'yasya buddhina lipyeta, hattvA sarvamidaM jagata / AkAzamiva parena, II nAsau pApena lipyate // 1 // ityAdyasamaJjasabhASitayA tyaktvA pUrvasaMyogamaprApto vivakSita sthAnamantarAla eva kAmabhogeSu mUchito viSaNNa ityavagantavyamiti // sAmprataM caturthapuruSajAtamadhikRtyAha ahAvare cautthe purisajAe NiyativAipatti Ahijai, iha khalu pAINaM vA 6 taheva jAva seNAvaiputtA vA, tesiM ca NaM egatIe sar3I bhavaha, kAma taM samaNA ya mAhaNA ya saMpahAriMsu gamaNAe jAva mae esa dhamme // 287 // muakkhAe supannatte bhavaha // iha khalu duve purisA bhavaMti-ege purise kiriyamAikkhai ege purise NokiriyamAikkhai, je ya purise kiriyamAikkhai je ya purise NokiriyamAikkhai dovi te purisA tullA Receaeseaesesesesesesercense dIpa anukrama [643] 90000000290sagas pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~105
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [12], niyukti: [157] prata sUtrAMka [12] 29999999990960 egaTThA, kAraNamAvannA / vAle puNa evaM vippaDivedeti kAraNamAvanne ahamaMsi dukkhAmi vA soyAmi vA jUrAmi vA tippAmi vA pIDAmi vA paritappAmi vA ahameyamakAsi paro vA jaM dukkhai vA soyai vA jUrai vA tippai vA pIDai vA paritappaDa vA paro evamakAsi, evaM sevAle sakAraNaM vA parakAraNaM vA evaM vippaDivedeti kAraNamAvanne / mehAvI puNa evaM vippar3ivedeti kAraNamAvanne-ahamaMsi dukkhAmi vA soyAmi vA jUrAmi vA tippAmi vA pIDAmi vA paritappAmi vA, No ahaM ebamakAsi, paro vA jaM dukkhA vA jAba paritapada vA No paro evamakAsi, evaM se mehAvI sakAraNaM vA parakAraNaM vA evaM vipaDivedeti kAraNamAbanne, se bemi pAINaM vA je tasathAvarA pANA te evaM saMghAyamAgacchaMti te evaM vipariyAsamAvati te evaM vivegamAgacchaMti te evaM vihANamAgacchati te evaM saMgatiyaMti uhAe, No evaM vippaDivedeti, taM jahA-kiriyAti vA jAca Niraeti vA aNirapati vA, evaM te virUvarUvehiM kammasamAraMbhehiM virUvarUvAI kAmabhogAI samArabhaMti bhoynnaae|| evameva te aNAriyA vippaDivannA taM saddahamANA jAva iti te No havAe No pArAe aMtarA kAmabhogesu visaNNA / cautthe purisajAe NiyaivAietti Ahie // icete cattAri purisajAyA NANApannA NANAchaMdA NANAsIlA NANAdiTTI NANAruhe NANAraMbhA NANAajjhavasANasaMjuttA pahINapuSasaMjogA AriyaM maggaM asaMpattA iti te No havAe No pArAe aMtarA kAmabhogesu bisaNNA // (sUtraM 12) // 200cersticesereversevecetateme dIpa anukrama [644] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~106~
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [12], niyukti: [157] prata sUtrAMka [12] mUtrakRtAGge atha tRtIyapuruSAdanantaramaparacaturthaH puruSa eva puruSajAto niyativAdika AkhyAyate-pratipAdyate, sa caivamAha-nAtra kazci-II nAna kAca- puNDarI2 zrutaska- kAlezvarAdikaH kAraNaM nApi puruSakAra, samAnakriyANAmapi kasyacideva niyativalAdarthasiddheH, ato niyatireva kAraNam , uktaM kAdhyanindhe zIlA- ca-"prAptavyo niyativalAzrayeNa yorthaH, so'vazyaM bhavati nRNAM zubho'zubho vA / bhUtAnAM mahati kRte'pi hi prayatne, nAmAvyaM bhavati / kAyAcina bhAvino'sti nAzaH // 1 // " ityAdi / / 'iha khalu pAINaM ityAdiko granthaH prAgvanetanyo yAvadeSa dharmo-niyativAda-18 T/288aaaa rUpaH khAkhyAtaH suprajJapto bhavatIti / / sa ca niyativAdI svAbhyupagarma darzayitumAha-'iha khalu duve purisA bhavaMtI'tyAdi, iha' asin jagati khaluzabdo vAkyAlaGkAre, dvau puruSo bhavataH, tatraikaH kriyAmAkhyAti, kriyA hi dezAdezAntarAvAptilakSaNA puruSasya bhavati, na kAlezvarAdinA coditasya bhavati, apitu niyatipreritasya, evamakriyA'pi / yadi tAvasvatatrau kriyAvAdamakri8 yAvAdaM ca samAzritau tau dvAvapi niyatyadhInatvAttulyau, yadi punastau khatatrau bhavatastataH kriyAkriyAbhedAna tulyo sAtAmiti, ata ekArthAvekakAraNApaMcatvAditi, niyativazenaiva to niyativAdamaniyativAda cAzritAviti bhAvaH / upalakSaNArthatvAcAsyAnyo'pi yaH kazcitkAlezvarAdipakSAntaramAzrayati so'pi niyaticodita eva draSTavya iti / / sAmprataM niyativAdI paramatodvibhAvaviSayA''ha-'pAla' aba puruSakArakAlezvaravAdItyAdikaH, punariti vizeSaNArthaH, tadeva darzayati-'eca' miti vakSyamANanItyA | 'viprativedayati' jAnIte kAraNamApanaH mukhaduHkhayoH sukRtaduSkRtayovA vakRta eva puruSakAraH kAlezvarAdivo kaarnnmityvm-118||288|| 1-yatta.pra.2 punarapi niyativAyena sapakSamanyathA samarthayitumAi pra.3 yuktayantaropanyAsArthaH pra. 4 ma., kAraNamuddizya vakSyamANAca kAraNAt / // niyatirekha batroM na puruSakArAdikAmiti bhAvaH, tadeva niyativAdasamarthanakAraNaM darzayati, tadyathA-yo'ha. praa| eservestmersersesentered dIpa anukrama [644] ES pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~107~
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [12], niyukti: [157] prata sUtrAMka [12] bhyupapanno nAnyanniyatyAdikaM kAraNamastIti, tadevAha tadyathA-yo'hamasmi 'dukkhAmi tti zArIraM mAnasaM duHkhamanubhavAmi tathA zocAmi-iSTAniSTaviyogasaMprayogakRtaM zokamanubhavAmi, tathA 'tippAmitti zArIrabalaM kSarAmi, tathA 'pIDAmitti sabAhyA-19 bhyantarayA pIr3ayA pIDAmanubhavAmi, tathA 'paritappAmici paritApamanubhavAmi, tathA 'jUrAmiti anAryakarmaNi pravRttamAtmAnaM gahomi, anarthAvAptau visUrayAmItyarthaH, tadevaM yadahaM duHkhamanubhavAmi tadahamevAkASa, parapIDayA kRtavAnasItyarthaH, tathA paro'pi 181 yaduHkhazokAdikamanubhavati mayi vA''pAdayati tatsvayameva kRtamiti, tadeva darzayati-'paro ve'tyAdi, tathA paropi yanmAM duHkha yati zocayatItyAdi prAgvanneyaM tatsarvamahamakArSamityevaM dvAbhyAmAkalitojJo vA vAla evaM 'viprativedayati' jAnIte svakAraNa vA parakAraNaM cA sarva duHkhAdi puruSakArakRtamiti jAnIte evaM puruSakArakAraNamApana iti // tadevaM niyativAdI puruSakArakAraNavAdino bAlakhamApAdya svamatamAha-medhA-maryAdA prajJA vA tadvAn medhAvI niyativAdapakSAzrayI evaM viprativedayati-jAnIte, 8 kAraNamApana iti niyatireva kAraNaM su(duH)khAdyanubhavasya, tadyathA-yo'hamasmi duHkhayAmi zocayAmi tathA 'tippAmiti rAmipIDAmiti pIDAmanubhavAmi 'paritappAmiti paritApamanubhavAmi, nAhamevamakArSa duHkham , api tu niyatita evaita-10 nmayyAgataM, na puruSakArAdikRtaM, yato na hi kasyacidAtmA'niSTo yenAniSTA duHkhotpAdAdikAH kriyAH samArabhate, niytyaivaasaab-18|| nicchannapi tatkAyate yena duHkhaparamparAbhAgbhavati, kAraNamApana iti pare'pyevameva yojanIyam / evaM sati niyativAdI medhAvIti // 8| sollaSThametat , sa kila niyativAdI dRSTaM puruSakAraM parityajyAdRSTaniyativAdAzrayeNa mahAvivekItyevamullaNThyate, khakAraNaM parakAraNaM / ca duHkhAdikamanubhavaniyatikRtametadevaM viprativedayati-jAnAti nAtmakRtaM niyati kAraNamApana, kAraNaM cAtraikasyAsadanuSThAnaratasthApi alnaatti vaari vaari iNtti pni dIpa anukrama [644] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~108~
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [12], niyukti: [157] prata sUtrAMka [12] sUtrakRtAGge ||na duHkhamutpate parasya tu sadanuSThAyino'pi tadbhavatItyato niyatireva kIti / tadevaM niyativAde sthite paramapi yatkizcittatsarve || |1 puNDarI | niyatyadhInamiti darzayitumAha-'se vemI'tyAdi, so'haM niyativAdI yuktito nizcitya 'bravImI'ti pratipAdayAmi ye kecana || ndhe zIlAprAcyAdiSu dikSu trasyantIti trasA-dIndriyAdayaHsthAvarAzca-pRthivyAdayaH prANAH-prANinaste sarve'pyevaM niyatita evaudArikAdiza-% | yativAdI kIyAvRttiH rIrasaMvandhamAgacchanti, nAnyena kenacitkarmAdinA zarIraM grAdyante, tathA bAlakumArayauvanasthaviravRddhAvasthAdikaM vividhaparyAyaM niyatita || // 28 // evAnubhavanti, tathA niyatita eva 'viveka' zarIrAtpRthagbhAvamanubhavanti, tathA niyatita eva vividha vidhAnam--avasthAvizeSa kunnakANakhaJjavAmanakajarAmaraNarogazokAdika bIbhatsamAgacchanti, tadevaM te prANinastrasAH sthAvarA 'evaM' pUrvoktayA nItyA saMgati yAnti-niyatimApannA nAnAvidhavidhAnabhAjo bhavanti, ta eva vA niyativAdinaH 'saMgaiya'ti niyatimAzritya 'tadutprekSayA' 12 | niyativAdotprekSayA yatkiJcanakAritayA paralokAbhIravo 'no' naiva etadvakSyamANaM viprativedayanti-jAnanti, tadyathA-kriyAsadanuSThAnarUpA akriyA tu-asadanuSThAnarUpA ityAdi yAvadevaM te niyativAdinastadupari sarva doSajAtaM prakSipya virUparUpaiH karmasamArambhaivirUparUpAn kAmabhogAn bhojanAya-upabhogArthaM samArabhanta iti / / tadevameva-pUrvoktayA nItyA tenAryA virUpaM niyatimArga pratipannA vipratipannAH, anAryalaM punasteSAM niyuktikasyaiva niyativAdasya samAzrayaNAta, tathAhi-aso niyatiH kiM svata eva niyatikhabhASA utAnyayA niyatyA niyamyate ? kiMcAtaH ?, tatra yadyasau svayameva tathAsvabhAvA sarvapadArthAnAmeva tathAkhabhAvasaM kiM na ! kalapyate ?, kiMbahudopayA niyatyA samAzritayA ? / athAnyayA niyatyA tathA niyamyate, sA'pyanyayA sA'pyanyayetyevamanavasthA / dIpa anukrama [644] DO20530 mriyu pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~109~
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [12], niyukti: [157] caecsces prata sUtrAMka [12] tathA niyateH svabhAvAbhiyatasvabhAvayA'nayA bhavitavyaM na nAnAkhabhAvayeti, ekakhAca niyatestatkAyeMNApyekAkAreNaiva bhavitavyaM, tathA ca sati jagadvaicitryAbhAvaH, na caitadRSTamiSTaM vA / tadevaM yuktibhirvicAryamANA niyatirna kathaJcid ghaTate, yadapyuktaMdvAbapi tau puruSI kriyAkriyAvAdinau tulyau, etadapi pratItibAdhitaM, yatastayorekaH kriyAvAdyaparastrakriyAvAdIti kathamanayostu-18 lyakham , athaikayA niyatyA tathAniyatakhAtulyatA anayoH, etacca nirantarAH suhRdaH pratyeSyanti, niyaterapramANavAt , apramANasaM ca prAglezataH pradarzitameva, yadapyuktaM yaduHkhAdikamahamanubhavAmi tabAhamakArSamityAdi, tadapi bAlavacanaprAya, yato(yat) janmAntarakRtaM zubhamazubhaM vA tadihopabhujyate, khakutakarmaphalezvaravAdasumatAM, tathA coktaM-'yadiha kriyate kameM, tatparatropabhujyate / mUlasi-1 teSu vRkSeSu, phalaM zAkhAmu jAyate // 1 // " tathA-'yadupAttamanyajanmani zubhamazubhaM vA khakarma pariNatyA / tacchakyamanyathA no kartuM devAsurarapi hi // 2 // " tadevaM te niyativAdino'nAryA vipratipannAttameva niyuktikaM niyativAdaM zraddadhAnAstameva ca pratIyante ityAdi tAvanneyaM yAvadantarA kAmabhogeSu viSaNNA iti caturthaH puruSajAtaH smaaptH|| sAmpratamupasaMjighRkSurAha-'ityete' pUrvoktAstajIvataccharIrapaJcamahAbhUtezvarakartRkhaniyativAdapakSAzrayiNazcavAraH puruSA nAnAprakArA prajJA-matiryeSAM te tathA nAnA-bhinnazchandaHabhiprAyo yeSAM te tathA, nAnAprakAraM zIlam anuSThAnaM yeSAM te tathA, nAnArUpA dRSTiH-darzanaM yeSAM te tathA, nAnArUpA ruciH-8 ceto'bhiprAyo yeSAM te tathA, nAnAprakAra ArambhI-dharmAnuSThAnaM yeSAM te tathA, nAnAprakAreNa-parasparabhinnenAdhyavasAyena saMyuktA dharmArthamudyatAH, nahINa:-parityaktaH pUrvasaMyogo-mAtRpitRkalatraputrasaMbandho yaiste tathA, tathA ArAyAtaH sabaheyadharmabhya ityAryoM 1 parakArapanirakSaravena svAbhAvikalAt / 2 ekruupyaa| ae dIpa anukrama [644] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~110~
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [12], niyukti: [157] aee |1puNDarIkAdhya prata sUtrAMka [12] sUtrakRtAne mAgoM nirdoSaH pApalezAsaMpRktastamArya mArgamasaMprAptA iti pUrvoktayA nItyA te cakhAro'pi nAstikAdayo 'No havAe' iti pari-11 2 zrutaska-15 syaktavAnmAtApitrAdisaMbandhassa dhanadhAnyAhiraNyAdisaMcayasa ca naihikasukhabhAjo bhavanti, tathA 'No pArAe'ti asaMprAptatvAdA-1 ndhe zIlA bhikSuHpaJcayasya mArgasya sarvopAdhivizuddhasya praguNamokSapaddhatirUpasya na saMsArapAragAmino bhavanti, na paralokasukhabhAjo bhavantIti, kisa-IN kIyAvRttiH maH vairAgyantarAla eva gRhavAsAryamArgayomadhyavartina eva kAmabhogeSu 'viSaNNA' adhyupapanA duSpArapathamannA iva kariNo viSIdantIti sthi kharUpaM // 29 // tam / / uktAH paratIrthikAH, sAmprataM lokotaraM bhikSAvRtti bhikSu paJcamaM puruSajAtamadhikRtyAha se cemi pAINaM vA 6 saMtegatiyA maNussA bhavaMti, taMjahA-AriyA vege aNAriyA vege uccAgoyA vege NIyA goyA vege kAyamaMtA vege hassamaMtA vege muvannA vege duvannA vege surUvA vege durUvA vege, tesiM ca NaM jaNajANavayAiM pariggahiyAI bhavaMti, taM0 appayarA vA bhujayarA vA, tahappagArehiM kulehiM Agamma abhibhUya ege bhikkhAyariyAe samuTTitA sato vAvi ege NAyao (aNAyao) ya uvagaraNaM ca viSpajahAya bhikkhAyariyAe samuhitA asato vAvi ege NAyao (aNAyao) ya ucagaraNaM ca vippajahAya bhikkhAyariyAe samuTTitA, [je te sato vA asato vA NAyao ya aNAyao ya uvagaraNaM ca vippajahAya bhikkhAyariyAe samuTThitA] puSameva tehiMNAyaM bhavai, taMjahA-iha khalu purise annamannaM mamaTTAe evaM vippaniveti, taMjahAkhettaM me vatthU me hiraNaM me suvannaM me dhaNaM me dhaNaM me kaMsaM me dRsaM me vipuladhaNakaNagarayaNamaNimottiyasaMkha dIpa anukrama [644] INT // 29 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~111~
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [13], niyukti: [157] prata sUtrAMka desesesesex Sesesesesese [13] silappavAlarattarayaNasaMtasArasAvateyaM mesahA me svA me gaMdhA me rasA me phAsA me, ete khalu me kAmabhogA ahamavi etesi // se mehAvI putvAmeva appaNo evaM samabhijANejA, taMjahA-iha khalu mama annayare dukkhe royAtake samuppajejA aNi? akaMte appie asubhe amaNunne amaNAme dukkhe No suhe se iMtA bhayaMtA. ro! kAmabhogAI mama annayara dukkhaM royAtaMka pariyAiyaha aNirTa akaMtaM appiyaM asubha amaNunnaM amaNAma dukkhaM No suha, tA'haM dukkhAmi vA soyAmi vA jUrAmi vA tippAmi vA pIDAmi vA paritappAmi vA imAo me aNNayarAo dukkhAo rogAtaMkAo paDimoyaha aNiTTAo akaMtAo appiyAo asubhAo amaNunnAo amaNAmAo dukkhAo No suhAo, evAmeva No laddhapura bhavai, iha khalu kAmabhogA No tANAe vA No saraNAe vA, purise vA egatA purvi kAmabhoge vippajahati, kAmabhogA vA egatA purvi purisaM vippajahaMti, anne khallu kAmabhogA anno ahamaMsi, se kimaMga puNa vayaM annamannehi kAmabhogehiM mucchAmo? iti saMkhAe NaM vayaM ca kAmabhogehiM vippajahissAmo, se mehAcI jANejA bahiraMgametaM, iNameva uvaNIyatarAgaM, taMjahA-mAyA me pitA me bhAyA me bhagiNI me bhajjA me puttA me dhUtA me pesA me nattA me muNhA me suhA me piyA me sahA me sayaNasaMgaMthasaMthuyA me, ete khalu mama NAyao ahamavi etesiM, evaM se mehAvI puSAmeva appaNA evaM samabhijANejA, iha khalu mama annayare dukkhe royAtake samuppajjejjA aNiDhe jAva dukkhe No suhe, se haMtA bhayaMtAro ! NAyao imaM mama annayaraM dukkhaM royAtaMka pari Receneseseeeeeeeeeesecsi dIpa anukrama [645] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~112~
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [13], niyukti: [157] sUtrakRtAGge 2zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 29 // 1 puNDarIkAdhya bhikSuHpazcama: verAgyakharUpaM prata sUtrAMka [13] 26LResearceaenecessita8 yAiyaha aNiDhe jAva No suhaM, tA'haM dukkhAmi vA soyAmi vA jAva paritappAmi vA, imAo me annayarAto dukkhAto royAtakAo parimoeha aNihAo jAva No suhAo, evameva No laddhapurva bhavai, tersi vAvi bhayaMtArANaM mama NAyayANaM annayare dukkhe royAtaMke samupajjejA aNiDhe jAva No suhe, se haMtA ahametesiM bhayaMtArANaM NAyayANaM imaM annayaraM dukkhaM royAtaka pariyAiyAmi aNiTuM jAva No suhe, mA me dukkhaMtu vA jAva mA me paritappaMtu vA, imAo NaM apaNayarAo dukkhAto royAtaMkAo parimoemi aNiTThAo jAva No suhAo, evameva No laddhapuSa bhavai, annassa dukkhaM anno na pariyAiyati aneNa kaDaM anno no paDisaMvedeti patteyaM jAyati patteyaM marai patteyaM cayai patteya uvavajA patteyaM jhaMjhA paroyaM sannA patteyaM mannA evaM vijU bedaNA, iha (i) khalu NAtisaMjogA No tANAe vA No saraNAe ghA, purise vA egatA puSiM NAtisaMjoe vippajahati, NAtisaMjogA vA egatA puSiM purisaM vippajahaMti, anne khalu NAtisaMjogA anno ahamaMsi, se kimaMga puNa vayaM annamannehiM NAtisaMjogehiM mucchAmo ?, iti saMkhAe vayaM NAtisaMjogaM vippajahissAmo / se mehAvI jANejA bahiraMgameyaM, iNameva uvaNIyatarAga, taMjahAhatyA meM pAyA me bAhA me UrU me udaraM meM sIsaM me sIla me AU meM balaM me vaNo me tayA meM chAyA me soyaM me cakkhU me ghANaM me jinbhA me phAsA me mamAijai, ghayAu paDijUraha, taMjahA-Auo balAo vaNNAo tayAo chAyAo soyAo jAva phAsAo susaMdhito saMdhI visaMdhIbhavai, baliyataraMge gAe dIpa anukrama [645] 18 // 29 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~113~
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [13], niyukti: [157] prata sUtrAMka [13] bhavai, kiNhA kesA paliyA bhavaMti, taMjahAjaMpi ya imaM sarIragaM urAlaM AhArovayaM eyapi ya aNupuveNaM vippajahiyavaM bhavissati, evaM saMvAe se bhikkhU bhikkhAyariyAe samuTie duhao loga jANejjA, taM0-jIvA va ajIvA ceva, tasA ceva thAvarA ceva / / (sUtram 13) yATakAmabhogeSyasaktaH samantarA no'vasIdati padmavarapauNDarIkoddharaNAya ca samarthoM bhavati tadetadahaM pravImIti / asya cArtha|syopadarzanAya prastAvamAracayannAha-prAcInAdikAmanyatarAM dizamuddizyaike kecana manuSyAH santi' bhavanti, tadyathA-AryA-Ayadezo-18 tpannA magadhAdijanapadodbhavAH, tathA 'anAryAH' zakayayanAdidezodbhavAH, tathA ca 'uccairgotrodbhavA' ikSvAkuharivaMzAdikulodbhavAH,81 | tathA 'nIcairgotrodbhayA' varNApasadasaMbhUtAH, tathA 'kAyavantaH' prAMzavaH, tathA 'havA' vAmanakAdayaH, tathA 'suvarNA durvarNAH surUpA dUrUpA vA eke kecana karmaparavazA bhavanti, teSAM cAryAdInAM 'Na' miti vAkyAlaGkAre 'kSetrANi' zAlikSetrAdIni 'vAstUni' khAtoriGgatAdIni tAni 'parigRhItAni' svIkRtAni bhavanti, tAnyeva vizinaSTi-'alpatarANi stokatarANi vA prabhUtatarANi vA bhavanti / tathA te(ye)pAmeva ca janajAnapadAH parigRhItA bhavanti, te'pyalpatarAH prabhUtatarA vA bhaveyuH, teSu cAryAdivizeSaNaviK ziSTeSu tathAprakAreSu kulevAgamyaivaMbhUtAni gRhANi galA tathAprakAreSu vA kuleSu 'Agamya' janma labdhvAbhibhUya ca viSayakaSAyA| dIna parIpahopasargAn vA samyagutthAnenotthAya pravrajyA gRhIbake kecana tathAvidhasattvavanto bhikSAcaryAyAM samyagutthitAH sagu-18 sthitAH tathA 'sato' vidyamAnAnapi vA eke kecana mahAsa copetA 'jJAtIna' khajanAn (ajJAtIn-parijanAn) tathA 'upakaraNaM dIpa anukrama [645] eseaeeseseseseseeeee pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~114~
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [13] dIpa anukrama [645] sUtrakRtAne 2 zrutaska madhe zIlADIyAvRttiH // 292 // [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [13], niryukti: [157] ca' kAmabhogAGgaM dhanadhAnyahiraNyAdikaM vividhaM prakarSeNa 'hitvA' tyaktA bhikSAcaryAyAM samyagutthitAH, asato vA jJAtInupakaraNaM ca vigrahAya bhikSAcaryAyAmeke kecanApagatasvajanavibhavAH samutthitAH // ye te pUrvoktavizeSaNaviziSTA bhikSAcaryAyAmabhyudyatAH pUrvameva- pravrajyAgrahaNakAla eva tairetajjJAtaM bhavati, tadyathA - 'iha' jagati khalurvAkyAlaGkAre anyadanyadvastuddizya mamaitadbhogAya bhaviSyatIti, evamasau pravrajyAM pratipannaH pravivajipurvA 'pravedayati' jAnAtyevaM paricchinati, tadyathA - 'kSetraM' zAlikSetrAdikaM 'vAstu' khAtocchritAdikaM 'hiraNyaM' dharmalAbhAdikaM 'suvarNa' kanakaM 'dhanaM' gomahiSyAdikaM 'dhAnyaM' zAligodhUmAdikaM 'kAMsyaM' kAMsyapAtrAdikaM tathA 'vipulAni' prabhUtatarANi dhanakanakaratnamaNimauktikAni 'zaMkhazila' ti muktazailAdikAH zilAH 'pravAle' vidrumaM yadivA- 'silapavAle ti zriyA yuktaM pravAlaM zrIpravAlaM varNAdiguNopetaM tathA 'raktarayaNaM'ti raktaratnaM - padmarAgAdikaM tathA 4 'satsAraM' zobhanasAramityarthaH zUlamaNyAdikaM, tathA 'svApateyaM' rikthaM dravyajAtaM sarvametatpUrvoktaM 'me' mamopabhogAya bhaviSyati, tathA 'zabdA' veNNAdayo 'rUpANi' aGganAdIni 'gandhAH' koSThapuTAdayaH 'rasA' madhurAdayaH mAMsarasAdayo vA 'sparza' mRdrAdayaH, ete sarve'pi khalu me kAmabhogAH, ahamapyeSAM yogakSemArthaM prabhaviSyAmItyevaM saMpradhArya / / sa medhAvI pUrvamevAtmAnaM vijAnIyAdevaM paryAlocayet, tadyathA- 'iha' saMsAre khaluzabdo'vadhAraNe, ihaiva-asminneva janmani manuSyabhave vA mamAnyataraduHkhaM- zirovedanAdikaM AtaGko vA''zu jIvitApahArI zUlAdikaH samutpadyate, tameva vizinaSTi-aniSTaH akAntaH apriyaH azubho manojJo'vanAmayatItyavanAma: - pIDAvizeSakArI duHkharUpo yadivA na manAgamanAka 'me' mama nitarAmityarthaH duHkhayatIti duHkhaM, punarapi 10drAya pra0 / viSayAsaktaH puruSaze manute iti zeSaH 3 dharmalAlAdikaM pra0 / 4 apaditarUpyasuvarNamitiparyAyaH prAcInapustake 5 zuddha pra0 / For Party 1 puNDarIkAdhya0 * bhikSuHpazcamaH vairAgyasvarUpaM Education intimational pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ....AgamasUtra - [ 02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH ~ 115~ // 292 // www.brary.org
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [13], niyukti: [157] prata sUtrAMka [13] IS| duHkhopAdAnamatyantaduHkhapratipAdanArtha sukhalezasyApi parihArArtha ca, 'no' naiva zubhaH, azubhakarmavipAkApAditalAditi / atrI | ca yaduktamapi punarucyate tadatyAdarakhyApanArtha tadvizeSapratipAdanArtha ceti, tadevaMbhUtaM duHkhaM rogAtarpha vA 'hanta' iti khede bhayA-1 bAtAro yUyaM kSetravAstuhiraNyasuvarNadhanadhAnyAdikAH parigrahavizeSAH zabdAdayo vA viSayAH tathA he bhagavantaH! kAmabhogA yUrya mayA pAlitAH parigRhItAzca tato yamapIdaM duHkhaM rogAta vA 'pariyAjhyahatti vibhAgazaH parigRhIta yUyam , atyantapIDa| yodvinaH punasvadeva dukhaM rogAtaGka vA vizeSaNadvAreNoccArayati-aniSTamapriyamakAntamazubhamamanojJamamanAgbhUtamapanAmaka vA duHkhame baitat tato'zumamityevaMbhUtaM mamospanna yUyaM vibhajata ahamanenAtIva duHkhAmIti duHkhita ityAdi pUrvavaneyamiti, ato'muSmAnmAma|nyatarasAdukhAvogAtakAdvA pratimocayata mam , aniSTAdivizeSaNAni tu pUrvavanyAkhyeyAni / prathama prathamAntAni punardvitIyA tAni sAmprataM paJcamyantAnIti / na cAyamarthastena duHkhitena 'evameveti yathA prArthitastathaiva labdhapUrvo bhavati, idamuktaM bhavatina hi te kSetrAdayaH parigrahavizeSA nApi zabdAdayaH kAmabhogAstaM duHkhitaM duHkhAdvimocayantIti / / etadeva lezato darzayati 'iha | asmin khalu vAkyAlaGkAre te kAmabhogA atyantamabhyastA na 'tasya' duHkhitasya trANAya zaraNAya vA bhavanti, mulAlitAnAmapi | kAmabhogAnA paryavasAnaM darzayitumAha-'puriso vA' ityAdi, puri zayanAtpuruSaH-prANI 'ekadA vyAdhyutpattikAle jarAjINekAle vA'jyasminvA rAjAdhupadrave 'tAn' kAmabhogAn parityajati, sa vA puruSo dravyAdyabhAve taiH kAmabhogaviSayonmukho'pi tyajyate, sa caivamavadhArayati-'anye' matto bhinnAH khalvamI kAmabhogAH, tebhyazcAnyo'hamaNi / tadevaM vyavasthite "phimiti vayaM punaretevanityeSu parabhUteSvanyeSu kAmabhogeSu mUcchI kurma" ityevaM kecana mahApuruSAH 'parisaMkhyAya' samyag jJAkhA kAmabhogAn parva 'vipra Grea dIpa anukrama [645] piectatoe Hinatandionary.orm pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~116~
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [13], niyukti: [157] prata sUtrAMka [13] sUtrakRtAle jahiSyAmaH' tyakSyAma ityevamadhyavasAyino bhavanti / punaraparaM vairAgyotpattikAraNamAha----'se mahAvI' sa 'medhAvI' sazrutikaH1811 puNDarI2 zrutaska-2 etajAnIyAt , tadyathA-yadetarakSetravAstuhiraNyasuvarNazabdAdiviSayAdikaM duHkhaparitrANAya na bhavatItyupanyastaM tadetadvAyataraM vartate, kAdhya. ndhe zIlA- idameva cAnyadvakSyamANam 'upanItataram' AsanataraM bartate, tadyathA-mAtA pitA bhrAtA bhaginItyAdayo jJAtayaH pUrvAparasaMstutA ete bhikSuHpaJcakAyAcAttAgakhalu mamopakArAya jJAtayo bhaviSyanti, ahamapyetepAM khAnabhojanAdinopakariSyAmItyevaM sa medhAvI pUrvamevAtmanavaM samabhijAnI- maavraagy||29|| 18 yAdityAdi, evaM paryAlocayatkalpitavAniti bA, etadadhyavasAyI cAsau syAditi darzayitumAha'iha khalu' ityAdi 'ihAkharUpa asin bhaye mama vartamAnasyAniSTAdi vizeSaNaviziSTo duHkhAtaGkaH samutpadyata tato'sau taduHkhaduHkhito jJAtInevamabhyarthayet , tadya-81 | thA-imaM mamAnyataraM duHkhAtaGkamutpanna parigRhIta yUyamahamanenotpanena duHkhAta na pIDayiSyAmI(ppa i)tyato'muSmAnmA parimo-M cayata yUyamiti, na caitattena du:khitena labdhapUrva bhavati, na hi te jJAtayastaM duHkhAnmocayitumalamiti bhAvaH, nApyasau teSAM | duHkhamocanAyAlamiti darzayitumAha-'tesiM vAvI'tyAdi, sarva prAgvadyojanIyaM, yAvadevameva no labdhapUrva bhavatIti, kimityevaM nopalabdhapUrva bhavatItyAha-'apaNassa dukkha'mityAdi sarvaskhaiva saMsArodaravivaravartino'sumataH svakatakarmodayAbaduskhamutpadyate tadanyasya saMvandhi duHkhamanyo-mAtApitrAdikaH ko'pi na pratyApicati, na tasmAtputrAdevuHkhenAsonAtyantapIDitAH khajanA nApi || taduHkhamAtmani kartumalaM, kimityevamAzayAha-'aNNaNa kaDa'mityAdi, 'anyena' jantunA kapAyavazagena indriyAnukUlatayA | R293 / / | bhogAbhilASiNAjAnAvRtena mohodayavartinA yatkRtaM karma tadudayamanyaH prANI no pratisaMvedayati-nAnubhavati, tadanubhavane baka| tAgamakatanAzau sthAtA, na cemI yuktisaMgatI, ato yayena kRtaM tatsarva sa evAnubhavati, tathA coktam- "parakRtakamaNi yasmAnA dIpa anukrama [645] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~117~
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [13], niyukti: [157] prata sUtrAMka [13] | kAmati saMkramo vibhAgo vA / tasmAtsatvAnAM karma yasya yattena tadvayam // 1 // " yasAtvakRtakarmaphalezvarA jantayastasmAdetadbhavatItyAha-'patteya'mityAdi, ekamekaM prati pratyekaM sarvo'pyasumAn jAyate, tathA kSINe cAyuSi pratyekameva mriyate, uktaM ca-"ekasya janmamaraNe gatayakSa zubhAzubhA bhavAvarte / tasmAdAkAlikahitamekenaivAtmanaH kAryam // 1 // " iti, tathA pratyeka kSetravAstuhiraNyasu12 varNAdikaM parigrahaM zabdAdIMca viSayAn mAtApitakalatrAdikaM ca tyajati, tathA pratyekamupapadyate-yujyate parigrahakhIkaraNatayA, tathA pratyeka jhaMjhA-kalahastadgrahaNAtkaSAyAH parigRhyante, tataH pratyekamevAsumatAM mandatIvratayA kaSAyodbhavo bhavati, tathA saMjJAna | saMjJA-padArthaparicchittiH, sA'pi mandamandatarapaTupaTutarabhedAtpratyekamevopajAyate, sarvajJAdAratastaratamayogena matervyavasthitakhAt, tathA pratyekameva 'mannati mananaM cintanaM paryAlocanamitiyAvat , tathA pratyekameva 'viSNu'tti vidvAn , tathA pratyekameva sAtAsAtarUpa-| | vedanA sukhaduHkhAnubhavaH, upasajighRkSurAha-'iti khalu' ityAdi, 'iti' evaM pUrvoktena prakAreNa yato nAnyena kRtamanyaH pratisaMvedayate pratyekaM ca jAtijarAmaraNAdikaM tataH khalvamI jJAtisaMyogA:-khajanasaMbandhAH saMsAracakravAle paryaTato'tyantapIDitasya taduddharaNe na brANAya-na trANaM kurvanti, nApyanAgatasaMrakSaNataH zaraNAya bhavanti, kimiti', yataH puruSa 'ekadA' krodhodayAdikAle jJAtisaMyogAn 'viprajahAti' parityajati, 'khajanAzca na bAndhavA' iti vyavahAradarzanAt , jJAtisaMyogA vaikadA tadasa|dAcAradarzanataH pUrvameva taM puruSa parityajanti-khasaMbandhAduttArayanti / tadevaM vyavasthite etadbhAvayet , tadyathA--anye khalvamI jJAtisaMyogA matto bhinnA ikharA ebhyazcAnyohamasi / tadevaM vyavasthite kimaGga punarvayamanyairanyaiAtisaMyogaimUrchA kurmaH 1, na teSu |mUchoM kriyamANA nyAyyA ityevaM 'saMkhyAya' jJAkhA pratyAkalayya cayamutpannavairAgyA zAtisaMyogAMstyakSyAma ityevaM kRtAdhyavasA ieracraterasamaerasasa9930900900 dIpa anukrama [645] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~118~
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [13], niyukti: [157] prata sUtrAMka [13] bhUtrakRtAGge ra yino viditavedyA bhavantIti // sAmpratamanyena prakAreNa vairAgyotpattikAraNamAha-sa 'medhAvI' sazrutika 'etad vakSyamANaM jA- puNDarI2 zrutaska- nIyAt , tadyathA-- bAhyatarametat yajJAtisaMbandhanam , idamevAnpadupanItataram-AsannataraM, zarIrAvayavAnAM bhinnajJAtibhya Asannata- kAdhya ndhe zIlA- rakhAt, tadyathA-hastau mamAzokapallavasadRzau tathA bhujau karikarAkArI parapuraMjayo praNayijanamanorathapUrako zatruzatajIvitAntakarau bhikSuHpaJcakIyAvRttiH yathA mama na tathA'nyasya kasyApItyevaM pAdAvapi pacagarbhasukumArAvityAdi sugama, yAvatsparzAH sparzanendriyaM 'mamAti' mamIkaro- mA raamy||29|| ti, yArako na tAragamyasyeti bhAvaH, etacca hastapAdAdikaM sparzanendriyaparyavasAnaM zarIrAvayavasaMvandhikhena vivakSitaM yakkimapi svarUpa | vayasaH pariNAmAt kAlakRtAvasthAvizeSAt 'parijUraha'tti parijIyete jINetAM yAti pratikSaNaM vizarArutAM yAti, tasiMdha pratisa-| mayaM vizIryati zarIre pratisamayamasau prANI etasAzyati, tadyathA-AyuSaH pUrvanibaddhAtsamayAdihAnyA'pacIyate, AvIcImara-18 Nena pratisamayaM maraNAbhyupagamAt , tathA balAdapacIyate, tathAhi yauvanAvasthAyAzyavamAne zarIrake pratikSaNaM zithilIbhavatma saMdhi-1101 | bandhaneSu valAdavayaM azyate, tathA varNAcacazchAyAto'pacIyate, atra ca sanatkumAradRSTAnto vAcyaH, tathA jIyeti zarIre zrotrA- 181 dInIndriyANi na samyak khaviSayaM paricchenumalaM, tathA coktam-"vAlya vRddhiyo medhA sakacakSuHzukravikramAH / dazakeSu nivartante, lamanaH sarvendriyANi ca // 1 // " tathA ca viziSTavayohAnyA 'susaMdhita:' mubaddhaH saMdhiH-jAnukarparAdiko 'visaMdhirbhavati' viga litabandhano bhavatItyarthaH, tathA calitaraGgAkulaM sarvataH zirAjAlaveSTitamAtmano'pi zarIramidamudvegavadbhavati kiMpunaranyeSAM , tathA // 294 / / coktam-'balisaMtatamasthizepita, zithilasnAyuvRtaM kaDevaram / khayameva pumAn jugupsate, kimu kAntAH kamanIya vigrahAH // 1 // " tathA kRSNAH kezA vayApariNAmajalaprakSAlitA dhabalatAM pratipadyante, sadevaM vayaHpariNAmApAdivasammatiretadbhAvayet, tadyathA dIpa anukrama [645] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~119
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [13], niyukti: [157] Receicesereer prata sUtrAMka [13] IN yadapIdaM zarIramadAraM-zobhanAvayavarUpopetaM viziSTAhAropacitam , etadapi mayA'vazyaM pratikSaNaM vizIryamANamAyupaH kSaye viprahAta vyaM bhaviSyatItyetadavagamya zarIrAnityatayA saMsArAsAratAM 'saMkhyAya' avagamya parityaktasamastagRhaprapaJco niSkizcanatAmupagamya sa bhikSurdehadIrghasaMyamayAtrArtha bhikSAcaryAyAM samutthitaH san dvidhA lokaM jAnIyAditi / tadeva lokadvaividhya darzayitumAhatadyathA-jIvAzva-prANadhAraNalakSaNAstadviparItAcAjIvA-dharmAdharmAkAzAdayaH, tatra tasya bhikSorahiMsAprasiddhaye jIvAn vibhAgena darzayitumAha -jIvA apyupayogalakSaNA dvidhA, tadyathA-trassantIti basA-dIndriyAdayaH tathA tiSThantIti sthAvarA:-pRthivIkAyA-1 dayaH / te'pi sUkSmavAdaraparyAptakAparyAptakAdibhedena bahudhA draSTavyAH, eteSu copari bahudhA cyApAraH pravartate / / sAmprataM tadupamade-16 kavyApArakan dazeyatrAhaiha khalu gAratthA sAraMbhA sapariggahA, saMtegatiyA samaNA mANAvi sAraMbhA sapariggahA, je ime tasA thAvarA pANA te sayaM samArabhaMti aneNavi samAraMbhAveMti aNNaMpi samArabhaMtaM samaNujANaMti // iha khallu gAratthA sAraMbhA sapariggahA, saMtegatiyA samaNA mAhaNAvi sAraMbhA sapariggahA, je ime kAmabhogA sacitA vA acittA cA te sayaM parigiNhaMti anneNavi parigiNhAti annapi parigiNhataM samaNujANaMti // iha khalu gAratyA sAraMbhA sapariggahA, saMtegatiyA samaNA mAhaNAvi sAraMbhA sapariggahA, ahaM khalu aNAraMbhe apariggahe, je khalu gAratthA sAraMbhA sapariggahA, saMtegatiyA samaNA mAhaNAvi sAraMbhA sapariggahA, etesiM ceva nissAe baMbhaceravAsaM vasissAmo, kassa gaM taM heuM?, jahA purva tahA avaraM jahA avaraM sekesesecececececemerceroece4 dIpa anukrama [645] Sce pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~120~
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [14], niyukti: [157] prata sUtrAMka sAdholA [14] sUtrakRtAGge tahA puvaM, aMjU ete aNuvarayA aNuvadviyA puNarabi tArisagA ceva // je khalu gAratthA sAraMbhA saparigga- pauNDarI2 zrutaska-18 hA, saMgatiyA samaNA mAhaNAvi sAraMbhA sapariggahA, buhato pAbAI kuSaMti iti saMkhAe dohivi aMta- kAdhya ndhe zIlA- hiM adissamANo iti bhikkhU rIejjA / / se bemi pAINaM vA 6 jAva evaM se pariNAyakamme, evaM se bave- pazcamasa zrIyAvRttiH18| yakamme, evaM se viaMtakArae bhavatIti makvAyaM / / (sUtraM 14) // 295 / / 'iha' asin saMsAre khalukyAlaGkAre gRham-agAraM tatra tiSThantIti gRhasthAH, te ca sahArambheNa-jIvopamardakAriNI 18 vartanta iti sArambhAH, tathA saha parigraheNa-dvipadacatuSpadadhanadhAnyAdinA vartanta iti saparigrahAH, na kevalaM ta eva anye'pi 'santi' vidyante eke kecana 'zramaNAH' zAkyAdayaH, te ca pacanapAcanAdyanumateH sArambhA dAsyAdiparigrahAna saparigrahAH, tathA|| brAhmaNAbaivaMvidhA eva, eteSAM ca sArambhakavaM spaSTataraM sUtreNeva darzayati-ya ime prAgvyAvarNitAkhasAH sAvarAba prANinastAn vy-|||| meva-aparapreritA eva samArabhante, tadupamardaka vyApAra khata eva kurvantItyarthaH, tathA anyAdha samArambhayanti samArambha kuvet-18|| dhAnyAn samanujAnanti / / tadevaM prANAtipAtaM pradarya bhogAGgabhUtaM parigrahaM darzayitumAha-iha khalu' ityAdi, iha khalu gRhasthAH sArambhAH saparigrahAH santi zramaNA brAhmaNAca, te ca sArambhaparigrahakhAt kiM kurvantIti darzayati-ya ime pratyakSAH kAmapradhAnA|8| // 295 / / | bhogAH kAmabhogAH kAmyanta iti kAmA:-strIgAtrapariSvaGgAdayo bhujyanta iti bhogA:-sakacandanabAditrAdayaH, ta ete saci-% tAH-sacetanA acetanA vA bhaveyuH, tadupAdAnabhUtA vArthAH, tAMzca sacittAnacittAnyA'rthAn 'te' kAmabhogAthino gRhasthAdayaH18 khata eva parigRhanti anyena ca parigrAhayanti aparaM ca parigRNhantaM samanujAnata iti // sAmpratamupasaMjighRkSurAha-'iha khalu dIpa anukrama [646] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~121~
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [14] dIpa anukrama [646] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 1 ], uddezaka [-], mUlaM [14], niryuktiH [157] ityAdi, iha-asmin jagati 'santi' vidyante gRhasthAstathAvidhAH zramaNA brAhmaNAtha sArambhAH saparigrahA ityevaM jJAkhA sa bhikSurevamavadhArayed ahamevAtra khalvanArambho'parigrahatha, ye cAbhI gRhasthAdayaH sArambhAdiguNayuktAstadetannizrayA- tadAzrayeNa brahmacarya - zrA maNyamAcariSyAmo'nArambhA aparigrahAH santaH, dharmAdhAradehapratipAlanArthamAhArAdikRte sArambhaparigrahagRhasthanizrayA pravajyAM karidhyAma ityarthaH / nanu ca yadi tannizrayA punarapi vihartavyaM kimarthaM te tyajyanta iti jAtAzaGkaH pRcchati - 'kasya hetoH' kena kAraNena ? tadetadgRhasthabhramaNatrAhmaNa tyajanamabhihitamiti, AcAryo'pi viditAbhiprAya uttaraM dadAti, yathA- 'pUrvam' Adau sArambhaparigrahavaM teSAM tathA 'paJcAdapi' sarvakAlamapi gRhasthAH sArambhAdidoSaduSTAH zramaNAzca kecana yathA 'pUrva' gRhasthabhAve sArambhAH saparigrahAstathA 'aparasminnapi' pravrajyArambhakAle tathAvidhA eva ta iti, adhunobhayapadAvyabhicAritvapratipAdanArthamAhayathA 'aparam' aparasmin pravrajyApratipattikAle tathA 'pUrvamapi' gRhasthabhAvAdAvapIti, yadivAkasya hetostadgRhasthAyAzrayaNaM kriyate yatinetyAha-yathA 'pUrva' pravrajyArambhakAle sarvameva bhikSAdikaM gRhasthAyattaM tathA paJcAdapi, ataH kathaM nu nAmAnavadyA | vRttirbhaviSyatItyataH sAdhubhiranArambhaiH sArambhAzrayaNaM vidheyaM / yathA caite gRhasthAdayaH sArambhAH saparigrahAca tathA pratyakSeNaivopa| labhyanta iti darzayitumAha-- 'aMjU' iti vyaktametadete gRhasthAdayo yadivA- 'aJja' iti praguNena nyAyena svarasapravRttyA sAvadhAnuSThAnebhyo 'nuparatAH parigrahArambhAcca satsaMyamAnuSThAnena cAnupasthitAH samyagutthAnamakRtavanto ye'pi kathaJciddharmakaraNAyotthitAste'pyuddiSTabhojilA tsAvadyAnuSThAnaparatvAca gRhasthabhAvAnuSThAnamanativartamAnAH punarapi tAdRzA eva-gRhasthakalpA eveti // sAmpratam| pasaMharati ya ime gRhasthAdayaste 'dvidhA'pi' sArambhasaparigrahatvAbhyAmubhAbhyAmapi pApAnyupAdadate yadivA rAgadveSAbhyAmubhA Education intimation Fursten pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ....AgamasUtra - [ 02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH ~122~
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [14], niyukti: [157] prata sUtrAMka [14] mAkanAbhyAmapi yadivA gRhasthapravajyAparyAyAbhyAmubhAbhyAM pApAni kurvata ityevaM 'saMkhyAya' parijJAya 'dvayorapyantayoH' Arambhapari- pauNDI2 zrutaska- grahayo rAgadveSayorvA 'adRzyamAnaH' anupalabhyamAno yadivA rAgadveSayoryAvantI-abhAvI tayorAdizyamAno-rAgadveSAbhAvavRttikhe-18 kAdhya ndhe zIlA- nApadizyamAnaH sannityevaMbhUto 'bhikSuH' bhikSaNazIlojnavadyAhArabhojI satsaMyamAnuSThAne 'rIyeta' pravarteta, etaduktaM bhavati ya ime|| paJcamasa kIyAvRttiH jJAtisaMyogA vazcAyaM dhanadhAnyAdikaH parigraho yacedaM hastapAdAdyavayavayuktaM zarIrakaM yacca tadAyurbalavarNAdikaM tatsarvamazAzvatamani sAgholoMtyaM svapmendrajAlasadRzamasAraM, gRhasthazramaNabrAhmaNAzca sArambhAH saparigrahAzca, etatsarva parijJAya satsaMyamAnuSThAne bhikSU rIyeteti sthi- kanizrA // 296 // tam / / sa punarapyahamadhikRtamevArtha vizepitataraM sopapattikaM bravImIti-tatra prajJApakApekSayA prAcyAdikAyA disho'nytrsyaaH| samAyAtaH sa bhikSuyorapyantayoradRzyamAnatayA satsaMyame rIyamANaH san 'evam anantaroktena prakAreNa jJaparijayA parijJAya pratyAkhyAnaparijJayA pratyAkhyAya ca parijJAtakarmA bhavati / punarapi 'eva miti parijAtakarmakhAyapetakarmA bhavati-apUrvasyAbandhako bhavatItyarthaH, punarevamityabandhakatayA yoganirodhopAyataH pUrvopacitasya karmaNo vizeSeNAntakArako bhavatIti, etaca tIrthakaragaNadharAdibhitijJeyairAkhyAtamiti // kathaM punaH prANAtipAtavirativratAdivyavasthitasya karmApagamo bhavatItyuktaM ?, yatastatpravRttakhAtmIpampena prANinAM pIDotpadyate, tayA ca karmabandha ityevaM sarva manasAdhAyAha---- tattha khalu bhagavatA chajjIvanikAya heU paNNattA, taMjahA-puDhavIkAe jAca tasakAe, se jahANAmae mama 296 // assAyaM daMDeNa vA aTThINa vA muTThINa vA leTUNa vA kavAlaNa vA AuhijamANassa vA hammamANassa vA 1 yeta tihata pra0 / 20kAiyA jAva tasakAiyA praa| dIpa anukrama [646] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~1234
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [157] prata sUtrAMka [15]] eseseseesercemesedeseseaesesed tajijamANassa vA tADijamANassa vA pariyAvijamANassa vA kilAmijamANassa vA uddavijamANassa vA jAva lomukkhaNaNamAyamavi hiMsAkAragaM dukkhaM bhayaM paDisaMvedemi, icevaM jANa sabe jIvA sake bhUtA sabe pANA sacce sattA daMDeNa vA jAva kavAleNa vA AuddijamANA vA hammamANA vA tajijamANA vA tADijjamANA vA pariyAvijamANA vA kilAmijjamANA vA uddavijamANA vA jAva lomukkhaNaNamAyamavi hiMsAkAragaM dukkhaM bhayaM paDisaMvedeti, evaM nayA save pANA jAva sattA Na hatabA Na ajjAveyavA Na parighetabA Na paritAveSayA Na uddaveyavA / / se bemi je ya atItA je ya paTuppannA je ya AgamissA arihaMtA bhagavaMtA sacce te evamAikvaMti evaM bhAsaMti evaM paNNavaMti evaM parUvaMti-sabe pANA jAva sattA Na haMtavA Na ajAvayacA Na parighetavA Na paritAveyavA Na uddaveyabA esa dhamme dhuce NItie sAsae samica loga kheyannahiM pavedie, evaM se bhikkhU virate pANAtivAyAto jAva virate pariggahAto No daMtapakvAlaNeNaM daMte pakkhAlejjA No aMjaNaM No vamaNaM No dhUvaNe No taM pariAviejjA // se bhikkhU akirie alUsae akohe amANe amAe alohe uvasaMte parinibuDe No AsaMsaM purato karejA imeNa me diveNa vA sueNa vA maeNa vA vinAeNa vA imeNa vA sucariyatavaniyamavaMbhaceracAseNa imeNa vA jAyAmAyAvuttieNaM dhammeNaM io cue pecA deve siyA kAmabhogANa vasavattI siddhe cA adukkhamamubhe ethavi sipA esthavi No siyA / se bhikkhU saddehiM amucchie svehiM amucchie gaMdhehiM amucchie rasehiM amucchie phAsehiM amucchiA viraNa dIpa anukrama [647] wwwsaneiorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~124~
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [157] sUtrakRtAte 2zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 297|| 1 pauNDarIkAdhya ahiMsAparibhAvanA sAdhoH prata sUtrAMka [15]] serpeteneraesesepearestmercent kohAo mANAo mAyAo lobhAo pecAo dosAo kalahAo abhakkhANAo pesunnAo paraparivAyAo araharaIo mAyAmosAo micchAdasaNasallAo iti se mahato AyANAo upasate uvahie paDivirate se bhikkhU // je ime tasathAvarA pANA bhavaMti te No sayaM samAraMbhai No vaNNehiM samAraMbhAveMti anne samArabhaMtevi na samaNujANaMti iti se mahato AyANAo uvasaMte uvaTThie paDivirate se bhikkhU // je ime kAmabhogA sacittA vA acittA vA te No sayaM parigiNhaMti No anneNaM parigiNhAveMti annaM parigiNhataMpi Na samaNujANaMti iti se mahato AyANAo upasaMte uvahie paDivirate se bhikkhU // jaM. piya imaM saMparAiyaM kammaM kajai, No taM sayaM kareti No aNNANaM kArabeti annapi karataM Na samaNujANai iti, se mahato AyANAo ubasaMte ubaTTie pddivirte||se bhikkhU jANejjA asaNaM vA 4 arsi paDiyAe egaM sAhammiyaM samuddissa pANAiM bhUtAI jIvAI sattAIsamAraMbha samuhissa kItaM pAmicaM acchijja aNisaha abhihaDaM AhaGadesiyaM taM cetiyaM siyA taM (appaNo puttAINavAe jAva AesAe puDho paheNAe sAmAsAe pAyarAsAe saMNihisaMNicao kijA ihaetesiM prANavANaM bhoyaNAe) No sayaM bhujaha No apaNeNaM bhuMjAveti annaMpi bhuMjataM Na samaNujANai iti, se mahato AyANAo uvasaMte uvaTTie paDivirate / tattha bhikkhU parakarDa paraNihitamuggamuppAyaNesaNAsuddhaM satthAIyaM satyapariNAmiyaM avihisiyaM esiyaM vesiyaM sAmudANiyaM pattamasaNaM kAraNahA pamANajuttaM akkhovaMjaNavaNalevaNabhUyaM saMjamajAyAmAyAvattiyaM vilamiva dIpa anukrama [647] // 297 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~125~
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [157] prata sUtrAMka [15]] panagabhUteNaM appANeNaM AhAraM AhArejjA annaM annakAle pANaM pANakAle vatthaM vatthakAle leNaM leNakAle sayaNaM sayaNakAle // se bhikkhU mAyanne annayaraM disaM aNudisaM vA paDibanne dhamma Aikkhe vibhae kidde ubahirAsu vA aNuvaTThiesu vA sussUsamANesu pavedae, saMtiviratiM uvasamaM nivANaM soyaviyaM ajaviyaM mahaviyaM lApavirya aNativAtiyaM sabesi pANANaM sabesi bhUtANaM jAva sattANaM aNuvAI kie dhammaM / se bhikkhU dhamma kihamANe No annassa he dhammamAikvejA, No pANassa he dhammamAikkhejA, No basthassa he dhammamAikvejA, No leNassa he dhammamAikkhejjA, No sayaNassa he dhammamAikkhejA, No annorsi virUvarUvANaM kAmabhogANaM he dhammamAikvejA, agilAe dhammamAikkhejA, nannatya kammanijaraTThAe dhammamAikkhejA / iha khalu tassa bhikkhussa aMtie dhammaM socA Nisamma uTThANeNaM uTThAya vIrA assiM dhamme samuTThiyA je tassa bhikkhussa aMtie dhammaM socA Nisamma samma uhANeNaM uhAya vIrA assi dhamme samuTTiyA te evaM sahovagatA te evaM sadhovaratA te evaM sadhovasaMtA te evaM sabattAe parinibbuDattiyemi // evaM se bhikkhU dhammaTThI dhammaviU NiyAgapaDivaNNe se jaheyaM vutiyaM aduvA patte paumavarapoMDarIyaM aduvA apatte paumavarapoMDarIyaM, evaM se bhikkhU pariNAyakamme pariNNAyasaMge pariNNAyagehavAse uvasaMte samie sahie sayA jae, sevaM vayaNije, taMjahA-samaNeti vA mAhaNeti vA khaMteti vA daMteti vA gutteti vA mutteti vA isIti vA muNIti vA katIti vA viUti vA bhikkhUti vA lUheti vA tIraTThIti vA caraNaka eseseseeeeeeeeeeeeeeeeeeees dIpa anukrama [647] Singtonary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~126~
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [157] prata sUtrAMka [15] sUtrakRtAGge raNapAravittiyemi // (sUtra 15) iti thitiyasuyakkhaMdhassa poMDarIyaM nAma paDhamAyaNaM samattaM // 18| pauNDarI2 zrutaska-18 'tatre'ti karmabandhaprastAve khalu vAkyAlaGkAre 'bhagavatA utpannajJAnena tIrthaMkRtA paDUjIvanikAyA hetulenopanyastAH, tathathA-18 kAdhya ndhe zIlA- pRthivIkAyo yAvatrasakAyo'pIti, teSAM ca pIbyamAnAnAM yathA duHkhamutpadyate tathA svasaMvicisiddhena dRSTAntena darzayitumAha ahiMsApaDIyAvRttiH tadyathA nAma mama 'asAtaM' duHkhaM vakSyamANaiH prakArairutpadyate tathA'nyepAmapIti, tadyathA-daNDenAsthnA muSTinA 'lelunA' losstthen| ribhAvanA |'kapAlena' kareNa 'AkovyamAnasya' saMkocyamAnasya hanyamAnasya kazAdibhiH vaya'mAnasyAGgulyAdibhiH tAbyamAnasya kubyA-18 sAdhoH // 298 // dAvabhighAtAdinA paritApyamAnasyAmpAdau anyena vA prakAreNa parikAmyamAnasya tathA 'apadrAvyamAnasya' mAmANasya yAvalomotkhananamAtramapi hiMsAkara duHkhaM bhayaM ca yanmayi kriyate tatsarvamahaM saMvedayAmItyevaM jAnIhi, tathA sarva prANA jIvA bhUtAni / | saccA ityete ekAdhikAH kazcinedaM vA''zritya vyAkhyeyAH, tatrateSAM daNDAdinA''kuTayamAnAnAM yAvalomotkhananamAtramapi duHkhaM hA pratisaMvedayatAmetaca hiMsAkara duHsaM bhayaM cotpanna te sarve'pi prANinaH pratisaMvedayanti-sAkSAdanubhavantIti, evamAtmopamayA pIya-18| |mAnAnAM jantUnAM yato duHkhamutpadyate'taH sarve'pi prANino na hantavyA na byApAdayitavyA 'mAjJApayitavyA' palAtkAreNa gyApAre na prayoktampAH tathA na parigrAdhA na paritApayitavyA nApadrAvayitavyAH / so'haM bravImi, etat na khamanIpikayA kiMtu sarve-18| | tIrthakarAjJayeti darzayati-'je atIe' ityAdi, ye kecana tIrthakRta RSabhAdayo'tItA ye ca videheSu vartamAnAH sImandharAdayo | // 29 // ye cAgAminyAmutsarpiNyA bhaviSyanti padmanAbhAdayaH 'arhantaH' amarAsuranarezvarANAM pUjAhA~ bhagavanta-aizvayodiguNakalApopetAH || | sarve'pyevaM te vyaktavAcA 'AkhyAnti' pratipAdayanti evaM sadevamanujAyAM parSadi bhASante, khata eva, na yathA bauddhAnAM bodhisatvapra-18 Receeeeeesesepecescaesese dIpa anukrama [647] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~127~
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [647] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niryuktiH [157] | bhAvAt kuvyAdidezanata iti, evaM prakarSeNa jJApayanti hetUdAharaNAdibhiH, evaM prarUpayanti nAmAdibhiryathA sarve prANA na hantavyA ityAdi, 'eSa dharmaH' prANirakSaNalakSaNaH prAgvyAvarNitasvarUpo 'dhruvaH' avazyaMbhAvI 'nityaH' kSAntyAdirUpeNa zAzvata ityevaM ca | 'abhisametya' kevalajJAnenAvalokya 'loka' caturdazarajjvAtmakaM 'svedajJaiH' tIrthakudbhiH 'praveditaH' kathita ityevaM sarva jhAlA sa bhikSurviditavedyo virataH prANAtipAtAdyAvatparigrahAditi, etadeva darzayitumAha- 'No daMta' ityAdi, iha pUrvoktamahAvratapAlanArthamanenottaraguNAH pratipAdyante tatra aparigraho niSkiJcanaH san sAdhuna 'dantaprakSAlanena' kadambAdikASThena dantAn prakSAlayet tathA no 'aJjanaM' sauvIrAdikaM vibhUpArthamakSNordadyAt tathA no vamanavirecanAdikAH kriyAH kuryAt tathA no zarIrasya | svIyavastrANAM vA dhUpanaM kuryAt nApi kAsAdyapanayanArthaM taM dhUmaM yogavartiniSpAditamApivediti // sAmprataM mUlaguNottaraguNaprastAvamupasaMjighRkSurAha - (granthAnaM 9000 ) sa mUlottara guNavyavasthito bhikSurnAsya kriyA- sAvadyA vidyate ityakriyaH, saMvRtAtmakatayA sAMparA| vikakarmAbandhaka ityarthaH kuta evaMbhUtaH yataH prANinAmalapaka:-ahiMsako'nupamardaka ityarthaH tathA na vidyate krodho asetyakodhaH, evamamAno'mAyo'lobhaH kaSAyopazamAccopazAntaH - zItIbhUtastadupazamAca parinirvRta iva parinirvRtaH evaM tAvadaihikebhyaH kAmabhogebhyo virataH pAralaukikebhyo'pi virata iti darzayati- 'no AsaMsaM' ityAdi, 'no' naivAzaMsAM puraskRtya mamAnena vi| ziSTatapasA janmAntare kAmabhogAvAptirbhaviSyatItyevaM bhUtAmAzaMsAM na puraskuryAditi, etadeva darzayitumAha-- 'imeNa me' ityAdi, asminneva janmanyamunA viziSTatapazcaraNaphalena dRSTenAmapauSadhyAdinA tathA pAralaukikena ca zrutenArdrakadhammillabrahmadattAdInAM viziSTatapazcaraNaphalena, tathA 'maeNa va'ti 'mana jJAne' jAtismaraNAdinA jJAnena, tathA''cAryAdeH sakAzAdvijJAtena- avagatena Education intentional Forest Use Only pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ....AgamasUtra - [ 02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH ~128~
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [157] prata sUtrAMka [15]] sUtrakRtAGge mamApi viziSTaM bhaviSyatItyevaM nAzaMsAM vidadhyAt, tathA munA sucaritataponiyamatramacaryavAsena tathA'munA vA yAtrAmAtrAvRtcinA 81pauNDarI2 zrutaska- dharmeNAnuSThitena 'ita:' asAdbhavAcyutasya 'pretya' janmAntare svAmahaM devaH, tatrasthasya ca me vazavartinaH kAmabhogA bhaveyuH azeSa- kAdhya. ndhe zIlA-1 karmaviyuto vA siddho'duHkhaH (azubhaH) zubhAzubhakarmaprakRtyapekSayetyevaMbhUto'haM syAmAgAmini kAla ityevamAzaMsAM na vidadhyAditi, ahiMsApakIyAvRtiH ITS yadivA viziSTatapazcaraNAdinA''gAmini kAle mamANimAlaghimetyAdikA'STaprakArA siddhirbhaviSyatItyanayA ca siyA siddho'ha-IN ribhAvanA // 299 // 1 maduHkho'zubho madhyastha ityevaMrUpAmAzaMsAM na kuryAt / tadakaraNe ca kAraNamAha-'etthavi' ityAdi, 'annApi' viziSTatapazcaraNe || mAdhoH satyapi kutazcinnimittAhupraNidhAnasadbhAve sati kadAcitsiddhiH svAtkadAcica naivAzeSakarmakSayalakSaNA siddhiH syAt , tathA coktam-"je jattiyA u heU bhavassa te ceva tattiyA mokkheM" ityAdi / yadivAstrApyaNimAyaSTaguNakAraNe tapazcaraNAdau siddhiH svAtkadAcicca na syAt-tadviparyayo'pi vA syAditi, evaM vyavasthite prekSApUrvakAriNAM kathamAzaMsA kartuM yujyate iti, siddhivASTaprakAreyaM-aNimA 1 laghimA 2 mahimA 3 prAptiH 4 prAkAmyaM 5 Iza 6 varzitaM 7 yatrakAauvasAyisamiti 8, tadevamai-18 | hikArthamAmuSmikA kIrtivarNazlokAdyartha ca tapo na vidheyamiti sthitam / / sAmpratamanukUlapratikUleSu zabdAdiSu viSayeSu rAgadve | pAbhAvaM darzayitumAha-sa bhikSuH saryAzaMsArahito veNuvINAdiSu zabdeSu 'amUJchitaH' agRddho'nadhyupapannaH, tathA rAsabhAdizabdeSu || zakakezeSu adviSTaH, evaM rUparasagandhaspazeSvapi vAcyamiti / punarapi sAmAnyena krodhAyupazamaM darzayitumAha-'virae kohAo // 219 // | ityAdi, krodhamAnamAyAlobhebhyo virata ityAdi sugamaM yAvaditi 'se mahayA AyANAo uvasaMte ubaTie pddivire| 16chA'narighAtaH / 2 sthAvarevapyAjJAkAritvaM / 3 bhuumaavpyunmjnnimjjne| 4 saya sNkaaptaa| dIpa anukrama [647] Receneerseeneleemeroele pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~129~
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [157] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] dIpa anukrama [647] se bhikkhusi, sa bhikSurbhavati yo mahataH karmopAdAnAdupazAntaH satsaMyame vopasthitaH sarvapApebhyadha virataH prativirata iti // etadeva ca mahataH karmopAdAnAdviramaNaM sAdhAdarzayitumAha-'je ime' ityAdi, ye kecana prasAH sthAvarAzca prANino bhavanti, tAn sarvAnapi 'no' naiva khayaM satsAdhavaH samArabhante prANyupamardakamArambha nArambhanta itiyAvata , tathA nAnyaiH samArambhayante na cAnyAn samArabhamANAn samanujAnata ityevaM mahataH karmopAdAnAdupazAntaH prativirato bhikSurbhavatIti / / sAmprataM kAmabhoganivatimadhikRtyAha-'je ime ityAdi, ye kecanAmI kAmyanta iti kAmA bhujyanta iti bhogAH, te ca sacittA acittA vA bhaveyuH, || tAMzca na khato gRNhIyAnApyanyena grAhayet nApyaparaM gRhantaM samanujAnIyAdityevaM karmopAdAnAdvirato bhikSurbhavatIti / / sAmprataM || 18 sAmAnyataH sAmparAyikakarmopAdAnaniSedhamadhikRtyAha-yadapIdaM saMparyeti tAsu tAsu gatiSvanena karmaNeti sAMparAyika, taca tatpa-4 dveSanihavamAtsaryAntarAyAzAtanopaghAtairvadhyate, tatkarma tatkAraNaM vA na kRtakAritAnumatibhiH karoti sa bhikSurabhidhIyata iti // sAmprataM bhikSAvizuddhimadhikRtyAha-'se bhikkhU' ityAdi sa bhikSuryatpunarevaMbhUtamAhArajAtaM jAnIyAta. 'assi paDiyAe cira etatpratijJayA AhAradAnapratijJayA yadivA 'asminparyAye' sAdhuparyAye vyavasthitamekaM sAdhu sAdharmika samuddizya kavicchrAvakaH prakRtibhadra ko yA sAdhyAhAradAnArtha 'pANinaH' vyaktendriyAn 'bhUtAni trikAlabhASIni 'jIvAn' AyuSkadharaNalakSaNAn / 'sattvAn sadA sacopetAn 'samArabhya taduSamardakamArambha vidhAya 'samuddizya' tatpIDAM samyaguddizya, krItaM krayeNa dravyavinimayena 'pAmicaMti udyatakam 'Acchedya mityanyasAdAcchidya 'aniSTa'miti pareNAnutsaMkalitam 'abhyAhRta miti sA-18 dhvabhimukhaM grAmAderAnItam 'Ahatya' upetya sAdhvartha kRtamuddezikamityevaMbhUtamAhArajAtaM sAdhace dattaM syAt / tadyAkAmena tena pari aeeeeeeeeeeeeeeseseene ~130~
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [157] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] pauNDarIkAdhya. ahiMsAparibhAvanA sAdhI sUtrakRtAGge 18 gRhItaM syAt , tadevaM doSaduSTaM ca zAkhA khayaM na bhuJjIta nApyapareNa bhojayet na ca bhuJjAnamaparaM samanujAnIyAdityevaM duSTAhAradoSA- 2 zrutaska- nivRtto bhikSurbhavatIti / atha punarevaM jAnIyAdityAdi, tadyathA-vidyate teSAM gRhasthAnAmevabhUto vakSyamANaH 'parAkramaH' sAmarthya- dhe zIlA- mAhAranivartanaM pratyArambhastena ca yadAhArajAtaM nirvatitaM 'yasya cArthAya' yatkRte tat 'cetita'miti da niSpAdita 'sthA' DIyAvRttiH bhavet , yatkRte ca taniSpAditaM satsvanAmagrAhamAha, tadyathA-AtmanaH skhanimittamevAhArAdipAkanirvartanaM kRtamiti, tathA putrAdyartha // 30 // yAvadAdezAya Adizyate yasminnAgate saMbhrameNa parijanastadAsanadAnAdivyApAre sa Adeza:-prAdhUrgakastadartha vA pRthakpraheNArtha |viziSTAhAranirvatanaM kriyate, tathA zyAmA-rAtristasthAmazanamAzaH zyAmAzastadartha, prAtarazanaM prAtarAzaH-pratyUpastheva bhojanaM tadartha | 'sannidhisaMnicayoM viziSTAhArasaMgrahasya saMcayaH kriyate / anena caitatpratipAditaM bhavati-pAlavRddhaglAnAdinimittaM pratyUSAdisamayeSvapi bhikSATanaM kriyate, tassa cAyamabhihitaH saMbhavaH, sa ca 'saMnidhisaMcaya' ihekeSAM mAnavAnAM bhojanAyeM bhavati, tatra bhikSuruyatavihArI parakRtaparaniSThitamudgamotpAdanaipaNAzuddhamAhAramAharet , atra ca parakRtaparaniSThite cakhAro bhaGgAH, tadyathA-tasya kRtaM | tasyaiva ca niSThitaM, tasya kRtamanyasya niSThitam , anyasya kRtaM tavaiva niSThitam , anyasa kRtamamyasya niSThitamityayaM caturthoM bhaGgaH sUtreNopAttaH, ayaM ca zuddho dvitIyazca anyakha niSThitakhAt , tatrAdhAkodezikAdaya udgamadoSAH poDaza tathotpAdanAdoSA dhAtrIdatyAdikAH poDazeva tathaipaNAdopAH zavitAdayo dayA, evamebhircAicakhAvidopai rahitakhAcchuddhaM, tathA zastram-azyAdikaM tenAtItagrAsukIkRtaM 'zatrapariNAmita'miti zastreNa khakAyaparakAyAdinA nirjIvIkRtaM varNagandharasAdibhizva pariNamitaM, hiMsAM prAptaM hiM Adizabdasya prakArArthatyAda duhitRsnuSAH, yAvacchandazca dhAnyAvardham / 2 zanAsanadA0pra0 / 3 samudAyasya / dIpa anukrama [647] Cassemesesestaekeese alreaceae 2000. // 30 // ~131~
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [647] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 1 ], uddezaka [-], mUlaM [15], niryuktiH [157 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sitaM virUpaM hiMsitaM vihiMsitaM na samyak nirjIvIkRtamityarthaH, tatpratiSedhAdavihiMsitaM, nirjIvamityarthaH, tadapyeSitam - anveSitaM bhikSAcaryAvidhinA prAptaM, 'vaiSika' miti kevalasAdhuvepAvAptaM na punarjAtyAdyAjIvana to nimittAdinA votpAditaM tadapi 'sAmudAnirka' samudAnaM bhikSAsamUhastatra bhavaM sAmudAnikam etaduktaM bhavati madhukaravRttyAzvAsaM sarvatra stokaM stokaM gRhItamityarthaH / tathA prajJasyedaM prAjJa - gItArthenopAttamazanam - AhArajAtaM, tadapi vedanAvaiyyAvRtyAdike kAraNe sati, tatrApi pramANayuktaM nAtimAtraM, pramANaM | cedam- "addhamasaNassa sarvajaNassa kujjA davassa do bhAe / vAupaviyAraNaTTA chanbhAgaM UNayaM kujA // 1 // " iti / etadapi na varNa| balAdyartha kiMtu yAvanmAtreNAhAreNa dehaH kriyAsu pravartate, tatra dRSTAntadvayamAha -tayathA- akSasyopAJjanam - abhyaGgo vraNasya ca lepanaMpralepastadupamayA AhAramAharet, tathA coktam- "abhaMgeNa va sagaDaM Na taraha vigaI viNA u jo sAhU / so rAgadosara hio macAe~ vihIha taM seve // 1 // etadeva darzayati-saMyamayAtrAyAM mAtrA saMyamayAtrAmAtrA yAvatyA''hAramAtrayA saMyamayAtrA pravartate sA tathA tayA saMyamayAtrAmAtrayA vRttiryasya tattathA tadapi bichapravezapannagabhUtenAtmanA''hAramAharet, etaduktaM bhavati yathA'hirbilaM pravizan tUrNaM pravizati evaM sAdhunA'pyAhArastatkhA damanAkhAdayatA zIghraM pravezayitathya iti yadivA sarpeNevAhAro labdhvA'svAdamabhyavahAryata iti / tadeva cAhArajAtaM darzayitumAha- 'annaM' bhaktam 'annakAle' sUtrArthapauruSyuttarakAlaM bhikSAkAle prApte, puraH pazcAtkarmaparihRtaM bhavati yathoktabhikSATanena, grahaNakAlAvAsaM maikSaM paribhogakAle bhuJjIta, tathA pAnakaM pAnakAle, nAtitRSito bhuJjIta nA 1 arddhamazanasya savyaMjanasya kuryAdravasya dvau bhAgau vAtapravicAraNArtha paraM bhAgamUnaM kuryAt // 1 // 2 abhyaneneva zakaTaM na zaknoti vikRti vinaiva yaH sAdhuH / rAgadveSarahito mAtrA vidhinA to seveta // 1 // Education International For Pernal Use Only ~132~
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [157] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] dIpa anukrama [647] makatAmA pyatibubhukSitaH pAnaka pivediti, tathA vasaM vastrakAle gRhIyAd, upabhoga vA kuryAda , tathA 'layanaM' guhAdikamAzrayastasya varSA- 10 pauNDarI2 zrutaska-18 khavazyamupAdAnam anyadA saniyamaH, tathA zayyate'sinniti zayana-saMstArakaH sa ca zayanakAle, tatrApyagItArthAnAM praharadvayaM 8 kAdhyUya. ndhe zIlA- | nidrAvimokSo gItAthAnAM praharamekamiti // sa bhikSurAhAropadhizayanakhAdhyAyadhyAnAdInAM mAtrA jAnAtIti tadvidhijJaH san anya-bhikSAvRttiH kIyAvRttiH tarAM dizamanudizaM vA 'pratipannaH' samAzrito dharmamAkhyApayeta-pratipAdayet yayena vidheyaM tadyathAyoga vibhajed dharmaphalAni ca kIrtayevU-AvibhAvayet , tacca dharmakathanaM parahitArthapravRttena sAdhunA samyagupasthiteSu ziSyeSu anupasthiteSu vA--kautukAdipravRtteSu / // 30 // MAT'zuzrUSamANeSu' zrotuM pravRtteSu svaparahitAya 'pravedayeda' AvedayetprakathayeditiyAvat / zrotumupasthiteSu yatkathayettaddayitumAha 'saMtiviraI' ityAdi zAntiH--upazamaH krodhajayastatpradhAnA prANAtipAtAdibhyo viratiH zAntiviratiH, yadivA zAnti:-aze-1|| pakkezopazamarUpA tasyai-tadartha viratiH zAntiviratistAM kathayeta, tathA 'upazamam' indriyanoindriyopazamarUpaM rAgadveSAbhAvajanitaM. | tathA 'nivRti' nirvANamazeSadvandvoparamarUpaM tathA 'soyaviyaMti zaucaM tadapi bhAvazaucaM sarvopAdhivizuddhatA vratAmAlinyaM 'aja-11 virya'ti Arjavam-amAyikha tathA mArdavaM-mRdubhAvaH sarvatra prazrayavatvaM vinayanamratetiyAvat , tathA 'lAghavirya'ti karmaNAM | lAghavApAdanaM kameMgurovo''tmanaH karmApanayanato laghvavasthAsaMjananaM, sAmpratamupasaMhAradvAreNa sarvazubhAnuSTAnAnAM mUlakAraNamAha-ati| patanam-atipAtaH prANyupamardanaM tadvidyate yasthAsAvatipAtikastatpratiSedhAdanatipAtikastaM sarveSAM prANinAM bhUtAnAM yAvatsattvAnAM / // 30 // | dharmamanuvivicyAnuvicintya vA 'kIrtayet' kathayet , idamuktaM bhavati-sarvaprANinAM rakSAbhUtaM dharma kathayediti / / sAmprataM dharmakInaM yathA nirupadhi mavati tathA darzayitumAha-sa bhikSuH parakRtaparaniSThitAhArabhojI yathAkriyAkAlAnuSThAyI zuzrUSatsu dharma || ~1334
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [157] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15] kIrtayet nAnnasya hetomamAyamIzvaro dharmakathApravaNo viziSTamAhArajAtaM dAsyatItyetannimittaM na dharmamAcakSIta, tathA pAnavastrala-18 yanazayananimittaM na dharmamAcakSIta, anyeSAM vA virUparUpANAm uccAvacAnAM kAryANAM kAmabhogAnAM vA nimittaM na dharmamAcakSIta || tathA glAnimanupagacchan ghamemAcakSIta, karmanijerAyAdhAnyatra na dharma kathayed, aparaprayojananirapekSa eva dharma kathayediti // dharma| kathAzravaNaphaladarzanadvAreNopasaMjighRkSurAha-'iha khalu tarase tyAdi, 'iha' asin jagati khalu vAkyAlaGkAre 'tasya' bhikSI-18 guNavataH 'antike' samIpe pUrvoktavizeSaNaviziSTaM dharma zrukhA 'nizamya' avagampa sampagutthAnenotthAya 'bIrA' kamevidAraNasa-1 hiSNavo ye cairvabhUtAste 'evaM pUrvoktavizeSaNaviziSTAnuSThAnatayA sarvasinnapi mokSakAraNe samyagdarzanAdike upa-sAmIpyena gatAH sarvopagatAH, tathaiva sarvebhyaH pApasthAnebhya uparatAH sarvoparatAH tathA ta eva sarvopazAntA jitakavAyatayA zItalIbhUtAH tathA ta eva sarvAtmatayA sarvasAmarthena sadanuSThAne udyama kRtavanto ye caivaMbhUtAste'zeSakarmakSayaM kRtA pari-samantAnivRtAH parinivRtAH azepakarmakSayaM kRtavantaH, iti bravImIti pUrvavat // sAmpratamadhyayanopasaMhArArthamAha-evaM miti pUrvoktavizeSaNakalApaviziSTaH sa | bhikSuH punarapi sAmAnyato viziSyate-dharma:-zrutacAritrAkhyastenArthI dharmArthI, yathAvasthitaM paramArthato dharma sarvopAdhivizuddha jAnA| tIti dharmavit , tathA niyAga:-saMyamo vimokSo vA kAraNe kAryopacAra kasA taM pratipano niyAgapratipannaH, sa caivaMbhUtaH pazca-| | mapuruSajAtaH, taM cAzritya tat-yathedaM prAk pradarzitaM tatsarvamuktaM, sa ca prApto vA syAtpamavarapauNDarIkam-anugrAyaM puruSavizeSa |cakravatyodika, tatprAptizca paramArthataH kevalajJAnAvAptau satyAM bhavati, sAkSAdyathA'vasthitavastukharUpaparicchitteH, aprAptI vA syAt // matizrutAvadhimanaHparyAyajJAnairvyastaiH samastairvA samanvitaH, sa caivaMbhUtaH prAgvyAvarNitaguNakalApopeto bhikSuH pari-samantAt zAtaM // dIpa anukrama [647] Saga0000029292906095Gasa eeseeeeeeeeeeeeseserce undstaram.org ~134
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [157] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] dIpa anukrama [647] mantrakatAre 18|karma svarUpato vipAkatastadupAdAnatazca yena sa parijJAtakarmA, tathA parijJAtaH saGgaH-saMvandhaH sabAhyAbhyantaro yena sa tathA, pri-1||1paunnddrii2 zrutaska-18|zAtI niHsAratayA gRhavAso yena sa tathA, upazAnta indriyanoindriyopazamAt, tathA samitaH pazcabhiH samitibhiH, tathA saha kAdhyaya0 ndhe zIlA- hitena bartata iti sahito jJAnAdibhirvA sahitaH-samanvitaH, 'sadA' sarvakAla 'yataH' saMyataH prAgvyAvarNitaniyamakalApopetaH,mikSovRttiH kIyAvRttiH sa evaMguNakalApAnvita etadvacanIyaH, tayathA zrAmyatIti zramaNaH samamanA kA, tathA mA prANino jahi-vyApAdayetyevaM prvRtti:||302|| upadezo yasa sa mAhanaH sa brahmacArI vA brAhmaNaH, kSAntaH sa kSamopeto, dAnta indriyanoindriyadamanena, tathA tisabhiguptibhiguptaH, || | tathA mukta iva muktaH, tathA viziSTatapazcaraNopeto maharSiH, tathA manute jagatakhikAlAvasthAmiti muniH, tathA kRtamasthAstIti kRtI puNyavAn paramArthepaNDito vA, tathA vidvAn sadvidyopetaH, tathA bhikSurniravadyAhAratayA bhikSaNazIlaH, tathA'ntaprAntAhArakhena rUkSaH, tathA saMsAratIrabhUto mokSastadarthI, tathA caryata iti caraNaM-mUlaguNAH kriyata iti karaNam-uttaraguNAsteSAM pAraM-tIraM paryantagamanaM tadvettIti caraNakaraNapAraviditi / itizabdaH parisamAptau / vImIti tIrthakaravacanAdAryaH sudharmasvAmI jambUsvAminamuddizya 8 evaM bhaNati-yathA'haM na svamanISikayA pravImIti // sAmprataM samastAdhyayanopAttadRSTAntadASTAntikayostAtparyArtha gAthAbhiniyukti-||2|| kRddarzayitumAhaupamA ya puMDarIe tasseva ya uvacaeNa nijttii| adhigAro puNa bhaNio jiNovadeseNa siddhitti // 158 // // 302 // suramaNuyatiriyaniraovaMge maNuyA paTTa carittammi / aviya mahAjaNaneyatti cakavahimi adhigAro // 159 // avipa hubhAriyakammA niyamA ukArasanirayaThitigAmI te'vi hu jigovadeseNa teNeva bhaveNa sijanaMti // 160 // 18 ba ~135-~
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [161] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] jalamAlakahamAla bahuvivalligahaNaM ca pukkhariNiM / jaMghAhi va bAhAhi va nAvAhi va taM duravagAhaM // 161 // pauma ullaMghenuM oyaramANassa hoi baavttii| kiM nathi se uvAo jeNullaMgheja aSivanno // 16 // |vilA va devakarma ahavA AgAsiyA viuccaNayA / paumaM ulaMghetuM na esa iNamo jiNakkhAo // 163 // |suddhappaogavijA siddhA u jiNassa jANaNA vijA / bhaviyajaNapoMDarIyA u jAe siddhigatimuveti // 164 // 18 | iha 'upamA' dRSTAntaH 'pauNDarIkeNa zvetazatapatreNa kRtaH, taskhehAbhyarhitakhAt, tasyaiva copacayena sarvAvayavaniSpattiyAMvadviziSTo-1 pAyenoddharaNaM, dATontikAdhikArastu punaratra bhaNitaH-abhihitazcakravAderbhavyasya jinopadezena siddhiriti, tasyaiva pUjyamAnakhA-1 diti / pUjyatvameva darzayitumAha-'suramaNuya' ityAdi, surAdiSu caturgatikeSu jantuSu madhye manujAzcaritrasya-sarvasaMvararUpasya prabhavaH-18 18 zaktA vartante, na zeSAH surAdayaH, teSvapi manujeSu mahAjananetAracakravAdayo vartante, teSu prabodhiteSu pradhAnAnugAmisAt itara janaH supratiyodha eva bhavatItyatona cakravartyAdinA pauNDarIkakalpenAdhikAra iti / punarappanyathA manujaprAdhAnya darzayitumAha'aviya hu' ityAdi, gurukarmANo'pi manujA AsaMkalitanarakAyuSo'pi-narakagamanayogyA api te'pyevaMbhUtAjinopadezAttenaiva bhavena samastakamekSayAt siddhigAmino bhavantIti / tadevaM dRSTAntadAntikayostAtparyArtha pradarzya dRSTAntabhUtapauNDarIkA''dhArAyAH puSkari-18 zANyA duravagAhilaM sUtrAlApakopA niyuktikRddarzayitumAha-'jalamAle tyAdi, jalamAlAm-atyarthapracurajalA tathA kardamamAlA-| IS| m-apratiSThitatalatayA prabhUtatarapA tathA bahuvidhavalligahanAM ca puSkariNI jAbhyAM vA bAhubhyAM vA nAvA vA dustarAM puSkariNI, TRI | dRSTveti kriyAdhyAhAraH, kiMcAnyat-'pauma' ityAdi, tanmadhye pavarapauNDarIkaM gRhIkhA samuttarato'vazyaM vyApattiH prANAnAM bhavet , seeoeseceneceseeeeeeeee Sa9020908982030203020 dIpa anukrama [647] ~136~
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [164] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] sUtrakatA kiM tatra kazcidupAyaH sa nAsti ? yenopAyena gRhItakamalaH san tA puSkariNImullaGghayedavipanna iti / tadullaGghanopAyaM darzayitumAha-181pauNDarI. 2 zrutaska- 'vidyA ve' tyAdi, vidyA vA kAcitprajJApyAdikA devatAkarma vA'thavA''kAzagamanalabdhirvA kaskhacidbhavet tenAsAvavipanno gRhItapo- kAdhyaya0 ndhe zIlA-1 NDarIkaH sanulAyettA puSkariNIm, eSa ca jinarupAyaH samAkhyAta iti / sarvopasaMhArArthamAha-'muddhappe' tyAdi, zuddhaprayogavidyA siddhA bhikSovRttiH kIyAvRttiH jinasva vijJAnarUpA vidhA nAnyasya kasyacidyayA vidyayA tIrthakaradarzitayA bhavyajanapauNDarIkAH siddhimupagacchantIti / gato'nugamaH // // 30 // 18 sAmprataM nayAH, te ca pUrvavadrSTacyA iti / / samAptaM pauNDarIkAkhyaM dvitIyazrutaskandhe prathamAdhyayanamiti // [granthAnam 1030] | dIpa anukrama [647] sestaeseesesesesesesesesese YA iti zrIsUtrakRtAGge pauNDarIkAkhyamAdyamadhyayanaM samAptam // AWAR ENE // 30 // atra dvitIya zrutaskandhe prathama adhyayanaM parisamAptaM ~137~
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [647] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [15...], niryuktiH [165] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH atha dvitIyakriyA sthAnAkhyAdhyayanasya prArambhaH // vyAkhyAtaM prathamAdhyayanaM, sAmprataM dvitIyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH ihAnantarAdhyayane puSkariNIpauNDarIkadRSTAntena tIrthikAH samyaGmokSopAyAbhAvAtkarmaNAM bandhakAH pratipAditAH, satsAdhavatha samyagdarzanAdimokSamArgapravRttakhAnmocakAH sadupadezadAnato'pareSAmapIti / tadihApi yathA karma dvAdazabhiH kriyAsthAnairvadhyate yathA ca trayodazena mucyate tadetatpUrvoktameva bandhamokSayoH pratipAdanaM kriyate, anantarasUtreNa cAyaM saMbandhaH, tadyathA- bhikSuNA caraNakaraNavidA karmakSapaNAyodyatena dvAdaza kriyAsthAnAni - | karmabandhakAraNAni samyak parihartavyAni tadviparItAni ca mokSasAdhanAni AsevitavyAni ityanena saMbandhenA''yAtasyAsyAdhyaya nasyopakramAdIni catvAryanuyogadvArANi bhavanti, tatrApyupakramAntargato'rthAdhikAro'yaM, tadyathA karmaNAM bandho'nena pratipAdyate tadvimokSaceti / nAmaniSpanne tu nikSepe kriyAsthAnamiti dvipadaM nAma, tatrApi kriyApadanikSepArthaM prastAvamAracayanniryuktikRdAhakiriyAo bhaNiyAo kiriyAThANaMti teNa ajhayaNaM / ahigAro puNa bhaNio baMdhe taha mokkhamagge ya // 165 // dave kiriejaNayA ya payoguvAyakaraNijjasamudANe / iriyAvahasaMmatte sammAmicchA ya micchante / / 166 / / nAmaM ThavaNA davie khette'ddhA uDDa uvaratI vshii| saMjamapaggahajohe acalagaNaNa saMghaNA bhAve // 167 // Eucation International For Parts Only atra dvitIyaM adhyayanaM "kriyAsthAnaM" ArabdhaM prathamaM adhyayanena saha asya adhyayanasya abhIsambandha:, kriyA zabdasya nikSepAH ~138~ senteentvessesses9698 yor
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [15...], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [647] sUtrakRtAGge samudANiyANiha tao saMmapautte ya bhAvaThANaMmi / kiriyAhiM purisa pAcAie u sadhe parikkhejA // 168 // 2 kriyA2 dhutaska-18 tatra kriyanta iti kriyAstAca karmavandhakAraNalenA''vazyakAntarvatini pratikramaNAdhyayane 'paTikamAmi terasahiM kiriyAThANehi || sthAnAdhyandhe zIlA- ti asinmuutre'bhihitaaH| yadivA ihaiva kriyAH 'bhaNitA' abhihitAstenedamadhyayanaM kriyAsthAnamityucyate / taca kriyAkhAnaM kri- yakriyAkIyAvRttiH yAvatsyeva bhavati nAkriyAvatsu, kriyAvantazca keciddhyante kecinmucyante'to'dhyayanArthAdhikAraH punarabhihito bandhe tathA mokSamArge | sthAnayoceti / tatra nAmasthApane sugamalAdanAdRtya dravyAdikAM kriyAM pratipAdayitumAha-tatra dravye dravyaviSaye yA kriyA ejanatA 'ejU nikSepAH // 304 // kampane jIvasAjIvasya vA kampanarUpA calanakhabhAvA sA drabyakriyA, sApi prayogAdvikhasayA vA bhavet , tatrApyupayogapUrvikA vA'nupayogapUrvikA vA akSinimeSamAtrAdikA sA sarvA dravyakriyeti / bhAvakriyA khiyaM, tayathA-prayogakriyA upAyakriyA karaNIyakriyA samudAnakriyA IyopathakriyA samyaktrakriyA samyamithyAkhakriyA mithyAtakriyA ceti / tatra prayogakriyA manovAkAyalakSaNA vidhA, tatra sphuradbhirmanodravyarAtmana upayogo bhavati, evaM vAkAyayorapi vaktavyaM, tatra zabde niSpAye vAkAyayordvayora| pyupayogaH, tathA coktam-"giNhadaya kAieNaM Nisiraha taha vAieNa jogeNa" gamanAdikA tu kAyakriyaiva 1, upAyakriyA tu ghaTAdikaM dravyaM yenopAyena kriyate, tadyathA mRtkhananamardanacakrAropaNadaNDacakrasalilakumbhakAravyApariyovanirupAyaiH kriyate sA sarvopAyakriyA 2, karaNIyakriyA tu yayena prakAreNa karaNIya tattenaiva kriyate nAnyathA, tathAhi ghaTo mRtpiNDAdikayeva sAmagyA // 30 // kriyate na pApANasikatAdikayeti 3, samudAnakriyA tu yatkarma prayogagRhItaM samudAyAvasthaM satprakRtisthityanubhAvapradezarUpatayA || 1 AcArA pratiH "pAne / 1 0 4vyA pra0 / 3 kAyayogayuktasya / 4 prayojana bhyAgaH / 5 padAti ca kAyikena nissArayati bAdhina yonI For P OW | kriyA zabdasya nikSepA:, kriyAyA: kAya, upAya Adi aSTa-bhedA: ~139~
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [15...], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] yayA vyavasthApyate sA samudAnakriyA, sA ca mithyAdRSTerArabhya sUkSmasaMparAyaM yAvat bhavati 4, IryApathakriyA tUpazAntamohAdAra-1 bhya sayogikevalinaM yAvaditi 5, samyaktrakriyA tu samyagdarzanayogyAH karmaprakRtIH saptasaptatisaMkhyA yayA badhnAti sAbhidhIyate / 6, samyazcithyAkhakriyA tu tadyogyAH prakRtIzcatuHsaptatisaMkhyA yayA kriyayA banAti sAbhidhIyate 7, mithyAkhakriyA tu sarvAH | prakRtIvizatyuttarazatasaMkhyAstIrthakarAhArakazarIratadaGgopAGgatrikarahitA yayA badhnAti sA mithyAkhakriyetyabhidhIyate 8 / sAmprataM | | sthAnanikSepArthamAha-iyaM ca gAthA''cAraprathamazrutaskandhe dvitIyAdhyayane lokavijayAkhye 'je guNe se mUlaDhANe' ityatra sthAnazabdasa mUtrasparzikaniyuktyAM prabandhena vyAkhyAteti neha pratanyate / iha punaryayA kriyayA yena ca sthAnenAdhikArastadarzayitumAha-- kriyANAM madhye samudAnikA kriyA yA vyAkhyAtA, tasyAzca kaSAyAnugatakhAt bahavo bhedA yatastatastAsAM sAmudAnikAnAM kriyA-12 | NAmiha prakaraNe 'tautti adhikAro vyApAraH, samyakprayukta ca bhAvasthAne, taceha viratirUpaM saMyamasthAnaM prazastabhAvasaMghanArUpaM ca gRhyate, samyakprayuktabhAvasthAnagrahaNasAmarthyAdairyApathikI kriyApi gRhyate, sAmudAnikAkriyAgrahaNAcAprazastabhAvasthAnAnyapi gRhI. zatAni, Abhizca pUrvoktAbhiH kriyAbhiH pUrvoktAn puruSAn tadvArAyAtAnyAvAdukAMca parIkSeta sarvAnapIti / yathA caivaM tathA khata eva satrakAraH 'taMjahA se egaiyA maNussA bhavaMtI' tyAdinA tathA prAvAdukaparIkSAyAmapi 'NAyao uvagaraNaM ca viSpajahAya bhi-II kkhAyariyAe samuTTiyA' ityAdinA vakSyatIti / gato niyuktyanugamaH, sAmprataM mUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM mUtramuccArayitacya, | taccedam-- dIpa anukrama [647] SARELIEatin international kriyAyA: kAya, upAya Adi aSTa-bhedAH, sthAna-nikSepA: ~140~
