Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ r r r r r r r r r r rce 19 19 19 19 zrI mallanAtha SATA 19 zUchImaUkISNu B[B[ (#g[2016) 19 19 19 PORS 19 19 19 19 che 19 19 19 19 - 19 OR ja A 19 19 19 19 19 19 S K \\'rajpAdako ke iN 1 19 pU. H. zrI mAyujayAtI ma. sA. 19 16 -: praHIR :Bdha, pUjaya paMnyAsaprapachI kAMtivijayajI gaUiAvaNa jaina graMthamAUTI, BUTTda. 19 12 1919 19 1919 1919 19 19 19 19[E
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU.A.bha. zrI vijayavinayacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA viracita zrImallinAtha caritra mahAkAvya bhAga-1 (sAnuvAda) pUrva saMzodhaka ja zrAvaka paM. haragovindradAsa tathA becaradAsa * sudapAi che vAtsalyavAridhi pUjayapAda AcAryadevezazrImad vijaya naracandrasUrIzvarajI mahArAjA - saMkalana-saMpAdana ane jayazizu pU. sA. zrI saumyajayotizrIjI ma.sA. sva. pUjya paMnyAsapravarazrI kAMtivijayajI gaNivara jaina graMthamALA, haLavada
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra mahAkAvya sAnuvAda bhAga-1 * kartA : pU.A.bha. zrI vijaya vinayacaMdrasUri ma. sA. pUrva saMzodhaka : zrAvaka paMDitazrI haragoviMdadAsa ane becaradAsa * sadupadezaka : pU. A. bha. zrI vijayanaracaMdrasUri ma.sA. saMzodhaka : pU. munizrI dharmatilakavijaya gaNivara * saMkalana-saMpAdana : jayazizu pU.sA.zrI saumyajyotizrIjI ma.sA. * prakAzaka : sva. pUjya paMnyAsapravarazrI kAMtivijayajI gaNivara jaina graMthamALA, C/o. manoja pI. zeTha nyujaina svITa mArTa, dhrAMgadhrA daravAjA bahAra, haLavada (sau.) 363330 * prakAzana varSa : 2071, caitravada-5, AvRtti-prathama (sAnuvAda) * nakala : 500 kiMmata rUA. 450/- banne bhAganI. *mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa, mo. 9825598855 prAptisthAna (1) prakAzaka sva.pUjya paMnyAsapravarazrI kAMtivijayajI gaNivara jaina graMthamALA, haLavada (2) mayUrabhAI dave mahArASTra bhuvana taleTI roDa pAlitANA-364270 (3) devAMga ke. coksI 23-e, raMgasAgara phleTa pI.TI.koleja roDa caMdranagara ke pAsame, pAlaDI amadAvAda-380007 (4) dipaka jI. dozI kApaDanA vepArI depALAvADa sAme vaDhavANa zahera(sau.)363030 (5) sarasvatI pustaka bhaMDAra phona naM. 079-25356692 hAthIkhAnA, 112, ratanapoLa, amadAvAda
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ tame GIGI savAyA lIdhA pUjyapAda siddhAntamahodadhi karmasAhityanipuNamati svargIya paramagurudeva AcArya bhagavaMtazrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra parama saMyamamUrti niHspRha ziromaNi pUjyapAda AcAryabhagavaMta zrImad vijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra vardhamAna taponidhi zAsanaprabhAvaka pUjyapAda AcAryadevezazrImadvijaya lalitazekharasUrIzvarajI mahArAjAnA sadupadezathI prastuta graMtha zrI mallinAtha caritra mahAkAvya sAnuvAda bhAga-1-2 prakAzita karavAno saMpUrNa lAbha 1. zrI zAMtibhuvana jaina saMgha-jAmanagaranA jJAnakhAtAnA dravyamAMthI tathA 2. zrI maNIbAI zrAvikA jaina upAzraya jAmanagaranA jJAnakhAtAnA dravyamAMthI A graMtha prakAzita karavAno lAbha levAmAM Avyo che tenI ame bhUri bhUri anumodanA karIe chIe. li. pU. paM. zrI kAMtivijayajI gaNivara jaina graMthamAlA haLavada
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ '"vavIya tumna samarpayAmi' pUjyapAda sUripremanA paTTAlaMkAra ane sUrirAmanA laghubaMdhu niHspRha ziromaNi pUjyapAda AcAryadevazazrImad vijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTadhararatna vardhamAnataponidhi saraLasvabhAvI pUjyapAda AcAryadeveza zrImadvijaya lalitazekharasUrIzvarajI mahArAjAnA suvinIta vineya paTTAlaMkAra gItArtha ziromaNi-mahAsaMyamIprAcIna graMthonA bhAvAnuvAdanA spezyAlisTa svargIya gurudeva pUjyapAda AcAryadevezazrImad vijaya rAjazekharasUrIzvarajI mahArAjA ! Ape mArA para karelA anaMta upakAronI smRti A trIju puSpa 1. jayatihuaNa stotra sArtha 2. madanarekhA AkhyAyikA 3. zrI mallinAtha caritra mahAkAvya sAnuvAda sAdara samarpaNa karatA dhanyatA anubhavuM chuM. jayazizu sA. saumyajyotizrInI koTIzaH vaMdanAvalI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 19 19 [3: 19 [319 [3]19 [19 uE19 Dara 19 [3 19 [19 [3] FE 19 EN 19 19 19 [2] FIR & MIR OiiN che FOR S TS 8 che 2] 7 vAva 7 che FIR dIva che vidhya che TC & SS UE che ke che? 19 ES KramAM 19 19 che 19 GS 19 19 ( 2008 19 NU 22 19 19 S ]19 [ 319 Dise19 [319 319 rid19319 [da19 Di19 haa19 31 \\ \1\\ \ \ \' !! zrI mallinAtha bhagavAna zrI bhoyaNI mahAtIrtha
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA asya zrImallisvAmicaritanAmno mahAkAvyasya praNetAraH kavicakrazakAH kundendukIrtaya AgamagaganagaganadhvajAH zrIvinayacandrasUrayaH ke ?, kIdRzAH?, kaM ca lokaM kadA svacaritrapAvitryeNa pAvayAMcakrivAMsa ?, iti jijJAsamAnasya jijJAsA'syaiva kAvyasya prazastipratiSThitazlokAn dRSTvaivopazAmyati; tathAhi - tamopahArI sadvRtto, gacchazcandro'bhavad bhuvi / citraM na jaladhI rAgaM, yatra cakre kadAcana // 1 // tasminnabhUt zIlagaNAbhidhAnaH, sUriH samApUritabhavyavAJchaH / yatpaJcazAkhaH kila kalpavRkSazchAyAM navInAM tanute janAnAm // 2 // yatpArvaM kila devatA tribhuvanasvAminyupetA svayaM, pUrvaprItitaraGgiteva vacasA baddhaiva kRSTeva ca / saubhAgyAdbhUtavaibhavo bhavamahAmbhorAzikumbhodbhavaH, zrImAnatra sa mAnatuGgagaNabhRnnandyAdavidyApahaH // 3 // yasyoccaiH paripAkapezalatarAM tRptiM pradatte'GginAM, vyAkhyAparvaNi bhAratI rasavatI lAvaNyapuNyA bhRzam / etad nUnamajIrNamapyavikalaM yasyAH sukhaM nistuSaM, zrImAneSa raviprabhaH sa vijayI stAtsUpakAraH paraH // 4 // vividhagranthanirmANaviraJciruciro guruH / yo'bhUd rajoguNo naiva, nAlIkasthitimAn kvacit // 5 // zrImadaivatatuGgazailazikhare sudhyAnalInAyuSA svAyuHkarmataruprapAtavazato lebhe gatistAviSI / bhavyavrAtamanaHkuraGgazamakRt tatpaTTabhUSAkaro rAmaH zrInarasiMhasUrirabhavat vidyAtrayIpAvanaH // 6 // 1. daivI /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ nityaM yaH samitau rataH kalayate sadguptizaktitrayasAtatyaM vratapaJcavallabhalasadgandharvagarvoddhuraH / zrImatpUjyaraviprabhapravikasatpaTTakSamAlaMkRtiH sAkSAdeSa narendra eva jayati zrImannarendraprabhaH // 7 // durvAraprativAdivindhyazamakRccAndre kule vizruto devAnanda iti prasiddhamahimoddAmA munigrAmaNIH / aSTavyAkaraNAmbudhIn niravadhIn zabdormimAlA''kulAn yaH svavyAkaraNaprazasticulukaizcitraM cakAroccakaiH // 8 // tacchiSyo'jani jAgarUkamahimA ratnaprabhAkhyaprabhuH paTTe zrIkanakaprabhaH pratimayA vAcaspatirmUttimAn / tatpAdAmbujacaJcarIkacarita: pradyumnasUrirnavaprItiH zrIvinayendunA tadakhilaM cAzodhayad bodhaye // 9 // pUjya zrIratna (?) siMhasUrisuguroH zrImannarendraprabho - rAdezAd vinayAGkapArzvacaritatraSTAzayA ( ? ) / gacchottaMsaraviprabhAbhidhaguroH ziSyo'lpamedhA api sUriH zrIvinayendureSa vidadhe mallezcaritraM navam // 10 // kSetre bhAratanAmake jinapateryAvat paraM zAsanaM (?) zasyamidaM vRSavrajaparIpoSakSamaM vardhate / etad nIradavRndasundaratanoH zrImallitIrthezituH proddAmaM rasapUracArucaritaM tAvacciraM nandatAt // 11 // ApAdayati cAtrArthe taireva nirmitasya kalpaniruktanAmno granthasya pAzcAtyaH kiyAnaMzo vizeSato dArDhyam; sa cAyam-- "saiddhAntika zrImunicandraziSyAH prAjJA anUcAnavarA jayanti / zrIratnasiMhAhvayasUrimukhyA yacchiSyalezo vinayendusUriH ||1|| zrIvikramAt tattva-guNe - nduvarSe (1325) cUrNyAdi vIkSya svagurormukhAcca / 6
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAtvA'naghaM paryuSaNAbhidhAne kalpasya kiMcid vidadhe niruktam" // 2 // kiJca, zrIdharmavidhigranthavRttividhAyakAH zrIudayasiMhasUrayo'pyetAnevAcAryavaryAn mahAkavitvena granthazodhakaziromaNitvena ca prakhyApayanti tathA ca dharmavidhiprazastiH " sa zrImANikyaprabhagurusevI svagurubandhusaMmatyA / AcArya udayasiMhazcakre zrIdharmavidhivRttim // 11 // zrImatpUjyaraviprabhamunipatipadakamalamaNDanamarAlaH / vRttimazodhayadenAM mahAkavirvinayacandrAkhyaH // 12 // yA zAsanapuSTiparA jananIvad bhavyasaMtati pAti / sA zrIzAsanadevI zivatAtirbhavatu saMghasya // 16 // rasa-maGgala-sUrya(1286) - mite varSe zrIvikramAdatikrAnte / cakre candrAvatyAM vRttiriyaM saMghasAnnidhyAt ||17|| " ebhiH sakalaiH pramANaireSAM sUrivarANAM samayo dvAdazazatAbdyAdibhUtastrayodazazatAbdyantabhUtazceti nitarAM nizcIyate / sarasaM samupavarNitaM cAtra gaganakusumAyamAnamanomanorathalakSajalasaMkulaM dambhastambhAnekanakracakracakravAlabalaprabalaM duHkhAtmanaikaduSkaramakaraprakaraprapUritaM mithyAhaMkArAkArabhUribhUdharAdhRSyakUTavikaTaM sarvatra duryodhakrodhaprasarpatsarIsRpa - sarpaNabhISaNamanAdigabhIrApArasaMsArapArAvAraM saMzoSya, saMbhUSya ca svaM nikhilanirmalalokA'lokalokinyA vijJAnazriyA, pratiSThApya ca sakalalokA'mita hitAvahaM saMsArottArakaM tIrtham, pratibodhaya ca gADhamithyAtvanizAnidrAvazIbhUtaprabhUtabhUtagaNAn, uttArya ca kAMzcana saMsArasAgarAt prApayya ca pravarazivanagaranikaTam, paramAmanazvarImitaradevadavIyasIM garIyasIM padavIM prAptAnAM zrImallisvAmijinezvarANAmAmUlacUlamadabhrapApAbhradhavitraM puSkarAriSTamalalavitraM nisargaguNagaNapavitraM caritram / antarbhAvitAni cAtra zrImallimitraSaTkakathAnakAni / anyA api lokaprabodhavidhAyinyo bahvyaH kathAzca 7
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAvarNitAH / tatra tatra cAnurUpaM sundaraM sakalarasAvarSi saMvarNanamapi pAThakahRdayakozapravezaM prApitam / samAvezitAni cAtra mahAkAvyanikhilalakSaNAni / iti savaireva prakArairayaM caritagranthaH caritagrantheSUttamaM sthAnaM lambhitaH / ime cAcAryapUjyA anyAnapi kalpanirukta-zrIpArzvacaritaprabhRtIn granthAn jagranthuH, vyazUzudhaMzca dharmavidhivRttipramukhAnalpagranthAn / eteSAM ca sUrivarANAM granthagranthitRtvaM granthazodhakatvaM cedamubhayaM tadapUrvadUSya-vaidUSya-lokApakArakatvA'nyathAnupapadyamAnaM teSAM paramakAruNikatvaM sakalazAstraniSNAtatvaM ca spaSTaM niSTaGkayati / saMzodhakAzcAsya zodhakaprakANDatAM gatAH zrIpradyumnasUrayaH, yeSAM 1. yadAha dharmakumArapaNDitaH svIye zAlibhadracaritre pratiprakramam "zrIzAlicarite dharmakumArasudhiyA kRte / zrIpradyumnadhiyA zuddhe" antyaprakrame ca "iyaM kathA vRddhakumArikeva sadUSaNA bhUSaNavarjitA''sIt / pradyumnadevasya paraM prasAdAd babhUva prANigrahaNasya yogyA" // 153 / / teSAM ca zrIvinayacandrasUrikRtaM zrImallinAthamahAkAvyam, zrIprabhAcandrAcAryaviracitaM zrIprabhAvakacaritram, zrIdevendrasUripraNItaH zrIupamitibhavaprapaJcakathAsAroddhAraH, zrIratnaprabhasUrivihitA zrIkuvalayamAlAkathA, zrIbAlacandrasUrinirmitA zrIupadezakandalITIkA zrIvivekamaJjarITIkA, zrIudayaprabhasUriracitA upadezamAlAkarNikATIkA cetyAditAtkAlikabahugranthAnAM saMzodhakatvena granthasaMzodhananaipuNyam, zrIsamarAdityasaMkSepAdeH svatantraM saMvidhAnena ca zAstravaizAradyaM ca sutarAM pratItam / ye punastadAnIntanAcAryaibADhaM saMmAnitA babhUvurityapi zrImAnatuGgAcAryaviracitazrIzreyAMsanAthacaritrAntargatena "ziSya: zrIkanakaprabhasya sukaviH zrIbAlacandranujo jyAyAn zrIjayasiMhataH pratibhayA zrIvastupAlastutaH / asmadgotramahattaraH kaviguruH pradyumnasUriprabhuvidvadavRndakavitvazodhanadhano granthaM mudA'zodhayat" // 1 // iti padyena vyaktamAvirbhavati /
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zodhananaipuNyaM bahavaH kavikuJjarA vyAvarNayAMbabhUvAMsaH / ato'pi caritamidaM vizeSeNa mahattvamacakalat / ___ etasya zrImallicaritasya pustakacatuSTayamAvAM prAptavantau, tadarthaM ca tadarpayitRRn nAmagrAhamabhivandAvahe1. zrImallicaritamasmadgurUNAM zrIzAstravizAradajainAcAryazrIvijayadharmasUrINAM zuddhadezyam / 2. zrImallicaritamasmadgurUNAM puNyapattanasthaDakkanakaoNlejAkhyapustakAlayasya, nAtyazuddham / 3. zrImallicaritamasmadgurUNAM munimohanalAlajipustakAlayasya, azuddham / 4. zrImallicaritamasmadgurUNAM stambhanapurasthadharmazAlAbhidhabhANDAgArasya, apUrNam, zuddhaprAyaM ca / tadevaM pustakacatuSTayamAzritya saMzodhitam, tatra tatra pAThAntaritaM ca cittAhlAdakamidaM caritaM sakarNA nijavimalanetrasannikarSAd nAyayantu svIyanetre pAvitryam / paThitvA caitat tyajantu kapaTanATakapATavapaTaM paTavaH, munayazca lokayantu karmanarapativaicitryam, mucyatAM ca sakalo lokaH, utsAhayantu cAsmatparizrAntim, saMzodhayantu sUcayantu ca matimAndyasahabhUni dRgdoSahetUni sIsakAkSarayojakajAtAni ca dUSaNAni haMsantaH samantataH santaH / asya ca mudraNAdivyayadAtuH paramodArazrIzreSThipravaragokulabhAitanujanuSo vadAnyavareNyasya zrIzreSThivaramaNilAlasya paramaM dhanyavAdaM samarpayAvaH / / iti nivedayatoharagovinda-becaradAsau /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ "jinavara nAme janya havelI - vijaya naracaMdrasUrIzvarajI ma. sA. samasta vizvano uddhAra karavAnI prabaLa bhAvanAnA pratApe trIjAbhave zrI tIrthakara nAmakarmanI nikAcanA karIne Ahatya lakSmIne prApta karanArA ane tenA prabhAve vizvamAM suvizuddha mokSamArganuM prakAzana karanArA zrI tIrthakara bhagavaMto jagatamAM jayavaMtA varte che. zrI tIrthakara devoe A jagatanuM zreSThamAM zreSTha vyaktitva che. AdhyAtmika kSetre sarvathI zreSThatA dharAvanArA te puNyavaMta AtmAonI karmanA audayikakSetre paNa zreSThatA sahajarUpe ja hoya che. - zrI tIrthaMkaradevano AtmA paNa eka vakhata to ApaNA saunI jema saMsAramAM rakhaDato ja hato. anAdikALathI viziSTa prakAranA dazaguNabIjakone antabhUta rIte dharAvanAro paNa te mahAnuM AtmA jyAM sudhI samyagdarzana guNane pAmato nathI tyAM sudhI tenI koI vizeSa prakAre gaNanA karavAmAM AvatI nathI. zrIzAstrakAra bhagavaMto pharamAve che ke AtmA jayAre darzanamohanIyano kSayopazama sAdhI samyagdarzanane prApta kare che. tyAre ja tenA guNo kharA arthamAM guNa kahevAya che. tyAre ja teno dharma AtmasAdhaka dharma bane che. ane tyAre ja temanA bhavonI gaNanA cAlu thAya che. samyagdarzanaguNa saMsArane TUMkAvavAnI adbhuta tAkAta dharAvanAro guNa che. tethI samyagdarzanane pAmelA jIvo bahulatayA alpa saMsArI ja hoya che. tethI zrI arihaMta paramAtmAno AtmA paNa jyAre samyagdarzana pAme che, tyAra pachI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ teonA bhavanI gaNanA zarU thAya che. vartamAna covIzImAM thayelA sattara zrI arihaMta bhagavaMto to samyakta prApta karIne traNa ja bhavamAM mokSe padhArI gayA hatA. tAraka evA je AtmAonI bhavasthiti lAMbI hatI tevA sAta paramAtmAonA bhavo thoDA vadhu thayA hatA temAM paramAtmA zrI mahAvIra devanA 27 bhava je sauthI vadhu hatA. sAmAnya jIvonA samyakta karatAM zrI tIrthaMkara paramAtmAnA jIvonuM samyakta zreSTha koTinuM hoya che. tethI tene varabodhi tarIke oLakhavAmAM Ave che. anya jIvonuM samyakta mukhyatve AtmatAraka hoya che. jyAre zrI arihaMta devonuM samyakta AtmatAraka thavA sAthe agaNita bhavyAtmAone tAravA mATe ja sarjAyeluM hoya che. AvA varabodhi samyaktane pAmyA pachIthI kramaza: AtmavikAsa sAdhatAM sAdhatAM teo jyAre chellA bhavamAM pahoMce che. tyAre temanuM jagaduddhAraka vyaktitva pUrNapaNe khIlI uThatuM hoya che. kharekhara zrI arihaMta bhagavaMtonA nAma smaraNano paNa apUrva mahimA hoya to pachI bhagavaMtanI stavanA ke bhagavaMtanA jIvananA Alekhanano to kevo anero mahimA-prabhAva hoya ? Aja kAraNe zAstrakAra mahAmanISI zrI siddhasenadivAkarasUrIzvarajI mahArAjAe kalyANamaMdira stotramAM jaNAvyuM che. "he prabho ! acinyA mahimAvALuM ApanuM stavana to dUra raho, ApanuM nAma paNa jagatanuM rakSaNa karanAruM che. bhayaMkara tApathI musApharane garamImAM padmasarovaranI bhInAzavALo pavana paNa AnaMda pamADe che." AvA paramAtmAnuM mAtra nAmasmaraNa paNa bhavobhavanA saMcita
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApakarmono nAza karavA zaktimAna che. sAmAnya rIte koIpaNa vyaktine sAruM jIvana jIvavAnI zreSTha kaLA caritra graMthomAMthI maLatI hoya che. uttama jIvana jIvI gayelA puNyAtmAonA jIvanane AMkha sAme rAkhavAmAM Ave to vyakti pote paNa uttama jIvana banAvI zake che. caritra graMthomAMthI lAyaka vyaktine ghaNI ghaNI preraNA prApta thAya che. AvA caritromAM paNa zrI tIrthakara bhagavaMtanuM caritra ati uttamakoTinuM hoya che. teo nizcitapaNe-pUrNapaNe AtmaguNono vikAsa sAdhI jagaduddhAraka bananArA parama AtmAo hoya ema jarUrathI karI zakAya che. teonuM jIvanacaritra eTale akhUTa preraNAno srota. pUrvanA zrI zIlAMkAcArya zrI hemacandrAcArya Adi aneka mahApuruSoe "cauppanna mahApurusa cariya" zrI triSaSThi zalAkApuruSa caritra mahAkAvya Adi aneka caritro banAvyA che. jemAM zrI jJAtAdharmakathAMga nAmanA chaThThI AgamasUtrane AdhArabhUta banAvIne AcArya zrI vinayacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe aneka rIte adbhuta evA zrI mallinAthacaritra mahAkAvyanI racanA karI che. te caritra kula ATha sargamAM maLIne 4344 zloko thAya che. mahAkAvyanA lakSaNo paNa AmAM saMpUrNapaNe jovA maLe che. ATha-ATha sarganA vistAramAM phelAyeluM A caritra vItazokAnagarImAM baLarAjAnA rAjayamAM zrIratnacandra muninI pAvana padharAmaNIthI zarU thatuM ane zrImallinAtha prabhunA parivAra ane nirvANa kalyANakanI ujavaNIthI pUrNatAne pAmatuM atirocaka A kathAnaka che. ATha sargamAM zloko anukrame - 1-576, 4-670, 3-257, 4-207, 5-332, 6-561, 7-1158, 8-583 12,
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ = 4344. ATalA vistAramAM patharAyelA A caritramAM ThAmaThAma upadezAtmaka mahAvAkyo, prasaMgane anurUpa kathAo temaja prasaMgane anurUpa upamA-alaMkAra-lAlitya-bhASA sauSThava-zabda lAlitya AdithI bharapUra che. dareka sargano sAmAnya paricaya A mujaba che. savizeSa to anukramaNikA jovAthI khyAla Avaze. prathama sargamAM - zrI ratnacaMdramuni potAnI kathAdvArA baLarAjAne vairAgyavAsita kare che vacamAM namaskAra mahAmaMtranA zravaNano anero mahimA batAvI te vAtane puSTa karavA gaMdhAra nAmaka zrAvakanI kathA darzAvI che. jUnI AvRttimAM zloka naM. 231 be vAra bhUlathI naMbara apAyela te AmAM sudhArela che. bIjA sargamAM - potAnA putrane rAjagAdI maLe ane pote rAjamAtA bane, AvA aramAnone kAraNe sAvakImAtA zokyanA putra upara kevA prakArano gaMbhIra Aropa mUke che ! te batAvI strIcaritranI gahanatAnuM sAruM evuM varNana karyuM che. zloka naM. 132mAM eka akSara ghaTato hovAthI "tuM" umerela che. gujarAtI bhASAmAM vaparAto bakarI zabda verImiva - 326, dvirI (saM.7-79) zabdapaNa ahi maLe che. "daDhaprahArI" brAhmaNaputra hovAthI te avadhya che. te vAta paNa ahiyA maLe che. baLarAjAnI dIkSA bAda mahAbalakumAra rAjA bane che. anyaanya dezanA cha rAjAo sAthe kalyANamaitrIno kola karAra kare che. nyAya-nItipUrvaka rAjya zAsana karatA karatA ekavAra nagaramAM padhArelA zrI varadharmAcAryanI dezanAzravaNanA pratApe vairAgyavAsita banI potAnA putra baLabhadrane rAjagAdIe besADavA zreSTha jayotiSIne bolAve che. te prasaMge jyotiSazAstranI prAsaMgika 13
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ suMdara vAto batAvI che. ane chae mitro sAthe paMcamuSTi loca karI saMyamadharmano svIkAra kare che. bIjA sargamAM - gurubhagavaMta sAthe vihAra karatA karatA jJAnAdino abhyAsa karatA karatA anukrame gItArtha banyA. gurvAjJAthI chae munivaro sAthe vicaratA vicaratA mahAbala rAjarSi putranI rAjadhAnImAM padhAryA. mahAbalamuninI vairAgyajanaka, upamitinI zailImAM varNavelA saMsAranagaramAM vasatA karmapariNAma rAjA ane cAritradharmarAjAnA saMbaMdhavALI dharmadezanAnA pratApe baLabhadra rAjAe bAravrata svarUpa gRhasthadharmano svIkAra karyo ne mAsakalpAne sAte munivaroe tyAMthI vihAra karyo. teo sAtee samAnatapa karavAnI pratijJA karelI paraMtu mahAbalamunie vadhu tapasvI dekhAvAnI icchAthI mAyA karI pariNAme chaThThuM-sAtame guNaThANethI patita thaI mithyAtva guNaThANe gayA - strIvedano baMdha karyo. "savI jIva karuM zAsana rasI"nI bhAvanApUrvaka vIzasthAnaka mahAtapanA vIze padanI apUrva ArAdhanA karavA dvArA zrI tIrthaMkaranAmakarmanI nikAcanA karI 84 lAkha pUrvanA AyuSyane pUrNa karI antima sAdhanA karIne sAte munivaro trIjA vaijayaMta nAmanA anuttaramAM utpanna thayA. cothA sargamAM - jaMbUdvIpa-dakSiNa bharatakSetramAM videha dezamAM mithilA nagarImAM kuMbha naresaranI paTTarANI zrI prabhAvatI devInI kukSine viSe strIpaNe avataryA. te samaye badhA ja indroe svapradarzanano phaLAdeza karyo. namutthaNe sUtra dvArA paramAtmAnI stavanA karI. mauna ekAdazInA zubhadivase zrI mallinAtha prabhuno janma thayo Indroe meruparvata upara janmakalyANakanI bhavya ujavaNI karI prAtaHkAle kuMbharAjAe anupama janmotsavanI ujavaNI karI.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIlavarNI ne pAMtrIza dhanuSyanI kAyAne dharatA prabhujI bAlyAvasthA oLaMgI yauvanAvasthA pAmyA. paramAtmAnA rUpa vaibhavanA adbhuta varNana dvArA sarganI samApti karavAmAM AvI. pAMcamA sargamAM :- pUrvabhavanA chae mitrarAjAonuM alagaalaga dezamAM rAjaputra tarIke avataraNa. anne badhA svapitRpade rAjA thayA. judA-judA nimitto pAmIne chae rAjAoe zrI mallikuMvarInI kuMbharAjA pAse dUto dvArA mAMgaNI-suvarNanI putaLIAhAra kavala prakSepa dvArA mallikumArIno chae rAjAone pratibodha - anne teoe cAritra grahaNanI bhAvanA vyakta karI - zrI mallikumArIe 300 strIonA AMtara parivAra ane 300 rAjAonA parivAra sAthe maunaekAdazInA puNyadivase saMyama dharmano svIkAra karyo. ane te ja divase cAra ghAtikarmo khapAvI kaivalya lakSmInI prApti-indro-devo dvArA samavasaraNanA maMDANa, prabhu sAdhvIjIonI parSadAmAM rahetA. gaNadhara bhagavaMto divase dUrathI ja namana-vaMdana karatAM - chae mitra rAjAonuM Agamana. chaThThA sargamAM :- zrI mallinAtha prabhunI amogha dezanAmAM samyaktva sahita zrAvakadharmanA bAvratanuM kathAnako dvArA varNana - A sargamAM samyagdarzana upara nala-damayaMtInI adbhuta kathA kahI che. damayaMtIne pitAnA ghare ja nirvANI devI dvArA bhAvI jinezvara zrI zAMtinAtha prabhunI pratimA arpaNa-trikALa pUjA-svayaMvara maMDapa dvArA nalarAjA sAthe pANigrahaNa-jugAranA vyasana dvArA nale rAjya gumAvyuM. vanavAsa-damayaMtIno tyAga-damayaMtIne dhanadeva nAmaka sArthavAhano bheTo thayo tyAM zrI mallinAtha prabhunI pratimAnA darzana-praznakzana-dharmaguptAcArya pAse sAMbhaLavA maLyuM ke tame zrI mallinAtha prabhunA tIrthamAM prasannacaMdra rAjA banIne mokSe jazo 15
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI te prabhunI trikALapUjA (301 thI 307) pitA deva dvArA nalanuM kujIkaraNa. nale zuMzumArapuramAM zrI naminAtha prabhunA caityanA darzana karyA. atte aneka duHkhone veThavApUrvaka zvazuragRhe banneno meLApa-ityAdi vAto vistArasahita batAvI che. sAtamA sargamAM - vistAranI dRSTie sauthI moTA A sargamAM zrAvakanA bAvratanuM varNana batAvyuM che temAM. pahelAvrata upara - sudattazreSThi putranI kathA che te zrIcaMdraprabha svAmI pAse dIkSA laI cothA devaloka jaI pachInA bhavamAM mokSa padhAryA. bIjA vrata upara :- jaMbUdvIpanA airAvatakSetramAM thayela talacora saMgamanI kathA prabhue batAvI che. pAMcamA vrata upara :- zrI mallinAtha prabhunA kALamAM thayelA bhogadatta-sudattanI kathA che ane banne jaNa prabhujI pAse dIkSA grahaNa karI suMdara saMyama jIvana jIvI mokSe padhAryA. - chaThThA vrata upara :- puSparAvartanA airAvata kSetramAM thayelA vilAsI mitrAnaMdanI kathA che. avAMtara kAmalatA gaNikA jevI gaNikAnI kathA che. pati pAsethI rAjA apaharaNa kare che teNInI rAjAne mArI pati pAse jAya che tyAM sarpadaMzathI pati mRtyu pAme che. anta paradeza jatA acAnaka vezyAne tyAM AvatA zreSTha gaNikA bane che. temAM potAno ja putra acAnaka AvatA tenI sAthe bhoga bhogave che khabara paDatA ja putra agnizaraNa svIkAre che. pote agnizaraNa svIkAravA chatA na maratA bharavADanA hAthamAM Ave che atte bharavADaNa bane che. karmanI gati kevI vicitra hoya che tenuM tAdaza udAharaNa che. 16
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamAvrata upara :- lobhanaMdInI kathA che vacce avAMtara kathA tarIke A. zrI ajitaprabhasUri kRta zAMtinAtha caritramAM AvatI ratnacUDa jevI kathA che. anItipure gamana-vaMcaka (Thaga) lokonA hAthamAM atte gaNikAnA vacane dhana pAchuM meLave che. tevI kathA AmAM batAvI che. ane svarodaya zAstranuM suMdara varNana karyuM che. dazamA vrata upara H- dhanasenanuM kathAnaka che. temAM vacce avAMtara kathA tarIke caMdrayazAnuM navabhavanuM caritra batAvyuM che. paraMtu bhAvonI gaNanA karatA sAta ja bhava thAya che. temAM kahyuM che ke duSTa devIdevatAo jinapratimA pAse rahI zakatA nathI. - zlo. 880 agyAramAM vrata upara :- zrI mallinAtha prabhunA samayamAM thayelA zikharasena rAjAnI kathA che. te pUrvanA bhIlanA bhAvamAM mArga bhUlelA munivara pAsethI dharmazravaNa karI pauSadhavratanI nirmaLa ArAdhanA karatA hatA, ekavAra siMhano upadrava thayo chatAM DagyA vinA samAdhithI mRtyu pAmI zikharasena rAjA thayA tevuM jANatA ja prabhujI pAse saMyamadharmano svIkAra karI antakRta kevalI banI mokSe padhAryA. sagaMjo prabhujInA mAtA-pitA-cha mitra rAjA badhAe dIkSA svIkArI prabhu pahelA ja chae mitrarAjAo mokSe padhAryA. bhiSa Adi 27 gaNadharo-caturvidha saMgha-zAsanarakSaka yakSa-yakSiNInI sthApanA karI prabhujI bhavyajIvo upara upakAra kAje pRthvItalane viSe vihAra karavA lAgyA ityAdinA varNanapUrvaka sarganI parisamApti. AThamA sargamAM - nAmamAtrathI Astika bAkI pradezI rAjAnI jema nAstika evA rAjAnA caMdrapuranagaramAM pRthvItalane pAvana 17
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatA karatA prabhujI padhAryA. prabhu sAthe AtmAdi viSayaka ghaNI praznottarIne atte bhAvathI Astika rAjA banI prabhujI pAse 700 rAjaputro sAthe zramaNadharmano svIkAra kare che tyAM ja zAlmalI gAmano kaTha nAmaka kheDUta kAmakuMbha pAmavAthI garvita banI svajano AgaLa mastake laI nAca karatA te nAza pAmyo. tyAM paramAtmA AvelA jANI zrI mallinAtha prabhu pAse sAcA kAmakuMbha samAna zramaNadharmane pAmI AtmakalyANa sAdhyuM. hastinAgapuramAM kheDUta evo devapALa gAya-bheMsa carAvatA tene paramAtmAnI pratimAnA darzana thayA. dararoja jala-dUdha-puSpapUjA kare che devo dvArA karAyelI parIkSAmAM pAsa thatA atte te rAjA banyo. prabhujIe tene pratibodhI saMyamadharmane pAmI AtmazreyaH sAdhyuM. to prabhujIe eka abhimAnI brAhmaNane cilAtIputranA daSTAMta dvArA pratibodhI sanmArge vALyo. zvetAMbI nagarImAM krodhAviSTa 300 tApasone prabhujIe caMDarudrAcAryanI kathA kahIne pratibodha pamADyA. tyAMthI madirAvatI nagarImAM strIlaMpaTa yazazcandra rAjAne zaMkharAjAnA putra kuladhvaja rAjakumAranI kathA kahevA dvArA pratibodhIne 5000 rAjaputro sAthe dIkSAdharmane prApta karAve che. Ama aneka bhavyajIvone pratibodha karatA karatA pRthvItalane pAvana karatA karatA antima samaya jANIne prabhujI zrI sametazikharajI mahAtIrthe padhArI eka mAsanuM mahAsaNa karI cAra aghAtI karmono nAza karI janma-jarA-maraNathI rahita Adi anaMta sukhamaya zAzvatapadane pAmyA. AsanakaMpathI prabhujInA nirvANakalyANakane jANI 64 indro AvIne prabhujInA dehano vidhipUrvaka agni saMskAra karI naMdIzvara 18
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpe nirvANakalyANaka nimitta aSTAlikA mahotsava ujavI sI pota-potAnA sthAne gayA. prAnta graMthakAre savistRta prazasti ApI che. te aMgeno paricaya "zeSa-vizeSa" mAM Apela che. munizrI dharmatilaka vijayajI gaNie A graMthanuM saMzodhana karyuM che. to sA. zrI saumyajyotizrIjIe saMkalana-saMpAdana karyuM che. te ubhaya dhanyavAhAI che. prAnta A caritragraMthanA vAMcanamanana dvArA vairAgya pAmI samyagdarzana-samyajJAna-samyak cAritrane pAmI kramazaH ApaNe sau vahelAmAM vahelA paramapadanA bhoktA banIe eja zubhAbhilASA. vi. saM. 2071 phAgaNa vada-8, soma tA.14-3-2015 vasaMtakuMja-pAlaDI amadAvAda paramagurudeva kalikAlanA dhannA aNagAra pUjyapAda paMnyAsapravarazrI kAMtivijayajI gaNivarano vineya Avijaya naracaMdrasUri 09
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeSa-vizeSa - vijaya municandrasUrIzvarajI ma. sA. "vikrama saMvata 1285nA arasAmAM zrI pArzvanAtha caritrAdi viMzati (20) prabaMdhanA kartA AcArya zrI vinayacaMdrasUri vidyamAna hatA. temano "kavizikSA" nAmano kAvyasAhitya para racela (vinayAMka) graMtha tADapatra para pATaNa bhaMDAramA vidyamAna che. te kavi temAM kahe che ke zrI bappabhaTTI gurunI vANImAM kavizikSA karIza. ? natvA zrIbhAratIM devIM bappabhaTTIguro girA / kAvyazikSAM pravakSyAmi, nAnAzAstranirIkSaNAt // zrI bappabhaTTIsUri kAvyazaikSa kahevAtA hatA ane temanI racelI kAvyazikSAno zrI vinayacaMdrasUrie potAnA graMthamAM upayoga karelo haze. prastuta zikSAmAM te vakhatanA 84 dezonI mAhitI Apela che. te paikI surASTra navahajAra gAmano, lATadeza ekavIza hajAra gAmano, gUrjara deza sittera hajAra gAmano vigere jaNAvyuM che. prAyaH A vinayacaMdrasUrie vi. saM. 1286mAM zrI mallinAtha caritra mahAkAvya racyuM ne A. zrI udayasiMhasUrie racelI dharmavidhi vRttine sudhArI hatI." (564 jaina sAhityano saMkSipta itihAsa peja-268) zrI mallinAtha caritra (vi. saM. 1286) AnA kartA 'candra' gacchanA A. zrI vinayacandrasUri che. eTale ke A. zrI raviprabhasUri ke pachI A. zrI ratnasiMhasUrinA ziSya thAya che. emaNe zrI munisuvratasvAmI caritra ane zrI pArzvanAtha caritra 20
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ racyAM che. keTalAkanA mate vi. saM. 1250nA arasAmAM vizaprabaMdho racanAra ane kavizikSAnA praNetA te ja A A. zrI vinayacaMdrasUri (jinaratnakoSa vi-1, pR. 303mAM) A AcArya zrI vinayacaMdrasUri A. zrI devAnaMdasUrinA ziSya A. zrI ratnaprabhasUrinA ziSya A zrI pradyumnasUrinA ziSya kahyA che. vizeSamAM ahi kahyuM che ke A AcArya zrI vinayacaMdrasUri te zrI pArzvanAtha ane zrI munisuvratasvAmI caritra temaja vi. saM. 1474mAM zrI AdinAtha caritra racanArA A. zrI vinayacaMdrasUri hovAno ghaNo saMbhava che. prastuta A. zrI vinayacaMdrasUrie nimnalikhita kRtio racI che. (1) kalpanikta (2) kAlakAcArya kathA (3) dipAlikAkalpa (4) zrI neminAtha catuSyadikA (pa) upadezamALA kathAnaka chappaya. chellI 4-5 naMbaranI kRtio gujarAtImAM che. A. zrI vinayacaMdrasUrie A zrI mallinAtha caritra mahAkAvya zrI jJAtAdharmakathAnA AdhAre yojyAnuM kahyuM che. A "vinaya' aMkathI aMkita ane A. zrI pradyumnasUri dvArA saMzodhita kAvyamAM ATha sarga che. emAM anukrame zlokonI saMkhyA nIce mujaba che. 1-576 , 2-670, 3-257, 4-207, 5-332, 6-561, 7-1158, 8-583 = 4344 graMthAjha che. A kRtimAM davadantInuM arthAt nalarAjAnI patnI damayaMtInuM jIvanacaritra AlekhAyuM che. samAnanAmaka kRtio zrI mallinAtha caritra nAmanI kRti nimnalikhita vyaktioe paNa racI che. kavi paMpa, digaM. bhaTTAraka prabhAcaMdra, vijayasUri, zubhavardhana A chellI kRti hIrAlAla haMsarAja taraphathI vi. saM. 1982mAM 21.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ chapAI che. digaM. sakalakIrtinI kRti kalakattAthI vi. saM. 1979mAM jinavANI pracAraka kAryAlaya dvArA prakAzita thaI che. enI eka hAthapothI vi. saM. 151pamAM lakhAyelI maLe che. A paikI paMpa, digaM. prabhAcaMdra, ane sakalakIrtinI kRtione zrImallinAtha purANa" paNa kahe che. nAgacandra paNa zrI mallinAtha purANa racyuM che. (jene saMskRta sAhityano Iti. khaMDa-2, pra-18, 5-15) 22
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19mAM zrI mallinAtha prabhuno saMkSipta paricaya. mAtA - prabhAdevI pitA - kuMbharAjA garbhakALa - 9 mAsa 7 divasa janmanagarI - mithilA janma nakSatra - azvinI janmarAzI - meSa laMchana - kuMbha-kaLaza zarIra - 25 dhanuSya AyuSya - 55000 varNa nIla (lIlo) keTalA sAthe dIkSA-300 sAthe | dIkSAnagarI - mithilA dIkSAvRkSa - azokavRkSa dIkSAtapa - aThThama prathama pAraNuM - khIrathI keTalA divase - traNa divase pAraNA dAtA - vizvasenA chavsthakAla - 1 divasa kevalajJAna sthaLa - mithilA kevalajJAna tapa - aThThama gaNadharo - 28 sAdhvIjI - 55,000 sAdhu - 40,000 zrAvikA - 3,70,OOO zrAvaka - 1,83,000 avadhijJAnI - 2200 mana:paryavajJAnI - 1750 kevaLajJAnI - 2200 caudapUrvI - 668 yoni - azva gaNa - deva zAsanayakSa - kuberayakSa zAsanayakSiNI - vairuTyAdevI | prathama gaNadhara - bhiSapha
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama sAdhvIjI - baMdhumatI mokSasthala -zrIsametazikharajI mokSatapa - 30 upavAsa mokSAsana - kAyotsargAsana bhava saMkhyA - 3 mokSa parivAra - 500 gotra - kAzyapa vaMza - ikvAku samavasaraNanI uMcAI-12 gAu nirvANa aMtara-54 lAkha varSa cyavana kalyANaka - phAgaNa suda-4 janma kalyANaka - mAgasara suda-11 dIkSA kalyANaka - mAgasara suda-11 kevalajJAna kalyANaka - mAgasara suda 11 mokSa kalyANaka - phAgaNa suda-12 I bhoyaNI tIrthAdhipati zrI mallinAtha svAmine namo namaH | zrI maMtsajana stuti saMsAra graha sahuthI bhayaMkara, koI tasa tole nahi jenI panotI nA uThe, beThI anaMtakALathI karuNA karI prabhu mAharI, e graha dazA nivArajo dharuM dhyAna mallijina caraNamAM, hRdayamAM AvI vaso // 24
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ w - - - - - - - - ........ * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * anukramaNikA Apa ! kyAM zuM jozo ? sarga-1 vigata saMdarzita kathAnakanuM digdarzana ........... maMgalAcaraNa ........................ vItazokAnagaravAsIono guNavaibhava ... zrIratnacaMdramuninuM caritra .......... kApAlika pAsethI abaLAnuM rakSaNa ..... gaMdhAra zrAvakanI kathA ................ zaMkharAjA ne pAlocanAnI kathA............ ratnacaMdrane sarpadaMza-pAlocanAno vilApa.... gaMdhAra zrAvaka-devanuM upakAraRNa .............. vRkSadarzanathI ratnacaMdrane saMsArathI vairAgya ....... zakrAvatAratIrthamahimAgAna ............. harizcaMdrarAjAnI vistRta kathA .......... ratnacUDano devIdvArA dIkSA mahotsava ....... balarAjAne tyAM putrajanmanI vadhAmaNI ......... balarAjAnI vairAgya bhAvanA.......... mahAbalakumArano rAjayAbhiSeka ...... nUtana rAjavIne hitazikSA .......... ............. .......... : ....... 108 ......... ......... I 25
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 1 24 ................ ......... - - , , ........ sarga-2 saMdarzita kathAnakanuM digdarzana .. balarAjAnI dIkSA ane nirvANa varadharmAcAryanuM Agamana-dezanA ..... dAnadharma upara jinadattanI kathA ............. padrazekhare karelo nagaratyAga padrazekharane bhAgyayoge rAjyaprApti ........ kulaputranI avAMtara kathA .................... ............. padmazakhara ane sUra bannebhAInuM yuddha ....... ....... zIladharma upara vanamAlAnuM kathAnaka........... tapadharma upara vidyAvilAsanI kathA......... bhAvadharma upara daDhaprahArInI kathA ................ jayotiSa zAstranI addabhuta vAto.............. ......... mahAbalarAjavI Adi sAte rAjAonI dIkSA .............. sarga-3 saMdarzita kathAnakanuM digdarzana ............ ............. sAte munivaronI anupama saMyamasAdhanA .......... ......... vItazokAnagarImAM munivaronI padharAmaNI ................ saMsAranI asAratA garbhita upamitinA sAravALI dezanA . 367 vIzasthAnaka tapanI addabhuta ArAdhanA ........... ........ 306 sAte munivaronI antima ArAdhanA . ........ * 264 te je 0 26
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga-4 saMdarzita kathAnakanuM digdarzana 315 316 mithIlAnagarInuM varNana kuMbharAjA-prabhAvatIrANInuM varNana 317 prabhAvatImAtAe joyelA 14 svapro 320 sarva indro dvArA mAtAnI stavanA.. 323 chappana dikumArIno mahotsava 327 indra dvArA prabhunI stavanA . 335 janmakalyANakanI ujavaNI indranI zakrastava dvArA adbhuta stavanA 347 kuMbharAjAne prabhujanmanI vadhAmaNI 350 prabhunA zarIranuM adbhuta varNana 353 sarga-5 saMdarzita kathAnakanuM digdarzana 356 pUrvabhavanA chamitranuM alaga-alaga sthAne rAjA tarIke janmavuM 360 chae rAjAonI mallikumArI mATe mAMgaNI 362 arhannaya zrAvakanI kathA 363 kuzala citrakAranI kathA 379 cokSA jogiNInI kathA 383 388 389 397 prabhunA rUpa sarakhI suvarNapratimAnuM nirmANa chae mitranA dUtonI mallikumArI mATe mAMgaNI suvarNa pratimA dvArA chae mitrane pratibodha ... 27
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAtismaraNa dvArA chae rAjAno pratibodha . lokAMtika devanuM Agamana sAMvatsarikadAna indra mahArAje karelo dIkSA mahotsava . prabhuno dIkSA svIkAra-kevalajJAna samavasaraNanuM savistRtavarNana indra mahArAjAe karelI guNagaNa stavanA chae mitra rAjAnuM pravrajyA mATe Agamana . 28 401 403 406 417 419 423 426
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ A.zrI vinayacaMdrasUri viracita zrImallinAtha caritra gUrjarAnuvAda prathama sarga saMdarzita kathAnakanuM digdarzana. maMgalAcaraNa-vItazokAnagarIdarzana-baLarAjA-dhAriNIrANIzrIratnacaMdramuninI padharAmaNI, baLarAjAnuM vaMdanA gamana, zrIratnacaMdramunine temanA vairAgyakAraNanI pRcchA-ratnacaMdramunie kahela potAnI pUrvakathA-baLarAjAe grahaNa karelA zrAvakanA vrata, eka vidyAdharanuM dIkSArthe Agamana, teNe kahela zakrAvatAra tIrthayAtrAnI hakIkata, baLarAjAe te tIrthasaMbaMdhI ane te tIrthoddhAra karanAra harizcaMdrarAjavInI vistIrNakathA-vidyAdhare karelI dIkSA svIkRti-baLarAjAnu svasthAne gamanadhAriNIrANIe joyela svapra-putrano janma-mahAbaLakumAra nAmasthApanA-mahAbaLakumAranA cha mitronI mitratAzrIratnacaMdramuninI pharIthI nagaramAM padharAmaNI-baLarAjAnuM vaMdanArthe gamana-vANI suNI pratibodha-dIkSA grahaNanI tIvAbhilASA-mahAbaLakumArano rAjayAbhiSeka.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ A. zrI vinayacandrasUriviracitaM zrI mallinAthacaritramahAkAvyam / prathama: : ! mahAtejaHprasUH sarvamaGgalollAsakAraNam / arhan gaNAzrayaM prINan, jayatAd vRSabhadhvajaH // 1 // kumbhajanmA sitadhyAnAJjalipItabhavodadhiH / zrImanmallijino bhUyAt, pApavAtApitApanaH // 2 // kramahIno dvijihvo'pi, kSamAbhArakSamo'jani / AzrayAdyasya sa syAdvaH, zriye pArzvajinezvaraH // 3 // prathama sarga maMgalAcaraNa, haThAve vijJAvaraNa. mahAtejane pragaTa karanAra, sarva maMgalane ullasita karavAmAM kAraNabhUta, gaNAzraya-gaNadhara vigere tathA gaNane AnaMda ApanAra, traNajagatane pUjanIya zrIAdinAtha prabhu jaya pAmo. (1). zukladhyAnarUpa aMjalithI bhavasAgaranuM pAna karanAra kuMbharAjAnA putra zrImAnuM mallinAtha bhagavaMta ! bhavyajIvonA pAparUpI daityanuM zoSaNa karanArA thAo. (2) jemanA AzrayathI caraNarahita nAga paNa nAgendra thayo. pRthvIno bhAra upADavA samartha thayo. evA zrI pArzvanAtha tamArA kalyANane mATe thAo. (3) 1. gaNazriyamityapi
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: : vandArusurakoTIracakorIcakracumbitAH / jIyAsurvIranAthasya, kramadvandvanakhendavaH // 4 // anyAnapi gatatrAsAn, sacchAyAn vimalAnalam / naumi muktAvalImadhyanAyakAn jinanAyakAn // 5 // tripadyapi jinAnAM gaurjagadgocaracAriNI / sAlaGkArAGginI me syAttattvapIyUSavarSiNI // 6 // rajaHkSodapayodaM zrIvidyAhRdyAvataMsakam / praNaumyahaM bhavodyAnabhaGganAgaM guruM svakam // 7 // vaMdana karavA AvatA karoDo devonA mugaTarUpa cakorIsamUhathI cuMbita thayelA zrIvara paramAtmAnA caraNayugalanA nakharUpI caMdro jayavaMtA varto. (4) saMsAranA trAsarahita, manohara kAMtivALA, atizaya nirmala tathA muktAvalI (siddha jIvo)mAM nAyaka samAna evA anya zrIjinezvarone paNa huM namaskAra karuM chuM. (5) jagatamAM sarvatra vyApta thayelo, alaMkAra-aMgavALI evI zrIjinezvara bhagavaMtanI tripadIrUpa vANI mane tattvarUpI amRtane varSAvanArI thAo. (6) ajJAnarUpI rajane zAMta karavAmAM meghasamAna lakSmI ane sarasvatInA eka manohara mugaTa samAna, saMsArarUpI udyAnano bhaMga karavAmAM hastI (hAthI) samAna evA mArA potAnA gurune huM namaskAra karuM chuM. (7) jagatane jItanArA, je devanA aneka devo paNa dAsa samAna 1. -namalAna-ityapi 2. AdyAntyAkSarairgurornAma kaveH zodhayituzca raviprabhaM, zrIkanakam /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra jagajjaitrasya yasyaite, kiGkarAste surezvarAH / taM jigAya jino mAraM, kaumAre'pi javenaM yaH // 8 // tasya zrImallinAthasya, jagannAthasya pAvanam / zrotRzrotrasudhAsatraM, saccaritramudIryyate // 9 // (yugmam) zrISaSThAGgAdidaM citramahaM grathanAmi mAlyavat / ArAmika ivArAmAduccitya sumanoharam // 10 // jambUdvIpa iti dvIpaH, kanakAcalakarNikaH / spaSTASTadigdalAkIrNaH, pronnidrazatapatrati // 11 // che, te kAmadevano je prabhue kumArAvasthAmAM satvara jaya karyo che. evA te jagatanA nAtha zrImallinAthanA pAvanakArI ane zrotAnA zrotrane amRtanI paraba samAna saccaritranI huM racanA karuM chuM. (8-9) jema udyAnapAlaka mALI bagIcAmAMthI sArAM puSpo ekaThA karIne mALA gUMthe che tema A caritrane chaThThI aMga (jJAtAdharmakathA) mAMthI udbhata karIne huM racuM . (10) vItazokA nagaravAsIono guNavaibhava kanakAcala jenI karNikA che, ATha dizAo rUpa patradalathI je vyApta che, evo jaMbUdvIpa nAme eka dvIpa vikasita kamala samAna zobhI rahyo che. (11) te dvIpanA apara (pazcima) videhamAM salIlAvatI nAmanA vijayamAM zokarahita evA lokothI bharapUra evI-vItazokA nAme 2. nikriya rUtya |
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: : tatrAparavideheSu, vijayaH salilAvatI / vItazokA purI tatra, vItazokajanAkulA // 12 // prabandhAH puSkariNyazca, gambhIrapadasaMkramAH / rAjante yatra sarasAH, kavisUtrabhRtA kRtAH // 13 // paropakArapraguNA, uttamarNAH priyamvadAH / dhairyavanto janA yatra, suSamAkAlajAtavat // 14 // avRddhirvAridhereva, niSkozatvamaserapi / dAnacchedo gajasyApi, na yasyAM pauruSeSvabhUt // 15 // balo nAma nRpastatra, balena balasUdanaH / vairivArabalonmAthI, RddhyA baliniSUdanaH // 16 // nagarI che. 12) jyAM kavirUpa sUtradhAre racela sarasa, sajaLa ane gaMbhIra padano jayAM saMkrama che evA prabaMdha ane kriIDAvAvaDIo zobhe che. (13) vaLI suSamakALamAM utpanna thayelAnI jema jyAM loko paropakAramAM tatpara, dhanavaMta, priya bolanAra ane vairyavaMta che. (14) je nagarImAM avRddhi zabdano upayoga mAtra samudra mATe ja, niSkozatvano prasaMga talavArane mATe ja, dAnaccheda hAthIo mATe ja varte che. paNa mAnavamAM tevuM kAMI (avRddhitva, niSkozatva ne dAnaccheda) vartatuM nathI. (15) tyAM zatruonA baLane parAsta karanAra, samRddhithI viSNu samAna ane baLamAM baLasUdana jevo baLa nAme rAjavI rAjaya kare che. (16)
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra ambhodhinA gambhIratve, pArIndrazca parAkrame / kalpakSitiruhairdAne, jAne yasyAdhamarNyate // 17|| AkAra eva yasyoccaiH, zazaMsa prabhusampadam / chatracAmarakoTIrahAraprabhRti tu sthitiH // 18 // vilAsarAjahaMsAnAM, vikasvarasarojinI / vazIkaraNavidyeva, zRGgArarasayoginaH // 19 // devyasya dhAriNI nAma, zIlAlaGkAradhAriNI / sArI guNavaThThInAM, vAturyarasArikhI ramA (yumam) puryAmanyedhurudyAne, vane nAmnendrakubjake / ratnacandrAbhidho'bhyAgAt, munirdoSAndhakArabhit // 21 // jenA gAMbhIrya AgaLa samudra, parAkrama AgaLa siMha ane dAna AgaLa kalpavRkSo paNa hIna dekhAya che. (17) jeno AkAra ja uMcA prakAranI saMpattine sUcave che ane jenA chatra, cAmara, mugaTa ane hAra pramukha tenI sthitine sUcave che. (18) tene vilAsarUpa rAjahaMsonI eka vikasvara kamalinI samAna, zRMgArarasarUpa, yogInI vazIkaraNa vidyA samAna, zIlarUpa alaMkArane dhAraNa karanArI, cAturyarasathI manohara, guNarUpa latAonI nika samAna dhAriNI nAme paTTarANI che. (19-20) indrakunja udhAnamAM zrIratnacaMdra muninuM Agamana. ekavAra te nagarInAM Indrakunja nAmanA vananA udyAnamAM doSarUpI aMdhakArane bhedanAra athavA rAtrirUpI aMdhakArane bhedanAra 2. yoniItyA !
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sA: yasyAsannasarastIrapAdapAH pratibimbitAH / bhAnti vAriNi sarvAGga, nIraM pAtumivAturAH // 22 // puSpAkSatavihastairduhastairyavijalIlayA / mantroccAramalidhvAnaistanute'bhyAgataM prati // 23 / / nakSatrairiva sanmitraistadudyAnanabho'GgaNam / rAjA samAgamannetrakairavasmeratAguruH // 24 // (tribhirvizeSakam) tasmin vIkSya mune rUpaM, svarUpaM divasezituH / utphullavadano natvA, rAjA papraccha sAdaram // 25 / / sUryasamAna zrIratnacaMdra nAme muni padhAryA. (21) je udyAnanI najIkanA sarovaranA kAMThe rahelA vRkSo jANe pANI pIvAne Atura thaI gayA hoya tema jaLamAM sarvAga pratibiMbita thaIne zobhatA hatA. (22) vaLI je udyAna puSparUpa akSatathI vyApta evA vRkSarUpa hastathI kiMja-pakSIonI lIlApUrvaka ane bhamarAnA jhaMkAra vaDe jANe abhyAgata tarapha maMtroccAra karatuM hoya tema bhAsatuM hatuM. (23) te udyAnarUpa nabhastaLamAM sanmitrarUpa nakSatro sahita ane netrarUpa kairavane vikasita karanAra evo te rAjA (caMdra) Avyo. (24). ane sUrya samAna tejasvI te muninA rUpane joIne praphullita vadanathI namaskAra karIne rAjAe AdarapUrvaka temane pUchyuM ke (25). he mahAtman ! A tamAruM apratimarUpa samajavala lAvaNya chatAM tame gRhasthapaNAno tyAga karIne zA kAraNathI saMyamano svIkAra
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra rUpe'pyapratirUpe'smin, lAvaNye ca samujjvale / kathaM tyaktvA gRhasthatvaM, bhavadbhirjagRhe vratam // 26 / / dyotayanniva dantAMzuDambarairambarAntaram / ratnendurbhagavAnevaM, vyAjahAra manoharam // 27 // asAre'mutra saMsAre, sarvameva virAgakRt / vizeSato'pi cAsmAkamidaM vairAgyakAraNam // 28 // tathAhyatra videhAkhye, kSetre kuruvibhUSaNam / puraM candrapuraM nAma, vAsaukaH sarvasaMpadAm // 29 // vasubhUtirnRpastatra, mahAtejAH parantapaH / tasya ratnAvalI devI, ratnacandrastayoH sutaH // 30 // karyo? (26) kahe ratnacaMdra svavirAganI kahANI. suNI baLarAjA kare moha prahANI have ratnacaMdramuni pAsethI rAjA temanA virAganI kathA sAMbhaLe che. te kathAno prAraMbha karatAM, potAnI daMtapaMktinA kiraNothI AkAzapradezane jANe udyotita karatA hoya evA bhagavAnuM zrIratnacaMdramuni madhuravANIvaDe A pramANe bolyA ke, (27) rAjan ! A asAra saMsAramAM sarvapadArtho vairAgyanA kAraNarUpa ja che, chatAM mArA vairAgyanuM vizeSa kAraNa A pramANe che (28) te sAMbhaLo : A videhakSetramAM kurudezanA vibhUSaNarUpa ane sarvasaMpattinA eka nivAsasthAna jevuM caMdrapura nAmanuM nagara che. (29) tyAM mahAtejasvI ane zatruone saMtApa ApanAra, vasubhUti
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saf: anyecurazvavAhinyAM, gato nRpatinandanaH / uccairuccaiHzravastulyaM, nirmAMsamukhamaNDalam // 31 // laghustabdhazravoyugmaM, pInaM pazcimapArzvayoH / dazAvartamanojJAGgaM, manovegAtiveginam // 32 // dakSazcatuSprakArAsu, dhArAsu kramayan kramAn / avAhayaddhayaM cAru, lAtapAtAdi kArayan // 33 / / (tribhirvizeSakam) ArUDhaH paJcamI dhArAmudUDhaH prauDhavikramaH / javaM cakAra caturaM, vAjI vAjajitAnilaH // 34 // sphuratkhurapuToDDInarajaHsaGgamapi tyajan / aGgamAlinya bhItyeva, rabhasA nabhasi vrajan // 35 / / nAme rAjA che. tene ratnAvalI nAme paTTarANI che. temane ratnacaMdra nAme putra che. (30) (te ja huM chuM) ekavAra akrIDAne mATe nIkaLela evo te rAjakumAra iMdranA azvasamAna zreSTha, mAMsarahita mukhamaMDaLavALo, laghu ane stabdha karNayugalavALo, pazcima ane pArthabhAgamAM je pIna che ane dazAvartathI jenuM zarIra manojJa che. mana karatAM paNa adhika vegavALo che (31-32) cAra prakAranI dhArAmAM dakSa evA azvane suMdara rIte lAtapAtAdi karAvato ane pagale pagale khelAvato hato. (33) evAmAM pAMcamI dhArApara caDhela, prauDha parAkramI ane vegamAM pavanane jItanAra evo te azva vegamAM AvI gayo. (34). phUrAyamAna khurapUTathI paganA prahArathI) uDatI rajanA saMgano paNa jANe zarIra malina banavAnA bhayathI tyAga karato hoya tema
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI mallinAtha caritra saritpuragirigrAmasamullaGghanajAGghikaH / jagAma kAnanaM krIDatpaJcAnanabhayAnakam // 36 // ratnacandre samuttIrNe, tatpRSThAd vyasanAdiva / citrameko'pi sa prApa, paJcatvaM dUralaGghanAt // 37 // kva sA rAjyasthitiH kvaiSA, mahAvanabibhISikA / kva ca bandijanollApa:, kva cedaM vyAghrabUtkRtam ||38|| athavA kSINapuNyatvAditthaM sampadyatAM mama / nahi tyakSyAmi dhIratvakaGkaTaM saGkaTe sphuTam // 39 // itthaM vicArya saddhairyaparicchadaparAvRtaH / cacAla pAdacAreNa, mahAraNye nRpAGgajaH ||40|| AkAzamAM atyaMtavegathI jato, (35) tathA aneka nadI, pura, parvata, gAma vigerene oLaMgato baLavAna te azva jyAM AgaLa siMha krIDA karI rahyA che evA eka bhayAnaka jaMgalamAM te rAjakumArane laI gayo. (36) pachI duHkha-saMkaTathI uttIrNa thayo hoya tema tenI pITha parathI ratnacaMdra utaryo. eka AzcaryanI vAta e che ke bahu dUra AvavAthI te ghoDo eka ja chatAM maraNane pAmyo. (37) eTale rAjakuMvara ciMtavavA lAgyo ke :- aho ! kyAM te rAjyAvasthA ? ane kyAM A jaMgalanI bhayAnakatA ? kyAM baMdIjanonA zabdo ! ane kyAM A vAghanI ghora garjanA ? (38) athavA puNyakSaya thavAthI ja mane A dazA prApta thaI che, AvA sAkSAt saMkaTamAM paNa mAre dhIratA tajavI na joIe. (39) A pramANe vicArIne sudhairyarUpa parivArathI parivarelo te
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sarvAM hA tAta ! tAta hA ! bhrAtAM bhrAtaEvanottama ! / vaDaza: vayacADaduM, kyei sUraLanvavat // 4 // neyaM vIraprasUH kSoNI, nApi saMkrandanAdayaH / lokapAlA yathArthAkhyA, hanye yadabalA balAt // 42 // ratavandra ! rAta: pi, mamAmAyairbhavAnapi / yanmAM vyasanamApannAM, na rakSasi mRgImiva ||43|| sarvajJeneva daivajJa !, yattvayA''khyAyi me pituH / suptapralapitaM tatkiM kiM vA te mativibhramaH // 44 // 11 rAjakumAra pAdacArI thaIne te jaMgalamAM AgaLa cAlavA lAgyo. (40) jaMgalamAM abaLAnuM rUdana. karUNAsAgara kumAranuM gamana. kApAlika pAsethI abaLAnuM rakSaNa. tyAM to tenA kAne zabdo athaDAyA- hA tAta ! hA tAta ! hA bAMdhava ! hA bhuvanottama bAMdhava ! sUraNakaMdanI jema khaDgarUpa yaSTithI mArA zarIranA kakakakaDA thAya che. (41) zuM A pRthvI upara koI vIra nathI ? ane saMskaMdana vigere lokapALo paNa potAnA nAmane sArthaka karanArA nathI ? ke jethI huM abaLA baLAtkAre haNAI rahI chuM (42) he ratnacaMdra ! mArA abhAgyanA (pApanA) udayathI Apa paNa kyAM cAlyA gayA ? ke eka mRgalInI jema saMkaTamAM sapaDAyelI evI mane tame bacAvatA nathI ? (43) he daivajJa ! sarvajJanI jema teM je mArA pitAne kahyuM hatuM ke uMghamAM karAtA lavArA jevuM kahyuM haze ? athavA tane matibhrama thayo
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra sudatIM rudatImekAmitthaM sa karuNasvaraiH / rodayantImaraNyAnIM, pratizabdaiH sakhImiva // 45 / / zrutvA bhUmIpateH sUnurnidadhyAviti mAnase / keyaM roditi satrAsaM, nirvIreva varAkikA ? // 46 / / uccacAra kathaGkAraM, mannAma prakaTAkSaram / sadRkSANyabhidhAnAni, zrUyante vA'vanItale // 47 // paraM dehavyayenApi, sabalairabalAjanaH / trAtavyo'tiprayatnena, kSatriyArthaM vitanvatA // 48 / / vimRzyeti kare kRtvA, kRpANaM sakRpAzayaH / svarAnusAratastasyA, dadhAve krodhadurdharaH // 49 // haze ? (44) A pramANe duHkhI karUNasvarathI rUdana karatI ane pratizabdothI (paDaghAvaDe) sakhInI jema aTavIne rovarAvatI eka abaLAno svara sAMbhaLyo (45) rAjaputra manamAM ciMtavavA lAgyo ke :- nAtha vinAnI A bicArI trAsapUrvaka koNa strI rUdana karatI haze? (46) ane spaSTapaNe mArA nAmano uccAra eNe kema karyo haze ? athavA to A pRthvItaLa upara samAna nAma paNa ghaNA sAMbhaLavAmAM Ave che (47) paraMtu kSatriya zabdanA arthane yathArtha karanAra evA baLavAna lokoe potAnA dehano vyaya karIne paNa ati prayatnathI abaLAjanano bacAva karavo joIe. (48) e pramANe vicAra karI hAthamAM talavAra laIne krodhathI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: HT: prajvalatkhadirAGgArapUrNakuNDataTasthitAm / kaNThapIThadhRtAraktakaNavIrasrajaM puraH // 50 // baddhapANipadadvandvAM, sanAnItAmajAmiva / bhayaloladRzaM cillI, zyenacaJcugatAmiva // 51 // adrAkSIdabalAM bAlAmAlAnitavazAmiva / kapAlinaM ca dhArAlakartikAnartanodyatam // 52 // (tribhivizeSakam) tamUce ca vimaryAda !, re re kApAlikAdhama ! / azaraNyAmaraNye, kimenAM hantuM samudyataH ? // 53 // re prahartumimAM pApa !, kathamutsahate manaH ? / athavA pApakumbhaste, tUrNaM pUrNo'dya vidyate // 54 // dhamadhamato, dayArda manavALo te rAjakumAra te strInA avAjane anusAre-avAjanI dizA tarapha doDyo. (49) ane AgaLa jatAM jAjavalyamAna agnithI paripUrNa evA kuMDanI samakSa, tene kinAre ubhelI, kaMThamAM kaNeranA raktapuSponI mALA nAMkhelI, vadhasthAne lAvelI bakarInI jema baMne hAtha ane paga jenA bAMdhelA che evI, yena (bAja) pakSInI cAMcamAM sapaDAyelI cakalInI jema bhayathI capaLa daSTivALI ane AlAnakhaMbhamAM bAMdhela hAthaNInI jema paravaza banelI evI eka bALAne teNe joI. (50-51-para) ane tenI pAse dhAradAra charIne nacAvatA eka kApAlikane joyo. te baMnene joIne rAjakumAra bolyo ke - re maryAdAvinAnA ! are adhama kApAlika ! araNyamAM zaraNa vinAnI A abaLAne mAravAne kema taiyAra thayo che ? (53) re pApI ! enA para prahAra karatAM tArUM mana kema cAle che?