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [16], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 30 // zakriyA [16] suyaM me AusaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM-iha khalu kiriyAThANe NAmajjhayaNe paNNatte, tassa NaM apama? 182 kriyAiha khalu saMjaheNaM duve ThANe evamAhijaMti, taMjahA-dhamme ceva adhamme ceva uvasaMte va aNuvasaMte ceva / sthAnAdhyatattha NaM je se paDhamassa ThANassa ahammapakkhassa vibhaMge tassa NaM ayama? papaNate, iha khalu pAINaM yatrayodavA 6 saMgatiyA maNussA bhavaMti, taMjahA-AriyA vege aNAriyA bege uccAgoyA vege NIyAgoyA vege kAyamatA vege hassamaMtA vege suvaNNA bege duSaNNA bege surUvA vege turUvA vege // tesiM ca NaM imaM etArUvaM sthAnAni daMDasamAdANaM saMpehAe taMjahA-Neraiesu vA tirivakhajoNiesu vA maNussesu vA devesu vA je yAvanne tahappagArA pANA vinnU veyaNaM veyaMti // tesiM pi ya NaM imAIterasa kiriyAThANAI bhavaMtItimakkhAyaM, taMjahA ahAdaMDe 1 aNahAdaMDe 2hiMsAdaMDhe 3 akamhAdaMDe 4 viTThIvipariyAsiyAdaMDe 5 mosabattie 6 adinAdANavattie 7 ajjhasthavattie 8 mANavattie 1mittadosavattie 10 mAyAvattie 11 lobhavattie 12 iriyAvahie 13 // (mUtraM 16) sudharmasvAmI jamyUskhAminamuddizyedamAha, tadyathA-zrutaM mayA''yuSmatA bhagavataivamAkhyAtam-iha khalu kriyAkhAnaM nAmAdhyayanaM | | bhavati, tasya cAyamarthaH-iha khalu 'saMjUheNIti 'sAmAnyena' saMkSepeNa samAsato dve sthAne bhavataH, ya ete kriyAvantaste sarve'pya- // 305 // nayoH sthAnayorevamAkhyAyante, tadyathA-dharme caivAdharme caiva, idamuktaM bhavati-dharmasthAnamadharmasthAnaM ca, yadivA-dharmAdanapetaM dharmya | viparItamadhaye, kAraNazuddhA ca kAryazuddhirbhavatItyAha-upazAntaM yattaddharmasthAnam , anupazAntaM cAdharmasthAnaM, tatropazAnte-upaza Seeeeeeeeeeeeeees dIpa anukrama [648] mUla-sUtrasya Arambha: ~1414
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [16], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [16] | mapradhAne dharmasthAne dharmyasthAne vA kecana mahAsacAH samAsanottarottarazubhodayA vartante, pare ca tadviparyaste viparyastamatayaH saMsArA-18 bhivaGgiNo'dho'dhogatayo vartante / iha ca yadyapyanAdibhavAbhyAsAdindriyAnukUlatayA prAyazaH pUrvamadharmapravRtto bhavati lokaH pazcAtsadupadezayogyAcAryasaMsargAddharmasthAne pravartate tathA'pyabhyahiMtakhAtpUrva dharmasthAnamupazamasthAnaM ca pradarzitaM, padhAttadviparyastamiti // sAmprataM tu yatra prANinAmanupadezataH svarasapravRcyA''dAveva sthAnaM bhavati tadadhikRtyAha-'tattha NaM' ityAdi, tatreti vAkyopanyAsArthe Namiti vAkyAlaGkAre yo'sau prathamAnuSTeyatayA prathamasyAdharmapakSasya sthAnasya vividho bhaGgo vibhaGgo-vibhAgo vicArastasthAyamartha | iti / 'iha' asmin jagati prAcyAdiSu dikSu madhye'nyatarasyAM dizi 'santi' vidyante eke kecana 'manuSyAH puruSAH, te caivaMbhUtA bhavantItyAha, tadyathA-ArAdhAtAH sarvaheyadharmebhya ityAryAH sadviparIvAzcAnAryA eke kecana bhavanti yAvadrUpAH surUpAzceti / 'teSAM ca' AryAdInAm 'idaM vakSyamANametadrUpaM daNDayatIti daNDaH-pApopAdAnasaMkalpastasya samAdAna-grahaNaM / 'saMpehAe'tti saMprekSya, tana caturgatikAnAmanyatamasya bhavatIti darzayati-'taMjahe' tyAdi, tayathA-nArakAdipu, ye cAnye tathAprakArAstadedavartinaH suvarNadurvarNAdayaH 'prANAH prANino vidvAMso vedanA-jJAnaM tad 'vedayanti' anubhavanti, yadivA sAtAsAtarUpAM vedanAmanubhavantIti, atra cakhAro bhaGgAH, tadyathA-saMjJino vedanAmanubhavanti vidanti ca 1 siddhAstu vidanti nAnubhavanti 2 asaMjhino'nubhavanti na punarvidanti 3 ajIbAstu na vidanti nApyanubhavantIti 4, iha punaH prathamatRtIyAbhyAmadhikAro dvitIyacaturthAvavastubhUtAviti, 'teSAM ca' nArakatiryaanuSyadevAnAM tathAvidhajJAnavatAm 'imAni vakSyamANalakSaNAni trayodaza kriyAsthAnAni bhavantItyevamAkhyAtaM tIrthakaragaNadharAdibhiriti / kAni punastAnIti darzayitumAha-'taMjahe' tyAdi, tadyathetyayamu Soctersectroesesesea dIpa anukrama [648] ~1424
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [16], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ndhe zIlA prata sUtrAMka [16]] dIpa anukrama [648] sUtrakRtAGge dAharaNavAkyopanyAsArthaH, 'AtmArthAya' svaprayojanakRte daNDo'rthadaNDaH pApopAdAnaM 1, tathA'narthadaNDa iti niSprayojanameva 8/2 kriyA2 zrutaska- 18 sAsyakriyAnuSThAnamanarthadaNDaH 2, tathA hiMsanaM hiMsA--prANyupamardarUpA tayA saiva vA daNDo hiMsAdaNDaH 3, tathAkasmAd anupayu- sthAnAdhya tasya daNDo'kasAddaNDaH, anyasya kriyayA'nyasya vyApAdanamiti 4, tathA dRSTeviparyAso-rajjvAmiva sarpabuddhistayA daNDo raSTiviya- ya01arthakIyAvRtiH daNDakriyA yosadaNDaH, tadyathA-leSThukAdibujyA zarAyabhighAtena caTakAdivyApAdanaM 5, tathA mRpAvAdapratyayikA, sa ca sadbhUtanivAsadbhUtA-12|| // 30 // ropaNarUpaH 6, tathA adattasya parakIyasthA''dAnaM-khIkaraNamadattAdAnaM-steyaM tatpratyayiko daNDa iti 7, tathA''tmanyadhyadhyAtma tatra bhava AdhyAtmiko daNDaH, tadyathA-ninimittameva durmanA upahatamanaHsaMkalpo hRdayena dyamAnazcintAsAgarAvagADhaH saMtiSThate 8, tathA jAtyAdyaSTamadasthAnopahatamanAH parAvamadarzI tassa mAnapratyayiko daNDo bhavati 9, tathA mitrANAmupatApena doSo mitradoSastatpratyayako daNDo bhavati 10, tathA mAyA-paravazcanayuddhistayA daNDo mAyApratyAyikaH 11, tathA lobhapratyayiko-lobhanimittodaNDa iti 12, tathA evaM pazcabhiH samitibhiH samitasya timabhiguptibhiguptasya sarvatropayuktapeyAMpratyayikA sAmAnyena karmabandho bhavati |13, etaca trayodazaM kriyAsthAnamiti // 'yathodezastathA nirdeza' itikRkhA prathamArikayAsthAnAdArabhya vyAcikhyAsurAha paDhame daMDasamAdANe aTThAdaMDavattiesi Ahijai, se jahANAmae keda purise AyaherDa vA gAihe vA agArahe vA parivAraheu vA mittaheuM vA NAgaheuvA bhUtaherDa vA jakkhahe vA taM daMDaM tasadhAvarehiM pANehiM // 306 // sayameva Nisiriti aNNeNavi NisirAveti aNNaMpi NisiraMta samaNujAgai, evaM khalu tassa tappattiyaM sAvajaMti Ahijai, paDhame daMDasamAdANe aTThAdaMDavattietti Ahie // (sUtraM 17) baal bhaarini iNtti SAREauratonintenational | prathamA arthadaMDa-kriyA Arabhyate ~1434
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [17], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [17]] yatprathamamupAttaM daNDasamAdAnamarthAya daNDa ityevamAkhyAyate tasyAyamarthaH, tadyathA nAma kazcitpuruSaH, puruSagrahaNamupalakSaNaM sarvo'pi cAturgatikaH prANI 'Atmanimittam AtmArtha tathA 'jJAtinimittaM khajanAdyartha tathA agAraM-gRha tannimittaM tathA |'parivAroM dAsIkarmakarAdikA parikaro vA-gRhAdevRttyAdikastanimittaM tathA mitranAgabhUtayakSAvartha 'ta' tathAbhUtaM svaparopaghAta rUpaM daNDaM trasasthAvareSu prANiSu khayameva 'nisRjati' nikSipati, daNDamiva daNDamupari pAtayati, prANyupamardakAriNI kriyAM karo-MR || tItyarthaH, tathA'jyenApi kArayati, aparaM daNDaM nisRjantaM samanujAnIte, evaM kRtakAritAnumatibhireva tasyAnAtmajJasya tatpratya-14 |vikaM sAvadhakriyopAtaM karma 'AdhIyate' saMbadhyate iti / etatprathama daNDasamAdAnamarthadaNDapratyayikamityAkhyAtamiti / / ahAvare doce daMSTasamAdANe aNahAdaMDavattietti Ahijjai, se jahANAmae ke purise je ime tasA pANA bhavaMti te No acAe No ajiNAe No maMsAe No soNiyAe evaM hiyayAe pittAe vasAe picchAe pucchAe vAlAe siMgAe visANAe daMtAe dADhAe jahAe pahAruNie aTThIe aTThimaMjAe No hisisu metti No hiMsaMti metti No hiMsissaMti metti No puttaposaNAe No pasuposaNayAe No agAraparivUhaNatAe NoM samaNamAhaNavattaNAherDa No tassa sarIragassa kiMci vipariyAdittA bhavaMti, se haMtA chettA bhettA lupaittA / vilupaittA uddavaittA ujjhirja vAle verassa AbhAgI bhavati, aNaTThAdaMDe // se jahANAmae kei purise je ime dhAvarA pANA bhavaMti, taMjahA ikaDAi vA kahiNA havA jaMtugA havA paragAi vA mokkhAi vA taNA i vA kusA i vA kucchagAi vA pacagA i vA palAlA ivA, te No puttaposaNAe No pasupIsa dIpa anukrama Recedesesemedesesecccepersect [649] | dvitIyA anarthadaMDa-kriyA Arabhyate ~1444
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [18], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: sUtrakRvAGge 2 zrutaska prata sUtrAMka gdhe zIlA [18] kIyAvRttiH // 307 // NAe No agArapaDihaNayAe No samaNamAhaNaposaNayAe No tassa sarIragassa kiMci vipariyAittA bhavaM. 182 kriyAti, se hatA aisA bhettA luMpaittA ciluMpaittA uddavaittA ujima bAle berassa AbhAgI bhavati, aNahA sthAnAdhyadaMDe // se jahANAmae kei purise kacchaMsi vA dahaMsi vA udagaMsi vA daviyaMsi vA valayaMsi vA NU- anarthadaNTA maMsi vA gahaNaMsi vA gahaNaviduggasi cA varNasi vA vaNaviduggaMsi vA paJvayaMsi vA padhayaviduggasi vA taNAI Usaviya Usaviya sayameva agaNikAyaM Nisirati apaNeNavi agaNikArya NisirAveti aNNaMpi agaNikArya NisiritaM samaNujANai aNaTThAdaMDe, evaM khalu tassa tappattiyaM sAvajanti Ahijada, doghe daMDasamAdANe aNahAdaMDavattietti Ahie // sUtram 18 / / tathAparaM dvitIyaM daNDasamAdAnamanarthadaNDapratyayikamityabhidhIyate, tadadhunA vyAkhyAyate, tadyathA nAma kazcitpuruSo ninimittameva nirvivekatayA prANino hinasti, tadeva darzayitumAha-je ime ityAdi, ye kecana 'amI' saMsArAntarvartinaH pratyakSA vastAdayaH prANi| nastAMzcAsau hiMsannA-zarIraM 'no naivArcAya hinasti, tathA'jinaM-carma nApi tadartham , evaM mAMsazoNitahRdayapittavasApicchapu-18 cchavAlazRGgaviSANanakhaslAyvasthyasthimajjA ityevamAdikaM kAraNamuddizya, naivAhisiSurnApi hiMsanti nApi hiMsayiSyanti mAM madIyaM // ceti, tathA no 'putrapoSaNAyeti putrAdika poSayiSyAmItyetadapi kAraNamuddizya na vyApAdayati, tathA nApi pazUnAM poSaNAya, 1 tathA'gAraM-gRhaM tasya parihaNam-upacayastadartha vA na hinasti, tathA na zramaNabrAhmaNavartanAhetuM, tathA yacena pAlayitumArabdhaM / 2992292023282909252 dIpa anukrama [650] ~145
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [18], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [18] no tasya zarIrasya kimapi paritrANAya 'tat' prANavyaparopaNaM bhavati, ityevamAdikaM kAraNamanapekSyaivAsau krIDayA tacchIlatayA vya|sanena vA prANinAM hantA bhavati daNDAdibhiH tathA chettA bhavati karNanAsikAvikartanataH tathA bhettA zUlAdinA tathA lumpyitaa| anyatarAGgAvayavavikatanataH tathA vilumpayitA adhyutpATanacamavikatanakarapAdAdicchedanataH paramAdhArmikavatprANinAM ninimittameva nAnAvidhopAyaiH pIDotpAdako bhavati tathA jIvitAdapyapadrAvayitA bhavati, sa ca sadvivekamuzilA''tmAnaM vA parityajya bAlaba-13 hAla:-ajJo'samIkSitakAritayA janmAntarAnubandhino bairakhAbhAgI bhavati, tadevaM ninimittameva paJcendriyaprANipIDanato yathA'na-8 rthadaNDo bhavati tathA pratipAditam , adhunA sthAvarAnadhikRtyocyate-'se jahe tyAdi, yathA kazcitpuruSo nirvivekaH pathi gacchan vRkSAdeH pallavAdikaM daNDAdinA pradhvaMsayana phalanirapekSastacchIlatayA brajati, etadeva darzayati---'je ime' ityAdi, ye kecana * 'amI' pratyakSAH sAvarA vanaspatikAyAH prANino bhavanti, tadyathA-ikaDAdayo vanaspativizeSA uttAnAstidiheyamikaDA mamAnayA prayojanamityevamabhisaMdhAya na chinatti, kevalaM tatpatrapuSpaphalAdinirapekSastacchIlatayA chinattItyetatsarvatrAnuyojanIyamiti, tathA na putrapoSaNAya no pazupoSaNAya nAgArapratihaNAya na zramaNabrAhmaNavRttaye nApi zarIrasya kizcitparitrANaM bhaviSyatIti, kevalamevaA mevAsau vanaspati hantA chettetyAdi yAvajanmAntarAnubandhino vairasthAbhAgI bhavati, ayaM vnsptyaashryo'nrthdnnddo'bhihitH|| | sAmpratamagyAzritamAha-'se jahe'tyAdi, tadyathA nAma kazcitpuruSaH sadasadvivekavikalatayA kacchAdikeSu dazasu sthAneSu banadurgaparyanteSu tRNAni-kuzapuSpakAdIni paunaHpunyeno dhAsthAni kasA 'agnikArya' hutabhujaM 'nisRjati' prakSipatyanyena vA'gnikArya bahusattvApakAriNaM davArtha 'nisarjapati' prakSepayatyanyaM ca nisRjantaM samanujAnIte / tadevaM yogavikeNa kRtakAritAnumatibhistasya dIpa anukrama [650] serverseseaeeeeeeeeeeeesesercene taeseelseseseseroecemeseserveee AIRainrary.org ~146~
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [degC] dIpa anukrama [650 ] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [18], niryuktiH [168 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAGke 2 zrutaska ve zIlADIyAvRttiH // 308 // yatkiJcanakAriNaH 'tatpratyayikaM' davadAnanimittaM 'sAvadhaM karma mahApAtakamAkhyAtam, etacca dvitIyamanarthadaNDasamAdAnamAkhyAtamiti // tRtIyamadhunA vyAcikhyAsurAha ahAvare tace daMDasamAdANe hiMsAdaMDavattietti Ahijjaha se jahANAmae kei purise mamaM vA marmi vA anaM anaM hiMsaM vA hiMsai vA hiMsissai vA taM daMDa tasathAvarehiM pANehiM sayameva Nisirati aNNeNavi NisirAveti annaMpi NisiraMtaM samaNujANai hiMsAdaMDe, evaM khalu tassa tappattiyaM sAvanaMti Ahijvara, tace daMDasamAdANe hiMsAdaMDavattietti Ahie // sUtram 19 // athAparaM tRtIyaM daNDasamAdAnaM hiMsAdaNDapratyayikamAkhyAyate, tadyathAnAma kazcit 'puruSaH' puruSakAraM vahan khato maraNabhIrutayA vA mAmayaM ghAtayiSyatItyevaM matvA kaMsavadevakIsutAn bhAvato jaghAna madIyaM vA pitaramanyaM vA mAmakaM mamIkAropetaM parazurAmatraskArtavIryaM jaghAnAnyaM vA kaJcanAyeM sarpasiMhAdirvyApAdayiSyatIti malA sarpAdikaM vyApAdayati anyadIyasya vA kasyaciddhiraNyapazvAderayamupadravakArItikRtvA tatra daNDaM nisRjati, tadevamayaM mAM madIyamanyadIyaM vA hiMsitavAn hinasti hiMsiSyatItyevaM saMbhAvite trase sthAvare vA 'taM daNDaM prANavyaparopaNalakSaNaM svayameva nisRjati anyena nisarjayati nisRjantaM vA'nyaM samanujAnIte / ityetattRtIyaM daNDasamAdAnaM hiMsA daNDapratyayikamAkhyAtamiti // ahAvare utthe daMDasamAdANe akasmAt daNDavattietti Ahijjai, se jahANAmae kei purise kacchaMsi yA jAva vaNaviduggaMsi vA miyavattie miyasaMkappe miyapaNihANe miyavahAe gaMtA ee miyattikA annaya tRtIyA hiMsAdaMDa-kriyA Arabhyate, For Pass Use Only ~ 147~ 2 kriyAsthAnAdhya* hiMsAdaNDaH // 308|| waryra
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [652] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [20], niryuktiH [168 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita rassa miyarasa bahAe usuM AyAmettA NaM NisirekhA, sa miyaM vahissAmittika tittiraM vA vahagaM vA gaMvA lAvagaM vA kavoyagaM vA kaviM vA kavijalaM vA vidhitsA bhavai, iha khalu se annassa aTThAe aNNa phusati akamahAdaMDe || se jahANAmae kei purise sAlINi vA vIhINi vA kodavANi vA kaMguNi vA paragANi vA rAlANi vA giliz2amANe annayarassa taNassa bahAe satthaM NisirejjA, se sAmagaM taNagaM kumudugaM vIDIUsiyaM kalesuyaM taNaM chiMdissAmittikaTTu sAliM vA dhIhiM vA kodavaM vA kaMguM vA paragaM vA rAlaya vA chiMditA bhavai, iti khalu se annassa aTThAe annaM phusati akamhAdaMDe, evaM khalu tassa tappattiyaM samvajaM Ahijjara, cautthe daMDasamAdANe akamhAdaMDavattie Ahie // sUtram 20 // athAparaM caturthaM daNDasamAdAnamakassAddaNDapratyayikamAkhyAyate, iha cAkasmAdityayaM zabdo magadhadeze sarveNApyAgopAlAGganAdinA saMskRta evocAryata iti tadihApi tathAbhUta evocarita iti / tadyathA nAma kacitpuruSo lubdhakAdikaH kacche vA yAvadvanadurge vA galA mRge :- hariNairATavyapazubhirvRttiH -- varttanaM yasya sa mRgavRttikaH, sa caivaMbhUto mRgeSu saMkalpo yasyAsau mRgasaMkalpaH etadeva darzayati-- mRgeSu praNidhAnam - antaHkaraNavRttiryasya sa mRgapraNidhAnaH ka mRgAndrakSyAmItyetadadhyavasAyI san mRgavadhArthaM kacchAdiSu gantA bhavati, tatra ca gataH san dRSTvA mRgAnete mRgA ityevaM kRtvA teSAM madhye'nyatarasya mRgasya vaghArtham 'iSu' zaraM 'AyAme tatti AyAmena samAkRSya mRgamuddizya nisRjati, sa caivaM saMkalpo bhavati yathA'haM mRgaM haniSyAmIti iSu' kSiptavAn sa ca tenepuNA tittirAdikaM pakSivizeSaM vyApAdayitA bhavati, tadevaM khalvasAvanyasvArthAya nikSipto daNDo yadA'nyaM 'spRzati' ghAtayati Education International AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH caturthA akasmAtadaMDa-kriyA Arabhyate, For Parts Only ~ 148~ waryara
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [20], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [652] sUtrakRtAGge so'kasmAddaNDa ityucyate / adhunA banaspatimuddizyAkasmAddaNDamAha-'se jahe' tyAdi, tadyathA nAma kazcitpuruSaH kapIvalA- 2 kriyA2zrutaska-diHzAlyAdeH-dhAnyajAtasya 'zyAmAdikaM' tRNajAtamapanayan dhAnyazuddhiM kurvANaH sannanyatarasya tRNajAtasthApanayanArtha 'zastraM sthAnAdhya ndhaM zIlA- dAnAdikaM nisRjet , sa ca zyAmAdikaM tRNaM chetsyAmItikRkhA'kassAcchAliM vA yAvat rAlakaM vA chinyAdrakSaNIyasmaivAsAvakasA akassAha dIyAvRttiH chettA bhavati, ityevamanyasyAya-anyakRte'nyaM vA 'spRzati' chinatti, yadivA 'spRzatI' tyanenApi paritApaM karotIti darza-18|| STiviSayA 18 sadaNDau // 30 // yati, tadevaM khalu 'tasya' tatkartuH 'tatpratyayikam' akasmAddaNDanimittaM 'sAvadya' miti pApam 'AdhIyate' saMbadhyate, tadetaccaturtha || daNDasamAdAnamakasmAddaNDapratyayikamAkhyAtamiti // . ahAvare paMcame daMDasamAdANe diDivipariyAsiyAdaMDavattietti Ahijai, se jahANAmae kei purisa mAIhiMvA piIhiM vA bhAIhiM thA bhagiNIhiM vA bhajAhi vA puttehiM vA dhUtAhiM vA suNhArhi vA saddhiM saMvasamANe mittaM amittameva mannamANe mitte hayapuve bhavai dihivipariyAsiyAdaMDe // se jahANAmae kei purise gAmaghAyaMsi vA NagaraghAyaMsi vA kheDa0 kabbaDa0 maDaMbaghAyaMsi vA doNamuhaghAyaMsi vA paddaNaghAyaMsi vA AsamaghAyaMsi vA sannivesaghAyaMsi vA niggamaghAyaMsi vA rAyahANighAyaMsi vA ateNaM teNamiti mannamANe ateNe hayapuce bhavai diDivipariyAsiyAdaMDe, evaM khalu tassa tappattiyaM sAvajaMti Ahijai, paMcame daMDasa // 309 // mAdANe diDivipariyAsiyAdaMDavattietti Ahie // sUtram 21 // athAparaM paJcamai daNDasamAdAnaM dRSTiviparyAsadaNDapratyayikamityAkhyAyate, tadyathA nAma kazcitpuruSaH cArabhaTTAdiko mAtRpitRzrA-18 everserseceasotseiseatserseasee 392909999990sabass909 paMcamA dRSTiviparyAsadaMDa-kriyA Arabhyate, ~149~
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [653] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [21], niryuktiH [168 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita tRbhaginIbhAryAputraduhitRsnuSAdibhiH sArdhaM ' (saM) vasan' tiSThan jJAtipAlanakRte mitrameva dRSTiviparyAsAdamitro'yamityevaM manyamAno 'hanyAt vyApAdayet tena ca dRSTiviparyAsavatA mitrameva hatapUrva bhavatIti ato dRSTiviparyAsadaNDo'yam // punarapyanyathA tamevAha - 'se jahe' tyAdi, tadyathA nAma kazcitpuruSaH puruSakAramudvahan grAmaghAtAdike vibhrame AntacetA dRSTiviparyAsAdacaurameva cauro'yamityevaM manyamAno vyApAdayet, tadevaM 'tena' bhrAntamanasA vibhramAkulenAcaura evaM hatapUrvo bhavati, so'yaM dRSTiviparyAsadaNDaH, tadevaM khalu 'tasya' dRSTiviparyAsavat tatpratyayikaM sAvadhaM karmAdhIyate / tadevaM paJcamaM daNDasamAdAnaM dRSTiviparyAsapratyayikamAkhyAtamiti // AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH ahAvare chuTTe kiriyaTTANe mosAvattipatti Ahijaha se jahANAmae kei purise Ahe vA pAiheDaM vA agAraheDaM vA parivAraheDaM vA sayameva mukhaM vayati aNNeNavi musaM vAeha musaM vayaMtaMpi aNNaM samaNujANa, evaM khalu tassa taSpattiyaM sAvajaMti Ahijai, chaTThe kiriyaTThANe mosAvattietti Ahie | sUtram 22 // athAparaM SaSThaM kriyAsthAnaM mRSAvAdapratyayikamAkhyAyate, tatra ca pUrvoktAnAM paJcAnAM kriyAsthAnAnAM satyapi kriyAsthAnale prAyazaH paropaghAto bhavatItikRtvA daNDasamAdAnasaMjJA kRtA, SaSThAdiSu ca bAhulyena na paravyApAdanaM bhavatItyataH kriyAsthAnamityeSA saMjJocyate, tadyathA nAma kazcitpuruSaH svapakSAcezAdAgrahAdAtmanimittaM yAvatparivAranimittaM vA sadbhUtArthanivarUpamasadbhUtodbhAvanakhabhAvaM vA svayameva mRSAvAdaM vadati, tadyathA nAhaM madIyo vA kaJcicauraH, sa ca cauramapi sadbhUtamapyarthamapalapati, tathA paramacauraM cauramiti vadati, tathA'nyena mRpAvAdaM mANayati, tathA'nyAMtha mRSAvAdaM vadataH samanujAnIte / tadevaM khalu tasya Education Internation SaSThI mRSAvAda- kriyA Arabhyate, For Parts Only ~150~ www.juncturary org
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-1, mUlaM [22], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ON [2] dIpa anukrama [654] sUtrakRtAGge 18| yogatrikakaraNatrikeNa mRSAvAdaM badatastatpratyayikaM sAvadhaM karma 'AdhIyate' saMbadhyate, tadetatpaSThaM kriyAsthAnaM mRpApAdapratyayi-18|2 kriyA2 zrutaska- 8 kamAkhyAtamiti / / sthAnAdhya ndhe zIlA- ahAvare sattame kiriyaTThANe adinnAdANavattietti Ahijai, se jahANAmae kei purise Ayahe vA mRSAvAdAkIyAvRtiH jAva parivAraheu vA sayameva adinnaM Adiyai anneNavi adinaM AdiyAveti adinnaM AdiyaMtaM annaM dhyAtmika // 310 // samaNujANai, evaM khalu tassa tappattiyaM sAvarjati Ahijaha, sattame kiriyavANe adinAdANavattietti Ahie // sUtram 23 // athAparaM saptamaM kriyAsthAnamadattAdAnapratyayikamAkhyAyate, etadapi prAgvanneyaM, tadyathA nAma kazcitpuruSa AtmanimittaM yAvatpari-2 vAranimittaM paradravyamadattameva gRhNIyAdaparaM ca grAhayegRhantamapyaparaM samanujAnIyAdityevaM tasyAdattAdAnapratyayikaM kama saMvadhyate / iti saptamaM kriyAsthAnamAkhyAtamiti // 'ahAvare aTThame kiriyaTThANe ajjhatyavattietti Ahijjai, se jahANAmae kei purise Nasthi NaM keha kiMci visaMvAdeti sayameva hINe dINe duDhe dummaNe ohayamaNasaMkappe ciMtAsogasAgarasaMpaviDhe karatalapalhatthamuhe ajjhANovagae bhUmigayadihie jhiyAi, tassa NaM ajjhatthayA AsaMsaiyA cattAri ThANA eva- // 31 // mAhijai (jaMti), taM0-kohe mANe mAyA lohe, ajjhatyameva kohamANamAyAlohe, evaM khalu tassa tappattiyaM sAvarjati Ahijaha, ahame kiriyaTThANe ajjhasthavattietti Ahie // sUtram 24 // | sattamA adattAdAna-kriyA Arabhyate, aSTamA AdhyAtmika-kriyA Arabhyate ~151~
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [24], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka Recene [24] athAparamaSTamaM kriyAsthAnamAdhyAtmikamiti-antaHkaraNodbhavamAkhyAyate, tadyathA nAma kavitpuruSavintotprekSApradhAnaH, tasya ca nAsti kazcidvisaMvAdayitA-na tasya kacidvisaMvAdena paribhAvena vA'sadbhUtodbhAvanena vA cicaduHkhamutpAdayati, tathApyasau khayameva vApasadavahIno durgatavaddhIno duzcittatayA duSTo durmanAstathopahato'khasthatayA manaHsaMkalpo yasa sa tathA, tathA cintaiva zoka iti yA | (sa eva) sAgaraH cintAzokasAgarazcintApradhAno vA zokazcintAzokaH sa eva sAgaraH tatra praviSTaH cintAzokasAgarapraviSTaH / tathA / bhUtazca yadavastho bhavati tadarzayati-karatale paryastaM mukhaM yasya sa tathA'harnizaM bhavati, tathA''dhyAnopagato'pamatasadvivekatayA dharmadhyAnAhUravartI ninimittameva dvandvopahatavaddhyAyati / tasyaivaM cintAzokasAgarAvagADhasya sata AdhyAtmikAni-antaHkaraNodbhavAni manaHsaMzritAnyasaMzayitAni vA-niHsaMzayAni cakhAri vakSyamANAni sthAnAni bhavanti, tAni caivamAkhyAyante, tadyathA-krodhasthAna |mAnasthAnaM mAyAsthAnaM lobhasthAnamiti / te cAvazyaM krodhamAnamAyAlomA Atmano'dhi bhavantyA(ntItyA)dhyAtmikAH, ebhireva sadbhirduSTaM 18| mano bhavati / tadevaM tasa durmanasaH krodhamAnamAyAlobhavata evamevopahatamanaHsaMkalpasa 'tatpratyadhikam' adhyAtmanimitaM sAvadhaM | karma 'AdhIyate' saMvadhyate / tadevamaSTamametakriyAsthAnamAdhyAtmikAyamAkhyAtamiti / / ahAvare Nakme kiriyahANe mANavattietti Ahijai, se jahANAmae kei purise jAtimaeNa vA kulamaeNa vA balamaeNa yA rUvamaeNa vA tavamaeNa vA suyamaeNa vA lAbhamaeNa cA issariyamaeNa vA pannAmaeNa vA annatareNa vA mayahANeNaM matte samANe paraM hIleti nideti khiMsati garahati paribhavai avamaNNeti, ittarie ayaM, ahamaMsi puNa visiTTajAikulabalAiguNovavee, evaM appANaM samukkasse, dehacue kammavi dIpa anukrama [656] a wwwmurary.org navamA mAna-kriyA Arabhyate, ~152~
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [25], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [25]] sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 311 // estaeseeeeeeeee dIpa anukrama [657] tie avase payAi, taMjahA-gambhAo ganbhaM 4 jammAo jammaM mArAo mAraM NaragAo NaragaM caMDe dhaddhe cavale mANiyAvi bhavai, evaM khalu tassa tappattiyaM sAyajaMti Ahijjai, Navame kiriyAThANe mANavatti- sthAnA0 etti Ahie / / sUtram 25 // mAnadaNDa athAparaM navama kriyAsthAna mAnapratyayikamAkhyAyate, tadyathA nAma kazcitpuruSo jAtyAdiguNopetaH san jAtikulabalarUpatapAthu-| talAmaizvaryaprajJAmadAruyairaSTebhirmadasthAnairanyatareNa vA macaH paramavamavujhyA hIlayati tathA nindati jugupsate garhati paribhavati, etAni | caikArthikAni kazcidbhedaM votprekSya vyAkhyeyAnIti / yathA paribhavati tathA darzayati-itaro'yaM jaghanyo hInajAtikA tathA mnH|| | kulabalarUpAdibhirdUramapabhraSTaH sarvajanAvagIto'yamiti / ahaM punarviziSTajAtikulabalAdiguNopetaH, evamAtmAnaM samutkeSeyediti / sAmprataM mAnotkarSavipAkamAha-'dehacue' ityAdi, tadevaM jAtyAdimadonmattaH sabihaiva loke garhito bhavati, atra ca jAtyAdipadagayAdisaMyogA draSTavyAH, te caivaM bhavanti-jAtimadaH kasyacinna kulamadaH, aparakha kulamado na jAtimadaH, parasyobhayam , aparasthAnubhayamityevaM padatrayeNASTau caturbhiH SoDazetyAdi yAvadaSTamiH padaiH SaTpaMcAzadadhikaM zatadvayamiti, sarvatra madAbhAvarUpazcaramabhaGgaH zuddha 18 iti / paraloke'pi ca mAnI duHkhabhAgbhavatItyanena pradazyate-khAyuSaH kSaye dehAcyuto bhavAntaraM gacchan zubhAzubhakamedvitIyaH karma-18| // 31 // khabhivakmAt bogazAne 'jAtilAma khanana prazAmadaH pRthak prazamaratau ca jAtikulekhAdI maizvaryamada iti prasidadhanurodhanAnyatarApiyakSaNAdvASTabhiriti / yitumAha pr.| 3 pakSamyantasyAsmado rUpam / 4 atyantaM, 5 vakSyamANaH tadevabhilyAditaH zuddha iti paryantaH pATho'trasya bhAbhAti / paraloke'pIti vAkyaM ca bhvtiiysyaane| deseseseses ~153~
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [25], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [25]] dIpa SECONCE parAyattakhAdavaza:--paratantraH prayAti, tadyathA-garbhAdgarbha pazcendriyApekSaM tathA garbhAdagarbha vikalendriyepUtpadyamAnaH punaragarbhAdgarbhamevama-18 | garbhAdagarbham etaca narakakalpagameMduHkhApekSAyAmabhihitam , utpadyamAnaduHkhApekSayA khidamabhidhIyate-janmana ekarasAdapara janmAMtaraM | brajati, tathA maraNaM mArastasmAnmArAntaraM brajati, tathA narakadezyAt-zvapAkAdivAsAdnaprabhAdikaM narakAntaraM brajati, yadivA narakAtsImantakAdikAdukhatya siMhamatsyAdAvutpadya punarapi tIvrataraM narakAntaraM prajati / tadevaM naTavadraGgabhUmI saMsAracakavAle strI-1 | napuMsakAdIni bahUnyavasthAntarANyanubhavati / tadevaM mAnI paraparibhave sati caNDo raudro bhavati parasyApakaroti, tadabhAve dyAtmAnaM | vyApAdayati / tathA stabdhazcapalo yatkizcanakArI mAnI san sarvo'pyetadavastho bhavatIti / tadevaM 'tatpratyayika' mAnanimitta | sAvadha karma 'AdhIyate' saMbadhyate / navamametakriyAsthAnamAkhyAtamiti // ahAvare dasame kiriyahANe mittadosavattietti Ahijai, se jahANAmae kei purise mAIhiM vA pitIhiM vA bhAIhiM vA bhaiNIhiM vA bhajAhiM vA dhUyAhi vA puttehiM vA suNhAhi vA saddhiM saMvasamANe tesiM annayaraMsi ahAlahugaMsi avarAhaMsi sayameva garUyaM daMDa nivatteti, taMjahA-sIodagaviyaDaMsi vA kArya uccholittA bhavati,usiNodagaviyaDeNa vAkAyaM osiMcittA bhavati,agaNikAeka kArya ubaDahitA bhavati, joseNa vA vetteNa vA NetteNa vA tayAi thA [kaNNeNa vA chiyAe vA] layAe vA (annayareNa vA davaraNa) pAsAI uddAlittA bhavati, daMDeNa vA aTThINa vA muTThINa vAlelUNa vAkavAleNa vA kArya AuhitA bhavati, tahappagAre purisajAe saMvasamANe dummaNA bhavati, pavasamANe sumaNA bhavati, tahappagAre purisajAe daMDapAsI daMDagurue anukrama [657] ecececenese SAREauratonintamational dasamA mitradoSa-kriyA Arabhyate, ~154~
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [26], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [26]] dIpa anukrama [658] sUtrakRtAGge daMDapurakaDe ahie imaMsi logaMsi ahie paraMsi logasi saMjalaNe kohaNe pihimaMsi yAvi bhavati, evaM ||8kriyaa2 zrutaska-181 khalu tassa tappattiyaM sAvajjati Ahijati, dasame kiriyaDANe mittadosavattietti Ahie // sUtram 26 / / sthAnA ndhe zIlAathAparaM dazamaM kriyAsthAna mitradopapratyayikamAkhyAyate, tayathA nAma kazcitpuruSaH prabhukalpo mAtApitsuhatvajanAdibhiH sArdha mitradveSa: kIyAvRttiH ra parivasaMsteSAM ca mAtApitrAdInAmanyatamenAnAbhogatayA yathAkathaMcillaghutame'pyaparAdhe vAcike durvacanAdike tathA kAyike hstpaa||312|| dAdike saMghaTanarUpe kRte sati khayameva-AtmanA krodhAdhmAto gurutaraM 'daNDaM' duHkhotpAdakaM nivartayati' karoti, tadyathA-zI| todake 'cikaTe' prabhUte zIte vA zizirAdau tasya' aparAdhakartuH kAyamadho bolayitA bhavati, tathoSNodakavikaTena 'kArya' zarIra| mapasiJcayitA bhavati, tatra vikaTagrahaNAduSNatelena kAJjikAdinA vA kAyamupatApayitA bhavati, tathA anikAyena ulmukena taptA| yasA vA kAyamupadAhayitA bhavati, tathA yotreNa vA vetreNa vA netreNa vA 'tvacA vA' sanAdikayA latayA vA'nyatamena vA davarakeNa| | tADanataH 'tasya' aparAdhaka: 'zarIrapAzvANi uddAlayituM' ti camANi lumpayituM bhavati, tathA daNDAdinA kAyamupatADayitA | bhavatIti / tadevamalpAparAdhinyapi mahAkrodhadaNDavati tathAprakAre puruSajAte ekatra basati sati tatsahavAsino mAtApitrAdayo durma| nasastadaniSTAzaGkayA bhavanti, tasiMzca 'pravasati' dezAntare gacchati gate vA tatsahavAsinaH sumanaso bhavanti / tathAprakArazca puru pajAto'lpe'pyaparAdhe mahAntaM daNDaM kalpayatIti, etadeva darzayitumAha-daNDasya pArtha daNDapAca tadvidyate yasthAsau daNDapArthI kha- // 312 // | lyatayA stokAparAdhe'pi kupyati daNDaM ca pAtayati / tamapyatigurumiti darzayitumAha-daNDena guruko daNDaguruko yasya ca daNDo| mahAn bhavati asau daNDena gururbhavati, tathA daNDaH puraskRtaH sadA puraskRtadaNDa ityarthaH, sa caivaMbhUtaH svasa pareSAM ca 'asmin / eserevedeeseseesercerserce esee ~155
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [26], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [26] eeeeeeeeeeeeseceecece dIpa anukrama [658] loke' asinneva janmani ahitaH prANinAmahitadaNDApAdanAta , tathA parasminnapi janmanyasAvahitA, tacchIlatayA cAso yasa K kasyacideva yena kenacideva nimittena kSaNe kSaNe saMjyalayatIti saMjvalanaH, sa cAtyantakrodhano vadhabandhavicchedAdiSu zIghrameva 81 kriyAsu pravartate, tadabhAve'pyutkaTadveSatayA marmodghaTanataH pRSThimAMsamapi khAdet tattadasau brUyAt yenAsAvapi paraH saMjvalera jvalitazcAnyeSAmapakuryAt , tadevaM khalu tassa mahAdaNDapravatayitusaddaNDapratyayikaM sAvadhaM karmA''dhIyate / tadetadazamaM kriyAsthAnaM mitradroha| pratyayikamAkhyAtamiti / apare punaraSTamaM kriyAsthAnamAtmadoSapratyayikamAcakSate, navamaM tu paradoSapratyAyika, dazamaM punaH prANa|tikaM kriyAsthAnamiti // ahAvare ephArasame kiriyahANe mAyAvattietti Ahijai, je ime bhavaMti-gaDhAyArA tamokasiyA ulugapattalahuyA pacayaguruyA te AyariyAvi saMtA aNAriyAo bhAsAovi paujjaMti, annahAsaMtaM appANaM annahA mannaMti, annaM puTThA annaM vAgaraMti, annaM AikkhiyacaM annaM AikvaMti // se jahANAmae kei purise aMtosalle taM salaM No sayaM Niharati No anneNa NiharAveti No paDividdhaMseha, evameva niNhavei, aviumANe aMtoaMto riyaha, evameva mAI mAyaM kaTTa No Aloei No paDikamei No jiMdai No garahai No viuddai No visohei No akaraNAe ambhuTTeDa No ahArihaM tavokammaM pAyacchittaM paDivajai, mAI assi loe pacAyAi mAha paraMsi loe (puNo puNo) paJcAyAi niMdai garahai pasaMsai Niccarai Na niyaTTai Nisi 98903930291930 ekAdazamA mAyA-kriyA Arabhyate, ~156~
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [27] dIpa anukrama [659] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [27], niryuktiH [168 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAGge 2 zrutaska ndhe zIlAjhIyAvRttiH // 313 // riyaM daMDa chApati, mAI asamAhaDasuhalesse yAvi bhavai, evaM khalu tassa tappattiyaM sAvanaMti Ahijjara, ekkArasame kiriyANe mAyAvattipatti Ahie // sUtraM 27 // athAparamekAdazaM kriyAsthAnamAkhyAyate, tadyathA-ye kecanAmI bhavanti puruSAH, kiMviziSTAH 1- gUDha AcAro yeSAM te gUDhAcArAH - galakartakagranthicchedAdayaH, te ca nAnAvidhairupAyairvizrambhamutpAdya pazcAdapakurvanti, pradyotAdera bhayakumArAdivat / te ca mAyAzIlavenAprakAzacAriNaH, tamasi kRSituM zIlaM yeSAM te tamasikASiNasta eva ca kApikAH, parAvijJAtAH kriyAH kurvantItyarthaH / te ca khaceSTayaivo lUkapatrava laghavaH, kauzikapicchavallaghIyAMso'pi parvatavagurumAtmAnaM manyante yadivA'kAryapravRtteH parvatavantra stambhayituM zakyante, te cAryadezotpannA api santaH zAkhyAdAtmapracchAdanArthamaparabhayotpAdanArthaM cAnAryabhASAH prayuJjate, paravyAmohArthaM svamatiparikalpitabhASAbhiraparA viditAbhirbhASante tathA'nyathAvyavasthitamAtmAnam anyathA - sAdhvAkAreNa manyante vyavasthApayanti ca tathA'nyatpRSTA mAtRsthAnato'nyadAcakSate, yathA''grAn pRSTAH kedArakAnAcakSate, vAdakAle vA kazcinnAtha (nyAya) vAditayA vyAkaraNe pravINasta (NaM tarkamArgamavatArayati, yathA vA 'zaradi vAjapeyena yajete' tyasya vAkyasyArthaM pRSTastadarthAnabhijJaH kAlAtipAtArthaM zaratkAlaM vyAvarNayati, tathA'nyasiMzcArthe kathayitavye'nyamevArthamAcakSate / / teSAM ca sarvArthavisaMvAdinAM kapaTaprapaJcacaturANAM vipAkovanAya dRSTAntaM darzayitumAha- 'se jahe' tyAdi, tat yathA nAma kacitpuruSaH saMgrAmAdapakrAnto'ntaH - madhye zalyaM - tomarAdikaM yasya so'ntaH zalyaH, sa ca zayaghana vedanAbhIrutayA tacchalyaM na khato 'nirharati apanayati uddharati nApyanyenodvArayati, nApi tacchalyaM vaidyopadezenauSadhopayogAdibhirupAyaiH 'pratidhvaMsayati' vinAzayati, anyena kenacitpRSTo vA'pRSTo vA catni Internation For Parks Use Only ~ 157 ~ 2 kriyA sthAnAdhya0 mAyApratyakiM 11 // 313 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [27], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [27]] dIpa tarachalyaM niSprayojanameSa 'nihute' apalapati, tena ca zalyenAsAvantarvartinA 'aviuddamANe ti pIvyamAnaH 'aMto aMtotti || | madhye madhye pIbyamAno'pi 'rIyate' brajati, tatkRtAM vedanAmadhisahamAnaH kriyAsu pravartata ityarthaH / sAmprataM dArzantikamAha'evamevetyAdi, yathA'sau sazalyo duHkhabhAgbhavati evamevAsI 'mAyI' mAyAzalyavAn yatkRtamakArya tanmAyayA nigrahayan mAyAM | kalA na tAM mAyAmanyasai 'Alocayati' kathayati, nApi tasmAt sthAnAtpratikAmati-na tato nivartate, nApyAtmasAkSikaM 15 |tanmAyAzalyaM nindati, tadyathA-dhimA yadahamevaMbhUtamakArya karmodayAttat kRtavAn , tathA nApi parasAkSikaM gahati-AlocanAIsa-1 & mIye gato nApi ca jugupsate, tathA 'no viuddati' nApi sanmAyAkhyaM zalyamakAryakaraNAtmakaM vividham-anekaprakAraM troTayati-| | apanayati, yadyassAparAdhakha prAyavittaM tacena punastadakaraNatayA (na) nivettayatItyarthaH, nApi tanmayAdikamakArya seSikhA''locanAhIyAtmAnaM nivedya tadakAryAkaraNatayA'bhyuttiSThate, prAyazcittaM pratipadyApi noyuktavihArI bhavatItyarthaH, tathA nApi gurvAdibhirabhidhIyamAno'pi 'yathA'ham' akAryanirvahaNayogya prAyaH citraM zodhayatIti prAyazcittaM-tapaHkarma viziSTaM cAndrAyaNAdyAtmaka 'pratipadyate' abhyupagacchati / tadecaM mAyayA satkAryapracchAdako'sinneva loke mAyAvItyevaM sarvakAryeSvevAdhizrambhaNasena 'pratyAyAti' prakhyAti yAti, tathAbhUtazca sarvasyApi avizvAsyo bhavati, tathA coktam-"mAyAzIlaH puruSaH" (yadyapi na karoti kizcidaparAdhaM / sarvasyAvizvAkho bhavati tthaapyaatmdophtH|1) ityAdi, tathAtimAyAvivAdasau parasmin loke janmAntarAvAptau sarvAdhameSu / / yAtanAsthAneSu narakatiryagAdiSu 'paunaHpunyena pratyAyAti bhUyobhUyasteSvevAraghaTTaghaTIyazranyAyena pratyAgacchatIti / tathA naanaavidhaiH| prapaJcairvazcayitA paraM nindati jugapsate, tadyathA-ayamajJaH pazukalpo nAnena kimapi prayojanamiti, evaM paraM nindayilA''tmAnaM prazaM anukrama [659] ~158~
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [27], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [27] 12 dIpa sUtrakRtAGge tAsayati, tayathA asAvapi mayA bazcita ityevamAtmaprazaMsayA tuSyati, tathA coktam-"yenApatrapate sAdhurasAdhustena tuSyatI"ti / evaM kriyA2 zrutaska cAsau labdhaprasaro'dhikaM nizcayena cA carati-tathAvidhAnuSThAyI bhavatIti nizcarati / tatra ca gRddhaH saMstasmAnmAtRsthAnAnna nivartate, sthAnAdhya. ndhe zIlA-18 tathA'sau mAyAvalepena 'daNDa' prANyupamardakAriNaM 'nisRjya' pAtayisA pazcAt 'chAdayati' apalapati anyasya vopari prakSipati, sa lobhakriyA kIyAvRttiH ca mAyAvI sarvadA vazcanaparAyaNaH saMstanmanAH sarvAnuSThAneSvapyevaMbhUto bhavati-asamAhRtA-anaGgIkRtA zobhanA lezyA yena sA // 314 // tathA AdhyAnopahatatayA'sAvazobhanalezya ityarthaH / tadevamapagatadharmadhyAno'samAhito'zuddhalezyacApi bhavati / tadevaM khalu tasya 'tatpratyayika' mAyAzalyapratyayikaM sAvayaM karmA''dhIyate / tadetadekAdazaM kriyAkhAnaM mAyApratyayikaM vyAkhyAtaM / / etAni cArtha-18 18 daNDAdIni ekAdaza kriyAsthAnAni sAmAnyanAsaMyatAnAM bhavanti, idaM tu dvAdazaM kriyAsthAnaM pAkhaNDikAnuddizyAbhidhIyate ahAvare yArasame kiriyahANe lobhavattietti Ahijai, je ime bhavaMti, taMjahA-AranniyA AvasahiyA gAmaMtiyA kaNhuIrahassiyA No bahusaMjayA No bahupaDivirayA sabapANabhUtajIvasattehi te appaNo saJcAmosAI evaM vijaMti, ahaM Na hatabo anne haMtacA ahaMNa anjAveyabo anne ajAveyacA ahaM Na parighetayo anne parighetabA ahaM Na paritAveyabo anne paritAyacA ahaM Na uddaveyaco anne uddayeyavA, evameva te isthikAmehiM mucchiyA giddhA gaDhiyA garahiyA ajhovavannA jAva vAsAI caupaMcamAI chahasamAI appaparo vA // 314 // bhujayaro vA bhuMjinu bhogabhogAI kAlamAse kAlaM kiccA annayaresu Asuriesu kibdhisiesu ThANesu uvavattAro bhavaMti, tato viSpamuccamANe bhujo bhujo elamUyattAe tamyattAe jAiyattAe paJcAyaMti, evaM anukrama [659] 98289390sass | dvAdazamA lobha-kriyA Arabhyate, ~159~
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [28], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [28] dIpa anukrama [660] khalu tassa tappattiyaM sAvajaMti Ahijai, duvAlasame kiriyaTTANe lobhavattietti Ahie // icceyAI duvAlasa kiriyaTThANAI davieNaM samaNeNa vA mAhaNeNa vA samma suparijANiabAI bhavaMti // sUtra 28 // 11 ekAdazAt kriyAsthAnAdanantaramathAparaM dvAdazaM kriyAsthAnaM lobhanatyayikamAkhyAyate, tadyathA-ya ime vakSyamANA araNye basa18ntItyAraNyakAH, te ca kandamUlaphalAhArAH santaH kecana vRkSamUle vasanti, kecanAvasatheSu-uTajAkAreSu gRheSu, tathA apare grAmAdi-18 18| kamupajIvanto grAmasthAnte-samIpe vasantIti prAmAntikAH, tathA 'kacit' kArya maNDalapravezAdike rahasyaM yeSAM te kacidrAhasikAH, || 81 te ca 'na bahusaMyatA' na sarvasAvadhAnuSThAnebhyo nivRttAH, etaduktaM bhavati-na bAhulpena baseSu daNDasamArambhaM vidadhati, ekendriyo-18 pajIvinasvavigAnena tApasAdayo bhavantIti, tathA 'na bahuviratA' na sarveSvapi prANAtipAtaviramaNAdiSu teSu vartante, kiMtu dravyataH katipayavratavartino na bhAvato, manAgapi tatkAraNasa samyagdarzanasthAbhAvAdityabhiprAyaH, ityetdaavibhaavyitumaah| 'sabapANe'tyAdi, te dhAraNyakAdayaH sarvaprANibhUtajIvasavebhya AtmanA-khataH aviratA:-tadupamardakArambhAdaviratA ityarthaH / tathA te pApaNDikA AtmanA-khato bahUni satyA(tya)mRpAbhUtAni vAkyAni evaM vakSyamANanItyA vizeSeNa 'yuJjanti prayuJjanti || 18zuvata ityarthaH, yadivA satyAnyapi tAni prANyupamardakalena mRSAbhUtAni satyA(tya)mRpANi, evaM te prayuJjantIti darzayati tayathA-18 R/ ahaM brAhmaNakhAddaNDAdibhirna hantavyo'nye tu zUdrakhAddhantanyAH, tathAhi tadvAkya-'zUdra vyApAdya prANAyAma japet , kiMcidvA dadyAt , 18 tathA kSudrasattvAnAmanakhikAnAM zakaTabharamapi cyApAdya brAhmaNaM bhojaye(di)tyAdi, aparaM cAhaM varNottamakhAta nAnApayitavyoM 'nye tu matto'dhamAH samAjJApayitavyAH, tathA nAhaM paritApayitavyo'nye tu paritApayitavyAH, tathA'haM vetanAdinA karmakaraNAya na8 - ~1604
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [28], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [28] 12 dIpa anukrama [660] sUtrakRtAGge grAhyo'nye tu zadrAnAzA iti, kiMbahunoktana', nAhamupadrAvayitavyo-jIvitAdaparopayitavyo'jye tu aparopayitaNyA iti / tadevaM 82 kriyA2zrutaska- teSAM parapIDopadezanato'timUDhatayA'saMbaddhaalApinAmajhAnAvRtAnAmAramaMbharINAM viSamadRSTInAM na prANAtipAtaviratirUpaM bratamasti, khAna zAlA 1 lobhakriyA asya copalakSaNArthakhAt mRSAvAdAdattAdAnaviramaNAbhAvo'pyAyojyaH / adhunA khanAdibhavAbhyAsAhustyajasena prAdhAnyAt streNakIyAvRttiHsahAdhikAra ISvAbrahmAdhikRtyAha-'evameve'tyAdi, 'evameva' pUrvokvenaiva kAraNenAtimUDhakhAdinA paramArthamajAnAnAste tIrthikAH strIpradhAnAH // 315 // kAmAH strIkAmAH yadivA khISu kAmeSu pa-zabdAdiSu mUrchitA gRddhA grathitA adhyupapanAH, / atra cAtyAdarakhyApanArtha prabhUtapa-31 || yoyagrahaNam , etaca strISu zamdAdiSu ca pravartanaM prAyaH prANinAM pradhAna saMsArakAraNaM, tathA coktam-"mUlameyamahammassa, mahA-131 dosasamussaya' mityAdi, iha ca khIsanAsaktakhAvazyaMbhAvinI zabdAdiviSayAsaktirityataH khIkAmagrahaNaM, satra cA''sakkA yAvantaM | kAlamAsate tatsUtreNaiva darzayati-yAvarSANi catuSpazcaSaDdazakAni, ayaM ca madhyamakAlo gRhItaH, etAvatkAlopAdAnaM ca sAbhi-16 prAyaka, prAyastIthikA atikrAntabayasa eva pravrajanti, teSAM caitAvAneva kAlaH saMbhAvyate, badivA madhyagrahaNAttata Udhrvamadhava gRkhate 18 iti darzayati-tasAcopAttAdalpataraH prabhUtataro vApi kAlo bhavati / tatra ca te tyaksApi gRhavAsaM 'bhuktvA bhogabhogA / iti khIbhoge sati avazyaM andAdayo bhogAH bhogamogAstAna sukkhA, te ca kila vayaM pratrajitA iti, na ca bhogebhyo vinivRkSA, / yato mithyAdRSTitayAjAnAndhavAtsamyagviratipariNAma [anyAnaM 9500] rahitAH, te caivaMbhUtapariNAmAH svAyuSaH dhaye // 315|| IS| kAlamAse kAlaM kRsA viruSTatapaso'pi santo'nyatarevAsurikeSu kisvirikeSu sthAneSatpAdayitAro bhavanti, se ajJAnatapasA mRtA | 1 mUle vyatyayena / 2 mUlametadadharmasya mahAdoSasamucchrayaM / Bestee ~1614
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [28], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [28] dIpa anukrama [660] api kilvipikeSu sthAneputpatsyante, tasmAdapi sthAnAdAyuSaH kSavAdvipramucyamAnAH syutAH killipabahulAstarakarmazeSeNailabanmakA elamUkAstadbhAvenotpadyante, kilbiSikasthAnAcyutaH samanantarabhave yA mAnuSakhamavApya yathailakane yUkocAkavAk bhavati evamasAvappa-1 vyaktavAk samutpadyata iti / tathA 'tamUyasAe'tti tamaskhena-atyantAndhatamasalena jAtyandhatayA atyantAjJAnAvRtatayA vA tathA | jAtimUkalenApagatavAca iha pratyAgacchantIti / tadevaMbhUtaM khalu teSAM tIthikAnAM paramArthataH sAvadhAnuSThAnAdanivRttAnAmAdhAkamoMdipravRttestatprAyogyabhogabhAjAM 'tatpratyayika' lobhapratyayika sAvarva karmAdhIyate / tadetallobhapratyayika dvAdazaM kriyAsthAnamAkhyA-18 tamiti // sAmpratametepA dvAdazAnAmapyupasaMhArArthamAha-'itiH upapradarzane 'etAni' arthadaNDAdIni lobhapratyayikakriyAsthAnaparyabasAnAni dvAdazApi kriyAsthAnAni karmagrandhidrAvaNAdravaH-saMyamaH sa vidyate yaskhAsau draviko muktigamanayogyatayA vA dravyabhUtaH zramaNa:-sAdhuH, tameva vizinaSTi-mA badhIrityevaM pravRttiyessAsau mAhanastenaiva etadguNaviziSTenaitAni sampagyathAvasthitavastukharUpanirUpaNato mithyAdarzanAzritAni saMsArakAraNAnItikalA parijJathA jJAtavyAni pratyAkhyAnaparizayA pariharsavyAni bhavantIti // ahAvare terasame kiriyaTThANe iriyAvahietti Ahijai, iha khalu attatsAe saMvuDassa aNagArassa iriyAsamiyassa bhAsAsamiyassa esaNAsamiyarasa AyANamaMDamattaNikkhevaNAsamiyassa cArapAsavaNavelasiMghANajallapArihAvaNiyAsamiyassa maNasamiyassa vayasamiyassa kAyasamiyassa maNaguttassa vayagussassa kAyagussassa gusiMdiyassa guttabhayArissa AusaM gacchamANassa ApasaM ciTThamANassa Au NisIyamANassa AusaM tupamANassa AuttaM bhuMjamANassa Au bhAsamANassa AuttaM vatthaM paDiggahaM kaMbalaM pA Receneseseeseesekseeser terazamA IryApratyayikA-kriyA Arabhyate, ~1624
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [29], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [29] sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 31 // dIpa yapuMchaNaM giNhamANassa vA NikkhivamANassa vA jAva cakkhupamhaNivAyamavi asthi vimAyA suhamA ki 2kriyAriyA iriyAvahiyA nAma kajai, sA paDhamasamae baddhA puTThA bitIyasamae veiyA taiyasamae NijiNNA sA sthAnAdhya baddhA puTThA udIriyA veiyA NijiNNA seyakAle akamme yAvi bhavati, evaM khalu tassa tappattiyaM sAvaLa 13 IryApati Ahijjai, terasame kiriyaTThANe IriyAvahietti Ahijai // se bemi je ya atItA je ya paDupannA je vikakriyA ya AgamissA arihaMtA bhagavaMtA sabe te eyAI ceva terasa kiriyANAiMbhAsiMsu vA bhAseMti vA bhAsissaMti vA pannaviMsu vA pannaviti vA pannavissaMti vA, evaM ceva terasamaM kiriyaTThANaM sevisu vA sevaMti vA sevissaMti vA // sUtraM 29 // athAparaM trayodarza kriyAsthAnamIryApathikaM nAmAkhyAyate, IraNamIryA taskhAstayA vA panthA IryApathastatra bhavamI-pathikam , etaca zabdavyutpacinimittaM, pravRttinimittaM khida-sarvatropayuktasyAkaSAyasya samIkSitamanovAkAyakriyasya yA kriyA tayA yatkarma tadaryApathika, saiva vA kriyA IryApathiketyucyate / sA kasa bhavati? kiMbhUtA vA? kITakarmaphalA vA? ityetadarzayitumAha-18 'iha khalu' ityAdi, 'iha' jagati pravacane saMyame vA vartamAnasya khaluzabdo'vadhAraNe'laGkAre vA Atmano bhAva AtmasaM tadarthamAtmakhArthe saMvRtakha manovAkAryaH, paramArthata evaMbhUtasyaivAtmabhAvo'parasya khasaMvRtasyAtmatvameva nAsti, sadbhUtAtmakAryAkaraNAt, tdev-18|||316|| | pathaH sa vidyate yasa sAdhorapramattasya tadauryA (sa ipithikaH tassaMdIyA ) pra. pratyapekSayA sAvatat / anukrama [661] cotaesestaesesesentsersese ~163~
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [29], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [29] dIpa anukrama [661] mAtmArtha saMvRtasthAnagAraparyApathikAdibhiH paJcabhiH samitibhimanovAkAyaiH samitasya tathA tisabhirguptibhirguptasya, punarguptigraha| NametA bhireva guptibhigupto bhavatItyasyArthasyAvirbhAvanAyAtyAdarakhyApanArtha veti / tathA guptendriyasya navabrahmacaryagupyupetabrahmacAriNazca / | sataH, tathopayuktaM gacchatastiSThato niSIdatasvavartanAM kurvANasya tathopayuktameva vastraM patadgrahaM kambalaM pAdapuJchanakaM vA gRhato| | nikSipato vA yAvacakSuHpakSmanipAtamapyupayuktaM kurvataH sato'tyantamupayuktasyApi asti-vidyate vividhA mAtrA vimAtrA tadevaMvidhA|8 sUkSmAkSipakSmasaMcalanarUpAdikaryApathikA nAma kriyA kevalinA'pi kriyate, tathAhi-sayogI jIvo na zakroti kSaNamapyekaM nizcalaH sthAtum , aminA tApyamAnodakavatkArmaNazarIrAnugataH sadA parivartayannevAste, tathA cokam "kevalI NaM bhaMte ! assi samayaMsi | jesu AgAsapaesemu" ityAdi / tadevaM kevalino'pi sUkSmagAtrasaMcArA bhavanti, iha ca kAraNe kAryopacArAttayA kriyayA yavadhyate | | karma tasya ca karmaNo yA avasthAstA: kriyAH, tA eva darzayitumAha-'sA paDhamasamaye' ityAdi, yA'sAvakaSASiNaH kriyA tayA/4 | yadvadhyate karma tatprathamasamaya eva baddhaM spRSTaM cetikRtA takriyaiva baddhaspRSTetyuktA, tathA dvitIyasamaye veditetyanubhUtA tRtIyasamaye | | nijIrNA, etaduktaM bhavati-karma yoganimittaM badhyate, tatsthitizca kaSAyAyacA, tadabhAvAca na tassa sAMparAyikasyeva sthitiH, kiMtu yogasadbhAvAdvadhyamAnameva spRSTatA-saMzleSa yAti, dvitIyasamadhe khanubhUyate, tacca prakRtitaH sAtAvedanIyaM sthitito dvisamayasthitikamanubhAvataH zubhAnubhAvaM anuttaropapAtikadevamukhAtizAyi pradezato bahupradezamasthirabandhaM bahumpayaM ca, tadevaM seyopathikA kriyA 1 kevalI bhadanta / asmin samaye yeccAkAzapradezeSu / 1 bagAnasa pakSalAdAyasya gaNanA tRtIyasya tu nirmANa mANasya nirmANalAna sthitI gaNaneti ukAmisrtha, // bhASye tatvArthasya tu ekasamayasthitikamiti / ~164~
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [29], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [29] dIpa sUtrakRtAGge prathamasamaye baddhaspRSTA dvitIyasamaye uditA veditA nirjIrNA bhavati, 'seyakAle ti AgAmini tRtIyasamaye tatkarmApekSayAkarma-18 kriyA2 zrutaska- | tApi ca bhavati, evaM tAvadvItarAgasveryAnatyayika karma 'AdhIyate' saMbadhyate / tadetatrayodazaM kriyAsthAnaM vyAkhyAtaM / ye puna- sthAnAdhya0 ndha zIlA- stebhyo'jye prANinasteSAM sAMparAyiko bandhaH, te tu yAni prAguktAnIryApadhavAni dvAdaza kriyAsthAnAni teSu vartante teSAM ca 13 iyopazIyAvRttiH tadvartinAmasumatAM mithyAvAviratipramAdakapAyayoganimittaH sAMparAyiko bandho bhavati, yatra ca pramAdastatra kaSAyA yogAca] niya vikakriyA // 317 // K mAdbhavanti, kapAyiNana yogAH, yoginasvete bhAjyAH, tatra pramAdakaSAyapratyayiko bandho'nekaprakArasthitiH, sadrahitastu kevala| yogapratyayiko dvisamayasthitireveryApratyayika iti sthitam // etAni trayodaza kriyAsthAnAni na bhagavadvardhamAnakhAmina-11 boktAni api khanyairapItyetaddarzayitumAha se bemI'tyAdi, so'haM bravImIti, yatprAguktaM tadvA bacImIti, tadyathA-ye tetikrAntA kASabhAdayastIrthakRto ye ca vartamAnAH kSetrAntare sImandharasvAmiprabhRtayo ye cAgAminaH padmanAbhAdayo'hantI bhagavantaH sarve'pi || |te pUrvoktAnyetAni trayodaza kriyAsthAnAnyabhASipuH bhASante bhASiSyante ca / tathA tarakharUpatastadvipAkatazca prarUpitavantaH prarUpayanti | prarUpayiSyanti ca / tathetadeva trayodazaM kriyAsthAnaM sevitavantaH sevante seviSyante ca, yathA hi jambRdvIpe mayadarya tulyaprakAza | bhavati yathA yA sarazIpakaraNAH pradIpAstulyaprakAzA bhavanti evaM tIrthakRto'pi nirAvaraNakhAt kAlatrayavatino'pi tulyopadezA | bhavanti / / sAmprataM trayodazasu kriyAsthAneSu yanAbhihitaM pApasthAnaM tadvimaNipurAha-- // 317 // aduttaraM ca NaM purisavijayaM vibhaMgamAikkhissAmi, iha khalu NANApapaNANaM NANAchaMdANaM NANAsIlANaM 1raH sthititaH pra. 2 'mithyA na bhASAmi vizAlaneo / ' iti yatparasmai / anukrama [661] atha pApasthAnAnI Arabhyate ~165~
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [30], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama [662] jANAvihINaM NANAlAINaM jANAraMbhANaM NANAjjhavasANasaMjuttANaM NANAvihapAvasuyajjhayaNaM evaM bhavaha, taMjahA-bhomaM upAyaM suviNaM aMtalikkhaM aMgaM saraM lakkhaNaM baMjaNaM itthilakSaNaM purisalakkhaNaM hayalakSaNaM gayalakSaNaM goNalakSaNaM miDalakkhaNaM kukaDalakSaNaM tittiralakvaNaM vagalakkhaNaM lAvayalakSaNaM cakkalakkhaNaM chattalakravaNaM cammalakSaNaM daMDalavaNaM asilakSaNaM maNilakSaNaM kAgiNilavaNaM subhagAkara dubhagAkaraM gambhAkaraM mohaNakaraM AhabaNi pAgasAsaNi davahoma khattiyavijaM caMdacariyaM saracariyaM sukkacAriyaM bahassaicariyaM ukkApAyaM disAdAhaM miyacakaM vAyasaparimaMDalaM muDhi kesavuDhi maMsabuddhi ruhiravuddhiM vetAliM adbhavetAliM osovarNi tAlugadhADaNi sovAgiM sovariM dAmili kAliMgi gori gaMdhAra ovanaNi uppayaNi jaMbhaNi thaMbhaNi lesaNi AmayakaraNiM visallakaraNiM pakkamaNiM aMtaddhANi AyamiNiM, evamAiAo vijAo annassa he pauMjaMti pANassa heuM pauMjaMti batthassa he pauMjaMti leNassa he pauMjati sayaNassa herDa pati, annasiM vA virUvarUvANaM kAmabhogANa heuM pati, tiricchaM te vijaM seveti, te aNAriyA vippaDivanA kAlamAse kAlaM kiccA annayarAI AsuriyAI kibyisiyAI ThANAI uvavattAro bhavaMti, tato'vi viSpamucamANA bhujo elamUyatAe tamaaMdhayAe paJcAyati // sUtraM 30 // asmAtrayodazakriyAsthAnapratipAdanAduttaraM yatra na pratipAditaM tadadhunottarabhUtenAnena sUtrasaMdarbhaNa pratipAdyate, yathA''cAre pratha-11 hamazrutaskandhe yanmAbhihitaM taduttarabhUtAbhilikAbhiH pratipAdyate, tathA cikitsAzAkhe mUlasaMhitAyAM zlokasthAnanidAnazArIraci-10 Reserstoccesroener wirectorary.com ~166~
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [30], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [30]] 2 zrutaska- ndhe zIlA- kAyAvRttiH 3 Secene dIpa seeeeeeeeeesenel kitsitakalpasaMjJakAyAM yannAbhihitaM taduttare'bhidhIyate, evamanyatrApi chaMdazcityAdAvuttarasadbhAvojagantavyaH, tadihApi pUrveNa rakriyAyanAbhihitaM tadanenottaragranthena pratipAdyata iti, caH samuccaye, Namiti vAkyAlaGkAre, puruSA vicIyante-mRgyante vijJAnadAreNA- sthAnAdhya. nveSyante yena sa puruSavicayaH puruSavijayo vA-keSAJcidalpasacAnAM tena jJAnalavenAvidhiprayuktenAnarthAnuvandhinA vijayAditi, bhaumAdinasa ca vibhaGgavad-avadhiviparyayavabhiGgo-jJAnavizeSaH puruSavicayazcAsau vibhaGgazca puruSavicayavibhaGgastamevaMbhUtaM jJAnavizeSamAkhyAsyA yoktaHphalaM mi-pratipAdayiSyAmi, yAdRzAnAM cAsau bhavati tAllezataH pratipAdayitumAha-iha gvalu' ityAdi, 'iha' jagati manuSyakSetre pravacane kA nAnAprakArA-vicitrakSayopazamAt prajJAyate'nayeti prajJA sA citrA yepAM te nAnAprajJAH, tayA cAlpAlpatarAlpatamayA cintyamAnAH puruSAH padasthAnapatitA bhavanti, tathA chanda:-abhiprAyaH sa nAnA yeSAM te tathA teSAM, nAnAzIlAnAM tathA nAnArUpA dRSTiH-antaHkaraNApravRttiryeSAM te tathA teSAmiti, teSAM ca trINi zatAni tripavadhikAni pramANamavagantavyaM, tathA nAnA | ruciryeSAM te nAnArucayaH, tathAhi--AhAravihArazayanAsanAcchAdanAbharaNayAnavAhanagItavAditrAdiSu madhye'nyathAnyA'nyasthAnyA 18 rucirbhavati teSAM nAnArucInAmiti, tathA nAnArambhANAM kRSipAzupAlyavipaNizilpakarmasevAdiSvanyatamArambheNeti, tathA nAnAdhyavasAyasaMyutAnAM zubhAzubhAdhyavasAyabhAjAmihalokamAtrapratibaddhAnAM paralokaniSpipAsAnAM viSayatRSitAnAmidaM nAnAvidha | pApazrutAdhyayanaM bhavati, tadyathA-bhUmau bhavaM bhaumaM nighotabhUkampAdikaM, tathotpAtaM kapihasitAdika, tathA svapnaM-gajavRSabhasiMhAdikaM, // 318 // tathA'ntarikSam-amodhAdikaM, tathA aGge bhavamAnam akSibAhusphuraNAdikaM, tathA svaralakSaNaM kA kavaragambhIrakharAdika, tathA | lakSaNaM yavamatsyapadmazaGkhacakrazrIvatsAdikaM vyaJjana-tilakamaSAdika, tathA strIlakSaNaM raktakaracaraNAdikaM, evaM puruSAdInAM anukrama [662] ~167~
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [30], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama [662] zikAkiNIralaparyantAnAM lakSaNapratipAdakazAstraparijJAnamavagantavyam / tathA matravizeSarUpA vidyAH, tadyathA-durbhagamapi subhagamAka-18 | roti subhagAkarAM, tathA subhagamapi durbhagamAkaroti durbhagAkarAM, tathA garbhakarAM-garbhAdhAna vidhAyinI, tathA moho-vyAmoho vedodyo| vA tatkaraNazIlAmAtharvaNImAtharvaNAbhidhAnAM sadyo'narthakAriNI vidyAmadhIyate, tathA pAkazAsanIm [AtharvaNIm ] indrajAlasaM-11 | jhikA tathA nAnAvidhairdravyaiH-kaNavIrapuSpAdibhirmadhughRtAdibhirvoccATanAdikaH kAryahomo-havanaM yasyAM sA dravyahavanA tAM, tathA kSatriyANAM vidyA dhanurvedAdikA'parA vA yA khagotrakrameNAyAtA tAmadhItya prayuJjate, tathA nAnAprakAraM jyotiSamadhItya vyApArayatIti darzayati-'caMdacariya' mityAdi, candrasya-grahapatezvaritaM candracaritamiti, taba varNasaMsthAnapramANaprabhAnakSatrayogarAhugrahA|dika, sUryacaritaM sida-sUryasya maNDalaparimANarAziparibhogodyotAvakAzarAhUparAgAdikaM, tathA zukacAro-vIthItrayacArAdikA, tathA bRhaspaticAraH zubhAzubhaphalapradaH saMvatsararAziparibhogAdikadha, tatholkApAtA digdAhAtha vAyacyAdiSu maNDaleSu bhavantaH zakhAprikSutpIDAvidhAyino bhavanti, tathA mRgA-hariNazagAlAdaya AraNyAsteSAM darzanarutaM grAmanagarapravezAdau sati zubhAzubhaM yatra [cintyate tanmRgacakra, tathA vAyasAdInAM pakSiNAM yatra khAnadirukharAzrayaNAt zubhAzubhaphalaM cintyate tadvAyasaparimaNDalaM, tathA IS pAsukezamAMsarudhirAdivRSTayo'niSTaphaladA yatra zAkhe cintyante tattadabhidhAnameva bhavati, tathA vidyA nAnAprakArAH kSudrakarmakAri18|NyaH, sAdhemA:-caitAlI nAma vidhA niyatAkSaraprativaddhA, sA ca kila katibhijepaidaNDamutthApayati, tathA'rdhavaitAlI tamevopazamayati, tathA'pa(va vApinI tAlodghATanI zvapAkI zAmbarI tathA'parA drAviDI kAliGgI gaurI gAndhAryavapatanyutpatanI jRmbhaNI stambhanI zlepaNI AmayakaraNI vizalyakaraNI prakrAmaNyantardhAnakaraNItyevamAdikA vidyA adhIyate, AsAM cArthaH saMjJAto'vaseya iti, For P OW ~1684
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [30], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama [662] sUtrakRtAGge navaraM zAmbarIdrApiDIkAliGgayasta dezodbhavAstadbhApAnibaddhA vA citraphalAH, avapatanI tu japan khata eva patatyanya vA pAtayatve- 2 kriyA2 zrutaska-1 mutpatanyapi draSTacyA / tadevamevamAdikA piyA AdigrahaNAtprajJatyAdayo gRyante / etAba vidyAH pApaNDikA avidittaparamArthA khAnAdhya. | gRhasthA vA khayUthyA vA dracpaliGgadhAriNo'napAnAdhartha prayuJjanti, anyeSAM vA virUparUpANAm-uccAvacAnAM zabdAdInAM kAma- adhamapakSaH kIyAvRttiH bhogAnAM kRte prayuJjanti / sAmAnyena vidyA''sevanamaniSTakArIti darzayitumAha-'tiriccha'mityAdi, tirabInAm ananukalA || 'nugAmuka tvAdyAH // 319 // | sadanuSThAnapratighAtikA te anAryA vipratipamA vidyA sevante, te ca yadyapi kSetrAryA bhASAryAstathApi mithyAkhopahatabuddhayo'mAryakamakAritAdanAryA eva draSTavyAH, te ca khAyuSaH kSaye kAlamAse kAlaM kRtA yadi kathaJcidevalokagAmino bhavanti tatojyatareSu AsurIyakeSu kilbiSikAdiSu sthAnepUtpatsyante, tato'pi vipramuktAH-cyutA yadi manuSyeSUtpadyante, tatra ca tatkarmazeSatayaiDamUkale18 nAvyaktabhASiNastamasvenAndhatayA mUkatayA vA pratyAgacchanti, tato'pi nAnAprakAreSu yAtanAsthAneSu narakatiryagAdiSutpadyante / / | sAmprataM gRhasthAnuddizyAdharmapakSasevanamucyate se egaio AyouM vA NApahe vA sayaNaheuM vA agAraheDa vA paricArahe vA nAyagaM vA sahavAsiyaM vA NissAe aduvA aNugAmie 1 aduvA uvacarae 2 aduvA paDipahie 3 aduvA saMdhichedae 4 aduSA / gaMThichedae 5 aduvA urambhie 6 aduvA sovarie 7 aduvA vAgurie 8 aduvA sAuNie 9 aduvA macchie 10 adudhA goghAyae 11 aduvA govAlae 12 aduvA sovaNie 13 aduvA sovaNiyaMtie 14 // egaio ANugAmiyabhAvaM paDisaMdhAya tameva aNugAmiyANugAmiyaM haMtA aisA bhettA lupahattA viluMpattA seleseseseseseemesesesesese shaaNti trNgaalnu // 319 // ~169
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [31], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [663] eceneleeaeperceneceseseel uhavaittA AhAraM AhAreti, iti se mahayA pAvahiM kammehiM attANaM uvakkhAittA bhavai // se egaio uvacarayabhAvaM paDisaMdhAya tameva uvacariyaM haMtA chettA bhettA lupaittA vilupaisA uhacaittA AhAraM AhAreti, iti se mahayA pAvehiM kammehiM attANaM ubakkhAittA bhavai // se egaio pADipahiyabhAvaM paDisaMdhAya tameva pADipahe ThiccA haMtA chettA bhettA luMpaittA vilupaittA uddavaittA AhAraM AhAreti, iti se mahayA pAvehiM kammehiM attANaM uvakkhAittA bhavai / / se egaio saMdhichedagabhAvaM paDisaMdhAya tameva saMdhiM chettA bhettA jAca iti se mahayA pAvahiM kammehiM attANaM uvakvAittA bhavai / / se egaio gaMThichedagabhAvaM paDisaMdhAya tameva gaMThiM chettA bhettA jAya iti se. mahayA pAvahiM kammehi attANaM uvakvAisA bhavada // se egaio urambhiyabhAvaM paDisaMdhAya urabha vA aNNataraM vA tasaM pANaM haMsA jAba ubakkhAisA bhavai / eso abhilAyo savattha // se egaio soyariyabhAvaM paDisaMdhAya mahisaM vA aNNataraM vA tasaM pANaM jAva uvakkhAittA bhavaha // se egaio cAguriyabhAvaM paDisaMdhAya miyaM vA aNNataraM vA tasaM pANaM haMtA jAva uvakkhAittA bhavai // se egaio sauNiyabhAvaM paDisaMdhAya saurNi vA aNNataraM vA tasaM pANaM haMtA jAva ucakkhAisA bhavai // se egaio macchiyabhAvaM paDisaMdhAya macchaM vA aNNataraM vA tasaM pANaM haMtA jAva uvakkhAisA bhavai // se egaio goghAyabhAvaM paDisaMdhAya tameva goNaM vA aNNayaraM vA tasaM pANaM haMtA jAva uvakkhAisA bhavai // se egaio govAlabhAvaM paDisaMdhAya tameva govAlaM thA parijaviya ~170~
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [31], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka vezIlA sUtrakRtAGge 2 zrutaskakIyAvRttiH // 320 // [31] dIpa anukrama [663] parijaviya haMtA jAva uvakkhAittA bhavai // se egaio sovaNiyabhAvaM paDisaMdhAya tameva suNagaM vA R2 kriyAannayaraM vA tasaM pANaM haMtA jAva uvakkhAittA bhava // se egaio sovaNiyaMtiyabhAvaM paDisaMdhAya tameva sthAnAdhya. maNussaM vA annayaraM vA tasaM pANaM haMtA jAva AhAraM AhAreti, iti se mahayA pAvahiM kammehiM attANaM adhamepatheuvakvAittA bhavai // sUtraM 31 // 'nugAmukasa ekaH kadAcinistriMzaH sAmpratApekSI apagataparalokAdhyavasAyaH karmaparatayA bhogalipsuH saMsArasvabhAvAnuvatI AtmanimittaM tvAdhA: vetyetAnyanugAmukAdInyanyakartavyahetubhUtAni caturdazAsadanuSThAnAni vidhatte, tathA-jJAtayaH-khajanAstanimittaM tathA'gAranimirca-gR-18 hasaMskaraNArtha sAmAnyena vA kuTumbArtha parivAranimittaM vA-dAsIdAsakarmakarAdiparikarakRte tathA jJAta eva jJAtakaH-paricitastamuddizya tathA sahavAsikaM vA prativezmikai nizrIkRtyaitAni vakSyamANAni kuryAditi saMbandhaH / tAni ca darzayitumAha-'aduve tyAdi, athavetyevaM vakSyamANApekSayA pakSAntaropalakSaNArthaH, gacchantamanugacchatItyanugAmukaH, sa cAkAryAdhyavasAyena vivakSitasthAna8 kAlAdhapekSayA virUpakartavyacikIpustaM gacchantamanugacchati, athavA tassApakartavyasthApakArAvasarApekSyupacarako bhavati, athavA kA takha prAtipathiko bhavati-pratipatha-saMmukhInamAgacchati, athavA''tmakhajanArtha saMdhirachedako bhavati-caurya pratipadyate, athavora:| meSevarArabhrikaH athavA saukariko bhavati, athavA zakunibhiH-pakSibhizvaratIti zAkunikaH athavA vAgurayA-mRgAdivandhanarajjvA || // 320 // || carati vAgurikA, athavA matsyaizvarati mAtsyikA, athavA gopAlabhAvaM pratipadyate, athavA gopAtakaH syAd , athavA zvabhizvarati || zauvanikaH zunAM paripAlako bhavatItyarthaH, athavA 'sovaNiyaM ti zvabhiH pApAddhaM kurvanmRgAdInAmantaM karotItyarthaH / / Receaeeeeeeececeo ~171~
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama [663 ] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [31], niryuktiH [168 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH tadevametAni caturdazApyuddizya pratyekamAditaH prabhRti vivRNoti -- tatraikaH kazcidAtmAdyartha aparasya ganturgrAmAntaraM kiJcidravyajAtamavagamya tadAditsustasyaivAnugAmukabhAvaM 'pratisaMdhAya' sahagantubhAvenAnukUlyaM pratipaya vivakSitavaJcanAvasarakA lAyapekSI tameva gacchantamanuvrajati, tameva cAbhyutthAna vinayAdibhiratyantopacArairupacaryAnubrajya ca vivakSitamavasaraM labdhvA tasyAsau hantA daNDAdibhiH tathA chettA khaGgAdinA hastapAdAdeH tathA bhettA vajramuSdhyAdinA tathA lumpayitA kezAkarSaNAdikadarthanataH tathA vilumpayitA kazAprahArAdibhiratyantaduHkhotpAdanena tathA apadrAvayitA jIvitAdvyaparopaNato bhavatItyevamAdikaM kRkhA''hAramAhArayatyasau, etaduktaM bhavati - galakartakaH kacidanyasya ghanavato'nugAmukabhAvaM pratipadya taM bahuvidhairupAyairvizrambhe pAtayikhA bhogArthI mohAndhaH sAmpratekSitayA tasya rikthavato'pakRtyAhArAdikAM bhogakriyAM vidhatte / ityevamasau mahadbhiH krUraiH karmabhiH - anuSThAnairmahApAtakabhUtairvA tItrAnubhAvaidarghasthiti kairAtmAnamupakhyApayitA bhavati, tathAhi - ayamasau mahApApakArItyevamAtmAnaM loke khyApayati, aSTaprakArairvA karmabhirAtmAnaM tathA bandhayati yathA loke tadvipAkApAditenAvasthAvizeSeNa satA nArakatiryaGnarAmararUpatayA'khyAta iti / tadevamekaH kacidakartavyAbhisaMdhinA parasya svApateyavatastadvaJcanArthamupacarakabhAvaM 'pratisaMdhAya pratijJAya pazcAtaM nAnAvidhairvinayopAyairupacarati, upacarya ca vizrambhe pAtathivA tadravyArthI tasya hantA chettA bhetA yAvadapadrAvayitA bhavatItyevamasAvAtmAnaM 'mahadbhiH' bRhadbhiH pApaiH karmabhiH upAkhyApayitA bhavatIti // athaikaH kazcitpratipathena-abhimukhena caratIti prAtipathikastadbhAvaM pratipadyA parasyArthavatastadeva prAtipathikatvaM kurvan pratipathe sthitA tasyArthavato vizrambhato hantA chetA yAvadapadrAvayitA bhavatItyevamasAvAtmAnaM pApaiH karmabhiH khyApayatIti / athaikaH kazvidvirUpakarmaNA jIvitArthI 'saMdhicchedaka bhAva' Eucation International For Parts Only ~ 172~ waryru
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [31], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [31] svAdyA dIpa anukrama [663] mUtrakRtAGgekhatrakhananasaM pratipadyAnenopAyenAtmAnamahaM kartayiSyAmItyevaM pratijJA kRtA tameva pratipadyate, tato'sau saMdhi chindana khatraM khanana / 2 kriyA2zrutaska- prANinAM (hantA) chenA bhettA vilumpayitA bhavatIti, etaca kakhA''hAramAhArayatIti, etacopalakSaNamanyAMca kAmabhogAn ||2|| sthAnAdhya0 ndhe zIlA- svato bhule'nyadapi zAtigRhAdikaM pAlayatItyevamasI mahadbhiH pApaiH karmabhirAtmAnamupalyApayati / / arthakaH kabidasadanuSThAyI || adharmapakSejhIyAvRttiH 8 ghughurAdinA granthicchedakabhAvaM pratipadya tamevAnuyAti, zeSaM pUrvavat // athaikaH kazcidadharmakarmavRttiH urabhrA-uraNakAstaizcarati 'nugaamuk||32|| yaH sa auradhikaH, sa ca tadUrNayA tanmAMsAdinA vA''tmAnaM vartayati, tadevamasau tadbhAva pratipadyoranaM vAjyaM vA trasaM prANinaM khamAMsapuSTayartha vyApAdayati, tasya vA hantA chettA bhettA bhavatIti zeSaM pUrvavat // atrAntare saukarikapadaM, tacca svabuddhA vyAkhyeya, saukarikA:-zvapacAzcANDAlA. khaTTikA ityarthaH // athaikaH kazcit kSudrasacco 'vAgurikabhAvaM' lubdhakalaM 'pra|tisaMdhAya' pratipaya vAgurayA 'mRga' hariNamanyaM vA vasaM prANinaM zazAdikamAtmavRtyartha khajanAvartha vA vyApAdayati, tasya ca hantA chettA mettA bhavati, zeSa pUrvavat / / athaikaH kazcidadhamopAyajIvI zakunA-lAvakAdayastaizcarati zAkunikastadbhAva prati| saMdhAya tanmAMsAdyarthI zakunamanyaM vA trasaM gyApAdayati, tasya ca hananAdikAM kriyAM karotIti, zeSaM pUrvavat // athaikaH 181 |kazvidadhamAdhamo mAtsyikamA pratipadya matsya vA'nya(vA)jalacaraM prANinaM vyApAdayet , hananAdikAH vA kriyAH kuryAt , zeSaM / | sugamam || arthakaH kazcidgopAlakabhAvaM pratipadya kasyAvidgoH kupitaH san tAM gAM 'parivicya' pRthak kRkhA tathA hantA // 32 // | chettA bhettA bhUyo bhUyo bhavati, zeSaM pUrvavat // athaikaH kazcitkrUrakarmakArI gopAtakamAvaM pratipadya gAmanyataraM vA trasaM|| prANinaM vyApAdayet , tasya ca hananAdikAH kriyAH kuryAditi // athaikaH kazcijjaghanyakarmakArI 'zauvanikabhAvaM prati eversectrotaoiseaseserveedepen ~173~
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama [663] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [31], niryuktiH [168 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH patha' sArameyapAparddhibhAvaM pratijJAya tameva zvAnaM tena vA 'paraM' mRgasUkarAdikaM asaM prANinaM vyApAdayet tasya ca hananAdikAH kriyAH kuryAditi / athaikaH kathidanAya nirvivekaH 'sovaNiyaMtiya bhAvaM'ti zrabhivarati zauvanikaH anto'syAstItyantikointe vA caratyAntikaH paryantavAsItyarthaH, zauvanikavAsAvAntikatha zauvanikAntikaH -- krUra sArameyaparigrahaH pratyantanivAsI ca pratyantanivAsibhirvA zrabhivaratIti, tadasau tadbhAvaM pratisaMdhAya duSTasArameyaparigrahaM pratipadya, manuSyaM vA kaJcana pathikamabhyAgatamanyaM vA mRgasUkarAdikaM asaM prANinaM hantA bhavati, ayaM ca tAcchIlikastRn drapratyayo vA draSTavyaH tRci tu sAdhyAhAraM prAgvavyAkhyeyaM tadyathA- puruSaM vyApAdayet tasya ca hantA chetA ityAdi, tuntudrapratyayau prAgapi yojanIyAviti / tadevamasI mahAkrUrakarmakArI mahadbhiH karmabhirAtmAnamupakhyApayitA bhavatIti / uktA'sadAjIvanopAyabhUtA vRttiH, idAnIM kacitkutazcinni mittAdabhyupagamaM darzayati Eucation International se egaio parisAmajjhAo uTTittA ameyaM haNAmittikaDu tittiraM vA vahagaM vA lAvagaM vA kavoyagaM vA jilA anna vA tasaM pANaM haMtA jAva uvakvAintA bhavai // se egahao keNai AyANeNaM viruddhe samANe aduvA khaladANeNaM aduvA surAdhAlaeNaM gAhAbatINa vA gAhAvaiputANa vA sayameva agafuaryNaM sassAI jhAmei aneNavi agaNikAeNaM sassAI sAmAveza agaNikAeNaM sassAI jhAmataMpi annaM samajANa iti se mahayA pAvakammehiM attANaM ubaksvAittA bhava || se egaio keNai AyANeNaM viruddhe samANe aDavA gvaladANeNaM aduvA surAdhAlapaNaM gAhAvatINa vA gAhAvaputtANa vA For Parts Only ~ 174~ waryra
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [32], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 2 kriyAsthAnAdhya. prata sUtrAMka [32] sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 322 // naimittikA | dhamavRttiH dIpa anukrama [664] uhANa vA goNANa vA ghoDagANa vA gaddabhANa vA sayameva ghUrAo kappeti annaNavi kappAvati kappatapi annaM samaNujANai iti se mahayA jAva bhavai // se egaio keNai AyANeNaM viruddhe samANe aduvA khaladANeNaM aduvA surAdhAlaeNaM gAhAvatINa vA gAhAvaiputtANa vA usAlAo vA goNasAlAo vA ghoDagasAlAo vA gaddabhasAlAo vA kaMTakavoMdiyAe paDipehittA sayameva agaNikAeNaM jhAmei anneNavi jhAmAvei jhAmaMtaMpi annaM samaNujANai iti se mahayA jAca bhavai // se egaio keNai AyANeNaM viruddhe samANe aduvA khaladANeNaM aduvA surAdhAlaeNaM gAhAvatINa vA gAhAvaiputtANa vA kuMDalaM vA maNiM vA mottiyaM vA sayameva avaharai anneNavi avaharAvaha avaharaMtaMpi annaM samaNujANai iti se mahayA jAva bhava // se egaio keNaibi AdANeNaM viruddha samANe aduvA khaladANeNaM aduvA surAthAlaeNaM samaNANa vA mAhaNANa vA chatsagaM vA daMDagaM vA bhaMDagaM vA matsarga vA larhi vA bhisigaM vA celagaM vA cilimiligaM vA cammayaM vA cheyaNagaM vA cammakosiyaM vA sayameva avaharati jAva samaNujANai iti se mahayA jAva uvakkhAittA bhavaha // se egaio No vitigiMkA taM0-gAhAvatINa vA gAhAvaiputtANa vA sayameva agaNikAeNaM osahIo jhAmeha jAva annapi jhAmataM samaNujANai iti se mahayA jAya uvakkhAittA bhavati // se egaio No vitigiMchai, taM0-gAhAvatINa vA gAhAvaiputtANa vA uhANa vA goNANa vA ghoDagANa vA gaddabhANa vA sayameva ghUrAo kappeda anneNavi kappAve ssestaesesesepectetectioes // 322 // Hrwasaram.org ~175
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [32], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama [664] ti annapi kappataM samaNujANai // se egaio No vitigiMchaha taM0-gAhAvatINa bA gAhAvaiputtANa vA usAlAo vA jAva gahabhasAlAo vA kaMTakavoMdiyAhiM paDipehittA sayameva agaNikAeka jhAmei jA~ca samaNujANai // se egaio No vitigiMchaha, taM0-gAhAvatINa vA gAhAvAputtANa vA jAva motiyaM vA sayameva avaharaha jAva samaNujANai // se egaio No vitigiMchai taM0-samaNANa vA mAhaNANa yA utsagaM vA daMDagaM vA jAva cammacchedaNagaM vA sayameva avaharada jAva samaNujANai iti se mahayA jAva ubakkhAittA bhava // se egaio samaNaM vA mAhaNaM vA dissA NANAbihehiM pAvakammehiM attANaM uvakkhAittA bhavai, aduvA NaM accharAe AphAlittA bhavai, aduvA NaM pharusaM vadittA bhavAi, kAleNaci se aNupaciTThassa asaNaM vA pANaM vA jAva No davAvettA bhavai, je ime bhabanti bonamaMtA bhAravaMtA alasagA vasalagA kivaNagA samaNagA pavayaMti te iNameva jIvitaM dhijIvitaM saMpaDivheMti, nAite paralogassa aTThAe kiMciyi silIsaMti, te dukkhaMti te soyaMti te jUraMti te tippaMti te piTTati te paritappati te dukhaNajUraNasoyaNatippaNapiTTaNaparitippaNavahabaMdhaNaparikilesAo appaDivirayA bhavaMti, te mahayA AraMbheNaM te mahayA samAraMbheNaM te mahayA AraMbhasamAraMbheNaM virUvarUvehiM pAvakammakiccehiM urAlAI mANussagAI bhogabhogAI bhuMjittAro bhavaMti, taMjahA-annaM annakAle pANaM pANakAle vatthaM vatthakAle leNaM leNakAle sayaNaM sayaNakAle sapuvAvaraM ca Na pahAe kayabalikamme Reesesesesesesepecedeocoecen SARERatinintamational ~176~
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [32], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: sUtrakRtAGge prata sUtrAMka [32] 2 zrutaskandhe zIlA-1 kIyAvRttiH // 323 // dIpa anukrama [664] kayakouyamaMgalapAyarichate sirasA pahAe kaMThamAlAkaDe AviddhamaNimuvanne kappiyamAlAmaulI paribaddha- 2 kriyAsarIre bagghAriyasoNisuttagamalladAmakalAve ahatavasthaparihie caMdaNokkhittagAyasarIre mahatimahAliyA sthAnAdhya0 e kUDAgArasAlAe mahatimahAlayaMsi sIhAsaNaMsi itthIgummasaMparibuDe sacarAieNaM joiNA jhiyAyamA adharmapakSe bhoginaH NeNaM mahayAhayanahagIyavAiyataMtItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDapavAiyaraveNaM urAlAI mANussagAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharaha, tassa NaM egamavi ANavemANassa jAva cattAri paMca jaNA avuttA ceva anbhuTuMti, bhaNaha devANuppiyA ! kiM karemo ? kiM Aharemo? kiM uvaNemo ? kiM AciTThAmo ! kiMbhe hiyaM icchiyaM ? kiM bhe Asagassa sayai?, tameva pAsittA aNAriyA evaM vayaMti-deve khalu ayaM purise, devasiNArA khallu ayaM purise, devajIvaNije khalu ayaM purise, annevi ya gaM uvajIvaMti, tameva pAsittA AriyA vayaMti-abhitakarakamme gbalu ayaM purise atidhunne aiyAyarakve dAhiNagAmie nerahae kaNhapakviA AgamissANaM dullahabohiyAe yAvi bhavissai ||shceyss ThANassa uDiyA vege abhigijhaMti aNuDiyA vege abhigijAMti abhijhaMjhAurA abhiginaMti, esa ThANe aNArie akevale appaDipugne aNeyAue asaMsuddhe asallagattaNe asiddhimagge amuttimagge anivANamagge aNijANamagge asadukkhapahI // 32 // Namagge gagatamikache asAhu esa gvalu paDhamassa ThANassa adhammapakvassa vibhaMge evamAhie // sUtraM 32 // ayaM cAtra pUrvamAdvizeSaH-pUrvatra vRttiH pratipAditA pracchana vA prANavyaparopaNaM kuryAt , iha tu kutavidhimittAtsAkSAsanamadhye 18 cceedeeserneelerserseenet ~177~
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [32], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama [664] IS| pANicyApAdanapratijJAM vidhAyoparachapta iti darzayati / athaikaH kazcinmAMsAdanecchayA vyasanena krIDayA kupito vA parSado madhyA-13 // dabhyusthAyaivaMbhUtAM pratijJAM vidadhyAt-yathA'ham 'enaM vakSyamANaM prANinaM haniSyAmIti pratijJA kRlA pazcAttittirAdikaM hantA bhettA cheneti tAcchIlikastan luTpratyayo vA, tasya vA hantetyAdi, yAvadAtmAnaM pApena karmaNA khyApayitA bhavatIti // iha cAdharmapAkSikeSvabhidhIyamAneSu sarve'pi prANidrohakAriNaH kathaJcidabhidhAtavyAH, tatra pUrvamanaparAdhakuddhA abhihitAH, sAmpratasamaparAdhakuddhAn darzayitumAha-se egaio' ityAdi, athaikA kazcitprakRtyA krodhano'sahiSNutayA kenacidAdIyata ityAdAnaM-181 | zabdAdikaM kAraNaM tena viruddhaH samAnaH parasyApakuryAt , zabdAdAnena tAvatkenacidAkRSTo nindito vA vAcA virudhyeta, rUpAdA-18 nena tu bIbhatsaM kazcana dRSTvA'pazakunAdhyavasAyena kupyeta, gandharasAdika khAdAnaM mUtreNaiva darzayitumAha-athavA khalava-kuthitA-R | diviziSTasya dAnaM khalakha pAlpadhAnyAdedAnaM khaladAnaM tena kupitaH, athavA surAyAH sthAlaka-kozakAdi tena vivakSitalAbhA-18 NbhAvAt kupitaH gRhapatyAderetat kuryAdityAha-svayamevAgnikAyena agninA tatsasyAni-khalakavartIni zAlivrIhyAdIni 'dhmaapyed'| Sil dahedanyena vA dAhayedahato vA'nyAnsamanujAnIyAdityevamasI mahApApakarmabhirAtmAnamupakhyApayitA bhavatIti / / sAmpratamanyena / prakAreNa pApopAdAnamAha-adhakaH kazcitkenacittu khaladAnAdinA''dAnena gRhapatyAdeH kupitastatsaMbandhina uSTrAdeH svayamevaAtmanA parazvAdinA 'dhUrIyA(rA)o'tti jaDAH khalakA vA 'kalpayati' chinati anyena vA chedayati anyaM vA chindantaM samanujA nIte, ityevamasAvAtmAnaM pApena karmaNopAkhyApayitA bhavati / / kiJca athaikaH kazcikenacinimittena gRhapatyAdeH kupitastatsaM4bandhinAmuSTrAdInAM zAlA-gRhANi 'kaMTakavoMdiyAe ni kaNTakazAkhAbhiH 'pratividhAya' pihilA sthagikhA khayamevAgninA ceseseseseeeeeeeeseaese ~178~
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama [664 ] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [32], niryukti: [168] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAGge 2 zrutaska // 324 // dahet / zeSaM pUrvavat / apica--arthakaH kazcitkenacidAdAnena kupito gRhapatyAdeH saMbandhi kuNDalAdikaM dravyajAtaM svayamevApaharedavaziSTaM pUrvavat // sAmprataM pAkhaNDikopari kopena yatkuryAttadarzayitumAha-athaikaH kavitvadarzanAnurAgeNa vA vAdaparA ndhe zIlA- 1) jito vAyena vA kenacinnimittena kupitaH sabhetatkuryAdityAha tadyathA zrAmyantIti zramaNAsteSAmanyeSAmapi tathAbhUtAnAM kIyAvRttiH kenacidAdAnena kupitaH san daNDakAdikamupakaraNajAtamapaharet anyena vA hArayedanyaM vA harantaM samanujAnIyAt ityAdi pUrvavat // evaM tAvadvirodhino'bhihitAH, sAmpratamitare'bhidhIyante -- athaikaH kazcit dRDhamUDhatayA 'no vitichi ti na vimarSati' na mImAMsate, yathA'nena kRtena mamAmutrAniSTaphalaM syAt, tathA madIyamidamanuSThAnaM pApAnubandhItyevaM na paryAlocayati, tadbhAvApaJca yatkiJcanakAritayA ihaparalokavirodhinIH kriyAH kuryAt etadevoddezato darzayati tadyathA-gRhapatyAdernirnimittameva - tatkopamantareNaiva svayamevAtmanA'nikAyena - agninauSadhIH-zAlibIhyAdikAH dhmApayet -- dahet tathA'nyena dAhayeddahantaM ca samanujAnIyAdityAdi / tathehAmutra ca doSAparyAlocako nistriMzatayA gRhapatyAdisaMbandhinAM kramelakAdInAM jaGghAdInavayavandyiAt // tathA zAlAM dahet // tathA gRhapatyAdeH saMbandhi kuNDalamaNimauktikAdikamapaharet // tathA zramagatrAhmaNAdInAM daNDAdikamupakaraNajAtamapaharedityevaM prAktanA evAlApakA AdAnakupitasya ye'bhihitAsta evaM tadabhAvenAbhidhAtavyA iti // sAmprataM viparyastadRSTayaH AgADha mithyAdRSTayo'bhidhIyante - athaikaH kazcidabhigRhItamidhyAdRSTirabhadrakaH sAdhupratyanIkatayA zramaNAdInAM nirgacchatAM pravizatAM vA svatazca nirgacchan pravizan vA nAnAvidhaiH pApopAdAnabhUtaiH karmabhirAtmAnamupakhyApayitA bhavatIti etadeva darzayati- ' athave' tyayamuttarApekSayA pakSAntaropagrahArthaH, kacitsAdhudarzane sati mithyAtkhopahatadR Education International For Parts Only ~ 179~ 12 kriyAsthAnAdhya0 adharmapakSaH // 324||
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [32], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama [664] TitayA'pazakuno'yamityevaM manyamAnaH san rASTipathAdapasArayan sAdhumuddizyAvajJayA 'apsarAyA' cappuTikAyAH AsphAlayitA bhava-11 tyathavA tattiraskAramApAdayan paruSaM vaco brUyAt , tadyathA-odanamuNDa ! nirarthakakAyaklezaparAyaNa durbuddhe'pasarAgrataH, tadasau bhRkuTi vi-18 dadhyAdasatyaM vA bhUyAt , tathA bhikSAkAlenApi 'se tasya bhikSoranyebhyo bhikSAcarebhyo'nu-pazcAtpraviSTasya sato'tyantaduSTatayAnAdenoM ||8| dApayitA bhavati, aparaM ca dAnoyataM niSedhayati tatpratyanIkatayA, etaca te the ime pApaNDikA bhavanti ta evaMbhUtA bhavantItyAha18'yoNNa'nti tRNakASThahArAdikamadhamakarma tadU vidyate yeSAM te tadvantaH, tathA bhAreNa-patumbabhAreNa pohalikAdibhAreNa vA''krAntAH| parAbhagrAH sukhalipsavo'lasA:-kramAgataM kuTumba pAlayitumasamathoM: te pASaNDavatamAzrayanti, tathA coktam-'gRhAzramaparo dharmo, na bhUto ||| na bhaviSyati / pAlayanti narA dhanyAH, klIvAH paapnnddmaashritaamaa||' ityAdi, tathA 'vasalaga ti palA-adhamAH zUdrajAtayativargapraticArakAH, tathA 'kRpaNAH klIbA akiJcitkarAH zramaNA bhavanti-pravrajyAM gRhantIti / / sAmpratameSAmagArikANAmatyantaviparyastamatInAmasadvRttamAvirbhAvayannAha te hi sAdhuvargApavAdinaH saddharmapratyanIkA idameva 'jIvitaM' parApavAdoddaddanajIvitaM 'dhigajI[vitaM' kutsitaM jIvitaM sAdhujugupsAparAyaNaM saMprativRhanti, etadevAsavRttajIvitaM prazaMsantIti bhaavH| te cehalokapratibaddhAH sAdhuju|| gupsAjIvimo mohAndhAH sAdhUnapavadanti, nApi ca te pAralaukikasvArthasya sAdhanam-anuSThAna kizcidapi svalpamapi 'shlissynti| samAzrayanti, kevalaM se parAn sAdhUna vAgAdimiranuSThAnakhayanti pIDAmutpAdayanti AtmanaH pareSAM ca, tathA te'jJAnAndhAstathA taskurvanti yenAdhikaM zoSante, parAmapi zocayanti-turmApitAdimiH zoka cotpAvayanti, tathA te parAna 'jUrayanti' gahenti, tathA18 viSyanti-sAyAvayantyAtmAnaM parAzya, tathA te barAkA apuSTavarmANo'sadanuSTAnA khataH pIyante parAMzca pIDayanti, tathA te pApe eseeeeeesersesesesesee ~180
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [32], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [32] sUtrakRtAGgena karmaNA paritapyante antardazanteparAMca paritApayanti / tadevaM te'sadvRttayaH santo duHkhanazocanAdiklezAdaprativiratAH sdaabhvnti| 2 kriyA2 zrutaska evaMbhUtAzca santaste mahatA''rambheNa-prANivyApAdanarUpeNa tathA mahatA samArambheNa-prANiparitApanarUpeNa tathobhAbhyAmapyArambhasa- sthAnAdhya ndhe zIlA mArambhAbhyAM 'cirUparUpaizca' nAnAprakAraH sAvadhAnuSThAnaiH pApakarmakRtyaiH 'udArAn' atyantoTAn samagrasAmagrIkAnmadhumadyamAMsA-18 jhIyAvRttiH chupetAn 'mAnuSyakAn' manuSyabhavayogyAna bhogebhyo'pyutkaTAn bhogabhogAn te sAvadhAnuSThAyino bhoktAro bhavanti / etadeva darza-18 pakSaH // 325 // yitumAha-'taMjahe tyAdi, tadyathetyupapradarzane, annamantrakAle yathepsitaM tasya pApAnuSThAnAtsaMpadyate, evaM paanvkhshynaasnaadikmpi| sarvametadyathAkAlaM sapUrvAparaM saMpadyate, saha pUrveNa-pUrvAhnakartavyenApareNa ca-aparAhnakartavyena yadivA pUrva yat kriyate snAnAdika tathA paraM ca yat kriyate vilepanabhojanAdikaM tena saha vartata iti sapUrvAparam , idamuktaM bhavati-yadyadA prAthyate tattadA saMpadyata iti, abhilaSitArthaprAptimeva lezano darzayitumAha-tadyathA-vibhUtyA snAtastathA kRtaM devatAdinimittaM balikarma yena sa tathA, tathA kRtAni kautukAni-avatAraNakAdIni maGgalAni ca-suvarNacandanadadhyakSatarvAsiddhArthakAdarzakasparzanAdIni tathA duHkhamAdiprati18| dhAtakAni prAyazcittAni yena sa kRtakautukamaGgalaprAyazcittaH, tathA kalpitazcAsau mAlApradhAno mukuTava 2 sa tathA vidyate yasya sa| bhavati kalpitamAlAmukuTI, tathA pratibaddhazarIro-dRDhAvayavakAyo yuvetyarthaH, tathA 'bagghAriya'ti pralambitaM zroNIsUtraM-kaTisUtra malladAmakalApazca yena sa tathA, tadevamasau zirasistrAtaH nAnAvidhavilepanAvaliptatha knntthekRtmaalstthaaprythoktbhuussnnbhuussitH||4||325|| sanmahatyAm-uccAyAM 'mahAliyAeti vistIrNAyAM kUTAgArazAlAyAM tathA 'mahatimahAlaye vistIrNe 'siMhAsane' bhadrAsane | | samupaviSTaH 'strIgulmena' yuvatijanena sArddhamaparaparivAreNa 'saMparivRto veSTitaH, tathA 'mahatA' bRhattareNa prahatanATyagItavAditra-18 Sa9apasa9929899292906 dIpa anukrama [664] SARERainintenatural ~181~
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [32], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama [664] zatavyAdiraveNodArAnmAnuSyakAn bhogabhogAnbhuJjAno 'viharati' pravicarati vijRmbhatItyarthaH / / tasya ca kacitprayojane samutpanne sati ekamapi puruSamAjJApayato yAvaccatvAraH paJca vA puruSA anuktA eva samupatiSThante, te ca kiM kurvANAH, etadbrakSyamANamUcuH, tadyathA-bhaNa-AjJApaya svAmin ! dhanyA vayaM yena bhavatA'pyevamAdizyante, kiM kurma ityAdi sugama, yAvaddhadayepsitamiti, tathA 1] kiM ca 'te' yuSmAkam 'Asyakasya mukhasya 'khadate' khAdu pratibhAti 1, yadivA yadevAsya-bhavadIyAsyasya sravati nirgacchati tadeva vayaM kurma iti / tathA 'namevetyAdi, tameva rAjAnaM tathA krIDamAnaM dRSTvA anye'nAryA evaM vadanti, tadyathA devaH khalvayaM puruSaH, tathA 'devasnAtako' devazreSTho bahUnAmupajIvyaH, tathA tamevaM sAmpratekSitayA'sadanuSThAyinaM dRSTvA 'AryA' 18 vivekinaH sadAcAravanta evaM bruvate, tadyathA-abhikrAntakrUrakarmA khalvayaM puruSo, hiMsAdikriyApravRtta ityarthaH, tathA dhUyate|| reNuvadvAyunA saMsAracakravAle bhrAmyate yena tadbhUtaM-karma, auNAdiko nakpratyayaH, atIva---prabhUtaM dhUtam-aSTaprakAraM kameM yasya || so'tidhUtaH, tathA'tIvAtmanaH pApaiH karmabhiH rakSA yasya so'tyAtmarakSaH, tathA dakSiNasyAM dizi gamanazIlo dakSiNagAmukA, ida| muktaM bhavati-yo hi krUrakarmakArI sAdhunindAparAyaNastaddAnaniSedhakaH sa dakSiNagAmuko bhavati-dAkSiNAtyeSu narakatiryagmanuSyAma | reSu utpayate, tAragbhUtadhAyamato dakSiNagAmuka ityuktaM, idamevAha-'neraie' ityAdi, narakeSu bhavo nArakA, kRSNa pakSo'ssA-12 stIti kRSNapAkSikA, tathA AgAmini kAle narakAdudvatto durlabhavodhikavAyaM bAhulyena bhaviSyati, idamuktaM bhavati-dikSu madhye dakSiNA dig azastA, gatiSu narakagatiH, pakSayoH kRSNapakSaH, tadasya viSayAndhakhendriyAnukUlavartinaH paralokanispRhamateH sAdhu-para praveSiNo dAnAntarAyavidhAyino digAdikamazastaM darzitam , anyadapi yadazastaM tiryaggatyAdikamabodhilAbhAdikaM ca tadyojanIya eReseseserseseseseseseaeseses ~1824
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [32], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama [664] sUtrakRtAGge zamaseti / etadviparItasya tu viSayaniHspRhasya indriyAnanukUlasya paralokabhIroH sAdhuprazaMsAvataH sadanuSThAnaratasyAdakSiNagAmukalaM ||2 kriyA2 zrutaska-18 sudevalaM zurUpAkSikasaM tathA sumAnupasAyAtasya sulabhavodhikhamityevamAdikaM saddharmAnuSThAyinaH sava bhavatIti / / sAmpratamupasaM-18| sthAnAdhya. ndhe zIlA- jighRkSurAha-ityetasya pUrvoktasya sthAnasya aizvaryalakSaNasa zRGgAramUlasya sAMsArikasya parityAgabuddhyA eke kecana viparyastamatayaH | adhArmikakIyAvRttiH pApaNDikotthAnenotthitAH paramArthamajAnAnA 'abhigijhaMti'tti Abhimukhyena 'lubhyante' lobhavazagA bhavantItyarthaH / tathA| pakSaH // 326 // eke kecana sAmpratakSiNastasmAtsthAnAdanupasthitA gRhasthA eca santaH 'abhijhaMjha'tti zamjhA-tRSNA tadAturAH santo'rtheSva-1181 tyarthaM lubhyante, yata evamato'daH sthAnamanAryAnuSThAnaparakhAdanArya mahApuruSAnucIrNa na bhavati, tathA na vidyate kevalamasinnityake8valam-azuddhamityarthaH, tathetarapuruSAcIrNakhAdaparipUrNa sadguNavirahAttucchamityarthaH, tathA nyAyena carati naiyAyikaM na naiyAyikamanai-| yAyikam-asacyAyavRttikamityarthaH, tathA 'rage lage saMvaraNe zobhanaM laganaM-saMvaraNaM indriyasaMyamarUpaM sallagastadbhAvaH salla-2 gasaM na vidyate salagakhamasminnityasallagalam indriyAsaMvaraNarUpamityarthaH, yadivA zalyavacchalyaM mAyAnuSThAnamakArya tadAyati-- kathayatIti, tacchalyarga yatparijJAnaM tannAtretyazalyagasamiti, tathA na vidyate siddheH--mokSasya viziSTa sthAnopalakSitasya mArgoM yamiMstadasiddhimArga, tathA na vidyate mukte:-azeSakarmapracyutilakSaNAyA mArgaH-samyagdarzanajJAnacAritrAtmako yasistadamuktimArga, & tathA na vidyate parinirdhate:-parinirvANasyAtmakhAsthyApattirUpasya mArgaH-panthA yasmin sthAne tadaparinirvANamArga, tathA na vidyate | ||326 // 1 sarvaduHkhAnA-zArIramAnasAnAM prakSayamArgaH sadupadezAtmako yasmiMstadasarvaduHkhaprakSINamArga, kuta evaMbhUtaM ttsthaanmityaashkyaah| 'egate syAdi, ekAntenaiva tatsthAnaM yato mithyAbhUtaM-mithyAkhopahatabuddhInAM yatastadbhavatyata evAsAdhu asadvRttakhAt, na dhayaM saM ~183~
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [32], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [32] Basa900930 dIpa anukrama [664] tpuruSasevitaH panthA yena viSayAndhAH pravartanta iti / tadayaM prathamasa sthAnasyAdharmapAkSikasya pApopAdAnabhUtasya vibhaGgo-vibhAKgo vizeSa svarUpamitiyAvat // 57 / sAmprataM dvitIyaM dharmopAdAnabhUtaM pakSamAzrityAha ahAvare docassa hANassa dhammapakkhassa vibhaMge evamAhijaha, iha khalu pAINaM vA paDINaM vA udINaM vA dAhiNaM vA saMtegaiyA maNussA bhavaMti, taMjahA-AyariyA vege aNAriyA vege uccAgoyA vege NIyAgoyA vege kAyamaMtA vege hassamaMtA dhege suvannA vege dubannA vege surUvA vege durUvA vege, tesiM ca NaM khettavatthUNi pariggahiyAI bhavaMti, eso AlAcago jahA poMDarIe tahA tabo, teNeva abhilAveNa jAva sabovasaMtA savattAe parinibuDettiyemi // esa ThANe Arie kevale jAva sabaDhukkhappahINamagge egaMtasamma sAhu, dobassa ThANassa dhammapakkhassa vibhaMge evamAhie / / sarva 33 // 'artha'tyadharmapAkSikasthAnAdanantaramayamaparo dvitIyasya sthAnasya 'dharmapAkSikasya' puNyopAdAnabhUtasya 'vibhaGgo vibhAgaH I svarUpa samAdhIyate-samyagAkhyAyate, tadyathA-prAcInaM pratIcInamudIcInaM dakSiNaM vA digvibhAgamAzritya 'santi' vidyante eke| K kecana kalyANaparamparAmAja: 'puruSA' manuSyAH, te ca vakSyamANakhamAvA bhavanti, 'tadyathetyayamupapradarzanArthaH, AryA eke keca nAryadezotpannAH, tathA'nAryAH zakayavanazavaravarvarAdaya ityAdyevaM yathA pauNDarIkAdhyayane tathehApi sarva niraSayavaM bhaNitavyam / hai yAvatte 'evaM pUrvoktena prakAreNa sarvebhyaH pApasthAnebhya upazAntAH, tathA ata eva sarvAtmatayA parinirvRtA ityahamevaM bravImi || 2990sagacasasa999900 ~1844
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [33] dIpa anukrama [665] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [33], niryuktiH [168 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita sUtrakRtAGge 2 zrutaska ve zIlAzrImApRciH // 327 // AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH tadevametatsthAnaM 'kevalikaM' pratipUrNa naiyAyikamityAdi prAgvadviparyayeNa neyaM yAvadvitIyasya sthAnasya dhArmikasyaiSaH 'vibhaGgo' vibhAgaH 7 2 kriyAkharUpamAkhyAtamiti / sAmprataM dharmAdharmayuktaM tRtIyaM sthAnamAzrityAha--- ahAvare taccassa dvANassa missagassa vibhaMge evamAhijjaha, je ime bhavaMti AraNNiyA AvasahiyA gAmaniyaMtiyA kaNhurahassitA jAva te tao vippamucamANA bhujo elabhUyattAe tamUttAe pacAyaMti, esaThANe aNArie akevale jAva asavadukkhapahINamagge egaMtamicche asAhU, esa khalu tacassa ThANassa mirasagassa vibhaMge evamAhie // sUtraM 34 // athAparastRtIyasya sthAnasya mizrakAkhyasya 'vibhaGgo vibhAgaH svarUpamAkhyAyate / atra cAdharmapakSeNa yukto dharmapakSo mizra ityucyate, tatrAdharmasyeha bhUyiSThatAdadharmapakSa evAyaM draSTavyaH, etaduktaM bhavati yadyapi mithyAdRSTayaH kAzcittathA prakArAM prANAtipAtAdinivRttiM vidadhati tathApyAzayAzuddhavAdabhinave pittodaye sati zarkarAmizrakSIrapAnavadUSarapradezadRSTivadvivakSitArthAsAdhakatvAnnirarthakatAmApadyate, tato midhyAkhAnubhAvAt mizrapakSo'pyadharma evAvagantavya iti / etadeva darzayitumAha- 'je ime bhavaMtI tyAdi, ye ime'nantaramucyamAnA araNye carantItyAraNyikAH- kandamUlaphalAzinastApasAdayo ye cAvasathikAH Avasatho-gRhaM tena carantItyAvasathikAH gRhiNaH, te ca kutazcit pApasthAnAnnivRttA api pracalamithyA khopahatabuddhayaH, te yadyapyupavAsAdinA mahatA | kAyaklezena devagatayaH kecana bhavanti tathApi te AsurIyeSu sthAneSu kilviSikeSRtpadyanta ityAdi sarva pUrvoktaM bhaNanIyaM yAvattataayutA manuSyabhavaM pratyAyAtA elamUkalena tamo'ndhatayA jAyante / tadevametatsthAnamanArthamakevalam - asaMpUrNamanaiyAyikamityAdi yAva - Education Internation For Pale Only ~ 185~ sthAnAdhya0 mizrapakSaba dharmave: // 327 // wor
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [34], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [34] dIpa anukrama [666] seedogawa aaaaa dekAntamithyAbhUtaM sarvathaitadasAdhviti, tRtIyasthAnasya mizrakasyAyaM 'vibhaGgoM vibhAgaH svarUpamArupAtamiti // uktAnyadharmadharmamizrasthAnAni, sAmprataM sadAzritAH sthAnino'bhidhIyante yadivA prAktanamevAnyena prakAreNa vizeSitataramucyate-tatrAthamadhArmikasthAnakamAzrityAha ahAvare paDhamassa ThANassa adhammapakkhassa vibhaMge evamAhilai-iha khalu pAINaM vA 4 saMtegatiyA maNussA bhavaMti-gihatthA mahicchA mahAraMbhA mahApariggahA adhammiyA adhammANuyA(NNA) adhammiTThA adhammakkhAI adhammapAyajIviNo adhammapa(vi)loI adhammapalajjaNA adhammasIlasamudAyArA adhammeNaM ceva virti kappemANA viharaMti // haNa chiMda bhiMda vigattagA lohiyapANI caMDA ruddA khuddA sAhassiyA ukuMcaNavaMcaNamAyANiyaDikUDakavaDasAisaMpaogabahulA dussIlA duvayA duSpaDiyANaMdA asAhU sacAo pANAivAyAo appaDivirayA jAvajjIvAe jAva sabAo pariggahAo appaDivirayA jAvajIvAe savAo kohAo jAva micchAdasaNasallAo appaDivirayA, savAo pahANummaddaNavaNNagagaMdhavilevaNasahapharisarasarUvargadhamallAlaMkArAo appaDivirayA jAvajjIvAe sabAo sagaDarahajANajumgagillithillisiyAsaMdamANiyAsayaNAsaNajANavAhaNabhogabhoyaNapavittharavihIo appaDivirayA jAvajjIvAe sabAo kayavikkayamAsaddhamA: sarUvagasaMvavahArAo appaDivirayA jAvajjIvAe sabAo hiraNNasuvaNNadhaNadhaSaNamaNimottiyasaMkhasilappavAlAo appaDivirayA jAvajIcAe savAo kUDatulakUDamANAo appaDivirayA jAvajIvAe sabAo Stotreeroticesesesesesesesesesed ~ 186
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [35], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [35]] sUtrakRtAGga 2zrutaskagdhe zIlA 2 kriyAsthAnAdhya. adharmapakSavantaH zIyAvRttiH // 328 // dIpa anukrama [667] AraMbhasamAraMbhAo appaDivirayA jAvajIvAe savAo karaNakArAvaNAo appaDivirayA jAvajIvAe savAopayaNapayAvaNAo appaDivirayA jAvajIvAe sabAo kuTTaNapiTTaNatajaNatADaNavahabaMdhaparikilesAo appaDivirayA jAvajIvAe, je AvaNNe tahappagArA sAvajA abohiyA kammaMtA parapANapariyAvaNakarA je aNAriehiM kati tato appaDivirayA jAbajjIvAe, se jahANAmae keha purise kalamamasaratilamuggamAsaniSphAvakulasthaAlisaMdagapalimaMdhagamAdiehiM ayaMte kUre micchAda pauMjaMti, evameva tahappagAre purisajAe tittiravadRgalAvagakavotakapiMjalamiyamahisagharAhagAhagohakummasirisivamAdiehiM ayaMte kare micchAdaM pauMjaMti, jAviya se bAhiriyA parisA bhavai, taMjahA-dAse i vA pese i vA bhayae huvA bhAille i vA kammakaraNa ivA bhogapurise i vA tersipi ya NaM annayaraMsi vA ahAlahugaMsi avarAhaMsi sayameva garuyaM daMDa nivattei, taMjahA-ima daMDeha imaM muMDeha imaM tajjeha imaM tAleha imaM aduyabaMdhaNaM kareha imaM niyalabaMdhaNaM kareha imaM haDDibaMdhaNaM kareha hama cAragabaMdhaNaM kareha imaM niyalajuyalasaMkodhiyamoDiyaM kareha ima hatyachinnayaM kareha imaM pAyachinnayaM kareha imaM kannachiNNarya kareha imaM nakaohasIsamuhachinnayaM kareha beyagachahiyaM aMgachahiyaM pakvAphoDiyaM kareha imaM NayaNuppADiyaM kareha imaM dasaNuppADiyaM vasaNuppADiyaM jinbhuppADiyaM olaMviSaM kareha ghasiyaM kareha gholiyaM kareha sUlAiyaM kareha salAbhinnayaM kareha khAravattiyaM kareha vajravattiyaM kareha sIhapucchiyagaM kareha vasabhapucchiyagaM kareha davaggivahayaMga kAgaNimaMsakhASiyaMga // 328 // ~187~
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [35], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [35] dIpa bhattapANaniruddhagaM imaM jAvajIvaM vahabaMdhaNaM kareha irma annayareNaM asubheNaM kumAreNaM mAreha / / jAvi ya se abhitariyA parisA bhavai, taMjahA-mAyA i vA piyA i vA bhAyA i vA bhagiNI i vA bhajjA i vA puttA i vA dhUtA i vA suNhA i vA, tesipi ya NaM annayaraMsi ahAlahugaMsi avarAhasi sayameva garuyaM daMDa Nivattei, sIodagaviyAMsi uccholittA bhavai jahA mittadosavattie jAva ahie paraMsi logaMsi, te dukkhaMti soyaMti jUraMti tippaMti piTThati paritappati te dukkhaNasoyaNajUraNatippaNapiDaNaparitappaNavahavaMdhaNaparikilesAo apaDivirayA bhavaMti / evameva te isthikAmehiM muchiyA giddhA gaDhiyA ajamovavannA jAva vAsAiM caupaMcamAI ch|smaaii vA appataro vA bhujataro vA kAlaM bhuMjitu bhogabhogAI pavisuittA verAyataNAI saMciNittA bahaI pAvAI kammAI ussannAI saMbhArakaDeNa kammaNA se jahANAmae ayagole icA selagole ivA udagaMsi pakkhite samANe udagatalamaivaittA ahe dharaNitalapaihANe bhavai, evameva tahappagAre purisajAte vajabahule dhUtabahule paMkabahale verapahale appattiyabahale daMbhayahule NiyaDibahule sAibahule ayasabahule urasannatasANaghAtI kAlamAse kAlaM kicA dharaNitalamaivaittA ahe NaragatalapaiTANe bhavai / / sUtraM 35 // athAparo'nyaH prathamasya sthAnasAdharmapAkSikasa 'vibhaGgo vibhAgaH kharUpaM vyAkhyAyate-'iha khalu ityAdi, sugama yAvanmanuSyA evaMkhabhAvA bhavantIti / ete ca prAyo gRhasthA eva bhavantItyAha-'mahecchA' ityAdi, mahatI-rAjyavibhavaparivArAdikA || Sasarasa800080939393020paraaramah anukrama [667] ~188
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [35], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka 2 zrutaska dIpa anukrama [667] sUtrakRtAne sarvAtizAyinI icchA-antaHkaraNapravRtciryeSAM te mahecchAH, tathA mahAnArambho-vAhanoSTramaNDalikAgatrIpravAhakRSipaNDapoSaNAdiko kiyA. [yeSAM te mahArambhAH, ye cairvabhUtAste mahAparigrahA:-dhanadhAnyadvipadacatuSpadavAstukSetrAdiparigrahavantaH kacidappanivRttAH, ata sthAnAdhya evAdhaNa carantItyAdharmikAra, tathA adharmiSThA nisviMzakarmakArikhAdadharmabahulAH, tatazrAdharme kartavye anujJA--anumodanaM yeSAM adharmaSakSakIyAvRttiH te bhavantyadharmAnujJAH, evamadharmam AkhyAtuM zIlaM yeSAM te tathA, evamadharmaprAyajIvinaH, tathA adharmameva pravilokayituM zIlaM yeSAM vantaH // 329 // |te bhavantyadharmapravilokinaH, tathA adharmaprAyeSu karmasu prakarSeNa rajyanta iti adharmapraraktAH, ralayoraikyamiti rasa khAne lakArova kRta iti, tathA'dharmazIlA adharmakhabhASA tathA'dharmAtmakaH samudAcAro-yatkiJcanAnuSThAnaM yeSAM te bhavantyadharmazIlasamudAcArAH || tathA'dharmeNa-pApena sAvadhAnuSThAnenaiva dahanAGkananirlAJchanAdikena karmaNA vRttiH-vartanaM 'kalpayantaH' kurvANA 'viharantIti kAlamativAhayanti // pApAnuSThAnameva lezato darzayitumAha-'haNa chinda bhinde'tyAdi khata eva hananAdikAH kriyAH kurvANA apare6|| vAmapyevamAtmakamupadezaM dadati, satra hananaM daNDAdibhistatkArayanti tathA chinddhi karNAdikaM minddhi zUlAdinA, vikartakAH-prA-10 paNinAmajinApanetAraH ata eva lohitapANayaH, tathA caNDA raudrA-nikhrizAH kSudrAH kSudrakarmakArilA tathA 'sAhasikA'8 asamIkSitakAriNaH, tathA utkuzcanavazcanamAyAnikRtikUTakapaTAdibhiH sahAtisaMprayogo-gAya tena bahulA:-tatpracurAste tathA, tatrocaM kuzcana-zUlAdhAropaNArthamuttuzcanaM vaJcanaM-pratAraNaM tat yathA abhayakumAraH pradyotagaNikAbhirdhArmikavaJcanayA vaJcitaH // 329 // mAyA-vacanabuddhiH prAyo vaNijAmiva nikRtistu bakavRttyA kurkuTAdikaraNena dambhapradhAnavaNikzrotriyasAdhvAkAreNa paravaJcanArtha galakartakAnAmivAvasthAna, dezabhASAnepathyAdiviparyayakaraNaM kapaTa yathA ASADhabhUtinA naTenevAparAparaveSaparAvRttyA'cAryopA ~1894
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [35] dIpa anukrama [667] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [35], niryuktiH [168 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH dhyAyasaMghATakAtmArthaM catArI modakA avAptAH kUTaM tu kArSApaNatulA prasyAdeH paravazcanArthaM nyUnAdhikakaraNam, etairutkuJcanAdibhiH sahAtizayena saMprayogo yadivA- sAtizayena dravyeNa kastUrikAdinA'parasya dravyasya saMprayogaH sAtisaMprayogastadbahulAH- tatpradhAnA ityarthaH, uktaM ca- "so hoI sAtijogo dabaM jaM chAdiyaNNadatresu / dosaguNA vayaNesu va atthavisaMvAyaNaM kuNai // 1 // " ete cotkuzcanAdayo mAyAparyAyA indrazakrAdivat kathaJcitkriyAbhede'pi draSTavyAH / tathA duSTaM zIlaM yeSAM te duHzIlAHciramupacaritA api kSipraM visaMvadanti, duHkhAnumeyA dAruNasvabhAvA ityarthaH tathA duSTAni vratAni yeSAM te tathA yathA mAMsabhakSa| NatratakAlasamAptau prabhUtatarasacvopaghAtena mAMsapradAnam, anyadapi naktabhojanAdikaM teSAM duSTavratamiti, tathA'nyasmin janmAntare madhumadyamAMsAdikamabhyavahariSyAmItyevamajJAnAndhA janmAntaravidhidvAreNa sanidAnameva taM gRhanti, tathA duHkhena pratyAnandyante duSpratyAnanyAH, idamuktaM bhavati - tairAnanditenApareNa kenacitpratyupakArepsunA garvAdhmAtA duHkhena pratyAnandyante, yadivA satyapyupakAre pratyupakArabhIravo naivAnanyante pratyuta zaThatayopakAre doSamevotpAdayanti tathA coktam - " pratikartumazaktiSThA, narAH pUrvopakAriNAm / doSamutpAdya gacchanti, mahUnAmiva vAyasAH // 1 // yata evamato'sAdhavaste pApakarmakAritvAt, tathA 'yAvajjIvaM ' yAvatprANadhAraNena sarvasmAtprANAtipAtAdprativiratA lokanindanIyAdapi brAhmaNaghAtAderaviratA iti sarvagrahaNaM, evaM sarvasmAdapi kUTasAkSyAderaprativiratA iti, tathA sarvasAttrIvAlAdeH paradravyApaharaNAdaviratAH, tathA sarvasmAtparastrIgamanAdemaithunAdaciratAH, evaM sarvasmAtparigrahAdyo nipoSakAdapyaviratAH, evaM sarvebhyaH krodhamAnamAyAlo mebhyo'viratAH, tathA premadveSakalahAbhyAkhyAnapaizunya1 sa bhavati sAtiyogo dravyaM yacchAdayilA'nyatramyaiH doSaguNAMzca vacanairarthanisaMvAdanaM karoti // 1 // Education Internationa For Parts Only ~ 190~ wor
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [35], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka sUtrakRtAGge 2 zrutaska- scecest [35] hIyAvRttiH / // 330 // dIpa anukrama [667] eesecheeses paraparivAdAratiratimAyAmRpAvAdamithyAdarzanazalyAdibhyo'sadamuSThAnebhyo yAvajjIvaM yeativiratA bhavantIti / tathA sarvasAtsnA- 2 kriyAmonmardanavarNakavilepanazabdasparzarUparasagandhamAlyAlaGkArAtkAmAGgAnmohajanitAdaprativiratA yAvajIvayeti, iha ca varNakagrahaNena sthAnAdhya. varNavizeSApAdaka lodhAdikaM gRhyate, tathA sarvataH zakaTarathAdeyonavizeSAdikAtprativistaravidheH parikararUpAlparigrahAdaprativiratAH, adhapakSaiha ca zakaTarathAdikameva yAnaM zakaTarathayAnaM, yugyaM-puruporikSaptamAkAzayAnaM 'gillitti puruSadvayorikSaptA jhollikA 'thillitivantaH vegasarAvayavinirmitI yAna vizeSaH tathA 'saMvamANiya'ti zivikAvizeSa eva, tadevamanyasmAdapi vakhAdeH parigrahAdupakaraNabhUtAda-11 |viratAH, tathA sarvataH-sarvasAkayaSikrayAbhyAM karaNabhUtAbhyAM yo mApakArdhamASakarUpakArSApaNAdibhiH paNyavinimayAtmakaH saM-16 vyavahArastasAda viratA yAvajIvayeti, tathA sarvasAddhiraNyasuvarNAdeH pradhAnaparigrahAdaviratAH, tathA kUTatulakUTamAnAderaviratAH, | tathA sarvataH kRSipAzupAlyAdeyatkhataH karaNamanyena ca yatkizcitkArayati tasmAdaviratAH, tathA pacanapAcanataH tathA kaNDanakuTTana|piTTanatarjanatADanavRdhavandhAdinA yA pariklezaH prANinAM tasmAdaviratAH, sAmpratamupasaMharati-ye cAnye tathAprakArAH parapIDAkA-| |riNaH sAvadhAH karmasamArambhA abodhikA:-bodhabhAvakAriNaH tathA paramANaparitApanakarA-gogrAhavandigrahagrAmaghAtAtmakA yejnA yaH krUrakarmabhiH kriyante tato'atiSiratA yAvaJjIvayeti // punaranyathA bahuprakAramadhArmikapadaM pratipipAdayiSurAha-'taya!'tyupapradarzanArtho nAmazabdaH saMbhAvanAyo, saMbhAvyate asminvicitre saMsAre kecanavaMbhUtAH puruSAH ye kalamamamUratilamudgAdiSu pc-18||330|| napAcanAdikayA kriyayA khaparArthamayatA-aprayatnavanto niSkRpAH krUrA mithyAdaNDaM prayuJjanti, mithyaiva-anaparAdhiSveva dossmaa-18|| ropya daNDo mithyAdaNDastaM vidadhati, tathaivameva-prayojanaM vinaiva tathAprakArAH puruSA niSkaruNA jIvopaghAtaniratAstittiravartakalA-1 ~191~
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [35], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [35] dIpa | vakAdiSu jIvanapriyeSu prANiSvayatAH krUrakarmANo mithyAdaNDaM prayuJjanti / teSAM ca krUradhiyAM "yathA rAjA tathA prajA" iti pravAdAt parivAro'pi tathAbhUta eva bhavatIti tathA darzayitumAha-'jAvi ya se' ityAdi, yApi ca teSAM bAdhA parSadbhavati, tadya18thA-'dAsaH khadAsIsutaH 'preSyaH' preSaNayogyo bhRtyadezyo 'bhRtako vetanenodakAdyAnayana vidhAyI tathA 'bhAgiko yaH paSThAMzA-18 dilAbhena kRSyAdau vyApriyate 'karmakaraH pratItaH tathA nAyakAzritaH kazcidbhogaparaH, tadevaM te dAsAdayojyaskha ladhAvapyaparAdhe |gurutaraM daNDaM prayuJjanti prayojayanti ca / sa ca nAyakasteSAM dAsAdInAM bAjhaparpadbhutAnAmanyatarasiMstathA laghAvapyaparAdhe-zabdAtha-II |vaNAdike gurutaraM daNDaM vakSyamANaM prayukte, tadyathA-imaM dAsaM preSyAdikaM vA sarvasvApahAreNa daNDayata yUpamityAdi mUtrasiddhaM yAvadi| mabhanyatareNAzubhena kutsitamAreNa vyApAdayata yUyam // yApica krUrakarmavatAmabhyantarA parSadbhavati, tadyathA-mAtApitrAdikA, IN mitradoSapratyayikakriyAsthAnavad neyaM yAvadahito'yamasin loke iti, tathA hi Atmano'pathyakArI parasinnapi loke, tadevaM te mAtApitrAdInAM svalpAparAdhinAmapi gurutaradaNDApAdanato duHkhamutpAdayanti, tathA nAnAvidharupAyaisteSAM zokamutpAdayanti-zoka- | | yantItyevaM te prANinAM bahuprakArapIDotpAdakAH yAbadvadhabandhapariklezAdaprativiratA bhavanti // te ca viSayAsaktatayA eta| kuntItyetadarzayitumAha-evameva pUrvoktasvabhAvA evaM te niSkRpA niranukrozA vAdyAbhyantaraparSadorapi karNanAsAvikatenAdinA | daNDapAtanakhabhAvAH khIpradhAnAH kAmAH strIkAmAH yadivA khIpu-madanakAmaviSayabhUtAsu kAmeSu ca-zabdAdiSu icchAkAmeSu mUrSichatA gRddhA athitA adhyupapannAH, ete ca zakrapurandarAdivatparyAyAH kathazcinedaM vAzritya vyAkhyeyAH, te ca bhogAsaktA vyapagataparalokAdhyavasAyA yAvarSANi catuHpaJca pada sapta vA daza vA'lpataraM vA kAlaM prabhUtataraM vA kAlaM bhuktA bhogabhogAn indriyAnukU-18 Sacaeeeeeeeeeeeeasaece anukrama [667] ~1924
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [35], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [35] dIpa anukrama [667] sUtrakRtAGgelAn madhumadyamAMsaparadArAsevanarUpAn bhogAsaktatayA ca parapIDotpAdanato 'vairAyatanAni' bairAnubandhAna anupraya-utpAdya | 42 kriyA2 zrutaska | vidhAya tathA 'saMcayitvA' saMcintyopacitya 'bahUni prabhUtatarakAlasthitikAni 'krUrANi' krUravipAkAni narakAdiSu yAtanA- sthAnAdhya ndhe zIlA-1 adhamepakSasthAneSu krakacapATanazAlmalyavarohaNataptatrapupAnAtmakAni karmANyaSTaprakArANi baddhaspRSTanidhananikAcanAvasthAni vidhAya tena ca || vantaH |saMbhArakRtena karmaNA preyamANAstatkarmagurakho vA narakatalapratiSThAnA bhavantItyuttarakriyayA''pAditabahuvacanarUpayeti saMvandhaH / asi-8 // 33 // nevArthe sarvalokAtItaM dRSTAntamAha-'se jahANAmae' ityAdi, tadyathA nAmAyogolaka:-ayaspiNDaH 'zilAgolako' vRttAzmaza kalaM vodake prakSiptaH samAnaH salilatalamativartya-atilaGghacAdho dharaNItalapratiSThAno bhavati / adhunA dArzantikamAha-evamevetyAdi, yathA'sAvayogolako vRttakhAcchIghramevAdhI yAyevameva tathAprakAraH puruSajAtaH, tameva lezato darzayati-vanavadarja guru-11 khAtkarma tadrahula:-tatpracuro badhyamAnakakarmagururityarthaH tathA dhUyata iti dhUtaM-prArabaddha karma tatpracuraH, punaH sAmAnyenAha&A pakyatIti para-pApaM tadbahulA, tathA tadeva kAraNato darzayitumAha-'vairabahalo bairAnubandhapracuraH, tathA 'apattiyati manaso | duSpraNidhAnaM tatpradhAnaH, tathA dammo mAyayA paravacanaM tadutkaTaH, tathA nikRtiH-mAyA veSabhASAparAvRtticchamanA paradrohabuddhistanmayaH, tathA 'sAtibahula' iti sAtizayena dravyeNAparasya hInaguNasya dravyasya saMyogaH sAtistabahulA--tatkaraNapracuraH, tathA ayaza:-azlAghA asadbhusatayA nindA, yAni yAni parApakArabhUtAni karmAnuSThAnAni vidhatte teSu teSu karmasu karacaraNacchedanAdiSu // 331 / / ayazobhAgbhavatIti, sa evaMbhUtaH puruSaHkAlamAse khAyuSaH kSaye kAlaM kRtA pRthivyAH-ratnaprabhAdikAyAstalam 'ativatyai yojanasahasraparimANamatilaGgaca narakatalapratiSThAno'sau bhavati / / narakakharUpanirUpaNAyAha ero ~193~
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [36], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [36] Caesesea dIpa anukrama [668] te NaM NaragA aMto vaddA bAhiM cauraMsA ahe khurappasaMThANasaMThiyA NicaMdhakAratamasA vagayagahacaMdasUranakvattajoisappahA medayasAmasaruhirapUyapaDalacikvillalittANulevaNatalA asuI vIsA paramadagbhigaMdhA kaNhA agaNivannAbhA kakkhaDaphAsA durahiyAsA asubhA NaragA amubhA Naraema veyaNAo // No ceva Naraema neraDyA NiddAyaMti vA payalAyati vA suI vA rati vA ghirti vA matiM vA ubalabhaMte, te NaM tattha ujjalaM viulaM pagADhaM kaDuyaM kakkasaM caMDaM dukkhaM duggaM ticaM durahiyAsaM geraiyA veyaNaM pacaNubhavamANA viharati // sUtraM 36 // Namiti vAkyAlaGkAre te narakAH sImantakAdikA bAhulyamaGgIkRtyAntaH-madhye vRttA bahirapi caturasrA adhazca kSuraprasaMsthAnasaM| sthitAH, etacca saMsthAnaM puSpAvakIrNAnAzrityoktaM, teSAmeva pracurakhAna , AvalikApraviSTAstu vRttavyasracaturasrasaMsthAnA eva bhavanti, tathA nityamevAndhatamasaM yeSu te nityAndhatamasAH, kacitpATho nityAndhakAratamasA iti, meghAvacchannAmbaratalakRSyApakSarajanIvat tamobahulAH, tathA vyapagato grahacandrasUryanakSatrajyotiHpatho yeSAM te tathA / punarapyaniSTApAdanArtha teSAmeva vizeSaNAnyAha-'meda| vasetyAdi, duSkRtakarmakAriNAM te narakAstaduHkhotpAdanAyeyaMbhUtA bhavanti, tadyathA-medavasAmAMsarudhirapUyAdInAM paTalAni-saGkhAstai-18 lipsAni-picchilIkRtAnyanulepanatalAni-anulepanapradhAnAni talAni yeSAM te tathA, azucayo viSThA'sakledapradhAnavAd ata evaM | vizrAH kuthitamAMsAdikalpakardamAvalipsakhAt , evaM paramadurgandhAH kuthitagomAyukalevarAdapi asahyagandhAH, tathA kRSNAgnivarNAbhA | K rUpataH sparzatastu karkaza:-kaThino bajrakaNTakAdapyadhikatara sparzo yeSAM te tathA, kiMbahunA, atIva duHkhenAdhisahyante, kimi seesesesecene atra naraka-svarupa nirUpaNA kriyate ~194~
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [36], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [36] ti?, yataste narakAH paJcAnAmapIndriyArthAnAmazobhanabAdazubhAH, tatra ca satvAnAmazubhakarmakAriNAmugradaNDapAtinAM ca vanapracurA-ISAR sUtrakRtAGge 2 zrutaska-18 |NAM tItrA atiduHsahavedanAH zArIrAH prAdurbhavanti, tayA ca vedanayAbhibhUtAsteSu narakeSu te nArakA naivAkSinimeSamapi kAlaM sthAnAdhya ndhe zIlA- nidrAyante, nApyupaviSTAdyavasthA akSisaMkocanarUpAmIpanidrAmavApnuvanti, na zevaMbhUtavedanAbhibhUtasya nidrAlAbho bhavatIti darzayati, adharmapakSe dIyAvRttiH tAmujjvalA tIvAnubhAvanotkaTAmityAdivizeSaNaviziSTAM yAyavedayanti anubhavantIti / / ayaM tAvadayogolakapApANadRSTAntaH || narakava0 zIghramadhonimajanArthapratipAdakaH pradarzitaH, adhunA zIghrapAtArthapratipAdakamevAparaM dRSTAntamadhikRtyAha durlbhbo||332|| se jahANAmae rukkhe siyA pazcayagge jAe mUle chinne agge gAe jao NipaNaM jao visamaM jao duggaM dhitAca tao pavaDati, evAmeva tahappagAre purisajAe gambhAto gabhaM jammAto jammaM mArAo mAraM NaragAo pAragaM dukkhAo dukkhaM dAhiNagAmie raie kaNhapakkhie AgamissANaM dullabhayohie yAvi bhavai, esa ThANe aNArie akevale jAva asavadukkhapahINamagge egaMtamicche asAha paDhamassa ThANassa adhammapakkhassa vibhaMge evamAhie // sUtraM 37 // / tayathA nAma kabhikSaH parvatAne jAtI mUle chinnaH zIghraM yathA nimne patati, ravamasAvapyasAdhukarmakArI tatkarmavAveritaH zIghra-18 meva narake patati, tato'pyudbhutto garbhAdgarbhamavazyaM yAti na tasya kiMcitrANaM bhavati, yAvadAgAminyapi kAle'sau durlabhadharmapratipa- // 332 / / cirbhavatIti / sAmpratamupasaMharati-'esa ThANe' ityAdi, tadetatsthAnamanArya pApAnuSThAnaparakhAyAvadekAntamithyArUpamasAdhu / tadevaM prathamasyAdharmapAkSikasya sthAnasya 'vibhaGgo vibhAgaH svarUpamepa vyAkhyAtaH / / Sesesesececeae dIpa anukrama [668] ~195
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [38], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [670] seseseseeeeeeeeeeeeeeeeeo2ceof ahAvare docassa ThANassa dhammapakkhassa vibhaMge evamAhijai-iha khalu pAiNaM vA 4 saMtegatiyA maNussA bhavaMti, saMjahA-aNAraMbhA apariggahA dhammiyA dhammANuyA dhammiTThA jAva dhammeNaM ceva vitiM kappemANA viharaMti, musIlA mubayA suppaDiyANaMdA susAha sabato pANAtivAyAo paDivirayA jAvajIvAe jAca je yAvanne tahappagArA sAvajjA abohiyA kammaMtA parapANapariyAvaNakarA kajjati tato vipaDiviratA jAvajIvAe // se jahANAmae aNagArA bhagavaMto IriyAsamiyA bhAsAsamiyA esaNAsamiyA ApANabhaMDamarANikkhevaNAsamiyA uccArapAsavaNakhelasiMghANajallapAriTThAvaNiyAsamiyA [maNasamiyA vayasamiyA kAyasamiyA maNagussA bayaguttA kAyaguttA guttA guttidiyA guttabaMbhayArI akohA amANA amAyA alobhA saMtA pasaMtA uvasaMtA pariNibbuDA aNAsavA aggaMdhA chinnasoyA niruvalevA kaMsapAI va mukkatoyA saMkho iva NiraMjaNA jIva iva apaDihayagatI gagaNatalaMpiva nirAlaMbaNA vAuriva apaDiyaddhA sAradasalilaM va suddhahiyayA pukkharapattaM va nirubalevA kummo iva guttidiyA bihaga iva vippamukkA khaggivisANaM va egajAyA 'bhAraMDapakkhIva appamattA kuMjaro iva soMDIrA vasabho iva jAtatyAmA sIho iva duddharisA maMdaro iva appakaMpA sAgaro iva gaMbhIrA caMdo iva somalesA sUro ica dittateyA jabakaMcaNagaM va jAtarUvA vasuMdharA iva sabaphAsavisahA suhuyahuyAsaNo viva teyasA jalaMtA / / Natthi NaM tesiM bhagavaMtANaM kavi paDipaMdhe bhavai, se paDibaMdhe caubihe paNNase, taMjahA-aMDae i vA poyae ivA uggahe i vA paggahe ~196~
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [670] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [38], niryuktiH [168 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAGge 2 zrutaska ndhe zIlAzrIyAvRttiH // 333 // Eucation Internationa i vA jannaM jannaM disaM icchaMti tanaM tannaM disaM apaDibaddhA suibhUyA lahubhUyA appagaMdhA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharaMti // tesiM NaM bhagavaMtANaM imA etAkhyA jAyAmAyAvittI hotthA, taMjAcatthe bhatte chuTTe bhante aTTame bhatte isame bhatte duvAlasame bhante caudasame bhante addhamAsie bhatte mAsie bhatte domAsie nimAsie cAummAsie paMcamAsie chammAsie anuttaraM ca NaM ukkhittacarayA NikkhiuttarA uttiNikkhittacaragA aMtacaragA paMtacaragA lUhacaragA samudrANacaragA saMsaTTacaragA asaMsacaraMgA tajjAtasaMsaTTacaragA dillAbhiyA adihalAbhiyA pulAbhiyA apulAbhiyA bhikkhalAbhiyA abhikkhalAbhiyA annAyacaragA ucanihiyA saMkhAdattiyA parimitapiMDavADyA suddhesaNiyA aMtAhArA paMtAhArA arasAhArA virasAhArA DhahAhArA tucchAhArA aMtajIvI paMtajIvI AyaMbiliyA purimaDiyA nidhigaiyA ajjamaMsAsiNo No niyAmarasabhoI ThANAiyA paDimAThANAiyA ukaTuAsaNiyA NesajjiyA vIrAmaNiyA gaMDA appAuDA agattayA akaMDayA aNihA] (evaM jahovavAie) dhutake samaMsuromanahA gAyapaDikammavimukkA ciIti / te NaM eteNaM vihAreNa viharamANA bahu vAsAI sAmannapariyAgaM pAuNati 2 bahuvahu AvAhaMsi utpannaMsi vA aNuSpannaMsi vA bahuI bhattAraM paJcakkhanti paJcakakhAtA bahUI bhattAI aNasaNAe chediti aNasaNAe chedittA jassadvAe kIrati naggabhAve muMDabhAve aNhANabhAve adaMtavaNage achattae aNovAhaNae bhUmisejjA phalagasejjA kahasejjA kesaloe baMbhaceravAse paradharapavese ladvA For Parts Only ~ 197~ 2 kriyAsthAnAcya0 dharmapakSava ntaH ||333||
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [38], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [670] Paeseseseredaedeseseseenea valaddhe mANAvamANaNAo hIlaNAo niMdaNAo khiMsaNAo garahaNAo tajaNAo tAlaNAo uccAvayA gAmakaMTagA bAvIsaM parIsahovasaggA ahiyAsijjati tamaTuMArAhaMti, tamaTuM ArAhittA caramehiM ussAsanissAsehi aNataM aNuttaraM nivAghAtaM nirAvaraNaM kasiNaM paDipuNNaM kevalavaraNANadaMsaNaM samuppADeMti, samuppADittA tato pacchA sijhaMti vujhaMti muccaMti pariNidyAyaMti sabadukkhANaM aMtaM kareMti // egavAe puNa ege bhayaMtArobhavaMti, avare puNa pucakammAvaseseNaM kAlamAse kAlaM kiccA annayaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti, taMjahA-mahahiema mahajjutieca mahAparakkamesu mahAjasesu mahAbalesu mahANubhAvesu mahAmukkhesute NaM tattha devA bhavaMti mahahiyA mahajjutiyA jAva mahAsukkhA hAravirAiyavacchA kaDagatuDiyadhaMbhiyabhuyA aMgayakuMDalamaTTagaMDayalakannapIDhadhArI vicittahatyAbharaNA vicittamAlAmaulimauDA kallANagaMdhapavaracatvaparihiyA kallANagapavaramallANulevaNadharA bhAsuraboMdI palaMbavaNamAladharA diveNa rUpeNaM viSeNaM vaneNaM diveNaM gaMdheNaM diveNaM phAseNaM diveNaM saMghAeNaM diveNaM saMThANeNaM divAe iDIe divAe juttIe divAe pabhAe diyAe chAyAe divAe acAe diveNaM teeNaM divAe lesAe dasa disAo ujoSamANA pabhAsemANA gaikallANA ThiikallANA AgamesibhahayA yAvi bhavaMti, esa ThANe Ayarie jAva sabadukkhapahINamagge egaMtasamme susAhU / doccassa ThANassa dhammapakvassa vibhaMge evamAhie // sUtraM 38 // 8899999909883 ~1984
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [38], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [670] sUtrakRtAGge athAparasya dvitIyasya sthAnasya 'vibhato vibhAgaH svarUpam 'evaM' vakSyamANanItyA vyAkhyAyate, tadyathA-'iha khalu' 2 kriyA2 mutaska- 18| ityAdi, prAcyAdiSu dikSu madhye'jyatarasyAM dizi 'santi' vidyante, te caivaMbhUtA bhavantIti, taSathA-na vidyate sAvadha Arambho sthAnAdhya. ndhe zIlA- 18| yeSAM te tathA, tathA 'aparigrahA' niSkizvanAH, dharmeNa carantIti dhArmikA yAvaddharmaNaivAtmano vRtti parikalpayanti, tathA 8 // dharmapakSavakIyAvRttiH 18 suzIlAH suvratAH supratyAnandAH susAdhavaH sarvasAlapANAtipAtAdviratA evaM yAvatparigrahAdviratA iti / tathA ye cAnye tathAprakArAH // 33 // I.|| sAvayA ArambhA yAvadacodhikAriNastebhyaH sarvebhyo'pi viratA iti // punaranyena prakAreNa sAdhuguNAn darzayitumAha-tayathA nAma kecanottamasaMhananadhRtibalopetA anagArA bhagavanto bhavantIti, te paJcabhiH samitibhiH samitAH 'eva'mityupapradarzane | aupapAtikamAcArAGgasaMbandhi prathamamupAGgaM tatra sAdhuguNAH prabandhena vyAvarNyante tadihApi tenaiva krameNa drssttvymitytideshH| | yAvadbhatam-apanItaM kezazmazrulomanakhAdikaM yaiste tathA, sarvagAtraparikarmavipramuktA niSpratikarmazarIrAstiSThantIti / te copravi-% / hAriNaH pravrajyApayoyamanupAlya, abAdhArUpe rogAtale samutpane'nutpanne vA bhaktapratyAkhyAnaM vidadhati, kiMbahunIktana! yaskUte'yamayogolakavanirAsvAda: pharacAladhArAmArgabaduradhyavasAyaH zramaNabhAvo'nupAlyate tamartha-samyagdarzanajJAnacAritrAkhyamArAdhya avyAhatamekamanantaM mokSakAraNaM kevalajJAnamAmuvanti, kevalajJAnAvAprUcaM sarvaduHkhavimokSalakSaNaM mokSamavAnuvantIti / eka punarekayA'rcayA-ekena zarIreNaikaramAdvA bhavAsiddhigatiM gantAro bhavanti, apare punastathAvidhapUrvakarmAvazepe sati tatkarmavazagAH kAlaM |3||334 // kRtA anyatameSu vaimAnikeSu devetRtpadyante tatrendrasAmAnikavAyasiMzalokapAlapArSadAtmarakSaprakIrNeSu nAnAvidhasamRddhiSu bhavantIti, 18 na[granthA010000] sAbhiyogikakilvipikAdiSviti / etadevAha-'taMjahe'tyAdi, tathA maharyAdiSu devalokepUtpadyante / devAsve eseseseeeeeeeeeeeo ~1994
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [38], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [670] esesececeaeeseaeeeeen | bhUtA bhavantIti darzayati-'te NaM tattha devA' ityAdi, te devA nAnAvidhatapazcaraNopAttazubhakarmANo mahAdiguNopetA bhavantItyA-18 dikaH sAmAnyaguNavarNakaH, tato hAravirAjitavakSasa ityAdika AbharaNavastrapuSpavarNakaH, punaratizayApAdanArtha divyarUpAdiprati-18 pAdana cikIrAha-'diveNaM rUpeNa' mityAdi, divi bhavaM divyaM tena rUpeNopapetA yAvaddivyayA dravyalezyayopapetA dazApi | dizaH samudyotayantaH, tathA 'prabhAsayantaH alaMkurvanto 'gatyA' devalokarUpayA kalyANA:-zobhanA matyA vA-zIghrarUpayA || |prazastavihAyogatirUpayA vA kalyANAH, tathA sthityA utkRSTamadhyamayA kalyANAste bhavanti, tathA''gAmini kAle bhadrakAH zobha-118 |namanuSyabhavarUpasaMpadupapetAH, tathA saddharmapratipattArakha bhavantIti / tadetatsthAnamAryamekAntenaiva samyagbhUtaM susAvitItyetadvitIyasya sthAnasa dharmapAkSikasya vibhaGga evmaakhyaatH|| ahAvare tabassa ThANassa mIsagassa vibhaMge evamAhijjai-iha khalu pAINaM vA 4 saMgatiyA maNussA bhavaMti, taMjahA-appicchA appAraMbhA appapariggahA dhammiyA dhammANudhA jAva dhammeNaM ceya viti kappemANA viharaMti susIlA subbayA supaDiyANaMdA sAha egacAo pANAivAyAo paDiviratA jAvajIcAe egacAo appaDivirayA jAva je yAvaNNe tahappagArA sAvajA abohiyA kammaMtA parapANaparitAvaNakarA kajaMti tatoci egacAo appaDivirayA // se jahANAmae samaNovAsagA bhavaMti abhigayajIvAz2IvA uvaladdhapuNNapAvA AsavasaMvaraveyaNANijarAkiriyAhigaraNavaMdhamokkhakusalA asahejadevAsuranAgasuvapaNajakkharakkhasakinnarakiMpurisagarulagaMdhavamahoragAiehiM devagaNehiM niggaMthAo pAvayaNAo aNaikkamaNijjA ~200~
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [39], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [39] sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 335 // Reache edeese 2 kriyAsthAnAdhya0 mizre dharmapakSe zrAvakava0 . dIpa anukrama [671] iNameva niggaMdhe pAvayaNe hissaMkiyA NikaMkhiyA nivitigicchA laTThA gahiyaTTA pucchiyaTThA viNicchi- yaTThA abhigayaTThA advimiMjapemmANurAgarattA ayamAuso ! niggaMthe pAvayaNe aTTe ayaM paramaTTe sese aNar3e usiyaphalihA acaMguyaduvArA aciyattaMteuraparagharapavesA cAuddasaTTamuddivapuSiNamAsiNIsu paDipunnaM posaha samma aNupAlemANA samaNe niggaMthe phAsuesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatyapaDiggahakaMbalapAyapuMchaNeNaM osahabhesajeNaM pIThaphalagasejjAsaMthAraeNaM paDilAbhemANA bahahiM sIlacayaguNaveramaNapaJcakkhANaposahovavAsehiM ahApariggahiehiM tavokammehiM appANaM bhAvamANA viharaMti // te NaM epAraveNaM vihAreNaM viharamANA yahaI vAsAI samaNobAsagapariyAgaM pAuNaMti pAuNittA AvAhaMsi uppannasi vA aNuppannaMsi vA bahuI bhattAI paJcakkhAyaMti bahaI bhattAI paJcakkhAettA bahaI bhattAI aNasaNAe chedenti pahuI bhattAI aNasaNAe chettA AloiyapaDikaMtA samAhipattA kAlamAse kAlaM kiccA annayaresu devaloesu devasAe ubavattAro bhavaMti, taMjahA-mahaDDiemu mahajjuiesu jAva mahAmukvesu sesaM taheva jAca esa ThANe Ayarie jAva egaMtasamma sAha / taccassa ThANassa missagassa vibhaMge evaM Ahie // aviraI pahuca bAle Ahijai, viraI paDucca paMDie Ahijai, virayAviraI paDucca bAlapaMDie Ahijai, tattha NaM jA sA savato aviraI esa ThANe AraMbhaTThANe aNArie jAva asabaduvappahINamagge egaMtamicche asAha, tattha NaM jA sA sabato biraI esa ThANe aNAraMbhaTThANa AripajAva sabadukkhappahINamagge egatasamma sAha, tastha // 335 // ~201~
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [39], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [39] dIpa anukrama [671] NaM jA sA sabao virayAviraI esa ThANe AraMbhaNoAraMbhaTThANe esa ThANe Arie jAca sabadukkhappahINamagge egaMtasamma sAhU // sUtraM 39 // athAparasya tRtIyasya sthAnasya mizrakArUpasya vibhaGgaH samAkhyAyate--etacca yadyapi mizrakhAddharmAdharmAbhyAmupapetaM tathApi dharmabhUyiSThakhAddhArmikapakSa evAvatarati, tadyathA-pahupu guNeSu madhyapatito doSo nAtmAnaM labhate, kalaGka iva candrikAyAH, tathA bahUdakamadhyapatito mRcchakalAvayayo nodaka kalupayitumalam , evamadharmo'pi dharmamiti sthitaM dhArmikapakSa evAyaM / 'iha asin jagati prAcyAdiSu dikSu eke kecana zubhakarmANo manuSyA bhavantIti, tadyathA-alpA-stokA parigrahArambheSvichA-antaHkaraNapravRttiryeSAM te tathA evaMbhUtA dhArmikavRttayaH prAyaH suzIlA: subatAH supratyAnandAH sAdhavo bhavantIti / / tathaikasmAt-sthUlAtsaMkalpakRtAt pratinivRttA ekaramAJca mUkSmAdArambhajAdapratinivRttA evaM zeSANyapi bratAni saMyojyAnIti / etasAdapi sAmAnyena nighRttA ityatidizannAha -'je yAvaNNe' ityAdi, ye cAnye sAvadyA narakAdigamanahetavaH karmasamArambhAstebhya ekassAdhantrapIDananilAJchanakapIvalAdernivRttA ekasAca krayavikrayAderanivRttA iti // tAMzca vizeSato darzayitu| mAha-viziSTopadezArtha zramaNAnupAsate-sevanta iti zramaNopAsakAH, te ca zramaNopAsanato'bhigatajIvAjIvakhabhAvAH tatho |palabdhapuNyapApAH / iha ca prAyaH sUtrAdarzapu nAnAvidhAni mUtrANi dRzyante na ca TIkAsaMvAyeko'pyasmAbhirAdarzaH samupaSlabdho'ta ekamAdarzamaGgIkRtyAsAbhirvivaraNaM kriyate ityetadavagamya mUtravisaMvAdadarzanAcittavyAmoho na vidheya iti / te zrA| vakAH parijJAtabandhamokSakharUpAH santo na dharmAcyAmyante meruriva niSpakampA dRDhamAhate darzane'nuraktAH / atra cArthe sukhapratipa baccepersectioesesesercerserse eaceaeroeceaewedees ~202~
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [39], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [39] dIpa anukrama [671] sUtrakRtAGgeyartha dRSTAntabhUtaM kathAnaka, taccedaM tadyathA-rAjagRhe nagare kazcidekaH paritrAT vidyAmatrauSadhilabdhasAmarthyaH parivasati, sa ca 2 kiyA2 zrutaska- vidyAdibalena pattane paryaTana yAM yAmabhirUpatarAmaGganAM pazyati tAM tAmapaharati, tataH sarvanAgarai rAjJe niveditaM-yathA deva ! pratyahaM / sthAnAdhya ndha zIlA- pattanaM muSyate kenApi, nIyate sarvasAramaGganAjano'pi, yastasyAnabhimataH soba kevalamAste, tadevaM (deva!) kriyatAM prasAdastada-150 mizre dharmazAyAhAta nveSaNeneti / rAjJAbhihita-gacchata yUyaM vizrabdhA bhavata avazyamahaM taM durAtmAnaM lapsye, kiMca-yadi paJcaparahomine labhe cauraM vi-17 kava0 mazeyukto'pi ca tyakSyAmyAtmAnamahaM jvAlAmAlAkule vahau, tadevaM kRtapratijJaM rAjAnaM praNamya nirgatA nAgarikAH, rAjJA ca sci||336|| zeSa niyuktA ArakSakAH / AtmanA'pyekAkI khaDgakheTakasameto'nveSTumArabdhaH, na copalabhyate cauraH, tato rAjJA nipuNataramanveSayatA pazcame'hani bhojanatAmbUlagandhamAlyAdikaM gRhan rAtrau khato nirgatenopalabdhaH sa parivAda, tatpRSThagAminA nagaroyAnavRkSakoTarapra- ||8| 8vezena guhAbhyantaraM pravizya vyApAditaH, tadanantaraM samarpitaM yadyasya satkamaGganAjano'pIti / tatra caikA sImantinI atyantamISa-18 |dhibhirbhAvitA necchatyAtmIyamapi bhartAraM, tatastadvidbhirabhihitaM yathA'syAH parivATsatkAnyasthIni dugdhena saha saMghRSya yadi dIyante | tadeyaM tadAgraha muJcati, tatastatvajanairevameva kRtaM, yathA yathA cAsau tadasthyabhyavahAraM vidhatte tathA tathA tanahAnubandho'pati, || | sosthipAne cApagataH premAnubandhaH, tadanu raktA nije bhartari / tadevaM yathA'sAvatyantaM bhAvitA tena parivAjA necchatyaparam evaM zrAvakajano'pi nitarAM bhAvitAtmA maunIndrazAsane na zakyate anyathAkartum , atyantaM samyaklopana vAsitakhAditi / punarapi // 336 / / zrAvakAn vizinaSTi-'jAva usiyaphalihA' ityAdi, ucchritAni sphaTikAnIva sphaTikAni antaHkaraNAni yepa te tathA, eta-181 duktaM bhavati-monIndradarzanAvAptau satyAM parituSTamAnasA iti, tathA aprAvRtAni dvArANi yaiste tathA, udghATitagRhadvArAstiSThanti | ~203~
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [39], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [39] dIpa anukrama [671] aciyattA-anabhimato'ntApurapravezavatparagRhadvArapravezo'nyatIrthikapravezo yeSAM te tathA, anavarataM zramaNAnuyuktavihAriNo nimranthAn prAmukenapaNIyenAzanAdinA tathA pIThaphalakazayyAsaMstArakAdinA ca pratilAbhayaMtaH tathA bahUni varSANi zIlavataguNa vratapratyAkhyAnapauSadhopavAsarAtmAnaM bhAvayantastiSThanti // tadevaM te paramazrAvakAH prabhUtakAlamaNuvataguNavratazikSAtratAnuSThAyinaH 8 sAdhUnAmauSadhavakhapAtrAdinopakAriNaH santo yathoktaM yathAzakti sadanuSThAnaM vidhAyotpanne vA kAraNe'nutpanne vA bhaktaM pratyAkhyA |yAlocitapratikrAntAH samAdhiprAptAH santaH kAlamAse kAlaM kalA'bhyatareSu deveSutpadyanta iti / etAni cAbhigatajIvAjIvAdiR| kAni padAni hetuhetumadAvena netaNyAni, tadyathA-yasmAdabhigatajIvAjIvAstasAdupalabdhapuNyapApAH, yasAdupalabdhapuNyapApAsta sAducchritamanasaH, evamuttaratrApi ekaikaM padaM tyajadbhirekaikaM cottaraM gRhadbhirvAcya, te ca pareNa pRSTA apRSTA vA etadUcuH, tadyathAayameva maunIndrokto mArgaH sadarthaH zeSasvanoM, yasmAdevaM pratipadyante tasAce samucchritamanasaH santaH sAdhudharma zrAvakadharma ca prakAzayanto vizeSeNaikAdazopAsakapratimAH spRzanto biharanto'STamIcaturdazyAdiSu pauSadhopavAsAdI sAdhUna prAsukena pratilAbhayanti, pAcAtye ca kAle saMlikhitakAyAH saMstArakazramaNabhAvaM pratipadya bhaktaM pratyAkhyAyAyuSaH kSaye devedhUtpabante / tato'pi cyutAH sumAnupamA pratipaya tenaiva bhavenotkRSTataH saptakhaSTasu vA bhaveSu sidhyantIti / tadetatsthAna kalyANaparamparayA sukhavipAkamitikRsAyamiti / ayaM vibhaGgastRtIyasya sthAnasya mizrakArUpasyAkhyAta iti // uktA dhArmikAH, adhArmikAstadubhayarU pAzcAbhihitAH, sAmpratametadeva sthAnatrikamupasaMhAradvAreNa saMkSepato vibhaNiSurAha-yeyamaviratiH-asaMyamarUpA samyaktvAbhAvA18|nmidhyAdRSTe vyato viratirapyaviratireva tAM pratItya-Azritya bAlabadvAla:-ajJaH sadasadvivekavikalakhAta ityevam 'AdhIyate' sekeepeserverceneusercerseceoes Rescene ~204~
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [39], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [39] sUtrakRtAGge 2 zrutaskadvIyAvRttiH // 337 ndhe zIlA dIpa vyavasthApyate AkhyAyate vA, tathA viratiM ca 'pratItya Azritya pApAhInaH paNDitaH paramArthazo vetyevamAdhIyate AkhyAyate vA. 2 kriyAtathA viratAviratiM cAthitya bAlapaNDita ityetatvAgvadAyogyamiti / kimityavirati (viratAvirati) viratyAzreyaNa (kAla) bAla- thAnAdhya0 pANDisyapANDityApattirityAzavAha-'tastha Na' mityAdi, 'tatra' pUrvokeSu sthAneSu yeyaM 'sarvAtmanA sarvasmAt 'avirati viratipariNAmAbhAvaH etatsthAnaM sAvadhArambhasthAnamAzraya etadAzritya sarvANyakAryANi kriyante, yata evamata etadanArya sthAna li:-18 | zUkatayA yatkiJcanakArikhAcAvadasarvaduHkhaprakSINamArgo'yaM tathaikAntamidhyArUpo'sAdhuriti / tatra ca yeyaM 'viratiH' samyaksapUrvikA sAvadyArambhAnivRttiH sA sthagitadvArakhAna pApAnupAdAnarUpeti, etadevAha-tadetatsthAnam anArambhakhAna-sAvadyAnuSThAnarahitalA saMyamasthAnaM, tathA caitatsthAnamAryasthAnam ArAdyAtaM sarvaheyadharmebhya ityArya tathA sarvaduHkhaprakSINamArga:-azeSakarmakSayapatha iti, tyikAntasamyagbhUtaH, etadevAha-'sAdhu riti, sAdhubhUtAnuSThAnAtsAdhuriti / tatra ca yeyaM (viratA) viratirabhidhIyate saipA mizra-11 | sthAnabhUtA, tadetadArambhAnArambharUpasthAnam , etadapi kathazcidAyameva, pAramparyeNa sarvaduHkhaprakSINamArgaH, tathaikAntasampagbhUtaH sAdhu-1 ati / tadevamanekavidho'yamadharmapakSo dharmapakSastathA mizrapakSazceti saMkSepeNAbhihitaH pakSatrayasamAzrayaNena / / sAmpratamasAvapi mishrpksso| dharmAdharmasamAzrayaNenAnayorantarvatI bhavatIti darzayatievameva samaNugammamANA imehiM va dohi ThANehiM samoaraMti, taMjahA-dhamme ceca adhamme yeva upasaMte // 337 // ceva aNuvasaMte yeva, tattha NaM je se paDhamassa ThANassa adhammapakkhassa vibhaMge evamAhie, tattha NaM imAI tinni tevaTThAI pAyAdupasayAI bhavatIti makkhAyAI (ya), taMjahA-kiriyAvAINaM akiriyAvAINaM annA anukrama [671] ~2050
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [40], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [40] dIpa anukrama [672] NiyavAINaM veNaiyavAiNaM, tevi parinivANamAsu, te'vi mokkhamAhaMsu te'vi lavaMti, sAvagA! te'vi lavaMti sAvaittAro // sUtram 40 // 'evameva' saMkSepeNa 'samyaganugamyamAnA' vyAkhyAyamAnAH samyaganugRhyamANAH 'anayoreva' dharmAdharmasthAnayoranupatanti / kimiti , yato yadupazAntasthAnaM taddharmapakSasthAnamanupazAntasthAnamadharmapakSasthAnamiti / tatra ca yadadharmapAkSikaM prathama sthAnaM tatrAmUni trINi tripazyadhikAni prAvAdukazatAnyantarbhavantItyevamAkhyAtaM pUrvAcAyariti / etAni ca sAmAnyena darzayitumAha'jahe tyAdi, tadyathetyupadarzanArthaH kriyAM-jJAnAdirahitAmekAmeva svargApavargasAdhanalena vadituM zIlaM yeSAM te kriyAvAdinaH, te ca dIkSAta eva mokSaM badantItyevamAdayo draSTavyA iti, teSAM ca bahavo bhedAH, tathA akriyAM paralokasAdhanakhena vadituM zIla yeSAM te tathA teSAmiti, ajJAnameva zreyaH ityevaM vadituM zIlaM yeSAM te bhavantyajJAnavAdinasteSAM, tathA vinaya eva paralokasAdhane pradhAnaM kAraNaM yeSAM te tathA teSAmiti / atra ca sarvatra SaSThIbahuvacanenedamAha, tadyathA-kriyAvAdinAmazItyuttaraM zataM akriyAvAdinAM caturazItirajJAnikAnAM saptapaSTiInayikAnAM dvAtriMzaditi / tatra ca sarve'pyete maulAstacchiSyAca pravadanazIlavAtprAvA- 10 dukAH, teSAM ca bhedasaMkhyAparijJAnopAya AcAra evAbhihita iti neha pratanyate / te sarve'pyAhatA iva parinirvANam-azeSa-8 dvandvoparamarUpamavarNagandharasasparzakhabhAvamanupacaritaparamArthasthAnaM brahmapadAkhyamavAdhAtmaka paramAnandasukhasvarUpamAhuH-uktavantaH, tathA te'pi prAvAdukAH saMsAracandhanAnmocanAtmakaM mokSamAhuH, pUrveNa nirupAdhikaM kAryameva nirvANArakhyamuktam , anena tu tadeva Re kAraNopAdhikamityayaM vizeSaH / tatra yeSAmapyAtmA nAsti jJAnasantativAdinAM teSAmapi karmasaMtateH saMsAranibandhanamtAyA vicche-1 ~206~
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [40] dIpa anukrama [672] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 2 ], uddezaka [-], mUlaM [40], niryuktiH [168 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAkre 2 zrutaska ndhe zIlAkIyAvRttiH // 338 // dAnmokSabhAvAvirodhaH teSAM copAdAnakSayAdanAgatAnutpatteH saMtaticcheda eva mokSaH, pradIpasyeva tailavartyabhAve nirvANamiti, tathA cAhu:- " na tasya kiJcidbhavati, na bhavatyeva kevala' miti / etaca teSAM mahAmoha vijRmbhitaM yataH-- "karma cAsti phalaM cAsti, kartA naivAsti karmaNAm / saMsAramokSavAditvamaho dhyAndhyavijRmbhitam || 1 ||" iti / yeSAM cAtmA'sti sAMkhyAdInAM teSAM prakrativikAraviyogo mokSaH, kSetrajJasya paJcaviMzatitattvaparijJAnAdeva vidyamAnaH pradhAnavikAraivimocanaM mokSa iti teSAmapyekAntanityavAditayA mokSAbhAvaH / evamanye'pi naiyAyikavaizeSikAdayaH saMsArAbhAvamicchanto'pi na mucyante, samyagdarzanAdikasyopAyasyAbhAvAd ityabhyUvAha-yadi na teSAM mokSaH kathaM te lokasyopAsyA bhavantItyAzaGkayAha - 'te'pi' tIrthikA 'lapanti' buvate, mokSaM prati dharmadezanAM vidadhati, zuNvantIti zrAvakAH he zrAvakA evaM gRhIta yUyaM yathA'haM dezayAmi, tathA te'pi dharmazrAvayitAraH santa evaM 'lapanti' bhASante yathA'nenopAyena khargamokSAvAptiriti tadvacanaM mithyAtvopahatabuddhayo'vitathameva gRhNanti, kUTapaNya|dAyinAM viparyastamataya iveti / tadevamAditIrthaMkAstacchiSyAzca pAramparyeNa mithyAdarzanAnubhAvAtparAnpratArayanti te'pi ca teSAM pratIyanti, Aha-kathamete prAvAdukA mithyAvAdino bhavantIti?, atrocyate, yataste'pyahiMsAM pratipAdayanti na ca tAM pradhAnamokSAGgabhUtAM samyaganutiSThanti katham 1, sAMkhyAnAM tAvajjJAnAdeva dharmo na tepAmahiMsA prAdhAnyena vyavasthitA, kiMtu pazca ityAdiko vizeSa iti / tathA zAkyAnAmapi daza kuzalA dharmapathA ahiMsApi tatroktA, na tu saiva garIyasI dharmasAdhanalena vairAzritA / vaizeSikANAmapi 'abhisecanopavAsatrahmacarya gurukulavAsaprasthAdAna yajJA dinakSatramantrakAlaniyamA dRSTAH teSu cAbhiSecanAdiSu 1] jJAnasaMtAnasya kSaNaparamparakasya vA 2 jJAna santAnAnyabhAgarUpaM hetutvApekSayA tRtIyA hetutvaM ca mokSasya tadavinAbhAvityAt 4 prasthAna prasvAdana Ja Education International For Parts Only ~207~ 2 kriyAsthAnAdhya0 // 338 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [40], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [40] dIpa anukrama [672] 1 paryAlocyamAneSu hiMsava saMpadyate / vaidikAnAM ca hiMsaiva garIyasI dharmasAdhanaM, yajJopadezAt , tasya ca tayA'vinAbhAvAdityabhiprAyaH, uktaM ca-"bhuvaH prANivadho yajJe0" / / tadevaM sarvaprAvAdukA mokSAGgabhUtAmahiMsAM na prAdhAnyena pratipadyanta iti darzayitumAha te sacce pAcAuyA AdikarA dhammANaM NANApannA NANAchaMdA NANAsIlA NANAdihI NANAI NANAraMbhA NANAjhavasANasaMjuttA ege mahaM maMDalibaMdha kicA save ego ciTThati // purise ya sAgaNiyANaM iMgAlANaM pAI bahupaDipugnaM aomaeNaM saMDAsaeNaM gahAya te save pAvAue Aigare dhammANaM NANApanne jAva NANAjhavasANasaMjutte evaM vayAsI-haMbho pAvAuyA ! AigarA dhammANaM NANApannA jAva NANAajajhavasANasaMjuttA! imaM tAva tumbhe sAgaNiyANaM iMgAlANaM pAI bahupaDipugnaM gahAya muhattayaM muhuttagaM pANiNA ghareha, No bahusaMDAsagaM saMsAriyaM kujA No pahuaggibhaNiya kujjA No bahu sAhammiyaveyAvaDiyaM kujA No bahuparadhammiyaveyAvaDiyaM kujA ujuyA NiyAgapaDivannA amAyaM kubamANA pANiM pasAreha, iti bucA se purise tesiM pAvAduyANaM taM sAgaNiyANaM iMgAlANaM pAI bahupaDipugnaM aomaeNaM saMDAsaeNaM gahAya pANiMsu Nisirati, tae NaM te pAcAyA AigarA dhammANaM NANApannA jAva NANAjyavasANasaMjuttA pANi paDisAharaMti, tae NaM se purise te save pAvAue Adigare dhammANaM jAba NANAjAyasANasaMjutte evaM vayAsI-haMbho pAbAduyA ! AigarA dhammANaM NANApannA jAva NANAjjhavasANasaMjuttA ! kamhA NaM tunbhe OESecemes ~208~
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [41], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 2kriyAsthAnAdhyaka prata sUtrAMka [41] sUtrakRtAGge 2zrutaskandhe zIlA-18 bIyAdhuciH // 339 // dIpa anukrama [673] pANi paDisAharaha?, pANiM no DahijjA, dar3e kiM bhavissai, dukkhaM dukkhaMti mannamANA paTisAharaha, . esa tulA esa pamANe esa samosaraNe, patteyaM tulA patteyaM pamANe patteyaM samosaraNe, tatva NaM je te samaNA mAhaNA evamAtivaMti jAva paruti-sacce pANA jAva satvesattA hatabA ajAveyavA parighetavA paritAveyavA kilAmetavA uddavetavA, te AgaMtucheyAe te AgaMtubheyAe jAva te AgaMtujAijarAmaraNajoNijammaNasaMsArapuNabhavaganbhavAsabhavapavaMcakalaMkalIbhAgiNo bhavissaMti, te baddaNaM daMDaNANaM vahaNaM muMDaNANaM tajaNANaM tAlaNANaM aMbaMdhaNANaM jAva gholaNANaM mAimaraNANaM piimaraNANaM bhAimaraNANaM bhagiNImaraNANaM bhajjAputtadhUtamuNhAmaraNArNa dArihANaM dohaggANaM appiyasaMvAsANaM piyaviSpaogANaM bahUNaM dukkhadommaNassANaM AbhAgiNo bhavissaMti, aNAdiyaM ca NaM aNavayaggaM dIhamaLU cAuraMtasaMsArakatAraM bhujo bhujo aNupariyahissaMti, te No sijhissaMti No bujhissaMti jAva No sabaDhukkhANaM aMtaM karissaMti, esa tulA esa pamANe esa samosaraNe patteyaM tulA patteyaM pamANe patteyaM samosaraNe // tattha NaM je te samaNA mAhaNA evamAikkhaMti jAva parUveMti-save pANA sadhe bhUyA sabe jIvA save satsA Na haMtavA Na ajAveyavA Na parighetavA Na uddaveyavA te No AgaMtucheyAe te No AgaMtubheyAe jAva jAijarAmaraNajoNijammaNasaMsArapuNabhavagambhavAsabhavaparvacakalaMkalIbhAgiNo bhavissaMti, te No bahaNaM daMDaNANaM jAva No bahaNaM muMDaNANaM jAva bahaNaM dukkhadommaNassANaM No bhAgiNo bhavissaMti, aNAdiyaM ca NaM aNavayaggaM CResesesentseseseserceaeek // 339 // ~209~
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-1, mUlaM [41], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [41] dIpa anukrama [673] aNdaalu dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakatAraM bhujo bhuno No aNupariyahissaMti, te sinjhissaMti jAva sabadukravANaM aMtaM karissaMti // (sUtraM 41) / pravadanazIlAH prAvAdukAH 'sarve'pi te' triSaSThyuttaratrizataparimANA api AdikarA yathAkhaM dharmANAM, ye'pi ca tacchiSyAste'pi / sarve nAnA-bhinnA prajJA-jJAnaM yeSAM te nAnAprajJAH, AdikarA ityanenedamAha-svaruciviracitAste na khanAdipravAhAyAtAH, nanu | cAhatAnAmapi AdibavizeSaNamastyeva, satyamasti, kiMtu anAdihetuparamparetyanAdikhameva, teSAM ca sarvajJapraNItAgamAnAzrayaNAni-13 bandhanAbhAvaH tadabhAvAcca bhinnaM parijJAnam , ata eva nAnAchandAH, chanda:-abhiprAyaH, bhinnAbhiprAyA ityarthaH, tathAhi-utpAdavyayAvyAtmake vastuni sAMkhyairakAntenAvirbhAvatirobhAvAzrayaNAdanvayinameva padArtha satyakhenAzritya nityapakSaM (te) samAzritAH, tathA| zAkyA atyantakSaNikeSu pUrvottarabhinneSu padArtheSu satsu sa evAyamiti pratyabhijJApratyayaH sadRzAparAparotpacivipralabdhAnAM bhavatI|tyetatpakSasamAzrayaNAdanityapakSaM samAzritA iti / tathA naiyAyikavaizeSikAH keSAJcidAkAzaparamANyAtmAdInAmekAntena nityatva-18 meva kAryadravyANAM ca ghaTapaTAdInAmekAntenAnityatamevAzritAH / evamanayA dizA'nye'pi mImAMsakatApasAdayo'bhyudyA iti / tathA te tIthikA nAnA zIlaM yeSAM te tathA, zIla-vratavizeSaH, sa ca bhinnasteSAmanubhavasiddha eva / tathA nAnA dRSTi:-darzanaM / | yeSAM te tathA, tathA nAnA ruciryeSAM te nAnArucayaH, tathA nAnArUpamadhyavasAnam-antaHkaraNapravRttiyeSAM te tathA, idamukta bhavati-ahiMsAtra pradhAna dharmAcaM, sA ca teSAM nAnAbhiprAyakhAdavikalakhena na vyavasthitA / tasyA eva muutrkaarH| prAdhAnyaM darzayitumAha-te sarve'pi prAvAdukA yathAsvapakSamAzritA ekatra pradeze saMyutA maMDalivandhamAdhAya tiSThanti, teSAM | Seectestseeeeee Entent ~210~
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [41], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [41] dIpa anukrama [673] sUtrakRtAGgecaivaM vyavasthitAnAmekaH kazcitpuruSasteSAM saMviyartha jvalatAmagArANAM pratipUrNA pAtrIm-ayomayaM bhAjanamayomayenaiva 2 kriyA | saMdaMzakena gRhIkhA teSAM DhaukitavAn, uvAca ca tAn yathA-bhoH prAvAdukAH ! pUrvoktavizeSaNaviziSTA idamArabhRtaM sthAnAdhya. ndhe zolA- bhAjanamekaikaM muhUrta pratyeka bibhRta yUyaM, na cedaM (ha) saMdaMzakaM sAMsArika nApi cAnistambhanaM vidadhyuH nApi ca sAdharmikAnyadhArmikANAdvIyAvRttiH manidAhopazamAdinopakAraM kuryuriti, 'Rjavo' mAyAmakurvANAH pANiM prasArayata, te'pi ca tathaiva kuryuH, tato'sau puruSaH // 34 // tAjanaM pANI samarpayati, te'pi ca dAhazaGkayA hastaM saGkocayeyuriti, tato'sau tAnuvAca-kimiti pANiM pratisaMharata yUyaM, evamabhihitAste UcuH-dAhamayAditi, etaduktaM bhavati-avazyamagnidAhabhayAna kavidayabhimukhaM pANiM dadAtItyetatparo'yaM / & dRSTAntaH / pANinA dagdhenApi kiM bhavatAM bhaviSyatIti ?, duHkhamiti ceyadyevaM bhavanto dAhApAditaduHkhabhIravaH sukhalipsavaH, 18 // tadevaM sati sarve'pi jantavaH saMsArodaravivaravartina evaMbhUtA evetyevam 'AtmatulayA' Atmaupamyena yathA mama nAbhimataM duHkha| mityevaM sarvajantUnAmityavagamyAhiMsaiva prAdhAnyenAzrayaNIyA, 'tadetatpramANaM' saiSA yuktiH 'AtmavatsarvabhUtAni, yaH pazyati sa 81 pazyati / tadetat samavasaraNaM sa eva dharmavicAro yatrAhiMsA saMpUrNA tatraiva paramArthato dharmaH, ityevaM vyavasthite tatra ye kecanAvi-18 || divaparamArthAH zramaNabrAhmaNAdayaH 'evaM vakSyamANamAcakSate pareSAmAtmadAndhotpAdanAyaivaM bhASante tathaivameva dharma 'prajJApayanti | IS vyavasthApayanti, tathA anena prANyupatApakAriNA prakAreNa pareSAM dharma 'prarUpayanti' vyAcakSate, tadyathA-'sarve prANA' ityAdi, // 340 // yAvaddhantacyA daNDAdibhiH paritApayitavyA dharmArthamaraghaTTAdivahanAdibhiH parigrAhyA viziSTakAle zrAddhAdI rohitamatsyAdaya iva tathA'padrAvayitavyA devatAyAgAdinimittaM vastAdaya ivetyevaM ye zramaNAdayaH prANinAmupatApakAriNI bhASAM bhASante (te) AgAmini ~211~
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [41], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [41] dIpa anukrama [673] Easraerasaceas02039302raea kAle'nekazo bahuzaH svazarIracchedAya bhedAya ca bhASante, tathA te sAvadhabhASiNo bhaviSyati kAle jAtijarAmaraNAni bahUni prAmuvanti / yonyAM janma yonijanma tadanekazo garbhavyutkrAntajAvasthAyAM prApnuvanti, tathA saMsAraprapazcAntargatAstejovAyupUdhairgotro| dulanena kalakalIbhAvabhAjo bhavanti bahuzo bhaviSyanti ca, tathA te bahUnAM daNDAdInAM zArIrANAM duHkhAnAmAtmAnaM bhAjanaM | kurvanti, tathA te nirvivekA mAnavadhAdInAM mAnasAnAM duHkhAnAM tathA'nyeSAmapriyasaMprayogArthanAzAdibhirduHkhadaumanasyAnAmAbhAgino bhaviSyantIti / kiMbahunoktena ?, upasaMhAravyAjena gurutaramanarthasaMbandhaM darzayitumAha-'aNAdiyaM' ityAdi, nAsyAdi- rastItyanAdi:--saMsAra, tadanenedamuktaM bhavati yatkazcidabhihitaM yathAjyamaNDakAdikrameNotpAdita ityetadapAstaM, na vidyate'vada-18 -paryanto yasya sojyamanavadagro'paryanta ityarthaH, tadanenedamuktaM bhavati-yaduktaM kaicidyathA pralayakAle'zepasAgarajalaplAvanaM dvAdazA| disyodgamena cAtyantadAha ityAdikaM sarva mithyeti, 'dIrgha' mityanantapudgalaparAvartarUpakAlAvasthAnaM, tathA catvAro'ntA-gatayo yasya sa tathA, cAturgatika ityarthaH, tatsaMsAra evaM kAntAra: saMsArakAntAro, nirjala: samayasAgarahito'raNyapradezaH kAntAra iti / | tadevaMbhUtaM 'bhUyo bhUyaH' pauna:punyenAnuparivartiSyante-arahaTTaghaTInyAyena tatraiva bhramantaH sthAsvantIti, ata evAha-yataste prANinAM hantAraH, kuta etaditi cetsAvayopadezAd , etadapi kathamiti cedantataH AdezikAdiparibhogAnujJayetyevamavagantavyamityataste kuprAvacanikA naiva setsyanti-naiva te lokAgrasthAnamAkramiSyanti, tathA na te sarvapadArthAn kevalajJAnAvAsyA bhotsyante, anena jJAnAtizayAbhAvamAha, tathA na te'STaprakAreNa karmaNA mokSyante, anenApyasiddherakaivalyAvAptezca kAraNamAha, tathA prinivRtiH| parinirvANaM-AnandasukhAvAptistAM te naiva prApsyante, anenApi sukhAtizayAbhAvaH pradarzito bhavatIti, tathA nete zArIramAnasAnAM ~212~
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [41], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [41] sUtrakRtAGge 2 zrutaska- kIyAvRtiH // 341 // ndhe zIlA dIpa duHkhAnAmAtyantikamantaM kariSyantItyanenApyapAyaryAtizayAbhAvaH pradarzito bhavati / eSA tulA' tadetadupamAnaM yathA sAvadyAnuSThA- 2 kriyAnaparAyaNAH sAvadhabhASiNazca kuprAvacanikA na sidhyantyevaM svayUcyA apyoddezikAdiparibhogino na sidhyantIti / tadetatpramANaM-sthAnAdhyaka pratyakSAnumAnAdikaM, tathAhi-pratyakSeNaiva jIvapIDAkArI caurAdirbandhanAnna mucyate, evamanye'pIti, anumAnAdikamapyAyojyaM / | tathA tadetatsamavasaraNam-AgamavicArarUpamiti, pratyekaM ca pratiprANi pratiprAvAdukametattulAdikaM draSTavyamiti / / ye punarvi-11 ditatacyA Atmaupamyena-AtmatulayA sarvajIveSvahiMsAM kurvANA evamAcakSate, tadyathA-sarve'pi jIvA duHkhadviSaH sukhalipsavaste na hantavyA ityAdi / tadevaM pUrvoktaM daNDanAdikaM sapratiSedha bhaNanIyaM yAvatsaMsArakAntAramacireNaiva te vyatikramiSyantIti | || bhaNitAni kriyAsthAnAni, sAmpratamupasaMjighRkSuretadeva pUrvoktaM samAsena vibhaNipurAha itehiM bArasahiM kiriyAThANehiM vahamANA jIvA No sijjhisu No buddhiMsu No mudhiMsu No pariNivAiMsu jAva No sabadukkhANaM aMtaM kareMsu vA No kareMti vA No karissaMti vA / eyaMsi ceva terasame kiriyAThANe vaTTamANA jIvA siddhiMsu buddhiMsu muciMsu pariNivAIsu jAva sabadukkhANaM aMtaM kareMsu vA karati vA karissaMti vA / evaM se bhikkhu AyaTThI Ayahite Ayagutte Ayajoge Ayaparakame Ayarakkhie AyANukaMpae AyanipheDae AyANameva paDisAharejjAsi ttivemi // (sUtraM 42) // iti bIyamuyakkhaMdhassa kiriyAThANaM nAma bIyamajjhayaNaM samattaM // 1 pagamA kacit kAvica nAyAyAti 2 AtyantikaduHkhanAzAbhAya iti / anukrama [673] Sheesecemerce // 34 // ~2134