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zrI mallinAtha caritra tanmanye tava nirlajja !, bhujaujaH ziSTagarhitam / yadIdRze jane dIne, prajihIrghaH pravartase // 55 / / ityuktivyaktimAkarNya, karNAya:sUcisUcikAm / uddadhAvetarAM yogI, bhImaH kalpAntabhImavat // 56 // kaTuvAkyagirAM kalpaH, zikSito'dya kutastvayA / AvirAsId dhruvaM dhAtryAM, yadi vA tvatta eva saH // 57 // re vIrakheTavAcATa !, yAhi dRSTena varmanA / yadi vaiSa svabhAvena, parataptiparo janaH // 58 // vikramaikakathAvyAsazcandrahAso mamojjvalaH / sakalmaSANaM tadvAcAmAcAraM zodhayiSyati // 59 // athavA to Aje tAro pApano ghaDo kharekhara bharAI gayo lAge che (54) he nilajja ! A tArA bAhubaLane huM uttama puruSothI niMdAnA pAtrabhUta mAnuM chuM ke jethI AvI dIna abaLA para prahAra karavAne tuM tatpara thayo che ? (55) A pramANe kAnamAM lokhaMDanI soyanA praveza jevA kumAranA vacano sAMbhaLIne kalpAMtakALanA yamanI jevo te bhayaMkara yogI kumAranI sAme doDI Avyo. (16) ane bolyo ke :- kaTuvANInuM zAstra Aje te kyAMthI mane zIkhavADyuM ? athavA to te zAstra tArAthI ja pRthvI upara nize pragaTa thayeluM che, (57) he vIrakheTavAcAla? tuM tArA joyelA mArge cAlyo jA. paraMtu svabhAvathI ja tuM bIjAne saMtApa karanAra lAge che. (58) tethI parAkramanI kathA racavAmAM vyAsamuni samAna A mArU
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sa: ityuktavati satyasmin, ratnacandro'vadattathA / muJca ghAtaM tathA cakre, yoginA'nyo'pyavaJcayat // 60 // kApAlikaprahAre'tha, vitathe ratnacandramAH / tadAyu:kamalaM khaDgadhArAMzubhiramIlayat // 61 / / vicchidya bandhasambandhaM, premabandhaM prapaJcayan / uvAca kanyakAmenAM, kutastvaM kAsyayaM ca kaH ? // 62 / / tadvIkSya jAtamandAkSA, padmAkSI sA'bravIditi / samasti nagarI campA, gatakampA ripuvrajAt // 63 // ujjavala caMdrahAsa khaDjha tArI kaluSita vANInA AcAranI zuddhi karaze. (59) A pramANe te yogInuM vacana sAMbhaLIne ratnacaMdra bolyo ke :"mArA upara tuM prathama zastrano prahAra kara" eTale teNe prahAra karyo. ratnacaMdra te prahAra cUkAvI dIdho. arthAt niSphaLa karyo. (60) pachI kApAlikano prahAra vyartha jatA ratnacaMdra potAnA khaDvarUpa dhArAnAM kiraNathI tenuM AyuSyarUpa kamaLa baMdha karI dIdhuM. arthAt te yogIne maraNazaraNa karyo. (61) pachI te bALAnA anya baMdhanane chedIne premabaMdhanane racatAM ratnacaMdra te kanyAne pUchyuM ke :- he bhadra ? tuM koNa che ! ane ahIM kyAMthI AvI che ? tathA A yogI koNa che (62) A pramANeno prazna sAMbhaLI potAnA locanane maMda karIne te padmAkSI bolI ke - zatrusamUhathI nirbhaya evI caMpA nAme nagarI che, (63)
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra tasyAM bhUmipatiH zaGkhaH, zaGkhazubhraguNojjvalaH / padmeva padmalekheti, tasya devI pativratA // 64|| tayorabhUvaM tanayA, nAmnA'haM padmalocanA / unmathya bAlyapAthodhi, prapannA yauvanazriyam // 65 / / mauhUttikaM zubhaM nAma, zubhAzubhavizAradam / anyedyuH zaGkhabhUpAlaH, paryapRcchat kalAnidhim // 66 / / ko nAmAsyAH patirbhAvI, rUpeNa vayasA samaH / khecaraH kSiticArI vA, vicintya mama kathyatAm // 67|| abhyadhAdatha daivajJaH, samyagjJAnabalena saH / kurudeze pure candrAbhidhAne sanniketane // 68 // tyAM zaMkha jevA zubhraguNathI ujavala zaMkha nAme rAjA rAja kare che. tene padmA (lakSmI)nI jevI padmalekhA nAmanI pativratA paTTarANI che, (64). temanI padhalocanA nAmanI huM putrI chuM. bAlyavayarUpa sAgaranuM mathana karIne huM yauvanalakSmIne pAmI. (65) evAmAM ekavAra zubhAzubha kahevAmAM kuzaLa ane kaLAnA nidhAna evA eka zubha nAmanA naimittikane mArA pitAe pUchayuM ke (66) A bALAno rUpa ane vayamAM samAna evo vidyAdhara ke manuSya koNa pati thaze ? teno vicAra karIne mane kaho" (67) eTale te naimittika samyajJAnanA baLathI bolyo ke :kurudezamAM jyAM aneka zreSTha makAno che evA caMdranAmanA nagaramAM vasubhUti rAjAno ALasAdi doSathI rahita, evo ratnacaMdra nAmano
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sA: vasubhUteH suto ratnacandrastandrAvivarjitaH / pariNeSyati te putrI, rohiNImiva candramAH // 69 // evaM zubhagiraH zrutvA, mitrabhUti purodhasam / varItuM ratnacandraM sma, prahiNoti mahIpatiH // 70 // iti kApAliko'pyeSa, jAlakAntaravartinIm / dRSTvA mAM kRtrimaiH putraiH, krIDantI sasakhIjanAm // 71 / / padminImiva mAtaGgaH, kareNAbhyAsavatinIm / apAhArSIdayaM pApaH, pUrvavairasmRteriva // 72 // (yugmam) abhyarthitA tato'tyantaM, na manye tadvaco yadA / tadA'nenAtipApena, prApitA'smIdRzo dazAm // 73 // putra che. te rohiNIne jema caMdramAM paraNe tema A rAjaputra tamArI putrIne paraNaze" (68-69). A pramANe tenI zubhavANI sAMbhaLIne mArA pitAe ratnacaMdra sAthe saMbaMdha joDavA mATe mitrabhUti nAmanA purohitane caMdrapure mokalyo. (70) ekavAra sakhIo sAthe gavAkSamAM besIne kutrimabALako sAthe (ramakaDAM sAthe) ramata ramatI mane joIne jANe pUrvabhavanA varanA smaraNathI ja na hoya tema A pApI kApAlike pAse rahelI padminInuM jema hAthI potAnI sUMDhathI haraNa kare tema mAruM haraNa karyuM. (71-72) pachI kAmabhogane mATe eNe mArI pAse atyaMta prArthanA karI, paNa tenuM vacana jyAre meM na mAnyuM tyAre e pApIe mane AvI avasthAe pahoMcADI, (73). eTale virasa ane karUNasvarathI huM rUdana karavA lAgI kemake
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 sva: / tato rovitumAravyA, vise: vidhure rodanAdanyanna bhIrUNAM balaM kila // 74 // svayameva vinAnAti, parantapa ! tataH param | nijena tu caritreNa, pavitraya mama zrutI // 75 // ', abhyadhAdatha ratnenduH smitazubhraradadyutiH / ahaM candrapure ratnacandrasyAsmi parigrahe // 76 || kalyANi ! tvAM tadAdezAdAyAtastrAtumAturAm / etasya zAsane zaktistasyaiveyaM pragalbhate // 774/4/ zrI mallinAtha caritra tayA viziSTaceSTAbhirlakSaNairapi lakSitaH / ratnacandraH sa evAyamiti svaM gopayannapi // 78 // kAyaraloko-bhayabhItaloko pAse rUdana sivAya bIjuM baLa hotuM nathI. (74) he parantapa ! tyAra pachI zuM thayuM te Apa pote ja jANo cho. paNa have ApanA caritrathI mArA karNayugalane pAvana karo. (75) eTale smitathI zubhra jenI daMtavruti che evo ratnacaMdrakumAra bolyo ke- 'he bhadre ! huM caMdrapuramAM rahenArA ratnacaMdranA parivArano ja chuM (76) he kalyANI ! huM tenA AdezathI ja tAruM rakSaNa karavA Avyo chuM ane A yogIne meM zikSA ApI te paNa ratnacaMdrano ja pratApa samajavAno che. (77) A pramANe sAMbhaLIne viziSTaceSTA ane lakSaNathI tene oLakhI te bALA vicAravA lAgI ke, "potAnA svarUpane chUpAvanAra A ratnacaMdra ja che. (78)
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saH bhavedanyasya kasyedaM, vIravratamanuddhatam / yato mAM trAtavAnasmAdyogino bhogino yathA // 79 // dhyAtvetyuvAca sA ratnacandramuvIkSya vismitA / gato'styAnetumedhAMsi, vIraziSyo'sya yoginaH // 80 // atyarthamasamarthaH saMzchalena ca balena saH / kiJcidatyAhitaM kuryAttadapakramaNaM kuru // 81 / / yuktiyuktamiti proktastayA''taGkeddhacittayA / prema sthemAnamAnetuM, mene tasyA vacastataH // 82 // zaktyevAsaktayA sAkaM, tayA kSitipateH sutaH / pracacAlAcalaM prIta, itazcAstamagAdraviH // 83 / / nahi to AvuM anuddhata vIravrata anya konAmAM hoya? ke je sarpa jevA A yogIthI mAruM rakSaNa karI zake." (79) A rIte ciMtavI ratnacaMdrane joI vismaya pAmelI te bolI ke - "e yogIno vIra nAme ziSya kASTha levA gayo che, (80) te baLathI ke chaLathI paNa atyaMta upadrava kare tevo che tethI kAMIka anartha karaze tethI te Ave te pahelA tame ahIMthI dUra cAlyA jAva. (81) A pramANe bhayathI vyAkuLa manavaDe yuktipUrvaka kahelAM tenA vacanane rAjakumAre premane vadhAre dRDha karavA mATe mAnI lIdhuM. (82) ane zaktinI jema Asakta evI te bALAsAthe prasanna thaIne rAjakumAra eka parvata tarapha cAlyo. evAmAM sUryAsta thayo. (83) 2. cattaniti |
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra aJjanAnerivodbhUtaH, pAtAlavivarAdiva / sUcIbhedyastamastomaH, prasasAra rasAM prati // 84 // amUkaghUkaghUtkArairaTanti malinAnanAH / astaM gate ravau nAthe, dizaH zokAkulA iva // 85 / / vizvamitre jagannetre, paralokamupeyuSi / tamobhiH paryapUryyanta, locanAni tadA'GginAm // 86 / / kAsArebhyaH zazAGkena, muSyante kamalAkarAH / jaDAtmakAnAM geheSu, na hi zrIH sthAyinI ciram // 87 // tataH kumAro ratnendurdustare vaMzagahvare / zAyayitvA vizAlAkSo, tasya dvAri sthitaH svayam // 88 // sUryAsta thatAM jANe aMjanaparvatamAMthI athavA pAtALamAMthI pragaTa thayelo hoya tevo nibiDa aMdhakArano samUha pRthvItala upara prasaravA lAgyo. (84) - sUryarUpa nAtha asta thatAM jANe zokathI AkuLa thaI gaI hoya tema dizAo zyAmasukhI banIne vAcALa ghuvaDapakSIonA dhUtkArothI jANe vilApa karatI hoya tevI dekhAvA lAgI. (85) vizvanA mitrarUpa sUryanA paraloka javAthI prANIonA locano aMdhakAravaDe paripUrNa thaI gayAM.(86) caMdra paNa sarovaramAMthI kamaLonI zobhAne coravA lAgyo. kAraNa ke jaDa (jaLa)nA gRhamAM lakSmI cirakALa sthAyI rahI zakatI nathI. (87) AvI sthitimAM te kamalAkSIne eka dustara vaMzaghaTAmAM suvADIne kumAra pote tenI AgaLanA bhAgamAM Ubho rahyo. (88)
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: : vibhAtAyAM vibhAvA~, yAvadAhvayati priyAm / dadau pratyuttaraM zailaH, pratizabdaina sA punaH // 89 // madIyA dayitA hanta !, na vedmi cchadmasadmanA / hahA kenApi pApenApahatA'pahRtA'thavA ? // 90 // kuto'zvenApahAro me, kutazcAsyAH samAgamaH / apahAraH kathaM caiSa, UrddhasthAdapi jAgrataH ? // 91 / / athavA puNyanirNAze, jAyate sarvamIdRzam / vidhireva pragalbho'tra, kRte yogaviyogayoH // 12 // evaM vimRzya ratnenduzcalitaH kAnanodare / ArAmamiva dharmadronidhAnamiva sampadAm // 93 / / ane rAtrI pUrNa thatAM-prabhAta thatAM jovAmAM te priyAne bolAve che evA temAM hariNAkSIne badale parvata pratizabdothI (paDaghAthI) uttara ApavA lAgyo. eTale te kheda karavA lAgyo ke (89) khUbaja khedanI vAta che ke huM jANato nathI ke kyA pApImAyAvIe mArI priyAne mArI nAkhI che ke apaharaNa karyuM che? (90) "aho ! kyAMthI azve mAro apahAra karyo ? ane e mRgAkSIno samAgama mane kyAMthI thayo? tathA mArI jAgRti chatAM eno apahAra kema thayo ? (91) athavA to puNyano nAza thatAM AvI ghaTanA banI zake. jagatamAM padArthano yoga ane viyoga karavAmAM daiva ja eka samartha che. vidhino ja prabhAva che. (92) A pramANe vicAra karIne ratnacaMdra araNyamAM AgaLa cAlyo.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra pidhAnamiva duSkarmavirocananiketane / dadarza devadhAmaikaM, vismayotphullalocanaH // 94 / / madhyecaityaM praviSTo'sau, pramodamiva dehinAm / nidadhyau tIrthakRdvimba, dRgmRgIpAzabandhanam // 95 / / praNatya parayA bhaktyA, vItarAgaM jagadgurum / abhyagAnmaNDape cArudantapaJcAlikAvRte // 96 / / itazcAgAnnaraH ko'pi, jarAjarjaravigrahaH / kaupInavasanaH kSAmaH, klinnaklinno malena ca // 97 // sa praNamya jinAdhIzaM, bhAvazuddhyA pavitritaH / kumAraM prati sasneha, jagAda vadatAM varaH // 98 // evAmAM dharmavRkSanA bagIcA samAna, saMpattinA nidhAnarUpa. (93) ane duSkarmarUpa daityagRhanA (virocana) DhAMkaNarUpa eka divyadevamaMdira vismayathI vikasvaranetravALA rAjakumAranA jovAmAM AvyuM. (94). te caityamAM teNe praveza karyo eTale prANIone pramodarUpa ane dRSTirUpa mRgalInA pAzarUpa zrIjinabiMba tenA jovAmAM AvyAM. (95) pachI jagataguru zrIvItarAgaparamAtmAne paramabhaktithI praNAma karIne suMdaradatapAMcAlI (putaLIo)thI manohara evA raMgamaMDapamAM te Avyo. (96) evAmAM jarAthI jarjarita zarIravALo, laMgoTI mAtra vastradhAraka, mela ane parasevAthI malina zarIravALo koI kRzapuruSa tyAM Avyo. (97). zrIjinezvara bhagavaMtane bhAvazuddhipUrvaka pramANa karIne pavitra
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sa: gandhArazrAvakaM viddhi, mAmayodhyAnivAsinam / dhuryeSviva svaputreSu, nyastaukobhArasampadam // 99 / / janmadIkSAditIrtheSu, pratimAstrijagadguroH / vandamAno mahAtIrthamahamAgatavAniha // 100 / atraivAnazanaM kRtvA, paralokaH sunirmalaH / upArjanIyo bhAvena, no kAryaM mayakA'param // 101 // yato'hni hyastane bhadra !, vidyAdharamahAmuniH / vandito bhAvato jJAnajJAtavizvatrayasthitiH // 102 // sa praNamya mayA'pRcchi, pramANaM nijakAyuSaH / tenore nIvita madra !, pacaiva vivasAni te 20 rUA. tathA satya bolanArA teNe kumArane snehapUrvaka kahyuM ke, (98) he bhadra ! ayodhyAmAM vasanAro, samartha vRSabhanI jevA svaputropara gRhabhAra tathA saMpattinuM AropaNa karIne Avelo huM gaMdhAra nAme zrAvaka chuM. (99) zrIjinezvara bhagavaMtanA janma-dIkSAdi kalyANakovALA tIrthomAM jinapratimAne vaMdana karato huM ahIM mahAtIrthamAM Avyo chuM. (100) ane have ahIM ja bhAvathI anazana svIkArI sunirmaLa paraloka sAdhavAnI IcchA che. bIjuM kAMI mAre karavAmAM bAkI nathI. (101) he bhadra ! gaIkAle jJAnathI vizvatrayanI sthiti jANanArA eka vidyAdhara mahAmunine bhAvathI vaMdana karela. (102) pachI temane praNAma karIne meM mArA AyuSyanuM pramANa pUchyuM hatuM. eTale temaNe kahyuM hatuM ke - "he bhadra ! tArUM jIvita have
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 mayA tadatrAyAtena, sAdhyaivAnazanasthitiH / mutti: zrIvavigheva, tvatta uttarasadhAt // oll zrI mallinAtha caritra nizamyedamuvAcoccai, ratnendurvismitAzayaH / kiM sAhAyyaM mayA kAryaM, paralokotsukasya te // 105 // athAbhASiSTa gandhAro, gRhANa vidhipUrvakam / mantraM paJcanamaskArasaMjJayA khyAtimAgatam // 106 // yataH d - yAtA yespi yAsyanti ye ca yAnti paraM padam / sarve'pi namaskAraM smAraM smAraM kRtasmayAH // 107 // namaskAraH pitA mAtA, namaskAraH paro guruH / namaskAraH priyaM mitraM, namaskAraH kulaM balam // 108 // mAtra pAMcadivasanuM ja che. (103) tethI ahIM AvelA mAre uttama uttarasAdhaka evA tArI sahAyatAthI vidyAsAdhakanI jema anazana sthitimAM rahIne mukti sAdhavI che." (104) A pramANe sAMbhaLIne vismaya AzayavALA ratnacaMdre kahyuM kaH- "paraloka sAdhavA utsuka thayelA tamane mAre zI sahAyatA karavI ? (105) eTale gaMdhAra zrAvaka bolyo ke :- "paMcanamaskAranA nAmathI prakhyAti pAmelA mahAmaMtrane vidhipUrvaka prathama tuM grahaNa kara. kAraNa ke :- (106) "je prANIo paramapadane pAmyA che, pAmaze ane pAme che te badhA bhAvathI namaskAranuM smaraNa karIne ja pAmelA che. namaskAra e pitA, mAtA, paramaguru ane priyamitra samAna
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama sapna AyAnti yasya mAhAtmyAdAkRSTA iva sampadaH / vipadazca vinazyanti, zruteriva kuvAsanAH // 109 // namo'rhadAdibhya iti, mahAmantraM pavitradhIH / apaThacchrAvakAbhyarNe, zuddhavarNaM yathAvidhi // 110 // atha provAca gandhAraH, samaye'smin sakhe ! mama / narNayoniTasthena, praya: praTAkSaram / / Ameti bhASite tena, gandhAraH zrAvakottamaH / akarot trividhAhAraparIhAraM yathAvidhi // 112 // karNAbhyAsaniSaNNena, susvaraM nRpasUnunA / dIyamAneSu zuddheSu, namaskAreSu bhAvataH // 113 // 25 che ane namaskAra ja kuLa tathA baLa paNa che. (107-108) vaLI enA prabhAvathI saMpattio kheMcAIne Ave che ane paramazrutathI kuvAsanAnI jema vipattio sarva vinAza pAme che. (109) pachI namo'rravatimya: e mahAmaMtrane te pavitrabuddhivALo rAjakumAra gaMdhAra zrAvaka pAsethI vidhipUrvaka ane zudghoccArapUrvaka zIkhyo. (110) pachI gaMdhAra zrAvake kahyuM ke :- "he mitra ! A samaye (anazana vakhate) mArA karNanI najIkamAM AvIne tAre e mahAmaMtra mane saMbhaLAvavo. (111) rAjakumAre tema karavAnI hA pADatAM paramazrAvaka gaMdhAre vidhipUrvaka trividha AhArano tyAga karyo pachI (112) tenA kAnanI pAse besIne rAjakumAre suMdarasvarathI tathA
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zrI mallinAtha caritra samAdhidhyAnamAdhAya, zraddhAsaMzuddhamAnasaH / devabhUyamagAdeSa, gandhAraH paJcame'hani // 114 // yugmam ratnenduH pretakAryANi, kRtvA'sya nijabandhuvat / tasmAccacAla pUrvAzAmudyamI devatAsakhaH // 115 / / sicyamAnataruM mugdhatApasaiH kuTavAhibhiH / krIDanmRgAGganAgrAmaM, nIvArai rAjitAjiram // 116 / / iGgadItailanirmANavyagratApasakanyakam / timyattAravatantUnAM, mAlayA rAjitoTajam // 117 / / vedikAmArjanAniSThaRSipatnImanoharam / apazyadAzramamasau, dRkcakorIhimadyutim // 118 // tribhirvizeSakam bhAvapUrvaka zuddha namaskAra mahAmaMtra saMbhaLAvavA mAMDyo. (113) zraddhAthI zuddha manavALo te gaMdhAra zrAvaka samAdhidhyAnamAM lIna thaIne pAMcame divase devapaNAne pAmyo. (114) pachI potAnA bAMdhavanI jema tenI uttarakriyA karIne devasadeza nirbhaya ane udyamI evo ratnacaMdra tyAMthI pUrvadizA tarapha cAlyo. (115) evAmAM kuddAlane vahana karatAM mugdha tApaso vRkSone siMcana karI rahyA che, jyAM mRgalIo krIDA karI rahI che, (116) jyAM nivAra-taMdulathI AMgaNuM zobhI rahyuM che, jyAM nAraMgInuM tela banAvavAmAM vyagra tApasa kanyAo dekhAya che, timIvRkSonA taMtuonI mALAthI jayAM jhUMpaDI zobhI rahI che, (117) vedikAnuM pramArjana karavAmAM tatpara RSipatnIothI je manohara lAge che ane dRSTirUpa cakorIne AnaMda ApavAmAM je caMdramAM
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 prathama: sa: tatra pravizya bhUpAlatanayo vinayojjvalaH / bhaktyA kulapatiM natvA, niSasAda vineyavat // 119 // itazca tApasadvandve, praNantari kRtAJjalau / papraccha tApasasvAmI, svAgataM prItikArmaNam // 120 // atha tAvUcatuH pUjya !, svAgataM tvatprasAdataH / asmanmukhena vaH pAdAn, zaGkharAjo namasyati // 121 // sukhena tatra saMprAptA, pitrornetrasudhA prabho ! / namatyasmadgirA yuSmaccaraNau padmalocanA // 122 // nizamya zaGkhanAmAdi, babhASe ratnacandramAH / ko'yaM zaGkhamahIpAlaH, kA veyaM padmalocanA ? // 123 // samAna che evA Azramane teNe joyo. (118) pachI tyAM praveza karIne vinayathI ujjavala rAjakumAra ziSyanI jema bhaktipUrvaka kulapatine namaskAra karIne beTho. (119) A bAju be tApasoe AvIne aMjalipUrvaka kulapatine praNAma karyA. eTale tApasasvAmIe prItinA AkarSaNarUpa temane svAgata pUchyuM. (12) teo bolyA ke - "he pUjya ! tamArI kRpAthI amane svAgata che. ane amArA mukhadvArA zaMkharAjA ApanAM caraNamAM namaskAra kare che (121) vaLI "he prabho ! mAtA-pitAnA nayanane sudhArUpa te padmalocanA sukhethI tyAM pahoMcI gaI che. ane te paNa amArA vacanadvArA ApanA caraNane namana kare che." (122) A pramANe zaMkharAjAnuM nAma sAMbhaLIne ratnacaMdra bolyo ke -
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 pratyavAdItkulapatizcampAyAM puri zaGkharAT / tasyAbhUnnandinI netrAnandinI padmalocanA // 124 // zrI mallinAtha caritra itazca kenacidbAlA'pahRtA jAlakAntarAt / na bhavedanyathAbhAvaH, pUrvopArjitakarmaNAm // 125 // etasyAM hanyamAnAyAM, ratnacandraH kutazcana / samAgAttatra yuddhena, yoginaM taM jaghAna ca // 126 // nRpaputryA tayA sArddhaM calito vasubhUtijaH / nizi vaMzadarIkoNe, tAM kRtvA dvAri so'svapat // 127 // itazca yogiziSyeNa, padikeneva gare / samAgatyApajahre sA, dvAraM nirmAya pazcimam // 128 // "he svAmin ! e zaMkharAjA ane padmalocanA koNa ?(123) eTale kulapatie kahyuM ke caMpApurImAM zaMkha nAme rAjA che. temane netrane AnaMda ApanArI padmalocanA nAme putrI che. (124) ekavAra gavAkSamAMthI tenuM koIe apaharaNa karyuM. kAraNa ke pUrvopArjita karma anyathA thatuM nathI. (125) e bALAne eka yogI mArato hato evAmAM ratnacaMdrakumAra kyAMthI tyAM AvI caDyo ane yuddha karIne te yogIne teNe mArI nAMkhyo. (126) pachI te rAjaputrInI sAthe ratnacaMdra AgaLa cAlyo. ane rAtre vaMza (vAMsa)nI ghaTAnA ekabhAgamAM tene suvADIne pote dvAra pAse cokI karavA rahyo arthAt dvAra pAse te sUto. (127) evAmAM pAdacArInI jema te yogInA ziSye tyAM AvIne
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saf kaNThapIThe svasicayAJcalena surabhImiva / gahvarAccAlayAmAsa, vinidrAM padmalocanAm // 129 / / kiyanmArgamatikrAnte, babhASe yogisevakaH / are re ! tava vuiM curve, maduroH prANapati rUnI athoce bhUpatisutA, dadhatI hRdi dhIratAm / tanirmimISva vegena, yatte saGgatimaGgati // 131 / / pratyavAdIdasau bAle !, jIvitaM na harAmi te / siddhamantrauSadhIvidyaM, yadi mAM pariNeSyasi // 132 // idaM nizamya sA dadhyau, mAnase padmalocanA / bhavitavyaM kathaGkAraM, prApyo rAjasuto mayA // 133 // pAchaLa eka dvAra karI te padmAkSInuM apaharaNa karyuM. (128) gAyanI jema potAnA vastrano cheDo tenA gaLA upara lapeTIne jAgelI padmalocanAne te vaMzaghaTAmAMthI teNe AgaLa calAvI. (129) keTaloka mArga pasAra thayA bAda te yogIziSya bolyo ke:are re ! mArA gurunA prANano ghAta karAvanArI ? tene huM zuM karu ? (130) eTale aMtaramAM dhIraja dharIne te rAjaputrI bolI ke - "je tane ucita lAge te tuM satvara kara." (131) pachI te bolyo ke - " he bAle ! aneka maMtra, auSadhi ane vidyAne jANanAra mane tuM paraNe to tane jIvatI mUkuM." (132) A pramANe sAMbhaLIne padmalocanAe manamAM vicAra karyo
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra dhImAnazubhakAlasya, haraNaM vidadhIta yat / na vidheyA kvaciccintA, kAlaH kAlo bhaviSyati // 134 // vimRzyaivaM sutA rAjJastaM pratyAha smitottaram / yuktamuktaM tvayA sarvaM, paraM mama vacaH zRNu // 135 / / asmadvayasyA devazrIvidyate tApasAzrame / prapannametayA sArdhamevaM zapathapUrvakam // 136 / / AvAbhyAM rUpalAvaNyapuNyazrIbhyAM sasauhRdam / eka: kAryaH patiH prItiratibhyAmiva manmathaH // 137 // tadAzramamanuprItastvarasva guNavAridhe ! / ekadrammeNa te bhAvi, paNitadvayamuttamam // 138 / / ka:- "game tema thAo paNa rAjakumArane mAre meLavavo joIe. (133) buddhizALI puruSa kAMIpaNa ciMtA karyA vinA azubhakALane pasAra kare che. kAraNa ke kALakSepa thatAM anukULa kALanI prApti thaI zake che." (134). A pramANe vicAra karIne rAjaputrIe smitapUrvaka uttara ApatAM tene kahyuM ke :- he bhadra ! te badhuM ucita ja kahyuM. paNa mArUM vacana sAMbhaLa (135) tApasa AzramamAM mArI devazrI nAme sakhI che. tenI sAthe zapathapUrvaka meM evI pratijJA karI che ke (136). rUpa ane lAvaNyanI puNyazrIyukta evI ApaNe baMnee rati ane prItie manmatha (kAmadeva)nI jema sakhIpaNAne lIdhe eka ja pati karavo. (137) mATe he guNasAgara ! prasanna thaIne tuM Azrama tarapha satvara
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: : yogiziSyastathetyuktA, samAgAttApasAzramam / sA'smannetrapathaM prAptA, siMhAkRSTA mRgI yathA // 139 / / bhadrAsya ! sA me jAmeyI, jIvantI kulabhAgyataH / mude'janiSTa vallIva, ghanA ghanaghanodayAt // 140 / / yogiziSyastato'smAbhiH, prahato muSTiyaSTibhiH / praNanAza mahAraNye, ghUkavadbhAnudhAmabhiH // 141 // iyaM kathA mayA'jJAyi, kathitA padmanetrayA / rUNa maveprAya, santaH sura9 vaya: 24rA athAnayorarpayitvA, bhAgineyIM tapasvinoH / sA zaGkhabhUpateH pArve, preSitA prItinirbharam // 143 // cAla. tArA eka prayatnathI uttama be kArya siddha thaze. (138) eTale te yogI ziSya te vAta kabUla karIne A tApasAzramamAM Avyo ane siMhathI sapaDAyelI mRgalInI jevI te bALA amArA jovAmAM AvI. (139) he kalyANakArI mukhavALA ! amArA bhAgyathI jIvatI evI te bhaginIsutA meghanA udayathI nibiDa latAnI jema amane harSajanaka thaI paDI. (140) pachI te yogIziSyane ame muThThI lAkaDInA prahAravaDe mAryo. eTale sUryanA kiraNathI ghUvaDanI jema te ziSya mahA araNyamAM nAzI gayo. (141) pachI pAnetrAe potAnI kathA kahI tethI te amArA jANavAmAM AvI. kAraNa ke ISTajanano saMyoga thatAM prAyaH sukhaduHkhanI vAta thAya ja che. (142) pachI te bhaginIsutAne A tapasvIonI sAthe bahu ja
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra tAvimau tApasau zAntatAmasau kopanigrahAt / rUdIyAtI muLAkjhodhe , praSTagarva thata: puna: I644ll ahaM vaidezikaH svAmin !, pradezamimamAgamam / gantA campApurI pRthvIsamAlokanakautukI // 145 / / svAmin ! prasAdamAdhAya, darzayAdarzazuddhadhIH / campAyAH padavIM sAdhuH, prArthanAvimukho nahi // 146 // atharSirdarzayAmAsa, campAmAgaM tapovanAt / tasyAM puri samAyAto, vasubhUtinRpAtmajaH // 147 // harSapUrvaka zaMkharAjAnI pAse mokalI. (143) kopano nigraha karavAthI tAmasa svabhAva jemano zAMta thayo che evA te ja A be tApaso tene mUkIne ahIM pAchA AvyA che. have te guNasAgara ! tamAruM Agamana ahIM zI rIte thayuM te kahe :- (144) eTale rAjakumAra kahevA lAgyo ke : he svAmin ! huM paradezI chuM. cAlatAM cAlatAM A pradezamAM AvI caDyo chuM. pRthvI jovAnA kautukathI mAre have caMpApurI tarapha javuM che, (145) mATe he svAmin ! AdarzanI jema vizuddha buddhivALA evA Apa kRpA karIne mane caMpApurIno mArga batAvo. kAraNa ke sAdhujana prArthanAthI vimukha hotA nathI." (146) pachI RSie te tapovanathI tene caMpAno mArga batAvyo, eTale ratnacaMdrakumAra caMpAnagarImAM Avyo. (147) tyAM samasta nagarI joIne kanyAnA aMtaHpura pAse uMcA
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sarvAM vilokya nagarIM sarvAM, kanyAntaHpurasannidhau / niviSTaH jAmavevastha, prAsAdde tu nAta // 4 // sandhyAyAM valabhau padmalocanA nihitAsanA / vilokate sma ratnenduM, dvitIyendumivoditam // 149 // candrAzmapratimevAsya, sudhAMzoriva darzanAt / sisvide sarvataH padmA, nizchadmapremamandiram // 150|| AlasyacaJcalairlajjAnirjitairnayanotpalaiH / papau padmA muhuH premarasaM nAlairivoccakaiH // 151 // ko'yaM kiM nAma kautastya, iti pRSTe sakhIjanaiH / sA'GguSThena vinamrAsyA, vililekha mahItalam // 152 // gavAkSovALA eka kAmadevanA prAsAdamAM te beTho. (148) 33 saMdhyAsamaye padmalocanA agAsI(jharukhA)mAM AvIne beThI, udaya pAmelA bIjanA caMdra samAna ratnacaMdrane teNe joyo. (149) ane caMdrakAMtapASANanI pratimA jema caMdranA darzanathI drave, tema svAbhAvika snehanA maMdirarUpa padmalocanA tene joI cAretarapha dravita thaI. arthAt AkhuM zarIra parasevAthI vyApta thayuM. (150) AlasyathI caMcala ane lajjAthI nirjita nayanakamalathI vizALa nALacAnI jema te vAraMvAra premarasanuM pAna karavA lAgI. (151) pachI tenI sakhIoe tene pUchyuM ke :- ''he sakhI ! A koNa puruSa che ? enuM nAma zuM che ? e kyAMno rahIza che ? e sAMbhaLI padmanetrA nIcuM mukha karIne aMguThAthI pRthvItalane khotaravA lAgI. (152)
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 iGgitAkAratattvajJo, jJAtavAMstatsakhIjanaH / nUnaM ralamAro'sau, svAminInIvitapradda: brU|| tataH sakhIjanAd jJAtavRttAntaH kSitinAyakaH / ratnaM mahotsavaiH saudhamAninye kAmamUrttivat // 154 // zrI mallinAtha caritra zubha muhUrte daivajJajanena vinivedite / sAkaM ratnendunA rAjA, paryaNAyayadaGgajAm // 155 // atiSThadratracandro'tha, mAsamekaM tadAlaye / api vijJapayAmAsa zvazuraM ziSyavad gurum // 156 // kalAvAnapi saMpUrNatejA api pitA mama / labhate madviyoge'pi, kRSNapakSAdiva kSayam // 157 // eTale iMgitAkArathI rahasyane jANanArI tenI sakhIo samajI gaI ke :- "ApaNI svAminIne jIvana ApanAra A ratnacaMdrakumAra ja jaNAya che." (153) pachI kuMvarInI sakhIo pAsethI vRttAMta jANIne rAjA sAkSAt kAmadeva jevA ratnacaMdrakumArane mahotsavapUrvaka potAnA mahelamAM teDI lAvyo. (154) jyotiSInA kahelA zubha divase rAjAe potAnI putrI ratnacaMdrane paraNAvI. (155) ratnacaMdra eka mAsa te rAjAnA mahelamAM rahyo ane ziSya jema gurune vijJapti kare tema potAnA sasarAjIne vijJapti karI ke (156) 66 "kaLAvAna ane saMpUrNa tejasvI chatAM kRSNapakSanI jema mArA pitA mArA viyogathI kSINa thatAM haze. (157) mATe have ApanA nirdezathI satvara huM tyAM javA icchuM chuM.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 prathama: sa: atastatrAzu gantAsmi, paraM tava nidezataH / saMbhAvayAmi pitarau, ciraM virahaduHkhitau // 158 / / mahatyA'tha vibhUtyA'sau, sAkaM rAjIvanetrayA / ratnenduM preSayAmAsa, zaGkhazcandrapuraM prati // 159 / / samAyAntaM sutaM zrutvA, vasubhUtiH kSitIzvaraH / prsaaddhvlainetrkmlairrghmaaddhau // 160 / / devatAbhirdattamiva, punarjAtamivAtmajam / AliliGga mahIpAlazcirAnmilitamitravat // 161 / / A vAjiharaNAcchrutvA, vRtAntaM tanayodbhavam / yugapacchokaharSAbhyAmabhyapUryata bhUpatiH // 162 // huM mAnuM chuM ke mArA virahamAM mArA mAtA-pitA duHkhI thatAM haze." (158) padranetrA sAthe caMdrapura prati prayANa. vasubhUti rAjAe karela satkAra-sanmAna. have mahARddhi tathA palocanAnI sAthe ratnacaMdrane zaMkharAjAe caMdrapura bhaNI mokalyo. (159) potAnA putrane Avato sAMbhaLI vasubhUti rAjAe prasAdathI dhavala netrakamaLothI teno Adara satkAra karyo. (160). jANe devatAe ApelA hoya ane jANe pharI teno janma thayo hoya tema cirakALe maLelA mitranI jema rAjAe potAnA putrane AliMgana karyuM. (161) athaharaNathI AraMbhIne potAnA kuMvarano sarva vRttAnta sAMbhaLI rAjAe ekIsAthe harSa ane zokanI lAgaNI anubhavI. (162)
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 kiyatyatha gate kAle, paralokaM prapitsunA / rAjye mUtinA nyo, ralacandraH sume vine // 6 // asau rarakSa bhUpIThamakhilaM grAmalIlayA / ariSaTkaM nijagrAha, durgrahaM zAstrasampadA ||164|| zrI mallinAtha caritra anyedyavi nizAzeSe, sukhasuptaM kSitIzvaram / sarpa: sadarpo nidrANaM, vAmapANau dadaMza tam || 165 / / AhUtA mAntrikAsteSAmupacAraparamparA / ajAyata vRthA sarvA, durjanopakRtiryathA // 166 // atha vijJAya paJcatvaM, prasthitaM padmalocanA / vilalApeti virasairviSadigdhairivAkSaraiH // 167 // have keTalAka kALa gayA pachI paraloka sAdhavAne tatpara thayelA rAjAe zubha divase ratnacaMdrane rAjya upara besADyo. (163) eka gAmanI lIlAnI jema samasta bhUpIThanuM rakSaNa karanArA rAjAe zAstrasaMpattithI duHkhe karI nigraha karI zakAya tevA SaDaripuno nigraha karyo. (164) ekavAra sukhe sUtelA ratnacaMdrarAjAne thoDI rAtrI bAkI hatI ane DAbA hAthamAM jherI sarpe daMza dIdho. (165) turata ja aneka mAMtrikone bolAvyA. teoe ghaNA upacAra karyA, paNa durjana u52 karelA upakAranI jema te badhA vRthA (phogaTa) gayA. (166) eTale rAjAne maraNa pAmelA jANIne padmalocanA rANI jANe viSathI vyApta hoya tevA virasa akSarothI A pramANe vilApa karavA lAgI ke (167)
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sarvAM etattadeva hRdayaM vizAlaM vyomapIThavat / yatra jyotsneva reme'haM, zAradInahimadyuteH // 168 // he nAthanAtha ! vismeraprasUnaistvAM vinA'paraH / : riti me LA, osaMsavibhUSaLo ? // 6 // anaGgalIlAlulitAnalakAnaticaJcalAn / kaH karttA sthAnavinyastasubhagAnnidhane tava ? || 170 / / viSamAyudhasantApatate mama zarIrake / ja aaN dhanvanarasai:, zItazIavilepanam ? / / 7 / ko vidhAsyati me nAtha !, patravallIM kapolayo: ? / sinhAM premarasa: jAma, AmArAmijJAtitAm // 7 // 37 "he anAthanA nAtha ! A te ja AkAzapITha samAna vizAla hRdaya che ke jyAM zaradaRtunA caMdramAnI jyotsnAnI jema huM ramaNa karatI hatI. he prANeza ! have ApanA vinA vikasita puSpothI mArA karNone alaMkArathI koNa vibhUSita karaze ? (168-169) he nAtha ! Apa svargastha thatAM anaMgalIlA (kAmalIlA)thI vikharAI gayelA ane ati capaLa evA mArA vALane have sarakhI rIte goThavIne koNa 2maNIya banAvaze ? (170) kAmadevanA AvegathI saMtapta thayelA mArA zarIre have atyaMtazItala caMdanarasanuM vilepana koNa karaze ? (171) vaLI he nAtha ! mArA gAla upara premarasathI atyaMta siMcAyela ane kAmadevarUpa mALIthI lalita thayela patravallI koNa racaze ? (172)
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra vilapyaivaM priyA rAjJaH, prakRtIH pratyakRtrimam / yojayitvA karadvandvaM, babhASe sAttvikaM vacaH // 173 / / prANanAthapathaM bhadrAH !, yAtA'haM virahAsahA / yAnapAtramivAhnAya, sajjIkuruta pAvakam // 174 // atha prakRtayaH procurmA vAdIH svAminIdRzam / anAthAH prakRtIH kRtvA, gantAsi svAmivat katham ? // 175 / / pratyuvAca vaco dhIraM, sAttvikaM padmalocanA / ambhodharaM varaM muktvA, kiM khelanti taDillatAH ? // 176 / / atha vAJchAdhikaM dAnaM, dadAnA padmalocanA / sazokapauralokena, vAryamANA pade pade // 177|| A pramANe vilApa karIne pradhAnamaMDaLane bolAvI aMjali. joDIne padmalocanA akRtrima ane sAttvika vacana kahevA lAgI ke. (173) he kalyANakArI puruSo ! patino viraha sahana karavA asamartha huM prANanAtha gayA te mArge javA icchuM chuM. mATe vahANanI jema mArA mATe satvara agnicitAne taiyAra karo. (174) A pramANe sAMbhaLIne pradhAno bolyA ke :- "he svAmini ! ema na bolo, svAmInI jema tame paNa amane anAtha karIne na jAo." (175) eTale padhalocanA dhIra ane sAtvikavacana kahevA lAgI ke :megha jevA patine mUkIne zuM vidyutatA anyatra ramaNa kare ? na ja kare." (176) pachI icchA karatAM adhika dAna ApatI pagale pagale
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama saf: kArAgAracarAn vairivArAn dhRtazukAniva / mocayantI satIbhyaH svaM, kathayantI vizeSataH // 178 / / amAvAsyAmayamiva, kurvANA nikhilaM puram / pitRvezmanyagAddevI, pitRvezmeva saMmudA // 179 // citAyAM talpakalpAyAM, dakSiNAzApateratha / candanaidhAMsi bhUyAMsi, tatra yuktAni cikSiSuH // 180 // payaHpUNAJjaliM baddhvA, prajvalantaM havirbhujam / trizca pradakSiNIcakre, tat kSaNaM dakSiNArciSam // 181 // itazca - divyarUpadharaH ko'pi, dIpyamAnastanuzrutA / avAtatAra nabhasA, rabhasA vijitAnilaH // 182 // zokasahita nagarajano vaDe vAravA chatAM (177) pakaDAyelA popaTonI jema kArAgRhamAM pUrelA zatruone mUkAvatI, satIo pAse potAne uttamasatI kahevaDAvatI. (178) samasta nagarane amAvasyAnI rAtrinI jema zokAMdhakArathI vyApta banAvatI, pAlocanA rANI pitAnA gharanI jema harSapUrvaka pitRgRha (smazAna)mAM AvI. (179) tyAM yamarAjanI zayyA samAna ghaNA caMdanakAivaDe eka ucita caMdanacitA racavAmAM AvI hatI. (18) eTale jaLapUrNa aMjalijoDIne teNe yajJanA agnisamAna baLatA agnine traNa pradakSiNA karI. (181) evAmAM A bAju divyarUpadhArI, potAnA zarIranI kAMtithI dedipyamAna ane vegamAM vAyune jitanAra, koI deva AkAzamArge Utaryo ane bolyo ke (182)
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 mA padmatoSane ! vaivi !, hra sAhasamavrutam | nIvayiSyAmi te nAtha, yaM viSavimauSiA ? // 8 // zrutvati levI vadhyo, : pUrayatnamRta: zrutI ? / yadvA sattvaparIkSAyai, pratArayati ko'pi mAm // 184 // ityasyAM dhyAtavatyAM drAgapi netranirIkSaNAt / sa bhUpaM nirviSIcakre, tottaleva mahezvaram // 185 // zrI mallinAtha caritra " dhvastAzeSaviSo rAjA, vikasallocanadvayaH / mRtyave kRtanepathyAmapazyat padmalocanAm // 186 // purastAdUrddhagaM divyaM, divyarUpadharaM naram / dRSTvA jajalpa bhUpAlaH ke yUyaM kutra vAsinaH ? || 187|| "he padmalocanA ! he devI ! A adbhuta sAhasa na kara, huM tArA nAthane sajIvana karIza. A viSanI bhayaMkaratA kyAM ? (183) A pramANe sAMbhaLIne rANI ciMtavavA lAgI ke-' A amRtamaya vacanathI koNa mArA karNane pUre che ? athavA to zuM mArA sattvanI parIkSA karavA koI mane chetare che ? (184) A pramANe te vicAra kare che. evAmAM totalAdevIe mahezvarane jema nirviSa karyA hatA tema teNe potAnI dRSTi pheravavA mAtrathI rAjAne tarata ja nirviSa karyA. (185) eTale samasta viSano vikAra nAza thatAM baMne locanone vikasita karatA rAjAe maraNane mATe yogya veSa paherIne AvelI padmalocanA rANIne joI. (186) ane potAnI samakSa AkAzamAM rahelA divyarUpadhArI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sa: atha vyAhRtavAneSa, ratnendo ! vetsi kiM na mAm ? / so'haM gandhAranAmA'smi, militastava yo vane // 188 / / tvattaH prAptanamaskArAdabhUvaM lAntake suraH / idAnImavadhijJAnAdAgataste viSoddhRtau // 189 // nedaM tavopakArasya, pratyupakArakAraNam / kintvetallavaNodanvallavaNaprAbhRtopamam // 190 / / anyasminnapi vidhure, smarttavyo'haM padAtivat / ityuditvA sudhAbhojI, punastridivamAsadat // 191 // divyapuruSane joyo. tene joIne rAjAe kahyuM ke - "tame koNa chA? ane kyAMnA rahevAsI cho ? (187) "eTale te divyapuruSa bolyo ke - "he ratnacaMdra ! zuM tuM mane jANato nathI ? pUrve vanamAM tane maLyo hato te ja huM gaMdhAra zrAvaka chuM. (188) te avasare tArI pAsethI namaskAramaMtra pAmIne huM lAMtakadevalokamAM deva thayo chuM. hamaNA avadhijJAnathI tArI hakIkata jANIne tane viSarahita karavA ahIM Avyo chuM. (189) A kArya karavAthI kAMI tArA upakArano badalo vaLI zake tema to nathI ja, paNa A to lavaNasamudrane lavaNanuM bheguM karavA jevuM che. (190) paraMtu anyadA koIvAra saMkaTa paDe to mane tAro sevaka samajIne saMbhAraje." A pramANe kahIne te deva pharI devalokamAM cAlyo gayo. (191) pachI baMdIjanothI AnaMdapUrvaka bolAtI birUdAvalIne sAMbhaLato
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra bandivRndeSu sAnandaM, paThatsu birudAvalIH / AjagAma nRpaH saudhaM, vimAnamiva nAkasat // 192 / / tataH prabhRti padmAyAH, premabhirbhUpatermanaH / araji kambala iva, lAkSAraGgaivikasvaraiH // 193 / / evaMrUpakathopetaH, so'hamasmi sudhIrbalaH / yanme saMsAravairAgyaM, tat sarvaM kathayiSyate // 194 // tathA'nyedyughusannAtha iva dantIndrapRSThagaH / caturaGgacamUyuktaH, krIDArthamacalaM pathi // 195 // vismeramaJjarIpuJjama guJjanmadhuvrataiH / pathikAn paripRcchantamiva svAgatamAgatAn // 196 / / rAjA deva jema potAnA vimAnamAM Ave tema potAnA mahelamAM Avyo. (12) tyArathI padmanetrAnA vikasvara premathI lAkSAraMgathI kaMbalanI jema rAjAnuM mana atyaMta raMjita thayuM. (193) he sujJa baLarAjA ! AvA prakAranI kathAvALo je ratnacaMdra te huM pote ja chuM have A saMsArathI mane je kAraNe vairAgya thayo te kAraNa kahuM chuM. (194) vasaMtaRtunuM Agamana-phAlI phUlI vanarAjInI zobhA. eka divase IMdranI jema gajendranA pRSThapara besI caturaMgasainyathI parivRtta thaI huM krIDA karavA cAlyo. (195) evAmAM raste cAlatAM vikasvara maMjarInA peja para madhura rIte guMjArava karatAM bhamarAothI jANe AvatA musApharone svAgata puchatAM hoya tevA. (16)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sa: caturdigantazAkhopazAkhAzatasamAkulam / sevitaM pakSisaGghAtaiH, sahakAramathaikSiSi // 197 // yugmam vIkSamANasya tallakSmo, netravyApAra eva me / vRttiH zeSendriyANAM tu sakalA'pi tiraskRtA // 198 // athAgamaM mahodyAnaM, madhunA kRtasannidhi / yasmin pikIravairmandrairbodhyate makaradhvajaH // 199 // lolapravAlakalitA, yasmin kiMkillivallayaH / rUmyAnanA vAmAnti, pitjhIravavibhUSaLA: 200|| zrUyate carcarI yatra, paJcamodgArahAriNI / zRGgAranIradheH predveleva taTagAminI // 201 || 43 pakSIonA samUhathI sevita ane cAre dizAomAM vistAra pAmela seMkaDo zAkhA ane upazAkhAothI vyApta eka sahakAravRkSa mArA jovAmAM AvyuM. (197) tenI zobhAne jotAM zeSa iMdriyonI samasta vRtti mArA netranA vyApAramAM ja lIna banI gaI. (198) pachI huM mahA udyAnamAM Avyo, ke jyAM vasaMtaRtunI sahAyatA ane kokIlAnA madhuragItathI kAmadeva jAgRta thAya che. (199) jyAM lolapravAla (navAMkura) thI yukta ane kokIlAnI jevA madhura zabdAyamAna vibhUSaNathI yukta evI kiMkillI latAo zreSThInI ramaNIonI jema zobhe che. (200) zRMgArarUpa sAgaranA taTa para AvatI taraMgita velAnI jema paMcama udgArathI manohara evI gIti jyAM sAMbhaLavAmAM Ave che. (201)
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 zrI mallinAtha caritra mekhalAkalitA kAcitkaTakAvalimAlinI / lalanA khelati prevAsubhagA giribhUriva // 202 // tasminnupavane krIDAmakArSaM preyasIvRtaH / rAgasAgaramadhyasthaH, puSpaketuvazaMvadaH // 203 / / tasmAtpratinivRtto'hamatha tenaiva vartmanA / tameva cUtamadrAkSamanyAdRkSamiva vrajan / 204 / / ko'yaM vRkSa iti bhrAntaM, tasminmama manazciram / kSaNAdvimuktanepathyanaTarUpa ivAdhikam // 205 // mamAbhiprAyavijJAnAdabhyadhAt sacivottamaH / rAjan ! sa eSa cUto'yaM, yaH purA dadRze tvayA // 206 / / vaLI jayAM mekhalAthI yukta, kaTaka-kaMkaNanI zreNIthI zobhAyamAna tathA prekhAthI subhaga evI koI kAminI giribhUminI jema kriIDA karI rahI che. (202) evA upavanamAM rAgasAgaranI madhyamAM rahIne ane kAmadevane vaza thaIne amadAthI paravarelA meM bahuvAra krIDA karI. (203) zobhAhIna vRkSa-darzana. saMsAranI vinazvaratAnA darzana. pachI tyAMthI te ja mArge nivRtta thatAM meM pelA sahakAravRkSane vilakSaNa thaI gayeluM joyuM. (204). kSaNavAramAM vezaparAvartana karanAra naTanI jema "A vRkSa kayuM ?" ema lAMbAkALa sudhI mAruM mana te bAbatamAM bhramita thaI gayuM. (205) e vakhate mArA abhiprAyane jANanAra sujJapradhAne kahyuM ke, "he rAjan ! pUrve je sahakAravRkSa tame joyuM hatuM te ja che. (206)
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: mAM: paraM davAgnicAreNa, naraH kuSTharujA yathA / astokakAlataH svAminnanyAdRkSa ivAjani // 207 // zrutvedaM mantriNo vAkyaM, sadguroriva bhAvataH / acintayamahaM tattvaM, vairAgyadrumadohadam // 208 // manye yathA'sau mAkando'nyAdRkSo'jAyata kSaNAt / vinazvarI tathAnyA'pi dRSTanaSTA bhavasthitiH // 209 // putramitrakalatreSu, yA''tmIyamiti vAsanA / pittodrevataH seyaM, zaThThAviSu suvarNadhI: 220mA na duHkhaiH khidyate prANI, na sukhairapi tuSyati / tasmAnmumukSubhiH kiM na, bhUyate dvandvahAribhiH ? // 211 // 45 paNa he svAmin ! koDha rogathI mANasanI jema dAvAnaLathI alpakALamAM tenuM svarUpa badalAI gayuM che." (207) A pramANenA bhAvathI sadgurunAM vacana jevAM maMtrInA vacana sAMbhaLIne vairAgyarUpavRkSanA dohadarUpa evA tattvano meM vicAra karyo ke. (208) "jema A sahakAravRkSanuM kSaNavAramAM svarUpa badalAI gayuM. tema A saMsAranI anya paNa sthiti dRSTanaSTa ane vinazvara che. arthAt saMsAranA tamAma padArtho vinAzInA kalaMkathI yukta che. (209) putra, mitra ane kalatrAdikamAM "A mArA" evI je vAsanA che, te kamaLAnA rogIne zaMkhAdikamAM suvarNanI pratIti thAya tevI che. (210) tethI prANI du:khathI kheda pAmato nathI, sukhathI saMtuSTa thato
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra ya eva rUpAnnArINAM, kandarpaM tanutetarAm / sa eva vArdhake prApte, kandarpaM saMvidhAsyati // 212 // ya eva mandranAdena, bhAratIvallakIyate / sa eva zleSmaNA hanta !, bhASamANo'raghaTTati // 213 / / yaireva zyAmalaiH snigdhaiH, kezapAzaiH prazasyate / taireva tUlapUlapraspaddhibhiH paribhUyate // 214 // ya eva surabhidravyaizcalatkarpUravRkSati / sa eva kuSThasambhUtavraNagandhaiH zavAyate // 215 / / nathI tethI dvandahAri mumukSuvaDe zuM na thaI zake ? (2011) je puruSa potAnA rUpathI kAminIone kAmadeva jevo lAge che, te ja puruSa ghaDapaNa AvatA aLakhAmaNo lAge che. tethI te bicAro zeno garva karI zake tema che ? (212) vAgI saMsAra vinazvaratAnI baMsarI. suNI saMsArI, bane virAgI. je puruSa madhura saMgItathI eka vakhata sarasvatInI vINA samAna madhura lAge che te ja puruSa vRddhatva thatAM zlekha vigerenA parAbhavathI zabda karatA araghaTTa jevo kaThora lAge che. (213). zyAma ane snigdha kezapAza prazaMsAnA kAraNabhUta thAya che, te ja kezapAza vRddhapaNAmAM kapAsanA samUhanI spardhA karanArA thaI javAthI parAbhavane pAme che. (214) surabhidravyathI je puruSa cAlatA kapUravRkSa jevo lAge che, te ja puruSa kuSTa vagere vyAdhithI utpanna thayelA traNagaMdhathI zaba jevo lAge che." (215)
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 prathama: sa: itthaM vimRzato me'bhUdvairAgyaM tattathA tadA / yena pratyekabuddho'hamabhavaM karmalAghavAt // 216 / / viharan vasudhApIThaM, pratibodhavidhitsayA / atrAgAM tava bodhArthamathoce balabhUpatiH // 217 // svAmin ! vazcaritaM zrutvA, vyAvRtto bhavavAsataH / paraM kramAgatAM kSoNo, na kSamastyaktumaJjasA // 218 // tathApi yena dharmeNa, sukareNa munIzvara ! pavitraH syAM nRpatve'pi, taM dharmaM mahyamAdiza // 219 // athAcAryoktasuzrAddhavratAni kSitinAyakaH / prapadya mene svaM janma, kRtakRtyaM nidhIniva // 220 // A pramANe vicAra karatAM te ja vakhate mane vairAgya utpanna thayo ane karmanA lAghavapaNAthI huM pratyekabuddha thayo. (216) pachI bhavyajanone pratibodha karavA mATe pRthvI upara vicaratAM he rAjan ! tane bodha pamADavA mATe huM ahIM Avyo chuM." A pramANenA vacano sAMbhaLIne baLarAjAe kahyuM ke. (217) he svAmin ! ApanuM caritra sAMbhaLIne huM bhava-vAsathI nivRtta thavAnI icchAvALo chuM paNa kuLakramathI prApta thayela A rAjayane satvara tyAga karavAne asamartha chuM, (218) to paNa he munIzvara ! rAjapAlana karavA chatAM paNa je saraLa dharmathI huM pavitra thAuM, tevo dharma mane batAvo." (219) eTale nidhAnanI jema AcArya bhagavaMta zrAvakanA bAra vrata batAvyA. teno svIkAra karIne rAjA potAnA AtmAne kRtArtha mAnavA lAgyo. (220)
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra itazcaitya nabhomArgAt, kazcidvidyAdharo naraH / trizca pradakSiNIkRtya, munIndraM sma namasyati // 221 // tIrthayAtrika ! vidyAbhRt !, praSTavyo'si kuto'dhunA / ityukte sUriNA'vAdIdasau vinayameduraH // 222 / / nagaryAM puNDarIkiNyAM, natvA pUjyapadadvayIm / vrataM prapitsurvaitADhyamerunandIzvarAdiSu // 223 / / tIrthAni vandamAno'haM, kRtrimAkRtrimANyapi / dakSiNe bhAratasyArdhe'yodhyAyAM puryagAM prabho ! // 224 // yugmam tatra zakrAvatArAkhyaM, tIrthaM dRSTaM manoharam / harizcandranarendreNa, sampratyeva samuddhRtam // 225 // vidyAdharanuM AkAzamArgathI avataraNa. munIndrane vaMdana-cakrAvatAra tIrthamahimA gAna. evAmAM koI vidyAdhare AkAzamArgathI AvI traNa pradakSiNA karIne munIndrane namaskAra karyA. (21) eTale AcArya bhagavaMte tene pUchyuM ke- he tIrthayAtrika vidyAdhara! tuM koNa che ! ane atyAre ahIM kyAMthI ? te vinayathI nagna thaIne bolyo ke- (222) - puMDarIkiNI nagarImAM bhagavaMtanA pAdayane vaMdana karI, vaitAdya, merUparvata ane naMdIzvarAdika dvIpomAM. (223) zAzvata ane azAzvata tIrthonI yAtrA karI vratadhAraNa karavAnI icchAvALo huM dakSiNabharatAInI ayodhyAnagarImAM gayo. (224) tyAM harizcaMdra rAjAe jeno hamaNAja uddhAra karAvela che evA zakrAvatAra nAmanA manoharatIrthanA meM darzana karyA. (225)
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saH ekaM tAdRgmahAtIrthaM, harizcandroddhRtaM param / ekaM suvarNamaparaM, paraM parimalAkulam / / 226 / / tatrAsthAM tIrthasevAyai, kurvANo'STAhnikotsavam / idAno prabhupAdAnte, pravivrajiSurAgataH // 227 / / athovAca balo rAjA, kimidaM tIrthamuttamam / ko'yaM rAjA harizcandraH, svAminniti nigadyatAm // 228 / / mahIza ! jambUdvIpe'smin, kSetre dakSiNabhArate / abhUtkulakaro nAbhirAbhimukhyamiva zriyAm // 229 // marudevA priyA tasya, svacchA zAntA pativratA / tayorAtmabhavaH zrImAn, bhagavAnRSabhadhvajaH // 230 // eka to mahAtIrtha ane teno harizcaMdra jevA rAjAe uddhAra karAvyo. tethI eka to suvarNa ane temAM sugaMdha bheLavavA jevuM thayuM. arthAt sonAmAM sugaMdha bhaLI. (226) tyAM aThThAI mahotsavapUrvaka meM tIrthasevA karI ane tyAMthI dIkSA levAne icchuka huM ApanI pAse Avyo chuM. (227) te sAMbhaLI baLarAjA bolyo ke - "he svAmin ! e uttama tIrtha zI rIte ? e harizcaMdra rAjA koNa hatA ? te kRpA karIne jaNAvo." (228) zakrAvatAra tIrthano itihAsa. harizcaMdrarAjAnuM kathAnaka. eTale AcArya bhagavaMta bolyA ke :- "he rAjan ! A jaMbUdvIpanA dakSiNabharatakSetramAM lakSmInA eka sthAnabhUta evA nAbhikulagara thayA. (229) tene pavitra, zAMta, pativratA marUdevA nAme priyA hatI, temanA
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 zrI mallinAtha caritra tadarthaM puruhUtena, kRtA'yodhyA mahApurI / dvAdazayojanAyAmA, navayojanavistRtA / / 231 / / tatra zakrAvatArAkhyaM, yathArthaM tIrthamuttamam / yugAdidevapratimAbhAsuraM sampadAM padam // 232 // harizcandro nRpastatra, nAbheyAnvayabhUSaNam / nalinaM nItibhRGgINAM, kAmakumbhaH sadA'rthinAm // 233 / / sutArA preyasI tasya, cchAyeva tuhinadyuteH / vasubhUtiramAtyo'sya, nayavallIghanAghanaH // 234 / / anyedhuryAminIzeSe, sukhasuptaH kSitIzvaraH / imaM zuzrAva sattvAmbujaladhiM zlokamIdRzam // 235 / / zrImAn RSabhadeva bhagavaMta putra thayA. (23) - te bhagavaMtane mATe IMdra bArayojana lAMbI ane navayojana vistRta evI ayodhyA nAme mahApurI banAvI hatI. (231) ane tyAM yathArtha nAmavALuM saMpattinuM eka sthAna ane yugAdidevanI pratimAthI suMdara evuM eka caitya banAvyuM te zakrAvatAra nAme uttama tIrtha thayuM. (232) anukrame te nagarImAM ikvAkuvaMzamAM bhUSaNa samAna, nItirUpa bhramarIone kamaLarUpa ane arthIjanone sadA kAmakuMbharUpa harizcaMdra rAjA thayo. (233) caMdranI cAMdanI samAna sutArA nAmanI tenI priyA hatI. nyAyarUpa latAne siMcavAmAM megha samAna vasubhUti nAmano amAtya hato. (234) ekavAra rAjA sukhe suto hato, evAmAM prabhAta samaye
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: : dhIrairvIraiH samaryAdaiH, sattvaM rakSyaM vivekibhiH / samApanne nijaprANasaMzaye sumahatyapi // 236 / / iti zrutvA paThannevaM, nidrAM tatyAja bhUpatiH / asmaradvismayollAsAtpauna:punyena mantravat // 237 / / itazca tApasaH ko'pi, sabhIko'rigRhItavat / samAgAdityuvAcoccairvAcA sagrahakaNThayA // 238 / / tvayi zAsati bhUnAtha !, medinImanyadehinAm / na bhayaM vAstavaM kiJcid, dRzyate zazazRGgavat // 239 / / sattvarUpajaLanA sAgara samAna eka zloka tenA sAMbhaLavAmAM AvyoH- (235) dhIra, vIra ane maryAdAzIla vivekI puruSoe prANAMta kaSTa ane ati vikaTa saMkaTa AvatAM paNa potAnA sattvanuM rakSaNa karavuM. (36). A pramANe sAMbhaLIne e zloka bolatAM bolatAM rAjAe nidrAno tyAga karyo ane vismaya pAmelA ullAsathI te maMtranI jema vAraMvAra tene saMbhAravA lAgyo. (237) evAmAM zatruthI grahaNa karAyelAnI jema bhayabhIta evo koI tApasa tyAM Avyo. (ahIMthI harizcaMdrarAjAnA satyanI kasoTI mATe prapaMca thAya che.) ane kaMThamAM nigraha pAmyo hoya tevI vANIthI uccasvare kahevA lAgyo ke :- (238). bhUnAtha ! tame A pRthvInA pAlaka hovAthI anyaprANIone zazazRMganI (sasalAnA ziMgaDAnI) jema vAstavika kaMIpaNa bhaya jovAmAM Avato nathI, (239)
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra akasmAtparamasmAkaM, jJAnadhyAnavatAM bhayam / saMvRtta cena nithA, rUva : kSitinAya ! ra4 gA kuto'pyabhyetya bhImAsyaH, kolaH kAla ivAparaH / babhaJjAsmadrumAnputrAniva saMvaddhitAn svayam // 241 // cakartta ca latAH krodhAt, mUrtA asmatkriyA iva / yajJAniva kuzAvAsAnAlavAlAnmamarda ca // 242 / / AzramANAM purANAM ca, trAtA yena tvameva bhoH ! / iti tasminvadatyeva, rAjoce dhIrayA girA // 243 // eSa hanmi durAtmAnaM, koDaM kulyaM virodhivat / evaM pratyazRNoddhIro, munizcAtha tirodadhe // 244 // paraMtu jJAna ane dhyAnavaMta amane akasmAta bhaye gherI lIdhA che. jethI te pRthvInAtha ! ame nirnAtha jevA banI gayA chIe. (24) bhayaMkara mukhavALA ane jANe bIjo kALa hoya evA varAhe (bhaMDe) kyAMkathI AvIne ame pote potAnA putronI jema vRddhi pamADelA amArA vRkSone bhAMgI nAMkhyA che. (241) vaLI sAkSAt amArI kriyA samAna evI latAone krodhathI teNe kApI nAMkhI tathA sAkSAt yajJakuMDa samAna evA darbhanA kyArAone teNe chuMdI nAMkhyA mATe (242) he rAjana nagaronA ane AzramomAM tame ja rakSaka cho." A pramANenuM RSinuM kathana sAMbhaLIne rAjA dhIratAyukta vANIthI bolyo ke :- (243). he mune ! zatrunA vaMza samAna te durAtmA varAhane huM satvara
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saff: atha prAtaH sa kRtyAni, kRtvA senAparIvRtaH / manojavamivAruhya, vAjinaM niryayau tataH // 245 / / kvacitpAnthaiH kRtasnAnAM, kvacit yUpaizca danturAm / kvacitsandhyAvidhivyagradvijalokasamAkulAm // 246 // kallolakrIDagAn haMsAn, krIDayanto sutAniva / vIkSAJcakre kSamAdhIzaH, sarayUM sariduttamAm // 247 / / yugmam rAjA papraccha pArzvasthau, kapiJjalakapiGgalau / kva kroDaH procatustau tu, svAminneSa purasthitaH // 248 / / sa kroDastadvacaH zrutvA, zauryacaryAtaraGgitaH / saMmukhIno'bhavattasya, vAdIva prativAdinaH // 249 / / mArI nAkhuM . A pramANe te dhIra rAjAe pratijJA karI eTale te tApasa tyAMthI cAlyo gayo. (244). pachI prAta:karma karIne tenAthI parivarelo rAjA manovegI azva upara ArohaNa karIne bahAra nIkaLyo (245) ane AgaLa cAlatAM kyAMka musApharo snAna karI rahyA che, kyAMka saMdhyAvidhimAM vyagra evA viprajanothI vyApta potAnA kallolanA madhyabhAgamAM Avela haMsone je putronI jema ramADI rahI che evI sarva nadIomAM zreSTha sarayu nAmanI nadI te rAjAnA jovAmAM AvI. (246-247) tyAM pAse rahelA kapila ane kapiMgala RSione rAjAe pUchyuM ke - te varAha kyAM che ? eTale te bolyA ke - he svAmin ! A sAme ja Ubho che. (248) tApasInuM te vacana sAMbhaLIne zauryacaryAthI taraMgita te varAha
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ I zrI mallinAtha caritra atha rAjA dhanuH sajjaM, kRtvA zauryamivAtmanaH / TaGkAraiH pUrayan vyoma, pAtayAmAsa taM bhuvi // 250 // yAvadeti nRpastatra, taM svayaM hatamIkSitum / tAvadaikSata bhUmiSThAM, luThadgarbhA hatAM mRgIm // 251 / / viSaNNamAnasaH smAha, harizcandraH kRpAparaH / dhig dhigmAM hariNIbhrUNaghAtapAtakalaGkitam // 252 // durbhago'pi daridro'pi, sadAdhivyAdhimAnapi / parAzrayAbhibhUto'pi, prANI prANitumicchati // 253 / / "prativAdInI sAme vAdInI jema rAjAnI sAme thayo. (24) pachI potAnA zaurya samAna dhanuSyane sajja karIne TaMkArothI AkAzane pUratA rAjAe eka bANavaDe te varAhane jamIna para pADI nAMkhyo (250) pachI ghAyala thayelA te varAhane jovAne rAjA tenI pAse gayo tyAM to teNe jeno garbha jamIna upara taraphaDI rahyo che evI ane ghAyala thaIne jamIna upara paDelI mRgalIne teNe joI. (varAha jovAmAM na Avyo.) (251) pApazuddhi mATe kulapati pAse prayANa kulapatie AziSa, pradAna karavA pUrvaka karelI prazaMsA. eTale manamAM kheda pAmI dayAmAM tatpara rAjA kahevA lAgyo ke :- "aho ! mRgahatyA ane garbhahatyAnA pApathI kalaMkita mane dhikkAra thAo". (251). durbhaga, daridra, sadA AdhivyAdhiyukta tathA parAdhInapaNAthI parAbhava pAmelo prANI paNa jIvavAne icche che (253)
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama saLaM: iyata: kalmaSAcchuddhiH kathaM mama bhaviSyati / vinA munIn zamadhyAnatatparAn bhavatArakAn // 254 // vimRzyeti dayAnighno, viraktaH pApavartmanaH / prAvikSadAzramaM padbhyAM, sakhibhyAM saha bhUpatiH // 255 // tataH kulapatiM dRSTvA, nanAma jagatIpatiH / nyadhAtpRSThe karakroDamuccarannAziSaM sa ca // 256 // harSAlavAlakalitaH, phalitaH sukRtadrumaH / yauSmAkaM darzanaM yanme, jAtamityUcivAnnRpaH // 257 / / muniH prAha mahIpAla !, vayamadya jagatyapi / dhanyA yena bhavAn dRSTaH, paJcamo lokapAlakaH // 258 // 55 to have AvA mahAna pApathI zubhadhyAnamAM tatpara ane bhavatA2ka munio vinA mArI zuddhi kevI rIte thaze ? (254) e pramANe vicArI dayApAtra ane pApamArgathI virakta rAjAe potAnA be mitro sAthe page cAlIne AzramamAM praveza karyo. (255) tyAM kulapatine joine rAjAe praNAma karyA. eTale teNe paNa AziSanA uccArapUrvaka rAjAnI pITha upara potAno hAtha sthApana karyo. (256) pachI rAjAe kahyuM keH- ApanA darzana thavAthI harSarUpa kyArIthI yukta mArUM sukRtarUpa vRkSa phalita thayuM che. (257) muni bolyo ke :- he mahIpAla ! paMcama lokapAla evA tamane jovAthI ame paNa Aje jagatamAM dhanya thayA chIe. (258) e avasare tyAM julama thayo, julama thayo evA zabdothI
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra asminnavasare tatra, bahulastumulo'bhavat / abrahmaNyamabrahmaNyamiti dhvAnabhayaGkaraH // 259 / / utkarNI munibhUmIndrau, siMhavastadvipAviva / jAtAvagaNyakAruNyarasasaMsiktamAnasau // 260 // tatastArataraM sAstraM, rudato sudato bhRzam / suvatyAM varjhanAM snehAnuyAnta zanaiH zanaiH radda rakSa rakSAzramaguro !, nirnAthAmiva mAmiti / jalpanto nikRti bhAryAmapazyatsvAM tapodhanaH // 262 // yugmam RSiH putro nirIkSyoce, kathaM rodiSi bAlike ! / sA'vocattAta ! kenApi, sakhI mama mRgI hatA // 263 / / bhayaMkara evo moTo kolAhala thayo. (259) eTale siMhathI trAsa pAmelA hAthInI jema tApasa ane rAjA ekadama utkarNa ane agamya kArUNyarasathI saMsikta manavALA thaI gayA. (260) evAmAM atyaMta AMsunI dhArA vahevaDAvatI tathA bahuja rUdanA karatI evI potAnI priyaputrI vaMcanAnI pAchaLa dhIre dhIre cAlatI (261) ane te Azramaguro ! nirnAtha evI mArI rakSA karo ? ema bolatI potAnI nikRti nAmanI bhAryAne te RSie joI. (262) pachI potAnI putrIne joIne RSie kahyuM ke - "he bAlika! tuM zA mATe rUdana kare che." te bolI ke - he tAta ! koIe mArI sakhI mRgalIne mArI nAMkhI (263). eTale kulapati AMsayukta nayanathI bolyA ke :- aho ! te
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: : sAsraM kulapatiH prAha, yA kilAsIt prajAvatI / ekaM mRgIvadho'nyacca bhrUNahatyA vaco'tigA || 264 // kopAkrAntaH punaH prAha, hRdayasphoTakRdvacaH / are re ! tena tuTena, to'smA lakSaya: raddI vinemAM hariNIM bAlavayasyAmiva matsutA / viprana-ti pazcAttve, nUnaM patI vipatyaMte raddaddA yata: vinA prANapriyAmenAM, kuto me syAttapovidhi: ? | vinA tapovidhiM kva syAd, brAhmaNyamanaghaM mama ? // 267 // aho ! anyAya IvRkSa:, kSaniApi du:saha: / yamphaLI mRyADampena, hatA nApi pApinA ? radda 57 to sagarbhA hatI, tethI eka to mRgahatyAnuM pApa ane bIjuM vacanAtIta garbhahatyAnuM pApa tenA ghAtakane lAgyuM. (264) pachI kopAkrAMta thaIne hRdayane phADI nAMkhe tevuM vacana kahyuM ke are re ! te duSTa amArA kuLano kSaya karyo. (265) kema ke bALasakhI hiraNI vinA mArI putrI maraNa pAmaze. te putrI vinA kharekhara mArI patnI paNa maraNa ja pAmaze. (266) ane e prANapriyA vinA mAro te tapovidhi kyAMthI thaze ? tapovidhi vinA mane pAparahita (brahma)nI prApti paNa kyAMthI thaza? (267) aho ? kSamAvaMtane paNa duHsaha A kevo anyAya ? zikAramAM aMdha banelA koI pApIe bicArI hariNIne mArI nAMkhI ? (268) AvA viSAdathI vyApta thayelA kulapatie rAjAne kahyuM ke -
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra 58 evaM viSAdamApanno'vAdIt kulapatistataH / jJAtvA to'pi bhUpAla !, sasAdhya: pitRvairivat raddA toDamyadhAna mutte: putrI, sArUM nana ! sattaram / praguNIkuru madyogyAM, citAM vahnisamAcitAm // 270 // kiM na vetsi mRgImenAM, vinA me jIvitaM kuta: ? / pazcAdapi hi yat kRtyaM, tat pUrvaM kiM na tanyate // 271 // atha sAsraM nRpaH proce, duSkRtyanyaJcadAnanaH / zikSAM karttAsmi sarveSAM nAtmano nindyakarmaNaH || 272 || he bhUpAla ! koI rIte paNa teno patto meLavIne pitRvairInI jema tamAre teno nigraha karavo yogya che. (269) evAmAM RSiputrI azrupUrNa nayanavALI AvI ane bolI ka :- he tAta ! agnithI paripUrNa evI citA mArA mATe satvara taiyAra karAvo. (270) zuM Apa jANatA nathI ke A mRgI vinA mArUM jIvana rahe tema nathI ? kema ke je kArya pachIthI paNa karavAnuM hoya te prathamathI ja zA mATe na karavuM ? (271) duSkRtyathI pazcAttApanA AMsu sArato rAjavI. kSamAvaMta tApasano bhabhUkI uThelo roSa. e vakhate duSkRtyathI nIcA mukhavALA te rAjAe AMsu sahita kahyuM ke:- "niMdanIya karmavALA eka A potAnA AtmA sivAya sarvane huM zikSA karI zakIza." (272) te sAMbhaLIne munie kahyuM ke "tame to yathArtha kSatriya jaNAvo cho. kema ke A sAmAnya kahevatane tame atyaMta satyArtha karI
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sa: tacchrutvA sa muniH smAha, yathArthaH kSatriyo bhavAn / satyArtheyaM tvayA cakre, nitarAM prAkRtazrutiH // 273 // nirmitA zasyarakSArthe, vRttiH kSetre kRSIbalaiH / sA cedattitarAM zasyaM, kasya pUtkurmahe puraH // 274 // praNipatya muneH pAdau, rAjA'vAdInnayAnvitam / kSamasvedaM mamAgastvaM, kSamAdharaziromaNe ! // 275 // zrutvetyAkhyat kulapatirmamApasara dRkpathAt / sA: pApa ! roDasi, re re kSatriyapAMzana ! ra7ddA athAGgAramukho'vAdInmA ruSo vadatAMvara ! / naivApamAnamurvIzaH, soDhuM parivRDhastava // 277 // batAvI che. (273) dhAnyanI rakSA mATe kheDUtoe kSetramAM karelI vADa jo pote ja dhAnyanuM bhakSaNa karI jAya. rakSaka ja bhakSaka bane (vADaja cIbhaDA gaLI jAya kahevatAnusAra) to pachI konI AgaLa pokAra karavA? (274) pachI muninA caraNane namaskAra karIne nyAyanI rItithI rAjAe kahyuM ke :- "he kSamAvatamAM ziromaNi ! mAro A eka aparAdha kSamA karo." (275) A sAMbhaLIne kulapatie kahyuM ke "are pApI ! tuM mArA daSTipathathI dUra jA re ! re ! adhama kSatriya ! tuM koI kulaTAno putra lAge che." (276) evAmAM aMgAramukha nAmano tApasa bolyo ke :- "he mahaSe ! roSa na karo. e rAjA ApanuM apamAna to na ja sahana karI 1. sahasva mantumekaM me santo yannatavatsalAH ityapi / 2. muniH parAGmukhIbhUya cukroza kSitinAyakam ityapi /
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 zrI mallinAtha caritra dhairyaM bhaja mahArAja !, pratIkAro'sti pApmanaH / malinasyApi vastrasya, zodhakaM vAri kiM nahi // 278 // zuddhirjAyata evAsya, pApasyApi prathIyasaH / dadAsi rAjyaM yadyasmai, dAnaM hanti hi durnayam // 279 / / sollAsamiva rAjJoce, prasanno'smyupadezataH / bhavAnaGgAravaktro'pi sudhAvaktro mamAbhavat // 280 / / sakozagrAmanagarA, bhUriyaM vAddhimekhalA / tubhyaM dattA tatprasIdetyuktvA bhUpo'namanmunim // 281 // zake." (277). pharI teNe rAjAne kahyuM ke- he mahArAja ! dhIraja dharo. pApIno paNa pratikAra hoya che. malinavastrane zuddha karanAra zuM jaLa nathI? (278) mATe jo e RSine tame tamAruM rAjaya ApI do to e moTAmAM moTA pApanI paNa zuddhi thaI jAya. kAraNa ke dAna duno tino paNa nAza kare che." (279). A pramANe sAMbhaLIne rAjA ullAsa pAmIne bolyo ke - "A tamArA kathanathI huM prasanna thayo chuM. tame aMgAramukha chatAM mane sudhAmukha thaI paDyA cho." (280). pachI rAjAe kulapatine kahyuM ke :- bhaMDAra, gAma, nagara sahita samudra paryata A vasudhA tamane meM ApI mATe have prasanna thAo. ema kahIne rAjAe kulapatine praNAma karyA. (281) vaLI aMgAramukhe paNa aMjali sahita namaskAra karIne RSine kahyuM ke:- A rAjA je kahe che teno Apa svIkAra karo." (282).
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: : praNatyAGgAravaktro'pi, tamavAdIt kRtAJjaliH / ayaM yadabhidhatte rAT, pratipadyasva tattathA // 282 // evamastviti bhASitvA, sa sAkSepamado'vadat / adyaprabhRti dhAtrIyaM, dhAtrIva dhyAyatAM tvayA // 283 / / athAbhyadhAd dharAdhIzo, dharA dattaiva te'dhunA / pratibhUratra kauTilyo, bhUmidAne vicintaya // 284 // atha vijJapayAmAsa, ko'pi ziSyo mahAmunim / na tapo na japastAvadyAvadasti mRtA mRgI // 285 / / sakhedaM so'pyabhASiSTa, kArayAnalasaMskRtim / vaJcanoce mayA sAkametasyAH sA bhaviSyati // 286 / / eTale "bahu sArUM " ema bolIne ApapUrvaka teNe rAjAne kahyuM ke :- "AjathI A pRthvIne tAre mAtA samAna samajavI" (283) eTale rAjA bolyo ke - have A pRthvI AjathI meM tamane ja ApI dIdhI che, e bhUmidAnamAM sAkSI tarIke tame kauTilyane samajI lejo ." (284) evAmAM koI ziSya AvIne te mahAmunine vijJapti karI ka:- "jyAM sudhI amArAthI A marelI mRgalI ahIM paDI che tyAM sudhI tapa, japa, kAMI thaI zakatA nathI." (285) eTale RSie kheda sahita kahyuM ke - "ene agnisaMskAra karAvo. eTale RSiputrI vaMcanA bolI ke :- enI sAthe mAro paNa agnisaMskAra karavo paDaze." (286) eTale rAjAe vinayapUrvaka kahyuM ke - "he vaMcane ! A eka
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra uvAca vinayAdrAjA, vaJcane ! durnayaM mama / / sahasvaikaM mahAbhAge !, sArdA'si natadehiSu // 287 / / ahaM tubhyaM pradAsyAmi, svarNalakSaM sulakSaNe ! / AmetyuvAca sA yadvA, kiM na syAddAnakarmaNA ? // 288 / / maharSiH prAha me yAhi, puro lakSmIvikasvarAm / sandhyAkRtyaM vidhAyAzu, pazyaite vayamAgatAH // 289 / / evamAkarNya nirvarNya, taM muni kSitinAyakaH / tato rAjanyamUrdhanyo'yodhyAM prApa nijAM purIm // 290 / / AtmAnaM nirvasuM jJAtvA, yAtyastaM tejasAMpatiH / tapasvipANDuracchAyAH, prasasnustArakA amI // 291 / / mAro anyAya sahana kara. he mahAbhAgyazALI ! namra prANI upara tuM karUNAddha cho, (287) vaLI he sulakSaNe ! huM tane paNa eka lAkha suvarNa ApIza." eTale te zAMta thaI athavA to dAnakarmathI zuM na thAya. (288) RSie kahyuM ke - he bhadra ! lakSmIthI vikasvara evI mArI nagarImAM tuM jA ane saMdhyAkRtya karIne ame paNa satvara AvIe chIe. (289) A pramANe sAMbhaLatA, munine namaskAra karIne kSatriyomAM mugaTa samAna te rAjA potAnI ayodhyAnagarImAM Avyo. (290) te vakhate potAne nirvasu-dhanarahita yA kiraNarahita jANIne sUrya asta thAya che. ane tapasvIrUpa pAMDurakAMtivALA A tArAo pragaTa thAya che. (291). AvI vaitAlikI ukti sAMbhaLIne bhavitavyatAno vicAra karato
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH iti vaitAlikImukti, bhAvayan bhavitavyatAm / jagAma dhAma bhUmIzo, dhAmnAM nidhirivAmbudhim // 292 // rAjamitradvayAt jJAtavRttAntaH sacivAgraNIH / hatasarvasvava%0nyo, vasubhUtiracintayat // 26 // anena dambhinA bhUpo, dambhito garbharUpavat / avicAritakarttAro, vimuhyanti pade pade // 294 // vidhervilasitaM hanta !, vicArANAmagocare / sughaTaM yo vighaTayeghaTaM ghaTayedapi // 295 // vimRzyaivaM mahAmAtyaH, sazalya iva duHkhitaH / vilAsamaNDapAsInaM rAjAnaM prANamattadA // 296 // 63 rAjA sUrya jema samudramAM jAya tema potAnA mahelamAM Avyo. (292) pachI rAjAnA be mitra pAsethI sarva vRttAMta jANIne jANe badhuM luMTAI gayuM hoya tema zUnya thaIne vasubhUti pradhAna ciMtavavA lAgyo ke :- (293) "e daMbhIe hiraNInA garbhanA nhAnAthI rAjAne chetaryA che. aho ! avicArita kArya karanArA pagale pagale vyAmoha pAme che. (294) aho ! vidhino vilAsa to juo. je vicArane paNa agocara che. je sughaTitane vighaTita kare che. ane aghaTitane sughaTita banAve che." arthAt na ghaDavAnuM ghaDe che. ane ghaDavAnuM ghaDatI nathI. (295) A pramANe ciMtavIne sazalya duHkha pAmelA amAtye AvIna vilAsamaMDapamAM beThelA rAjAne pramANa karyA (296)
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 zrI mallinAtha caritra natvopaviSTaH sacivastad vRttaM vaktumudyatam / Teva ! sarva mayADajJAyi, mA vAvIrityavAravat ra3nA harizcandrastataH prAha, sadhIraM nIradadhvaniH / mA viSIda vidagdho'si, sattvaM yanmAninAM dhanam // 298 // sattvamekamidaM mA gAt sarvamanyadbhaviSyati / sati kande na sandeho, valyAH pallavasampadAm // 299 // kaNThapIThI kuThAreNa, bAdhyatAmastu bandhanam / na tu jAtu pratijJAtamarthamujjhanti sAttvikAH // 300 // ane namaskAra karIne beTho. eTale peluM vRttAMta kahevAne rAjA taiyAra thayo. paNa "he deva ! e badhuM mArA jANavAmAM AvyuM che. mATe Apane kahevAnI jarUra nathI." ema kahIne teNe rAjAne bolatA aTakAvyA. (297) harizcaMdranI sAttvikatAdarzana. eTale megha jevA gaMbhIradhvanithI harizcaMdra rAjA dhIrajapUrva bolyo ke:- "he saciva ! tuM vidagdha cho, mATe viSAda karIza nahi. kema ke mAnIpuruSone sattva e ja dhana che. (298 jo sattva haze to bIjuM badhu prApta thaze. paNa sattva gayA pacha pAchuM nahIM Ave. jo kaMda haze to latAne pallavasaMpatti thavAna saMdeha nathI. (299) bhale kaMThapIThapara kuThAra pharI vaLe athavA asahyabaMdhananI prApti thAya paNa sAttvikajano potanA nizcayArtha-nirNayane kadApi choData nathI. (300) A pramANe rAjAnAM vacana sAMbhaLIne buddhinA bhaMDA
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratha: sa: iti rAjavacaH zrutvA, vasubhUtirdhiyAMnidhiH / hRdaye cintayAJcakre, sattvamatra vijRmbhate // 301 // savineyo muniH so'tha, samAgAtkRtazabdavat / ayAcata mahIpAlaM, svarNalakSamalakSyadhIH // 302 // bhANDAgArikamAdizya, kozataH krozato muneH / AnAyayat kSaNAddakSaH, svarNalakSaM kSitIzvaraH // 303 / / munirUce tataH kopabhRkuTIbhaGgabhISaNaH / cikIrSuranRNaM svaM, madvittenApi vivekyasi ? // 304 // vrajAmo vayamanyatra, dRSTaM sattvaM tavAdhunA / vAvadUkAzca vIkSyante, niHzUkAzca gRhe gRhe // 305 // vasubhUtie aMtaramAM vicAra karyo ke - "kharekhara ! ahIM rAjAnuM sattvaja jhaLakI rahyuM che." (301) evAmAM jANe bolAvelA hoya tema te RSi potAnA ziSya sahita tyAM AvyA. ane lakSyarahita buddhivALA teNe rAjAnI pAse lAkha sonAmahora mAMgaNI karI ane tAkIdathI ApavA mATe Akroza karavA lAgyo. (302) tethI te tApasanI samakSa tarata ja dakSa evA rAjAe bhaMDArIne Adeza karIne potAnA bhaMDAramAMthI lAkha suvarNa maMgAvyuM (303) AthI kopathI bhrakuTInA bhaMgathI bhISaNa dekhAtA te RSie kahyuM ke - "aho ! tuM to moTo vivekI lAge che ke mArA dhanathI potAne RNamukta karavA mAMge che. (304) tAruM sattva hamaNAM joI lIdhuM have ame pAchA cAlyA jaIe chIe. aho ! ghara ghara vAcALa ane nirdaya mANaso ja
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra athovAca mahIbhartA, vilambadhvaM guNAnaghAH ! / yAvadapyanyataH svarNamAnayAmi kalAntaraiH // 306 // vaNijo bhUbhujAmIzaH, samAkArya samAdizat / dadata svarNalakSaM me, dAsye'haM vRddhisaMyutam // 307 // muninA divyazaktyA te, harizcandre khilIkRtAH / tatyajuste tadAdezaM, natamastakakaitavAt / / 308 // vilokya kSamApatirdadhyau, kiM karomi prayAmi kam ? / Anaye'haM kathaM svarNaM, marudeze yathA jalam ? // 309 / / jovAmAM Ave che." (305) eTale rAjA bolyo ke :- "he mahAtman ! anya udyama ke kaLAvaDe huM bIjethI lAkha suvarNa lAvuM tyAM sudhI Apa sabUra karo." (306) pachI rAjAe vaNikone bolAvIne Adeza karyo ke - atyAre mane lAkha suvarNa Apo. huM tamane vyAja sahita pAchuM ApIza." (307) eTale RSie divyazaktithI temane suvarNa ApatAM aTakAvI dIdhA. tethI temaNe mastaka namAvIne, kapaTathI (katava) rAjAnA Adezano InkAra karyo. (308) eTale temane vimukha thayelAM joIne rAjAe vicAra karyo ke"have huM zuM karuM? ane konI pAse jAuM ? mAravADamAM jaLanI jema suvarNane huM kyAMthI lAvuM? (309). evAmAM kopathI hoThane kaMpAvatA kulapatie kahyuM ke :- "are 2. ravatI tA: I
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 prathama: : tataH kulapatiH kopakampamAnAdharo'vadat / pApman ! kiyantamadyApi, vilambaM me vidhAsyasi // 310 // vasubhUtitata: prAda, maha ! TarSava ! | harizcandrama: ifpa, I: viM sAttviprI : ? rUA . athAGgAramukho'vAdItsopahAsamamuM prati / dRSTastvatto na vAcAlo, harizcandrAcca vaJcakaH // 312 / / upare re ! rmavaDutra , jimamapirtastava ? | ruSTo hi rUpakAt pAdavandanaiH kimu tuSyati ? // 313 / / adatte'smin durAcAra !, kimu vAJchasi jIvitam ? / tava zlokasya lokasya, kSaya eSa upAgataH // 314|| dukha ! haju mAre keTalo vilaMba karavo paDaze? (310) eTale vasubhUti bolyo ke :- "he maharSe ! he harSavardhaka ! harizcaMdra jevo sAttvikaziromaNi rAjA bIje kyAMya joyo che ?" (311) te sAMbhaLIne sAthe Avela aMgAramukha tApasa upahAsapUrvaka bolyo ke- tArA karatAM bIjo koI vAcALa ane harizcaMdra jevo bIjo koI vaMcaka-chetaranAra amArA jovAmAM Avyo nathI. (312) are karmacaMDAla ! A tArA lAMbA bhASaNathI zuM thaze? kAraNa ke rUpakathI rASTamAna thayela zuM caraNavaMdanathI saMtuSTa thaze?" (313) pachI rAjAne kahyuM ke - "he durAcArI ! e suvarNa ApyA vinA zuM tuM jIvitane icche che ? tArA yazano ane kuLano have kSaya pAse Avyo samajaje." (314). A pramANe sAMbhaLIne rAjA bolyo ke :- "he sAdho ?
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 zrI mallinAtha caritra athAvAvIrRpa: sAdho !, tatvatta: lakSaya: ? / nahi pIyUSapAnena, mRtyuM kasyApi jAyate // 395 // jaghAna pASNinA bhUpaM, munI rAjA nanAma tam / kopinAM kSamiNAmAdyaM, saMjAtau tau nidarzanam // 316 // ce'GgAramukhaH kopAdviplAvayasi kiM munim ? / nAyaM hAsyapade mUDha !, patnIbhrAteva te guru: // 317 // ityAkarNya vacaH karNadvayataptatrapuprabham / vasubhUtiruvAcedaM, mA vAdIriti rAjani // 318 // rAjaMstvamekamevainaM, vAcAlaM vArayA'nyathA / etasya prakaTaM zikSAM, karttAsmItyavadanmuniH || 319 // tamArAthI kuLakSaya zI rIte thaze ? kAraNa ke sudhApAnathI koIne paNa maraNa prApta thatuM nathI." (315) eTale RSie paganI pAnIthI rAjAne prahAra karyo ane rAjAe temane namana karyuM. A vakhate krodhI ane kSamAzIla jIvomAM te baMne mukhya daSTAMtarUpa thayA. (316) pachI aMgAramukha bolyo ke :- "krodhathI RSine zA mATe prajvalita kare che ? he mUDha ! A kAMI hAsya karavAnA sthAnarUpa tArI patnInA bhAI (sALA) nathI, paNa tArA guru che." (317) A pramANe baMnne kAnane tapAvelA sIsA samAna vacana sAMbhaLIne vasubhUti bolyo ke :- "amArA uttama rAjAne mATe tame A pramANenAM halakA vacano na bolo" (318) eTale RSie kahyuM ke :- "he rAjan ! A tArA vAcALa maMtrIne bolato vA2, nahIMtara huM tene pragaTa rIte zikSA karIza" (319)
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sa: kuntalo vasubhUtizca procaturdvAvapi sphuTam / yAvaddadAti te svarNaM, tAvadAvAM gRhANa bhoH ! || 320|| are ! nIrbavirAbhALyAM, mavaIAM hri prayoganam ? / ityuktavati satyasmin, rAjA kuntalamAdizat // 321 // sahitAM rohitAzvena, devImAkAraya drutam / vikrayAya savatsAM, gAmivAvakrayavartmani // 322|| pratipadyedRzaM duHkhI, kuntalaH zlathakuntalaH / tAmAvAya samAyAta:, saputrAM nRpavarSAdri "rUrarUA munimAnamya rAjA''ha, gRhANAbharaNAdikam / tapasvyuvAca te keyaM, dakSatA dAnakarmaNi ? // 324 // 69 pachI kuMtala ane vasubhUti baMne bolyA ke :- he rAjan ! amArA baMnenA vecANathI jeTaluM suvarNa tamane maLe. teTaluM tame laI lyo.' (320) eTale RSie kahyuM ke :- are ! jIrNa bilADA jevA tamArAthI mAre zuM prayojana che ? (tamArI kiMmata zuM upaje tema che ?) pachI rAjAe kuMtalane Adeza karyo ke :- (321) "vAcharaDA sahita gAyanI jema bajAramAM vecavAne mATe rohitaputra sahita devI (rANI) ne satvara bolavo." (322) Avo hukama thatAM jenA kuMtala (keza) zithila thaI gayA che evo du:khI kuMtala rohita sahita rANIne rAjasabhAmAM bolAvI lAvyo." (323) karmataNI gati nyArI, kema pAmI zake saMsArI. pachI munine namaskAra karIne rAjAe kahyuM ke :- "AnA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra nepathyaM mAmakInaM yanmamaiva tadvitIryate / / svasuH puSkALa vadhyanta, vasudeva di satyajI ! //rUrI athAGgAramukho'vAdIt, svAminnimAM na vetsi kim ? / kapaTAmbhodhicandrasya, harizcandrasya vallabhAm // 326 / / athoce kuntalaH kopAdAbaddhabhRkuTItrayaH / are ! pativratAM kAntAM, vetsi no sattvazAlinI ? // 327 // muniveSadharA yUyaM, pratyakSA rAkSasA iva / madyamattA ivonmattA, vAcAlA bAlakA iva // 328 // tataH kulapatiH kopAtkamaNDalujalena tam / AcchoTya kuntalaM cakre, jambukaM kSaNamAtrataH // 329 / / alaMkArAdi grahaNa karo." eTale tapasvIe kahyuM ke, "joI tArI dAna devAnI dakSatA ? (324) ke je mArUM vastra che te ja mane Ape che. benanA puSpa bahenane ja bAMdhI ApavA. e kahevata te sAcI karI (325) eTale aMgAramukha bolyo ke :- "he svAmin ! kapaTa sAgaranA sudhAkara samAna harizcaMdra rAjAnI A vallabhAne zuM tame jANatA nathI. (326). te sAMbhaLIne kopathI bhrakuTI caDAvIne kuMtala bolyo ke :- "ara" pativratA strIne zuM tame sattvazALI samajatA nathI ? (327) paNa tame to muniveSadhArI sAkSAt rAkSasa cho, tema ja madirApAnathI mattanI jema unmatta ane bALakanI jevA vAcAla cho." (328) eTale kopAyamAna thaIne kulapatie kamaMDaLanA jaLano chaMTakAva 2. tiH |
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama saff: kuntalo jambuko bhUtvA, zabdaM kurvan bahiryayau / kopaM maharSe ! mA kArSAnatvedamavadannRpaH // 330 // muninA vihitaM dUre, pAdenAhatya bhUpatim / vilokya rohitAzvo'tha, ruroda karuNasvaraiH // 331 // mAM gRhANa mune ! tAtaM, mA mA tADaya nirdayam / iti zrutvA zizorvAkyamRSistuSTo manasyabhUt // 332 / / krodhottAlaM muniH prAha, sutArAM prati nighRNaH / re ! tvayA zikSito bAlo, jAnAti kathamIdRzam ? // 333 // harizcandro'bhyadhAditthaM, maharSe ! brahmasevadhe ! / mAsamekaM pratIkSasva, tubhyaM dAsyAmi kAJcanam // 334 // karIne kuMtalane kSaNavAramAM jaMbUka (ziyALo banAvI dIdho. (329) eTale kuMtala zRMgAla thaI zabda karato bahAra cAlyo gayo. pachI rAjAe namIne kahyuM - "he maharSe ! kopa na karo" (330) eTale munie rAjAne pATu (lAta) mArIne dUra karyo te joIne rohita karUNasvarathI rUdana karavA lAgyo ke :- (331) he muni ! mane grahaNa karI lyo paNa mArA pitAne nirdaya thaIne mAro nahi." A pramANe sAMbhaLIne bALakanA vacanAmRtathI RSine manamAM saMtoSa thayo. (332) paNa bahArathI krodhAtura ane nirdaya banIne RSie sutArA rANIne kahyuM ke :- "are ! te A bALakane zIkhavADI rAkhyuM lAge che. nahi to AvuM te zI rIte bolI jANe ?" (333) e vakhate harizcaMdrarAjA bolyo ke - he maharSe ! he brahmasAgara! Apa eka mAsa rAha juo teTalAmAM huM Apane suvarNa lAvI
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra sa muniH smAha kiM bhikSAM, yAcitvA'tha nRpo'vadat / aikSvAkavo'pi kiM bhikSA, yAcante mAnino nanu ? // 335 // kutastIti tenokte, bhUpaH prAha kRtasmitaH / kRtvA svaM paradAsye'pi, tubhyaM dAsye yathocitam // 336 // bhavatvevaM mahIpAla ! mama muJca vasundharAm / naikSvAkavastyajantyeva, sandhAM prANakSayAdapi // 337 // vimRzyo nRpa: suSu!, chIntaHpuramasI ! nAyaM soDhA zizurmArgakhedaM mRduzarIrakaH // 338 // sAvaSTambhaM sutAroce, yadbhAvyaM tadbhaviSyati / AyAsyAmi tvayA sAkaM, chAyevAtuhinAMzunA // 339 // ApIza." (334). munie kahyuM ke :- zuM bhikSA mAMgIne ? rAjAe kahyuM ke :"IkvAkuvaMzanA mAnIpuruSo zuM bhikSA mAMge ?" (335) eTale RSie kahyuM ke - "to kyAMthI lAvI ApIza ?" rAjA smita karIne bolyo ke dAsapaNuM karIne paNa tamane dhana meLavI ApIza. (336) RSie kahyuM ke - "bahu sAruM, paNa tuM mArI pRthvInI hadamAMthI dUra thA." te sAMbhaLI IkvAkuvaMzanA rAjAo prANAte paNa potAnI pratijJAno bhaMga karatA ja nathI." (337) ema vicArIne rAjAe sutArAne kahyuM ke :- "he subhra ! tuM satvara aMtaHpuramAM jA, kAraNa ke A komaLa bALaka mArganA zramane sahana nahi karI zake." (338) eTale kAMIka dhIrajathI sutArA bolI ke - "je thavAnuM haze
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 prathama sa kva yAtAsi sutAre ! tvaM, muninA samudIritam ? / sA'bhyadhAdAryaputreNa, gantA patyanugAH striyaH // 340 // mamAdhInAM harizcandrazcenneSyati tadadbhutam / pArIndravaktragAmeNI kiM gRhNanti madadvipAH ? // 341 // vasubhUtiruvAcedaM, prajvalan krodhavahninA / are ! tApasa ! no vetsi, lokamArga pulindavat // 342 // parAyattAH kvacinna syurlalanAH patidevatAH / itismRtismRtau mUrkha !, kathaM tApasapAMzanaH ? // 343 / / te thaze, paraMtu caMdranI sAthe cAMdanInI jema huM to ApanI sAthe ja AvIza." (339) RSie kahyuM ke :- "he sutArA ! tuM kyAM jaIza ? " te bolI ke - "mArA svAmInI sAthe jaIza. kemake kulIna strIo patine anusare che." (340) eTale RSie kahyuM ke - "tuM mAre svAdhIna chatAM jo harizcaMdra tane laI jAya, to Azcarya kahevAya. siMhanA mukhamAM AvelI haraNIne zuM madonmatta hAthIo laI jaI zake ? (341). te sAMbhaLI krodhAgnithI baLato vasubhUti maMtrI bolyo ke :" are tApasa ! tuM jaMgalI bhIlanI jema lokamArgane paNa jANato nathI. (342) skRtinA smaraNamAM mUrkha evA he adhama tApasa ! patine paramezvara mAnanArI nArIo kadApi parane AdhIna na ja thAya. (343) eTale vasubhUtine zrApa daIne teNe zuka (popaTa) banAvI
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 zrI mallinAtha caritra vasubhUtistatastena, zapitvA kIrakIkRtaH / / vaco hi bandhanAyaiva, niSprastAvamudIritam // 344 // rAke! saMtyaja nepathya, yAhIti muninohite ! sutArA mumuce sadyaH, kirITAdi zarIrataH // 345 // munIndrAvidhavAmAtracihna me muJca kiJcana / zrutvedaM saparIhAsamavadanniSThuro muniH // 346 / / caNDi ! vaizika evAsti, durbhagAyA vibhUSaNam / sabASpaM sA tataH sarvaM, nepathyaM tatpuro'mucat // 347 // tataH putrakalatrAbhyAM, dharitrIdhavapuGgavaH / araNyAnyA iva svasyA, nagaryA niryayau tadA // 348 // dIdho. kAraNa ke prastAva vinA bolavAmAM AveluM vacana ulaTuM baMdhanakAraka thAya che. (344) pachI RSie kahyuM ke "he raDe ! jA, nepathya (vastrAlaMkAra) mUkIne cAlI jA." eTale sutArAe potAnA zarIra uparathI mugaTa vigere tarata utArI dIdhA ane kahyuM ke:- (345) he munIndra ! kaMIka sadhavAnuM (sobhAgya) cilamAtra mane rAkhavA Apo." te sAMbhaLIne nipuramunie parihAsapUrvaka kahyuM ka:- (346). are caMDI ! durbhAgAne vibhUSaNa te vezyAnA zaNagAra tulya che" eTale azrupUrvaka teNe badhA vastrAlaMkAra tenI AgaLa mUkyA. (347) pachI putra ane patnI sahita harizcaMdra rAjA eka aTavImAMthI nIkaLe tema potAnI nagarImAMthI tarata bahAra nIkaLyA. (348)
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 prathama: : anurAgAlluThadvASpamanuyAntaM purIjanam / abhASiSTeti bhUpAlaH, prItipezalayA girA // 349 // ciraM paricayAt krodhAdajJAnAdvA pralobhataH / rAjyazrIpraNayonmAdAdaparAddhA yatastataH / / 350 / / tattat kSAmyantu me sarvaM, yadyadAgo mayA kRtam / zrutvedamarudan paurA, mRtapriyajanA iva // 351 // smarantaH svAminaH kAmaM, guNAneNAGkanirmalAn / nagaro nAgarA jagmurdehena manasA nahi // 352 // rAjAnuM nagarathI prayANa, nagarajananA vilApa. te vakhate rAjA uparanA tIvra anurAgathI azrupAta karatA ane pAchaLa AvatA evA nagarajanone rAjAe prItIpUrvaka kahyuM ka:- (349) cira paricayathI, krodhathI, ajJAnathI ke lobhathI athavA rAjyazrInA praNayathI ke unmAdathI meM je kAMI tamane dubhavyA hoya. (350) athavA je kAMI meM tamAro aparAdha karyo hoya te badhA mArA aparAdha kSamA karajo." A pramANe sAMbhaLIne jANe potAnA priyajana maraNa pAmyA hoya tema paurajano Artasvare rUdana karavA lAgyA. (351). caMdra jevA nirmaLa svAmInA guNonuM atyaMta smaraNa karatA nagarajano manathI nahi paNa zarIrathI nagarI tarapha pAchA vaLyA. (upara) pachI kAMIka mArga oLaMgyA pachI sulocanAe thAkI javAthI
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 zrI mallinAtha caritra kiJcinmArgamatikrAntA, parizrAntA sulocanA / kiyadadyApi gantavyamityapRcchad mahIpatim // 353 / / uvAca kSmApatirdevi !, kiM tAmyasi na pazyasi ? / imAM vArANasI zrAntanetrapAnthaprapAprabhAm // 354|| vahantI nandanaM devi !, yadi khinnA'si dUrataH / anugaGgamimaM cAru, campakaM drumamAzraya // 355 / / devyA tathAkRte rAjA, svakareNa nijakramAt / darbhAGkarAnsamAkarSadayaHkIlakasannibhAn // 356 / / kurvatI pAdarudhirairindragopAGkitAM dharAm / mandamandaravA devI, nyagmukhI roditi sma sA // 357 / / rAjAne pUchyuM ke - "haju keTale dUra javAnuM che ?" (353) eTale rAjAe kahyuM ke - "he devI! kheda zA mATe karo cho ! thAkelA netrarUpa musApharone paraba samAna A vArANasI nagarIne tuM jotI nathI ? (354) he devI ! rohitane dUrathI vahana karatAM jo tuM khinna thaI hoya. to gaMgAnA kAMThe A suMdara caMpakavRkSanIce jarA visAmo le." (355) rANIe tema karyuM. eTale rAjAe potAnA hAthavaDe lohanA khIlA sarakhA dabhakarone sutArAnA pagamAMthI ukheDIne dUra karyA. (3pa6) eTale pagamAMthI vahetA lohIthI pRthvIne iMdragopa sarakhI raktavarNI banAvI. sutArA kAMIka ADuM avaLu moTuM karIne maMda maMda svare rUdana karavA lAgI. (357)
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: : 77 rohitAzva uvAcedaM, yadA padbhyAM mahImaham / acalaM tAta ! me pAdau, viddhau dAruNakaNTakaiH // 358 / / rAjA sakaruNaM prAha, kataraste suta ! kramaH / viddho yasmAdayaH zalyakalpaM kaNTakamAhare // 359 // kaNTakaM kaNTakenaiva, tatkramAbhyAM haratyasau / agnirevAgnidagdhasya, bhaiSajaM hi nizamyate // 360 // rohitAzvastataH pradi, tAta ! tAta ! zutiH | athoce pUrvavadrAjA, dehi putrAya modakam // 361 / / devI sutArA zrutvedamantardAhakaraM vacaH / kimidaM bhASase svAmin !, svapnadRSTasamaM hahA ? // 362 // evAmAM rohitAzve kahyuM ke :- "he tAta ! huM thoDo thoDo vakhata jamIna upara pagapALA cAlato hato. te vakhate mArA paga paNa tIkSNa kaMTakothI vIMdhAI gayA che." (358) eTale rAjA karUNasvare kahevA lAgyA ke, "he vatsa ! tArA kyA pagamAM kAMTo lAgyo che te kahe. jethI lohanA khIlA sarakhA te kAMTAne huM dUra karUM." (359) pachI rAjA eka kaMTaka laIne rohitanA pagamAMthI kAMTA kADhavA lAgyo. kema ke eka agnithI baLelAne agni ja auSadharUpa thAya che. ema sAMbhaLavAmAM Ave che. (360) pachI rohitArthe kahyuM ke :- "he tAta ! huM sudhAthI pIDAu chuM." eTale pUrvanI jema rAjAe sutArAne kahyuM ke :- "putrane modaka Apa." (361) sutArAe aMtarane dAha karanArUM te vacana sAMbhaLIne kahyuM kaH
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 zrI mallinAtha caritra rohitAzva: puna: prove, mAtarama sudhAdritaH | tArasvaraM rurodAsau, balaM nAnyad mRgIdRzAm // 363 / / sarvalakSaNapUrNasya, bharatAnvayajanminaH / avasthA yamayAtA, hasta ! rozizovi ? rU64ll nidadhyau bhUpatiH sAsraM, keyaM kAlasthitirmama ? / yadasya garbharUpasya, kalyavarte'pyazaktitA // 365 / / AstAM vinodayAnyenaM, vinodaiH kautukapriyam / pazyaitAM svadhunI putra !, kalahaMsasamAkulAm // 366 / / he svAmin ! svamamAM dIThuM hoya tevuM A tame zuM bolo cho?" (362) evAmAM punaH rohitAzva bolyo ke :- "he mAta ! huM kSudhAtura thayo chuM." eTale sutArA uMce svare rUdana karavA lAgI. kAraNa ke strIonuM rUdana karavuM e ja eka baLa che. (363) pachI rAjAe azrupAta karatAM vicAra karyo ke :"sarvalakSaNasaMpUrNa ane bharatanA vaMzamAM janma pAmanAra A bALakane aho ! eka nIcakuLanA bALaka jevI A kevI avasthA prApta thaI? (364) are ! vaLI mArI paNa A kevI kALasthiti ke jethI A garbharUpa bALakanuM poSaNa karavAne paNa azakta banI gayo chuM. ThIka che, je thavAnuM hatuM te thayuM. (365) - have kautukamAM premALa evA e bALakane vividhavinodathI AnaMda pamADuM." pachI he vatsa ! rAjahaMsathI vyApta evI A gaMgAnadI jo. (366)
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH iti viplAvayatyasmin, rohitAzvaM kutUhalaiH / akasmAdAyayau kA'pi, sapAtheyA kuTumbinI // 367 // pRcchantI nagarImArgaM, bhUpameSA vyacArayat / nRpalakSaNabhAjo'syA'vastheyaM kathamIdRzI ? || 368 // kutastyo'si kutazcAgAstayeti vyAhRte sati / anAkarNyeva tadvAkyaM, maunyabhUdbhUminAyakaH || 369 || ayAcitaM svapAtheyaM, vRddhA'dAt nRpasUnave / ayAcitaM dIyate yattaddAnaM zreyase khalu // 370 // gatakhedA'si ceddevi !, tadottiSTha puro prati / athAgre gauriva pathA, pravRttA sA'vadad nRpam ||371 // 79 ityAdi kutuhalathI rohitAzvane rAjA vinoda pamADavA lAgyo. evAmAM akasmAt pAtheyasahita (zaMbala sahita) koIpaNa vRddha strI tyAM AvI. (367) ane rAjAne nagarIno mArga pUchatAM te vicAravA lAgI ke, rAjalakSaNathI suzobhita evA AnI AvI durghaTa avasthA kema jaNAya che ? (368) Ama vicArIne te vRddhAe rAjAne pUchyuM ke,"he bhadra ! tame kyAMnA rahevAsI cho ? ane ahIM kyAMthI AvyA cho ? A zabdo jANe rAjAe sAMbhaLyA ja na hoya tema rAjA mauna rahyo. (369) pachI te vRddhAe mAMgyA vinA nRpaputrane potAnI pAsenuM bhAtu ApyuM. kharekhara mAMgyA vinA ja je dAna apAya che te ja dAna kalyANane mATe thAya che." (370) pachI rAjAe sutArAne kahyuM ke, "he devI ! jo have thAka
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra rAjyalakSmIparibhraMzAllajjate na kimu priyaH ? / vairipuryAM kathamasyAmAryaputraH pravekSyati ? // 372 / / sAvaSTambhaM babhASe'tha, kA lajjA sattvazAlinAm ? / ApadaH sampadAyante, pratijJAtArthakAriNAm // 373 / / prabhavad vAryate kena, kRtaM karma zubhAzubham ? / tannAhAnyAzAmA, yadyaNA ji pare kriSa: ? mArU74ll pracacAla tataH kSamApaH, purIM vArANasI prati / ito devyavadadeva ! samAsanno'vadhirmuneH // 375 // utarI gayo hoya to nagarI tarapha cAlIe." eTale te gAyanI jema AgaLa cAlatI mArge rAjAne kahevA lAgI ke, (371) "he priya ! rAjyalakSmInA paribhraMzathI tame lajjA pAmatA nathI te to ThIka, paraMtu te svAmI ! Apa A zatrunI nagarImAM zI rIte praveza karI zakazo? (372) te sAMbhaLI dhIrajapUrvaka rAjAe kahyuM ke, "sattvazALI lokone lajjA kevI? pratijJAno nirvAha karanArA sajjanone Apatti saMpattirUpa che. (373) vaLI pUrve karelA zubhAzubha karmanuM sAmarthya konAthI nivArI zakAya tema che ? tenA pratApathI jyAre ApaNI AvI dazA thaI che tyAre have bIjA zatruo vadhAre zuM karavAnA che ? (374) Ama kahI rAjA vArANasI tarapha AgaLa cAlyo. evAmAM sutArA bolI ke, "he deva ! munine Apelo avadhi pUro thavA Avyo che. (375) mATe amane vecIne satvara je suvarNa maLe te laI lo. eTale
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathaN: 1: mAM vikrIya gRhANAzu, kAJcanaM kiJcanAdhunA / 3tha putroDadravIrAta !, viyogaduM nahi tvayA rUddA mAtariya tAtaM me, vikrINantaM catuSpathe / rudatyAha sutArA'muM, vatsa ! bhUpo bhaviSyasi // 377 / / mA rodIrbhadra ! mA rodIstvAM vikretA na kazcana / matsamIpe niSIdAzu, tubhyaM dAsyAmi modakam // 378 // sA nidadhyau hahA ! daivaM, bhave bhavazatAni me / zailUSa iva rUpANi, prapaJcayati nATake // 379 // vikretumatha rathyAyAM, gato'sau saparicchadaH / vyasanaM sattvahemno hi, kaSapaTTo nigadyate // 380 // rohitAzva bolyo ke, "he tAta ? mane tamAre vecavo nahi. (376) he mAta ! catuSpathamAM mane vecatAM mArA pitAne tuM roka." e bALakanA vacana sAMbhaLI raDatI sutArA bolI ke, "he vatsa! tuM bhAvimAM rAjA thaIza. (377) mATe he bhadra ! rUdana na kara. tane koI vecanAra nathI. tuM satvara mArI pAse besI jA. huM tane lADu ApIza." (378) ema kahIne te ciMtavavA lAgI ke, aho ! nATakamAM vividharUpa banAvanArA naTanI jema deve eka bhavamAM mArA aneka bhava racyA. (379) pachI parivAra sahita rAjA sutArAne vecavA bajAramAM gayo. kAraNa ke duHkha e to sattvarUpa suvarNano kaSapaTTa (kasoTI-pASANa) che. sattvazALI jIvonI parIkSA mATe kasoTIrUpa che. (380).