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [2], uddezaka [-], mUlaM [42], niyukti: [168] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [42] dIpa anukrama [674] ityeteSu dvAdazasu kriyAsthAneSvadharmapakSo'nupazamarUpaH samavatAryate, ata eteSu vartamAnA jIvA nAtIte kAle siddhA na vartamAne | sidhyanti na bhaviSyati setsyanti, tathA na bubudhire na budhyante na ca bhotsyante, tathA na mumucuna muzcanti na ca mokSyante, tathA na | nivRtA na nirvAnti na ca nirvAsyanti, tathA na duHkhAnAmantaM yayurna punayoMnti na ca yAsyantIti / sAmprataM trayodazaM kriyAsthAnaM | || dharmapakSAzritaM darzayitumAha-etasiMkhayodaze kriyAsthAne vartamAnA jIvAH siddhAH sidhyanti setsvantIti yAvatsarvaduHkhAnAmantaM | kariSyantIti sthitaM / tadevaM sa bhikSuryaH pINDarIkAdhyayane'bhihito dvAdazakriyAsthAnavarjakaH adharmapakSAnupazamaparityAgI dharmapakSe | sthita upazAnta AtmanA Atmano vA'rthaH AtmArthaH sa vidyate yasa sa tathA, yo banyamapAyebhyo rakSati sa AtmArthyAtmavAni tyucyate, ahitAcArAzca caurAdayo nAtmavanto'yaM khAtmahita aihikAmuSmikApAyabhIrukhAta, tathA''tmA gupto yasya sa tathA, eta18 duktaM bhavati-khayamevAsI saMyamAnuSThAne parAkramate, tathA''smayogI Atmano yogaH-kuzalamana:pravRttirUpa AtmayogaH sa 8 yasyAsti sa tathA, sadA dharmadhyAnAvasthita ityarthaH, tathA''tmA pApebhyo durgatigamanAdibhyo rakSito yena sa tathA, durgatigamanahe tunivandhanasya sAvadyAnuSThAnasya nivRttavAditibhAvaH, tathA''tmAnamevAnarthaparihAradvAreNAnukampate zubhAnuSThAnena sadgatigAminaM vidhatta iti, tathA'tmAnaM samyagdarzanAdikenAnuSThAnena saMsAracArakAniHsArayatIti, tathA''tmAnamanarthabhUtebhyo dvAdazabhyaH kriNyAsthAnebhyaH pratisaMharet , yadivopadezaH-AtmAnaM sarvApAyebhyaH pratisaMhiyAt sarvAnathebhyo nivartayedityetasminmahApuruSe saMbhA| vyata iti / iti parisamAptyarthe, bravImIti pUrvavat / nayAH pUrvavayAkhyeyAH / samApta kriyAsthAnAkhyaM dvitIyamadhyayanamiti // katariprayoge Adyadvaye kamaMga ispadhyAhAraH / foccercerceneraepriseseeCess atra dvitIyaM-adhyayanaM parisamAptaM ~214~
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [42...], niyukti: [169] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka sUtrakRtAGge 2 zrutaska atha dvitIyazrutaskandhe tRtiiyaadhyynpraarmbhH|| 3 AhAraparikSA. ndhe zIlA [42] dIyAvRtiH // 342 // dIpa anukrama [674] dvitIyAdhyayanAnantaraM tRtIyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-karmakSapaNArthamudyatena bhikSugA dvAdazakriyAsthAnarahitenAntya-18 kriyAthAnasevinA sadAhAraguptena bhavitavyaM, dharmAdhArabhUtasya zarIrasvAdhAro bhavatyAhAraH, sa ca mumukSuNodezakAdidoSarahito 81 grAhyaH, tena ca prAyaH pratidinaM kAryamityanena saMbandhenAhAraparijJAdhyayanamAyAtam , asya cakhAryanuyogadvArASpakramAdIni bhavanti,8 tatredamadhyayana pUrvAnupUrdhyA tRtIyaM pazcAnupUrvyA paJcamamanAnupUrtyA khaniyatamiti, arthAdhikAraH punaravAhAraH zuddhAzuddhabhedena nirUpyate / nikSepavividhaH-oghAdiH, tatrauSaniSpanne nikSepe'dhyayana, nAmaniSpane tu AhAraparikSeti dvipada nAma, tatrAhArapadanikSepArthamAha niyuktikAraH-- nAmaMThavaNAdavie khette bhAve ya hoti boddhayo / eso khalu AhAre nikkhevo hoi paMcaviho // 19 // dadhe sazcitsAdI khette nagarassa jaNavao hoi / bhAvAhAro tiviho oe lome ya pakkheve // 17 // sarIreNoyAhAro tayAya phAseNa lomaahaaro| pakkhevAhAro puNa kAvalio hoi nAyabo // 171 // oyAhArA jIvA sabe appajattagA muNeyadyA / pajattagA ya lome pakveve hoi (hoMti) nAyabA / / 172 / / egidiyadevANa neralyANaM ca natthi pakvevo / sesANaM pakvevo saMsArasthANa jIvANaM // 173 / / eceaee // 342 // ao atra tRtIyaM adhyananaM "AhAra-parijJA" Arabhyate, pUrva-adhyayanena saha asya adhyayanasya abhisaMbaMdha:, AhArapada zabdasya nikSepA: ~2154
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [42...], niyukti: [174] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [42] dIpa anukrama [674] accccersedesesepercedesecent ekaMca do va samae tinni gha samae muhattamaddhaM vA / sAdIyamanihaNaM puNa kAlamaNAhAragA jIvA // 174 / / ekaM ca bo va samae kevaliparivajiyA aNAhArA / mami dopiNa loe ya pUrie tinni samayA u // 17 // aMtomutsamaddhaM selesIe bhave aNAhArA / sAdIyamanihaNaM puNa siddhA ya'NahAragA hoti // 176 // joeNa kammaeNaM AhAreI aNaMtaraM jIvo / teNa paraM mIseNaM jAva sarIrassa niSphattI // 177 // NAmaM ThavaNaparinA dace bhAve ya hoi nAyabA / davaparitnA tivihA bhAvaparinnA bhave duvihA // 178 // nAmasthApanAdravyakSetrabhAvarUpaH paJcaprakAro bhavati nikSepa AhArapadAzraya iti, tatra nAmasthApane anAdRtya dravyAhAraM pratipAdayitumAha-dravyAhAre cintyamAne sacittAdirAhAravividho bhavati, tadyathA-sacitto'citto mizrazva, tatrApi sacivaH pavidhaH pRthivIkAyAdikA, tatra sacittasa pRthivIkAyassa lavaNAdirUpApannasyAhAro draSTavyaH, tathA'pakAyAderapIti, evaM mizro'cittazca bojyaH, navaramamikAyamacitaM prAyazo manuSyA AhArayanti, odanAdestadrUpalAditi / kSetrAhArastu yasinkSetre AhAraH kriyate utpavate vyAkhyAyate vA, yadivA nagarasa yo dezo dhAnyendhanAdinopabhogyaH sa kSetrAhAraH, tadyathA-mathurAyAH samAsannI dezaH parimogyo mathurAhAro moDherakAhAraH beDAhAra ityAdi / bhAvAhArasvayaM-kSudhodayAdbhakSyaparyAyApanna vastu yadAhArayati sa bhAvA-IST hAra iti / tatrApi prAyaza AhArasva jihvendriyaviSayasAciktakaTukaSAyAmlalakNamadhurarasA gRhyante, tathA coktam-"rAIbhatte pochikAcI sacittAmimaNikAmAda yahA korAdayo'prekSakA iti kiMvadantI 2 odanAdInAmaminiSanarapegASitAmirUpANI bhalAdInAM ca zabUpatavA pakSaNAcAdadhunA'cittAbhikAyatA, bhagavatIzI bhagnipariNAmavyAkhyAnamapyodanAdaunAmauNyayogAdeva rAtrima bhAvatavika yA cAvanmadhuraM vA / GEORGERese AhArapada zabdasya nikSepA:, ~216~
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [42] dIpa anukrama [674] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 3 ], uddezaka [-], mUlaM [42...], niryuktiH [178] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtA 2 zrutaska ndhe zIlADIyAvRttiH // 343 // bhAvao tice vA jAba madhure"tyAdi, anyadapi prasaGgena gRjhate, tadyathA-kharavizadamabhyavahArya bhakSyaM tatrApi bAppAThya odanaH prazasyate na zItaH udakaM tu zItameva, tathA coktaM "zaityamapAM pradhAno guNaH" evaM tAvadabhyavahArya dravyamAzritya bhAvAhAraH pratipAditaH, sAmpratamAhArakamAzritya bhAvAhAraM nirmuktikadAha- bhAvAhArastrividhaH- triprakAro bhavati, AhArakasya jantotribhiH prakArairAhAropAdAnAditi, prakArAnAha - 'oe'ti tejasena zarIreNa tatsahacaritena ca kArmaNenAbhyAM dvAbhyAmapyAhArayati yAvadaparamaudArikAdikaM zarIraM na niSpadyate, tathA coktam- "teerNa kammaeNaM AhArei anaMtaraM jiivo| teNa paraM misseNaM jAva sarIrassa niSpattI // 1 // " tathA oAhArA jIvA sabai AhAragA apajjatA / " lomAhArastu zarIraparyApyuttarakAlaM brAhmayA khacA, lomamirAhAro lomAhAraH, tathA prakSepeNa kabalAderAhAraH prakSepAhAraH, sa ca vedanIyodayena caturbhiH sthAnairAhArasaMjJAsadbhAvAvati, tathA coktam- "caMuhiM ThANehiM AhArasaNNA samuppaara, taMjahA- omakoTyAe 1 chuhAveyaNiassa kammassa udapaNaM 2 maIe 3 tayaTTovaogeNaM" ti / sAmpratameteSAM trayANAmapyekabaiva gAthayA vyAkhyAnaM kartumAha- taijasena kArmaNena ca zarIreNaudArikAdizarIrAniSpattermizreNa ca ya AhAraH sa sarvo'pyojAhAra iti kecityAcakSate - audArikAdizarIraparyAtyA paryAptako'pIndri yAnApAna bhASAmanaH paryAptibhiraparyAptakaH zarIreNAhArayan ojAhAra iti gRhyate, taduttarakAlaM tu tvacA sparzendriyeNa ya AhAraH sa lomAhAra iti prakSepAhArastu 'kAvalikaH' kavalaprakSepaniSpAdita iti jJAtavyo bhavati / punarapyeSAmeva svAmivizeSeNa vizeSamA 1 taijasena kArmaNena cAhArayasyanantaraM jIvaH tataH paraM mitreNa yAvaccharIrasya niSyattiH // 1 // 2 ojaAdvArA jIvAH sabai AhArakA aparyAptAH // 1 // 3 caturbhiH sthAnarAhArasaMjJA samutpadyate tadyathA bAmakoThatayA bhAvedanIyasya karmaNa udayena mayA tadaryopayogena // 1 // Education internation AhArapada zabdasya nikSepAH For Parts Use One ~217~ 3 AhAraparijJA ||343 //
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [42...], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [42] dIpa anukrama [674] virbhAvayannAha-yaH prAguktaH zarIreNaujasA''hArastenAhAreNAhArakA jIvAH sarve'pyaparyAptakA jJAtavyAH, sarvAbhiH paryAptibhiraparyA-18 sAste veditavyAH, tatra prathamotpattI jIvaH pUrvazarIraparityAge vigraheNAvigraheNa votpattideze taijasena kArmaNena ca zarIreNa taptasnehapatita| saMpAnakavattatpradezasthAnAt (sthAna) pudgalAnAdatte, taduttarakAlamapi yAvadaparyAptakAvasthA tAbadojaAhAra iti, paryAptakAstvindriyA-|| || dibhiH paryAptibhiH paryAptAH keSAMcinmatena zarIraparyAptakA vA gRhyante, tadevaM te lomAhArA bhavanti, tatra sparzendriyeNoSmAdinA tapta chAyayA zItavAyunodakena vA prIyate prANI garbhastho'pi, paryApyuttarakAlaM lomAhAra eveti, prakSepAhAre tu bhajanIyAH, yadaiva | prakSepaM kurvanti tadaiva prakSepAhArA nAnyadA, lomAhAratA tu vAyvAdisparzAtsarvadeveti, saca lomAhAracakSuSmatAm-arvAgdRSTimatAM na dRSTipathamavatarati, ato'sau pratisamayavartI prAyazaH, prakSepAhArastUpalabhyate prAyaH, sa ca niyatakAlIyaH, tadyathA-devakurUttarakuru (vAdi) prabhavA aSTamabhaktA(ghA)hArAH, saMkhyeyavarSAyupAmaniyatakAlIyaH prakSepAhAra iti|saamprtN prakSepAhAraM khAmivibhAgena darzayitumAhaekameva sparzendriyaM yeSAM te bhavantyekendriyAH pRthivIkAyAdayasteSAM devanArakANAM ca nAsti prakSepaH, te hi paryAptyuttarakAlaM sparza|ndriyeNaivAhArayantItikRtA lomAhArAH, tatra devAnAM manasA parikalpitAH zubhAH pudgalAH sarveNaiva kAyena pariNamanti nArakANAM tvazubhA iti, zeSAstvaudArikazarIrA dvIndriyAdayastiryaanuSyAzca teSAM prakSepAhAra iti, teSAM saMsArasthitAnA kAyasthiterevAbhAvAprakSepamantareNa, kAvalika AhAro jihendriyasya sadbhAvAditi, anye tvAcAryA anyathA vyAcakSate-tatra yo jiDendriyeNa sthUlaH | zarIre prakSipyate sa prakSepAhAraH, yastu ghrANadarzanazravaNairupalabhyate dhAtubhAvena pariNamati sa ojAhAraH, yaH punaH sparzendriyeNe 1 vAyusparzAlomAhArasya sArvadikatvAt , viprahAdI vyabhicAra vAraNAya prAyaza iti / AhArapada zabdasya nikSepA: ~218~
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [42...], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka parijJA [42] dIpa anukrama [674] sUtrakRtAGge zavopalabhyate dhAtubhAvena(ca) prayAti sa lomAhAra iti / / sAmprataM kAlavizeSamadhikRtyA'nAhArakAnabhidhitsurAha-tatra 'viggahagaimA-18 AhAra2 zrutaska-ivanA kevaliNo samuhayA ayogI yA / siddhA ya agAhArA sesA AhAragA jIvA // 1 // ' assA lezato'yamartha:-utpattikAle / zIlA- | vigrahagatau-vakragatAvApannAH kevalino lokapUraNaMkAle samudghAtAvasthitA ayoginaH-zailezyavasthAH siddhAzcAnAhArakAH, zeSAstu kIyAvRttiH jIvA AhArakA ityavagantavyaM, tatra bhavAdbhavAntaraM yadA samazreNyA yAti tadAnAhArako na labhyate, yadApi vizreNyAmekena | // 344 // | vakreNotpadyate tadApi prathamasamaye pUrvazarIrasthenAhAritaM dvitIye khavakrasamaye samAzritazarIrastheneti, bakradvaye tu trisamayotpattI || madhyamasamaye'nAhAraka iti itarayosvAhAraka iti, vakratraye tu catuHsamayotpacike madhyavartinoH samayayoranAhArakA, catuHsamayo / 18tpativaivaM bhavati-prasanAbdhA bahirupariSTAdadho'dhastAdvoparyutpadyamAno dizo vidizi vidizo vA dizi yadotpadyate tadA labhyate, tatraikena samayena prasanADIpravezo dvitIyenoparyadho vA gamanaM, tRtIyena ca bahiniHsaraNaM, caturthena tu vidikSutpattideze prAptiriti / paJcasamayA tu prasanAvyA bahireva vidizo vidizrutpattau labhyate tatra ca madhyavartiSu (triSu) anAhAraka ityavagantavyam , AvantasamayayosvAhAraka iti / kevalisamudghAte'pi kArmaNazarIravartikhAt tRtIyacatuHpaJcamasamayeSvanAhArako draSTavyaH / zeSeSu tu audArikatanI mizrazarIravartikhAdAhAraka iti / 'muhattamaddhaM cAti antarmuhUrta gRhyate, tacca kevalI vAyupAkSaye sarvayoganirodhe sati isvapazcA kSarodviraNamAtrakAlaM yAvadanAhAraka ityevamavagantavyaM / siddhajIvAstu zailezyavasthAyA AdisamayAdArabhyAnantamapi kAlamanAhA-II ||344 // kArakA iti // sAmpratametadeva khAmipizeSavizepitataramAha-kevaliparivarjitAH saMsArasthA jIvA ekaM dvau vA anAhArakA bhavanti / upalakSaNApUrNatAsaMharaNayoH valo'vAMka, sAmIpya va saptamI / AhArapada zabdasya nikSepA: ~219~
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [42...], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [42] dIpa anukrama [674] te ca dvinihatriviprotpacI vicanuHsAmavikAyAM draSTaSyAH, caturvigrahapaJcasamayotpattistu svalpasattvAzriteti na sAkSAdupAttA, tathA cAnyatrApyabhihitam-"ekajIvA'nAhAraka" (tattvA0 a02031), vAzabdAt bIn vA, AnupUrdhyA apyudaya utkRSTato / vigrahagatau caturaH samayAnAgame'bhihitaH, te ca paJcasamayotpattau labhyante nAnyatreti / bhavaskhakevalinastu samutpAte ganthe tatkaraNopasaMhArAvasare tRtIyapazcamasamayau dvau lokapUraNAccaturthasamayena sahitAtrayaH samayA bhavantIti / punarapi niyuktikAraH sAdika-| maparyavasAna kAlamanAhArakalaM darzayitumAha-zailezyavasthAyA Arabhya sarvadAjnAhArakaH siddhAvasthAprAptAvanantamapi kAlaM yAva8| diti, pUrva tu kAcalikanyatirekeNa pratisamayamAhArakaH kAvalikena tu kAdAcika iti / nanu kevalino pAtikarmakSaye'nantapI ryalAca bhavatyeva kAvalika AvAraH, tathAdi-AhArAdAne yAni vedanAdIni paT kAraNAmyabhihitAni teSAM madhye ekamapi na | vidyate kevalini tatkathamasAbAhAraM bahudoSaduSTuM gRhIyAn ?, natra na tAvattasya vedanotpadyate, tadvedanIyastha dagdhara sthAnikakhAna, isalyAmapi na tasa tatkRtA pIDA, anantavIryasAta, vaiyAvRtyakAraNaM tu bhagavati surAsuranarAdhipatipUjye na saMbhAvyata eveti, IS IyopathaH punaH kevalajJAnAvaraNaparikSayAtsamyagavalokayatyevAsau, saMyamastu sasa badhAkhyAtacAritriNo niSThitAkhAnAhAra grahaNAya kAraNIbhavati, prANavRttistu tasyAnapavartivAt AyuSo'nantavIryasAdhAnyathA siddhaiva, dharmacintAvasarasvapagato niSThitA-18 khAt, tadevaM kebalinaH kAbalikAhAro bahapAyasAna kathaci ghaTata iti sthitam, atrocyate, satra yattAcaduktaM 'dhAtikamekSaye hA kavelajJAnotpattAvanantavIryavAna kevalino akti'riti, tadAgamAnabhijJasya tatvavicArarahitasa yuktiradayamajAnato vacanaM, tathAhA antarANi sahala mandhIbhavanasamayaH 2 sati kAraNatAhApanAya / ARTMastaram.org anAhArakatvaM darzanaM, kevalina: bhukti: ~220~
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [42...], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [42] dIpa anukrama [674] sUtrakRtAGge hi-yadAhAranimittaM vedanIyaM karma tattasya tathaivA'ste, kimiti sA zArIrI sthitiH prAktanI na bhavAte , pramANa ca-asti keva-18 2 zrutaska- lino bhuktiH, samagrasAmagrIkatvAtpUrvabhuktivat , sAmagrI ceyaM prakSepAhArasva, tadyathA-paryApsatvaM 1 vedanIyodayaH 2 AhArapakti-18' parijJAyAM ndhe zIlA nimittaM taijasazarIraM 3 dIrghAyuSkatvaM 4 ceti, tAni ca samastAnyapi kevali ni santi, yadapi dagdharajasaMsthAnikatvamucyate vedanIkIyAvRttiH kevalino mukti yasya tadapyanAgamikamayuktisaMgataM ca, Agame hatyantodayaH sAtasya kevalinyabhidhIyate, yuktirapi-yadi ghaatikrmkssyaajnyaanaady||345|| tasyAbhUvan vedanIyodbhavAyAH kSudhaH kimAyAtaM ? yenAsau na bhavati, na tayozchAyAtapayoriva sahAnavasthAnalakSaNo nApi bhAvA A bhAvayoriva parasparaparihAralakSaNaH kazcidvirodho'stIti, sAtAsAtayozcAntarmuhUrtaparivartamAnatayA yathA sAtodaya evamasAtodayo pIlpanantavIryatve satyapi zarIrabalApacayaH kSuddhedanIyodbhavA pIDA ca bhavatyeva, na cAhAragrahaNe taya kiMcitkSIyate, kevalamAho-11 puruSikAmAtrameveti / yadapyucyate-vedanIyasthodIraNAyA abhAvAtprabhUtatarapudgalodayAbhAvastadabhAvAcAtyantaM vedanIyapIDA'bhAva || iti vAyAtraM, tathAhi-aviratasamyagdRSyAdivekAdazasu sthAnakeSu vedanIyasya guNazreNIsadbhAvAtprabhUtapudgalodayasadbhAvaH tataH kiM teSu kA prAktanebhyo'dhikapIDAsadbhAva iti, apica-yo jine sAtodayastIvaH kimasI pracurakhudgalodaye neti, ato yatkizcidetaditi / / pra tadevaM sAtodayavadasAtodayo'pi kevalinyanivArita iti, tayorantarmuharnakAlena parivartamAnatvAt / yadapi kcikaibidbhidhiiyte-18|| || vipacyamAnatIrthaMkaranAmno devasya cyavanakAle paNmAsakAlaM yAvadatyanta sAtodaya evetyasAvapi yadi khAna no bAdhAyai, kev-18||345|| || linoM bhukteranivAritatvAt / yadapyucyate-AhAraviSayAkAsArUpA kSudbhavati, abhikAnA cAhAraparigrahabuddhiA, sA ca mohanIya-11 1 AramazaktyAviSkaraNamAtraM 3 pUrvoktavAdimiH, SaNmAsAdhikAyuSAmapi kevalAdveti / | kevalina: bhukti: svarUpaM ~221~
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [42...], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [42] eroesesesekeesesesen dIpa anukrama [674] vikAraH, tassa cApagatatvAtkevalino na bhuktiriti, etadapyasamIcInaM, yato mohanIyavipAkA kSunna bhavati, tadvipAkasya pratipakSamAvanayA pratisaMkhyAnena nivartyamAnatvAt , tathAhi-kaSAyAH pratikUlabhAvanayA nivartyante, tathA coktam-"uvasameNa haNe kohaM, mANaM maddavayA jiNe / mAyaM ca'javabhAvaNa, lobhaM saMtuhie jiNe // 1 // " mithyAtvasamyaktvayozca parasparanivRttirbhAvanAkRtA pratItaiva, vedodayo'pi viparItabhAvanayA nivartate, taduktam - "kAma ! jAnAmi te mUlaM, saMkalpAtkila jAyase / tatastaM na kari-18 pyAmi, tato me na bhaviSyasi // 1 // " hAsyAdiSaTkamapi cetovikArarUpatayA pratisaMkhyAnena nivartate, kSudvedanIyaM tu rogazItopmAdivajIvapudgalavipAkitayA na pratIpavAsanAmAtreNa nivartate'to na mohavipAkaskhabhAvA kSuditi / tadevaM vyavasthite yatkaizcidA-18 grahagRhItairabhidhIyate, yathA-'apavartyate'kRtArtha nAyujJAnAdayo na hIyante / jagadupakRtAvanantaM vIrya kiM gatataSo bhuktiH // 1 // 8 tadetat plavate, yatazchamasthAvasthAyAmapyetadastIti tatrApi kimiti mujhe , tatra samastavIryAntarAyakSayAbhAvAnbhuktisadbhAva iti cet, tadayuktaM, yataH kiM tatrAyupo'pavartanaM sAt kiM vA caturNA jJAnAnAM kAciddhAniH sthAyena bhuktiriti, tasmAdyathA dIrghakAlasthita-18 rAyuSkaM kAraNamevamAhAro'pi / yathA siddhigateyuparatakriyasya dhyAnasya caramakSaNaH kAraNamevaM samyaktvAdikamapIti / anantavIryatApi tasyAhAragrahaNe sati na virudhyate, yathA tasya devacchandAdIni vizrAmakAraNAni gamananiSIdanAni ca bhavantyevamAhArakriyApi, virodhAbhAvAt , napatra balavattaravIryavato'lpIyasI kSuditi, evaM ca sthite yatkizcidetat / api ca-ekAdaza parISahA | vedanIyakRtA jine prAduSaSyanti, apare tu ekAdaza jJAnAvaraNIyAdikRtAstatkSaye'pagatA itIyamapyupapattiH kevalini bhukti sAdha 1 upazamena hanyAta ko mAna mAI pattA jayet mAyAM cAvabhAvena lobha santoSato javeta // 1 // 2 mohara hitasya, AkADhAyA moharUpatvAt / paer293e kevalina: bhukti: svarUpaM ~222~
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [42...], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [42] dIpa anukrama [674] katA yati, tathAhi-kSutpipAsAzItoSNadaMzamazakanAmyAratistrIcaryAniSadyAzayyA''krozavadhayAjAlAbharogatRNasparzamalasatkArapuraskArapra-18| AhAra2 zrutaska- jJAjJAnadarzanAnItyete dvAviMzatirmumukSuNA parisoDhavyAH pariSahAH, teSAM ca madhye jJAnAvaraNIyotthI prajJAjJAnAkhyo, darzanamohanIyasaMbha- parijJAyAM ndhe zIlA-18vo darzanapariSahaH, antarAyottho'lAmapariSahaH, cAritramohanIyasaMbhUtAstvamI-nAmyAratikhIniSadyA''krozayAjAsatkArapuraskArA kevalino hIyAvRttiH ete caikAdazApi jine kevalini na saMbhavanti, tatkAraNAnAM karmaNAmapagatatvAt , na hi kAraNAbhAve kacitkAryopapattiH, zeSA-1| bhuktiH // 346 // 1| svekAdaza jine saMbhavanti, tatkAraNasya vedanIyasya vidyamAnatvAt , te cAmI-kSutpipAsAzItoSNadaMzamazakacaryAzaghyAvadharogatRNa-| | sparzamalAkhyAH, ete ca vedanIyaprabhavAH, taba kevalini vidyante, na ca nidAnAnucchede nidAnina ucchedaH saMbhAvyate, atH| hA kevalini kSudvedanIyAdipIDA saMbhAvyate, kevalamasAvanantavIryatvAnna vikalIbhavati, na cAsau niSThitArtho niSprayojanameva pIDAma-| | ghisahate, na ca zakyate vaktum-evaMbhUtameva tassa bhagavataH zarIraM yaduta kSutpIDA na bAdhate AhAramantareNa(ca) vartate, yathA svabhA-| venaiva prakhedAdirahitameva prakSepAhArarahitamityetacApramANakavAdapakarNanIyam / api ca-kevalotpatteH prAga mukterabhyupagamArakeva-181 lotpattAvapi tadevIdArikaM zarIramAhArAghupasaMskAryam , adhAnyathAbhAvaH kaibiducyate asAvapi yuktirahitalAdapuSagamamAtra || |eveti / tadevaM dezonapUrvakoTikAlasa kevalisthiteH saMbhavAdIdArikazarIrasthiteyaM yathA''yuSkaM kAraNamevaM prakSepAhArojapa, tathA hi-taijasazarIreNa mRdkRtasyAbhyavahRtasya nUnyasya khaparyANA pariNAmitasyottarottarapariNAmakrameNaudArikazarIriNAmanena prakAraNa | adudbhavo bhavati / vedacIyodaye sati, iyaM ca sAmagrI sarvApi bhagavati kevalini saMbhavati, takimarthamasau na are, na ca dhAti-IST // 346 // 1 vIrSakAlasthitidarzanAya / 3 vizeSaNArthaH / 3 zArIrAdikapaH / Racecemesesesesesecestoerce | kevalina: bhukti: svarUpaM ~223~
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [42] dIpa anukrama [674] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 3 ], uddezaka [-], mUlaM [42...], niryuktiH [178] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH | catuSTayasya sahakArikAraNabhAvo'sti yena tadabhAvAttadabhAva ityucyate / tadevaM saMsArasthA jIvA vigrahagatau jaghanyenaikaM samayaM utkRSTataH samayatrayaM bhavasthakevalI ca samudghAtAvasyaH samayatrayamanAhArakaH zailezyavasthAyAM santarmuhUrta, siddhAstu sAdikamaparyantaM kAlamanAhArakA iti sthitaM // sAmprataM prathamAhAragrahaNaM yena zarIreNa karoti taddarzayati - jyotiH - tejastadeva tatra vA bhavaM taijasaM tena kArmaNena cAhArayati, taijasakArmaNe hi zarIre AsaMsArabhAvinI, tAbhyAmeva cotpattidezaM gatA jIvAH prathamamAhAraM kurvanti, tataH paramodArikamizreNa vaikriyamizreNa vA yAvaccharIraM niSpadyate tAvadAhArayanti, zarIraniSpattau saudArikeNa vaikriyeNa vA''hA| rayantIti sthitam / sAmprataM parijJAnikSepArthamAha-tatra nAmasthApanAdravyabhAvabhedAtparijJA caturdhA, tatrApi nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyaparijJAM pratipAdayan gAthApazcArddhamAha-'dravyaparijJe' ti dravyasa dravyeNa vA parikSA dravyaparijJA, sA ca paricchecadravyaprAdhAnyAttasya ca sacittAcittamizrabhedena traividhyAtrividheti / bhAvaparijJA'pi jJaparijJApratyAkhyAnaparijJAbhedena dvividheti zeSastvAgamanoAgamazazarIra bhavyazarIravyatiriktAdiko vicAraH zastraparijJAvadraSTavyaH / gatA nikSepaniryuktiH, adhunA sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccArayitavyaM tacedam Education Internation mUla-sUtrasya ArambhaH surya me AusaMtenaM bhagavayA evamakvAyaM iha khalu AhArapariNNANAmajjhayaNe, tassa NaM ayamaTThe-iha khalu pAINaM vA 4 sahato savAvaMti ca NaM logaMsi cattAri bIyakAyA evamAhijaMti, taMjahA-aggabIyA mUlabIyA poravIyA khaMdhavIyA, tesiM ca NaM ahAvIeNaM ahAvagAseNaM ihegatiyA sattA puDhavIjoNiyA puDhavIsaMbhavA puDhavIkamA tajjoNiyA tassaMbhavA taduvakamA kammovagA kammaNiyANeNaM tatthabukamA NANA For Parts Only ~ 224~
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [43], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [43] sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH 3 AhAraparijJAryA vRkSAdhi kAraH // 347 // vihajoNiyAsu puDhavIsu rukkhattAe viuddeti // te jIvA tesiM NANAvihajoNiyANaM puDhavINaM siNehamAhAreti, te jIvA AhAreti puDhavIsarIraM AusarIraM teusarIraM vAusarIraM vaNassaisarIraM / / NANAvihANa tasathAvarANaM pANANaM sarIraM acittaM kuvaMti parividdhatthaM taM sarIraM puvAhAriyaM tayAhAriyaM vipariNayaM sArUviyakaDaM saMtaM // avare'vi ya NaM tersi puDhavijoNiyANaM rukkhANaM sarIrANANAvaNNA jANAgaMdhA NANArasA NANAphAsA NANAsaMThANasaMThiyA gANAbihasarIrapuggalaviuvitA te jIvA kammovavannagA bhavaMtittimakkhAyaM / / (sUtraM 43) // ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA rukkhajoNiyA rukkhasaMbhavA rukkhavukamA tajjoNiyA tassaMbhavA taduvakamA kammovagA kammaniyANaNaM tatthavukamA puDhavIjoNiehi rukkhehiM rukkhattAe viudRti, te jIvA tesiM puDhabIjoNiyANaM rukavANaM siNehamAhAraiti, te jIvA AhAraiti puDhavIsarIraM AuteuvAuvaNassaisarIraM NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM sarIra acittaM kuvaMti parividdhatthaM taM sarIraM puvAhAriyaM tayAhAriyaM viSpariNAmiyaM sArUvikaDaM saMtaM avarevi ya gaM tesiM rukkhajoNiyANaM rukkhANaM sarIrA NANAvaNNA NANAgaMdhA NANArasA NANAphAsA NANAsaMThANasaMThiyA NANAvihasarIrapuggalaciubiyA te jIvA kammovavannagA bhavaMtItimakvAyaM / / (sUtraM 44) // ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA rukvajoNiyA rukkhasaMbhavA rukkhavukamA tajjoNiyA tassaMbhavA taduvakamA kammovagA kammaNiyANeNaM tasthavukamA rukkhajoNiesu rukkhattAe viuhati, te jIvA tersi rukkhajoNiyANaM 90000000000000 dIpa anukrama [675] 4 // 347 // ~225
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [45], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [45] dIpa anukrama [677] Receneseroeserceseemeseseseroes rukkhANaM siNehamAhAreMti, te jIvA AhAraiti puDhavIsarIraM AuteuvAuvaNassaisarIraM tasathAvarANaM pANANaM sarIraM acittaM kubaMti, parividdhatvaM taM sarIraM puvAhAriyaM tayAhAriyaM vipariNAmiyaM sArUvikaDaM saMtaM avare'vi ya NaM tersi rukkhajoNiyANaM rukkhANaM sarIrA NANAvannA jAva te jIvA kammovavannagA bhavaMtItimakkhAyaM / / (suutrN45)| ahAvaraM purakkhAyaM ihegaiyA sattArukvajoNiyArukkhasaMbhavA rukkhavukamA tajjoNiyA tassaMbhavA taduvakamA kammovagA kammaniyANeNaM tatthabukamA rukkhajoNiesu rukvesu mUlatAe kaMdatsAe khaMdhattAe tayattAe sAlattAe pavAlattAe pattattAe puSphattAe phalatAe bIyattAe viuiMti, te jIvA tesiM rukkhajoNiyANaM rukkhANaM siNehamAhAreMti, te jIvA AhAreMti puDhavIsarIraM AuteuvAuvaNassai0 NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM sarIraM acittaM kucaMti parividdhatthaM taM sarIragaM jAva sArUvikaDaM saMtaM, avare'vi ya NaM tersi rukkhajoNiyANaM mUlANaM kaMdANaM khaMdhANaM tayANaM sAlANaM pavAlANaM jAva bIyANaM sarIrA NANAvaNNA NANAgaMdhA jAvaNANAvihasarIrapuggalavirabiyA te jIvA kammovavannagA bhavaMtItimakkhAyaM // (sUtraM 46) // ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA rukkhajoNiyA rukkhasaMbhavA rukkhabukkamA tajoNiyA tassaMbhavA taduvakamA kammocavannagA kammaniyANeNaM tatthavuphamA rukkhajoNiehiM rukkhehiM ajjhArohattAe viudghati, te jIvA tesiM rukkhajoNiyANaM rukvANaM siNehamAhAraiti, te jIvA AhAreMti puDhavIsarIraM jAva sArUvikaDaM saMtaM, avarevi ya NaM tesiM rukkhajoNiyANaM ajjhAruhANaM sarIrA raeesencesesececes ~226~
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [47], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: IN3 AhAra | parijJAyAM prata sUtrAMka [47] 30059 madhezIlA mUtrakRtAGge 2 zrutaskakIyAvRttiH // 348 // vRkSAdhikAra: dIpa anukrama [679] NANAvannA jAvamakkhApaM // (srv47)|| ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA ajjhArohajoNiyA ajjhArohasaMbhavA jAva kammaniyANeNaM tatvavukamA rukkhajoNiema ajjhArohesu ajjhArohattAe viuti, te jIvA tersi rukkhajoNiyANaM ajjhArohANaM siNehamAhAreti, te jIvA puDhavIsarIraM jAva sArUvikaDaM saMtaM, avarevi ya gaM tersi ajjhArohajoNiyANaM ajjhArohANaM sarIrA NANAvannA jAvamakkhAyaM // (sUtraM 48) / ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA ajjhArohajoNiyA ajjhArohasaMbhavA jAva kammaniyANeNaM tatthabukamA ajjhArohajoNiema ajjhArohattAe viuti, te jIvA tesiM ajjhArohajoNiyANaM ajjhArohANaM siNehamAhAraMti, te jIvA AhAraMti puDhavisarIraM AusarIraM jAva sArUdhikaI saMtaM, avare'vi ya NaM tersi ajjhArohajoNiyANaM ajjhArohANaM sarIrA NANAvannA jAvamakvAyaM // (sanaM 49) // ahAvaraM purakkhAyaM ihaMgatiyA sattA ajjhArohajoNiyA ajjhArohasaMbhavA jAva kammaniyANeNaM tatthavukamA ajjhArohajoNiesu ajjhArohesu mUlattAe jAva bIyattAe viuti te jIvA tesiM ajjhArohajoNiyANaM ajjhArohANaM siNehamAhAraiti jAca avare'vi ya NaM tesiM ajjhArohajoNiyANaM mUlANaM jAva bIyANaM sarIrA NAparAvannA jAvamakkhAyaM (muutrN50)| ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA puDhavijoNiyA puDhavisaMbhavA jAva NANAvihajoNiyAsu puDhavIsu taNattAe viuiMti, te jIvA tesiM gANAvihajoNiyANaM puDhavINaM siNehamAhAraiti jAva te jIvA kammovavannA bhavaMtItimakkhAyaM / / (sUtraM51) // evaM puDavijoNiemu taNesu taNattAe viuti semeseseseseccceserce // 348 // ~227~
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [12], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [2] dIpa anukrama [684] SPAPreDineseeneces jAvamakkhAyaM // sUtraM 52 // evaM taNajoNiesu taNesu taNattAe viudRti, taNajoNiyaM taNasarIraMca AhArati jAvamakvAyaM // evaM taNajoNiesu taNesu mUlattAe jAva bIyattAe viuti te jIvA jAva evamakvAyaM // evaM osahINavi cattAri AlAvagA // evaM hariyANavi cattAri AlAvagA / / sUtraM 53 // ahAvaraM purakvAyaM ihegatiyA sattA puDhavijoNiyA puDhavisaMbhavA jAva kammaniyANeNaM tatthayukamA NANAvihajoNiyAsu putavIsu AyattAe vAyattAe kApattAe kahaNattAe kaMdukattAe uhaNiyattAe nivehaNiyattAe sachatsAe chattagattAe vAsANiyattAe karatAe viuddeti, te jIvA tersi NANAvihajoNiyANa puDhavINaM siNehamAhAraMti, tevi jIvA AhArati puDhavisarIraM jAva saMtaM, avare'pi ya NaM tesiM puDhavijoNiyANaM AyattANaM jAva karANaM sarIrA NANAvapaNA jAvamakkhAyaM, ego ceva AlAvago sesA tipiNa Natthi / / ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA udgajoNiyA udgasaMbhavA jAva kammaniyANeNaM tatthavukamA NANAvihajoNiesu udaema rukavattAe viuti, te jIvA tesiM NANAvihajoNiyANaM udagANaM siNehamAhAraMti, te jIvA AhAreti puDhavisarIraM jAva saMtaM, abare'vi ya NaM tesiM udgajoNiyANaM rukkhANaM sarIrA NANAvapaNA jAvamakvAyaM / jahA puDhavijoNiyANaM rukkhANaM cattAri gamA ajjhAruhANavi taheca, taNANaM osahINaM hariyANaM cattAri AlAvagA bhANiyacA ekeke // ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA udagajoNiyA udagasaMbhavA jAva kammaNiyANeNaM tatthavukamA NANAvihajoNiesu udaesu sectseeeeeee ~228~
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [14], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 3 AhAraparijJAdhya prata sUtrAMka [54] sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 349 // dIpa anukrama [686]] udagattAe avagattAe paNagasAe secAlattAe kalaMbugattAe haDatAe. kaserugattAe kacchabhANiyattAe uppalattAe paumattAe kumuyatsAe naliNattAe subhagattAe sogaMdhiyattAe poMDariyamahApoMDariyattAe sayapattattAe sahassapattattAe evaM kalhArakoMkaNayattAe araviMdattAe tAmarasattAe bhisabhisamuNAlapukkhalattAe pukkhalacchibhagattAe viuti, te jIvA tesiM NANAvihajoNiyANaM udagANaM siNehamAhAreMti, te jIvA AhAreti puDhavIsarIra jAva saMtaM, avare'viya NaM tesiM udgajoNiyANaM udagANaM jAva pukkhalacchibhagANaM sarIrA NANAvapaNA jAvamakvAyaM, egoceva AlAvago // sUtraM 54 // ahAvaraM purAvArya ihegatiyA sattA tesiM ceva puDhacIjoNiehiM rukvehiM rukkhajoNiehiM rukavehi rukkhajoNiehiM mUlahiM jAva bIehiM rukkhajoNiehiM ajjhArohehiM ajjhArohajoNiehiM ajjhAruhehiM ajjhArohajoNiehiM mUlehiM jAya dhIehiM puDhavijoNiehiM taNehiM taNajoNiehiM taNehiM taNajoNiehiM mUlehiM jAva bIpahiM evaM osahIhivi tinni AlAvagA, evaM hariehivi tinni AlAvagA, puDhavijoNiehivi Aehi kAhiM jAva kurehi udgajoNiehi makkhehiM rukkhajoNiehiM rukravahiM rukkhajoNiehiM mUlehiM jAya bIehiM evaM ajjhAmahehivi tiNNi taNehipi tipiNa AlAvagA, osahIhipi tipiNa, hariehipi tipiNa, udagajoNiehiM udaehi avarahi jAva pukkhalacchibhaehiM tasapANattAe viuddeti // te jIvA tesiM puDhacIjoNiyANaM udagajoNiyANaM rukkhajoNiyANaM ajjhArohajoNiyANaM taNajoNiyANaM osahIjoNiyANaM hariyajoNiyANaM rukvANaM ajjhA // 349 // wirectorary.com ~229~
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: - - prata sUtrAMka [15]] dIpa anukrama [687] sahANaM taNANaM osahINaM hariyANaM mUlANaM jAva bIyANaM AyANaM kAyANaM jAva kuravA(karA) NaM udagANaM avagANaM jAva pukkhalacchibhagANaM siNehamAhAreMti, te jIvA AhAreti puDhavIsarIraM jAva saMtaM, avare'vi yaNaM tesiM rukvajoNiyANaM ajjhArohajoNiyANaM taNajoNiyANaM osahijoNiyANaM hariyajoNiyANaM mUlajoNiyANaM kaMdajoNiyANaM jAva bIyajoNiyANaM AyajoNiyANaM kAyajoNiyANaM jAva karajoNiyANaM udagajoNiyANaM avagajoNiyANaM jAva pukvalacchibhagajoNiyANaM tasapANANaM sarIrA NANAvaNNA jAvamakvAyaM // sUtraM 55 // sudharmasvAmI jamyUsvAminamuddizyedamAha-tadyathA-zrutaM mayA''yuSmatA tu bhagavatedamAkhyAtaM, tadyathA-AhAraparijJadamadhyayana, tasya cAyamartha:-prAcyAdiSu dikSu 'sarvata' ityU/dho vidikSu ca 'savArvati'tti sarvasinnapi loke kSetre prajJApakabhAvadigAdhArabhUte'smin loke cakhAro 'bIjakAyA' bIjameva kAyo yeSAM te tathA, bIjaM vakSyamANaM, cakhAro 'bIjaprakArAH samutpattibhedA bhavanti, tadyathA-agre bIjaM yeSAmulpadyate te talatAlIsahakArAdayaH zAlyAdayo vA, yadivA'grANyevotpattI kAraNatAM pratipadyante / yepAM koraNTAdInAM te agrabIjAH, tathA mUlabIjA ArdrakAdayaH, parvabIjAsvikSvAdayaH, skandhabIjAH sallakyAdayaH, nAgArjunIyAstu paThanti-"yaNassaikAiyANa paMcavihA bIjavakaMtI evamAhijai-taMjahA-aggamUlaporusaMdhavIyaruhA chahAvi egeMdiyA || | saMmucchimA bIyA jAyaMte" yathA dagdhavanasthalISu nAnAvidhAni haritAnyudbhavanti pachinyo vAbhinavataDAgAdAviti / teSAM ca / caturvidhAnAmapi vanaspatikAyAnAM yadyasya vIjam-utpattikAraNaM tayadhAbIjaM tena vathAbIjeneti, idamuktaM bhavati-zAlyaburassa For P OW vanaspatikAyAnAM bIjasya varNanaM ~230~
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 3 AhAraparijJAdhya. prata sUtrAMka [55] dIpa anukrama [687] sUtrakRtAGge zAlivIjamutpattikAraNam , evamanyadapi draSTavyaM, 'yathAvakAzene ti yo yasthAvakAzAnyayasyotpattisthAnamathavA bhUmyambukAlA- 2 zrutaska- kAzabIjasaMyogA yathAvakAze gRhyante teneti, tadevaM yathAbIjaM yathAvakAzena ca 'iha' asin jagatyeke kecana saccA ye tathA- ndhe zIlA-8 vidhakarmodayAnaspatitpitsavaH, te hi vanaspatAvutpadyamAnA api pRthivIyoni kA bhavanti, yathA teSAM vanaspatibIjaM kAraNachIyAvRttiH mevamAdhAramantareNotpaterabhAvAtpRthinyapi zaivAlajambAlAdekhdakavaditi, tathA pRthivyAM saMbhavaH-sadA bhavanaM yeSAM vanaspatInAM // 35 // te tathA, idamuktaM bhavati-na kevalaM te tadyonikAH tatsthitikAzceti, tathA pRthivyAmeva vividhamut-prAvalyena krama:-kramaNaM yeSAM te pRthivyukramAH, idamuktaM bhavati-pRthivyAmeva tepAmUrdhakramaNalakSaNA vRddhirbhavati, evaM ca te tayonikAstatsaMbhavAstavathukramA ityetadanyAparaM vidhAtukAma Aha-kammovagA ityAdi, te hi tathAvidhena banaspatikAyasaMbhavena karmaNA preryamANAsteSeva vanaspati dhUpa-sAmIpyena tasyAmeva ca pRthivyAM gacchantIti karmopagA bhaNyante, te hi karmavazagA banaspatikAyAdAgatya teSveva punarapi P vanaspativRtpadyante, na cAnyatroptA anyatra bhaviSyantIti, uktaM ca-"kusumapurole pIje mathurAyAM nAGkaH samudbhavati / yatraiva tasya bIjaM tatraivotpadyate prasavaH // 1 // " tathA te jIvAH karmanidAnena-kAraNena samAkRSyamANAstatra-pRthivyAM vanaspati kAye vA vyukamAH samAgatAH santo nAnAvidhayonikAsu pRthivISvityanyeyAmapi paNNAM kAyAnAmutpattisthAnabhUtAsu sacinAcicamizrAsa vA | zvetakRSNAdirvaNatiktAdirasasurabhyAdigandhamRdukarka zAdisparzAdikavikalpabahuprakArAmu bhUmiSu vRkSatayA vividhaM vartante vivarttante, |te ca tatrotpannAstAsAM pRthivInA neha' snigdhabhAvamAdadate, sa eva ca tepAmAhAra iti, na ca te pRthivIzarIramAhArayantaH // 1 pRthivyAH pIDAmutpAdayanti // evamakAyatejovAyuvanaspatInAmapyAyojyam , atra ca pIDAnutpAdane'yaM dRSTAntaH, tadyathA eseseseseseace 350 // vanaspatikAyAnAM bIjasya varNanaM ~231
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] dIpa anukrama [687] eseseseserceivececeaesesece aNDodbhavAcA jIvA mAturuSmaNA vivardhamAnA garbhasthA evodaragatamAhArayanto nAtIva pIDAmutpAdayanti, evamasAvapi banaspati-19 kAyikaH pRthivIsnehamAhArayannAtIva tasyAH pIDAmutpAdayati utpadyamAnaH, samutpannava vRddhimupagato'sadRzavaNerasAdhupetakhAt bAdhA vidadhyAdapIti / evamaSkAyasa bhaumasAntarikSasya vA zarIramAhArayanti, tathA tejaso bhasAdikaM zarIramAdadati, evaM vAsvAderapIti // draSTavyaM, kiMbahunoktena, nAnAvidhAnAM prasasthAvarANAM prANinAM yaccharIraM tane samutpadyamAnAH 'acitta'miti khakAyenAvaSTabhya 10 | prAmukIkurvanti, yadivA parividhvastaM pRthivIkAyAdizarIraM kizcitprAsukaM kiJcitparitApitaM kurvanti, te vanaspatijIvA eteSAM / pRthivIkAyAdInAM taccharIraM 'pUrvamAhArita'miti taireva pRthivIkAyAdibhirutpattisamaye AhAritamAsIt-khakAyakhena pariNAmitamAsIt tadadhunA'pi banaspatijIvastatrotpadyamAna utpanno vA khacA-sparzanAhArayati, AhArya ca khakAyalena vipariNAmayati, | vipariNAmitaM ca taccharIraM khakAyena saha svarUpatA nItaM sattanmayatAM pratipadyate, aparANyapi zarIrANi mUlazAkhApratizAkhApatrapuSpaphalAdIni teSAM pRthivIyonikAnAM vRkSANAM nAnAvAni, tathAhi-skandhasthAnyathAbhUto voM mUlasa cAnyAza iti, evaM yAvannAnAvidhazarIrapudgalavikurvitAste bhavantIti, tathAhi-nAnArasavIryavipAkA nAnAvidhapudgalopacayAtsurUpakurUpasaMsthAnAH tathA dRDhAlpasaMhananAH kuzasthUlaskandhAzca bhavantItyevamAdikAni nAnAvidhasvarUpANi zarIrANi vikurvantIti sthitaM / keSAMcicchAkyA-18 | dInAM vanaspatyAdyAH sthAvarA jIyA eva na bhavantIlyatastatpratiSedhArthamAha-'te jIvA' ityAdi, 'te' banaspatitpanA jIvA nAjIvAH, upayogalakSaNakhAjIvAnAM, tathAhi-teSAmapyAzrayotsarpaNAdikayA kriyayopayogo lakSyate, tathA viziSTAhAropacayApaca-1 yAbhyAM zarIropacayApacayasajAvAdarbhakavat jIvAH sthAvarAH tathA chinnaprarohaNAtvApAtsarvakhagapaharaNe maraNAdityevamAdayo hetabo-re wwreaturarycom ~2324
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [55] dIpa sUtrakRtAGge tAtra draSTavyAH, yadatra kaizcitspaSTe'pi vanaspatInAM caitanye'siddhAnakAntikakhAdikamukta svadarzanAnurAgAt tadapakarNanIya, nahi AhAra2zrutaska samyagArhatamatAbhijJo'siddhaviruddhAnakAntikopanyAsena vyAmokhate, sarvasa kathaJcidabhyupagatasAtpratiSiddhalAceti / te ca jIvA-18 parijJAdhya. ndhe zIlA statra banaspatiSu tathAvidhena karmaNA upapannagAH, taccedam-ekendriyajAtisthAvaranAmavanaspatiyogyAyuSkAdikamiti, tatkarmodayena kIyAvRttiH tatrotpanA ityucyante na puna: kAlezvarAdinA tatrotpAdyante ityevamAkhyAtaM tIrthakarAdibhiriti / evaM tAvatpRthivIyonikA vRkSA abhihitAH // sAmprataM tayonikeSveva vanaspatiSu apare samutpadyanta ityetaddayitumAha-sudhamekhAmI shissyoddeshenedmaah-adhaap||35|| rametadAkhyAtaM purA tIrthakareNa yadivA tasyaiva vanaspateH punaraparaM vakSyamANamAkhyAtaM, tadyathA-'iha' asin jagatyeke kecana tathAvidhakarmodayavartinaH 'sattvAH' prANino vRkSA eva yoniH-utpattisthAnamAzrayo yeSAM te vRkSayonikAH, iha ca yatpRthivIyonikeSu vRkSeSvabhihitaM tadeteSvapi vRkSayonikeSu banaspatiSu tadupacayakartR sarvamAyojyaM yAvadArUyAtamiti // sAmprataM vanaspatyavayavAnadhikRtyAha- athAparametadAkhyAtaM (yadAkhyAta) tadarzayati-'iha' asin jagatyeke na sarve tathAvidhakarmodayavartino vRkSayonikAH | saccA bhavanti tadavayavAzritAzca pare vanaspatirUpA eva prANino bhavanti, tathA yo hoko vanaspatijIvaH sarvavRkSAvayavavyApI bhavati, | tasya thApare tadavayaveSu mUlakandaskandhatakazAsApravAlapatrapuSpaphalabIjabhUteSu dazapu sthAneSu jIvAH samutpadyante, te ca tatrotpadyamAnA vRkSayonikA vRkSodbhavA vRkSavyutkramAzcocyante iti, zeSaM pUrvavat , iha ca prAkcaturvidhArthapratipAdakAni sUtrANyabhihitAni, // 351 // tadyathA-vanaspatayaH pRthivyAzritA bhavantItyekaM 1, taccharIraM akAyAdizarIraM vA''hArayantIti dvitIyaM 2, tathA vivRddhAstadAhAritaM zarIramacittaM vidhvastaM ca kRkhA''tmasAtkurvantIti tRtIyaM 3, anyAnyapi teSAM pRthivIyonikAnAM vanaspatInAM zarIrANi anukrama [687] sekesereekeesercedese ~2334
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] dIpa anukrama [687] mUlakandaskandhAdIni nAnAvarNAni bhavantIti caturtha 4, evamatrApi vanaspatiyonikAnAM vanaspatInAmevaMvidhArthapratipAdakAni cituHprakArANi mUtrANi draSTavyAnIti yAvatte jIvA banaspatyavayavamUlakandaskandhAdirUpAH karmopapannagA bhavantyevamAkhyAtam / / | sAmprataM pakSoparyutpannAn vRkSAnAzrityAha--athAparametatpurA''khyAtaM yadvakSyamANamiha ke savA vRkSayonikA bhavanti, tatra yete | pRthivIyonikA vRkSAsteSveva pratipradezatayA ye'pare samutpadyante tasaikasya banaspatermUlArambhakasyopacayakAriNaste vRkSayonikA itya| bhidhIyante, yadivA ye te mUlakandaskandhazAkhAprazAkhAdikAH pUrvoktadazasthAnavartinasta evamabhidhIyante, teSu ca vRkSayonikeSu // M vRkSeSu karmopAdAnaniSpAditeSu upayupari adhyArohantItyadhyAruhAH-vRkSoparijAtA bRkSA ityabhidhIyante, te ca vallIvRkSAmidhAnAH kAmavRkSAbhidhAnA vA draSTavyAH, tadbhAve cApare banaspatikAyAH samutpadyante vRkSayonikeSu vanaspatiSviti, ihApi prAgvaJcalAri | | sUtrANi draSTavyAni, tadyathA-vRkSayonikeSu vRkSeSvapare'dhyAruhAH samutpadyante, te ca tatrotpannAH khayonibhUtaM vanaspatizarIramAhAra| yanti, tathA pRthivyazejovArabAdInAM ca zarIrakamAhArayanti, tathA taccharIramAhAritaM sadacittaM vidhvastaM vipariNAmitamAtmasA| tkRtaM khakAyAvayavatayA vyavasthApayanti, aparANi ca teSAmadhyAruhANAM nAnAvidharUparasagandhasparzapatAni nAnAsaMsthAnAni zarIrANi bhavanti, te jIvAstatra khakRtakarmopapannA bhavantItyetadAkhyAtamiti prathamaM sUtram, dvitIyaM khidam-athAparaM purA''khyAtaM ye te prAgvRkSayonikeSu vRkSeSu adhyAruhAH pratipAditAsteSvevopari pratipradezopacayakartAro'dhyAruhavanaspatilenopapadyante, te ca jIvA adhyAruhapradezeSatpannA adhyArahajIvAsteSAM khayonibhUtAni zarIrANyAhArayanti, tatrAparASyapi pRthivyAdIni zarIrANi AhArayasanti aparANi cAdhyAruhasaMbhavAnAmadhyAruhajIvAnAM nAnAvidhavarNakAdikAni zarIrANi bhavantItyevamAkhyAtam , tRtIyaM midam ~234~
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: sUtrakatAoM prata sUtrAMka [55] dIpa anukrama [687] athAparaM purAkhyAtaM, tadyathA-ihake saccA adhyAruhasaMbhavevadhyAruheSvadhyAruhalenotpayante, ye caivamutpayante te'dhyAruhayo-113 AhAra2 zrutaska- nikAnAmadhyArahANAM yAni zarIrANi tAni AhArayanti, dvitIyasUtre ghRkSayonikAnAmadhyAruhANAM yAni zarIrANi tAnyapare parijJAdhya. ndhe zIlA- | adhyAruhajIvA AhArayanti, tRtIye sadhyArahayonikAnAmadhyAruhajIvAnAM zarIrANi draSTavyAnIti vizeSaH, idaM tu caturthaka, jhIyAvRttiH tadyathA-athAparamidamAkhyAtaM, tadyathA-ihaike saccA adhyAruhayonikeSvadhyAruhepu mUlakandaskandhabakzAkhApravAlapatrapuSpaphalabI-18 // 352 // jabhAvanotpadyante, te ca tathAvidhakopagA bhavantItyetadAkhyAtamiti, zepaM tadeveti // sAmprataM vRkSavyatiriktaM zeSa banaspa(granthAnaM 10500)tikAyamAzrityAha-athAparamidamAkhyAtaM yaduttaratra vakSyate, tadyathA-ihaike saccAH pRthivIyonikAH pRthi-16 vIsaMbhavAH pRthivIvyutkamA ityAdayo yathA vRkSeSu cakhAra AlApakA evaM tRNAnyapyAzritya draSTavyAH, te cAmI-nAnAvidhAsu 6 | pRthivIyoniSu tRNalenotpadhante pRthivIzarIraM cAhArayanti dvitIyaM tu pRthavIyonikeSu tuNepUtpadhante tRNazarIraM cAhArayantIti tRtIyaM tu tRNayonikeSu tRNeghRtpadyante tRNayonikatRNazarIraM cAhArayantIti caturtha tRNayonikeSu tRNAvayaveSu mUlAdiSu dazaprakArepRlpayante tRNazarIraM cAhArayanti, ityevaM yAvadAkhyAtamiti / evamaupadhyAzrayAzavAra AlApakA bhaNanIyAH, navaramopadhigrahaNaM kartavyam / evaM haritAzrayAzcakhAra AlApakA bhaNanIyAH / kuhaNeSu kheka evAlApako draSTavyaH, yonikAnAmaparepAmabhAvAditi | bhAvaH / iha cAmI vanaspativizeSA lokavyavahArato'nugantavyAH prajJApanAto vA'vaseyA iti / atra ca sarveSAmeva pRthivIyonika-11 // 352 // khAtpRthivIsamAzrayakhenAbhihitAH / iha ca sthAvarANAM vanaspatereva praspaSTacaitanyalakSaNakhAttasyaiva prAru pradarzitaM caitanyam , sAmpra-151 // tamakAyayonikasya vanaspateH kharUpaM darzayitumAha-athAnantarametadvakSyamANamAkhyAtaM, tadyathA-ike sacAlathAvidhakarmodayAdu-18 cenesese ~235~
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] dIpa anukrama [687] dakaM yoniH-utpattisthAnaM yeSAM te tathA, tathodake saMbhayo yeSAM te tathA, yAvatkarmanidAnena saMdAnitAstadupakramA bhavantIti / / te ca tatkarmavazagA nAnAvidhayoniSUdakeSu vRkSasena vyutkrAmanti-utpadyante / ye ca jIvA udakayonikA vRkSavenotpannAste tacharI-18 | ram-udakazarIramAhArayanti, na kevalaM tadevAnyadapi pRthivIkAyAdizarIramAhArayantIti / zeSa pUrvavat neyaM / yathA pRthivIyo-14 |nikAnAM vRkSANAM cakhAra AlApakA evamudakayonikAnAmapi vRkSANAM bhavantItyevaM draSTavyaM, tadutpatrAnAM vaparavikalpAbhAvA-18 deka evAlApako bhavati, eteSAM hi udakAkRtInAM vanaspatikAyAnAM tathA avakapanakazavalAdInAmaparasya prAguktasya vikalpa-181 svAbhAvAditi / ete ca udakAzrayA vanaspativizeSAH kalambukAhaDAdayo lokavyavahArato'baseyA iti / / sAmpratamanyena prakA-13 reNa vanaspatyAzrayamAlApakatrayaM darzayitumAha-tadyathA-pRthivIyonikai vRkSayonikSastathA vRkSayonikailAdibhiriti, evaM vRkSayonikairadhyAruhaistathA'dhyAruhayonikairadhyAruhastathAdhyAruhayonikairmUlAdibhiriti / evarmanye'pi tRNAdayo draSTavyAH / evamudakayonikeSvapi vRkSepa yojanIyaM / / tadevaM pRthivIyonikavanaspaterudakayonikavanaspateva bhedAnupadAdhunA tadanuvAdenopasajighRkSurAha-'te jIvA ityAdi, te vanaspatitpannA jIvAH pRthivIyonikAnAM tathodekavRkSAdhyAruhatRNISadhiharitayonikAnAM pRkSANAM yAvatsnehamAhArayantItyetadAkhyAtamiti, tathA sAnAM prANinAM zarIramAhArayantyetadavasAne draSTavyamiti / tadevaM vanaspatikAyi| kAnAM supratipAyacaitanyAnAM kharUpamabhihitaM, zeSAH pRthvIkAyAdayazcakhAra ekendriyA uttaratra pratipAdayiSyante, sAmprataM trasa| kAyasyAvasara, sa ca nArakatiryamanuSyadevabhedabhinnaH, tatra nArakA apratyakSatvenAnumAnagrAyAH-(tathAhi) duSkatakarmaphala bhujaH 5 evamanye vaSi tRNAdiyonikaiyapi yakSeSu yojanIvaM, tadevaM pra0 3 tathodakAnA pakSA0pra0 / OG ~236~
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [15], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: sUtrakRtAGge 2 zrutaska prata sUtrAMka [55] ndhe zIlA kIyAvRttiH // 353 // Semesesemeseenercedeseseisea dIpa kecana saMtItyevaM te grAhyoH / tadAhAro'pyekAntenAzubhapudgalanirvartita ojasA na prakSepeNeti / devA apyadhunA bAhulyenAnumAna- AhAra gamyA eva, teSAmapyAhAraH zubha ekAntenojonivartito na prakSepakRta iti, sa cAbhoganivartito'nAbhogakRtadha, tatrAnAbhogakataH parijJAdhya. | pratisamayabhAvI AbhogakRtaba jaghanyena caturthabhaktakRta utkRSTatastu trayastriMzadvarpasahasraniSpAdita iti / zeSAstu tiryaanuSyAH,181 |tepAM ca madhye manuSyANAmabhyarhitakhAtAneca prAgdarzayitumAha ahAvaraM purakvAyaM NANAvihANaM maNussANaM taMjahA-kammabhUmagANaM akammabhUmagANaM aMtaradIvagANaM AriyANaM milakakhuyANaM, tesiM ca NaM ahAvIeNaM ahAvagAseNaM itthIe purisassa ya kammakaDAe joNie ettha NaM mehuNavattiyAe [va] NAmaM saMjoge samuppajada, te duhaovi siNehaM saMciNaMti, tattha NaM jIvA isthittAe purisattAe gapuMsagatsAe viuTuMti, te jIvA mAouyaM piusukataM tadubhayaM saMsaha kalusaM kivisaM taM paDhamatsAe AhAramAhAreMti, tato pacchA jaM se mAyA NANAvihAo rasavihIo AhAramAhAreti tato egadeseNaM oyamAhAreti, ANuputreNa vuDDA palipAgamaNupavanA tato kAyAto abhinidhahamANA itdhi vegayA jaNayaMti purisaM gayA jaNayaMti NapuMsagaM vegayA japAyaMti, te jIvA DaharA samANA mAukkhIraM sappi AhArati, ANupubeNaM buDDA oyaNaM kummAsaM tasathAvare ya pANe, te jIvA AhArati puDha // 353 // 1 sarvagvAdarzayati pATha eSaH, tathApi TIppaNIto'ntaHpraviSTa iti jnyaayte| lomAhAro'pyAjastayA vivakSitastena kevala prakSepaH pratiSiddhaH / anukrama [687] merseereaceserce ~237~
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [16], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [15]] cercecedes dIpa anukrama [688] taesececenese bisarIraM jAva sArUvikarDa saMtaM, avare'vi ya ka tesiM NANAvihANaM maNussagANaM kammabhUmagANaM akammabhUmagANaM aMtaradIvagANaM AriyANaM milakkhUNaM sarIrANANAvaNNA bhavaMtItimakkhAyaM / / sUtraM 56 // athAnantarametat 'purA' pUrvamAkhyAtaM, tadyathA-AryANAmanAryANAM ca karmabhUmijAkarmabhUmijAdInAM manuSyANAM nAnAvidhayo| nikAnAM kharUpaM vakSyamANanItyA samAkhyAtaM, teSAM ca svIjnapuMsakabhedabhinnAnAM 'yathAbIjene ti yadyasa bIjaM, tatra khiyAH saMbandhi zoNitaM puruSasya zukraM etadubhayamapyavidhvastaM, zukrAdhikaM satpuruSasya zoNitAdhikaM striyAstatsamatA napuMsakasa kAraNatAM pratipadyate, tathA 'yathAvakAzene ti yo yasthAvakAzo mAturudarakutyAdikA, vatrApi kila vAmA striyo dakSiNA kukSiH puruSasyobhayAzritaH SaNDa iti / atra cAvidhyastA yoniravidhvasta bIjamiti calAro bhaGgAH, tatrApyAdya eva bhaGgaka utpatteravakAzona zeSeSu triSviti / atra ca strIpuMsayorvedodaye sati pUrvakamanivartitAyAM yonau 'maithunapratyayiko ratAbhilASodayajanito'gnikAraNayoraraNikASThayoriva saMyogaH samutpadyate, tatsaMyoge ca tacchukrazoNite samupAdAya tatrotpitsuvo jantavastaijasakArmaNAbhyAM zarIrAbhyAM karmarajjusaMdAnitAstatrotpadyante / te ca prathamamubhayorapi lehamAcinvantyavidhvastAyAM yonau satyAmiti, vidhvasyate tu yoniH paJcapa-18 vAzikA (yadA) nArI saptasaptatikaH pumAn iti, tathA dvAdaza muhUrtAni yAvacchukazoNite avidhvastayonike bhavataH tata Urva samupagacchata iti / tatra ca jIvA ubhayorapi snehamAhArya svakarmavipAkena yathAvaM strIpunapuMsakabhAvena 'viudRti ci vartante / samutpadyanta itiyAvat , taduttarakAlaM ca sIkukSI praviSTAH santaH khiyAhAritasAhArasa niryAsa nehamAdadati, tatlehena ca // teSAM jantUnAM kamopacayAd anena krameNa niSpattirupajAyate-'sattAha kalalaM hoi, sattAhaM hoi bubburya' ityAdi / tadevamanena krameNa || 9 tadekadezena vA mAturAhAramojasA mizreNa vA lomabhivA''nupUryeNAhArayanti 'yathAkramam AnupUryeNa vRddhimupAgatAH santo ~238~
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [16], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka 3 AhAraparikSAdhya. [55]] dIpa anukrama [688] sUtrakRtAGge garbhaparipArka' garbhaniSpattimanuprapannAstato mAtuH kAyAdabhinivartamAnA:-pRthagbhavantaH santastayonenirgacchanti / te ca tathAvidha- 2 zrutaska- karmodayAdAtmanaH khIbhAvamapyekadA 'janayanti' utpAdayantyapare kecana puMbhAvaM napuMsakabhAvaM ca, idamuktaM bhavati-khIpuMnapuMsa- gdha zIlA-18|kabhAvaH prANinAM svakRtakarmanirvatito bhavati, na punayoM yAdRgiha bhave somuSminnapi tAhageveti, te ca tadaharjAtabAlakAH santaH18 kIyAvRttiH / | pUrvebhavAbhyAsAdAhArAmilASiNo mAtuH stanastanyamAhArayanti, tadAhAreNa cAnupUryeNa ca vRddhAstaduttarakAlaM nvniitddhyodnaa||35|| | dikaM yAvatkulmASAna bhuJjate, tathA''hArakhenopagatAMstrasAn sthAvarAMzca prANinaste jIvA AhArayanti, tathA nAnAvidhapRthivIza garIraM lavaNAdikaM sacetanamacetanaM vA''hArayanti, tabAhAritamAtmasAtkRtaM sArUpyamApAditaM sat 'rasAmanAsamedo'sthimajAzukrANi dhAtava' iti saptadhA vyavasthApayanti, aparANyapi teSAM nAnAvidhamanuSyANAM zarIrANi nAnAvarNAnyAvirbhavanti, te ca tadyonika| khAttadAdhArabhUtAni nAnAvarNAni zarIrANyAhArayantItyevamAkhyAtamiti / / evaM tAvadgarbhavyukAntijamanuSyAH pratipAditAH, tadanantaraM 18 18| saMmUrchanajAnAmavasaraH, tAMzcottaratra pratipAdayiSyAmi, sAmprataM tiryagyonikAH, tatrApi jalacarAnudizyAha ahAvaraM purakkhAyaM NANAvihANaM jalacarANaM paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM, saMjahA macchANaM jAva suMsumArANaM, tesiM ca NaM ahAvIeNaM ahAvagAseNaM itthIe purisassa ya kammakaDA taheva jAva tato egadeseNaM oyamAhAreMti, ANupuSveNaM bur3A palipAgamaNupavanA tato kAyAo abhinivadyamANA aMDa vegayA jaNayaMti poyaM vegayA jaNayaMti, se aMDe unbhijamANe ittha vegayA jaNayaMti purisaM vegayA jaNayaMti napuMsarga vegayA jaNayaMti, te jIvA DaharA samANA AusiNehamAhAreMti ANupuveNaM vuhA vaNassatikArya tasathA-- eserveeseaeeeeserverctices // 35 // ~239~
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [17], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka 9ASHASASSADO [57] dIpa anukrama [689] sercepelaeroccerpercepe vare ya pANe, te jIvA AhAreMti puDavisarIraM jAva saMtaM, avare'vi ya NaM tesiM NANAvihANaM jalacarapaMciM. diyatirikkhajoNiyANaM macchANaM suMsumArANaM sarIrA NANAvaNNA jAvamakkhAyaM / / ahAvaraM purakvAyaM NANAvihANaM cauppayathalayarapaMciMdiyatirikvajoNiyANaM, taMjahA-egakhurANaM dukhurANaM gaMDIpadANaM saNaphayANaM, tesiM ca NaM ahAvIeNaM ahAvagAseNaM itthipurisassa ya kamma jAya mehuNavattie NAmaM saMjoge samupajAi, te duhao siNehaM saMciNaMti, tamtha NaM jIvA itthittAe purisattAe jAva viuddeti, te jIvA mAouyaM piusukaM evaM jahA maNussANaM isthipi vegayA jaNayaMti purisaMpi napuMsagaMpi, te jIvA DaharA samANA mAukkhIraM sapiM AhArati ANuputreNaM vuDDA vaNassaikAyaM tasathAvare ya pANe, te jIvA AhAreti puDhavisarIraM jAva saMtaM, avare'vi ya NaM tesiM NANAvihANaM cauppayathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM egakhurANaM jAva saNapphayANaM sarIrANANAvaNNA jAvamakkhAyaM / / ahAvaraM purakvAyaM NANAvihANaM uraparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM, taMjahA ahINaM ayagarANaM AsAliyANaM mahoragANaM, tesiM ca NaM ahAbIeNaM ahAvagAseNaM itthIe purisa jAva estha NaM mehuNe evaM taM ceva, nANattaM aMDaM vegaiyA jaNayaMti poyaM vegaiyA jaNayaMti, se aMDe unmijamANe itthi vegaiyA jaNayaMti purisaMpi NapuMsagaMpi, te jIvA DaharA samANA ghAukAyamAhAreMti ANuputreNaM buDDhA vaNassahakArya tasathAvarapANe, te jIvA AhAreti puDha S ARS.23929 ~240
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [57] dIpa anukrama [689] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 3 ], uddezaka [-], mUlaM [57], niryuktiH [178] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtA 2 zrutaska ndhe zIlAGkIyAvRttiH // 355 // visarIraM jAva saMta, avare'vi ya NaM tesiM NANAvihANaM uraparisappathalayarapaMciMdiyatirikkha0 ahINaM jAva mahoragANaM sarIrA NANAvaNNA NANAgaMdhA jAvamakkhAyaM / ahAvaraM purakkhAyaM NANAvihANaM bhuyaparisappathalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM, taMjahA-gohANaM naulANaM sihANaM saraDANaM sallANaM saravANaM varANaM gharakoiliyANaM vissaMbharANaM musagANaM maMgumANaM payalAiyANaM virAliyANaM johANaM cappAyANaM, tesiM ca NaM ahAbIeNaM ahAvagAseNaM itthIe purisassa va jahA uparisappANaM tahA bhANiyavaM jAva sArucikarDa saMtaM, avare'vi ya NaM tesiM NANAvihANaM bhuyaparisappapaMciMdiyathalayara tirikkhANaM taM0 gohANaM jAvakhAyaM // ahAvaraM purakhAyaM NANAvihANaM jalacarapaMciMdiyatirikgvajoNiyANaM, taMjAcampakavINa lomakkhINaM samuggapakkhINaM vitatapakkhINaM tesiM ca NaM ahAvIeNaM ahAvagAseNaM itthIe jahA uraparisappANaM, nANataM te jIvA DaharA samANA mAugAttasiNehamAhAreMti ANuputreNaM buDDA vaNassatikArya tasathAvare ya pANe, te jIvA AhAreti puDhavisarIraM jAva saMta, avare'vi ya NaM tersi NANAvihANaM khahacara paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM cammapakkhINaM jAvamakkhAyaM (sUtraM 57 ) // athAnantarametadvakSyamANaM pUrvamAkhyAtaM, tadyathA nAnAvidhajalacarapaJcendriyatiryagyonikAnAM saMbandhinaH kaJcitsvanAmagrAhamAha, tadyathA- 'macchANaM jAva suMsumArANa' mityAdi, tepAM matsyakacchapamakaragrAhasuMmumArAdInAM yathAvIjena yasya yathA yadvIjaM yathAbIjaM tena tathA yathAvakAzena yo yasyodarAdAvavakAzastena striyAH puruSasya ca svakarmanirvartitAyAM yonAvutpadyante / te ca tatrAbhivyaktA mAtu Education Internationa For Pernal Use On ~ 241~ 3 AhAra. parijJAdhya | // 355 // wor
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [17], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [57] dIpa anukrama [689] zArAhAreNa vRddhimupagatAH strIpunapuMsakAnAmanyatamatvenotpadhante, te ca jIvA jalacarA garbhAvayutkrAntAH santastadanantaraM yAvad 'Dahara'ti laghavastAvadapUneham-apUkAyamevAhArayanti AnupUryeNa ca vRddhavAH santo vanaspatikAya tathA'parAMca sAn / sthAvarAMcAhArayanti yAvatpazcedriyAnapyAhArayanti, tathA coktam-"asti matsyastimirnAma, zavayojanavistaraH / timinilagilo'pyasti, tadgilo'pyasti rAghava! // 1 // " tathA te jIvAH pRthivIzarIraM-kardamakharUpaM krameNa vRddhimupagatAH santa AhArayanti, tacAhAritaM satsamAnarUpIkRtamAtmasAtpariNAmayanti, zeSa sugama, yAvatkarmopagatA bhavantItyevamAkhyAtam / / sAmprataM | sthalacarAnuddizyAha-'ahAvara'mityAdi, athAparametadAkhyAtaM nAnAvidhAnAM catuSpadAnAM, tadyathA ekakhurANAmityazvakharAdInAM | tathA dvikhurANAM-gomahipyAdInAM tathA gaNDIpadAnAM-hastigaNDakAdInAM tathA sanakhapadAnAM-siMhavyAghrAdInAM yathAbIjena yathAvakAzena sakalaparyAptimavApyotpadyante te cotpannAH santastadanantaraM mAtuH stanyamAhArayantIti, krameNa ca vRddhimupagatAH santo'pareSAmapi zarIramAhArayantIti zeSaM sugamaM yAvatkopagatA bhavantIti // sAmpratamuramparisarpAnuddizyAha-'nAnAvidhAnAM' bahuprakArA-18 NAmurasA ye prasarNanti teSAM, tadyathA-ahInAmajagarANAmAzAlikAnAM mahoragANAM yathAvIjavena yathAvakAzena cotpacyAuNDajalena potajalena vA garbhAbhigacchantIti / te ca nirgatA mAturUSmANaM vAyuM cAhArayanti, teSAM ca jAtipratyayena tenaivAhAreNa kSIrAdineva vRddhirupajAyate, zeSa sugama, yAbadAkhyAtamiti // sAmprataM bhujaparisarpAnuddizyAha-nAnAvidhAnAM bhujAbhyAM ye parisappainti teSAM, tadyathA-godhAnakulAdInAM khakarmopAtena yathAbIjena yathAvakAzena cotpattirbhavati, te cANDajavena potajalena cotpannAstadanantaraM mAturUSmaNA vAyunA cA''hAritena pRddhimupayAnti, zepaM sugama, yAvadAkhyAtamiti // sAmprataM khacarAnuddizyAha- nAnAvidhAno raelaerserserseisersecroectroercecerce ~2424
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [17], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 3 AhAra prata sUtrAMka [57] dIpa anukrama [689] sUtrakRtAGge khecarANAmutpattiravaM draSTavyA-tadyathA-carmapakSiNAM-carmakITavalgulIprabhRtInAM tathA lomapakSiNAM-sArasarAjahaMsakAkAkAdInAM tathA 2 zrutaska-18| samudgapakSivitatapakSiNAM bahipivartinAmetepAM yathAcIjena yathAvakAzena cotpannAnAmAhArakriyevamupajAyate, tadyathA-sA pakSiNI | ndha zIlA. tadaNDakaM svapakSAbhyAmAvRtya tAvattiSThati yAvattadaNDakaM tadRSmaNAhAritena vRddhimupagataM sat kalalAvasthAM parityajya caJcAdikAnavayavAn kIyAvRttiH 10 parisamApayya bhedamupayAti, taduttarakAlamapi mAtropanItenAhAreNa vRddhimupayAti, zeSaM prAgvat // vyAkhyAtAH paJcendriyA mnussyaasti||356|| thiyaJcazva, teSAM cAhAro dvedhA-Abhoganivatito'nAbhoganirvatitazva, tatrAnAbhoganivartitaH pratikSaNabhASI Abhoganirvartitastu | yathArkha kSuvedanIyodayabhAvIti / sAmprataM vikalendriyAnuddizyAha-- ahAvaraM puragvAyaM ihegatiyA sattA NANAvihajoNiyANANAvihasaMbhavA NANAvihabukamA tajoNiyA tassaMbhavA tanuvakamA kammovagA kammaNiyANeNaM tatvavukamA NANAvihANaM tasadhAvarANaM poggalANaM sarIresu vA sacittesu vA acittesu vA aNusUpattAe viudaMti, te jIvA tersi NANAvihANaM tasathAvarANaM pANArNa siNehamAhAraiti, te jIvA AhAraiti puDhavisarIraM jAva saMtaM, avare'vi ya ka tesiM tasathAvarajoNiyANaM aNusUyagANaM sarIrA NANAvapaNA jAvamakvAyaM / / evaM durUvasaMbhavattAe // evaM khuradugatsAe // (sUtraM 58) athAnantarametadAkhyAtaM 'iha' asin saMsAre eke kecana tathAvidhakamodayavartinaH 'satyA' prANino nAnAvidhayonikAH 81 karmanidAnena khakRtakaugopAdAnabhUtena tatrotpattisthAne 'upakramya' Agatya nAnAvidhavasasthAvarANAM zarIreSu sacitteSu acitteSu // 356 // ~243~
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [18], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [58] Receases dIpa anukrama [690] 1 vA 'aNusayatsAe'tti aparazarIrAzritatayA paranizrayA vivartante samutpadyante itiyAvata, te ca jIvA vikalendriyAH sacineSa manuSyAdizarIreSu yakAlikSAdikatvenotpadyante,tathA tatparibhujyamAneSu maJcakAdiSvacitteSu matkuNatvenAvirbhavanti, tathA'cittIbhUteSu || manuSyAdizarIrakeSu vikalendriyazarIreSu vA te jIvA anusyUtatvena-paranizrayA kRmyAditvenotpadyante, apare tu sacitte tejaHkAyAdau mUSikAditvenotpadyante, yatra cAgnistatra vAyurityatastadudbhavA api draSTavyAH, tathA pRthivImanuzritya kunthupipIlikAdayo varSA-1 |dAvRSmaNA saMkhedajA jAyante, tathodake pUtarakADollaNakabhramarikAchedanakAdayaH samutpadyante, tathA vanaspatikAye panakabhramarAdayo jAyante / tadevaM te jIvAstAni khayonizarIrANyAhArayanti ityevamAkhyAtamiti // sAmprataM paJcendriyamUtrapurIpodbhavAnasumataH prati| pAdayitumAha-'eva'miti pUrvoktaparAmarzaH, yathA sacittAcittazarIranizrayA vikalendriyAH samutpadyante tathA tatsaMbhaveSu mUtrapurIpavAntAdiSu apare jantako duSTa-virUpaM rUpaM yeSAM kRmyAdInAM te durUpAstatsaMbhavatvena tadbhAvanotpadyante, te ca tatra viSThAdI dehAnirgate'nirgate vA samutpadyamAnA utpannAtha tadeva viSThAdikaM khayonibhUtamAhAsyanti, zeSa prAgvat / / sAmprataM sacittazarIrAzrayAna | jantUn pratipAdayitumAha-evaM miti, yathA mUtrapurISAdAvutpAdastathA tiryazarIreSu 'khuradugatAe'tti carmakITatayA samutpa| dhante, idamukkaM bhavati-jIvatAmeva gomahiSyAdInAM carmaNo'ntaH prANinaH saMmUccharyante, te ca tanmAMsacarmaNI bhakSayanti, bhakSaya|ntazcamaNo vivarANi vidadhati, galacchoNiteSu vivareSu tiSThantastadeva zoNitamAhArayanti, tathA acittagavAdizarIre'pi, tathA | sacittAcittavanaspatizarIre'pi ghuNakITakAH saMmUcharyante, te ca tatra saMmUrchantastaccharIramAhArayantIti / / sAmpratamapUkArya pratipi| pAdayipuslatkAraNabhUtavAtapratipAdanapUrvakaM pratipAdayatItyAha JEGEReechaeleseseer For P OW ~244~
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [19], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 3 AhAraparijJAdhya. prata sUtrAMka [59] sUtrakRtAGge 2zrutaskandhezIlAkIyAvRttiH // 357 // dIpa anukrama [691] ersersebeathercenesepectroseroercerce ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA NANAvihajoNiyA jAva kammaNiyANeNaM tatthavukamA NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM sarIresu sacittesu vA acittesu vA taM sarIragaM dhAyasaMsiddha vA vAyasaMgahiyaM vA vAyapariggahiyaM uhRvAemu uDDabhAgI bhavati ahevAemu ahebhAgI bhavati tiriyavAesu tiriyabhAgI bhavati, taMjahA-osA himae mahiyA karae harataNue suddhodae, te jIvA tesiM NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM siNehamAhAraiti, te jIvA AhAreMti puDhavisarIraM jAva saMta, avare'pi ya NaM tersi tasadhAvarajoNiyANaM osANaM jAva suddhodagANaM sarIrA NANAvaNNA jAvamakvAyaM // ahAvaraM purAvArya ihegatiyA sattA udagajoNiyA udagasaMbhavA jAva kammaNiyANeNaM tatthavukamA tasathAvarajoNiesu udaesu udagattAe biuti, te jIvA tesi tasathAvarajoNiyANaM udagANaM siNehamAhAreMti, te jIvA AhAraiti puDhavisarIraM jAva saMtaM, avare'vi ya NaM tesiM tasathAvarajoNiyANaM udagANaM sarIrA NANAvaNNA jAvamakvAyaM / / ahAvaraM purakvAyaM ihegatiyA sattA udagajoNiyANaM jAva kammaniyANeNaM tatthabukamA udgajoNiesu udaesu udagattAe viudRti, te jIvA tersi udgajoNiyANaM udagANaM siNehamAhAraiti, te jIvA AhAraiti puDhavisarIraM jAva saMtaM, avare'vi ya NaM tesiM udagajoNiyANaM udagANaM sarIrA NANAvannA jAvamakvAyaM / / ahAvaraM purakvAyaM ihegatiyA sattA udagajoNiyANaM jAva kammaniyANeNaM tatthabukamA udgajoNiesu udaemu tasapANattAe viuti, te jIvA tesiM udagajoNiyANaM eneesepersereeseroecticeserce // 357 // ~245
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [19], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [59] aattN dIpa anukrama [691] udgANaM siNehamAhAreMti, te jIvA AhAreMti puDhavisarIraM jAva saMtaM, avare'pi ya NaM tesiM udagajoNiyANaM tasapANANaM sarIrA NANAvaNNA jAdhamakkhAyaM // (sUtraM 59) athAnantarametadakSyamANaM 'purA' pUrvamAkhyAtaM, 'iha' asmin jagatyeke savAstathAvidhakarmodayAd nAnAvidhayonikAH santo yAvakarmanidAnena 'tantra' tasminyAtayonike pUkAye 'vyutkramya' Agatya 'nAnAvidhAnAM' bahuprakArANAM 'sAnAM darduraprabhRtInAM sthAvarANAM ca haritalavaNAdInAM prANinAM sacittAcittabhedabhinneSu zarIreSu tadapkAyazarIraM vAtayonikakhAdapkAyasya vAyunopAdAnakAraNabhUtena samyaka 'saMsirddha' niSpAditaM tathA vAtenaiva samyag gRhItamabhrakapaTalAntanirvRttaM tathA vAtenAnyonyAnuga-1 takhAtparigataM tathordhvagateSu pAtepUrvabhAgI bhavatyapkAyo, gaganagatavAtavazAdivi saMmUcchete jalaM, tathA'dhastAdgateSu vAteSu tadazA-16 dbhavatyadhobhAgI apakAyA, evaM tiryagmateSu yAtepu tiryagbhAgI bhavatyapakAyA, idamuktaM bhavati yAtayonikasAdaekAyasya yatra || yatrAsau tathAvidhapariNAmapariNato bhavati tatra tatra tatkAryabhUtaM jalamapi saMmUcchate, tassa cAbhidhAnapUrvakaM bhedaM darzayitumAha-tapathA-3 'osatti avazyAyaH 'himayeti zizirAdau bAteritA himakaNA mahikA:-dhUmikAH karakAH-pratItAH 'haritaNuya'ni tRNAgravyavaskhitA jalavindavaH zuddhodakaM-pratItamiti / 'iha' aminudakaprastAye eke saccAstatrotpadyante svakarmavazagAstatrotpannAste jIvAsteSAM nAnAvidhAnAM trasasthAvarANAM khotpacyAdhArabhUtAnAM snehamAhArayanti, te jIvAstaccharIramAhArayanti, anAhArakA na bhavantItyarthaH, zeSa sugamaM yAvadetadAkhyAtamiti // tadevaM vAtayonikamapakAyaM pradazyAM dhunApakAyasaMbhavamevAekArya darzayitumAhaathAparamAkhyAtaM 'iha' asmin jagati udakAdhikAra kA eke saccAstathAvidhakarmodayAdvAtavazotpanatrasakhAvarazarIrAdhAramudakaM ~246~
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [19], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [59] dIpa anukrama [691] sUtrakRtAGgeyoniH- utpattisthAnaM yeSAM te tathA, tathodakasaMbhavA yAvatkarmanidAnena tatrospitsavastrasasthAvarayonikepUdakeSvaparodakatayA 3AhAra2 zrutaska- vivartante' samutpadyante, te codakajIvAsteSAM prasasthAvarayonikAnAmudakAnAM snehamAhArayanti anyAnyapi pRthivyAdizarIrANyA parijJAcyA ndhe zIlA hArayanti, taba pRthivyAdizarIramAhAritaM sat sArUpyamAnIyAtmasAtmakurvantyaparANyapi tatra basasthAvarazarIrANi vivartante, teSAM kAyApattiH codakayonikAnAmudakAnAM nAnAvidhAni zarIrANi vivartante ityetadAkhyAtam // tadevaM trasasthAvarazarIrasaMbhavamudake yonitvena | ||35ttaaprdaadhunaa nirvizeSaNamapkAyasaMbhavamevAkArya darzayitumAha-athAparametadAkhyAtaM 'iha' asmin jagatpudakAdhikAre vA eke sacAH 18| svakRtakarmodayAdudakayoniSadakeSutpadyante, te ca teSAmudakasaMbhavAnAmudakajIvAnAmAtmAdhArabhUtAnAM zarIramAhArayanti, zeSa sugama | yAbadAkhyAtamiti / / sAmpratamudakAdhArAn parAn pUtarakAdikAMkhasAn darzayitumAha-athAparametadAkhyAtamihake sattvA udakeSu uda-18 | kayoniSu codakeSu prasapANitayA pUtarakAdikhena 'vivatente' samutpadyante, te cotpadyamAnAH samutpannAtha tepAmudakayonikAnAmuda-18 |kAnAM snehamAhArayanti, zeSa sugamaM yAvadAkhyAtamiti / / sAmprataM tejaHkAyamuddizyAha ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA NANAvihajoNiyA jAva kammaniyANaNaM tatvavukamA NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM sarIresu sacittesu vA acittesu vA agaNikAyatsAe viuti, te jIvA tersi NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM siNehamAhAreMti, te jIvA AhArati puDhavisarIraM jAva saMtaM, avare'vi // 358 // yaNaM tesiM tasathAvarajoNiyANaM agaNINaM sarIrA NANAvaNNA jAvamakkhAyaM, sesA tinni AlAvagA jahA udagANaM / / ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA NANAvihajoNiyANaM jAva kammaniyANeNaM tastha ~247~
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [60]- (gAthA 1-2), niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [60] bukamA NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM sarIresu sacittesu vA acittesu vA vAukAyattAe viuhRti, jahA agaNINaM tahA bhANiyabA, cattAri gamA // (sUtraM 60) // athaitadaparamAkhyAtaM 'iha' asmin saMsAre eke kecana 'sattvAH ' prANinastathAvidhakarmodayavartino nAnAvidhayonayaH prAk | santaH pUrvajanmani tathAvidhaM kopAdAya tatkamanidAnena nAnAvidhAnAM trasasthAvarANAM prANinAM zarIreSu sacitteSvaciteSu cAgni-18 | khena 'vivartante' prAdurbhavanti, tathAhi-paJcendriyatirazthA dantimahiSAdInAM parasparaM yuddhAvasare viSANasaMgharSa sati anirutiSThate, 18| |evamaciceSvapi tadakhisaMghapAdanerutthAnaM, tathA dvIndriyAdizarIreSvapi yathAsaMbhavamAyojanIyaM, tathA sAvarevapi panaspatyupalA | dipu sacittAcittevagnijIvAH samutpadyante, te cAgnijIvAstatrotpannAsteSAM nAnAvidhAnAM prasasthAvarANAM snehamAhArayanti, zeSa 18 sugama yAvadavantItyevamAkhyAtam / apare trayo'pyAlApakAH prAgvad draSTacyA iti / / sAmprataM vAyukAyamuddizyAha-'ahAvara'mityAdi, athAparametadAkhyAtamityAyanikAyagamena vyAkhyeyam / / sAmpratamazeSajIvAdhAraM pRthivIkAyamadhikRtyAha ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA NANAvihajoNiyA jAva kammaniyANeNaM tatthavukamA NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM sarIresu sacittesu vA acittesu vA puDhavittAe sakarattAe bAluyattAe imAo gAhAo aNugaMtavAo-'puDhavI ya sakarA vAluyA ya ucale silA ya loNUse / aya tasya taMba sIsaga ruppa suvaNe ya vaire y||1|| hariyAle hiMgulae maNosilA sAsagaMjaNapavAle / anbhapaDala1 damsazakayoH parimahApekSayA savisApAyuphavApekSayA vA vittabhedabhinnatA 2 kholatiyuktAH / dIpa anukrama [692] Sar203292800 wea92989easa999999sat SARERatinintentmarna ~248~
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [61]- (gAthA 2-4), niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [61] ||1-4|| sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH vbhavAluya bAyarakAe maNivihANA // 2 // gomejjae ya rupae aMke phalihe ya lohiyakarakhe ya / maraga 3AhArayamasAragalle bhuyamoyaga iMdaNIle ya // 3 // caMdaNa geruya haMsagambha pulae sogaMdhie ya yoddhaye / caMdappana parijJAdhya. velie jalakaMte sarakate y||4|| eyAo eesu bhANiyabAo gAhAo jAva sUrakaMtatAe viudghati, te jIvA tesiM NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM siNehamAhAreMti, te jIvA AhAreMti puDhavisarIraM jAva saMtaM, avare'vi ya NaM tesiM tasathAvarajoNiyANaM puDavINaM jAba sarakaMtANaM sarIrA NANAyaNNA jAvamakvAyaM, sesA tipiNa AlAbagA jahA udagANaM / / (sUtraM 61) // athAparametatpUrvamAkhyAtaM ihaike saccAH pUrva nAnAvidhayonikAH svakRtakarmayazA nAnAvidhatrasasthAvarANAM zarIreSu saciceSu acitteSu vA pRthivIkhenotpadyante, tadyathA-sapeziraHsu maNayaH karidanteSu mauktikAni vikalendriyeSvapi zulyAdiSu mauktikAni | sthAvareSvapi gheNyAdipu tAnyeveti, evamacittepUparAdiSu lavaNabhAnotpadyante, tadevaM pRthivIkAyikA nAnAvidhAmu pRthivIpu | zarkarAvAlukopalazilAlavaNAdibhAvana tathA gomedakAdiralabhAvena ca bAdaramaNi vidhAnatayA samutpadyante, zepaM sugamaM yAvazcakhA-18 | ro'pyAlApakA udakagamena netavyA iti / / sAmprataM sarvopasaMhAradvAreNa sarvajIvAna sAmAnyato vibhaNipurAhaahAvaraM purakvAyaM sace pANA sadhe bhUtA sabe jIvA saba sattA NANAbihajoNiyA jANAvihamabhavA // 359 // NANAvihavukamA sarIrajoNiyA sarIrasaMbhavA sarIrabukamA sarIrAhArA kammovagA kammaniyANA kammagatIyA kammaThiiyA kammaNA va vipriyaasmuti|| se evamAyANaha se evamAyANittA AhAragutte sahie samie dIpa anukrama [693698] ~249~
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [3], uddezaka [-], mUlaM [62], niyukti: [178] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [62] dIpa anukrama [699] sayA jae timi // (sanaM 62) // piyasuyakvaMdhassa AhArapariSaNA NAma taIyamajatayaNaM samattaM // athAparametadAkhyAtaM, tadyathA-saMbai 'prANAH' prANinotra ca prANibhUtajIvasattvazabdAH paryAyattvena dravyAH, kathaJcidbhedaM 18vA''zritya vyAkhyeyAH, te ca nAnAvidhayonikA nAnAvidhAsu yoniSUtpadyante, nArakatiryanarAmarANAM parasparagamanasaMbhavAt , 8 te ca yatra yatrotpadyante tattaccharIrANyAhArayanti, tadAhAravantazca tatrAguptAstadvArAyAtatatkarmavazagA nArakatiryajanarAmaragatiSu jaghanyamadhyamotkRSTasthitayo bhavanti, anenedamuktaM bhavati yo yAdagiha bhave sa tADagevAmutrApi bhavatItyetanirastaM bhavati, apitu kopagAH karmanidAnAH koyattagatayo bhavanti, tathA tenaiva karmaNA mukhalipsabo'pi tadviparyAsa-duHkhamupagacchantIti / / / sAmpratamadhyayanArthamupasaMjighRkSurAha-yadetanmayAditaH prabhRtyuktaM, tadyathA-yo yatrotpadyate sa taccharIrAhArako bhavati AhArAguptazca karmAdatte karmaNA ca nAnAvidhAmu yonipu arahaghaTInyAyena paunaHpunyena paryaTatItyevamAjAnIta yUrya, etadviparyAse duHkhamupagacchantIti / etatparijJAya ca sadasadvivekapAhAraguptaH paJcabhiH samitibhiH samito yadivA samyaganAnAdike mArge ito-18 gataH samitaH tathA saha hitena vartate sahitaH san sadA-sarvakAlaM yAvaduraDAsaM tAvadyateta satsaMyamAnuSThAne prayalavAn bhavediti / / itiH parisamAptyarthe, adhImItipUrvavat / gato'nugamaH / sAmprataM nayAH, te ca prAmad draeNyAH // samAptamAhAraparijJAkhyA tRtIyamadhyayanam / / 3 // iti zrImatradoM dvitIyazrutaskandhe AhAraparijJAkhyaM tRtIyamadhyayanaM savRttikaM samAptimagAt Newerstice creasestepse atra tRtIyaM adhyayanaM parisamAptaM ~250~
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka [62] dIpa anukrama [699] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 4 ], uddezaka [ - ], mUlaM [62...], niryuktiH [179] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAGke 2 zrutaska ndhe zIlAjhIyAvRttiH // 360 / / Education Inte atha dvitIyazrutaskandhe caturthapratyAkhyAnAdhyayanaprArambhaH // tRtIyAdhyayanAnantaraM caturthamArabhyate, askha cAyamabhisaMbandhaH -- ihAnantarAdhyayane AhArAguptasya karmabandho'bhihito'to'tra tatpratyAkhyAnaM pratipAdyate, yadivottaraguNa saMpAdanArthaM zuddhetarAhAravivekArthamAhAraparijJoktA sA cottara guNarUpA pratyAkhyAnakriyAsamanvitasya bhavatItyata AhAraparijJAnantaraM pratyAkhyAnakriyAdhyayanamArabhyate ityanena saMbandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyopakramAdIni catvAryanuyogadvArANi bhavanti, tatropakramAntargato'rthAdhikAro'yam, tadyathA-iha karmopAdAnabhUtasyAzubhasya pratyAkhyAnaM pratipAdyata iti / sAmprataM nikSepaH, tatrApyodhaniSpanne'dhyayanaM nAmaniSpatre pratyAkhyAnakriyeti dvipadaM nAma, tatra pratyAkhyAnapadanikSepArthaM niryuktikRdAha- NAmaTavaNAdavie aiccha paDisehae ya bhAve ya / eso paJcavANassa chaviho hoi nikvevo // 179 // mUlagu parva pacavANe ihaM adhIgAro / hoja hu tappacaiyA appaJcavANakiriyA u // 180 // nAmasthApanAdravyAditsApratiSedhabhAvarUpaH pratyAkhyAnasyAyaM poDhA nikSepaH, tatrApi nAmasthApane sugame, dravyapratyAkhyAnaM tu | dravyasya dravyeNa dravyAd dravye dravyabhUtasya vA pratyAkhyAnaM dravyapratyAkhyAnaM, tatra sacittAcittamizrabhedasya dravyasya pratyAkhyAnaM dravyapratyAkhyAnaM, dravyanimittaM vA pratyAkhyAnaM yathA dhammillasya, evamaparANyapi kArakANi svadhiyA yojanIyAni, tathA dAtu For Parts Only atha caturtha adhyayanaM "pratyAkhyAna" Arabhyate, tRtIya- adhyayanena sah abhisaMbandha:, pratyAkhyAna- padasya nikSepAH ~251~ 4 pratyAkhyAnAvya. // 360 //
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [62...], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [62] micchA ditsA na ditsA aditsA tayA pratyAkhyAnamaditsApratyAkhyAna-satyapi deye sati ca saMpradAnakArake kevala dAtAta| micchA nAstItyato'ditsApratyAkhyAna, tathA pratiSedhapratyAkhyAnamidaM, tadyathA-vivakSitadravyAbhAvAdviziSTasaMgradAnakArakAbhAvAdvA | satyAmapi ditsAyAM yaH pratiSedhastatpratiSedhapratyAkhyAnaM, bhAvapratyAkhyAnaM tu dvidhA antaHkaraNazuddhasya sAdhoH zrAvakasa vA|| mUlaguNapratyAkhyAnamuttaraguNapratyAkhyAnaM ceti, cazabdAdetad dvividhamapi noAgamato bhAvapratyAkhyAnaM draSTavyaM, nAnyaditi / sAmprataM kriyApadaM nikSeptavyaM, tacca kriyAsthAnAdhyayane nikSiptamiti na punanikSipyate / iha punarbhAvapratyAkhyAnenAdhikAra iti darzayitumAha-mUlaguNA:-prANAtipAtaviramaNAdayasteSu prakRtam-adhikAraH prANAtipAtAdeH pratyAkhyAnaM kartavyamitiyAvat 'ihaa| pratyAkhyAnakriyAdhyayaneAdhikAro, yadi mUlaguNapratyAkhyAnaM na kriyate tato'pAya darzayitumAha-pratyAkhyAnAbhAve'niyatatvAdha-INI kiJcanakAritayA tatpratyayikA-tanimittA bhaved-utpadyeta apratyAkhyAnakriyA-sAvadyAnuSThAnakriyA tatAtyayikazca krmvndhH| tanimittaya saMsAra ityataH pratyAkhyAna kriyA mumukSuNA vidheyeti / gato nAmaniSpanno nikSepaH, adhunA sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccArayitavyaM, taccedamsurya me AusaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM-iha khalu paJcakkhANakiriyANAmAyaNe, tassaNaM ayama? paNNate-AyA apacakravANI.yAvi bhavati AyA akiriyAkusale yAvi bhavati AyA micchAsaMThie yAci bhavati AyA egaMtadaMDe yAvi bhavati AyA egaMtavAle yAvi bhavati AyA egaMtasutte yAvi bhavati AyA aviyAramaNavayaNakAyavake yAvi bhavati AyA appaDihayaapacakkhAyapAvakamme pAvi bhavati, dIpa anukrama [699] 2900merasa92902 pratyAkhyAna-padasya nikSepAH, mUlasUtrasya Arambha: ~252~
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [63], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlA prata sUtrAMka [63] dIpa anukrama [700] esa khalu bhagavatA akkhAe asaMjate avirate appaDihayapaJcakvAyapAvakamme sakirie asaMbuDe egatadaMDe egaMtavAle egatasutse, se bAle aviyAramaNavayaNakAyavake suviNamavi Na parasati, pAve ya se | khyAnA kamme kajai // (sUna 63) // aviratasya bIyAvRttiH pApabandhaH assa cAnantaraparamparamUtraiH saha saMbandho vaktavyaH, sa cAyam-ihAnantarAdhyayanaparisamAptAvidaM sUtram-'AhAraguptaH samitaH1% // 361 // sahitaH sadA yatete'ti etanmayA zrutamAyuSmatA bhagavatedamAkhyAtam , evamanayA dizA paramparasUtrarapi saMvandhobhyUdyA, 'iha' [ asina pravacane sUtrakRtAGge vA 'khalvi'ti vAkyAlaGkAre pratyAkhyAnakriyAnAmAdhyayanaM tasthAyamartho vakSyamANalakSaNaH, atatItyAtmA ! -jIvaH prANI, sa cAnAdimithyAkhAviratipramAdakapAyayogAnugatatayA svabhAvata evApratyAkhyAnyapi bhavati, apizabdAtsa eva | kutadhinimittAtpratyAkhyAnyapi, tatrAtmagrahaNamaparadarzanavyudAsArtha, tathAhi-sAyAnAmagracyutAnutpanakhirakamkhabhAva AtmA, sa ca tRNakujIkaraNe'pyasamarthatayAkizcitkaratvAnna pratyAkhyAnakriyAyAM bhavitumarhati, bauddhAnAmapyAtmano'bhAvAt jJAnasya ca kSaNika-RM tayA khiterabhAvAt kutaH pratyAkhyAnakriyeti, evamanyatrApi pratyAkhyAnakriyAyA abhAvo vAcyaH, tathA sadanuSThAna kriyA tasyAM || 4 kuzalaH kriyAkuzalastatpratiSedhAdakriyAkuzalo'pyAtmA bhavati, tathA''tmA mithyAtvodayasaMsthito'pi bhavati, tathakAntenAparAn 181 prANino daNDayatIti daMDastadevabhUtadhAramA bhavati, tathA'sAratApAdanAdrAgadveSAkulitakhAdvAlavadvAla AtmA bhavati, tathA suptavatsuptaH || | yathA hi dravyasuptaH zabdAdIn viSayAn na jAnAti hitAhitaprAptiparihAravikalazca tathA bhAvasupto'pyAtmaivaMbhUta eva bhavatIti, evamavicAraNIyAni-azobhanatayA'nirUpaNIyAnyaparyAlocanIyAni manovAkAyavAkyAni yasya sa tathA, tatra mana:-antaHkaraNaM | ~253~
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [63], niyukti: [180] prata sUtrAMka [63] vAra-vANI kAyo-dehaH arthapratipAdakaM padasamUhAtmakaM vAkyamekatiGa subantaM bA, tatra vAggrahaNenaiva vAkyasya gatArthatvAyatpunazAkyagrahaNaM karoti tadevaM jJApayati-iha yAgranyApArasya pracuratayA prAdhAnyaM, prAyazastatpravRttyaiva pratiSedhavidhAnayoranyeSAM pravartanaM / bhavati, tadevamapratyAkhyAnAkriyaH san AtmA'vicAritamanovAkAyavAkyazcApi bhavatIti, tathA pratihataM-pratiskhalitaM pratyAkyAta-- nirAkRtaM viratipratipacyA pApakarma asadanuSThAnaM yena sa pratihatapratyAkhyAtapApakarmA tatpratiSedhAdasadanuSThAnaparamAtmA bhavatIti / / | tadevameSa-pUrvokto'saMyato'virato pratihatapratyAkhyAtapApakarmA sakriyaH sasAbadhAnuSThAnaH, tathAbhUtazcAsaMdhuto manovAkAryaragupto'-15 | sakhAcAtmanaH pareSAM ca daNDahetukhAddaNDaH, tadevaMbhUtazca san ekAntena bAlabadvAlaH suptavadekAntena suptaH, tadevaMbhUtatha bAlamuptata yA vicArANi-avicAritaramaNIyAni paramArthavicAraNayA yuktyA vA vighaTamAnAni manovAkAyavAkyAni yasya sa tathA, yadivA | 18|parasaMbandhyavicAritamanovAkAyavAkyaH san kriyAsu pravarcate, tadevaMbhUto nirvivekatayA paddhavijJAnarahitaH svamamapi na pazyati, tasya || | cAvyaktavijJAnasya khamamapyapazyataH pApaM karma badhyate, tenaivaMbhUtenAvyaktavijJAnenApi pAyaM karma kriyata iti bhAvaH / / tatra caivaM 181 vyavasthite codakaH prajJApakamevamavAdIta-atra cAcAryAbhiprAyaM codako'nUya pratiSedhayati tatya coyae pannavarga evaM vayAsi-asaMtaeNaM maNeNaM pAvaeNaM asaMtiyAe vatIe pAviyAe asaMtaeNaM kAraNaM pAvaeNaM ahaNaMtassa amaNakkhassa aviyAramaNavayakAyavakassa suviNamavi apassao pAvakamme No kajjai, kassa NaM taM he?, coyae evaM babIti annayareNaM maNeNaM pAvaeNaM maNavattie pAve kamme kajjara, annayarIe vatie pAviyAe bativattie pAve kamme kajai, annayareNaM kAraNaM pAvaeNaM kAyavattie pAve kamme 39009999 dIpa anukrama [700] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[2], aMga sUtra-[2] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ~254~
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [64], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [64] sUtrakRtAGge 2 zrutaskanye zIlAkIyAvRciH // 362 // 4pratyAkhyAnA aviratasya pApavandhaH kajai, harNatassa samaNakkhassa saviyAramaNavayakAyavakarasa suviNamavi pAsao evaMguNajAtIyassa pAve kamme kajai / puNaravi coyae evaM bavIti-tatva NaM je te evamAhaMsu-asaMtaeNaM maNeNaM pAvaeNaM asaMtIyAe batie pAviyAe asaMtaeNaM kAeNaM pAvaeNaM ahaNaMtassa amaNakvassa aviyAramaNavayaNakAyavakkassa suviNamavi apassao pAve kamme kAi, tastha NaM je te evamAhaMsu micchA te evamAhaMsu // tastha pannavae coyarga evaM vayAsI-taM sammaM jaM mae pucaM vuttaM, asaMtaeNaM maNeNaM pAvaeNaM asaMtiyAe batie pAviyAe asaMtaeNaM kAeNaM pAvaeNaM ahaNaMtassa amaNakkhassa aviyAramaNavayaNakAyavakkarasa suviNamavi apassao pAve kamme kavati, taM samma, kassa NaM taM heuM ?, AcArya Aha-tastha khalu bhagavayA chajIvaNikAyaheU paNNatA, taMjahA-puDhacikAiyA jAva tasakAiyA, iccheehiM chahiM jIvaNikAehiM AyA appaDihayapaccakkhAyapAvakamme nicaM pasaDhaviuvAtacittadaMDe, taMjahA-pANAtivAe jAva pariggahe kohe jAva micchAdasaNasalle // AcArya Aha-tattha khalu bhagavayA vahae diTTate paNNatte, se jahANAmae bahae siyA gAhAvaissa vA gAhAvaiputtassa vA rapaNo vA rAyapurisassa vA khaNaM nihAya pavisissAmi khaNaM ladbhUrNa vahissAmi pahAremANe se kiM nu hu nAma se vahae tassa gAhAvaissa vA gAhAvaiputtassa vA rapaNo vA rAyapurisaMssa vA khaNaM nihAya pavisissAmi khaNaM laNaM bahissAmi pahAremANe diyA vA rAo vA muse vA jAgaramANe vA tihAe pra0 / 2 kiNhu / 3 puttassa (ttiikaa)| Rockecenese dIpa anukrama [701] mesesecsee // 36 // ~255
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [64], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [64] aNdiNciNdi amittabhUe micchAsaMThite niccaM pasahaviuvAyacittadaMDe bhavati?, evaM viyAgaremANe samiyAe viyAgare coyae-haMtA bhavati // AcArya Aha-jahA.se vahae tassa gAhAvaissa vA tassa gAhAvaiputtassa vA rapaNo vA rAyapurisassa vA khaNaM niddAya pavisissAmi svaNaM laNaM vahissAmitti pahAremANe diyA vArAo vA sutte vA jAgaramANe cA amittabhUe micchAsaMThite nicaM pasaDhavijvAyacittadaMDe, evameva vAlevi sabesi pANANaM jAva sabesi sattANaM diyA vA rAo vA sutte vA jAgaramANe vA amittabhUe micchAsaMThite nicaM pasaDhaciuvAyacittadaMDe, taM0-pANAtivAe jAva micchAdasaNasalle, evaM khalu bhagavayA akvAe asaMjae avirae appaDihayapaJcakkhAyapAvakamme sakirie asaMbuDe egaMtadaMDe egaMtabAle egaMtasutte yAvi bhavaha, se bAle aviyAramaNabayaNakAyavake suviNamavi Na passaha pAve ya se kamme kajai // jahA se bahae tassa vA gAhAvaissa jAva tassa vA rAyapurisarasa patteyaM patteyaM cittasamAdAe diyA vA rAo vA sutte vA jAgaramANe vA amittabhUe micchAsaMThite nicaM pasaDhaviuvAyacittadaMDe bhavai, evameva vAle sabesiM pANANaM jAva savesiM sattANaM patteyaM patteyaM cittasamAdAe diyA vA rAo vA sutte vA jAgaramANe vA amittabhUte micchAsaMThite nicaM pasaDhaviuvAyacittadaMDe bhavai / / (sUtraM 64) // ___ 'asaMtaeNamityAdi, avidyamAnena-asatA manasA'pravRtcenAzobhanena tathA vAcA kAyena ca pApenAsatA tathA sacAnanataH tathA'manaskasyAvicAramanovAkAyavAkyasya svapnamapyapazyataH khapnAntikaM ca karma nopacayaM yAtItyevamavyaktavijJAnasya pApaM dIpa anukrama [701] ~256~
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [64], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [64] dIpa anukrama [701]] sUtrakRtAGge 18 karma na badhyate, evaMbhUtavijJAnena pApa karma na kriyata itiyAvat / 'kasya hetoH?' kena hetunA kena kAraNena tatpApa karma badhyate , // 8 // 4 pratyA2zrutaska- 18 nAtra kazcidazyaktavijJAnakhAtpApakarmabandhaheturiti bhAvaH / tadevaM codaka evaM khAbhiprAyeNa pApakarmabandhahetumAha-'annayareNa mi-18 khyAnA0 mve zIlA-18| tyAdi, karmAzravadvArabhUtairmanovAkAyakarmabhiH karma badhyata iti darzayati-anyatareNa liSTena prANAtipAtAdipravRttyA manasA vAcA | aviratasya hIyAvRttiH zikAyena ca tatpratyayika karma badhyata iti, idameva spaSTataramAha-pratassatvAnsamanaskakha savicAramanovAkAyavAkyasya khamamapi pazyataH pApabandhaH // 36 // praspaSTavijJAnapetadguNajAtIyasa pApaM karma badhyate, na punarekendriyavikalendriyAdeH pApakarmasaMbhava iti, teSAM ghAtakasya manovAkAya | vyApArasthAbhAvAt , athaitadvayApAramantareNApi karmabandha iSyate evaM ca sati muktAnAmapi karmavandhaH syAt / na caitadipyate, tasmA- |vamakhamAntikamavijJopacitaM ca karma vadhyata iti, tetra yadevaMbhUtaireva manovAkAyacyApAraH karmabandho'bhyupagamyate / tadevaM vyava|sthite sati ye te evamuktavantaH-tadyathA-avidyamAnarevAzubhaiyogaiH pApaM karma kriyate, mithyA ta evamuktavanta iti sthitam / tadevaM codakenAcAryapakSaM dUSayisA khapakSe vyavasthApite satyAcArya Aha-tatrAcAryaH khamatamandya tatsopapattikaM sAdhayitumAha-'taM samma'-161 mityAdi, yadetanmayoktaM prAg yathA'spaSTAvyaktayogAnAmapi karma badhyate tatsamyak-zobhanaM yuktisaMgatamiti, evamukte para Aha| 'kasya hetoH? kena kAraNena tatsamyagiti cedAha-tattha khalu' ityAdi, tatreti vAkyopanyAsArtha khaluzabdo vAkyAlaGkAre // 363 // bhagavatA vIravarddhamAnakhAminA paG jIvanikAyAH karmabandhahetukhenopanyastAH, tadyathA-pRthivIkAyikA ityAdi yAvatrasakAyikA 1nodakasyaiva vArUpa prazAparka prati / 2 nodakapakSe / 3 yadyevaM prAtasmAdityAdivAkyasyAyeM hetubhUtaH sAt / 4 spaSTavijJAnayuphaiH / 5 AcAryavAkyamidaM pUrvapakSe hetudarzanAya / SARERainintamatural ~257~
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [64], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [64] | iti / kathamete SaD jIvanikAyAH karmabandhasya kAraNamityAha-'icceehi mityAdi, ityeteSu pRthivyAdiSu paijIvanikAyeSu pratihataM vinitaM pratyAkhyAtaM-niyamitaM pApaM karma yena sa tathA, punarnasamAsenApratihatapratyAkhyAtapApakarmA ya AtmA-jantustathA // tadbhAvalAdeva nityaM sarvakAlaM prakarSeNa zaThaH prazaThastathA vyatipAte-prANacyaparopaNe cittaM yasya sa vyatipAtacittaH khaparadaNDahetu bAdaNDaH prazaThazcAsau vyatipAtacittadaNDazceti karmadhAraya iti, etadeva pratyeka darzayitumAha-'taMjahe tyAdi, tadyathA praannaatipaate| | vidheye prazaThavyatipAtacittadaNDaH, evaM mRSAvAdAdattAdAnamaithunaparigraheSvapi vAcyaM, yAvanmithyAdarzanazalyamiti / teSAmihakendri16 | yavikalendriyAdInAmanivRttakhAnmithyAkhAviratipramAdakapAyayogAnugatasaM draSTavyaM, tadbhAvAca te kathaM prANAtipAtAdidoSavanto na bhavanti, grANAtipAtAdidopavacayA cAvyaktavijJAnA api santo'svamAdyavasthAyAmapi te karmabandhakA eva / tadevaM vyavasthite | / yatprAguktaM pareNa yathA nAvyaktavijJAnAnAmatatAmamanaskAnAM karmabandha ityetat plavate / / sAmpratamAcAryaH svapakSasiddhaye dRSTAntamAha-'tatva skhalu bhagavayA' tatreti vAkyopanyAsArthamAha, khaluzabdo vAkyAlaGkAre, bhagavattA-aizvaryAdiguNopetena catukhizadatizayasamanvitena tIrthakRtA badhakadRSTAntaH 'prajJaptaH prarUpitaH, tadyathA nAma vadhakaH kazcitsyAditi, kutazcinimittAtku-% pitaH san kasyacidvadhapariNataH kazcitpurupo bhavati, yasyAsau vadhakarataM vizeSeNa darzayitumAha-gAhAvaissa vetyAdi, gRhasya pati gRhapatistatputro vA, anena sAmAnyataH prAkRtapuruSo'bhihitaH, tasyopari kutacinimittAdhakaH kazcitsaMvRttaH, sa ca vadhapariNAmaparipaNato'pi kasiMzcikSaNe pApakAriNamenaM ghAtayiSyAmIti / tathA rAjJastatputrasa vopari kupita etatturyAdityAha-'svarNa nihAya yogve'yasare / 2 apaayaa| ececerseseercerecedesescreen dIpa anukrama [701]] 8380380 ~258~
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [64], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [64] dIpa anukrama [701]] ityAdi, kSaNam avasaraM 'NiddAya'tti prApya labdhvA vadhyasya pure gRhe vA pravekSyAmItyetadadhyavasAyI bhavati, tathA kSaNam-avasaraM 4 pratyA2bhutaska- chidrAdikaM vadhyasya labdhvA taduttarakAlaM taM vadhyaM haniSyAmItyevaM saMpradhArayati, etaduktaM bhavati-gRhapateH sAmAnyapurupasya rAjJo vA ndhe zIlA- | viziSTatamasya kasyaciddhapariNato'pyAtmano'vasaraM labdhvA'parakAryakSaNe sati tathA vadhyasya ca chidramapekSamANastadavasarApekSI kaMci- aviratasa kIyAvRttiH | kAlamudAste, sa ca tatrIdAsInyaM kurvANo'parakArya prati vyagracetAH saMstasinnavasare vadhaM pratyaspaSTavijJAno bhavati, sa carvabhUto'pi | pApabandhaH // 364 // yathA taM vadhyaM prati nityameva prazaThavyatipAtacittadaNDo bhavati, evamavidyamAnairapi pravyaktairazubhaiyA~garekendriyavikalendriyAdayo'ssaevijJAnA api mithyAsAviratipramAdakaSAyayogAnugatakhAtprANAtipAtAdidoSavanto bhavantIti, na ca te'vasaramapekSamANA udA-18 | sInA appariNa iti, evamaspaSTavijJAnA apyavairiNo na bhavantIti, atra ca vadhyavadhakayoH kSaNApekSayA ghasAro bhaGgAH, tadyathA-18 R| vadhyasthAnavasaro 1 vadhakasya ca 2 ubhayorvA'navasaro 3 dvayorapyavasara iti 4 / nAgArjunIyAstu paThanti 'appaNNo apakhaNayAe tassa vA purisassa chidaM alabhamANe No bahei, taM jayA me khaNo bhavissai tassa purisassa chiI labhissAmi tayA me sa purise | avassaM baheyo bhaSissai, evaM maNo pahAremANe'tti mUtraM, nigadasiddham / / sAmpratamAcArya evaM svAbhipretamartha parapraznapUrvakamA-151 18|| vibhAvayannAha-se kiM nu hu'ityAdi, AcAryaH khato hi niItArtho'mayayA paraM pRcchati-kimiti paraprazne, nuriti vitakai hushbdo| S| vAkyAlaGkAre, kimasau vadhakapuruSo'vasarApekSI 'chidram' avasaraM 'pradhArayan' polocayanaharnizaM supto jAgradavaso vA 'tasya // 36 // || gRhapate rAho vA vadhyasAmitrabhUto mithyAsaMsthito nityaM prazaThavyatipAtacittadaNDo bhavatyAhokhineti', evaM pRSTaH paraH samatayA 1 phadhikAraNakopAddhapariNato'pyA pra0 / 2 paracittasthA yA'sUyA-yathArtha'yathArthatodbhAvanarUpA tayA devabhUtayA / sectroerdeceaeeseseaeoes SHRELIEatunintentration ~259~
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [64], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [64] dIpa anukrama [701]] mAdhyasthyamavalambamAno yathAvasthitameva vyAgRNIyAt , tadyathA-hantAcArya ! bhavatyasAvamitrabhUta itItyAdi / tadevaM dRSTAnta pradarya | dAntikaM darzayitumAha-yathA'sau vadhaka ityAdinA dRSTAntamanUdya dArzantikamartha darzayitumAha-evamevetyAdi, evameveti ythaasau| vadhako'vasarApekSitayA vadhyasya vyApattimakurvANo'pyamitrabhUto bhavatyevamevAsAvapi bAlababAlo'spaSTavijJAno bhavatyeva, nivRtterabhAvAyogyatayA sarveSAM prANinAM vyApAdako bhavati yAvanmithyAdarzanazalyopeto bhavati, idamuktaM bhavati-yayapyutthAnAdikaM vinayaM ||8| | kutadhinimittAdasI vidhate tathA'pyudAyinapavyApAdakavadantarduSTa eveti, nityaM prazaThavyatipAtacittadaNDava yathA parazurAmaH kRta-18 | vIrya vyApAcApi taduttarakAlaM saptavAraM nikSatrAM pRthivIM cakAra, Aha hi- "apakArasamena karmaNA na narastuTimupati zakti| mAn / adhikAM kuruteriyAtanAM dviSatAM mUlamazepamuddharet // 1 // " ityevamasAvamitrabhUto mithyAvinItazca bhavatIti / sAmprata-IN | mupasaMharan prAk pratipAditamarthamanuvadannAha-'evaM khalu bhagavayA ityAdi, yathA'sau vadhakaH svaparAvasarApekSI sanna tAvad ghAta| yatyatha cAnivRttavAdoSaduSTa eva, evamasAvapyakendriyAdiko'spaSTavijJAno'pi tathAbhUta evAviratApratihatapratyAkhyAtAsaskriyAdi-113 dopaduSTa iti, zeSa sumamaM yAvatpApaM karma kriyata iti // tadevaM dRSTAntadAntikapradarzanena pUrvapratipAditArthasya nigamanaM kRtvAs-18 dhunA sarveSAmeva pratyekaM prANinAM duSTa AtmA bhavati ityetatpratipAdayitukAma Aha-yathA'sau vadhakaH parAtmanoravasarApekSI tasya | gRhapatestatpuprasa vA'bhyarhitasya vA rAjAdestatputrasya vaikamekaM pRthaka pRthak sarveSvapi vadhyeSu ghAtakacittaM samAdAya prAptAvasaro|hamenaM vairiNaM madAdhividhAyinaM ghAtayiSyAmItyevaM pratijJAya divA vA rAtrau vA supto vA jAgradvA sarvAkhavasthAsu sarveSAmeva vadhyAnAM pratyekamamitrabhUto'vasarApekSitayAjAnapi mithyAsaMsthito nityaM prazaThavyatipAtacittadaNDo bhavati, evaM rAgadvepAkulito bAlavadvAlo18 ~260~
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [64], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka khyAnA zIyAvRttiH [64] dIpa anukrama [701]] sUtrakRtAGge 18 jJAnAvRta ekendriyAdirapi sarveSAmeva prANinAM viraterabhAvAttadyogyatayA pratyekaM badhyeSu ghAtakacittaM samAdAya nityaM prazaThavyatipAtadi- 4 pratyA sadaNDo bhavatIti, idamuktaM bhavati-yathA'sau tasAhapatirAjAdidhAtAdanupazAntavairaH kAlAvasarApekSitayA vadhamakurvANo'pyaviratindhe zIlA sadbhAvAdvairAna nivartate tatpratyayikena ca karmaNA badhyate evaM te'pi ekendriyavikalendriyAdayastatpratyayikena [ca] karmaNA vadhyante, evaM aviratakha mRpAvAdAdattAdAnamaithunaparigraheSvapi pratijJAhetudRSTAntopanayanigamanArthavidhAnena paJcAvayavatvaM vAcyamiti, ihavaM paJcAvayavasa pApatrandhaH vAkyasya sUtrANAM vibhAgo draSTavyaH, tabadhA-'AyA apaJcakkhANI yAvi bhavatItyata Arabhya yAvatpAve ya se kamme kjiti| | itIyaM pratijJA, tatra paraH pratijJAmAtreNoktamanuktasamamitikalA codayatti, tadyathA-'tastha coyae paNNavarga evaM vayAsItyata aarbhy| yAvaje te evamAsu miccha te evamAsu'tti / tatra prajJApakadodakaM pratyevaM badeva , tabadhA yanmayA pUrva pratijJAtaM tatsamyak, kassa hetoH-kena hetuneti cet , tatra hetumAha 'tattha khalu bhagavayA cha jIvanikAyA heU paNNattA ityatta Arabhya yAvat micchAdasarANasalle' ityayaM hetuH, tadasya hetoranaikAntikalavyudAsArtha svapakSe siddhiM darzayituM uSTAntamAha, tadyathA-'tattha khalu bhagakyA vahae 18 dilute paNNatte ityata Arabhya yAvat khaNaM labhUrNa bahissAmIti pahAremANe ti, tadevaM dRSTAnta pradarya tatra ca hetoH sattA svAbhi-18 pretAM pareNa bhANayitumAha-se kiM nu hu NAma se vahae ityAderArabhya yAvaddhantA bhavati tadevaM hetodRSTAnte satvaM prasAdhya hetoH pakSadharmakha darzayitumupanayA dRSTAntadhArmiNi hetoH sattA pareNAbhyupagatAmanuvadati-'jahA se vahae ityata Arabhya yAvaNNicaM pasa- 365 // DhaviuvAyacittadaMDe'ti, sAmprataM hetoH pakSadharmakhamAha-'evameva vAle avItyAdItyata Arabhya yAvatpAve ya se kamme kajaItti / tadevaM pratijJAhetudRSTAntopanayapratipAdakAni yathAvidhi sUtrANi vibhAgataH pradaryAdhunA pratijJAhekhoH punarvacanaM nigamanamitye ~261~
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [64], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [64] dIpa anukrama [701]] tatpratipAdayitumAha-'jahA se vahae tassa vA gAhAvaissa ityAdi yAvapiNacaM pasaDhaviuvAyacittadaMDe'tti, etAni ca pratijJAhetudRSTAntopanayanigamanAnyarthataH sUtraH pradarzitAni, prayogasvevaM draSTavyA-tatrApratihatapratyAkhyAtakriya AtmA pApAnu bandhIti pratijJA, sadA paDjIvanikAyeSu prazaThavyatipAtacittadaNDakhAditi hetuH, khaparAvasarApekSitayA kadAcidavyApAdayannapi / & rAjAdivadhakavaditi dRSTAntaH, yathA'sau vadhapariNAmAdanivRttavAdhyasyAmitrabhUtastathA''tmA'pi ciraterabhAvAtsarveSvapi sacceSu nityaM prazaThanyatipAtacitradaNDa ityupanayaH, yata evaM tasAtpApAnuvandhIti nigamanam / evaM mRpAvAdAdiSyapi pazcAvayavalaM yoja-18 nIyamiti, kevalaM mRpAvAdAdizabdocAraNaM vidheyaM, taccAnena vidhinA nityaM prazaThamithyAvAdacittadaNDakhAt tathA nityaM prazaThAda cAdAnacittadaNDalAdityAdi / tadevaM sarvAtmanA paTkhapi jIvanikAyeSu pratyekamamitrabhUtatayA pApAnuvandhile pratipAdite paro 187 vyabhicAraM darzayannAha No iNaDhe sama? [codakaH ] iha khallu bahave pANA je imeNaM sarIrasamussaeNaM No viTThA vA suyA vA nAbhimayA vA cinnAyA vA jesiM No patteyaM patteyaM cittasamAyAe diyA vA rAo vA mutte vA jAgaramANe vA amisabhUte micchAsaMThite nicaM pasadaviuvAyacittadaMDe taM0 pANAtivAe jAva micchAdasaNasalle (sUtraM65) AcArya Aha-tatva khalu bhagavayA duve diTuMtA paNNattA, taM0-sannidiTuMte ya asannidiDhate ya, se kiM taM sannidiDhate , je ime sanipaMciMdiyA pajjattagA etesi NaM chajIvanikAe pahuca taM0-puDhavIkArya jAva tasakArya, se egaio puDhavIkAraNaM kicaM kareivi kAraveivi, tassa NaM evaM bhavai-evaM khalu ahaM puDhavIkAraNaM Sasaya6782889039292-93929 Aweseseseesesekese wirectorary.com ~262~
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [66], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka sUtrakRtAGge 2 zrutaska ndhe zIlA |4 pratyAkhyAnA0 aviratasa pApabandhaH kIyAvRttiH 10 [66] dIpa anukrama [703] kicaM karemivi kAravemivi, No ceva NaM se evaM bhavai imeNa vA imeNa vA, se eteNaM puDhavIkAraNaM kicaM phare- / ivi kAravaivi seNaM tAto puDhavIkAyAo asaMjayaavirayaappaDihayapacakkhAyapAcakamme yAvi bhavai, evaM jAva tasakAetti bhANiyacaM, se egaio chajIvanikAehiM kiccaM kareivi kAraveipi, tassa NaM evaM bhavai-evaM khalu chajIvanikAehiM kicaM karemivi kAravemivi, No ceva NaM se evaM bhavai-imehiM vA imehiM vA, se ya tehiM chahiM jIvanikAehiM jAva kAraveivi, se ya tehiM chahiM jIvanikAehiM asaMjayaavirayaappaDihayapacakyAyapAvakamme taM0 pANAtivAe jAva micchAdasaNasalle, esa khalu bhagavayA akkhAe asaMjae avirae appaDihayapacakkhAyapAvakamme suviNamavi apassao pAve ya se kamme kajjai, se taM sannidiTuMte // se kiM taM asannidiTTate ?, je ime asanniNo pANA taM0-puDhavIkAiyA jAva vaNassaikAiyA chaTThA dhegaDyA tasA pANA, jesiM No takA i vA sannA ti vA pannA ti vA maNA ti vA baI vA sayaM vA karaNAe annehi vA kArAvettae karataM vA samaNujANittae, te'vi NaM bAle sosiM pANANaM jAva sabesi sattANaM diyA vA rAo vA sutte vA jAgaramANe vA amittabhUtA micchAsaMThiyA nicaM pasaDhaviubAtacittadaMDA taM0-pANAivAte jAva micchAdasaNasalle, icceva jAva No ceva maNo No ceva vaI pANANaM jAva sattArNa dukkhaNayAe soyaNayAe jUraNayAe tippaNayAe piTTaNayAe paritappaNayANa te nukravaNasoyaNajAvaparitappaNavahavaMdhaNaparikilesAo appaDivirayA bhavaMti // iti khalu se asanniNo'vi sattA ahonisiM pANAtivAe awar203929292020 // 366 / / ~263~
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [66], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [66] dIpa anukrama [703] ubakkhAijaMti jAba ahonisiM pariggahe uvakkhAijati jAva micchAdasaNasalle ubakkhAijaMti, [ evaM bhUtavAdI] sabajoNiyAvi khalu sattA sanniNo hucA asanniNo hoti asanniNo hucA sanniNo hoti, hocA sannI aduvA asannI, tastha se avivicittA avidhUNittA asaMmucchitsA aNaNutAvittA asannikAyAo vA sannikAe saMkamaMti sannikAyAo vA asannikArya saMkarmati sannikAyAo vA sannikArya saMkamaMti asannikAyAo vA asannikArya saMkamaMti, je ee sanni vA asanni vA sace te micchAyArA nicca pasadaviuvAyacittadaMDA, taM0-pANAtivAe jAva micchAdasaNasalle, evaM khalu bhagavayA akkhAe asaMjae avirae appaTihayappacakyAyapAvakamme sakirie asaMbuDe egaMtadaMDe egaMtavAle egatasutte se vAle aviyAramaNavayaNakAyavake suviNamaci Na pAsai pAve ya se kamme kalaha // (matraM 66) // nAyamarthaH samartha iti-pratipatuM yogyaH, tadyathA-sarve prANinaH sarveSAmapi saccAnAM pratyekamamitrabhUtA iti, tatra paraH svapakSasiddhaye sarveSAM pratyekamamitrAbhAvaM darzayituM kAraNamAha-'iha' asiMzcaturdazarajvAtmake loke bahayo'nantAH prANinaH mUkSmavAdaraparyAptakAparyAptakAdibhedabhinnAH santi, yayevaM tataH kimityAha-te ca dezakAlakhabhAvaviprakRSTAstathAbhUtA bahavaH saMti ye prANinaH 1 sUkSmaviprakRSTAdyavasthAH 'amunA zarIrasamucchrayeNe'tyanenedamAha-pratyakSAsannavAcitAdidamo'nenAgdirzijJAnasamanvitasamuccha|yeNa na kadAciddaSTAzcakSuSA na zrutAH zravaNendriyeNa vizeSato nAbhimatA-iSTA na ca vijJAtAH prAtibhena khayamevetvataH kathaM tadviSaya| stasyAmitrabhAvaH syAt / , atasteSAM kadAcidapyavijJAnAnAM kathaM pratyekaM vadhaM prati cittasamAdAnaM bhavati, na cAsau tAn prati nityaM Receicercedese ~264~
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [66], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: pratyAkhyAnAdhya. prata sUtrAMka [66] ecesee dIpa anukrama [703] sUtrakRtAGge 8 prazaThavyatipAtacittadaNDo bhavatIti, zeSa sugamam // evaM vyavasthite na sarvaviSayaM pratyAkhyAnaM jhuMjyate // ityevaM prativAdite 2 zrutaska-II pareNa satyAcArya Aha-yadyapi sarveSvapi sattveSu dezakAlakhabhAvaviprakRSTeSu vadhakacittaM nopayate tathApyasAvaviratipratyayasAya- ndhe zIlA- muktavaira eva bhavati, assa cArthasya mukhapratipattaye bhagavatA tIrthakRtA dvau dRSTAntau 'prajJaptI prarUpito, tadyathA-saMziSTAnto'sakAyAAtA jJidRSTAntatha / atha ko'yaM saMjiTaSTAnto ?, ye kecana 'ime pratyakSAsannAH pAbhirapi paryAtibhiH paryAptAH IhApoha vimarzarUpA // 367 saMjJA vidyante yeSAM te saMjinA, paJcendriyANi yeSAM te paJcendriyAH, karaNaparyApyA paryAptakAH, eSAM ca madhye kazcidekaH SaDjIvanikAyAn pratItyaivaMbhUtAM 'pratijJA' niyamaM kuryAt , tadyathA-ahaM paTsu jIvanikAyeSu madhye pRthivIkAyenaivaikena vAlukAzilopalalavaNAdikharUpeNa 'kRtyaM kArya kuryA, sa caitra kRtapratijJastena tasmin tasA yA karoti kArayati ca, zeSakAyebhyo'haM vinivRttaH, tasya ca kRtaniyamasvaMbhUto bhavatyadhyavasAyaH, tadyathA-evaM khalvahaM pRthicIkAyena kRtyaM karomi kArayAmi ca, tasya ca sAmAnyakRtaprati8 jJasya vizeSAbhisaMdhiva bhavati, tadyathA-amunA kRSNenAmunA vA zvetena pRthivIkAyena kArya karomi kArayAmi ca, sa tasAtpR|thivIkAyAdanivRtto'pratihatapratyAkhyAtapApakarmA bhavati, tatra khananasthAnaniSIdanakhambartanocAraprazravaNAdikaraNakriyAsadbhAvAd, eva maptejovAyuvanaspatiSvapi vAcyaM, tatrApUkAyena snAnapAnAvagAhanabhANDopakaraNadhAvanAdiSu upayogaH, tejaHkAyenApi pacanapAzacanavitApanaprakAzanAdiSu, vAyunApi vyaJjanatAlavRntoDapAdicyApArAdiSu prayojana, vanaspatinA'pi kandamUlapuSpaphalapatrasak zAkhAdyupayogaH, evaM vikalendriya paJcendriyevapyAyojyamiti / tathaikaH kazcit paTsvapi jIvanikAyeSu avirataH asaMyatakhAca terasau 'kArya' sAvadhAnuSThAnaM svayaM karoti kArayati ca tatparaH, tasya ca kacidapi nivRtterabhAvAdevaMbhUto'dhyavasAyo bhavati, tadya eeseces se // 367 // ~265
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [66], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: - -- prata sUtrAMka [66] dIpa anukrama [703] ISHthA--evaM khalvahaM paibhirapi jIvanikAyaH sAmAnyena kutyaM karomi, na punastadvizeSapratikSeti, sa ca teSu padaskhapi jIvanikAye8| vasaMyato'virato'pratihatapratyAkhyAtapApakamoM bhavati, evaM mRSAvAde'pi vAcyaM, nadyathA-idaM mayA vaktavyamantamIharabhUtaM tu na vakta vyaM, sa ca tasAnmRpAvAdAdanivRttavAdasaMyato bhavati, tathA'dattAdAnamapyAthilya vaktavyaM, tadyathA-idaM mayA dattAdAna grAhyamidaM / tu na grAhyamityevaM maithunaparigrahepvapIti / tathA krodhamAnamAyAlobheSvapi khayamabhyUhya vAcyaM / tadevamasau hiMsAdInyakarvanappaviratakhA-81 18 tatpratyayika kamozravati, tathA cAsAvaviratipratyayikaM kama cinotIti, evaM dezakAlakhabhAvaviprakRSTeSyapi jantuSyamitrabhUto sau bhavati tatpratyadhikaM ca karmAcinotIti, so'yaM saMjidRSTAnto bhihitaH / sa ca kadAcidekameva pRthivIkArya vyApAdayati / zeSeSu nivRttaH kadAcihAve trikAdikAH saMyogA bhaNanIyA yAvatsavAnapi pApAdayatIti / sa ca sapA vyApAdakalena vyava-11 sthApyate, sarva viSayArambhapravRtteH, satpravRttirapi tadanivRtteH, yathA kazcid grAmaghAtAdau pravRtto yapi ca na tena vivakSitakAle 10 kecana puruSA dRSTAstathA'pyasau tatpravRttinivRtterabhAvAttayogyatayA tadghAtaka ityucyate, ityevaM dATontikepyAyojyam / / | saMjizAntAnantaramasaMjJidRSTAntaH prAgupanyastaH so'dhunA pratipAdyate-saMjJAnaM saMjJA sA vidyate yeSAM te saMzinastatpratiSedhAdasaM| jhino manaso ,vyatAyA abhAvAnIbAtIbAdhyavasAyavizeSarahitAH prasuptamattamUJchitAdivaditi, ye hame'saMjJinaH tadyathA-pRthivI-181 kAyikA yAvadanaspatikAyikAH, tathA paSThA apyeka trasAH prANinI vikalandriyA yAvatsamUcchinaH paJcandriyAH, te sarve'pyasaMjJinI / yeSAM no 'takoM' vicAro mImAMsA viziSTavimoM vidyate yathA kasyacitsaMjJino mandamandaprakAze sthANupuruSocite deze kimayaM / / 1 katavyAkttavyabhedAnapekSya mahatvaM / 2 vyApArayati pra.13na pravRttaH / 4 upayogasya bhAvamanorupatAsvIkArAta, sa cAsti teSAM / 5 tInAH saMkSiparyAptakasvotkaTayoginaH atI vastu sUkSmasaMparAyANAM / guNadopAnopaNapurassaraH / / secesesepectsececesticeceae ~266~
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [66], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [66] matrakatA 2zrutaskandhe zIlA- kIyAttiH // 368 // dIpa anukrama [703] sthANuruta puruSa ityevamAtmaka UhastakaH saMbhavati, nevaM teSAmasaMjJinAM takAH saMbhavantIti, tathA saMjJAnaM saMjJA-pUpilabdherthe tdutt-||8|| 4 pratyArakAlaparyAlocanA, tathA prajJAnaM prajJA-khabuddhyotprekSaNaM sa evAyamityevaMbhUtaM pratyabhijJAnaM ca, tathA mananaM mano matirityarthaH, sA cAva- khyAnAdhya grahAdirUpA, tathA praspaSTavarNA vAk sA ca na vidyate teSAmiti, yadyapi ca dvIndriyAdInAM jiDendriyagalavivarAdikamasti tathApi || na teSAM aspaSTavarNalaM, tathA na capA pApaM hiMsAdikaM karomi kArayAmi vetyevaMbhUtAdhyavasAyapUrvikA bAgiti, tathA svayaM karomyanyairvA kArayAmItyevaMbhUto'dhyavasAyo na vidyate teSAM / tadevaM te'pyasaMjJino bAlabadvAlAH sarveSAM prANinAM dhAtanivRtterabhAvAtcayogyatayA ghAtakA vyApAdakAH, tathAhi-dvIndriyAdayaH paropaghAte pravartante eva, tadbhakSaNAdinA, anRtabhASaNamapi vidyate teSAmaviratatvAt , kevalaM karmaparatatrANAM vAgabhAvaH, tathA'dattAdAnamapi teSAmastyeSa dadhyAdibhakSaNAt tathedamasadIyamidaM ca pArakyami| tyevaMbhUtavicArAbhAvAyeti, tathA tIbanapuMsakavedodayAnmaithunAviratezca maithunasadbhAvo'pi, tathA'zanAdeH sthApanAtparigrahasadbhAvo'| pItyevaM krodhamAnamAyAlomA yAvanmithyAdarzanazalyasadbhAvazca tepAmavagantavyaH, tatsadbhAvAca te divA rAtrI pA suptA jAgradavasthA vA nityaM prazaThavyatipAtacittadaNDA bhavaMti, tadeva darzayitumAha-'taMjahA ityAdi, te hAsazinaH kacidapi nivRterabhAvAttatpratyayikakarmabandhopetA bhavaMti, tadyathA-prANAtipAtayAvanmidhyAdarzanazalyavanto bhavanti, tadvattayA ca yadyapi te viziSTamanovAgthyApArarahitAstathApi sarveSAM prANinAM duHkhotpAdanatayA tathA zocanatayA-zokotpAdanasena tathA 'jaraNatayA jUraNaM-vayohAnirUpaM // 358 / tatkaraNazIlatayA tathA tribhyo-manovAkAyebhyaH pAtanaM tripAtanaM tadbhAvastayA yadivA 'tippaNayAe'ti paridevanatayA tathA 1madhyamAbhyavasAyavatvAt , cittamatrApyavasAvasya sAdazasya vAcakaM bhAvamanISAcakaM yA / RICONCOToratococococotoe ~267~
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [66], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [66] Receraka dIpa anukrama [703] piTTaNayAe'ti muSTiloSTAdiprahAreNa tathA 'tathAvidhaparitApanatayA' bahirantazca pIDayA, te cAsaMjhino'pi yadyapi dezakAlasva bhAvaviprakRSTAnAM na sarveSAM duHkhamutpAdayanti tathApi viraterabhAvAttadyogyatayA duHkhaparitApaklezAderapativiratA bhavanti, tatsadbhASil vAca tatpratyayikena karmaNA vadhyante / tadevaM viprakRSTaviSayamapi karmabandhaM pradopasaMjihIpurAha-itirupanadarzane khaluzabdo vAkyAlachAre vizeSaNe vA, kiM vizinaSTi ? ye ime pRthivIkAyAdayo'saMjhinaH prANinasteSAM na toM na saMjJA na prajJA na mno|| na vAk na svayaM kartu nAnyena kArayituM na kurvantamanumantuM vA pravRttirasti, te cAhanizamamitrabhUtA mithyAsaMsthitA nityaM praza1 ThavyatipAtacittadaNDA duHkhotpAdanayAvatparitApanaparikezAderapativiratA asaMnnino'pi santo'harnizaM sarvakAlameva prANAtipAte kartavye tadyogyatayA tadasaMgrAptAvapi grAmaghAtakavadupAkhyAyante yAvanmidhyAdarzanazalya upAkhyAyanta iti, upAkhyAnaM cAsaMzino'pi | yogyatayA pApakarmAnivRtterityabhiprAyaH / tadevaM darzite dRSTAntadvaye tatprativaddhamevArthazeSa pratipAdayituM codhaM kriyate, tayathAkimete sattvAH saMzino'saMjJinazca bhavyAbhavyakhavAniyatarUpA evAhovitsaMjJino bhUkhA'saMjJikha pratipadyante asaMzino'pi saMjJikhamityevaM codite satyAhAcArya:-'sabajoNiyAvi khalu ityAdi, yadivA santyevaMbhUtA vedAntavAdino ya evaM pratipAdayanti-'puruSaH puruSasamaznute pazurapi pazukha miti, tadatrApi saMnninaH saMjina eva bhavipyantyasaMjJino'pyasaMjJina iti, tanmatavyavacchedArthamAha-za 'sabajoNiyAvI'tyAdi, yadivA kiM saMzino'sannikarmabandhaM prAktane satyeva kamaNi kurvanti kiMvA netyevamasaMjJino'pi saMjJikarmabandhaM prAktane satyeva kurvantyAhokhinnetyetadAzayAha'sabajoNiyAvI'tyAdi, sarvA yonayo yeSAM te sarvayonayaH sNvRtvivRto| saMjhisamuccayAya / 2 aprati viratataHsadbhAvAt / 3 sahityAvAptA yaha tasmin-vezadike / yahA saMzayAvAptinimitta Series ~268~
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [66], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [66] dIpa anukrama [703] sUtrakRtAGga bhayazItoSNobhayasacittAcittobhayarUpayonaya ityarthaH, te ca nArakatiryaznarAmarA apizabdAdviziSTaikayonayo'pi, salviti vize-18| 4 pratyA paNe, etadvizinaSTi-tajanmApekSayA sarvayonayo'pi savAH paryAptyapekSayA yAvanmanaHparyAptina niSpayate tAvadasaMjhinaH karaNataH khyAnAdhya. ndhe zIlA- santaH pazcAtsaMjhino bhavantyekaminneva janmani, anyajanmApekSayA vekendriyAdayo'pi santaH pazcAnmanuSyAdayo bhavantIti, tathAsIyAvRtiH bhUtakarmapariNAmAt , na punarbhavyAbhavyakhavat vyavasthAniyamo, bhavyAbhavyate hi na karmAyatte ato nAnayomebhicAra:, ye punaH krm||369|| vazagAste saMjJino bhUkhA'nyatrasaMjJino bhavantyasaMjinazca bhUsA saMjhina iti / vedAntavAdimatasya tu pratyakSeNaiva vyabhicAraH samu-18|| | palabhyate, tadyathA-saMzyapi kazcinmUrchAdyavasthAyAmasaMjJikha pratipadyate, tadapagame tu punaH saMzilamiti, janmAntare tu sutarAM vyabhicAra iti / tadevaM saMtyasaMjhinoH karmaparatatrakhAdanyo'nyAnugatiraviruddhA, yathA pratibuddho nidrodayAsvapiti suptazca pratibudhyate || ityevaM svApapratiyodhayoranyonyAnugamanamevamihApIti / tatra prAktanaM karma yadudIrNa yaca baddhamAste tasin satyeva tadavivicya-apRthakkRtya tathA'vidhUya-asamucchidyA'nanutApyate cAbivicyAdayazcavAro'pyekAthikA avasthA vizeSa vAzritya bhedena vyAkhyA-181 | tavyAH / tadevamaparityaktaprAktanakarmaNo'saMjJikAyAt saMjJikArya saMkrAmanti tathA saMkSikAyAdasaMzikAyamiti saMjJikAyAsaMjhikArya || asaMjJikAyAdasaMjJikArya yathA nArakAH sAvazeSakamANa eva narakAduddhatya pratanuvedanepu tiryakSutpayante, evaM devA api prAyazasta-13 skamazeSatayA zubhasthAnapUtpadyante ityavagantavyaM, atra ca caturbhagakasaMbhavaM matreNaiva darzayati / sAmpratamadhyayanArthamupasaMjighRkSuH prAk R // 369 // || pratipannamartha nigamayabAha-'je ete se tyAdi, ye ete sarvAbhirapi paryAptibhiH paryAptAH labdhyA karaNena ca tadvikalAzcApa-18 paryAptakAH anyo'nyasaMkramabhAjaH saMjhino'saMzino vA sarve'pyete mithyAcArA apratyAkhyAnikhAdityabhiprAyaH, tathA sarvajIveSvapi ecercerserseassesexestaeseseseae - ~269~
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [66], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [66] dIpa anukrama [703] nityaM prazaThavyatipAtacittadaNDA bhavantItyevaMbhUtAzca prANAtipAtAyeSu sarveSvapyAzravadvAreSu vartanta iti / tadevaM vyavasthite yaduktaM codakena tadyathA-ihAvidyamAnAzubhayogasaMbhave kathaM pApaM ko badhyata ityetanirAkRtya viraterabhAvAnayogyatayA pApakarmasadbhAva darzayati-'evaM khalu ityAdi 'evaM' uktanItyA khalvavadhAraNe'lakAre vA bhagavatA tIrthakRtetyAdinA yatprAk pratijJAtaM tadanubadati yAvatpApaM ca karma kriyata iti // tadevamapratyAkhyAninaH karmasaMbhavAttatsaMbhavAzca nArakatiyaGnarAmaragatilakSaNaM saMsAramavagamya |saMjAtavairAgyazcodaka AcArya prati pravaNacetAH praznayitumAha codakaH-se ki kucaM kiM kAravaM kahaM saMjayavirayappaDihayapacakvAyapAvakamme bhavada ?, AcArya Ahatattha khalu bhagavayA chajjIvaNikAya heU papaNattA, taMjahA-puDhavIkAiyA jAva tasakAiyA, se jahANAmae mama assAtaM DaMDeNa vA aTThINa vA muTThINa vA lelUNa vA kavAleNa vA AtoDijamANassa vA jAva uvaddavijamANassa vA jAva lomukvaNaNamAyamavi hiMsAkAraM dukkhaM bhayaM paDisaMvedemi, icevaM jANa sadhe pANA jAva save sattA daMDeNa vA jAva kavAleNa vA AtoDijamANe vA hammamANe vA tajijamANe vA tAlijamANe vA jAva uvaddavijamANe vA jAva lomukkhaNaNamAyamavi hiMsAkAraM dukAvaM bhayaM paDisaMvedeti, evaM NacA save pANA jAca save sattA na haMtacA jAva Na uddaveyacA, esa dhamme dhuve Niie sAsae samiJca loga kheyannehiM pavedie, evaM se bhikkhU virate pANAivAyAto jAba micchAdasaNasallAo, se bhikkhU No daMtapakkhAlaNeNaM daMte pakkhAle jA, No aMjaNaM No vamaNaM No dhUvaNittaM piAite, se bhikkhU akirie alUsae Recedeocoeseatoese ~270~
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [4], uddezaka [-], mUlaM [67], niyukti: [180] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ent prata sUtrAMka ndhe zIlA [6]] dIpa anukrama [704] sUtrakRtAjhe akohe jAva alobhe uvasaMte parinimbuDe, esa khalu bhagavayA akkhAe saMjayavirayapaDihayapacakkhAyapAva- 4pratyA2 zrutaska-100 kamme akirie saMbuDe egaMtapaMDie bhavai tibemi (sUtraM 67) / / iti vIyasuyakvaMdhassa pacakkhANakiriyA NAma | khyAnAdhya. cautthamajjhayaNaM samattaM / / 2-4 // kIyAvRttiH atha kimanuSThAnaM khataH kurvan kiM vA paraM kArayan 'kathaM vA kena prakAreNa saMyataviratapratihatapratyAkhyAtapApakarmA janturbhavati !, saMyatasya hi viratisadbhAvAtsAvadhakriyAnivRttistanivRttezca kRtakarmasaMcayAbhAvastadabhAvAnarakAdigatyabhAva ityevaM pRSTe satyAcArya // 37011 Aha-tattha khalu'ityAdi, [granthAgraM 11000] tatra-saMyamasadbhAce SaD jIvanikAyA bhagavatA hetusenopanyastAH, yathA pratyAkhyAnara18 hitasya paD jIvanikAyAH saMsAragatinibandhanalenopanyastAH evaM ta evaM pratyAkhyAnino mokSAya bhavantIti, tathA coktam "je jattiyA ya heU bhavassa te ceva taciyA mokkhe / gaNaNAIyA logA doNhavi puNNA bhave tulA // 1||"ityaadi., idamuktaM | bhavati-yathA''tmano daNDAghupadhAte duHkhamutpadyate evaM sarveSAmapi prANinAmityAtmopamayA tadupadhAtAntrivatate, epa 'dharmaH' sA-18| | pAyatrANalakSaNo 'bhuvaH' apratyutAnutpannasthirasvabhAvo 'nitya' iti pariNAmAnityatAyAmapi satyA svarUpAcyavanAt tathA Adityotiriva zazvadbhavanAcchAzvata:-paraiH kacidapyaskhalito yuktisaMgatakhAdityabhiprAyaH, ayamevaMbhUtazca dharmaH 'sametya' avagamya 'loka' catudarzarakhvAtmakaM 'khedajJaH sarvahaH praveditaH, tadevaM sa bhikSunivRttaH sarvAzravadvArebhyo dantaprakSAlanAdikAH kriyA: aku-1181 ||2|| ben sAvadhakriyAyA abhAvAda kriyo'kriyatAca prANinAmalUSakaH-avyApAdako yAvadekAntenaivAsI paNDito bhavati / itiH pri| Hel MIsamAptyarthe, pravImIti pUrvavat , nayAH prAgvadvayAkhyeyAH // samAptaM pratyAkhyAnAkhyaM caturthamadhyayanamiti // 4 // ye yAvanto hetabadha bhavasa te tAvantadhaiva mokSasya / gaNanAtigA lokA iyorapi pUrNA bhaveyustulyAH // 1 // ee | atra caturtha adhyayanaM parisamAptaM ~2714
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [1], uddezaka [-], mUlaM [67...], niyukti: [181] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: atha pnycrmaacaarshrutaadhyynpraarNbhH| prata sUtrAMka [7] Deserceisesesecescarceaerwesecca dIpa sAmprataM paJcamamArabhyate, assa cAyamabhisaMbandhaH, ihAnantarAdhyayane pratyAkhyAnakriyokA, sA cAcAravyavasthitasya sato bhava-18 tItyatastadanantaramAcArabhutAdhyayanamabhidhIyate, yadivAnAcAraparivarjanena samyak pratyAkhyAnamaskhalitaM bhavatItyato'nAcArabhutA-18 dhyayanamabhidhIyate, yadivA pratyAkhyAnayuktaH samAcAravAn bhavatItyataH pratyAkhyAnakriyA'nantaramAcArazrutAdhyayanaM tatpratipakSabhUsa-18 manAcAradhutAdhyayanaM vA pratipAdhata ityanena saMbandhenA'jyAtasyAsyAdhyayanasyopakramAdIni cakhAyanuyogadvArANi bhavanti / tatropaka-| mAntargato'rthAdhikAro'yaM, tadyathA-anAcAraM pratiSidhya sAdhUnAmAcAra: pratipAdyate, nAmaniSpane tu nikSepe AcArazrutamiti / | dvipadaM nAma, tadanayonikSepArtha niyuktikdaah| NAmaMThavaNAyAre dave bhAve ya hoti nAyaco / emeva ya suttassA nikvevo cauviho hoti // 181 // AyArasuyaM bhaNiyaM yajeyavA sayA aNAyArA / abahusuyassa hu hoja virAhaNA ittha jAyacaM // 182 // eyarasa u paDiseho ihamajjhayaNaMmi hoti naaybo| to aNagArasuyaMti ya hoI nAmaM tu eyarasa // 183 // tatrAcAro nAmasthApanAdravyabhAvabhedabhinazcaturdhA draSTavyaH, evaM zrutamapIti / tatrAcArazrutayoranyatrAbhihitayoloSavArthamatideze kurvanAha-AcArazca zrutaM ca AcArazrutaM dvandvakavadbhAvastadubhayamapi bhaNitam' ukta, tatrAcAraH kSullikAcArakathAyAmabhihitaH zrutaM | JerseraEntrwesterestseeserverwisese anukrama [704] atha paMcamaM adhyayanaM "AcArazruta" Arabhyate, pUrva adhyayanena saha asya abhisaMbandha:, AcAra evaM zruta zabdasya nikSepA: atra adhyayanasya nAmnI mudraNadoSa: vartate (pratameM Upara zIrSakameM "paMcaramA,,.." aisA likhA hai, yahA~ "paMcamamA...." honA cAhie ~272~
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka -, mUlaM [gAthA-1], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita...AgamasUtra-[2], aMga sUtra-[2] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 3 prata sUtrAMka ||1|| Sesesed dhuvAdhya. dIpa sUtrakRtAjhe tu vinayazrute, bhAvArthastu 'varjayitavyAH parihAryAH 'sadA' sarvakAlaM yAvajIvaM sAdhunA'nAcArAH, tAMzca 'abahuzrutaH' agItArthoM 5AcAra2 zrutaskana samyag jAnAtItyatasaya virAdhanA bhaveta, huzabdo'vadhAraNe, abahuzrutasyaiva virAdhanA na gItArthatyataH 'atra' sadAcAre tatpandhe zIlA-18 rijJAne ca yatitavyaM, yathA hi mArgajJaH pathikaH kumArgavarjanena nApathagAmI bhavati na conmArgadopaiyujyate evamanAcAraM varjayahApA nAcAravAn bhavati na cAnAcAradoSairyujyata ityatastatpratiSedhArthamAha -'etasya' anAcArasya sarvadopAspadasa durgatigamanaikahetoH // 371 // 'pratiSedho nirAkaraNaM sadAcArapratipacyartham iha-adhyayane jJAtavyaH, sa ca paramArthato'nagArakAraNamiti, tataH kepAMcinmatenaita-II sAdhyayanasthAnagArazrutamityetanAma bhavatIti / gato nAmaniSpanno nikSepaH, tadanantaraM sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucArayitavyaM, tabedam___ AdAya baMbhaceraM ca, Asupane imaM vaI / assi dhamme aNAyAraM, nAyareja kayAivi // 1 // (sUtraM) . assa cAnantaraparamparamUtraH saMbandho vAcyaH, tatrAnantaramUtreNa sahAyam-ekAntapaNDito bhavati, katham ?-'AdAya brahmacarya-12 | miti, paramparasUtrasaMvadhastvayaM-'budhyeta tathA troTayed bandhana' kiM kRtetyAha-AdAya brahmacaryamiti, evamanyairapi mUtraH saMvandho vAcyaH, arthasvayam-'AdAya' gRhIkhA, kiM tad !, brahmacarya-satyatapobhUtadayendriyanirodhalakSaNaM taccaryate-anuSThIyate yasmin tanmInIndraM pravacanaM brahmacaryamityucyate tadAdAya 'AzuprajJaH' paTuprajJaH sadasadvivekajJaH, kkhApratyayasyottarakriyAsavyapekSikhAtAmAha-- // 37 // |'imAM'samastAdhyayanenAmi dhIyamAnAM pratyakSAsanabhUtAM vAcam-'idaM zAzvatameve'tyAdikA kadAcidapi 'nAcaret' nAbhidadhyAta, tathA'sindha-sarvajJapraNIte vyavasthitaH sannanAcAra-sAvadyAnuSThAnarUpaM 'na samAcaret' na vidayAditi saMbandhaH, yadivA''zu See anukrama [705] SARELatunintentiational | ["mUlaM-67"] Upara diyA gayA ye sUtrakrama ke bAda mUla sampAdaka ne gAthA ke alaga kramAMka die hai, isIlie hamane mUlaM ke bAda gAthA-1 aisA likhA hai, aba Age pRSTha 814 taka arthAt gAthA 55 taka Upara mUla ke sAtha gAthA zabda hI milegA usake Agese phira mUlasUtra krama-68 se Arambha ho jAegA | ~273~
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||1|| dIpa anukrama [705] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 5 ], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-1], niryuktiH [183] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH prajJaH - sarvajJaH pratisamayaM kevalajJAnadarzanopayogitA ttatsaMbandhini dharme vyavasthitaH 'imAM vakSyamANAM vAcam anAcAraM ca kadAcidapi | nAcareditizlokArthaH / / 1 / / tatrAnAcAraM nAcaredityuktam, anAcAratha maunIndrapravacanAdaparo'bhidhIyate maunIndrapravacanaM tu | mokSamArgahetutayA samyagdarzanajJAnacAritrAtmakaM samyagdarzanaM tu tavArthazraddhAnarUpaM tattvaM tu jIvAjIva puNyapApAzravabandhasaMvara nirja rAmokSAtmakaM, tathA dharmAdharmAkAzapudgalajIvakAlAtmakaM ca dravyaM nityAnityasvabhAvaM sAmAnya vizeSAtmako'nAdyaparyavasAnayaturdazarajjvAtmako vA lokastaccamiti jJAnaM tu matizrutAvadhimanaHparyAyakevalasvarUpaM paJcadhA, cAritraM sAmAyikacchedopasthApanIya| parihAravizuddhIyamUkSma saMparAyayathAkhyAtarUpaM paJcacaitra mUlottaraguNabhedato vA'nekadhetyevaM vyavasthite maunIndrapravacane 'na kadAcidanIdRzaM jaga' ditikulAnAdyaparyavasAne loke sati darzanAcArapratipakSabhUtamanAcAraM darzayitukAma AcAryo yathAvasthitalokasvarUpodghaTTanapUrvakamAha--- aNAdIyaM paritrAya, aNavadaggeti vA guNo / sAsayamasAsae vA iti dihiM na dhArae // 2 // ( sUtra ) eehiM dohiM ThANehiM vabahAro Na vijii| eehiM dohiM ThANehiM, aNAyAraM tu jANae // 3 // sUtraM ) nAsya caturdazarajjyAtmakasya lokasya dharmAdharmAdikasya vA dravyasyAdiH prathamotpattirvidyata ityanAdikastamevaMbhUtaM 'parijJAya' | pramANataH paricchiya tathA 'anavadagram' aparyavasAnaM ca parijJAyo bhayanayAtmakavyudAsenaika nayadRpA'vadhAraNAtmakapratyayamanAcAraM darzayati- zazvadbhavatIti zAzvataM nityaM sAMkhyAbhiprAyeNApracyutAnutpannasthiraikasvabhAvaM svadarzane cAnuyAyinaM sAmAnyAMzamava1 pramANarUpatvAnmandrAgamayobhavanayAtmakatA 20tmakaM pratyayaH pratyayaM jJAnaM pratIyasya cAdhyAhAraH 3 midhyAtvakAraNakaM 4 kA an Internation For Par Use Only ~274~
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka -, mUlaM [gAthA-3], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita...AgamasUtra-[02, aMga sUtra-[2] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||3|| dIpa sUtrakRtAGgelambya dharmAdharmAkAzAdiSvanAdisamaparyavasAna copalabhya sarvamidaM zAzvatamityevaMbhUtAM dRSTiM 'na dhAraye diti evaM pakSaM na samA- 5AcAra2 zrutaska- zrayet / tathA vizeSapakSamAzritya 'vartamAnanArakAH samucchetsyantItyetaca mUtramaGgIkRtya yatsattatsarvamanityamityevaMbhUtabauddhadarzanAbhi-18 zrutAdhya. prAyeNa ca sarvamazAzvatam-anityamityevaMbhUtAM ca dRSTiM na dhArayediti // 2 // kimityekAntena zAzvatamazAzvataM vA vasvityevaMkIyAvRttiH bhUtAM dRSTiM na dhArayedityAha-sarva nityamevAnityameva vaitAbhyAM dvAbhyAM sthAnAbhyAmabhyupagamyamAnAbhyAmanayorvA pakSayorvyavaharaNaM // 372 / / vyavahAro-lokasyaihikAmuSmikayoH kAryayoH pravRttinivRttilakSaNo na vidyate, tathAhi-apracyutAnutpasthiraikasvabhAvaM sarvaM nitya mityevaM na vyavahiyate, pratyakSeNaiva navapurANAdibhAvena pradhvaMsAvina vA darzanAt , tathaiva ca lokasya pravRtteH, AmuSmike'pi nitya-18 ekhAdAtmano bandhamokSAyabhAvena dIkSAyamaniyamAdikamanarthakamiti nai vyavahiyate / tathaikAntAnityave'pi loko dhanadhAnyaghaTapaTA-1 dikamanAgatabhogArtha na saMgRhNIyAt , tathA'muSmikepi kSaNikakhAdAtmanaH pravRttina svAt , tathA ca dIkSAvihArAdikamanarthaka, tasmAnityAnityAramake eva sthAdvAde sarvavyavahArapravRttiH, ata eva tayonityAnityayoH sthAnayorekAntavena samAzrIyamANayo rehi-|| | kAmuSmikakAryavidhyasarUpamanAcAraM maunIndrAgamabAhyarUpaM vijAnIyAt , tuzabdo vizeSaNArthaH, kathacinityAnitye vastuni sati | vyavahAro yujyata ityetadvizinaSTi, tathAhi-sAmAnyamanvayinamaMzamAzritya sthAnityamiti bhavati, tathA vizeSAMza pratikSaNamanyathA |ca anyathA ca navapurANAdidarzanataH syAdanitya iti bhavati, tathotpAdavyayadhrauvyANi cAIdarzanAzritAni vyavahArAja bhavati // 372 / / 1pasarUpo'bhASA, tena tApaNekhyarthaH, IyayA sAdhuritivad prakRlyA cArvitivahA tRtIyA / 2 anakatagA nivRttirUpaphalatayA / 3 sAmAnyAMzApekSayA napuM0 / | 4 vizeSAMzApekSayA puMstvaM / 5 bhavanti ( vidheyatotpAdAdInAM ) / anukrama [707] ~2754
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||3|| dIpa anukrama [707] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 5 ], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-3], niryuktiH [183] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita .....AgamasUtra -[02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRttiH | | tathA coktam -- "ghaTamauli suvarNArthI, nAzotpAdasthitiSvayam / zokapramodamAdhyasthyaM, jano yAti sahetukam / / 1 / / ityAdi / tadevaM nityAnityapakSayorvyavahAro na vidyate, tathA'nayorevAnAcAraM vijAnIyAditi sthitam // 3 // tathA'nyamapyanAcAraM pratipeddhukAma AhasamucchihiMti satdhAro, sabai pANA aNelisA / maMThigA vA bhavissaMti, sAsayaMti va No vae // 4 // ehiM dohiM ThANehiM vavahAro Na vijjai / eehiM dohiM ThANehiM, aNAyAraM tu jANae // 5 // ( sUtra ) samyak - niravazeSatayA 'ucchetsyanti' ucchedaM yAsyanti-kSayaM prApsyanti sAmastyenot - prAbalyena setsyanti vA siddhiM yAsyanti, ke te? - zAstAraH - tIrthakRtaH sarvajJAstacchAsanapratipannA vA 'sarva' niravazeSAH siddhigamanayogyA bhayyAH, tatavocchinnabhavyaM jaga| tsyAditi, zuSkatarkAbhimAnagrahagRhItA yuktiM cAbhidadhati - jIvasadbhAve satyapyapUrvotpAdAbhAvAdabhavyasya ca siddhigamanAsaMbhavA| tkAlasya cAnantyAdanArataM siddhigamana saMbhavena tavyayopapatterapUrvAyAbhAvAdbhavyoccheda ityevaM no vadet tathA sarve'pi 'prANino' | jantavaH 'anIdRzA' visadRzAH sadA parasparavilakSaNA eva, na kathaJcitteSAM sAdRzyamastItyevamadhye kAntena no vadet yadivAsarveSAM bhanyAnAM siddhisadbhAve'vaziSTAH saMsAre 'anIdRzA' abhavyA eva bhaveyurityevaM ca no vadet, yukti cottaratra vakSyati / tathA karmAtmako grantho yeSAM vidyate te granthikAH sarve'pi prANinaH karmagranthopetA evaM bhaviSyantItyevamapi no vadet, idamuktaM bhavati--sarve'pi prANinaH setsvantyeva karmAvRtA vA sarve bhaviSyantItyevamekamapi pakSamekAntikaM no vadet / yadivA -- 'granthikA' iti granthikasaccA bhaviSyantIti, granthibhedaM kartumasamarthA bhaviSyantItyevaM ca no vadet, tathA 'zAzvatA' iti zAstAraH | 'sadA' sarvakAlaM sthAyinastIrthakarA bhaviSyanti 'na samucchesyanti' nocchedaM yAsyantItyevaM no vadediti // 4 // tadevaM darzanAcAravA Ja Eucation Internation For Parts Only ~276~
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [9], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-9], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||5|| sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 373|| deniSedhaM vAyAtreNa pradAdhunA yukti darzayitukAma Aha-'etayoH anantaroktayoIyoH sthAnayoH, tadyathA-zAstAraH kSayaM AcArayAvantIti zAzvatA vA bhaviSyantIti, yadivA sarve zAstArastaddarzanapratipanA vA setsyanti zAzvatA vA bhaviSyanti, yadivA sarve // zrutAdhya. prANinI banITazA:-visadRzAH sadRzA vA, tathA granthikasattAstadrahitA vA bhaviSyantItyevamanayoH sthAnayorvyavaharaNaM vyavahArastada-18 stile yuktarabhAvAna vidyate, tathAhi-yattAvaduktaM 'sarve zAstAraH kSayaM yAsantI'tyetadayuktaM, kSayanivandhanasa karmaNo'bhAvArisa-18 ddhAnAM kSayAbhAvaH, atha bhavasthakevalyapekSayedamabhidhIyate, tadapyanupapanna, yatonAdyanantAnAM kevalinAM sadbhAvAtpravAhApekSayA tadabhAvAbhAvaH / yadapyuktam-'apUrvasvAbhAve siddhigamanasadbhAvena ca vyayasadbhAvAvyazUnyaM jagat sthAdityetadapi siddhAntaparamArthAvedino bacanaM, yato bhavyarAze rAddhAnte bhaviSyatkAlasyevAnantyamuktaM, tazcaivamupapadyate yadi kSayo na bhavati, sati ca tasin AnantyaM na syAt, nApi cAvazyaM sarvasyApi bhavyasya siddhigamanena bhAyyamityAnantyAnavyAnAM tatsAmagryabhAvAdyogyadalikapratimAvasadanupapaciriti / tathA nApi zAzvatA eva, bhavasthakevalinAM zAstRRNAM siddhigamanasadbhAvAtpravAhApekSayA ca zAzvatakhamataH kathazcicchAzvatAH kathaMcidazAzvatA iti / tathA sarve'pi prANino vicitrakarmasadbhAvAnnAnAgatijAtizarIrAGgopAGgAdisamanvitakhAdanIdRzAH-visadRzAstathopayogAsaMkhyeyapradezakhAmUrtakhAdibhirdhaH kathazcitsadRzA iti, tathollasitasavIryatayA kecidbhinnagranthayo'pare ca tathAvidhapariNAmAbhAvAd granthikasacA eva bhavantItyevaM ca vyavasthite naikAntenaikAntapakSo bhavatIti pratiSiddhaH, tadevametayoreva dvayoH sthAnayoru-181 kanIlyAnAcAraM vijAnIyAditi sthitam / apica Agame anantAnantAsvapyutsarpiNyavasarpiNISu bhanyAnAmanantabhAga evaM siya- darzabhAmAcAravAdaniSedha pra0 / 2 darzanAcAraviSaye vAdasa nivedha / 3 yogyatA va sAmanyAdhupetatArUpA / 4 saphalabhanyAnAM mulyanupapatteH / seekeeseseae dIpa anukrama [709] celse ~2774
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka -, mUlaM [gAthA-5], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita...AgamasUtra-[02, aMga sUtra-[2] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||5|| dIpa anukrama [709] nItyayamarthaH pratipAyate, yadA caivaMbhUtaM tadAnantya tatkathaM teSAM kSayaH, yuktirapyatra-saMvandhizabdAvetau, muktiH saMsAraM vinA na bhavati, saMsAro'pi na muktimantareNa, tatazca bhavyocchede saMsArasyApyabhAvaH sAdato'bhidhIyate nAnayorvyavahAro yujyata iti||5|| adhunA cAritrAcAramaGgIkRtyAhaIS je kei khuragA pANA, aduvA saMti mahAlayA / sarisaM tehiM beraMti, asarisaMtI ya No vade // 6 // eehiM dohiM ThANehiM, vavahAro Na vijaI / eehiM dohiM ThANehi, aNAyAraM tu jANae // 7 // (sUtra) ye kecana kSudrakAH saccAH prANina ekendriyagIndriyAdayo'lpakAyA vA paJcendriyA athavA 'mahAlayA' mahAkAyAH 'santi' vidyante teSAM ca kSudrakANAmalpakAyAnAM kunvAdInAM mahAnAlaya:-zarIraM yeSAM te mahAlayA-hastyAdayasteSAM ca vyApAdane sadarza 'vaira'miti vajaM karma virodhalakSaNaM vA vairaM tat 'sadRzaM' samAnaM tulyapradezavAtsarvajantUnAmityevamekAntena no badeta, tathA 'visaha|zam' asarazaM tadvayApacau vairaM karmabandho virodho vA indriyavijJAnakAyAnAM visazasAt satyapi pradezatulyate na sadarza vairami| tyevamapi no vadet , yadi hi vadhyApekSa eva karmavandhaH syAttadA tattadazAtkarmaNo'pi sAdRzyamasArazya vA vaktuM yujyeta, na pa tazAdeva | | bandhaH api sadhyavasAyavazAdapi, tatatha tIbAdhyavasAyino'lpakAyasavavyApAdane'pi maharim , akAmasa tu mahAkAyasavacyApAdane'pi khalpamiti // 6 // etadeva sUtreNaiva darzayitumAha-AbhyAmanantaroktAbhyAM khAnAbhyAmanayorvA sthAnayoralpakAyamahAkAyavyApAdanApAditakarmavandhasadRzakhAsadRzakhayorvyavaharaNaM vyavahAro niyuktikakhAtra yujyate, tathAhi-na vadhyastha sadRzakhamasadRzavaM 1 atra hi hasadIrghatvavadU ghaTatadabhAvavatsatyApekSatA na Tu kAryakAraNarUpeNa, tathA ca na muktimantareNa na saMsAra ityatra virodhaH / edepencisedesesesecedestrsese wirectorary.com ~278~
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka -, mUlaM [gAthA-7], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||7|| dIpa anukrama [711] sUtrakRtAGge nAgA caikameva karmabandhakha kAraNam , apitu vadhakasya tIvabhAvo mandabhAvo jJAnabhAvo'jJAnabhAvo mahAvIryakhamalpavIryavaM cetyetadapi / 5AcAra2 zrutaska- tadevaM vadhyavadhakayorvizeSAtkarmavandhavizeSa ityevaM vyavasthite vadhyamevAzritya sadRzakhAsadRzakhadhyavahAro na vidyata iti / tathA'nayorevara zrutAdhya. ndhe zIlA-18 sthAnayoH pravRttasthAnAcAraM vijAnIyAditi, tathAhi-yajIvasAmyAtkarmabandhasadRzasamucyate, tadayukta, yato na hi jIvavyApa-IN kIyAvRttiH18]cyA hiMsocyate, tassa zAzvatakhena vyApAdayitumazakyavAd , api khindriyAdivyApayA, tathA coktam-"pazcendriyANi trividhaM cala // 37 // ||haac, ucchAsaniHzvAsamathAnyadAyuH / prANA dazaite bhagavadbhiruktAsteSAM viyojIkaraNaM tu hiMsA // 1 // " ityAdi / apica bhAva-18| sampapekSasyaiva karmabandho'bhyupetuM yuktaH, tathAhi-vaidyakhAgamasadhapekSasya samyak kriyAM kurvato yadyapyAturavipattibhavati tathApi na vairAnupaGgo bhAvadopAbhAvAd, aparasya tu sarpabuddhA rajjumapi mato bhAvadoSAkarmavandhaH, taMdrahitasya tu na bandha iti, uktaM | cAgame 'uccAliyaMmi pAe ityAdi, taNDulamatsyAkhyAnaka tu suprasiddhameva / / tadevaM vidhavadhyavadhakabhAvApekSayA syAt sadazalaM || sAdasazasamiti, anyathA'nAcAra iti // 7 // punarapi cAritramadhikRtyAhAraviSayAnAcArAcArau pratipAdayitukAma Aha ahAkammANi bhujaMti, aNNamaNNe sakammuNA / uvaliteti jANijjA, aNuvalitteti vA puNo // 8 // (suu0)| eehiM dohi ThANehi, vavahAro Na vijaI / eehiM dohiM ThANehiM, aNAyAraM tu jANae // 9 // (mU0) sAdhu pradhAnakAraNamAdhAya-Azritya karmANyAdhAkarmANi, tAni ca vastrabhojanavasatyAdInyucyante, etAnyAdhAkamoNi ye bhuj-IM||374|| 1 1 asaMkhyapradezatvAdinA / 2 bhavedoSA. pra. zAsaprasiddhatvAtpUrva vyatire kiNaM pradaya annavI eSa karmabandha iti / 4 bhAvadoSarahitasya / 5 ucAlite paaye| hAmAdAya pra0 038880920 ~279~
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||9|| dIpa anukrama [713] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 5 ], uddezaka [-], mUlaM [gAthA - 9], niryuktiH [183] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH nte- etairupabhogaM ye kurvanti 'anyo'nyaM' parasparaM tAn khakIyena karmaNopaliptAn vijAnIyAdityevaM no vadet tathA'nupaliptAniti vA no vadet, etaduktaM bhavati - AdhAkarmApi zrutopadezena zuddhamitikRlA bhuJjAnaH karmaNA nopalipyate, tadAdhAkarmopabhogenAvazyatayA karmabandho bhavatItyevaM no vadet tathA zrutopadezamantareNAhAragRjyA''yAkarma bhuJjAnasya tannimittakarmabandhasadbhAvAt | ato'nuliptAnapi no vadet, yathAvasthitamaunIndrAgamajJasya khevaM yujyate vaktum - AdhAkarmopabhogena svAtkarmabandhaH syAnneti, yata uktam "kiMcicchuddhaM kalpyamakalpyaM vA syAdakalpyamapi kalpyam / piNDaH zayyA vastraM pAtraM vA bheSajAdyaM vA // 1 // " tathA'nyairapyabhihitam - "utpadyeta hi sAvasthA, dezakAlAmayAnprati / yasyAmakArya kArya syAtkarma kAryaM ca varjayed ||1||" ityAdi // 8 // kimityevaM syAdvAdaH pratipAdyata ityAha- AbhyAM dvAbhyAM sthAnAbhyAmAzritAbhyAmanayorvA sthAnayorAdhAkamoMpabhogena karmabandhabhAvAbhAvabhUtayorvyavahAro na vidyate, tathAhi-- yadyavazyamAdhAkarmopabhogena kAntena karmabandho'bhyupagamyeta evaM cAhArAbhAvenApi kacitsutarAmanarthodayaH syAt, tathAhi-- kSutmapIDito na samyagIryApathaM zodhayet tatazca vrajan prANyupamardamapi kuryAt mUrcchAdisadbhAva| tayA ca dehapAte satyavazyaMbhAvI prasAdivyAghAto'kAlamaraNe cAviratiraGgIkRtA bhavatyArtadhyAnApattau ca tiryaggatiriti, Agamazca"saMvattha saMjamaM saMjamAo appANameva rakkhejjA" ityAdinA'pi tadupabhoge karmabandhAbhAva iti, tathAhi AdhAkarmaNyapi niSpAdyamAne SaDjIvanikAyavadhastadvadhe ca pratItaH karmabandha ityato'nayoH sthAnayorekAntenAzrIyamANayorvyavaharaNaM vyavahAro na yujyate, tathA ''bhyAmeva sthAnAbhyAM samAzritAbhyAM sarvamanAcAraM vijAnIyAditi sthitam // 9 // punarapyanyathA darzanaM prati vAganAcAraM darzayitumAha1 sarvatra saMgamAdAtmAnameva rakSet / Education Intention For Penal Use On ~ 280~ juncturary.org
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-10], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||10|| sUtrakRtAGke jamidaM orAlamAhAraM, kammagaM ca taheva ya (tameva tN)| savattha cIriyaM asthi, Natvisavattha vIriyaM ||10||(suu0) AcAra2 zrutastaeehiM dohiM ThANehiM, vavahAro Na vijaI / eehiM dohiM ThANehiM, aNAyAraM tu jANae // 11 // (sU0) zrutAdhya. ndhe zIlA- yadivA yo'yamanantaramAhAraH pradarzitaH sa sati zarIre bhavati zarIraM ca paJcadhA tasya caudArikAdeH zarIrasya bhedAbhedaM pratikIyAvRttiH pAdayitukAmaH pUrvapakSadvAreNAha-'jamidamityAdi, yadidaM sarvajanapratyakSamudAraiH pudgalainivRttamaudArikametadevorAlaM nissArakhAd // 375 // etaca tiryaanuSyANAM bhavati, tathA caturdazapUrvavidA kacitsaMzayAdAvAhiyata ityAhAram , etadgrahaNAcca vaikiyopAdAnamapi draSTavyaM, tathA karmaNA nirvRttaM kArmaNam , etatsahacaritaM taijasamapi prAyam / audArikavaikriyAhArakANAM pratyekaM taijasakArmaNAmyAM | || saha yugapadupalabdhaH kasyacidekalAzA sAdatastadapanodArthaM tadabhiprAyamAha-tadeva tada' yadevaudArikaM zarIraM te eva taijasakArmaNe / / zarIre, evaM baiMkriyAhArakayorapi vAcya, tadevabhUtAM saMjJAM no nivezayedityucarazloke kriyA, tathaiveSAmAtyantiko bheda ityevaMbhUtAmapi saMjJAM no nivezayet / yuktizcAtra-yayekAntenAbheda eva tata idamaudArikamudArapudgalaniSpanna tathaitatkarmaNA nirvartita | kArmaNaM sarvesthatasya saMsAracakravAlabhramaNasya kAraNabhUtaM tejodravyairniSpanaM teja eva taijasaM AhArapaktinimittaM taijasalabdhinimirca cetyevaM bhedena saMjJA nirukta kArya ca na syAt / athAtyantiko bheda eva tato ghaTavadbhinnayordezakAlayorapyupalabdhiH syAt, na8 | niyatA yugapadupalabdhiriti, evaM ca vyavasthite kathaJcidekopalabdherabhedaH kathazcicca saMjJAbhedAbheda iti sthita / tadevamaudArikAdInAM // 37 // zarIrANAM bhedAbhedau pradAdhunA sarvasyaiva dravyasya bhedAbhedau pradarzayitukAmaH pUrvapakSaM zlokapazcArddhana darzayitumAha-'savyastha ra zrIdArikakArya sya dharmAdharmArjanamutyanAtyAdeH prasiddhatvAma nirdeshH| dIpa anukrama [714] 982908290909202993 982908seas Neerajastaram.org ~281
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||28|| dIpa anukrama [715] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 5 ], uddezaka [ - ], mUlaM [gAthA - 11], niryuktiH [183] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH vIriya' mityAdi, 'sarvaM sarvatra vidyata itikRlA sAMkhyAbhiprAyeNa sattvarajastamorUpasya pradhAnasyaikatvAttasya ca sarvasyaiva kAraNakhAt | ataH sarva sarvAtmakamityevaM vyavasthite 'sarvatra' ghaTapaTAdau aparasya - vyaktasya 'vIrya' zaktirvidyate, sarvasyaiva hi vyaktasya pradhAnakAryalAtkAryakAraNayokatvAd, ataH sarvasya sarvatra vIryamastItyevaM saMjJAM no nivezayet, tathA 'sarve bhAvoH svabhAvena, svasvabhAvavyavasthitA' iti pratiniyatazaktivAna sarvatra sarvasya 'vIrya' zaktirityevamapi saMjJAM no nivezayet / yuktivAtra- yattAvaducyate 'sAMkhyAbhi| prAyeNa sarva sarvAtmakaM dezakAlAkArapratibandhAttu na samAnakAlopalabdhi' riti, tadayuktaM, yato bhedena sukhaduHkhajIvitamaraNadUrAsannammUkSmavAdarasurUpakurUpAdikaM saMsAravaicitryamadhyakSeNAnubhUyate, na ca dRSTe'nupapannaM nAma, na ca sarva mithyetyabhyupapattuM yujyate, yato dRSTAniraSTakalpanA ca pApIyasI / kiMca sarvathaikye'bhyupagamyamAne saMsAramokSAbhAvatayA kRtanAzo'kRtAbhyAgamazra balAdApatati, | yacaitat satvarajastamasAM sAmyAvasthA prakRtiH pradhAnamityetatsarvasyAsya jagataH kAraNaM tannirantarAH suhRdaH pratyeSyanti, niryuktikalAI, | apica-sarvathA sarvasya vastuna ekale'bhyupagamyamAne satvarajastamasAmadhyekalaM syAt, tadbhede ca sarvasya tadvadeva bheda iti / tathA yadapyucyate- 'sarvasya vyaktasya pradhAnakAryalAtsatkAryavAdAcca mayUrANDakaraNe cakSupicchAdInAM satAmevotpAdAbhyupagamAd asadutpAde cAtraphalAdInAmapyutpattiprasaGgA' dityetadvAcAtraM, tathAhi yadi sarvathA kAraNe kAryamasti na tarkyutpAdo niSpannaghaTasyeva, apica mRtpiNDAvasthAyAmeva ghaTagatAH karmaguNavyapadezA bhaveyuH, na ca bhavanti, tato nAsti kAraNe kAryam, athAnabhivyaktamastIti cenna tarhi sarvAtmanA vidyate, nApyekAntenAsatkAryavAda eva, tadbhAve hi vyomAravindAnAmadhye kAntenAsatAM mRtpiNDAderghaTAderivotpattiH syAt na caitaddR1] kAryasya 2 zayaH 3 sarUpeNa 4 khakhAdhArapadArtheSu 5 papannaM pra0 Internationa For Penal Use On ~ 282~
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||11|| dIpa anukrama [715] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 5 ], uddezaka [ - ], mUlaM [gAthA - 11], niryuktiH [183] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 376 // TamiSTaM vA, apica evaM sarvasya sarvasmAdutpatteH kAryakAraNabhAvAniyamaH syAd evaM ca na zAlyaGkurArthI zAlIvIjamevAdadyAd api tu yatkiJcideveti, niyamena ca prekSApUrvakAriNAmmupAdAnakAraNAdau pravRttiH, ato nAsatkAryavAda iti / tadevaM sarvapadArthAnAM saccajJeyatvaprameyakhAdibhirdhamaH kathaJcidekatvaM tathA pratiniyatArthakAryatayA yadevArthakriyAkAri tadeva paramArthataH saditikRtvA kathaJcidbheda iti sAmAnyavizeSAtmakaM vasthiti sthitam / anena ca syAdasti syAnAstItibhaGgakadvayena zeSabhaGgakA api draSTavyAH, tata sarva vastu saptabhaGgIsvabhAvaM te cAmI - khadravyakSetrakAlabhAvApekSayA syAdasti, paradravyAdyapekSayA syAnnAsti, anayoreva dharmayoyA~gapadye| nAbhidhAtumazakyatvAtsyAdavaktavyaM, tathA kasyacidaMzasya svadravyAdyapekSayA vivakSitatvAtkasyaciccAMzasya paradravyAdyapekSayA vivakSitakhAt syAdasti ca syAnnAsti ceti, tathaikasyAMzasya svadravyAdyapekSayA parasya tu sAmastyena svaparadravyAdyapekSayA vivakSitasAtsyAdasti cAvaktavyaM ceti, tathaikasyAMzcasya paradravyAdyapekSayA parasya tu sAmastyena vadravyAdyapekSayA vivakSitatvAt syAnnAsti cAcaktavyaM | ceti, tathaikasyAMzasya svadravyAdyapekSayA parasya tu paradravyAdyapekSayA'nyasya tu yaugapadyena svaparadravyAdyapekSayA vivakSitanAtsyAdasti ca nAsti cAbaktavyaM ceti, iyaM ca saptabhaGgI yathAyogamuttaratrApi yojanIyeti // 10 // 11 // tadevaM sAmAnyena sarvasyaiva vastuno bhedAbhedI pratipAdyAdhunA sarvazUnyavAdimatanirAsena lokAlokayoH pravibhAgenAstitvaM pratipAdayitukAma Aha--yadivA 'sarvatra vIryamasti nAsti sarvatra vIrya' mityanena sAmAnyena vasvastikhamuktaM, tathAhi -- sarvatra vastuno 'vIrya' zaktirarthakriyAsAmarthyamantazaH | svaviSayajJAnotpAdanaM tacaikAntenAtyantAbhAvAcchazaviSANAderapyastItyevaM saMjJAM na nivezayet sarvatra vIrya nAstIti no evaM saMjJAM 1 manasaH pra0 / 2 bhAvAbhAvA pra03 sarvatra vIryamityevaMrUpA / Education International For Parts Only ~283~ 5 AcArazruvAdhya. // 376 //