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 zrI mallinAtha caritra citte'vadhArya bhUmIzastRNAnyAdhAya mastake / putrasya svakalatrasya, tasthau sAzruvilocanaH || 381 // kva sA zirasi koTIrakoTI ravizatAyitA / AyaM pUjavinyAso, nirvAza: sarvasamvavAm ? ||rUTarA dhyAtveti vyutsRjAmyenAM, sAGgajAM zivivezmani / yaddhAvyuM mavatAttane, dhyAtvemavarRpa: rU83|| yAhi tevi ! piturthAma, samAvAya stananthayan yathAtathA'pyahaM hema, dAsye'vazyaM tapasvine // 384 // sAkSepamAcacakSe sA, na yuktaM bhavatoditam / patikAryavidhAyinyo, nizamyante pativratAH // 385 // tyAM manamAM nizcaya karI potAnA putra ane kalatranA mastaka upara tRNa rAkhIne rAjA azrupAta karato Ubho rahyo. ane vicAra karavA lAgyo ke :- (381) "aho ! mastaka upara seMkaDo sUrya samAna tejasvI evo mugaTa kyAM ? ane sarvasaMpattinA nAzarUpa A ghAsane dhAraNa karavuM kyAM ? (382) vaLI rAjAe vicAra karyo ke." ene putra sahita pitAnA ghare mokaluM pachI mane je thavAnuM hoya te thAo." ema ciMtavIne eNe rANIne kahyuM ke :- (383) "he devI ! rohitane laIne tuM tArA pitAnA ghare jA, huM game te rIte RSine suvarNa ApIza (384) eTale sutArA AkSepapUrvaka bolI ke :- "he svAminAtha ! Apa kaho cho te ucita nathI. kema ke pativratA strIo patinuM
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: : itazca brAhmaNaH ko'pi, bhRtakakrayakAmyayA / samayA pRthivInAthamAgAt pratijanaM bhraman // 386 / / vilokya bhUpamAdAya, mastakaM zastalakSaNam / Uce kastvaM kathaM dehaM, bhRtakIyasi raGkavat ? // 387 // kRtamaunaM zucA bhUpaM, vilokya brAhmaNaH sa ca / sutArAM tAM lulattArAM, sa nininda vidhevidhim // 388 / / salakSaNaM sutaM dRSTvA, tadAgre'cintayad dvijaH / trINyamUni na sAmAnyAnyatra vizvatraye'pi hi // 389 // kArya karanArI hoya che. ema sarvatra sAMbhaLavAmAM Ave che." (385) sutArAne kharIde vipra. mAnI sAthe jatAM rohitane, bhoMya para pADe kSipra. evAmAM nokara kharIdavAnI IcchAthI koI brAhmaNa dareka mANasane pUchato pUchato rAjA pAse Avyo, (386) rAjAne tathA tenA prazasta lakSaNavALA mastakane joIne te kahevA lAgyo ke - "he bhadra ! tuM koNa che ? raMkanI jema A zarIrane sevaka zA mATe banAve che ? (387) te vakhate zokathI mauna sevanAra rAjAne tathA capaLa nayanavALI sutArAne joIne te brAhmaNa vidhinA vidhAnane niMdavA lAgyo. (388) evAmAM temanI AgaLa sulakSaNavALA putrane joIne te vipra vicAravA lAgyo ke - "A tribhuvanamAM A traNe koI sAmAnya loka jaNAtA nathI." (389)
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 zrI mallinAtha caritra kimasyA mUlyamityukte, brAhmaNena muhurmuhuH ? | mandagIravadad bhUmAnucitaM yaddadasva tat // 390 // asyA mUlye sahasrANi, tubhyaM paJca dadAmi bhoH ! / gadatIti dvije maunI, samajAyata bhUpatiH // 399 // aniSiddhaM mataM kAryamiti dhyAtvA nRpAJcale / tAvadbabandha gAGgeyamaho ! vidhiviDambanA // 392 // tAM gAmivAgrataH kRtvA, brAhmaNazcalitaH pathi / lagnaH suto'Jcale'muSyAstAratArasvaraM rudan // 393|| rudantaM taM sutAroce, tiSTha tvaM piturantike / AnetuM modakAn haTTe, gacchantyasmi guNAnagha ? // 394 // pachI brAhmaNe rAjAne vAraMvAra pUchyuM ke :- "A strInuM mUlya zuM ?" eTale rAjA maMdavacanathI bolyo ke tamane ucita lAge te Apo. (390) pachI brAhmaNa bolyo ke :- "he bhadra ! "AnuM mUlya huM tane pAMca hajAra suvarNa Apu" te sAMbhaLI rAjA mauna rahyo. (391) eTale "aniSiddhakArya saMmata thayuM" ema vicArIne teNe (te brAhmaNe) rAjAnA cheDAmAM teTaluM suvarNa bAMdhI dIdhuM. aho ! daiva kevI viDaMbanA pamADe che ? (392) pachI gAyanI jema sutArAne AgaLa karIne brAhmaNa raste paDyo. eTale bahu ja uccasvare rUdana karato rohitAzva sutArAne cheDe vaLagyo. (mAnI keDe lAgyo) (393) te joIne sutArAe tene kahyuM ke :- "he vatsa ! tuM tArA pitAnI pAse besa. he guNavAn ! huM bajAramAM tArA mATe modaka
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ tha: saf: atyajatyaJcale tasmin, bodhite'pi sutArayA / kiM kiGkari ! vilambo'yamityakrudhyattarAM dvijaH ? // 395 / / yAntI sutArAM snehena, yAvanmuJcati nArbhakaH / tAvattena padAgrAbhyAM, nihatya bhuvi pAtitaH // 396 / / sAsraM vilokya bhUpAlo, luThantaM bhuvi nandanam / mumUrcha labdhasaMjJo'sau, cintayAmAsa cetasi // 397 / / indrasyApyaGkalAlyo'yaM, rakSito'pyaGgarakSakaiH / upayAcitasaMprAptaH, kRtottAraNamaGgalaH // 398 // levA jAuM chuM." (394) e rIte sutArAe rohitAzvane samajAvyo chatAM jayAre rohitAzva tenA vastrano cheDo na mUkyo tyAre "are nokarANI ? keTalo badho vilaMba kare che ? ema kaheto pelo brAhmaNa bahu ja krodhAyamAna thaI gayo (395) ane tenI sAthe jatI sutArAne rohitArthe mUkI nahi, eTale pelA vipra pATu mArIne te bALakane nIce jamIna para pADyo. (396) jamIna upara ALoTatA te potAnA naMdanane azrupUrNa joIne rAjAne mUcha AvI gaI. kSaNavAra pachI sAvadhAna thaIne te manamAM vicAravA lAgyo ke :- (397). "je iMdranA usaMgamAM ramavA lAyaka chatAM, aMgarakSakothI rakSita thavA chatAM aneka devonI mAnatAthI prApta thavA chatAM (398) - aneka devatAonI zeSanA samUha samAna jenuM uttama mastaka chatAM A bALakane eka sAmAnya brAhmaNa raMkanI jema pAdaprahAra
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 zrI mallinAtha caritra anekadevatAzeSAzekharottamamastakaH / ayaM vipreNa pAdena, pAtyate raGkavadbhuvi // 399 // (yugmam) athovAca dvijaM rAjA, nAyaM tiSThedimAM vinA / eSo'pi hi bhavadgahe, karma kiJcitkariSyati // 400 / roSAdvabhASe vipro'syAM, karmavighnakaraM zizum / na gRhNAmi mudhA'pyenaM, kiM punaH svarNadAnataH ? // 401 // sabASpaM paTTadevyUce, tAta ! putraM vinA mama / bhavitA hRdayaM dvedhA, pakvervAruphalaM yathA // 402 // mama prasAdamAdhAya, gRhANemaM mahAgrahAt / arthinAM prArthanAM santo, nAnyathA kurvate yataH // 403 / / karIne jamIna para pADI de che te kharekhara AzcaryakAraka che." (399) mAnI azrupUrNa nayane vinavaNI. putra na rahe mA vinA evI sunavANI. A pramANe vicArIne rAjAe viprane kahyuM ke - "enI mAtA vinA A bALaka rahI zake tema nathI. mATe A bALaka paNa tamAre ghare raheze ane kAMIka kAma karaze." (400) eTale brAhmaNe roSapUrvaka kahyuM ke- A strInA kAmamAM vina karanAra evA A bALakanA badalAmAM suvarNa ApavuM to dUra raho, paNa e mane maphatamAM paNa joIto nathI. (401). eTale aznapUrNa nayane sutArA bolI ke, "he tAta ! e putra vinA pAkelI kAkaDInI jema mAruM hRdaya dvidhA thaI jaze. (402) mATe mArA para prasAda karIne game te rIte ene sAthe levA
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sa zrutvedaM brAhmaNo dattvA, sahasraM kAJcanasya ca / tAbhyAM sArddhamagAddhAma, brAhmaNo harSapUritaH // 404 // duHkhadhAryamidaM vittaM, yadyAgacchatyasau muniH / samIcInaM tadA''yAsIccintitopanato'tha saH // 405 // saziSyamAgata vIkSya, tamRSi smAha bhUpatiH / RNe ! pRhA hemevuM, gheTuM manasi mA thA: I40ddA krodhAndhaH sa muniH prAha, grahISye'lpaM na kAJcanam / athoce'GgAravaktro'muM, candrazekharamarthaya // 407 / / do. kAraNa ke saMto arthajananI prArthanAno bhaMga karatA nathI." (403) A pramANe sAMbhaLI hajArasuvarNa daIne harSita thato brAhmaNa te baMnene laIne potAne ghare gayo. (404) have harizcaMdra rAjA ciMtavavA lAgyo ke, "jo muni Ave to sAruM, kAraNa ke A suvarNanI saMbhALa rAkhavI bahu muzkela che." ema citavatA ja te muni tyAM upasthita thaI gayA. (405). pachI ziSyasahita AvelA te RSine joIne rAjAe kahyuM ke, che RSe ! manamAM kheda na karo ane A suvarNa grahaNa karo. (406) eTale krodhAMdha thaIne te munie kahyuM ke - are ! ATaluM thoDuM sonuM huM levAno nathI." pachI aMgAramukhe rAjAne kahyuM ke, ahIMnA caMdrazekhara rAjA pAse yAcanA kara eTale te dravya Apaze. (407) eTale harizcaMdra kahyuM ke :- "he aMgAramukha! AvuM anucita
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 zrI mallinAtha caritra rAjoce'GgAravakra ! tvaM kiM brUSe'nucitaM vaca: ? / ikSvAkavospi kiM bhikSAmarthayanti kadAcana ? // 408|| RSirUce puro'smAkaM mahattvaM svasya jalpasi ? | pratijJAmraSTa ! vAvATa !, miAtmAnaM vitvame ? ||406aa munIza ! mA pastue, lakSya vAsyAmi grinam / niSAdasyApi karmANi, vidhAsyAmi gatatrapaH // 410 // tata: aupInavasana:, Ata: gata vAparaH / saviSAmaterasya, niSAH purato'mavat // 4 // bhUpAlaM vIkSya sa proje, re ! tyuM meM riti ? / tenetyukte mahInAtho, nidadhyAviti cetasi // 412 // vacana zA mATe bole che ? ikSvAkuvaMzajo zuM kyAre ya koI pAse bhikSA mAMge kharA ? (408) eTale RSi bolyA ke, he pratijJAbhraSTa amArI pAse potAnI baDAI zAne mATe kare che ? he vAcALa ! AtmaprazaMsA zAne mATe kare che ? lAja-zarama AvatI nathI ? (409) eTale rAjA bolyo ke, he munIza ? kopa na karo. lajjArahitapaNe caMDALanuM karma karIne paNa huM tamane sonuM meLavI ApIza." (410) evAmAM laMgoTI mAtra vasravALo ane jANe bIjo kALa hoya tevo kALa nAme koI caMDALa viSAdayukta mativALA harizcaMdranI AgaLathI nIkaLyo. (411) te rAjAne joIne bolyo ke, "are ? tuM mArUM kAma karIza!" te sAMbhaLI rAjA cittamAM ciMtavavA lAgyo ke :- (412)
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sarvAM: krIDAM kRtvA nabhaHkroDe, yayAvastaM gabhastimAn / na kazcit krAyako'smAkaM muniH svarNasamutsukaH // 413 // > kariSye karma te'vazyaM, rAjJetyukte'tha so'vadat / karttAsi kimu me karma ?, sa Uce yannidekSyati // 414|| kAladaNDAbhidhAno'haM niSAdaH kopakAnanam / gaGgAsavyazmazAnezo, dvitIya iva daNDabhRt // 415 // rakSitavyaM zmazAnaM me, grahItavyaM mRtAmbaram / kiJciddagdhAni kASThAni, grAhyANi cititastvayA // 416 // yattatrotpadyate tasya, gRhNAtyarddhaM mahIzvaraH / anyasyArddhasya bhAgau dvau, mAmakastAvako'paraH // 417 // 89 gaganarUpI utsaMgamAM krIDA karI sUrya asta thayo. chatAM mane kharIdanAra koI maLyo nahi, ane A RSi suvarNane mATe utAvaLa kare che (413) mATe AnuM kahevuM kabUla karavuM. ema ciMtavIne rAjAe kahyuM kaH- "karIza" caMDALe kahyuM ke, mArUM zuM kAma karIza. ! eTale rAjA bolyo ke, tuM je kahIza te karIza. (414) eTale caMDALa bolyo ke :- kopanA vanarUpa ane bIjA yamanA jevo huM kALadaMDa nAme caMDALa gaMgAnI jamaNI bAjunA smazAnano svAmI chuM. (415) tAre te mArA smazAnanI rakSA karavI ane mRtakanuM vastra levuM tathA kaMIka dagdha thayelA kASTha citAmAMthI laI levA. (416) tenuM je mUlya upaje, temAMthI ardhabhAga rAjA le che. ane bIjA ardhabhAganA be bhAga karI eka bhAga mane Apavo ane
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra ityukte tena bhUpAla, Ameti nyagadadvacaH / paraM maharSaye dehi, niHzeSaM mama kAJcanam // 418 // atha dadhyau muniH svAnte, namaste sattvazAline / namaste dhairyapAtrAya, namaste karuNAtmane // 419 / / kAladaNDo'pi tAvattad, dattvA svarNa maharSaye / zmazAnamAtmanaH prApa, harizcandrasamanvitaH // 420 / / ito vArANasIpuryAmazivaM samabhUd mahad / nilIyAsthAdiva kvApi, yenoccairmaGgaladhvaniH // 421 // athAhvAsta mahIcandro'tandradhIzcandrazekharaH / mantriNaM satyavasvAkhyaM, pratirUpamivAtmanaH // 422 / / eka bhAga tAre levo. (417) rAjAe te zarata kabUla karIne kahyuM ke, "prathama mAre devuM che teTaluM badhuM suvarNa A maharSine ApI do." (418) A vakhate RSie aMtaramAM ciMtavyuM ke:- sattvazAlI, dhairyapAtra ane karUNAlu evA he rAjan ! tane namaskAra thAo, (419) pachI kALadaMDa bAkI raheluM suvarNa maharSine ApIne harizcaMdra sahita potAnA smazAnamAM Avyo. (420) evAmAM vArANasI nagaramAM marakI saMbaMdhI moTo upadrava thayo, jethI maMgaladhvani to jANe kyAMya chupAI ja gayo. (421) sateja buddhivALA caMdrazekhara rAjAe potAnA pratibiMbarUpa satyavasumaMtrIne bolAvyo. (422) rAjAnA AdezathI rAjasabhAmAM AvatAM maMtrIne hAthamAM
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: so: rAjAdezAt samAyAturmantriNaH ko'pi puruSaH / antarA militaH pANau, bibhrANaH kIrapaJjaram // 423 / / kalahaMsa ! kva kIro'yaM, samprApto mantriNodite ? / so'pyUce campopavanasthitamenamavApnuvam // 424 // iti tadvacanaM zrutvA, sArddha tenaiva mantrirAT / AgAdupamahIpAlaM, yathAsthAnamupAvizat // 425 / / mantrin ! pazya purIloko, vinA vyAdhiviDambanAm / akAle'staM prayAtyeva, svasvadharmarato'nvaham // 426 / / itazca kuTTinI kAcid, rudatI karuNasvaraiH / hA ! saiva ! saiva ! muchaDa6 mApamApa sahyAti IIjharaNA popaTanA pAMjarAne dhAraNa karato koI puruSa mArgamAM maLyo. (423) eTale maMtrIe tene pUchyuM ke :-"he rAjahaMsa ! A popaTane kyAMthI meLavyo ? te bolyo ke :-caMpAnA upavanamAMthI mane prApta thayo." (424) A pramANe tenuM vacana sAMbhaLIne tene sAthe laI maMtrI rAjA pAse Avyo ane yathAsthAne beTho. (425) eTale rAjA bolyA ke - he maMtrinuM! juo vyAdhinI viDaMbanA vinA ane niraMtara potapotAnA dharmamAM tatpara chatAM ApaNI nagarInA loko akALe maraNa pAme che. tenuM nivAraNa zI rIte karavuM? (426) Ama vAta kare che evAmAM karUNasvarathI rUdana karatI ane hA deva ! mane chetarI ema bolatI koI kuTTinI rAjasabhAmAM AvI. (4ra7)
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 zrI mallinAtha caritra matputrI nAmato'naGgamaJjarI maJjulasvarA / rogayogaM vinA suptA, mRtA'stIti vicintyatAm ||428|| nagaryAM jagatInAtha !, vidyate mArirutthitaH / tacchodhaya tadutpatti, satyArtho nAnyathA nRpaH || 429 / / mantryUce deva ! mAryarthe, praSTavyo mAntrikottamaH / AyAtaH sa svayaM puryA, ujjayinyA nizamyate // 430 // atItAnAgatajJAnAkAlapuSpopadarzanaiH / vastrAkRSTikuTa bhrAntimudgalAdiniyantraNaiH ||431|| dRSTimuSTizarAkAzabandhadRzyAdizaktibhiH / svapnopadezazakunapratipAtrAvatAraNaiH // 432 // ane kahevA lAgI ke :- "he rAjan ! anaMgamaMjarI nAme madhura svaravALI mArI putrI roganA yoga vinA sutI ane tarata ja maraNa pAmI. (428) mATe he nAtha ! jarUra ApaNI nagarImAM marakIno upadrava thayo jaNAya che tethI tenI utpattinI tapAsa karo ane te dUra thAya tevuM karo. anyathA (vRn pAtIti nRpa:) nRpa e zabda satyArthavALo rahevAno nathI. (429) eTale maMtrI bolyo ke :- he deva ! ema sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke ujjayinI nagarIthI svayameva koI uttama mAMtrika Avyo che mATe tene marakI saMbaMdhI vAta pUchIe. (430) te mAMtrika atIta anAgatanA jJAnathI akALe puSpadarzanathI, vastrAkRSTi, anna, bhrAMti ane mudgalAdikanA niyaMtraNathI, (431) dRSTibaMdha, muSTibaMdha, zarabaMdha ane AkAzabaMdha vigere dazya
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saT: mantrAdAkRSTadevezo, mantrAd yantritabhAskaraH / mantrAvartitazeSAhirmantrAt stambhitapAvakaH // 433 // caturbhiH kalApakam // nRpAdezAdasau prApto, jJAtavRtto mahIpateH / dadhAno dhyAnamAcakhyau, rAkSasIlalitaM tvidam // 434 // ito vezyA''ha sollAsaM, putrikA mama mAntrika ! / mRtA mAriprayogeNa, vinA''dhivyAdhigauravam // 435 // avAdId mantravAdI ca, mantrAt prANiti te sutA / ito'bhyetyAgadacceTI, svAminI mama jIvati // 436 / / zaktiothI tathA svapropadeza ane zakunane pratipAtramAM avatAraNa karavAthI prasiddha thayela che. (432) tathA A maMtrathI iMdrane AkarSI zake che. sUryane bAMdhI zake che. zeSanAgane nacAvI zake che. ane agnine saMbhAvI zake che. (433) maMtrInA A pramANe kahevAthI rAjAe tarata ja tene bolAvyo. rAjAnA AdezathI mAMtrika Avyo. eTale tene badho vRtAMta samajAvavAmAM Avyo pachI dhyAna karIne te bolyo ke :- A badhI ceSTA koI rAkSasInI che." (434) eTale ullAsapUrvaka vezyA bolI ke, "he mAMtrika ! Adhi ane vyAdhinI asara vinA mAtra marakInA yogathI ja mArI putrI maraNa pAmI che." (435) eTale maMtravAdI bolyo ke, "mArA maMtraprayogathI tArI putrI jIvatI thaI che." evAmAM tenI dAsIe sabhAmAM AvIne kahyuM ka:- mArI svAminI jIvatI che. (436)
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra satyapratyAyitakSmApasamAdezena mAntrikaH / likhitvA maNDalaM hAMhImantravinyAsasundaram // 437 / / kSAmakukSilalannetrAM, caNDI mUrtimatImiva / AnayadrAkSasI bhImAM, sphArasphetkArakAriNIm // 438 // yugmam savismayaM nRpo dadhyau, mahAmantravijRmbhitam / ya enAM rAkSasI mantrinnAnaiSIt pazyatAM hi naH // 439 // mAntrikaH prAha yat kAryya, tat kRtaM tava sannidhau / AkAryatAM tato vegAniSAdo'sya vadhAya saH // 440 // athAsmAbhyeti cANDAlo, harizcandrasamanvitaH / ayodhyezaM tato dRSTvA, zuko'vAdId dvijAdivat // 441 // pachI satyathI vizvAsa pAmelA rAjAnA AdezathI hAM hIM evA maMtranI racanA vaDe manohara evuM maMDala AlekhIne (437) te mAMtrike kRzakukSivALI, capaLa netravALI, sAkSAt caMDI jevI, ucA svare phenkAra karatI bhayaMkara rAkSasIne tyAM bolAvI. (438) eTale rAjA vismayapUrvaka vicAravA lAgyo ke, aho ! mahAmaMtrano zo camatkAra che ?juo ! A mAMtrike ApaNA dekhatAM A rAkSasIne ahIM teDAvI. (439). pachI mAMtrika bolyo ke "mAre je karavAnuM hatuM te ApanI samakSa karyuM." have teno vadha karavA caMDAlane satvara bolAvo." (440) eTale rAjAnA AdezathI harizcaMdra sahita caMDAla tyAM Avyo. evAmAM pelA popaTe harizcaMdra rAjAnI sAme joIne vipranI jema kahyuM ke :- (441)
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ tha: sA: svasti tubhyaM harizcandra !, bharatAnvayabhUSaNa ! / sattvamAnavatAM dhurya !, zauryacaryAtaraGgita ! // 442 // sAkSepamatha rAjoce, bhASase kiM pramattavat ? / nAtra ko'pi harizcandro, mudhA bhrAnto'si re zuka ! // 443 // yugmam sutArAM rAkSasI vIkSya, harizcandro vyacintayat / kasyaciddambhino vRttaM, nedaM devIvijRmbhitam // 444 // kiM tu matkarmaghoratvaM, prasaratyanivAritam / yatkariSyati daivaM tanmayA sarvaM sahiSyate // 445 // uzInaramahIpAlaputri ! pAvitryadarzane ! / sutAre ! te namaH kIraH, sapramANamamado'vadat // 446 // zauryAcArathI taraMgita, sattvazALI mAnavaMtajanomAM agresara, bharatavaMzanA bhUSaNarUpa he harizcaMdra ! tAruM kalyANa thAo, (442) eTale rAjAe AkSepa pUrvaka kahyuM ke - "he popaTa ! pramattanI jema tuM A zuM bole che ! ahIM harizcaMdra rAjA nathI. are ! tuM vRthA bhramita thaI gayo jaNAya che." (443) evAmAM sutArAne rAkSasIpaNe joIne harizcaMdra vicAravA lAgyA ke, A devInuM ceSTita nathI, paNa koI daMbhInI ceSTA lAge che. (444) paraMtu mArA ghorakarmano prabhAva vistarI rahyo che. mATe je deva kAMI kare, te badhu mAre sahana karavAnuM che. (445) rAjA Ama vicAre che evAmAM praNAmapUrvaka popaTa bolyo ka - uzanara rAjAnI putrI ane pavitra darzanavALI evI che sutArA ! tane namaskAra che. (446).
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra are niSAdabhRtaka !, harizcandro'si satyataH / iyaM te gRhiNI samyagityapRcchad mahIpatiH // 447 / / nAhaM rAjan ! harizcandro, neyaM prANapriyA mama / tiryagyonitvataH kiJcicchuko vakti yathA tathA // 448 // zukaM pratyAha rAjA'tha, kimasmAn vaJcayasyare ! ? / tasmAdiyamiva tvaM re !, vadhyo vandhyagiro giran // 449 // zuko'pyUce cyutA rAjyAdvairivezmavihAriNaH / nAtmAnaM hi prakAzante, sahante vipadAM padam // 450 // tasyAdezAd harizcandraH, khare tAmadhyaropayat / abhISTArthe'pi kiM kuryAt, parAyatto vicakSaNaH ? // 451 // eTale rAjAe AgrahapUrvaka pUchyuM ke :- are caMDAlanAdAsa! kharuM bola, tuM harizcaMdra che? ane A tArI strI che ? (447) harizcaMdra kahyuM ke :- he rAjan ! huM harizcaMdra nathI. ane A mArI prANapriyA nathI. popaTa tiryacapaNAthI jema tema bole che. (448) eTale rAjAe popaTane kahyuM ke :- are popaTa ! tuM amane zA mATe chetare che ? tethI asatyavANI bolato tuM paNa te rAkSasInI jema vadhya che. arthAt vadha karavA yogya che. (449) eTale popaTa bolyo ke, rAjayathI bhraSTa thatAM, zatrunA rAjyamAM pharanAra sAttvikajano mahAn Apatti sahana kare. paNa potAnA AtmAne pragaTa na karatA nathI." (450) pachI rAjAnA AdezathI harizcaMdra te rAkSasIne gadheDA para besADI. parAdhIna thayelA vicakSaNa puruSa abhISTArthamAM paNa zuM karI zake ? (451).
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH sutAraiSA harizcandro, yadumau sto na bhUpate ! / dahyAddehaM mamArciSmAn satyaM cedastu vArivat // 452 || pratijJAmiti kRtvA'tha, mantriNA racitAM citAm / jhampAM dattvA zuko'vikSadakSatAGgo viniryayau // 453 // mantrave Teva ! manyehaiM, vicinmAnnivaizasam / tyAM sundrarAjArA, sambhAvyA rAkSasI tham ? 544 // ityukte tena bhUmIzo, rAsabhAdudatArayat / tti churma:, jarma lenApi, nirmita marmavedham ? / / 4/ iti kopAnutApAbhyAM saMpRktaH kAzyapIpatiH / mAntrikaM vyasRjat kIraM, paJjare'pi vyadhApayat // 456 // 97 pachI he rAjana ! e sutArA ane harizcaMdra na hoya to agni mArA dehane bALI nAMkho, ane jo e vAta satya hoya to te zItala thaI jAo. (452) evI pratijJA karIne popaTa maMtrIe racela citAmAM kudako mArIne paDyo. ane tarata ja temAMthI lezamAtra baLyA vinA te pAcho bahAra nIkaLyo. (453) eTale maMtrIe kahyuM ke :- he deva ! huM mAnuM chuM ke A koI mAMtrika prapaMca che. nahiMtara AkRtithI AvI suMdara strI rAkSasI kema saMbhave ? (454) A pramANe maMtrIe kahyuM. eTale rAjAe tene gadheDA parathI nIce utarAvI ane vicAra karyo ke :-'koI e A marmavedhaka kAma karyuM jaNAya che. (455) e rIte kopa ane anutApathI vyApta evA rAjAe mAMtrikane
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra harizcandro'pi caNDAlanidezAdivasAtyaye / zmazAnaM rakSitumasAvAyayau sAttvikAgraNIH // 457 // kvacidrakSogaNAkIrNaM, kvacidyogIndrasevitam / kvacitpheraNDaphetkAraM, kvacidbhUtavibhISaNam // 458 // kvacidvibhISikAbhISmaM, zmazAnaM sa paribhraman / rudatI sudatI kAJcid, harizcandro vyalokayat // 459 // Uce ca sutano ! kiM te, paridevanakAraNam ? / soce gatvA puraH pazya, nyagrodhaM sa tathA'karot / / 460 // UrdhvapAdamadhovaLaM, vaTazAkhAvalambinam / naramekaM niraikSiSTa, sarvalakSaNalakSitam // 461 // turata ja visarjana karyo. ane zukane pAMjarAmAM rakhAvyo." (456) A bAju sAMja thatAM caMDAlanA AdezathI sAttvikaziromaNi harizcaMdra paNa smazAnanuM rakSaNa karavA gayo. (457) ane kyAMka rAkSasonA samUhathI vyAsa, kyAMka yogIndrothI sevita, kyAMka zRMgAlo (ziyALIyAo)nA pheskArathI bhayAnaka, (458) kyAMka bhUtanI bhayAnakatAthI bhISaNa, kyAMka bhayathI bhayAnaka evA smazAnamAM paribhramaNa karatAM harizcaMdra rUdana karatI koIka strI joI. (459). eTale tene pUchyuM ke - he sutano ! tuM vilApa zA mATe kare che.? eTale te bolI ke:-"AgaLa cAlIne pelA vaTavRkSane juo. (460) harizcaMdra AgaLa jaIne joyuM to uMce paga ane nIce mastaka
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saH tannirIkSya nRpo dadhyau, prAdAyi munaye mahI / munikanyAdhanopAye, vikrIte sutavallabhe // 462 // jIvitasyApi niviNNo, mriye'haM yadi sAmpratam / paraprANaparitrANakAraNAdbhAvi me zubham // 463 // vicintyeti nRpaH prAha, kastvaM kasyAsi nandanaH ? avasthA kathamIdRkSA, baddhaH kiM vaTapAdape ? // 464 // so'bravIddeva ! kAzIzacandrazekharanandanaH / vidyAdharyA'smi pallyaGkAt, samAnIto'tra sapriyaH // 465 / / rAkhIne vaTazAkhAmAM laTakato, sarvalakSaNathI lakSita evo eka puruSa tenA jovAmAM Avyo. (461) tene joIne rAjAe vicAra karyo ke - "vasudhA (bhUmI) RSine ApI ane RSikanyAne devAnA dhanane mATe putra ane vallabhAne (patnI) vecyA. (461) have jIvitathI kaMTALI gayelo huM jo atyAre maraNa pAmuM, to tenA vaDe paraprANonuM rakSaNa thatuM hovAthI mAruM bhAvi kAMIka sudhare." (463) A pramANe vicArIne rAjA bolyo ke - "he bhadra! tuM koNa che ane kono putra che ? tArI AvI avasthA kema thaI ? ane A vaTavRkSamAM tuM kema baMdhAyo ? (464) eTale te bolyo ke, "he deva ! huM kAzInareza caMdrazekharano putra chuM. koI vidyAdharI mane priyA sahita palaMgamAMthI ahIM laI AvI che. (465) ane mArA mAMsathI te mahAhoma karanAra che. atyAre te
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 zrI mallinAtha caritra mAMsena me mahAhomaM, sA kariSyati nizcitam / itastaraGgiNItIraM, gatA'sti snAnahetave // 466 / / tamuvAca harizcandro, gaccha tvaM zAdhi medinIm / yatkAryaM tat kariSye'haM, vidyAdharyAH svamAMsataH // 467|| pratyAha candrasUrnedaM, samIcInatvamaJcati / kharasyAyuHkSaye kvApi, mriyeta rajakaH katham ? // 468 // punaH provAca bhUpo me, prArthanAM mA kRthA vRthA / ityuktA sthAna etasya, svaM babandha taroradhaH // 469 / / sakalatraH sa vegena, prayayau candranandanaH / athAgAllalanA vyomni, dadhAnA sA''rdracIvaram // 470 / / nadIkinAre snAna karavA gaI che. (466) te sAMbhaLIne harizcaMdra bolyo ke - "he bhadra ! tuM jA ane rAjya kara. vidyAdharInuM je kAma che te huM mArA mAMsathI karI ApIza." (467) eTale rAjakumAra bolyo ke:"ema karavuM ucita nathI." gadheDAne maraNa prApta thatAM tene badale dhobI zA mATe mare ? (468) punaH rAjA bolyo ke - "he bhadra ! mArI prArthanAno bhaMga na kara !" ema kahIne tene sthAne teNe potAnI jAtane bAMdhI. (469) eTale rAjakumAra potAnI patnI sahita tarata ja tyAMthI cAlyo gayo. evAmAM AkAzamAM bhInA vastrane dhAraNa karatI (uchALatI) pelI vidyAdharI tyAM AvI. (470). eTale rAjAe potAnuM mAMsa kAMpI uMce pheMkIne tene ApyuM.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH utkSipyotkSipya bhUmIzo, nijamAMsaM samArpayat / vidyAsiddhinimittaM sA cikSepAgnau yathAvidhi // 471 // ito gomAyuphetkAraH, kuNDakaM parito'bhavat / Adizat khecaraM sA'tha, vikhinnA tasya rakSaNe // 472|| tenAsau vAryamANo'pi, samIpe pratyutAbhavat / jajAgArAzramamunistatrAgAdvAyuvad drutam ||473 || are ! meitavArabdha, tIti mahAmunau ? / bhItA vidyAdharI kvApi, nanAza saparicchadA // 474|| 101 zAkhAbaddhaM nRpaM dRSTvA, zvasantaM rudhirAvilam / upalakSyAtha kauTilyastamauSadhyA'karonnavam ||475 // itazca - vidyAdharIe vidyAsiddhinA nimitte yathAvidhi teno agnimAM homa karyo. (471) evAmAM kuMDanI cArebAju zRgAlano phetkAra thayo. tethI khinna thayelI teNe te kuMDanuM rakSaNa karavA mATe vidyAdharane Adeza karyo. (472) eTale teNe ziyALIyAne aTakAvyA chatAM ulaTo te najIka najIka Avato gayo. evAmAM najIkanA AzramamAM rahenAra RSi jAgrata thaIne vAyunI jema satvara tyAM AvyA (473) ane kahevA lAgyA ke :- are ! A zuM AraMbhyuM che ? A pramANe sAMbhaLatAM te vidyAdharI bhaya pAmIne kyAMka nAzI gaI. (474) pachI zAkhA sAthe bAMdhelA, zvAsa mAtra lenAra rUdhirathI vyApta evA rAjAne joIne oLakhIne te kauTilya RSie auSadhonA
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 zrI mallinAtha caritra upare ! 8 vaM toDasIti, dvita: zvavene sa: ? | upasRtya zmazAnAntaM, zuzrAva karuNadhvanim // 476 / / hA putra ! kva gato'sIti, mUrcchanto hariNIdRzam / vitAvI mUpati: pradi, smAre nandrano mRtaH ? II47thI sA'bravIddeva ! panyasmi, harizcandramahIbhujaH / rohitAzvAbhidhAno'yaM, nandano netranandanaH // 478 // mama nikSINabhAgyAyA, daSTaH pheNabhRtA sutaH / akRtopakRtirdaivAt, samprApta IdRzIM dazAm // 479 // harizcandro rurodAzu, dhairya kasya sutavyaye ? / AzlikSad nitarAM putraM, cumbati sma ca mUrddhani // 480 // prayogathI tene sAjo karyo. (475) evAmAM cAMDAle hAka mArI ke :- are ! tuM kyAM gayo ? eTale harizcaMdra tenI pAse Avyo, tevAmAM koI strIno karUNa svara tenA sAMbhaLavAmAM Avyo ke :- (476) hA putra ! tuM kyAM gayo? Avo vilApa karatAM mUcha pAmelI eka strIne joIne rAjAe kahyuM ke :- tAro putra zAthI maraNa pAmyo ? (477) eTale te bolI ke - he deva ! huM harizcaMdrarAjAnI patnI chuM ane netrane AnaMda ApanAra A rohitAzva nAme mAro putra che. (478) bhAgya kSINa thavAthI mArA putrane sarpa Desyo che. ane tethI devayoge te AvI dazAne pAmyo che. (479) A pramANe sAMbhaLatA harizcaMdra paNa rUdana karavA lAgyo.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saH ruSTo'si vArito vA'si, kiM nu yacchasi nottaram ? / na mAM pratyabhijAnAsi, cirakAlasamAgamAt // 481 // itazca zvapacaH prAha, kimArebhe'nayA samam ? / AnayAbhakavAsAMsi, svAcAre ko vilambate ? // 482 // iti caNDAlavAkyAni, duHzravANi nizamya saH / bhUtvA parAGmukho'zakto, yAcituM sphuTayA girA // 483 // AditsayA''cchAdanasya, vicchAyavadanadyutiH / karaM prasArayAmasi, rizcandro, duhA ! vidha: II484o. putrano nAza thatAM koNa dhIraja dhAraNa karI zake ? pachI te putrane atyaMta AliMgana ane mastakamAM cuMbana karavA lAgyo. (480). pachI bolyo ke :- "he putra ! tuM zuM rUSTamAna thayo che athavA to koIe tane vAryo (aTakAvyo) che ? tuM mane uttara kema Apato nathI ? cirakALano samAgama chatAM zuM tuM mane oLakhI zakato nathI ? (481) evAmAM caMDAle hAka mArI ke - "are ! enI sAthe A zuM AvyuM che ? e bALakanA vastra lAva. potAnA svArthamAM koNa vilaMba kare ?" (482) A pramANe caMDAlanA duHzrava (duHkhe sAMbhaLI zakAya tevA) vacana sAMbhaLIne te rAjA vimukha thaI phUTa zabdathI pragaTa zabda) vastra mAMgavAne asamartha thayo. (483). paraMtu potAnA mukhane nisteja karIne vastra levAnI icchAthI potAno hAtha pasAryo." aho ! deva zuM zuM karAve che ? (484)
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zrI mallinAtha caritra itazca vidadhuH puSpavRSTiM pIyUSabhojinaH / aho ! sattvamaho ! sattvamiti vyAjahAra cAravaH // 485 // tato'yodhyApurIsaMsthamAtmAnaM dRSTavAn nRpaH / sevitaM guruvacchiSyairvasubhUtyAdisevakaiH // 486 / / yAvacca vismayasmeraH, kizcid dhyAyati bhUpatiH / tAvattatra kSaNAt prAptastridazastamavocata // 487 // na vayaM tApasA rAjan !, naite nikRtivaJcane / kiM tvasmAbhiH kRtaM, sarvaM tava sattvaparIkSaNe // 488 / / za: svayaM mahIza !, va sarvasturti tava | sabhAmaNDapamAsIno, vAcA dhIraprazAntayA // 489 // e avasare "aho ! sattva, aho ! sattva' e pramANe suMdara zabda karatAM devoe AkAzamAM rahIne harizcaMdrarAjA para puSpavRSTi karI. (485) harizcaMdrarAjA netra kholIne jue che to ayodhyAnagarImAM rahelA ane ziSyothI gurunI jema vasubhUtyAdika sevakothI sevAtA evA potAne rAjasabhAmAM beThelA joyA. (486) eTale atyaMta vismaya pAmIne te vicAra kare che. tevAmAM tatkALa tyAM koI deva AvI rAjAne kahevA lAgyo ke :- (487) he rAjan ! ame tApaso nathI ane A nikRti ane vaMcanA paNa nathI. paraMtu ame A badhuM tamArI parIkSA karavAne mATe karyuM che (488) rAjendra ! IMdra iMdrasabhAmAM besIne dhIra ane prazAMtavANIthI tArA sattvanA vakhANa karyA, (489)
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sAM: harizcandro nRpaH sattvAd, na devairapi cAlyate / Apanne'pi nijaprANasaMzaye'pi kadAcana // 490 // azraddheyaM vacaH zrutvA'smAbhirIdRg viceSTitam / tatkSantavyaM mahAtmAno, vinamre hi kRpAlavaH // 491 // sattvena bhavatastulyo nAstyanyastrijagatyapi / tama:stomApa: jova, ji sUryAtirivyate ? / / 42 / / stutveti jagatInAthaM, natvA yojitapANayaH / divaukaso divaM jagmustatprazaMsAparAyaNAH ||493 // anyedyurbahirudyAne, gataH kSoNIpatiH svayam / tIrthaM zakrAvatArAkhyaM, jIrNaM zIrNaM vyalokayat // 494 // 105 potAnA prANano saMzaya hoyato paNa harizcaMdrarAjA devo dvArA paNa kyAreya sattvathI calAyamAna karI zakAya tevo nathI. (49) temanA vacana para vizvAsa na AvavAthI ame A saghaLuM viceSTita karyuM che, te maMtavya che. kAraNa ke mahAtmAo namra jIvo para karUNAvALA hoya che. (491) traNabhuvanamAM tamArA jevA sattvavAna anya koI nathI. aMdhakAranA samUhane dUra karanAra sUrya sivAya zuM bIjo koI hoI zake ? (492) e pramANe rAjAnI stuti karI aMjali joDI namaskAra karIne te deva tenI prazaMsA karato devalokamAM gayo. (493) ekavAra nagarInI bahAra udyAnamAM jatAM harizcaMdrarAjAe jIrNa ane zIrNa thayeluM zakrAvatAra nAmanuM tIrtha joyu. (494) eTale vasubhUtie rAjAnA abhiprAyane jANIne kahyuM. iMgita
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 zrI mallinAtha caritra vasubhUtiruvAcAtha, jJAtvA ceto mahIbhujaH / / iGgitAkAratattvajJA, mantriNaH sarvavedinaH // 495 // vRSabhasvAmino bimbaM, bhAsuraM zakranirmitam / idaM zakrAvatArAkhyaM, mahAtIrthaM mahItale // 496 / / kAlakramAdidaM jIrNaM, babhUva kSitinAyaka ! / uddhArakAriNo yasmAt, prabhavanti bhavAdRzAH // 497 / / bhavAnapyAdimajinasantAne samajAyata / kuruSvedaM navaM tIrthaM, dehinaM rasavedivat // 498 / / bharatezAdityayazaHprabhRtInAM mahIbhujAm / svapUrvajAnAmAkhyAbhiH, khyAtAH sa pratimA vyadhAt // 499 // AkAra tattvane jANanArA maMtrIo sarvavedI hoya che. (495) maMtrI kahe che ke, "he rAjan zake raceluM A RSabha svAmInuM dedIpyamAna biMba che ane mahItala para zakrAvatAranA nAmathI prasiddha thayela A mahAtIrtha che. (496) vaLI he rAjendra ! kALakrame e hamaNAM jIrNa thaI gayuM che. teno uddhAra karavAmAM ApanA jevA ja samartha thaI zake tema che. (497) Apa paNa AdijinanA vaMzamAM utpanna thayA cho, to rasadhI prANInI jema e tIrthane navIna banAvo ? (498) pachI harizcaMdra rAjAe te tIrthano uddhAra karAvIne bharatacakrI, AdityayazA vigere potAnA pUrvaja rAjAonI vikhyAta evI pratimAo bharAvI (499) ane amArI tathA ghaNudAna ApavApUrvaka tenI pratiSThA karAvI.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sa: 107 amAripUrvakaM bhUridAnasamprINitArthi ca / pratiSThAM kArayAmAsa, caityoddhAramakArayat // 500 / / samyaktvaM nirmalaM bibhrad, vidadhAnaH prabhAvanAm / kAlakrameNa zuddhAtmA, devabhUyamagAdayam // 501 // athovAca balaH svAmin !, taddRSTAntazrutermama / amandAnandakandalyAH, pramodaH samapadyata / / 502 / / ekaM sarvarasasyandi, harizcandranidarzanam / paraM yauSmAkaniHsImavacoDambaragauravam // 503 // kecid mRtA api janAzcaritraizcitrakAribhiH / jIvanta iva jAyante, kItirevAvinazvarI // 504 // caityano uddhAra karAvyo (500) e pramANe nirmaLa samparvane dhAraNa karatAM ane zAsananI prabhAvanA karatAM zuddhAtmA evo harizcaMdra rAjA anukrame kALa karIne devapaNAne pAmyo. (501). iti harizcaMdra kathA have baLarAjA bolyo ke - "he svAmin ! A dRSTAMta sAMbhaLavAthI mAro amaMda AnaMdarUpakaMda navapallavita thayo che. (502) eka to sarvarasane pragaTa karanAra harizcaMdrarAjAnuM dRSTAMta ane bIjuM ApanI niHsIma vacanaracanAnuM parama gaurava. (503) aho ! keTalAka manuSyo maraNa pAmyA chatAM paNa AzcaryakAraka evA potAnA caritrathI jIvatA ja che. kAraNa ke A jagatamAM temanI kIrti avinAzI che. (504).
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 zrI mallinAtha caritra tato'yodhyAsamAyAtavidyAbhRnniyamotsavam / vidadhurnRmbhakA devAH, prAktanabhavabAndhavAH // 505 // atha rAjA'pi sUrINAM, praNipatya padadvayIm / dharmakarmapravINAtmA jagAma sadanaM nijam ||506 // anyedyurdhAriNI devI, sukhasuptA mahAsatI / zAntaM kAntaM mRgAdhIzaM pravizantaM mukhAmbujam // 507|| vilokya nidrAvicchede, smRtvA'bhISTaM jinezvaram / sthitvA vetrAsane citre, nizAzeSamavAhayat // 508 // yugmam prabhAte dhAriNI devI, mahAsvapnaM mahIbhujaH / acIkathad mahotsAhakSIravArddhandumaNDalam // 509 // pachI pUrvabhavanA bAMdhava evA bhakadevoe ayodhyAmAM AvelA vidyAdharano dIkSAmahotsava karyo (505) ane dharmakarmamAM pravINa evo baLarAjA AcAryamahArAjanA caraNakamaLane namaskAra karIne svasthAne gayo. (506) ekavAra sukhe sutelI mahAsatI dhAriNIdevIe potAnA mukhakamaLamAM praveza karatA zAMta ane manohara evA mRgendrane svapramAM joyo. (507) eTale nidrAne dUra karI zeSarAtrI abhISTa evA zrIjinezvaranuM smaraNa karatI teNIe eka suMdara khurazI upara besIne teNe pasAra karI. (508) prabhAte rANIe mahA utsAharUpa kSIrasAgarane caMdrasamAna evuM te mahAsvapra rAjAne nivedana karyuM. (509) eTale rAjAe te saMbaMdhI vicAra karIne rANIne kahyuM ke - 'he
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saf: vicAryAsau mahAsvapnametasyA nyagadat puraH / pravIro khAvuo, mavitA tanayastava 60 // athAvarddhata dhAriNyA, garbho vAJchAdrumAmbudaH / ', dAnapUjAdikRtyeSu, bhAvazcAsya prabhAvataH // 511 // pANinA vidhRtaM sakhyA, apAsya maNidarpaNam / kaukSeyakeSu dhauteSu, dhAriNI mukhamaikSata // 512 // eNanAbhimapAsyoccairvilAsamakarIkRte / ntivatamAM tevI, pragrahItuM pratname rUA tasyA garbhaprabhAvena, dohadA hRtpramodadAH / paryapUryanta bhUpena, latAyAM madhunA yathA // 514 || 109 devI ! jagatamAM utkRSTa ane baliSTha evo tane putra thaze.' (510) pachI vAMchArUpa vRkSane meghasamAna dhA2NIno garbha vRddhi pAmavA lAgyo ane te garbhanA prabhAvathI dAna ane pUjAdika kRtyomAM dhAriNIno bhAva paNa vadhavA lAgyo. (511) garbhaprabhAve uttama dohalA upaje. puNyaprabhAve te sahu puraNa thAe. sakhIe dharelA maNidarpaNane potAnA hAthathI dUra khaseDIne dhAriNI svaccha talavAramAM potAnuM mukha jovA lAgI (512) ane vilAsa rUpa magarIne mATe uMcA prakAranI kastUrIne dUra karIne te gajamadane grahaNa karavA lAgI. (513) latAnA dohada jema vasaMtaRtu pUrNa kare, tema garbhanA prabhAvathI aMtarane AnaMda ApanArA evA te rANInA dohalA rAjAe pUrNa karyA. (514)
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 kriyamANeSu sarvatra, zAntikeSu maharSibhiH / rakSAbhUtiSu dhAriNyA, badhyamAnAsu doryuge // 515 // ghaTItAtparyayukteSu niviSTeSu dvijeSvapi / sUtikarmapravINAsu, tallInAsu purandhreiSu // 516 // zrI mallinAtha caritra paripUrNeSu mAseSu, sArdhASTamadineSvapi / asUta dhAriNI putraM, rAjanItiryathA dhanam // 517 // tribhirvizeSakam sarvAtizAyizobhA''DhyaM tadAnandakRtaM zubham / maGgalyadIpairakhilaiH, sUtivezma tadA babhau // 598 // yathAvidhi vyatikrAnte, SaSThIjAgaraNotsave / mAnayitvA nijaM jJAtimitravargamanuddhataH // 519 // pachI sarvatra maharSiothI zAMtakarma karAtI dhAriNIne baMne bAhumAM rakSApoTalI bAMdhatAM, (515) kALanAM tAtparyane jANanArA brAhmaNo hAjara thatAM, sUtikarmamAM pravINa ane te karmamAM lIna evI strIo AvatAM. (516) navamAsane sADA ATha divasa pUrNa thayA eTale rAjanIti jema dhanane utpanna kare tema dhAriNI rANIe putrane janma Apyo. (517) te vakhate sarva prakAranI zobhAthI yukta, jonArane AnaMda utpanna karanAra ane zubha evuM sUtikAgRha cotarapha maMgaLadIpakothI zobhavA lAgyuM. (518) pachI SaSThIjAgaraNano mahotsava yathAvidhi vyatikrAMta thatAM namrazIla evA baLarAjAe potAnA jJAti ane mitravargano satkAra karI, (519)
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sa: gurulokaM samabhyarcya, mocayitvA'ribandinaH / dazame'hni balo'syAkhyAM, mahAbala iti vyadhAt // 520 // yugmam svAGgairiva tadAkAraistadA jAtaiH stanandhayaiH / anvIyamAnaH satataM, balasUnurvyavardhata // 521 // paJcasviteSu varSeSu, kSIrakaNTho mahAbalaH / papATha sakalA vidyAH, pUrvAdhItA ivA'JjasA // 522 // kRtajJo vinayI dhIraH, paranArIsahodaraH / bhaviSyattIrthakRnnAmajIvAnAM lakSaNaM tvidam // 523 // samyagdarzanalAbhasya, virahe'pyeSa zuddhadhIH / ayatnamapi kiM jAtyaratnaM ratnaiH samaM paraiH ? // 524 // gurujananuM arcana karI, baMdIjanone mukta karI dazame divase te bALakanuM mahAbala evuM nAma rAkhyuM. (520) pachI jANe tenuM aMga hoya evA ane sAthe ja janmelA evA samAna vayanA bALakothI anusarAto te balaputra satata vRddhi pAmavA lAgyo. (para1) pAMcavarSa vyatIta thatAM te bALaka chatAM paNa jANe pUrve abhyAsa karyo hoya tema badhI vidyAo satvara zIkhI gayo. (52) ane te kRtajJa, vinayI, dhIra ane paranArIsahodara samAna thayo. "bhAvI tIrthakaronA jIvonuM lakSaNa e ja che." (pa23) te vakhate samyagadarzana na hovA chatAM paNa tenI buddhi nirmaLa hatI. zarANe caDela na hoya chatAM paNa jAtyaratna bIjAratno karatAM adhika tejavALuM ja hoya che. (pa24) pachI uddAma kAmavilAsarUpa zAstranA sArasvatamaMtra samAna ane
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 zrI mallinAtha caritra sArasvatamivoddAmakAmavibhramavAGmaye / kAminImadajIvAturyauvanaM samupAgataH // 525 // kamalazrIprabhRtikAH, kanyakAH kAzyapIbhujA / zatAni paJcaikadine, kumAraH paryaNAyyata // 526 / / yugmam tasyA''san bAlamitrANyacalo dharaNapUraNau / vasurvaizravaNazcAbhicandra ityabhidhAnataH // 527 / / SaDbhimitrairamIbhiH, sa varSakSoNIdharairiva / adhikAdhikalakSmIkairjambUdvIpa ivA'dyutat // 528 / / kadAcit khelayAmAsa, gajAnairAvatAyitAn / zakravad vibudhaiH sAkaM, taccitraM yad balAGgajaH // 529 // kadAcidudyAnagato, vRto mitrairguNairiva / / cikrIDa vividhaiH krIDAcakrairvakretarAzayaH // 530 // kAminIonA madanajIvana samAna yauvana vaya te pAmyo. (para5) eTale kAzyapI rAjAe kumArane eka ja divasamAM kamalazrI pramukha pAMcaso kanyAo paraNAvI. (para6). te kumArane acala, dharaNa, pUraNa, vasu, vaizravaNa ane abhicaMdra e nAmavALA cha bALamitro hatA. (para7) adhikAdhika zobhAyamAna evA e cha mitrothI cha varSadhara parvatothI jema jaMbUdIpa zobhe tema te zobhato hato. (pa28) AzcaryanI vAta che ke te balagaja (balaputra) hovA chatAM devonI sAthe iMdranI jema, koIvAra te vibudha-paMDita mitronI sAthe airAvata jevA moTA hAthIone ramADavA lAgyo. (para9) koIvAra udyAnamAM jaI potAnA guNasadaza evA mitrothI
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ ____113 prathama sa vidurve vasA, sonAnuM mUtAniva | lAtapAtasphuraddhauryavaryAn so'zvAnavAhayat // 531 // kadAciccitrakAvyAnAM, rahasyAni vyacArayat / ekasthAnadhiyA''sInai rasaiH sarvairiva sthitaiH // 532 // na sIdati yathA dharmo, nA'rtho yAti kSayaM yathA / yathA na taralAyante, bAhyAbhyantaravairiNaH // 533 // yathA na sthAnavinyastaH, prakRtyogho virajyate / saMsArAzeSasarvasvamanvabhUd bhUpabhUstathA // 534 // yugmam parivarelo, sarala AzayavALo te kumAra vividha krIDAo karavA lAgyo. (30) koIvAra lAtapAta tathA skurAyamAna evI uttamagatithI zreSTha ane jANe pRthvI upara AvelA ucca zravA (iMdranA azvo hoya tevA azvone te khelAvavA lAgyo. (531) koIvAra jANe eka sthAnanI buddhithI sarva sAthe ekatra thayA hoya tevA vividharasothI vicitra kAvyonA rahasya vicAravA lAgyo. (532). vaLI jema dharma sIdAya nahi, artha kSaya thAya nahIM, bAhya atyaMtara zatruo phAvI jAya nahIM ane potapotAnA sthAne nImela prakRti (pradhAna) maMDaLa virakta thAya nahIM tevI rIte te rAjakumAra saMsAranA samagra bhogasukha bhogavavA lAgyo. (pa33-pa34). e pramANe saMsArarUpa kalpavRkSanI viSayAvaline te bhogavato hato. kAraNa ke bhAvI tIrthaMkaro pRthvI upara bhAradeva jevA
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 zrI mallinAtha caritra evaM saMsArakalpadrorbubhuje viSayAvalIm / bhAvinastIrthakRjjIvA, bhAvadevA ivA'vanau // 535 // anyedhurbalabodhAya, punA ratnendusaMyamI / / indrakubje mahodyAne, sthitavAn zamatAnidhiH // 536 / / pratyekabuddhaM nirgranthaM, zrutvodyAnasamAgatam / bhave saMjAtavairAgya, iti dadhyau balo nRpaH // 537|| alaM me putramitrAdisukhaiH kSaNavinazvaraiH / alaM me saMpadA kumbhikarNatAlavilolayA // 538 // alaM me bhavavAsena, pAzenevA'ntarAtmanaH / dhyAtveti sutamAhUya, mantriNazcAbhyadhAdidam // 539 / / gaNAya che. (35) udyAnamAM pratyekabuddha ratnacaMdra muninuM Agamana. suNI dezanA cAritra grahaNanA aramAna. ekavAra pharI baLarAjAne bodha ApavA mATe samatAnA nidhAnarUpa ratnacaMdramuni iMdrakunja nAmanA mahAudyAnamAM padhAryA. (pa36) te pratyekabuddha nigraMthane udyAnamAM padhArelA sAMbhaLIne saMsAra para virAgI baLarAjA A pramANe citavavA lAgyo ke :- (pa37) putra-mitrAdikanA kSaNavinAzI evA sukhathI have mAre sayu! gajanA karNatAla jevI capaLa saMpattiothI paNa saryuM (538) ane aMtarAtmAne pAzasamAna (baMdhana samAna) A saMsAravAsathI paNa saryuM. A pramANe ciMtavI potAnA putra ane maMtrIone bolAvIne teNe kahyuM ke - (39)
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: sargaH vayamatraiva rAjAno, yUyamanvayamantriNaH / ato rAkhyarAmAro, mayi yughnAsvavasthita: ||4|| mayeyaM sAdhitA pRthvI, bhavadbhiH kRtasannidhaiH / suvratA saurabheyI yat, tad gopAlavizeSaNam // 541 // yad bhavanto mayaizvaryAt, kheditAH zubhakarmaNi / yattu nyAyetaraM cakre, bhUmipIThe madAndhyataH ||542|| cAlitA jayayAtrAyai, calatA ye nirAgasaH / unmUlitA mahIpAlA, vAtyayeva mahAdrumAH ||543|| vidhAya bhasmasAd grAmAn, yallokA nirdhanIkRtA: / nazyadbhIrukarakroDA, yacca bAlA viyojitAH // 544 // 115 'jema vaMzaparaMparAgata ame rAjA chIe tema tame vaMzaparaMparAthI maMtrI thatAM AvyA cho, tethI rAjyarAno bhAra mArA ane tamArA upara rahelo che. (540) tamArI sahAyatAthI A pRthvIne meM sAdhI. gAya (vasudhA) suvratA (suzIla) bane temAM gopAla (rAjAnI)nI ja vizeSatA che. tema rAjya suMdara bane tenAM rAjAnI ja vizeSatA che. (541) he maMtrin ! aizvaryanA madathI zubhakarmamAM meM tamane kheda pamADyo. madAMdha thaIne bhUmipIThapara aneka prakArano anyAya karyo. (542) jayayAtrAne mATe jatAM niraparAdhIjanone herAna karyA. vaMToLIyo jema mahAvRkSone unmUlana karI nAMkhe tema aneka rAjAone unmUlana karyA. (543) aneka gAmone bhasmIbhUta karIne lokone nirdhana banAvyA
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 zrI mallinAtha caritra tadaghaM kSAlayiSyAmi, malaklinnamivA'mbaram / gRhItvA prabhupAdAnte, saMyamaM yaminAM matam // 545 / / sute nyasyAmi rAjyasya, jarasA jarjaro bharam / pradoSakAle pUSeva, nijaM tejo havirbhuji // 546 / / amuSmin kavacahare, mayIva nRpasaMsadi / vartitavyaM mahAbhAgAH !, yuSmAbhirmama zikSayA // 547 // athetthaM mantriNo'pyUcuH, svAmin ! jAto virAgavAn / anyathA kathamAsannamokSasyeva vacastava ? // 548 // ane bhAgatA evA bIkaNajanonA hAtha tathA temanA utsaMgamAMthI tenA bALakone vikhUTA karyA-(544) ityAdi pAponuM atre padhArelA gurumahArAjanI pAse jaI uttama munione saMmata evuM cAritra laIne, melathI vyApta vastranI jema huM prakSAlana karIza. (545) mATe jarAthI jarjarita thayelo huM saMdhyAkALe sUrya jema potAnuM teja agnimAM sthApe tema mArA putrane A rAjyapara sthApuM chuM. (546) to he subhaga ! mArI zikSAthI tame rAjasabhAmAM jema mArI pAse rahetA hatA tema A kavacadhArI kumAra pAse paNa tamAre rahevuM." (547) mahAbaLakumArane rAjagAdI upara sthApana. maMtrIvargane kahelA hitakArIvacana. A pramANe sAMbhaLIne sarvamaMtrIo bolyA ke - he svAmina! tame avazya virAgI thayA jaNAvo cho, nahIM to Asa
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 prathama: : yaH zreyasi pravRttAnAM, niSedho mohato bhavet / sa zAlInUSarakSetreSvAropayati vaprataH // 549 // tavApi pUrvajA rAjan !, vArdhake munivRttayaH / sAmprataM sAmprataM tat te, kRtajJatvaM prasarpati // 550 // idaM rAjyaM kumAre'smin, yat tvayA vinivezyate / vicAryaM tatra kiJcid nA'smAkameSa bhavAniva // 551 // pituzca sacivAnAM ca, giraM zrutvA mahAbalaH / provAca tAtacaraNA, aprasAdAH kathaM mama ? // 552 // mokSagAmInI jema AvA vacano tame zI rIte bolo ? (548) vaLI kalyANa mATe pravRtta thanArane tenA paranA mohathI niSedha karavo te sArAkSetramAMthI ukharakSetramAM akSata ropavA jevuM che (549) he rAjana ! tamArA pUrvajoe paNa vRddhapaNAmAM munivRtti (munipaNuM) svIkArI che. tethI atyAre temane pagale cAlavArUpa A tamArI zreSThavRtti kRtajJatAne sUcave che. (550) vaLI A rAjaya tame kumArane soMpo cho, temAM amAre kazo vicAra karavAno nathI. kAraNa ke ame e kumArane ApanI jevA ja joIe chIe. (551) rUDA rAjamahelane tyAgI, e to cAlyA re vairAgI A pramANe pitA ane pradhAnonI vacce thayelI vAta sAMbhaLIne mahAbalakumAra bolyo ke :- "he tAta ! Apa mArA upara zA kAraNe aprasanna thayA cho ? (papara) ke jethI mane choDI javA iccho cho ? eTale rAjAe kahyuM ke:-"he vatsa ! tuM vivekI thaIne eka ajJAnInI jema mArA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra 118 athoce jagatIpAlo, matputro'si vivekyasi / giro nirAkriyante me kimajJeneva tat tvayA ? // 553 // tataH pitRgiraH zrutvA, mahAbalakumArarAT / devAdezaH pramANaM me, rAtrisvapnopadezavat // 554 // asau nivezayAmAsa, kumAraM saMmadoddhuraH / abhiSekAsane zakraH, paryaGka iva tIrthapam // 555 // maGgalyA''todyamAlAsu, vAdyamAnAsu sarvataH / kumAraH siSice mUrdhni, bhUbhujA tIrthavAribhiH // 556 // atha bhUmIbhujo'nye'pi, sauvarNakalazairnRpam / tamabhyaSiJcan tIrthezabimbamiva pratiSThitam // 557|| athoditaM dvitIyendumiva namrazirodharAH / prANaman navamurvIzamakhilA api nAgarAH // 558 / / vayanano anAhara prema kare che ?' (443) A pramANenI pitAnI vANI sAMbhaLIne mahAbalakumAre kahyuM ke :- ApanI AjJA rAtrie AvelA svapranA upadezanI jema bhAre pramAe che.' (papa4) eTale harSAkula rAjAe IMdra jema paryaMka upara zrIjinezvarane sthApana kare tema kumArane abhiSekAsana upara besAryA. (555) pachI cAre bAju maMgala vAjIMtro vAgatAM rAjAe tIrthajaLathI kumAranA mastaka para abhiSeka karyo. (556) eTale anya rAjAoe paNa pratiSThita thayela jinabiMbanI jema suvarNakaLazovaDe teno rAjyAbhiSeka karyo. (557) pachI udaya pAmelA bIjanA caMdranI jema samasta nagarajanoe 1. evamityapi /
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saff: sadazAni manojJAni, vAsAMsi zrIbalA''jJayA / cyutAnIvendukiraNaiH, paryadhAd nUtano nRpaH // 559 // candanaizcandrakAntAzmastyAnabindUdakairiva / tasyA'GgarAgaM sarvAGga, vidadhurvArayoSitaH // 560 // bhUSaNairbhUSitastaistairmuktAmANikyasaMbhavaiH / navo rAjA rarAjA'sau, kalpadruH pallavairiva // 561 // mANikyabhAsuraM reje, mukuTaM tasya mUrdhani / udayAdritaTe TIkamAnaM bimbaM raveriva // 562 // zrIbalo dhArayAmAsa, cchavaM mUrti nivezitam / kSIrasAgaraDiNDIrapiNDairiva vinirmitam // 563 // zira namAvIne te nUtana rAjAne praNAma karyA. (558) pachI balarAjAnI AjJAthI te navIna rAjAe suMdara koravALAM, manojJa ane caMdranA kiraNovaDe vaNelAM hoya tevAM ujjavala vastro paheryA. (559) eTale vArAMganAoe caMdrakAMta maNimAMthI nIkaLelA jaLabiMdunA samUha samAna caMdanarasathI tenA sarvAge vilepana karyuM. (pa60) pachI muktA ane mANikyanA bhUSaNothI bhUSita thayelo te navInarAjA pallavothI kalpavRkSanI jema zobhavA lAgyo. (pa61) udayAcalanA taTapara udaya pAmatA sUryanA bibanI jema tenA mastakapara mANikyathI dedIpyamAna mugaTa zobhavA lAgyo. (562) jANe kSIrasAgaranA phINanA piMDathI banAvela hoya tevuM chatra balarAjAe tenA mastaka para dhAraNa karAvyuM. (pa63)
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 zrI mallinAtha caritra cAmarairvArarAmANAmavIjyata kRtAdaraiH / navasaGgakRtollAsai rAjyalakSmIhasairiva // 564 // vizAle balabhUpAlastadbhAle laTabhabhruvi / tilakaM racayAmAsa, rAjyazrInyAsamaNDalam // 565 / / tataH zrIbalabhUpAlaH, pAlitA'khilabhUtalaH / evaM zikSAM dadau tasya, nItizAstravizAradaH // 566 / / vArAMnidhijalotpatteriva nIcatvagAminI / naikatrasthAyinI velA, saMkrAntavyasanAdiva // 567 // mahAbaLarAjavIne hitopadeza. cAritrarAjAnI chAvaNImAM praveza navArAjAnA saMgathI ullAsa pAmyA hoya ane jANe rAjyalakSmInA smita hoya tevA cAmaro vArAMganAo tenA upara vIMjavA lAgI. (pa64). caMcalabhUkaTIvALA tenA vizAla bhAla upara baLarAjAe rAjyalakSmInI sthApanArUpa-maMgaLatilaka karyuM. (pa65) pachI jeNe samagra bhUtalanuM pAlana karyuM che ane je nItizAstramAM pUrNa vizArada che evA baLarAjA tene A pramANe hitazikSA ApavA lAgyA ke- (pa66) - "he vatsa ! samudranA jaLathI ja utpanna thavAne kAraNe adhomArge gamana karanArI bharatI (vaNa) hoya tevI veLA (avasthA) sadA eka ja rUpamAM rahetI nathI. (pa67). gajanI sAthe utpanna thayela hovAthI ja jANe uddAma madane
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: saH uddAmamadadAtrIyaM, sahotpannadvipAdiva / lakSmIrdevI durArAdhyA, vatsa ! rAdhApaterapi // 568 / / etasyA rakSaNe vatsa !, yAmika iva vikramaH / jAgarUkastvayA kAryaH, pradattanyAyavRttimAn // 569 // naro vikramavAn vatsa !, sattvena paribhUSyate / tadeva yatnato rakSyaM, svAmidattaprasAdavat // 570 / / sasattvenA'pi nA''dheyaM, pracaNDakaratANDavam / pazya caNDakaraM loko, na dRzA'pi vilokate // 571 / / pracaNDakaracAturye, jAyate vyasanodayaH / tasmAd bhrazyati saMsAre'raghaTTIyo vRSo yathA // 572 // ApavAvALI hoya tevI lakSmIdevI, he vatsa ! rAdhApatine paNa durArAdhya che. (pa68) mATe he vatsa ! enuM rakSaNa karavAmAM yAmika (cokIdAra)nI jema nyAya ApavAnI vRttithI tAre tArA vikramane sadA sateja rAkhavuM. (pa69) he vatsa ! vikramavALo puruSa sattvathI bhUSita thAya che, mATe svAmInA prasAdanI jema te (sattva)nuM yatnathI rakSaNa karavuM. (570) vaLI sattvavaMta thaIne paNa pracaMDa kara levAnI koziSa kadApi na karavI. sUryanI sAme loko najara karI jotA paNa nathI. (571) pracaMDa kara levAnI caturAI karavA jatAM vyasanano udaya thAya che. ane tethI araghaTTanA vRSabhanI jema saMsAramAM bhramaNa karavuM paDe che. (pa7ra) he nUtana narezvara ! sAta narakanA dUto jevA sAta vyasanothI
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 zrI mallinAtha caritra saptabhirvyasanaiH saptanarakAbAyakairiva / antaraGgAriSaDvarga, ujjAgati navezvaraH // 573 / / tadAdhInaH pumAn vatsa !, rajyate madanArthayoH / tAvapi strImRSAmUlau, tayoreSA'styavasthitiH // 574 // doSodayakarI sUrakarANAmapyagocarI / kSaNaM raktA viraktA ca, nArI sandhyeva rAjate // 575 // mRSAvAdAt kSayaM yAnti, pratiSThAH pratyayAH kila / nadIpUrAdiva grAmAH kopAdiva suvAsanAH // 576 // iti vinayavinamra zikSayitvA narendra navamabhinavabhaGgyA tAttvikapremavRttyA / balanRpatirudAraM mohatAM moktukAmaH sugurucaraNasevAlAlaso'gAd vanAntaH // 577|| aMtaranA zatruo jAgRta thAya che (573) ane tene AdhIna thavAthI puruSa kAma ane arthamAM lubdha thAya che. tenAM mULa strI ane mRSAvAda e be che. strI ane mRSAvAdanI AvA prakAranI sthiti che. (574) doSa-nizAmukhano udaya karanArI-sUra (ravi yA zUravIra)nA kara kiraNane paNa agocara ane kSaNavAramAM rakta ane virakta thanArI evI strI saMdhyA jevI che (pa75) ane nadInA pUrathI jema gAmo ane kopathI jema suvAsanA tema mRSAvAdathI pratiSThA ane vizvAsa nAza pAme che." (pa76) A pramANe tAttvika premavRttithI ane abhinava vacanaracanAthI namra navIna narendrane udArapaNe zikSA ApIne mohathI mukta thavA
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 ityAcAryazrIvinayacandraviracite zrImadAcAryapradyumnazodhite zrI mallinAthasvAmicarite vinayAGke mahAkAvye pratyekabuddha zrIratnacandra satyavAdIharizcandranidarzanagarbhitaH zrIbalanRpatibodhabandhuraH zrImahAbala - rAjyAbhiSekotsavavyAvarNano nAma prathamaH sargaH // prathama: sarvAM: icchanAra temaja sugurUcaraNanI sevAnA abhilASI balarAjA tarata udyAnamAM javA taiyAra thayo. (577) A pramANe zrI vinayacandrasUri viracita AcArya zrIpradyumnasUri saMzodhita zrImallinAthasvAmI mahAkAvyamAM pratyekabuddhazrIratnacaMdramuni-satyavAdI zrIharizcandra rAjavInI kathA- zrIbalarAjAne pratibodha-mahAbalarAjAno rAjyAbhiSeka Adi varNana svarUpa prathamabhava varNanayukta prathama sargano gUrjarAnuvAda pUrNa thayo.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ arham atha dvitIyaH sargaH / atha prahRSTasarvAGgaH, kRtasnAnAdimaGgalaH / sahasrabAhyAM zibikAmAruroha balo nRpaH // 1 // dadAno vidhivad dAnaM, bhAvazuddhyA vizuddhadhIH / upetyopavanaM tasyA, uttatAra bhavAdiva // 2 // bIjo sarga bIjAsasaMdarzita kathAnakonuM digdarzana baLarAjAnI dIkSAsvIkRti-paripAlanA ane temanuM nirvANa-mahAbalakumAranI rAyapAripAlanA-tene thayelo putrabaLabhadra nAmasthApanA-varadharmasUrinI nagaramAM padharAmaNI, mahAbaLarAjavInuM vaMdanArthe gamana. sUrie upadezelI AzravanirodhinI dezanA-dAna-zIla-tapa-dharmavarNana-tathA te saMbaMdhI vistIrNa kathAnaka suNI mahAbalarAjA banyA virAgI cAritragrahaNanI darzAvelI abhilASA-baLabhadrakumAranI rAjyAbhiSekanI taiyArI-muhUrtavarNana-rAjayAbhiSeka cha mitro saMgAthe mahAbaLarAjavInuM mahAbhiniSkramaNa pravrajyA svIkAra. grahI dIkSA ratnacaMdramunicaraNamAM samarpaNa. niraticArasaMyama pALI pAmyA pada nirvANa. sarvAMge harSita thaIne ane snAnAdi maMgala karIne zrIbaLarAjA eka hajAra mANaso upADI zake tevI zibikA upara ArUDha thayA (1) ane bhAvazuddhithI vidhipUrvaka dAna ApatAM nagaranI madhyamAM thaIne vizuddha buddhivALA te rAjA upavanamAM AvI jANe saMsArathI
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 dvitIya saf: ujjhAJcakAra niHzeSaM, nepathyAdi svamohavat / zrIratnacandrapAdAbjaM, vavande modameduraH // 3 // sAmAyikamahAmantraM, satraM nirvANasaMpadAm / rAjarSirguruvaktreNoccacAra prakaTAkSaram // 4|| vividhAbhigrahagrAhI, nigRhItakuvAsanaH / anagAraH zamAgAro, nirnidAnatapaH paraH // 5 // vidhivat pAlayitvA'tha, suciraM saMyamaM yamI / jitvA karmANi rAjaSirlebhe nirvANasaMpadam // 6 // yugmam mahAbalanarendreNa, siMhasvapnena sUcitaH / kamalazrImahAdevyAmudapAdi zarIrajaH // 7 // pAra utaratAM hoya tema zibikAthI nIce UtaryA. (2) pachI mohanI jema dehAdi uparanA samasta nepathyAdika (vastraalaMkAro)no teNe tyAga karyo. ane harSathI puSTa banIne zrIratnacandramunirAjanA caraNakamaLane vaMdana karyuM. (3) pachI nirvANa saMpattinA satrarUpa (dAnazALArUpa) sAmAyika mahAmaMtra pragaTAkSare te rAjarSie gurumukhathI uccaryo. arthAta cAritra aMgIkAra karyuM, (4) ane vividha abhigrahone dhAraNa karI, kuvAsanAono nigraha karI ane nidAnarahita tapamAM tatpara thaI samatAnA sthAnarUpa te rAjarSi cirakALa vidhipUrvaka saMyama pALI IMdriyone damI, sarvakarmono kSaya karIne nirvANa saMpattine pAmyA. (pa-6) Iti baLarAjarSi nirvANa. have mahAbalarAjAne kamalazrIrANInI kukSithI siMhasvaprathI
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 bhaviSyadbalabhadratvAditi dhyAtveva bhUbhujA / balabhadrAbhidhAnenA''hUtaH premakirA girA ||8|| anyadA bahirudyAne, caJcaccampakacAruNi / varadharmAbhidhaH sUrirbhagavAn samavAsarat // 9 // tadA''gamanamaGgalyamAkarNyA''rAmapAlakAt / yathecchaM pItapIyUSagaNDUSa iva so'hRSat ||10|| taM namaskartumurvIzazcacAlA'calamAnasaH / pidadhAno vairacchardivaM haMsagaNairiva // 11 // dantAbalairbaloddAmairabhramUvallabhAyitaiH / turaGgaizcApi mArtaNDarathAdapahRtairiva // 12 // zrI mallinAtha caritra sUcita eka putra thayo. (7) eTale bhaviSyamAM e baLabhadra thaze ema vicArIne rAjAe premapUrvaka vANIthI baLabhadra nAmathI tene bolAvyo. arthAt baLabhadra nAma pADyuM. (8) caMpakavRkSodyAnamAM varadharmAcAryanuM Agamana. ekavAra vikasita caMpakavRkSathI manohara bAhya udyAnamAM varadharma nAmanA AcArya bhagavaMta ja padhAryA. (9) ArAma-pAlakanA mukhathI vRttAMta sAMbhaLIne yatheccha karelA pIyUSapAnanI jema mahAbalarAjA atyaMta harSita thayo. (10) pachI jANe haMsono samUha hoya tevA navIna chatrothI AkAzane AcchAdita karato, potAnI vallabhA evI hAthaNIo sahita baliSTha evA hAthIothI jANe ravinA rathamAMthI apaharI lAvyA 1. navacchatrairiti pAThAntaram /
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 diva: : rathaiH zrotrapathAdhvanyacArucItkArabandhuraiH / anantairbhaktasAmantaiH, samantAt parivAritaH // 13 / / bhUcarasvarvadhUbhrAntipradavArapurandhribhiH / cAmarai ratnakhacitairvIjyamAnaH pade pade // 14 // bandibhogAvalIpAThaspardhAprasamariva / nAdairmaGgalatUryANAM, pidadhan rodasItalam // 15 // dharmAtantrairvRto mitraiH, SaDbhirlakSmIvikasvaraiH / padAtibhizca pArIndraprauDhAvikramavizrutaiH // 16 // gajendraskandhamArUDhaH, prauDhaprasRtabhAvanaH / tadudyAnamatha prApa, nandanaM vAsavo yathA // 17 // saptabhiH kulakam hoya evA azvothI, (11-12) zrotrapathanA (karNapatha) pathika evA cArU (suMdara) citkArathI manohara-rathothI ane aneka bhakta sAmaMtothI cArebAju parivarelo, manuSyone devAMganAonI bhrAMti ApanArI evI vArAMganAothI pagale pagale ratnajaDita cAmarothI vIMjhAto, (13-14) baMdIjanonI birUdAvalInA pAThanI spardhAthI jANe prasaratA hoya evA maMgala vAjIMtronA nAdathI AkAza ane vasudhAtalane otaprota karI deto dharmavicAramAM saMmata ane lakSmIthI vikasvara che mitrothI parivarelo ane siMha jevA prauDha parAkramathI prakhyAta evA padAtiothI vIMTAyelo (15-16) temaja acala manavALo evo mahAbalarAjA gajendranA aMdhaupara ArUDha thaI AcArya bhagavaMtane vaMdana karavA mATe cAlyo. anukrame prauDha tathA vistRta bhAvanAyukta te rAjA naMdanavanamAM indra Ave tema udyAnamAM Avyo. (17)
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 dUrAdevA'vanInAthaH, kariskandhAd madAdiva / uttIrya rAjacihnAni paJcA'muJcat samAhitaH ||18|| ', , krodhA'ndhakAramArtaNDaM, mAnA'calapaviprabham / mAyAvallItuSArAbhaM, lobhA'mbhodhighaTodbhavam // 19 // zrI mallinAtha caritra ArAmaM sAmyavallInAmabhirAmaM mahAvrataiH / AtmArAmaM mahAsattvaM, muktarAmaM virAgataH // 20 // labdhiratnAkaraM zrImajjinadharmamivA'Gginam / varadharmAkhyAmAcAryamadrAkSIt kSitinAyakaH // 21 // tribhirvizeSakam atha pradakSiNIkRtya, muninAthaM jinendravat / pulakacchadmanA bibhrad, bhakti mUrtI nanAma tam // 22 // eTale dUrathI ja madanI jema hastiskaMdhathI nIce utarIne zAMtacitte pAMca rAcinhono teNe tyAga karyo. (18) pachI AgaLa cAlatAM krodharUpa aMdhakArane dUra karavA mATe sUryasamAna, mAnarUpa parvatane bhedavAmAM vajasamAna, mAyArUpIvelaDIne bALavAmAM tuSAra (ThAra-hima) samAna, lobharUpa sAgarane zoSavAmAM agastyaRSi samAna, samatArUpa latAnA ArAma (bagIcA) samAna, mahAvratothI abhirAma, AtmAmAM ramaNa karanAra, mahAsattvayukta, virAgathI ramaNIsaMga rahita, labdhionA bhaMDAra, mUrtimaMta jinadharma samAna zrImAn varadharmAcAryane teNe joyA. (19-21) eTale jinendranI jema temane pradakSiNA karIne romAMcanA byAnAthI sAkSAt bhaktine dhAraNa karatA rAjAe temane vaMdana karyuM. (22) 2. mUrkhetti /
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 dvatIyaH sargaH kAMzcit padmAsanA''sInAn, kAMzcid vajrAsanasthitAn / kAMzcid vIrAsanasthAMzca, kAMzcana barhaNAzritAn // 23 // kAMzcid bhadrAsanAsInAn, kAMzcid daNDAsanAzritAn / kAyotsargasthitAn kAMzcid, kAMzcid haMsAsanazritAn // kAMzcana zIlAGgarathaparAvartanatatparAn / kAMzcidakSairvinikSitairbhaGgAn gaNayato bhRzam // 25 / / kAlAnuSThAnaniSThAMstAMstanvAnAn bahuzo'pi kAn / siddhAntavAcikAH kAMzcit, kurvANAn parayA mudA // 26 // pAtralepaparAn kAMzcit, kAMzcid maunamupAgatAn / zaikSAn zikSayataH kAMzcit, kAMzcana paThataH padaH // 27 // kAMzcit karmaprakRtyAdivicAragranthanirNayam / kurvANAMcUrNibhASyAdeH, padavyAkhyAprakAzanaiH // 28 // tyAM keTalAka muni padhAsane beThelA hatA. keTalAka vajAsane, keTalAka vIrAsane beThelA hatA. keTalAka mayUrAsane ane keTalAka bhadrAsana lagAvIne beThelA hatA. keTalAka daMDAsane beThA hatA ane 32813 yotsa[bhA 236 . (23-24) keTalAka hiMsAsanano Azraya karIne rahelA hatA. keTalAka zIlAMgarathanA parAvartanamAM tatpara hatA. keTalAka mALAnA maNakAvaDe bhAMgAonI gaNatarI karatA hatA. keTalAka bIjA munione aneka rIte kAlAnuSThAnamAM sthita karatA hatA. keTalAka paramaharSathI siddhAMtanI vaayn| mApatA tA. (25-26) keTalAka pAtrane lepa karavAmAM tatpara hatA, keTalAka mauna dharIne rahelA hatA. keTalAka ziSyone vAcanA ApatAM hatA. keTalAka
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zrI mallinAtha caritra kAMzcit prakaraNAnyuccainUtanAni prakurvataH / vandyAn vavande nirgranthAMstrividhaM kAzyapIpatiH // 29 // aSTabhiH kulakam athopetya vanaM sUriM, praNamya pramadAnvitaH / mitraiH sAkamupAvikSat, cakre ca vinayAJjalim // 30 // atho dantAMzubhiH shubhaiyotsnaavytikrairiv / saudhavacchubhrayan bhavyAnuvAcedaM mahAmuniH // 31 // caturgatikasaMsArakSAravArAMnidhAviva / potopamAnAzcatvAro, dharmA dAnAdikA amI // 32 // pado zIkhatA hatA. keTalAka cUrNi ane bhASyAdikanA padonI vyAkhyAvaDe karmaprakRtyAdi-vicAra graMthano nirNaya karatA hatA. (27-28) ane keTalAka uccaprakAranA navA prakaraNo banAvatA hatA. evA aneka kAryamAM sthita thayelAM. pUjya nigraMthone kAzyapIpatie (rAjA) trividha trividha vaMdana karyA paTTarANIthI parivarelo te rAjA punaH udyAnamAM AvI sUrIzvarane praNAma karI harSita thaIne potAnA mitro sAthe vinayathI aMjali racIne temanI pAse beTho. (29-30). eTale mahelane cAMdanInI prabhAnI jema potAnA zubha diMtakiraNothI bhavyajanone zubha banAvatA te mahAmunie A pramANe upadeza Apyo. (31). he bhavyajano ! A caturgatirUpa saMsArasAgaramAM dAna-zIlatapa ane bhAva e cAraprakArano dharma nAva samAna che. (32) temAMthI dAnadharmane pRthapha karIne tenuM varNana karavAmAM Ave
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH saH teSAM madhyAd dAnadharmaH, pRthakkRtya vitanyate / yaH siSeve jinAdhIzairAvarSaM harSavarSibhiH // 33 / / sarveSAmapi jIvAnAM, dehaH sukRtasAdhanaH / pudgalaiH sa tu niSpanna, AhArarasasaMbhavaiH // 34 // AhAraiH prAzukairye tu, dAnaM dadati sAdhave / te saukhyabhAjino rAjan !, bhavanti jinadattavat // 35 / / tathAhi puSkaradvIpe, purI candrakalAhvayA / abhidhAnavidhAnAbhyAM tatra rAjA parantapaH // 36 / / tasya somAyazovatyau, harasyevA'drijahvaje / ameyarUpalAvaNye, paTTadevyau babhUvatuH // 37 // che. kAraNa ke harSane varSAvanArA evA zrIjinezvaroe paNa tenuM eka varSa paryanta sevana karyuM hatuM. (33) sarva prANIono deha e sukRtanuM sAdhana che. ane te AhAranA rasathI pedA thayelA pudgalothI ja niSpanna thayela che. (34) mATe jeo sAdhuone prAsuka AhAranuM dAna Ape che, teo he rAjanuM ! jinadattanI jema sukhanA bhAjana thAya che. (35) dAnadharma upara jinadattanI kathA. puSkaravaradvIpamAM caMdrakalA nAme nagarI che. tyAM nAma ane guNathI paraMtapa (tIvra tejapratApavALo) nAme rAjA rAjya karato hato. (36) zivane jema pArvatI ane gaMgA tema tene amitarUpa ane agaNya lAvaNyayukta somA ane yazomatI nAme be paTTarANI hatI, (37)
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zrI mallinAtha caritra padmazekhara AdyAyAH, somAyAH sUra ityapi / vimAtRjAvapi prItyA, tau putrau yugmajAtavat // 38 // yugapajjAgratostulyaharSayostulyazokayoH / AjanmA'jAyata prItiretayornetrayoriva // 39 // anyeyuH somayA'dhyAyi, sapatnIje'tra jIvati / kathaM mAmakaputrasya, rAjyaM sUrasya saMbhavi ? // 40 // sApatneyazca rogazca, nopekSyau hitamicchatA / mUlAdeva samucchedyau, viSavRkSAvivodgatau // 41 // vicintyeti mahAdevI, somA'lIkaprakopanA / vAsAgAre nilIyA'sthAd, meghacchannendukAntivat // 42 // temAM yazomatIne padmazakhara ane somAne sUra nAme putra thayelo hato. te baMne vimAtAthI janmelA chatAM eka ja mAtAthI thayelA yugalaputranI jema paraspara atyaMta premabhAvavALA hatA. (38) janmathI ja te sAthe jAgatA hatA, harSa-zokamAM samAna rahetA hatA ane banne netranI jema paraspara prIti rAkhatA hatA. (39) nijaputrane rAjaya maLo, evA bhAvamAM ramatI. sAvakImAtA strIcaritra dvArA rAjAne vaza karatI. ekavAra somAe vicAra karyo ke - "A sapatnIno putra jIvato haze tyAM sudhI mArA putra sUrane rAjya maLaze nahI." (40) mATe svaputra hitecchalokoe sapatnInA putranI roganI jema upekSA na karatAM viSavRkSanI jema teno mULathI ja uccheda karavo joIe. (41) A pramANe vicArIne somArANI kapaTathI kopa karIne, meghathI
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 dvitIya sa: pramAdavazato bhraSTavidyAM vidyAdharImiva / somAM vIkSya nRpo'pyUce, premamantharayA girA // 43 / / uttarAyaNatigmAMzubimbavad vadanaM tava / patina: the nAta, some ! somavarInane ? II44 tavAjJAkhaNDanaM mohAd, mAdRzena vinirmitam ? / yadevaM kopasaMstyAye, mohabhittighane sthitA // 45 / / athA'bhyuvAca bhUpAlaM, somA zyAmAsyamaNDalA / cittena dhartuM no vaktuM, zakyate yat tadA'bhavat // 46 // atho nirbandhataH pRSTA, dattvoccaiH zapathAvalIm / hataniHzeSasAreva, sA'pyUce gadgadAkSaram // 47 // AcchAdita thayelI cAMdanInI jema vAsabhavanamAM ekAMta sthAnake sUI rahI, (42) pachI pramAdevazathI bhraSTa thayela vidyAvALI vidyAdharInI jevI somAne nisteja joIne rAjAe tene premALavANIthI bolAvI ka - "he some ! he caMdrAnane ! uttarAyaNanA ravibiMbanI jema tAruM vadana teja rahita kema thaI gayuM che ? (43-44) zuM koIe tArI AjJAnuM ullaMghana karyuM che? ke jethI mohanI daDha bhittirUpa evA krodhAvezamAM tuM AvI gaI che ? (45) eTale somA zyAmamukha karIne rAjAne kahevA lAgI ke - "amuka avasare je banAva banyo che te manamAM jIravI zakAya tema nathI ane kahI zakAya tema nathI." (46). AthI rAjAe bahu AgrahapUrvaka tene zapatha (sogana) daIne pUchayuM. eTale jANe sarvasva haraNa thaI gayuM hoya tema gadgadAkSarathI te bolI ke :- (47).