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||12|| dIpa anukrama [716] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 5 ], uddezaka [ - ], mUlaM [gAthA - 12], niryuktiH [183] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH nivezayediti, anenAviziSTaM vastvastitvaM prasAdhitam idAnIM tasyaiva vastuna ISadvizeSitalena lokAlokarUpatayA'stitvaM prasAdhayannAhaNatthi loe aloe vA, zevaM sannaM nivese| asthi loe aloe vA, evaM sannaM nivesa // 12 // Natthi jIvA ajIvA vA, jaivaM sannaM nivese| asthi jIvA ajIvA vA, evaM sannaM nivesa || 13 || (sU0 'lokaH' caturdazarajjyAtmako dharmAdharmAkAzAdipaJcAstikAyAtmako vA sa nAstItyevaM saMjJAM no nivezayet / tathA''kAzAstikAyamAtrakassvalokaH sa ca na vidyate evetyevaM saMjJAM no nivezayet / tadabhAvapratipattinibandhanaM khidaM tadyathA-pratibhAsamAnaM vastvavayacadvAreNa vA pratibhAsetAvayavidvAreNa vA ? tatra na tAvadavayavadvAreNa pratibhAsanamutpadyate, niraMzaparamANUnAM pratibhAsanAsaMbhavAt, sarvArAtIyabhAgasya ca paramANvAtmakatvAtteSAM ca upasthavijJAnena draSTumazakyakhAt, tathA coktam - "yAvadRzyaM parastAvadbhAgaH sa ca na dRzyate / niraMzasya ca bhAgasya, nAsti chadmasthadarzanam // 1 // ityAdi, nApyavayacidvAreNa, vikalpyamAnasyAvayavina evAbhAvAt tathAhi asau khAvayaveSu pratyekaM sAmastyena vA varceta 1 aMzAMzibhAvena vA 1, na sAmastyenAvayavi bahuvaprasaGgAt, nApyaMzena pUrvavikalpAnatikrameNAnavasthAprasaGgAt tasmAdvicAryamANaM na kathaJcidrasvAtmabhAvaM labhate tataH sarvamevaitanmAyAsvame|ndrajAlamarumarIcikA vijJAnasadRzaM tathA coktam- "yathA yathA'rthAzvintyante, vivicyante tathA tathA / yadyete (tat) svayamarthebhyo, rocante (te) tatra ke vayam 1 // 1 // " ityAdi / tadevaM vastvabhAve tadvizeSalokAlokAbhAvaH siddha evetyevaM no saMjJAM nivezayet / kiMvasti loka UrdhvAdhastiryagrUpo vaizAkhasthAnasthita kaTinyastakarayugma puruSasadRzaH pazcAstikAyAtmako vA tadvyatiriktaJcAloko'pyasti saMbandhizabdavAt, lokavyavasthA'nyathA'nupapatteriti bhAvaH yuktivAtra- yadi sarva nAsti tata sarvAntaHpAtinA Educatin internation For Parts Only ~284~ war
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||23|| dIpa anukrama [717] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 5 ], uddezaka [ - ], mUlaM [gAthA - 13], niryuktiH [183] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAGge 2 zrutaska ndhe zIlAGkIyAvRtiH // 377 // spratiSedhako'pi nAstItyatastadabhAvAtpratiSedhAbhAvaH, api ca-sati paramArthabhUte vastuni mAyAsvatendrajAlAdivyavasthA, anyathA kimAzritya ko vA mAyAdikaM vyavasthApayediti / apica "sarvAbhAvo yathA'bhISTo, yuktyabhAve na siddhyati / sA'sti cetseva nastalaM, tatsiddhau sarvamastu sad // 1 // " ityAdi / yadapyavayavAvayavivibhAgakalpanayA dUSaNamabhidhIyate tadapyArhatamatAnabhijJena tanmataM tvevaMbhUtaM, tadyathA-naikAntenAvayavA eva nApyavayavyeva cetyataH svAdvAdAzrayaNAtpUrvokta vikalpadopAnupapattirityataH kathaJciddhoko'styevama loko'pIti sthitam // 12 // tadevaM lokAlokAstitvaM pratipAdyAdhunA tadvizeSabhUta yojavAjIvayorastitvapratipAdanAyAha'Natthi jIvA ajIve'tyAdi, jIvA upayogalakSaNAH saMsAriNo muktA vA te na vidyante, tathA ajIvAtha dharmAdharmAkAzapudgala kAlAtmakA gatisthityavagAhadAnacchAyAtapodyotAdivarttanAlakSaNA na vidyanta ityevaM saMjJAM parijJAnaM no nivezayet, nAstilanibandhanaM sidaM pratyakSeNAnupalabhyamAnatrAjIvA na vidyante, kAyAkArapariNatAni bhUtAnyeva dhAvanavalganAdikAM kriyAM kurvantIti tathA''tmAdvaitavAdamatAbhiprAyeNa 'puruSa evedaM jhiM sarva' yadbhUtaM yatha bhAvya' mityAgamAt tathAM ajIvA na vidyante sarvasyaiva cetanAcetanarUpasyAtmamAtra vivarttatvAt no evaM saMjJAM nivezayet, kiMtvasti jIvaH sarvasyAsya sukhaduHkhAdernibandhanaMbhUtaH khasaMvittisiddho'haMpratyayagrAhyaH, tathA tadvayatiriktA dharmAdharmAkAzapudgalAdayazca vidyante, sakalapramANa jyeSThena pratyakSeNAnubhUyamAnatvAttadguNAnAM bhUtacaitanyavAdI ca vAcyaH kiM tAni bhavadabhipretAni bhUtAni nityAnyutAnityAni 1, yadi nityAni tato'pracyutAnutpannasthiraikasvabhAvatvAnna kAyAkArapariNatiH, nApi prAgavidyamAnasya caitanyasya sadbhAvo, nityatvahAneH / athAnityAni kiM teSvavidyamAnameva caitanyamutpadyate 1 sarva vastu pra0 / 2 pakSAbhyucaye 3 vivarti0 pra0 4 narUpaH pra0 / Education Intention For Parts Only ~ 285~ 5 AcArazrutAdhya. // 377 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-13], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||13|| dIpa anukrama [717] AhosvidvidhamAna ?, na tAvadavidyamAnamatiprasaGgAda, abhyupetAgamalopAdvA, atha vidyamAnameva siddhaM tarhi jIvanam / tathA''tmAdvaitavAdyapi vAgyaH-yadi puruSamAtramevedaM sarva kathaM ghaTapaTAdiSu caitanya nopalabhyate , tathA tadaikyejmedaniyandhanAnAM pakSaheturaSTAntAnAmabhAvAtsAdhyasAdhanAbhAvaH, tasmAkAntena jIvAjIvayorabhAvaH, apitu sarvapadArthAnAM sthAdvAdAzrayaNAjIvaH sthAjIvaH svAdajIvaH ajIvo'pi ca sAda jIvaH khAjIva iti, etaca svAdvAdAzrayaNaM jIvapudgalayoranyonyAnugatayoH zarIrapratyakSatayA'dhyakSeNaivopalambhAdraSTavyamiti // 13 // jIvAstile ca siddhe tebhibandhanayoH sadasatkriyAdvArAyAtayodharmAdharmayorastikhapratipAdanAyAha Nasthi dhamme adhamme vA, NevaM sannaM nivesae / atdhi dhamme adhamme vA, evaM satraM nivesae // 14 // Nasthi baMdhe va mokkhe vA, NevaM sannaM nivesae / asthi baMdhe va mokkhe vA, evaM satra nivesae // 15 // (suu0)| 'dharmaH' zrutacAritrAtmako jIvasyAtmapariNAmaH karmakSayakAraNam , evamadharmo'pi mithyAtvAviratipramAdakapAyayogarUpaH karmabandha-18 kAraNamAtmapariNAma eca, tAvevaMbhUtI dharmAdhauM kAlakhabhAvaniyatIzvarAdimatena na vidyate ityevaM saMjJA no nivezayet-kAlAdaya 81 evAsya sarvasa jagadvaicitryasya dharmAdharmavyatirekeNaikAntataH kAraNamityevamabhiprAyaM na kuryAt, yataH ta evaikakA na kAra-18|| Namapi tu samuditA eveti, tathA coktam-"naM hi kAlAdIhiMto kevalaehito jAyae kiMci / iha muggaraMdhaNAivitA so samudiyA heU ||1||"ityaadi / yato dharmAdharmAntareNa saMsAravaicitryaM na ghaTAmiyartyato'sti dharmaH samyagdarzanAdiko'dharmazca sababhedasidiniyandhanAnAM / bhedanibandhanAnAmiti ced bhedajAnA mityarthaH / 2 naiva kAlAdibhyaH kevalebhyo jAyate kizcidapi / iha mudradhanAyapi tataH sarve samuditA hetuH // 1 // 3 nArakalAdiviziSTajIvanibandhanayoH bhumiihiyoN| 29999990992ate ~286~
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-15], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka mutrakatA 2 zrutaska- ndhe zIlA ||15|| kIyAvRttiH // 378 // dIpa anukrama [719] mithyAtvAdika ityevaM saMjJA nivezayediti // 14 // satoca dharmAdharmayodhamokSasadbhAva ityetadarzayitumAha-vandhaH-prakRtisthityanu- 5AcArabhAvapradezAtmakatayA karmapudgalAnAM jIvena khavyApArataH khIkaraNaM, sa cAmUrtasyAtmano gaganakheva na vidyata ityevaM no saMjJA nive- zruvAdhya. zayet , tathA tadabhAvAca mokSasthApyabhAva ityevamapi saMjJAM no nivezayet / kathaM tarhi saMjJAM nivezayedityuttarArddhana darzayati-asti | bandhaH karmapudgalaijIvasetyevaM saMjJA nivezayediti, yattUcyate-amRtasya mUrtimatA saMvandho na yujyata iti, tadayuktam , AkAzasya sarvavyApitayA pudgalairapi saMbandho durnivAryaH, tadabhAve tavyApitvameva na svAd, anyaca asya vijJAnasya hatpUramadirAdinA vikAraH samupalabhyate na cAsau saMpandhamRte ato yatkiJcidetat / apica-saMsAriNAmasumatA sadA taijasakArmaNazarIrasaddhAvAdAtyantika-| mamUrtatvaM na bhavatIti / tathA tatpratipakSabhUto mokSo'pyasti, tadabhAve bandhasyApyabhAvaH sAdityato'zeSabandhanApagamakhabhAvo mokSo'stItyevaM ca saMjJAM nivezayediti // 15 // bandhasadbhAve cAvazyaM bhAvI puNyapApasadbhAva ityatastadbhAva niSedhadvAreNAhaNasthi puNNe va pAve vA, NevaM sannaM nivesae / asthi puNNe va pAve vA, evaM sannaM nivesae // 16 // Nasthi Asave saMvare vA, vaM sanaM nivesae / asthi Asave saMvare vA, evaM sannaM nivesae // 17 // (sU0) || 'nAsti' na vidyate 'puNyaM zubhakarmaprakRtilakSaNaM tathA 'pApaM tadviparyayalakSaNaM 'nAsti' na vidyate ityevaM saMjJA no nivezayet / / tadabhAvapratipaciniyandhanaM lida-tatra kepAzcinAsti puNyaM, pApameva jhutkarSAvasthaM satsukhaduHkhanibandhanaM, tathA pareSAM pApaM nAsti, puNyameva || | apacIyamAnaM pApakArya kuyoMditi, anyeSAM tUbhagamapi nAsti, saMsAravaicitryaM tu niyatikhabhAvAdikataM, tadetadayuktaM, yataH puNyapApa 1 mUrtasyAmUrtimatA pr.| 2 tadbhAve pra* karmapudgalAnAmanijeraNena mokSAbhAvArasarveSAM kAlenAdAnAdapareSAM vaabhaavaadvndhaabhaavH)| 3 saMbanbhizabdatvAt / eaeseseseseserveses ~287
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-17], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||17|| dIpa anukrama [721] zabdau saMbandhizabdI saMbaMdhizabdAnAmekAMzakha sattA'parasacAnAntarIyakA ato naikatarasa saceti, nApyumayAbhAvaH zakyate vaktuM, nirnibandhanasya jagadvaicitryasyAbhAvAt, na hi kAraNamantareNa kvacitkAryasyotpacidRSTA, niyatikhabhAvAdiyAdastu naSTottarANAM pAdanasArikAprAyaH, api ca-tadvAde'bhyupagamyamAne sakalakriyAvayarthya tata eva sakalakAryotpatterityato'sti puNyaM pApaM cetyevaM saMjJAM nive|zayet / puNyapApe carvarUpe, sabadhA-"pudgalakarma zubhaM yattatpuNyamiti jinazAsane dRSTam / yadazubhamatha talpApamiti bhavati sarvajJanirdi-18 | em // 11 // " iti // 16 // na kAraNamantareNa kAryaskhotpattirataH puNyapApayoH prAguktayoH kAraNabhUtAvAzravasaMvarI tatpratipedhaniSedhadvAreNa 18 darzayitukAma Aha-Azravati-pravizati karma yena sa prANAtipAtAdirUpa AzravaH-karmopAdAnakAraNaM, tathA tanirodhaH saMvaraH, etau / dvAyapi na sta ityevaM saMjJAM no nivezayet , tadabhAvapratipacyAzaGkAkAraNaM vida-kAyavAcanaHkameM yogaH, sa Azrava iti, yathedamukta / tathedamapyuktameva-'uccAliyaMmi pAe' ityAdi, tatazca kAyAdivyApAraNa karmabandho na bhavatIti, yuktirapi-kimayamAzrava aatmno| bhinna utAbhinnaH / , yadi bhinno nAsAvAzrayo ghaTAdivada, abhede'pi nAzravalaM, siddhAtmanAmapi AzravaprasaGgAt , tadabhAve ca | tannirodhalakSaNasya saMvarasyApyabhAvaH siddha evetyevamAtmakamadhyavasAyaM na kuryAt / yato yattadanaikAntikasaM kAyavyApArasya 'ucAlayaMmi |pAe'ityAdinoktaM tadasAkamapi saMmatameva, yato nabasAbhirapyupayuktasa karmabandho'bhyupagamyate, nirupayuktasa vastyeva karmabandhaH, tathA bhedAbhedobhayapakSasamAzrayaNAcadekapakSAzritadopAbhAva ityastyAzravasanAvA, tanirodhana saMvara iti, uktaM ca-'yogaH 1vacAlite pAde riyAsamiyasA saMkamalAe / pAvanina kuliMgI marija taM jogamArAja ||1||nm tassa rANimitto yo bahumo'pi desio samae / agavanno u paogeNa sA u pagAdoti niddiDA // 2 // CASH SAREmirathinimumharima ~288
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-17], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||17|| ndhe zIlA dIpa anukrama [721] sUtrakRtAGge zuddhaH puNyAzravastu pApasya tadviparyAsaH / vAkAyamanoguptirnirAyavaH sNvrstuuktH||1||" ityato'styAzravastathA saMvarazcetyevaM AcAra2 zrutaska-18 saMjJAM nivezayediti // 17 // AzravasaMvarasadbhAve cAvazyaMbhAvI vedanAnijerAsadbhAva ityatastaM (tat) pratipedhaniSedhadvAreNAha zrutAdhya. Natthi vepaNA NijarA vA, jevaM sannaM nivesae / asthi veyaNA NijjarA vA, evaM sanna nivesae // 18 // kIyAvRttiH Nasthi kiriyA akiriyA vA, NevaM sannaM nivesae / atthi kiriyA akiriyA vA, evaM sannaM nivesae // 19 // sUtraM || vedanA-karmAnubhavalakSaNA tathA nirjarA-karmapudgalazATanalakSaNA ete dve api na vidyate ityevaM no saMjJAM nivazayat / / // 37 // tadabhAvaM pratyAzazakAraNamida, tadyathA-palyopamasAgaropamazaitAnubhavanIyaM karmAntahartenaiva kSayamupayAtItyabhyupagamAta , taduktam-8| "jaM aNNANI karma khavei bahuyAhi vAsakoDIhiM / taM gANI tihi guco khabei UsAsamineNaM / / 1 // " ityAdi, tathA kSapaka-21 zreNyAM ca jhaTityeva karmaNo bhasIkaraNAdyathAkramabaddhassa cAnubhavanAbhAve vedanAyA abhAvaH tadabhAvAca nirjarAyA apItyevaM no | saMjJAM nivezayet / kimiti !, yataH kasyacideva karmaNa evamanantaroktayA nItyA kSapaNAttapasA pradezAnubhavena ca aparakha tUdayodIraNAbhyAmanubhavanamityato'sti vedanA, yata Agamo'pyevaMbhUta eva, tadyathA-'purvi dubhiNANaM duppaDikaMtANaM kambhANaM veittA mokkho, Natthi avedattA ityAdi, vedanAsiddhau ca nirjarA'pi sivetyato'sti vedanA nirjarA cetyevaM saMjJAM nivezayediti // 18 // 18 1Azraya bandhAt tato devanA saMvarAttapatato nirjarAyA astitvaM / 2 niSedhadvAreNa pra0 / 3 jAtI bahutvaM, tathA ca koTAkovyA'nubhavIpyavirudaH, tatra kSapaNe'pi // 379 // na vedanA'stIti hetudarzamAya / 4 yadahAnI karma kSapayati bahukAbhirvarSakoTIbhiH / samAnI nimirgataH kSAyatyucvAsamAtreNa // 1 // 5 pUrva dudhIrNAnAM duSpati| kAntAnAM karmaNAM vedayitvA mokSo naasvvedvikhaa| Bene ~289~
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-19], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||19|| dIpa anukrama [723] vedanAnijere ca kriyAkriyAyace, tatastatsadbhAva pratiSedhaniSedhapUrvakaM darzayitumAha-kriyA-parispandalakSaNA tadviparyastA kriyA, te IS dve api 'na to na vidyate, tathAhi-sAMkhyAnAM sarvavyApivAdAtmana AkAzaskheva parispandAtmikA kriyA na vidyate, zAkyAnAM tu kSaNikalAtsarvapadArthAnAM pratisamayamanyathA cAnyathA cotpatteH padArthasatva, na tavyatirikA kAciskriyA'sti, tathA coktam-"bhUtiyeSAM kriyA saiva, kAraka saiva cocyate" ityAdi, tathA sarvapadArthAnAM pratikSaNamavasthAntaragamanAtsakriyasamato'kriyA na vidyate ityevaM saMjJA no nivezayet , kiM tarhi , asti kriyA akriyA cetyevaM saMjJA nivezayet , tathAhi-zarIrAtmanordezAddezAntarAvApti18 nimittA parispandAtmikA kriyA pratyakSeNabopalabhyate, sarvathA niSkriyale cAtmano'bhyupagamyamAne gaganaspeya bandhamokSAyabhAvaH, | sa ca dRSTeSTabAdhitA, tathA zAkyAnAmapi pratikSaNotpattireva kriyetyataH kathaM kriyAyA abhAvaH?, api ca-ekAntena kriyA'bhAve 18 saMsAramokSAbhAvaH syAdityato'sti kriyA, tadvipakSabhUtA cAkriyetyevaM saMjJAM nivezayediti // 19 // tadevaM sakriyAtmani sati krodhA| disadbhAva ityetaddarzayitumAha Natthi kohe va mANe vA, NevaM sannaM nivesae / anthi kohe va mANe vA, evaM sannaM nivesae // 20 // Nasthi mAyA va lobhe vA, NevaM sannaM nivesae / asthi mAyA va lobhe vA, evaM sannaM nivesae // 21 // Natthi pejje va dose vA, NevaM sannaM nivesae / asthi pejje va dose vA, evaM sannaM nivesae // 22 // mUtraM . khaparAtmanoraprItilakSaNaH krodhaH, sa cAnantAnubandhyapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNasaMjvalanabhedena caturdhA''game paThyate, tathai| tAvadbheda eva mAno garvaH, etau dvAvapi 'na sto' na vidyate, tathAhi-krodhaH keSAMcinmatena mAnAMza eva abhimAnagrahagRhItasya | alriNciNdi ~290~
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-22], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||22|| dIpa sUtrakRtA taskRtAvatyantakrodhodayadarzanAt , kSapakazreNyAM ca bhedana kSapaNAnabhyupagamAt , tathA kimayamAtmadharma AhokhitkarmaNa utAnya| kheti ?, tatrAtmadharmale siddhAnAmapi krodhodayaprasaGgaH, atha karmaNastatastadanyakaSAyodaye'pi tadudayaprasaGgAt mUrtakhAca karmaNo 5AcArandhe zIlA-18 ghaTasyeva taidAkAropalabdhiH khAd, anyadharmale khakizcitkarakhamato nAsti krodha ityevaM mAnAbhAvo'pi vAcya ityevaM saMjJAM no 18| zrutAdhya. zIyAtiH | nivezayet , yataH kaSAyakarmodayavartI daSToSTaH kRtabhRkuTImaGgo raktavadano galatsvedabindusamAkulaH krodhAdhmAtaH samupalabhyate, // 38 // na cAsau mAnAMzaH, tatkAkiraNAt tathA paranimittotthApitakhAceti, tathA jIvakarmaNorubhayorapyayaM dharmaH, taddharmale ca pratyekavikalpadoSAnupapattiH, anabhyupagamAt , saMsAryAtmanAM karmaNA sArddha pRthagbhavanAbhAvAttadubhayasya ca narasiMhavadvastvantarakhAdityato|'sti krodho mAnathetyevaM saMjJAM nivezayet / / 20 / / sAmprataM mAyAlobhayorastivaM darzayitumAha-atrApi prAgvanmAyAlobhayo|rabhAvavAdinaM nirAkRtyAstivaM pratipAdanIyamiti // 21 // sAmpratamepAmeva krodhAdInAM samAsenAstitvaM pratipAdayannAhaprItilakSaNaM prema-putrakalatradhanadhAnyAdyAtmIyeSu rAgastadviparItastvAtmIyopaghAtakAriNi dvepaH, tAvetau dvAvapi na vidyate, tathAhikeSAzcidabhiprAyo yaduta-mAyAlomAvevAvayavau vidyate, na tatsamudAyarUpo rAgojayavyasti, tathA krodhamAnAveva staH, na tatsamudAyarUpo'vayavI dveSa iti, tathAhi-avayavebhyo yadyabhinno'vayavI vahi tadabhedAtta eva nAsau atha bhinnaH pRthagupalambhaH svAd ghaTapaTavadityevamasadvikalpamUDhatayA no saMjJAM nivezayet , yato'vayavAvayavinoH kathaJcidbheda ityevaM bhedAbhedArapatRtIyapakSasamAzra-IINon mAnakiyAyAM maanikivaaydaa| 2 anantAnuyandhyAnAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNAno yugapakSapaNAt saMmvalanakoSasyApi mAnadalikeSu kSepaNa kSapaNAn / 3 karmabhUtakovasta svatantrAkAroelasthiprasaGgAt / 4 tatkAryatacAparani prk| anukrama [726] Cocracker SARERatunintamatara ~291~
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-22], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||22|| dIpa yaNAtpratyekapakSAzritadoSAnupapattiriti, evaM cAsti prItilakSaNaM premAprItilakSaNazca dveSa ityevaM saMjJAM nivezayet // 22 // sAmprataM | kaSAyasadbhAve siddha sati tatkAryabhUto'vazyaMbhAvI saMsArasadbhAva ityetatpratiSedhaniSedhadvAreNa pratipAdayitumAha tthi cAurate saMsAre, NevaM sannaM nivesae / asthi cAuraMte saMsAre, evaM sannaM nivesae // 23 // Nasthi devo va devI vA, vaM sannaM nivesae / atthi devo va devI vA, evaM sannaM nivesae // 24 // sUtra catvAro'ntA-gatibhedA narakatiryajanarAmaralakSaNA yasa saMsArasthAsau caturantaH saMsAra eva kAntAro bhayaikahetutvAt , sa ca catu-18 vidho'pi na vidyate, apitu sarveSAM saMmRtirUpatvAtkarmabandhAtmakatayA ca duHkhaikahetutvAdekavidha eva, athavA nArakadevayoranupalabhya-18 mAnatvAttiryamanuSyayoreva sukhaduHkhotkarSatayA tavyavasthAnAd dvividhaH saMsAraH, paryAyanayAzrayaNAcanekavidhaH, atazcAturvidhyaM na | kathazcid ghaTata ityevaM saMjJAM no nivezayed , apitu asti caturantaH saMsAra ityevaM saMjJAM nivezayet / yattUktam-ekavidhaH saMsAraH, MALI tannopapadyate, yato'dhyakSeNa tiryamanuSyayorbhedaH samupalabhyate, na cAsAvekavidhatve saMsArasya ghaTate, tathA saMbhavAnumAnena nArakadevAnAmapyastitvAbhyupagamAd dvaividhyamapi na vidyate, saMbhavAnumAnaM tu-santi puNyapApayoH prakRSTaphalabhujA, tanmadhyaphalabhujAM tiryana-1 nuSyANAM darzanAd, ataH saMbhAvyante prakRSTaphalabhujo, jyotiSAM pratyakSeNaiva darzanAd, atha tadvimAnAnAmupalambhaH, evamapi tada dhiSThAtRbhiH kaizcidbhavitavyamityanumAnena gamyante, grahagRhItavarapradAnAdinA ca tadastitvAnumitiH, tadastitve tu prakRSTapuNyaphalabhuja 18 iva prakRSTapApaphalambhirapi bhASyamityato'sti cAturvidhyaM saMsArasa, poyanayAzrayaNe tu yadanekavidhassamulyate tadayuktaM, yataH saptapa thivyAzritA api nArakAH samAnajAtIyAzrayaNAdekaprakArA eva, tathA tiyeco'pi pRthivyAdayaH sthAvarAstathA dvitricatuHpaJcendriyAzca Secenesceceaesesesesesesesented anukrama [726] ~292~
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-24], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||24|| sUtrakRtAGge dviSaSTiyonilakSapramANAH sarve'pyekavidhA eva, tathA manuSyA api karmabhUmijAkarmabhUmijAntaradvIpakasamUrchanajAtmakabhedamanAtyaika-18 AcAra2zrutaska- vidhavenaivAzritAH, tathA devA api bhavanapativyantarajyotiSkavaimAnikabhedena bhinnA ekavidhatvenaiva gRhItAH, tadevaM sAmAnyavi- zrutAdhya. ndhe zIlA | zeSAzrayaNAcAturvidhya saMsArasya vyavasthita nekavidhatvaM, saMsAravaicitryadarzanAta , nApyanekavidhatvaM sarveSAM nArakAdInAM khajAtyana-IN kIyAdhuciH tikramAditi // 23 // 24 // sarvabhAvAnAM sapratipakSatvAtsaMsArasadbhAve sati avazyaM tadvimuktilakSaNayA siddhyApi bhvitthymi||38|| yato'dhunA sapratipakSAM siddhi darzayitumAha tthi siddhI asiddhI vA, NevaM sannaM nivesae / atthi siddhI asiddhI cA, evaM sanna niSesae // 25 // / Nasthi siddhI niyaM ThANaM, NevaM sannaM nivesae / asthi siddhI niyaM ThANaM, evaM sannaM nivesae / // 26 // sUtraM siddhiH azeSakarmacyutilakSaNA tadviparyastA cAsiddhirnAstItyevaM no saMjJAM nivezayeda, api tvasiddheH-saMsAralakSaNAyAdhAturvidhyenAnantarameva prasAdhitAyA avigAnenAstitvaM prasiddha, tadviparyayeNa siddherapyastitvamanivAritamityato'sti siddhirasiddhirvetyevaM saMjJA || nivezayediti sthitam , idamuktaM bhavati-samyagdarzanajJAnacAritrAtmakasya mokSamArgasya sadbhAvAtkarmakSayasya ca pIDopazamAdinA-18 dhyakSeNa darzanAdataH kasyacidAtyantikakarmahAnisiddharasti siddhiriti, tathA coktam -"dopaavrnnyohaaniniHshessaa'stytishaayinii| kacidyathA khahetubhyo, pahirantarmalakSayaH // 1||"ityaadi, evaM sarvajJasadbhAvopi saMbhavAnumAnAdraSTavyaH, tathAhi-abhyasyamAnAyAH || // 38 // prajJAyA vyAkaraNAdi[nA] zAstrasaMskAreNottarottaravRddhyA prajJAtizayo dRSTaH, tatra kasyacidatyantAtizayaprApteH sarvajJatvaM khAditi saMbha19 vAnumAnaM, na caitadAzaGkanIyaM, tadyathA-tApyamAnamudakamatyantoSNatAmiyAnAnisAdbhaveta , tathA 'dazahastAntaraM vyoni yo nAmo 90909259 dIpa anukrama [728] ~293~
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-26], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka 9296920300 ||26|| dIpa anukrama [730] platya gacchati / na yojanamasau gantuM, zakto'bhyAsazatarapi // 1 // " iti, dRSTAntadAAntikayorasAmyAt , tathAhi-tApyamAna jalaM pratikSaNaM kSayaM gacchet prajJA tu vivarddhate, yadivA ploSopalabdheravyAhatamagnitvaM, tathA plavanaviSaye'pi pUrvamaryAdAyA anatikramA| yojanotplavanAbhAvaH, tatparityAge cottarottaraM vRddhayA prajJAprakarSagamanabadyojanazatamapi gacchedityato dRSTAntadAAntikayorasAmyA detannAzaGkanIyamiti khitam , prajJAvRddhezca bAdhakapramANAbhAvAdasti sarvajJatvaprAptiriti / yadivA aJjanabhRtasamudgakadRSTAntena jIvA18 kulatvAjagato hiMsAyA durnivAravAsiyabhAvaH, tathA coktam-"jale jIvAH sthale jIvA, AkAze jIvamAlini / jIvamAlA18 kule loke, kathaM bhikSurahiMsakA ||1||"ityaadi, tadevaM sarvasyaiva hiMsakatvAtsiyabhAva iti, tadetadayuktaM, tathAhi-sadopayuktasya | pihitAzravadvArasya paJcasamitisamitasya triguptiguptasya sarvathA niravadyAnuSThAyino dvicatvAriMzaddoSarahitabhikSAbhuja IryAsamitasya / | kadAcidravyataH prANivyaparopaNe'pi tatkRtavandhAbhAvaH, sarvathA tasyAnavadyatvAt , tathA coktam-"uccAliyaMmi pAe,"ityAdi pratItaM, | tadevaM karmabandhAbhAvAtsiddheH sadbhAvo'vyAhRtaH, sAmayyabhAvAda siddhisadbhAvo'pIti // 25 // sAmprataM siddhAnAM sthAnanirUpaNAyAha-'Natthi siddhI tyAdi, siddheH-azeSakarmacyutilakSaNAyA nijaM sthAnaM-patyArabhArAkhyaM vyavahArato nizcayatastu tadupari / yojanakrozaSaDbhAgaH, tatpratipAdakapramANAbhAvAtsa nAstItyevaM saMjJAM no nivezayet , yato bAdhakapramANAbhAvAtsAdhakasya cAga-1 massa sadbhAvAttatsattA durnivAreti / apica-apagatAzeSakalmapANAM siddhAnAM kenacidviziSTena sthAnena bhAvyaM, taccaturdazarajjvAtmakasa lokaskhAgrabhUtaM draSTavya, na ca zakyate vaktumAkAzavatsarvavyApinaH siddhA iti, yato lokAlokavyApyAkAzaM, na cAloke'paradravyasya saMbhavaH, tasyAkAzamAtrarUpatvAt , lokamAtravyApitvamapi nAsti, vikalpAnupapatteH, tathAhi-siddhAvasthAyAM teSAM vyApi weseseenesecene 9 39a9090928 ~294~
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-26], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||26|| sUtrakRtAGga tvamabhyupagatamuta prAgapi, na tAvatsiddhAvasAyAM, tadvyApitvabhavane nimittAbhAvAta , nApi prAgavasthAyAM, tadAve sarvasaMsAriNAM||5AcAra2zrutaska pratiniyatasukhaduHkhAnubhavo na syAt / na ca zarIrAdahiravasthitamavasthAnamasti, tatsattAnibandhanasya pramANasAbhAvAta, ataH sarva- zrutAdhya. ndhe zIlA- cyApitaM vicAryamANaM na kathazcid ghaTate, tadabhAve ca lokAgrameva siddhAnAM sthAnaM, tadgatizca 'kamavimuktayodhya gati'ritikRtA || kIyAvRttiH bhavati, tathA coktam-"lAu eraMDaphale aggI dhUme ya usu dhaNuvimuke / gai putvapaogeNaM evaM siddhANaci gaIo ||1||"ityaa di / tadevamasti siddhistasyAzca nijaM sthAnamityevaM saMjJAM nivezayediti // 26 // sAmprataM siddheH sAdhakAnAM sAdhUnAM ttprtipkss||382|| bhUtAnAmasAdhUnAM cAstitvaM pratipipAdayiSuH pUrvapakSamAha Nasthi sAha asAhU vA, NevaM sannaM nivesae / atthi sAhU asAhU vA, evaM sannaM nivesae // 27 // Nadhi kallANa pAve yA, NevaM sanaM nivesae / asthi kallANa pAve cA, evaM sannaM nivesae // 28 // sUtraM 'nAsti' na vidyate jJAnadarzanacAritrakriyopeto mokSamArgavyavasthitaH sAdhuH, saMpUrNasya rakhatrayAnuSThAnasAbhAvAt , tadabhAvAca | tatpratipakSabhUtasyAsAdhorapyabhAvaH, parasparApekSitvAdetavyavasthAnaha~katarAbhAve dvitIyasthAppabhAva ityevaM saMjJAM no nivezayet, api tu asti sAdhuH, siddheH prAksAdhitatvAt , siddhisattA ca na sAdhumantareNa, ataH sAdhusiddhiH, tatpratipakSabhUtasya cAsAdhoriti / yazca || saMpUrNarakhatrayAnuSThAnAbhAvaH prAgAzaddhitaH sa siddhAntAbhiprAyamavuddhaiva, tathAhi-sampagdRSTarupayuktasyAraktadviSTasya satsaMyamavataH zrutA-| Su 382 // 8 nusAreNA''hArAdikaM zuddhabuddhyA gRhNataH kacidajJAnAdaneSaNIyagrahaNasaMbhave'pi satatopayuktatayA saMpUrNameva ralatrayAnuSThAnamiti, 1salApuraNyaphalAmidhUmeSu parmukta iyau pUrvaprayogeNa gatireyaM siddhAnAmapi gatayaH // 1 // dIpa eserdeceatiseo ecedesesevedeoeceaeserceae anukrama [730] ~295
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-28], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||28|| dIpa / yaba bhakSyamidamidaM cAbhakSya gamyamidamidaM cAgamyaM prAsukameSaNIyamidamidaM ca viparItamityevaM rAgadveSasaMbhavena samabhAvarUpasya sAmAyikasyAbhAvaH kazcicoyate tatteSAM codanamajJAna vijRmbhaNAt , tathAhi na teSAM sAmAyikavatAM sAdhUnAM rAgadveSatayA bhakSyA-18 1 bhakSyAdivivekaH, apitu pradhAnamokSAGgasya saccAritrasya sAdhanArtham , api ca-upakArApakArayoH samabhAvatayA sAmAyikaM na puna bhakSyAbhakSyayoH samapravRttyeti // 27 // tadevaM muktimArgapravRttasya sAdhutvamitarasya cAsAdhutvaM pradazyodhunA ca sAmAnpena kalyANa-| | pApavatoH sadbhAva pratiSedhaniSedhadvAreNAha-'Nasthi kallANa pAve vA ityAdi, yatheSTArthaphalasaMprAptiH kalyANaM tantra viyate, sarvA-181 zucitayA nirAtmakatvAcca sarvapadArthAnAM bauddhAbhiprAyeNa, tathA tadabhAve kalyANavAMzca na kazcidvidyate, tathA''tmAdvaitavAdyabhiprAyeNa 'puruSa evedaM sarvamitikRtvA pApaM pApavAn vA na kadhidvidyate, tadevamubhayorapyabhAvaH, tathA coktam-"vidyA vinayasaMpanne, brAhmaNe gavi hastini / zuni caiva zvapAke ca, paNDitAH samadarzinaH // 1 // " ityevameva kalyANapApakAbhAvarUpAM saMjJAM no nivezayed, api | tvasti kalyANaM kalyANavAMzva vidyate, tadviparyastaM pApaM tadvAMzca vidyate, ityevaM saMjJAM nivezayet , tathAhi-naikAntena kalyANAbhAvo yo bauddharabhihitaH, sarvapadArthAnAmazucitvAsaMbhavAta, sarvAzucitve ca buddhasthApyazucitvaprAptaH, nApi nirAtmAnaH khadravyakSetra-15 kAlabhAvApekSayA sarvapadArthAnAM vidyamAnatvAt paradravyAdibhistu na vidyante, sadasadAtmakatvAdvastunaH, taduktam-"khaparasattAbyudAsopAdAnApAdyaM hi vastuno vastutva"miti / tathA''tmAdvaitabhAvAbhAvAtpApAbhAvo'pi nAsti, advaitabhAve hi mukhI duHkhI sarogo nIrogaH surUpaH kurUpo durbhagaH subhago'rthavAn daridrastathA'yamantiko'yaM tu davIyAn ityevamAdiko jagadvaicitryabhAvo'dhya| kSasiddho'pi na syAt / yaca samadarzitvamucyate brAmaNacANDAlAdiSu tadapi samAnapIDotpAdanato draSTavyaM, na punaH karmApAdita anukrama [732] ~296~
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-28], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||28|| ndhe zIlA dIpa sUtrakRtAGge vaicitryabhAvo'pi teSAM brAhmaNacANDAlAdInAM nAstIti, tadevaM kathazcitkalyANamasti tadviparyastaM tu pApakamiti / na caikAntena 5AcAra2 zrutaska- kalyANaM kalyANameva, yataH kevalinAM prakSINaghanaghAtikarmacatuSTayAnAM sAtAsAtodayasadbhAvAttathA nArakANAmapi pazcendriyatvavizi- zrutAdhya. 1 ejJAnAdisadbhAvAnnaikAntena te'pi pApabanta iti tasmAtkathaJcitkalyANa kayazcitpApamiti sthitam // 28 // tadevaM kalyANapApa-10 kIyAvRttiH yoranekAntarUpatvaM prasAdhyaikAntaM duussyitumaah||38|| kallANe pAvae cAvi, babahAro Na vijai / jaM veraM taM na jANaMti, samaNA bAla paMDiyA // 29 // asesaM akSayaM vAvi, sabadukkheti vA puNo / vajjhA pANA na vajjhatti, iti vAyaM na nIsare // 30 // dIsaMti samiyAyArA, bhikkhuNo sAhujIviNo / ee micchovajIvaMti, iti dihiM na dhArae // 31 // sUtraM | kalyaM sukhamArogyaM zobhanatvaM vA tadaNatIti kalyANaM tadasyAstIti kalyANo matvarthIyAcyatyayAnto'rzaAdibhyo'jityanena, | kalyANavAnitiyAvat / evaM pApakazabdo'pi matvarthIyAcpratyayAnto draSTavyaH / tadevaM sarvathA kalyANavAnevAyaM tathA pApavAnevAya-18 |mityevaMbhUto vyavahAro na vidyate, tadekAntabhUtasyaivAbhAvAt , tadabhAvasya ca sarvavastUnAmanekAntAzrayaNena prAkprasAdhitatvAditi / / etacca vyavahArAbhAvAzrayaNaM sarvatra prAgapi yojanIyaM, tadyathA-sarvatra pIyamasti nAsti vA sarvatra vIryamityevaMbhUta ekAntiko vyavahAro na vidyate, tathA nAsti loko'loko vA tathA na santi jIvA ajIvA iti cetyevaMbhUto vyavahAro na vidyata iti sarvatra saMbandha- 383 // nIyaM / tathA vairaM-vajaM tadvatkarma vairaM virodho vA vairaM tadyena paropadhAtAdinaikAntapakSasamAzrayaNena vA bhavati tatte 'zramaNAH' tIthikA bAlA iva rAgadveSakalitAH 'paNDitAH' paNDitAbhimAninaH zuSkatarkadappAMdhmAtA na jAnanti, paramArthabhUtassAhiMsAlakSaNasya dharma-11 anukrama [732] ~297
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-31], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: aris prata sUtrAMka ||31|| dIpa anukrama [735] ASI spAnekAntapakSasya vA'nAzrayaNAditi / yadivA yadvairaM tatte zramaNA bAlAH paNDitA vA na jAnantItyevaM vAcaM na nimajedityuttareNa saMpandhaH, kimiti na nirAjet ?, yataste'pi kizcijAnantyeva / apica teSAM tanimittakopotpatteH, yarvabhUtaM vacastana vAcyaM, yata | uktam-"appattiyaM jeNa siyA, Asu kuppija vA paro / sabaso ta Na bhAsejA, bhAsaM ahiyagAmiNi ||1||"ityaadi / // 29 // apa-1 ramapi vAksaMyamamadhikRtyAha-'asesa'mityAdi, azeSa-kRttaM tatsAMkhyAbhiprAyeNa akSataM nityamityevaM na brUyAt , pratyartha pratisamayaM cAnyathA'nyathAbhAvadarzanAt sa evAyamityevaMbhUtasyaikatvasAdhakasya pratyabhijJAnakha lUnapunarjAteSu kezanakhAdiSvapi pradarzanAt , tathA apizabdAdekAntena kSaNikamityevamapi vAcaM na nisRjet , sarvathA kSaNikatve pUrvasya sarvathA vinaSTatvAduttarasya nirhetuka utpAdaH | | syAt , tathA ca sati 'nityaM sacamasaca vA'hetoranyAnapekSaNA'diti / tathA sarvaM jagahuHkhAtmakamityevamapi na bhUyAt , sukhAtmaka| sthApi samyagdarzanAdibhAvena darzanAt , tathA coktam-"taNasaMthAranisaNo'pi muNivaro bhaTTarAgamayamoho / jaM pAvai muttisuhaM kattotaM ckvttttiivi?||1||" ityAdi, tathA vadhyAzcaurapAradArikAdayo'yadhyA vA tatkAnumatiprasaGgAdityevaMbhUtAM vAcaM khAnuSThAnaparAyaNaH sAdhuH paragyApAranirapekSo na nisajeta, tathA hi siMhavyAghramArjArAdInparasattvavyApAdanaparAyaNAn dRSTvA mAdhyasthyamavalamba-1 yet , tathA coktam-"maitrIpramodakAruNyamAdhyasthyAni satvaguNAdhika klizyamAnAvineyeSvi"ti, (tacyA0a07506) evamanyo'pi aprItikaM yayA syAvAza kRpyA paraH sarvathA tAna bhASeta bhASAmahitagAminI // 2 tRNasaMstArakaniSaNNo'pi munivaro parAmamadamohaH / yatprApnoti muktimukhaM kutastat cakravartyapi ||1||3vdhykthne disAdikarmaNAM avaghyakathane cAyA~dikarmaNAM / 4 enamarthaprativAkye samudhaye itivacanAtsamunaye na bAcaM nisRjet mAdhyasthyaM na avalambayet iti / n orance ~298~
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-31], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||31|| dIpa anukrama [735] sabakatAvAsayamo draSTavyaH, tadyathA-amI gavAdayo vAyA na bAbA vA tathA'mI vRkSAdayazchedyA na cheyA betyAdikaM yaco na vAcyaM sAdhu- 5AcAra 2 zrutaska- neti // 30 // ayamaparo vAsaMyamaprakAro'ntaHkaraNazuddhisamAzritaH pradazyate-'dIsaMtI'tyAdi, 'dRzyante' samupalabhyante khazAstroktena | zrutAdhya. ndhe zIlA- | vidhinA nibhRtaH-saMyata AtmA yeSAM te nibhRtAtmAnaH, kacitpAThaH 'samiyAcAra'tti samyak-vazAstravihitAnuSThAnAdaviparIta | kIyAvRttiH AcAra:-anuSTAnaM yeSAM te samyagAcArAH, samyagvA-ito vyavasthita AcAro yeSAM te samitAcArAH, ke te ?-bhikSaNazIlA bhikssvo||38|| bhikSAmAtravRttayaH, tathA sAdhunA vidhinA jIvituM zIlaM yeSAM te sAdhujIvinaH, tathAhi-te na kasyaciduparodhavidhAnena jIvanti, | tathA zAntA dAntA jitakrodhAH satyasaMdhA dRDhavratA yugAntaramAtradRSTayaH parimitodakapAyino mauninaH sadA tAyino viviktakA-18 ntadhyAnAdhyAsinaH akaukucyAstAnevabhUtAnavadhAryApi 'sarAgA api vItarAgA iva ceSTante' iti matvate mithyAtvopajIvina ityevaM dRSTiM na dhArayet-navaMbhUtamadhyavasAyaM kuryAtrApyevaMbhUtAM vAcaM nimajed yathaite mithyopacArapravRttA mAyAvina iti, chamasthena hyA18|gdarzinavaMbhUtasya nizcayasya kartumazakyatvAdityabhiprAyaH, te ca svayUthyA yA bhaveyustIrthAntarIyA bA, tAvubhAvapi na vaktavyau sAdhu|nA, yata uktam -"yAvatparaguNaparadoSakItane vyApRtaM mano bhavati / tAvadvaraM vizuddhe dhyAne vyagraM manaH kartum // 1||"ityaadi // 31 // kiMcAnyatdakSiNAe paDilaMbho, atthi vA Natthi vA puNo / Na viyAgareja mehAvI, saMtimaggaM ca bRhae // 32 // // 384 // icceehiM ThANehiM, jiNadiDhahiM sNje| dhArayaMte u appANaM, AmokkhAe parivaejjAsi ||33||ttiyemi // sUtraM iti bIyasuyakvaMdhassa aNAyAraNAma paMcamamajjhayaNaM samattaM // SC ~299~
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [5], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-33], niyukti: [183] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 5 prata sUtrAMka ||33|| eseseseseseseseaee dIpa anukrama [737] dAnaM dakSiNA tasyAH pratilambha:-prAptiH sa dAnalAbho'ssAhasthAdeH sakAzAdasti nAsti vetyevaM na vyAgRNIyAt medhAvI| maryAdAvyavasthitaH / yadivA khayUthyasya tIrthAntarIyasya vA dAnaM grahaNaM vA prati yo lAbhaH sa ekAntenAsti-saMbhavati nAsti vetyevaM na | beyAdekAntena, tahAnagrahaNaniSedhe doSotpattisaMbhavAt , tathAhi-tadAnaniSedhe'ntarAyasaMbhavastadvaicityaM ca, taddAnAnumatAvapyadhikaraNodbhava8 ityato'sti dAnaM nAsti vetyevamekAntena na bUyAt / kathaM tarhi byAditi darzayati-zAntiH-mokSastasya mArgaH samyagdarzanazAnacAritrAtmakastamupahayed-vadhayet , yathA mokSamArgAbhivRddhirbhavati tathA brUyAdityarthaH, etaduktaM bhavati-pRSTaH kenacidvidhipratiSedhamanta-| reNa deyapratigrAhakaviSaya niravadyameva brUyAdityevamAdikamanyadapi vividhadharmadezanAvasare vAcyaM, tathA coktam-'sAvajaNavajANaM vayaNANaM jo na jANai visesa'ityAdi // 32 // sAmpratamadhyayanArthamupasaMjighRkSurAha-'ice ehi'mityAdi, ityetarekAntaniSedhadvAreNAnekAntavidhAyibhiH sthAnaksiMyamapradhAnaiH samastAdhyayanokkai rAgadveSarahitajinadRSTaH-upalabdharna khamativikalpotthApiteH sNytH-18|| || satsaMyamavAnAtmAnaM dhArayan-ebhiH sthAnairAtmAnaM vartayannAmokSAya-azeSakarmakSayAkhyaM mokSaM yAvatpariH-samantAtsaMyamAnuSThAne baje gacchestvamiti vidheyasyopadezaH / iti parisamAtyarthe, bacImIti pUrvavat / nayA abhihitAH abhidhAsthamAnalakSaNAyeti // 33 // samAptamanAcArabhutAkhyaM pazcamamadhyayanamiti / / // iti zrImUtrakRtAGge dvitIyazrutaskandhe pazcamamanAcArAdhyayanaM samAptam // 0000000000000 1 sAcadyAnavayAno bacanAnAM yo na jAnAti vizeSa / atra paJcamaM adhyayanaM parisamApta ~300~
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-33...], niyukti: [184] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||33|| sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 385 // dIpa anukrama [737] atha SaSThamadhyayanam // AIkA dhyayana. uktaM pazcamamadhyayanaM, sAmprataM paSThamArabhyate, asa cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane AcAra: pratipAdito'nAcAraparihA-|| raca, sa ca yenAcIrNaH parihatavAsAvadhunA pratipAdyate, yadivA'nantarAdhyayane svarUpamAcArAnAcArayoH pratipAditaM, taccAzakyA-IST nuSThAnaM na bhavatyatastadAsevako dRSTAntabhUta ArdrakA pratipAdyata iti, athavAjnAcAraphalaM jJAkhA sadAcAre prayalaH kAryoM yathA'rdrakakumAreNa kRta ityetaddarzanArthamidamadhyayanam / asya cakhAryanuyogadvArANyupakramAdIni vAcyAni, tatropakramAntargatoAdhikAro'yaM, tadyathA-AdrakakumAravaktavyatA, yathA'sAvabhayakumArapratimAvyatikarAtpratibuddhaH tathAtra sarva pratipAdyata iti / nikSepavidhAtatraughaniSpanne nikSepe'dhyayanaM, nAmaniSpanne nikSepe vArdrakIyaM, tatrArdrapadanikSepArtha niyuktikadAha-- nAmaMThavaNAaI davaI ceva hoi bhAvaI / eso khalu addassa u nikkhevo cauviho hoi / / 184 / / udagaI sAraI chaviyaha vasaha tahA silesaI / eyaM davaI khalu bhAveNaM hoi rAgaI // 185 // egabhaviyavaddhAue ya abhimuhae ya nAmagoe ya / ete tinni pagArA dabadde hoMti nAyacA // 186 // Rel||385 // ahapure adasuto nAmaNaM addaotti aNagAro / tatto samuTTiyamiNaM ajjhayaNaM addaijati // 18 // kAmaM duvAlasaMgaM jiNavayaNaM sAsayaM mahAbhAgaM / sabajjhayaNAiMtahA sabakkharasapiNavAyA ya // 188 // | atha SaSThaM adhyayanaM "ArdrakiyaM" Arabhyate, paJcama-adhyayanena saha asya abhisaMbandha:, Ardra padasya nikSepA: ~3014
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-33...], niyukti: [189] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||33|| dIpa anukrama [737] tahavi ya koI atyo uppacati tammitami smyNmi| puSabhaNio aNumato ahoi isibhAsiesu jahA // 189 nAmasthApanAdravyabhAvabhedAcaturtho'''kasya nikSepo draSTavyaH, tatra nAmasthApane anAhatya dravyApratipAdanArthamAha-satra nyaaii| | dvidhA-Agamato noAgamataca, Agamato jJAtA tatra cAnupayuktaH 'anupayogI dravya'mitikRkhA, noAgamatastu zarIrabhavyazarI| ravyatiriktaM yadudakena mRttikAdikaM dravyamAdrIkRtaM tadudakAneM, sArA tu yadahizuSkAkAramapyantamadhye sArdramAste. yathA zrIparNI-18 kA sovarcalAdika 'chaviAI tu yat snigdhakhagadravyaM muktAphalarakAzokAdikaM tadabhidhIyate, vasayopaliptaM vasA, tathA zlepArdra vana-13 | lepAyapalima stambhakuDyAdikaM yadravyaM takhigdhAkAratayA zleSAmityabhidhIyate, etatsarvamapyudakAodika dravyAmevAbhidhIyate, 12 | khaluzabdasyaivakArArthakhAt / bhAvArdra tu punaH rAgA-sneho bhiSvaGgatenAdraM yajjIvadravyaM taddhAvAImityabhidhIyate / sAmpratamAIkaku-18 |mAramadhikatyAnyathA dravyA pratipAdayitumAha-ekena bhavena yo jIvaH svagoMderAgatyAkakumArakhenotpatsyate tathA tato'pyAsa bhataro baddhAyuSkA tathA tato'pyAsannatamo'bhimukhanAmagotro-yo'nantarasamayamevAkalena samutpatsyate, ete ca trayopi prakArA | dravyAIke draSTacyA iti / sAmprataM bhAvAIkamadhikRtyAha-ArdrakAyuSkanAmagotrANyanubhavan bhAvAdroM bhavati, yadyapi zRGgaverAdI| nAmapyAkasaMjJAvyavahAro'sti tathApi nedamadhyayanaM tebhyaH samutthitamato na tairihAdhikAraH, kiMsAkakumArAnagArAtsamulthitama[ tastenaivehAdhikAra itikRsA tadvaktavyatAbhidhIyate / etadeva niyuktikRdAha-assAH samAsenAyamarthaH-Ardrakapure nagare Aneko nAma | | rAjA, tassuto'pyAIkAbhidhAnaH kumAraH, tadvaMzajAH kila sarve'pyAkAbhidhAnA eva bhavantItikalA, sa cAnagAraH saMvRttaH, tassa | Kca zrImanmahAbIravarddhamAnakhAmisamavasaraNAvasare gozAlakena sArddha hastitApasaizca vAdo'bhUta , tena ca te etadadhyayanArthopanyA eceseversesesereestrotatoeseoeceaer Ardra padasya nikSepA: ~3024
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-33..], niyukti: [189] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: dhyayana prata sUtrAMka ||33|| ndhe zIlA 2292906 dIpa anukrama [737] sUtrakRtAGge || sena parAjitA ata idamabhidhIyate-'tataH tamAdAIkAtsamutthitamidamadhyayanamAIkIyamiti gAthAsamAsArthaH / vyAsArtha tu // 2 zrutaska- khata eva niyuktikRdAkapUrvabhavopanyAsenottaratra kathayiSyatIti / nanu ca zAzvatamidaM dvAdazAGgamapi gaNipiTakam ArdrakakathAnakaM // IS tu zrIvarddhamAnatIrthAvasare tatkathamasya zAzvatakhamityAzajhyAha-'kAma'mityetadabhyupagame iSTamevaitadasAkaM tayathA-dvAdazAGgamapi hIyAvRttiH jinavacanaM nityaM zAzvataM 'mahAbhArga' mahAnubhAvamAmapoSadhyAdiRddhisamanvitatvAt na kevala midaM sarvANyapyadhyayanAnyevaMbhUtAni, // 386|| tathA sarvAkSarasanipAtAzca-melApakA dravyArthAdezAnityA eveti / nanu ca matAnujJAnAma nigrahasthAnaM bhavata ityAzavAha-'jaivi' | yadyapi savemapIdaM dravyArthataH zAzvataM tathA'pi ko'pyarthastasinsamaye tathA kSetre ca kutaSidAkAdeH sakAzAdAvirbhAvamAskandati sa ||8| &| tena dhyapadizyate / tathA pUrvamapyasAvartho'nyamuddizyokto'numatazca bhavati, RSibhASiteSUttarAdhyayanAdiSu yatheti / sAmprataM 8 14 viziSTataramadhyayanotthAnamAha ajjadaeNa gosAlabhikkhurSabhavatItidaMDINaM / jaha hatthitAvasANaM kahiyaM iNamo tahA buccha // 19 // gAme vasaMtapurae sAmaito gharaNisahito nikkhNto| bhikkhAyariyAdihA ohAsiyabhattavehAsaM // 191 // saMvegasamAvanno mAI bhattaM caitta diyaloe / caiUNaM addapure addasuo addao jAo // 192 / / pItI ya doNha dUo puruGaNamabhayassa paTTace so'vi / teNAvi sammadihitti hoja paDimA rahemi gayA // 19 // IM // 386 / / dahUM saMbuddho rakkhio ya AsANa vAhaNa palAto / pavAvaMto dharito rajjaM na kareti ko anno ? // 194 // agaNito nikrvato viharai paDimAi vArigA vrio| suvaNNavasuhArAo ranno kahaNaM ca devIe // 195 // | AI padasya nikSepAH, ArdrakumAra saMbandhe viziSTa vaktavyatA ~3034
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-33...], niyukti: [196] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||33|| dIpa anukrama [737] taM neha pitA tIse pucchaNa kahaNaM ca varaNa docAre / jANAhi pAyaviyaM AgamaNaM kahaNa niggamaNaM // 196 // paDimAgatassamIve sapparIvArA abhikkha paDivayaNaM / bhogA sutANa pucchaNa sutabaMdha puNNe ya niggamaNaM // 197 / / / rAyagihAgama corA rAyabhayA kahaNa taisi dikkhaay| gosAlabhikkhubaMbhI tidaMDiyA tAvasehi saha vAdo // 198 / vAde parAiittA saviya saraNamanbhuvagatA te / agasahiyA sace jiNavIrasagAse nikkhaMtA // 199 // / | Na dukaraM vANarapAsamoyaNaM,gayassa mattassa varNami raayaa|jhaa uvattAvalieNataMtuNA,sudukaraM me paDihAi moynn200|| AryAdikeNa samavasaraNAbhimakhamaJcalitena gozAlakabhikSostathA brahmAtinAM tridaNDinAM yathA hastitApasAnAM ca kathitamidamadhya-15 IS yanAthejAte tathA vakSye sUtreNeti / / sAmprataM sapUrvabhavamAIkakathAnakaM gAthAbhireva niyuktikadAha-'gAme' ityAdi mAthASTaka, AsAM cArthaH kathAnakAdavaseyaH, taveda-magadhAjanapade vasantapurako grAmaH, tatra sAmAyiko nAma kuTumbI prativasati, sa ca saMsArabhayodviyo / dhameghoSAcAyontike dharma dhrukhA sapalIkaH prabajitaH, sa ca sadAcArarataH saMvinaiH sAdhubhiH sArddha viharati, itarApi sAdhvIbhiH saheti / / kadAcicAsAvekasinagare bhikSArthamaTantI dRSTA tAmasI tathAvidhakarmodayAtpUrvaratAnusaraNena tassAmadhyupapanA, tena caatmiiyo'bhipraayo| / dvitIyasa sAdhorniveditaH, tenApi ca tatpravartinyAH, tayA'pi tasyAH, tayApi cAbhihitaM na mama dezAntare ekAkinyA gamanaM yujyate, na cAsI tatrApyanubandhaM tyakSyatItyato mamAsinnavasare bhaktapratyAkhyAnameva zreyo na punarbatavilopanamityatastayA bhaktapratyAkhyAnapUrvakamAtmodandhanamakAri, mRtA cAsau agAddevalokaM / zrukhA cainaM vyatikaramasI paraM saMvegamupagatacintitaM ca tena-tyA vratabhAbha 920909283838288283930203 ArdrakumAra saMbandhe viziSTa vaktavyatA, ~304~
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - agasUtra-2 (mUla+niyukti :+vRtti :) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-33...], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||33|| dIpa anukrama [737] sUtrakRtAGge 8 yAdidamanuSThitaM mama khasau saMjAta evetyato'hamapi bhaktapratyAkhyAnaM karomItyAcAryasyAnivedyaivAsau mAyAvI atha ca paramasaMvegA-18| AkA2zrutaska- pannaH asAvapi bhaktaM pratyAkhyAya divaM gataH, tato'pi ca pratyAgatyAdrapure nagare Adrakasuta AkAbhidhAno jAtaH, sA'pica / dhyayana. devalokAyutA vasantapure nagare zreSThikule dArikA jAtA | itaro'pi ca paramarUpasaMpanno yauvanasthaH saMvRttaH, anyadA'syAkaritA kIyAvRttiH rAjagRhe nagare zreNikasya rAjJaH snehAviSkaraNArtha paramaprAbhRtopetaM mahattamaM preSayati, ArdrakakumAraNAsau pRSTo yathA-kasyaitAni mhaa||387|| 1 hoNyatyugrANi prAbhUtAni matpitrA preSitAni yAsyantIti, asAyakathayad yathA Aryadeze taba pituH paramamitraM zreNiko mhaaraajH|| | tasyaitAnIti, ArdrakakumAreNApyabhANi-kiM tasyAsti kazcidyogyaH putraH, astItyAha, yadyevaM matAhitAni prAbhRtAni bhavatA takha | samarpaNIyAnIti maNikhA mahArhANi prAbhUtAni samapyAbhihitaM-vaktavyo'sau madvacanAt yathA'kakumArasvayi nitarAM niyatIti, / / 18 sa ca mahattamo gRhItobhayapAbhRto rAjagRhamagAt , gavA ca rAjadvArapAlanivedito rAjakulaM praviSTo, dRSTazca zreNikA, praNAmapUrvakaM | | niveditAni prAbhRtAni, kathitaM ca yathAsaMdiSTa, tenApyAsanAzanatAmbUlAdinA yathArhapratipacyA sanmAnitaH, dvitIye cAdayAIka kumArasatkAni prAbhRtAnyabhayakumArasya samarpitAni, kathitAni ca tatprItyutpAdakAni tatsaMdiSTavacanAni, abhayakumAreNApi pAriNA| mikyA ghujhyA pariNAmitaM-nUnamasau bhanyaH samAsanamuktigamanaca tena mayA sArddha prItimicchatIti, tadidamatra prAptakAlaM ydaa-18|| ditIrthakarapratimAsaMdarzanena tasyAnugrahaH trimata iti makhA tathaiva kRtaM, mahArhANi ca preSitAni prAbhRtAnIti, uktavAsI mahattamo // 387 // / yathA-matprahitagrAbhRtametadekAnte nirUpaNIyaM, tenApi tathaiva pratipana, gatazcAsAvAkapuraM, samarpitaM ca prAbhRtaM rAjA, dvitIye cA hayAkakumAraspati, kathitaM ca yathAsaMdiSTaM, tenApyekAnte sthikhA nirUpitA pratimA, tAM ca nirUpayata IhApohavimarzanena samutpanna 98880900999999asam | ArdrakumAra saMbandhe viziSTa vaktavyatA ~305
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-33...], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||33|| dIpa anukrama [737] Preseneraemedeceaeeseeeeese jAtisaraNaM, cintitaM ca tena yathA-mamAbhayakumAreNa mahAnupakAro'kAri saddharmapratibodhata iti, tato'sAvAIka: saMjAtajAtisa-1 raNo'cintayat-yasya mama devalokabhogairyathepsitaM saMpadyamAnastRpti bhUta tasthAmIbhistucchaiAnupaiH khalpakAlInaH kAmabhogaistRptima-za viSyatIti kutastyamiti, etatparigaNayya nirviNakAmabhogo yathocitaM paribhogamakurvan rAjJA saMjAtabhayena mA kacidyAspati ataH paJcabhiH zate rAjaputrANAM rakSayitumArebhe, AdrekakumAro'pyazvavAhanikayA vinirgataH pradhAnAvena prapalAyitaH / tatatha praba-181 jyAM gRhNan devatayA sopasarga bhavato'dyApIti bhaNikhA nivArito'pyasAvA ko rAjyaM tAvanna karoti ko'nyo mAM vihAya pravajyAM | grahISyatItyabhisaMdhAya tAM devatAmavagaNayya prbjitH| viharananyadAjyatarapratimApratipannaH kAyotsargavyavasthito basantapure tayA devalokacyutayA zreSThiduhitrA'paradArikAmadhyagatayA ramantya(mamANaya)pa mama bhattyevamukte satyanantarameva tatsabhihitadevatayA trayoda-18 |zakoTiparimANA zobhanaM vRtamanayeti bhaNikhA hiraNyavRSTirmuktA, tAMca hiraNyavRSTiM rAjA gRhana devatayA sadyutthAnato vidhRto'bhihitaM / ca tayA yathA-etaddhiraNyajAtamasyA dArikAyAH nAnyasya kasyacidityatastatpitrA sarva saMgopitam , AIkakumAro'pyanukUlopasarga itimakhA''zvevAnyatra gataH, gacchati ca kAle dArikAyA varakAH samAgacchanti, pRSTau ca pitarau tayA-kimepAmAgamanaprayojana, kathitaM ca tAbhyAM yathaite tava varakA iti, tatastayoktaM-tAta ! satkanyAH pradIyante nAnekazaH, dattA cAhaM tau yatsaMbandhi hiraNyajAtaM bhavadbhigRhItaM, tataH sA pitrA'bhANi kiM tvaM taM jAnIpe , tayoktaM-tatpAdagatAbhijJAnadarzanato jAnAmIti, tadevamasau tatparijJAnArtha sarvasya bhikSArthinI bhikSAM dApayituM nirUpitA, tato dvAdazabhirvarSagateH kadAciccAsau bhavitavyatAniyogena tatraica 80 viharan samAyAtaH, pratyabhijJAtazca tayA tatpAdacihnadarzanataH, tato'sau dArikA saparivArA tatpRSThato jagAma, ArdrakakumAropi aureturasurare.org | ArdrakumAra saMbandhe viziSTa vaktavyatA ~306~
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - agasUtra-2 (mUla+niyukti :+vRtti :) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-33...], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||33|| dIpa sUtrakRtAoM | devatAvacanaM saraMstathAvidhakarmodayAnAvazyaMbhAvibhavitavyatAniyogena ca pratibhannastayA sArddha bhunakti bhogAn , putravolpanA, AkA2 zrutaska- punarAIkakumAreNAsAvabhihitA-sAmprataM te putro dvitIyaH ahaM ca svakAryamanutiSThAmi, tayA sutacyutpAdanArtha kAsakartanamArabdhaM, dhyayana. ndhe zIlA- pRSTA cAsau bAlakena-kimabaitadbhavatyA prArabdhamitarajanAcaritaM , tato'sAvavocad-yathA tava pitA prabajitukAmaH tvaM cAdyApi kIyAvRttiH zizurasamarthojine tato'hamanAthA strIjanocitenAninyena vidhinAtmAnaM bhavantaM ca kila paalyissyaamiityetdaalocyedmaarbdh288AA || miti / tenApi bAlakenotpannapratibhayA tatkartitasUtreNava kArya maddho yAsthatIti manmanabhASiNopaviSTa evAsau pitA pariveSTitaH, | tenApi cintitaM-yAvanto'mI bAlakakRtabeSTanatantavastAvantyeva varSANi mayA gRhe sthAtavyamiti, nirUpitAzca tantavo yAvad dvAdaza 1 tAvantyeva varSANyasau gRhavAse vyavasthitaH, pUrNeSu ca dvAdazasu saMvatsareSu gRhAnirgataH pratrajitazceti / tato'sau sUtrArthaniSpanna ekA18 kivihAreNa viharan rAjagRhAbhimukhaM prasthitaH, tadantarAle ca tadrakSaNArtha yAni prAka pitrA nirUpitAni paJca rAjaputrazatAni tasi-18 18 nazvena naSTe rAjabhayAdvilakSyAca na rAjAntikaM jagmuH, tatrATavIdurge cauryeNa vRtti kalpitavantaH, taivAsau dRSTaH pratyabhijJAtaca, te 8 |ca tena pRSTAH-kimiti bhavadbhirevaMbhUtaM karmAzritaM , taizca sarva rAjabhayAdikaM kathitam , AIkakumAravacanAca saMbuddhAH prabajitAya / / tathA rAjagRhanagarapraveze gozAlako hastitApasAH brAhmaNAzca vAde parAjitAH / tathAkakumAradarzanAdeva hastI bandhanAdvimuktA, te ca hastitApasAdaya ArdrakakumAradharmakathAkSiptA jinavIrasamavasaraNe niSkrAntAH / rAjJA ca viditavRttAntena mahAkutUhalApUrita / 388 // hadayena pRSTo-bhagavan ! kathaM baddarzanato hastI nirargalaH saMvRtta iti ?, mahAn bhagavataH prabhAva ityevamabhihitaH sannAkakumArona|vIt navamagAthayottaraM-na duSkarametaSanarapAzarbaddhamattavAraNasya vimocanaM vane rAjan ! etattu me pratibhAti duSkaraM yazcatatrAvalitena [caeeeeeeeeeeeeeeeeseseserve anukrama [737] | ArdrakumAra saMbandhe viziSTa vaktavyatA ~307~
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka -, mUlaM [gAthA-1], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita...AgamasUtra-[02, aMga sUtra-[2] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: alvaatt prata sUtrAMka ||1|| dIpa !! santunA baddhasya mama pratimocanamiti / snehatantavo hi jantUnAM durucchedA bhavantIti bhAvaH / gatamArdrakakathAnakam , nAmaniSpanna-131 nikSepazca / tadanantaraM sUtrAnugameskhalitAdiguNopetaM sUtramugArapitabdha, taccedam --- purAkaDaM aha ! imaM suNeha, megaMtayArI samaNe purAsI / se bhikkhuNo uvaNettA aNege, AikSatihi puDho vitthareNaM // 1 // sA''jIviyA paTTavitA'dhireNaM, sabhAgao gaNao bhikkhumajjhe / AikkhamANo bahujannamatthaM, na saMdhayAtI avareNa purva // 2 / / egaMtamevaM aduvA viharNiha, do'vaNNamannaM na sameti jamhA / sUtraM yathA gozAlakena sArddha vAdo'bhUdAkakumArasya tathA'nenAdhyayanenopadizyate, taM ca rAjaputrakamAIkakumAra pratyekabuddha bhagava-181 samIpamAgacchantaM gozAlakovavIt-yathA he Ardraka ! yadahaM bravImi tacchRNu-'purA' pUrva yadanena bhavattIrthakRtA kRtaM, taceda-11%81 miti darzayati -ekAnte janarahite-pradeze carituM zIlamavetyekAntacArI, tathA dhAmyatIti zramaNaH purA''sIttapazcaraNoyuktaH, sAmprataM | tUpraistapavaraNavizeSanirbhasito mAM vihAya devAdimadhyagato'sau dharma kila kathayati, tathA 'bahUn' bhikSUn 'upanIya' prabhUtazi-12 pyaparikara kRkhA bhavadvidhAnAM ca mugdhajanAnAmidAnI pRthak pRthagvistareNAcaSTe dharmamiti zeSaH // 1 // punarapi gozAlaka eva | 'sAjIvie'tyAcAha, yeyaM bahujanamadhyagatena dharmadezanA yuSmadguruNA''rabdhA sA''jIvikA prakarSeNa sthApitA prasthApitA, ekAkI viharaMllokikaiH paribhUyata itimalA lokapaklinimittaM mahAn parikaraH kRtaH, tathA cocyate-"chatra chAtraM pAtra vasaM yaSTi ca carca-| yati bhikSuH / veSeNa parikareNa ca kiyatA'pi vinA na bhikSApi // 1 // " tadanena dambhapradhAnena jIvikArthamidamArabdhaM / kiMbhU-19 tena ?-asthireNa, pUrva ayaM mayA sAImekAkyantaprAntAzanena zUnyArAmadevakulAdI vRtti kalpitavAt , na ca tathAbhUtamanuSThAnaM | erences anukrama [738] eneesea | ArdrakumAra saMbandhe viziSTa vaktavyatA, mUlasUtrasya ArambaH: ~308~
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka -, mUlaM [gAthA-3], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||3|| dIpa anukrama [740] sUtrakRtAGge 18|sikatAkavalavacirAsvAda yAvajIvaM kartumalam ato mAM vihAyAyaM bahUn ziSyAn pratAvaMbhUtena sphaTATopena viharatItyataH kartavye 18|| ArdrakA2 zrutaska- 'asthiraH capalA, pUrvacaryAparityAgenAparakalpasamAzrayAt , etadeva darzayati-'sabhAyAM gataH sadevamanujaparSadi vyavasthito dhyayana. ndhe zIlA | 'gaNao'tti gaNazo yahuzo'nekaza itiyAvat bhikSaNAMmadhye 'gato' vyavasthita AcakSANo bahujanebhyo hitaH arthoM bahujanyo'rtha-18 dIyAvRttiH stamartha bahujanahitaM kathayan viharati, etaccAsyAnuSThAnaM pUrvApareNa na saMdhatte, tathAhi-yadi sAmpratIyaM vRttaM praakaartrysiNhaasnaasho||38||18kvRkssbhaamnnddlcaamraadikN mokSAGgamabhaviSyattato yA prAktanyekacaryA lezabahulA'nena kRtA sA klezAya kevalamaspeti, yadi sA karma nirjaraNahetukA paramArthabhUtA tataH sAmpratAvasthA parapratArakabAdambhakalpetyataH puurvottryornusstthaanyoH-maunvrtikdhrmdeshnaaruupyoH| parasparato virodha iti // 2 // apica-yayekAntacAritvameva zobhanaM pUrvamAzritatvAt tataH sarvadAnyanirapekSastadeva kartavyam , atha ||1! cedaM sAmprataM mahAparivAravRtaM sAdhuM manyase tatastadevAdAvapyAcaraNIyamAsId, apica ve apyete chAyAtapavadatyantavirodhinI vRtte 18 naikatra samavAyaM gacchataH, tathA yadi maunena dharmastataH kimiyaM mahatA prabandhena dharmadezanA, athAnayaiva dharmastataH kimiti pUrva maunavratamanenAlalambe', yasmAdevaM tasmAtpUrvottaracyAhatiH / tadevaM gozAlakena paryanuyukta AIkakumAraH zlokapazcArddhanottaradAnAyAha puddhiM ca ihi ca aNAgataM vA, egaMtamevaM paDisaMdhayAti // 3 // samica logaM tasathAvarANaM, khemaMkare samaNe mAhaNe vA / AikkhamANovi sahassamajhe, egatayaM sArayatI tahAce // 4 // dhammaM kahatassa u Nadhi doso, // 389 // khaMtassa daMtassa jitiMdiyassa / bhAsAya dose ya vicajagassa, guNe ya bhAsAya Nisevagassa // 5 // mahabae paMca aNucae ya, taheva paMcAsava saMvare ya / viratiM ihassAmaNiyaMmi panne, lavAvasakI samaNettivemi // 6 // sUtraM G290920029299999 ~309~
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka -, mUlaM [gAthA-6], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||6|| dIpa Sarass999999092002202tra 'pUrva pUrvasinkAle yanmaunavatikatva yA caikacaryA tacchadmasthatvA ghAtikarmacatuSTayakSayArtha, sAmprataM yanmahAjanaparivRtasya dharmadezanA || vidhAnaM tatprArabaddhabhavopavAhikarmacatuSTayakSapaNodyatasya vizeSatastIrthakaranAmno vedanArtha aparAsAM corgotrazubhApurnAmAdInAM zubhaprakatInAmiti / yadivA pUrva sAmpratamanAgate ca kAle rAgadveSarahitatvAdekatvabhAvanAnatikramaNAcaikatvamevAnupacaritaM bhagavAnazeSajanahitaM dharma kathayan pratisaMdadhAti, na tasya pUrvottarayoravasthayorAzaMsArahitatvA dosti, ato yaducyate bhavatA-pUrvottarayoravasthayorasAGgatyaM tat plavata iti // 3 // yAdetad-dharmadezanayA prANinAM kazcidupakAro bhavatyuta neti ?, bhavatItyAha-'samica loya' mityAdi, samyaga| yathAvasthita 'loka' paidravyAtmakaM 'matvA' avagamya kevalAlokena paricchidya trasyantIti prasA:-trasanAmakarmodayA dvIndriyAdayaH, tathA tiSThantIti sthAvarA:-sthAvaranAmakarmodayAtsthAvarAH pRthivyAdayasteSAmubhayeSAmapi jantUnAM 'kSema' zAntiH rakSA tatkaraNazIla: | kSemakaraH zrAmyatIti zramaNo dvAdazaprakArataponiSTatadehaH, tathA mA haNatti pravRttiryasthAsau mAhano brAhmaNo yA sa evaMbhUto 'nirma mo' rAgadveSarahitaH prANihitArtha na lAbhapUjAkhyAtyartha dharmamAcakSANo'pi prAmbat chadmasthAvasthAyAM maunavratika iva vAksaMyata eva, utpannadivyajJAnatvAdApAguNadoSavivekajJatayA bhASaNeneva guNAvApteH, anutpannadivyajJAnasya tu maunapratikatyeneti, tathA devAsuranaratiryaksahasramadhye'pi vyavasthitaH paGkAdhArapaGkajavattadoSavyAsaGgAbhAvAnmamatvavirahAdAzaMsAdopavikalavAdekAntamevAsI 'sArayati' prakhyAti nayati sAdhayatItiyAvat / nanu caikAkiparikaropetAvaskhayorasti vizeSaH, pratyakSeNaivopalabhyamAnatvAt , satyam , asti vizeSo bAdyato na tvAntaratopi, darzayati-'tathA' prAgvadarcA-lezyA zukladhyAnAkhyA yasya sa tathAH, yadivA arcA-zarIraM tacca prAgvadyasya sa tathAH, tathAhi-asAvazokAdyaSTaprAtihAryopeto'pi notsekaM yAti, nApi zarIra saMskArAyattaM vidadhAti, sa hi anukrama [743] ~310~
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka -, mUlaM [gAthA-6], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ArdrakAdhyayana. prata sUtrAMka ||6|| dIpa anukrama [743] manakatA bhagavAnAtyantikarAgadveSaprahANAdekAkyapi janaparivRto'pyekAkI, na tasya tayoravasthayoH kazcidvizeo'sti, tathA coktam-"rAgadveSI 2 zrutaska- vinirjitya, kimaraNye kariSyasi / atha no nirjitAvetI, kimaraNyekariSyasi // 1 // " ityato bAbamanaGgamAntarameva kaSAyaja- ndhe zIlA- IyAdikaM pradhAnaM kAraNamiti sthitam / / 4 / / apagatarAgadveSasya prabhApamANasyApi doSAbhAvaM darzayitumAha-tasya bhagavato'pagatapanaghA-18 kIyAvRttiH tikalaGkasyotpannasakalapadArthAvi vijJAnasya jagadabhyuddharaNapravRttaspaikAntaparahitapravRttasya khakAryanirapekSasya dharma kathayato'pi // 39 // tuzabdasyApizabdArthatvAt nAsti kavidoSaH / kiMbhUtasyetyAha-kSAntasya zAntisaMpannasyAnena krodhanirAsamAha, tathA 'dAntasya' | upazAntaspAnena tu mAnavyudAsaM, tathA jitAni svaviSayapravRttiniSedhenendriyANi yena sa jitendriyo vazyendriyo'nena tu | lobhanirAsamAcaSTe, mAyAyAstu lobhanirAsAdeva nirAso draSTavyaH, tanmUlatvAttasyAH, bhASAyA doSA-asatyAsatyAmRpA-18 | karkazAsabhyazabdocAraNAdayastadvivajekasya-tatparihartuMstathA bhASAyA ye guNA-hitamitadezakAlAsaMdigdhabhASaNAdayastabhiSeSakasya 4 | sato bubato'pi nAsti doSaH, chamasthasya hi bAhulyena maunavratameva zreyaH, samutpatrakevalasya tu bhASaNamapi guNAyeti // 5 // | kiMbhUtaM dharmamasI kathayatItyAha 'mahabbae paMce'tyAdi, mahAnti ca tAni vratAni-prANAtipAtaviramaNAdIni tAni ca sAdhUnAM | prajJApitavAn , pazcApi tadapekSayA'NUni-laghUni bratAni aNuvratAni pazcaiva tAni zrAvakAnuddizya prajJApitavAna , pazcAzrayAnprANAtipAtAdirUpAn karmaNaH pravezadvArabhUtAn tatsaMbaraM ca saptadazaprakAraM saMyama pratipAditavAna , saMvaravato hi viratirbhavatItyato viratiM ca pratipAditavAn cazabdAttatphalabhUtI nirjarAmokSau ca, 'iha' asminpravacane loke vA zramaNabhAvaH zrAmaNyaM-saMpUrNasaM| yamastamin vA vidheye mUlaguNAn-mahAvratANuvratarUpAn tathottaraguNAn-saMvaraviratyAdirUpAn 'pUrNa kRtsne saMyame vidhAtathye 'prAjJa' eteraceaeeee // 390 // ~311~
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka |||| dIpa anukrama [743] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 6 ], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-6], niryuktiH [200] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita .....AgamasUtra -[02], aMga sUtra [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRttiH | iti vA kacitpAThaH, prajJAvAnetatpratipAditavAniti / kiMbhUto'sau ? - lavaM karma tasmAd 'avasakkara'ti avasarpaNazIlo'vasapa zrAmyatIti zramaNaH - tapazcaraNayukta ityetadahaM bravImi svayameva ca bhagavAnpaJca mahAvratopapanna indriyanoindriyagupto viratavAsI lavAvasappI san svato'nyeSAmapi tathAbhUtamupadezaM dattavAnityetad bravImIti / yadivA''rddhakakumAravacanamAkarNyAsau gozAlakastatyatipakSabhUtaM artha vaktukAma idamAha - ityetadvakSyamANaM yadahaM bravImi tacchRNu / samiti // 6 // yathApratijJAtamevAha gozAlaka :sIodagaM seva bIyakArya, AhAyakammaM taha itthiyaao| egaMtacArissiha amha dhamme, tabassiNo NAbhisameti pAvaM // 7 // sItodgaM vA taha bIyakArya, AhAyakammaM taha itthiyaao| eyAI jANaM paDisevamANA, agAriNo assamaNA bhavaMti // 8 // siyA ya bIodaga itthiyAo, paDisevamANA samaNA bhvNtu| agAriNo'vI samaNA bhavaMtu, sevaMti u taMvi tahaSpagAraM // 9 // je yAvi bIodagabhoti bhikkhU, bhikkhaM vihaM jAyati jIvithaTTI / te NAtisaMjogamaviSpahAya, kAyovagA aMtakarA bhavaMti // 10 // bhavatedamugrAhitaM - parArthaM pravRttasyAzokAdiprAtihAryaparigrahastathA ziSyAdiparikaro dharmadezanA ca na doSAyeti yathA tathA'sAkamapi siddhAnte yadetadvakSyamANaM tanna doSAyeti / zItaM ca tadudakaM ca zItodakam - aprAsukodakaM tatsevanaM paribhogaM karotu, tathA vIjakAyopabhogamA dhAkarmAzrayaNaM strIprasaGgaM ca vidadhAtu, anena ca khaparopakAraH kRto bhavatItyasadIye dharme pravRttasya 'ekAntacAriNaH' ArAmodyAnAdiSvekA kivihArodyatasya tapakhino 'nAbhisameti' na saMbandhamupayAti 'pApam' azubhakarmeti, idamuktaM bhavati etAni zItodakAdIni yadyapI patkarmabandhAya tathApi dharmAdhAraM zarIraM pratipAlayata ekAntacAriNastapakhino bandhAya na Internationa For Pal Pal Use Only ~312~
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-10], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ndhe zIlA- cchramaNalakSaNa ||10|| dIpa anukrama [747] matratAle bhavantIti / / 7 // etatparihatukAma Aha-'sItodaga'mityAdi, 'etAni' prAgupanyastAni aprAsukodakaparibhogAdIni prati-8 AIkA2 zrutaska | sevanto'gAriNo-gRhasthAste bhavanti azramaNAzca-apravajitAzcaivaM jAnIhi, yataH-'ahiMsA satyamasteyaM, brahmacaryamalubdhatA' ityetta- dhyayana. |cchramaNalakSaNaM, tacaiSAM zItodakavIjA''dhAkarmastrIparibhogavatAM nAstItyataste nAmAkArAbhyAM zramaNA na paramArthAnuSThAnata iti // 8 // kIyAvRtiH punarapyAka evaitahUSaNAyAha-sthAdetadbhavadIyaM mata-yathA te ekAntacAriNaH kSutpipAsAdipradhAnatapazcaraNapIDitAca tatkathaM te na // 391 // tapakhina ityetadAzavAIka Aha-yadi bIjAdyupabhogino'pi zramaNA ityevaM bhavatA'bhyupagamyate evaM tIgAriNo'pi-gRhasthAzramaNA bhavantu, teSAmapi dezikAvasthAyAmAsAvatAmapi niSkizcanataryakAkivihArivaM kSutpipAsAdipIDanaM ca saMbhAvyate / ata Aha'sevaMti u turavadhAraNe sevantyeva 'te'pi' gRhasthAstathAprakAramekAkivihArAdikamiti // 9 // punarapyAko bIjodakAdibho-10 jinAM doSAbhidhitsayA'ha-je yAvI'tyAdi, ye cApi 'bhikSavaH prabajitA vIjodakabhojinaH santo dravyato brahmacAriNo'pi || bhikSA cATanti jIvitArthinaste tathAbhUtA 'jJAtisaMyoga' khajanasaMbandhaM viprahAya'tyakkhA kAyAn kAyeSu vopagacchantIti kAyopagAstadupamaIkArambhapravRttavAt saMsArasyAnantakarA bhavantIti, idamuktaM bhavati-kevalaM strIparibhoga eva taiH parityakto'sAvapi dravyataH, zeSeNa tu bIjodakAdyupabhogena gRhasthakalpA eva te, yattu bhikSATanAdikamupanyasta teSAM tadgRhasthAnAmapi keSAzcitsaMbhA| vyate, naitAvatA zramaNabhAva iti // 10 // adhunaivadAkarNya gozAlako'paramuttaraM dAtumasamartho'nyatIthikAnsahAyAn vidhAya 101 // 39 // solluNThamasAraM vaktukAma Aha- imaM vayaM tu tuma pAukuvaM, pAvAiNo garihasi saba eva / pAvAiNo puDho kiyaMtA, sayaM sayaM divi kareMti Peedees SARERainintenaraana weredturary.com ~3134
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-11], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||11|| ececededeseseesecaceaeces dIpa anukrama [748] pAja // 11 // te annamannassa u garahamANA, akkhaMti bho samaNA mAhaNA ya / sato ya asthI asato ya patthI, garahAmo diDhi Na garahAmo kiMci // 12 // Na kiMci rUveNa'bhidhArayAmo, sadihimaggaM tu karemu pAuM / magge ime kihie AriehiM, aNuttare sappurisehiM aMjU // 13 // urdU aheyaM tiriya disAsu, tasA ya je dhAvara je ya pANA / bhUyAhisaMkAbhi duguMchamANA, No garahatI busimaM kiMci loe // 14 // (ma0) 'imAM' pUrvoktAM vAcaM tuzabdo vizeSaNArthaH kha 'prAduSkurvan prakAzayan sarvAnapi prAvAdukAn 'garhasi jugupsase, yasA(tsarve'pi tIthikA bIjodakAdibhojino'pi saMsArocchittaye pravartante, te tu bhavatA nAbhyupagamyante, te tu prAvAdukAH pRthak pRthak / khIyAM svIyAM dRSTiM pratyekaM vadarzanaM kIrtayantaH 'prAduSkurvanti' prakAzayanti / yadivA zlokapabArddhamAkakumAra Aha-sarve'pi % prAvAdukA yathAvasthita khadarzanaM prAdurakurvanti, tatprAmANyAca vayamapi svadarzanAvibhAvanaM kurmaH, tathAhi-aprAsukena bIjodakA| diparibhogena karmabandha eva kevalaM na saMsAroccheda itIdamasadIyaM darzanam , evaM vyavasthite kAtra paranindA ko vA''tmotkarSa iti / // 11 // kiM ca--'te aNNamaNNasse'tyAdi, 'te' prAvAdukAH 'anyo'nyasya' paraspareNa tu khadarzanapratiSThAzayA paradarzanaM gaha|mANAH khadarzanaguNAnAcakSate, tuzabdAtparasparato vyAhatamanuSThAnaM cAnutiSThanti, te ca 'zramaNA' nigrandhAdayo 'brAhmaNA'dvijA| tayaH sarve'pyete vakaM padaM samarthayanti parakIyaM ca dupayanti / tadeva pazcAddhena darzayati-'khata' iti khakIye pakSe svAbhyupaga-|| K me'sti puNyaM tatkArya ca khargApavargAdikamasti, avatazca-parAbhyupagamAca nAsti puNyAdikamityevaM sarve'pi tIthikAH parasparacyA-18 ghAtena pravRttAH, ato vayamapi yathAvasthitatacanarUpaNato yuktivikalakhAdekAntadRSTiM 'gahomo'jugupsAmo-na basAvekAnto eeeeeeeeeeeeeeeee ~314~
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-14], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ArdrakAdhyayana, prata sUtrAMka ||14|| dIpa anukrama [751] sUtrakatAoM yathAvasthitatattvAvirbhAvako bhavatIti, evaM ca vyavasthite tacasvarUpaM vayamAcakSANA na kaMcidgarhAmaH kANakuNToghaTTanAdiprakAreNa, 2 zrutaska-18 kevalaM khaparakharUpAvirbhAvanaM kurmo, na ca vastusvarUpAvirbhAvane parApavAdaH, tathA coktam-nitranirIkSya bilakaNTakakITasarpAna , ndhe zIlA-19 samyaka pathA bajeti tAnparihatya sarvAn / kujJAnakuthutikumArgakudRSTidoSAn , samyagvicArayata ko'tra parApavAda: // 1 // " ityaadi| kIyAttaH yadiyakAntavAdinAmeva-astyeva nAstyeva nityamevAnityameva sAmAnyameva vizeSA evetyAdyabhyupagamavatAmayaM-parasparagorupo doSo, 11392 / / nAsAkamanekAntavAdinAM, sarvesthApi sadasadAdeH kathaJcidabhyupagamAt / etadeva zlokapadhArdaina darzayati-'svata' iti, khadravyakSe[trakAlabhAvarasti, tathA 'parata' iti paradravyAdibhinAstItyevaM parAbhyupagabhaM dUSayanto gahomo'nyAnekAntavAdinaH, tatkharUpanirUpaNa| tastu rAgadveSavirahAna kizcidarhAma iti sthitam / / 12 // etadeva spaSTataramAha-na kazcana zramaNaM brAhmaNa vA svarUpeNa-jugupsivAGgAvayavodghaTanena jAtyA talliGgagrahaNoghaTTanena vA 'abhidhArayAmo' garhaNAbuDhyodghayAmaH, kevalaM 'svadRSTimArga' tadabhyupagataM darzanaM 'prAduSkurmaH' prakAzayAmaH, tadyathA-"brahmA lUnazirA harizi sarugnyAluptazizno haraH, sUryo'pyulikhito'nalo'ppakhilabhu k somaH kalakAditaH / khanAtho'pi visaMsthulaH khalu vapuHsaMsvarupasthaiH kRtaH, sanmArgaskhalanAdbhavanti vipadaH prAyaH prabhUNAmapi 18|||1||"ityaadi / etaca taireva vAgame pApaThyate vayaM tu zrotAraH kevalamiti / ArdrakakumAra eva parapakSaM dUSayitA svapakSasAdha nArtha zlokapazcArddhanAha-ayaM 'mArgaH' panthAH samyagdarzanAdikaH 'kIrtito' vyAvarNitaH, kai?-'Aya' sarvastyAjyadharmadUravatibhiH, kiMbhUto dharmo ? nAmAduttara:-pradhAno vidyata ityanuttaraH pUrvAparAvyAhatakhAyathAvasthitajIvAdipadArthakharUpanirUpaNAca, 1 ajata pra0 kiyA'bhivyAhAre tavalayaH uddhA / 2 kANa kunttaadi| Saa02030203020363 // 39 // ~315
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-14], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||14|| dIpa anukrama [751] H|| kiMbhUtairAya: -santazca te puruSAzca satpuruSAstaizcaturviMzadatizayopetairAvirbhUtasamastapadArthAvirbhAvakadivyajJAnaH, kiMbhUto mArgoM ?-13 // 'aMjU vyaktaH nirdoSatvAtprakaTaH RjurvA vakAntaparityAgAdakuTila iti // 13 // punarapi saddharmasvarUpanirUpaNAyAha-'uhuM ahe-18 yamityAdi, UrvamadhastiyakSvevaM sarvAkhapi dikSu prajJApakApekSayA bhAvadgipekSayA vA tAsu ye vasA ye ca sthAvarAH prANinaH | cazabdo khagatAnekabhedasaMsUcakI, 'bhUta' sadbhUtaM tathyaM tatrAbhizaGkayA-tadhyanirNayena prANAtipAtAdikaM pAtakaM jugupsamAno gahe-18 18mANo vA yadivA bhUtAbhizayA prANyupamardazaGyA sarvasAvadyamanuSThAnaM jugupsamAno naivAparaloka kazcana garhati nindati 'busi-18 mati saMyamavAniti / tadevaM rAgadveSaviyuktasya vastukharUpAvirbhAvane na kAcidgati, atha tatrApi gahare bhavati na ta SNo'gniH zItamudakaM viSaM mAraNAtmakamityevamAdi kiJcidvastukharUpamAvirbhAvanIyamiti // 14 // sa evaM gozAlakamatAnusArI trairAziko nirAkRto punaranyena prakAreNAha AgaMtagAre ArAmagAre, samaNe u bhIte Na uveti vAsaM / dakkhA hu saMtI bahave magussA, UNAtirittA ya lavAlavA ya // 15 // mahAviNo sikkhiya buddhimaMtA, muttehi atthehi ya NicchayannA / puchisu mA Ne aNagAra anne, iti saMkamANo Na uveti tattha ||16||nno kAmakicA Na ya bAlakicA, rAyAbhiogeNa kuo bhaeNaM / viyAgareja pasiNaM navAvi, sakAmakiceNiha aariyaannN|| 17 // gaMtA ca tatthA aduvA agaMtA, viyAgarejA samiyAsupanne / aNAriyA daMsaNao parittA, iti saMkamANo Na uveti tattha // 18 // (sU0) ~316~
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-18], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||18|| dIpa sUtrakRtAGgesa vipratipannaH sannAIkamevamAha-yo'sau bhavatsaMbandhI tIrthakaraH sa rAgadveSabhayayuktaH, sathAhi-asAvAgantukAnAM kArpaTi- AIkA2 zrutaska- kAdInAmagAramAgantAgAra tathAyAme'gAramArAmAgAraM tatrAsau 'zramaNoM' bhavattIrthakaraH, tuzabda evakArArthe, bhIta evAsau tdp-1||dhyyn, ndhe zIlA- dhaMsanabhayAt 'tatra' AgantAgArAdau 'navAsamupaiti' na tatrAsanakhAnazayanAdikAH kriyAH kurute / kiM tatra bhayakAraNamiti / / jhIyAvRttiH cettadAha-'dakSAH' nipuNAH prabhUtazAkhavizAradAH, huzabdo yasmAdarthe, yasAbahavaH santi manuSyAH tasmAdasau tadbhIto na vAsaM | // 393 // | tatra samupaiti-na tatra dhAsamAtiSThate / kiMbhUtA: ?-'nyUnA: khato'vamA hInA jAlyAcatiriktA vA tAbhyAM parAjitasa mahAzchAyAbhraMza iti / tAneva vizinaSTi lapantIti lapA-vAcAlAH ghoSitAnekatarkavicitradaNDakAH tathA alapA-maunavatikA niSThitayogAH guDikAdiyuktA yA yazAdabhidheyaviSayA vAgeva na pravartate tatastagayanAsau yuSmattIrthakadAgantAgArAdau naiva brajatIti // 15 // punarapi gozAlaka evAha-'mehAviNo' ityAdi, medhA vidyate yeSAM te medhAvino-grahaNadhAraNasamarthAH, tathA''cAryAdeH18 18 samIpe zikSA grAhitAH zikSitAH tathautpattikyAdicaturvidhabubyupetA buddhimantaH, tathA 'sUtre' sUtraviSaye vinidhayajJAH tathA artha-18|| viSaye ca nizcayajJA yathAvasthitasUtrAthavedina ityarthaH / te cairvabhUtAH sUtrArthaviSayaM mA prabha kAryuranye'nagArA eke kecanetyevamasI zakamAna:-teSAM vibhyanna 'tatra tanmadhye upaiti-upagalchatIti, tatazca na RjurmAmaH, iti bhayayuktalAttasya, tathA mlecchaviSayaM gatA na kadAciddharmadezanAM ca karoti, Aryadeze'pi na sarvatra apitu kutracideve tyato viSamaraSTikhAdrAgaDepavartyasAviti / / 16 // eta-18| S| gozAlakamataM parihatukAma AIka Aha-sa hi bhagavAnprekSApUrvakAritayA nAkAmakRtyo bhavati, kamanaM kAmaH-icchA na kAmo' kAmastena kRtyaM-kartavyaM yaskhAsAvakAmakRtyA, sa evaMbhUto na bhavati, anicchAkArI na bhavatItyarthaH, yo jhaprekSApUrvakAritayA vartate / anukrama [755] eseseseseseaeeseseaee ~317~
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-18], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||18|| 7easree9980 dIpa so'niSTamapi svaparAtmanonirarthakamapi kRtyaM vati, bhagavAstu sarvajJaH sarvadarzI parahitaikarataH kathaM khaparAtmanonirupakArakameyaM IS kuryAt , tathA ca bAlakheva kRtyaM yasya sa bAlakRtyo, na cAsau bAlabadanAlocitakArI, na parAnurodhAnApi gauravAddharmadezanA dikaM vidhane apitu yadi kasyacidbhavya satvasyopakArAya tadbhASitaM bhavati tataH pravRttirbhavati, nAnyathA, tathA na rAjA|bhiyogenAsau dharmadezanAdau kazcitpravartate, tataH kutastasya mayena pravRttiH syAdityevaM vyavasthite kenacitkacitsaM-16 zayakRtaM praznaM cyAgRNIyAd yadi tasyopakAro bhavati, upakAramantareNa 'na ca' naiva vyAgRNIyAd, yadivA'nuttarasurANAM manaHparyAyajJAninAM ca dravyamanasaiva tanirNayasaMbhavAdato na vyAgRNIyAdityucyate / yadapyucyate bhavatA-yadi vItarAgo'sau 8 // kimiti dharmakAM karotIti cedityAzaGkayAha-'khakAmakRtyena' khecchAcArikAritayA'sAvapi tIrthakunAmakarmaNaH kSapaNAya na yathAkathaMcid, ato'sAvaglAnaH 'iha' asinsaMsAre AryakSetre vopakArayogye, AryANAM sarvaheyadharmadUravartinAM tadupakArAya dharmadezanAM vyAgRNIyAdasAviti / / 17 // kiMcAnyat-'gate'tyAdi, sa hi bhagavAn parahitaikarato gakhApi vineyAsanamathavA'pyagakhA yathA yathA bhavyasattvopakAro bhavati tathA tathA bhagavantorhanto dharmadezanAM vidadhati, upakAre sati gakhApi kathayantyasati tu sthitA api na kathayantItyato na teSAM rAgadveSasaMbhava iti, kevalamAzuprajJa-sarvajJaH 'samatayA' samadRSTitayA cakravartidramakAdiSu | pRSTo'pRSTo vA dharma vyAgRNIyAt 'jahA puNNassa katthai tahA tulassa katthaI' iti vacanAdityato na rAgadveSasadbhAvastasyeti / yatpu naranAryadezamasau na brajati tatredamAha-anAryAH kSetrabhASAkarmabhirvahiSkRtA darzanato'pi pari-samantAditA:-gatAH prabhraSTA itihai yAvat / tadevamasau bhagavAnityetaneSu samyagdarzanamAtramapi kathaJcinna bhavatItyAzaGkamAnastatra na bajatIti / yadivA-aviparIta-18 Sacassassass909002929 anukrama [755] ~318~