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zrI mallinAtha caritra tava vallabhaputreNa, padmAkhyena smarAndhyataH / abhyarthitA kRtasneha, pradoSe kulareNunA // 48 // nizamyedaM mahIpAlaH, kopATopaM vinirmamau / yuktiyuktaM vaco naitadavicAryeti cetasA // 49 // AhUya caNDanAmAnamaGgarakSaM nizAgame / mAraNIyo navairaiirbhavatA padmazekharaH // 50 // ityAdezaM nRpo dattvA, tyaktodgAramiva krudham / saukhyabhAgI babhUvAzu, kopAndhAnAM kuto matiH ? // 51 // caNDAGgarakSakaH so'tha, labdhvA''dezaM suduHzravam / vijane kathayAmAsa, padmasya purato'khilam // 52 / / tamArA kuLane kalaMka lagADanArA padmanAmanA priyaputre kAmAMdhA thaIne kAle sAMje snehapUrvaka mArI pAse anucita mAMgaNI karI." (48) A pramANenuM vacana sAMbhaLatAM ja rAjA ekadama krodhAtura banI gayo ane A yuktiyukta vacana nathI. ema manathI vicAra karyA vinA rAtre ja caMDa nAmanA potAnA aMgarakSakane bolAvIne Adeza karyo ke - navA mArAo pAse tAre padmazakharane marAvI nAMkhavo. (49-50) A pramANe jANe sAkSAt krodhano udgAra hoya tevo Adeza ApIne svastha thayo. aho ! kopAMdhajanone mati kyAMthI hoya? (51) pachI caMDa nAmanA aMgarakSake atyaMta duHkhe sAMbhaLI zakAya
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___135 dvitIya saH azraddheyamidaM zrutvA, kumAro hRdyacintayat / aprasAdaH kutastAtapAdairmama vinirmame ? // 53 // papraccha caNDamurvIzanandanaH kimu kAraNam ? / bhavAnAkArabhAvajJo, daivajJa iva vartate // 54 / / caNDo'vadad vimAtuste, manye kapaTanATakam / nRpeGgitAt kriyAtattvaM, pratyayAdiva paNDitaH // 55 // tato'nayA sphuTaM kRtvA, kUTaM kiJcit kaThorayA / vyAmohito mahIpAlazchAyA lekhanayA yathA // 56 / / evA te Adezane ekAMtamAM padmanI AgaLa te badho vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. (52) eTale mAnavAmAM na Ave tevuM vacana sAMbhaLIne kumAra aMtaramAM ciMtavavA lAgyo ke :- "aho ! pitAnI mArA upara avakRpA kema UtarI ? (pa3). pachI teNe caMDane pUchyuM ke :- tenuM kAraNa zuM haze ? tame devajJanI jema AkAramAtrathI rAjAnA bhAvane jANI zako tema cho. (54) eTale caMDa bolyo ke :- pratyaya (nimitta) thakI jema paMDita kriyAtattvane jANI zake tema rAjAnA igitathI huM dhAruM chuM ke - A tamArI vimAtAno kapaTa-prapaMca che. (55) AlekhanA AbhAsanI jema eNe kaMIka kUTa pragaTa karIne rAjAne vyAmohita karyo jaNAya che. eTale kumAra ciMtavavA lAgyo ke :(56) aho ! jagatane mohanA kAraNabhUta, budhajanothI paNa
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 zrI mallinAtha caritra jaganmohanidAnAya, durlakSAya budhairapi / vivekijanamuktAya, strIvRttAya namonamaH // 57 // susnehapAtrasaMsthAyidIprA dIpazikhA yathA / malinI tanute lolalocanA nijamAzrayam // 58 // evaM vibhAvya zuddhAtmA, vimucya nagaraM nijam / uttarAzAmuttarAzaH, pratasthe padmazekharaH // 59 // vyAdhavyAhatasAraGgazUnyabhrAmyanmRgIkulAm / vilokyamAnapArIndrapAdAM pAMzulabhUmiSu // 60 // nAhalairbaddhagoSThIkairdhajjyamAnapazuvrajAm / bambhramyamANanistrAsayoginIzatasaGkalAm // 61 // durlakSya ane vivekIjanothI mukta evA strIcaritrane namaskAra thAo. (57). sneharahita pAtramAM rahenAra ane dIpra evI dipazikhAnI jema capalANI (strI) potAnA Azraya (gRha)ne ja malIna kare che. (58) pAzekhare karelo nagaratyAga. A pramANe ciMtavIne vizuddhAtmA ane zreSTha AzayavALo padmazakhara potAnA nagarane mUkIne uttaradizA tarapha cAlyo. (59) AgaLa jatAM keTalAka divase te pAradhIothI haNAyelA mRganI pAchaLa zUnya thaIne jyAM mRgalIo bhramaNa karI rahI che, jyAM retALa jamIna para siMhanA pagalA jovAmAM Ave che. (60). jyAM vAtomAM lIna thayelA bhIlo pazumAMsane pakAvI rahyA che. trAsarahita bhramaNa karatI seMkaDo yoginIothI je vyApta che.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 haitIyaH sa. kApAlikajanArabdhaghoramantraprasAdanAm / nizamyamAnazArdUlakrUraphutkAradAruNAm // 62 // bhavavad vipulAkArAM, pretabhartuH priyAmiva / dinaiH katipayaiH padma, ApapAta mahATavIm // 63 // caturbhiH kalApakam itazca pannagaH ko'pi, nIcaiH kRtamahAphaNaH / Dhavadha rUva zyAmo, raze tena mA mandaM mandaM jagAdA'sAviti mAnuSyabhASayA / kumAravara ! mAM pAthastRSArtaM pAyayA'dhunA // 65 // anyathA mama jIvadruH, zoSaM yAsyati satvaram / khinneSu duHkhiteSUccairmahAtmAnaH kRpAparAH // 66 // kApAlikaloko jyAM ghoramaMtranI sAdhanA karI rahyA che. ane zArdUlanA krUra ane dArUNa phUtkAra jyAM sAMbhaLavAmAM Ave che evI saMsAranI jevI vipula AkAravALI ane jANe sAkSAta yamanI priyA hoya tevI aTavAmAM AvI pahoMcyo. (61-63) tyAM mahAphaNAne jeNe nIce namAvI dIdhI che ane davadagdhanI jema je zyAma thaI gayela che. evA eka sarpane teNe rastAmAM paDelo joyo. (64) mAnavabhASAmAM sarpanuM kathana. divyarUpadhArI kumArane kare vAmana. eTale te sarpa manuSyabhASAmAM dhIrethI bolyo ke, he kumAra ! tRSAthI pIDAtA mane tuM jalapAna karAva (65) nahi to mAruM jIvanavRkSa satvara zuSka thaI jaze. mahAtmAo khita ane khinnajano para bahu ja dayALu hoya che. (66)
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zrI mallinAtha caritra pazcAt tava kariSyAmi, parAmupakRti sakhe ! / vismariSyasi na tvaM mAM, manasyA''hitayA yayA // 67 / / tataH kumAraH saMprApya, nIraM tIravatIbhavam / pannagaM pAyayAmAsa, nalinInAlacaryayA // 68 // athAbhavadasau vegAd, divyarUpadharo naraH / dadhAnaH kararAjIve, cAru kAJcanapaGkajam // 69 // Ahatya karapAdena, padmo'sau vAmanIkRtaH / aho ! tasyopakArasyopakRtaM tena pApinA // 70 / / aho ! asya kaThoratvaM, kulizeneva nirmitam / aho ! asya dvijihvatvaM, yathArthamiva lakSyate // 71 // he mitra ! pachI huM tArA para parama upakAra karIza ke je upakArathI tuM mane kadI paNa bhUlI zakIza nahi. (67). pachI kumAre nadInuM jaLa lAvIne kamaLanA nALacAthI sarpane pAyuM. (68) eTale te tarata ja potAnA karakamaLamAM suMdara suvarNakamaLane dhAraNa karanArA ane divyarUpadhArI puruSa thaI gayo. (69) ane hAtha tathA pagathI AghAta karIne kumArane vAmana banAvI dIdho. aho ! te pApIne juo, kumAranA upakArano badalo kevo Apyo. (70) kumAra citavavA lAgyo ke :- aho ! AnI kaThoratA jANe vajayI banI hoya tevI jaNAya che. ane tenuM dvijillatva yathArtha jaNAI Ave che. (71)
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sa: ___ 139 vimRzyetyacalat padma, uttarAM prati satvaram / itazcaikSiSTa nizchidrAM, rajorAjI prasarpiNIm // 72 // zRNoti sma turaGgANAM, sphuratkhurapuTAravam / jayazrIkarakeyUratAraThAtkArasundaram // 73 // astrANi dIpyamAnAni, divAkarakarotkaraiH / dRSTavAnavanInAthasUnuH sauryagRhA iva // 74 / / upalakSya svakIyaM tad, balaM balavadAkulam / apRcchat sAdinaM kaJcid, nAmataH prakaTAkSaram // 75 // athA'sau nyagadaccandrakalAyAM puri bhUpatiH / parantapaH sutastasya, padmazekharanAmakaH // 76 / / padrazekharanI pAchaLa paraMtaparAjAnuM sainya. A pramANe vicAra karIne rAjakumAra uttaradizA tarapha jaldIthI cAlyo. evAmAM AkAzamAM uDatI dhULa tenA jovAmAM AvI. te sAthe jayazrI prApta karavAvALA keyUranA uMcA ThAtkArathI suMdara evo azvonA khurapuTano zabda tenA sAMbhaLavAmAM Avyo. (72-73) vaLI divAkaranA kiraNasamUhathI dedIpyamAna thatAM jANe sUryanA ghara hoya evAM astro paNa te rAjakumAranA jovAmAM AvyAM. (74) eTale balavaMtajanothI Akula evA potAnA lazkarane oLakhIne pAkumAre koI ghoDesavArane pragaTa nAma laIne te tarapha AvavAnuM kAraNa pUchyuM. (75) eTale kumArane oLakhyA sivAya te kahevA lAgyo ke :caMdrakaLAnagaramAM paraMtapa nAme rAjA che. tene padmazekhara nAmano putra che mahonmatta hAthInI jema maryAdAstaMbhanuM umUlana karIne
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 zrI mallinAtha caritra maryAdAstambhamunmUlya, mahAn matta iva dvipaH / devo somAbhidhAM kAmAt, prArthayAmAsa padmakaH // 77 // agrAhyanAmA naSTaH sa, caNDakAdaGgarakSakAt / tasmAdidaM balaM bhadra !, preSitaM dikSu sarvataH // 78 / / anyacca mAmakaM nAma, kathaM vijJAtavAnasi ? / padmo'pyuvAca tvadvastrAJcalA'kSaravilokanAt // 79 // tata: pavo mahITavyA, ni:saMsAra mavadriva | bhujaGgakRtakharvatvaM, cintayan jIvanauSadham // 80 // kAmavaza thaI pAzekhare somA rANI pAse ayogya prArthanA karI (76) pachI rAjAne te vAtanI khabara paDatAM jenuM nAma agrAhya che. evA te pahmakumArane caMDa nAmanA aMgarakSakane soMpavAmAM Avyo. (77) tenI pAsethI chaLa karIne te bhAgI gayo che, he bhadra ! tene pakaDavAne mATe rAjAe sarvadizAomAM A pramANe lazkara mokalyuM che. (78) vaLI vizeSamAM tane pUchavAnuM e che ke - tuM mAruM nAma zAthI jANI zakyo ? eTale pA bolyo ke :- tArA vastrane cheDe lakhela akSaro jovAthI ! (79) A pramANe javAba ApIne sarve karelA potAnA vAmanapaNAne jIvananA auSadharUpa mAnato pahmakumAra saMsArasamAna e mahAaTIthI bahAra nIkaLyo (80) 2. yazomatI rUti bApaTa: I
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH tasyAvinirgataH padma:, prApa zobhApuraM puram / itazca caNDo mArtaNDo, nabhomadhyaM vyagAhata // 81 // nakhampacAsu dhUlISu, duHsaJcAreSu vartmasu / bibhrANeSviva nikSiptakArISAnalavibhramam // 82 // harSAdadhyayanasthAnAd, gRhItvA pustakAvalIm / baTharacchAtravargeSUttiSThatsu nijakAsanAt // 83 // mArgabhramaparizrAntaH, kSudhAkSAmakaDevaraH / suSvApa sahakArasya, cchAyAyAM padmazekharaH // 84 // itazcAgatya tatpAdAGguSThaM caJcannakhaprabham / acAlayat karAgreNa, naraH kazcid mahAmanAH // 85 // 141 ane zobhApura nAmanA nagaramAM Avyo. tevAmAM pracaMDa tApa varSAvato sUrya AkAzanA madhyabhAgamAM Avyo. (81) zobhApuranagaramAM Agamana, sahakAravRkSa taLe zayana. evAmAM madhyAhnakALa thavAthI dhULa bahu ja garama thaI gaI eTale jANe mArgamAM chANAno agni pAtharyo hoya tema sarva rastA duHsaMcAra thaI gayA. (82) te vakhate pAThazALAmAMthI potAnA pustako sahita vidyArthIo harSapUrvaka AsanaparathI UThI potapotAnA ghara tarapha jatA hatA. (83) te samaye mArganA bhramaNathI parizrAMta thayelo ane kSudhAthI kSINa thaI gayelo padmazekhara eka sahakAravRkSanI chAyAmAM sUI gayo. (84) tene alpa samaya thayo tevAmAM koI mahAzaye AvIne potAnA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 zrI mallinAtha caritra atha nidrAM parityajyopAvikSat padmazekharaH / kastvaM bhavAn kathaM nidrAvidrAvaNaparo'si me ? // 86 // so'pyuvAca mahAbhAga !, puraM zobhApurAbhidham / atrAsti bhUpatiH somaH, somAnvayavibhUSaNam // 87 / / tasyAhaM sacivAdhIzaH, subuddhirnAma sanmate ! / mama rAjyabharaM rAjA, nyastavAn dhuryavacciram // 88 // bhadra ! somanRpo devAdAkrAnto'sti rujA bhRzam / yatra mantra ivA'karNe, niSphalA auSadhakriyAH // 89 // hAthathI jhagamagatI nakhanI prabhAvALA tenA paganA aMguThAne halAvyo. (85). eTale nidrAno tyAga karIne te beTho thayo ane kahevA lAgyo ke :- tame koNa cho ? ane mArI nidrAno bhaMga karavA zA mATe taiyAra thayA cho ? (86) vyAdhigrasta zobhApura rAjAnuM paralokagamana. devIkRpAthI padmazekhara kare rAjayapAlana. te mahAzaya bolyo ke - "he mahAbhAga ! A zobhApuramAM soma(caMdra) vaMzanA bhUSaNarUpa somanAme rAjA che. (87) he sanmate ! teno huM subuddhi nAme mukhyapradhAna chuM. rAjAe cirakALathI vRSabhathI jema rAjayano bhAra mane soMpyo che. (88) he bhadra ! devayoge te rAjA hAla rogathI bahu ja gherAI gayo che. badhiranI pAse maMtroccAranI jema have tene mATe karavAmAM AvatA auSadhopacAra sarva niSphaLa thAya che. (89) rAjAnA AvA duzcikitsya vyAdhine joIne ciMtAtura thayelA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 dvitIyaH saH duzcikitsyanRpavyAdhivIkSaNAccintayA''kulaH / ahaM nirgamayAmAsa, dinaM saMvatsaropamam // 10 // nizAyAmadya nidrANe, mayi kAcana devatA / evamAdezayAmAsa, mA mA cintAturo bhava // 91 // yaH prAtaH sahakArasya, cchAyAyAM mArgakhedataH / zayitaM vIkSase rAjye, taM bhadra ! vinivezayeH // 92 // padmazekhara ityasya, nAma sthAmamanoharam / yasmAd rAjyazriyo vRddhiH, saMbhaviSyati nizcitam // 93 // satyAkartumahaM manye, bhavadAgamanotsavaH / samAyAto'si no bhAgyaiH, pAhi rAjyamakhaNDitam // 94|| evA mArA dareka divasa varasa samAna jAya che. (90) Aje rAtre huM nidrAvaza thatAM koI devIe AvIne mane kahyuM ke :- "he bhadra ! tuM vadhAre ciMtA na kara, (91) - prAta:kALe mArganA zramathI sahakAranI chAyAmAM jene tuM sUtelo juve, tene tAre laI AvIne rAjaya upara besADavo. (92) tejathI manohara evA te mANasanuM nAma pAzekhara che. ane tenAthI tamArI rAjayalakSmInI avazya vRddhi thanAra che. (93) ' he bhadra ! te vAtanI satyatA jovAne mATe mAruM ahIM AvavuM thayuM che. ane amArA bhAgyathI ja Apa ahIM padhAryA jaNAvo cho. mATe have nagaramAM AvIne A akhaMDita rAjyanuM pAlana karo. (94). e vakhate potAnA zarIranI pAchI svAbhAvika AkRti thaI
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrI mallinAtha caritra tataH padmo nijaM dRSTvA, vapurnaisargikAkRti / acintayadaho ! kIdRk, puNyodayavijRmbhitam ? // 15 // atha rAjye'sakau nyasto, bhUpo'bhUt padmazekharaH / puNyAni sahacArINi, videze'pi mahAtmanAm // 96 / / itazca tatraiva pure, parakarmopajIvakaH / mahodarAkhyayA khyAtaH, samabhUt kulaputrakaH // 97 / / vijJAtaniSphalopAyo'sukRtAdvaitamAvahan / upavAsAn vitanvAnaH, padradevyAH puro'patat // 98 // mahAzaktyopavAseSu, kRteSu nizi devatA / prAdurAsIt purastasya, dIpyamAnA tanuzrutA // 19 // gayelI joIne padmakumAra vicAravA lAgyo ke :- "aho ! puNyodayanI kevI lIlA che." (95). pachI padmazekhara te vAta svIkArI eTale tene rAjamahelamAM laI jaI rAjyAsana upara besADI rAjA banAvavAmAM Avyo. "videzamAM paNa puNya to mahAtmAonI sAthe ja hoya che." (96) kulaputre karelI padra(pAdaradeva)devInI upAsanA. have te ja nagaramAM parAdhIna thaIne potAnuM jIvana gujAranAra ane mahodaya nAmathI vikhyAta koI kulaputra raheto hato. (97) - dhananI prAptine mATe teNe karelA sarva upAyo niSphaLa thayelA hovAthI asukRtanI (duSkRta) sAthe advaitabhAvane dhAraNa karato ane upavAso Acarato evo te padradevI (gAmanA pAdaranI devI) AgaLa AvIne eka divasa beTho. (98) eTale mahAzakti pUrvaka upavAso karatAM ekadA rAtre potAnA
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 tiya: sa: varaM vRNu mahAbhAga !, tuSTA'haM tava sAhasAt / susvapnekSaNavad moghaM, nA'smAkaM darzanaM yataH // 100 // yadi tuSTA'si padreze !, svarNalakSaM prayaccha me / anyathA mama vAJchAdrurgatamUlaH patiSyati // 101 // smitvA padrezvarI proce, svarNalakSaM na saMnidhau / mamAsti bhadra ! kintUccairupAyaM darzayAmi te // 102 / / athAbhyadhAdasau devImupAyaM prakaTIkuru / / na kiM kalAntarAkRSTAd, vittAd vittamupAya'te ? // 103 / / zarIranI kAMtithI dedIpyamAna evI te devI tenI AgaLa pragaTa thaIne bolI ke :- (99) he mahAbhAga ! tArA sAhasathI huM saMtuSTa thaI chuM mATe varadAna mAMga. kAraNa ke susvapranI jema amArUM darzana niSphaLa jatuM nathI." (100) eTale kulaputra bolyo ke :- "he devI ! jo tuM saMtuSTa thaI hoya to mane ekalAkha sonAmahora Apa. nahitara mArUM vAMchArUpa (icchA)vRkSa mULarahita thaIne paDI jaze." (101) eTale padradevI upayoga daIne bolI ke - "he bhadra ! lakSa sonAmahora mArI pAse nathI. paNa huM tane tenI prAptino upAya batAvuM." (102). te bolyo ke - "to upAya batAvo. kAraNa ke kaLAMtarathI anya kaLAo dvArA meLavela dhanathI zuM bIjuM dhana upArjana thaI zakatuM nathI ? (103) eTale te devI bolI ke - "puruSAkAra evuM A mATInuM
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 zrI mallinAtha caritra gRhANa puruSAkAraM, naraM mRtsnAmayaM tanu / dAridryamasya nAmeti, duHsthitAdayitAnvitam // 104 // smitvA smitvA'vadadasau, devi ! praNatavatsale ! / dAridryasya prasAdena, prApta etAdRzIM dazAm // 105 / / anena nidhaneneva, na me kAryaM kadAcana / yAsyAmi nijasaMstyAyaM, lAbho mama tapasyabhUt // 106 // punarapyavadad devI, kazcidenaM vinizcitam / grahItA svarNalakSeNa, dadhAnaH sattvamadbhutam // 107 // putaLuM ke jenI pAse tenI duHsthita patnI beThelI che. te tuM le. te puruSanuM dAridraya evuM nAma rAkhaje. ane je lakSa suvarNa Ape tene tuM vecaje." (104). dAridrapuruSa mastake upADI nagaramAM bhame. kaThoravacana suNatA tene rAjA dekhe. A pramANe sAMbhaLIne khUba hasIne bolyo ke :- "he. praNatavatsalA devI ! e dAridrayanA prasAdathI ja mane evI dazA prApta thaI che. (105) mATe sAkSAt mRtyutulya evA enI sAthe mAre kadApi kaMI paNa prayojana nathI. huM mArA sthAne cAlyo jaIza. mane tapano lAbha thayo eTaluM ja basa che." (10) eTale devI punaH bolI ke - "he bhadra ! adbhuta sattvane dhAraNa karanAra koI puruSa ene lakSa suvarNa ApIne jarUra kharIdaze. (107). ane kadAca koI na kharIde to huM tane lakSa suvarNa avazya
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya sa 147 no cet tubhyaM pradAsyAmi, svarNalakSamasaMzayam / putrasyeva tavAnena, na kurve vipratAraNam // 108 // Adezapramitirme'stu, nigadyeti sa pUruSaH / dAridryapuruSaM mUni, nyasyA'smAd niragAd naraH // 109 / / kimidaM labhyate bhadra !, pRSTe sati purIjane / dAridryaM svarNalakSeNa, prApyate dayitAnvitam // 110 // hA ! pApa ! pApa ! hA tApahli suravIram | gRhItaM kimidaM gADhakrozAyaitat krayANakam ? // 111 / / itthaM paurajanodgIrNaM, zRNvAno vAkyatANDavam / paryabhrAmyadasau puryAM, bhUtAta iva sarvataH // 112 // ApIza. putratulya evA tane huM A prayogathI chetaratI nathI." (108). pachI ApanI AjJA pramANa che. ema kahIne te kulaputra te devIe ApelA dAridraya puruSane mastaka para laIne bahAra nIkaLyo. (100) eTale nagarInAM lokoe pUchyuM ke :- "he bhadra ! A zuM che? ane zuM kiMmata ApavAthI maLI zake tema che?" te bolyo ke :strI sahita e dAridrayapuruSa che ane te eka lakSa suvarNa ApavAthI maLe tema che." (110) eTale teo bolyA ke - "are pApI ! duHkhanA kAraNarUpa ane sukhanA vAraNarUpa evI A vastune ulTI niMdA karAvavAne mATe te zA mATe upADI che ?" (111) e rIte paurajanoe karelA vAkyatADanane sAMbhaLato evo te
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 zrI mallinAtha caritra paribhrAmyan paribhrAmyan, rAjasaudhamasau gataH / itazca taM gavAkSastho, vIkSAJcakre kSitIzvaraH // 113 / / tamAzvAkArayAmAsa, mUrtavyasanacakravat / so'pyAgatya praNatyainaM, babhASe yojitAJjaliH // 114 / / devaitad devatAdattaM, dAridryaM puruSAkRti / na kenApi gRhItaM tad, dadhatA sattvamadbhutam // 115 // asmin sattvavinirmuktA, vasanti puravAsinaH / asAttvikaM puraM sarvamidaM svAmin ! tvayA vinA // 116 / / itthaM tasya vacaH zrutvA, babhASe narapuGgavaH / arpayA'muM gRhANa tvaM, svarNalakSaM nijaM yathA // 117 / / kulaputra bhUtArtinI jema AkhI nagarImAM sarvatra bhamyo. (112) bhamatAM bhamatAM te rAjamahela AgaLa Avyo. evAmAM gavAkSamAM beThelA rAjAe tene joyo. (113) eTale sAkSAt vyasananA samUharUpa tene rAjAe potAnI pAse bolAvyo. teNe rAjA pAse AvI praNAma karI aMjali joDIne kahyuM ke :- (114) he deva ! devatAe Apela A puruSAkAra dAridraya che. huM tene vecavA mATe pharuM chuM. paNa adbhuta sattvane dhAraNa karanArA koIe paNa enI kharIdI na karI. (115) he svAmin ! A nagarImAM nagaravAsIo badhA sattvahIna lAge che. "he rAjan ! eka tamArA vinA A samasta nagara nisattva che." (116) A pramANe tenA vacana sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke, "he bhadra!
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 dvitIyaH sa. gRhIte sati dAridryapuruSe dharaNIbhujA / tadbhayAdiva mArtaNDo, yayau pazcimabhUdharam // 118 // daurbhAgyamiva dAridraye, prasasAra tamastatiH / dUrAd dhvasto dRgAlokaH, sAdhuvAda iva drutam // 119 // itazca smerarAjIvaM, dadhAnA karapadmayoH / lakSmIH prAdurabhUdagre, puNyakSIrAmbudheH sutA // 120 / / deva ! yasminnayaM bhadraH, sukhaM khelati kautukI / ahaM tatra na tiSThAmi, satIva gaNikaukasi // 121 // e puruSane ApIne tuM lakSa suvarNa laI le." (117) eTale kulaputre lAkha sonAmahora lIdhI ane rAjAe te dAridraya puruSa lIdho. evAmAM tenA bhayathI ja hoya tema sUrya asta thayo (118) eTale dAridraya AvatAM dIrbhAgya prasare tema aMdhakAra cAre bAju prasarI gayo. ane sAdhuvAda nAza pAme tenI jema dRSTino prakAza satvara dUrathI ja dhvasta thaI gayo. (119) lakSmIdevInuM Agamana, kare rAjAne-upAlaMbha. e avasare potAnA karapakvamAM vikasita kamaLane dhAraNa karatI ane puNyarUpa kSIrasAgaranI putrI evI lakSmI rAjAnI AgaLa pragaTa thaIne bolI ke :- (12) he deva ! jyAM A bhadra (dAridraya) kautuka banIne sukhe vilAsa kare che. tyAM gaNikAnA gharamAM satInI jema huM rahetI nathI. (121) are ! A puruSane dAkhala karIne baLatA gheTAne tRNa ane
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 zrI mallinAtha caritra aho ! vivadhatA'haM, satya AmAna: ta: | UrNAyuH prajvalaMstArNapArNaukasi nivikSipan // 122 // kAryaM kimapi no kAryamavicArya vicakSaNaiH / pratyakSeNA'numAnena, parIkSA ca vidhIyate // 123 // avicArya kRte kArye, pazcAd buddhivicAraNam / setubandhanavad dhig dhig, gatapAthasi bhUyasi // 124 // itthamuktvAtha devI zrIrniryayau rAjavezmanaH / itazcAgAd naraH ko'pi, purastAt pRthivIpateH // 125 // athAbhyuvAca bhUpAlaH, kastvaM kasmAt samAgata: ? / sopyUre teva ! vAnAvyuM, puruSaM mAM vicintayeH // 26 // parNanI jhUMpaDImAM dAkhala karyAnI kahevata tame sAcI karI che. (122) paraMtu vicakSaNajanoe vicAra karyA vinA kaMIpaNa kAma na karavuM joIe. sarva viSayanI pratyakSa yA anumAnathI parIkSA karI zakAya che. (123) bAkI vicAra karyA vinA kArya karyA pachI pAchaLathI je buddhi utpanna thAya che te to badhuM pANI vahI gayA pachI setubaMdha karavA barobara che." (124) A pramANe kahIne lakSmIdevI rAjamaMdiramAMthI cAlI gaI. evAmAM koI puruSa rAjAnI AgaLa AvIne Ubho rahyo. (125) eTale rAjAe tene pUchyuM ke:- "he bhadra ! tuM koNa che ! ane kyAMthI Avyo che ! te bolyo keH- "he deva ! huM dAna nAme
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH yatra lakSmIravasthAnaM, tanute sukRtodayAt / prAyazastatra tiSThAmi, marAla iva mAnase || 127 // ciraM sthitastavA''vAse, prAptaM lakSmIphalaM mayA / yAsyAmo vayametarhi, svasti tubhyaM mahAtmane // 128 // itthaM dAnanaro bhUpaM, pratyuktvA'tha zriyaM prati / calito dattasaMketa, iva rAjaniketanAt // 129 // itazcAgAd narastadvat, purataH pRthivIbhujaH / deva ! tvaM viddhi mAM zlokanAmAnaM vegavattaram // 130 // 151 lakSmIlatAphalaM yatra, deva ! dAnaM vijRmbhate / tatrAhaM satataM kurve'vasthAnaM guNabaddhavat // 131 // puruSa chuM. (126) sukRtodayathI jyAM lakSmI nivAsa kare che tyAM ja mAnasarovaramAM haMsanI jema prAyaH huM paNa nivAsa karuM chuM. (127) tamArA AvAsamAM cirakALa rahIne meM lakSmInuM phaLa meLavyuM che. have lakSmI jAya che tethI huM paNa jaIza." he mahAtman ! tamArUM kalyANa thAo. (128) A pramANe rAjAne kahIne jANe saMketa karyo hoya tema te paNa rAjamaMdiramAMthI lakSmInI pAchaLa cAlyo gayo. (129) tyArapachI rAjAnI AgaLa koI bIjApuruSe prakaTa thaIne kahyuM ke :- "he deva ! huM bahu ja vegazALI yaza chuM (130) ane jyAM lakSmIrUpa latAnA phaLarUpa dAna vilAsa kare che. tyAM guNathI baMdhAyelAnI jema huM satata sthiti karUM chuM. (131) have jyAre lakSmI ane dhana jAya che tyAre huM (yaza) paNa
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 zrI mallinAtha caritra tUSNIMbhAji mahInAthe, zlokanAmA naraH kSaNAt / tattu pAdAbhyAmacalat, tadAhUta ivoccakaiH // 132 / / itazca caNDakodaNDaM, dordaNDe kalayan kalam / prAdurbabhUva manujaH, ko'pi kArtasvarAkRtiH // 133 // kastvaM bhavasi bhUpena, pRSTe sati mahAtmanA ? / so'bhASiSTa vacazcAru, rUpyaghargharanisvanaH // 134 // bhUpate ! sattvanAmAnaM, mAM viddhi nararUpiNam / zriyaM prati prayAtAsmi, na sthAsyAmi tavAntike // 135 / / vihasyetyagadad rAjA, tvAM samuddizya cittagam / gRhItamidamuddAmaM, dAridryaM dayitAnvitam // 136 / / jAuM chuM." A pramANe sAMbhaLIne rAjA kSaNabhara mauna dharI rahyo. eTalAmAM to jANe uMce svare bolAvelo hoya tema te yazapuruSa paNa lakSmI ane dAnane pagale cAlato thayo. (132) sarve palAyana thavAnI karelI mAMgaNI. rAjAe Apela pratyuttara. tyArapachI potAnA bAhudaMDamAM pracaMDa ane manohara dhanuSyane dhAraNa karato ane suvarNa jevI AkRtivALo koI puruSa rAjA AgaLa pragaTa thayo. (133) eTale rAjAe tene pUchyuM ke - he bhadrA tuM koNa che. eTale rUpAnI kiMkINIomAMthI nIkaLatA suMdarasvarathI te bolyo ke- (134) he rAjan ! huM nararUpadhArI satva chuM ane mAre lakSmInI pAchaLa javuM che. tArI pAse rahevuM nathI." (135). eTale rAjAe hasIne kahyuM ke, "he bhadra ! tuM mArA cittamAM
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 dvitIyaH sa: zrIryAtu yAtu dAnaM ca, yAtu zloko'pi lokataH / na te gamanamAjIvamanumanyAmahe vayam // 137 // sarve'pyAstvayi sati, prApyante pANipaGkaje / na narastvAM vinA bhAti, vaktA nirlakSaNo yathA // 138 // arthAstAvad guNAstAvat, tAvat kIrtiH samujjvalA / yAvat khelasi sattva ! tvaM, cittapattanamadhyagaH // 139 // nizamyedamuvAcAtha, sattvanAmA mahAmatiH / deva ! sthAsyAmi yauSmAkaguNasaMbandhabaddhadhIH // 140 // rUtoDamALa ziyA TuvyA, iMdoTana ! narottama ! ! naivAdyApi samAyAti, sattvanAmA mahAbalaH // 141 / / jAgRta hovAthI meM je uddAma ane dayitAyukta dAridraya mUrtino svIkAra karyo che. (136) bhale lakSmI, dAna ane lokomAMthI yaza paNa cAlyo jAo paNa jIvana paryata tArUM gamana huM svIkArI zaku tema nathI. (137) tArI hAjarImAM badhA artho karakamaLamAM prApta thaI zake che. paNa tArA vinA nirlakSaNa vaktAnI jema puruSa zobhato nathI. (138) vaLI sattva ! jyAM sudhI tuM cittarUpa nagaramAM vilAsa kare che, tyAM sudhIja lakSmI guNo ane samuvala kIrti che." (139) A pramANe sAMbhaLIne mahAmati sarve kahyuM ke - "he deva ! huM tamArA guNasaMbaMdhathI baMdhAyelo chuM mATe have ahIM rahIza." (140) rAjAnA sattvathI traNenuM Agamana. eTale dUra UbhelI lakSmIdevIe dAnane kahyuM ke - "he narottama
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 zrI mallinAtha caritra vayamekAkinaH sarve, tamekaM puruSaM vinA / locanaM hi vinA sarvamaGgopAGgaM hi paGguvat // 142 // tato dAnanaro'cAlIdAhvAtuM sattvapUruSam / nRpapArvaM samAgatya, dRSTvA'muM tatra saMsthitaH // 143 / / anAyAte nare dAne, dadhyau lakSmIH svacetasi / bandigrAheNa mAM kazcid, grahItA gatayAmikAm // 144 / / atha zlokena sA sAkaM, samAgatya nRpAgrataH / uvAca devI bhUpAlaM, dIpyamAnA radadyutA // 145 / / devA'haM padradevyasmi, tvatpuradvAravAsinI / matsakhI candrabhAgA'smi, candrajyotsneva nirmalA // 146 / / dAna ! haju paNa mahAbaLavAna sattva Avato nathI, (141) ane te eka puruSa vinA ApaNe badhA locana vinAnA sarva aMgopAMganI jema raMga samAna chIe." (142). eTale dAna sattvapuruSane bolAvavA Avyo. tene rAjAnI pAse beThelo joIne te paNa tyAM besI gayo. (143) pachI dAna pAcho na Avyo eTale lakSmIe potAnA manamAM vicAra karyo ke - "yAmika (paheragIra) vinAnI baMdIvAnanI jema mane koI pakaDI jaze." (144) ema vicArIne yazasahita rAjA pAse AvIne potAnI daMtapaMktinI dedipyamAna te devI rAjAne kahevA lAgI ke :(145) he deva ! tArA nagaranA dvAra pAse rahenArI huM padradevI chuM. 2. saMvodhanam |
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 haitIyaH sa. tayA'bhANi vihasyedaM, tava navyasya bhUpateH / kiM yadastitarAM sattvaM, rAjyazrIpratibhUnibham ? // 147 / / tato dAridyanAmA'yaM, mayA cakretarAM naraH / tava sattvaparIkSAyai, mahAsattvaziromaNeH // 148 // varaM vRNu mahAbhAga !, tuSTAhaM tava sAhasAt / athovAca nRpo devi !, hRSitA'si yadi sphuTam // 149 / / zatroramArakaM rAjyalakSmIvRddhinibandhanam / varaM prayaccha me devi !, yadi tuSTAsi sattvataH // 150 // atha tasmai dadau devI, divyaratnaM sphuratprabham / asmin baddhe dhanurdaNDe, nidrAtyaribalaM raNe // 151 // caMdranI jyonA jevI nirmaLa caMdrabhAgA nAme mArI sakhI che. (146) teNe ekavAra hasIne mane kahyuM ke -he sakhI ! tArA navA rAjAmAM rAjayazrInAM jAmInarUpa evuM kaMI viziSTa sattva che ke nahIM ? (147) eTale mahAsattvaziromaNi evA tArI parIkSA karavA mATe meM A dAridraya nAme puruSa banAvyo. (148) have he mahAbhAga ! vara mAMga, huM A tArA sAhasathI saMtuSTa thaI chuM. rAjA bolyo ke - "he devI ! jo tuM sAkSAt prasanna thaI hoya ane mArA sattvathI kharekharI saMtuSTa thaI hoya to (149) koI zatrune mAra mAravA na paDe ane rAjyalakSmInI vRddhi thAya evuM mane varadAna Apa." (15) eTale devIe tene skurAyamAna prabhAvALuM eka divyaratna
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 zrI mallinAtha caritra atho tirodadhe devI, tatsattvAlokavismitA / rAjApi nitarAM dadhe, paramAmodasaMpadam // 152 // athAnyedhuryazo nAma, dUta etya vyajijJapat / Teva ! vandratApuryA, bhUmInAtha: parantapa: IINA tasya somAGgabhUH sUraH, padmo yazomatIbhavaH / bhujAviva samaprANAvabhUtAM tanusaMbhavau // 154 / / kaitavena vinikSiptaH, somayA padmazekharaH / tadviyogena bhUpAlaH, paralokamupeyivAn // 155 / / babhUva tatpadasvAmI, sUraH somAsamudbhavaH / so'pi tvaddezabhAgeSu, samAgAcca yuyutsayA // 156 // ApyuM, ke jene dhanuSyadaMDa sAthe bAMdhatAM tene jovA mAtrathI ja zatrusainya samarAMgaNamAM mUcchita thaI jAya. (151) AvuM zreSTha rana ApIne tenA sattvathI vismata thayelI devI adRzya thaI gaI ane rAjA paNa niraMtara parama pramodane dhAraNa karavA lAgyo. (1para) paraMtapa rAjavInA putra sUranuM yuddhArthe Agamana. ekavAra yaza nAmanA dUte AvIne vijJapti karI ke - "he. deva! caMdrakalA nagarImAM paraMtapa nAme rAjA rAjya kare che. (153) tene somArANIno ane yazomatI rANIno sUra, padma e be potAnI bhujA samAna atyaMta prANapriya putra che. (154) ekavAra somAe kapaTathI padmazakharane marAvI nAMkhyo. eTale tenA viyogathI rAjA maraNane zaraNa thayo. (155). pachI somAno putra sUra rAjyano svAmI thayo. te tamArA
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvatIyaH sargaH sahajaM kRtrimaM vApi, yattu vairaM samaM mayA / tanuM vevi na: svAmin !, gUDhamantra: sa bhUpatti: 1SNA so'yaM bhavAnivA''kRtyA, lakSyate'lakSyatejasA / yuvayorna tilenApi, bhedaH kSIrAmbunoriva // 158|| tatkSaNaM kaNikAgupyadurvAdibhiranekazaH / vyAnaze nagarIbAhyapradezo'GgIva karmabhiH || 159 // babhUvurmaNDalAdhIzAH, sarvasannahanodyatAH / jahRSurvIrabhogINabAhavo bAhusaMbhavAH // 160 // vindhyAdribhUrivA''bhAti, niryadbhirbhUrmataGgajaiH / hayaizca sindhuvAhlIkA''karanirmitavad bhRzam // 161 // 157 dezanA sImADA upara yuddha karavA Avyo che." (156) eTale rAjAe pUchyuM ke, mArI upara te svAbhAvika ke kRtrima kevA prakAranuM vera dharAve che ? te bolyo ke, :- "he svAmin ! amAro te rAjA bahu ja guptavicAraNA karanAro che. (157) paraMtu te tejamAM alakSya ane AkRtimAM bilakula ApanA jevo lAge che. bhegA thayelA kSIranIranI jema tamArA ane tenAmAM eka tilamAtra paNa bheda jovAmAM Avato nathI." (158) pachI jIva jema karmathI vyApta thAya che tema rAjAnI AjJAthI besIne pagAra-khAnArA aneka subhaTo nagarInA bAhyapradezamAM bhegA thayA. (159) maMDalezvaro bannaro paheravA lAgyA. subhaTono bhoga lenAra bAhubaLI kSatriyo harSa pAmavA lAgyA. (160) vaLI bahAra nIkaLatA hAthIothI te bhUmi viMdhyAcalanI bhUmi
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 zrI mallinAtha caritra suSamAkAlajAtairvA, pattibhizca pade pade / rathairanekaniSpannapradyotanarathairiva // 162 // prayANairutprayANaizca, bahubhiH padmazekharaH / svakIyadezasImasthaH, samabhUd bhUrisainyavAn // 163 / / sUro'pi nikaTIbhUya, tasthivAn balameduraH / AvAsasaMsthayA bibhrat, sArvabhaumabalazriyam // 164 / / saMjagmAte krameNA'tha, senAmbhodhI mahArayau / svanatsamaratUryAlIgambhIraravabhISaNau // 165 / / jevI bhAsavA lAgI. (161) jANe suSamAkALamAM utpanna thayA hoya tevA padAtiothI, ane jANe taiyAra karelA sUryanA ratho jevA rathothI tenA rAjyanI bhUmi cAretarapha vyApta banI gaI. (162) pachI caturaMgasenA sahita prayANa upara prayANa karatAM ghaNA prayANa vaDe bahusainyayukta padhazekhara rAjA potAnA dezanA sImADA upara Avyo. (163) baMnenA sainyanuM paraspara yuddha. eTale AvAsa sthitithI cakravartInI saMpattine dhAraNa karato ane baLathI madonmatta evo sUra rAjA paNa tenI sAme Avyo. (164) pachI anukrame zabda karatA raNavAjIMtronA gaMbhIranAdathI bhayaMkara ane mahAvegazALI evA te baMne sainyarUpa samudra ekatra maLyA. (165) ane yoddhA yoddhAonI sAthe, hAthIo hAthIonI sAthe,
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ tI: sajI: gajA gajairayudhyanta, yodhA yodhai rathA rathaiH / dantAdanti khaDgAkhaDgi, tuNDAtuNDi yathAkramam // 166 / / rajorAjyA'mbare channe, ghaNTAnAdairmahAgajAH / subhaTairanvamIyanta, prodgArairiva bhojanam // 167 / / mudgaraiH ke'pi pAtyante, pavanairiva pAdapAH / adhAvan kecanodagrA, uddantA iva dantinaH // 168 // padmazekharabhUpAlabalaM nirbalatAM gatam / sUrabhUmIpateH sainyasannipAtena sarpatA // 169 // dattaM devatayA ratnaM, kodaNDe padmazekharaH / dhvAntAdhAyi parabale, vaMze dhvajamivAdadhe // 170 // ratho rathonI sAthe, daMDAdaMDI, khaDyAkhaDmI, muSTAmuSTi ema aneka rIte yuddha karavA lAgyA. (166) e vakhate AkAza rajazreNIthI vyApta thaI jatAM ekabIjAnI daSTie nahIM paDavAthI udagArathI (oDakAra) bhojananI jema subhaTo ghaMTAnAdathI hAthIonuM anumAna karI zakatA hatA. (167). pavanathI vRkSonI jema keTalAka subhaTo mudgarothI patita thatA hatA. keTalAka moTA dAMtavAlA hAthIonI jema AvezamAM AvIne doDatA hatA. (168) anukrame najIka AvatA sUrarAjAnA sainyanA prabaLa ghasArAthI padmazekharanuM sainya nirbaLa thaI gayuM. (169) eTale padhazekhara rAjAe zatrunA baLane parAjita karanAra ane devatAe ApelA pelA ratnane vAMsapara dhvajA bAMdhe tema potAnA dhanuSyadaMDa para caDAvyuM. (170)
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 zrI mallinAtha caritra athA'vaSTabhya kodaNDe, svadordaNDa ivA'rpite / nidranti sma bhaTAH saumAzciraM bhrAntA'dhvagA iva // 171 // kecid ratheSu rathinastalpeSu raciteSviva / prasArya caraNadvandvaM zerate sma raNAGgaNe // 172 // keSAM pANitalAdastra, hiyeva galitaM tataH / pUrvAdhItaM yathA zAstramiva smaraNavarjanAt // 173 // turagA api nidrAnti, kiJcinmIlitalocanAH / UrdhvasthA navamudgAnAM svecchayA khAdanAdiva || 174 / / atho padmamahIpAlo, niyamya nijabAndhavam / sUraM nije rathe nyasyat, gumphe'rthamiva satkaviH // 175 // eTale arpita karelA potAnA bAhudaMDa hoya tevA dhanuSyadaMDane joIne cirakALathI bhamatA musApharo nidrAne AdhIna thAya tema somarAjAnA subhaTo niMdrita thaI gayA. (171) yuddhabhUmImAM keTalAka ratha hAMkanArA jANe zayyA pAtharI hoya tema rathamAM paga prasArIne sUI gayA. (172) pUrve abhyAsa karela zAsra jema smaraNa vinA bhUlI javAya tema lajjAthI ja keTalAkanA hAthamAMthI asro nIce paDI gayA. (173) svecchAthI navA maga bahu khAvAne lIdhe stabdha thaI jAya tema azvo paNa UbhA UbhA ja kaMIka netra baMdha karIne UMghavA lAgyA. (174) pachI padmarAjAe potAnA bhAI sUrane laI AvI satkavi jema kAvyamAM arthane sthApana kare tema potAnA rathamAM tene besADI dIdho. (175)
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 tiya: : kodaNDAd devatAratnamuddadhe padmazekharaH / sumolpitA va maTA, vamUvu: sUrasevina: 27ddA jitakAzI nRpaH padma, AsAdya viSayaM nijam / purI candrakalAM prApa, pratApajitabhA:patiH // 177 // parantapa iva prAjyaM, rAjyaM prabalavikramaH / AsasAda puraM cApi, sa tvaritabalAnvitaH // 178 // anyedyuH ko'pi nirgrantho, granthavadvarNabhAsvaraH / satattvaH sajjanAnandI, pUrvaM hi samavAsarat // 179 // taM vandituM mahInAthaH, sanAthaH parayA mudA / agAdupavane tasmin, mahAmunipavitrite // 180 / / pachI dhanuSya parathI te ratna utArI dIdhuM. eTale sUrarAjAnA subhaTo jANe suIne jAgyA hoya tevA thaIne uThyA. (176). jitasvabhAvI ane pratApathI divAkarane jItanAra pagharAjA potAnA pitAnA dezanI caMdrakaLA nagarImAM Avyo (177) ane prabaLa parAkramI temaja jhaDapI sainyathI samanvita evo te paraMtapa rAjAnI jema te prAjya(vizALa) rAjaya potAne svAdhIna karIne pachI potAnI rAjadhAnI zobhApurImAM Avyo. (178) nagaranA udyAnamAM nigraMtha muninI padharAmaNI. ekavAra varNathI dedIpyamAna graMthanI jema tattvasahita ane sajjanone AnaMda ApanAra evA koI nigraMthamuni tyAM padhAryA. (179). eTale paramaharSapUrvaka rAjA temane vaMdana karavAmATe mahAmunithI pavitrita thayelA te upavanamAM Avyo. (18)
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 praNamya parayA bhaktyA, sukhAsIne kSitIzvare / mahAmuniruvAghevuM, mohadhvAntavivAmudyam // 8 // zrI mallinAtha caritra amuSyAM saMsRtau sarvamasthairyasya mukhaM sukham / dArA: kArAgRhANIva jIvitaM phenavaccalam // 182 // zrutvedaM padmabhUpAlo, bhavavairAgyabhAvataH / avovata pramo ! rmaviSAomyo vimemyaham // 8 // karmabandhacchidaM kaJcid, mArgaM sanmArgadezaka ! | nivedaya paraM pUrvabhavaM zrotuM samutsukaH || 184 // tyAM padhArelA munine parama bhaktithI praNAma karIne rAjA beTho. eTale te mahAmuni moharUpa aMdhakAra mATe prabhAta samAna A pramANe bolyA ke :- (181) "A saMsAramAM sarvasukha asthira che. strIo kArAgAra samAna che ane jIvitavya pANInA phINanI jevuM capaLa che." (182) A pramANe sAMbhaLIne saMsArathI para thayelA vairAgyabhAvathI padmazekhara rAjAe kahyuM ke :- "he prabho ! karmanA duraMta vipAkathI huM bahuM DarUM chuM. (183) mATe he sanmArgadezaka ! karmabaMdha chedavAno koI dRDhamArga batAvo ane huM mAropUrvabhava sAMbhaLavA icchuM chuM tethI te kaho." (184) eTale nigraMtha bolyA ke : pUrvabhavamAM be vAra munine dAnapradAna. puNye tane ApyuM be rAjyanuM dAna. he bhadra ! pUrvabhavamAM bhalluka gAmamAM jinadatta nAme tuM kRSivala
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH athAbhyuvAca nirgranthaH, purAtanabhave'bhavaH / manULanAmani prAme, binavattaH RSIvattaH // 8 // bhISme grISme tvamanyedyurgRhItvA zakaTAvalIm / ane vire: pUrvAmAyAIrmImAnanam // 8 // laGkoddezamivottAlapalAzazatasaMkulam / geyavad vilasattAlaM, sazAlaM nagaraM yathA // 187 // 163 pANDuputramiva preGkhadarjunena prasAdhitam / harivakSa iva krIDadvanamAlAvibhUSitam // 188 // tribhirvizeSakam kAMzciducchedayAmAsa, mUlAdapi virodhivat / zAkhopazAkhAvikalAMzcakre kAMzcana bhUpavat // 189 // (kheDUta) hato. (185) ekavAra bhISma gISmaRtu AvatAM aneka sevakothI pUrNa evA zakaTo laIne laMkAnA pradezanI jema seMkaDo uMcA palAzo (khAkharAnA jhADo) thI vyApta, saMgItanI jema tADavRkSathI vilasita nagaranI jema zAlavRkSo-sAganA jhADa (killA) sahita, (186-187) pAMDuputranI jema vikasita arjunavRkSa (arjuna)thI prasAdhita ane harinA vakSasthalanI jema krIDA karatI vanamAlA (kanyA vizeSa)thI vibhUSita evI eka bhayaMkara aTavImAM tuM AvI pahoMcyo. (188) tyAM te virodhInI jema keTalAka vRkSone mULathI UkheDI nAMkhyAM ane keTalAkane rAjAnI jema zAkhA ane upazAkhAothI rahita karyA. (189) pachI sUrya AkAzanA madhyabhAgamAM AvatA sarvasevakonI sAthe
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zrI mallinAtha caritra gaganAGgaNamAdhyasthaM gate gaganadIpake / a: samaM rma:, saro mAnasavibhramam // 6 // hastapAdAdikaM zaucaM, vidadhuH kiMkarAstava / itazcAgAd muniH kazcid, mArgabhraSTastadantike // 191 // diSTyA dRSTvA muniM dadhyau, dhanyo'haM yadasau muniH / mayA dRSTo mahAraNye, kalpadruma ivA'GgavAn // 192 // tadeva bhojanaM zasyaM, yad dattaM gurave bhavet / saiva prajJA yayA pApaM, na kuryAd vidhureSvapi // 193 // vimRzyedaM vizuddhAtmA, bhUribhAvavizeSataH / dviH karambeNa pIyUSazItena pratyalAbhayat // 194 // eka moTA mAnasa jevA sarovara samIpe tuM gayo. (190) tyAM tArA sevako hAthapaga dhovA lAgyA. evAmAM mArga bhUlelA koI muni tArI samIpe AvyA. (191) temane joIne tuM vicAravA lAgyo keH- aho ! A mahA araNyamAM sAkSAt kalpavRkSasamAna A muni kharekhara mArA bhAgyayoge ja jovAmAM AvyA che. (192) tethI huM Aje dhanya thayo chuM. "je bhojana gurune ApavAmAM Ave te ja bhojana prazasta gaNAya che. kemake saMkaTa prApta thatAM paNa jenAM yoge pApakAryamAM mati na jAya te ja kharI prajJA gaNAya che." (193) A pramANe vicAra karIne vizuddhAtmA evA te ghaNA ja bhAvathI munine amRta samAna zItala evo karaMbo (dahIM-bhAta meLavI banAvAya te bhojya vizeSa) be vAra vahorAvyA (194)
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 hetI: saH tavAbhyarNacarazcaNDo, bhavantaM dAnatatparam / vilokya dhanyo'yamiti, muhustvAmanvamodata // 195 / / vasanto jagatIM prApa, tvatsArthena mahAmuniH / krameNa ca bhavAllebhe, saudharme tridazazriyam // 196 / / atha cyutvA bhavAJjajJe, narendraH padmazekharaH / karambadAnAt dviAbho'bhavad rAjyadvayasya te // 197|| caNDo'pi kramazo jajJe, tasmin yakSo mahAvane / bhavAn yatra samAyAto, devIkUTaprayogataH // 198 // yakSeNa phaNino rUpaM, vidhAya tvaM ca rakSitaH / saMhRtaM tava kharvatvaM, rAjyalakSmIsamAgame // 199 / / te vakhate tene dAna detAM joI tArA caMDa nAmanA sevake ahA ! A dhanya che. ema vAraMvAra tArI anumodanA karI. (195) pachI mahAmuni tArA sAthe sAthe vasativALA sthAnamAM AvyA. tuM anukrame kALa karIne saudharma devalokamAM deva thayo. (196) tyAMthI AvIne tuM padmazekhara thayo. be vAra karaMbAnuM dAna devAthI tane be rAjayano lAbha thayo. (197) tArI aparamAtAnA khoTA prayogathI je vanamAM tuM Avyo tyAM pelo caMDa paNa marIne anukrame eka mahAvanamAM yakSa thayo. (198) tyAM yakSe jJAnadvArA tane oLakhIne sarpanuM rUpa laI vAmanapaNuM karavAvaDe tArI rakSA karI. ane rAjayazrIno lAbha thavAno hato te avasare tArUM vAmanapaNuM saMharI lIdhuM. (1999) aho ! supAtradAnanuM prANIone je phaLa maLe che, tenuM vANInI
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 aho ! supAtravAnasya, yat aaN nAyate'kanAm vAgIzo'pi girAM gumphaistad varNayitumakSamaH // 200 // yattvayA'pracchi bhUnAtha !, samupArjitakarmaNAm / vipAko bandhasattAtmA caturgatinibandhanam // 201 || sa vipAkaH kSitenatha ! sarvakarmalatAghanaH / ninamatuMvinA vIkSAM, vadhyamAno na rakSyate ra0r| yata: - zrI mallinAtha caritra pravrajyA bhavapAthodhinistAraNatarInibhA / pravrajyA sAmyamAkandavasantasamayopamA // 203 // zrutvedaM padmabhUpAlo, rAjyasausthyaM vidhAya ca / pravrajyAmAdade rAjaputraiH sAkaM tadantike // 204 // vistRta racanAthI varNana karavAne bRhaspati pote paNa asamartha che. (200) karmavipAka vinAzaka-cAritragrahaNa. vaLI he rAjan ! cAragatinA kAraNarUpa upArjana karelA karmono baMdha ane vipAka, tenA nivAraNanuM te kAraNa puchyuM (201) to te vipAka karmarUpalatAne (siMcavAmAM) medhasamAna che. mATe he rAjan ! jainI dIkSA vinA te bIjI koI rIte aTakI zake tema nathI. (202) jainI dIkSA bhavasAgarathI tAravA mATe nAva samAna che. ane sAmyarUpa mAkaMdavRkSane vasaMtaRtu samAna che. (203) A pramANe sAMbhaLIne padmazekhararAjAe turata ja rAjyanI vyavasthA karIne aneka rAjaputronI sAthe temanI pAse dIkSA grahaNa karI. (204)
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 dvitIyaH sa: paripAlya ciraM cAru, cAritraM rAjasaMyamI / ekAvatAraH samabhUd, vaijayante sa nAkasat // 205 / / tasmAccyutvA videhe'sau, prApya tIrthaGkaravratam / akSayaM nIrujaM kAntaM, nirvANapadameSyati // 206 / / zrutvedaM hanta ! satpAtraM, phalaM na vikalaM zriyA / uvAca vismito rAjA, rAjamAno mahAbalaH // 207 / / sAmprataM zrotumicchAmi, guro ! zIlanidarzanam / utsuko'smIti gadite, babhASe saMyamIzvaraH // 208 // sarveSAmapi dharmANAM, duSkaraM zIlapAlanam / idaM vazaMvadaM sarvaM bhuvanaM puSpadhanvinaH // 209 // ane dIrghakALa suMdara cAritra pALIne te rAjarSi vaijayaMta vimAnamAM ekAvatArI deva thayA (205). tyAMthI cyavI mahAvideha kSetramAM manuSyapaNuM pAmI jainezvarI dIkSA aMgIkAra karI te akSaya, nirUja ane kAMta evuM nirvANapada pAmaze. (206). A pramANe supAtradAnanuM saMpattiyukta mahAphaLa sAMbhaLIne vismaya pAmI mahAbaLarAjAe kahyuM ke - (2007) he guro ! have ApanI pAsethI zIladharma daSTAMtayukta sAMbhaLavAne huM atyaMta utsuka chuM." eTale mahAmuni zIladharmanuM varNana karatAM jaNAve che ke - (208) sarvadharmomAM zIladharmanuM pAlana karavuM atiduSkara che. A samasta bhuvana manmathane vazavartI che. (209) zIla e bhAvanArUpa latAnuM mULa che. kIrtirUpa nadIne mATe
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra 168 zIlaM bhAvalatAmUlaM, zIlaM kIrtinadIgiriH / zItaM dharmopAthodhi:, zInuM pArei: viH // 20 // yathA mahIpatirnItyA, yathA rAtriH zazidyutA / yathA ca dayayA dharmo, yathA pUrvaH prasaMpadA // 211 // yathA kSAntyA ca nirgrantho, yathA granthaH sadAkhyayA / yathA jJAnaM kriyayA'GgI, tathA zIlena bhUSyate // 212|| zlathasadbhAvanAdharmaH, strIvilAsazilImukhaiH / sunayodvAhato'dhastAd, nipatecchIlakuJjarAt // 213 // akIrteH kAraNaM yoSid, yoSid vairasya kAraNam / saMsArakAraNaM yoSid, yoSitaM parivarjayet // 214 // parvatasamAna che. dharmarUpa meghane mATe sAgara samAna che. pAparUpa parvata mATe vajasamAna che. (210) jema nyAyathI rAjA, caMdramAMthI rAtri, dayAthI dharma, prasaMpadAthI pUrva, kSamAthI sAdhu, sArI vyAkhyA karavAthI graMtha ane kriyAthI jJAna zobhe che tema zIlathI prANI zobhA pAme che. (211-212) strIvilAsarUpa bANathI sadbhAvanArUpa dharma zithila thaI jatAM sunayapUrvaka vartatA chatAM paNa prANI zIlarUpI hAthI uparathI nIce gabaDI paDe che. (213) strI apayazanuM kAraNa che, vairanuM kAraNa che. ane saMsAranuM paNa kAraNa srI che mATe srIno tyAga karavo yogya che. (214) koI suzIlA ane pAvana strInAM to devatAo paNa vakhANa
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya sa suzIlA pAvanA kAcit, stUyate vibudhairapi / yathA pautikavRttAnte, zrUyate vanamAlikA // 215 / / tathAhi puSkaradvIpe, kAlAmbhodhimanohare / puraM vibhUSaNaM nAma, bhUtadhAtrIvibhUSaNam // 216 // nirAlambaparibhrAnto, yatra zrAnto divAkaraH / abhraMlihagraheSvasthAt, pradatteSvAsaneSviva // 217 / / saudhajAlakanirgacchadhUpadhUmaM ghanopamam / vilokya kekina: kekAM, kurvate yatra vezmagAH // 218 / / tasmin babhUva bhUpAlo, vimalo vimalAzayaH / mUrtyA somo'pi yaH sUraH, pratApena prakAzate // 219 // kare che. evI pavitratAnAM saMbaMdhamAM vanamAlikAnuM daSTAMta prasiddha che. te A pramANe :- (215) zIladharma upara vanamAlAnuM dRSTAMta. kAlodadhisamudrathI manoharatA dhAraNa karatAM puSkaravara dvIpamAM vasudhAnA (pRthvInA) vibhUSaNarUpa vibhUSaNa nAme nagara che. (216) jyAM nirAlaMbanapaNe bhramaNa karavAthI thAkI gayelo sUrya jANe Asano sthApelA hoya tema gaganasparzI graho para kSaNabhara visAmo le che. (217) mahelanA jharukhAmAMthI nIkaLatA dhUpanA dhUmADAne (meghaghaTA) samajIne jayAM havelIo para beThelA mayUro TahUkA kare che. (218) te nagaramAM nirmaLa AzayavALo vimaLarAjA rAjya karato
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 nAmnA campakamAleti, puSpamAleva sadguNA / tasyAsIt preyasI premaratnarohaNacUlikA // 220|| zrI mallinAtha caritra anyedyurmRgayA''sakto, mahAvanamagAd nRpaH / pItavastraparIdhAnaiH, sAkaM vyAdhairghRNojjhitaiH // 221 // tato herambavat ke'pi, samudyataparazvadhA: / kecit prAkAravad bhUrinyastayantrAH pade pade // 222 // jaghAna nizitaiH kuntaiH, kazcidAhUya zUkaram / kazcicchazagrahavyagro, nilIno'sthAllatAntare // 223|| uDDInapakSipakSotthavirAvaiH karuNAkaraiH / aho ! anyAyavAkyaM tu, vyAjahAreva kAnanam // 224 // hato. te AkRtimAM soma (caMdra) chatAM pratApathI sUra (vi) jevo prakAzato hato. (219) tene puSpamALAnI jema sadguNa (sArA dorA) yukta ane premaratnanI rohaNabhUmi samAna caMpakamAlA nAme patnI (rANI) hatI. (220) ekavAra pILAvastradhArI, dayA vinAnA zikArIonI sAthe zikAramAM Asakta evo te rAjA koI mahAvanamAM gayo. (221) keTalAka gaNezanI jema kuThAra laIne taiyAra thayA to keTalAka killAnI jema pagale pagale ghaNA yaMtro sthApavA lAgyA. (222) koI zUkara(bhUMDa)ne bolAvIne tene tIkSNabhAlAthI mAravA lAgyA. keTalAka sasalAne pakaDavA vyagra banI latAnI aMdara chUpAI gayA. (223) te vakhate uDatA pakSIonI pAMkhathI pragaTa thatAM karUNAjanaka
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya sa: 171 etanmakarandadambhene rudatsviva vaneSviva / bhayena kampamAnAsu, vallarISu bhujAsviva // 225 / / keSucit pAdahIneSu, dhAryamANeSu keSucit / keSucit prothahIneSu, pucchahIneSu keSucit // 226 / / keSucid badhyamAneSu, mAryamANeSu keSucit / keSucid nazyamAneSu, zvApadaugheSu sarvataH // 227 // itazca kazcidAgatya, praNamya parayA mudA / vyajijJapad mahIpAlaM, kAlaM kAnanacAriNAm // 228 // caturbhiH kalApakam deva ! RkSAdhvacAreNa, gacchatA dUrato mayA / ekA nirIkSitA bAlA, kAmasaMjIvanauSadham // 229 // avAjathI "aho ! A anyAya che." ema jANe te vana bolatuM hoya evuM jaNAvA lAgyuM. (224) ane surabhi vaDe guMjArava karatA madhukaro(bhamaro)nA miSathI jANe latAo kaMpatI hoya evo dekhAva thaI rahyo. (225) te vakhate keTalAka vyApado pagarahita thayA, keTalAka pakaDAtAM keTalAMka pazuonA mukha kapAtA hatA to keTalAka pazuone puMchaDA vagaranA karatA hatA. (226) keTalAka baMdhAtA, keTalAka marAtAM, keTalAka pazuo cArebAju bhAgI rahyA hatA. (227) evAmAM koI puruSe AvI paramaharSathI praNAma karIne vanavAsI pazuonA kALarUpa mahipAlane vijJapti karI ke :- (228) "he deva ! eka rIMchanI pachavADe jatAM dUrathI meM kAmanA saMjIvana auSadharUpa eka bALA joI (2.29) 8. mAt |
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 zrI mallinAtha caritra tasyA rUpapraticchando, darpaNe yadi vIkSyate / sudhArasasya kiM tulyaM, trijagatyapi vartate ? // 230 // tadrUpaM vIkSamANo'haM, nirnimeSavilocanaH / ko'haM kutazca kiM nAma, na jAnAmIti mattavat ? // 231 // sarvAzcaryanidhAnAyA, yadi tasyA bhavAn patiH / puruSArthastRtIyo'pi, tataH prathamatAM gataH // 232 / / nizamyedaM mahIpAlo, vimalazcitritAzayaH / tanmArga darzayA'smAkamakAraNasuhRttamaH // 233 / / tasyAdhvadarzanenA'tha, dhruvasya gurupotavat / saMcere dhariNInAthastatkAnanamahodadhau // 234 / / tenA rUpanuM pratibiMba kadAca darpaNamAM jovAmAM Ave. paraMtu anyatra to jovAmAM Ave tema nathI. kema ke amRtarasa samAna anya vastu traNe bhuvanamAM bIjI hoya che kharI ? nathI hotI. (230) ninirmeSa locanathI tenuM rUpa jotAM, huM koNa ? kyAMthI AvyA? ane mAruM nAma zuM? te badhuM eka madonmattanI jema huM bhUlI gayo. (231) - "he rAjendra ! sarva AzcaryanA nidhAnarUpa te bALAnA jo Apa pati thAo, to tRtIya puruSArtha kAma paNa prathama thaI jAya." (232) A pramANe sAMbhaLIne AzcaryamAM magna thayelA vimaLarAjAe kahyuM ke,:-"he akAraNa mitra ! te bALAno mArga mane batAva" (233) eTale dhruvatArAe mArga batAvavAthI jema moTuM vahANa cAle,
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH dUrAdeva samAyAntamavalokya tapodhanAH / uttasthurudayAhAryoditatigmAMzubimbavat // 235 // SaDaMzabhAgine tasmai, pAdyamarghyaM yathAvidhi / dattvA kuzA''sane rAjA, maharSibhirnivezitaH // 236|| teSAM mukhyo jagAdaivaM, candraH kulapatistataH / dhanyA vayaM yato diSTyA, dRSTastvamasi tattvavit // 237|| bhavate tatrabhavate, saparyAM kAJcanA'dhunA / kariSyAmo 'tithibhyo hi pradattaM zreyase kila // 238 // 173 tema teNe mArga darzAvavAthI rAjA te vanarUpa mahAsAgaramAM cAlyo. (234) pachI udayAcala para udaya pAmelA vibiMbanI jema dUrathI ja te rAjAne Avato joIne tapasvIo badhA UbhA thayA. (235) ane puNya-pApanAM chaThThA aMzanA bhAgIdAra evA te rAjAne yathAvidhi ardhya ApIne maharSioe tene kuzAsana (darbhanA Asana) upara besADyo. (236) pachI temanAmAM mukhya evA caMdra nAme kulapati bolyA ke, "aho ! ame dhanya thayA ke bhAgyayoge tattvajJa evA tame amArA jovAmAM AvyA. (237) have pUjya evA tamArI ame kaMIka sarabharA AgatA svAgatA karIzuM. kAraNa ke atithi satkAra karavo te amAro dharma che. ane te zreyaskara che." (238) eTale rAjA samudra jevA vizALagaMbhIra dhvanithI bolyo keH
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 zrI mallinAtha caritra athAha dhariNInAthaH, pAthonAthapRthudhvaniH / yuSmAkamidamAtithyaM, yadAzIrvAdamaGgalam // 239 / / atha provAca sa RSivihasya jagatIpateH / yadAzIrvAdaduSprApaM, tad mayA dAsyate'dhunA // 240 // tataH purasthitAM kanyAM, dhRtavalkalavAsasam / sAkSAtsiddhimivAtmIyAmadIdRzadasau RSiH // 241 // uktipratyuktikAlo'yaM, naivA'smAkaM gaNAnagha ! / paramekAM varAM kanyAM, kRtArthaya karagrahAt // 242 // atho babhASe bhUpAlaH, keyaM kiM nAma kanyakA / kamalaGkarute vaMzaM, kimarthamiha saMsthitA ? // 243 / / "tamAro A AzIrvAda maMgaLa che, e ja Atithya che." (239) eTale hAsyapUrvaka RSie rAjAne kahyuM ke, - "he bhUpa ! je AzIrvAdathI paNa duprApya che evI vastu ame tane ApIzuM (240). ema kahIne valkalavastradhArI ane sAkSAt siddhi samAna evI potAnI samakSa rahelI kanyA RSie rAjAne batAvI ane kahyuM ke:- (241) he guNanidhi ! atyAre amane ukti prayuktino avasara nathI. mATe A eka zreSTha kanyAnuM pANigrahaNa karIne amane kRtArtha karo." (242) eTale rAjAe kahyuM ke - A kanyA koNa che ? enuM nAma zuM che ? eno vaMza kayo che." ane ahIM e kema rahelI che ? (243)
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH ityukte dhariNIbhartrA jagAdarSirmahAtapAH / zubhAkhye pattane bhUmAn, samabhUd meghavAhanaH // 244 // nijanAthamana:pAnthavizrAmaprAntaraprapA / tasya lakSmIvatI devI, lakSmIrlakSmIpateriva // 245 // vArdhakotpannavairAgyo, lakSmIvatyA samanvitaH / girigarbhAzrame ramye, tApasavratavAnabhUt // 246|| devyA pUrvabhavo garbhaH pUrvaM rAjJo'prakAzita: / avardhiSTA'' zramasthAyA, vallyAH phalamivoccakaiH // 247 // suSuve sA sutAM kAntAM, gaGgeva svarNapadminIm / vanamAleti nAmA'bhUdasyA dattaM maharSibhiH // 248 // 175 te jANavAnI jarUra che. A pramANe prazno sAMbhaLI mahAtapasvI RSie kahyuM ke :- "he rAjendra ! zubha nAmanA nagaramAM meghavAhana nAme rAjA hato. (244) potAnA nAthanA manarUpa musApharane vizrAma mATe vanaprapA samAna kRSNane lakSmInI jevI lakSmIvatI nAmanI tene paTTarANI hatI. (245) te rAjA vRddhapaNAmAM vairAgya utpanna thavAthI lakSmIvatInI sAthe eka parvata para ramya AzramamAM tApasa thayo. (246) lakSmIvatIe pUrve rahela garbhanI vAta rAjAne na kahI. eTale latAnA ramyaphaLanI jema AzramamAM rahetAM teno garbha vRddhi pAmavA lAgyo. (247) ane samaye gaMgA jema suvarNapadminIne prasave tema teNe eka ramaNIya sutAne janma Apyo. maharSioe tenuM vanamALA evuM
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 zrI mallinAtha caritra bAlyAvasthAM vyatItyA'sau, valkalAmbaradhAriNI / rUpasaundaryarAjiSNuryauvanaM samupAyayau // 249 / / asyAH priyo bhavAnena, jJAnAjjJAto mahIpate ! / dinAdhipaM vinA nAnyaH, kamalinyA yato varaH // 250 // arthinAM kAmadhukkalpaH, kalpadruriva jaGgamaH / lAvaNyajalapAthodhidRzAM vizrAmapallavaH // 251 // kalAnAmeka AdhAraH, kSatravaMzasamudbhavaH / evaM vimRzatAmatrabhavAnatra samAyayau // 252 // yugmam vallInibhAlitA yaiva, saiva lagnA padAmbuje / ekaM hariH paraM gehamAyAta iti satyagIH // 253|| nAma rAkhyuM. (248) rUpa ane sauMdaryathI zobhatI, valkalavastrane dhAraNa karatI evI te bALA bAlyAvasthAne vyatIta karIne yauvanavayane pAmI che. (249) he rAjan ! jJAnathI amArA jANavAmAM AvyuM che ke enA pati tame ja thazo. kema ke kamalinIno svAmI sUrya vinA anya koNa hoya ! (25)) ame e saMbaMdhI vicAramAM hatA. evAmAM vAcakone kAmadhenu gAya samAna, sAkSAt jaMgama kalpavRkSa, lAvaNyarUpa jaLanA sAgara, daSTine eka vizrAma pallava samAna, kaLAnA eka AdhAra, kSatriyavaMzamAM utpanna thayelA che rAjA ! tame pote ja ahIM padhAryA (251-252) je velaDInI jarUra hatI te velaDI ja pAdapaMkaja sAthe
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 dvitIyaH sa. ityuktvA kulapo bhUpaM, samuhUrte zubhe dine / lakSmImivA'mbudhiH kRSNaM, paryaNAyayadaGgajAm // 254|| praNatya munimurvIzo, nivRttaH svapuraM prati / Uce parijanaM sarvaM, girA meghagabhIrayA // 255 / / yaH kazcid mohato lobhAdi, yadvA kalahakautukAt / imAM campakamAlAyAH, purataH kathayiSyati // 256 / / svayaM gatadayaM hanta !, haniSyAmyahitaM hi tam / ityukte tajjano'vAdId, nAtha ! zozrUyatAM vacaH // 257 // yuSmatprasAdapAtraM sa, narmakelividUSakaH / rakSaNIyaH prayatnena, zapathairapi sarvathA // 258 / / athaDANI." aho ! eka to hari ane ghare AvyA. e kahevata Ape satya karI" (253) A pramANe kahIne kulapatie zubha muhUrta ane zubhadivase samudra potAnI putrI lakSmIne jema kRSNa sAthe paraNAve tema kulapatie potAnI putrIne te rAjA sAthe paraNAvI. (254) pachI munine namana karI rAjA potAnA nagara tarapha pAcho vaLyo. ane rastAmAM megha jevI gaMbhIravANIthI rAjAe potAnA sarvaparijanone kahyuM ke:- (255). jo koI moha, lobha ke kalaha kautukathI A vanamALAnI vAta caMpakamALA AgaLa karaze to dayAhIna ane eka zatrurUpa evo huM pote ja teno ghAta karIza." eTale parijana bolyA ke :- "he nAtha ! amAruM vacana sAMbhaLo (2pa6-257) tamArA prasAdanA pAtrarUpa namakeli vidUSakane tamAre zapatha
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 zrI mallinAtha caritra narmakelirathA'vAdId, muktvA vyatikaraM tvamum / nAger mo: ! thayiSyAmi, yata: satye yudhiSThiA: ra62 haMho ! grahila ! mA grAmaM, jvAlayeti nivArite / smArito'haM zubhamiti, lokoktiH satyavAka kRtA // 260 / / itthaM nirbhaya' bhUpAlo, narmakeliM vidUSakam / nyakSepayat kSaNAt kArAgAre narakasannibhe // 261 // yogIndro bhairavAnandI, khaTvAGgIha samAgatam / tamupAsitumetarhi, gacchAmi mRgalocane ! // 262 / / ApIne prayatnapUrvaka saMbhALavo." (258) eTale narmakelI bolyo ke - "A vyatikara sivAya bIjuM mAre kAMI kahevuM nathI. kAraNa ke satyamAM huM yudhiSThira samAna chuM." (259) te sAMbhaLI rAjA bolyo ke aho ! nivAraNa karatAM paNa mane te barAbara smaraNa karAvyuM. eka mANasane koIke kahyuM ke - "he grahila (gAMDA) ! gAmane na bALa." eTale teNe kahyuM ke- "gAma bALavAnuM te barAbara yAda karAvyuM. AvI lokokita te satya karI batAvI." (260) A pramANe kahI narmakalinI nirbharlsanA karIne rAjAe tene naraka sarakhA kedakhAnAmAM naMkhAvyo. (261) rAjA potAnA nagaramAM Avyo ane vanamAlAne navA AvAsamAM rakhAvI. have A bAju he mRgalocane ! ahIM bhairavAnaMdI koI khaTvAMgI yogIndra Avela che tenI upAsanA karavA huM jAuM chuM. (262)
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH vyapadizyeti bhUpAlo, devIM campakamAlikAm / vanamAlAM navAvAsavAsinImabhyapadyata // 263 // kiyatyapi gate kAle devI campakamAlikA / brAhme muhUrte viduSI, cintayAmAsa cetasi // 264 // yogIndravyapadezena, niSidhya svaparicchadam / navoDhAM yoSitaM kAJcid, yAtyasau kapaTe paTuH // 265 // vimRzyeti sahA'stokalokA campakamAlikA / yAvat kArAgRhAbhyarNe, saMprApat kopanA''zayA // 266 // tAvadaikSyata sA devI, tatkSaNaM narmakelinA / meghavRSTiriva zuSyacchasyaughena kuTumbinA // 267 // karamUrdhvaM vitanvAnaH, zAkhoddhAramivA''yatam / vAtra tevi ! tvArya, mama gAtuM nibandhanam // 26 // 179 ema caMpakamAlA rANIne kahI, tene chetarIne rAjA navA AvAsamAM rahenArI vanamAlA pAse javA lAgyo. (263) A pramANe keTaloka kALa pasAra thayo ane ekavAra prabhAta samaye caMpakamAlAe potAnA aMtaramAM vicAra karyo ke :- (264) "aho ! kapaTamAM cAlAka evA mArA pati(rAjA) yogIndranA bAnAthI potAnA parivArane niSedha karIne koI navoDhA ramaNI sAthe ramaNa karavA jAya che." (265) ema ciMtavIne svalpa parivAra laIne krodhAyamAna evI te caMpakamAlA kArAgRha pAse AvI. (266) eTale zuSkavRkSa jema meghavRSTine bhALe. tema ciMtAtura narmakelie te rANIne joI. (267) tene joIne potAnA vaMzanA vistRta uddhAranI jema te potAno
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zrI mallinAtha caritra zrutvedaM vismitA devI, tatrAgatyetyuvAca sA / kimarthaM tava saMjAtA, mama kArye hi duHkhatA ? // 269 // devi ! zrIvimalo rAjA, mRgayAyAmupAgataH / vanamAlAM pariNinye, pradattAM tApasairjanaiH // 270 / / bhayapUrvaM niSiddhe'rtha, samaste svaparicchade / mayA saMlapitaM devyAH, kathayiSyAmi nizcitam // 271 // tAM citte bibhratA bhasmAGkarAM rAjJA mamopari / prItiM vimucya mayyuccairIdRzI vidadhe dazA // 272 // hAtha uMco karI bolyo ke - "he devI tamAruM kArya karatAM mane baMdhana thayuM che." (268) A pramANe sAMbhaLIne rANI vismaya pAmI tenI pAse AvIne kahevA lAgI ke - "he bhadra ! mAruM kArya karatAM tane duHkha zI rIte prApta thayuM ?" (269) te bolyo ke, he devI ! rAjA zikAra karavA gayA hatA. tyAM tApasajanoe tene vanamALA nAme eka suMdara kanyA paraNAvI, (270) eTale ApanA bhayathI teNe potAnA parivArane te vAta gupta rAkhavA sUcanA karI. evAmAM huM bolyo ke :- "A vAta huM devIne avazya karIza." (271). tethI mArI upara je pArAvAra prema hato teno ekadama tyAga karIne rAjAe bhasmAMkura samAna thaI mane AvI dazAe pahoMcADyo." (272). 2. niSiddha tu tyapi pIMDA 2. sAkSemiti 2 |
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 dvitIyaH saH pradIpyamAnA kopena, kArAgArAdamuM tataH / AkRSya narmakeliM ca, babhASe bAndhavo'si naH // 273 / / jagAma vanamAlAyAH, saudhaM campakamAlikA / vidUSakapraNItena, sA mArgeNa nirargalA // 274 / / avaskandamivAyAntI, tAM dRSTvA saudharakSakAH / palAyAJcakrire bhItizlathamUrdhajabandhanAH // 275 / / asUnatha samAdAya, vanamAlA bhayadrutA / saudhotsaGgAd dadau jhampAM, bhayArtAH kiM na kurvate ? // 276 / / nipatantIM dvijaH kazcit, svAmidattaprasattivat / vanamAlAM gRhItvA''zu, nyakSipad garbhavezmani // 277 / / baLatAmAM ghI homavAnuM kAma karanAra tene kopAyamAna rANIe mukta karIne kahyuM ke :- "tuM mAro bAMdhava che." (273) pachI vidUSake batAvelA raste caMpakamAlA koInI paNa darakAra karyA vinA vanamALAnAM bhavanamAM gaI. (274) eTale sAkSAt upadrava ja na hoya? tema tene AvatI joIne bhayane lIdhe jemanA vALanA baMdhana paNa zithila thaI gayA che evA bhavanarakSako badhA bhAgI gayA. (275). bhayathI vyAkuLa thaIne potAnA prANanI darakAra karyA sivAya vanamAlAe bhavana uparathI nIce kudako mAryo. aho ! bhayathI vyAkuLa loko zuM nathI karatA ? (276) A bAju paDatI vanamAlAne koIka brAhmaNe svAmInA prasAdanI jema addharathI jhIlI laIne potAnA guptagRhamAM laI jaI saMtADI dIdhI. (277)
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 zrI mallinAtha caritra bibhrANAH subhaTAH kecid, romAJcAn kavacAniva / kaukSeyakAn samAkarSan yamajihvAbhayaGkarAn // 278 // kecid dRDhataraM dattvA, bhItyA dvAraM stanandhayAn / rudato'pi niSedhanti, dattvA pANi mukhAgrataH // 279 // akriyanta pratolyo'pi, dattadvArA mahAbhaTaiH / niSiddhalokasaMcArA, mahatISu nizAsviva // 280 // nRpaH kRtvA samAgacchan, vAhAlyAM vAhavAhanam / zrutvA tumulamaprAkSIt, kimetaditi rakSakAn ? // 281 // tataH kalakalaM rAjA, nizamyoce svarakSakAn / kimAgAt paracakraM bhoH !, kiM vA'kANDayugakSaya: ? // 282 // A bAju keTalAka subhaTo romAMcarUpa kavacane dhAraNa karI yamanI jillA jevI bhayaMkara talavAro kheMcavA lAgyA, (278) keTalAka bhayane lIdhe dvAra barAbara baMdha karIne rUdana karatAM potAnA bALakone mukha upara hAtha rAkhI aTakAvavA lAgyA. (279) mahAsubhaToe pratolInA dvAro baMdha karI dIdhA. mahArAtrinI jema lokono saMcAra bilakula aTakI paDyo. (280) evAmAM upavanamAM azvakrIDA karI pAchA AvatAM rAjAe tumula (kolAhala) zabda sAMbhaLIne potAnA rakSakone pUchyuM keH- "A zuM che ? (281) pharIthI vadhAre kalakala sAMbhaLIne teNe potAnA aMgarakSakane kahyuM ke :- "zuM zatrunuM sainya AvyuM che ? athavA to zuM akALe yugano kSaya thavA Avyo che ? (282) Avo prazna sAMbhaLIne aMgarakSake rANIno sarva vRttAMta rAjAne
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH saH 183 uvAca rakSako jJAtvA, samudbhUtaM tadadbhutam / tacchrutvA zUnyacetaskaH, so'bhavad gatavittavat // 283 // atha campakamAlApi, bhUpateH pArzvametya ca / abhASiSTa mRSAvAdI, tvatto nAnyo jagatyapi // 284 // yoginaM bhairavaM nantuM, prayAmItyupadizya mAm / bhairavIM tAM muhuryAsi, sevituM nijavallabhAm // 285 // ityuktvA kopanA devI, kopAgAramupetya ca / udbandhanaM vyadhAdA''zu, nAsti kopavatAM matiH // 286 // anveSitA'pi zatazo, mahIzena janairapi / na dRSTA vanamAlA sA, hastabhraSTANuratnavat // 287 // kahI saMbhaLAvyo, te sAMbhaLIne potAnuM sarvadhana corAI ke khovAI gayuM hoya tema rAjA zUnyacittavALo thaI gayo. (283). evAmAM caMpakamAlAe rAjAnI pAse AvIne kahyuM ke :"ahA ! jagatamAM tamArA jevo koI mRSAvAdI nahi hoya ke je huM bhairavAnaMda yogIne namaskAra karavA jAuM chuM." ema kahI mane chetarIne vAraMvAra potAnI vallabhA pelI bhairavInI sAthe bhogavilAsa karavA jatA hatA. (284-285). Ama kahIne kopAyamAna thayelI rANIe potAnA bhavanamAM AvI tarata gaLe phAMso khAdho. aho ! krodhIne mati kyAMthI hoya ? (286) pachI rAjAe potAnA mANaso pAse vanamAlAnI ghaNI zodha karAvI. paNa hAthamAMthI khovAyelA jhINA ratnanI jema vanamALA 1. abhASateti pAThAntaram /