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-18], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: AIkAdhyayana. prata sUtrAMka ||18|| dIpa anukrama [755] sUtrahatAGge darzanAH-sAmpratakSiNo dIrghadarzanino na bhavantyanAryAH zakayavanAdayaH, te hi vartamAnasukhamevaikamaGgIkaya pravartante na pAralaukikama-8 2 zrutaska- zIkurvantyataH saddharmaparAzukheSu teSu bhagavAna yAti, na punastadveSAdibuddhayeti / yadapyucyate khayA-'yathA'nekazAkha vizAradaguDi- ndhe zIlA kAsiddhavidyAsiddhAditIrthikaparAbhavabhayena na tatsamAje gacchattI'tyetadapi bAlapralapitaprAyaM, yataH sarvajJasya bhagavataH samastairapi vIyAvRttiH prAvAdukaimukhamapyavalokayituM na zakyate vAdastu dUrotsAdita evetyataH kutastatparAbhavaH ?, bhagavAMstu kevalAlokena yatraiva svpro||394|| // pakAraM pazyati tatraiva gatvApi dharmadezanAM vidhatta iti // 18 // punaranyena prakAreNa gozAlaka Aha pannaM jahA vaNie udayaTThI, Ayassa heu~ pagareti saMga / taUvame samaNe nAyaputte, icceva me hoti matI viyakA // 19 // navaM na kujjA vihuNe purANaM, ciccA'maI tAi ya sAha evaM / etovayA baMbhavatitti vuttA, tassodayaTThI samaNettivemi // 20 // samArabhaMte vaNiyA bhUyagAmaM, pariggahaM ceva mamAyamANA / te NAtisaMjogamavippahAya, Ayassa herDa pagaraMti saMga // 21 // vittesiNo mehuNasaMpagADhA, te bhoyaNahA vaNiyA vayaMti / / vayaM tu kAmesu ajhovavannA, aNAriyA pemarasema giddhA // 22 // AraMbhagaM va pariggahaM ca, aviussiyA Nissiya aaydNddaa| tersi ca se udae jaM vayAsI, cauraMtaNaMtAya duhAyaNeha // 2 // gata NacaMtiva odae so, vayaMti te do viguNodayaMmi / se udae sAtimaNaMtapatte, tamudayaM sAhayaha tAi NAI / / 24 // ahiMsayaM savapayANukaMpI, dhamme ThiyaM kammavivegaheuM / tamAyadaMDehiM samAyaraMtA, abohIe te paDirUvameyaM // 25 // // 394 // 9ASS ~319~
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-25], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||25|| dIpa anukrama [762] yathA vaNik kazcid 'udayArthI lAbhArthI 'paNyaM' vyavahArayogya bhANDaM karpUrAgarukastUrikAmbarAdikaM gRhIkhA dezAntaraM gtaa| vikrINAti, tathA 'Ayassa' lAbhasa 'hetoH' kAraNAnmahAjanasaGgaM vidhatte, tadupamo'yamapi bhavattIrthakaraH zramaNo jJAtaputra ityevaM 'me' mama matirbhavati, vitarko-mImAMsA veti // 19 // evamukta gozAlakenAIka Aha-'navaM na kujA ityAdi, yo'yaM bhavatA || | dRSTAnta pradarzitaH sa kiM sarvasAdhamryeNota dezataH, yadi dezatastato na naHkSatimAvahati, yato vaNigvat yatraivopacayaM pazyati || | tava kriyAM vyApArayati na yathAkathaJcidityetAvatA sAdharmyamastyeva, atha sarvasAdhamrpaNa tantra yujyate, yato bhagavAn viditave-1 batayA sAvadyAnuSThAnarahito 'navaM' pratyagraM karma na kuryAt , tathA 'vidhUnayati apanayati purAtanaM yadbhavopagrAhi kameM baddhaM, tathA 8 | tyaksA 'amati' vimati 'bAyIM bhagavAn sarvasva paritrANazIlo, vimatiparityAgena caivaMbhUta eva bhavatIti bhAvaH, tAyI vA 8 | mokSa prati, ayavayamayapayacayatayaNaya gatAvityasya rUpaM, sa eva-bhagavAnevAha-yathA vimatiparityAgena mokSagamanazIlo bhavatI-|| tyetAvatA ca saMdarbhaNa brahmaNo-mokSasya vrataM brahmatratamityetaduktaM, tasiMzcokte tadarthe cAnuSThAne kriyamANe tasyodayasyArthI-- lAbhArthI zramaNa iti adhImyahamiti // 20 // na caivaMbhUtA vaNija ityetadAkakumAro darzayitumAha-te hi vaNijazvaturdazaprakAramapi 'bhUtagrAma' jantusamUha 'samArabhante tadupamardikAH kriyAH pravayanti krayavikrayArtha zakaTayAnavAhano|STramaNDalikAdibhiranuSThAnairiti, tathA 'parigrahaM dvipadacatuSpadadhanadhAnyAdikaM 'mamIkurvanti' mamedamityevaM vyavasthApayanti, te hi vaNijo 'jJAtibhiH' khajanaiH saha yaH saMyogastam 'aviprahAya' aparityajya 'Ayasya lAbhassa hetoH' nimicAdapareNa 18sArddha 'saGgaM saMbandhaM kurvanti / bhagavAMstu SaDjIvarakSAparo'parigrahastyaktakhajanapakSaH sarvatrApratibaddho dho''yamanveSayan gatApi se ~320
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-25], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||25|| dIpa anukrama [762] sUtrakRtAGge || dharmadezanAM vidhatte, ato bhagavato vaNigbhiH sAI na sarvasAdharmyamastIti // 21 // punarapi vaNijA doSamunAvayamAha- AkA2 zrutaska- 'vittesiNoM ityAdi, vita-dravyaM tadanbeSTuM zIlaM yeSAM te vittaiSiNaH, tathA 'maithune strIsaMparke 'saMpragADhA' adhyupapanA, ndhe zIlA | tathA te 'bhojanArtham ' AhArArtha vaNija itazcetazca brajanti badanti vA / tAMstu vaNijo vayamevaM ghUmo-yathate kAmeSvadhyupakIyAvRttiH | pannA-gRddhAH, anAryakarmakArikhAdanAryA raseSu ca-sAtAgauravAdiSu gRddhA-mUrchitAH, na tvevaMbhUtA bhagavantorhantaH, kathaM teSAM taiH // 395 // | saha sAdharmyamiti ?, dUrata evaM nirastaiSA katheti // 22 // kiMcAnyat -'ArambhaM sAvadhAnuSThAnaM ca tathA parigrahaM ca 'avyu tsRjya aparityajya tasminnevArambhe krayavikrayapacanapAcanAdike tathA parigrahe ca-dhanadhAnyahiraNyasuvarNadvipadacatuSpadAdike | nizcayena zritA-avabaddhA niHzritA vaNijo bhavanti, tathA''tmaiva daNDayatIti daNDo yeSAM te bhavantyAtmadaNDA asadAcArapravRtte-18 | riti, bhAvo'pi caiSAM vaNijA parigrahArambhavatAM sa udayo lAbho yadartha te pravRttAH yaM ca saM lAbhaM vadasi sa teSAM 'caturantaH'18 | caturgatiko yaH saMsAro'nantastasmai tadartha bhavatIti, tathA duHkhAya ca bhavatIti, na cehAsAvekAntena tatpravRttasApi bhavatIti // 23 // etadeva darzayitumAha-'NegaMtiNacaMti ityAdi, ekAntena bhavatItyekAntikaH, tathA na, lAbhArtha pravRttakha viparyayasthApi darzanAt , tathA nApyAtyantikaH sarvakAlabhAvI, tatkSayadarzanAt , sa teSAM udayo-lAbhojnaikAntiko'nAtyantikazcetyevaM tadvido badanti / tau ca dvAvapi bhAvau vigataguNodayau bhavataH, etaduktaM bhavati-kiM tenodayena lAmarUpeNa yonaikAntiko'nAtyantikazca, zA | // 395|| | yazAnAyeti / yazca bhagavataH 'se' tasya divyajJAnaprAptilakSaNaH 'udayoM lAbho yo vA dharmadezanAvAptanirjarAlakSaNaH sa ca sAdi-18 | ranantazca, tamevaMbhUtamudarya prApto bhagavAnanyeSAmapi tathAbhUtamevodayaM 'sAdhayati' kathayati zlAghate vaa| kiMbhUto bhagavAn ?-'tAyI aNttuNdi ~3214
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-25], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 2eceae prata sUtrAMka ||25|| dIpa anukrama [762] 'ayavayapayamayacayatayaNaya gatA' vityasya daNDakadhAtoNinipratyaye rUpaM, mokSaM prati gamanazIla ityarthaH, trAyI vA AsannabhacyAnAM trANakaraNAta , tathA 'jJAtI' jJAtA:-kSatriyA jJAtaM vA vastujAtaM vidyate yasya sa jJAtI, viditasamastavedya ityarthaH / tadevaMbhUtena bhagavatA teSAM vaNijA nirvivekinAM kathaM sarvasAdharmyamiti // 24 // sAmprataM devakRtasamavasaraNapadmAvalIdevacchandakasiMhAsanAdhu pabhogaM kurvanapyAdhAkarmakRtavasatiniSevakasAdhuvatkathaM tadanumatikRtena karmaNA'sau na lipyata ityetadgozAlakamatamAzaGkayAha101 asau bhagavAn samavasaraNAghupabhogaM kurvanapyahiMsakA, sa upabhogaM karoti, etaduktaM bhavati-na hi tatra bhagavato manAgaSyAzaMsA prativandho vA vidyate, samatRNamaNimuktAloSTakAJcanatayA tadupabhoga prati pravRtteH, devAnAmapi pravacanodvibhAvayiSUNAM kathaM nu nAma bhavyAnAM dharmAbhimukhaM pravRttiryathA sAdityevamarthamAtmalAbhArthaM ca pravartanAdato'sau bhagavAnahiMsakaH, tathA sarveSAM prajAyanta iti / prajA-jantavastadanukampI ca tAnsaMsAre paryaTato'nukampate bhagavAn tacchIlana tamevarUpa'dharme paramArthabhUte vyavasthita karmavivekahetubhUtaM bhavadvidhA AtmadaNDaiH samAcaranta-AtmakalpaM kurvanti vaNigAdibhirudAharaNaH, etaccAbodheH-ajJAnasa pratirUpaM vartate, eka tAvadidazamajJAnaM yatsvataH kumArgapravartana dvitIyaM caitatpratirUpamajJAnaM yadbhagavatAmapi jagadvandyAnAM sarvAtizayanidhAnabhUtAnAmitaraiH samalApAdanamiti // 25 / / sAmpratamAdrakakumAramapahastitagozAlakaM tato bhagavadabhimukhaM gacchantaM dRSTvA'pAntarAle zAkyaputrIyA bhikSava idamUcuH pinnAgapiMDImavi viddha sUle, kei paejA purise imetti / alAuyaM vAvi kumAraetti, sa lippatI pANivaheNa amhaM / / 26 // ahavAvi vidrUNa milakkhu sUle, pinnAgavuddhIi naraM parajA / kumAragaM vAvi alAvu1 AdhAkarmakRtavasatermiSeyo basya sa AdhAkarmakRtavasatiniSadhakaH / etceaesesesesesecticecem Bream RELIGuninternational ~3224
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-27], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02, aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 396 // ||27|| ceaeseaesesesences dIpa anukrama [764] yaMti, na lippaha pANivaheNa amhaM // 27 // purisaM ca vidrUNa kumAragaM vA, mUlaMmi keI pae jaaytee| IN6AkA dhyayana. pinAya piMDaM satimAruhettA, buddhANa taM kappati pAraNAe // 28 // (sU0) yadetadvaNigdRSTAntadUSaNana bAdhamanuSThAnaM dRSitaM tacchobhanaM kRtaM bhavatA yato'tiphalguprAya bAhyamanuSThAna, Antarameva svanuSThAnaM | saMsAramokSayoH pradhAnAGgam , asmasiddhAMta caitadeva vyAvaya'te, ityetadAkakumAra bho rAjaputra! bamavahitaH zRNu zrukhA cAvadhAraye ti | bhaNitA te bhikSukA AntarAnuSThAnasamarthakamAtmIyasiddhAntAvirbhAvanAyedamAhuH 'pinnAge tyAdi, 'piNyAka' khalastasya 'piNDiH' | bhinna tadacetanamapi sat kazcit saMbhrame mlecchAdiviSaye kenacinnazyatA prAvaraNaM khalopari prakSiptaM taca mlecchenAnveSTuM pravRttena | puruSo'yamiti malA khalapiNDyA saha gRhItaM, tato'sau mleccho vastraveSTitAM tAM khalapiNDI puruSabuddhyA zUle protAM pAvake pacet , | tathA 'alAvukaM' tumbakaM kumArako'yamiti makhAnAveva papAca, sa caivaM cittasya duSTakhAtprANivadhajanitena pAtakena lipyate asatsiddhAnte, cittamUlakhAcchubhAzubhavandhaspati, evaM tAvadakuzalacittaprAmANyAdakurvannapi prANAtipAtaM prANighAtaphalena yujyate / / 26 // amumeva dRSTAntaM vaparItyenAha-athavApi satyapuruSaM khalabuddhyA kazcinmlecchaH zUle protamannau pacet, tathA kumArakaM ca lAyukabu-12 dhyA'mAveva pacet , na cAsau prANivadhajanitena pAtakena lipyate'lAkamiti // 27 // kiMcAnyat-'purisamityAdi, purupaM vA // 396 // kumArakaM vA viddhA zUle kazcitpacet 'jAtatejasi' anAvAruhya khalapiNDIyamiti malA 'satI' zobhanAM, tadetaduddhAnAmapi 'pAraNAya' bhojanAya 'kalpate' yogyaM bhavati, kimutApareSAm ?, evaM sarvAkhavasthAsvacintitaM-manasA'saMkalpitaM karma cayaM na ga SCRecenese ~3234
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||28|| dIpa anukrama [765] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 6 ], uddezaka [-], mUlaM [gAthA - 28], niryuktiH [200] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH cchatyasatsiddhAnte, taduktam - " avijJAnopacitaM parijJAnopacitamIryApathikaM svamAntikaM ceti karmopacayaM na yAti // 28 // | punarapi zAkya eva dAnaphalamadhikRtyAha siNagANaM tu duve sahasse, je bhoyae niyae bhikkhuyANaM / te punnasvadhaM sumahaM jiNittA, bhavaMti Aroppa mahaMtasattA / / 29 / / ajogarUvaM iha saMjayANaM, pAvaM tu pANANa pasajjha kAuM / abohie dopahavi taM asAhu, vayaMti je yAvi paDissuNaMti // 30 // u aheyaM tiriyaM disAsu, vinnAya liMgaM tasthAvarANaM / bhUyAbhisakAi duguMchamANe, vade karejA va kuo vihatthI ? // 31 // purisenti vinnatti na evamatthi, aNArie se purise tahA hu / ko saMbhavo ? pinnagapiMDiyAe, bAyAci esA bujhyA asatA // 32 // vAyAbhiyogeNa jamAvahejA, No tArisaM vAyamudAharijA / aTTANameyaM vayaNaM guNANaM, No dikhie bUya surAlameghaM // 33 // laddhe aDDe aho eva tumbhe, jIvANubhAge suvicitie va putraM samudaM avaraM ca puDhe, uloie pANitale Thie vA // 34 // jIvANubhAgaM suvicitayaMtA, AhAriyA annavihIya sohiM / na viyAgare channapaopajIvi, eso'Nudhammo iha saMjayANaM // 35 // siNAyagANaM tu duve sahasse, je bhoyae niyae bhikkhuyANaM / asaMjae lohiyapANi se U, niyacchati garihamiheva loe // 36 // ananta: zabdAtpaJcazikSApadikAdiparigrahaH, teSAM bhikSukANAM sahasradvayaM 'nije' zAkyaputrIye dharme vyavasthitaH kazcidupAsakaH pacanapAcanAdyapi kRtA bhojayet samAMsaguDadADimeneSTena bhojanena, te puruSA mahAsaccA: zraddhAlayaH puNyaskanthaM Education International For Parts Only ~324~ wor
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-36], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||36|| dIpa anukrama [773] sUtrakRtAle mahAntaM samAvaj tena ca puNyaskandhenAropyAkhyA devA bhavantyAkAzopagAH(mA.), sarvottamA devagatiM gacchantItyarthaH // 29 // tadevaM za6AdekA2 zrutaska- yuddhena dAnamUlaH zIlamUlazca dharmaH praveditaH, tad 'pahi' Agaccha bauddhasiddhAntaM pratipadyaskhetyevaM bhikSukairabhihitaH sannAko'nA- dhyayana. ndhe zIlA- kulayA dRSTyA tAnvIkSyovAcedaM vakSyamANamityAha-'ajogarUva'mityAdi, 'iha' asmin bhavadIye zAkyamate 'saMyatAnA' kIyAvRttiH bhikSUNAM yaduktaM prAktadatyantenAyogyarUpam-aghaTamAnakaM, tathAhi-ahiMsArthamutthitasya triguptiguptasya paJcasamitisamitasya sataH // 397 // prabajitasya samyagajJAnapUrvikA kriyAM kurvato bhAvazuddhiH phalavatI bhavati, tadviparyastamatesvajJAnAvRtasya mahAmohAkulIkatAntarA-18 | smatayA khalapuruSayorapi vivekamajAnataH kutastyA bhAvazuddhiH, ato'tyaMtamasAmpratametaduddhamatAnusAriNAM yatkhalavujhyA puruSasya | zUlapotanapacanAdika, tathA buddhasya pinnAkabuddhayA pizitabhakSaNAnumatyAdikamiti / etadeva darzayati-prANAnAm-indriyAdInA-1 mapagamena tuzabdasyaivakArArthakhAtpApameva kRlA rasasAtAgauravAdigRddhAstadabhAvaM vyAvarNayanti, etaca teSAM pApAbhAvavyAvarNanam | 'ayodhya' ayodhilAbhArthaM tayoIyorapi saMpadyate, ato'sAdhvetat / kayoyorityAha-ye vadanti piNyAkabuddhayA puruSapAke'pi pAtakAbhAvaM, ye ca tebhyaH zRNvanti, etayodvayorapi vargayorasAdhvetaditi / apica-nAjJAnAvRtamUDhajane bhAvazuddhyA zuddhirbhavati, yadi ca syAtsaMsAramocakAdInAmapi tarhi karmavimokSaH syAt , tathA bhAvabhuddhimeva kevalAmabhyupagacchatAM bhavatAM zirastuNDamuNDanapiNDapAtAdikaM caityakarmAdikaM cAnuSThAnamanarthakamApadyate, tasAnaivaMvidhayA bhAvazuddhyA zuddhirupajAyata iti khitam // 30 // parapakSaM yikhA''rdrakA svapakSAvirbhAvanAyAha-UrdhvamadhastiyakSu yA dizaH prajJApakAdikAstAsu sakhipi dikSu trasAnAM sthAvarANAM Kca jantUnAM yatrasasthAvarakhena jIvaliGga-calanaspandanAGkurodbhavacchedamlAnAdikaM tadvijJAya ato 'bhUtAbhizaGkayA'jIvopamardo'tra / ~325~
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||36|| dIpa anukrama [773] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 6 ], uddezaka [ - ], mUlaM [gAthA - 36], niryuktiH [200] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH bhaviSyatItyevaMbuddhyA sarvamanuSThAnaM jugupsamAnaH- tadupamardaM pariharan vadet kuryAdapyataH kuto'stIha-asinnevaMbhUte'nuSThAne kriyamANe procyamAne vA'smatpakSe yuSmadApAdito doSa iti // 31 // adhunA piNyA puruSabuddhyA asaMbhavameva darzayitumAha - 'puriseM| tyAdi, tasyAM piNyAkapiNDyAM puruSo'yamityevamatyantajaDasyApi cijJaptireva nAsti, tasmAdya evaM vakti so'tyantaM puruSastathAbhyupagamena huzabdasyaiva kArArthatvena anArya evAsau yaH puruSameva khalo'yamitimatA hate'pi nAsti doSa ityevaM vadet tathAhi -- kaH saMbhavaH pinAkapiNDyAM puruSabuddherityato vAgapIyamIdRgasatyeti saccopaghAtakalAt, tatazca niHzaGkaprahArthanAlocako nirvivekatayA bacyate, tasmAtpiNyAkakASTAdAvapi pravarttamAnena jIvopamardda bhIruNA sAzaGkena pravarttitavyamiti ||32|| kiJcAnyat - vAcA'bhiyogo vAgabhiyogastenApi 'yad' yasmAdAvahetpApaM karma ato vivekI bhASAguNadoSajJo na tArazI bhASAmudAharet-nAbhidadhyAd, yata evaM tavo'sthAnametadvacanaM guNAnAM na hi prabrajito yathAvasthitArthAbhidhAyI etad 'udAra' suSThu paristhUraM niHsAraM nirupapattikaM vacanaM brUyAt, tadyathA-piNyA ko'pi puruSaH puruSo'pi piNyAkaH, tathA'lAbukameva bAlako bAlaka eva vA'lAbukamiti ||33|| sAmpratamAIkakumAra eva taM bhikSukaM yuktiparAjitaM santaM solluNThaM vibhaNipurAha - 'laddhe' ityAdi, aho yuSmAbhiratha-anantaraM evaMbhUtAbhyupagame |sati labdho'tha vijJAnaM yathAvasthitaM tattvamiti, tathA'vagataH sucintito bhavadbhirjIvAnAmanubhAgaH karmavipAkastatpIDeti, tathaivabhUtena vijJAnena bhavatAM yazaH pUrvasamudramaparaM ca spRSTaM, gatamityarthaH, tathA bhavadbhirevaMvidhavijJAnAvalokanenAvalokitaH pANitalastha ivAyaM loka iti aho ! bhavatAM vijJAnAtizayo yaduta-bhavantaH piNyAkapuruSayorcAlAlAkayorvA vizeSAnabhijJatayA pApasya karmaNo yathaitadbhAvAbhAvaM prAkalpitavanta iti // 34 // tadevaM parapakSaM dUSayitvA svapakSasthApanAyAha - maunIndrazAsana pratipannAH sarvajJota For Parts Only ~326~ rary or
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-36], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||36|| dIpa anukrama [773] mArgAnusAriNo jIvAnAmanubhAgam-avasthAvizeSa tadupamardaina pIDAM vA suSTu 'vicintayantA' paryAlIcayanto'navidhI zuddhi- AIkAsUtrakRtAGge 2 zatakam 'AhRtavantaH' khIkRtayanto dvicatvAriMzadoSarahitena zuddhenAhAreNAhAraM kRtavanto na tu yathA bhavatAM pizitAdhapi pAtrapatitaM na dhyayana ndhe zIlA- doSAyeti / tathA 'channapadopajIvI' mAtRsthAnopajIvI san na vyAgRNIyAdU 'eSaH anantarokto'nu-pazcAddharmo'nudharmastIrthakarAkIyAvRttiH nuSThAnAdanantaraM bhavatItyanunA viziSyate, 'iha' asin jagati prabacane vA samyagyatAnAM saMyatAnA-satsAdhUnA, na tu punarevaM | vidho bhiSaNAmiti / yaca bhavadbhirodanAderapi prANyaGgasamAnatayA hetubhUtayA mAMsAdisArazyaM codyate tadavijJAya loktiirthaant||30|| rIyamataM, tathAhi-prANyaGgatve tulye'pi kizcinmAMsa kicicAmAMsamityevaM vyavahiyate, tadyathA-gokSIrarudhirAderbhakSyAbhalyavyavasthitiH, tathA samAne'pi strIle bhAryAsvavAdI gamyAgamyavyavasthitiriti / tathA zuSkatarkaralyA yo'yaM prANyAkhAditi heturbha-| |vatopanyasyate tadyathA- 'bhakSaNIyaM bhavenmAMsaM, prANyaGgatvena hetunA / odanAdivadityevaM, kazcidAhAtitArkikaH // 1 // so'siddhAnekAntikaviruddhadoSaduSTakhAdapakarNanIyaH, tathAhi-niraMzalAdvastunastadeva mAMsaM tadeva ca prANyAmiti prtijnyaarthkdeshaasiddhH| tayathA-nityaH zabdo nityavAda, atha bhinna prANyaGgaM tataH sutarAmasiddho, vyadhikaraNakhAd, yathA devadattasya gRhaM kAkassa kA|Nyo , tathA'nekAntiko'pi zvAdimAsasthAbhakSyakhAva , atha tadapi kacitkadAcikevAJcidbhakSyamiti cedevaM ca satyadhyAderabhakSya| khAdanaikAntikarsa, tathA viruddhAvyabhicAryapi, yathA'yaM heturmAsasya bhakSyavaM sAdhayatyevaM buddhAsthnAmapUjyakhamapi / tathA lokaSi-II rodhinI ceyaM pratijJA, mAMsaudanayorasAmyAdRSTAntavirodhazcetyevaM vyavasthite yaduktaM prAga yathA buddhAnAmapi pAraNAya kalpata etaditi,13 tadasAJciti sthitam // 35 // anyadapi bhikSukoktamAIkakumAro'nUdha dUSayitumAha-'siNAyagANaM tu' ityAdi, 'lAtakAnAM' esesesecenese ~327~
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-36], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||36|| dIpa anukrama [773] | bodhisattvakalpAnAM bhikSaNAM nityaM yaH sahasradvayaM bhojayedityuktaM prAk tadUSayati-asaMyataH san rudhiraklinnapANiranArya isa 'gahIM' nindA jugupsApadavIM sAdhujanAnAmihaloka eva nizcayena gacchati paraloke cAnAryagamyAM gatiM yAtIti // 36 // evaM| tAvatsAvadhAnuSThAnAnumantraNAmapAtrabhUtAnAM yaddAnaM tatkarmavandhAyetyuktaM, kiMcAnyata thUlaM urambhaM iha mAriyANaM, uddibhattaM ca pagappaettA / taM loNatelleNa uvakkhaDettA, sapippalIyaM pagaraMti maMsaM // 37 // taM bhujamANA pisitaM pabhUtaM, No ubalippAmo vayaM raeNaM / iccevamAhaMsu aNajadhammA, aNAriyA bAla rasesa giddhA // 38||je yAvi bhuMjaMti tahappagAraM, sevaMti te pAyamajANamANA / maNaM na eyaM kusalA kareMtI, vAyAvi esA buiyA u micchA // 39 // savesi jIvANa dayaTTayAe, sAvajjadosaM parivajayaMtA / tassaMkiNo isiNo nAyaputtA, udihabhataM parivajayaMti // 40 // bhUyAbhisaMkAeN duguMchamANA, savesi pANANa nihAya daMDaM / tamhA Na bhuMjaMti tahappagAraM, eso'Nudhammo iha saMjayANaM // 41 // niggaMdhadhammami ima samAhiM, assi suThicA aNihe carejjA / buddhe muNI sIlaguNovavee, aJcatthataM(o) pAuNatI silogaM // 42 // ArdrakumAra evaM tanmatamAviSkurvannidamAha, sthUla' bRhatkAyamupacitamAMsazoNitamurabhram-UraNakamiha-zAkyazAsane bhikSukasaMghoddezena 'vyApAdya' dhAtayikhA tathoddiSTabhaktaM ca prakalpayitvA vikartya vA tamurabhraM tanmAMsaM ca lavaNatailAbhyAmupaskRtya | pAcayitA sapippalIkamaparasaMskArakadravyasamanvitaM prakarSeNa bhakSaNayogyaM mAMsaM kurvantIti // 37 // saMskRtya ca yatkurvanti tadda-16 Beneseseseceae estSESEARESeleasese ~328~
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-42], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||42|| dIpa sUtrakRtAGge zeyitumAha-'taM bhuMjamANA ityAdi, 'tat' pizitaM zukrazoNitasaMbhUtamanAryA iva bhujAnA api prabhUtaM tadrajasA pApena II ArdrakA2 zrutaska- karmaNAna vayamupalipyAmaha ityevaM dhArthopetAH procuH anAryANAmiva dharmaH-khabhAvo yeSAM te tathA anAryakarmakArikhAdanAryA vAlA dhyayana, iva bAlA vivekarahitavAdraseSu ca-mAMsAdikeSu 'gRddhA' adhyupapannAH // 38 // ityetaca teSAM mahate'nAyeti darzayatikIyAvRttiH ye cApi rasagauravagRddhAH zAkyopadezavartinastathAprakAraM sthUlorabhrasaMbhUtaM ghRtalavaNamaricAdisaMskRtaM pizitaM 'bhuJjate' aznanti // 399 // | tenAryAH 'pApa' kalmaSamajAnAnA nirvivekinaH 'sevante' Adadate, tathA coktam-"hiMsAmUlamamedhyamAspadamalaM dhyAnasya raudrasya 1 yadvIbhatsa rudhirAvilaM kRmigRhaM durgadhi pUyAdim / zukrAsakprabhavaM nitAntamalinaM sadbhiH sadA ninditaM, ko ho narakAya rAkSasasamo mAMsaM tadAtmadruhaH // 1 // " apica-"mAM sa bhakSayitAbhutra, yasya mAMsamihAmyaham / etanmAMsasya mAMsasaM, pravadanti manISiNaH | 18||2||" tathA / "yoti yasya ca tanmAMsamubhayoH pazyatAntaram / ekasya kSaNikA tRptiranyaH prANairviyujyate ||3||(grnthaagrN12000)18|| R| tadevaM mahAdoSa mAMsAdanamiti malA yadvidheyaM tadarzayati-tadevaMbhUtaM mAMsAdanAbhilAparUpaM mana:-antaHkaraNa 'kuzalA' nipuNA || kAmAMsAzikhavipAkavedinastanivRttiguNAbhijJAya na kurvanti, tadabhilApAt mano nivartayantItyarthaH, AstAM tAvadbhakSaNaM, vAgapyeSA | yathA 'na mAMsabhakSaNe doSa'ityAdikA bhAratyapyabhihitA-uktA mithyA, tuzabdAnmano'pi tadanumatyAdI na vidheyamiti, tanivRttI pAcahebAnupamA zlAghA'mutra ca vargApavargagamanamiti, tathA coktam-"zrulA duHkhapamparAmatighRNAM mAMsAzinAM durgati, ye kurvanti // 399 // zubhodayena viratiM mAMsAdanasyAdarAt / saddIrghAyuradUSitaM gadarujA saMbhAvya yAsyanti te, maryedbhaTabhogadharmamatiSu svargApavargeSu ca // 2||"ityaadi / / 39 // na kevalaM mAMsAdanameva parihAryam , anyadapi mumukSUNAM parihartavyamiti darzayitumAha-'sabesimi-13 anukrama [779] ~3294
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-42], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||42|| dIpa anukrama [779] tyAdi, sarveSAM jIvAnAM prANArthinAM, na kevalaM paJcendriyANAmeveti sarvagrahaNaM, 'dayArthatayA dayAnimittaM sAvadhamArambha mahAnayaM doSa ityevaM masA taM parivarjayantaH sAdhavastacchaMkino-doSazaGkinaH 'RSayo mahAmunayo 'jJAtaputrIyAH' zrImanmahAvIravar3e-18 mAnaziSyAH 'udiSTaM' dAnAya parikalpitaM yadbhaktapAnAdikaM tatparivarjayanti // 40 // kizca-'bhUtAnAM jIvAnAM upama-18 IzaGkayA sAvadyamanuSThAnaM 'jugupsamAnAH' pariharantaH, tathA sarveSAM prANinAM daNDayatIti daNDaH-samupatApastaM 'nidhAya' parityajya samyagutthAnenotthitAH satsAdhabo-yatayastato na bhuJjate tathAprakAramAhAramazuddhajAtIyam eSo'nudharmaH 'iha' asmin pravacane 'saMyatAnAM yatInAM, tIrthakarAcaraNAdanu-pazcAcaryata ityanunA vizeSyate, yadivA'Nuriti stokenApyaticAreNa bAdhyate zirISapuppamiva sukumAra ityato'NunA vizeSyata iti // 41 // kiMcAnyat-'NiggaMthadhamma'mityAdi, nAsinmaunIndradharme vAdyAbhyantararUpo grantho'sAstIti nirgranthaH sa cAsau dharmazca nirgranthadharmaH sa ca zrutacAritrAkhyaH kSAntyAdiko vA sarvajJoktastaminnevaMbhUte dharme vyavasthitaH 'imaM pUrvokta samAdhimanuprAptaH asmiMzrAzuddhAhAraparihArarUpe samAdhau suSThu-atizayena skhilA 'anihaH' amAyo'thavA nihanyata iti niho na nihoniha:-parIpaharapIDito yadivA "niha baMdhane' asniha iti sneharUpabandhanarahitaH saMyamAnuSThAna 18 caret , tathA buddho'vagatatattvo 'muniH kAlatrayavedI 'zIlena' krodhAdyupaMzamarUpeNa 'guNaizca mUlottaraguNabhUtairupapeto yukta ityevaMguNakalito'tyarthatAM(taH)-sarvaguNAtizAyinI sarvadvandvoparamarUpAM saMtoSAtmikA 'zlAghAM prazaMsA loke lokocare vA'moti, tathA coktam-"rAjAnaM tRNatulyameva manute zakepi naivAdaro, vittopArjanarakSaNavyayakRtAH prApnoti no vedanAH / saMsArAntaravartyapIha labhate zaM muktavanirbhayaH, saMtoSAtpuruSo'mRtatvamacirAdyAyAtsurendrArcitaH ||1||"ityaadi / // 42 // tadevamArdrakakumAraM nirAkRtago SAREauratonintamational ~3304
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||82|| dIpa anukrama [779] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 6 ], uddezaka [ - ], mUlaM [gAthA- 42 ], niryuktiH [200] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAze 2 zrutaskandhe zIlAGkIyAvRttiH // 400 // | zAlakAjIcakaca matamabhisamIkSya sAmprataM dvijAtayaH procuH, tadyathA-bho ArdrakakumAra ! zobhanamakAri bhavatA yadete vedanA dve api mate niraste, tatsAmpratametadapyAItaM vedavAdyame vAtastadapi nAzrayaNAhaM bhavadvidhAnAM, tathAhi bhavAn kSatriyavaraH, kSatriyANAM ca sarvavarNottamA brAhmaNA evopAsthA na zUdrAH, ato yAgAdividhinA brAhmaNasevaiva yuktimatItyetatpratipAdanAyAha siNAyagANaM tu duve sahasse, je bhoyae Niyae mAhaNANaM / te punnakhaMdhe sumaha'jjaNittA, bhavaMti devA iti veyavAo // 43 // siNAyagANaM tu duve sahasse, je bhoyae Niyae kulAlayANaM / se gacchati loluvasaMpagADhe, tighAbhitAvI ragAbhisevI // 44 // dadyAvaraM dhamma durguchamANA, vahAvahaM dhamma pasaMsamANA / epi je dhoyatI asalaM, Nivo NisaM jAti kuo surehiM ? // 45 // duha ovi dhammaMmi samuTThiyAmo, assiM suTTicA taha esakAlaM / AyArasIle bujheha nANI, Na saMparAyaMmi visesamatthi // 46 // tuzabdo vizeSaNArthaH, SaTkarmAbhiratA vedAdhyApakAH zaucAcAraparatayA nityaM snAyino brahmacAriNaH snAtakAsteSAM sahasradvayaM nityaM ye bhojayeyuH kAmikAhAreNa te samupArjitapuNyaskandhAH santo devAH svarganivAsino bhavantItyevaMbhUto bedavAda iti // 43 // adhunA''rdrakakumAra etaddUpayitumAha - 'siNAyagANaM tu' ityAdi, snAtakAnAM sahasradvayamapi nityaM ye bhojayanti, kiMbhUtAnAM :| kulAni - gRhANyAmiSAnveSaNArthino nityaM yeSTanti te kulATAH - mArjArAH kulATA iva kulATA brAhmaNAH, yadivA--kulAni - kSatriyAdigRhANi tAni nityaM piNDapAtAnveSiNAM paratarkukANAmAlayo yeSAM te kulAlayAsteSAM nindyajIvikopagatAnAmevaMbhUtAnAM snAtakAnAM yaH sahasradvayaM bhojayetso'satpAtranikSiptadAno gacchati bahuvedanAsu gatiSu / kiMbhUtaH san 1-'lolupaiH' AmiSagRdvai Education internationa For Parts Only ~331~ 6 ArdrakAdhyayana. // 400 //
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-46], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||46|| dIpa anukrama [783] Doceaeo203090 | rasasAtAgauravAdyupapannaH jihendriyavazagaiH saMpragADho-vyApto, yadivA kiMbhUte narake yAti?-lolupaiH--AmiSagRbhubhirasumadbhiApto yo narakastamibiti, kiMbhUtathAsaudAtA narakAbhisevI bhavati taddarzayati-tIva:-asadyo yo'mitApa:-krakacapATanakumbhIpAkata-IN patrapupAnazAlmalyAliGganAdirUpaH sa vidyate yasthAsau sa tItrAbhitApItyevaMbhUtavedanAbhitaptasayaviMzatsAgaropamANi yAvadapratiSThAnanarakAdhivAsI bhavatIti / / 44 // apica dayA-prANiSu kRpA tayA varaH-pradhAno yo dharmastamevaMbhUtaM dharma 'jugupsamAnoM nindana tathA vadha-prANyupamaImAvahatIti vadhAvahastaM tathAbhUtaM dharma 'prazaMsan ' stuvan ekamapyazIlaM-nizzIlaM nitaM paijIva-131 kAyopamardaina yo bhojayet , kiM punaH prabhUtAn ?, nRpo rAjanyo vA yaH kazcinmUDhamatirdhArmika AtmAnaM manyamAnaH, sa varAko | nizeSa nityAndhakArakhAnizA-narakabhUmistAM yAti, kutastasyAsureSvapi-adhamadeveSvapi prAptiriti / tathA karmavazAsumA vici-1 trajAtigamanAjAterazAzvatasamato na jAtimado vidheya iti / yadapi kaizciducyate-yathA 'bAmaNA brahmaNo mukhAdvinirgatA bAhubhyAM | kSatriyA UrubhyAM vaizyAH payAM zUdrAH' ityetadapyapramANakhAdatiphalguprAyaM, tadabhyupagame ca na vizeSo varNAnAM svAda, ekasmAtpra-18 sUteva'bhazAkhApratizAkhAgrabhUtapanasodumbarAdiphalavad , brahmaNo vA mukhAdevayavAnAM cAturvarNyAvAptiH syAt , na caitadiSyate bhavadbhiH || tathA yadi brAhmaNAdInAM brahmaNo mukhAderudbhavaH sAmprataM kiM na jAyate?, atha yugAdAvetaditi evaM ca sati dRSTahAniradRSTakalpanA / khAditi / tathA yadapi kaitridabhyadhAyi sarvajJanikSepAvasare, tabadhA-sarvajJarahito'tItaH kAlaH kAlakhAdvartamAnakAlavat, evaM ca satyetadapi zakyate vaktuM yathA-nAtItaH kAlo brahmamukhAdivinirgatacAturvarNyasamanvitaH kAlalAvarcamAnakAlavada, bhavati ca vizeSe pakSI-1 kRte sAmAnya heturityataH pratijJArthaMkadezAsiddhatA nAzaGkanIyeti / jAtedhAnityatvaM yuSmasiddhAnta evAbhihitaM, tadyathA-'zU ~3324
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-46], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||46|| sUtrakRtAGge gAlo vai eSa jAyate yaH sapurIpo dahyata ityAdinA, tathA 'sadyaH patati mAMsena, lAkSayA lavaNena ca / vyahena zUdrIbhavati, trA2 zrutaska- baNaH kSIravikrayI // 1 // ityAdi, paraloke cAvazyaMbhAvI jAtipAtaH, yata uktam-"kAyikaiH karmaNAM doSairyAti sthAvaratAM dhyayana. ndhaM zIlA-18| naraH / vAcikaiH pakSimRgatA, mAnasairantyajAtitAm ||1||"ityaadi, guNairapyevaMvidhairna brAhmaNavaM yujyate, tadyathA-"pada zatAni kAyAvRtti niyujyante, pazUnAM madhyame'hani / azvamedhasya vacanAnyUnAni pazubhitribhiH ||1||"ityaadi, vedoktakhAnAyaM doSa iti cet / 801 nanvidamabhihitameva-'na hiMsAtsarvabhUtAnI'tyataH pUrvottaravirodhaH, tathA "AtatAyinamAyAntamapi vedAntarga raNe / jighAMsantaM || jighAMsIyAna tena brahmahA bhavet // 1 // " tathA 'zudraM havA prANAyAma japet apahasitaM vA kuryAt yatkiJcidvA dadyAt', tathA 'anasthijantUnAM zakaTabharaM mArayikhA brAhmaNaM bhojayed' ityevamAdikA dezanA vidvajanamanAMsi na raJjayatItyato'tyarthamasamaJjasamiva lakSyate | yuSmadarzana miti / tadevamA kakumAra nirAkRtabAmaNavivAdaM bhagavadantikaM gacchantaM dRSTvA ekadaNDino'ntarAle evocuH, tadyathA--bho / | ArdrakakumAra ! zobhanaM kRtaM bhavatA yadete sarvArambhapravRttA gRhasthAH zabdAdiviSayaparAyaNAH pizitAzanena rAkSasakalpA dvijAtayo| nirAkRtAH, tatsAmpratamasmasiddhAntaM zRNu zrukhA cAvadhAraya, tadyathA-satvarajastamasA sAmyAvasthA prakRtiH, prakRtemahAMstato'haGkArasta sAdgaNazca poDazakastasAdapi poDazakAtpaJcabhyaH paJca bhUtAni, tathA caitanyaM puruSasa kharUpamityetattvAhatairapyAzritam , ataH | paJcaviMzatitatcaparijJAnAdeva mokSArAptirityato'satsiddhAnta eva zreyAnApara iti // 45 // tathA na yuSmasiddhAnto'tidUreNa bhidyata ityetaddarzayitumAha-'duhao'vI'tyAdi, yo'yamasaddharmoM bhavadIyavAhataH sa ubhayarUpo'pi kathaJcitsamAnA, tathAhiyuSmAkamapi jIvAstikhe sati puNyapApabandhamokSasadbhAvo na lokAyatikAnAmiva tadabhAve pravRttiH nApi bauddhAnAmiva sarvAdhAra erest dIpa anukrama [783] React ~3334
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-46], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||46|| bhUtasyAntarAtmana evAbhAvaH, tathA'sAkamapi paJca yamAH ahiMsAdayo bhavatAM ca ta eva paJca mahAvratarUpAH, tathendriyanoindriya-13|| | niyamo'pyAvayostulya eva, tadevamubhayasinnapi dharme bahusamAne samyagutthAnotthitA yUyaM vayaM ca tasmAddha muSTha sthitAH pUrvasmin kAle | | vartamAne eSye ca yathAgRhItapratijJAnirvoDhAro, na punaranye, yadhA vratezvarayAgavidhAnena pravajyAM muktavanto muzcanti mokSanti ceti, tathA''cArapradhAnaM zIlamuktaM yamaniyamalakSaNaM na phalgu kalkakuhakAjIvanarUpam athAnantaraM jJAnaM ca mokSAGgatayA'bhihitaM, taca zrutajJAnaM kevalAkhyaM ca yathAkhamAvayordarzane prasiddha, tathA saMparyante-khakarmabhirdhAmyante prANino yasinsa saMparAyaH-saMsArastasiMzcAvayorna vizeSo'sti, tathAhi-yathA bhavatAM kAraNe kArya naikAntenAsadutpadyate asAkamapi tathaiva, dravyAtmatayA nityalaM bhavadbhirapyAzritameva, tathotpAdavinAzAvapi yuSmadabhipretAvAvibhAvatirobhAvAzrayAdasAkamapIti // 46 / / punarapi ta evekada NDinaH sAMsArikajIvapadArthasAmyopAdanAyAhuHII avatarUvaM purisaM mahaMta, saNAtaNaM akkhayamavayaM ca / sabesu bhUtesuvi saghato se, caMdo va tArAhi sama truuve.||47|| evaM Na mijaMti Na saMsaraMtI, Na mANA khattiya ghesa pesA / kITA ya pakkhI ya sarIsivA ya, narA ya sabai taha devalogA // 48 // puri zayanAtpuruSo-jIvastaM yathA bhavanto'bhyupagatavantastathA vayamapi, tameva vizinaSTi-amUrtalAdabyaktaM rUpaM-kharUpamakhAsAvavyaktarUpaH taM, karacaraNazirogrIvAyavayavatayA khato'navasthAnAt , tathA 'mahAntaM' lokavyApinaM tathA 'sanAtana' zAzvataM dravyA 1 vakSyamANAnAM vizeSaNAnAM sApekSamabhyupagamApekSayA / aeeeeeeeeeeeeeeeee dIpa anukrama [783] streeces ~3344
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-48], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||48|| // 40 // sUtrakRtAGgerthatayA nityaM, nAnAvidhagatisaMbhave'pi caitanyalakSaNAtmakharUpasyApracyuteH, tathA 'akSayaM kenacitpradezAnAM khaNDazaH kartumazakya-46AIkA2 zrutaska- 8 khAt, tathA 'avyayam' anantenApi kAlenaikasyApi tatpradezasya vyayAbhAvAt , tathA sarveSvapi bhUteSu kAyAkArapariNateSu pratiza- dhyayana, zIlA- rIraM sarvataH sAmastyAniraMzavAdasAvAtmA saMbhavati, ka iva -'candra iva' zazIya 'tArAbhi:' azvinyAdibhirnakSatraiH yathA kIyAvRttiH 'samastarUpaH' saMpUrNaH saMbandhamupayAti evamasAvapi AtmA pratyekaM zarIraiH saha saMpUrNaH saMbandhamupayAti / tadevamekadaNDibhirda nasAmyAMpAdanena sAmavAdapUrvakaM khadarzanAropaNArthamAIkakumAro'bhihito, yatraitAni saMpUrNAni-niruSacaritAni pUrvoktAni vizepaNAni dharmasaMsArayoviyante sa eva pakSaH sazrutikena samAzrayitavyo bhavati / etAni cAsadIya eva darzane yathoktAni santi, nA''hate, ato bhavatA'pyamadarzanamevAbhyupagantavyamiti // 47 // tadevamabhihitaH sannAIkakumArastaduttaradAnAyAha-'eva'mityAdi.18 | yadivA prAktanaH zlokaH 'abattarUva'mityAdiko vedAntavAdyAtmAdvaitamatena vyAkhyAtavyaH, tathAhi te ekamevAnyaktaM puruSam|AtmAnaM mahAntamAkAzamiva sarvacyApinaM sanAtanam anantamakSayamavyayaM sarveSvapi bhUteSu-cetanAcetaneSu sarvataH-sarvAtmatayA'sI | sthita ityevamabhyupagatavanto, yathA sarvAsvapi tArAkheka eva candraH saMvandhamupayAtyekmasAvapIti / asya cottaradAnAyAha-'eva'mityAdi, | 'evaM miti yathA bhavatAM darzane ekAntenaiva nityo'vikAryAtmA'bhyupagamyate ityevaM padArthAH sarvepi nityAH, tathA ca sati kuto IS402 // bandhamokSasadbhAvaH, bandhAbhAvAcca na nArakatiyanarAmaralakSaNazcaturgatikaH saMsAraH, mokSAbhAvAca nirarthakaM vratagrahaNaM bhavatAM paJcarAnopadiSTayamaniyamapratipattizceti, evaM ca yaducyate bhavatA-yathA 'Avayostulyo dharma' iti, tadayuktamuktaM, tathA saMsArAntargatAnAM ca padArthAnAM na sAmyaM, tathAhi-bhavatAM dravyaikasavAdinA sarvasva pradhAnAdabhinnakhAtkAraNamevAsti, kArya ca kAraNAbhinnakhA Sceneseseseaekseeoescoer dIpa anukrama [785] SARERaunintenarana ~335~
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-48], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||48|| aesesekeeseseaeseesesesents | sarvAtmanA tatra vidyate, asmAkaM ca dravyaparyAyobhayavAdinA kAraNe kArya dravyAtmatayA vidyate na paryAyAtmakatayA, apica-asmAkamatpAdavyayadhIvyayuktameva sadityucyate, bhavatAM tu dhrIvyayuktameva saditi, yAvayA vibhAvatirobhAvI bhavatocyete tAvapi / / notpAdavinAzAvantareNa bhavitumutsahete, tadevamaihikAmuSmi kacintAyAmAvayona kthshcitsaamyN| kiMca-sarvavyApise satyAtmanAmavikArikhe cAtmAdvaite cAbhyupagamyamAne nArakatiyejhnarAmarabhedena cAlakumArasubhagadurbhagADhyadaridrAdibhedena yA na mIyeranna paricchioran , nApi khakarmacoditA nAnAgatiSu saMsaranti, sarvavyApikhAdekakhAdvA, tathA na bAmaNA na kSatriyA na paizyA na preSyA-na zUdrA nApi kITapakSisarIsRpAzca bhaveyuH, tathA narAzca sarve'pi devalokAcetyevaM nAnAgatibhedena na miyeran , ato na sarvavyApI AtmA, nApyAtmAdvaitavAdo jyAyAn , yataH pratyekaM sukhaduHkhAnubhavaH samupalabhyate, tathA zarIrakhaparyantamAtra evAtmA, tatraiva tadguNavijJAnopalabdheriti sthitam , tadevaM vyavasthite yuSmadAgamo yathArthAbhidhAyI na bhavati, asarvezapraNItakhAd, asarvajJapraNItasaM caikAntapakSasamAzrayaNAditi / / 49 // evamasarvajJasya mArgodbhAvane dopamAvirbhAvayannAhaloyaM ayANittiha kevaleNaM, kahaMti je dhammamajANamANA / NAsaMti appANa paraM ca NaTThA, saMsAra ghoraMmi annorpaare||49|| loyaM bijANaMtiha kevaleNaM, punneNa nANeNa samAhijuttA / dhamma samattaM ca kahati je u, tAraMti appANa paraM ca tinnA // 50 // 'loka' caturdazarajjvAtmakaM carAcaraM vA lokamajJAkhA kevalena divyajJAnAvabhAsena 'iha' asin jagati ye tIthikA 'ajAnAnA' avidvAMso 'dharma' durgatigamanamArgasvArgalAbhUtaM 'kathayanti' pratipAdayanti te khato naSTA aparAnapi nAzayanti, ka? ESCOPE dIpa anukrama [785] 20292830232 ~336~
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-50], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ArdrakI yA0 prata sUtrAMka ||50|| kIyAvRttiH8 alaaNtti dIpa anukrama [787] sUtrakRtAGge 'ghore' bhayAnake saMsArasAgare 'aNorapAreti arvAgbhAgaparabhAgavarjite'nAdhanante iti, evaMbhUte saMsArArNave AtmAnaM prakSipantIti- 2 zrutaska yAvat // 49 // sAmprataM samyagajJAnavatAmupadeSTaNAM guNAnAvirbhAvayannAha-'loya'mityAdi, 'lokaM' caturdazarajjvAtmakaM keva-18 ndhe zIlA | lAlokena kevalino viSidham-anekaprakAra jAnanti-vidantIha-asmin jagati, prakarSaNa jAnAti prajJaH, puNyahetuvAdvA puNyaM, | tena tathAbhUtena jJAnena samAdhinA ca yuktAH samasta 'dharma' zrutacAritrarUpaM ye tu parahitaiSiNaH 'kathayanti' pratipAdayanti te MRI mahApuruSAH svataH saMsArasAgaraM tIrNAH, paraM ca tArayanti sadupadezadAnata iti / kevalino lokaM jAnantItyukte'pi yatpunahAnene |tyuktaM tad bauddhamatIcchedena jJAnAdhAra AtmA astIti pratipAdanArthamiti, etaduktaM bhavati-yathA dezikA sampagamArgajJa AtmAnaM || | paraM ca tadupadezavartinaM mahAkAntArAdvivakSitadezaprApaNena nistArayati, evaM kevalino'pyAtmAnaM paraM ca saMsArakAntArAcistArayantIti // 50 // punarapyAkakumAra evamAha je garahiyaM ThANamihAvasaMti, je yAvi loe caraNovaveyA / udAhaDaM taM tu samaM maIe, ahAjaso vippari- 8 yAsameva / / 51 // saMvacchareNAvi ya egamega, bANeNa mAreu mahAgayaM tu / sesANa jIvANa dayaTTayAe, vAsaM vayaM vitti pakappayAmo // 52 // asarvajJaprarUpaNamevaMbhUtaM bhavati, tadyathA-ye kecitsaMsArAntarvatino'zubhakarmaNopapetAH-samanvitAstadvipAkasahAyA 'garhitaM' nindita 18| jugupsitaM nirvivekijanAcaritaM 'sthAna' padaM karmAnuSThAnarUpamiha-asin jagatyAseva(basa)nti-jIvikAhetumAzrayanti, tathA || ye ca sadupadezavartino loke'smin 'caraNena' viratipariNAmarUpeNopapetAH-samanvitAH, teSAmubhayeSAmapi padanuSThAnaM-zobhanA vaari // 403 // ~337~
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||52 || dIpa anukrama [789] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 6 ], uddezaka [ - ], mUlaM [gAthA - 52 ], niryuktiH [200] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH - zobhanasvarUpamapi sat tadasarvajJaiH -- arvAgdarzibhiH 'samaM' sadRzaM tulyamudAhRtaM - upanyastaM 'khamatyA' svAbhiprAyeNa, na punaryathAvasthita padArthanirUpaNena, athavA''yugmana he ekadaNDin ! 'viparyAsameva' viparyayamevodAhared asarvajJo - yadazobhanaM taccho| manasenetaraccitaratheti, yadivA viparyAsa iti madonmattapralApavadityuktaM bhavatIti // 51 // tadevamekadaNDino nirAkRtyArdrakakumAro yAvadbhagavadantikaM vrajati vAvaddhastitApasAH parivRtya tasthuridaM ca procurityAha- 'saMvaccharaNa' ityAdi, hastinaM vyApAdyAtmano vRtti kalpayantIti hastitApasAsteSAM madhye kathiddhatama etaduvAca tadyathA--mo ArdrakakumAra ! sazrutikena sadA'lpabahutvamAlocanIyaM tatra ye abhI tApasAH kandamUlaphalAzinaste bahUnAM sattvAnAM sthAvarANAM tadAzritAnAM codumbarAdiSu jaGgamAnAmupaghAte varttante, ye'pi ca bhaikSyeNAtmAnaM vartayanti te'pyAzaMsAdopadUSitA itazcetazcATAvyamAnAH pipIlikAdijantUnAM upaghAte vartante, vayaM tu saMvatsareNApi apizabdAt SaNmAsena caikaikaM hastinaM mahAkAyaM bANaprahAreNa vyApAdya zeSasattvAnAM dayArthamAtmano 'vRtti' varttanaM | tadAmiSeNa varSamekaM yAvatkalpayAmaH, tadevaM cayamalpasactvopaghAtena prabhUtatarasattvAnAM rakSAM kurma iti // 52 // sAmpratametadevArdrakakumAro hastitApasamataM dUSayitumAha anand saMvacchareNAvi ya egamegaM, pANaM haNaMtA aNiyattadosA / sesANa jIvANa vaheNa laggA, siyA yatho gihiNo'vi tamhA // 53 // saMvacchareNAvi ya egamegaM, pANaM haNaMtA samaNavasu / AyAhie se purise aNaje, Na tArise kevaliNo bhavati // 54 // buddhassa ANAeN imaM samAhiM, asi suThiyA tiviNa For Parts Only ~338~
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-55], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: ArdrakI prata sUtrAMka ||55| sUtrakRtAGge tAI / tariuM samudaM va mahAbhavoghaM, AyANavaM dhammamudAharejA // 55 // ttiyemi, iti abaijaNAma cha?2 zrutaska majjhayaNaM samattaM / / ndhe zIlA- saMvatsareNaikaikaM prANinaM prato'pi prANAtipAtAdanivRttadoSAste bhavanti, AzaMsAdoSazca bhavatAM pazcendriyamahAkAyasattvavadhaparAyaNA-18 kIyAvRtiH nAmatiduSTo bhavati, sAdhUnAM tu sUryarazmiprakAzitaSIthiSu yugamAtradRSTyA gacchatAmIryAsamitisamitAnA dvictvaariNshdossrhitmaahaa||404|| ramanveSayatAM lAbhAlAbhasamavRttInAM kutastya AzaMsAdopaH pipIlikAdisaccopaghAto vetyarthaH, stokasacopaghAtenaivaMbhUtena doSAbhAvo bhavatA'bhyupagamyate, tathA ca sati gRhasthA api khArambhadezavartina eva prANino pranti zeSANAM ca jantUnAM kSetrakAlavyavahitAnAM | bhavada mitrAyeNa vadhena pravRttAH, yata evaM tasAtkAraNAtsyAdevaM 'stoka miti khalpaM yasmAt nanti tataste'pi doSarahitA iti // 53 // sAmpratamArdrakakumAro hastitApasAndUSayikhA tadupadeSTAraM dUSayitumAha-'saMvacchareNe'tyAdi, zramaNAnAM yatInAM vratAni zramaNabatAni te dhvapi vyavasthitAH santa ekaikaM saMvatsareNApi ye manti ye copadizanti te'nAyAH, asatkarmAnuSThAyitvAt , tathA AtmAnaM pareSAM || cAhitAste puruSAH, bahuvacanamApakhAt , natAzAH kevalino bhavanti, tathAhi-ekasya prANinaH saMvatsareNApi dhAte ye'nye pizi tAzritAstatsaMskAre ca kriyamANe sthAvarajaGgamA vinAzamupayAnti te taiH prANivadhopadeSTumina dRSTAH, na ca tainiravadyopAyo mAdhu-18 karyA vRcyA yo bhavati sa dRSTaH, ataste na kevalamakevalino viziSTavivekarahitAmeti / tadevaM hastitApasAnnirAkRtya bhagavadantikaM | gacchantamAIkakumAra mahatA kalakalena lokenAbhiSTrayamAnaM taM samupalabhya abhinavagRhItaH sarvalakSaNasaMpUrNoM vanahastI samutpanna-1 / tathAvidhaviveko cintayat-yathAdhyamAIkakumAro'pAkRtAzeSatIrthiko niSpratyUha sarvajJapAdapadmAntika vandanAya prajati tathA'hamapi eacoctorestsesence dIpa anukrama [792] // 404 // ~3394
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-55], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||55| | yadyapagatAzeSabandhanaH syAM tata enaM mahApuruSamAkakumAraM pratibuddhataskarapazcazatopetaM tathA pratibodhitAnekavAdigaNasamandhitaM paramayA // bhaktyaitadantikaM galA bandAmItyevaM yApadasI hastI kRtasaMkalpastAvatraTavaTAditi truTitasamastabandhanaH sabhAkakumArAbhimukhaM pradatta-18 karNatAlastathordhvaprasAritadIrghakaraH pradhAvitaH, tadanantaraM lokena kRtahAhAravagarbhakalakalena pUtkRtaM-yathA dhiru kaSTaM hato'yamAIkakamAro maharSihApuruSaH, tadevaM pralapanto lokA itazvetazca prapalAyamAnAH (santi), asAvapi vanahastI samAgatyAkakumArasamIpaM bhakti-18 saMbhramAvanatAgrabhAgottamAGgo nivRttakarNatAlastriH pradakSiNIkRtya nihitadharaNItaladantAgrabhAgaH spRSTakarAgrataccaraNayugalaH supraNihita-18 manAH praNipatya maharSi vanAbhimukhaM yayAviti / tadevamAkakumAratapo'nubhAvAdvandhanonmuktaM mahAgajamupalabhya sapaurajanapada: zreNi-2 zrIkarAjastamAkakumAraM maharSi tattapAprabhAvaM cAbhinandhAbhivanya ca provAca-bhagavannAzcaryamidaM yadasau vanahastI tAmbidhAcchanAicchevAGgalAbandhanAdhuSmattapaHprabhAvAnmukta ityetadatiduSkaramityevamabhihite AIkakumAraH pratyAha-bhoH zreNikamahArAja! naita-18 duSkaraM yadasau vanahastI bandhanAnmuktA, api khetaduSkaraM yatsnehapAzamocanaM, etaJca prAzaniyuktigAthayA pradarzitaM / sA ceya| "Na dukara vA NarapAsamoyaNaM, gavassa mattassa varNami rAya !| jahA u cattAvalieNa taMtuNA, mudukkaraM me paDihAi moyaNaM // 1 // evamAkakumAro rAjAnaM pratiyodhya tIrthakarAntikaM gavA'bhivandha ca bhagavantaM bhaktibharanibhera AsAMcakre, bhagavAnapi tAni paJcApi zatAni pravAjya tacchiSyakhenopaninya iti / / 54 / / sAmprataM samastAdhyayanArthopasaMhArArthamAha-'buddhasse tyAdi, 'buddhaH' avagatatatvaH sarvajJo vIravarddhamAnasvAmI tasyAzayA-tadAgamena imaM 'samAdhi' saddharmAvAptilakSaNaM avApyAsiMzca samAdhau suSTu sthikhA manovAkAyaiH supraNihitendriyo na mithyAdRSTimanumanyate, kevalaM tadAvaraNajugupsAM trividhenApi karaNena vidhatte, sa evaMbhUta A dIpa anukrama [792] 8202929rama03930093erateraturesrase ccesentseeneweseseeseiseseae rajastaram.org ~340~
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [6], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-55], niyukti: [200] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||55| sUtrakRtAGge 2zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH smanaH pareSAM ca trAyI-trANazIlastAyI vA-gamanazIlo mokSaM prati, sa evaMbhUtastarItum atilalya samudramiva dustaraM mahAbhavaughaM ArdrakI| mokSArthamAdIyata ityAdAna-samyagdarzanajJAnacAritrarUpaM tadvidyate yaskhAsAvAdAnavAn sAdhuH, saca samyagdarzanena satA para yA0 tIrthikatapaHsamRyAdidarzanena maunIndrAdarzanAma pracyavate, samyagajJAnena tu yathAvasthitavastuprarUpaNataH samastapAvAdukavAda nirA-|| karaNenApareSAM yathAvasthitamokSamArgamAvirbhAvayatIti, samyakcAritreNa tu samastabhUtagrAmahitaiSitayA niruddhAzrayadvAraH san tapovizeSAcAnekabhavopArjitaM karma nirjarayati khato'jyeSAM caivaMprakArameva dharmamudAhare-vyAgRNIyAt AvirbhAvayedityarthaH / itiH parisamAptyarthe / pravImIti nayAca prAmbadeva vAcyAH, vakSyante cottaratra / / 55 // samApta cedamAIkIyAkhyaM paSThamadhyayanamiti // 6 // // 405 // eseroesearsticticesecratatees dIpa anukrama [792] iti zrIsUtrakRtAGge idamAIkIyAkhyaSaSThamadhyayanaM samAptam // // 405 // atra SaSThaM adhyayanaM parisamAptaM ~341
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-55...], niyukti: [201] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: atha saptamanAlandIyAdhyayanaprArambhaH / VOD prata sUtrAMka ||55| erseoectroeseseneseseseaeeeesea dIpa anukrama [792] vyAkhyAtaM SaSThamadhyayanam , adhunA saptamamArabhyate, assa cAyamabhisaMbandhaH-iha prAgvyAkhyAtenAkhilenApi sUtrakRtAGgena khasamayaparasamayaprarUpaNAdvAreNa prAyaH sAdhUnAmAcArobhihito'nena tu zrAvakagato vidhirucyate, yadivA'nantarAdhyayane parakhAdanirAkaraNaM kRkhA sAdhvAcArasya ya upadeSTA sa udAharaNadvAreNa pradarzitA, iha tu zrAvakadharmasya ya upadeSTA sa udAharaNadvAreNaiva pradazyate, yadivA'nantarAdhyayane paratIthikaiH saha bAda iha tu svayUthyairiti / anena saMcandhenAyAtasyAsyAdhyayanasya cakhAryanuyogadvArANyupavarNitavyAni upakramAdIni, tatrApi nAmaniSpane nikSepe nAlandIyAbhidhAnamidamadhyayanam , idaM caivaM vyutpAdyate-pratiSedhavAcino nakArasya tadarthasyaivAlaMzabdasa 'hudA dAne' ityetasya dhAtomIlanena nAlaM dadAtIti nAlaMdA, idamuktaM bhavati-pratiSedhapratiSedhena dhAtarthasyaiva prAkRtasa gamanAtsadArthibhyo yathAbhilapitaM dadAtIti nAlandA-rAjagRhanagarabAhirikA tasyAM bhavaM nAlandIyamida-15 madhyayana, anena cAbhidhAnena samasto'pyupodghAta upakramarUpa Avedito bhavati, tatkharUpaM ca paryante khata eva niyuktikAraH 'pAsA-8 vacije ityAdigAthayA nivedayiSyatIti / sAmprataM saMbhavinamalaMzabdasya nikSepaM nadI parityajya kartumAha NAmaalaM ThavaNaalaM dadhaalaM ceva hoi bhAvaalaM / eso alasaiMmiu nikkhevo cauviho hoi // 201 // pajattIbhAve khalu padamo bIo bhave alaMkAre / tatito u paDisehe alasaddo hoi nApaSo / / 202 // aeeeeeeee atha saptamaM adhyayanaM "nAlandIya" ArabdhaM, pUrva-adhyayanena saha asya adhyAyanasya abhisaMbaMdha:, 'alaM" zabdasya nikSepA: ~342~
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - agasUtra-2 (mUla+niyukti :+vRtti :) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka -1, mUlaM [gAthA-55...], niyukti: 203] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||55|| dIpa anukrama [792] sUtrakRtAGge paDisehaNagArassA isthisaheNa va alasaho / rAyagihe nayaraMmI nAlaMdA hoi bAhiriyA // 203 // 7nAla2 zrutaska- nAlaMdAe samive maNorahe bhAsi iMdabhUNA u / ajjhayaNaM udagassa u eyaM nAlaMdAjaMtu // 204 // ndIyAdhya. ndhe zIlA- tatra amAnonAH pratiSedhavAcakAH, tadyathA-agauH aghaTa ityAdyakAra: prAyo dravyasyaiva pratipedhavAcItyalaMdAnena sahAsya prayokIyAvRttiH / gAbhAvaH, mAkArastvanAgatakriyAyA niSedhaM vidhatte, tadyathA-mA kA stamakArya mA maMsthAH saMsthA no yuSmadadhiSThitadigeva viitaa||406|| yetyAdi, nokArastu dezaniSedhe sarvaniSedhe ca varcate, tadyathA-no ghaTo ghaTaikadezo ghaTaikadezaniSedhena, tathA hAsyAdayo nokaSAyAH kaSAyamohanIyaikadezabhUtAH, nakArastu samastadravyakriyApratiSedhAbhidhAyI, tadyathA-na dravyaM na karma na guNo'bhAvaH, tathA nAkArSa 9 18na karomi na kariSyAmItyAdi, tathA'nyairapyuktaM-"na yAti na ca tatrAsIdasti pazcAnavAMzavat / jahAti pUrva nAdhAramaho vyasa-10 nasaMtatiH // 1 // " kiMcAnyat-"gataM na gamyate tAvadagataM naiva gamyate / gatAgatavinirmuktaM, gamyamAnaM tu gamyate ||"ityaadi / tadevamatra nakAraH pratiSedhavidhAyako'pyupAttaH, alaMzabdo'pi yadyapi 'alaM paryApti 'vAraNabhUSaNeSvapIti trivartheSu paThyate, tathA'pIha || pratiSedhavAcakena natrA sAhacayotpratiSedhArtha eva gRhyate, tatra cAlaMzabde nAmasthApanAdravyabhAvabhedAcaturvidho nikSepo bhavati, tatra | nAmAlaM yasya cetanasya acetanasya vA'lamiti nAma kriyate, sthApanAlaM tu yatra nizcitrapustakAdau pApaniSedhaM kurvansAdhuH sthApyate, // dravyaniSedhastu noAgamato jJazarIrabhavyazarIravyatirikto dravyasya caurAdyAhRtasyaihikApAyabhIruNA yo niSedhaH kriyate sa dravya-|| // 406 // niSedhaH, evaM dravyeNa dravyAd dravye vA niSedhaH, bhAvaniSedhaM tu khata eva niyuktikAro'laMzabdasya saMbhavinamartha drshyntrimnnipuraah-|| paryAptibhAvaH-sAmathrya tatrAlaMzabdovatate, alaM mallo mallAya, samartha ityarthaH, lokotare'pi "nAlaM te taba tANAe vA saraNAe vA" ||S 'alaM" zabdasya nikSepAH, ~343~
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [gAthA-55...], niyukti: [204] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||55| IS anyairapyuktam -"dravyAstikarathArUDhaH, paryAyodyatakAmukaH / yuktisannAhavAnvAdI, kuvAdibhyo bhavatyalam // 1 // " ayaM prathamo-181 19 laMzabdArthoM bhavati, khaluzabdo vAkyAlaGkAre, dvitIyasvartho'laGkAre-alaGkAraviSaye bhavet , saMbhAvanAyAM liG, tadyathA-alaM |kRtaM deva ! devena khakulaM jagaca nAbhimUnune'tyAdi / tRtIyaskhalaMzabdArtha pratiSedhe jJAtavyo bhavati, tadyathA--alaM me gRhavA-|| | sena, tathA 'alaM pApena karmaNA' uktaM ca-"alaM kutIthairiha paryupAsitairalaM vitarkAkulakAlaimataiH / alaM ca me kAmaguNainiye-18 | vitaibhayaMkarA ye hi paratra ceha ca // 1 // " tadiha pratiSedhavAcinA'laMzabdenAdhikAra ityetaddarzayitumAha-satyappalaMzabdasvArthatraye 8 nakArakha sAnnidhyAtpratiSedhavidhAyyeveha gRhyate, tatazca niruktavidhAnAdayamarthaH-nAlaM dadAtIti nAlandA, vAhirikAyAH striyohe| zakatvena vAcakavena ca nAlandazabdakha strIliMgatA, sA ca sadaihikAmuSmikasukhahetukhena mukhapadA rAjagRhanagarabAhirikA dhanaka-18 nakasamRddhalena satsAdhvAzrayakhena ca sarvakAmapradeti / sAmprataM pratyayArtha darzayitukAma Aha-nAlandAyAH samIpe manorathAkhthe / udyAne indrabhUtinA gaNadharaNodakAkhyanirgranthapRSTena tuzabdassaikkArArthakhAttasyaiva bhASitamidamadhyayanaM / nAlandAyAM bhavaM nAlandIyaM / nAlandAsamIpodyAnakathanena vA nirvRttaM nAlandIyaM / yathA cedamadhyayanaM nAlandAyAM saMvRttaM tathottaratra "pAsAvadhije" ityAdikayA sUtrasparzikagAthayA''viSkariSyate, sAmprataM sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccArayitavyaM, taccedaMteNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAmaM nayare hotyA, riddhisthimitasamiddhe vaNNao jAva paDirUve, tassa NaM rAyagihassa nayarassa bahiyA uttarapuracchime disIbhAe, estha NaM nAlaMdAnAma bAhiriyA hotyA, aNegabhavaNasayasanniviTThA jAva paDirUvA (suu068)| tasya NaM nAlaMdAe bAhiriyAe leve nAma gAhAvaI hotthA, dIpa anukrama [792] actatiseacoccerscreesecse roce 'alaM" zabdasya nikSepAH, nAlanda zabdasya paricaya, mUlasUtrasya Arambha: ~344~
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [68], niyukti: [204] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 7nAla sUtrakRtAle 2 zrutaska prata sUtrAMka ndhe zIlA kIyAvRttiH [68] // 407 // ahe ditte vise vicchiNNavipulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAiNNe baddhaNabahujAyarUbarajate Aogapao- II gasaMpautte vicchaDDiyapaurabhattapANe bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhUe bahujaNassa aparibhUe yaavihotthaa|| || ndIyAdhya. asya cAnantaraparamparasUtraiH saha saMbandho vAcyaH, tatrAnantarAdhyayanaparyante mUtramidam-AdAnavAn dharmamadAhareta , dharmazca / / sAdhuzrAvakabhedena dvidhA, tatra pUrvoktanAdvayena prAyaH sAdhugato vidhirabhihito'nena tu zrAvakagato vidhirucyate / paramparasUtrasaMca-18 |ndhastvayaM-'budhyete'tyetadAdi sUtra, kiM tatra budhyeta', yadetadvakSyata iti / sUtrArthasvayaM-saptamyarthe tRtIyA, yasinkAle yasiMthAvasare | rAjagRhaM nagara yathoktavizeSaNaviziSTamAsIt , tasmin kAle tasiMzca samaye idamabhidhIyate / rAjagRhameva vizinaSTi-prAsAdAH | saMjAtA yasiMstatprAsAditamAbhogamadvA, ata eva darzanIyaM-darzanayogyaM dRSTisukhahetuvAt , tathA''bhimukhyena rUpaM yasya tadabhirUpaM, | tathA'pratirUpamananyasadRzaM, pratirUpaM vA-pratibimba vA varganivezasya, tadevaMbhUtaM rAjagRhaM nAma nagaraM 'hotya'tti AsIt / yadyapi | tatkAlatraye'pi sattAM pibharti tathApyatItAkhyAnakasamAzrayaNAdAsIdityuktaM / tasya ca rAjagRhasya bahiruttarapUrvasyAM dizi nAlandA nAma bAhirikA AsIt, sA cAnekabhavanazatasaniviSTA-anekabhavanazatasaMkIrNetyarthaH // tasyAM ca lepo nAma 'gRhapatiH' kuTumbika AsIt ,sa cAnyo dIpta:-tejasvI 'visaH sarvajanavikhyAto vistIrNavipulabhavanazayanAsanayAnavAhanAkIrNo bahudhanabahujAtarUparajataH // 407 // AyogA:-arthopAyA yAnapAtroSTramaMDalikAdayaH tathA prayojanaM prayogaH-prAyogikalaM tairAyogAyogaiH saMprayuktaH samanvitaH, tathetazce-18 dIpa anukrama [793] dIyamA Abhogava.pra. varuNacchatrayAyoriti yamabadA mUlapAThe tu paripUrNatAvat / SARERatunintennational ~345~
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [69], niyukti: [204] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: see prata sUtrAMka [68] dIpa anukrama [793] 18| taba vikSiptapracurabhaktapAno bahudAkhAdiparivRto bahujanasyAparibhUtazvAsIt / tadiyatA vizeSaNakadambakenaihikaguNA viSkaraNena | dravyasaMpadabhihitA / / adhunA''muSmikaguNAvirbhAvena bhAvasaMpadabhidhIyate se NaM lece nAma gAhAvaI samaNovAsae yAvi hotthA, abhigayajIvAjIve jAva viharaha, niggaMthe pAvayaNe nissaMkie nikaMkhie nivitigicche laddhaDhe gahiyaDhe pucchiyaTTe viNicchiyaTe abhigahiyave aTTimijApemANurAgaratte, ayamAuso ! niggaMdhe pAvayaNe ayaM ahe ayaM parama? sese aNadve, ussiyaphalihe appAvayaduvAre cipattaMteurappavese cAjaddasaTTamuddidvapuNNamAsiNIsu paDipunnaM posaha samma aNupAlemANe samaNe niggaMdhe tahAviheNaM esaNijeNaM asaNapANakhAimasAimaNaM paDilAbhemANe bahahiM sIlabayaguNaviramaNapaJcakvANaposahoSavAsehiM appANaM bhAvemANe evaM ca NaM viharada // (suu069)|| Namiti vAkyAlaGkAre, sa lepAkhyo gRhapatiH zramaNAn-sAdhUnupAste-pratyahaM sevata iti zramaNopAsakaH, tadanena vizeSaNena takha jIvAdipadArthAvirbhAvakazrutajJAnasaMpadAveditA bhavati, etadeva darzayati abhigatajIvAjIcetyAdinA granthena yAvadasahAyo'pi devAsurAdibhirdevagaNairanatikramaNIyaH-anatilahanIyodharmAdAcyAvanIya itiyAvat , tadiyatA vizeSaNakalApena tasya samyagajJAnisa-11 mAveditaM bhavati / sAmprataM tasya viziSTasamyagdarzanikha pratipAdayitumAha-niggaMthe' ityAdi, 'nirgrandhe Ahete pravacane nirgatA zaGkA dezasarvarUpA yasya sa niHzaGkaH, 'tadeva satyaM niHzavaM yajinaiH pravedita'mityevaM kRtAdhyavasAyaH, tathA nirgatA kAsA-anyAnyadarzanagrahaNarUpA yathAsau nirAkAsaH, tathA nirgatA vicikitsA-cittavilatirvidvajjugupsA vA yasyAsI nirSicikitso, yata Cotesese ~346~
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [69], niyukti: [204] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [19] mUtrakRtAne 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH I408 dIpa anukrama [794] 2cerpesesepecesesedes evamato labdhaH--upalabdho'rthaH paramArtharUpo yena sa labdhArthI jJAtatatva ityarthaH, tathA gRhItaH svIkRto'rthoM-mokSamArgarUpo yena / nAla|sa gRhItArthaH, tathA-vizeSataH pRSTo'rthoM yena sa pRSTArtho, yata evamato vinicitArthaH tato'bhigata:-pRSTanirvacanataH pratIto'yoMndIyAdhya. yena so'bhigatArthaH, tathAsthimiJjA-asthimadhyaM yAvat sa dharme premAnurAgeNa raktaH atyantaM samyaksavAsitAntazvetA itiyAvat , | etadevAvirbhAvayavAha-'ayamAuso'ityAdi, kenaciddha sarvekhaM pRSTaH sannetadAcaSTe, tadyathA-bho AyuSmabhidaM nanthaM mInIndrapravacanamarthaH-sadbhatArthaH tathAprarUpaNatayA, tathedamevAha-ayameva paramArthaH, kapatApacchedairasyaiva zuddhakhena niSeTitakhAna , zeSastu | sarvo'pi laukikatIthiMkaparikalpito'narthaH, tadanena vizeSaNakadambakena samyaktraguNAviSkaraNaM kRtaM bhavati / sAmprataM tasyaiva samya-|| gdarzanazAnAbhyAM kRto yo guNastadAviSkaraNAyAha-'ussiya'ityAdi, ucchRtaM-prakhyAta sphaTikavanirmalaM yazo yasthAsAvucinta-161 sphaTikaH, prakhyAtanirmalayazA ityarthaH, tathA'grAvRtam-asthagitaM dvAra-gRhamukhaM yasya somAyatadvAraH, idamuktaM bhavati-gRha pravizya paratIrthiko'pi yadyatkathayati tadasau kathayatu na tasya parijano'pyanyathA bhAvayituM samyaktvAcyAvapitu zakyata itiyAvat , tathA rAjJAM vallabhAntaHpuradvAreSu praveSTuM zIlaM yasya sa tathA, idamuktaM bhavati-pratiSiddhAnyajanapravezAnyapi yAni sthAnAni |bhANDAgArAntaH purAdIni teSvapyasau prakhyAtazrAvakAkhyaguNavenAskhalitapravezaH, tathA caturdazyaSTamyAdiSu tithikhUpadiSTAsu-mahA- II kalyANakasaMbandhitayA puNyatithikhena prakhyAtAsu tathA paurNamAsISu ca tisRSvapi caturmAsakatithivityarthaH, evaMbhUteSu dharma-zA divaseSu suSTu-atizayena pratipUrNI yaH pauSadho-tratAbhigrahavizeSastai pratipUrNam-AhArazarIrasatkArabrahmacaryAvyApArarUpaM pauSadha-4 manupAlayan saMpUrNa zrAvakadharmamanucarati, tadanena vizeSaNakalApena viziSTaM dezacAritramAveditaM bhavati / sAmprataM tasyaivottaraguNakhyA ~347~
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [69], niyukti: [204] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka [69] KApanena dAnadharmamadhikRtyAha-'samaNe niggaMdhe ityAdi, sugama yAvat paDilAbhemANe ti, sAmprataM tasyaiva zIlatapobhAvanAtmaka dharmamAvedayannAha-'bahUhi'mityAdi, bahubhiH zIlavataguNaviramaNapratyAkhyAnapauSadhopavAsaistathA yathAparigRhItaizca tapaHkarmabhirAsmAnaM bhAvayan , evaM cAnantaroktayA nItyA viharati-dharmamAcaraMstiSThati caH samuccaye Namiti vAkyAlaGkAre / / tassa NaM levassa gAhAvaissa nAlaMdAe bAhirivAe uttarapuracchime disibhAe ettha NaM sesadaviyA nAma udgasAlA hosthA, aNegakhaMbhasayasanniviTThA pAsAdIyA jAva paDirUvA, tIse NaM sesadavipAe udgasAlAe uttarapuracchime disibhAe, etthaNaM hatyijAme nAma vaNasaMDe hotthA,kiNhe vaNNao vaNasaMDassa||(sa.70) tassiM ca NaM gihapadesaMmi bhagavaM goyame biharaha, bhagavaM ca NaM ahe ArAmaMsi / ahe NaM udae peDhAlaputte bhagavaM pAsAvacije nipaMThe meyaje goteNaM jeNeva bhagavaM goyame teNeva uvAgacchA, uvAgacchadattA bhagavaM goyama evaM vayAsI-AusaMto! goyamA atthi khalu me kei padese pucchiyave, taM ca Auso! ahAsurya ahAdarisiyaM me viyAgarehi savArya, bhagavaM goyame udayaM peDhAlaputtaM evaM bayAsI-aviyAi Auso! socA nisamma jANissAmo savAyaM, udae peDhAlaputte bhagavaM goyamaM evaM bayAsI-1 (sa.71) tasa caivaMbhUtasya lepopAsakasya gRhapateH saMbandhinI nAlandAyAH pUrvottarasyAM dizi zeSadravyAbhidhAnA-gRhopayuktazeSadravyeNa || | katA zeSadravyetyetadevAbhidhAnamassA udakazAlAyAH, sairvabhUtA''sIdanekastambhazatasaniviSTA prAsAdIyA darzanIyA'bhirUpA prati-|| rUpeti, tasyAyocarapUrvadigvibhAge hastiyAmAkhyo vanakhaNDa AsIt , kRSNAvabhAsa ityAdivarNakaH / / tasiMdha banakhaNDagRhapradeze | dIpa anukrama [794] ~348~
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [71], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: nAlandIyAdhya. prata sUtrAMka eseseseeee ||71|| // 409 // sUtrakRtAGge 18| bhagavAn gautamasvAmI zrIvardhamAnakhAmigaNadharo viharati / athAnantaraM bhagavAn gautamakhAmI tasminnArAme saha sAdhubhirvyavasthitaH, 2 zrutaska- 'atha' anantaraM Namiti vAkyAlaGkAre udakAkhyo nirgranthaH peDhAlaputraH 'pAzrthApatyasya' pArzvasvAmiziSyasthApatyaM-ziSyaH pArthA- ndha zAlA- patyIyaH, sa ca medAyoM gotreNa, yenaiveti saptamyarthe tRtIyA, yasAM dizi yasinvA pradeze bhagavAn zrIgautamakhAmI tasyAM dizi kIyAvRttiH tasinyA pradeze samAgatyedaM-vakSyamANaM provAceti / atra niyuktikAro'dhyayanotthAnaM tAtparya ca gAthayA darzayitumAhapAsAvacijo pucchiyAio ajagoyamaM udago / sAvagapucchA dhamma souM kahiyaMmi uvasaMtA // 205 // pArzvanAthaziSya udakAbhidhAna Aryagautama pRSTavAn , kiM tat ? -zrAvakaviSayaM praznaM, tadyathA-bho indrabhUte ! sAdhoH zrAvakANuvratadAne sati sthUlapANAtipAtAdiviSaye tadanyeSAM sUkSmavAdarANAM prANinAmupadhAte satyAraMbhajanite tadanumatipratyayajanitaH karmapandhaH kasAna bhavati , tathA sthUlaprANAtipAtavatinastameva payoyAntaragarta vyApAdayato nAgarikavadhanivRttasa tameva bahiAsya | vyApAdayata iva tadvatabhaGgajanitaH karmabandhaH kasAna bhavatItyetatpraznasyottaraM gRhapaticauragrahaNavimokSaNopamayA dattavAn , taba zrAvakapraznasyaupamyaM gautamakhAminA kathitaM zrukhodakAkhyo nirgranthaH 'upazAMtaH' apagatasaMdehaH saMvRtta iti / sAmprataM sUtramanusriyate'sa' udako gautamakhAmisamIpaM samAgatya bhagavantamidamavAdIt , tadyathA-AyuSmangautama! 'asti mama viyate kazcitpadezaH praSTavyaH' tatra saMdehAt , taM ca pradezaM yathAzrutaM bhavatA yathA ca bhagavatA saMdarzitaM tathaiva mama 'vyAgRNIhi pratipAdaya / evaM pRSTaH sa cArya bhagavAn , yadivA saha bAdena sabAdaM pRSTaH sadvAcaM vA-zobhanabhAratIkaM vA praznaM pRSTA, tamudakaM peDhAlaputramevamavAdIt / dIpa anukrama [796] // 409 // Poor SAREarattininiesharikomal ~349~
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [71], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||7|| B000wasasraeo2000 tayathA-apicAyuSmanbudaka ! zrulA bhavadIyaM praznaM nizamya ca-avadhArya ca guNadoSavicAraNataH samyagAse, taducyatA vizrabdhaM bhavatA khAbhiprAyaH 'savAya' sadvAcaM codakA, savAdaM sadAcaM vodakaH peDhAlaputro bhagavanta gautamamevamavAdIt // Auso ! goyamA asthi khalu kumAraputtiyA nAma samaNA niggaMdhA tumhANaM pavayarNa pavayamANA gAhAvaI samaNovAsagaM uvasaMpanaM evaM pacakkhAti-NaNNatva amioeNaM gAhAvaicoragahaNavimokakhaNayAe tasehiM pANehiM NihAya daMDaM, evaM pahaM paccakkhaMtANaM duppaccakkhAyaM bhavai, evaM NhaM pacakkhAvemANANaM dupaJcakkhAviya bhavai, evaM te paraM paJcakkhAvemANA atiyaraMti sayaM patiNNaM, kassa NaM saM he, saMsAriyA khalu pANA dhAvarAvi pANA tasattAe paJcAyaMti, tasAvi pANA thAvaratsAe pacAyaMti, thAvarakAyAo vippamuccamANA tasakAyaMsi uvavavati, tasakAyAo viSpamuccamANA dhAvarakAyaMsi uvavajaMti, tersi ca NaM thAvarakAryasi upavaNNANaM ThANameyaM dhattaM // (sa.72) evaM NhaM paJcakvaMtANaM supacakkhAyaM mavaha, evaM NhaM paJcakkhAvemANANaM supacakkhAviyaM bhavaha, evaM te paraM paJcakkhAvemANA NAtiyaraMti sayaM paipaNaM, NaNNastha abhiogeNaM gAhAvadacoraggahaNavimokkhaNayAe tasabhUehiM pANehiM NihAya daMDa, evameva saha bhAsAe parakkame vijamANe je te kohA vA lohA vA paraM paccakkhAveMti ayaMpi No uvaese No NeAue bhavai, aviyAI Auso! goyamA! tunbhapi evaM royai? (ma.73) savAyaM bhagavaM goyame ! udayaM peDhAlaputtaM evaM vayAsI-AusaMto! udagA no khalu amhe eyaM royai, je te samaNA vA mAhaNA vA evamAikkhaMti seatselserseseetaerdestsee dIpa anukrama [796] ~350~
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [74], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: sUtrakRtAGge 2 zrutaska-18 ndhe zIlA prata sUtrAMka ||74|| kIyAvRttiH // 410 // dIpa anukrama [799] jAva paruti No khastu te samaNA vA NiggaMdhA vA bhAsaM bhAsaMti, aNutAviyaM khalu te bhAsaM bhAsaMti, 7nAlaabhAikkhaMti khalu te samaNe samaNovAsae vA, jehiMvi annehiM jIvahiM pANehiM bhUehiM sattehiM saMjama- vandIyAdhya. yaMti tANavi te abhAikkhaMti, kassa NaM taM heDaM, saMsAriyA khalu pANA, tasAvi pANA dhAvarattAe paJcAyati dhAvarAvipANA tasattAe paJcAyati tasakAyAo vippamuccamANA thAvarakAyaMsi uvavajaMti thAvarakAyAo vippamuccamANA tasakAyaMsi uvacajaMti, tesiM ca NaM tasakAyaMsi uvavannANaM ThANameyaM aghattaM (sU.74) tadyathA-bho gautama! astItyayaM vibhaktipratirUpako nipAta iti vadarthavRttirgRhItaH, tatazcAyamarthaH-'santi' vidyante kumAraputrA nAma nigranthA yuSmadIyaM pravacanaM pravadantaH, tadyathA-gRhapatiM zramaNopAsakamupasaMpana-niyamAyotthitamevaM 'pratyAkhyApapanti' pratyAkhyAnaM kArayanti, tadyathA-sthUleSu prANiSu daNDayatIti daNDaH-prANyupamardastaM 'nihAya' parityajya, prANAtipAta|| nitiM kurvanti, tAmevApabadati-nAnyatreti, khamanIpikAyA anyatra rAjApabhiyogena yaH prANyupadhAto na tatra nitiriti / tatra phila sthUlapANivizeSaNAcadanyeSAmanumatipratyayadopaH sthAdityAzaGkAvAnAha-'gAhAvaI'ityAdi, assa cAmuttaratrAvi-18|| bhAvayiSyAmaH / yenAbhiprAyeNodakacoditavAMstamAviSkurvavAha-'evaM paha'mityAdi, hamiti vAkyAlaGkAre, avadhAraNe vA, III evameva prasapANi vizeSaNanenAparatrasabhUtavizeSaNarahitalena pratyAkhyAnaM gRhAM zrAvakANAM duSpratyAkhyAnaM bhavati, pratyAkhyAnama-IN sadbhAvAt , tathaivameva pratyAkhyApayatAmapi sAdhUnAM duSTa pratyAkhyAnadAnaM bhavati, kimityata Aha-evaM te zrAvakAH pratyA-18 ! khyAnaM gRhantaH sAdhavazva paraM pratyAkhyApayantaH khAM pratijJAmaticaranti-atilakyanti / 'kassa NaM hejati prAkRtazelyA kalA-118 ~351~
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka // 74|| dIpa anukrama [799] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 7 ], uddezaka [-], mUlaM [74], niryuktiH [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH detorityarthaH / tatra pratijJAbhaGgakAraNamAha- 'saMsAriyA' ityAdi, saMsAro vidyate yeSAM te sAMsArikAH, khaluralaGkAre, 'prANAH' jantavaH sthAvarAH 'prANinaH' pRthivyaptejovAyuvanaspatayaH santo'pi tathAvidhakarmodayAtrasatayA - trasatvena dvIndriyAdibhAvena pratyAyAnti- utpadyante, tathA prasA api sthAvaratayeti, evaM ca parasparagamane vyavasthite satyavazyaMbhAvI pratijJAvilopa:, tathAhi -nAgariko mayA na hantavya ityevaMbhUtA yena pratijJA gRhItA sa yadA bahirArAmAdI vyavasthitaM nAgarikaM vyApAdayet kimetAvatA tasya bhavetpratijJAvilopaH ?, evamatrApi yena trasabadhanivRttiH kRtA sa yadA tameva trasaM prANinaM sthAvara kAya sthitaM vyApAdayet kiM tasya na bhavetpratijJAvilopaH 1, bhavatyevetyarthaH / evamapi trasasthAvara kAye samutpannAnAM trasAnAM yadi tathAbhUtaM kiJcidasAdhAraNaM liGgaM | syAt tataste trasAH sthAvara khenApyutpannAH zakyante parihartu na ca tadastItyetaddarzayitumAha- 'dhAvarakAyAo' ityAdi, sthAvarakAyAtsakAzAdvividham- anekaiH prakAraiH prakarSeNa mucyamAnAH sthAvarakAyAyuSA tadyogyaivAparaiH karmabhiH sarvAtmanA sakAye samuspadyante, tathA trasakAyAdapi sarvAtmanA vimucyamAnAstatkarmabhiH sthAvarakAye samutpadyante tatra cotpannAnAM tathAbhUtatrasaliGgAbhAvAtpratijJAlopa ityetatsUtreNaiva darzayitumAha- 'tesiM ca Na'mityAdi, 'teSAM ca' trasAnAM sthAvarakAye samutpannAnAM gRhItatrasaprANAtipAtavirateH zrAvakasyApyArambhapravRttatvenaitatsthAvarAkhyaM ghAtyaM sthAnaM bhavati, tasmAdanivRttatvAttasyeti // tadevaM vyavasthite nAgarikadRSTAntena trasameva sthAvaratvenAyAtaM vyApAdayato'vazyaMbhAvI pratijJAvilopo yataH tata eva maduktayA vakSyamANanItyA pratyAkhyAnaM kurvatAM supratyAkhyAtaM bhavati, evameva ca pratyAkhyApayatAM supratyAkhyApitaM bhavati, evaM ca te pratyAkhyApayanto nAticaranti | svIyAM pratijJAmityetadarzayitumAha- 'NaNNatthe'tyAdi, tatra gRhapatiH pratyAkhyAnamevaM gRhNAti, tadyathA - 'sabhUteSu vartamAnakAle Ja Eucation Internationa For Parts Only ~352~ waryr
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [74], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||74|| satrakRtAne 2zrutaska- ndhe zIlA- kIyAvRtti // 411 // dIpa anukrama [799] eseserseaseseseesesesesea sakhenotpaneSu prANiSu daNDayatIti daNDaH-prANyupamardastaM 'vihAya parityajya pratyAkhyAnaM karoti, tadiha bhUtasavizeSaNAtsthA-|| nAlavaraparyAyApanavadhe'pi na pratijJAvilopaH / tathA 'nAnyatrAbhiyogene ti rAjAdyamiyogAdanyatra pratyAkhyAnamiti / tathA gRhapati- ndIyAdhya. cauravimokSaNatayeti, etaca bhavadbhiH samyagukta, etadapi trasakAye bhUtasavizeSaNamabhyupagamyatAmiti, etadabhyupagame'pi hi yathA kSIravikRtipratyAkhyAyino dadhibhakSaNe'pi na pratijJAvilopaH tathA asabhUtAH sattvA na hantavyA ityevaM pratijJAvataH sthAvarahiMsAyAmapi na pratyAkhyAnAticAraH / tadevaM vidyamAne sati 'bhASAyA' pratyAkhyAnavAcaH 'parAkrameM bhUtavizeSaNAdopaparihArasA-18 madhye evaM pUrvoktayA nItyA sati doSapariharaNopAye ye kecana krodhAdvA lobhAvA 'paraM' zrAvakAdika nirvizeSaNameva pratyAkhyA-1 | yanti, teSAM pratyAkhyAnaM dadatAM mRpAvAdo bhavati, gRhNatAM cAvazyaMbhAvI vratavilopa iti, tadevamayamapi naH asadIyopadezAbhyu-18 | pagamo bhUtakhavizeSaNaviziSTaH pakSaH kiM bhavatAM 'no' naiva 'naiyAyiko nyAyopapatro bhavati , idamuktaM bhavati-bhUtakhavizeSaNena hi prasAn sthAvarotpannAn hiMsato'pi na pratijJAticAra iti, api caitadAyuSman gautama! tubhyamapi rocate-evametadyathA mayA vyAkhyA-MI | tam / evamamihito gautamaH sadAcaM savAdaM vA tamudakaM peDhAlaputramevaM vakSyamANamavAdIt , tathA nokhatvAyuSmanudakAsabhyametadeva || yadyathA khayocyate tadrocata iti, idamuktaM bhavati-yadidaM trasakAyaviratau bhUtakha vizeSaNaM kriyate tanirarthakatayA'saba na rocata / iti / tadevaM vyavasthite bho udaka! ye te zramaNA vA brAhmaNA vA evaM bhUtazabdavizeSaNalena pratyAkhyAnamAcakSate, paraiH pRSTAsta-S41zA thaiva bhASante pratyAkhyAnaM, svataH kurvantaH kArayantacaivamiti-savizeSaNaM pratyAkhyAnaM bhASante, tathaivameva savizeSaNapratyAkhyAnamarUpaNAvasare sAmAnyena prarUpayanti, evaM ca prarUpayanto na khalu te zramaNA vA nirgranthA vA yathArthoM bhASA bhASante, apilanutApa ~353~