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra 184 yaH kazcid vanamAlAyA, udantaM kathayiSyati / tasmai lakSaM pradAsyAmi, dInArANAM vinizcitam // 288 // iti ghoSaNayA rAjA, tADayAmAsa DiNDimam / zuddhistathApi na kvApi, lebhe duHkhI tato nRpaH // 289 // nivRtte sarvathA'muSyA, udante dikSu vistRte / samAtRko dvijastasmAt tayA sAkaM viniryayau // 290 // kiJcinmArgamatikrAnto, dvijaH provAca tAM nizi / duHkhAd rakSitapaJcatve !, sAmprataM vallabhA bhava // 291 // AkarNyatyavadad devI, dvijo'si matimAnasi / kSatriyANyA samaM kAmaM, saMgamaM kiM vidhitsasi ? // 292 // hAtha na lAgI. (287) eTale rAjAe udghoSaNA karAvI ke :- "je koI vanamAlAno patto meLavIne tenA khabara kaheze, tene ekalAkha sonAmahora huM ApIza." (288) A pramANenA DhaMDherAthI paNa teno patto na lAgatAM rAjA ghaNo du:khI thayo. (289) cAredizAmAM prasarelI vanamAlAnI vAto anukrame baMdha thaI. eTale pelo brAhmaNa potAnI mAtA sAthe vanamALAne laIne tyAMthI cAlI nIkaLyo. (290) ane keTaloka mArga oLaMgyA pachI eka rAtre te brAhmaNe vanamAlAne kahyuM keH- "he bhadre ! tane duHkhathI ane maraNathI meM bacAvI che. mATe have mArI vallabhA (patnI) thA." (291) A pramANe tenA zabdo sAMbhaLI te bolI ke, "he bhadra ! tuM brAhmaNa ane buddhimAna cho. to kSatriyANI sAthe samAgama karavA
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH saH pratApAkrAntaloko'pi, parAsakto divAkaraH / aparAdhIva daivena, pAtyate vArdhipAthasi // 293 // purANavedino yUyaM, yadyanyAyaM kariSyatha ? / tadA satyeti gIrAsIt, samudrAd dhUlirutthitA // 294 // ApAtaramyaiviSayaiH, kimpAkadruphalairiva / kathaM svakulamaryAdAM tyajasi kSayavAdhivat ? // 295 // divA na vIkSate ghUkaH, kAko naktaM na vIkSate / kAmArtaH ko'pi pApIyAn, divA naktaM na vIkSate // 296 // jIvitaM zIlamevaikaM, kulInasya kSamAtale / AyurmutAdabhyadhiko, yataH zIlamRto'zubhaH // 297 // kema icche che ? (292) pratApathI AkrAMta chatAM parAsakta (paradArAlaMpaTa) lokane eka aparAdhInI jema daivAdhIna thaI sUryanI jema duHkhasAgaramAM paDavuM paDe che. (293) tame purANanA jJAtA cho ane jo anyAya karazo to "samudramAMthI dhULa UDI" e kahevata sAcI Tharaze. (295). vaLI kipAkaphaLa samAna ApAtaramya viSayomAM vyAkuLa thaIne kSaya thatA samudranI jema tuM pitAnA kuLanI maryAdAne kema jalAMjali Ape che ? kahyuM che ke :- (295) ghuvaDa divase ane kAgaDo rAtre joI zakatA nathI, paNa kAmArta koI mahApApI che ke je divase ane rAtre koIpaNa vakhate joI zakato nathI. (296) kulIna puruSane pRthvItalapara eka potAnuM zIla e ja jIvita che. kAraNa ke AyuSyakSayathI maraNa pAmelA karatAM
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 zrI mallinAtha caritra gurustvaM prANadAtRtvAd, mahIzastava nandanaH / ahaM putrI snuSevA'tha, kathamanyad vibhASase ? // 298 // eSa provAca kopena, viduSyasi durAtmike ! / atastvAM mArayiSyAmi, mArairnavanavairaham // 299 // tvadarthe viSayastyaktaH, sevito'pi hi pUrvajaiH / paraM tavezI veNa, nivRche ! TuSTi ! IIrU00I tyaktaM rAjyaM tvadarthena, dezo bandhuH kulaM gRham / vittaM mitraM nijA bhUmiH, paraM te ceSTitaM hyadaH // 301 // vanamAlA'pyathovAca, rakSatAd mAM mahApadaH / janako'si sadAcAraparopakRtisundaraH // 302 // zIlAmRta-bhraSTapuruSa vadhAre azubha che. (297) tuM prANadAtA hovAthI mAro guru che. ane rAjA tAro naMdana che, tethI huM putravadhU hovAthI tArI putrI tulya chuM. to tenA pratye Ama viparIta kema bole che? (298) A pramANe vanamAlAnAM vacano sAMbhaLIne te brAhmaNa krodhathI bolyo ke - "he durAtmike ! tuM bahu cAlAka lAge che. mATe have tane navA navA mArAo pAse huM mAra marAvIza. (299) he adhame ! he duSTacekhite ! tArA mATe meM pUrvajoe sevita deza choDyo ane tuM AvI nivaDI. (300). tArA nimitte rAjaya, deza, baMdhu, kuLa, ghara, mitra, vitta ane potAnI bhUmino meM tyAga karyo, chatAM tAruM Avu cekhita nIkaLyuM." (301) eTale vanamAlA bolI ke-"mane mahAApattimAMthI bacAvI, tethI he sadAcAra ane paropakArathI suzobhita ! tuM mAre pitA
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 dvitIyaH saH athAkarSad dvijazcarmakozAdastrIM bhRzaM sitAm / kAmAndhA iva kopAndhA, kRtyAkRtyaparAGmukhAH // 303 // brAhmaNasya tato mAtA, babhASe premabandhuram / jIvan prANI sute ! bhadrazataM pazyati nizcitam // 304 // vanamAlA'gadad mAtaH !, paJcatvaM mama jAyatAm / tathApi zIlavidhvaMso, mA me bhavatu jAtucit // 305 / / jJAtveti nidhanatve'pi, saspRhAM zIlapAlanAt / sahasreNa suvarNasya, vikrINIte sma sa dvijaH // 306 / / krAyakeNApi tenAzu, prArthitA dvijavad bhRzam / tadvat provAca sA sAdhvI, hyekarUpA satI yataH // 307 // samAna cho." (302) AthI te brAhmaNe vadhu krodhAvezamAM AvI carmanA mAnamAMthI eka atizaya tIkSNa charI kheMcI kADhI kema ke "kAmAMdhanI jema krodhAMdha paNa kRtyAkRtyathI vimukha hoya che." (303) evAmAM te brAhmaNanI mAtA premapUrvaka bolI ke - "he sutA! jIvato nara bhadrA pAme. mATe kAMIka vicAra kara." (304) eTale vanamAlA bolI ke - "he mAtA ! bhale mArUM maraNa thAo paNa kadApi mArA zIlano vidhvaMsa (nAza) to huM nahi ja karUM." (305) A pramANe zIla sAcavavA sArUM maraNane paNa kabUla karatI evI tene daDha samajIne te vipre eka hajAra sonAmahoramAM teno vikraya karyo-tene vecI dIdhI. (306) te kharIdanAre paNa pelA brAhmaNanI jema potAnI strI thavA mATe tenI atyaMta prArthanA karI eTale te sAdhvI uttama strI) e
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 zrI mallinAtha caritra tato barbaradeze sA, vikrItA tena vipravat / ekatrApi hi durdaivAd, bhave bhavazataM bhavet // 308 // kadannabhojinI kAmaM, malAvilakalevarA / vanamAlA'bhajad nUnaM, zuSkamAleva heyatAm // 309 // anyedyustRNakASThaughamAnetuM kAnanaM gatA / tataH sA mUrcchayA'bhrazyat, pRthivyAM chinnavRkSavat // 310 // mRteva gataniHzvAsA, mauninI yoginIva sA / alabdhasaMjJA suciraM, sthitA hI ! vidhijRmbhitam // 311 / / mRtakalpAmimAM caJcvA, tato bhAraNDapakSirAT / jagRhe nIradherantIpe candrakalAhvaye // 312 / / tene paNa pUrva pramANe ja javAba Apyo. "kAraNa ke satIo sadA ekarUpe ja hoya che." (307) pachI teNe pelA brAhmaNanI jema tene barbaradezamAM jaIne vecI. "aho ! durdevayoge eka bhavamAM paNa so bhava thAya che." (308) tyAM kharAba annanuM bhojana karanArI ane atyaMta malina zarIravALI vanamAlA-zuSkamAlAnI jema kSINa thavA lAgI. (309) ekavAra te tRNa ane kASTha levAne vanamAM gaI tyAM ekadama mUcchita thaIne chinnavRkSanI jema pRthvI upara DhaLI paDI (310) ane mRtanI jema zvAsarahita yoginInI jema maunayukta evI te bahu vakhata bebhAna sthitimAM paDI rahI. "aho ! daivanI gati nyArI che." (311) pachI mRtatulya samajIne eka bhAkhaMDa pakSI potAnI cAMcavaDe
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH ambhodhivIcibhirlabdhasaMjJA'bhUd vanamAlikA | saMzuSyadvarIvonai:, prathamAmovRSTimi: |rUzA kiJciccalattanUM dRSTvA, tAM muktvA ca nabhastale / dayAdharmaparAyattazcalati sma sa pakSirAT ||314 // svasthA sA hRdaye dadhyau tad vRttaM svapnadRSTivat / kva cAzramo maharSINAM, kva ca rAjyaparikriyA ? // 315 // kva cA'yamantaradvIpe nivAso janavarjite ? | kva ca mUrcchAgamo'raNye, kva cA'yaM vIcisaGgamaH ? // 316 // > 189 athavA duHkhasaMdoho, mamA'nyo'pi prasarpatAm / pazcAdapi hi yad deyaM, tatpUrvaM kiM na dIyate ? // 317 // samudranI aMdara caMdrakaLA nAmanA aMtardhIpamAM tene laI gayo. (312) tyAM zuSka thayelI latA jema prathama meghanI atyaMta vRSTithI pallavita thAya tema samudranA taraMgayoge te vanamALA kaMIka sAvadhAna thaI. (313) eTale zarIra ceSTAthI tene sajIvana samajIne nabhastaLathI nIce mUkI dayAdharmamAM tatpara evo te pakSI cAlato thayo. (314) pachI svastha thaIne te svapradarzananI jema potAno pUrva vRttAMta aMtaramAM vicAravA lAgI ke :- "aho ! maharSiono Azrama kyAM ? kyAM rAjabhavanamAM sthiti ? (315) vaLI A nirjana aMtaradvIpamAM nivAsa kyAM ? ane araNyamAM mUrchA prasaMga temaja A samudrataraMgano saMgama kyAM ? (316) athavA to bIjA paNa AvA duHkhadAyaka prasaMgo bhale mAre
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 iti mImAMsamAnAyAM, tasyAM kazcana pUruSaH / samabhyetyA'bhyadhAdevaM, premamantharayA girA // 318 // zrI mallinAtha caritra kA'si vismerapadmAkSi !, kasmAdiha samAgatA ? | ityukte tena sA kAmaM, maunamudrAmazizriyat // 319 // so'thA'bhASiSTa vRttaM me zRNu zobhanadarzane ! | vAsAranArAvAsI, manapoto mahovau ||320nA daivAt phalakamAsAdyA'ntarIpaM prApya sundari ! | ekAkino'dvitIyA me, dvitIyA tvaM bhaviSyasi // 321|| sahana karavA paDe. kAraNa ke pachIthI paNa je ApavuM che. te prathamathI ja zA mATe na ApavuM ? (317) A pramANe te vicAra kare che. evAmAM koIka puruSe AvIne tene premALa vacanathI bolAvI ke :- (318) "he vikasita padmAkSI ? tuM koNa che ? ane ahIM zA mATe AvI che ! A vacana sAMbhaLyA chatAM teNe to atyaMta maunamudrAno ja Azraya karyo (319) eTale te puruSa punaH bolyo ke :- he zobhanadarzane ! mAro vRttAMta sAMbhaLa :- huM kAsAra nagarano rahevAsI chuM. mahAsAgaramAM vahANa bhAMgI jatAM (320) daivayoge phalaka maLavAthI ke suMdarI ! huM ekAkI A dvIpamAM Avyo chuM. advitIya evI tuM maLI che. to huM prArthanA karUM chuM ke tuM mArI kAMtA (patnI) thavAnuM kabUla kara." (321) A pramANe sAMbhaLIne ciMtavavA lAgI ke :- "aho ! 1. taskula: pi pA: I
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH zrutvAtha dadhyAvityeSA, hA ! dUrakSamidaM vratam / yatra vA tatra vA yAtu, karpAso loThyate janaiH // 322 // vAtta vanamALevuM, mA vAndhava ! vavednazam / to viruddha hi, ivRtti vivejhina ? // 32 // atha bauhitthikastasyAH, kaNThapAzaM dadau dRDham / evaM saudharmakalpasya, pazyanti sma sudhAbhujaH // 324|| tAM paJcatvadazAM prAptAmapi pAlitasadvratAm / vanamAlAM vilokyaite, prAdurAsan sudhAzanAH // 325 // 191 re pautika ! paraAsaSttAntasamAnasa ! | kathametAM sartI haMsi, zauniko bakkarImiva ? // 326 // ziyaLavratanuM rakSaNa karavuM bahu muzkela che. kapAsa jyAM jAya, tyAM loko tene loDhe che (kUTe che)" (322) pachI vanamALA bolI ke he bAMdhava ! AvuM vacana na bola kAraNa ke vivekIjano baMne lokamAM virUddha evuM kRtya karatAM ja nathI. (323) A vacana sAMbhaLIne te puruSe majabUta rIte tenA gaLAmAM pAza nAMkhyo. A banAva saudharmadevalokanA devo paNa joI rahyA hatA. (324) tethI maraNadazAne prApta thavAnI taiyArImAM chatAM zIlamAM acaLa evI vanamAlAne joIne te devo tarata ja pragaTa thaIne bolyA ke :- (325) "he adhama ! (vahANakheDu) he parastrInA saMgane icchanAra ! kasAI jema bakarIne mAre tema A satIne satAvIne tuM zA mATe
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zrI mallinAtha caritra zIlavrataprabhAveNa, vayamasyAH padAtayaH / tavaitatprANaghAtena, kRtAntA'nucarA iva // 327 / / tata: potavaNig bhuJjannivA''sye'kSipadaGgulIH / sarvAsAmapi bhItInAM, maraNaM hi mahad bhayam // 328 // arthataiH karuNAsAndraistaM vimucya nRpapriyA / vijJAyA'vadhinA nItA, vibhUSaNapure pure // 329 // AvAsamadhyamAsInAM, tAM nirIkSya kSitIzvaraH / vismayasmerahRdayo, yAvad dhyAyati kiJcana // 330 // athocuste suparvANo, deva ! dhanyA vayaM nanu / satIcUDAmaNerasyAH , praNataM yat padadvayam // 331 // mAre che? (326) zIlavratanA prabhAvathI ame tenA sevaka jevA chIe. ane eno prANaghAta karanAra evA tArA mATe ame yamanA anucara (dUta) samAna chIe." (327). eTale te vahANavaTIe jANe bhojana karato hoya tema potAnA mukhamAM AMgaLIo nAMkhI, kAraNa ke "badhA bhaya karatAM maraNano bhaya moTo che. (328) pachI karUNAsAgara evA te devo tene mukta karAvIne avadhijJAnathI oLakhI vibhUSaNapuramAM laI jaIne tenA AvAsamAM mUkI. (329) tyAM acAnaka tenA AvAsamAM beThelI tene joIne vismayathI vikasita hRdayavaDe rAjA kAMIka vicAre che. (330) tevAmAM te devo kahevA lAgyA ke " he deva ! kharekhara ame
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya sa: amuSyAH zIlamAhAtmyaM, vAgIzo vaktumakSamaH / manye zUnyapadabhrAnti, nityaM nityaM dadhAtyalam // 332 // tataH pautikavRttAntamanalpaM kalpavAsinaH / prajalpanti sma vismeravadanAmbhojarAjitAH // 333 // asyAH zIlamanazlIlaM, harervarNayituM puraH / gacchAmo vayamityuktvA, praceluH kalpavAsinaH // 334 // sasnehamagadad devI, deva ! kasmAt kRzAGgakAH / bhavantaH zvetavasanAH, saMprAptadarzanA iva ? // 335 // dhanya chIe ke A satIziromaNinA caraNayugalane namavAno amane samaya prApta thayo (331) ema ame dhArIe chIe. A satInA zIlanuM mAhAbhya kahevAne asamartha evo bRhaspati paNa niraMtara zUnyapadanI bhrAMtine dhAraNa kare che." (332) pachI vikasita vadanakamaLathI suzobhita evA devoe pelA vahANavaTIno badho vRttAMta rAjAne kahI saMbhaLAvyo. (333) have IMdranI pAse enA nirmaLazalanA mAhAbhyanuM varNana karavAne ame jaIe chIe. ema kahIne devo cAlatA thayA. (334) bAravarSa viyoga sahatA rAjavI. jJAnIgurubhagavaMta samIpe pUrvabhava suNatAM rAjavI. A bAju snehapUrvaka vanamALAe rAjAne kahyuM ke he deva ! Apa dIkSitanI jema zvetavastra dhArI ane kRzAMga kema thaI gayA cho ? (335)
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zrI mallinAtha caritra devi ! tvadvirahe prApte, kSamiNaH sAmyabhAjinaH / jainAcAryAH samAjagmurviharantaH kRpAlavaH // 336 / / teSAmante'rhato dharma, zrutvA nyagadamaJjasA / dIkSAM datta bhavAmbhodhau, maGginImaGginImiva // 337 // rAjan ! bhogaphalaM karma, tavAdyApi hi vartate / tato'haM nyagadaM tUrNamapUrNasvamanorathaH // 338 / / vanamAlAM vinA svAmin !, sarvastrIniyamo mama / tasyAH zuddhirmayA labdhA, na carairapi bhUribhiH // 339 // akhaNDazIlAlaGkArA, rundhatIva mahAsatI / rAjan ! dvAdazavarSAnte, miliSyati tava priyA // 340 // eTale rAjAe kahyuM ke :-"he devI ! tAro viraha thayA pachI ekavAra kSamAvaMta samatAvaMta ane dayAvaMta eka jainAcAryanuM vihAra karatAM ahiMyA Agamana thayuM. (336). temanI pAse jaI dharmazravaNa karI meM kahyuM ke - "he bhagavana! saMsArasAgaramAM sAkSAt nAva (maMginI) tulya evI dIkSA mane satvara Apo." (337) eTale AcArya bolyA ke :- he rAjan ! haju paNa tAruM bhogAvalIkarma bAkI che. A sAMbhaLatA apUrNa manorathavALo huM bolyo ke :- (338) he svAmin ! vanamALA sivAya sarvastrIono mAre tyAga che. meM ghaNA mANaso mokalI tenI zodhakhoLa karAvI chatAM teno koI patto maLI zakyo nathI." (339) eTale AcArya bhagavaMta bolyA ke - "he rAjan ! arUMdhatInI
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 svAmin ! mama kathaM duHkhaM, jAtaM dvAdazavArSikam ? / athoce bhagavAnevaM, jJAnajJAtajagatrayaH // 341 // anekagodhanasvAmI, bhadrasaMjJaH kRSIbalaH / zAligrAme purA''sIstvaM, dInadAnaparAyaNaH // 342 // zaratkAle samAyAte, kedAre zAlizAlini / gatastvaM haMsamithunamapazyaH kAmamohitam // 343 // gRhItvA vAralAM pAzairvRSasyantImathaikadA / AlimpastvaM kuGkamenAtmAnaM cAzubhakarmaNA // 344 / / jema akhaMDa zIlAlaMkArane dhAraNa karatI e mahAsatI tane bAra varSane aMte maLaze." (340) pachI meM pUchyuM ke - "he svAmin mane AvuM bAra varSa sudhInuM viyoganuM duHkha zA kAraNathI prApta thayuM ? eTale jJAnathI traNe lokane jANanAra AcArya bhagavaMta bolyA ke :- (341) kAmamohita haMsayugalano paDAvelo viyoga. pUrvopArjita te karma patnIno karAvyo viyoga. pUrvabhavamAM zAligrAmamAM dInajanone dAna ApavAmAM parAyaNa aneka godhanano svAmI tuM bhadra nAmano kheDUta hato. (342) ekavAra zaradaRtu AvatAM tuM zAbidhAnyathI suzobhita khetaramAM gayo. tyAM kAmathI mohita haMsayugalane te joyuM. (343) pachI ekadivasa kAmAtura haMsIne pAzamAM pakaDIne te tene kuMkumano lepa karyo ane potAnA AtmAne azubhakarmathI lepyo. (344) kuMkamavALI haMsIne potAnI strIpaNe na oLakhavAthI haMsInA
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 zrI mallinAtha caritra tadviyogAturo haMsaH, paribhramannitastataH / naivA''da vizakhaNDAni naivA''pa salile ratim // 345 // atha taM tAdRzaM vIkSya, vAralAM jaladhArayA / ante dvAdaza nADInAM, prakSAlya dayayA'mucaH || 346 // dInadAnaprabhAveNa tvamabhUd dharaNIzvaraH / dAnena paramA bhogA, bhavanti bhavavartinAm // 347 // tvayA dvAdazanADIbhiryat karma samupArjitam / varSairdvAdazabhirbADhaM, tadazeSaM sahiSyate // 348 // yata: adIrghadarzibhiH krUrairmUDhairindriyavAjibhiH / hasadbhiH kriyate karma, rudadbhiranubhUyate // 349 // viyogathI duHkhI haMsa Amatema bhamavA lAgyo. ane kamaLapatranA bhakSaNano tathA jaLapAnano paNa teNe tyAga karyo. (345) pachI te haMsanI dayanIya sthitino khyAla AvatAM bAra ghaDI pachI te haMsIne jaLadhArAthI dhoIne choDI mUkI. eTale tene oLakhIne haMse svIkArI baMnenA viyoganu duHkha nAza pAmyuM. (346) tyAMthI marIne tuM dInajanone dAna devAnA prabhAvathI rAjA thayo kema ke prANIo dAnathI paramabhoga pAme che. (347) bAraghaDI paryaMta haMsahaMsIne viyoga karAvavAthI teM je azubhakarma upArjana karyuM hatuM tethI bAravarSa paryaMta tAre rANInA viyoganuM duHkha bhogavavuM paDaze. (348) kahyuM che ke :- "TuMkA vicAravALA, krUra ane mUDhajano HhasatAM hasatAM IMdriyarUpa azvothI prerAIne je karma bAMdhe che
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 dvitIyaH sa. tava prAgbhavapatnIyaM, tvatkRtamanvamodata / tato'syA apahAro'bhUt, kRtaM karmaiva nA'nyathA // 350 // zrutvedaM sugurUn natvA, prApya zrAddhavratAvalIm / atiSThaM pauSadhagrAhI, catuSpAM nijaukasi // 351 // devairasi tvamAnItA, mama bhAgyairiva drutam / na prApnoti kimu prANI, dharmakarmaNi karmaThaH ? // 352 // atha bhUmipatiH sAkaM, tayA vaiSayikaM sukham / bhuJjAno nyagamat kAlaM, sudhAbhugiva bhUcaraH // 353 // te rotA rotA bhogavavuM paDe che." (349) vaLI pUrvabhavanI tArI patnIe tArA kAmamAM anumodanA karI hatI tethI teno apAra thayo ane bAravarSa paryata tene paNa duHkha bhogavavuM paDaze. kareluM karma koI kALe anyathA thatuM nathI." tethI ja koIno viyoga paDAvazo nahIM ? (350) A pramANe sAMbhaLI zrAvakanA bAravrata svIkArI sugurune namaskAra karI huM mArA sthAnake Avyo. vratonuM ArAdhana karatAM cAraparva divasoe huM pauSadha karavA lAgyo (351) ane bAra varSa pUrA thavAnI rAha jovA lAgyo. Aje bAravarSa pUrNa thatA jANe mArA sAkSAta bhAgya hoya evA devo tane ahIM laIne AvyA. aho ! dharmakarmamAM tatpara evA prANIne zuM zuM sukha prApta thatuM nathI. ? (352) have vanamAlAnI sAthe viSayasukha bhogavatAM rAjA devanI jema kALa vyatIta karavA lAgyo. prAMte dravya ane bhAvathI anazana svIkArI maraNa pAmI te chaThThI lAMtaka devaloke avataryo. anukrame
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 paryante'nazanaM kRtvA, dravyabhAvavibhedataH / jagAma lAntakaM kalpaM, kramAd zrI mallinAtha caritra nirvALameti "rU vanamAlApi saMprAptadvAdaza zrAvakavratI / itavatyacyutaM kalpaM, tasmAd mokSamavApsyati // 355 // yathA'nayA niSkalaGkaM, suzIlaM paripAlitam / tathAairapi bhUpAla !, pAtanIyaM mahAvata ! ||rUddI svAmin ! zIlavatImadhye, dhacaiA vanamAtiA / vAte brahmacaryAya, caritreLa manmana: rUA mUDho viSayasevAbhirvidhatte janma niSphalam / vijrILIte na tti vAto, rataM svatve: parva: ? rU| te mokSasukha pAmaze. (353-354) vanamAlA paNa zrAvakanA bAravrata laI tenuM ArAdhana karIne bAramA acyuta devalokamAM gaI. te paNa anukrame mokSe jaze. (355) iti zIladharma upara vanamAlA kathA. he mahAbala rAjA ! jema A vanamAlAe niSkalaMka zIla pALyuM tema bIjA manuSyoe paNa pALavuM joIe. (356) pachI rAjA bolyo ke :- "he svAmin ! zIlavatI suMdarIomAM eka vanamAlA dhanya che ke jenuM caritra sAMbhaLatAM mArUM mana brahmacarya mATe utsAhita (tvarita) thAya che. (357) aho ! mUDha prANI viSayasevana vaDe potAnA janmane niSphaLa banAve che. juo ? bALaka alpa koDIonAM badalAmAM 1. 'tvayaMta' rUpi /
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH narAya prajJAyo, viSayA hanta ! sevitAH| teSAM tyAgastu bhAvenApavargapathadarzakaH // 359 // yathoddezaM hi nirdeza, iti dhyAyan mahAmuniH / upAkramata mAhAtmyaM, tapaso vaktumapyatha || 360 // tapo vijayatAmekaM, kArmaNaM bhuvanazriyaH / dharmarohaNamANikyaM, karmakakSA''zuzukSaNiH || 361 // vidhivadvihitAdasmAt, karmamarmavibhedakAt / sugatiM labhate vidyAvilAso nRpatiryathA // 362 // yugmam 199 zuM ratna ApI deto nathI ? (358) aho ! viSayonuM sevana karatAM narakagati prApta thAya che. ane bhAvapUrvaka teno tyAga karavAthI svarga ane mokSa maLe che. (359) have je rIte uddeza karyo hoya te rIte nirdeza karavo joIe' e nyAyano vicAra karI te mahAmuni tapanuM mAhAtmya kahevA lAgyA :- (360) "samasta prakAranI lakSmInA kAraNarUpa, dharmarUpa ratnanI rohaNabhUmirUpa ane karmarUpa kASThane hutAzana (agni) samAna evo tapa jayavaMta vartI (361) karmanA marmane bhedanAra evA tapanuM vidhipUrvaka sevanakaravAthI vidyAvilAsa rAjAnI jema prANI sugatine pAme che te kathAnaka A pramANe che. (362) chu. 'mahAmati' kRti pAtAntaram /
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrI mallinAtha caritra tathAdi asti strIsparzavat sarvaviSayeSvAdimaM puram / kAJcanAkhyaM lasadbhadrazAlaM kAJcanazailavat // 363 / tatrAsIt pRthivIpAlaH, sUrasenA mahArathaH / dharaNIdhAriNInAmnI, tasya devyau babhUvatuH // 364 // vijJAtajIvAjIvAdinavatattvaH sadA''stikaH / tasminneva pure zreSThI, zrIpAlaH paramArhataH // 365 // suzIlalAlasA dharme, dAnazauNDA dayAvatI / zrImatI tasya jAyA'bhUd, dhImatI paramAItI // 366 / / tapadharma upara vidhAvilAsanI kathA. sarva (viSayo) dezomAM strIsparzanI jema mukhya ane kAMcanagirinIjema bhadrazAlavanathI suzobhita evuM kAMcanapura nAme nagara che. (363) tyAM sUrasena nAme rAjA rAjya karato hato. tene dharaNI ane dhAriNI nAmanI be rANIo hatI. (364) vaLI te ja nagaramAM jIvAjIvAdi navatattvane jANanAra, sadA Astika ane parama zrAvaka zrIpAla nAme zreSThI raheto hato. (365) suzIlapaNAmAM tatpara, dAnadharmamAM kuzaLa, karUNAvaMta, buddhizALI ane paramazrAvikA evI zrImatI nAmanI te zeThane strI hatI. (366). kRSNanI cAra bhujAonI jema te zeThane zrIdhara, zrIpati, zrIdatta 2. "sUrasenojhabidhAnataH' rUti vA
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya satra catvAro nandanAstasya, lakSmIbharturbhujA iva / zrIdharaH zrIpatizca zrIdattaH zrIvatsa ityapi // 367 // anyedyuH kautukAcchreSThI, talpasthaH sarvanandanAn / papraccha kena kena svamupAyenArjayiSyatha ? // 368 // tanmadhyAt prathamo'vAdIt, tAta ! cintAturAH katham ? / vittArjanaM kariSyAmi, nAnAratnaparIkSayA // 369 // suvarNasya tathA vastrasamUhAnAM ca vikrayaiH / vittotpatti vidhAsyAva, ityanyau procatuH sutau // 370 / / zrIvatso'tha jajalpoccairgeyadattamanA manAk / lakSapAkAditailena, kRtAbhyaGgAGgamardakaiH // 371 / / ane zrIvatsa e nAmanA cAra putro hatA. (367) ekadA zayyAsthita zreSThIe kautukathI sarva putrone pUchyuM ke, "he vatso ! kevA kevA upAyavaDe tame dhana upArjana karazo ? (36 8) eTale temAMthI prathama bolyo ke, he "he tAta ! tame ciMtA zA mATe karo cho? huM nAnA (vividha) prakAranA ratnonI parIkSAvaDe dhana upArjana karIza" (369) bIjA be putra bolyA ke, " he tAta ! suvarNa ane vastrasamUhanA vikrayathI (vyApAra) ame vittopArjana (dravyopArjana) karazuM." (370). pachI caturtha zrIvatsa ucca svare bolyo ke - "saMgItamAM jarA mana lagAvI, lakSapAka vagere telathI aMgamardako pAse atyaMgana karAvI, (371)
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zrI mallinAtha caritra vihitasnAnamAGgalyaH, paJcatUryalayAnvitam / sauvarNaratnapratimAH, pUjayan lAsyabandhuram // 372 // nAnAprasAdapAtraughaiH, pattibhiH parivAritaH / kurvANo bhojanaM bhojyalehyapeyasupezalam // 373 / / suzliSTazATakaprAntaniritakaradvayaH / zalAkA'vasarasphUrjaneyadattazravoyugaH // 374 / / zayyAyAM pulinAbhAyAM, niviSTastridazezavat / ekasyAM mUji bandhatyAM, dhammillaM navabhaGgibhiH // 375 / / nikSipantyAM dvitIyasyAM, tAlavRntAnilaM mRdu / tRtIyasyAM dadatyAM tu, tAmbUlaM premagarbhitam // 376 / / snAnarupa maMgaLa karI, pAMca prakAranA vAjIMtranA laya ane nRtyapUrvaka suMdara rIte suvarNa ane ratnanI jinapratimAonuM pUjana karIne (372) vividha prakAranA prasAdapAtra evA padAtiothI parivArita thaI bhoya, lehya ane peyathI paripUrNa evuM bhojana karI, (373) bahu ja sukomaLa vastraprAMtathI (jeDA) Adra evA baMne hAthane sApha karI zayana vakhate skUrAyamAna saMgItamAM zravaNayugala sthApI (374) devatAonI jevI atyaMta svaccha ane komaLazayAmAM beThA beThA eka ramaNI mastaka para navIna racanAthI vALa oLatI (guMthatI) hoya, (375) bIjI ramaNI paMkhAthI komaLa (zItala) pavana nAMkhatI hoya, trIjI ramaNI premapUrvaka tAMbUla ApatI hoya (376)
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 dvitIyaH sa. caturthyAM dayitAyAM tu, mardayantyAM kramAmbuje / evaMbhUtaH kariSyAmi, rAjyaM zrIsUrasenavat // 377|| saptabhiH kulakam are re ! vakSi vAcATA'saMbaddhaM kimidaM vacaH ? / mAmakaM tyaja dhAmedamamuM zreSThItyatarjayat // 378 // tejaH saMgRhya caNDAMzurvAridheriva raMhasA / kSIrakaNTho'pi tadnehAd, niryayau zreSThinandanaH // 379 / / apamAnena tAtasya, preritaH prApa sundaram / puraM ratnapuraM nAma, sazrIkaM smerapadmavat // 380 / / tatra zrIratnaketvAkhyo, harivaMzAnvayI nRpaH / sudakSiNA priyA tasya, kratoriva sudakSiNA // 381 // ane cothI caturA caraNakamaLa cAMpatI hoya, te tAta ! AvA sukhavilAsamAM rahI huM sUrasena rAjAnI jema rAjaya karIza." (377) A pramANe sAMbhaLIne zeTha bolyo ke, "are vAcAla AvuM asaMbaddha vacana kema bole che ? jA, mArA gharamAMthI bahAra nIkaLa" ema kahI zreSThIe tenI tarjanA karI (378). eTale sAgaramAMthI tejano saMgraha karIne sUrya bahAra nIkaLe tema te zreSThIputra haju bALaka hovA chatAM tenA gharamAMthI tarata ja cAlato thayo (379) ane pitAnA apamAnathI prerAIne te nagarano paNa tyAga karI vikasvara patnInI jevA lakSmIyukta ane ramaNIya evA ratnapura nAmanA nagaramAM gayo. (380) tyAM harivaMzamAM utpanna thayelo ratnaketu nAme rAjA hato.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 zrI mallinAtha caritra cArusaubhAgyasaudhAgrapatAkAkAJcanacchaviH / saubhAgyamaJjarI tasya, nandanI netranandanI // 382 // nayasAro yathArthAkhyo, mantriputraH pavitradhIH / apAThId vimalAkhyasyopAdhyAyasyAntike tathA // 383 / / adhIyAnaizchAtravargaH, sevitakramapaGkajam / zrIvatso nagarasyAntastamupAdhyAyamaikSata // 384 // taM praNamyA'vadat pUjya !, mahyaM vidyAprado bhava / ityukte'pAThayadasau, sutavaccheSThinaH sutam // 385 / / ane yajJanI zreSTha dakSiNadizAnI jevI sudakSiNA nAme tene rANI hatI. (381). suMdara saubhAgyavALI tathA prAsAdanA agrabhAga upara rahelI patAkA jevI capaLatA yukta tathA suvarNasamAna kAMtivALI tathA netrane AnaMda ApanArI saubhAgyamaMjarI nAme putrI hatI. (382) te nagaramAM yathArtha nAmavALo tathA pavitra buddhivALo nayasAra nAmano maMtrIputra vimalanAmanA upAdhyAya pAse abhyAsa karato hato. (383) abhyAsaka vidyArthIo jenA caraNakamaLanI sevA karI rahyA che evA te upAdhyAyane zrIvatsa nagaramAM praveza karatA joyA. (384) tene praNAma karIne bolyo ke, "he pUjaya ! mane vidyAdAna Apo AthI te upAdhyAya zrIvatsane potAnA putranI jema bhaNAvavA lAgyA. (385) paraMtu pUrvabhavamAM upArjana karelA jJAnAvaraNIya karmanA prabhAve bhaNAvavAno prayAsa karavA chatAM paNa te zrIvatsa asaMjJIjIvanI
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 9 ) diya: saH purAtanabhavopAttajJAnAvaraNakarmaNA / paThannapi na jAnIte, kiJcanA'saMjJijIvavat // 386 / / mUrkhacaTTa iti sphItaM, guNaniSpannamIdRzam / tasya nAma daduzchAtrA, yataste kelivRttayaH // 387 // anenAhUyamAno'sau, dUyate sma kSaNe kSaNe / pranaSTeneva zalyena, ghanAghanaghanodaye // 388 // nihnotavyamidaM kenApyupAyena mayA katham / vimRzyeti muhuzcakre, chAtrANAM bhaktimadbhutAm // 389 // uttiteja kapardaina, paTTikAH prativAsaram / paryapUryanta pAtrANi, vidhAya khaTinIdravam // 390 // jema kAMI ja bhaNI zakyo nahi. (kharekhara jJAna-jJAnI-jJAnanA sAdhananI avajJA karavAthI jJAna caDhatuM nathI. mATe sAvadha rahevuM joIe.) (386) eTale vidyArthIoe tenuM guNaniSpanna mUrkhacaTTa nAma pADyuM. kema ke bALakone evI ramata priya hoya che. (387) meghanI joradAra varSA thatAM pranaSTa thayela zalyathI jema mAnavI dubhAya tema e nAmathI jyAre tene vAraMvAra bolavavAmAM Avato tyAre te bahu kheda pAmato hato. (388) "koIpaNa upAyavaDe mAre A nAmane dUra karAvI devuM." ema vicArIne vidyArthIonI vAraMvAra adbhuta bhakti karavA lAgyo (389). pratidina koDAvaDe ghasIne temanI pArTIo ujaLI karI ApavA 2. "Tikivan rUtya
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 chAtrANAmAsanAnyeSa, vinyasyati divAnizam / padasaMvAhanAdIni karmANi vidadhetarAm // 391 // zrI mallinAtha caritra nAma cchAtrairdade'thAsya, vinayacaTTa ityapi / durbhikSaM nAma teSAM hi, kimAkhyAsu vijRmbhate ? // 392 // amuSya bhakticaTTasya, pAThakuNThasya sarvathA / evaM dvAdaza varSANi, harSotkarSajuSo'vrajan // 393 // tasyAM tu lekhazAlAyAM, paThantI rAjakanyakA / saubhAgyamaJjarI nAmnA, jajJe yauvanapAvanA // 394 // kasmaicid gatavidyAyA'vadyavAkyavarAya mAm / dAsyate jagatInAthaH, kanyArtho matyagocaraH // 395 // lAgyo ane khaDI palALIne te temanA khaDIyA bharI ApavA lAgyo. (390) rAtadivasa te chAtronA Asano bichAvavA lAgyo ane pagacaMpI vigere paNa sArI rIte karavA lAgyo. (391) AthI vidyArthIoe tenuM mUrkhacaTTa nAma pheravI vinayacaTTa evuM nAma rAkhyuM. kema ke navuM nAma ApavAmAM temane kyAM muzkelI paDe tema hatuM ? (392) A pramANe bhaNavAmAM sarvathA kuMThita buddhivALA ane harSotkarSa yukta e vinayacaTTanA bAra varasa vyatita thayA. (393) kare saubhAgyamaMjarI. bhAvipati ciMtavanA. have te pAThazALAmAM prAptayauvanavayavALI rAjakanyA saubhAgyamaMjarI paNa bhaNatI hatI. (394) te ekavAra vicAravA lAgI ke :- "kadAca rAjA mane koI
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 dvitIyaH sa: nayasAraH punarasau, mantriputro nidhidhiyAm / vIraH zUro nayI zAntaH, sudAkSiNyaH priyaMvadaH // 396 / / yadyeSa mama jIvezo, jAyate puNyayogataH / tuSTA me devatAH kulyAH, satyAzcAzI: paramparAH // 397 // itthaM vicintya sapremaprapaJcavacanaM ca sA / nayasAraM prati prItyA, babhASe rahasi sthitA // 398 // nayasAro'pyuvAcedaM, kaitavena kRtasmayaH / yuktamuktaM tvayA bhadre !, zRGgAradrughanAvali ! // 399 / / mUrkha ane apazabda bolavAmAM kuzaLa evA puruSa sAthe paraNAvaze to huM zuM karIza. ? kAraNa ke kanyAno artha ja matine agocara che. athavA kanyA thApaNa che. kone tyAM jaze te kahI zakAtuM nathI. (395) A nayasAra maMtrIputra buddhinidhAna, vIra, zUra, nyAyI, zAMta, dAkSiNyayukta ane madhurabhASI che. (396) tethI e mAre yogya pati che ane bhAgya yoge jo e mAro pati thAya to kuLadevatAo mArA para tuSTa thayA ane temanA AzIrvAda badhA satya thayA ema huM mAnIza. (397) e pramANe vicArIne saubhAgyamaMjarIe ekAMtamAM nayasArane premALavacanathI bolAvyo ane potAnI icchA prArthanArUpe jaNAvI. (398) eTale kAMIka hasIne nayasAra bolyo "he bhadre ! he kalyANo! zRMgAravRkSa meghamAle ! (zRMgAravRkSane vikasita karavAmAM meghamAlA samAna ! te kahyuM te sarvathA yukta che. (399)
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 zrI mallinAtha caritra devAnAmarthanIyA tvaM, yadi prArthayase ca mAm / tad me sabhAgyaM saubhAgyaM, kintu kiJcana vacmyaham // 400 // tvaM kanyakA'si bhUmIndostatpatterasmi nandanaH / mRgadvipena saMbandhaH, kiM bhadrAyAH prazasyate ? // 401 // athoce bhUpateH putrI, satyameva tvayoditam / paraM vidyAguNaiH ko'nyastava tulyo jagatyapi ? // 402 // kasyA'pi guNahInasya, kiM kariSyAmi pANigA / kakudmato gale baddhA'naDvAhIva varAkikA // 403 // nayasAro'dadhAccitte'nuraktaM mayi mAnasam / rakSituM zakyate naiva, niSiddhamapi yuktibhiH // 404 // devone paNa prArthanIya tuM jyAre mArI prArthanA kare che tyAre to kharekhara mArA saubhAgyanI vAta che. chatAM mAre kahevuM paDe ke tuM rAjakanyA che ane huM rAjAnA sevakano putra chuM. zuM bhadrAhAthaNIno saMbaMdha sAmAnya hAthI sAthe yogya gaNAya ? (400401) rAjaputrI bolI ke "he bhadra ! tuM kahe che te satya che paNa vidyA ane guNo jotAM jagatamAM tArA samAna bIjo koNa che ? (402) tethI jo tuM mArI prArthanAno svIkAra nahi kare to AkhalAne gaLe bAMdhelI rAMkaDI gAyanI jema koI guNarahita mANasanA hAthamAM jatAM mArI zI dazA thaze? (403) e sAMbhaLI nayasAre vicAryuM ke - "mArA upara anurAgI thayeluM enuM mana yuktipUrvaka niSedha karavA chatAM paNa anyatra
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 dvitIyaH saH yatA: - api caNDA'nilodbhutataraGgasya mahodadheH / zakyeta prasaro roddhaM, nAnuraktasya cetasaH // 405 // uvAca rAjaputrI ca, yadi tvaM sadayo mayi / tadA satyaM kuru vaco'parathA'gnivaro mama // 406 / / omityukte nayenA'tha, dAkSiNyena kSaNAdapi / anyedyuH preSayAmAsa, tadante ceTikAM ca sA // 407|| asminneva dine lagnaM, paramoccagrahAnvitam / AkRSTamAvayoH pauNyairaMzairiva puraHsaram // 408 // vaLI zake tema jaNAtuM nathI." (404) kAraNa ke pracaMDa pavanathI uddhata thayelA taraMgavALA sAgarano pravAha aTakAvI zakAya paNa, anurAgI cittano vega aTakAvI zakAto nathI." (405) evAmAM rAjaputrI bolI ke, "jo mArA upara tane dayA AvatI hoya to mArI prArthanA svIkAra, nahI to mAre agninuM zaraNa levuM paDaze." (406). eTale kSaNavAra vicAra karI dAkSiNyaguNathI nayasAre hA kahI. ane bIje divase rAjaputrIe tenI pAse potAnI dAsI mokalAvIne kahevaDAvyuM ke:- (407) he maMtrinaMdana ? jANe ApaNI puNyaprakRtithI AkarSAIne AveluM hoya tema Aje uMcAmAM uMcA grahavALu lagna AveluM che. (408) ane te maMtrinaMdana ! vAyuvegI UMTaDIone maNIothI pUrNa
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 zrI mallinAtha caritra karabhyo vAyuveginyo, goNI pUrNA maNIgaNaiH / praguNIkAritAH santi, pracchannaM mantrinandana ! // 409 / / Ametyuktveti kApaTyAdasau vinayacaTTakam / rahasyuvAca bhoH ! rAjakanyakAM dApayAmi te // 410 // azraddheyamidaM zrutvA, vyomapuSpamivA'vadat / nayasAra ! kathaM daivahataM hasasi kelinA ? // 411 / / ayuktaM vaktumanyAyyaM, hanta ! yuSmAdRzAM vizAm / na bhAti caraNe baddhaM, karabhasya hi nUpuram // 412 // haMho ! vinaya ! jalpAmi, vacanaM satyamIdRzam / nAtra hAsyA''spadaM kiJcidbhavatA saha tanyate // 413 / / karIne gupta rIte meM taiyAra karAvI che." (409) te sAMbhaLI kapaTathI nayasAre kahyuM ke :- "bahu sArUM" pachI ekAMtamAM laI jaIne teNe vinayacaTTane kahyuM ke, he bhadra ! tane rAjakanyA apAvuM (410). eTale AkAzapuSpanI jema azraddheya vacana sAMbhaLI te bolyo ke - "he nayasAra ! daive haNelAne gammatanI khAtara tuM zA mATe hase che. (411) vaLI vinayacaTTa nayasAra bolyo ke, aho ! tamArI jevA manniputrane asatya bolavuM ayukta che kAraNa ke uMTane gaLe bAMdheluM nUpura kAMI zobhe nahi. (412). he vinayacaTTa ! tane satya ja kahuM chuM. emAM tArI sAthe huM kaMIpaNa hAsya karato nathI. (413) mATe saubhAgyamaMjarI sAthe lagna karI UMTaDI para ArUDha thaI
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ ditiya: sa: kRtvA saubhAgyakandalyA, pANigrahamahotsavam / uSTrImAruhya gantavyamujjayinyAM tvayA drutam // 414 // atha pramANamevAstu, jajalpa zreSThinandanaH / saktumadhye ghRtakSepo, harSotkarSAya kasya na ? // 415 // pradoSe'dhyApakaM natvA'vAdId vinayacaTTakaH / tAta ! pratiSyiAmi, pitRpAnamIyA I41ddA haMho ! vatsa ! mamAbhyarNe, sthito vinayabhRcciram / paraM vidyAlavo jJAto, na tvayA pUrvakarmataH // 417 // gurUNAM kramasevA hi, niSphalA na prajAyate / eSa pravAdo mA bhUyAdasatya iti cintayan // 418 // tAre satvara ujjayinI nagarI tarapha cAlyA javuM. (414) eTale zreSThIputra bolyo ke, mAre e vAta pramANa che. ahA! sAthavAmAM ghIno prakSepa thAya te kone harSadAyaka na bane ? (415) pachI sAMje adhyApakane namana karIne vinayacaTTa kahevA lAgyo ke, "he tAta ! prabhAte huM pitAjInA caraNane namaskAra karavA javAno chuM." (416) eTale upAdhyAya bolyA ke, "he vatsa ! tuM mArI pAse vinayI thaIne bahu kALa rahyo chatAM pUrvakarmanA doSe tuM mArI pAsethI lezamAtra paNa vidyA bhaNI zakyo nahi. (417). paraMtu gurucaraNasevA kadApi niSphaLa jatI nathI. e kahevata asatya na thAo." Ama ciMtavI pavitrAtmA evA upAdhyAye sArasvata vidyAthI caMdanane maMtritakarIne ghasIne tene pIvaDAvI dIdhuM.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 zrI mallinAtha caritra abhimantrya pavitrAtmA, zrIsArasvatavidyayA / apAyayad gharSayitvA candanaM zreSThinandanam // 419 // praNipatya guroH pAdau, nayasAranivedite / tasmin sthAne gato rAtrau, hRSTo vinayacaTTakaH // 420 // tasya sAhAyakaM kartumiva dhvAntaM jagatyapi / prasRtaM puNyapAtrANAM, sahAya: ko na saMbhavet ? // 421 // nayasArAmbaraM prItyA paridhAya vaNiksutaH / , tAmAyAtAM pariNIyA'dhyAsAmAsa kramelakIm // 422 // gatavatyatha bhUyasyAM, kAzyapyAM rAjakanyakA / adrAkSId vinayaM sarvapAThakAnAM vidUSakam // 423 // taptagrAvatalakSiptavimugdhazapharIyitA / sarvAGgataptA samabhUd, nitarAM rAjakanyakA // 424|| (418-418) pachI gurucaraNane namana karI vinayacakra harSa pAmI nayasAre batAvela sthAne rAtre gayo. (420) e samaye tene sahAyaka thavA Avyo na hoya tema cAretarapha aMdhakAra vyApI gayo. aho ! zuM puNyazALIne koI sahAya na are ? are 4. (421 ) pachI te vaNikaputra nayasAranuM vasra premapUrvaka paherI tyAM Avela rAjaputrIne paraNIne tenI sAthe uMTaDI upara caDhI beTho. (422) ghaNI bhUmi oLaMgI gayA pachI sarvachAtromAM vidUSakarUpa evo vinayacaTTa rAjakanyAnA jovAmAM Avyo. (423) eTale takSazilAtalapara nAMkhelI mugdha mAchalInI jema te
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH avicArya kRtaM kAryaM yattat sphuTaM nirIkSitam / gurudrohaparAyA me, sarvamalpamidaM punaH // 425 // anyAsAmapi svacchandacAriNInAM jagatyapi / bhagno mArgo mayA'vazyaM, nayasAraprayogataH // 426 // AtmakulakSayatrAsAd, nayasAreNa buddhitaH / dvAhito piyA nyUno, nUnaM vinayapaTTa: // 42aa itthaM cintAturA dUraM, taruNaM tariNi yathA / dRzA saMbhAvayAmAsa, taM na zreSThitanUdbhavam // 428 // 213 rAjakanyA sarvAMge atyaMta saMtApa pAmI (424) ane ciMtavavA lAgI ke, vagara vicArye kArya karavuM na joIe. meM vicAra karyA vinA kArya karavAthI kevuM phaLa maLe che te sAkSAt joyuM. athavA to guru (vaDIla)no droha karanArI huM, mArA para je duHkha paDe te ochuM che. (425) aho ! A nayasAranA prayogathI meM jagatamAM anya svacchaMdacAriNI strIonA mArgane paNa kharekhara bhagna karyA. (426) potAnA kulakSayanA trAsane kAraNe nayasAre potAnI cAlAkIthI kharekhara buddhimAM nyUna evo A vinayacakra mane paraNAvyo." (427) A pramANe ciMtAtura thaIne rAjaputrIe sUryanI sAme jema koI na jue tema te tarUNa zreSThiputranI sAme dRSTi mAtrathI paNa joyuM nahIM, (428) anukrame te ujjayinImAM AvyA ane eka uMcI havelImAM
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 zrI mallinAtha caritra athojjayinyAM saMprApto, gRhItottuGgamandiraH / janagoSThISu vicaran, raJjayan janamAnasam // 429 / / nathai : zu: zrAcce, sAthe svayaMvRtaiH | vidyAvilAsa ityAkhyAM, lebhe puryAM manoharAm // 430 // yugmam gRhApavarakAsInA, rudatI karuNasvaraiH / vAsarAn gamayAmAsa, kRcchrAt saubhAgyakandaloM // 431 / / anyedhuravadad dhAtrI, devyasau zreSThinandanaH / zAstrAmbhonidhipArINo, dhurINaH satkriyAvatAm // 432 / / yauvanodyAnadahanaM, mAnaM muktvA manasvini ! / premAmRtarasApUrNaM, tUrNaM brUhi svavallabhama // 433 / / rahyA. vinayacaTTa janasamAjamAM jatAM navA zubha, kAvya, zrAvya (sAMbhaLavA yogya) sarasa ane pote banAvelA evA kAvyothI jana-mana-raMjana karavAne lIdhe vidyAvilAsa evuM manohara upanAma pAmyo. (429-430) saubhAgyamaMjarI gharanA eka khUNAmAM besI karUNasvarathI rUdana karatI duHkhamAM divaso pasAra karavA lAgI. (431) ekavAra dhAtrIe tene kahyuM ke, "he devI ! A zreSThiputra zAstrasamudramAM pAraMgata ane sa&iyAvaMtamAM agresara che. (432) mATe he manasvinI ! yauvanarUpI udyAnane bALI nAMkhanAra mAnane choDIne premAmRtarasathI pUrNa tArA vallabhane premathI bolAva." (433) eTale rAjaputrIe kahyuM ke, he dhAtrike ! e jevo che tevo huM 2. "mannarI' rUti vA 2. "mAsva nijhavama|' rUtya |
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 dvitIya: sa: pratyuvAca sutA rAjJo, yAdRzo'styeva dhAtrike ! / jAnAmi tAdRzaM dRSTo, mayA dvAdazavatsarIm // 434 // kalAnAM kauzalAd devi !, raJjito nAgaro janaH / vidyAvilAsa ityAkhyA, tato nAmAsya nirmame // 435 // kathaJcittena khaDgitvAd, raJjito dhAtrike ! janaH / nAnAti nAmathya, vAra: parata nahiM jarUdA rUtaOM - kAzmIramaNDalAdhIzabhImanAmnA mahIbhujA / lekhaH zrIratnaketozca, preSitaH sandhivigrahe // 437 / / salipyantarasaMpUrNo, lekha: kenApi naiva saH / vAcito guruNA nUnaM, dattamudra ivoccakaiH // 438 // jANuM chuM. bAravarasa sudhI meM ene joyo che. (434) eTale dhAtrI bolI ke, he devI! potAnI kaLAnI kuzaLatAthI nagarajanone eNe raMjita karyA che ane tethI vidyAvilAsa evI tene padavI maLI che. (435). rAjasutA bolI ke, "he yAtrike ! koIpaNa prakAranA prapaMcathI potAnA nAmanI prasiddhi mATe teNe lokone raMjita karyA haze. paraMtu suvarNanI madhyamAM zuM che te suvarNakAra sivAya koNa jANI zake." (436) e avasare kAzmIradezanA bhIma rAjavIe saMdhi athavA yuddha karavAne mATe ratnaketurAjAne eka lekha mokalyo. (437). te jANe gurue tenA upara sakhata mudrA mArI hoya tema a lipimAM lakhAyelo hovAthI koInAthI vAMcI zakAyo nahi. (38)
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 zrI mallinAtha caritra jagAda sacivaH svAmin !, vAcyate kevalaM dhiyA / yadi vidyAvilAsena, zAstrAmbhodhihimAtA // 439 // nRpAdezAt samAhUtaH, pUrvaM paThitavatsukham / taM lekhaM vAcayAmAsa, niHzeSalipikovidaH // 440 // tatkSaNaM parituSTena, mahInAthena sanmatiH / sthApitaH sacivatve'sau, na zraddhAlurguNeSu kaH ? // 441 // nRpapradattasAmrAjyabhAraH sumatihetibhiH / duHsAdhyAn sAdhayAmAsa, sacivaH zucibhUSaNaH // 442 // kadAcit kathayAmAsa, ko'pi kSoNIpateH puraH / jagatpriyo'pi devAyaM, na priyo nijayoSitaH // 443 // eTale pradhAne rAjAne kahyuM ke, "he svAmi ! zAstrarUpI sAgarane viSe caMdra samAna vidyAvilAsa kadAca A lekhane potAnI buddhithI vAMcI zakaze." (439). eTale rAjAe turataja tene bolavyo, rAjAnA AdezathI te rAjasabhAmAM Avyo. ane samasta lipimAM kuzaLa evA teNe pUrve bhaNelAnI jema sukhapUrvaka te lekha vAMcI saMbhaLAvyo. (440) tethI tatkALa saMtuSTa thayelA rAjAe sanmativALA tene pradhAnapadavI ApI. guNomAM koNa zraddhALu na hoya. guNI sarvatra pUjAya che. (441) pachI rAjAe ApelA sAmrAjayabhArane vahana karatAM pavitrajanomAM bhUSaNa evA te sacive potAnA sumatirUpa zastrothI duHsAdhya zatruone paNa sAdhI lIdhA. (442) ekavAra rAjAnI AgaLa koIke kahyuM ke, "he deva ! A
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sa. 217 kathaM vetsi nRpokto'sau, babhASe hanta ! horayA / deva ! jAnAmi kAminyA, nijAyA vallabho na yaH // 444 // zrutvedaM kautukAdeSa, sevAvasaramAgatam / uvAca sacivaM cAru, samakSaM nijaparSadaH // 445 / / mantrinnabhinavo mantrI, rAjJo bhojanadAyakaH / ityasmAkaM sadAcAraH, kartavyaH satvaraM tvayA // 446 / / AmetyuktvA gato gehaM, vimanasko gatasvavat / uvAca dhAtrikA mantri zreSThaM zreSThagirA tayA // 447 / / apamAnaM mahIbhA, kiM te vatsa ! prakAzitam / kiMvA dhIviSaye'pyuccaiH, kazcidarthastvagocaraH ? // 448 / / pradhAna jagatanA jIvone priya che paNa potAnI patnIne te apriya che." (443) eTale rAjAe pUchyuM ke, "e te zI rIte jANuM." te bolyo ke "he rAjendra ! huM horA (jayotiSanA baLathI)thI jANI zakuM chuM ke e potAnI vallabhAne vallabha nathI." (444) te sAMbhaLIne kautukathI rAjAe sevA mATe AvelA pradhAnane sabhAsamakSa madhuravacanathI kahyuM ke, (445). he maMtri ! abhinavamaMtrI rAjAne bhojana Ape evo amAro paraMparAthI cAlyo Avato rivAja che. teno tAre satvara amala karavo." (446) pachI "hA sArUM" ema kahIne jANe sarvasva nAza pAmyuM hoya tevo vimanaska thaIne te ghare Avyo. eTale dhAtrIe tene zreSThavANIthI pUchyuM ke, (447). "he vatsa ! zuM rAjAe tAruM kAMI apamAna karyuM." athavA
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 zrI mallinAtha caritra na me mAtarmahIbhA, mAnamlAniH prakAzitA / zirtho na me pAtra , matyoratAM ti: I446II paraM krUranidezo'yaM, dattaH kSoNIbhujA svayam / yattavaukasi bhoktavyaM, kalpo'smAkaM kule hyayam // 450 / / gRhA''gate mahInAthe, mantriNyAH kila ceSTitam / prakaTaM bhavitA sarvaM, tadarthaM kheda eSa me // 451 / / mantrIza ! cintayA cittaM, khedakAntaM karoSi kim ? / bhojane sajjayiSyAmi, rAjJaH saubhAgyakandalIm // 452 / / tadvacaH zravaNAdeva, sudhAsikta ivAbhavat / hastAvalambanaM puMsAM, patatAM kiM mude nahi ? // 453 // buddhinA utkRSTa viSayamAM koI kaThina artha tane agocara lAgyA? zAthI tuM udAsa thayo che ? (448) te bolyo ke, he mAta ! rAjAe mAruM kAMI apamAna karyuM nathI. temaja koI artha paNa mArI matine agocara nathI. (449) paraMtu rAjAe evo azakya Adeza karyo ke-navA maMtrInA ghare ekavAra bhojana karavAno amAro kulAcAra che. mATe tAre amane jamADavA paDaze. (450). have rAjA ahIM jamavA Avaze te veLA saubhAgyamaMjarInuM badhu ceSTita pragaTa thaze. tethI mane kheda thAya che. ane te ciMtAmAM ja huM magna thaI gayo chuM." (451) te sAMbhaLIne dhAtrI bolI ke "he maMtrIza ! ciMtAthI cittane zokAtura zA mATe banAvo cho ? rAjA bhojana karavA Avaze te vakhate huM saubhAgyamaMjarIne pIrasavA mATe taiyAra karIza. (452) A pramANe tenuM vacana sAMbhaLI jANe amRtarasathI siMcAyA
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 dvitIyaH saH uvAca dhAtrikA mantrigehinIM dhIrayA girA / ekAgrahA'si he vatse !, kRtyAkRtyabahirmukhi ! // 454 / / mAmakaM vacanaM vegAdekaM kurvabhimAnini ! / jananyA iva nAjJA me, lavitu yujyate kvcit||455|| sacivo jagatIpAlaM, tvadgRhe bhojayiSyate / abhyadhAditi te bhartA, manmukhena tavAgrataH // 456 // mAtaH ! kenApi bhUpAlo, jJApitazcaritaM mama / bubhukSurmI didRkSuzca, tad manye tena hetunA // 457 / / hoya tema nizcita thaI gayo. "paDatA puruSane hastAlaMbana harSadAyaka zuM nathI thatuM?" arthAt thAya ja che. (453) pachI dhAtrIe zAMtiyukta vANIthI maMtripatnI saubhAgyamaMjarIne kahyuM ke "he vatsa ! tuM kRtyAkRtyathI bahirmukhI ane AgrahI che. (454) chatAM te abhimAnani ? mAruM eka vacana tAre jarUra manavuM paDaze. kAraNa ke jananInI jema mArI AjJA oLaMgavI tane ucita nathI. (455) te AjJA A che. maMtrIe rAjAne bhojana karavAnuM nimaMtraNa karyuM che. te vakhate tAre pIrasavuM paDaze. ema tArA patie mArAmukhathI tane kahevaDAvyuM che. te tAre kabUla rAkhavuM paDaze." (4pa6). A pramANe sAMbhaLIne te bolI ke- "he mAta ! koIe rAjAne mAruM caritra kahyuM lAge che. tethI huM mAnuM chuM ke, rAjA 2. tArravezavat |
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zrI mallinAtha caritra mAtastahi madAkArA, madyAmaya ivA'parAH / samAnavastrAlaGkArAstisrastUrNaM samAnaya // 458 // bhojayantI mahIpAlaM, tAbhiH sAkamalakSitA / yathA bhavAmyahaM mAtastathA kuru guNAkare ! // 459 / / tasyA vacasi satyArthe, praguNe vihite cirAt / bhUpamAmantrayAmAsa, sacivo bhaktimeduram // 460 // AvAse mantriNo'thAsya, vimAnasadRze zriyA / rAjA'gAt kRtazRGgAraH, parIvAraparIvRtaH // 461 // bhojanAyA''sanAsIne, bhUpAle saparicchade / ekA mumoca sauvarNaM, vizAlaM sthAlamuttamam // 462 // bhojananA nhAnAthI mane jovA mAMge che. (457) to te mAta ! jANe mArI bIjI beno hoya tevI mArA jevA rUpa, raMgane AkAravALI temaja samAna vastrAlaMkAravALI traNa pramadA(strI)one satvara laI Avo. (458). | he mAta ! te bhAminIo sAthe rAjAne bhojana karAvatAM jema huM lakSyamAM na AvI jAuM tema tame karo." (4pa9). pachI tenA kahyA pramANe badhu alpa samayamAM taiyAra karIne pradhAne bhaktipUrvaka bhojanamAM utsuka rAjAne AmaMtraNa karyuM. (460) have rAjA zuMgAra sajI parivAra sahita zobhAvaDe vimAna sarakhA maMtrInA AvAsamAM Avyo. (461) ane parivAra sahita bhojana karavA beTho. eTale eka ramaNI suvarNano vizALa ane uttamathALa mUkI gaI, (462) to bIjI lalanA amRtarasanA nirjharaNAthI taiyAra thayA hoya
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH pIyUSarasaniSyandisaMpUrNAnIva tatkSaNam / ekA cikSepa pakvAni, phalAnyavikalAnyapi // 463 // aparA kA'pi hRdyAni pakvAnnAni samantataH drAk pariveSayAmAsa, kvaNatkaGkaNapANinA ||464 // ekA parimalodgArahRdyamodanamadbhutA / akSipad bhUpateH sthAle, vizAle sAdhucittavat // 465 // iyaM tviyamiyaM mantrigehinIti vicinvatA / na samyag vivide rAjJA, sAdRzyaM bhramakAri hi // 466 // kRtabhuktirmahIpAlo'zaknuvan praSTumaJjasA / samIpe mantriNo maunamAdhatte sma savismayaH ||467|| saparyAM mantriNaH prApya, gatavAn mandiraM nRpaH / svAnuvAca narAnevaM na, jJAtA sacivAGganA // 468|| tevA ramazIya paDavaijo ( pADAijo) bhUDI garcha, (463) 221 avAja karatAM kaMkaNa yukta hAthavALI trIjI srI suMdara pakavAno eka kSaNavAramAM pIrasI gaI (464) ane cothI rimalanA udgArathI manohara evA lADu sAdhunA cittanI jema rAjAnA vizALa thALamAM mUkI gaI. (465) te vakhate "maMtrInI A patnI ke A patnI ?'' ema ciMtavato rAjA tene oLakhI zakyo nahi. kAraNa ke sAdazya (sarakhApaNuM) labha utpanna hure che." (466) pachI bhojana karIne UThyA pachI maMtrIne pUchavA asamartha rAjAe vismayapUrvaka mauna dhAraNa karyuM (467) ane maMtrInI sevAno lAbha meLavIne rAjA svasthAne gayo.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 zrI mallinAtha caritra tasyA nirIkSaNe kAryaH, ko'pyupAyo vizAradAH ! / te procurdeva ! nagarabAhye'sti puradevatA // 469 / / kAryaM nRtyaM mantripatnyA, mantriNyA''todyavAdake / puro devyAH puraH paurairdevena jJAyate yathA // 470 // bhavatvevaM nRpaH procya, dvitIye'hni mahIpatiH / purataH kathayAmAsa, tamAdezaM manogatam // 471 // kSudrA''dezamimaM zrutvA, gatvaukasi savismayaH / azeta mandirasyAntazcintAsantAnatApitaH // 472 // mantrI khedaparo dhAtryA, pRSTaH proce mahattamaH / kSudrA''dezasya pRthvIzo, dhAtri ! pAtrIcakAra mAm // 473 / / have tyAM jaIne teNe potAnA sevakapuruSone kahyuM ke "pradhAnanI patnI jANavAmAM na AvI. (468) mATe he vicakSaNo ! tame tene jANavAno koI upAya zodhI kADho. eTale teo bolyA ke, he deva ! nagaranI bahAra puradevI che. (469) tenI AgaLa maMtrI vAdya vagADe ane tenI patnI nRtya kare ema karAvo ke jethI ApanA ane nagarajanonA te jANavAmAM Ave. (470). A sAMbhaLI "sArUM" ema kahIne bIje divase rAjAe potAnA manano Adeza maMtrInI AgaLa jAhera karyo. (471) - rAjAno evo kSudra Adeza sAMbhaLIne maMtrI vismaya pAmyo. potAnA AvAsamAM jaI ciMtAnI paraMparAthI saMtapta thayelo te sUI gayo. (472) eTale mahattama maMtrIne kheda pAmelA jANIne dhAtrIe tenuM kAraNa pUchyuM.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 dvitIyaH saH jagAda bhUpateH putro, dhAtrI pAvanayA girA / samAdezaM mahIbharturduHzravaM dhImatAmapi // 474 / / paTahe paTupATaM ca, vAdyamAne'munA mudA / ahaM nRtyaM vidhAsyAmi, hasantIti jagAda sA // 475 / / vAdayitumamuM putri !, cedasau jJAsyate nahi / lasyate hAsyatAM mantrI, samakSaM nRpaparSadaH // 476 // tadAbhASiSTa hRSTA sA, purataH sacivezituH / duSprApArthasya lAbhe hi, harSo yAti prakarSatAm // 477 // atha devIgRhasyAntarmaJcavinyAsasundaram / sAkaM paurajanaiH sarvairupaviSTe mahIbhuji // 478 // maMtrIe kahyuM ke, "he dhAtrI ! rAjAe mane atizudra Adeza karyo che." ema kahIne te Adeza kahI saMbhaLAvyo. (473) pachI dhAtrIe pAvanavANIthI dhImaMtone paNa duHzrava (duHkhe sAMbhaLI zakAya tevo) rAjAno Adeza saubhAgyamaMjarIne kahI saMbhaLAvyo. (474) te sAMbhaLatAM hasatI te bolI ke, "jo e kuzaLatAthI vAdya vagADaze to huM khuzIthI nRtya karIza." (475) eTale dhAtrI bolI ke :-"he putrI ! jo tene vagADatAM nahi AvaDe to rAjasabhA samakSa maMtrInI hAMsI thaze." (476) pachI dhAtrIe nRtya karavAnI kabUlAtanI vAta pradhAnane kahI saMbhaLAvI. tethI te khuzI thayo. kAraNa ke duprApya vastu maLatAM harSa prakarSatAne pAme che. (477). pachI nRtya jovAmATe devI bhavanamAM maMcanI racanA karavAmAM
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zrI mallinAtha caritra mandramadhyAdibhedena, tattetidhvaninAdataH / mantriNA vAdyamAne'pi, paTahe paTuniHsvane // 479 / / vihitoddAmazRGgArA, rambheva kSitigocarI / harantI pauracetAMsi, samAgAd mantrigehinI // 480 / / tribhirvizeSakam dhvanimAkarNayatyeSA, paTahasya yathA yathA / tathA tathA'Gge romAJco'GkarapUramapUrayat // 481 // aho ! IdRk kuto'nena, jJAtaM paTahavAdanam ? / citrIyamANA hRdaye, nartarti sma layottaram // 482 // nRNAM nirIkSamANAnAM, dampatyostaM kalAkramam / zeSendriyabhavA vRttirlocaneSu layaM yayau // 483 / / AvI ane sarva nagarajanonI sAthe rAjA paNa tyAM AvIne beTho. (478) eTale maMdra, madhyAdibhedathI ane tattA vigere tAlanA nAdathI maMtrIe ramyazabdayukta paTaha vagADavA mAMDyo (479) eTale jANe pRthvI upara AvelI raMbhA hoya tema utkaTa zRMgAra dhAraNa karIne nagarajanonA manane haratI saubhAgyamaMjarI tyAM AvI. (480). jema jema te paTaNano dhvani sAMbhaLatI gaI tema tema tenA zarIra para romAMca khaDA thatA gayA. (481) pachI aho ! AvuM paTahavAdana ene kyAMthI AvaDyuM ? ema vicAratAM aMtaramAM Azcarya pAmelI te layapUrvaka nRtya karavA lAgI. (482) te samaye te daMpatInI kaLAkramane jonArA lokonI zeSa
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH mUrdhAnaM bhUpatirdhunvan, vismayasmeratAM gataH / sarvatattvapravINo'si, vyAjahAreti mantriNam // 484 // tAmapUrvI kalAM dRSTvA, padminIprANavallabhaH / prApa dvIpaM paraM draSTumivAnyatrApi tAdRzIm // 485 // parispandaiH samaM rAjA, pratasthe nagaro prati / Uce'tha mantriNI nAtha !, karamudrA mamApatat // 486 // sAnvayA subhagA''neyA, sasnehamiti vAdinI / prAvizad nagarasyAntardRSTA saubhAgyakandalI ||487 // tadA''dezavazAdeSa, pramodonmAdamAsadat / dhanyo'hamadya saddhAtryA, bhASito gauravottaram // 488 / / 225 iMdriyonI vRtti locanamAM laya pAmI. vismayathI vikasvara thaI mastaka dhUNAvatAM rAjAe maMtrIne kahyuM ke "he saciva ! sarva tattvamAM tuM pravINa che." (483-484) e vakhate tenI kaLA joIne anyatra paNa tevI kaLA che ke nahi ? ema jovAne ja gayo hoya tema sUrya paradvIpamAM gayo arthAt (asta pAmyo) (485) eTale rAjA potAnA parivAra sahita nagarI tarapha cAlyo. evAmAM saubhAgyamaMjarIe potAnA patine kahyuM ke, "he nAtha ! mArI mudrikA tyAM paDI gaI che. (486) mATe te suMdara vIMTI banI zake to zodhI lAvo.' A pramANe snehapUrvaka bolatI ane harSa pAmelI saubhAgyamaMjarI nagara tarapha cAlI. (487) teNe madhuravANIthI karelA AdezathI pradhAna bahu ja pramoda
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 ___ zrI mallinAtha caritra vijane tatra tAM vIkSya, labdhvA ca karamudrikAm / acAlIdujjayinyAM hi, bahiHsthAnAM bhaved mRtiH // 489 / / zIghramAyan puro, dattakapATaM gopuraM puraH / nirIkSya vapravistIrNapayomArgamupAyayau // 490 // vizrAnto'ntarbhujaGgena daSTaH spaSTamatho kare / hAheti nyagadad mantrI, mRtyoH paTahavibhramam // 491 / / itazca saudhamAsInA vAravezyA'vanIzituH / taM zuzrAva mahAnAdaM, karNayorviSasecanam // 492 / / adrAkSIt patitaM kSoNyAM, sacivaM prasaradgaram / akSAlayacca pANisthaM, maNi nIreNa bhUriNA // 493 / / pAmyo. ane vicAravA lAgyo ke, aho Aja huM dhanya thayo ke mArI patnIe mane gauravasahita bolAvyo. (488) pachI pAcho devabhavanamAM jaIne tyAM paDI rahelI te mudrikAne laI maMtrI nagarI tarapha cAlyo. kAraNa ke rAtrie nagarabahAra rahevAmAM maraNano saMbhava hoya che." (489). have A bAju satvara nagarI tarapha AvatA nagarInuM mukhyadvAra baMdha gayeluM joIne killAnI cAre bAjunA vistAravALA jaLamArge te aMdara praveza karavA cAlyo. (490) vacamAM visAmo letAM eka sarve tenA hAtha upara DaMkha mAryo. tethI maMtrIe mRtyunA paTahasamAna hAhAkAra karyo. (491). te kAnane viSa samAna hAhAkAra potAnA AvAsamAM beThelI rAjAnI paNyAMganAe (vezyA) sAMbhaLyo. (492) eTale viSathI vyApta ane pRthvI para paDatA te pradhAnane joIne
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 dvitIya: saf: apAyayadamuM tacca, paropakRtitatparA / so'bhUdapaviSo yasmAdacintyaM maNivaibhavam // 494 / / punarjAtamivAtmAnaM, manyamAnaH kRtajJarAT / sacivastAmuvAcedaM, kiM kurve tava vAJchitam // 495 / / ced nAtha ! varado'si tvaM, matto'nyatra tvayA tataH / bhavenaiva bhavAnIto, na gantavyaM kadAcana // 496 / / tayA sAkaM caturyAmImativAhya ghaTImirva / prAtaHkRtyAni kRtvA'sau, niSasAda mahAsane // 497 / / te ekadama tyAM AvI ane potAnA hAthamAM rahelA maNine jaLavaDe dhoIne te jaLa paropakAra parAyaNa evI te vArAMganAe sacivane pAyuM. eTale maMtrI tarata ja nirviSa thayo. kharekhara "maNimaMtrano prabhAva aciMtya hoya che." (493-494) pachI potAne pharI janma prApta thayela mAnatA te kRtajJa pradhAne tene kahyuM ke- he jIvanadAtA ! tArUM huM zuM icchita karuM ! (495) to te bolI ke - "he nAtha ! jo tame mane abhISTa ApavA IcchatA ho to pArvatI sAthe zivanI jema mArI pAse ja rahevuM. mArA sivAya anyatra kyAMya na javuM. (496) eTale vAta svIkArIne maMtrI tene tyAM ja rAtri rahyo. ane eka ghaDInI jema tenI sAthe rAtri pasAra karI. prabhAtika kAryakarI pradhAna eka suMdara Asana upara beTho. (497) evAmAM koI yogIe pUrve Apela prabhAvayukta-auSadhimizra . muhUrtaviti pATha: /
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 zrI mallinAtha caritra kenacid yoginA dattaM, prabhAvauSadhikaNDakam / abadhnAt paNapadmAkSI, caraNe sacivezituH // 498 // tatprabhAvAdasau jajJe, candrakI varacandrakaH / ekasmin janmani prAptajanmAntara iva kSaNAt // 499 // uDDIya bahiNo bhrAmyan, gatatrAsaM pure'khile / sandhyAyAM tatra paNyastrIgehaM yAti sma sarvadA // 500 // kaNDakavyatyayAdeSa, yavanikAntarAdiva / prAptapuMstvo naTa iva, vAhayAmAsa zarvarIm / / 501 // ramayitvA nizAM sarvAM, paNastrINAM karaNDakAt / pratyahaM vidadhe mantripuGgavaM bahiNAkRtim // 502 // itastato'pi geheSu, bhrAmyanneSa dine dine / rAtrau paNAGganAgehamAgacchati vazIkRtaH // 503 // doro te vArAMganAe pradhAnanA pagamAM bAMdhI dIdho. (498) tenA prabhAvathI ekajanmamAM jANe bIjo janma pAmyo hoya tema te kSaNavAramAM jANe sArA pIMchAvALo macUra banI gayo. (499) pachI te mora uDIne trAsarahita samasta nagaramAM bhamato hato ane roja sAMje vArAMganAnA AvAse Avato hato. (500) tyAM doro choDI nAMkhavAthI paDadAmAMthI bahAra AvatAM naTanI jema puruSa banI jato ane rAtri vArAMganA sAthe AnaMdathI vyatIta 42to to. (501) e pramANe AkhI rAtri vArAMganA ene ramADIne savAre tene mayUra banAvI tA. (502) ane vazIkaraNa karAyelo te Akho divasa cotarapha bhamIne
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 dvitIyaH sa: ito mantriNyanAyAte, mantriNyadhRtikAriNI / ratiM na kvApi sA prApa, grISme haMsI marAviva // 504 // so'nyedhurbahirUpeNa, bhrAmyan svagRhatoraNam / AcchAdya picchasaMbhAre, vitene toraNazriyam // 505 / / patyuvirahataptAyA, mAtareSa kalApavAn / priyAgamanavatprIti, pradatte mama netrayoH // 506 // ajJAnato mayA pUrvaM, dRSTaH prANapriyo'priyaH / idAnIM pUrvaduSkarmavipAkAd dUrato gataH // 507 / / chadma zrIsadmanastasya, priyasyAhamajAnatI / purA'pi rodanaM cakredhunA'pi cirazikSitam // 508 / / dararoja rAtre vArAMganAnA ghare pAcho Avato hato. (503) have A bAju maMtrI pAcho na Avyo eTale adhIrI banelI saubhAgyamaMjarI grISmaRtumAM mabhUmimAM gayelI haMsInI jema atyaMta kheda pAmavA lAgI (504) evAmAM ekavAra mayUra thaIne bhamatAM teNe potAnA gharanA toraNane AcchAdita karIne potAnA picchasamUhathI toraNanI zobhA vistArI. (505) te samaye saubhAgyamaMjarI potAnI dhAtrIne kahevA lAgI ke, "he mAta ! A mayUra pativirahathI tapelI mArA netrane priyanA AgamananI jema AnaMda pamADe che. (506) aho ! pUrve me ajJAnathI prANapriyane apriyanI jema joyA ane jayAre mane sneha utpanna thayo tyAre pUrva-duSkarmanA vipAkathI te mArAthI dUra thaI gayA. (507) lakSmInA sthAnabhUta te priyanI hakIkatane na jANavAthI ma
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 zrI mallinAtha caritra bhogibhogaviSajvAlAlIDhaM dahatu candanam / kathaM dahatu me dehaM, niHsandehaM himadyutiH ? // 509 / / itthaM vilApaM kurvANA, muhuH saubhAgyakandalI / nipapAta mahIpIThe, hRtajIveva kenacit // 510 // dhAtryA parijanenApi, pratIkAre kRte sati / atucchamUrchA'pagamAt, svasthA tasthau kathaJcana // 511 // evaM ca bhASamANAyAM, tasyAM gehAdatho zikhI / anyedhuragamadbhUpaputryAH saudhe manohare // 512 / / jema pUrve rUdana karyA karyuM tema cirazikSitanI jema atyAre paNa mAruM to te rUdana cAlu ja rahyuM. (pa08) sarpanA zarIranI viSajavALAthI vyApta caMdana to bhale zarIrane bALe, paNa aho ? mArA zarIrane to A caMdramAM paNa bALe che. (509) A pramANe vAraMvAra vilApa karatI saubhAgyamaMjarI jANe koIe tenuM jIvita haraNa karI lIdhuM hoya tema jamIna upara DhaLI paDI. (10) eTale dhAtrI ane parivAre teno pratikAra karyo. tethI gADha mUccha kAMI dUra thatAM te svastha banI. ane vilApa karavA lAgI. (511) A pramANe te bolatI hatI tevAmAM bIjA divase paNa te mora vArAMganAnA gharethI te rAjaputrInA manohara mahelamAM Avyo. (512) eTale kautukathI tenI sakhIe jANe potAnA ghare utpanna thayo
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 dvitIya: : tatsakhyA kautukAdeSa, vidhRto gRhijAtavat / arpito madanAvalyA, vizrAma iva cetasaH // 513 / / kaNDakaM troTayAmAsa, vIkSamANA zikhaNDinam / nararUpiNamadrAkSIdamuM sA sacivottamam // 514 // kimetaditi vismeranayanA madanAvalI ? / romAJcakaNTakabhayAdivAsanamathAmucat // 515 // satyasminnAsanAsIne, kimetaditi sA'vadat ? / athoce sacivaH sarvametasyAH purato mudA // 516 / / mantrin ! tvadvirahe rAjA, nikhilA nAgarA api / vimUDhamanaso'bhUvan, digmUDhAH pathikA iva // 517 / / hoya tema tene pakaDI lIdho. ane cittanA vizrAmarUpa te mayUra madanAvalIne Apyo. (513). eTale te madanAvalIe mayUrane tapAsatAM tene page doro joIne te choDI nAMkhyo. tethI te turata nararUpadhArI pradhAna thaI gayo. (514) tene joIne A zuM ? ema AzcaryathI nayana vikasita karIne madanAvalIe romAMcita thaIne tene besavA mATe Asana ApyuM. (15) saciva Asana upara beTho. eTale rAjaputrIe tene pUchyuM. "A zuM ? eTale pradhAne tenI AgaLa badho vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. (516) tenI vAta sAMbhaLI madanAvalI bolI ke "he maMtrinuM ! tamArA virahathI rAjA ane samasta nagaravAsI paNa dimUDha musApharonI
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 mantrin ! niSThuracitto'si rUpaM saMgopayannijam / kurute lekhyameko'nyo, lekhAmapi dadAti na // 518 // yatprajalpasi tatsatyaM, vAcA baddho'smi nizcitam / muJca mAM barhiNaM kRtvA, baddhvA ca kramakaNDakam // 519 // zrI mallinAtha caritra ityukte kekirUpe'sminnanayA vihite gate / itazcAbhANi taddhAtryA, narazabdo mayA zrutaH // 520 // ' 35mAta: ! thaM puMsa, saMghAraH saMmaveviha ? / yadIdRgbhASase nUnamasaMbaddhamivAdhunA // 521 // jema vimUDha manavALA thaI gayA che. (517) he maMtrin ! potAnuM svarUpa gopavavAthI tamArUM mana niSThura thaI gayuM jaNAya che. (518) pradhAna bolyo ke, "he bhadre ! je tuM kahe che te badhuM satya che paraMtu huM te vArAMganA sAthe vacanathI baMdhAyelo chuM mATe hamaNA to mArA page doro bAMdhI mane mayUra banAvIne pAcho choDI mUka." (519) eTale rAjakumArIe doro bAMdhI mayUra banAvavAthI te cAlyo gayo. mayUranA gayA pachI tyAM AvIne dhAtrI bolI ke, "he putrI ! ahIM koI puruSano zabda mArA sAMbhaLavAmAM Avyo te zuM ? (520) ahIM puruSa kyAMthI ? te sAMbhaLIne rAjaputrI bolI ke "he upamAtA ! ahIM puruSano saMcAra saMbhave ja kema ? mATe kharekhara ! hamaNA tuM AvuM asaMbaddha ja bole che." (521) ,, Avo uttara sAMbhaLIne dhAtrIe tene zapathapUrvaka vAraMvAra pUchyuM
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH paunaHpunyena dhAtrI sA, tAmUce zapathAnvitam / atha sA kathayAmAsa, tatsarvaM sacivoditam // 522 // dvitIye'yeSa sa bhrAmyan, kRtasaGketazabdavat / samAgAt tatra dhAtrI sA'varddhayajjagatIpatim // 523 // jJAtavRttaH sametyAsau, karttitvA karakaNDakam / mukhyarUpadharaM cakre, dharaNIzo'tha mantriNam // 524 // sAnandenAtha rAjJoce, mama putro samudvaha / vezyAvRttaM ca tenAsya, samastaM viniveditam // 525 // sAkUtamatha sA''hUtA, kSoNIzena paNAGganA / svAmina ! prasAramAdhehi, mamA'vezanivezata: / / 26 / / 233 eTale madanAvalIe sacivano saghaLo vRttAMta kahIM saMbhaLAvyo. (522) have bIje divase paNa teNe karelA saMketanI jema bhamato te mayUra tyAM AvI caDyo. eTale dhAtrIe rAjA pAse jaIne te samAcAra ApyA. (523) rAjA te vRttAMta jANIne tarata ja tyAM Avyo. pagano doro kApIne maMtrIrUpadhArI banAvyo. (524) pachI AnaMdapUrvaka rAjAe kahyuM ke, "he bhadra ! mArI putrI sAthe tuM pANigrahaNa kara." eTale teNe vezyAno samasta vRttAMta rAjAne kahI saMbhaLAvyo. (525) rAjAe tarata vArAMganAne potAnI pAse bolAvI. eTale te AvIne kahevA lAgI ke, "he svAmin ! hukama pharamAvIne mArA upara maherabAnI karo.' (526)
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 zrI mallinAtha caritra vAcA baddhamamuM muJca, sacivaM dattajIvitam / yathA'GgajAyA me pANiM, gRhNAti zubhavAsare // 527|| Ametyukte nRpastasyAH, prasAdaM bahvakArayat / ucitAnucitajJAnaM vAravezyAsvavasthitam // 528 // sundara zreSThinaH putryA sahitAM madanAvalIm / paryyaNAyayadurvIzo, mantrIzaM zubhavAsare // 529 / / sthApito yuvarAjatve, dattvA dezAn mahattamaH / na puNyaM dehinAM mAtuM, zakyate'mbho'mbudheriva // 530 // tisRbhiH pariNItAbhirvezyayA saha mantrirAT / bubhuje viSayAn martyajanmacUtaphalopamAn // 531 // rAjAe kahyuM ke, "vacanathI baMdhAyelA A sacivane jIvitadAna ApIne mukta kara. ke jethI zubhadivase te mArI putrI sAthe paraNe" (pa27) vezyAe te vAta kabUla karI eTale rAjAe tenA upara khUba ja maherabAnI karI "ucita ane anucitanuM jJAna vArAMganAomAM hoya che." (pa28) pachI rAjAe zubhadivase maMtrIzvarane suMdara zeThanI putrI sahita potAnI putrI madanAvalI paraNAvI. (pa29). ane mahattama evA tene keTalAka deza ApIne yuvarAjapada para sthApana karyo. samudranA jaLanI jema jIvonuM puNya mApI zakAtuM nathI. (30) traNa potAnI pariNIta (saubhAgyamaMjarI, madanAvalI, suMdarazeThanI putrI) ramaNIo ane cothI vArAMganAnI sAthe te
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___235 dvitIya saT: kAlena kiyatA ratnaketuH kSitipati zam / bhavodvigno'grahId dIkSAM, tApasAnAM yathAvidhi // 532 // vidyAvilAsaH samabhUd, bhUpAlaH pAlayat prajAm / pracaNDazAsanaH pAkazAsanaH svarivA''gataH // 533 / / anyeyuH zreSThisU rAjA, caturaGgacamUvRtaH / rurodha kAJcanapuraM, jambUdvIpamivA'mbudhiH // 534 // tejo'dhigamya duHsA, tasya vyomamaNeriva / ulUka iva vAgmUkaH, sUraseno nanAza ca // 535 / / nIlapatrAvalIkIrNe, baddhakAJcanatoraNe / tatrAvikSat pure rAjA, savidyudvAridopame // 536 / / maMtrIzvara mAnavajanmarUpI AmravRkSanA phaLasadaza viSayasukha bhogavavA lAgyo. (pa31) e pramANe keTaloka kALa pasAra karyA pachI saMsArathI atyaMta udvigna thaIne ratnaketu rAjAe tApasI dIkSA yathAvidhi aMgIkAra karI. (532) eTale pracaMDazAsanavALo jANe svargathI Avela IMdra ja na hoya? tema vidyAvilAsa rAjA thayo ane AnaMdathI rAjaya karavA lAgyo. (533) ekavAra zreSThisuta zrIvatsa je hAla vidyAvilAsa nAme rAjA thayelo che. teNe caturaMgasenA sahita jaMbUdvIpane samudranI jema kAMcanapuranagarane ghero ghAlyo. (pa34) eTale sUryanI jema tenA duHsaha tejathI ghuvaDanI jema sUrasena rAjA gupacuca (kAMIpaNa bolyA vinA) nAzI gayo. (535) vaLI vijaLIyukta megha samAna nIlapatrAvalIthI vyApta ane
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 zrI mallinAtha caritra svarNapAtrANi saMbhRtya, ratnaiH paurA DuDhaukire / prasAdaM teSu cakre'sau, vAJchitArthasamarthakam // 537 / / zreSThyAgAd nagarImukhyaH, zrIpAlaH sUnubhiH saha / zreSThin ! mAmabhijAnAsi, bhASate smeti bhUpatiH // 538 // so'pyUce sUryavat khyAtaM, rAjAnaM tvAM na vetti kaH ? / vastutastu yathAvasthaM, no vedmi tvAM mahIpate ! // 539 / / samakSaM sarvalokAnAM, tataH zrIvatsabhUpatiH / caritraM mUlataH samyaga, saMkSepeNetyavocata // 540 // tava sUnurahaM zreSThin !, zrIvatsa iti vizrutaH / rAmAcatuSTayIyogaprabhRtervacanAt purA // 541 / / jyAM suvarNamayatoraNa bAMdhavAmAM AvelA che evA te nagaranI aMdara rAjAe praveza karyo. (pa36). eTale nagarajanoe ratnonA suvarNapAtro bharI rAjAne bheTa karyA. ane teNe temane vAMchitArtha sUcaka prasannatA darzAvI. (537) evAmAM potAnA putro sahita nagarImAM mukhya evo zrIpAlazeTha Avyo. eTale rAjAe tene pUchyuM ke, "he zeTha ! mane tame oLakho cho? (38) te bolyo ke, sUryanI jema prakhyAta Apane koNa na oLakha? bAkI he rAjan ! vizeSa rIte to huM Apane oLakhato nathI." (539) pachI sarva lokonI samakSa zrIvatsarAjAe mULathI potAnuM caritra saMkSepamAM kahI batAvyuM. (pa40) temAM kahyuM ke, "he zreSThinuM ! tamAro zrIvatsa nAmano putra
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH kopATopotkaTaM spaSTaM vijJAya tvAM vinirgataH / "" imAzcatasraH saMprAptAstava pAdaprasAdataH || 542 // yugmam saccakre pRthivIpAlaH, zrIpAla zreSThinaM tataH / vadhva: sarvAza chAyo, hyAcAra: navoSitAm // 4 // yauvarAjye pade nyasya, zrIdharaM prathamAGgajam / rAjyayugmamatha prAjyaM, nayavRttyA zazAsa saH // 544 // anyadopavanasyAntaH, sUriH zrImatisAgaraH / saviteva tapovItyA, pUrvatti: samavAsat // 4 // taM vandituM mahIpAlaH pAlayan pAvano kriyAm / nAma matistatra, pauravRndraparIvRta: / / 46 / / 237 chuM. pUrve cAra ramaNIyonA yoga vigerenA vacanathI tamane sAkSAt kopAyamAna thayelA jANIne huM cAlyo gayo hato. (541) tyArabAda tamArA caraNaprasAdathI mane A cAra caturAo prApta thaI che. (542) ema kahIne rAjAe zrIpAla zreSThino sArI rIte satkAra karyo. ane te strIo potAnA sasarAne page lAgI ane harSa pAmI. "kulina kAMtAono e AcAra ja che." (543) pachI zrIdhara nAmanA prathamabAMdhavane yuvarAja pada para sthApIne zrIvatsarAjA nyAyapUrvaka vizALa baMne rAjyonuM pAlana karavA lAgyo. (544) have ekavAra nagarInI bahAra upavanamAM tapatejathI sUrya samAna dedIpyamAna zrImatisAgara nAme AcArya padhAryA. (545) eTale bhaktipUrvaka ane nagarajano sAthe pAvanI kriyAne
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra 238 dezanA'nte mahipAlaH, pRSTavAniti tAn gurUn / purA rtha mamAjJAnaM, sarvatroddhasitaM prazno ?! ||47nA thaM pazcAt mune ! jJAnaM, prasRtaM mama ovivAt ? / ityukte nyagadacchrImAn, sUrirbhUriguNottaraH // 548 // , purAjanmani paThatAM mahAvighnastvayA kRtaH / atastatkarmabandhena, jJAnollAso'bhavad na te // 549 / / guruNA kenacit pazcAt, sadvAkyaiH pratibodhitaH / bhakti cakre dhiyA teSu pratyahaM pustakAdibhiH // 550|| satkarmabandhato'bhUstvamupAdhyAyavizAradaH / jJAnavighnAcca mUrkhatvaM pUrvaM saMprAptavAnasi // 551|| pALanAro rAjA temane vaMdana karavA tyAM gayo. (546) dezanA pUrNa thatAM rAjAe gurune pUchyuM ke, "he prabho ! pUrve mane sarvathA ajJAna zA kAraNathI prApta thayuM ? (547) ane pachI te adhyApakanI kRpAthI jJAna zI rIte vistAra pAmyuM ? te kaho." eTale guNagaNAlaMkRta zrImAn AcArya bhagavaMta bolyA ke, "he rAjan ! pUrvabhavamAM vidyAbhyAsa karanArAone te moTo aMtarAya karyo hato. tethI te duSkarmanA yoge tane A bhavamAM prathama jJAnollAsa na thayo. (548-549) pachI koI gurunA upadezathI pratibodha pAmIne pratidina pustakAdithI jJAna-jJAnInI bhakti karI hatI. (550) te zubhakarmanA yoge tuM sarva kaLAomAM vizArada-hoMziyAra pravINa thayo zAnano aMtarAya karavAthI pahelA tuM mUrkha thayo. (551)
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH zrutvedamavadad rAjA, karmabandho mahAn kRtaH / kathaM zlathI bhaved nAtha !, tataH provAca saMyamI // 552 // baddhaspRSTanidhattAkhyAstrayo bhedA mahIpate ! / mithyAduSkRtabhaNanAdibhirjeyAH suhetubhiH ||553|| tadanyaH karmabandho yo, nikAcita iti smRtaH / bhUyasA tapasA so'pi, vijetavyo mumukSubhiH // 554 || yathA tuSArapAtena, dahyate'nokahavrajaH / yathA''mlarasaviSTabdhaM, laGghanenApadizyate // 555 // 239 yathA davAgninA'raNyaM dahyate'sahyatejasA / tathA sarvANi karmANi, jIyante tapasA cirAt // 556 // yugmam , A pramANe gurumahArAjanA vacano sAMbhaLIne rAjA bolyo ke, "he bhagavAna ! meM pUrve je karmabaMdha karela che. te sarvathA zithIla zI rIte thAya ? AcArya bhagavaMta bolyA ke, (552) he rAjan ! karmanA cAra bheda che. temAMthI baddha, sRSTa-nidhatta e traNa bhedane suzastrarUpa mithyAduSkRta vigere sArAkAraNothI jItI (TALI) zakAya che. (553) ane cotho nikAcita bheda che. teno mumukSuoe duSkaratapa vaDe jaya karavo paDe che. (554) jema himapAtathI vRkSo baLI jAya che. vaLI lAMghaNathI Amlarasano vikAra dUra thAya che. (555) asahya tejavALA dAvAgnithI jema araNya baLI jAya che tema cirakALa tapanuM AcaraNa karavAthI sarvakarmono nAza thAya che. (556)
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 zrI mallinAtha caritra kIrtergarvAd bhayAd vA'pi, sudeyaM dAnamaGginAm / kulalajjAbharAbhyAM ca, sukaraM zIlapAlanam // 557 / / mRSA'nyaraJjanAd vA'pi, sukarA hanta ! bhAvanA / duSkaraM tu tapastaptuM, dehadhAtukSayAvaham // 558 // zrutveti nandanaM rAjye, madanAvalisaMbhavam / saMsthApya sUripAdAnte, zrIvatso jagRhe vratam // 559 // so'bhyasya dvividhAM zikSAM, dakSaH kakSIkRtakriyaH / vizeSatastapastaptuM, traividhyena pracakrame // 560 // yathA yathA tapo dehatanutAM tanute tanau / tathA tathA'sya sadbhAvamahimA nahi hIyate // 561 // kIrti, garva ke bhayathI jIvone dAna ApavuM haju sulabha che. kuLa ke lajjAthI zIlapAlana paNa sugama che. (557) ane anyajanone raMjana karavA vaDe bhAvanA paNa sugama che. paraMtu deha tathA dhAtuno kSaya karanAra tapa tapavuM te duSkara che." (558) A pramANe sAMbhaLIne madanAvalIthI utpanna thayelA putrane rAjaya para besADI zrIvatsarAjAe sUramahArAjA pAse saMyama svIkAryo. (559) pachI be prakAranI zikSAno abhyAsa karI kriyA karavAmAM dakSa evA te rAjarSi vizeSathI trividha tapa tapavA lAgyA. (pa60) jema jema tapathI zarIramAM kSINatA AvatI gaI, tema tema temano sadbhAvamahimA vRddhi pAmavA lAgyo. (pa61) taparUpa TAMkaNAthI zilArUpa potAnA zarIrane ghaDIne teNe evuM
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya saH 241 paritakSya tapaSTaGkaH, zilAmiva nijAM tanUm / uccakAra tathA so'bhUd, yathA jaGgamadaivatam // 562 // AyuHkSaye sa rAjarSirgRhItvA'nazanaM cirAt / ekAvatArastridazo, jajJe tasmAcca setsyati // 563 // vidyAvilAsarAjarSiryathA tepetarAM tapaH / tathA'nyairapi bhAvena, pAlanIyaM mahAbala ! // 564 // tato mahAbalo rAjA, jagAdeti kRtasmitam / kariSyAmi tapaH zuddhaM, svAmin ! vidyAnarendravat // 565 / / dAnazIlatapodharmA, amI bhAvaM vinA trayaH / na phalanti mahIpAla !, zAlA iva RtuM vinA // 566 / / sughaTita karI mUkyuM ke jethI te eka jaMgamadevanI jema dIpavA lAgyA. (pa62). anukrame AyuSya pUrNa thatAM pUrve anazana svIkArIne te rAjarSi ekAvatArI deva thayA. ane tyAMthI cyavI siddhapadane pAmaze. (pa63) he mahAbala ! jema vidyAvilAsa rAjarSie tapa tapyuM, tema anya lokoe paNa bhAvapUrvaka tapadharmanuM pAlana karavuM joIe. (pa64) Iti zrIvatsa aparanAma vidyAvilAsa rAjAnI kathA pachI mahAbalarAjAe smitapUrvaka kahyuM ke, "he svAmin ! vidyAvilAsanI jema huM paNa zuddha tapa karIza." (pa65) eTale muni bolyA ke, "he rAjan ! RtuvinA vRkSonI jema bhAvavinA dAna, zIla ane tapa phaLIbhUta thatA nathI." (pa66)
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 zrI mallinAtha caritra yadvad rUpaM dRzA yadvadalaGkRtyA kavervacaH / yadvaccandro dyutA tadvad, dharmo bhAvena bhUSyate // 567 // bhavino bhAvanaivaikA, muktisaGgamadUtikA / bhave bhavedihaivA''zu, dRDhaprahArisAdhuvat // 568 // tathAhyAsIt pure kazcid, mahAkopI dvijAtmajaH / anyAyakAriNAmAdyo, yauvanaM cApyupAyayau // 569 // granthibhedaM vyadhattoccaiH, sa kadAcana bhavyavat / kvacicca khAnakhAtrANi, lolaH kola ivAnizam // 570 // je cakSuvaDe rUpa, alaMkArathI kavinuM vacana ane prakAzathI caMdramA zobhe che tema bhAvathI dharma zobhe che. (pa67) daDhaprahArInI jema A ja bhavamAM eka bhAvanA ja bhavyajIvane satvara mukti samAgamanI eka dUtirUpa thAya che te daDhaprahArInuM dRSTAMta A pramANe che :- (pa68). bhAvadharma upara deTaprahArInI kathA. koI eka nagaramAM anyAyIlokamAM agraNI ane mahAkrodhI koI brAhmaNaputra raheto hato. te yauvanavaya pAmyo (pa69). eTale koIvAra bhavyanI jema te sArI rIte graMthibheda karato. (bhavyajIva graMthibheda karI samakti pAme che.) tema A gAMTha kApIne dravya meLavavA lAgyo. ane koIvAra satRSNa DukkaranI jema te khAtara khodato hato. Dukkara jema jamIna khode tema A bhIMta vagere khodIne khAtara pADavA lAgyo. (570) ekavAra rAjapuruSoe tene pakaDyo. paNa brAhmaNa hoI avadhya
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH avadhyatvAdasau rAjanRbhirnirvAsitaH purAt / athA'gAccaurabhUpallo, caurIhallIsakAkulAm // 571 // caurasenApatiM zazvat sevate sma dvijAtmajaH / sthAnalAbhAt kRtArthaM svaM manyamAno mano'ntare // 572|| taistairudagracaritairAtmatulyaM vilokya tam / amanyata sutatvena, paurasenApati: svayam // 7 // dasyusvAmini paJcatvamupeyuSi sa dasyubhiH / tatpade sthApitazcaNDakarmA'jani vizeSataH ||574 || sudRDhaM praharatyeSa, prANino niSkRpaM yataH / tato dRDhaprahArIti, sAnvayaM nAma nirmama // 575 // 243 samajI nagaranI bahAra kADhI mUkyo. eTale jyAM corInA gANA nitya gavAI rahyA che evI coronI pallImAM te gayo. (571) tyAM te sthAnano lAbha thavAthI manamAM potAne kRtArtha mAnato te viprasuta pallipatinI niraMtara sevA karavA lAgyo. (572) tenA utkaTacAritrathI tene potAnA samAna samajIne corasenApatie tene putra tarIke mAnyo. (573) anukrame te pallIpati maraNa pAmyo. coroe maLI tene tenA padapara sthApana karyo. eTale te vizeSa krUrakarmI thayo. (574) te viprasuta nirdayapaNe jIvo upara dRDha prahAra karato hato tethI "daDhaprahArI" evuM tenuM nAma paDyuM. (575) nagarIne te bhAMgavA lAgyo, musApharone pakaDavA lAgyo. 2. nirmitamistyapi pA: /
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 babhaJja nagarANyeSa, jagrAha pathikavrajAn / grAmAn prajvAlayAmAsa, paJjikArthaM kRtAgrahaH // 576 // zrI mallinAtha caritra anyedyustaskaraiH sAkaM, svAMzairiva pRthaggataiH / bhaGktuM kuzasthalaM grAmamagAdeSa mahAbhujaH ||577|| tatrAsti devazarmeti brAhmaNaH zarmavarjitaH / svAGgavat sahajaM yasya, daurgatyaM prasRtaM ciram // 578 // tadaiva bAlakaireSa, kSIrAnnaM yAcito dvijaH / bAlakA na hi jAnanti, sadasattvaM nijaukasi // 579 // yataH dasyavo DimbharUpANi, rAjAnazca dvijA api / parapIDAM na jAnanti, gRhNate ca yathA tathA // 580 // svArtha sAdhavAne AgrahI evo te gAmone bALavA lAgyo. (576) ekavA2 jANe potAnA judA avayavo hoya tevA coronI sAthe mahAparAkramI te kuzasthaLa nAmanA gAmane bhAMgavA gayo. (493) tyAM devazarmA nAmano eka duHkhI brAhmaNa raheto hato. potAnA aMganI jema tene drAridraya to lAMbAkALathI janmanI sAthe ja pragaTa thayeluM hatuM. arthAt aMgAMgIbhAva prApta thayeluM hatuM. (578) eka divase bALakoe te brAhmaNa pAse kSIrabhojana mAMgyuM. kAraNa ke, "bALako potAnA gharanI sthiti jANatA nathI." (878) je kAraNathI cora, bALaka, rAjA ane brAhmaNa-e parapIDAne 1. pRthUnnatairiti ca /
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH paribhramyA'khilaM grAmaM, yAcitvA ca kvacit payaH / kvacicca tandulAn styAnI bhUtendukiraNAniva // 581|| kvApi kvApi guDaM hRdyamabhyarthya svastibhASaNAt / kSaireyo pAcayAmAsa, snAtuM cAgAd nadIraye // 582 // itazcagradRzo gehamAgacchaMstasya taskarAH / teSAmekatamo'nazyat, kSaireyo prApya raGkavat ||583 // athoccaiDimbharUpANi, cakrandurvirasasvaram / uditaM ruditaM hyastraM, bAlAnAM yoSitAmiva // 584 // ' 245 rudantaste nado gatvA, tUrNaM janakamUcire / vaivit pazyatAM tAta !, nanne na: pAyarsa gRhAt // 8 // jANatA nathI. ane game te rIte levAja mAMge che. (580) pachI Akhu gAma bhamIne kyAMthI dUdha to kyAMthI caMdrakaraNa jevA ujjavaLa cokhA, kyAMkathI svasti bolIne goLa mAMgI lAvIne teNe khIra pakAvI ane pote nadIpara snAna karavA gayo. (581-582) evAmAM te pracaMDasvabhAvI taskaro te brAhmaNanA gharamAM pravezyA ane temAMnA koI eka core bALako pAse TaMkanI jema khIrane joIne laI lIdhI. (583) eTale te bALako karUNasvare AkraMda karavA lAgyA. kAraNa ke srIonI jema bALakonuM paNa pragaTa zasra rUdana ja che. (584) (6 rUdana karatA bALako nadI para gayA ane potAnA pitAne kahevA lAgyA he tAta ! amArA dekhatAM koIe gharamAMthI khI2 laI lIdhI." (585)
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 zrI mallinAtha caritra tadAkA'dadhAccitte, daivaM durbalaghAtakam / anyeSu vezmasu grAme, durbhikSaM kiM vijRmbhate ? // 586 / / krudhyannatha dvijastAmravadano grAmamIyivAn / bhujAbhyAM parighaM pretabharturdaNDamivAyatam // 587 / / AdAya gehamAgatya, sa bhUta iva nUtanaH / samullAsitadordaNDo, jaghAna stenamaNDalam // 588 // yugmam dRSTvA vitrasyatazcaurAMstena vAtena tUlavat / dadhAve taskarAdhIzo, yamadUta iva svayam // 589 // satvaraM dhAvamAnasya, pravAhasya zilA yathA / antarAle babhUvA'sya, saurabheyI gaticchide // 590 / / te sAMbhaLIne durbalane satAvanAra daivane manamAM upAlaMbha Apato ane zuM gAmamAM bIjA gharomAM duSkALa paDyo che ?" (586) ema krodhapUrvaka bolato temaja lAlacoLa mukhavALo te vi gAmamAM Avyo ane yamanA daMDanI jema eka moTo mudgara potAnA hAthamAM laI (587) ghare AvI eka nUtana bhUtanI jema potAnA bAhudaMDane uchALIne te corone mAravA lAgyo. (588) eTale vAyuthI kapAsanI jema tenAthI trAsa pAmatA corone joIne yamadUta jevo te pallIpati (daDhaprahArI) pote doDyo. (589). evAmAM pravAha ane zilAnI jema satvara doDatA tene vacamAM gAya ADI AvI, (pa90) 1. -nastAmrapautravadityapi pAThaH / 2. -rAnamuSmAtUlapUlavaditi ca /
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH prerita iva durgatyA'dhiSThita iva rakSasA / niSkRpastAM kRpANena, nijaghAna niSAdavat // 591 // taskarANAmadhIzasya, saMmukhIno'bhavad dvijaH / mRgo mRgAdhipasyeva, zizupAlanatatparaH // 592 // re ! re ! tAra ! madrezma, vizan mUrva ! mumUrkhasi / zApenApi mamA'nantA:, kSayaM nItA vadhaM vinA // 593 // tadAkarNyA'tha caurezo, maNDalAgreNa cogradhIH / phalavat pAtayAmAsa, ziro roradvijanmanaH // 594 / / Ja: pApa ! pApinAmAdya !, brahmahatyAvidhAya ! / evamuktvA'bhyagAdasya, velAmAsavatI vadhUH // 595 // 247 eTale jANe durgatithI prerAyelo hoya tema athavA rAkSasathI adhiSThita thayo hoya evA dayAvinAnA teNe te gAyane talavArathI mArI nAMkhI. (591) eTale potAnA bALakanuM rakSaNa karavA mATe mRga jema siMhanI sAme Ave tema te brAhmaNa te coranAyakanI sAme thayo. (592) ane bolyo ke, "are cora ! re mUrkha ! mArA gharamAM pesIne zuM tuM maravA icche che ? vavinA mAtra zrApa devAvaDe paNa meM ghaNAne yamadhAma pahoMcADI dIdhA che." (593) te sAMbhaLI pracaMDabuddhivALA teNe te talavArathI garIba brAhmaNanuM vRkSa parathI phaLanI jema mastaka nIce pADI dIdhuM. (594) evAmAM "are pApI ! are pApIomAM agraNI ! are brahmahatyA karanAra ! ema bolatI te vipranI garbhavatI strI dRDhaprahArInI sAme AvI." (595)
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 tuti: sannavRtena, dhotena taravAriA 1 vidadArodaraM tasyAzcaNDaH kUSmANDakhaNDavat // 596 // garbhaM jarAyumadhyasthaM, kampamAnaM bhayAdiva / nirIkSya puratastasya, karuNA taruNAyate // 597|| hA mAtastAta ! hA ! mAtarvilapanta iti sphuTam / ete stanandhayA mohAd, mayaiva nihatAH khalu // 598 / / pitRmAtRparityaktAH kimu jIvanti bAlakA: ? / kaThoreNa kuThAreNa, vilUnA: pallavA iva // 599 // zrI mallinAtha caritra , gobrahmavanitAbhrUNahatyAmityAdadhad bhRzam / pAtakaM pAtakaM jantordhigArjayarmanAryavat ||600 // eTale durgatinA samAgamane mATe ekadUtI jevI pANIdAra tIkSNa talavArathI te nirdaye koThAnA phaLanI jema tenuM udara cIrI nAMkhyu. (596) eTale emAMthI nIkaLI paDelo, bhayathI kaMpato jarAyu (garbhAvaraNa carma)mAM rahelo evo taraphaDato garbha joIne tenA haiyAmAM karUNA pragaTa thaI (597) te bolyo ke - "he mAta ! hA tAta ! are ! ema mohathI phrUTa vilApa karatA evA A bALakone paNa meM mArI ja nAMkhyA che. (598) kharekhara tIkSNa kuhADAvaDe kApI nAMkhelA pallavonI jema mAbApathI viyukta (vikhUTA) thayelA bALako zuM jIvI zake ? (599) aho ! mane dhikkAra thAo ke, gAya, brAhmaNa, srI ane 1. -manAnava: ti = 1
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sa 249 svayaM svaM hanmi kiM zastryA, kUpe jhampAM dadAmi kim ? / vizAmi jvalane kiMvA, viSAdAd viSamadmi kim ? // 601 // evaM vicintayanneSa, jAtavairAgyabhAvanaH / vyAvartamAna udyAne, sthitAn sAdhUnavaikSata // 602 // praNipatyeti tAnUce, pApAtmA'haM durAzayaH / dRzA'pyadRzyo vacanairabhASyo'haM bhavAdRzaiH // 603 / / nAsti mattaH kvacit pApI, nAsti matto'pi nighRNaH / nAsti matto'pi nirdhA, nAsti matto'dhamAdhamaH // 604 / / IdRkSamapi mAM trAtuM, yUyamarhata sAMpratam / prAyazcittarahasyajJAH, sarvasAdhAraNA yataH // 605 / / bALakanI hatyArUpa jIvane durgatimAM nAMkhanAra evuM mahApApa meM anAryanI jema upArjana karyuM. (620). aho ! have huM zuM mArA potAnA zastravaDe AtmaghAta karuM ? athavA zuM kuvAmAM jaIne paDuM ? athavA agnimAM praveza karuM? ke viSAdathI viSapAna karUM?" (601) A pramANe vairAgyabhAvanA bhAvato te tyAMthI pAcho pharyo. tevAmAM udyAnamAM rahelA sAdhuone teNe joyA. (602) temane namana karI bolyo "he bhagavanuM ! huM pApI ane durAzayI chuM." vaLI huM Apane najarathI jovA lAyaka nathI temaja vacanathI bolAvavA lAyaka nathI. (603) he guruvara ! mArA karatAM vadhu pApI, nirdaya, adharmI ke adhamAdhama koI nahi ja hoya. (604) evA adhamanuM mAruM rakSaNa karavA paNa Apa ja samartha cho.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 zrI mallinAtha caritra tataste sAdhavaH sAdhudharmatattvamupAdizan / zrAmaNyameSa jagrAha, pApapaGkanadIrayam // 606 // yasminnahni svato'nyasmAdapi smartAsmi pAtakam / tatra tatraiva no bhokSye, kRtaparvatapA iva // 607 / / kartAsmi kSAntimakSUNAmityAbhigrahayoryugam / agrahIdeSa zuddhAtmA, bhavavairAgyaraGgitaH // 608 // athAvaskandite grAme, tasminneva kuzasthale / vijahAra mahAsattvaH, karmakSayakRtAgrahaH // 609 / / vidhAyaiSa mahApApI, naTavad veSamocanam / punarmuNTayituM grAmamAyayau herikopamaH // 610 / / kAraNa ke prAyazcittanA rahasyajJAtA munio sarva sAdhAraNa (sarva jIva para samAna bhAvavALA) hoya che. (605) - te sAMbhaLIne sAdhuoe tene sAdhudharmano upadeza Apyo. eTale pApAMkane dUra karavA nadInA pravAha samAna zramaNyapaNuM teNe aMgIkAra karyuM (606) ane saMsAraupara virAgI banelA te zuddhAtmAe A pramANe abhigraha lIdho ke, "jyAM sudhI mArA potAnAthI ke bIjAthI paNa mArUM karela pApa yAda Ave tyAM sudhI mAre parva divase karelA tapanI jema AhAra na levo ane akSINa evI kSamA dhAraNa karavI." (607-608) pachI pUrve parAbhava pamADela teja kuzasthala nagaramAM ja mahAsattvazALI ane karmakSaya karavAmAM tatpara evA daDhaprahArI muni vicaravA lAgyA. (609) temane joI nagaravAsIo vicAravA lAgyA ke, "herika
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 dvitIyaH sa. re ! bhrUNAdimahApApakArako'pi na mAritaH / darzanavyAjato'smAbhirityatamta tairjanaiH // 611 // bhikSArthaM pravizanneSa, grAmavezmasu saMyamI / kITakairbhakSitazcaiva, loSTakhaNDairatADyata // 612 / / vizeSatastADyamAnastatpApaM saMsmarannasau / nAbhuGkta kimuta kSAnti, vidhatte sma divAnizam // 613 / / yaSTibhistADayAmAsustaM durdAntamahokSavat / Hkhuza murNima: kAma, vadhummavidhAyam II64 kAyotsargasthitaM grAmyAH, pidadhuH pAMzuvRSTibhiH / dezAriSTasamudbhUtA, utpAtA iva pattanam // 615 / / (jAsusa) samAna A mahApApI, naTanI jema veSa parivartana karIne pharI A gAma lUMTavA mATe ja Avyo jaNAya che. (610). are ! A garbhahatyA vigere mahApApa karanArane darzananA nhAne tenI pAse jaIne paNa ApaNe mArI na zakyA ?" Ama bolatA loko tene vANInA bANavaDe tarjanA karavA lAgyA. (611) gAmanA gharomAM bhikSA mATe praveza karatAM te muni mudrajIvothI paNa parAbhava ane DhephAMthI tADana-tarjana pAmavA lAgyA. (612) vizeSathI tADana pAmavA chatAM pUrvanA pApane saMbhAratA te mahAtmA AhAra lIdhA vinA ahoniza tapa karatA ane kSamA dhAraNa karavA lAgyA. (613) te vakhate grAmINa loko duddata baLadanI jema pApa karanAra tenA zarIrane yaSTi-muSTithI atyaMta prahAra karavA lAgyA. kAyotsargamAM rahelA temane dezanA aniSTa saMyogathI utpanna thayelo
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 zrI mallinAtha caritra itthaM kadImAno'sau, grAmINaiH prativAsaram / evaM vibhAvayAmAsa, mucyamAnarajoguNaH // 616 / / dUyase kimu re ! jIvA'nargalaiH khalu jalpitaiH / pradattaM labhyate naivA'pradattaM hi kadAcana // 617 // zubhetaraparINAmAkRSTametat tavA''gatam / tenAjitaM svayaM bhoktA, hetumAtraM paraH pumAn // 618 // yadupAttaM tvayA pApaM, bhogyaM jananakoTibhiH / tadihaiva zubhasvAnto, bhokSyase kSaNamAtrataH // 619 // yataH - utpAta jema nagarane AcchAdita kare tema grAmavAsIo dhuLanI vRSTithI DhAMkI devA lAgyA. (614-15) e vakhate dararoja grAmINa lokothI kadarthanA pAmatA ane rajoguNathI mukta te mahAmuni bhAvanA bhAvavA lAgyA ke, (16) are jIva ! bahuprakAranI kadarthanAthI tuM zA mATe duHkhI thAya che, dubhAya che ?" A to ApeluM ja pAchuM maLe che. nahi ApeluM kadApi maLI zakatuM nathI. (617) tArA azubha pariNAmathI AkarSita A saMkaTa tane prApta thayuM che. tethI te je pUrve upArjana kareluM che te ja tAre bhogavavAnuM che. anyamanuSyo to nimittamAtra che. karmasattAno tuM aparAdhI che. (618) karelA aparAdhonI sajA bhogavavAnI che. te je pApa upArjana karyuM che te karoDo janma sudhI bhogavAya teTaluM che. chatAM jo zubhabhAvathI kaSTane sahana karIza to A bhavamAM thoDA samayamAM ja tuM bhogavI laIza. kAraNa ke - (19)
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH ajJAnI yat kRtaM karma, kSiped vatsarakoTibhiH / tajjJAnI guptisaMpUrNaH, kSipeducchvAsamAtrataH // 620 // jAtyaratnamivA'prAptaM prApya cAritramadbhutam / zamena jayakarmANi zarmANyapi tathA'rjaya ||621 // ' , prathamaM kaTukaM pazcAt, pIyUSati yathauSadham / tathA grAmyavaco jIva !, vicintaya sacetanaH // 622|| karmakSayasakhA te'sau jIva ! mA klIbatAM bhaja / etatsAhAyyataH sarvakarmanirmUlako'si yat // 623 // ciraM sahitvA duHkhAni, tvaM ced nedaM sahiSyase / tad vRthA prAktanaM sarvaM, matiryA'nte hi sA gatiH ||624|| 253 "je karma ajJAnIjIva karoDo va2se khapAvI zake, te karma jJAnI traNaguptithI saMpUrNa banIne eka zvAsozvAsamAM khapAvI zake che." (620) vaLI he cetana ! jAtyaratnanI jema alabhya A adbhuta cAritraratnane pAmI samatAthI karmono kSaya karI avinAzI sukha upArjana kara. (621) vaLI he jIva ! A grAmyavacana (grAmINa lokonA vacana) prathama auSadhanI jema kaDavA lAgaze paNa pariNAme te amRtasamAna che. (622) vaLI he jIva ! karmakSaya karAvavAmAM A badhA tArA mitro che. tethI nirmAlya banIza nahI. kAraNa ke emanI saMpUrNa sahAyathI tuM sarvakarmano nAzaka banIza. (623) cirakALa du:kho sahana karyA pachI kSaNabhara jo sahana nahi kare
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 zrI mallinAtha caritra yAdRk karma kRtaM jIva !, bhaja tAdRgavedanam / na zAlilUyate kvApi, vapane kodravasya yat // 625 / / vadanacchAyayA karma, yayA jIva ! tvayA'rjitam / tAmeva bibhRhIdAnImekarUpA mahattarAH // 626 / / evaM bhAvayatastasya, bhAvanAzuddhacetasaH / utpannaM kevalajJAnaM, lokAlokaprakAzakam // 627 // niHzeSakSINakarmIzo'yogistho yoginAM varaH / dRDhaprahArI bhagavAn, prapede paramaM padam / / 628 / / bhAvanAyAH phalaM rAjan !, na samyag vaktumIzvaraH / yadIdRzo'pi tamasaH, paraM padamavAptavAn // 629 // to pUrve sahana kareluM badhuM vRthA jaze. kAraNa ke prAMte mati tevI gati thAya che. (624) he jIva! te jevuM karma karyuM che tevuM khedavinA bhogavI le. kAraNa ke kodravane vAvyA pachI kadIpaNa cokhA laNI zakAya ja nahi. (625) he jIva! jevI mukhachAyAthI te karma upArjana karyuM che. tevI ja mukhachAyA atyAre dhAraNa kara. kema ke mahAjano sadA ekarUpa ja hoya che." (626) A pramANe zubhabhAvanA bhAvatA cittavizuddhithI lokAloka prakAzaka kevalajJAna temane utpanna thayuM. (627) ayogI kevaliguNasthAnake rahelA te yogIndra daDhaprahArI bhagavAna niHzeSa kamarajano kSaya karI paramapadane pAmyA. (628) he rAjan ! bhAvadharmanuM yathArthaphaLa kahevA koI samartha nathI. 1. bhava tAdRgavedane iti pAThAntaram /
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255 dvitIya saH ityAditIrthakRddharma, zrAvaM zrAvaM mahAbalaH / romAJcairaJcito dehe, bhAvanA'mbhodabindubhiH // 630 // athA'calAdayo'pyUcurnRpamitrA munIzvaram / / vrataM vayamapi prItyA, grahISyAmo narendravat // 631 // yAvad rAjye'GgajaM nyasya, samAgacchAmi satvaram / bhavadbhistAvadatraiva, stheyaM mayi kRpAparaiH // 632 // atha provAca bhagavAn, varadharmA munIzvaraH / devAnupriya ! mA kArSIH, pramAdaM zreyasaH kRte // 633 / / juo daDhaprahArI atyaMta krUra chatAM bhAvadharmathI alpa samayamAM paramapada pAmyA. (629) Iti daDhaprahArI kathA. A pramANe AhatadharmanuM svarUpa sAMbhaLIne zubhabhAvarUpI meghajaLathI tenA zarIra upara romAMca khaDA thaI gayA (630) ane potAnI cAritra levAnI IcchA gurumahArAjane pharIthI jaNAvI. eTale acalAdi tenA mitroe paNa munIzvarane kahyuM ke, "he bhagavan! ame paNa narendranI jema premapUrvaka temanI sAthe vratagrahaNa karazuM." (631) pachI rAjAe kahyuM ke, "bhagavad ! putrane rAjaya upara besADI ahIM AvuM, tyAM sudhI Apa mArA para karUNA karIne ahIM ja raho." (632) eTale bhagavAna varadharma munIzvara bolyA ke, "he devAnupriya ! kalyANakArI kArya karavAmAM pramAda na karavo joIe." (633) rAjAe kahyuM ke, "he prabho ! jyArathI tamArI tattvAnusArI
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 zrI mallinAtha caritra prabho ! pramAdaH sutarAM, tadaiva tatyaje mayA / yadaiva bhavatAM vANI, suzruve tattvasAriNI // 634 // atha natvA guruM gatvA, parSadaM jagatIpatiH / balabhadrakumArasyAbhiSekArthaM kRtodyamaH // 635 / / papracchA'STAGganimittatattvajJaM gaNakottamam / brUhi lagnaM yathA zuddhaM, rAjyalakSmIpravardhakam // 636 / / atho vicArya saMsthApya, lagnaM dharaNimaNDale / naimittika uvaacoccaiyotiHshaastrmhoddhiH // 637 // pAtena latayA vedho, pragrahaikArgalAdibhiH / doSairebhirvinirmuktaM, rogairiva kalevaram // 638 // tyaktakUragrahagrAma, krUrAliGgitameva ca / vArasya janmabhaM yattu, tasmAcca dazamaM param // 639 / / qull AicNI che tyA2thI meM prabhAhane cho. hIyo cha." (634) pachI gurUne namaskAra karIne rAjA nagaramAM AvI rAjasabhAmAM gayA. tyAM baLabhadrakumAranA abhiSekane mATe taiyArI karIne (635) teNe aSTAMganimittanA jANa naimittikane bolAvI pUchayuM ke, "he naimittika ! rAjyalakSmInI vRddhi karanArUM zuddha lagna kaho." (636) pachI vicArapUrvaka dharaNImaMDaLa upara lagnakuMDaLI sthApIne jyotiSazAstramAM pAragAmI naimittika bolyo ke, (637). De Thendra ! zubhamurta, pAta, satA, ve5, praDa bhane ekAgelAdi doSothI, rogothI kalevaranI jema nimukta hovuM me. (638) vaLI krUragrahothI je tyakta hoya, ekAda paNa dUragrahathI
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH aSTAdazaM tathaikonaviMzaikaviMzameva ca / varjanIyaM mayA proktaM, nakSatraM kSitivAsava ! ||640|| tribhirvizeSakam sakurA janmabhUrdagdhA, tArA sAmyavatI tathA / tridinasparzinI cApi, riktA bhadrA'nvitA tathA // 641 || saMkrAntigrahaNAbhyAM ca hInakAlamukhI tithiH / adyAne muLA rAnan !, puLyA tithirivAtAM ddazkarA rAhuketuyamacchAyA, krUravArastathaiva ca / dinavArArihorA ca, krUravArasya sA punaH ||643 // yamaghaNTakarkayogAvutpAto mRtyukANau / saMvartaka iti doSA, vAre'smin santi na kvacit // 644|| AliMgita na hoya ane janmanakSatrathI dazamuM, (639) 257 18muM, 19muM, 21muM e nakSatra varjanIya kahela che. tethI tevA nakSatravALuM na hoya (640) krUra tithi, janmatithi, dagdhA, tArA, sAmyavatI tithi, traNadivasane sparza karanArI vRddhi tithi, rikatA, bhadrA, saMkrAMti ane grahaNanI tithi, kSayatithi tathA kALamukhI ATalI tithio na hoya tevuM muhUrta uttama kahyuM che. evI anekaguNayukta muhUrtavALI puNyatithi he rAjan ! jANe tamArA bhAgyathI ja AkarSAIne AvI hoya tema Aje AvelI che. (641-642) vaLI rAhu, ketu, yamanI chAyA, krUravAra tathA krUravArano divasa, vA2no ari ane horA, yamaghaMTa, karkayoga, utpAda-mRtyu, kANa ane saMvartaka e doSo A vAramAM kaMI paNa nathI. (643-644) 1. -rivA naiti 6 pAH /
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 viSkambhagaNDazUlAzcAtigaNDo vajravaidhRtI / vyAdhAta: pariSadyApi, vyatIpAtayutA nava // 6 // taioga: parityaruM, zubhayoau: parAvRtam / kunAmakAladaNDAdyupayogairujjhitaM dinam ||646 // muhUrtaM pAvanaM rAjan !, bavabAlavakaulavaiH / trisaMkhyaiH karaNairhRdyaistrilokIzatvasUcakaiH ||647|| ajanmamAsi nirmuktadhanurmInasthabhAskaram / asiMhasthasurAcAryaM, lagnametad manoharam // 648|| zrI mallinAtha caritra maghA punarvasuH puSyo, hastaH svAtizca revatI / rohiNI zravaNaM caiva, dhaniSThA cottarAtrayam // 649 // vaLI vidhvaMbha, gaMDa, phUla, atigaMDa, vajra, vaidhRti, vyAghAta, parigha ane vyatipAta e navayogothI parityakta ane zubhayogothI parivRtta tathA kutsitanAmavALA kALadaMDAdi upayogathI rahita (645-646) he rAjan ! Ajano divasa che vaLI he rAjA ! trilokanA aizvaryanA sUcaka ane manohara evA bava, bAlava, kaulava e traNa karaNathI A muhUrta pAvana che (647) vaLI janmavinAno mahino che. vaLI dhana ane mInarAzimAM sUrya rahelo nathI. eTale ke dhanArka-mInArka nathI. siMharAzimAM bRhaspati (guru) rahelo nathI. tethI A lagna manohara che. (648) vaLI he nareza ! maghA, punarvasu, puSya, hasta svAti, revatI, rohiNI, zravaNa, dhaniSThA, traNauttarA, mRgazira, mULa ane
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH mRgazIrSaM tathA mUlamanurAdhA narAdhipa ! | paJcadazApi RkSANi, pratiSThAyAM zubhAnyaho ! || 650 // zanyarkakSitijAH SaSThatRtIyasthAM zubhAvahAH / dvitristhazcandramAH zreSThaH sarvakAryaprasAdhakaH ||651|| , ekadvitricatuSpaJcadazamastho budho mataH / ekadvitricatuSpaJcanavasaptadazasthitaH ||652|| guru: zubhataraH prokta, eka paJcacatuH sthitaH / navacaturdazasthazca zukraH prItikaraH satAm ||653 // ketuvidhuntudau nUnamekAdazagatau zubhau / pratiSThAyAM grahA ete, lagnasyAtizayapradAH ||654|| 259 zrutvedamucitaM dattvA tebhyaH svaM kSitivAsavaH / lagne'sminneva rAjye zrIbalabhadraM nyavIvizat || 655 // anurAdhA e paMdaranakSatro pratiSThAmAM zreSTha gaNAya che. (649-650) zina, vi, maMgala jo chaThThA ane trIjA gharamAM hoya ane caMdra bIjA ke trIjA sthAnamAM hoya to zubha ane sarvakAma sAdhanAra che. ( 47 ) bhe budha 1, 2, 3, 4, 5, 10mAM sthAne hoya jane guru 1,2,3,4,5,7,8,10mAM sthAnamAM hoya to zubhatara uhesa che. tathA zukra 1,5,4,9,10mAM sthAne rahelA hoya to te saMtone prItikara, zubhatara tathA rAhu-ketu-11mAM sthAnamAM hoya to zubha jANavA e graho pratiSThAmAM lagnane viziSTa banAve che. (652-954) A pramANe sAMbhaLIne naimittikane dravya ApIne eja lagnamAM rAjAe baLabhadrane rAjagAdI para besADyo. (655)
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 athAdhirUDhazibiko, narendraH zrImahAbalaH / munipAdarajaH pUtaM, mahodyAnamupeyivAn // 656|| zrI mallinAtha caritra svapadanyastasatputro'thA'calo nizcalAzayaH / guNaiH sthairyAdikairvaryairdharaNo dhariNIyitaH ||657|| saptakSetryAM dhanaM nyasya, pUraNo'pyanRNo nRNAm / vasubhiH pUrayan vizvaM, vasurvasuriva zriyA // 658 // vaizramaNaH zramaNatve, baddhakakSo mahAmatiH / abhicandrastu nistandro, guruzuzrUSaNAzayA // 659 // sarve'pyamI yathA vittaM dadAnA bhAvanoddhatA: / zibikAsthA guroH pArzve, vratamAptumupAgaman // 660 // caturbhiH kalApakam pachI mahAbala rAjA zibikA para ArUDha thaIne munIMdranI caraNarajathI pAvanIya mahAudyAnamAM AvyA. (656) te vakhate potAnA sthAna pa2 suputrane sthApana karIne acalAzayavALo acala, bhairyAdi zreSTha guNothI dharaNI samAna dharaNa, (657) saptakSetramAM dhana vAparIne manuSyonA RNarahita thayelo pUraNa ane vasu-dhanathI vizvane pUrato kAMtivaDe sUrya samAna. (658) zramaNatvamAM kaTibaddha thayela mahAmati vaizramaNa, guruzuzrUSAnI AzAthI nidra (ALasa vinAno) evo abhicaMdra (659) e sarve mitro bhAvanAthI bhavya banI zibikApara AruDha thaIne potAnA vaibhavane anusAre dAna detA yazocita dravya vAparatAM vrata levA mATe gurumahArAjanI pAse AvyA. (660) eTale munIzvare saralAzayI temane DAbIbAjue UbhA rAkhIne
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 261 dvitIya sa: athA'vAmAn vAmapAzrce, kRtvaitAn vidhipUrvakam / dharmadhvajAdi tat sarvamadAdatha munIzvaraH // 661 // paJcabhirmuSTibhiH kezAn, mUrtimadviSayAniva / svayamutpATayAmAsurete gurunidezataH // 662 // sAmAyikamahAmantraM, pAtraM niHzreyasazriyAm / guroruccArayAmAsuste pIyUSakirA girA // 663 / / tatkAlamAptasAdhutvaliGgino'pi tapodhanAH / saMvRtAGgAH samAdhisthAzciraMdIkSitavad babhuH // 664 // pradakSiNAtrayo dattvA, praNipatya gurukramau / upAvikSan purastAt te, vinayA''namrakandharAH // 665 // vidhipUrvaka dharmadhvajAdi (rajoharaNa-muhapati vagere) upakaraNo arpaNa karyA. (661) pachI jANe mUrtimAna pAMca iMdriyonA viSayo hoya tema gurunA AdezathI pAMcamuSTivaDe temaNe mastakanA kezano loca karyo (662) pachI mokSalakSmInA pAtrarUpa sAmAyika mahAmaMtra temaNe gurunI amRtavarSiNI vANIthI uccaryA. (663). te vakhate tAjetaramAM je sAdhuveSadhArI chatAM tapasvI ane saMgopitAMgavALA samAdhistha ciradIkSitanI jema zobhavA lAgyA. (664) pachI gurumahArAjane traNa pradakSiNA daI temanA caraNa kamalane namIne vinayathI namramukhI teo gurunI AgaLa namragrIvAvALA beThA. (665) eTale bhAvanI vRddhi mATe gurumahArAja upadeza ApavA lAgyA
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 zrI mallinAtha caritra athopazlokayAmAsa, gurustadbhAvavRddhaye / asAre'pi bhave prAptaM, zrAmaNyaM muktipUrathaH // 666 // cakritvaM tridazatvaM ca, nRpatvamahamindratA / vidantu sulabhaM caitad, durlabhaM tu jinavratam // 667 // yataH - ekAhamapi nirmohaH, pravrajyAparipAlakaH / na ced mokSamavApnoti, tathApi svargabhAg bhavet // 668 // kiM punaste mahAbhAgAstyaktvA tRNamiva zriyam / Adriyante parivrajyAM, suciraM pAlayantyapi ? // 669 / / iti vinayavinamrA dezanAM pAvanAM tAM kumatatimiravIthIbhAsvadaMzuprakArAm / ke - he mahAbhAgyazALI ! kalyANakArI ! muktinagarI tarapha prasthAna karavArUpa ratha samAna uttamazrAmaNya tamane prApta thayuM che. (666) cakrIpaNuM, devapaNuM, rAjApaNuM, ahamindrapaNuM pAmavuM sulabha che paNa A zramaNatvanI prApti atidurlabha che. kAraNa ke, eka divasa paNa nirmohI banI pravrayA pALanAra bhavyajIva kadAca mokSa na pAme to paNa svarga to avazya pAme ja." (667-668). to jeo lakSmIne tRNanI jema choDI, dIkSA grahaNa karI cirakALa pALe to te mahA bhAgyavaMtanI to zI vAta karavI ? (669) A pramANe kumatirUpa aMdhakArane dUra karanArI sUryakiraNa jevI pAvanIya dezanA sAMbhaLIne vinayathI namra, prItiyukta ane
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH zrutipathamupanIya prItibhAjo munIndrA vidadhati mudamete sapta sAmyaikatAnAH // 670 // 263 iti zrIvinayacandrasUriviracite zrImallinAthasvAmicarite vinayAGke mahAkAvye dAna - zIla- tapo - bhAvanAsu jinadatta - vanamAlAzrIvidyAvilAsakSitipati- zrIdRDhaprahArimaharSikathAgarbhitaH zrImahAbalarAjarSi - acala - dharaNa - pUraNa-vasu- vaizramaNA'bhicandravratamahotsava - vyAvarNano nAma dvitIyaH sargaH / samatAmAM lIna evA te sAte munIndro paramAnaMdane pAmyA. (670) A pramANe zrI vinayacaMdrasUri viracita zrI mallinAtha svAmI mahADajhavyamAM chAna - zIsa-tapa-lAva dharma upara - vinchttvanamAlA-vidyAvilAsa rAjA-dRDhaprahArimaharSi kathAsahita zrImahAjasarA4rSi-ayasa-parA-pUrA-vasu- vaizrama - amiyaMdranI dIkSA grahaNa mahotsavanA varNana svarUpa-bIjA sargano gUrjarAnuvAda pUrNa thayo.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ matha tRtIyaH sa . atha svaguruNA sAkamaviyuktA guNA iva / sattvarAzihitotkRSTA, vijahuste tapodhanAH // 1 // gurvAjJAmiva samitI, rakSantaste yathAvidhi / abhajantatarAM sAmyaM, niHsImAcaraNapriyAH // 2 // trIjo artha trIjAsargasaMdarzita-prasaMgonuM nidarzana(mahAbala rAjarSinovihAra-vItazokAnagarIe AgamanabaLabhadrarAjavInuM vaMdanArthe Agamana-mahAbalamunie ApelI dezanA-temAM saMsAranagaramAM vasatA karmapariNAmarAjA ane cAritrarAjA saMbaMdhI suvistRta varNana-baLabhadrarAjAe karela zrAvakadharmano svIkAra-sAtamunivaroe samAna tapa karavAnI karelI pratijJA-mahAbalamunie vadhu tapa karavA karelI mAyApariNAme strIvedano baMdha-mahAbalamuninI vIzasthAnakatAnI ArAdhanA-vIzasthAnakonuM varNana-tIrthaMkaranAmakarmopArjanaprAMtasamayanI ArAdhanA-mRtyu pAmI sAte mitronI vaijayaMta anuttaravimAnamAM utpatti.) jagatanA jIvone hitakArI te sAte tapasvImunio aviyukta (vikhuTA nahIM paDelA) guNonI jema ekatra rahIne gurumahArAjAnI sAthe vicaravA lAgyA. (1) vidhipUrvaka guru-AjJAnI jema pAMca samitine pALatA ane utkRSTa AcArapriya teo uccakoTinI samatA sevavA lAgyA. (2) 8. -ghu$rUti 1
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 tRtIyaH saH kAyotsargajuSAmeSAM, skandhakaNDUyanaM mRgAH / vidadhunizitaiH zRMgaistIkSNairvAsImayairiva // 3 // kSudhArtA apyamI dhIrAH, kurvArNA dustapaM tapaH / eSaNA na vyalaGghanta, nijacchAyA ivAGginaH // 4 // araNyAnIpathi bhrAntA, bADhaM pipAsitA api / no vavAJchurjalaM zItaM, sphItaM pItAmRtA iva // 5 // zItena bAdhyamAnAste, tuSArakaNavAhinA / ISu! jvalanajvAlAM, grISmasantApitA iva // 6 / / uSNena dahyamAnAGgA, na cchAyAM phalinasya te / asmaran kAyamAnasthAH, susthA ibhyajanA iva // 7 // kAyotsargamAM rahelA te munionA zarIra sAthe haraNo potAnA kuThAra jevA tIkSNa zRMgo (ziMgaDA)thI potAnA skaMdhanuM kaMDuyana (khabhA khaNavA) karavA lAgyA. (3) jIvo potAnI chAyAne ullaMghe nahi tema sudhArta chatAM duSkaratapane ArAdhatA te dhImunio eSaNAnuM kyAreya ullaMghana karatA na hatA. (4) jaMgalanA mArgamAM bhamavA chatAM, atyaMta pipAsA utpanna thavA chatAM teo amRtapAna karelAnI jema amAsukajaLane icchatA nahotA. (5) himakaNothI vyApta evA zItalavAyuthI pIDA pAmavA chatAM teo grISmaRtuthI saMtApita thayelAnI jema agnijavALAnI kyAreya icchA karatA na hotA. (6). tApathI zarIre baLatarA thavA chatAM ane kAyotsargamAM rahelA
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 zrI mallinAtha caritra mazarapi saMcha, maya:zUvImarivA nodvegaM vidadhuH kvApi, na ca dveSaM manAgapi // 8 // itthaM parISahacamUM, jayantaste tapodhanAH / vItazokAM purI jagmurgurvAdezavazaMvadAH // 9 // tadAgamanakalyANamudyAnatarurakSakaH / tatkSaNAt kathayAmAsa, jayetyAzI:puraHsaram // 10 // tata: prakRtiposau, vartamadraH satIzvara: | tAn vanditumagAd bhaktyA, pauralokairalaGkRtaH // 11 // vanditvA svocite sthAne, niSaNNe pRthivIbhuji / teSAM mukhyo'vadad vAgmI, mahAbalamahAmuniH // 12 // teo svastha zrImaMtonI jema vRkSanI chAyAno paNa Azaro letA nahotA. (7) lohanI soya samAna maccharanA DaMkhathI pIDA pAmavA chatAM teo uga ke dveSa lezamAtra karatA nahotA. (8) evI rIte pariSahasenAne jItatA ane gurvAjJAne AdhIna vartatA te tapasvIo anukrame vItazokAnagarImAM padhAryA. (9) eTale udyAnapAlake "jayavaMta raho" evA AzIrvAdapUrvaka temanuM Agamana tyAMnA rAjAne nivedana karyuM. (10) eTale paurajanothI parivarelA, svabhAve bhadraka evA baLabhadrarAjA bhaktipUrvaka temane vaMdana karavA mATe tyAM AvyA. (11) temane vaMdana karI ucita sthAne beThA. e muniomAM mukhya ane upadeza ApavAmAM kuzaLa mahAbala mahAmuni dezanA ApavA
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sa: 267 anAdimUlaparyantaH, saMsAro nAma pattanam / vinA kevalinaM yasya, svarUpaM na nigadyate // 13 // yasmin devakulAyante, saudharmAdyAH surAlayAH / paNyAkulApaNAyante, karmA'karmabhuvo'khilAH // 14 // zaivA vaizeSikA bauddhAH, kApilA nAstikA amI / vANijyakArakAyante, yatra cATuvicakSaNAH // 15 / / moho vaprAyate yatra, tRSNoccaiH parikhAyate / vizAlavizikhAyante, sukhAsukhasamAgamAH // 16 // zabdAdyA viSayA yatra, paJcAmI padradevatAH / vizAlakAnanAyante, jantudehAH samantataH // 17 // lAgyA ke - (12) saMsAranagara. karmapariNAma rAjA. karmapariNati rANI. anAdi ane anaMta evuM saMsAra nAmanuM nagara che. jenuM saMpUrNa svarUpa kevaLI bhagavaMta vinA koI kahI zake tema nathI. (13) te nagaramAM saudharmAdi devavimAnorUpa devamaMdirA che ane karmabhUmi tathA akarmabhUmirUpa samasta kSetro kariyANAthI bharapUra dukAno samAna che. (14) vaLI jyAM zaiva, vaizeSika, bauddha, kapila, nAstika e pAMcadarzaniko mIThuM mIThuM bolIne mAla vecanArA vepArIo jevA che. (15) vaLI jyAM moharUpI killo che. tRSNA rUpI moTI khAI che. ane sukhadu:khanA samAgamanarUpa vizALa rastA che. (16) zabdAdi pAMca viSayo jayAM pAdaradevatA che. jyAM prANIonA
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 zrI mallinAtha caritra tatra karmaparINAmo, nAma bhUpo mahAbalaH / yadAjJA mAlyavat sarvairuhyate nRsurairapi // 18 // sarvatrA'ladhyaracanA, vacanA'gocarodhamA / tasyAgramahiSI kAlasaGgatirgatizobhanA // 19 // devapUjAparaH zAntaH, zobhana: svapnasUcitaH / / alpakrodho'lpamAno'lpamAyo'lpAhaGkRtiH kRtI // 20 // AstikaH sAttvikaH prAjJaH, zubhamArgaprarUpakaH / bhavyo nAma tayoH putraH, pavitrAcaraNapriyaH // 21 // yugmam kalahI kliSTakarmajJo, mahAmohasakhaH khalu / nigodapRthvIkAyAdisthititattvakRtotsavaH // 22 // deharUpa vizALa jaMgalo cArebAju AvelA che. (17) tyAM karmapariNAma nAmano mahAbaLavAna rAjA che. jenI AjJA sarva mAnavo ane devo paNa puSpamALAnI jema vahana kare che. (18) sarvatra alaMdhyaracanAvALI, vacanane agocara udyamavALI, sArIgativALI evI kAlasaMgati nAme tenI paTTarANI che. (19) teono devapUjAmAM tatpara, zAMta, suMdara, sArA svaprothI sUcita, alpakrodha, mAna, mAyA, lobhavALo, (20) Astika, sAtvika, prAjJa, zubhamArgaprarUpaka, pavitrAcAramAM premI bhavya nAmano putra che. (21) tathA kalahakArI, kliSTakarmajJa, mahAmohano mitra, nigoda ane pRthvIkAyAdimAM sthiti thavAthI jeNe utsava karelo che. (22) pudgalaparAvartana rUpa akSayabhaMDArano je rakSaka che. evo
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269 tRtiya: saH pudgalAnAM parAvartAkSayasevadhirakSakaH / abhavyanAmA samabhUd, dvitIyazca tayoH sutaH // 23 // yugmam kramAdudyauvanaM bhavyetaraM putraM vilokya sA / cintAsantAnavidhurA, samajAyata jAtucit // 24 // tAmAlokya mahIpAlo, babhASe subhagottame ! / kathaM cintAparA'si tvaM, brUhi varNaiH sukomalaiH ? // 25 // devA'bhavyasutaH prAptayauvano'pi kathaM tvayA / uttamakulanandinyA, sAkaM no pariNAyyate ? // 26 / / athovAca nRpaH suSTu, smArito'smi sulocane ! / anekakAryanighnasya, vismRtirne garIyasI // 27 // abhavya nAmano temano bIjo putra che. (23) kema karIne yauvanane pAmelA abhavyaputrane joI kAlapariNati rANI ciMtAthI AkuLavyAkuLa thaI gaI. (24) tene ciMtAtura thayelI joI rAjAe kahyuM ke, "he sugottamA! tuM kema ciMtAtura che ? komaLavacanathI tenuM kAraNa jaNAva." (25) te bolI ke he deva ! tamAro abhavyaputra yauvana pAmyo che chatAM hajupaNa uttamakuLanI kanyA sAthe tame tene kema paraNAvatA nathI ? (26) eTale rAjA bolyo ke, "he sulocane ! te mane ThIka saMbhArI ApyuM. kAraNa ke anekakAryamAM vyagra hovAthI mane ghaNIvAra vismaraNa thaI jAya che." (27) pachI sarvakAryanA jJAtA karmapariNAma rAjAe pratihArI
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 zrI mallinAtha caritra tataH kliSTAzayaM nAma, daivajJaM karmabhUpatiH / AjUhavat pratIhArapreSaNAt sarvakAryavit // 28 // tasminnupAgate rAjA, babhASe vadatAMvaraH / jJAnAdabhavyaputrasya, snuSAM yogyAM nivedaya // 29|| jJAnAt samyag vicAryoccaiH, kSaNaM sthitvA jagAda saH / asti kAlapratiSThAkhyamavyavahArapattanam // 30 // tatrAnAdivanaspatinAmA rAjati rAjarAT / anantakAlacakrAkhyA, tasya prANapriyA priyA // 31 // tIvramohoditirnAma, tayorekA tanUdbhavA / yasyA rUpamatizAyi, na draSTumapi pAryate // 32 // mokalIne kilakhAzaya nAmanA devajJane bolAvyo. (28) te Avyo eTale bolavAmAM kuzaLa rAjAe kahyuM ke, "he kalyANakArI ! A mArA abhavyaputrane yogya vahu kaI che ? te jJAnathI jANI nivedana karo." (29) - pachI jJAnathI barAbara vicArIne te UMce svare bolyo ke - he rAjan ! kAlapratiSTha nAme avyavahAra nagara (avyavahAra rAzI) che. tyAM anAdi vanaspati nAmano rAjA rAjya kare che. tene anaMtakALacakrA nAmanI prANapriya patnI che. (30-31) te daMpatine tIvramohoditi nAmanI eka kanyA che. tenA adbhuta rUpane koIpaNa jovA samartha thatuM nathI. (32) ApanA abhavyaputranA jo tenI sAthe lagna thAya to "sonAmAM sugaMdha bhaLe" evo yoga thAya. ratna suvarNa sAthe
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271 tRtIya: saH amuM bhavyetaraM putraM, tayA yojayase yadi / / svarNaM surabhi jAyeta, ratnaM svarNena yojyate // 33 // zrutvedaM nAstiko nAma, dUto bhUmIbhujA svayam / preSitastasya sAmIpye, sa praNatyetyavocata // 34 // manmukhena mama svAmI, svAmin ! vyAharate vacaH / nijAM mohoditiM putro, matputrAya prayacchata // 35 / / yuvayoryadyapi snehaH, kulakramAsamAgataH / tathApi taM sthirIkartuM, saMbandhaH kriyate'dhunA // 36 / / vanaspatirathovAca, vismitAnanapaGkajaH / luloTha svadhunImadhye, nAlasyopahatasya me // 37 // joDyA jevuM thAya. (33) A pramANe sAMbhaLIne rAjAe pote tenI pAse nAstika nAmano potAno dUta mokalyo. te dUte tyAM jaI praNAma karIne kahyuM ke, "he svAmin ! tamArI tIvramohoditi putrI mArAputrane Apo. ema mArA svAmI tamane mArAmukhe kahevaDAve che. (34-35). tamArA baMne vacce sneha to kuLaparaMparAthI cAlyo Ave che. to paNa tene vadhAre daDha karavAmATe atyAre A saMbaMdha karo." (36) eTale anAdivanaspatirAjA bolyo ke, "aho ! AlasyathI upahata (haNAyeluM) mAruM vikasita mukhakamaLa Aje gaMgAmAM nAhyuM. arthAt ALasune ghare beThA gaMgAsnAna prApta thayuM. (37) seMkaDo manorathathI paNa bhAgyahIna janone alabhya evA
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 zrI mallinAtha caritra asaMbhAvyamabhAgyAnAM, manorathazate'pi yat / tadetanmama saMpannaM, pAtrajAmAtRlAbhataH // 38 / / zrImatkarmamahIpAlasamAdezaH sudurlabhaH / suciraM vidhRto maulau, haricandanadAmavat // 39 // tAmbUlavastrapAtrAdyaiH, pUjayitvA samuccakaiH / mukhyaM saMkhyAvatAM madhye, AtmAnaM manyate sma saH // 40 // nAstiko'tha samAgatya, niHzeSa karmabhUbhujaH / taduktaM kathayAmAsa, saMyojya karakuDmalam // 41 // tadvacaH zravaNAdeva, jAtaromAJcakaJcakaH / AjUhavannimittakhaM, kliSTaM kliSTAzayAbhidham // 42 // yogya jamAIno mane lAbha prApta thayo. (38) zrImAn karmapariNAmarAjAno sudurlabha Adeza gozISacaMdanamALAnI jema huM lAMbAkALathI dhAraNa karato Avyo chuM. tema A Adeza paNa svIkAruM chuM. (39) - A pramANe potAno AnaMda pragaTa karI tAMbUla, vastra, pAtrAdikathI teno sArI rIte satkAra karI te rAjA prakhyAta lokomAM potAne agraNI mAnavA lAgyo." (40) pachI nAstika dUte AvI aMjali joDIne te badhI hakIkata karmapariNAmarAjAne nivedana karI. (41) te sAMbhaLIne romAMcita thaI teNe kilakhAzaya nAmanA kliSTa nimittajJane bolAvyo. ane kahyuM ke, (42) "he daivajJa ! paramoccagrahayukta zubhalagna kaho ke jenA prabhAva
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH daivajJa ! vada sallagnaM, paramoccagrahAnvitam / yatprabhAveNa matputro, jAyate'nantasantatiH // 43 // daivajJaH paTTake nyasya, grahacakraM yathAvidhi / devAmuSmAddinAllagnaM, paJcame'hni vimRzyatAm // 44 // tataH zubhataraM lagnaM, vatsarAnte mahIpate ! | vilambaH puNyakAryANAM, na kSoNIza ! vidhIyate // 45 // mithyAdarzananAmAnaM, mantriNaM pRthivIzvaraH / tatkSaNaM preSayAmAsa, samIpe zrIvanaspateH || 46 || vanaspatimahIbhartuH, purataH karmamantrirAT / naikaTyaM kathayAmAsa, lagnasyottamatAjuSaH // 47 // vanaspatiratha proce, pramANamidamastu bhoH ! | satvaraM kArayiSyAmi, vivAhasyocitaM vidhim ||48|| 273 mArAputrane anaMtasaMtati thAya." (43) eTale paTTaupara yathAvidhi grahacakra AlekhIne daivaze kahyuM ke, "he heva ! A4thI pAMyame hivase uttama lagna khAve che. (44) tethI ekadama sAruM muhUrta eka varSanA anne Ave che. paNa za4n ! sArA abhamAM visaMja na uravo bheje. (48) pachI rAjAe tatkSaNa mithyAdarzana nAmanA potAnA maMtrIne vanaspati rAjA pAse mokalyo (46) eTale maMtrIe vanaspati rAjA pAse AvIne uttamalagnano nakauno hivasa tene nivedana yo. (47) vanaspatirASThe 'hyuM } "he bhadra ! se lagna bhane pramANa che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 zrI mallinAtha caritra yataH-devAnAM manasA sAkaM, pArthivAnAM girA samam / dhaninAmarthadAnena, kAryaM syAt kSaNamAtrataH // 49 // athAdikSad nRpo bhRtyAn, nigodAn bAdarAnasau / kriyantAminduvizadAH, pakvAnnasya hi parvatAH // 50 // AjyaiH prAjyaiH prapUryantAM, mahAvApyaH pade pade / vararUpaiH sucitrADhyairmaNDapA api vezmanAm // 51 // bhavitavyatAprabhRtiH, sarvaH suvAsinIjanaH / parpaTAdikRte bhUyAt, kalolUlusvarottaram // 52 // lekhyantAM gotriNAM lekhA, vivAhA'honivedinaH / kuGkamaiH kSullakabhavagrahaNAbhidhalekhakaiH // 53 // ane vivAhane ucita taiyArI huM satvara karAvIza. (48) devone vicAranI sAthe ja kSaNavAramAM kArya thAya che, rAjAone vacananI sAthe thAya che. zrImaMtone dhanadAnathI turata kArya thAya che. (49) pachI rAjAe bAdaranigodarUpa potAnA sevakone Adeza karyo ke - "caMdra jevA ujjavala pakavAnanA parvato taiyAra karo. (50) prAjyavRtathI bharapUra vAvaDIo pagale pagale bharI mUko. tathA ramaNIya raMgathI ane sucitrothI zobhatA evA gRhamaMDapo paNa taiyAra karo. (51) bhavitavyAdi suvAsinI strIo pAse dhavaLamaMgalapUrvaka pApaDa taiyAra karAvo. (ra) ane kSullakabhavagrahaNa nAmanA lekhako pAse lagnadivasane 2. mahIpati rUtya
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH atha saMpreSito rAjJA, mantrI prApya puraM nijam / vivAhaprazuLa: svAmin!, nazeDanantavanaspatiH // 4 // unmArgadezakAbhikhyA, varAkRSTividhAyinaH / saMsArapattanaM prApurvanaspatinidezataH // 55 // pravezitA mahotsAhapUrvakaM karmabhUbhujA / nRtvA'bhidhAnamAvAsamAsthitAH samadekSaNAH || 56 // marmonayA vadhvA kRtasnAnamahotsavAH / kSArasUpakRtA nItA, durvAkrasavatIgRhe // 57 // 275 vinyastamatsarasthAlA, anAryAcaraNAdikAH / drAk pariveSayAmAsuH, kuraGgArbhakalocanAH // 58 // sUcavanArA lekha-kaMkotrI kuMkumathI lakhAvI svajanone mokalo.' (53) A pramANe AjJA karIne vanaspatirAjAe te maMtrIne pAcho mokalyo. teNe potAnA nagaramAM AvIne karmapariNAma rAjAne kahyuM ke, "he svAmin ! anAdi vanaspati rAjAe vivAhanI taiyArI karI che." (54) pachI vanaspatinA AdezathI varane AmaMtraNa karavA unmArgadezaka nAmanA puruSo saMsAranagaramAM AvyA. (55) karmarAjAe utsAhapUrvaka temano praveza karAvyo ane vikasita nayanavALA temane nRtva(mAnava)nAmanA AvAsamAM utAryA. (56) pachI marmoTTanA nAmanI vahUe temane snAna karAvyuM ane dhUrta rasoyo temane durvacanarUpa rasoDAmAM laI gayo. (57) tyAM matsararUpathALa mUkI anArya-AcaraNAdika mRgAkSIo
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 zrI mallinAtha caritra bhojanAnte nRpasyAnte, saMsthAyonmArgadezinaH / amumAmantrayAmAsuH, karagrahaNaparvaNi // 59 / / vastrAdyaistAn sa saMpUjya, janyayAtrAkRtodyamaH / svAvAsAn dApayAmAsa, nidhattastambhavezmani // 60 / / abhigRhItaprabhRtibhrAtaraH paJca durjayAH / tatrA''gacchan sazRGgArA, bhrAtRvyakaramaGgale // 61 // dvAdazArakanAmAnaH, kAlasaGgatisodarAH / upAjagmurgRhItvoccairmAtRzAlAvidhikSaNam // 62 / / (mRganayanI strIo) temane pIrasavA lAgI. (58) bhojana pachI unmArgadazakoe rAjA pAse AvIne lagnanA divase tyAM AvavAnuM AmaMtraNa ApyuM. (59) pachI lagnayAtrA mATe udyamakaranArA rAjAe vastrAdikathI temano satkAra karIne nidhattarUpa staMbhavALA gharamAM temane AvAsa apAvyo. (60) abhigRhIta vigere (abhigRhIta, anabhigRhIta, Abhinivezika, sAMzayika ane anAbhogika-pAMca prakAranA mithyAtva) pAMca durjayabhAIo zRMgAra dhAraNa karIne tyAM bhrAtRvyanA lagnamaMDalamAM dAkhala thayA. (61) dvAdazAraka (bAra ArA) rUpa kAlasaMgatinA sahAdaro mAtRgRhano (mAyaruM-corI) sarasa sAmAna laIne tyAM upasthita thayA. (62) pachI kAmadeva (manmatha)nI rati ane prIti nAmanI patnIthI gavAtA dhavaLamaMgaLapUrvaka rajathI AkAzane zyAma banAvato abhavya
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH ratipriyaratiprItigIyamAnorumaGgalaH / varo bhavyetaro'cArId, rajaHkAlIkRtAmbaraH // 63 // ApatantaM varaM zrutvA, vanaspatimahIpatiH / puraM vyadhApayat ketulolamAlAsamAkulam // 64 // vanaspatisamAdiSTaM, rAgAkhyaM janyamandiram | haMsaH sarojavanavadalaJcakretarAM varaH ||65 // kuvAsanAmayaM tatra, dhUlIbhaktaM vanaspatiH / sotsAhaM preSayAmAsa, kAmecchAdhavalottaram // 66 // nikAcitAhvaye cAruvarNake karmanandanaH / vinyastaH svastivacanaracanAbhiH purandhribhiH // 67 // raGgIpUrvakaM zvetapotaprAvRtavigrahaH / unmAdAkhyaM varo nAgamAruroha yathAvidhi // 68 // 277 vararAjA paraNavA cAlyo. (63) eTale varane Avato sAMbhaLI vanaspatirAjAe nagarane dhvajAonI zreNIthI suzobhita banAvyuM. (64) pachI haMsa jema kamaLavanane alaMkRta kare tema vararAjAe, rAjAe batAvela rAganAmanA janmamaMdira (jAnIvAsa)ne alaMkRta karyuM. (65) tyAM vanaspatirAjAe utsAhathI kuvAsanA ane kAmecchAnA dhavalamaMgaLapUrvaka dhUlibhakta (mitra)ne mokalyo. (66) pachI lalanAoe svasti vacanonI racanAthI abhavyane nikAcita nAmanA suMdaravarNakau52 sthApana karyo. (67) tyArabAda nIraMgIpUrvaka zvetavastrathI zarIra AcchAdita karI
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra78 zrI mallinAtha caritra dravyakSetrakAlabhAvasthUlasUkSmavibhedibhiH / dhavalaiH pudgalaparAvataH saMgItavikramaH // 69 // dvitrIndriyAdibhirjIvairbandivRndairivoccakaiH / puraHsthairvarNitAzeSaguNagrAmaH pade pade // 70 // kautukAgArasAmIpyaM, prApya bhavyetaro varaH / uttatAra dvipAdasmAt, prabodhAdiva durmatiH // 71 // tribhirvizeSakam anantakAlacakrAkhyasvasrAkRSTaH svavAsasA / saMvyAnasaMpuTasphoTa, cakre pAdaprahArataH // 72 // yathApravRttinAmAkhyAM, kuladevIM praNamya saH / mohodayavadhUtArAmelakaM vidadhe tadA // 73 // vararAjA vidhipUrvaka unmAda nAmanA hAthI upara ArUDha thayo. (68) eTale skUla ane sUkSma-dravya-kSetra-kALa-bhAvanA bhedarUpa dhavalamaMgalathI pugalaparAvartI jenA parAkramane gAI rahyA che, AgaLa rahelA baMdIjanonI jema beIMdriyAdika jIvo pagale pagale jenA samasta guNonuM varNana karI rahyA che. evo abhavya vararAjA kautukabhuvana pAse AvIne subodhathakI durmatinI jema te hAthI uparathI nIce utaryo. (69-71) pachI potAnA vastrathI anaMtakALacakrA nAmanI benathI AkarSita thayelA te vararAjAe potAnA pAdaprahArathI saMvyAnarUpa saMpuTane phoDyo. (72) ane yathApravRtti nAmanI kuLadevIne namaskAra karI mohoditi vahu sAthe tArAmelaka karyuM. (73)
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 279 tRtIyaH sa. anAdibhavarUpeNa, kRtajJena dvijanmanA / kAritaH karasaMyogo'nayormantrapuraHsaram // 74 // vanaspatimahIpAlaH, karamocanaparvaNi / bhavavedyAbhidhAM vidyAM, dadAvakSayakAriNIm // 75 / / vRtte vivAhamaGgalye, dazA'hAni mahotsavAt / sthitvA varaH samAgacchad, nijaM saMsArapattanam // 76 // bhuJjAnaH paJcadhA bhogAn, tayA sAkaM narendrajaH / asUta nandanAn paJca, vikArAn viditAn bhuvi // 77 / / AsannadUrasiddhikavezmAnyeSa divAnizam / upAdrauSIt sutaiH sAkaM, paJcabhirvAmaceSTitaiH // 78 / / AsannadUrabhavyAdyA, militvA tairupadrutAH / Agaman karmabhUmIzasamIpe prAbhRtottarAH // 79 // pachI kRtajJa evA anAdibhavarUpa brAhmaNe maMtroccArapUrvaka temano hastameLApa karAvyo. (74) eTale vanaspati rAjAe karamocana samaye temane bhavavedyA nAmanI akSayakArI vidyA ApI. (75) pachI vivAha maMgala samApta thatAM dazadivasa mahotvapUrvaka tyAM rahIne vararAjA potAnA saMsArapattananagaramAM AvyA. (76) pachI te navoDhA sAthe pAMca prakAranA bhogone bhogavatAM tene pRthvI para prasiddha pAMca vikAra nAmanA putro thayA. (77). vakraceSTAvALA te pAMcaputronI sAthe abhavya rAtadivasa Asannasiddhika ane adUrasiddhikanA sthAnane upadrava karavA lAgyo. (78) eTale temanAthI upadrava pAmelA Asannasiddhika ane
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 zrI mallinAtha caritra praNamya karmabhUpAlaM, tatsarvaM te vyajijJapan / parairha paribhUtAnAM, sarveSAM pArthivo gatiH // 80 // yadUce - durbalAnAmanAthAnAM, bAlavRddhatapasvinAm / anyAyaiH paribhUtAnAM, sarveSAM pArthivo gatiH // 81 // taM nizamyA'vadad bhUmAn, re ! re ! nagaravAsinaH / madvallabhasutasyAyamanyAyaH pUtkRtaH katham ? // 82 // yadyanmamAGgabhUrlokAn gRhNAti gRhamadhyataH / tattasya zeSamanyasya, prasAda iti yatkRtaH // 83 // yadyatra sthAtumIzA na, tato gacchata me purAt / nagarasya na koNe'pi, mamAyaM kUNayiSyati // 84|| dUrabhavyAdika bhegA thaI bhaTaNA laI karmarAjA pAse AvyA. (79). ane karmarAjAne praNAma karIne temaNe te badhuM nivedana karyuM. kAraNa ke parajanothI parAbhava pAmelA sarvane rAjA ja zaraNabhUta hoya che. (80) durbala, anAtha, bALa, vRddha, tapasvI anyAyathI parAbhava pAme tyAre temane rAjA ja AzrayabhUta che." (81) temanI hakIkata sAMbhaLI rAjA bolyo ke, "are are ! nagaravAsIo mArA vallabhaputrano tame anyAya kema pragaTa kyo? (82) | mAro putra je kAMI tamArA gharamAMthI laI le te tenuM ane bAkInuM je zeSa rahe te teno tamArA upara prasAda jANavo. (83) jo tame ahIM rahI zakatA na ho to mArA nagaramAMthI
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 tRtiya: saff: tataH kaliH pratIhAraH, saMjJito netrasaMjJayA / tAnarddhacandrayAmAsAnAthAniva nRpAgrataH // 85 / / te khinnamAnasA dInavadanA bhraSTabuddhayaH / vimRzya suciraM citte, bhavyaprAsAdamAsadan // 86 / / tAnAyAtazciraM dRSTvA, muhuH snehalacetasA / abhyutthAnamalaJcakre, sarvasyAbhyAgato guruH // 87 / / kiJciducchasitAste'tha, pradattadraviNA iva / prANaman karmabhUpAlakumAraM parayA mudA // 88 / / karmaNA vihitaM yacca te'jalpannapamAnanam / suhRdAM kathitaM duHkhaM, laghUbhavati nizcitam // 89 // cAlyA jAo, mArA nagaramAM koIpaNa bhAgamAM A mAro putra saMkoca ke pratibaMdha pAmaze nahi." (84). pachI netrasaMjJAthI saMketa pAmelA kali nAmanA pratihAre anAthanI jema temane rAjA AgaLathI gaLuM pakaDIne bahAra kADhI mUkyA. (85) - have khedamanavALA, dInamukhI, bhraSTabuddhivALA teo cirakALa cittamAM vicAra karIne bhavyapuruSanA mahelamAM gayA. (86). cirakALe temane AvelA joIne pharI pharI nehadRSTithI nihALI bhavyakumAre temanuM avyutthAna karyuM. kAraNa ke abhyAgata sarvanA guru (moTA) gaNAya che. (87) pachI jANe dravya Apela hoya tema kaMIka AzvAsana pAmIne, atyaMta AnaMdathI temaNe bhavyakumArane pramANa karyA. (88) ane karmarAjAe karela apamAnanuM nivedana karyuM, kAraNa ke
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 zrI mallinAtha caritra samIpavartI tanmitraM, sadAgama iti zrutaH / dvitIyaM mAnasamiva, bhavyasya nRpajanmanaH // 10 // nidadhyau tanmukhaM bhavyaH, so'pyUce deva ! madvacaH / zRNvamISAM yathA vANasAmarthyaM tave jAyate // 11 // amuSmin bhavapAthodhau, dvighnasaptakarajjuke / granthibhedAbhidho dvIpo'prApto'bhavyetarairnahi // 12 // apUrvAnivRttisaMjJakaraNArakSakAnvitaH / koTTaH sAsvAdano nAmA'tikramyo yaH SaDAvaliH // 93 / / samyagdRSTiriti khyAtaM, tasminnasti mahApuram / subodho yatra bhUpAlastadbhAryA buddhisundarI // 14 // mitrone aMtaranuM du:kha kahevAmAM Ave, to te kAMIka avazya ochuM thAya che. (89) bhavyarAjakumAranuM jANe bIjuM aMtara hoya tema samIpamAM beThelA sadAgama nAmano mitra che tema A jANeluM (90). pachI bhavyapuruSe mitranA mukha sAme joyuM eTale te bolyo ke he deva ! mAruM vacana sAMbhaLo jethI emanuM rakSaNa karavA tame samartha banI zako. (91) A caudarAja pramANa bhavasAgaramAM abhavyajIvone alabhya evo graMthibheda nAme dvIpa che. (92) tyAM apUrva ane anivRttikaraNa nAmanA ArakSaka sahita ene cha (6) AvalikAmAM oLaMgI zakAya evo sAsvAdana nAmano killo che. (93) ane samyagdaSTinAme prakhyAta mahAnagara che. tyAM subodha . ameti pAntaram !