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka // 74|| dIpa anukrama [799 ] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 7 ], uddezaka [-], mUlaM [74], niryuktiH [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH yatItyanutApikA tAM tathAbhUtAM ca khalu te bhASAM bhASante, anyathAmApaNe hApareNa jAnatA bodhitasya sarvo'nutApo bhavatItyato'nutApiketyucyata iti / punarapi teSAM savizeSaNapratyAkhyAnavatAmulbaNadoSodvibhAvaviSayA''ha - 'an mAikravaMtI tyAdi, te hi savizeSaNapratyAkhyAnavAdino yathAvasthitaM pratyAkhyAnaM dadataH sAdhUna gRhatazca zramaNopAsakAnabhyAkhyAnti - abhUtadopodrAvanato'bhyAkhyAnaM dadati / kiMcAnyat - 'jehiMvi' ityAdi, veSvapyanyeSu prANiSu bhUteSu jIveSu sandheSu viSayabhUteSu viziSya ye saMyamaM kurvanti saMyamayanti tadyathA-- brAhmaNo na mayA hantavya ityukte sa yadA varNAntare tiryakSu vA vyavasthito bhavati tadvadhe brAhmaNavadha Apadyate, bhUtazabdA vizeSaNAt, tadevaM tAnyapi vizeSavratAni sUkaro mayA na hantavya ityevamAdIni te bhUtazabdavizeSaNavAdino'bhyAkhyAnti dUSayanti / kimityata Aha- 'kassa NamityAdi kasmAddhetostadasadbhUtaM dUSaNaM bhavatIti 1, yasmAtsAMsArikAH khalu prANAH parasparajAtisaMkramaNabhAjo yatastatastrasAH prANinaH sthAvaralena pratyAyAnti sthAvarAma trasaleneti / sakAyAzca sarvAtmanA trasAyuSkaM parityajya sthAvarakAye tadyogyakarmopAdAnAdutpadyante, tathA sthAvara kAyAcca tadAyuSkAdinA karmaNA vimucyamAnAkhasakAye samutpadyante teSAM ca trasakAye samutpannAnAM sthAnametatrasakAyAkhyamaghAtyam--- aghAtAIM bhavati yasAcena | zrAvakeNa trasAnuddizya sthUlaprANAtipAtaviramaNaM kRtaM, tasya tIvrAdhyavasAyotpAdakakhAllokagarhitakhAcceti, tatrAsau sthUlaprANAtipAtAnnivRttaH, tanivRtyA ca prasasthAnamaghAtyaM vartate, sthAvarakAyAcAnivRtta iti tadyogyatayA tatsthAnaM ghAtyamiti / tadevaM bhavadabhiprAyeNa viziSTasaccoddezenApi prANAtipAtanivRttau kRtAyAmaparaparyAyApanaM prANinaM vyApAdayato vratabhaGgo bhavati, tatazca na kasyacidapi samyagvatapAlanaM syAdityevamabhyAkhyAtam -- asabhUtadoSodbhAvanaM bhavanto dadati / yadapi bhavadbhirvartamAnakAlavizeSa Education Internation For Park Lise Only ~354~ jonary.org
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [74], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||74|| servicesesee dIpa anukrama [799] sUtrakRtAGgeNakhena kilAyaM bhUtazabda upAdIyate asAvapi vyAmohAya kevalamupatiSThate, tathAhi-bhUtazabdo'yamupamAne'pi vartate, tadyathA- |7nALa2 zrutaska devalokabhUtaM nagaramidaM, na devaloka eva, tathAtrApi trasabhUtAnA-prasasadRzAnAmeva prANAtipAtanivRttiH kRtA syAt , na tu sA- ndIyAdhya. ndhe zolA- | nAmiti, atha tAdarthe bhUtazabdo'yaM, yathA zItIbhUtamudakaM, zItamityarthaH, evaM vasabhUtAstrasakha prAptAH, tathA ca sati sazabdenaiva || kIyAvRttiH gatArthakhAtpaunaruktyaM sAd, athaivamapi sthite bhUtazabdopAdAnaM kriyate, tathA ca satyatiprasaGgaH sthAt , tthaahi-kssiirbhuutvi||412|| kRteH pratyAkhyAnaM karomyevaM ghRtabhUtaM me dadakhaivaM ghaTabhUtaH paTabhUta ityevamAdAvapyAyogyamiti // tadevaM niraste bhUtazabde-18| | satyudaka Aha savAyaM udae peDhAlaputte bhagavaM goyama evaM vayAsI-kayare khalu te ApasaMto goyamA ! tunbhe vayaha tasA pANA tasA Au annahA', savAyaM bhagavaM goyame udayaM peDhAlaputtaM evaM vayAsI-AusaMto udagA ! je tumbhe vayaha tasabhUtA pANA tasA te vayaM vayAmo tasA pANA, je vayaM vayAmo tasA pANA te tumbhe vayaha tasabhUyA pANA, ee saMti duve ThANA tullA egaTThA, kimAuso ! ime bhe suppaNIyatarAe bhavai tasabhUyA pANA tasA, ime bhe duppaNIyatarAe bhavai-tasA pANA tasA, tato egamAuso ! paDikosaha eka abhiNaMdaha, // 412 // ayaMpi bhedo se No NeAue bhava // bhagavaM ca NaM udAhu-saMtegaiA maNussA bhavaMti, tesiM ca NaM evaM vuttapurva bhavai-No khalu vayaM saMcAemo muMDA bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaittae, sAvayaM NDaM aNuputveNaM ~355
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [75], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||75|| Poestatestaccessecevedeoes guttassa lisissAmo, te evaM saMkhati te evaM saMkhaM uvayaMti te evaM saMkhaM ThAvayaMti nannastha abhioeNaM gAhAvaicoraggahaNavimokkhaNayAe tasehiM pANehiM nihAya daMDaM, taMpi tesiM kusalameva bhava // (sU075) | sadvAcaM savAdaM bodakaH peDhAlaputro bhagavantaM-gautamamevamavAdIta , tadyathA-he AyuSman gautama ! katarAnprANino yUyaM vadatha, asA | eva ye prANA:-prANinasta evaM prasAH prANA ityutAnyatheti, evaM pRSTo bhagavAn gautamastamudakaM sadvArca peDhAlaputramevamayAdIta , tayathA-18 | AyuSmaadaka! yAprANino yUyaM vadatha trasabhUtAH-vasalenAvibhUtAH prANino nAtItA nApyeSyAH, kiMtu vartamAnakAla eva | sAHprANA iti, tAneva vayaM vadAmakhasAH-trasakha prAptAstatkAlavartina evaM prasAH prANA iti, etadeva vyatyayena bibhaNiSu-18 rAha-'je vaya'mityAdi, yAn vayaM vadAmakhasA evaM prANAstrasAH prANAstAneva yUyamevaM vadatha-sabhUtA evaM prANAstrasabhUtAH18 || prANAH, evaM ca vyavasthite ete anantarokte dve api sthAne ekArthe-tulye bhavato, na batrArthabhedaH kavidastyanyatra zabdabhedAditi, evaM ca81 vyavasthite kimAyuSman ! yuSmAkamayaM pakSaH suSTu praNItataro-yuktiyuktaH pratibhAsate , tadyathA-sabhUtA eva prANAstrasabhUtAH18 prANA iti, ayaM tu pakSo duSpraNItataro 'bhavati' pratibhAsate bhavatAM , tadyathA-sA evaM prANAkhasAH prANAH, santi caikArtha-121 | tvena (sati caikArthatve) bhavatAM ko'yaM vyAmoho? yena zabdabhedamAtramAzrityAta eka pakSamAkrozayatha dvitIyaM khabhinandatha | iti / tadayamapi tulye'pyarthe satyekasya pakSasyAkrozanamaparasya savizeSaNapakSasthAbhinandanamityeSa doSAbhyupagamo bhavatAM 'no naiyA-18 yiko' na nyAyopapano bhavati, ubhayorapi pakSayoH samAnakhAt , kevalaM savizeSaNapakSe bhUtazabdopAdAnaM mohamAbahatIti / & yaca bhavatA'smAkaM prAgdoSodbhAvanamakAri, tadyathA-sAnAM vadhanivRttau tadanyeSAM vadhAnumatiH syAt sAdhoH, tathA bhuutshbdaanu-|| dIpa anukrama [800] awraturasurare.org ~356~
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||75|| dIpa anukrama [800 ] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 7 ], uddezaka [-], mUlaM [75], niryuktiH [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAGke 2 dhutaska ndhe zIlA // 413 // pAdAne'nantarameva zrasaM sthAvaraparyAyApanaM vyApAdayato vratabhaGga ityetatkucayajAtaM parihartukAma AhNamiti vAkyAlaGkAre, bhagavAngotamasvAmI, cazabdaH punaH zabdArthe, punarAha tadyathA-' santi' vidyunte eke kecana laghukarmANoM manuSyAH pravrajya kartumasamardhAH, tadvyatirekeNaiva dharma cikIrSavaH, teSAM caivamadhyavasAyinAM sAdhordharmopadezapravaNasyAgrata idamuktapUrva bhavati, tadyathA-bhoH kIyAvRttiH sAdho na khalu vayaM zakramo muNDA bhavituM pravajyAM grahItumagArAd-gRhAdanagAratAM sAdhubhAvaM pratipattuM vayaM tvAnupUrvyeNa - kramazo * 'gotrasyeti gAM trAyata iti gotraM sAdhukhaM tasya sAdhubhAvasya paryAyeNa paripAvyA''tmAnamanu zleSayiSyAmaH, idamuktaM bhavati-pUrva | dezaviratirUpatayA zrAvakadharmaM gRhasthayogyamanindyamanupAlayAmaH, tato'nukrameNa pathAcchramaNadharmamiti / tata evaM te 'saMkhyAM' vyavasthAM 'zrAvayanti' pratyAkhyAnaM kurvantaH prakAzayanti, tadyathA - nAnyatrAbhiyogena sa cAbhiyogo rAjAbhiyogo gaNAbhiyogoM klAbhiyogo devatAbhiyogo gurunigrahazretyevamAdinA'bhiyogena vyApAdayato'pi ase na vratabhaGgaH / tathA gRhapaticoravimokSaNatayetyasyAyamarthaH - kasyacigRhapateH paTU putrAH, tetha satyapi pitRpitAmahakramAyAte mahati vitte tathAvidhakarmodayAdrAjakulabhANDAgAre cauryamakAri, rAjapuruSazca bhavitavyatAniyogena gRhItAste ityeke, pare vanyathA vyAcakSate, tadyathA-ratnapure nagare ratnazekharo nAma rAjA, tena ca parituSTena ratnamAlAgramahiSIpramukhAntaH purasya kaumudI pracAro'nujJAtaH, tadavagamya nAgaralokenApi rAjAnumatyA | svakIyasya strIjanasya tathaiva krIDanamanumataM rAjJA ca nagare saDiNDimazabdamAghoSita, tadyathA-- astamanopari kaumudImahotsave pravRtte yaH kacitpuruSaH samupalabhyate nagaramadhye tasyAvijJaptikaH zarIranigrahaH kriyata iti, evaM ca vyavasthite satyekasya vaNijaH paTU putrAH, te ca kaumudIdine krayavikrayasaMvyavahAravyagratayA tAvatsthitA yAvatsavitA'stamupagataH / tadanantarameva sthagitAni ca Ja Education International For Parts Only ~357~ 7 nAla ndIyAdhya. // 413 // waryra
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||75|| dIpa anukrama [800 ] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 7 ], uddezaka [-], mUlaM [75], niryuktiH [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH nagaradvArANi teSAM ca tatkAlAtyayAnna nirgamanamabhUt, tataste bhayasaMbhrAntA nagaramadhya evAtmAnaM gopayitvA sthitAH, tato niSkrAnte kaumudIpracAre rAjJA''rakSikAH samAhUyAdiSTAH yathA samyaka nirUpayata yUyaM nAtra nagare kaumudIcAre kazcitpuruSo vyavasthita 1 iti, tairapyArakSikaiH samyag nirUpayadbhirupalabhya pacaNikputravRttAnto yathAvasthita eva rAjJe niveditaH, rAjJA'pyAjJAbhaGgakupitena teSAM SaNNAmapi vadhaH samAdiSTaH, tatastatpitA putravadhasamAkarNana guruzokavihalo'kANDA patitakulakSayodbhrAntalocanaH kiMkartavyatAmUDhatayA gaNitavidheyA vidheyavizeSo rAjAnamupasthito'vAdIcca gadgadayA girA -- yathA mA kRthA devAsmAkaM kulakSayaM, gRhyatAmidamasmadIyaM kulakramAyAtaM svabhujopArjitaM prabhUtaM draviNajAtaM, mudhyatAM mucyatAmamI paT putrAH kriyatAmayamasmAkamanugraha iti / evamabhihito rAjA tadvacanamanAkarNya punarapi savizeSamAdideza, asAvapi vaNiksarvavadhAzaGkI sarvamocanAnabhiprAya rAjAnamavetya paJcAnAM mocanaM yAcitavAn tAnapyasau rAjA na moktumanA ityevamabhigamya caturmocanakRte sAdaraM vizaptavAn taM tathApi rAjA tamanAdRtya kupitavadana eva sthitaH, tatastrayANAM vimocane kRtAdarastatpitA'bhUt, tAnapyamuJcantaM rAjAnaM jJAtA gaNitakhAparAdho dvayormocanaM prArthitavAn, tatrApyavajJApradhAnaM nRpatimavagamya tataH pauramahatamasameto rAjAnamevaM vijJaptavAn, tadyathA| devAkANDa evAsmAkaM kulakSayaH samupasthitaH, tasAca bhavanta eva trANAyAlam, ataH kriyatAmekamatputravimocanena prasAda iti bhaNivA pAdayoH sapauramahattamaH patito, rAjJApi saMjAtAnukampena muktastadeko jyeSThaputra iti / tadevamasya dRSTAntasya dArzantikayojaneyaM, tadyathA-sAdhunA'bhyupagatasamyagdarzanamavagamya zrAvakamakhilaprANAtipAtaviratigrahaNaM prati codito'pyazaktitayA yadA na sarvaprANAtipAtaviratiM pratipadyate, yathA'sau rAjA vaNijA'tyarthaM vijJApito'pi na paDapi putrAn mumukSati, nApi paJcacatustridvi Education International For Parts Only ~358~
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||75|| dIpa anukrama [800] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 7 ], uddezaka [-], mUlaM [ 75 ], niryuktiH [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAGge 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 414 // saMkhyAn putrAniti, tata ekavimokSaNenAtmAnaM kRtArthamiva manyamAnaH sthito'sau evaM sAdhorapi zrAvakasya yathAzakti vrataM gRjata|stadanurUpamevAzuvratadAnamaviruddhamiti, yathA ca tasya vaNijo na zeSaputravadhAnumatilezo'pyasti, evaM sAdhorapi na zeSaprANivadhAnumati| pratyayajanitaH karmabandho bhavati, kiM tarhi ?, yadeva vrataM gRhItvA yAneva saccAn vAdarAn saMkalpajaprANivadhanivRcyA rakSati tanimittaH kuzalAnubandha evetyetatsUtreNaiva darzayitumAha- 'tasehi' mityAdi, trasyantIti zrasAH - dvIndriyAdayastebhyaH sakAzAnnidhAya nihAya vA parityajyetiyAvat kaM ?-daNDayatIti daNDastaM parityajya, traseSu prANAtipAta viratiM gRhItvetyarthaH, 'tadapi ca' trasaprANA| tipAtaviramaNavataM 'teSAM' dezaviratAnAM kuzalahetutvAtkuzalameva bhavati // yacca prAgabhihitaM tadyathA tameva trasaM sthAvaraparyAyApanaM nAgarakamitra bahiHsthaM vyApAdayato'vazyaMbhAvI vratabhaGga ityetat parihartukAma Aha--- Education Internation tasAvi bucati tasA tasasaMbhArakaDeNaM kammuNA NAmaM ca NaM abbhuvagayaM bhavai, tasAuyaM ca NaM palikkhINaM kAya te tao AuyaM vippajahaMti, te tao AiyaM vippajahittA dhAvarattAe paccAyaMti / thAvarAvi ca'ti thAvarA thAvarasaMbhArakaDeNaM kammuNA NAmaM ca NaM anbhuvagayaM bhavai, dhAvarAjyaM ca NaM palikkhINaM bhavai, thAvarakAyaTTiyA te tao AuyaM vippajahaMti tao AyaM vippajahittA bhujo paraloiyattAe paJcAyati, te pANAvi bucaMti, te tasAvi bucati, te mahAkAyA te ciradviiyA // (sUtraM 76 ) 'basA api dvIndriyAdayo'pi sA ityucyante ca trasAH sasaMbhArakRtena karmaNA bhavanti, saMbhAro nAmAvazyaMtayA karmaNo For Parts Only ~359~ 7 nADa ndIyAdhya. // 414 //
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [76], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||76|| vipAkAnubhavena vedanaM, tacceha vasanAma pratyekanAmetyAdikaM nAmakarmAbhyupagataM bhavati, vasalena yatparivaddhamAyuSkaM tabadodayaprApta bhavati, tadA trasasaMbhArakRtena karmaNA vasA iti vyapadizyante, na tadA kathaJcitsthAvarakhavyapadezaH, yadAca tadAyuH parikSINaM bhavati, Namiti vAkyAlaGkAre, sakAyasthitikaM ca karma yadA parikSINaM bhavati, tacca jaghanyato'ntarmuhUrtamutkRSTataH sAtirekasahasradayasAgaro pamaparimANaM, tadA tatastrasakAyasthiterabhAvAttadAyuSkaM te parityajanti, aparANyapi tatsahacaritAni karmANi parityajya sthAvarakhe4Ana pratyAyAnti, sthAvarA api sthAvarasaMbhArakRtena karmaNA tatrotpadyante, sthAvarAdinAma ca tatrAbhyupagataM bhavati, aparAgyapi tatsaha-14 caritAni sarvAtmanA trasasaM parityajya sthAvarakhanodayaM yAnti iti, evaM ca vyavasthite kathaM sthAvarakArya vyApAdayato gRhItatrasakA18| yaprANAtipAtanivRtteH Avakasya vratabhaGga iti / kiMcAnyat-'thAvarAjyaM ca Na'mityAdi, yadA tadapi sthAvarAyuSkaM pari-% kSINaM bhavati tathA sthAvarakAyasthitizca, sA jaghanyato'ntarmuhUrtamutkRSTato'nantakAlamasaMkhyeyAH pudgalaparAvataH iti, tatastatkAyasthi-12 | terabhAvAcadAyuSkaM parityajya 'bhUyaH punarapi pAralaukikalena sthAvarakAyasthiterabhAvAt basalena sAmarthyAtpratyAyAnti, teSAM ca | basAnAmanvarNikAnyabhidhAnAnyabhidhitsurAha-'te pANAvI'tyAdi, te trasasaMbhArakRtena karmaNA samutpannAH santaH sAmAnyasaM-18 jJayA prANA apyucyante, tathA vizeSataH 'vasa bhayacalanayo riti dhAtvarthAnugamAdyacalanAbhyAmupapetAkhasA apyucyante, tathA mahAn kAyo yeSAM te mahAkAyAH yojanalakSapramANazarIravikurvaNAt , tathA cirasthitikA apyucyante, bhavasthityapekSayA trayasti|zatsAgaropamAyuSkasadbhAvAt , tatakhasaparyAyavyavasthitAnAmeva pratyAkhyAnaM tena gRhItaM, na tu sthAvarakAyattvena vyavasthitAnAmapIti / yastu nAgarakadRSTAnto bhavatopanyastaH asAvapi dRSTAntadAAntikayorasAmyAtkevalaM bhavato'nupAsitagurukulabAsitvamAvi dIpa anukrama [801] eseseservesereversewermerce Reesea SARERainintenarana ~360~
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||76|| dIpa anukrama [801 ] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 7 ], uddezaka [-], mUlaM [76], niryuktiH [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAGge 2 zrutaskave zIlAkIyAvRtiH // 415 // Skaroti, tathAhi - nagaradharmairyukto nAgarikaH sa ca mayA na hantavya iti pratijJAM gRhItvA yadA tameva vyApAdayati bahiH sthitaM paryAyApanaM tadA tasya kila vratabhaGga iti bhavataH pakSa iti, sa ca na ghaTate, yato yo hi nagaradharmairupetaH sa vahiHstho'pi nAgarika eva, ataH paryAyApana ityetadvizeSaNaM nopapadyate, atha sAmastyena parityajya nagaradharmAnasau vartate atastamevetyetadvizeSaNaM nopapadyate, tadevamatra trasaH sarvAtmanA trasatvaM parityajya yadA sthAvaraH samutpadyate tadA pUrvaparyAyaparityAgAdaparaparyAyApannatvAtrasa evAsau na bhavati, tadyathA - nAgarikaH palyAM praviSTastaddharmopetatvAtpUrvadharmaparityAgAcca nAgarika evAsI na bhavatIti // punarapyanyathodakaH pUrvapakSamAracayitumAha savAyaM udara paiDhAlaputte bhaevaM goyamaM evaM vayAsI- AusaMto goyamA ! Natthi NaM se keha pariyAe japaNaM samaNovAsagassa egapANAtivAyaviraeva daMDe nikkhitte, kassa NaM taM he ?, saMsAriyA khalu pANA, thAvarAva pANA tasattAe paJcAyaMti, tasAbi pANA thAvarattAe paccAyaMti, thAvarakAyAo vippamucamANA save tasakAryasi ubavajaMti, tasakAyAo vippamucamANA sabai thAvarakAyaMsi uvavajjaMti, tesiM ca paMthAvarakAyaMsi bannANaM ThANameyaM dhattaM // savAyaM bhagavaM goyame udayaM peDhAlaputtaM evaM vayAsI- No khalu Auso ! asmAkaM vattavaeNaM tumbhaM caiva aNuSpavAdeNaM asthi NaM se pariyAe je NaM samaNovAsagassa sabapANehiM sarvabhUehiM saGghajIvehiM sahasattehiM daMDe nikkhitte bhavara, kassa NaM taM heDaM 1, saMsAriyA khalu pANA, tasAvi pANA dhAva rattAe pacAyaMti, thAvarAvi pANA tasattAe pacAyaMti, tasakAyAo vippamucamANA Education International For Penal Use Only ~361~ 7 nAla ndIyAdhya. zrAvakapratyAkhyAna sya saviSa yatA // 415 // war
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [77], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 200 prata 0 sUtrAMka ||77|| sabe thAgharakAryasi uvavajjati, thAvarakAyAo vippamucamANA sabe tasakAryasi uvavajaMti, tesiM ca NaM tasakAryasi uvavannANaM ThANameyaM aghataM, te pANAvi bucaMti, te tasAvi bucaMti, te mahAkAyA te cirahiyA. te vahayaragA pANA jehiM samaNovAsagassa supacakkhAyaM bhavati, te appayarAgA pANA jehi samaNobAsagassa apacakkhAyaM bhavai, se mahayA tasakAyAo uvasaMtassa upaTThiyassa paDivirayassa jannaM tubbhe vA anno vA evaM badaha-Natthi NaM se kei pariyAe jaMsi samaNovAsagassa egapANAevi daMDe Nikkhitte, ayaMpi bhede se No NeyAue bhavai / / sUtraM 77 // sadAcaM savAdaM vodakA peDhAlaputro bhagavantaM gautamamevamayAdIt , tadyathA-AyuSmana gautama ! nAstyasau kaviparyAyo yasine-18 kamANAtipAtaviramaNe'pi zramaNopAsakasa viziSTaviSayAmeva prANAtipAtanivRttiM kurvato daNDaH-prANyupamardanarUpo nikSiptapUrvaHparityaktapUrvo bhavati, idamuktaM bhavati-zrAvakeNa prasapayoyamekamuddizya prANAtipAtavirativrataM gRhItaM, saMsAriNAM ca parasparagama-18 nasaMbhavAt te ca prasAH sarve'pi kila sthAvarakhamupagatAstatazca sAnAmabhAvAnirviSayaM tatpratyAkhyAnamiti / etadeva praznapUrvaka darzayitumAha-'kassa gaM taM heja'mityAdi, Namiti vAkyAlaGkAre, kasya hetoridamabhidhIyate, kena hetunetyarthaH / sAMsArikAH prANAH parasparasaMsaraNazIlA yatastataH sthAvarAH sAmAnyena trasatayA pratyAyAnti, asA api sthAvaratayA pratyAyAnti / tadevaM saMsAriNAM parasparagamanaM pradAdhunA yatpareNa vivakSitaM tadAviSkurvavAha-'thAvarakAyAo'ityAdi, sthAvarakAyAdvipramucyamAnAH vAyupA tatsahacaritaizca karmabhiH sarve-niravazepAstrasakAye samutpadyante, trasakAyAdapi tadAyuSA vipramucyamAnAH sarve sthAvarakAye | dIpa anukrama [802] raaraarana: ~362~
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka |77|| dIpa anukrama [802] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 7 ], uddezaka [-], mUlaM [77], niryuktiH [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAne 2 zrutaska ndhe zIlAkImAkRtiH // 416 // samutpadyante teSAM ca trasAnAM sarveSAM sthAvara kAyasamutpannAnAM sthAnametad ghAtyaM vartate, tena zrAvakeNa sthAvarakAyavadhanivRtterakara - zAd, ataH sarvasya trasakAyasya sthAvarakA yatvenotpatternirviSayaM tasya zrAvakasya trasavadha nivRttirUpaM pratyAkhyAnaM prApnoti, tadyathAkenacidratamevaMbhUtaM gRhItaM yathA-mayA nagaranivAsI na intavyaH, taccoisitaM nagaram, ato nirviSayaM tattasya pratyAkhyAnam, evamatrApi sarveSAM trasAnAmabhAvAnnirviSayatvamiti / evamudakenAbhihite sati tadabhyupagamenaiva gautamasvAmI dUSayitumAha sadvAcaM savAda vA tamudakaM peDhAlaputraM gautamasvAmyevamavAdIt, tadyathA-no khalvAyuSmannudaka! asmAkamityetanmagadhadeze AgopAlAGganAdiprasiddhaM saMskRtamevozcAryate tadihApi tathaivoccAritamiti, tadevamassAkaM saMbandhinA vaktavyena naitadazobhanaM kiM tarhi ?, yuSmAkamevAnupravAdenaitadazobhanaM idamuktaM bhavati - asmadvaktavyenAsya codyasyAnutthAnameva, tathAhi naitadbhUtaM na ca bhavati nApi kadAcidbhaviSyati yaduta -- sarve'pi sthAvarA nirlepatayA trasatvaM pratipadyante, sthAvarANAmAnantyAtrasAnAM cAsaMkhyeyatvena tadAdhAratvAnupapatterityabhiprAyaH, tathA trasA api sarve'pi na sthAvarasvaM pratipannA na pratipadyante nApi pratipatsyante idamuktaM bhavatiyadyapi vivakSitakAlavartinasAH kAlaparyAyeNa sthAvarakAyatvena yAsyanti tathApi aparAparatrasotpacyA trasajAtyanucchedAntra kadAcidapi trasakAyazUnyaH saMsAro bhavatIti, tadevamasanmatena codyAnutthAnameva, abhyupagamya ca bhavadIyaM pakSaM yuSmadbhyupagamenaiva parihiyate--tadeva parAbhiprAyeNa pariharati-astyasau paryAyaH - sa cAyaM bhavadabhiprAyeNa yadA sarve'pi sthAvarAstrasatvaM pratipadyante yasminparyAye - avasthAvizeSe zramaNopAsakasya kRtantra saprANAtipAtanivRtteH sataH trasatvena ca bhatradabhyupagamena sarvaprANinAmutpatteH taiva sarvaprANibhitrasatveca bhUtaiH- utpannaiH karaNabhUtaisteSu vA viSayabhUteSu daNDo nikSiptaH - parityaktaH, idamuktaM bhavati yadA Education international For Parts Only ~363~ 7 nAla ndIyAdhya zrAvakapratyAkhyAna sya saviSa yatA / / 416 //
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [77], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||77|| sarve'pi sthAvarAH bhavadabhiprAyeNa trasatvenotpadyante tadA sarvaprANiviSayaM pratyAkhyAnaM zramaNopAsakasya bhavatIti / etadeva praznapUke darzayitumAha-'kassa NaM heu'mityAdi, sugamaM yAvatrasakAye samutpannAnAM sthAnametadaghAlyam-adhAtAI, tatra viratisa-18 dbhAvAdityabhiprAyaH / te ca sA narakatiryanarAmaragatibhAjaH sAmAnyasaMjJayA prANino'pyabhidhIyante, tathA vizeSasaMjayA bhayacalanopetatvAtasA apyucyante, tathA mahAn kAyaH zarIraM yeSAM te mahAkAyAH, kriyazarIrasya yojanalakSapramANatvAditi / / tathA cirasthitikAH trayastriMzatsAgaropamaparimANatvAdbhavasthiteH, tathA (ca) te prANinakhasA bahutamA-bhUyiSThA yaiH zramaNopAsakasa supratyAkhyAnaM bhavati, sAnuddizya tena pratyAkhyAnasya grahaNAt tadabhyupagamena ca sarvasthAvarANAM trasatvenotpacerataste'lpatarakAH prANino yaiH karaNabhUtaiH zrAvakasyApratyAkhyAnaM bhavati, idamuktaM bhavati-alpazabdasvAbhAvavAcitvAba santyeva te yevapratyAkhyAnamitItyevaM pUrvoktayA nItyA 'se tasya zramaNopAsakasya mahatastrasakAyAdupazAntasya-uparatasya prativiratasya sataH supratyAkhyAnaM | bhavatIti saMbandhaH, tadevaM vyavasthite Namiti vAkyAlaGkAre yadhUyaM vadathAnyo vA kazcittadyathA-nAstyasAvityAdi sugarma yAvat 'yoNeyAue bhavaiti / / sAmprataM prasAnAM sthAvaraparyAyApanAnAM vyApAdanenApi na vratamaGgo bhavatItyarthasya prasiddhaye dRSTAntatrayamAha bhagavaM ca NaM udAha niyaMThA khalu pucchiyavA-AusaMto! niyaMThA iha khallu saMtegaiyA maNussA bhavaMti, tesiM ca evaM vuttapuvaM bhavai-je ime muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM padaie, esiM ca NaM AmaraNaMtAe daMDe Nikkhitte, je ime agAramAvasaMti eesiNaM AmaraNatAe daMDe No Nikvitte, keI caNaM samaNA eseseseeeestaees dIpa anukrama [802] For P OW ~364
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [78], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: sUtrakRtAGge 2zrutaska ndhe zIlA prata sUtrAMka ||78|| kIyAvRciH // 417 // 7 nAlandIyAdhya. zrAvakAtyAkhyAnakha saviSayatA dIpa anukrama [803] Reesercomeseacherserence jAva vAsAiM caupacamAI chaTThahasamAI appayaro vA bhujayarovA desaM dUI jittA agAramAvasejA ?, hatAvasejjA, tassa NaM taM gAratthaM vahamANassa se paJcakkhANe bhaMge bhavai ?, No tiNaDhe samaDhe, evameva samaNovAsagassavi tasehiM pANehiM daMDe Nikkhitte, thAvarehiM pANehiM daMDe No Nikkhitte, tassa gaM taM thAvarakAyaM vahamANassa se paccakkhANe No bhaMge bhavaha, se evamAyANaha? NiyaMThA 1, evamAyANiyacaM // bhagavaM ca NaM udAhu niyaMThA khalu pucchiyavA-AusaMto niyaMThA! iha khalu gAhAvei vA gAhAvaiputto vA tahappagArehiM kulehiM Agamma dhammaM savaNavattiyaM ubasaMkamejA, haMtA ughasaMkamejA,tersicaNaM tahappagArArNa dhamma Aikkhiyace?, haMtA Aikkhiyave, kiM te tahappagAraM dhammaM socA Nisamma evaM vaejA-iNameva niggaMdha pAvayaNaM sacaM aNuttaraM kevaliyaM paDipuNaM saMsuddhaM NeyAuyaM sallakattaNaM siddhimaggaM muttimaggaM nijANamaggaM nihANamaggaM avitahamasaMdiddhaM sabadukkhappahINamaggaM, etthaM ThiyA jIvA sijhaMti bujhaMti mucaMti pariNivAyaMti sabadukkhANamaMtaM kareMti, tamANAe tahA gacchAmo tahA ciTThAmo tahA NisiyAmo tahA tuyaddAmo tahA bhuMjAmo tahA bhAsAmo tahA abbhuTThAmo tahA uTThAe uDemotti pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM saMjameNaM saMjamAmotti vaejjA ?, haMtA vaejA, kiM te tahappagArA kappaMti pavAvittae !, haMtA kappati, kiM te tahappagArA kappaMti muMDAvittae, haMtA kappaMti, kiM te tahappagArA kappaMti sikkhAvittae !, haMtA kappaMti, kiM te tahappagArA kappaMti ucaTThAvittae ?, haMtA kappaMti, tesiM ca NaM tahappagArANaM sabapANehiM jAva sabasattehiM 417 // ~365
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [78], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||78|| daMDe Nikkhitte', haMtA Nikkhitte, seNaM eyArUveNaM vihAraNaM viharamANA jAva yAsAI caupaMcamAI chaTThasamAI vA appayaro vA bhujayaro vA desaM dRijettA agAraM vaejA?, haMtA vaejA, tassaNaM sabapANehiM jAva sabasattehiM daMDe Nikkhitte , NoiNaDhe samaDhe, se je se jIve jassa pareNaM sabapANehiM jAva sabasattehiM daMDe No Nikkhitte, se je se jIve jassa AreNaM savapANehiM jAva sattehiM daMDe Nikvitte, se je se jIve jassa iyANi sabapANehiM jAva sattehiM daMDe No Nikkhitte bhavai, pareNaM asaMjae AreNaM saMjae, iyANiM asaMjae, asaMjayassa NaM sabapANehiM jAva sattehiM daMDe No Nikkhitte bhavai, se evamAyANaha? NiyaMThA !, se evamAyANiyarSa // bhagavaM ca NaM udAhuNiyaMThA khalu pucchiyavA-AusaMto! niyaMThA iha khalu parivAiyA vA parivAiAo vA annayarehito titthAyayaNehiMto Agamma dhamma savaNavattiyaM uvasaMkamajjA ?, hatA upasaMkamejA, kiMtesiM tahappagAreNaM dhamme Aikkhiyace ?, haMtA Aikkhiyo, taM ceva uvaTThAvittae jAva kappati ?, haMtA kappaMti, kiM te tahappagArA kappaMti saMbhuMjittae ?, haMtA kappaMti, teNaM eyAraveNaM vihAreNaM viharamANA taM ceva jAva agAraM vaenA, haMtA vaejjA, te NaM tahappagArA kappati saMbhujittae ?, No iNaDhe samaDhe, se je se jIve je pareNaM no kappaMti saMbhujittae, seje se jIve AreNaM kappaMti saMbhuMjittae, se je se jIve je iyANINo kappaMti saMbhaMjittae, pareNaM assamaNe AreNaM samaNe, iyANi assamaNe, assamaNeNaM saddhiM No kappati samaNANaM niggaMthANaM saMbhuMjittae, se evamAyANaha ? NiyaMThA !, se evamAyANiyavaM / / sUtraM 78 // Seceaeseseseseseaesesese dIpa anukrama [803] ~366~
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [78], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||78|| dIpa anukrama [803] sUtrakRtAGge Namiti vAkyAlaGkAra, cazabdaH punaHzabdArthe, punarapi bhagavAn gautamakhAmbevAha-skhauddhRtyapariharaNArthamaparAnapi tatsthavirAn nALa2 zrutaska- sAkSiNaH kartumidamAha-'nirgrandhA' yuSmatsthavirAH khalu praSTavyAH, tadyathA-AyuSmanto nirgandhA! yuSmAkamapyetadvakSyamANamabhima- ndIyAdhya. ndhe zIlA- tamAhokhineti, avaSTambhena cedamAha, yuSmAkamapyetadabhipretaM yadahaM bacmi, tadyathA--zAntiH-upazamastatpradhAnA eke kecana manuSyA AvakAkIyAvRttiH bhavanti, na nArakatiryagdevAH, kiM tarhi !, manuSyAH, tepi nAkarmabhUmijA nApi mlecchA anAryA vA, teyAM cAryadezotpannAnAmu tyAkhyAna sya sviss|| pazamapradhAnAnAm etad uktapUrva bhavati-ayaM vratagrahaNavizeSo bhavati, tadyadhA-ya ime muNDA bhUtvA'gArAd-gRhAnirgatyAnagAratA // 41 // / yatA pratipannAH-prabajitA ityarthaH, eteSAM coparyAmaraNAntaM mayA daNDo nikSipta:--parityakto bhavati, idamuktaM bhavati-kazcittathA-18 vidho manuSyo yatInuddizya vrataM gRhNAti, tadyathA-na mayA yAvajjI yatayo hantavyAH, tathA ye ceme'gAra-gRhavAsamAvasanti teSAM | daNDo nikSipta ityevaM keSAMcid vratagrahaNavizeSe vyavasthite sati idamapadizyate-tatra kecana zramaNAH prabajitAH kiyantamapi kAlaM pravrajyAparyAya pratipAlya, tameva kAlavizeSa darzayati--yAvadvarSANi catvAri paJca vA par3a daza vA, akha copalakSaNArthatvAdanyo'pi / 18|| kAlavizeSa draSTavyaH, tamevAha-alpataraM vA prabhUtataraM vA kAlaM tathA dezaM ca 'dUijitta'tti vihatya kutabitkarmodayAcathAvidhapa-118|| pariNateragAra-gRhavAsaM baseyuH-gRhasthA bhaveyurityevaMbhUtaH paryAyaH kiM saMbhAvyate / uta netyevaM pRSTA nirgranthAH pratyUcuH-hanta gRha-1% vAsaM brajeyuH, tasya ca yativadhagRhItavratasya taM gRhasvaM vyApAdayataH kiM vratabhaGgo bhaveduta neti', Ahurneti, evameva shrmnnopaask-8||11|| svApi traseSu daNDo nikSipto na sthAvareviti, atastrasaM sthAvaraparyAyApana vyApAdayatastatpratyAkhyAnabhako na bhavatIti // sAmprataM // punarapi payoyApajasthAnyathAtvaM darzayituM dvitIyaM dRSTAntaM pratyAkhyAtRviSayagataM darzayitukAma Aha-bhagavAneva gautamaskhAmyAha, ~367~
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [78], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||78|| tadyathA-gRhasthAH yatInAmantike samAgatya dharma zrutvA samyaktvaM pratipadya taduttarakAlaM saMjAtavairAgyAH pratrajyAM gahItvA punastathA-1 vidhakarmodayAtAmeva tvajanti, te ca pUrva gRhasthAH sarvArambhapravRttAstadArataH prabajitAH santo jIvopamaIparityaktadaNDAH punaH prabajyAparityAge sati no parityaktadaNDAH, tadevaM teSAM pratyAkhyAtAM yathAvasthAtraye'pyanyathAtvaM bhavatyevaM trasasthAvarayorapi draSTavyam, etaccha "bhagavaM ca NamudAhurityAgranthasya 'se evamAyANiya,' ityetatparyavasAnasa tAtparya, akSaraghaTanA tu sugameti svabujhyA kAryA // tadevaM dvitIyaM dRSTAntaM pradAdhunA tRtIyaM dRSTAntaM paratIdhikoddezana darzayitumAha-'bhagavaM caNaM udAhu ityAdi, yAvat se evamAyANiya'ti ucAnArthe / tAtpayorthastvayaM-pUrva parivrAjakAdayaH santo'saMbhogyAH sAdhUnAM gRhItazrAmaNyAH sAdhUnAM saMbhogyAH saMvRttAH punastadabhAve tvasaMbhogyA ityevaM paryAyAnyathAtvaM trasasthAvarANAmapyAyojanIyamiti // tadevaM dRSTAntatraye prathama dRSTAnte 8 || hantavyaviSayabhUto yatigRhasthabhAvena paryAyabhedo darzito dvitIye dRSTAnte pratyAkhyAtRviSayagato gRhasthayatipunargRhasthabhedena paryA-18 yabhedaH pradarzitaH, tRtIye tu dRSTAnte paratIrthikasAdhubhAvoniSkramaNabhedena saMbhogAsaMbhogadvAreNa paryAyabhedovyavasthApita iti / tadevaM dRSTAntaprAcuryeNa nirdoSAM dezaviratiM prasAdhya punarapi tadgatameva vicAraM kartukAma Aha bhagavaM ca NaM udAhu saMtegaiyA samaNovAsagA bhavaMti, tesiM ca NaM evaM vuttapuvaM bhavai-No khalu vayaM saMcAemo muMDA bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaittae, vayaM NaM cAuddasahamuddipuNNimAsiNIsu paDipuNNaM posahaM samma aNupAlemANA biharissAmo, thUlagaM pANAivAyaM pacakkhAissAmo, evaM dhUlagaM musAvAyaM thUlagaM adinnAdANaM thUlagaM mehuNaM dhUlagaM pariggaraM paJcakkhAissAmo, icchAparimANaM karissAmo, duvihaM tivi accepeace dIpa anukrama [803] eese SAREauratonintentmational Rainrary.org ~3684
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||79|| dIpa anukrama [804] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [79], niryukti: [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAkre 2 zrutaska ndhe zIlAGkIyAvRtiH // 419 // Eucation Intentiona heNaM, mA khalu samajhAe kiMci kareha vA karAveha vA tatthavi pakvAissAmo, te NaM abhocA apicA asiNAittA AsaMdIpeDhiyAo paJcAruhittA, te tahA kAlagayA kiM tavaM siyA-sammaM kAlagatanti ?, siyA, te pANAvi bubaMti te tasAvi duyaMti te mahAkAyA te ciTThiyA, te bahutaragA pANA jehiM samovAsagassa supacakkhAyaM bhavai, te appayarAgA pANA jehiM samaNovAsagassa apacakkhAyaM bhavadda, iti se mahayAo jaNNaM tumbhe vagraha taM caiva jAva ayaMpi bhede se No NeyAue bhavai // bhagavaM va udAsaMgaiyA samaNovAsagA bhavati, tesiM ca NaM evaM vuttaputraM bhavai, No khalu vayaM saMcAemo muMDA bhavittA agArAo jAva pavaintae, No khalu vayaM saMcAemo cAuddasamuddipuNNamAsiNIsu jAva aNupAlemANA biharittae, vayaM NaM apacchimamAraNaMtiyaM saMlehaNAjUsaNAjUsiyA bhaktapANaM paDiyAikkhiyA jAva kAla aNavakhamANA viharissAmo, sarva pANAzvAyaM pacakvAissAmo jAva savaM pariggahaM paJcakvAissAmo tivihaM tiviheNaM, mA khalu mamaTThAe kiMcivi jAva AsaMdIpeDhiyAo pacoruhitA ete tahA kAlagayA, kiM vatta siyA saMmaM kAlagayatti ?, vattavaM siyA, te pANAvi bucaMti jAva ayaMpi bhede se No NeyAue bhavat // bhagavaM ca NaM udAhU saMtegaiyA maNussA bhavati, taMjahA- mahaicchA mahAraMbhA mahApariggahA ahammiyA jAva duSpaDiyANaMdA jAva sabAo pariggahAo appaDivirayA jAvajIvAe, jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNaMtAe daMDe Nikkhitte, te tato AugaM vippajahaMti, tato bhujo sagamAdrAe For Parts Use Only ~369~ 7 nAlandIyAdhya. zrAvakapra syAkhyAnasya saviSa yatA // 419 // waryru
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||79|| dIpa anukrama [804] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [79], niryukti: [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita Ja Eucation Internation AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH duggaigAmiNo bhavati, te pANAvi yuddhaMti te tasAvi budhaMti te mahAkAyA te cirahiyA te bahuvaragA AyANaso, iti se mahayAo NaM japaNaM tumbhe vadaha taM caiva api bhede se No NeyAue bhavai // bhagavaM caNaM udA saMtegaiyA maNussA bhavati, taMjahA- aNAraMbhA apariggahA dhammiyA dhammANuyA jAva saGghAo pariggahAo paDivirayA jAvajjIvAe, jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNaMtAe daMDe Nikkhitte te tao AugaM vippajahaMti te tao bhujo sagamAdAe soggahagAmiNo bhavati, te pANAvi bubaMti jAva No ghAu bhavai // bhagavaM ca NaM udAhU saMtegaiyA maNussA bhavaMti, taMjahA- appecchA appAraMbhA appapariggahA dhammiyA dhammANuyA jAva egacAo pariggahAo appaDivirayA, jehiM samaNovAsagassa AyAso AmaraNaMtAe daMDe Nikkhite, te tao AugaM vippajahaMti, tato bhujjo sagamAdAe soggahagAmiNo bhavati, te pANAvi bucaMti jAba No NeyAue bhavai // bhagavaM ca NaM udAhu saMtegaiyA maNussA bhavaMti, taMjahA- AraNNiyA AvasahiyA gAmaNiyaMtiyA kaNhuI rahassiyA, jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNaMtAe daMDe Nikkhitte bhavai, No bahusaMjayA No bahupaDivirayA pANabhUyajIvasattehiM, appaNA sacAmosAI evaM vippaDivedeti-ahaM Na haMto anne tavA, jAva kAlamAse kArla kiyA annayarAI AsuriyAI kiDisiyAI jAva uvavattAro bhavaMti, tao vippamucamANA bhujo elamuyattAe tamoruvatAe pacAyaMti, te pANAvi bucaMti jAva No NeyAueM bhavai // bhagavaM ca NaM udAhu saMtegaiyA pANA dIhAuyA For Pernal Use On ~370~ 907910923259
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [79], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka sUtrakRtAGge 2 zrutaska ndhe zIlA ||7|| kIyAvRttiH // 420 // | 7nAlandIyAdhya. zrAvakAtyAkhyAna kha saviSayatA eseacsemesesesesersedese dIpa anukrama [804] jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNatAe jAva daMDe Nikkhitte bhavai, te puvAmeva kAlaM kareMti, karittA pAraloiyattAe pacAyaMti, te pANAvi bucaMti te tasAvi vucaMti te mahAkAyA te cirahiiyA te dIhAuyA te bahuparagA, jehiM samaNovAsagassa supacakvAyaM bhavai, jAva No NeyAue bhavai / / bhagavaM ca NaM udAhu saMtegaiyA pANA samAjyA, jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNatAe jAva daMDe Nikkhitte bhavAi, te sayameva kAlaM kareMti karittA pAraloiyattAe paJcAyaMti, te pANAvi bucaMti tasAvi bucaMti te mahAkAyA te samAuyA te bahuparagA jehiM samaNovAsagassa supacakkhAyaM bhavada jAva No NeyAue bhavaha // bhagavaM ca NaM udAhu saMtegaiyA pANA appAuyA, jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNaMtAe jAva daMDe Nikkhitte bhavai, te puSAmeva kAlaM kareMti karettA pAraloiyattAe paJcAyaMti,te pANAvi bucaMti te tasAvi cucaMti te mahAkAyA te appAuyA te bahuyaragA pANA, jehiM samaNovAsagarasa supacakkhAyaM bhavaha, jAva No NeyAue bhavai // bhagavaM ca NaM udAhu saMtegaiyA samaNovAsagA bhavaMti, tersi ca NaM evaM butapurva bhavai-No khalu vayaM saMcAemo muMDe bhavittA jAva pacahattae, No khalu vayaM saMcAemo cAuddasahamu. dipuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posaha aNupAlittae, No khalu vayaM saMcAemo apacchima jAva viharittae, vayaM ca NaM sAmAiyaM desAvagAsiyaM puratyA pAINaM vA paDiNaM vA dAhiNaM vA udINaM vA etAvatA jAva sabapANehiM jAva sabasattehiM daMDe Nikkhitte sabapANabhUyajIvasattehiM khemakare ahamasi, tastha AreNaM je / S30920026aerpentern // 420 // ~371~
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [79], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||79|| dIpa anukrama [804] S9929092029200229292929202 tasA pANA jehiM samaNobAsagassa AyANaso AmaraNatAe daMDe Nikvitte, tao AuM viSpajahaMti vippajahittA tattha AreNaM ceva je tasA pANA jehiM samaNovAsagassa AyANaso jAva tesu pacAyaMti, jehiM samaNovAsagassa supaJcakkhAyaM bhavai, te pANAvi jAca ayaMpi bhede se||(suutrN 79) // punarapi gautamakhAmyudakaM pratIdamAha-tayathA-pahubhiH prakArekhasasadbhAvaH saMbhAvyate, tatadhAzUnyastaiH saMsAra, tadazUnyatve | na nirviparya Avakasya trasavadhaniputtirUpaM pratyAkhyAnaM / tadadhunA bahuprakAratrasasaMbhUtyA'zUnyatAM saMsArasa darzayati- bhagavAnAha 'santi' vidyante zAntipradhAnA vA eke kecana zramaNopAsakA bhavanti, teSAM cedamuktapUrva bhavati-saMbhAvyate ca zrAvakANAmevaMbhUtasya vacasa: saMbhava iti, tadyathA-na khalu vayaM zaknumaH pratrajyAM grahItuM, kiMtu vayaM Namiti vAkyAlaGkAre caturdazyaSTamIpANe| mAsISu saMpUrNa pauSadhamAhArazarIrasatkAratramacaryAvyApArarUpaM pauSadhaM samyaganupAlayanto vihariSyAmaH, tathA sthUlapANAtipAtamRpA| vAdAdacAdAnamaithunaparigraha pratyAkhyAsyAmo 'dvividha miti kRtakAritaprakAradvayana anumateH zrAvakasyApratiSiddhatvAt tathA 'trividhene ti manasA vAcA kAyena ca, tathA 'mA' iti niSedhe 'khalu' iti vAkyAlaGkAre madartha pacanapAcanAdikaM poSadhasthasya | mama kRte mA koSTa, tathA pareNa mA kArayata, tatrApyanumatAvapi sarvathA yadasaMbhavi tatpratyAkhyAsyAmaH, te evNbhuutkRtprtijnyaaH| santaH zrAvakAH abhuktApIkhAnAsA ca pauSadhopetabAdAsandIpIThikAtaH pratyAruma avatIrya samyak pauSadhaM gRhIsA kAla kRtavantaH, te tathAprakAreNa kRtakAlAH santaH kiM sampakRtakAlA utAsamyagiti, kathaM vaktavyaM svAditi, evaM pRSTenigranthairavazyamevaM vaktavyaM syAt-samyakAlagatA iti, evaMca kAlagatAnAmavazyaMbhAvI teSAM devalokepUlAdaH, tadutpanaca trasa eva, tatava katha | estersectroesectoratedesesese ~372~
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [79], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||79|| saesex dIpa anukrama [804] mUtrakRtAz2AnAvazyatAlA nirviSayatA pratyAkhyAnasyopAsakapeti / punaranyathA zrAvakoddezenaiva pratyAkhyAnassa viSaya pradarzayitumAha-gautamakhAmpevAha-tapathA | 7 nAla2 zrutaska- 'santi' vidyante eke kecana zramaNopAsakAH, teSAM caitaduktapUrva bhavati, tadyathA-khalu na zaknumo vayaM pravrajyAM grahIta, nApindIyAdhya, ndhe zIlA-IScatardazyAdiSu sampaka pauSadhaM pAlayituM, vayaM cApatrimayA saMlekhanakSapaNayA kSapitakAyA yadivA lekhanAjoSaNayA sevanavA kIyAvRttiH joSitAH-sevitA uttamArthaguNarityevaMbhUtAH santo maktapAnaM pratyAkhyAya 'kAla' dIrghakAlamanavakAkSamANA vihariSyAmaH, idamukta // 42 // TR bhavati-na vayaM dIrghakAlaM pauSadhAdikaM vrataM pAlayituM samarthAH, kiMtu cayaM sarvamapi prANAtipAtAdikaM pratyAkhyAya saMlekhanayA bhavati-na va dAna saMlikhitakAyAcaturvidhAhAraparityAgena jIvitaM parityaktumalamiti, etatsUtreNaiva darzayati-'sacaM pANAivAya'mityAdi, sugama, | yAvatte tathA kAlagatAH kiM vaktavyametatsthAna-samyak te kAlagatA iti', evaM pRSTA nigrenthA etadanuH, yathA-se sanmanasaH-11 zobhanamanasaste kAlagatA iti, te ca samyaksalekhanayA yadA kAla kurvanti tadA'vazyamanyatameSu devalokeSUtpabante, nava corpnaa| kAyadyapi te vyApAdayituM na zakyante tathApi trasatvAce zrAvakasya vasavadhanivRttakha viSayatA pratipadyante / punarapyanyathA prasAsyA nasya viSayamupadarzayitumAha-bhagavAnAha-eke kecana manuSyA evaMbhUtA bhavanti, tadyathA-mahecchA mahArambhA mahAparigrahA ityAdi kA sugama, yAvadyairyeSu vA zramaNopAsakasyAdIyata ityAdAna-prathamavratagrahaNaM, tata ArabhyA''maraNAntAddaNDo nikSipta:-parityakto || bhavati, te ca vAgvidhAstasmAdbhavAtkAlAtyaye vAyupaM vijahanti, tyaktvA trasajIvitaM te bhUyaH punaH svakarma-khakRtaM kilviSa-| // 42 // mAdAya-gRhIlA durgatigAmino bhavanti, etaduktaM bhavati-mahArambhaparigrahakhAte mRtAH punaranyatarapRthivyAM nArakatrasatvenotpadyante, KI ca sAmAnyasaMjJayA prANino vizeSasaMjJayA trasA mahAkAyAH cirasthitikA ityAdi pUrvavadyAvat 'No NeyAue ci punarapyanye ~373~
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [79], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||79|| dIpa anukrama [804] eventicesesectotoeseseseseoen isa prakAreNa pratyAkhyAnasya viSayaM darzayitumAha 'bhagavaM ca NaM udAhu'rityAdi, pUrvoktabhyo mahArambhaparigrahavadAdibhyo viparyastA 134 suzIlAH suvratAH supratyAnandAH sAdhava ityAdi suganaM yAvat 'No NeyAue bhavati, ete ca sAmAmpathAvakAra, nepi ase-II plevAnyatareSu devepUtpadhante, tato'pi na nirvipayaM pratyAkhyAnamiti // kicAnyat-'bhagavaM ca NaM udAhurityAdi sugama bAbada 'No NeyASae bhavaIti, ete cAlpecchAdivizeSaNaviziSTA avazyaM prakRtibhadrakatayA sadgatigAmitvena trasakAyetpayansa iti draSTavya / kizcAnyat 'bhagavaM ca NaM udAhu' rityAdi-gautamasvAmmeva pratyAkhyAnasya viparya darzayitumAha-eke kecana manuSyA evaMbhUtA bhavanti, tadyathA-araNye bhavA AraNyakA:-tIthikavizeSAH tathA AvasathikA:-tIdhikavizeSA eva, tathA grAma-10 | nimatrikAH tathA 'kaNhuIrahassiya'ti kacitkArye rahassakAH kacidrahasakAH, ete sarve'pi tIpikavizeSAH, semo bahusaM-18 | yatA hastapAdAdikriyAsu, tathA jJAnAvaraNIyAvRtasAt ga bahuviratAH sarvaprANabhUtajIvasacebhvastatvarUpAparijJAnAttadvadhAdaviratA 8 | ityarthaH / te tIthikavizeSA bahasaMyatAH svato'viratA AtmanA satyAmRpANi vAkyAni 'eca'miti vakSyamANanItyA viyuJjanti, evaM vipaDivedeti' kacitpATho'syAyamartha:-evaM vidhaprakAreNa parepo prativedayanti-jJApayanti, tAni punarevaMbhUtAni vAkyAni darzayati, tapathA-ahaM na hantavyojye punarhantavyAH tathA'haM nAjJApayitavyo'nye punarAjJApayitavyA ityAdInyupadezavAkyAni | KRI dadati, te caivamevopadezadAyinaH strIkAmeSu mUrSichatA gRddhA adhyupapamA yAvadvarSANi catuHpaJcamAni vA paidazamAni vA ato-18 'pyalpataraM vA prabhUtataraMvA kAla bhuktvA utkaTA bhogA bhogabhogAstAn te tathAbhUtAH kiJcidajJAnatapaHkAriNaH kAlamAse kAlaM kutA-18 |'nyatareSvAsurIyeSu sthAneSu kilviSeSvasuradevAdhameSu sthAnepUpapattAro bhavanti, yadivA prANyupaghAtopadezadAyino bhogAbhilASukA ~374~
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [79], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka 2 zrutaska-18 ndhe zIlA ||7|| dIpa anukrama [804] sUtrakRtAne I'asUryapu'nityAndhakAreSu kilviSapradhAneSu narakasthAneSu te samutpadyante, te ca devA nArakA vA satvaM na vyabhicaranti, teSu pa nALa| yadyapi dravyaprANAtipAto na saMbhavati tathApi te bhAvato yaH prANAtipAtastadvirateviSayatA pratipadyante, tato'pi ca devalokAcyutA zandIyAdhya. | narakoddhRtAH kliSTapaJcendriyatiryakSu tathAvidhamanuSyeSu caiDamUkatayA samutpadyante, tathA 'tamosvattAe'ci andhabadhiratayA pratyAyAnti, kIyAvRttiH te cobhayorapyavasthayokhasatvaM na vyabhicaranti ityato na nirviSayaM pratyAkhyAnam , eteSu ca dravyato'pi prANAtipAtaH saMbhavatIti / / // 422 / / | sAmprataM pratyakSasiddhameva virateviSayaM darzayitumAha-'bhagavaM ca NaM udAhurityAdi, bhagavAnAha-yo hi pratyAkhyAnaM gRhNAti tasA-18 dIrghAyuSkAH 'prANAH' prANinaH, te ca nArakamanuSyadevA dvitricatuHpaJcendriyatiyazcazva saMbhavanti, tataH kathaM nirviSayaM pratyAkhyAna-1 | miti , zeSa sugama, yAvat 'No NeyAue bhavaI' / / evamuttarasUtramapi tulyAyuSkaviSayaM samAnayogakSemasAyAkhyeyaM // tathA'lpA-161 18 yuSkasUtramapyatispaSTakhAtsUtrasiddhameva, iyAMstu vizeSo yAvatte na mriyante tAvatpratyAkhyAnasya viSayakhaseSu vA samutpannAH santo, 18 viSayatAM pratipayanta iti // punarapi AvakANAmeva digbatasamAzrayaNataH pratyAkhyAnasya viSayaM darzayitumAha---'bhagavaM ca Na mityAdi sugama yAvat 'vayaM NaM sAmAiyaM desAvakAsiyaMti deze'vakAzo dezAvakAzaH tatra bhavaM dezAvakAzika, idamuktaM | bhavati-pUrvagRhItasa digbatasya yojanazatAdikasya yatpratidinaM saMkSiptataraM yojanagaNyUtipattanagRhamaryAdAdikaM parimANaM vidhate | taddezAvakAzikamityucyate / tadeva darzayati-'puratyA pAyINa'mityAdi, 'puratvi' ci prAtareva pratyAkhyAnAvasare digAzritame 422 // ISI bhUtaM pratyAkhyAnaM karoti, tadyathA-'prAcInaM' pUrvAbhimukhaM prAcyA dizyetAvanmayA'ya gantavyaM, tathA 'pratIcInaM' pratIcyAmapa-IM rassAM dizi, tathA dakSiNAbhimukhaM dakSiNasthAmevamudIcyA dizvetAvanmayA'dya paJcayojanamAtraM tadadhikabhUnataraM vA gantavyamityevaMbhUtaM ~375~
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [79], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||79|| IS|sa pratidinaM pratyAkhyAna vidhAne, tena ca gRhItadezAdhakAzikenopAsakena sarvaprANibhyo gRhItaparimANAtpareNa daNDo nikSiptaH-18 parityakto bhavati, tatazcAsau zrAvakaH sarvaprANabhUtajIvasanveSu kSemakaro'hamasi ityevamadhyavasAyI bhavati, tatra gRhItaparimANe deze ye AreNa trasAH prANA yeSu zramaNopAsakasthAdAna ityAderArabhyA''maraNAnto daNDo nikSiptaH-parityakto bhavati, te ca prasAH prANAH svAyuSkaM parityajya tatraiva gRhItaparimANadeza eva yojanAdidezAbhyantara evaM prasAH prANAsteSu pratyAyAnti, idamuktaM | | bhavati-gRhItaparimANadeze vasAyuSkaM parityajya sevevotpadyante, tatazca teSu zramaNopAsakasya supratyAkhyAnaM bhavati, ubhayathApi trasakhasadbhAvAt , zeSaM sugama, yAvat 'No NeyAue bhavati // tattha AreNaM je tasA pANA jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNatAe daMDe Nikkhitte te tao Au vippajahaMti vippajahittA tattha AreNaM ceva jAva dhAvarA pANA jehiM samaNovAsagassa aTThAe daMDe aNikkhitte aNaTThAe daMDe Nikkhitte tesu paJcAyaMti, tehiM samaNovAsagassa aTThAe daMDe aNikkhitte aNaTThAe daMDe Nikkhitte te pANAvi vucaMti te tasA te cirahiiyA jAva aryapi bhede se0|| tattha je AreNaM tasA pANA jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNatAetao AuM vippajahaMti vippajahittA tattha pareNaM je tasA thAvarA pANA jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNatAe. tesu paJcAyaMti, tehiM samaNovAsagassa supacakkhAyaM bhavai, te pANAvi jAva ayaMpi bhede se0|| tattha je AreNaM thAvarA pANA jehiM samaNovAsagassa aTThAe daMDe aNikkhitte aNaTThAe nikkhitte te tao AuM vippajahaMti vippana esesesese dIpa anukrama [804] Selectioecestatsecescarsestael ~376~
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [80], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: 7 nAlalandIyAdhya. prata sUtrAMka ||80|| sUtrakRvAGga 2 zrutaskandhe zIlAkIyAvRttiH // 423 // dIpa anukrama [805] jahittA tattha AraNaM ceva je tasA pANA jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNaMtAe. tesu pacAyaMti tesu samaNobAsagassa supacakkhAyaM bhavai, se pANAvi jAva ayaMpi bhede se nno0|| tattha jese AreNaM je thAvarA pANA jehiM samaNobAsagassa aTTAe daMDe aNikkhitte aNaTThAe Nikkhitte, te tao AviSya jahaMti vippajahittA te tattha AreNaM ceva je thAvarA pANA jehiM samaNovAsagassa aTTAe daMDe aNikSise aNaTThAe Nikkhitte tesu paJcAyaMti, tehi samaNobAsagassa aDhAe aNaTThAe te pANAthi jAva ayaMpi bheTe se nno0|| tattha je te AreNaM dhAvarA pANA jehiM samaNovAsagassa aTThAe daMDe aNikkhise apavAe mikkhitte tao AuM vippajahaMti vippajahittA tattha pareNaM je tasathAvarA pANA jehiM samaNoSAsagassa AyANaso AmaraNatAe tesu paJcAyati tehiM samaNovAsagassa supaJcakkhAyaM bhavai, te pANAvi mAgha ayaMpi bhede se No NeyAue bhavai // tattha je ne pareNaM tasathAvarA pANA jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNaMtAe0 te tao AuM vippajahaMti viSpajahitsA tattha AreNaM je tasA pANA jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNatAe tesu paJcAyaMti, tehiM samaNovAsagassa supacakkhAyaM bhavai, te pANAvi jApa ayaMpi bhede se No geyAue bhavai / / tatya je te pareNaM tasathAvarA pANA jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNalAe. te tao AuM vippajahaMti vippajAhisA sastha AreNaM je thAvarA pANA jehiM samaNovAsagassa aTvAe daMDe aNikkhitte aNaTThAe mikkhitte tesu pacAyaMti, jehiM samaNovAsagassa aTThAe aNi eceaerseaseseseserotoerse: // 423 // ~377~
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||80|| dIpa anukrama [805] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 7 ], uddezaka [-], mUlaM [80], niryuktiH [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH aNadvAra kvinte jAva te pANAvi jAva api bhede se No0 // tattha te pareNa tasthAvarA pAyA jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNaMtAe0 te tao AuM vippajahaMti vippajahitA se tattha pareka caiva je tasathAvarA pANA jehiM samaNovAsagassa AyANaso AmaraNaMtAeM0 tesu paJcAyati, jehiM samaNovAsagassa supacakvAyaM bhavai, te pANAvi jAva api bhede se No0 // bhagavaM ca NaM udAhaNa evaM bhUyaM Na etaM bhavaM Na etaM bhavissaMti japaNaM tasA pANA vocchijihiMti dhAvarA pANA bhavissaMti, dhAvarA pANAvi vocchijihiMti tasA pANA bhavissaMti, avocchinnehiM tasathAvarehiM pANehiM japaNaM tumbhe vA anno bA evaM vadaha-sthi NaM se keda pariyAe jAva No NeyAue bhavai || (sUtraM 80 ) // | evamanyAnyapyaSTa sUtrANi draSTavyAni sarvANyapi, navaraM tatra prathame sUtre tadeva yadvyAkhyAtaM tacaivaMbhUtaM, tadyathA-gRhItaparimANe | deze ye sAste gRhIta parimANadezasthAsteSveva traseSUtpadyante / tathA dvitIyaM sUtraM vArAdezavartinastrasAH ArAdezavartiSu svatavaretpadyante // tRtIye khArAdezavartinasA gRhItaparimANAdezAvahiyeM sAH sthAvarAca teSutpadyante / tathA caturthasUtraM khArAddezavartino ye sthAvarAste tadezavartiSveva vasetpadyante // paJcamaM sUtraM tu ArAdezavartino ye sthAvarAste taddezavartiSveva sthAvaretpadyante // SaSThaM sUtraM tu paradezavartino ye sthAvarAste gRhItaparimANasthe (paradezavasiM) pu trasasthAvare putpadyante / / saptamasUtraM lidaM - paradezavartino ye trasasthAvarAste ArAddezavartiSu trasevRtpadyante || aSTamasUtraM tu paradezavartino ye sasthAvarAste ArAdezavartiSu sthAvarevRtpadyante // navamasUtraM tu paradezavartino ye sasthAvarAste paradezavartiSveva sasthAvarebhUtpadyante / evamanayA prakriyayA navApi sUtrANi bhaNanI Education Internation For Parts Only ~378~ wor
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [80], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: sUtrakRtAGga prata sUtrAMka ||80|| kIyAvRttiH | // 424 // dIpa anukrama [805] yAni, tatra yatra yatra trasAstatrAdAnazaH-AderArabhya zramaNopAsakenAmaraNAnto daNDastyakta ityevaM yojanIyaM, yatra tu sthAvarAsta- nAkavArthAya daNDo na nikSipto-na parityakto'nAya ca daNDaH parityakta iti / zeSAkSaraghaTanA tu svabuddhyA vidheyeti // tadevaMndIyAdhya. bahubhidRSTAntaH saviSayatAM zrAvakapratyAkhyAnasya prasAdhyAdhunAtyantAsaMbaddhatAM codhassa mUtreNaiva darzayitumAha-'bhagavaM ca NaM udAhu' rityAdi, bhagavAn gautamakhAmyudakaM pratyetadAha, tadyathA naitadbhUtamanAdike kAle prAgatikrAnte nApyetadeye'nante kAle bhAvyaM nApye| tadvartamAnakAle bhavati ye (yat) trasAH prANAH sarvathA nilepatayA khajAtyucchedenocchetsyanti-sthAvarA bhaviSyantIti, tathA sthAvarAzca / prANinaH kAlatraye'pi naiva samucchetsyanti-ghasA bhaviSyanti, yadyapi teSAM parasparasaMkrameNa gamanamasti tathApi na sAmastyenAnyatareSAmitaratra sadbhAvaH, tathAhi-novaMbhUtaH saMbhavo'sti yaduta pratyAkhyAninamekaM vihAyApareSAM nArakANAM dvIndriyAdInAM tirazcA manuSyadevAnAM ca sarvadA'pyabhAvaH, evaM ca asaviSayaM pratyAkhyAnaM niviSayaM bhavati yadi tasya pratyAkhyAnino jIvata eva sarve'pi nArakAdayakhasAH samucchidyante, na cAsya prakArasya saMbhavo'styuktanyAyeneti, sthAvarANAM cAnantAnAmanantalAdeva nAsaMkhyeyeSu trasepUtpAda iti supratItamidaM / tadevamavyavacchinnaikhasaiH sthAvaraizca prANibhiryadvadata yUyamanyo vA kabidvadati, tabadhA-nAstyasau 81 paryAyo yatra zramaNopAsakasaikatrasaviSayo'pi daNDaparityAga iti, tadetaduktanItyA sarvamazobhanamiti // sAMpratamupasaMjighRkSurAha-8 bhagavaM ca NaM udAhu AusaMto! udgA je khalu samaNaM vA mAhaNaM vA paribhAsei mitti mannaMti Agami- // 424 // ttA NANaM AgamittA daMsaNaM AgamittA caritaM pAvANaM kammANaM akaraNayAe se khalu paralogapalimaMthatAe ciTThaha, je khalu samaNaM vA mAhaNaM vA No paribhAsai mitti mannaMti AgamitsA NANaM AgamittA ~379~
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [81], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||8|| dIpa anukrama [806] dasaNaM AgamittA carittaM pAvANaM kammANaM akaraNayAe se khalu paralogavisuddhIe ciTThai, tae NaM se udae peDhAlaputte bhagavaM goyama aNAdAyamANe jAmeva disiM pAunbhUte tAmeva disiM pahArettha gamaNAe // bhagavaM ca NaM udAhu AusaMto udagA! je khalu tahAbhUtassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtie egamavi AriyaM dhammiyaM sukyaNaM socA nisamma appaNo ceva suhumAe paDilehAe aNuttaraM jogakhemaparya laMbhie samANe sovi tAva taM ADhAi parijANeti vaMdati namasati sakkArei saMmANei jAva kallANaM maMgalaM.devayaM ceiyaM paJjuvAsati // tae NaM se udae peDhAlaputte bhagavaM goyama evaM vayAsI-etesi NaM bhaMte ! padANaM puviM annANayAe asavaNayAe ayohie aNabhigameNaM adivANaM asuyANaM amuyANaM avinAyANaM abogaDANaM aNigUDhANaM avicchinnANaM aNisihANaM aNibUdANaM aNubahAriyANaM eyamaDha No saddahiyaM No pattiya No roiyaM, etesi NaM bhaMte ! padANaM ehi jANayAe savaNayAe bohie jAva uvahAraNayAe eyamae sahahAmi pattiyAmi roemi evameva se jaheyaM tunbhe badaha / tara bhagavaM goyame udayaM peDhAlaputtaM evaM bayAsIsaddahAhi NaM ajo! pattiyAhi NaM ajjo roehi NaM ajo! evameyaM jahA NaM amhe vayAmo, tae NaM se udae peDhAlaputte bhagavaM goyama evaM vayAsI-icchAmi NaM bhaMte! tumbhaM aMtie cAujAmAo dhammAo paMcamahapAiyaM sapaDikamaNaM dhamma upasaMpajittA NaM viharittae |te NaM se bhagavaM goyame udayaM peDhAlaputtaM gahAya jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchada, uvAgacchaittA tae NaM se udae peDhAlaputte samaNaM bhagavaM mahA setoesesese ~380
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [81], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||81|| dIpa anukrama [806] sUtrakRtA vIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, tiktutto AyohiNaM payAhiNaM karisA vaMdara namasati, baMdi 7nAla 19 namasAta, vAda- 2 zrutaska- ttA namaMsittA evaM bayAsI-icchAmi NaM bhaMte! tumbhaM aMlie cAujjAmAo dhammAo paMcamahapAiyaM sapa ndIyAdhya. ndhe zIlA-1 DikamaNaM dharma upasaMpajjittA NaM ciharittae, tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre udayaM evaM yayAsI-ahAsuI kIyAvRttiH devANuppiyAmA paDibaMdhaM karehi, tae NaM se udae peDhAlaputte samaNassa bhagavao mahASIrassa aMtie // 425 // cAujjAmAo dhammAo paMcamahabaiyaM sapaDikamaNaM dhamma ughasaMpabittA NaM viharai siyemi // (sUtraM 81) / iti nAlaMdAjaM sattamaM ajjhayaNaM samattaM // iti sUyagaDAMgavIyasuyakkhaMdho samato / / graMdhAgraM0 21003 'bhagavaM ca NaM udAhu'rityAdi gItamakhAmyAha-AyuSmanudaka! yaH khalu zramaNa vA-yathoktakAriNaM mAhanaM vA-sahamacaryopetaM. 18|'paribhASate' nindati maitrI manyamAno'pi, tathA samyaya jJAnamAgamya tathA darzanaM cAritraM ca pApAnAM karmaNAmakaraNAya samu-18 tthitaH, sa khalu laghuprakRptiH paNDitamanyaH 'paralokasya' sugatilakSaNasa tatkAraNasya vA satsaMyamasya 'palimanthAya' tahiloDanAya tadvighAtAya tiSThati, yastu punarmahAsatvo rakSAkaravadgambhIro na zramaNAdIn paribhASate teSu ca paramAM maitrI manyate sambandanajJAnacAritrANyanugamya tathA pApAnAM karmaNAmakaraNAyotthitaH sa khalu paralokavizuddhyAvatiSThate, anena ca paraparibhASAvanena | yathAvasthitArthasvarUpadarzanato gautamakhAminA khauddhatyaM parihataM bhavati, tadevaM yathAvasthitamartha mautamasvAminAvagamito'pyudakaH // 425 // peDhAlaputro yadA bhagavantaM gautamamanAdriyamANo yasyA evaM dizA prAdurbhUtastAmeva dizaM gamanAya saMpradhAritavAn // taM caivabhiprAyamudakaM dRSTvA bhagavAngautamakhAmyAha, tadyathA-AyuSmacudaka! yaH khalu tathAbhUtasya zramaNakha brAhmaNasa bAntike-samIpe ekamapi ~381~
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka // 81 // dIpa anukrama [806 ] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [ 7 ], uddezaka [-], mUlaM [81], niryuktiH [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH | yogakSemAya padyate gamyate yenArthastatpadaM yogakSemapadaM, kiMbhUtam ? - jAryam AryAnuSThAnahetuvAdArya, tathA dhArmika tathA zomanavacanaM | suvacanaM sadgatihetulAt tadevaMbhUtaM padaM zrulA nizamya - avagamya cAtmana eva tadanuttaraM yogakSemapadamityevamavagamya sUkSmayA kuzAzrIyamA buddhyA 'pratyupekSya' paryAlocya tadyathA ahamanenaivaMbhUtamarthapadaM 'lambhitaH' prApitaH samasAvapi tAvalaukikasamupadezadAtAramAdriyate pUjyo'yamityevaM jAnAti, tathA kalyANaM maGgalaM devatAmiva stauti paryupAste ca yadyapyasau pUjanIyaH kimapi necchati tathApi tena tasya paramArthopakAriNo yathAzakti vidheyam / / tadevaM gautamasvAminA'bhihita udaka idamAha tadyathA eteSAM padAnAM | pUrvamajJAnatayA'zravaNatayA'bocyA cetyAdinA vizeSaNa kadambakena na zraddhAnaM kRtavAn, sAmprataM tu yuSmadantike vijJAyainamarthaM zraddadhi'haM // evamavagamya gautamasvAmyudakamevAha-yathA asminnarthe zraddhAnaM kuru, nAnyathA sarvajJoktaM bhavatItimattA, punarapyudaka evamAha - iSTamevaitanme, kiM laghuSmAcAturyAmikAddharmAtpaJcayAmikaM dharma samprati sapratikramaNamupasaMpadya vihartumicchAmi // tato'sau mautamasvAmI taM gRhIlA tIrthakarAntikaM jagAma / udakatha bhagavantaM vandilA paJcayAmikadharmagrahaNAyeotthitaH, bhagavatA'pi tasya satratikramaNaH paJcayAmo dharmo'nujJAtaH, sa ca taM tathAbhUtaM dharmamupasaMpadya viharatIti / iti parisamApyarthe / bravImIti pUrvavada, sudhasvAmI svaziSyAnidamAha, tadyathA-so'haM bravImi yena mayA bhagavadantike zrutamiti / gato'nugamaH / sAMprataM nayAH, te cAmI - naigama 1 saMgraha 2 vyavahAra 3rju sUtra 4 zabda 5 samabhirUDai 6 vaMbhUtA7khyAH saptaiva teSAM ca madhye naigamAdyAzralA| ro'pyarthanayAH arthameva prAdhAnyena zabdopasarjanamicchanti, zabdAdyAstu trayaH zabdanayAH zabdaprAdhAnyenArthamicchanti / tatra naigamasyedaM 1] devatApratimarUpatvAthaityasya devatayA gatArthatvAnna pRthanirdezaH, sUtre tu sthApanAyAH pUjyatamatvApekSayA spaSTaM pRSabhirdezaH iti bhAti / Education Internationa For Parts Only ~382~ www.nary.org
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka ||81|| dIpa anukrama [806] [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [81], niryukti: [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [02], aMga sUtra- [02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya kRt vRttiH sUtrakRtAne 2 zrutaskandhe zIlAjhIyAvRtiH // 426 // | svarUpaM, tadyathA - sAmAnya vizeSAtmakasya vastuno naikena prakAreNAvagamaH paricchedo nigamastatra bhavo naigamo, naikagamo vA naigamaHmahAsAmAnyApAntarAlasAmAnyavizeSANAM paricchedakaH, tatra mahAsAmAnyaM sarvapadArthAnuyAyinI sattA apAntarAlasAmAnyaM dravyakhajIdattAjIvatAdikaM, vizeSAH paramANavAdayastadgatA vA zuklAdayo guNAH, tadetatritayamapyasAvicchatIti nilayana prasvakAdidRSTAntairanuyogadvAraprasiddhaistatsvarUpamavaseyam, ayaM ca naigamaH sAmAnyavizeSAtmaka vastu samAzrayaNe'pi na samyagdRSTiH, bhedenaiva sAmAnya vizepayorAzrayaNAt, tanmatAzritanaiyAyikavaizeSikavat / tathA saMgraho'pyevaMkharUpaH, tadyathA samyaka padArthAnAM sAmAnyAkAratayA grahaNaM saGgrahaH, tathAhi apracyutAnutpannasthiraikakhabhAvameva sattArUpaM vastrasAvabhyupagacchati, sattAto vyatiriktasyAvastutvaM kharaviSANasyeva, sa ca saMgrahaH sAmAnya vizeSAtmakasya vastunaH sAmAnyAMzasyaivAzrayaNAnmithyAdRSTiH, tanmatAzrita sAMkhyavat / vyavahAranayasya tu svarUpamidaM tadyathA-yathAlokagrAhameva vastu, yathA ca zuSkatArkikaiH svAbhiprAyakRtalakSaNAnugataM tathAbhUtaM vastu na bhavatyeva, nahi pratilakSaNamarthAnAmAtmabhedo bhavati, kiM tarhi ?, yathA yathA lokena viziSTa bhUyiSThatayA'rthakriyAkAri vastu vyavahiyate | tathaiva tadvasvityAbAlagopAlAGganAdiprasiddhatvAdvastusvarUpasyeti, ayamapyutpAdavyayadhIvyayuktasya vastuno'nabhyupagamAt midhyAdRSTiH, tathAvidharadhyApuruSavaditi / RjusUtramataM tvidaM-Rju-praguNaM taca vinaSTAnutpannatayA'tItAnAgatavatraparityAgena varttamAnakAlakSaNabhAvi yadvastu vatsUtrayati--pratipAdayatyAzrayatIti RjusUtraH, tasyaivArthakriyAkAritayA vastuvalakSaNayogAditi, ayamapi sAmAnyavizeSobhayAtmakasya vastunaH sAmAnyAMzaparityAgena vizeSAMzasyaiva samAzrayaNAcchauddhodanavana samyagdRSTiH, kAraNabhUtadravyAnabhyupagamena tadAzritavizeSasyaivAbhAvAditi / zabdanayasvarUpaM khidaM tadyathA - zabdadvAreNaivAsyArthapratItyabhyupagamAliGgavacana sAdhanopa Education internationa For Penal Use Only ~383~ 7 nAka ndIyAdhya // 426
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra-2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [81], niyukti: [205] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-02], aMga sUtra-[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRtti: prata sUtrAMka ||8|| dIpa anukrama [806] grahakAlabhedAbhihitaM vastu bhinnamevecchati, tatra lihaMgabhedAbhihitaM vasyanyadeva bhavati, tayathA-puSyastArakA nakSatrameva saMkhyAbhinna jalamApo varSA RtuH, sAdhanabhedasvayaM-ehi manye rathena yAsyasi, nahi yAtaste pitA, asthAyamarthaH-evaM tvaM manyase yathA'haM rathena yAsyAmItyatra madhyamocamapuruSayoyatyayaH, upagrahastu parasmaipadAtmanepadayorvyatyayaH, tadyathA-tiSThati pratiSThate ramate uparamatI-18 tyAdi, kAlabhedastu aniSTomayAjI putro'sya bhavitA, asthAyamartha:-agniSTomayAjI agniSTomeneSTavAn, bhUte NiniH, bhaviteti RI bhaviSyadanadyatane luda, tatrAyamarthaH-Ninipratyayo bhavitetyasya saMbandhAdbhUtakAlatAM parityajya bhaviSyatkAlatA pratipadyate, tenedamukta bhavati-evaMbhUto'sya putro bhaviSyati yo'gniSTomena yakSyati / tadevaMbhUtaM vyavahAranayaM zabdanayo necchati, liGgAyabhinnAMstu paryA yAn anekaviSayakhenecchati, tayathA----ghaTaH kuTaH kumbhaH indraH zakraH purandara ityAdi, ayamapyarthavyaJjanapayaryAyobhayarUpasya vastuno | 18| vyaJjanaparyAyasyaiva samAzrayaNAnmithyAdRSTiriti / tathA paryAyANAM nAnArthatayA samabhirohaNAtsamabhirUDho, na bayaM ghaTAdiparyAyA-18 NAmekArthatAmicchati, tathAhi-ghaTanA ghaTa: kuTanAtkuTaH ko bhAtIti kumbho, nahi ghaTanaM kuTanaM bhavati, tathendanAdindraH purdA-18 |raNAtpurandara ityAderapi zabdapravRttinimittasa na parasparAnugatiriti, tadayamapi mithyAdRSTiH, paryAyAbhihitadharmavadvastuno'nAtha-RI yaNAd gRhItapratyekAvayavAndhahastijJAnavaditi / evaMbhUtAbhiprAyasvayaM-yadaiva zabdapravRttinimittaM ceSTAdikaM tasinghaTAdike vastuni tadevAsI yuvatimastakArUDha udakAthAharaNakriyApravRtto ghaTo bhavati, na niyApAraH, evaMbhUtasyAthesa samAzrayaNAdevabhUtAbhidhAno18 nayo bhavati, tadayamapyanantadharmAdhyAsitasya bastunonAzrayaNAnmithyASTiH, ralAvalyavayave pamarAgAdau kRtaratnAvalIvyapadeza-181 | ruSavaditi / tadevaM sarve'pi nayAH pratyekaM mithyAdRSTayo'nyo'nyasavyapekSAstu sampatvaM bhajanti / atra ca jJAnakriyAbhyAM mokSa iti ~3844
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (02) prata sUtrAMka // 81 // dIpa anukrama [806] bhAga [bhAga-4] "sUtrakRt" - aMgasUtra - 2 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) zrutaskaMdha [2.], adhyayana [7], uddezaka [-], mUlaM [81], niryuktiH [205] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..... AgamasUtra - [02], aMga sUtra -[02] "sutrakRt" mUlaM evaM zilAMkAcArya-kRt vRttiH sUtrakRtAGge 2 zrutaska madhe zIlA kIyAvRttiH // 427 // kRtvA jJAnakriyAnayayoH sarve'pyete svadhiyA samavatAraNIyAH / tatrApi jJAnanaya aihikAmuSmikayorjJAnameva phalasAdhakalenecchati na kriyAM, kriyAnayastu kriyAmeva na jJAnaM, paramArthastUbhayamapi samuditamanyo'nyasanyapekSaM paMmvandhavadabhipretaphalasiddhaye'la miti etadubhayayukta eva sAdhurabhipretamarthaM sAdhayati, uktaM ca "savesipi NayANaM bahuvihavattadvayaM NisAmettA / taM saGghaNayavisuddha jaM caraNaguNaDio sAhU || 1 ||" samAptamidaM nAlandAkhyaM saptamamadhyayanam // iti samApteyaM sUtrakRtadvitIyAGgasya TIkA / kRtA ceyaM zIlAcAryeNa vAharigaNisahAyena || yadavAsamatra puNyaM TIkAkaraNe mayA samAdhibhRtA / tenApatatamasko bhavyaH kalyANabhAgU bhavatu // 1 // graMthAgraM ( 12850 ) / / 1 sarveSAmapi nayAna bahuvidhatavyatAM nizamya tad sarvanayasaMmataM yat paramaguNasthitaH sAdhuH // 1 // Jan Education intimat iti zrImacchIlAGkAcArya viracitavivRtiyute zrIsUtrakRtAGge dvitIyaH zrutaskandhaH samAptaH samAptaM ca dvitIyamaGgamevam // 594 zrI 4204595 7 nAla ndIyAdhya. atra saptamaM adhyayanaM samAptaM. dvitIya zrutaskaMdho'pi samAptaH sUtrakRtAGgasUtra zrutaskaMdha 1, adhyananAni 14 se 16 evaM zrutaskaMdha 2 mUlaM evaM zIlAMkAcArya racitA TIkA parisamAptaH mUla saMzodhakaH sampAdakazca pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba kiMcit vaiziSTya samarpitena saha punaH saMkalanakartA muni dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D. zrutamaharSi] ~385~ // 427 // nibrary
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAga kulapRSTha 314 01 586 498 392 594 494 338 592 552 "savRttika-Agama-suttANi" bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti bhAga-1 zrutaskandha-1, adhyayana- 1,2 Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zrutaskandha-1, adhyayana- 3 se 9, zrutaskandha-2 Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 zrutaskandha-1, adhyayana- 1 se 13 Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zrutaskandha-1, adhyayana 14 se 16, zrutaskandha-2 Agama 03 sthAna mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 sthAna- 1 se 4 Agama 03 sthAna mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 sthAna- 5 se 10 saMpUrNa Agama 04 samavAya mUlaM evaM vRtti. Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 zataka-1 se 6 Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zataka-7 se 11 | Agama 05 bhagavatI malaM evaM vRtti, bhAga-3 zataka- 12 se 20 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-4 zataka- 21 se 41 saMpUrNa Agama 06 jJAtAdharmakathA mUlaM evaM vRtti.. Agama-7,8,9,10upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa mUlaM evaM vRtti. | Agama-11,12, vipAka, uvavAI mulaM evaM vRtti. Agama 13 rAjapraznIya mUlaM evaM vRtti. | Agama94 jIvAjIvAbhigama bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. [pratipatti-3-atargata sUtra- 1 se 138 Agama14 jIvAjIvAbhigama bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. [pratipatti-3-atargata] sUtra- 139 se pratipattI-10 saMpUrNa Agama 15 prajJApanA bhAga-1 mulaM evaM vRtti. pada-1 se 5 Agama 15 prajJApanA bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. pada-6 se 22 Agama 15 prajJApanA bhAga-3 mUlaM evaM vRtti. pada- 23 se 36 saMpUrNa | Agama 16 sUryaprajJapti mUlaM evaM vRtti. 514 384 13 522 538 384 314 480 488 426 20 21 514 336 610 ~386~
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAga kulapRSTha 614 376 426 344 312 330 466 442 "savRttika-Agama-suttANi" bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama Agama 17 candraprajJapti mUlaM evaM vRtti. AgamA8 jaMbUdavipaprajJapti bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 1 evaM 2. AgamA8 jaMbUdavipaprajJapti bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 3 evaM 4. vRtti. vakSaskAra-3 eva 4. Agama18 jaMbUdavipaprajJapti bhAga-3 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra-5 se 7. Agama 19 thI 32 nirayAvalikA, kalpavataMsikA, puSpikA, puSpacUlikA, vRSNidazA, catuHzaraNa, AturaparatyAkhyAna, mahApratyAkhyAna, bhaktaparijJA, taMdulavaicArika, saMstAraka, gacchAcAra, gaNividayA, devendrastava mUlaM evaM chAyA Agama 33 thI 39 maraNasamAdhi mUlaM evaM chAyA, nizItha, buhatkalpa, vyavahAra, dazAzrutaskaMdha, jItakalpa/paMcakalpa, mahAnizItha mUlaM eva Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, niyukti-1 se 21 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-2, niyukti- 522 se 951 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-3 niyukti- 952 se 1273 apUrNa, [adhyayana- 1 se 4 apUrNa] Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-4 niyukti- 1273 apUrNa se 1623, [adhyayana- 4 apUrNa se 6 saMpUrNa) Agama 41/1 oghaniyukti mUlaM evaM vRtti. Agama 41 / 2 piMDaniyukti mUlaM evaM vRtti. Agama 42 dazavaikAlika mUlaM evaM vRtti. Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, adhyayana- 1 se 5 Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-2, adhyayana- 6 se 21 Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-3, adhyayana- 22 se 36 Agama 44 nandisUtra mUlaM evaM vRtti. Agama 45 anuyogadvAra mUlaM evaM vRtti. | kalpa(bArasA)sUtra... catuHzaraNa, tandulavaicArika, gacchAcAra mUlaM evaM vRtti. 464 426 472 376 590 522 482 466 528 560 40 394 ~387
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita -suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH bhAga- 4 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAdasUrIzvareNa saMzodhitaH saMpAditazca "sUtrakRtAGgasUtra" [mUlaM, bhadrabAhUsvAmI racita niryuktiH evaM zilAMkAcArya vihita vRttiH] (kiMcit vaiziSThyaM samarpitena saha ) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "sUtrakRt mUlaM evaM vRttiH" nAmeNa zrutaskaMdha-1, adhyayana 14 - 16 evaM zrutaskaMdha - 2 parisamAptaH "savRttika - Agama- suttANi" zreNi, bhAga- 4 ~388~
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ intensk MEIE Agama Agama 12201190 MEDITA AvAsa Agama Ajama Ajama FINIET HONG! vaijagata Ajama rAjasa Ajama Ajama 23 rAja upajama Agama THIQUE 2210171 Miam TOTAL CHICKE TEASE HAR HAN HIGH VINDR Ajama A terra BETH $31STA SUP desc Ajama MINIS Examen Agama vAcanA zatAbdI varSa ~389~ Ajama intone Ajama 4.Ajama BITSTE RUMAH STOTP 30900 Agama hajura ma jama Brand Ajasa Sane Ama 3710177 strant AgarA Agama Agama 20STR Aisa CHOTHE zrI Ajama ANama Agama Ajama zivarAma ke iraNAma vibhAgamabhana bhaya kamA Agama Agama
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo namo nimmaladasaNassa savRttika-Agama-suttANi mUla saMzodhaka abhinava-saMkalanakartA HTS pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] MyIndinipawylonel prata prApti aura peja seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 9825598855198253062751 ~390~
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA zrI Agama maMdira pAlitANA pa UPC MSRTN na ERS HIRONIEOREOF ~391
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama Agama Agama Agama mUla saMzodhakathAjasA S pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba Agama Agama Agama Agama Agama - 02 'sUtrakRt' mUlaM evaM vRtti: [2] Ajama Aja- abhinava-saMkalanakartA AjamA __ Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI Agama [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] ME Ajama Agama Ajama Ajama Agama Ajama Ajama AgA ~392~