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 tRtIyaH sa. tripuJjIkaraNo nAma, tasya bandI mahAmatiH / yaH sadA vItarAgasya, paThed bhogAvalI kila // 95 / / tataH paramaviratinAmA'sti nagarI zubhA / trayastriMzadabdhimAnA'nuttarasurabhAsurA // 96 // tasyA dezaviratyAkhyo, mahAgrAmo virAjate / yasminnupAsako bhavyasaMjJaH khelati dhArmikaH // 97 / / tataH sarvaviratyAkhyaM, nAmA'sti nagaraM mahat / yasmiMzcAritrabhUpAlaH, parAkramamahAnidhiH // 98 / / tasya kSamAbhidhA paTTadevI komalagIH sudhIH / munIndrarapi yadrUpaM, gIyate jJAnagItibhiH // 99 / / nAmano rAjA rAjya kare che. tenI buddhisuMdarI nAmanI patnI che (94) te rAjAno tripuMjIkaraNa nAmano mahAbuddhizALI stutipAThaka che. te zrIvItarAganI bhogAvalI (guNazreNI) sadeva gAyA kare che. (95). tyAMthI AgaLa 33 sAgaropama pramANa anuttaradevothI dedIpyamAna avirati nAmanI eka zubhanagarI che. (96) tethI AgaLa dezavirati nAmanuM moTuM gAma che. jyAM bhavyanAmano dhArmika zrAvaka vilAsa kare che. (97) tyAra pachI sarvavirati nAmanuM moTuM nagara Ave che. jyAM parAkramano bhaMDAra evo cAritrarAjA che. (98). komala vacana bolanArI ane ati viduSI tenI kSamA nAme paTTarANI che jenA rUpanA munIndro paNa jJAnagItithI vakhANa kare
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 zrI mallinAtha caritra asti tasya mahAmAtyaH, samyagdarzanasaMjJakaH / mizrAkhyaH praNidhiryasya, sarvagaH pavano yathA // 100 // samIpe tasya ced bhavyamahAbhAgyena gamyate / avazyaM kartumasyoccairapamAnaM hi zakyate // 101 // niHsahAyairmahAbhAga!, na kiJcidapi zakyate / vAyunA kRtasAnnidhyo, dahet kakSaM hutAzanaH // 102 // yataH - asahAyaH samartho'pi, tejasvI kiM kariSyati ? / nirvAte jvalito vahniH, svayameva prazAmyati // 103 // zrutvedaM nizitaiH sarvaiH, samitraH karmanandanaH / cacAla zakunaizcAru, preritaH sukRtairiva // 104 / / che. (99) te rAjAne samyagadarzana nAmano amAtya che. ane teno pavana jevo sarvavyApaka mizra nAmano sevaka che (100) - jo te karmarAjAnI pAse mahAbhAgyathI jaI zakAya to te karmarAjAnuM avazya mahA apamAna karI zake tema che. (101) he mahAbhAgyazALI ! sahAya vinA kAMI paNa karI na zakAya. vAyunI sahAyathI ja agni kASThane bALI zake che. AthI ja kahyuM che ke :- (102). samartha ane tejasvI paNa sahAya vinA zuM karI zake ? kAraNa ke vAyuvinA saLagAvela agni potAnI jAte ja bUjhAI jAya che. (103) A pramANe sAMbhaLIne jANe sukRtothI prerAyelo ja hoya tema prabala sarva zubha zakunothI prerAyela ane mitra sahita karmanaMdana
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 285 tRtIya: saH prAtasteSAM gRhANyeSa, zUnyAnyAlokya sarvataH / loko vijJapayAmAsa, rAjAnaM kopanA''zayam // 105 / / tannizamya vaco rAjA, kopavahniprabhaJjanam / AjUhavad mahAmAtyaM, mithyAtvaM bahusaMmatam // 106 / / athAvAdId mahAbhAga !, sanIrajaladasvaraH / mamAgre mizradUtena, jagade jagadekadhIH // 107|| bhavyo bhavyasamUhena, sAkaM svAmin ! nizIthataH / uccalya sarvaviratau, nagare gatavAn khalu // 108 // sa ca cAritrabhUpena, kRtasanmAnapUrvakam / samIpe sthApitaH putravad dRSTazca divAnizam // 109 / / (bhavya) cAlato thayo. (10) savAre teo badhAnA ghara zunya joIne lokoe krodhAyamAna evA rAjAne nivedana karyuM. (105) krodhAgnine pavanarUpa te vacana sAMbhaLIne rAjAe bahujanamAnya evA mithyAtva nAmanA mahAamAtyane bolAvyo (106) ane sajalameghanA jevA svarathI kahyuM ke, "he mahAbhAga ! jagatamAM vyApaka evA mizradUte mane kahyuM ke, (107) he svAmin ! bhavya-lokonA samUha sAthe bhavyakumAra ardharAtrie sarvavastu upADIne sarvavirati nagaramAM cAlyo gayo che." (108). tene cAritrarAjAe sanmAnapUrvaka potAnI pAse rAkhyo che ane niraMtara tene putranI jema jue che. (109) vaLI cAritrarAjAnA dharmaputranI sAthe nIlIrakta (=gaLIthI
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 cAritra bhUpateH sAdhu, dharmaputreNa saGgatam / nIlIraktAmbaramiva, jajJe tasyA'vinazvaram // 110 // zrI mallinAtha caritra sanmArgadezanAnAmnI, vAravezyA sulakSaNA / tasyA gehe sthito bhavyo, virAgI bhavataH prati // 111 // krmaza: mazastena, tatpura rnabhUpate ! / udvAsitaM subodhena, stokalokaM bhaviSyati // 112 // zrutveti karmabhUpAlaH krodhenauSThadalaM dazan / te cAritrabhUpAta, haniSyAmi zRgAlavat // 11 // , mayA cAritranAmApi zrutamadya mahattama ! | mAM muktvA'nyo mahIpAlo, na kvApi zrUyate kSitau // 114 // raMgalA) vasranI jema tenI avinazvara mitratA thaI che. (110) vaLI bhavathI virAgI thayelA bhavyakumAra sArA lakSaNavALI sanmArga dezanA nAmanI vArAMganAne ghare rahyo che. (111) mATe he karmarAjA ! krame krame subodhathI udbhAsita te nagaramAM loko bahu ochA thaI jaze." (112) A pramANe sAMbhaLIne krodhathI hoThane pIsatAM karmabhUpAle kahyuM ke, "e cAritrarAjAno huM eka ziyALIyAnI jema nAza karIza." (113) he mahattama ! meM to cAritranuM nAma paNa Aje ja sAMbhaLyuM. pRthvI upara mArA sivAya bIjo rAjA kyAre paNa sAMbhaLavAmAM Avela nathI (114) athavA to arthIjanone priya kalpavRkSa vidyamAna chatAM mUDhalokA
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 tRtIyaH sa athavA kalpavRkSe'pi, vidyamAne'rthinAM priye / snuhImahAvRkSa iti, kiM mUDhai! nigadyate ? // 115 // yastArkSyapakSaiH pakSAlIcikIrmakSu svasAyake / digdantidantaiH preyasyAH, satkaGkaNacikIrnaraH // 116 / / siMhasya kezarairlAkSArasadigdhairivAruNaiH / veNIbandhacikIryazca, sa me pitRsapatnati // 117 // yugmam durnayasya phalaM sadyo, darzayAmi raNAGgaNe / madvikramakathAH sabhyAH !, vIkSantAM paunaruktyataH // 118 // atha karmamahIpAlaH, prajvalan krodhavahninA / kuvAsanAbhidhAM bADhaM, jaitraDhakkAmavIvadat // 119 // / --hIne (thora) paNa zuM mahAvRkSa kahetA nathI? (115) evAmAM abhavyakumAra bolyo ke, "je puruSa potAnA bANanA bhAthAmAM garUDanI pAMkha AropavAne icche che. ane je diggajo (hAthI)nA dAMtathI potAnI priyAnA suMdarakaMkaNa karavAne icche (116) ane je lAkSArasathI jANe bhIMjAyelI hoya tevI arUNa siMhanI kezarAthI veNIbaMdha karavAne icche che. te bhale mArA tAtano zatru thavA jAya. (117) huM raNAMgaNamAM e durnayanuM phaLa sadya tene batAvIza. he sabhyA! tame punarUkitathI mArA parAkramanI vAto sAMbhaLajo." (118) pachI krodhAgnithI jAjavalyamAna banelA karmarAjAe vijaya ApanArI kuvAsanA nAmanI DhakkA (raNabhaMbhA) bahu ja jorathI vagaDAvI. (11)
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 zrI mallinAtha caritra tasyA nAdaM samAkarNya, zauryadrumaghanAghanam / kAmAdyA maNDalAdhIzAH, sarve saMnahanaM vyadhuH // 120 // AhArabhayasaMjJAzca, catasro yAnakAhalAH / caturdikSu jayAyeva, tADitAH karmabhUbhujA // 121 / / kadAgrahamayAstatra, niHsvAnAH sasvanustarAm / paJcendriyavikArAzca, paJca tUryANyapi sphuTam // 122 // atha karmamahIpAlaH, kRtaprasthAnamaGgalaH / ArurohAbhimAnAkhyaM, nAgaM nagamivonnatam // 123 // abhavyairmaNDalAdhIzaizcalatkarmaguNairiva / dUrabhavyaistathA vargapattibhiH parivAritaH // 124 / / eTale zauryarUpavRkSane meghasamAna te bhaMbhAno avAja sAMbhaLIne kAmAdika mAMDalika rAjAo sarve sajja thavA lAgyA. (12) cAredizAmAM jANe jayane mATe ja hoya tema karmarAjAe AhAra, bhaya, maithuna-parigraharUpa cAra prakAranA prayANa vAjIMtra vagaDAvyA. (121) sauthI AgaLa kadAgraharUpa niHsvAna (nizAna) bahu ja jorathI vAgavA lAgyA. pAMca iMdriyonA vikArarUpa pAMcavAjIMtrono paNa tIvranAda thayo. (122) pachI prasthAnamaMgala karato karmarAjA parvata jevA unnata abhimAnarUpa hAthIpara ArUDha thayo. (123) ane jANe karmarAjAnA cAlatA guNo hoya tevA abhavya jAtinA mAMDalika rAjAothI tathA durabhavyajAtinA padAtiothI parivRtta thaI (124)
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 289 tRtIyaH saH prabhaJjana ivoddAmo, naskhalatpauruSottaraH / dadau yojanamAnena, prayANaM karmabhUpatiH // 125 / / itthaM prayANakaM kurvan, sarvagaH karmabhUpatiH / granthibhedAbhidhe dvIpe, kRtavAso vyarAjata // 126 / / mizranAmA mahAdUtaH, preritaH karmabhUbhujA / samyaktvamantriNo gehamabhyagAccittavad drutam // 127 // svAmin ! karmamahIpAlo, manmukhena tavAgrataH / IdRzaM kathayAmAsA'vadhAryaM tanmayoditam // 128 / / bhavyasAnvito bhavyakumAro yattvayA dhRtaH / tat prasupto mRgAdhIzo, hato hanta ! capeTayA // 129 // pavananI jema uddAma ane asmalita puruSArthI evA karmarAjA eka eka yojana pramANe prayANa karavA lAgyo. (15) A rIte prayANa karatAM sarvavyApaka karmarAjA graMthibheda nAmanAM dviIpamAM jaI AvAsa karIne rahyA. (16) pachI karmarAjAnI preraNAthI mizra nAme mahAdUta cittanI jema utAvaLo samyakta maMtrInA ghare Avyo. (127) ane bolyo ke, "he svAmin ! karmarAjAe mArA mukhathI tamane A saMdezo pAThavyo che. te tame sAMbhaLo." (128). aneka bhavyonA samUha sahita tamArI pAse AvelA bhavyakumArane je tame Azaro Apyo che. te sUtelA siMhane lapaDAka mAryA jevuM tame karyuM che, arthAt sUtelA siMhane jagADavAnuM kAma karyuM che. (129) chatAM he rAjana ! ATalethI kAMI bagaDI gayuM nathI, mATe
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 zrI mallinAtha caritra etAvatA'pi no naSTaM, kimapyasti mahIpate ! / gatvA kSamaya niHzeSa, natigrAhyA hi sAdhavaH // 130 // iti bruvANaM taM dUtaM, zrutvA cAritrabhUpatiH / sahAsyamavadat pAthaHpUrNapAthodaniHsvanaH // 131 // tvannAthanagarIlokaiH, sadAgamavimocitaiH / madIyaM nagaraM bhadra !, vasadasti nirantaram // 132 // amumarthaM tava svAmI, jAnanapi nije hRdi / kathamadyodyato jajJe, vigrahAya samaM mayA ? // 133 // athavA vigrahaM matvA, sarvo'pi paramaNDale / pravezaM kurute dhImAn, kItihAso'nyathA bhavet // 134 // na nyUnaM tava nAthena, tolanIyaM mamAdhunA / ityuktvA vyasRjad dUtaM, tatazcAritrabhUpatiH // 135 // karmarAjA pAse jaIne tamAro aparAdha khamAvo. eTale te sarva gunA mApha karaze. kema ke sajjano ati AgrahI hotA nathI, mAtra namana karavA mAtrathI prasanna thAya che." (13) A pramANe dUtanuM kathana sAMbhaLI tyAM beThelA cAritrarAjA sajaLameghanA jevA gaMbhIrasvare hAsyapUrvaka bolyA ke, (131) "he kalyANakArI ! sadAgame choDAvelA tArA svAmInI nagarInA lokothI mAruM nagara niraMtara vase che. (132). e vAta potAnA aMtaramAM jANe che. chatAM Aje tAro svAmI mArI sAthe yuddha karavA kema taiyAra thayo che ? (133) athavA to yuddhanI dhAraNAthI sarva buddhizALI pArakA dezamAM praveza kare che. anyathA tenA yazanI hAnI thaze. (134) paraMtu tAre tArA svAmI pAse jaI kahevuM ke, teNe mArI sAma
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sa atha prabhAvanAM jaitraDhakkAM cAritrabhUpatiH / tatkSaNAt tADayAmAsa, vairigarvagireH paviH // 136 / / zamasaMveganirvedapramukhAstasya bhUpateH / sarvAbhisAraprayatA, babhUvurmaNDalezvarAH // 137 // jJAnamaunakriyAzIlasaMpado yAnakAhalAH / samatADyanta bhavyena, zravaNapramadapradAH // 138 // atha cAru muhUrte'hni, kRtaprasthAnamaGgalaH / Aruroha vratakSmAbhRt, saMyamAbhidhakuJjaram // 139 // jainadharmAbhidho bandI, bhAvanAturagIsthitaH / evaM vaco'gadat kAmamAzIrvAdapurassaram // 140 // kAMI paNa ochuM na utaravuM tenAthI thAya teTaluM parAkrama ajamAvavuM joIe." (135) A pramANe kahI cAritrarAjAe dUtane visarjana karyo. ane turata ja teNe vairivarnarUpa parvatane vajasamAna evI prabhAvanA nAmanI vijayaDhakkA vagaDAvI. (136) eTale te rAjAnA zama-saMvega-nirveda pramukha mAMDalika rAjAo sarvaprakAranI taiyArI karavA lAgyA (137). ane bhavya sAMbhaLatA AnaMda upaje evA jJAna-mauna-kriyAzIla vigere prayANa vAjIMtro vagADyA. (138) pachI zubhadine-zubhamuhUrta prasthAnamaMgala karIne cAritrarAjA saMyama nAmanA kuMjara (hAthI) upara ArUDha thayA. (139) eTale jainadharma nAme baMdI bhAvanArUpa ghoDI para besIne uMcA 2. vA-rUti paDhi: I
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 zrI mallinAtha caritra jaya cAritrabhUpAla !, pralInAzeSakalmaSa ! / jaya bhavyajanArAmasantasamayAyita ! // 141 // jaya trailokyamANikya !, jaya sAmyamahAnidhe ! / jaya durjayadarpograkandarpapavanAzana ! // 142 // ahiMsA dhyAnayogazca, rAgAdInAM vinirjayaH / sAdharmikAnurAgazca, sArametat tavA''game // 143 / / arhan devo guruH sAdhustattvaM tIrthaMkaroditam / iti yasya sphuratyantaH, saMsAro'sya karoti kim ? // 144 // prakAranA AzIrvAdapUrvaka A pramANe stuti karavA lAgyo ke - (140) - "samagra kalmaSa (pApa) no nAza karanAra, he cAritrarAja ! tamo jaya pAmo.' bhavyaloka rUpI bagIcAne vasaMtaRtu samAna, he cAritrarAja ! tame jayavaMtA varto. (141) traNalokamAM mANikyasamAna ! samatAsAgara ! durjaya evA darpane, kaMdarparUpa grahane bhasmIbhUta karanAra ! cAritrarAjA tame jaya pAmo. (12) tArA AgamamAM ahiMsA, dhyAna, yoga, rAgAdino jaya ane svadhArmikapara anurAga-e sAra kahelo che. (143). jinezvara e deva, susAdhu e guru, jinezvare kahela dharma e tattvatrayI jenA aMtaramAM sTrarAyamAna thAya che tene saMsAra zuM karI zake che ? (144) ityAdi dhIravacanothI AkAza ane pRthvItalane pUrato 2. prathama kRti 2 paDha: I.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 293 tRtIyaH sargaH ityAdyairvacanairdhAraiH, pUrayan rodasItalam / cAritrabhUpateragre, prAsarad bandisundaraH // 145 / / zukladhyAnanaro dadhe, mUEi cchatraM samujjvalam / kevalajJAnanAmA'sya, lokAlokaprakAzakam // 146 / / ArohakaH samatvAkhyaH, kumbhikumbhe vyavasthitaH / anye'pi balino yodhAH, santoSazamasaMjJakAH // 147 / / prayANakazamizrakoTTadurgasamIpagaH / babhUva vratabhUpAlo, vihitAvAsasaMhatiH // 148 / / zamasya mArdavasyA'pyArjavasaMtoSayorapi / raNapaTTA abadhyanta, zrImaccAritrabhUbhujA // 149 / / krodhAhaGkArayormAyAlobhayorapi tatkSaNam / karmakSoNIbhujA bhAle'badhyanta raNapaTTakAH // 150 // hIvAna. yAritra2rAnI mAgaNa yAlA mai'yo. (145) pachI zukladhyAna nAmanA puruSe cAritrarAjAnA mastaka upara lokAloka prakAzaka kevalajJAna nAmanuM ujjavala chatra dhAraNa karyuM. (146) samatva nAmano Arohaka hastInA kuMbhasthaLa upara beTho. ane saMtoSa, zama vigere bIjA baLavAna yoddhAo paNa potapotAnA pAuna 52 // 30 thayA. (147) . pachI seMkaDo prayANo vaDe cAritrarAjA mizrakoTTa nAmanA durga (3881) pAse. bhAvI taMmubhInI zreNI vIne. 2yo. (148) tyAM zama, mAdava, Arjava ane saMtoSane zrImAna cAritrarAjA bhe. 2954 madhyA. (148) eTale karmarAjAe paNa krodha, mAna, mAyA, lobhanA
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 zrI mallinAtha caritra atha sainyadvayaM tatra, DuDhauke raNaraGgataH / vriyante subhaTA yatra, sAbhijJAnapurassaram // 151 // raNatUryairvAdyamAnairbandikolAhalaistathA / vIrANAM siMhanAdaizca, zabdAdvaitamabhUttadA // 152 // zaracchannapataddaNDairucchaladbhirmuhurmuhuH / tadA jajJe sitacchatraiH, zatacandraM nabhastalam // 153 / / raNakRttazirobhizca, huGkAraravabhISaNaiH / parivyAptaM nabho bhAti, vAcAlairiva rAhubhiH // 154 / / nAstyAtmA nAsti devo'pi, nAsti kAcana nirvRtiH / nAsti puNyaM tathA pApaM, kintu bhUtamayaM jagat // 155 / / bhAlaDlapara turata ja raNapaTTa bAMdhyA. (15) pachI raNataraMga (yuddha mATe) mATe baMne senA sAmasAme upasthita thaI. tenI aMdara khAsa nizAnIothI subhaTo oLakhI zakAtA hatA. (151) * yuddha zarU thayuM eTale vagADAtA raNavAdyo, baMdIjanonA kolAhala tathA subhaTonA siMhanAdothI sarvatra zabdamaya thaI gayuM. (1para) bANothI uccheda thaI paDatAM daMDa ane vAraMvAra uchaLatA zvetachatrothI te vakhate AkAzamAM jANe seMkaDo caMdro pragaTa thayA. (153) raNamAM chedAyelA mastakothI ane tenA bhISaNa huMkAra zabdothI jANe AkAza vAcALa evA rAhuthI vyApta thayuM hoya tevuM dIpavA lAgyuM. (154). AtmA-deva-mokSa, puNya-pApa kAMI ja nathI mAtra A jagata
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sa. ekasmin dRSadi nyasya, pAdadvandvamupAsakaiH / abhyarcyate zilA tvanyA, zavamaNDanalIlayA // 156 / / kiM tayA vihitaM pApaM, yasyA upari saMsthitam / sthApyante caraNA anyAH, pUjyAstatki kRtaM zubham ? // 157 // yad budhyate na tattvaM, tad yattatvaM tanna budhyate / atattvalolupo loko, dhigmUrvipratAryate // 158 // itthaM vacanavIthIbhirbhallIbhiriva tADitAH / dravyazrAddhA abhavyaistaiH kSaNAdeva vinirjitAH // 159 // caturbhiH kalApakam atra cAritrabhUpAlaM, praNamya paramArhatAH / abhavyaistaiH samaM yoddhaM, pravRttA raNaraGgiNaH // 160 / / paMcabhUtamaya che. (155) eka patthara para loko paga mUkIne mUtrAdi kare che. bIjA pattharane zabanA maMDananI jema pUje che. (156) to jenI upara caraNa rAkhIne malotsarga karavA beThA teNe pApa zuM karyuM ! jeo pUjavA beThA teNe puchyuM zuM karyuM ! (157) mATe ja jANavAmAM Ave che te tattva nathI ane je tattva che te jANavAmAM AvatuM nathI. aho ? mUrkhaloko atattvAsakta lokone chetare che. (158). A pramANe bhAlA jevA vacanothI ghAyala karIne abhatroe kSaNavAramAM dravyazrAvakone jItI lIdhA. (159) eTale raNaraMgI paramazrAvako cAritrarAjAne praNAma karI abhavyo sAthe yuddha karavA pravRtta thayA. (16) teo bolyo ke, are ! tamo astitvanI upekSA karI
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 zrI mallinAtha caritra yaducyate bhavadbhizca, nAstIti vacanaM bhRzam / 3mastItyuvelayA tanna, paTAdimuti mo: ! raddazA caraNasthApanaM bhaktipUjanaM yacchilAsvalam / tatpratiSThAphalaM nA''bhiH, puNyApuNyamupAjitam // 162 / / itthaM vAkyaiH sarvalohamayairastrairivoccakaiH / palAyAJcakrire vegAdabhavyAstADitAstataH // 163 // sAkaM saMcAribhI rAjaputraiH kramAgatairiva / sAttvikairanubhAvaizca, zAntaiH praharaNairiva // 164 // lIlAvilAsavicchittibibbokAdimavibhramaiH / ityAdyaiH sahajairyuktA, rAgavArdhihimAMzubhiH // 165 / / nAstitvavALA vacano je kaho cho tethI ja astitvano pakSa ulaTo siddha thAya che. (161). vaLI patthara para caraNa sthApavA athavA bhaktipUrvaka tenuM pUjana karavuM e mAtra tenI pratiSThAnuM ja phaLa che. emAM emaNe kaMI puNya-pApa upArjana karela nathI." (162) AvA vacanarUpa tIvralohamaya tIvraastrothI ghAyala thayelA abhavyo turata ja palAyana karI gayA. (163) pachI kramAgatA hoya tevA sAthe saMcaratA aneka rAjaputro sAthe, jANe astro hoya tevA sAttvika ane zAMta anubhAvo yukta (164) vaLI lIlAvilAsanI racanA ane bibbokAdika (mazkarI) vibhramothI sahaja yukta tathA rAgasAgarane caMdrarUpa evA (165)
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 tRtIya: : maNDalAdhipakandarpanidezAd viSayA bhaTAH / sthAyibhirmUrtatejobhiriva yoddhaM DuDhaukire // 166 // tribhirvizeSakam teSAM darzanataH zrImavratarATpakSavartinaH / dravyato yatayo nezuH, kiMkartavyavimohitAH // 167 / / svabalaM bhagnamudvIkSya, balAtkarmamahIbhujaH / azikSateti nirgranthAn, zrImaccAritrabhUpatiH // 168 // yUyaM dhanyA mahAsattvA, AjanmabrahmacAriNaH / yathAkhyAtavratAstIrNaghorasaMsArasAgarAH // 169 / / yuSmadIyaM vrataM bhadrAH !, pAlitaM saphalaM tadA / yadA'mUn viSayAn ghorAn, jetAro brahmavikramaiH // 170 / / mUrtimAna teja svarUpa sthAyI sahaja viSayasubhaTo maMDalAdhipa kAmadevanA AdezathI yuddha karavA doDI AvyA. (166) temane jotAM ja zrImAna cAritrarAjAnA pakSamAM rahenArA dravyayatio kiMkartavyathI vimohita thayelA bhAgI gayA. (16) eTale karmarAjAnA sainyathI potAnA sainyane bhagna thayela joIne zrImAnuM cAritrarAjA nigraMthone A pramANe zikSA ApavA lAgyA ke, (168) he bhadro ! tame dhanya cho ! mahAsAttvika cho, AjanmabrahmacArI cho. yathAkhyAtacAritrI ane ghora-saMsAra-sAgarane pAra pAmelA cho.mATe jyAre brahmaparAkramathI A ghora viSayone jItazo tyAre ja tamAruM vratapAlana saphaLa thaze. (169-170) nahi to e viSayo, tame jIvaMta chatAM tamArA brahmacaryarUpa
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 zrI mallinAtha caritra anyathA viSayairebhirbrahmacaryamahAnidhiH / avazyaM gRhyate sarvo, bhavatAM jIvatAmapi // 171 // amuSmin duhe durge, nijite viSayAbhidhe / bhavAdRzainijaM gotramadyaivA'laM vibhUSyate // 172 // eSAmapi patiH kAmaH, prakAmabaladurdharaH / brahmAdyAstridazA yena, lIlayaiva vazIkRtAH // 173 / / etajjayo vidhAtavyaH, zucibrahmaniSevaNaiH / vasatistraiNavArtAdinavaguptivizeSitaiH // 174 / / ityupabaMhya bhUpAlo, vijitendriyasaMjJakam / tAmbUlaM pradadau teSAM, svahastena prasAdavat // 175 // atha cAritrabhUpena, samAdiSTAH samantataH / sarvAGgamalasannAhA, brahmaguptyastrabhAsurAH // 176 // mahAnidhAnane avazya grahaNa karI leze. (171) e viSaya nAmanA durraha durgane jo tame kabaje karazo to tame Aje ja tamArA gotrane alaMkRta karyuM che. ema mAnajo, (172). emano svAmI kAma atyaMta baliSTha hovAthI durdhara che. teNe brahmAdidevone lIlAmAtramAM potAne vaza karI dIdhA che. (173) mATe vasati, strIvArtAdi navaguptithI vizeSita evA pavitra prahamasevanathI. me manmatha vano ta 45 ro, (174) A pramANe kahIne uttejita karIne cAritrarAjAe potAnA prasAdanI jevuM potAnA hAthathI teone jitendriyarUpa tAMbUla ApyuM. (175) pachI cAritrarAjAthI Adeza pAmelA sarvataH sarvAge mala (mela)
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH nirIhatAturaGgasthA, nizAtazamasellakAH / yoddhuM tAbhiH samaM viSvag, Dhaukante sma praharSitAH // 177 // yugmam teSAM darzanamAtreNa, praNezurviSayA bhaTAH / udaye tejasAM bhartuH kimu khelanti kauzikAH ? // 178 // ' zama: jopamatho mAnaM, mRdbhutA raLapaTTamUt / mAyAmArjavavIrezo, lobhaM toSastato'jayat // 179 // atha karmamahIpAlaH sAkaM cAritrabhUbhujA / yoddhuM pravavRte'tyantaM bandhasattA''divarmabhRt // 180 // , matizrutA'vadhimanaHkevalAvaraNaiH samam / jJAnAvaraNakarmA'thA'calat karmadvipAnugam // 182 // 299 rUpa bannara dhAraNa karanArA bahmaguptirUpa astrathI zobhatA, nirIhatArUpa azva para ArUDha thayelA ane zamarUpa tIkSNabhAlAne dhAraNa karanArA evA te yatio harSa pAmIne temanI sAthe yuddha karavA cArebAjuthI dhasI AvyA. (176-177) eTale temane jotAM ja viSaya subhaTo turata bhAgI gayA. sUryodaya thatAM dhUvaDapakSIo zuM AnaMda karI zake ? (178) pachI raNapaTTadhara zama-mArdava-Arjava ane saMtoSa temaNe anukrame krodha-mAna-mAyA-lobhano jaya karyo. (179) eTale baMdha, udaya-udIraNA tathA sattAdi bAradhArI karmarAjA cAritrarAjanI sAthe bhayaMkara yuddha karavA taiyAra thayo. (180) tene joIne mati-zruta-avadhi-manaHparyava ane kevaLajJAnAvaraNo ne sAthe laI jJAnAvaraNIyakarma karmarAjAnA hAthInI pAchaLa cAlyo. (181)
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 zrI mallinAtha caritra cakSuracakSuravadhikevaladarzanAvRtiH / AdyA nidrA nidrAnidrA, pracalA ca tRtIyakA // 182 // pracalApracalA styAnadhirevaM navabhistataH / darzanAvaraNaM karma, pANibhAge'bhavattarAm // 183 // sAtAsAtabhidAbhyAM tu, vedanIyaM tadagrataH / tiryagnArakanRsvargibhedAdAyuzcaturvidham // 184 // gatijAtitanUpAGgabandhanAdivizeSataH / vyuttarazatena nAma, saMnahya praguNaM sthitam // 185 / / uccairnIcaidvidhA bhinnaM, gotraM tasya purassaram / antarAyo dAnalAbhavIryabhogopabhogayuk // 186 / / kaSAyairnokaSAyaizca yodhairiva mahAbalaiH / raNakAmI bhavasvAmI, raNakSetramamaNDayat // 187 / / yazu, sayakSa, avadhi, sazanAva25 ta nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalApracalA, thiNaddhi e navanI sAthe darzanAvaraNIya karma paNa tenI pAchaLa pAchaLa cAlavA mAMDyuM. (182-183) t| ane. azAtAnI sAthe vehanIya, tiryy-n24-12-45e cAranI sAthe AyuSya gamana karyuM. (184). gati, jAti, aMga-upAMga ane saMsthAna vigere 103 nI sAthe taiyAra thaI nAmakarme prayANa karyuM. (185) | ucca ane nIca e benI sAthe gotrakarma tathA dAna-lAbhavIrya-bhoga-upabhoga-aMtarAya e pAMcanI sAthe aMtarAyakarme paNa mana thu. (186)
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 tRtIyaH saH tato vratamahIpAlaH, satkriyAkavacottaraH / avarSad dharmacApena dezanAnirmitaiH khagaiH // 188 // pAtrasyAnupaghAtenA'nihvavena gurorapi / jigAya jJAnAvaraNadarzanAvaraNe nRpaH // 189 / / jinendrasiddhacaityaughasaMghasya dveSavarjanaiH / anantaduHkhasaMbhAraM, so'jayad dRSTimohanam // 190 // tIvrakrodhaparIhArairbhavabhramaNavAraNaiH / cAritramohaM cAritrabhUpAlo jitavAMstadA // 191 // mahArambhaparityAgaistIvrarAgavivarjanaiH / vratezo narakAyuSkaM, samUlamudapATayat // 192 // pachI mahAbaLavAna yoddhAnA jevA kaSAya ane nokaSAya sAthe raNakAmI karmarAjAe raNakSetra-yuddhabhUmine alaMkRta karI. (187) eTale cAritrarAjA sankriyArUpa kavacane dhAraNa karI dharmarUpa dhanuSyathI dezanArUpa bANo varSAvavA lAgyA. (188) pAtrAnA anupaghAtavaDe ane gurunA anihnavapaNA vaDe jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNane jItyo (189). jinendrasiddha-caitya ane saMghanA SavarjanathI anaMtaduHkhanA samUharUpa darzanamohanayane jItyo. (190) bhavabhramaNane vAranAra tIvrakrodhanAM parihArathI te cAritramohanIyane jItyo. (191). mahAAraMbhanA parityAgathI ane tIvrarAganA varjanathI cAritrabhUpAle narakAyuSyane mULathI ukheDI nAMkhyu. (192)
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 zrI mallinAtha caritra sanmArgadezakatvena, tiryagAyustataH param / vijayena kaSAyANAM, manuSyAyurathA'jayat // 193 // tominirmaO: jAma, nirjharAbhiH te paDe / devAyuSkaM lIlayaiva, jitavAn saMyamAdhipaH // 194 // gAravANAM parityAgAd, nIcairgotramadhikSipat / uccairgotraM tu cAritravratAyuHparipUraNaiH // 195 // antarAyaM parAjigye, dAnalAbhA'nivAraNaiH / itthaM karmamahIpAlo, mUlAdunmUlitastadA // 196 // jitakAzI tataH zrImaccAritrakSitinAyakaH / nirvANanagarIM prApa, bhAsurAM zAzvataiH sukhaiH // 197 // tadA''dezena bhavyAnAM pratibodhaparAyaNaH / balabhadramahIpAla !, baMbhramImi yathAvidhi // 198 // pachI sanmArgadezakapaNAthI tiryaMcAyu ane kaSAyonA vijayathI teNe manuSyAyuno jaya karyo. (193) * nirmaLatapathI pagale pagale thatI atyaMta nirjarAthI saMyamarAje lIlAmAtramAM devAyuSyano jaya karyo. (194) gAravonA parityAgathI nIcagotra ane cAritravratanI sthiti paripUrNa karavAthI teNe uccagotrano parAjaya karyo. (195) dAna-lAbhanA anivAraNathI teNe aMtarAyano jaya karyo. e rIte cAritrarAje karmarAjAnuM mULathI nikaMdana karyuM. (196) pachI vijayI zrImAn cAritrarAje zAzvata sukhothI daidipyamAna evI nirvANanagarIne prApta karI. (197) he baLabhadrarAjA ! tenA AdezathI bhavyajIvone pratibodha
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 tRtIyaH sA: tattvArtharasikAmenAM, dezanAM karmanAzinIm / zrutvA saMsArabhItaH san, uvAca balabhadrarAT // 199 // tAvadarkabhavastApo, yAvacchatraM na tanyate / tAvadbhavasya bhIryAvad, na zrutA dharmadezanA // 200 // prabho ! dezaviratyAkhye, yathA puri vasAmyaham / tathA kuru gurUpAsteH, sarvamalpamidaM mama // 201 / / kramAttatroSitenezazcAritro drakSyate mayA / tasmAdabhISTasiddhirme, bhavitaiva mahAmate ! // 20 // tato dezaviratyAkhyaguNAn dehi mahAmune ! / tato'pyuvAca nirgranthaH, kSamAdipuruSopamaH // 20 // karavAmAM parAyaNa evo huM yathAvidhi bhramaNa karuM chuM. (198) A pramANe tattvArthathI rasika A karmanAzinI dezanA sAMbhaLIne balabhadrarAjA saMsArathI bhaya pAmIne bolyo ke, (199) jyAM sudhI chatra na hoya tyAM sudhI sUryano tApa lAge, tema jayAM sudhI dharmadezanAnuM zravaNa na karyuM hoya tyA sudhI ja saMsArano bhaya lAge che. (20) to he prabho ! huM jema dezavirati nAmanA nagaramAM rahI zakuM tema karo. gurunI upAsanA karatAM A badhuM mane alpa lAge che. (201) tyAM rahIne huM anukrame cAritrarAjAne joI zakIza. ane tethI he mahAmata ! mane avazya iSTasiddhi thaze. (202) mATe he mahAmuni ! mane dezaviratinA guNo Apo. A pramANe sAMbhaLIne kSamAdikathI puruSottama evA te nigraMtha bolyA ke, (203)
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 zrI mallinAtha caritra samyaktvapUrvakaM paJcA'NuvratAni guNAstrayaH / zikSAvratAni catvAri, vratAnyetAni gehinAm // 204 / / zrutvedaM sa samyaktvena, pUrvakaM gRhamedhinAm / vratAni dvAdazA'gRhNAd, mahAbalanidezataH // 205 / / tadvadanye'pi bhAvena, jagRhuAdazavatIm / samyakzraddhAnasaMzuddhA, yathA rAjA tathA prajA // 206 / / pratijJeyamabhUt teSAM, saptAnAmapi dhImatAm / anyairapi hi tatkAryaM, yadyekaH kurute tapaH // 207 // te sarve'tha caturthAdi, karmagranthavibhedakRt / caturthapuruSArthasya, kAraNaM tepire tapaH // 208 / / samyaktapUrvaka pAMca aNuvrata, traNaguNavrata, cAra zikSAvrata e bAra vrata gRhasthone ucita che." (204) te sAMbhaLIne mahAbalamuninA nirdezathI samyaktapUrvaka zrAvakanA bAravrata teNe aMgIkAra karyA. (205) eTale samyakUzraddhAthI zuddha anyalokoe paNa bhAvathI bAravrata aMgIkAra karyA. kAraNa ke jevo rAjA tevI prajA hoya che. (206) pachI te sAte dhImaMta munioe evI pratijJA karI ke, "je pramANe eka tapa kare te pramANe bIjA badhAe paNa te tapa karavo." (207) pachI te sarve karmagraMthIne bhedanAra ane cothA puruSArthanA (=mokSa) kAraNabhUta upavAsAdi tapa ekasarakhI rIte karavA lAgyA. (208)
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 tRtIyaH sa. adya duSyati me mUrdhA, duSyatyadya mamodaram / vartate'dyA'ruciH prAjyarasavIryavipAkataH // 209 // adyAhArasya nAmApi, sarvathA na sukhAyate / athodgArairmukhaM vA'pi, kaTukaiH kaTukairiva // 210 // vyapadizyeti rAjarSiH, svasyA'dhikaphalecchayA / pAraNAhe'pi nA'bhuGkta, mAyayA tAn vavaJca saH // 211 / / bhUyasA tapasA zazvad, mAyAmizreNa sarvataH / strIvedakarma so'badhnAd, mahAbalamahAmuniH // 212 / / arhadbhaktyAdibhiH sthAnaviMzatyA nRpasaMyamI / tIrthakRnnAmakarmoccai/mAnarjitavAniti // 213 // teone mahAbala rAjarSi kahetA ke, "Aje mAruM mastaka duHkhe che, Aje mArA peTamAM pIDA thAya che. Aje prAyarasa ane vIryanA vipAkanI mane arUci che. (209) Aje to AhAranuM nAma levuM paNa mane gamatuM nathI. Aje kaDavA oDakArathI-kaTupadArthonI jema mArUM mukha bagaDI gayuM che." (210) e samaye mahAbala rAjarSi adhikaphaLa meLavavAnI lAlasAthI pAraNAnA divase paNa bIjA munione mAyAthI chetarIne pote AhAra na karatA. (211) A rIte mAyAthI temane chetarIne niraMtara bIjAthI vadhu tapa karavA chatAM paNa te mahAbala maharSie strIvedarUpa karma bAMdhyuM. (212). pachI te dhImAna rAjarSie jinabhakti Adi vIzasthAnaka
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 zrI mallinAtha caritra arhatAM pratimA''rcAbhirarhatAM stavanAdibhiH / ekamajitavAn sthAnamavarNAdinivAraNaiH // 214 / / siddhisthAneSu siddhAnAmutsavaiH pratijAgaraiH / ekatriMzatsiddhaguNakIrtanaizca dvitIyakam // 215 // pravacanonnateH samyag, glAnabAlAdisAdhuSu / anugrahamanojJAyAH, sthAnametat tRtIyakam // 216 / / gurUNAmaJjalebandhAdvastrAhArAdidAnataH / asamAdhiniSedhena, sthAnametat turIyakam // 217 / / tapathI zubha tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM. (213) kare viza sthAnakatapanI ArAdhanA. kare tIrthakara nAmakarma upArjanA. zrIjinezvaronI pratimAnI arcA, temanI stavanA tathA avarNavAda nivAravAthI temaNe prathama sthAnanuM ArAdhana karyuM. (214) siddhisthAnamAM rahelA siddhonA utsava, pratijAgaraNa ane siddhanA ekatrIzaguNonI stavanAthI bIjA sthAnakanI upAsanA karI. (215) glAna-bALa vigere sAdhuo upara anugraha karavA vaDe manojJa evI pravacananI samyaguM unnati karavAthI trIjuM sthAnaka ArAdhyuM. (216) gurumahArAja sanmukha aMjali joDavAthI, temane vastra, AhArAdika ApavAthI ane temanI asamAdhi dUra karavAthI cothuM sthAnaka sevyuM. (217)
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 307 tRtiya: saH sthavirA dvividhA proktA, vayasA suguNairapi / teSAM bhaktividhAnena, paJcamaM sthAnakaM viduH // 218 / / bahuzrutAnAM granthA'rthavedinAM tattvazAlinAm / prAzukA'nnAdidAnena, SaSThaM sthAnamudIritam // 219 / / tapasvinAM sadotkRSTatapaH karmasthirAtmanAm / vizrAmaNAdivAtsalyAt, saptamaM sthAnamiSyate // 220 // jJAnopayogasAtatyaM, dvAdazAGgA''gamasya ca / sUtrArthobhayabhedena, sthAnaM nanu tadaSTamam // 221 / / zaGkAvihInaM sthairyAdisahitaM darzanaM smRtam / zamAdilakSaNaM yattu, sthAnakaM navamaM matam // 222 / / avasthA (paryAya, vayasthavira) ane suguNothI (jJAnasthaviranI) ema dvividha sthavironI bhakti karavAthI pAMcamuM sthAnaka ArAdhyuM. (218) bahuzruta, graMthArthanA jJAtA, tattvavettA munione prAsuka annAdi ApavAthI chaThuM sthAnaka ArAdhyuM. (219) sadA utkRSTa tapakarmamAM sthira tapasvIone vizrAMti maLe tevI rIte temanuM vAtsalya karavAthI sAtamuM sthAnaka ArAdhyuM. (220) bAraaMgarUpa AgamanA sUtra, arthane ubhayabhedathI jJAnopayogamAM satata ramaNatA karavAvaDe AThamuM sthAnaka ArAdhyuM. (221) zaMkArahita, svairyAdiyukta, zamAdi lakSaNothI lakSita evuM samyaktarUpa navamuM sthAnaka ArAdhyuM. (222) jJAnathI, darzanathI, cAritrathI upacArathI je cAra prakArano
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 zrI mallinAtha caritra vinayo yazcaturbhedo, jJAnAd darzanato'pi ca / cAritrAdupacArAcca, sthAnaM tad dazamaM matam // 223 // AvazyakaM bhavet sthAnamekAdazamidaM punaH / icchAdidazadhA yA sA, sAmAcArI jinoditA // 224 // zIlavrataM vizuddhaM yad, navaguptiniyantritam / tatpAlyaM niratIcAraM, sthAnaM tad dvAdazaM bhavet // 225 / / trayodazamidaM sthAnaM, kSaNe kSaNe lave lave / zubhadhyAnasya karaNaM, pramAdaparivarjanAt // 226 / / tapo vidhIyate zaktyA, bAhyAbhyantarabhedataH / asamAdhiparityAgAt, sthAnamuktaM caturdazam // 227 // tyAgo'tithisaMvibhAgaH, zuddhAnnodakadAnataH / tapasvinAM svayaM zaktyA, sthAnaM paJcadazaM tu tat // 228 // vinaya gaNAya che, tenA sevanathI dazamA sthAnakanI ArAdhanA 62.. (223) - jinakathita icchAkAra-mithyAkArAdi dazavidha sAmAcArInA mAsevanathI bhayAra, sthAna mArAdhyu. (224) navaguptithI niyaMtrita evuM vizuddhazIla niraticArapaNe pALavA dvaa2| pArabhuM sthAna mAdhyu. (225) pramAdano tyAga karI kSaNe kSaNe ane lave lave zubhadhyAna 42vAvaDe terabhuM sthAna bhArAdhyu. (226) asamAdhinA tyAgapUrvaka bAhya-atyaMtara bhedathI yathAzakti tapa karavAdvArA caudamuM sthAnaka ArAdhyuM. (227) tapasvI munione zuddha AhAra, pANI ApIne yathAzakti (220)
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sa: 309 vaiyAvRttyaM tu gacchasya, bAlAdidazabhedataH / bhaktavizrAmaNAdyaiH syAt, sthAnaM SoDazakaM kila // 229 // samAdhiH sarvalokasya, pIDAdikanivAraNAt / manaHsamAdhijananaM, sthAnaM saptadazaM bhavet // 230 // apUrvajJAnagrahaNAt, sUtrArthobhayabhedataH / / aSTAdazamidaM sthAnaM, sarvajJaiH paribhASitam // 231 // zrutabhaktiH pustakAnAM, lekhanAdiSu karmasu / vyAkhyAvyAkhyApanairekonaviMzaM sthAnakaM bhavet // 232 // prabhAvanApravacane, vidyAvAdanimittataH / zAsanasyonnateryA syAt, sthAnaM viMzatisaMjJakam // 233 / / atithisaMvibhAga karavAvaDe paMdaramuM sthAnaka ArAdhyuM. (228) bALa vigere dazabhedayukta gacchanI AhAravaDe bhakti ane bahumAnAdi vaDe vaiyAvacca karIne soLamuM sthAnaka ArAdhyuM. (229) pIDAdikanA nivAraNathI sarvajIvone zarIrasaMbaMdhI ane manasaMbaMdhI samAdhi ApavAvaDe sattaramuM sthAnaka ArAdhyuM. (230) sUtra, artha-ubhayabhedathI apUrva (navA-navA) jJAnanuM grahaNa karavAvaDe aDhAramuM sthAnaka ArAdhyuM. (231) pustako lakhAvavA vigerethI ane tenI zuddha vyAkhyA vigere karavAthI zrutabhaktirUpa ogaNIzamuM sthAnaka ArAdhyuM. (232) vidyA, vAda ke nimittAdithI zAsananI unnati ke prabhAvanA karavA dvArA vIzamuM sthAnaka ArAdhyuM. (233) 1. "patina: rUlyapa !
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 ekaikaM tIrthakRnnAmakarmabandhasya kAraNam sarvairArAdhitairebhistad babandha sa saMyamI ||234|| pUrvalakSacaturazItyAyuSko nRpasaMyamI / paryantamAtmano jJAtvA, vyadhAdArAdhanAmiti // 235 // zrI mallinAtha caritra akAlavinayAdyairyo, jJAnAcAre'STarUpiNi / atIcAraH kRtastatra, syAd mithyA duSkRtaM mama // 236 // aSTadhA darzanA''cAre, bhedairniH zaGkitAdibhiH / yo'tIcAraH kRtastatra, bhUyAd me duSkRtaM khalu // 237 // samitibhiH paJcabhizca, guptibhistisRbhirvRtam / pAlitaM yad na cAritraM, tatra me duSkRtaM tathA // 238 // A vIzasthAnakomAM eka eka sthAnaka paNa tIrthaMkara nAmakarmanA kAraNarUpa thAya che. paMratu mahAbala rAjarSie to e sarvasthAnakonA ArAdhanAthI te karma upArjana karyuM. (234) pachI corAzI lAkhapUrva AyuSyano aMtasamaya jANIne te maharSie A pramANe ArAdhanA karI. (235) kAlavinayAdika ATha prakArano jJAnAcAramAM je aticAra lAgyo hoya te mArUM duSkRta mithyA thAo. (236) vaLI niHzaMkitAdi ATha prakAranA darzanAcAramAM je aticAra lAgyo hoya te mArUM duSkRta mithyA thAo. (237) pAMca samiti ane traNa guptipUrvaka je cAritra na pALyuM te mArUM cAritrAcAra saMbaMdhI duSkRta mithyA thAo, (238) bAhya-atyaMtara bAra prakAranA tapamAM je aticAra lAgyA
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH 311 tapasi dvAdazabhede, bAhyAbhyantarabhedataH / yo'tIcAraH kRtastatra, mithyA me duSkRtaM bhavet // 239 / / nigUhitaM balaM yacca, dharmAnuSThAnakarmasu / tamahaM bhAvato vIryAcAraM nindAmi sarvataH // 240 // trasAnAM sthAvarANAM ca, yA hiMsA prANinAM kRtA / krodhAdibhiH kaSAyaizca, yadalIkaM mayoditam // 241 // yat kvApi bhUri vA'lpaM ca, paradraviNamAdRtam / tairazcaM divyamAnuSye, yanmaithunamakAri ca // 242 // lobhodrekAd mayA'kAri, bahubhedaparigrahaH / pratyakSaM sarvasiddhAnAM, sarvaM nindAmi tat tridhA // 243 // yugmam prANighAto mRSAvAdo'dattAdAnaM ca maithunam / parigrahastathA kopo, mAno mAyA ca lobhakaH // 244 // Doya te // 3 hukRta mithyA thAmI. (238) / dharmAnuSThAna karavAmAM je baLa chupAvyuM-ka gopavyuM te vIryAticArane huM bhAvathI sarvaprakAre niMdu chuM. (240) trasa ane sthAvarajIvonI je je hiMsA karI hoya, krodhAdi kaSAyothI je asatya bolAyuM hoya (241) alpa ke vadhAre kAMI paradravya lIdhuM hoya, tiryaMca manuSya ke visaMdhI The bhaithuna sevyu hoya, (242) lobhanI pracuratAthI bahubhede parigraha karyo hoya-te sarva siddhonI samakSa trividha trividha huM niMdu chuM. (243) pratipAta, bhRSAvAha, mahattahAna, bhaithuna, pariyaDa, o5bhAna-mAyA-toma, 22, dveSa, abhyAdhyAna, Da, paizunya, rati
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 zrI mallinAtha caritra rAgo dveSo ratyaratyAbhyAkhyAnaM kalahastathA / paizunyaM parivAdazca, mAyAsUnRtameva ca // 245 // mithyAdarzanazalyaM ca, bhavasantatikAraNam / amUnyaSTAdazA'vadyasthAnAni vyutsRjAmyaham // 246 / / ekendriyAdikA jIvA, ye kecana bhavAmbudhau / bhramatA pIDitAstraidhaM, tAn kSamayAmi zuddhahRt // 247 // yaccakre pApazAstrAdi, tad nindAmi samAhitaH / zIlaM yat pAlitaM zuddhaM, tadabhiSTaumi tattvataH // 248 // glAnAnAM yatsamAcIrNaM, vaiyAvRttyAdikaM mayA / SaDvidhAvazyakaM zuddhaM, yaccakre tat stavImyaham // 249 / / zaraNaM mama tIrthezAH, siddhAzca zaraNaM mama / sAdhavaH zaraNaM sarve, dharmaH zaraNamArhataH // 250 // arati, paraMparivAda, mAyAmRSAvAda ane bhavasaMtatinA kAraNarUpa mithyAtvazalya e aDhAra pApasthAnono huM tyAga karuM chuM. (244-246) bhavasAgaramAM bhamatAM meM ekendriyAdika je jIvone satAvyA Doya te sarvana zuddha hayathA 5mA chu. (247) je pApAdhikaraNa karyA hoya tene sAvadhAna banI niMdu chuM. tattvathI je zuddhazIla pALyuM hoya tenI anumodanA karUM chuM. (248) glAna sAdhuonuM je vaiyAvacca karyuM hoya ane cha prakAranuM je Avazyaka AcaryuM hoya tenI anumodanA karuM chuM. (249) zrIjinezvara, siddha-sAdhu-Autadharmanu ja mAre zaraNa che. (250)
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 tRtIyaH sa: upadhiM dehamAhAramucchAsenAntimena ca / trividhaM vyutsRjAmyuccainirmamatvavibhUSitaH // 251 // ye jAnanti jinAH samyagaparAdhAn mayA kRtAn / tAn bhUribhAvataH sarvAn, garthe'haM siddhasAkSikam // 252 // eSa jIvaH kiyat pApaM, chadmasthaH smarati svayam / yadahaM na smarAmyatra, mithyA duSkRtamastu tat // 253 // vartamAnajinendrANAM, siddhAnAM ca purassaram / prAk kRtaM duSkRtaM sarvaM, nindAmi vyutsRjAmi ca // 254 // zubhadhyAnaparo mRtvA, namaskAraparAyaNaH / bhAsure vaijayantyAkhye, vimAne jAtavAn suraH // 255 / / | nirmamatAthI vibhUSita thaI huM upadhi ane AhArano tathA aMtimazvAsa pachI A dehane paNa trividha vosirAvuM chuM. (251) mArA karelA aparAdhone zrIjinezvarI samyak prakAre jANe che te sarva aparAdhone bhUribhAvathI siddhanI sAkSIe gaI karU chuM. (252) chadmastha evo A jIva pote kareluM pApa kareluM yAda karI zaka? mATe je mArA smaraNamAM nathI evuM mAruM duSkRta paNa mithyA thAo (2pa3). vartamAna jinezvaro ane siddhonI samakSa pUrvakRta sarva duSkatane huM niduM chuM ane teno tyAga karuM chuM. (254). A rIte zubhadhyAna, namaskAra parAyaNa, maraNa pAmIne mahAbala rAjarSi vaijayaMta nAmanA dedIpyamAna bIjA anuttara vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. (255)
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 zrI mallinAtha caritra anye'pi munayaH kRtvArAdhanAM pAvanAzayAH / tasminneva vimAne'guH, pUrvaM saGketitA iva // 256 // SaDapi munaya ete bhAvanApAvanAntaHkaraNakamalabhAjo jJAtasiddhAntatattvAH / sugurucaraNasevAlabdhakIrtipracArAH surasadanamagacchan vaijayantAbhidhAnam // 257 / / ityAcAryazrIvinayacandrasUriviracite zrImallinAthasvAmicarite mahAkAvye vinayAGke'ntaraGgadezanAgarbhitaH prathamadvitIyabhavavyAvarNano nAma tRtIyaH sargaH // pavitra AzayavALA anyamunio paNa ArAdhanA karIne jANe pUrve saMketa karyo hoya tema teja vimAnamAM deva thayA. (2pa6) arthAta bhAvanAthI pavitra aMtaHkaraNarUpa kamaLavALA, siddhAMtanA tattvane jANanArA, sugurucaraNasevAthI vizALa kIrti prApta karanArA evA te chae munio vaijayaMta nAmanA vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. (257) AcArya vijaya zrIvinayacaMdrasUri viracita zrImallinAthacaritra mahAkAvyamAM vairAgyayukta dezanA garbhita-mahAbalAdi rAjarSinI ArAdhanA yukta pahelAM-bIjA bhavanA varNana svarUpa trIjo sarga pUro thayo.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha caturtha: sadA jinAnAmiva nAbheyaH, sarasAmiva mAnasam / tarUNAmiva kalpadrurbharatazcakriNAmiva // 1 // devAnAmiva sutrAmA, grahANAmiva bhAskaraH / dvIpAnAmAdimo dvIpo, jambUdvIpo'sti vizrutaH // 2 // yugmam cotho artha cothAsargamAM pradarzita zrImallinAthaprabhunA janmakalyANakanuM varNana. (jabUDhIpa-bharatakSetra-videhadeza-mithilA nagarI-kuMbharAjAnIprabhAvatI rANInI kukSImAM mahAbaladevanuM strIpaNe utpanna thavuMprabhAvatIrANIe joyelA 14 mahAsvapna-svapnavarNana-kuMvarIno janma-chappanadizAkumArIoe karela prasUtikarma-saudharmendranuM AsanakaMpa-prabhUjanmakalyANaka ujavavA maryaloke avataraNaprabhune laI merUparvata upara Agamana-anya sarva IMdrAdinuM Agamana-janmAbhiSeka mahotsava-iMdramahArAjae karelI stavanAprabhune svasthAne sthApI naMdIzvaradvIpe gamana-aDhAImahotsava karI svasthAne prasthAna-prAtaHsamaye kuMbharAjAne maLelI vadhAmaNIteNe karela janmamahotsava-prabhuno bAlyAvasthAmAMthI yauvanAvasthAmAM praveza-prabhunA rUpavaibhavanuM varNana ) zrIjinezvaromAM zrI RSabhadeva, sarovaromAM mAnasarovara, vRkSomAM kalpavRkSa, cakravartIomAM bharatezvara, devomAM iMdra ane grahomAM sUryanI jema sarvadvIpomAM mukhya evo jaMbUDhIpa nAme prakhyAtadvIpa che. (1-2)
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 tatrA'sti bharatakSetraM, kSetravat prAjyavistaram / vadudhAnyAyasAmarthya, yata: praznarati kSitau ||rUA videhaviSayastatra, grAmAkarapurAkulaH / nopamAnaM nopameyamanyeSAM dadhate zriyA // 4 // nidhAnAnIva puNyAnAM, kuNDAnIva yazo'rNasAm / pratigrAmaM pratipuraM yatra caityAni rejire ||5|| yatra grAmAH purAyante, svargAyante purANyapi / upamAnavihInAni, nagarANi gurUNi tu ||6|| tatrA'sti mithilA nAma, nagarI zrIgarIyasI / zvastanIvacanAnIva, guNinyo yatra yoSitaH // 7 // zrI mallinAtha caritra tyAM atyaMta vizALa bharatakSetra che. jyAM kSetranI jema bahudhAnya sAmarthya (bahunyAya sAmarthya) pRthvI para vistAra pAme che. (3) te kSetramAM grAma-Aka2-purathI vyApta evo videha nAme deza che. je deza zobhA ane lakSmImAM anya dezanA upamAna ke upameyane dhAraNa karato nathI. (4) jyAM puNyanA nidhAnarUpa, yazarUpIjalanA kuMDasamAna caityo dareka grAma ane nagaramAM zobhI rahyA che. (5) jyAM gAmo te nagaro jevA ane nagaro te svarga jevA lAge che. jyAM moTAnagaro to upamArahita ja che. (6) tyAM lakSmIthI gariSTha evI mithilAnagarI che. jyAM zvastanakALanA vacanonI jema strIo badhI guNavaMtI che. (7) jyAM caityomAM dhUpaveLAe thatI dhUpanI zreNIthI AkAzamA
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha : 317 yaccaityadhUpavelotthadhUmavallIbhirambare / ayanapaTavAsatvaM, khecarINAM vitanyate // 8 // dadhAnA jagatIM zlAdhyAstu raGgaiH zubhadarzanaiH / prAsAdA yatra rAjante, mattavAraNabhAsurAH / / 9 / / yasyAM gaNakRtaM vyarthaM, zAstreSveva nizamyate / vidvadgaNakRtaM viSvaka, pramANaM jinavAkyavat // 10 // kumbhabhUrvairigarvAbdheH, kumbhaH kIrtisudhAmbhasaH / tatrAbhUd bhUpatiH kumbhaH, kAmakumbha ivArthinAm // 11 // sazrIke yasya khaDgAbdhau, zaGkuzItAMzupuSkare / kIrtayaH pratyanIkAnAM, nipetunimnagA iva // 12 // vidyAdharIonA vastro vinA prayatna sugaMdhI thayA kare che. (8) pharatA koTavALA, raMga ane sArAdekhAvathI prazaMsanIya ane suMdara vedikAthI dedIpyamAna evA prAsAdo jyAM zobhI rahyA che. jyAM gaNakRtakArya zAstromAM ja vyartha saMbhaLAtuM, paNa sujJagaNakRta kArya to jinavacananI jema sarvatra pramANa ja gaNAtuM hatuM. (10) te nagaramAM vairInA garvapa sAgarane agamya RSi samAna, kIrtirUpa amRtarasanA kuMbha samAna ane yAcakone kAmakuMbha samAna kuMbhanAme rAjA rAjya karato hato. (11) jenA lakSmIyukta, zaMkha, caMdra, padmanA cinhavALA talavArarUpa sAgaramAM zatruonI kIrti nadIonI jema AvI AvIne paDatI hatI. (12)
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 bhramantyAH zeSakailAsavidhuvyAjAd jagattraye / yatkIrtezcandrikA kAntervA'sukaH sthAnabhUrabhUt // 13 // yatkhaDgaH samitau svargimuktAmubhayataH srajam / samAsAdya dadhau kakSAnvitadantAbalazriyam // 14 // vaktraprabhAparAbhUtapArvaNenduH prabhAvatI / satImatallikA tasya, jajJe devI prabhAvatI // 15 // zrI mallinAtha caritra tasyAH zIlamanazlIlaM lokaMprINA guNA api / rUpaM surUpamurvazyAH, vAco'pi ca sudhAmucaH // 16 // suvistIrNanitamba zrIryA cacAra zanaiH zanaiH / matpaterdhRtabhUpIThabhAro mA bhUd mahAniti ||17|| zeSanAga, kailAsa tathA caMdranA khtAnAthI traNe lokamAM bhramaNa karatI ane caMdrikA samAna kAMtiyukta jenI kIrtinuM samasta vizva ja nivAsasthAna hatuM. (13) samarAMgaNamAM devatAo cArekorathI nAMkhelI puSpamALAne pAmIne je.rAjAnuM khaga (talavAra) baMdhana rajjuthIyukta hAthInI zobhAne dhAraNa karI rahyuM che. (14) mukhanI kAMtithI pUrNimAnAM caMdrane parAbhava pamADanArI, satIomAM ziromaNi, prabhAvayukta prabhAvatI nAmanI te rAjAne rANI che. (15) te rANI nirmalazIladhAriNI hatI. lokone AnaMda upajAve tevA guNane dhAraNa karanArI, urvazInA rUpasamAna rUpavALI ane jenI amRta jevI madhuravANI hatI. (16) mArA patine pRthvIne dhAraNa karanAro bhAra vadhAre na lAge
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 319 vArtha: saf: bubhuje kumbhabhUpAlo, bhogasaukhyaM tayA samam / lakSmyeva lakSmIramaNaH, zacyeva ca zacIpatiH // 18 // ito mahAbalasyAtha, jIvaH pUrNanijasthitiH / pracyutyA'cyutasatkarmA, vaijayantavimAnataH // 19 // azvayuksaMsthite candre, krUragrahavivajite / phAlgunazvetacaturthyAM, divase vijayAbhidhe // 20 // zrImatkumbhanRpAgAre, devyAH kukSAvavAtarat / kandarAyAM suvarNAdreH, kalpopapadazAkhivat // 21 // tribhirvizeSakam tadAvatArayAminyAM, sukhasuptA mahAsatI / vIkSAJcakre kramAdetAn, mahAsvapnAn prabhAvatI // 22 // evA hetuthI ja jANe suvistIrNa nitaMbathI zobhatI te dhIre dhIre cAlatI hatI. (17) lakSmInI sAthe kRSNa ane iMdrANInI sAthe iMdranI jema te kuMbharAjA tenI sAthe sAMsArika bhogasukha bhogavatA hatA. (18) vaijayaMtavimAnathI mahAbalajIvanuM cyavana. have akhaMDita bhAgyavaMta mahAbalano jIva potAnuM devabhavanuM AyuSya pUrNa karI vaijayaMta vimAnathI cyavIne (19). krUragraha rahita lagna, azvinI nakSatramAM caMdramAno yoga thatAM phAgaNa suda cothanA vijayanAmanA divase (20) zrImAna kuMbharAjAnA bhavanamAM merUgirinI madhyabhUmimAM kalpavRkSanI jema prabhAvatI rANInI kukSie avataryo. (21) devalokathI prabhunuM cyavana eTale
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 gokSIradhArAgaurAGgaH, kakudmAn madameduraH / unnadan madhuradhvAnamAnandaM prorinniva || 23 || zrI mallinAtha caritra caturbhirdazanaiH zubhrairupAyairiva bhUpatiH / karI madaruci: preGgolambaravaDambarI ||24|| rajyadbhiriva kAzmIraiH, rAjitaH skandhakezaraiH / kezarI saumyakAmAsyaH zaralIkRtabAladhiH // 25 // karIzvarakarakroDasvarNakumbhajalormibhiH / saMsicyamAnapuNyaduriva lakSmIH puraH sthitA // 26 // kalpadrupArijAtAdiprasUnastomagumphitam / dAma dAmA'cchinnamiva, caJcalAyAH sadA zriyAH // 27 // cAragatirUpa saMsAranA kedakhAnAmAMthI mukti. te rAtre sukhe sutelI mahAsatI prabhAvatIe anukrame caudamahAsvapno joyA. (22) gokSIradhArA samAnazveta, paripuSTa jANe AnaMdanA udgAra karato hoya tema madhura zabda karato vRSabha, (23) bhramaNakaratA bhamarAonA dhvaninuM anukaraNa karato madonmatta ane cAra upAyayukta rAjAnI jema cA2zvetadAMtathI zobhato hAthI. (24) jANe kuMkumathI raMgelA skaMdhanA kezathI suzobhita, saumya ane manoharamukhavALo ane saraLapUMchaDAvALo kezarIsiMha, (25) gajendranA hAthamAM rahelA suvarNakuMbhanI jaLadhArAthI siMcana karAtA puNyavRkSa sarakhI sanmukha upasthita lakSmIdevI, (26) kalpavRkSa ane parijAtaka vigere puSpothI guMthelI ane sadA
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha: sA: 321 tanvan kuvalayolAsaM, dRkcakoramudaM dizan / rAjamAnaH karai rAjA, puNyapAdapadohadaH // 28 // bhAbhiruyotitAzeSadikcakrazcakrabAndhavaH / pUrvAdrimaulimANikyapadminIvanavallabhaH // 29 // suvarNakiGkiNIvANairjagato'zeSasaMpadaH / vyAharanniva sadvaMzabhrAjiSNuzcapalo dhvajaH // 30 // nIlAmbaro'mbareNeva, rociSNuH prabalairdalaiH / kAmakumbhaH zriyo devyAzcitraM lIlAvilAsabhUH // 31 // AkaNThaM pUrNamambhobhiH, sudhAkuNDamivAparam / tApopatApavidhvaMsi, padmaramyaM sarovaram // 32 // caMcaLa lakSamInI jANe akhaMDitamALA hoya tevI puSpamALA (27) kuvalaya (pRthvImaMDaLa)nA ullAsane karato, dRSTirUpa cakorane AnaMda pamADato, kiraNothI zobhato ane puNyavRkSanA dohadarUpa (28) kAMtithI dizAmaMDaLane prakAzita karanAra, pUrvAcaLarUpa muguTanA mANikyarUpa ane padminIvanano vallabha evo sUrya (29) suvarNanI ghugharIonA avAjathI jagatanI samasta saMpattine kaheto, tathA sArA vaMza (daMDa)thI suzobhita evo capaLadhvaja, (30) aMbara (vastra)thI jANe nIlAMbara hoya evo prabala puSpadaLathI suzobhita ane lakSmIdevInuM jANe vicitra vilAsasthAna hoya tevo kAmakuMbha, (31) jaLathI saMpUrNa bharapUra, jANe bIjo sudhAkuMDa hoya tevuM, tApa
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 zrI mallinAtha caritra maryAdodayarociSNurbhrAjiSNurvAhinIzataiH / sArvabhaumatrama vivana, zammIra: saritAmmatiH ||rUA garbhajIvasphuratprAjyaharSavyatikarAdiva / vimAnamanugaM sphUrjatkiGkiNIkvANabhAsuram ||34|| kiM rohaNaM kare kRtvA, kiMvA ratnAkaraM punaH / ratnoccayaH puraH puNyasampadA prAbhRtIkRtaH ||35| dadhAno vaidruma bhrAnti, jvAlAmAlAkarAlitaH / ghaneizaCzo, nirdhanadha vimAvasu: // 6 // ityetAn harSakalpadroH, sumerugirikandarAn / prabhAvatI mahAdevI, dRSTvA svapnAn vyabudhyata ||37|| paJcadazabhiH kulakam ane upatApano nAzaka, padmothI ramya evuM padma sarovara, (32) maryAdApUrvakanA udayathI suzobhita, seMkaDo nadIothI virAjita, gaMbhIra tathA sArvabhaumanA bhramane karanAra evo sAgara, (33) garbhamAM AvelA jIvanA sphUrAyamAna atizaya harSanA vyatirekathI jANe pAchaLa AvyuM hoya evuM ane calAyamAna dhudharInA raNakArathI dedIpyamAna devavimAna, (34) jANe ratnAkara ke rohaNAcalane hAthamAM laIne puNyasaMpattie bhagavaMtanI AgaLa bheTa dharI hoya tevo ratnarAzi, (35) vikramanI bhrAMtine dhAraNa karanAra jvALAmAlAthI vyApta, udaya pAmatA sUrya sarakho ane nidhUma evo agni (36) e pramANe harSarUpI kalpavRkSane merUparvatanI bhUmi sarakhA cauda svapnone joIne mahAdevI prabhAvatI jAgRta thayA. (37)
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha : 323 itastatra samAgatya, sarve'pi tridazezvarAH / calatkuNDalamANikyaracitendradhanuryutaH // 38 // kirITaspRSTabhUpIThA, netrairnIlotpalairiva / prabhAvatIM samabhyarcya, peThustavanamIdRzam // 39 // prabhAvati ! namastubhyaM, prabhAvAtizayAnvite ! / savRttA'doSatIrthezaratnarohaNacUlike ! // 40 // prabhAvamahimAlAsyamauSadhaM sadRzAM param / anUpe'mbunipAnaM ca, marau nadyavatAraNam // 41 // daridrANAM dhanamidaM, prapA bhavapathe nRNAm / yattvayA trijagannAtho, dhriyate kukSikandare // 42 // yugmam kare IMdro stavanA. prabhumAtAnI kare arcanA. e avasare calAyamAna kaMDalanA mANekathI iMdradhanuSyanI prajAne pragaTa karanAra, sarva paNa iMdrI bhUpITha (pRthvI) upara AvI, potAnA mugaTo namAvI, jANe nIlakamala jevA netrovaDe prabhAvatInI arcA (pUjA) karIne A pramANe stuti karavA lAgyA. (38-39) prabhAvanA atizaya yukta tathA sadAcAra ane tIrthezarUpa ratnanI rohaNabhUmirUpa he prabhAvatI mAtA ! tamane namaskAra thAo (40) tame prabhAvane lIdhe mahAmaMDalanA eka mukharUpa, samyavI jIvonA parama auSadharUpa nirjala pradezamAM eka jaLAzayarUpa, marUdezamAM nadInA avataraNarUpa, daridrone dhanarUpa ane saMsAramArgamAM manuSyone parabarUpa evA traNa jagatanA nAthane kukSimAM dhAraNa karo cho. (41-42) daridrone mAM dhAraNa karIne paraba,
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 zrI mallinAtha caritra prabhAvatImiti stutvA, dvIpe nandIzvarAbhidhe / kRtvA mahotsavaM sthAnaM, svaM svamIyuH surottamAH ||43|| svapnAntAdapi jAgratyA, prabhAvatyA mahIpateH / kathayAmAsire prAtaryathAdRSTamamUnyatha // 44 // RjunA manasA svapnAn, vicArya kSoNinAyakaH / AcakhyAviti te devyapatyaratnaM bhaviSyati // 45 // vizeSatastvamISAM tu, phalaM jJAtuM dharezvaraH / AjUhavat pratIhArAt, svapnazAstravizAradAn // 46 // pArvaNenduvadA''nandasampAdanakRtodyamAH / vaMzagorocanApuNDrA, AjagmuH svapnapAThakAH ||47|| A pramANe prabhAvatImAtAnI stuti karIne iMdro naMdIzvaradvIpe jaI tyAM aSTAntikA mahotsava karIne potapotAnA sthAne gayA. (43) svapnanivedana karatA mAtAjI. svapnaphalAdeza suNI harakhAtA mAtAjI. have svapna joyA pachI bAkInI rAtrI jAgRta avasthAmAM pasAra karatI prabhAvatI devIe prabhAte jevI rIte svapno joyA te rAjAne nivedana karyA. (44) eTale saraLamanathI teno vicAra karI rAjAe kahyuM ke, ke devI tamane uttama putraratnanI prApti thaze. (45) pachI e svapnonuM vizeSa phaLa jANavA mATe rAjAe pratIhAra dvArA svapnazAstramAM vizArada evA paMDitone bolAvyA. (46) eTale pUrNimAnA caMdranI jema AnaMda pamADavAmAM tatpara ane
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaturtha: saT: ( rUra AryavedodbhavAn mantrAnuccAryoddAmayA girA / upAvikSannAsaneSu, marAlA nalineSviva // 48 // AsayAmAsa bhUpAlo, jAyAM javanikAntare / athaiSA nyagadat svapnAnA''ptatattvayujA girA // 49 // svapnAn dvAsaptatiM rAjan !, prazastAn kovidA viduH / tanmadhyAt triMzataM teSu, mahAsvapnAMzcaturdaza // 50 // arhatAM cakriNAM mAtA, caturdazaiva pazyati / harermAtA tathA sapta, caturaH sIriNo'pi ca // 51 // amutra bharatakSetre, jinA aSTAdazA'bhavan / cakriNo'STau bharatAdyAH, SaTakhaNDabharatezvarAH // 52 // vaMza gorocananI rekhAo kapALamAM karelI che evA svapnapAThako rAjasabhAmAM AvyA. (47) uccavare AryavedanA maMtroccAra karatA kamaLa upara haMsanI jema teo Asana para beThA. (48) pachI rAjAe paDadAnI aMdara prabhAvatIrANIne besADyA ane teNe Apta-tattvayukta vANIthI svapno prakAzita karyA. (49). eTale svapnapAThako bolyA ke, he rAjan ! 72 svapno prazasta gaNAya che. temAMthI trIza ane temAM paNa cauda svapna moTA gaNAya che. (50) jinendra ane cakravartInI mAtA e cauda svapno juve che. vAsudevanI mAtA sAta ane baLadevanI mAtA temAMnA cAra juve che. (51). A bharatakSetramAM aDhAra jinezvaro ane cha khaMDa bharatakSetranA
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 zrI mallinAtha caritra ekonaviMzatIrthezajanirudbhAvyate'dhunA / athavA cakriNo rAjan !, navamasya hi sAmpratam // 53 / / parituSTo'tha bhUnAthastadvacaHzravaNAdasau / dadau grAmAkarAdhuccairvAso'laGkaraNAdi ca // 54 // vastrAlaGkaraNairete, kalpadrumadalairiva / rAjamAnA yayurgehaM, zriyA zrIdaviDambikAH // 55 // devAnubhAvasampUrNamanorathatayA bhRzam / muditAyAH sukhenaiva, garbho devyA vyavardhata // 56 // sArdhASTamadine mAsanavake gatavatyatha / mArgavizuddhaikAdazyAmazvinyAM ca nizAkare // 57 // svAmI evA bharata vigere ATha cakravartI thaI gayA che. (12) have ogaNIsamA tIrthakarano janma saMbhave che. athavA he rAjan ! navamA cakravartI have thavAnA che. (53) A pramANe sAMbhaLI parituSTa thayelA rAjAe temane grAma, AkarAdi uMcA vastro, alaMkAro dAnamAM ApyA. (54) eTale kalpavRkSanA dala sarakhA te alaMkArothI zobhatA, lakSmIthI kuberanI tarjanA karanArA svapnapAThako svasthAne gayA. (55) pachI devanA prabhAvathI manoratho saMpUrNa thatAM atyaMta AnaMdita evI te mahArANIno garbha sukhapUrvaka vRddhi pAmavA lAgyo. (56) A pramANe nava mAsa sADA ATha divasa pUrNa thatAM mAgazara suda agyArasanA divase azvinInakSatramAM caMdramAno yoga thatAM (57)
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 327 caturtha: saH graheSUccasthiteSUccaistajjanmauko didRkSayA / ekonaviMzamarhantaM, nIlAbhaM kumbhalAJchanam // 58 // prAgjanmamAyayopAttastrIkarmatvena kanyakAm / prabhAvatI prabhUte sma, gaGgeva svarNapadminIm // 59 // tribhirvizeSakam anukUlA vavurvAtAstajjanmasukhitA iva / suprasannA dizo'bhUvan, kRtakRtyA iva prajAH // 60 // ariSTAni kSayaM jagmuH, zubhazasyamabhUd jagat / nArakANAmapi sukhamAkasmikamabhUt kSaNam // 61 // dikkumAryo viditvA'tha, tajjanmAsanakampataH / adholokAt samAjagmuraSTau devyaH sasaMbhramam // 62 // tAzcaitA: tathA jinezvaranA janmagRhane jovAnI icchAthI ja na hoya tema graho badhA uccasthAne AvatAM, gaMgAnadI jema suvarNa padminIne utpanna kare tema prabhAvatI devIe pUrve mAyAthI strIveda upArjana karela hovAthI kuMbhalAMchana ane nIlavarNa yukta evA ogaNIzamAM tIrthakararUpa kanyAne janma Apyo. (58-59) eTale temanA janmathI jANe sukha pAmyA hoya tema anukULa pavana vAvA lAgyA. kRtakRtya thayelI prajAnI jema dizAo prasanna thaI. (60) saMkaTo kSaya thayA, jagatanA puNyano udaya thayo ane nArakInAjIvone paNa akasmAta kSaNabhara sukha utpanna thayuM. (61) chappana-dikumArIkAonuM Agamana. pachI AsanakaMpathI zrIjinezvarano janma jANIne saMbhramathI adholokanI bhogaMkarA, bhogavatI, subhogA bhogamAlinI, suvatsA,
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 zrI mallinAtha caritra bhogaGkarA bhogavatI, subhogA bhogamAlinI / suvatsA vatsamitrA ca, puSpamAlA tvaninditA // 63 // ekonaviMzatIrthezamambAM ca jgtaaNpteH| anupradakSiNIkRtya, natvA bhaktyetthamUcire // 64|| samudyotitabhuvane !, jagannAyakajanmanA / jagadvandyaguNAdhAre !, jaganmAtarnamo'stu te // 65 / / adholokanivAsinyo, vayamaSTau jagannate ! / tIrthakRjjanmamahimAM, kartukAmAH ihAgatAH // 66 // asmattastad na bhetavyamuktvA pUrvottarasthitAH / prAGmukhaM sUtikaukastAzcakruH stambhasahasrayuk // 67 / / vatsamitrA, puSpamAlA, aniMditA e ATha dikakumArI devIo AvI. (62-63) jina tathA jinanI mAtAne pradakSiNA daI bhaktipUrvaka namaskAra karI kahevA lAgI ke, (64) jagatanAyakanA janmathI bhuvanane prakAzita karanArI, ane jagatane vaMdanIya evA prabhune dhAraNa karanArI he jagatmAtA ! tamane namaskAra thAo. (65) he jagannate ! adholokavAsI ame AThadevIo tIrthaMkaraprabhunA janmano mahotsava karavA mATe ahIM AvI chIe. (66) mATe tamAre amArAthI bhaya pAmavuM nahi. ema kahIne temaNe izAnakhUNAmAM hajArastaMbhavALuM ane pUrvAbhimukhadvAravALuM eka sUtikAgRha banAvyuM (67) ane tenI cArebAju ekayojana bhUmimAMthI saMvakavAyuvaDe 2. "vinatva:' rUpa !
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 329 caturthaH sargaH abhitaH sUtikAdhAma, tataH saMvarttavAyunA / kaNTakatRNakASThAdyamAyojanamapAharan // 68 // atha saMhatya pavanaM, praNamya jinanAyakam / AsannA''sanamAsInA, gAyantyo'sthuryathAvidhi // 69 / / suvarNAdrikRtAvAsAstadvadAsanakampataH / UrdhvalokAt samAjagmuraSTau devyastathA'parAH // 70 // meghaGkarA meghavatI, sumeghA meghamAlinI / toyadhArA vicitrA ca, vAriSeNA balAhakA // 71 // vikRtya jaladaM kRtvA, prazAntarajasaM mahIm / vidhAya puSpavRSTiM ca, tA gAyantyo'vatasthire // 72 // paurastyarucakAdaSTau, pUrvasyA diza AgatAH / hastasthadarpaNA devyo, jagustatrArhato guNAn // 73 // tebhae 525-tRe|-tl6 62 yA. (68) / pachI pavanane saMharI zrIjinezvarane yathAvidhi namana karIne to tI te pAsenA bhAzana52 24.. (68) te ja pramANe urdhvalokavAsI merUparvata para vasanArI methaMkarA, meghavatI, sumeghA, meghamAlinI, toyadhArA, vicitrA, vAriSaNA ane balAhakA nAmanI ATha devIo AsanakaMpa thatAM tyAM AvI. (70-71) ane megha vikurtI jaLa varasAvI pRthvI paranI rajane zAMta karI ane puSpavRSTi varasAvIne guNo gAtI tyAM UbhI rahI. (72) 57pUrva354thI nahottarI, mAnahA, sunaMha, nahivardhana, vijyA, vaijayantI, jayantI, aparAjitA e ATha devIo tyAM
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 tAzca nandottarAnande, sunandAnandivardhane / vijayA vaijayantI ca, jayantI cA'parAjitA // 74 // zrI mallinAtha caritra apAcyarucakAdristhA, dakSiNasyA dizo'parAH / aSTAvetya svadigbhAge'gAyan bhRGgArapANayaH // 75 // tAzcemAH - samAhArA supradattA, suprabuddhA yazodharA / lakSmIvatI zeSavatI, citraguptA vasundharA // 76 // tatastasya girereva, prahRSTA vAruNIdizaH / saMsthAnaM tatra devyo'STau cakrurvyajanapANayaH // 77 // tAzcemA: ilAdevI surAdevI, pRthivI padmAvatyatha / ekanAsA'navamikA, bhadrAzoketi nAmataH // 78 // evamuttaradigbhAgAdapi rucakavartinaH / sametyASTau sthitiM cakrustatra cAmarapANayaH // 79 // tAzcemA: AvI hAthamAM darpaNa laI jinaguNa gAtI UbhI rahI. (73-74) pachI dakSiNarUcaka para vasanArI samAhArA, supradattA, suprabuddhI, yazodharA, lakSmIvatI, zeSavatI, citraguptA ane vasuMdharA e ATha devIo AvI. ane hAthamAM kaLaza laI jinaguNa gAtI potAnA dvigvibhAgamAM ubhI rahI. (75-76) pachI pazcima3ya parvatathI sAhevI, surAhevI, pRthivI, padmAvatI, ekanAsA, navamikA, bhadrA ane azokA e AThadevIo tyAM AvI ane hAthamAM paMkho laI UbhI rahI. (77-78) eja rIte uttararUcaka para vasanArI alaMbusA, mizrakezI, puMDaria, vA3zI, hAsA, sarvapramA, zrI ane hI se ATha hevIkho
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH alambuzA mizrakezI, puNDarIkA ca vAruNI / hAsA sarvaprabhA caiva, zrIharityabhidhAnataH // 80 // catasro vidigrucakAt, sadIpA dikkumArikA: / citrA citrakanakA sutArA sautrAmaNI tathA // 81 // praNipatya jagannAthaM, jagannAthasya mAtaram / IzAnyAdividiksaMsthA, babhUvurdIpapANayaH // 82 // devyo'nyA madhyarucakAt, catasraH samupasthitAH / rUpA rUpAJcikA cA'pi, surUpA rUpakAvatI // 83 // tAzcaturaGgulIvarjaM, nAlaM chittvA bhuvo'ntare / kSiptvA ratnamayaM ratnadUrvApIThaM vicakrire // 84 // 331 vihAya pazcimAM janmagRhAd dikSu tisRSvapi / rambhAgRhANi catvAri, devyastAzca vicakrire // 85 // tyAM AvI ane hAthamAM cAmara laIne UbhI rahI. (79-80) pachI vidizcaka para vasanArI, citrA, citrakanakA, sutArA ane sautrAmaNI e cAra devIo AvI ane jinezvara tathA jinamAtAne praNAma karI hAthamAM dIpaka laIne izAna vigere vidhizAkhamAM alI rahI. ( 81-82 ) pachI madhyarUcakamAM vasanArI rUpA, rUpAMcikA, surUpA ane rUpakAvatI e cAra devIoe cAra aMgula choDI nAlachedIne jamInamAM dATI. tenI upara ratnamaya pIThikA banAvI (83-84) ane janmagharanI pazcimadizA sivAya anya traNa dizAomAM tebhAge / uchalIghara (ujaghara) janAvyA. (ya) ane te kadalIgharomAM potAnA cittanI jevA vizALa ane
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra 332 teSAM madhye catuHzAlaM, vizAlaM nijacittavat / pratyekaM racayAmAsuH, siMhAsanavikasvaram // 86 // dAkSiNAtye catuHzAle, nItvA'muM vinivezya ca / siMhAsane sutailenA'bhyAnaJjurmRdu mardanam ||87|| jananyA samamabhyarcya, zIghramudvartya ca prabhum / ninyire nibhRtaM devyaH, paurastye kadalIgRhe // 88 // tatra gandhAmbubhiH puSpAmbubhiH zuddhAmbubhistathA / dvAvapi strapayitvAtha, bhUSayanti vibhUSaNaiH // 89 // nItvottarasyA rambhAyAH, sadane haricandanaiH / prajvAlyA'raNinA vahniM, tAzca bhUrti vicakrire // 90 // rakSAbandhaM vyadhustAzca, jananIsvAminoH kare / rakSA duritamidrelAM, tamate sarvavastupu / / 1 / / siMhAsanathI zobhAyamAna evA cAra zAla (coka) banAvyA (86) pachI dakSiNa catuHzAlamAM prabhune laI jaI siMhAsanaupara besADIne divyatelathI temaNe komaLarIte mardana karyuM. (87) pachI jina ane jinamAtAnuM atyaMgana tathA uddhRrtana karIne temane pUrvanA kadalIgRhamAM laI gaI. (88) tyAM gaMdhajaLa, puSpajaLa, zuddhajaLa vaDe temane snAna karAvIne AbhUSaNothI alaMkRta karyA. (89) pachI uttaradizAnA kadalIgRhamAM temane laI jaI araNikASThathI bAvanAcaMdanane saLagAvI tenI vibhUti karI (90) ane tenI rakSApoTalI prabhunA tathA mAtAnA hAtha upara temaNe bAMdhI. kAraNa ke sarvavastuomAM rakSA (rAkha) e duritabhedI evI
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha : parvatAyurbhavetyuccairuktvA karNAntike prabhoH / avAdayaMstato ratnapASANau kAMsyatAlavat // 92 // sUtikAdhAma tA ninyurjananIM jinamapyatha / SaTpaJcAzaddikkumAryastA gAyantyo'vatasthire // 93 // itazcasaudharme prathame kalpe, kalpezo'nalpavaibhavaH / anekadevadevInAM, koTIbhiH parivAritaH // 94 // gIyamAnaguNagrAmo, gandharvaiH komalasvanaiH / stUyamAnayazAzcAru, cAraNairbirudAlibhiH // 95 // dodhUyamAnacamaro, devanArIbhirAdarAt / yAvadAste haristAvadAsanaM kampamAsadat // 96 // tribhivizeSakam rekhAne pAme che. (91) pachI prabhunA karNa pAse dIrdhAyu thAo ema uMcA svare bolIne te devIoe kAMsAnI tAlanI jema be ratnapASANa vagADyA (92) pachI jina ane jananIne pAchA sUtikA gharamAM laI jaIne chappana dikakumArIo guNagAna karatI UbhI rahI. (93). evAmAM prathama saudharmadevalokamAM atizaya vaibhavazALI karoDo deva-devIothI paravarelA, (94). gaMdharvo komaLasvarathI jenA guNagAna karI rahyA che, cAraNo birUdAvalithI jenA ujjavaLayazanI stavanA karI rahyA che. (95) devAMganAo AdarapUrvaka jene cAmara DhALI rahI che. evA saudharmendra saudharmasabhAmAM AvIne beThA. eTale temanuM Asana kaMpAyamAna thayuM. (96) AsanakaMpathI ropAyamAna thayela aMtaramAM rahelA javalaMta
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 zrI mallinAtha caritra tatprakampAdasau ruSTastAmrIkurvan dRzoryugam / antarvvalatkopavahnijvAlAH prakaTayanniva // 97 / / vakrIkurvan bhruvoryugmaM, kodaNDamiva bhISaNam / jvalajjvAlAkulaM pANI, vajra vajradharo'dharat // 98 // tatkopATopamudvIkSya, namramauliH kRtAJjaliH / prAcInabahiSaM proce, naigameSI camUpatiH // 99 / / kathaGkAraM prabho ! kopo, mayi satyapi tanyate / zRNu svA''sanakampasya, kAraNaM zrotrapAraNam // 100 // dvIpAdye jambUdvIpe'smin, varSe dakSiNabhArate / mithilAyAM mahApurU, zrImatkumbhamahIpateH // 101 // paTTadevyAH prabhAvatyA, adyaiva trijagatpatiH / ekonaviMzatIrthezo, bhagavAn samajAyata // 102 // yugmam kopAgnithI javALAne pragaTa karatA hoya tema locanane tAmravarNI (lAla) karatA ane bhISaNa dhanuSyanI tema baMne bhrakuTIne vaka karatA iMdra baLatI javALAthI vyApta vaja hAthamAM lIdhuM. (87-88) eTale naigameSI senApati temanA kapATopane joI mastaka nabhAvI maMsine bolyo , (88) he prabho ! A sevaka hAjara chatAM tame zA mATe kopa karo cho ? paraMtu ApanA AsanakaMpanuM zAstranA pAraNArUpa kAraNa samo . (100) sarvadIpomAM prathama jaMbUdvIpanA dakSiNabharatakSetramAM AvelI mithilA mahApurImAM zrImAnuM kuMbharAjAnI prabhAvatI nAmanI
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha: saT: tenAsanaprakampo'yaM, tIrthakRjjanmasUcakaH / divyasaukhyapramattAnAM, kathaM vo'vadhiranyathA // 103|| zrutvedaM tridazAdhIzastasmin duzcintite nije / mithyAduSkRtamavadan, nindannAtmapramAditAm // 104 / / athotthAyA''sanAdindraH, saptASTau ca padAnya'dAt / saMpurva ninanAthasya, tata: stotuM prame 25ll sampUrNastvaM tribhinaiirgarbhavAsAdapi prabho ! / matoDa iyo guNoThThIya, sAmavet D govara: AddA - evaM jinastutiM kRtvA, senAnyaM hariNAnanam / Adidezeti sutrAmA, girA dhIraprazAntayA // 107 / / paTTarANIe Aje ja traNa jagatanA nAtha evA ogaNIzamA zrItIrthaMkaraprabhune janma Apyo che. (101-102). tethI tIrthakaranA janmane sUcavanAra A AsanakaMpa che. divyasukhamAM pramAdI tamArUM avadhijJAna anyathA kema thAya che? (103). A pramANe sAMbhaLI potAnA pramAdanI niMdA karatA IMdra potAnA e duzcititanuM mithyA duSkRta dIdhuM. (104). zakastavadvArA prabhujInI stavanA karatA saudharmendra. pachI Asana uparathI uThI zrIjinezvaranI sanmukha sAta ATha pagalAM cAlI A pramANe stuti karavA lAgyA. (105) he vibho ! tame garbhavAsathI ja traNajJAnathI pUrNa cho. uparAMta ApanA anya guNotkarSane to koNa sarvathA jANI zake che? (106) A pramANe stuti karI iMdra dhIra ane prazAMtavANI vaDe hariNagameSI senApatine Adeza karyo. (107)
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra jambUdvIpe mithilAyAM, zrImatkumbhasya bhUpateH / ekonaviMzastIrthezaH, prabhAvatyAmajAyata // 108 // kartuM tasyA janisnAtramAhUyantAM divaukasaH / kalyANakotsavavidheradhikAro yato'sti naH // 109 / / avAdayadasau ghaNTAM, parimaNDalayojanAm / sughoSAM tanninAdena, ghoSaH sarvAsvajAyata // 110 // dvAtriMzatIvimAnAnAM, ghaNTAlakSeSvatha svanaH / samakAlaM samuttasthe, zabdAdvaitamabhUt tadA // 111 / / saMbhrAntAn raNanaistAsAM, dRSTvA tAniti so'vadat / janmasnAtre jinendrasya, sahendreNa prasarpatAm // 112 // jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM mithilAnagarImAM zrImAn kuMbharAjAnI prabhAvatI rANInA udarathI ogaNIzamAM tIrthaMkaraprabhuno janma thayo che. (108) temanA janmotsava karavA mATe sarvadevone bolAvo. kAraNa ke kalyANaka utsava karavAno ApaNo adhikAra che. (109) eTale naigameSI senApatie eka yojanAnA gherAvAvALI sughoSA nAmanI ghaMTa vagADI, tenA nAdathI batrIsa lAkha vimAnonI batrIzalAkha ghaMTAomAM samakAle avAja thayo. eTale AkhuM saudharmadevaloka te samaye zabdamaya banI gayuM (110-111). pachI te ghaMTanAdathI saMbhramita thayelA devone jANIne hariegameSIe udghoSaNA karI ke, jinendranA janmasnAtramAM iMdranI sAthe sarve cAlo. (112). eTale keTalAka devo iMdranI AjJAthI, keTalA jinabhaktithI,
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH ke'pi zakrAjJayA celuH, kecid bhaktyA jinaM prati / vicitrairvAhanai rUDhAstridazAH zakrasannidhau // 113 // pAlako sadIzenA''bhiyogikaziromaNiH / AdiSTo vidadhe vegAdvimAnaM bahumAnataH ||114 / / bhujairiva dhvajairnRtyacchatrairhasadivojjvalaiH / vIkSyamANaM yaduttuGgairgavAkSairnayanairiva // 115 // tataH pradakSiNIkRtya, prAcyasopAnavartmanA / ghusannAtho vimAnaM tadAruroha samaM suraiH ||116 // yugmam gandharvanATyAnIkAbhyAM, kautukAkSiptamAnasaH / abhisvayambhUramaNaM, tenAcAlIt purandaraH // 117 // 337 vicitra vAhanopara AruDha thaIne iMdranI pAse AvyA. (113) pachI abhiyogika devomAM mukhya-evA pAlaka nAmanA devane iMdra Adeza karyo eTale teNe satvara moTA pramANavALu vimAna taiyAra karyuM. (114) pAlaka vimAna dvArA prabhujInI janmabhUmi tarapha prayANa. pAlakavimAnanI zobhA to juo. bhujAonI jema dhvajAothI jANe nRtya karatuM hoya, ujjavaLa chatrothI jANe hAsya karatuM hoya ane netronI jema uttuMga gavAkSothI jANe sarvatra jotuM hoya (115) evA te vimAnane pradakSiNA daI saudharma iMdra devonI sAthe pUrvanA sopAnamArgathI temAM ArUDha thayA. (116) pachI gaMdharva ane nATakarUpa be sainyanA gAyana tathA nRtyarUpa kAryathI kautukIbhUta manavALA iMdra svayaMbhUramaNa samudra bhaNI cAlyA. (117)
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 zrI mallinAtha caritra hastivAhana ! mA gAstvaM, puraH siMhabhRto mama / azvasAdinito yAhi, mahiSo mama vAhanam // 118 / / sarpagAminnito yAhi, na me tAyaH sahiSyate / madvimAnaM vimAnAgraiH, kiM ghaTTasi sudhAzana ! // 119 // itthaM saudharmakalpasya, devAnAM parisarpatAm / kolAhalai bho vyApi, sariddhoSairivAmbudhiH // 120 // athA'saMkhyAtadvIpAbdhInatikramya kSaNAdapi / saMkSipan saMkSipannuccaistadgranthavat purandaraH // 121 // bhArate dakSiNe puryAM, maghavA samupAgataH / tasmAduttIrya tIrthezaM, tadambAM cA'namattarAm // 122 // te samaye he hAthInA vAhanavALA ! mArA siMhanA vAhana karatAM tuM AgaLa na jA. he azvavAhin ! ahIMthI tuM dUra jA. kAraNa ke mArUM mahiSanuM vAhana che. (118) he sarpagAmin ! tuM ahIMthI dUra jA. nahi to mAro garuDa sahana nahi karI zake. he sudhAzana ! deva ! tArA vimAnano agrabhAga mArA vimAna sAthe kema ghasAyA kare che. ? (119) A pramANe bolatA ane cAlatA saudharmadevalokanA devonA kolAhalathI nadInA ghoSa(avAja)thI samudranI jema AkAza vyApta thaI gayuM. (12) iMdramahArAjAnuM mithilApuramAM avataraNa. iMdranuM paMcarUpe prabhune laI merUzikhare Agamana. pachI kSaNavAramAM asaMkhya dvIpa-samudranuM ullaMghana karI graMthanI jema vimAnane saMkSepatAM saMkSepatAM saudharmendra dakSiNabharatamAM
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha : 339 pramAvati ! pramAyu !, binaspadrumaprave! I namo dattajagaddIpe !, namazcintAmaNiprade ! // 123 / / iti prabhAvatI stutvA, dattvA ca svApinIM hariH / pratirUpaM prabhormuktvA, calito'bhisurA'calam // 124 // vajaM chatraM jinaM bibhraccAmare ca pRthak pRthak / itIndraH paJcarUpo'bhUd, mArge meruM prati vrajan // 125 / / tato devAGganAdevakoTilakSamanvitaH / pUrayan gaganaM tUryaghoSairharSamayairiva // 126 // nimeSArdhena gatvA'sau, suvarNAcalacUlikAm / atipANDukambalAyAM, zilAyAM prAGmukhaH sthitaH // 127 // mithilAnagarImAM AvyA ane vimAnamAMthI utarI jina ane prabhunI mAtAne teNe namaskAra karyA. (121-122) pachI prabhAyukta, jinarUpa kalpavRkSane, jagatanA eka dIpakane, ciMtAmaNiratnane ApanArI evI he prabhAvatI mAtA ! tamane namaskAra thAo. (123) A pramANe prabhAvatInI stuti karI, tene avasthApinI nidrA ApI, prabhunuM pratibiMba (pratirUpa) tenI pAse mUkI prabhune laIne iMdra merUparvata tarapha cAlyA. (124) merUparvata tarapha jatAM mArgamAM vajadhAraka, chatradhAraka, jinadhAraka, be cAradhAraka ema IMdra judA judA pAMcarUpa karyA. (15) pachI lAkho ane karoDo devo tathA devAMganAo sahita harSamaya vAjIMtranA nAdathI gaganane pUratA (126) iMdra AMkhanA palakArAmAM (nimiSamAtramAM) merUparvatanI cUlikA
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 zrI mallinAtha caritra evamIzAnakalpezaH, sanatkumArasaMjJikaH / mAhendro brahmalokezo, lAntakastridazAdhipaH // 128 // zukrazakraH sahasrAra, AnataprANatezvaraH / AraNAcyutarAjo'pi, dazetthaM kalpavAsavAH // 129 // zreNidvayanikAyeSu, dazasUbhayataH kramAt / amI viMzatirindrAH, syurbhavanAnAmadhIzvarAH // 130 // puryAM camaracaJcAyAM, camarendro balistathA / dharaNendro bhUtAnando, harissahaharisvabhau // 131 // veNudevo veNudArI, tvagnizikhAgnimANavau / velambaprabhaJjanAkhyau, sughoSo bhavanezvaraH // 132 // mahAghoSo jalakAnto, jalaprabha iti smRtaH / pUrNo viziSTazakrazca, tvamitAmitavAhanau // 133 / / para jaI atipAMDukaMbalA nAmanI zilA upara pUrvasammukha beThA. (127) 1. vaimAnikAdi devendronuM Agamana. eja pramANe IzAna, sAnakumAra, mAhendra, brahma, lAMtaka, zuI, sastrA2, mAnata-rAtezvara tathA // 29, acyutezvara, mema pI0 nava vaimAnina chadro tyo mAvyA. (128-128) tathA bhavanapatinI dazanikAyanI be be zreNInA anukrame yamarendra, pasIndra, 524ondra, bhUtAnaMha, rissaha, sid, vezuddeva, vezuhArI, manizima, bhanibhAva, veba, amana, sughoSa, mahAghoSa, asid, 48prama, pUrNa, viziSTa, amita ane amitavAhana e vIza iMdro tyAM AvyA. (130-133)
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH 341 evaM ca vyantarazreNyordakSiNottarakoNayoH / aSTAvaSTanikAyAH syusteSvindrAH SoDaza kramAt // 134 / / kAlazako mahAkAlaH, surUpaH pratirUpakaH / pUrNabhadro mANibhadro, bhImo yakSagaNezvaraH // 135 // mahAbhImaH kinnarazca, kiMpuruSastataH param / tathA satpuruSamahApuruSau vAsavAvimau // 136 / / atikAyamahAkAyau, mahoragaprabhAvimau / gItaratirgItayazA, gandharvANAmadhIzvarAH // 137 // tadvadAprajJaptipaJcajJaptyAdInAM tu SoDaza / vyantarASTanikAyANAM, vAsavAH samupAgatAH // 138 // tathAprajJaptInAM zakraH, saMnihitaH samAnakaH / dhAtA vidhAtA ca harI, RSizca RSipAlakaH // 139 // Izvaro mahezvarazca, suvatsakavizAlakau / hAsahAsaratI zvetamahAzvetau purandarau // 140 // dakSiNa ane uttarabAjuthI vyaMtaronI be zreNinA anukrame tNa, bha615101, su35, prati35, pU[bhadra, bha madra, nIma, bhahAmIma, unnara, puiruSa, satpuruSa, mahApuruSa, matiya, mahAkAya, gItarati ane gItayazA e soLa IMdro AvyA. (134137) aNapatrI-papatrI (AprajJapti, paMcaprajJapti) vigere ATha vAvyaMtara niyn| anu saMnihita, samAna, pAta, vidhAtA, 4Si, biyAsa, 6zvara, bhaDezvara, suvatsa, visa, sa., hAsauti, zveta, mahAzveta, pavanapati, pAvakapati e soLa IMdro
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 pavakapAvakapatI, pavakAnAM tu vajriNau / vaM poDaza TevendrA, AyayurmehamUddhatti // 4 // jyotiSkANAmazeSANAM, candrAdityAvadhIzvarau / vatu:STiritIndrALAM, mehamUnimAyo // 42 // zrI mallinAtha caritra AdidezA'cyutendro'thA''bhiyogikadivaukasaH / kSIrodAdi samAnetuM, jinastrapanahetave // 143 // kSIrodAdisamudreSu, gaGgAdiSu nadISu ca / tIrtheSu mAgadhAdyeSu, te gatvA jagRhurjalam // 144 // tadvanmRtsnApayojAdi, lAtvA kSIrodavAddhitaH / gozIrSacandanAdIni, te zakrebhyo DuDhaukire // 145 // merUparvata upara AvyA. (138-141) tathA samasta jyotiSkanA caMdra ane sUrya e be jAtinA saMkhyAbaMdha IMdro AvyA. ema badhA maLIne cosaTha IMdro merUparvatanA zikharakhara hAjara thayA. (142) pachI acyutendra zrIjinezvaranA snAtrane mATe kSIrodaka vigere lAvavA mATe Abhiyogikadevone hukama karyo. (143) eTale kSIrodha vagere samudromAMthI gaMgA vigere nadIomAMthI ane mAgAdi (mAgadha, varadAma, prabhAsa) tIrthomAMthI temaNe jaLa grahaNa karyuM (144) ane prazasta mRttikA (mATI) tathA kamaLa vigere puSpo ane gozIrSacaMdanAdi laI AvIne te sarva vastu temaNe iMdrone arpaNa karI. (145)
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha: saH 343 sauvarNAn rAjatAn rAtnAn, svarNarUpyavinirmitAn / ratnasvarNamayAn divyAn, rajatasvarNaratnajAn // 146 / / rUpyaratnamayAn bhaumAn, vicakruH kalazAMzca te / aSTottaraM sahasraM syAtteSAM pratyekameva ca // 147 // yugmam atipANDuzilApITharatnasiMhAsane svayam / saudharmendro niSadyA'Gke, dadhau trijagatAMpatim // 148 / / acyutendrastato bhaktyA, karpUrAgarudhUpitam / mumoca vizvanAthasya, purataH kusumAJjalim // 149 / / tADyamAnAsu bherISu, mRdaGgeSu svanatsvatha / muhurAsphAlyamAnAsu, kAMsyatAlAsu nirdayam // 150 // aDajAtinA ATha hajAra jaLakaLazA. iMdroe prabhujIno karela janmAbhiSeka. pachI suvarNanA-rajatanA-ratnanA-suvarNa ane rajatanA, suvarNa ane ratnanA, rajata ane ratnanA rajata suvarNa-ratnanA-mATInAema ATha jAtinA pratyeka 1008, (mULamAM gaNottara satsaM yAt che. teno sAmAnyathI artha 1008 thAya paraMtu AThahajAra evo artha karIe toja meLa bese.) ATha jAtinA divya kaLazo temaNe vidurgA. (14-147) pachI atipAMDukaMbalA zilAnA pITha upara rahelA ratna siMhAsana upara besIne saudharmendra prabhune potAnA utsaMgamAM dhAraNa karyA. (148) eTale acyatendra kapUra ane agathI dhUpita evI kusumAMjali bhagavaMtanI AgaLa mUkI. (149) pachI bherIonA tADana thatAM, mRdaMgonA dhvani thatAM, vAraMvAra
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 zrI mallinAtha caritra smayamAnairiva nyastavismerakusumotkaraiH / / adhIyAnairiva snAtra-zlokAn guJjadalicchalAt // 151 // acyutendreNa taiH kumbhairyojanA''syairjagadguroH / snAtraM cakre mahAnandAt, sudhAbhugbhiH samaM nijaiH // 152 // tribhirvizeSakam evaM dvASaSTiranye'pi snAtraM, cArjagatpateH / bhaktyA mahatyA'nujyeSThaM, sodaryA iva harSataH // 153 // yadaikaH kurute snAtraM, zakro'nye harayastadA / sarve'rhataH puraH santi, dhRtacAmarapANayaH // 154 // vikRtya paJca rUpANi, tadvadIzAnavAsavaH / saudharmendrAdhipasthAne dadhannAthamavasthitaH // 155 // jhAMjhanuM AsphAlana thatAM, mukha para sthApana karelA vikasita kusumothI jANe hasatA hoya ane guMjArava karatA bhramaronA nhAnAthI jANe snAtra zloko bolatA hoya evA eka yojana pramANa mukhavALA kaLazovaDe acyatendra potAnA devo sAthe mahAnaMdapUrvaka bhagavaMtanuM snAtra karyuM. (150-152) pachI jayeSThanI pAchaLa kaniSTha baMdhuonI jema bIjA bAsaTha iMdroe paNa atizaya bhaktipUrvaka prabhunuM snAtra karyuM. (153) temAM jyAre eka iMdra snAtra karatA hoya tyAre anya sarve IMdro hAthamAM cAmarAdika laIne prabhu AgaLa UbhA rahetA hatA. (154) pachI pUrva pramANe IzAnendra pAMcarUpa vikarvI bhagavaMtane khoLAmAM dhAraNa karIne saudharmendranAM sthAne beThA. (155)
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ vArtha: : 345 atha saudharmanAtho'pi, caturdikSu vyadhAt kramAt / vRSabhAMzcaturaH sphArasphATikopalanirmitAn // 156 / / teSAmuttuGgazRGgAgraprasRtA gaganAGgaNe / prasanurambhasAmaSTau, dhArAzcandrakalojjvalAH // 157 / / ekIbhUya patantyastAzcandrakAntasamujjvalAH / nimnagA iva pAthodhau, nipetuH prabhumUrddhani // 158 // snapayitveti tIrthezaM, bhAvinaM tridazAdhipaH / ratnadarpaNavadvegAd, mamArjAGga vibhoratha // 159 // tato ratnamaye paTTe, sa lilekhA'STamaGgalIm / nijapuNyairivAkhaNDaistaNDulai rUpyanirmitaiH // 160 // eTale saudharmendra - cAredizAmAM anukrame uMcA prakAranA sphaTikaratnanA banAvelA hoya tevA ujjavaLa cAra vRSabhanA rUpa vikuLaM. (156) temanA IMgonA agrabhAgamAMthI nIkaLatI ane caMdrikA samAna ujjavaLa evI ATha jaladhArA gaganAMgaNamAM uchaLI ekatra thaI samudramAM jema nadIo paDe tema prabhunA mastaka para paDavA lAgI. (157-158) e pramANe bhAvI tIrthapatine snAna karAvI iMdra ratnadarpaNanI jema bhagavaMtanA aMganuM pramArjana karyuM. (159) pachI potAnA puNya jevA akhaMDa ane rajatanA banAvelA taMdulathI IMdra ratnamaya paTTapara aSTamaMgalanuM Alekhana karyuM. (16) pachI IMdra prabhunA aMge vilepana karyuM. ane pratyeka aMge 2. vividha:' rUtya |
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 zrI mallinAtha caritra tato vilepayAmAsa, vAsavo'GgaM jagatpateH / bhUSaNAni ca pratyaGga, vAsarvaH paryadIdhapat // 161 / / vinidrapArijAtAdyaiH, kusumaiH paramezvaram / mukhakozamanohAri, pUjayAmAsa vRtrahA // 162 / / uttArya lavaNaM trizca, sarvadoSavibhedakRt / ArAtrikamupAdatta, purobhUya harivibhoH // 163 // itazca vismitAH kecid, maJja guJjanti bhRGgavat / kecicca bRMhitaM cakruH, kuJjarA iva nirjarAH // 164 // kecittakAradhauGkAraM, vAdyairiva mukhairvyadhuH / siMhanAdaM muhuH kecid, naTA iva vitenire // 165 / / AbhUSaNa paherAvyA. (161) pachI mukhakozathI manohara thaIne iMdra pArijAtAdika vikasvara puSpothI prabhunI pUjA karI (162). ane sarvadoSane bhedI nAMkhanAra evuM traNavAra lUNa utArIne iMdra bhagavaMtanI AgaLa Arati karI. (163) snAtra daramyAna keTalAka devo vismita thaIne bhramaranI jema madhura guMjAravA karatA hatA. keTalAka kuMjara (hAthI)nI jema garjanA karatA hatA. (164) keTalAka vAdyanI jema mukhathI takAra ane dhoMkAra bolatA hatA. keTalAka naTanI jema vAraMvAra siMhanAda karatA hatA. (15) keTalAka jANe ghutamAM zarata jItyA hoya tema kolAhala karatA hatA. ane keTalAka mazkarA mANasanI jema mazkarI karI devone 2. "DhIkApa' ta va aa 2. "saMpurnAtikRvat' yamapa pad: I
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 347 caturtha : kecit kolAhalaM, cakrurjitadyUtapaNA iva / ahAsayan surAn kecid, viTavad narmabhASaNaiH // 166 / / evaM janmotsave ko'pi, harSo jajJe divaukasAm / vAgIzo'pi girAM gumphairyaM varNayitumakSamaH // 167 / / vAmaM jAnumathA''kuJcya, zironyastakaro hariH / paramAnandanirmagnaH, zakrastavanamujjagau // 168 / / namo'rhate bhagavate, AditIrthakRte namaH / svayaMsaMbuddhatattvAya, narANAmuttamAya ca // 169 / / narasiMhAya puruSapuNDarIkAya te namaH / nRvaragandhakariNe, namo lokottamAya ca // 170|| hasAvatA hatA. (16) e pramANe janmotsava avasare devatAone je kAMI harSa thayo tenuM vacana racanAthI bRhaspati paNa varNana karavAne asamartha che. (167) zakastavathI karelI stavanA. pachI DAbo DhIMcaNa saMkocIne mastakapara aMjali joDI tathA paramAnaMdamAM nimagna thaI IMdra A pramANe zakastavavaDe prabhunI stuti karI - (198) ahaMnta bhagavaMta, dharmatIrthana Adi karanArA, tIrthakara ane svayaMtattvajJAtA, he vibho ! tamane namaskAra thAo." (169) puruSomAM uttama, puruSarUpa kamaLamAM puMDarIka kamaLa samAna, puruSarUpa hastImAM zreSTha gaMdhahastI samAna, lokamAM uttama evA che prabho tamane namaskAra thAo. (170)
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 zrI mallinAtha caritra lokanAthAya lokAnAM, kRtottamahitAya ca / lokAnAM tu pradIpAya, lokapradyotakAriNe // 171 / / namo'stvabhayadAtre ca, cakSurdAtre ca sarvadA / mArgadAya zaraNyAya, bodhidAtre namo namaH // 172 // dharmadAtre dharmadeSTra, dharmAdhipataye namaH / dharmasArathaye dharmacaturantaikacakriNe // 173 / / namaH sadA'pratihatajJAnadarzanadhAriNe / vigatacchadmane nityaM, jinAya jApakAya ca // 174 / / tIrNAya tArakAyoccairbuddhAya bodhakAya ca / muktAya mocakAya sarvajJAya sarvadarzine // 175 // lokanA nAtha, lokanuM uttama hita karanAra, lokanA dIpaka samAna, lokane prakAzita karanAra evA Apane namaskAra thAo. (171). abhaya, cakSu, mArga, zaraNa ane samyaktane ApanAra evA he nAtha tamane namaskAra thAo. (172). dharmadAtA, dharmopadezaka, dharmanA adhipati dharmarathanA sArathi ane cartugatirUpa saMsArano aMta karanAra dharmacakravartI evA Apane namaskAra thAo. (173) sadA apratihata jJAna-darzananA dhAraka, tathA chadmasthatAthI rahita, jina-jApaka evA Apane namaskAra thAo. (174) taraNa ane tAraNa, buddha ane bodhaka, temaja mukta ane anyane mukta karanAra sarvajJa, sarvadarzI evA Apane namaskAra thAo. (175)
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 349 caturtha : zivA'calA'rujA'nantA'kSayA'vyAbAdhanirvRtau / samprAptAya namastubhyamiti zakaH stavaM vyadhAt // 176 / / kRtakRtyamivAtmAnaM, manyamAno'rhato natau / romAJcitavapuH zakra, iti stotuM pracakrame // 177 // namastubhyaM jinAdhIza !, paramAnandadAyine / ullasatkaruNAkSIrapAthodhizazalakSmaNe // 178 / / tvayA trijagatAM nAtha !, phalinIdalakAntinA / baddhendranIlamukuTa, ivA''bhAti surA'calaH // 179 // stutveti mithilAM gatvA, hRtvA ca svApinImapi / bhUtvA mAturjinaM pArve, muktvA zako'bhyadhAdidam // 180 // temaja ziva, acala, arUja, anaMta, akSaya, avyAbAdha, apunarAvartana evA nirvANasthAnane prApta thayelA he prabho ! Apane namaskAra thAo. A pramANe stavanA karI potAnA AtmAne kRtakRtya mAnatA tathA jinezane namana karatA evA iMdra romAMcita thaIne A pramANe vizeSa stuti karI. (176-177) "paramAnaMda dAtA tathA ullAsAyamAna karUNArUpa kSIrasAgarane caMdra samAna evA he jinAdhIza ! tamane namaskAra thAo. (108) he trijagatanAtha ! priyaMgulatAnA parNasamAna kAMtivALA evA tamArAthI e merUparvata jANe iMdranIlamaNIno mugaTa dhAraNa karyo hoya tevo zobhe che." (179) A pramANe stuti karIne mithilAnagarImAM AvI, jinamAtAnI avasthApinI nidrA dUra karI, temanI pAse bhagavaMtane mUkIne iMdra mahArAja A pramANe bolyA ke, (18)
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 zrI mallinAtha caritra asmin svAminyakalyANaM, yo'dhamazcintayiSyati / tasyArkamaJjarIvA''zu, sphuTiSyati ziraH svayam // 181 // pUrayitvA vibhorvezma, ratnasvarNAdibhiH sa ca / yAtrAM nandIzvare kRtvA, svaM sthAnaM harayo yayuH // 182 // prabhAvatImatha jJAtvA, prasUtAM sambhramAnvitAH / striyaH zrIkumbhabhUpasya, sutotpattiM babhASire // 183 / / svakirITaM vinA tAbhyaH, svAGgikaM bhUSaNaM dadau / vRttiM ca cakrire yAvad, veNikAmapi saptamIm // 184|| ratnasvarNAdibhiH pUrNaM, gRhaM vIkSya narezvaraH / ajJAsIt tanayotpattau, devendrANAM samAgamam // 185 / / "A svAmInuM je adhama azubha ciMtavaze, tenuM zira (mastaka) arka(arjuna) maMjarInI jema svayameva satvara phUTI jaze." (181) pachI svarNaratnAdikathI prabhunuM dhAma (ghara) bharI daI naMdIzvaradvIpanI yAtrA karIne iMdro potapotAnA sthAnake gayA. (182) kuMbharAjAne prabhu janmanI vadhAmaNI. have prabhAvatIne prasUtA jANIne dAsIoe ekadama utAvaLathI kuMbharAjAne te putrI janmanuM nivedana karyuM. (vadhAmaNI ApI) (183) eTale rAjAe eka muguTa vinA potAnA aMgaparanA badhA AbhUSaNo temane inAmamAM ApyA. ane sAta peDhI sudhI temane penzana karI ApyuM. arthAt ghaNuM dhana ApyuM. (184) pachI ratnasuvarNAdikathI potAnA dhAma (ghara)ne saMpUrNa bhareluM
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha : 351 tato mumucire rAjJA, kArAgArAd dviSannRpAH / kArayAJcakrire pUjA, jainacaityeSu sarvadA // 186 / / samAjagmurupAdhyAyAH, paThantaH sutamAtRkAm / uccAvaccapadaizchAtrairvalagadbhirmarkaTairiva // 187 / / candrArkadarzanaM bhartustRtIye'hni pramodataH / SaSThIjAgaraNaM SaSThe, pitRbhyAM ca vyaracyata // 188 // garbhasthe'smin prabhau mAturmAlyazayanadohadam / babhUva tanmalliriti, prabho ma pratiSThitam // 189 // joIne rAjAe putrI janmamAM devendronuM Agamana jANI lIdhuM. (185). ane sutA janmanI khuzAlImAM rAjAe kedakhAnAmAMthI zatrurAjAone mukta karyA tathA jinacaityomAM vAraMvAra pUjA ane utsavo karAvyA. (186) tathA sutamAtRkAno uccAra karatA ane karAvatA upAdhyAyo (mahetA) vAMdarAnI jema kudatA evA aneka chAtro sAthe ja tyAM AvyA tene rAjAe prasanna karyA. (187) pachI trIjAdine rAjArANIe prabhune pramodathI sUrya ane caMdranA darzana karAvyA ane chaTTe divase temaNe chaThThI jAgaraNa karAvyuM. (188). pachI jyAre garbhamAM prabhu hatA tyAre mAtAne puSpazayAmAM suvAno dohada thayo hato. tethI bhagavaMtanuM malli evuM nAma rAkhyuM, (189) bhagavaMta zrudhA lAge tyAre iMdrasaMkramita aMgukSudhAnuM pAna karatA
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 zrI mallinAtha caritra aGguSThasthAM papau svAmI, zakrasaMkramitAM sudhAm / udaye'pi kSudhaH stanyaM, na pibanti jinezvarAH // 190 // reje dehaH zucirbharturaprakSAlitanirmalaH / nirAmayaH sugandhizca, pUrNakarpUrapAtravat // 191 // padmakiJjalkasurabhirbabhau zvAso jagatpateH / gokSIradhArAgaure ca, rejAte rudhirAmiSe // 192 // vibhorAhAranIhArau, carmacakSuragocarau / catvAro'tizayA ete, sahajotthA guNA iva // 193 / / majjanastanyanepathyakrIDAlAlanakarmasu / karmaThAH paJca dhAtryo'tha, zakreNa viniyojitAH // 194 // hatA. kAraNa ke sudhAno udaya thatAM zrIjinezvaro stanapAna karatA nathI. (190) prakSAlana vinA paNa nirmaLa, nirAmaya ane pUrNa kapUranA pAtra jevo sugaMdhI bhagavaMtano deha zobhato hato. (191) * prabhuno zvAsa kamalanI raja (parAga) jevo sugaMdhI hato. ane gokSIra(gAyanA dUdha jevI)dhArA samAna jetapudhira tathA mAMsa zarIramAM rahelA hatA. (192). prabhunA AhAra ane nihAra carmacakSune agocara hatA. sahaja niSpanna guNonI jema A cAra atizaya prabhune janmathI ja hatA. (193) vaLI snAna-vilepana, vastro, krIDA tathA lAlanapAlana karmamAM kuzaLa pAMcadhAtrIone prabhunA pAlana mATe iMdra niyukta karI hatI. (194) temanAthI lAlanapAlana karAtAM prabhu vRddhi pAmavA lAgyA.
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 353 caturtha : lAlyamAnaH prabhustAbhirdehopacayamAgamat / krameNa yauvanaM prApa, trailokyazrIdRgauSadham // 195 // paJcaviMzatidhanvocco, nIlotpaladalacchaviH / vajrarSabhasaMhananadhArI kalazalAJchanaH // 196 / / mallIsurabhiniHzvAso, nivAsaH sarvasampadAm / pAzo ratipriyanyaGkoH, zrImanmallirabhAttarAm // 197 // yugmam namannRpatizIrSeSu, kundakAntanakhendavaH / vismeraketakIpatrazobhA bhejurjagatpateH // 198 // eNIjaGghopamaM jaGghAyugmaM bhAti jagatpateH / nAbhizca saritAM bhartRkalpo lavaNimAzrayaH // 199 // ane anukrame trilokanI lakSmInI dRSTine auSadhasama yauvanavayane pAmyA (195) eTale pacIza dhanuSya pramANa uMcA, nIlotpalanA dala samAna kAMtivALA vajaRSabhanArA saMghayaNanA dhAraka, kaLaza lAMchanayukta (196) padmanA jevA sugaMdhita zvAsavALA, sarvasaMpattinA nivAsabhUta, ratipatirUpa mRgane pAzasamAna evA zrImAna mallinAtha bhagavaMta atizaya zobhavA lAgyA. (197). bhagavaMtanA macakuMdanA puSpasamAna manohara nakhanA kiraNo namatA rAjAonA mastaka upara vikasita ketakIpatranI zobhAne dhAraNa karatA hatA. (198). prabhunI baMne jaMghA mRganI jaMghA samAna ane lAvaNyanA AzrayarUpa nAbhi-sAgara samAna zobhatI hatI. (1999)
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 zrI mallinAtha caritra prabhorvaktrazriyaM prAptuM, magnamAkaNThamambujam / rolambaravarjavyAjAd, mantrajApaM tanotyalam // 200 // prabhornetrAbjayorlakSmIrvAci devI sarasvatI / kalaGkamiva saMmASTuM, snehAdekatra tiSThataH // 201 / / na: zriya: patiH svAmI, hirazipujhaH | yasya vakSaHsthitA lakSmIrjagatkAmyA virAjate // 202 // vidrumairiva kiMkillipallavaiH komalairiva / vinTerivAtid, pramo: pANitataM vadhau ra0rUA. alIkatvaM prabhoH keze vakratvaM laTabhabhruvoH / tucchatvaM madhyadeze'pi, nAnyatra svAmini sthitam // 204 / / bhagavaMtanA mukhanI zobhAne meLavavAne ja jANe kamaLa kaMTha sudhI jaLamAM nimagna thaI gayuM hoya ane bhramaranA guMjAravanA nhAnAthI jANe sArI rIte maMtrajApa karatuM hoya tema jaNAtuM hatuM. (O) prabhunA netrakamaLamAM lakSmI ane vANImAM sarasvatI jANe potAnA kalaMkane dUra karavA snehathI AvIne sAthe rahI hoya tema lAgatuM hatuM. (2001) aho ! bhagavaMta to eka nUtana zrIpati hatA je hiraNakazipuprada (hiraNya = survaNa, kazipu = bhojanAdi, prada = ApanArI) hatA. jemanA vakSasthaLa upara rahelI lakSmI (zobhA) jagatane ISTa hovAthI zobhatI hatI. (202) bhagavaMtanuM hastataLa jANe vidyuma, kiMkilli latAnA komaLa pallava athavA padmarAgamaNithI lipta karyuM hoya tevuM zobhatuM hatuM. (203) prabhunA vALamAM zyAmapaNuM, kuTImAM vakrapaNu, madhyabhAgamAM 2. "tumutta' rUlya !
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 355 caturtha: saH ahaMpUrvikayA sarvairlakSaNaiH paryalaGkRtaH / babhau deho jagadbharturnadyodhairiva vAridhiH // 205 / / ko bhaved jinarUpasya, nipuNo varNanaM prati / devadehA api babhuryatpuro'GgArakA iva // 206 // alikakalitapANidvandvavibhrAjamAno bhavajalanidhimajjajjantupotopamasya / jinaparivRDhamalle: puNyavalle: svarUpaM vinayavinatamUrtivarNayAmAsa rUpam // 207 // ityAcAryazrIvinayacandrasUriviracite zrImallinAthasvAmicarite mahAkAvye vinayAGke cyavanajanmakalyANakadvitayavyAvarNano nAma caturtha: sa: . ja tucchatA hatI. bIje kyAMya nahotuM. (204) nadIonA pravAhathI samudranI jema bhagavaMtanuM zarIra ahaMpUrvikApUrvaka sarvalakSaNothI alaMkRta zobhatuM hatuM. (205) aho jemanI AgaLa devonA zarIra paNa aMgArA jevA lAgatA hatA evA bhagavaMtanA rUpanA varNana karavAne koNa samartha thaI zake ? (206). chatAM lalATa para racela aMjalithI zobhAyamAna ane vinayavaDe vinatamUrti evA meM bhavasAgaramAM DUbatA prANIone nAvasamAna tathA puNyalatArUpa zrImallijinezvaranA svarUpanuM varNana karela che. (207) A pramANe AcArya vijaya vinayacaMdrasUri viracita zrImallinAtha svAmI carita mahAkAvyamAM cyavana-janma kalyANaka-prabhu stavanAdi svarUpa cothA sargano gUrjarAnuvAda pUrNa thayo.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcamo sarga sagapAMcamAM darzita mitrotpattidarzana pahelAmitra - acalanuM svargathI cyavana-sAketapuramAM pratibuddhi rAjA tarIke thavuM - teNe nihALela puSpamudgara - mallikuMvarInA puSpamuddagaranA vakhANa suNI mallikuMvarInI mAMgaNI mATe kuMbharAjA pAse mokalela dUta. bIjAmitra - dharaNanuM svargathI cyavana - caMpApurImAM thayela caMdracchAya rAjA - tenI nagarImAM vasatA annaya zrAvakanuM samudrasaphare gamana - deve karelI parIkSA - ahiMnnayanI dharmadaDhatA. - deve arpita be kuMDalanI joDa - eka joDa mallikuMvarIne arpaNa - bIjI caMdragjhAyarAjAne arpaNAvasare karelI mallikuMvarInI vAta - rAjAne utpanna thayela tenA upara snehAkarSaNa - tenI mAMgaNI mATe kuMbharAjA pAse mokalela dUta. trIjAmitra - pUraNanuM svargathI cyavana - zrAvati nagaramAM thayela rukimarAjA - tenI putrI subAhuno snepanotsava - te avasare mallikuMvarInA snepanotsavanI thayelI prazaMsA suNI rukimarAjAne uddabhavelI premanI saravANI. teNe kuMbharAjA pAse mokalela dUta. cothAmitra - vasunuM svargathI cyavana - vArANasInagarImAM zaMkharAjavI banavuM. mallikuMvarInA kuMDalayugalanuM khaMDana - saMdhANa mATe suvarNakArone batAvavuM - temaNe te sAMdhavA batAvelI asamarthatA - kuMbharAjAe tene kADhI mUkavA - temanuM zaMkharAjavI pAse Agamana - teNe kareluM mallikuMvarInuM rUpavarNana - zaMkharAjAne utpanna thayela premAkarSaNa - teNe
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: saf: 357 kuMbharAjA pAse mokalela dUta. pAMcamAmitra - vaizramaNanuM svargathI cyavana - hastinApuramAM thayela adInazatru rAjA - ahIM mallikuMvarInA baMdhu mallakumAre citrAvelI citrazALA, citrAkAre citareluM mallikuMvarInuM AbehUba rUpa - tene jotAM sAkSAt mallikuMvarI che evI mallakumArane thayelI bhramaNA - mallakumAranI citrakAra upara nAkhuzI - citrakArane kADhI mUkatAM tenuM adInazatru rAjA pAse Agamana - teNe mallikuMvarInI batAvelI apratima chabI - te jotAM ja rAjAne tenA upara utpanna thayelo anurAga. teNe kuMbharAjA pAse mokalela dUta. chaThThAmitra - abhicaMdranuM svargathI cyavana - kAMpilyapuramAM thayela jitazatru rAjA - ahIM mallikuMvarIe colA jogaNanuM tenA zaucamatanuM khaMDana karI karela apamAna - tenuM pharatAM pharatAM jitazatrurAjA pAse Agamana - tenI pAse rAjAe potAnA aMtaHpuranA karela vakhANa - jo gaNe karela mallikuMvarInA rUpanuM varNana - sAMbhaLIne rAjAne thayelo anurAga - teNe kuMbharAjA pAse mokalela dUta. mallikuMvarIe pUrvabhavanA chae mitra rAjAonA dUtonuM Agamana avadhijJAnathI jANI te rAjavIone pratibodha pamADavA potAnA jevA rUpavALI eka suvarNavarNI banAvelI putaLI - tene chaThThAravALA aMdhArA oraDAmAM sthApavI - te polI putaLInA polANavALA bhAgamAM tALavethI pratidina AhArano eka eka koLiyo nAMkhavo - chae rAjAnA dUtonuM ekasAthe mithilAmAM Agamana - rAjasabhAmAM ekIsAthe praveza - kramika che e dUtoe potapotAnA rAjA mATe mallikuMvarInI karelI mAMgaNI - kuMbharAjAe chae dUtono eka sarakho karelo
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 zrI mallinAtha caritra tiraskAra - temanuM potapotAnA rAjA pAse punarAgamana - teonA mukhe vAta sAMbhaLI chae rAjAone utpanna thayelo krodha - senA sAthe temanuM mithilAprati prayANa - teoe ekasAthe mithilAne ghAlelo ghero - kuMbharAjAne utpanna thayelI ciMtA - mallikuMvarIe chae rAjAone bhinna bhinna guNamAnavo vaDe bolAvavAnuM kaheluM - kuMbharAjAe karelo teno amala - chae rAjAonuM ekI samaye Agamana - putaLIvALA oraDAnA chadvAra pAsenI cha koTaDImAM judA judA dvArethI praveza karavuM - tyAM putaLIdarzane sAkSAt mallikumArInI bhramaNA - mastakanuM DhAMkaNuM khulluM karavuM - temAMthI uchaLatI atyaMta durgadha - mallikuMvarI pragaTa thaI te nimitte karelo bodha - pUrvabhavanuM karAveluM smaraNa - temane utpanna thayeluM jAtismaraNajJAna - temaNe mallikuMvarI pratye karelI kartavyanI pRcchA - mallikuMvarIe potAnI darzAvelI cAritragrahaNanI IcchA, te ja mArgagrahaNa karavAnI chae rAjAoe karelI svIkRti - taiyArI karavA potapotAnA rAjayamAM gamana. * A bAju lokAMtikadevonuM prakaTIkaraNa - dharmatIrtha pravartAvavAnI zrImallinAthaprabhune karelI prArthanA - bhagavaMtanuM sAMvatsarika dAna - bhagavaMtano mahAbhiniSkramaNa mahotsava - bhagavaMte svIkArelI pravrayA - IMdramahArAjAe karelI stuti - sAdhanAnI pagadaMDIe pagarava karatAM prabhujIne te ja divase kevalajJAnanI prApti - devoe karelI samavasaraNanI racanA - iMdra karelI guNastuti - chae mitra rAjAonuM tyAM Agamana.
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM : sa: 359 3tha pazcama: sa: | itazca vaijayantAkhyavimAnAt sa paricyutaH / jIvo'calasya sAkete, pratibuddhirnRpo'jani // 1 // kAmo vayasi pIyUSaM, yo vacasi mahIyasi / gISpatiH sadasi tvaSTA, mahasi kSAtrasambhave // 2 // devI padmAvatI tasya, padmA padmApateriva / nizchadmasadma niHzeSaguNAnAmanaNIyasAm // 3 / / itazca tasminnagare, garIyo nAgavezmani / . IzAnyAM dizi nAgAnAM pratimAzcintitapradAH // 4 // AnacustAH pratidinaM, nAgarA bhaktisAgarAH / upayAcitasantAne, sampUrNe sati sarvadA // 5 // have vaijayaMta nAmanA vimAnathI eNvIne acalano jIva sAketapuramAM pratibuddhi nAme rAjA thayo. (1) je rUpamAM kAmadevasamAna, vacanamAM amRtasamAna, sabhAmAM bRhaspatisamAna ane kSatriyatejamAM vizvakarmA samAna hato. (2) kRSNanI lakSmInI jema atimahAna samasta guNonA sthAnarUpa padmAvatI nAme te rAjAnI rANI hatI. (3) te nagarInI izAnadizAmAM eka moTA nAgamaMdiramAM ISTArtha pUranArI aneka nAgonI pratimA hatI. (4) mAnatAo pUrNa thatAM bhaktizALI nagaravAsIo te pratimAnI dararoja pUjA karatA hatA. (5) ekavAra rAjAnI rajA laIne padmAvatI rANI harSa pAmI
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 zrI mallinAtha caritra ApRcchya kSitipaM tAsAM, yAtrAyai harSitAzayA / agAt padmAvatI devI, nAgadaivatavezmani // 6 // pratibuddhirmahIpAlaH, sazRGgAro'samaH zriyA / imAmanvagamad devIM, ketakImiva SaTpadaH // 7 // puSpamaNDapikAM nAgapratimAmanunirmitAm / vilokya mudgaraM pauSyaM, cA'vadad nRpapuGgavaH // 8 // subuddhe ! sacivAdhIza !, tvamasmatpreSaNotsavaiH / IdRksvarUpaM strIratnaM, jAtyaratnamivojjvalam // 9 / / rAjJAM vezmani kutrApi, dakSa ! vIkSitavAnasi / kausumaM mudgaraM bibhradbhramabhramaradhoraNIm // 10 // yugmam nAgadevanA maMdiramAM te pratimAonI yAtrA karavA gaI. (6) zRMgAra sajavAthI zobhAmAM asAdhAraNa pratibuddhi rAjA ketakInI pAchaLa madhukaranI jema te rANInI pAchaLa tyAM Avyo. (7) - puSpamaMDapamAM sthApana karelI nAgapratimA ane puSpamudragara joIne rAjAe maMtrIne kahyuM ke, (2) he subuddhi maMtrIzvara ! amArA preSaNotsavomAM jAtyaratna samAna ujjavala ane madhukaronI zreNI jayAM bhaNI rahI che. evA kusuma mudgarane dhAraNa karanAra evuM svarUpavAna strIratna ane Avo puSpamudugara he dakSa ! te koI rAjabhavanamAM joyo che ? (9-10) eTale subuddhi maMtrIzvara hasIne bolyo ke, "he rAjendra ! tamArA AdezathI huM mithilAnagarImAM gayo hato. (11) tyAM netrarUpa mRgalAne pAza samAna, manarUpa musApharane
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 361 paMcamaH sargaH vihasya sacivAdhIzaH, subuddhiya'gadad nRpam / tvadAdezena bhUmIza !, gato'haM mithilApurIm // 11 // kanyakAM kumbhabhUpasya, netrasAraGgavAgurAm / mano'dhvanInavizrAmadrumacchAyAsahodarIm // 12 // anekairlakSaNaiH puNyaiH, puNyairiva samanvitAm / mallImityahamadrAkSamasrAkSamapi saMmadam // 13 // tasyAH strIratnamukhyAyA, Ayurgranthau mahIpate ! / vidhIyate sako'pyuccainissImaH puSpamudgaraH // 14 // tavaiSa purato yasya, lakSAMzenApi sarvathA / na bhAti kintu vicchAyadarpaNatvaM dadhAtyaho ! // 15 // yadyekadApi zrImallerdadRze rUpavaibhavam / tadA bhUmisthitenApi, prApyate'nimiSAsthitiH // 16 // vizrAmavRkSanI chAyA samAna, puNyanI jema aneka pavitra lakSaNothI yukta mallikumArIne joIne mAro garva badho gaLI gayo che. (1213) he rAjA ! strIratnomAM mukhya tenI varSagAMTha vakhate suMdara rIte anupama pusspmu||2 20vama mAve che. (14) tenI AgaLa A tamAro puSpamudgara lAkhamAM bhAge paNa zomato nathI. 59 niste4 6595 samAna vA che. (15) jo ekavAra paNa zrImallikumArInuM rUpa jovAmAM Ave to pRthvI para rahevA chatAM animeSa sthiti (devatA) prApta thAya che. (16) he svAmin ! mallikumArInI chabI to darpaNamAM ja dekhAya
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 mache: prativRti: svAmina !, paMkhelveva drazyate / upamAnaM mahAmbhodhermahAmbhodhirnigadyate // 17 // na meroradhikaH zailo, mAnasAd na paraM saraH / nAkAzAdadhikaM kiJcit, tadrUpAdadhikaM nu kim ? // 18 // mallIrUpaM na dRSTaM yaiH sphAratAraivilocanaiH / ', sa manye nararUpeNa, kUpamaNDUkasannibhaH // 19 // zrI mallinAtha caritra sakarNakarNapIyUSaM, zrutveti pratibuddhirAT / romAOrazcito rehe, zrva: sumairiva ArA sa pUrvajanmanaH snehAd, varItumatha kanyakAm / dUtaM praiSId nisRSTArthaM, kumbhabhUpAntike nijam // 21 // che. kAraNa ke mahAsAgaranI upamA mahAsAgara ja apAya che. (17) merUparvata karatAM adhika moTo parvata nathI. mAnasarovara karatAM adhika (moTu) sarovara nathI, AkAza karatAM adhika kAMI vastu nathI. mallikumArInA rUpa karatAM adhika rUpa nathI. (18) huM dhArU chuM ke jemaNe vikasita nayanathI mallikumArInuM rUpa joyuM nathI teo nararUpadhArI kuvAnA deDakA ja che." (19) A pramANe kuzaLajanonA karNane amRtasamAna varNana sAMbhaLI kusumothI kadaMbavRkSanI jema pratibuddhirAjAnA dehapara romAMca khaDA thaI gayA. (20) pachI pUrvabhavanA snehathI te kanyAne varavAne mATe rAjAe kuMbharAjA pAse eka potAno kAryakuzaLa dUta mokalyo. (21)
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sarvAM iti mallinAthasvAmipUrvabhavAcalaprathamamitrotpattiH / itazca cyutvA dharaNajIvo'pi vaijayantavimAnataH / abhUt campAmahApuryAM candracchAyAbhidho nRpaH // 22 // vijJAtajIvA'jIvAditattvaH sattvakRpAparaH / vatu:paryAM tatapA:, samAdhizritapauSadha: // 2 // labdhagRhIta pRSTArtho, pihitadvArabandhuraH / vastrapAtrA''sanAvAsapradaH sAdhujaneSvalam // 24|| 363 kRtajJo vinayI dhIraH, paranArIsahodaraH / tasyAmeva mahApuryAM zrAvako'rhannAhvayaH ||25|| tribhirvizeSakam dharaNa caMpApurImAM caMdracchAya rAjavI. mallikumA2I varavA dUtanuM prayANa. have dharaNano jIva vaijayaMta vimAnathI cyavIne caMpApurImAM caMdracchAya nAme rAjA thayo (22) te ja nagarImAM jIvAjIvAdi tattvano jJAtA, cAra parvatithi (8,14,15 ane amAvAsyA) tapa karIne samAdhipUrvaka pauSadha karanAra, (23) labdha-gRhita-pRSTArthane dhAraNa karanAra zrAvaka laddA, gahiyA, pucchiyA hoya che. eTale ke sUtrArthanA gurumahArAja pAsethI vyAkhyAnAdi dvArA labdhArtha, gRhitArtha hoya che ane keTalAka arthapUchIne grahaNa karanArA hoya che. pApanA vyApAra baMdha karelA hovAthI baMdhura sAdhujanone nirdoSa vastra, pAtra, Asana, vasati vigere sArI rIte ApanAra, (24) kRtajJa, vinayI, dhIra ena paranArI sahodara evo arhannaya
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 so'nyadA vArddhiyAtrAyai, manazcakre mahAmatiH / kSaNamAtrAd daridraghnaM, sAmudraM paryupAsanam ||26|| yataH zrI mallinAtha caritra ikSukSetraM samudrazca, yonipoSaNameva ca / prasAdo bhUbhujAM ceti, kSaNAd ghnanti daridratAm // 27 // vividhaM vittamAdAya, sametaH suhRdAM gaNaiH / asau vArAMnidhestIramacAlIdacalAzayaH // 28 // cAruvastraparIdhAnAM gRhItAkSatabhAjanAm / arthasiddhimivAdrAkSIdAyAntIM purata: striyam // 29 // " zakunaiH preritaH puNyairiva zreSThitanUdbhavaH / prApa vArAMnithe: chUta, mUrta vALikhyazAhina: zarUA nAmano zrAvaka raheto hato. (25) te mahAbuddhizALIne ekavAra samudrayAtrA javAno vicAra thayo. samadranI upAsanA karavAthI kSaNamAtramAM dAridrano nAza thAya che. kahyuM che ke, (26) "ikSukSetra, samudra, gAya, bheMza vigere catuSpadonuM poSaNa ane rAjaprasAda e daridratAno satvara nAza kare che." (27) pachI vividha vastuo laIne mitronI sAthe acala AzayavAlo arhannaya samudrayAtrAe cAlyo. (28) te samaye suMdara vastradhArI, akSatanA bhAjanavALI koI strIne sAkSAt arthasiddhinI jema sAme AvatI teNe joI arthAt tene zubha zukana thayA. (29) puNyanI jema zubhazukanathI prerAyela te zreSThI vANijyarUpavRkSanA mULasamAna samudrane sAme kAMThe pahoMcyo. (30)
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sa: svanAmeva mahAmbhodherAvartAdi vidanti ye / tebhyo niryAmikebhyaH svaM dadau sAMyAtrikAgraNIH ||31|| ', nIlIguggulalAkSAzca nimbacIvarasaMhatIH / asau saMgrAhayAmAsa, haridrAdi vizeSataH ||32|| zukravAre'tha visphUrjajjaitravAditrasundaram / pote prapUrayAmAsa, samudrI/puraskaram rUA dhruvacakrapramANena, siddhAntenA'tha sAdhuvat / saMcere saritAM nAthe, poto vegena vAyuvat ||34| zakraH sabhAmupAsIna, upArhannayamArhatAH / tridazAnAM purazcakre, varNanaM kalayA girA ||35|| 365 te avasare potAnA nAmanI jema mahAsamudranA AvartAda sarvane jANanAra niryAmakane te samudrayAtrA karanAramAM mukhyagRhasthe puSkaLa dravya ApI prasanna karyA. (31) pachI nIlI (gaLI), guggala, lAkSA, niMba, cIvara ane haLadara vigerenI teNe puSkaLa kharIdI karI. (32) ane zukravAre sphUrAyamAna jayanazIla vAjIMtrothI suMdara evuM e vahANa samudranI pUjApUrvaka teNe saMpUrNa bharyuM. (33) eTale siddhAMtAnusAra sAdhu cAle tema dhruvacakranA AdhAre te vahANa vAyuvege samudramAM cAlavA lAgyuM. (34) e avasare potAnI sabhAmAM beThelA IMdre devonI AgaLa mudharavANIthI ahaMzaya zrAvakanI dharmadaDhatAnI prazaMsA karI. (35) te sAMbhaLIne "manuSya kITaka chatAM devatAo paNa tene dharmathI
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 zrI mallinAtha caritra manuSyakITako dharmAdacAlyastridazairapi / avocad yadvacaH zakrastadadyA'lIkayAmyaham // 36 / / iti dhyAtvA suraH kazcid, matsarAdhmAtamAnasaH / adhivArdhi mahAmeghaM, vicakre vyomamaNDale // 37 // nIlIrakteva sarvatra, jajRmbhe ghanamaNDalI / potasthajanajIvAnAM, grasane rAkSasIyitA // 38 // sattvahemnaH parIkSAyAM, zANAyante ciradyutaH / gajitAnyapi jIvAnAM, ThAtkArA iva nigrahe // 39 // yathA yathA pravahaNaM, kampate caityaketuvat / tathA tathA'GginAM bhItigrahilAni manAMsyapi // 40 // calAyamAna karI na zake." AvA iMdranA vacano sAMbhaLI iMdranA vacanane huM Aja mithyA karuM. (36) ema ciMtavI manamAM matsara dhAraNa karI koI mithyASTi devatAe samudra upara AkAzamaMDaLamAM mahAmeva viduryo. (37) eTale meghamAlA sarvatra nIlIraktanA jevI dIsavA lAgI ane vahANamAM beThelA mAnavone gaLI javAne jANe eka rAkSasI hoya tevI dekhAvA lAgI. (38) sattvarUpI suvarNanI parIkSAmAM vIjaLIno prakAza te zarANa jevo ane prANIono nigraha karavAmAM garjanA te ThAtkAra jevI jaNAvA lAgI. (39) jema jema maMdiranA dhvajanI mAphaka vahANa DolavA lAgyuM tema tema mANasonA mana paNa bhayathI vihvaLa thavA lAgyA. (40) pachI taraMgonA jhapATAthI vahANa DolA khAtuM uMce uchaLavA
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: I: jampamAne pravahaLe, vISibhi: pUritAzrvare / spardhayA dhIvarA vAri, cikSipuzcasairbahiH // 41 // vicakre'thAnilaM svargI, jhaJjhAvAtabhayaGkaram / yenekSaNAni potasthA, mimIluH svadhiyA samam // 42 // hA mAtastAta ! hA bhrAtAM vanyo ! lavevatAH ! | asmAkaM kurutA'mutra, sAhAyyaM mahadApadi ||43|| ityAdilokasaMlApaiH, karNAya sUcikopamaiH / vyAnaze rovasIjhUpo, nimnanainitaH saman // 44 / / kumbhalakSaiH kariSyAmi, snAtraM kuGkumavAhibhiH / amuppAt vidhurAvANu, tevi ! tAraya tAraya / / 4 / 367 lAgyuM. eTale khAravA spardhAthI cATavAvatI pANI bharI bharIne bahAra kADhI nAMkhavA lAgyA. (41) e samaye pelA devatAe jhaMjhAvAta karatAM paNa bhayaMkara pavana vibhuryo. jethI potamAM (vahANamAM) beThelA lokoe potAnI buddhinI sAthe netrone paNa baMdha karI dIdhA. (42) hA mAtA ! hA tAta ! hA bhrAta ! hA baMdho ! hA kuLadevatA ! A mahA ApattimAM amane sahAya karo. (43) A pramANe karNane sUcikA (soya) samAna lokonA pokArathI bhayaMkara garjanAnI sAthe gaganamaMDaLa vyApta thaI gayuM. (44) he devI ! kuMkumayukta jaLanA bharelA lAkho ghaDAothI tamArUM snAtra karIza. mATe A saMkaTathI mAro uddhAra kara, uddhAra kara (45) ityAdi aneka prakAranI loko mAnatAo karavA lAgyA.
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 evaMrUpA vidadhire, upayAcitasaMhatIH / ArtA hi devatApAdabhaktiM vidadhatetarAm // 46 // ityupadravamAlokya smRtapaJcanamaskRtiH / pavitrAsanamAsInaH, pratyAkhyAnasamAhitaH || 47|| ', zrI mallinAtha caritra vItarAgaM mano'mbhoje, vidadhAnaH zubhAzayaH / zrAvako'rhannayo'smArSIdanityAdikabhAvanAm // 48 // yugmam amumIdRgvidhaM vIkSya, kSobhAya surapAMsanaH / vicakre rakSaso rUpaM, kAlarAtrisahodaram // 49 // mukhajvAlAsphuliGgoccaidya khadyotamayImiva / kurvan hAsyacchaTApAtaiH, kSamAM phenamayImiva // 50 // "kAraNa ke pIDAtA loko (duHkhI loko) devacaraNanI bahubhakti kare che." (46) A pramANeno prabaLa upadrava joIne paMcaparameSThinuM smaraNa karato, pavitra Asana upara besI, pratyAkhyAna karI potAnA hRdayakamaLamAM vItarAgane dhAraNa karI zubhAzayavALo arhannaya zrAvaka anityAdi bhAvanA bhAvavA lAgyo. (47-48) eTale ene zubha bhAvanAmAM nimagna thayalo joI tene kSobha pamADavA mATe te adhamadeve kALarAtri samAna rAkSasanuM rUpa vikaryuM. (49) mukhamAMthI nIkaLatI jvALAnA avirata sphUliMga(kaNiyA)thI AkAzane jANe khaghota(khajuvA)maya banAvato, hAsyacchaTAnA pAtathI pRthvIne jANe phINamaya banAvato, (50) pAdarUpa zilAnA ghAtathI pRthvIne jANe pAtALamAM dabAvI
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamaH sargaH pAdadardurikAghAtairadhaH kSoNIM kSipanniva / uccaiH kalakalArAvaM, tanvan pralayarudravat // 51 // udvahan kartikAM pANau, pretabhartuH priyAmiva / Uce naktaMcaraH krUro, re re zrAvakapAMsana ! // 52 // muJca dharmamimaM muJca, no cet kartikayA muyA / pAtayiSyAmi te muNDamakhaNDaM phalavattaroH // 53 // balAd baliM kariSyAmi, yAdasAM tvAM durAzaya ! / nA'yaM dharmo'rgalo bhAvI patato'mbhodhipAthasi // 54 // AtmAnaM zrAvakatvena, bhASamANaH pade pade / kuruSe'mbunidhau yAtrAmaho ! nirghRNadhUrvara ! // 55 // evaM vibhASamANe'sminnarhannaya upAsakaH / svadhyAnAd nA'calacchailaH, kiM vAtena prakampate ? // 56 // 369 deto ane pralayakALamAM rUdranI jema, uMce svare kalakalArava ((DisaDisA) urato ( 47 ) yamanI priyA samAna zastrone hAthamAM dhAraNa karato evo te krUra rAkSasa bolyo ke "are zrAvakAdhama ! tArA dharmane satvara choDI de, nahi to vRkSanA phaLanI jema A zastrathI tArUM akhaMDamastaka jamIna para pADI daIza. (52-53) - ane he durAzaya ! baLAtkAre jaLajaMtuone tArUM balidAna ApIza." samudranA agAdhajaLamAM paDatAM tane tAro dharma ADo khAve tema nathI. (54) are ! nirdayaziromaNi ! potAne pagale pagale zrAvaka tarIke oLakhAvIne pAcho sadA samudranI saphara karyA kare che ? (55) e pramANe devanA kaThora vAkyothI arhannaya zrAvaka potAnA
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 zrI mallinAtha caritra bhadra ! saudharmazakreNa, saMstuto'sIti parSadi / tridazairapi svadharmAdacAlyo'rhannayaH sudhIH // 57 / / tatprazaMsAmimAM zrutvA, parIkSArthamihA''gamam / mamedRk ceSTitaM sarvaM, kSamasva karuNAnidhe ! // 58 // ziloccaya ivAsi tvaM, manAgapi na kampitaH / mattasya dantino dantaghAteneva mayA nanu // 59 / / divyaM kuNDalayordvandvaM tasmai dattvA sa nAkasad / saMhRtya meghavAtAdi, tiro'bhUdabhragenduvat // 60 // kSemeNA'rhannayo vAdhi, tIrkhA goSpadavat kramAt / gRhItA'zeSabhANDaugho, nagarI mithilAM gataH // 61 // dhyAnathI jarApaNa calAyamAna na thayo. zuM ? merUparvata pavanathI kaMpe kharo ? (pa6). pachI pragaTa thaIne te deva bolyo ke, "he bhadra ! saudharmendra sabhAmAM tArI stuti karI ke - annaya zrAvakane svadharmathI koI deva paNa calAyamAna karI zake tema nathI." (57) AvI prazaMsA sAMbhaLIne huM ahIM tArI parIkSA karavA Avyo hato. paNa temAM tuM pAsa thayo che. mATe he karUNAnidhAna ! mAro A aparAdha kSamA kara. (58). madonmatta hastInA daMtaghAtathI parvatanI jema mArAthI tuM lezamAtra paNa calAyamAna thayo nathI." (59) pachI te deve tene divyakuMDaLanI be joDa ApIne ane megha tathA vAyu saMharIne meghamAM chUpAyelA caMdranI jema adazya thaI gayo. (60) ahaMnnaya zrAvaka anukrame khAbocIyAnI jema sukhapUrvaka samudranuM
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 371 paMrama: saH ekaM zrIkumbhabhUpasya, prAbhRte kuNDaladvayam / dadate'rhannayaH potavAhakaH sAdarAzayaH // 62 // tadevaM pRthivInAthastAM divyAM kuNDaladvayIm / duhitre netramitrAyai, zrImatyai mallaye dadau // 63 / / arhannayAya pAtrajJo, dattvoccaiH pAritoSikam / visasarja mahIpenduryathA'mbu jaladhirdhanam // 64 // krItavikrItaniHzeSabhANDazcampAmupAgataH / candracchAyanarendrasya, sabhAmaNDapamabhyagAt // 65 / / cakAra prAbhRte zreSThI, dvitIyAM kuNDaladvayIm / padArthAH khalu yujyanta, uttamAnAmihottamAH // 66 // ullaMghana karI samagra vastuo laI mithilAnagarIe Avyo. (61) tyAM potavAhaka annaya zrAvake AdarapUrvaka zrIkuMbharAjA pAse jaIne kuMDaLanI eka joDa temane bheTa karI. (62) eTale rAjAe te divyakuMDalanI joDI netranA mitra jevI potAnI putrI zrImatI mallikumArIne ApI. (63) pAtrajJa evA rAjAe samudra jema jaLa ApI te meghane visarjana kare tema annayane uMcA prakAranuM pAritoSita ApIne visarjana karyo. (64) pachI samagra vastuono kaya-vikraya karIne ahaMnnaya zrAvaka caMpAnagarIe Avyo ane tyAM caMdrachAya rAjAnA sabhAmaMDapamAM AvI (65) bIjI divyakuMDalanI joDa teNe te rAjAne bheTa karI. kAraNa ke uttamapadArtho uttamajanone ja yogya hoya che (66)
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 zrI mallinAtha caritra rAjoce'rhannaya ! zreSThin !, kuto'daH prAptamIdRzam ? / nedRg martyatale bhAvi, kAntyA jitadivAkaram // 67 / / Adau samudravRttAntaM, vidhAya zreSThinandanaH / ante vitatya campAyA, AgamaM sarvamabravIt // 68 // keyaM mallIti papraccha, candracchAyakSitIzvaraH / apUrvazravaNe yatnaH, kiM sakarNasya no bhavet ? // 69 // athA'sau nyagadacchreSThI, deva ! zrImithilApuri / vijayI zrIkumbhabhUpAla, ikSvAkukulabhUSaNam // 70 / / tatsutA jananetrANAmadhvagAnAmiva prapA / mallimallismitA cAruguNavallIva jaGgamA // 1 // te joIne rAjA bolyo ke, "he atriya zeTha ! A kuMDaLanI joDa tamane kyAMthI prApta thaI ? kAraNa ke kAMtimAM sUryane jIte evA A kuMDaLa manuSyalokamAM saMbhave nahi." (67). A pramANe prazna sAMbhaLIne ahaMnnaye prathama samudrano ahevAla kahIne chevaTe caMpAmAM Avyo tyAM sudhIno badho vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. (68). te sAMbhaLI rAjAe pUchyuM, "te eka joDa jene bheTa ApI te mallikumArI koNa che ? te kahe. kAraNa ke apUrvavAta zravaNa karavA mATe kayo kuzaLa puruSa prayatna na kare ? (69) pachI to zreSThI bolyo ke, "he deva ! mithilAnagarImAM ikvAku kulanA bhUSaNarUpa kuMbha nAme rAjA che. (70). te rAjAne musApharone parabanI jema lokonA netrone AnaMda ApanArI kusumajevA smitavALI, suMdaraguNonI jaMgama latA jevI
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sargaH puro yasyA mukhasyoccairnirmAlyamiva candramAH / yasyAzca netrayorlakSmIralakSmIrambujavraje // 72 // itthamAkarNya candrezaH, prAgjanmasnehamohitaH / mallIM varItuM prAhaiSId, dUtaM kumbhamahIpateH // 73 // // iti zrImallinAthasvAmipUrvabhavadvitIyamitrotpattiH // itazca pUraNaprANI, vaijayantaM vihAya saH / zrAvastyAmabhavat puryAM, rukmI nAma kSitIzvaraH // 74 // tasyA'bhUddhAriNI nAma, svardevIva mahIcarI / rUpAtizAyinI zAntA, kAntAkArA sulakSaNA // 75 // 373 mallikumArI nAme putrI che. (71) jenA mukhanI zobhA AgaLa caMdramA to taddana nirmAlya lAge che. jenA be netranI kAMti AgaLa kamaLanI kAMti nisteja lAge che." (72) A pramANe sAMbhaLIne pUrvajanmanA snehathI mohita thaI tenI mAMgaNI karavA mATe caMpApatie kuMbharAjA pAse eka dUta mokalyo. (73) pUraNano jIva zrAvasti nagare bane rUkimarAjA. have pUraNano jIva vaijyaMta vimAnathI AvIne zrAvastinagarImAM kima nAme rAjA thayo. (74) jANe svarganI devI pRthvI para AvI hoya evI atizaya rUpavatI, zAMta, manohara AkAravALI sArA lakSaNoyukta dhAriNI nAme te rAjAnI paTTarANI che. (75) surendrane lakSmI ane samudrane jema vArSisutAnI jema te
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 ajaniSTa tayoH saumyA, subAhurnAma kanyakA / 'lakSmIriva surendrasya, samudrasyeva vArdhijA // 76 // zrI mallinAtha caritra sA'tIva dharaNIbhartuH, svaprANebhyo'pi vallabhA / itarebhyo'pyapatyAni, kiM punaH pRthivIbhujAm ? // 77 // sA'nyedyuH parivAreNa, caturmAsyAM vizeSataH / akAryatatarAM snAnakSaNaM maGgalyapUrvakam // 78 // antaHpuravadhUlokairmuditaiH strapitA'sakau / lavaNottAraNAyuktavastrAlaGkArapUrvakam // 79 // aGgIvaGgIprabhRtibhizceTIbhiH parivAritA / praNantuM janakaM prApa, sabhAmaNDapamuttamam // 80 // yugmam rAjadaMpatIne saumyasvabhAvI subAhu nAme kanyA che. (76) te kanyA rAjAne potAnA prANathI paNa adhika priya che. bIjA prANIone paNa potAnA saMtAna priya hoya che to pachI rAjAone hoya emAM Azcarya zuM ? (77) ekavAra te kanyAe parivArajano pAse cAturmAsIne divase maMgaLavidhAnapUrvaka vizeSa snAnamahotsava karAvyo. (78) eTale aMtaHpuranI vajanoe harSa pAmIne lavaNottA2NapUrvaka tene snAna karAvyuM. pachI vastrAlaMkArathI maMDita thaI (79) aMgI-caMgI vigere dAsIothI piravarelI te pitAne praNAma karavA uttama sabhAmaMDapamAM AvI. (80) eTale vINAnI jema sadguNavatI tene potAnA utsaMgamA 1. 'kalAkalApakalitA bhAgyabhRGgyA mahotpalam' ityapi pAThaH /
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 375 paM : sa: tAmutsaGge samAropya, vallakImiva sadguNAm / sauvidallAmabhASiSTa, nRpaH premataraGgitam // 81 / / kanyAyAtrotsavo bhadramukhedRgvIkSitaH kvacit / atha smitvA'nadadasau, rAjan ! zRNu giraM mama // 82 // tvadAdezena bhUmIza !, gato'haM mithilApurIm / zrIkumbhasvAminaH putryAH, zrImalle: pravaradyuteH // 83 / / Ayurgrantho bhavatyuccaiH, sa ko'pi snapanakSaNaH / yaH svarge'pi na saMbhAvyaH, kiM punaH pRthivItale ? // 84 // * jaladherjaladhiryadvat, sudhAyAzca sudhA yathA / mallirUpasya tAdrUpyaM, malle rUpe vyavasthitam // 85 // sthApIne rAjAe premathI taMgita thaI aMtaHpuranA rakSakane kahyuM ke, (81) he bhadra ! kanyAno Avo jJAnotsava tArA jovAmAM koI ThekANe Avyo che ?" eTale te smitapUrvaka bolyo ke, (82) he rAjan ! tamArA AdezathI ekavAra huM mithilAnagarIe gayo hato. tyAM kuMbharAjAnI zreSThakAMtivALI malliputrInI (83) varSagAMTha hatI teno asAdhAraNa snepanotsava thayo hato. teno mahotsava svargamAM paNa nahi thato hoya to pachI pRthvItaLe to kyAMthI ja thAya ? (84) jema samudranI upamAM samudrane ja, amRtanI upamA amRtane ja che. tema e mallikumArInA rUpanI upamA tenA rUpamAM ja rahelI che. (85) pRthvItala para mAnavamaMDaLarUpa sAgaramAM advitIya strIratna ane
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 zrI mallinAtha caritra martyamaNDalapAthodheH, strIratnaM pRthivItale / tadevotpannamAbhAti, jagannayanakArmaNam // 86 // zrutveti prAgbhavasnehAd, bhUminAthena rukmiNA / apreSyatatarAM dUto, nisRSTArtho dhiyAM nidhiH // 87 / / // iti zrImallinAthasvAmipUrvabhavatRtIyamitrapUraNotpattiH // itazca vasujIvo'pi, vaijayantavimAnataH / cyutvA vANArasIpuryAM, zaGkho nAma nRpo'jani // 88 // zrImalle: kuNDaladvandvaM, taddivyaM daivayogataH / tadA vijaghaTe kAmaM, rAmaNIyakamandiram // 89 // rAjJA saMghaTTanAyA'sya, mIlitAH svarNakArakAH / tadvIkSya zUnyamanaso'bhUvana saMjItarA iva // 10 // jagatanA netrane kAmaNarUpa te eka ja utpanna thayelA hoya tema lAge che." (86) A pramANe sAMbhaLIne pUrvabhavanA snehane AdhIna thaI buddhinidhAna rUkamI rAjAe tenI mAMgaNIne mATe eka kuzaLa dUtane duma2% pAse. bholyo. (87) vasuno ne zaMbharA. have vasuno jIva vaiyaMta vimAnathI AvIne vANArasInagaramAM zaMpa nAme 2% thayo. (88) ekavAra zrImallikumArInA atyaMta suMdaratAnA maMdirarUpa pelA hivyatayugala haivayoge. rita thayai. (88) / eTale te sAMdhavA mATe rAjAe aneka suvarNakArone bhegA
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sAM: veva ! vivyaminuM lIpyat, no saMyituM kSamA / divyAnAM hi padArthAnAM divyA eva vidhAyinaH // 91 // tato nirvAsitA rAjJA, ruSTena svarNakArakAH / nRpA'prasAdAdIdRkSaM, na dUre puravAsinAm // 92 // te ca vArANasIM gatvA, praNemuH zaGkhabhUbhujam / kautaskutA iti kSmApa:, papraccha madhurAkSaram // 93 // devA'mI mithilApuryAM, vAsinaH svarNazilpinaH / vijJAnavallarIjAlaprAvRTkAlaghanAghanAH // 94 // 377 karyA ane kuMDalayugala dekhADyA. te kuMDalayugalane joI sarva suvarNakAro asaMjJInI jema zUnyamanaska thaI bolyA ke, (90) "he deva ! atyaMta dedIpyamAna A divyakuMDala sAMdhavA ame koI samartha nathI. kAraNa ke divyapadArthone divyapuruSo ja sudhArI zake." (91) A pramANe sAMbhaLI roSAyamAna thayelA rAjAe te sarva suvarNakArone potAnI nagarImAMthI kADhI mUkyA. kAraNe rAjAno aprasAda (akRpA) thatAM nagaravAsIone AvI zikSA kAMI dUra nathI. (92) pachI te suvarNakAroe vANArasImAM jaIne zaMkharAjAne praNAma karyA. eTale rAjAe temane madhura vANIthI pUchyuM ke, "tame kyAMnA rahevAsI cho ?" (93) teo bolyA ke, "he deva ! vijJAnarUpa latAjALane varSAkALanA meghasamAna evA ame mithilAnagarInA rahevAsI chIe. (94) he rAjan ! tyAM rahIne suvarNakAranuM kAma karatAM amArA
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 vasatAM tatra cAsmAkaM, pUrvajAnAM mahIpate ! veNayaH sapta saMbhUtAH, svarNatADanabhAjinAm // 95 // zrI mallinAtha caritra mithilAsvAminA kumbharAjJA kuNDalayojane / anIzA pheza ! sarveDamI, pUryAM nirvAsitA hatAt |AjuddAA kuNDalaprakramaprAptaM, zrImalle rUpamuttamam / sadvarNairvarNayAmAsurharSotkarSamupAgatAH // 97 // Asyasya purato yasyAH, zaGke dAsAyate zazI / etAvataiva tadrUpamasarUpaM nirUpyate // 98 // pUrvasnehAtirekeNa, tadrUpazravaNAdapi / zrutveti tAM varItuM tu, viziSTaM visasarja saH // 99 // pUrvajonI sAta peDhI thaI gaI. (95) paNa atyAre eka divyakuMDala sAMdhavAne asamartha thayelA amane he prabhu ! mithilAnA svAmI kuMbharAjAe potAnI nagarImAMthI baLAtkAre bahAra kADhI mUkyA che." (96) A pramANe kahyA pachI kuMDalanA prasaMgathI prApta zrImallikumA2InA uttamarUpane harSotkarSa pAmelA temaNe suMdara vAkyaracanAthI varNavI batAvyuM. chevaTe kahyuM ke, (97) "tenA mukhanI AgaLa caMdra paNa eka dAsa samAna che. ema amArUM mAnavuM che. ane eTalA mATe ja tenuM rUpa anupameya kahevA yogya che. (98) A pramANe temanA rUpanA zravaNathI ane pUrvanA snehAtirekathI tenI mAMgaNI mATe zaMkharAjAe kuMbharAjA pAse eka cAlAka dUtane mokalyo. (99)
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sa: 379 // iti zrImallinAthasvAmipUrvabhavacaturthavasumitrotpattiH // jIvo vaizramaNasyA'tha, vaijayantAt paricyutaH / adInazatrunAmA'bhUd, bhUpAlo hastinApure // 100 / / itazca - zrImalleranujo mallo, nAmnA yauvanamAgataH / AjUhavaccitrakarAn, lepyakarmavizAradAn // 101 // bhittivibhajya tebhyo'sau, gotribhya iva sampadaH / sacitraM kArayAmAsonmIlitaM bhAgavartanaiH // 102 // teSvekazcitrakRdvaryo, labdhadaivatasadvaraH / ekAGgadarzanenA'pi, yathAvasthitarUpavit // 10 // antarjavanikaM pAdAGgaSThaM mallenirIkSya saH / yathAvadrUpamalikhat, sarvAGgopAGgazobhanam // 104 // vaizramaNa jIva bane hastinApuramAM adInazatru rAjavI. have vaizramaNano jIva vaijayaMtavimAnathI cyavIne hastinApuramAM adInazatru nAme rAjA thayo. (100) ahIM mallikumArIne malla nAme eka laghubAMdhava hato te yauvanAvasthAmAM Avyo. eTale eNe citrakaLAmAM kuzaLa citrakArane potAnA mATe citrazAlA citaravA bolAvyA (101) ane gotrIone saMpattinI jema temane samAna bhAge bhIMta vaheMcI ApI tenI upara sarasacitro karAvyAM (102) te citrakAromAM eka citrakArane daivIvaradAna hatuM te zarIranA ekabhAga mAtrane jovAthI yathAvasthita AkhuM zarIra AlekhI ApanAra eka kuzaLa citrakAra hato. (103). teNe paDadAmAM rahela mallikumArInA caraNanA aMguThAne joI
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 zrI mallinAtha caritra mallastatrA'gamat krIDArasiko mitrasaMyutaH / zrImallisvAminIrUpaM, citrasthamavalokayat // 105 / / sAkSAtsvasAramUrdhvasthAM, manyamAnastathA padaiH / lajjayA prasaratkulyAjalavat setuhetunA // 106 / / yugmam nivRttaM vegato dhAtrI, dRSTipAtrIcakAra tam / kathaM putra ! nivRtto'si, tvaritaM tvaritaiH padaiH ? // 107 / / kumAro'pyabravIdevaM, mAtarme bhaginIpuraH / UrdhvA samasti khelAmi, kathaM mitrairahaM vRtaH ? // 108 // samyag nirUpya dhAtryoce, neyaM mallI tava svasA / kintu citrakRtA putra !, kRtA bhrAntipradA mudA // 109 / / sarva aMgopAMgathI suMdara yathAvasthita tenuM rUpa potAne vaheMcI ApelI bhIMta upara doryu. (104) ekavAra kriIDArasika mallakumAra potAnA mitro sAthe tyAM Avyo ane citrastha mallikumArI joI (105) sAkSAt UbhelI potAnI bahena che ema samajI prasaratuM nIkanuM jaLa jema setu(pALI)thI rokAI jAya tema lajjAthI rokAI jaIne tarata ja te pAcho vaLyo. (106) dhAtrIe tene pAcho vaLato joI kahyuM ke, "he vatsa ! tuM utAvaLe pagale kema tarata ja pAcho vaLyo." (107) eTale kumAra bolyo ke, "he mAta ! sAme mArIbena UbhA che, to mitro sAthe huM zI rIte tyAM jaIne krIDA karUM?" (108) eTale barAbara tapAsa karIne dhAtrI bolI ke, "he vatsa ! tyAM tArI bena UbhI nathI. paNa citrakAre AnaMdathI bhAtti
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sargaH atha kruddho'nujo mallestasya citrakRto bhRzam / nikRtya dakSiNaM pANiM, svadezAd niravAsayat // 110 // viSvag bhrAmyan mahIpIThaM, gatavAn hastinApure / adInazatrubhUpAya namazcakre kRtAJjaliH // 111 // svavRttAntaM yathAbhUtaM, mUlAdArabhya bhUbhujaH / zrImallisvAminIrUpamevaM varNitavAnatha // 112 // nadInAM svardhunI yadvatsumanassvapi mAlatI / yadvat kAmagavI goSu tadvad rUpavatISu sA // 113 // na dRSTA yena sA mallirmanaHkekighanAghanaH / tasya netradvayaM DitthaDavitthayugamaJcati // 114 // 381 upajAve tevuM tenuM citra banAvyuM che. (109) eTale mallikumArInA laghubaMdhue atyaMta kopAyamAna thaI te citrakArano jamaNo aMguTho kApI naMkhAvI tene potAnA dezamAMthI kADhI mUkyo. (110) pRthvIpIThapara sarvatra bhamato bhamato te citrakAra hastinApura gayo aMjila joDI adInazatrurAjAne teNe praNAma karyA. (111) pachI mULathI mAMDIne yathAbhUta potAno sarva vRttAMta rAjAne nivedana karatAM zrI mallikumArInA rUpanuM teNe A pramANe varNana karyuM. (112) "nadIomAM jema gaMgA, puSpomAM jema mAlatI ane gAyomAM jema kAmadhenu- tema rUpavatI ramaNIomAM mallikumArI sarvotkRSTa che. (113) manarUpI mayUrane meghasamAna te mallikumArIne jeNe joI nathI
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mallinAtha caritra 382 yadIyaM lihyate rUpaM, locanaizculukairiva / yadIyaM varNyate cArucaritaM kavikuJjaraiH // 115 // evaM tadvarNanAM kRtvA, citrakRccitrasaMsthitAm / arcAmadarzayad mallerdRzorAyuSyakAriNIm ||116 // vIkSyemAM vismitaH pUrvasnehamohitamAnasaH / tadyAcanAya dUtaM svaM, praiSIdupamahIpati // 117 // // iti zrImallinAthasvAmipUrvabhavaparamamitrapaJcamavaizramaNotpattiH // itazca jambUdvIpe'smin, kAmpilyanagare vare / abhicandrasya jIvo'pi, cyutvA tasmAdvimAnaH // 118 // tenA netrayugala Diltha-DavityanI jema vRthA che. (114) culukanI jema netro jenA rUpanA sarvathA pAna karyA kare che ane kavivaro jenA suMdara caritranuM niraMtara varNana karyA kare che. tevI te paramasuMdara che." (115) A pramANenuM varNana karI pelA citrakAre cakSune camatkAra pamADanAra mallikumArInI chabI rAjAne dekhADI. (116) te joI vismaya pAmI temaja pUrvasnehathI mohita banI tenI mAMgaNI karavA mATe kuMbharAjAnI pAse teNe potAno dUta mokalyo. (117) abhicaMdrajIvakAMpilyapure rAjavI. have abhicaMdrano jIva vaijyaMta vimAnathI cyavIne A jaMbudvIpamAM kAMpilyapura nAmanA nagaramAM (118) yathArtha nAmavALo jitazatru nAme rAjA thayo. tenA pratApathI ekatra karelA dhRta(ghIno)piMDanI jema zatruo vilaya pAmI jAya
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamaH sargaH jitazatruryathArthAkhyaH, samabhUtpRthivIpatiH / yatpratApAd vilIyante, dviSaH styAnAjyapiNDavat // 119 // yugmam dhAriNIpramukhAstasya, sahasraM prANavallabhAH / agaNyapuNyalAvaNyA, bhUcaryo devatA iva // 120 // ito'bhUd mithilApuryAM, cokSA nAma vicakSaNA / mantrakArmaNaratnAnAM, rohaNAcalacUlikA // 121 // tridaNDamaNDitakarakroDA kASAyitAmbarA / zaucAya dadhatI darbhasagarbhAM jalakuNDikAm // 122 // yugmam sA'nyadA kumbhabhUpasya, kanyAntaHpuramuttamam / askhalitagatiragAt, sA vAtyeva niratyayA // 123 // zrImallisvAmipAdAnte, sopAvizad yathAvidhi / nijaM darzayituM dharmaM, dambhasaMrambhayA girA // 124 // che. (118) 383 te rAjAne svargamAMthI pRthvI upara AvelI jANe devAMganAo ja na hoya tevI ane agaNyapavitra lAvaNyazALI dhAriNI vigere hamaro prANavatsalA che. (120) ahIM mithilApurImAM maMtra-kAryaNarUpa ratnonI rohaNAcalacUlikA sarakhI vicakSaNa cokSAnAmanI eka jogaNI rahe che. (121) te hAthamAM tridaMDa, zarIra para raMgIna vastra ane zaucane mATe aMdara darbha nAMkhelI jaLakuMDikAne dhAraNa karIne phare che. (122) vAyunI jema nirbAdhita ane askhalita gativALI te jogaNI ekavAra kuMbharAjAnI kanyAonA aMtaHpuramAM AvI (123) ane dAMbhikavANIthI sArIrIte potAno dharma batAvavA
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 zrI mallinAtha caritra jalazaucamayo dharmastayA khyAtaH savistaraH / tasyA: pura: purANasya, vacaijyavidhijJayA rA. atha provAca zrImallirdharmo'sti jalasaGgamAt / jitaM tarhi jhaSairloke, jalasthAnanivAsibhiH // 126 / / saivaM zaivaM nirAcakre, zaucadharmaM suyuktibhiH / mukhamarkaTikAM dattvA, tAM ceTyo niravAsayan // 127 / / bhaved yatheyaM duHkhArtA, sapatnIjanamadhyagA / tathA vegAt kariSyAmi, sA yAntIti vyacintayat // 128 // evaM vicintya darpaNAdhmAtA nirgatya pUrvarAt / kAmpilyanagaraM prApa, paJcAlamukhamaNDanam // 129 // zrImallikumArInI AgaLa pAse AvI (124) ane bolavAmAM catura evI jogaNIe mallikumArI pAse purANanA vAkyothI jaLazaucamaya dharmanuM vistArathI varNana karyuM. (125) - te sAMbhaLIne mallikumArI bolyA ke, "jo jaLa saMgamathI dharma thato hoya to jaLAzayamAM rahelA mAchalAo sarvaloka karatAM vadhAre dharmI gaNAya." (126) Ama kahyA chatAM jogaNe pharI keTalIka yuktiothI zaucaya zaivadharmanuM pratipAdana karyuM. eTale mukha maraDIne dAsIoe tene bahAra kADhI mUkI. (127) jatAM jatAM teNe vicAra karyo ke, "sapatnIomAM paDIne jema A mallIkumArI vadhAre duHkhI thAya tevA upAyo have jaldI karu." (128) A pramANe vicArIne darpathI baLatarA anubhavatI colA te nagarImAMthI vidAya thaI pAMcAladezanA mukhamaMDanarUpa (zobhA)
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sa: jitazatruH sabhAprAptAM tAM vIkSya smitacakSuSA / , viSTaraM dApayAmAsa, pUjanIyA hi liGginI || 130 // 385 mahatyA pratipattyA sA, pUjitA jagatIbhujA / aucityAcaraNaM santaH, zikSyante kimu tAdRzA: ? // 131 // sA proditAzIrvacanA, tadAsanamazizriyat / AzIrmUladhanaM yasmAdakSayaM liGgadhAriNAm // 132 // sA'vAdyata mahIbhartrA, mahAbhaktitaraGgitam / nRpaprANapriyAbhizca, patimArgAnugAH striyaH // 133 // khatazauvaro dharmo, rAgan ! rAnIvatoSane ! ! na bhUto na ca saMbhAvI, pretyA'mutra priyaGkaraH // 134 // kAMpilyanagaramAM AvI (129) ane jitazatru rAjAnI rAjasabhAmAM gaI. rAjAe vismita nayanathI joI tene Asana apAvyuM. kAraNa ke, "saMnyAsinIno paNa satkA2 ka2vo joIe." (130) pachI bahu ja pratipattipUrvaka (sanmAna) rAjAe teno satkAra karyo. zuM tevA sajjanone aucityAcaraNa zIkhavavuM paDe che ? (131) pachI AzIrvAda ApIne te Asanapara beThI kAraNa ke liMgadhArIo pAse AzirvAdarUpa akSaya mULadhana hoya che. (132) pachI bhaktipUrvaka rAjAe ane rANIoe teNIne bolAvI. kAraNa ke "srIo patinA mArgane anusaranArI hoya che." (133) te bolI ke, he rAjan ! he kamalAkSIo ! A bhava ane
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 zrI mallinAtha caritra evamAkhyAya viratAM, tAmudIkSya nRpo'vadat / bhagavatyakhilA dRSTA, mahI sAgaramekhalA // 135 // phaiTTAnta:pura mAta: !, hrApi dRSTa vizrutam ? / tyAvRzA kUtRthAno, yuddhavanti vratasthitAH // 36 // vilakSaM vismitaM kRtvA, cokSoce bhUbhujaM prati / rUpamajUsaMAzo, rAnan ! tvamasi bhUtapte rUbA yA zrImamithilApuryAM kumbharAjasya putrikA / zrImallisvAminI devalalanAlalitAkRtiH // 138 // `tasyAH pAdadvayAGguSThasaMpadaH puratastava / idamantaHpuraM sarvamaGgArAdapi hIyate // 139 // parabhavamAM paNa priyaMkara evo jaLa zaucamaya paramadharma samAna bIjo koI dharma thayo nathI ne thaze nahIM.' (134) A pramANe kahIne te virAma pAmI. eTale rAjA bolyo ke, "bhagavatI ! tame sAgaraparyaMta pRthvI joI haze ? (135) -paNa he mAta ! mArA jevuM aMtaHpura koI ThekANe joyuM che ke sAMbhaLyuM che ? kAraNa ke tamArA jevA vratadhArI bahu duradarzI hoya che. (136) A pramANe prazna sAMbhaLI vismaya pAmelI cokSA jogaNI rAjAne kahevA lAgI ke, "he rAjan ! A pRthvItala upara tuM kuvAnA deDakA jevo lAge che. (137) kAraNa ke mithilApurImAM kuMbharAjAne devAMganA samAna manohararUpavALI mallikumArI nAme putrI che. (138) tenA caraNanA aMguThAnI zobhA AgaLa tArUM sarva aMtaHpura
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 387 paMcama: : zarIralakSmIH sA kA'pi, yasyA upamitiH kvacit / na vidyate tribhuvane, kimanyatparigadyate ? // 140 // jitazatruriti zrutvA, prAgjanmasnehamohitaH / upakumbhamayuktA'sau, tatkRte dUtamagrimam // 141 // // iti zrImallinAthasvAmiprAgbhavaSaSThamitrA'bhicandrotpattiH // itthaM prAgjanmamitrANAM, SaNNAmapi mahAdhiyAm / samAguryugapad dUtA, mithilAyAM mahApuri // 142 // jJAnatrayadharaH svAmI, mallisteSu kRpAparaH / evaM vinirmamau yasmAtpratibodhodyatA jinAH // 143 / / kolasA karatAM paNa hIna lAge tema che. (139) tenA AkhA zarIranI zobhAnI upamA to tribhuvanamAM paNa maLI zake tema nathI. vadhAre zuM kahevuM? (140) A pramANe sAMbhaLIne pUrvajanmanA snehathI mohita thaI tenI mAMgaNI karavAne mATe jitazatrurAjAe kuMbharAjA pAse eka zreSTha dUtane mokalyo. (141) pUrvabhavanA mitronA chae dUtonuM ekasAthe kuMbharAjA pAse Agamana. A pramANe mahAbuddhivaMta evA pUrvajanmanA chae mitronA dUto ekIsAthe mithilA nagarImAM AvyA. (142) have pUrvabhavanA cha mitra para kRpAvaMta ane traNajJAnasaMyukta evA bhagavaMta zrImallikumArIe temane upadeza ApavA A pramANe racanA karI. kAraNa ke zrIjinezvaro sadA pratibodha karavAmAM tatpara hoya che." (143)
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 azokavanikAyAM tu svarNabhittivikasvare / saudhamadhyApavarake ratnapIThamanohare || 144 // AtmanaH sadRzIM haimIM, pratimAM sadalaGkRtAm / indranIladRzaM somAM, vidrumAdharapallavAm // 145 // kajjalazyAmalakacAM, pravAlAruNapANikAm / sadvarNAM kalazAkArazirasaM laTabhabhruvam // 146 // zrI mallinAtha caritra AjAnudoryugAM madhyatucchAM svacchatanudyutim / gUDhagulphAM vRttajaGghAM, trivalIbhistaraGgitAm // 147 // paJcabhiH kulakam tasyApavarakasyoccaiH, puro bhittAvakArayat / SaD dvArANi kapATAbhyAM pihitAni bRhanti ca // 148 // kare suvarNapratimA nija rUpakerI, mitrone smRti karAve pUrvabhava kerI. azoka nAmanA udyAnamAM suvarNabhIMtathI vikasvara ane ratnapIThathI manohara evA mahelanI aMdaranA oraDAmAM (144) potAnA sarakhI, suMdara alaMkArothI iMdranIla samAna netravALI ramyavikramanA jevA adharoSTharUpa pallavavALI, (145) kAjaLa jevA zyAmavALavALI, pravAla jevA rakta hAthavALI, sArA varNavALI, kaLazanA jevI mastakavALI manohara bhrakuTIvALI, (146) jAnuparyaMta jenA bAhu che, madhyabhAga jeno atikRza che. svaccha zarI2kAMtivALI, caraNanA gulpha gUDha che. jaMghA vRttAkAra che. ane trirekhAthI je suzobhita che (147) enI eka suvarNanI pratimA karAvI. te oraDAne kapATathI
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sarvAM dvArANAM puratasteSAM, laghvapavarikAstu SaT / pratimApRSThabhAge'pi, dvAramekamakArayat // 149 // AtAluzuSirodaryAmarcAyAM trijagadguruH / sakalAhArapiNDIM tu, prakSipya bubhuje'nvaham // 150 // itazcaiSAM samaM dUtAH, zrIkumbhanRpavezmani / Agatya praNipatyedaM, krameNA'tha babhASire // 151 // deva ! sAketapUrnAthazatrUnmAthapratApavAn / prativRddhi: subuddhInAM, ratAnAmiva sevadhiH rA vIrabhogINadordaNDo, mahAbAhurmahAbalaH / panyAtantarvaH, sarpaparivigrahaH // 3 // 389 baMdha rAkhelA cha moTA dvAra karAvyA (148) te dvAro AgaLa nAnI nAnI cha oraDIo karAvI ane pratimAnI pAchaLanA bhAgamAM eka dvAra karAvyuM. (149) pachI tAluthI udaraparyaMta polALavALI te pratimAnI aMdara bhagavaMta pratidina AhAra karatI veLA badhI jAtano AhArano mizra piMDa nAMkhIne pachI bhojana karavA lAgyA. (150) have chae rAjAonA chae dUto ekIsAthe kuMbharAjAnA darabAramAM AvyA. ane praNAmapUrvaka anukrame teo kahevA lAgyA. (151) cha mitranA dUto AvI, mallikumA2InI kare mAMgaNI prathamadUta bolyo ke, "he rAjanlR ! ratnonI jema subuddhinAnidhAna, vIrapuraSone ucita bAhudaMDavAna vaLI te mahAbAhu, mahAparAkramI, rUpathI kaMdarpano tiraskAra karanAra,
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 zrI mallinAtha caritra sveSTasodaravad mene, yo dharmaM dharmavatsalaH / guruvAkyamivA'maMsta, vacanaM mantriNAM zuci // 154 / / asau mallI tava sutAM, pariNetuM mahIpatiH / yAcate hi satAM yAcyA, viphalA'pi na hokarI // 155 / / asya kasyA'pi deyeyaM, kanyA paradhanaM yataH / jAmAtA tvIdRzaH prApyo, na kutrA'pi gaveSitaH // 156 / / atha dvitIyadUto'pi, jagAda vadatAM varaH / deva ! campApurIsvAmI, pInaskandho mahAbhujaH // 157 / / abhimAnapUrvaka sarvatra laDAI karanAra tathA zatruone parAbhava pamADanAra pratApI sAketapurano svAmI pratibuddhi rAjA che. je dharmavatsala che. tethI dharmane potAno iSTa baMdhu mAne che. ane maMtrIonA pavitravacanane guruvacananI jema mAne che. (15ra1pa4). te rAjA tamArI mallikumArIne paraNavA mAMge che. kema ke sajjano pAse yAcanA karatAM kadAca te niSphaLa jAya to paNa lAspada nathI. (155) vaLI he rAjendra ! kanyA e pArakuM dhana che. game tene ApavI to paDe ja che. mATe Avo jamAI zodhatA paNa tamane maLanAra nathI." (156) pachI bolavAmAM kuzaLa bIjo dUta bolyo ke, "he rAjA ! moTA skaMdhavAlo, mahAbhUjAvALo, kulIna, kalaMkarahita, satyavAdI, satyapratijJAvALo, samarAMgaNamAM satkIrti meLavanAra. kIrtanIya guNavALo, pUrNimAnA caMdra samAna mukhavALo ane caMpAnagarIno
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamaH sargaH kulyaH kalaGkavikalaH, satyagIH satyasaGkaraH / saGkararArjitasatkIrtiH, kIrtanIyaguNotkaraH // 158 // pUrNenduvadanacchAyazcandracchAyakSitIzvaraH / mArgayati tava sutAM mallImudvAhaparvaNi // 159 // tRtIyenA'pi babhaNe, zrAvastInagarIzvaraH / agraNIrbhaTakoTInAM, kRtajJaH prAjJapuGgavaH // 160 // nikaSa: zUratAhemnaH, zaraNyaH zaraNArthinAm / udyAnaM dAnadAkSiNyasthairyadhairyamahIruhAm // 169 // 391 rukmI nAma mahIpAlaH pAlitakSatriyavrataH / , pariNetuM mahAnandAt, kanyakAM tava vAJchati // 162 // tribhirvizeSakam caturtho'pyabravIdevaM, deva ! kAzIpurIzvaraH / nizAkarojjvalayazAH, kalpadruranujIvinAm // 163 // svAmI caMdracchAyarAjA ApanI sutA mallikumArIne paraNavA mAMge che. (157-158) pachI trIjo dUta bolyo ke, "he nRpa ! koTi subhaTomAM agrazI, DRtajJa, prAjJaziromaNi, zaurya35 suvarNanA niSa35, zaraNArthI4nane zarA35, chAna, chAkSieya, sthairya, dhairya35 vRkSonA udyAna samAna, kSatriyavratapAlaka, zrAvastI nagarIno svAmI rUkamIrAjA bahu ja AnaMdapUrvaka ApanI kanyAne paraNavA icche che." (160-162) pachI cotho dUta bolyo ke, "he deva ! caMdra jevA ujvaLa yazavALo, sevakajanone kalpavRkSa samAna, nyAyaparUkaMdane meghasamAna, amoghavayanI, pApanAza, mahAhAtA, sUrya Thevo pratApI hurharzanIya,
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 zrI mallinAtha caritra sadA sadAcAraprathapravINaH kSitinAyakaH / dAnazauNDaH pratApena, dunirIkSaH kharAMzuvat // 164 // sadA sadAcAraprathapravINaH kSitinAyakaH / zaGkhabhUmAnimAM pANigRhItI kartumIpsati // 165 // tribhirvizeSakam itazca paJcamo'pyUce, yaddhAstinapurezvaraH / smararUpopamaH saMkhyaniyUMDhaprauDhavikramaH // 166 / / sAlaprAMzumahAskandho, guNajJo guNinAM varaH / adInazatrubhUpAlastvatkanyAM hata ! yAcate // 167 // yugmam SaSTho'pItthamathovAca, deva ! kAmpIlyabhUpatiH / ameyaseno nirmAyaH, zunAsIraparAkramaH // 168 / / jitAntarAriSaDvargo, jitadurdAntazAtravaH / jitazatrustava sutAM, madvAcA yAcatetarAm // 169 // yugmam sadAcAranA mArgamAM sadA pravINa, kAzInagarIno svAmI zaMkharAjA ApanI kumArIne potAnI vallabhA banAvavA icche che." (163165) pAMyamo dUta polyo , "De 24n ! 35ma maheva samAna, yuddhamAM prauDha parAkrama pragaTa karanAra, sAlavRkSa samAna unnata mAvAso, guza, gunomA magresa2 (zreSTha) bhane hastinApurano nAyaka adInazatrurAjA tamArI kanyAnI mAMgaNI ." (166-167) __74o dUta bolyo , "3 2|4n ! aparimita senAvANo, mAyArahita, iMdrasama parAkramI, aMtaraMga cha zatruone jitanAra, durdAtazatruone parAbhava pamADanAra, kAMDilyanagarano svAmI
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: : zrutvedaM kumbharAjo'pi, jagAdaivaM kRtakrudhaH / IdagAzAparAH kiM vaH, svAmino neha lajjitAH ? // 170 // trailokyajanatAratnaM, kanyAratnamanuttaram / zakrairapi namaskArya, vivAhAya kathaM bhavet ? // 171 // asyA janmani devAdrau, mimIlustridazezvarAH / asyAH zarIravRddhizca, babhUva sudhayA'nvaham // 172 / / yenA'cinti virUpaM bho, enAM prati durAzayA ! / tasyArkamaJjarIvoccairasphuTat khaNDazaH ziraH // 173 / / jitazatrurAjA ApanI kanyAne paraNavA icche che." (168-169) kuMbharAjA vAta suNI kope, mallIkumarInI ANa na lope. A pramANe sAMbhaLI kuMbharAjA krodha karI bolyA ke, AvI aprApya vastunI icchA karatAM tamArA svAmIone lajjA kema na AvI ? (17) kAraNa ke traNabhuvanamAM ratnasamAna, iMdrone paNa namanIya, evA anuttara kanyAratnano vivAha zI rIte thAya ? (171) jenA janmasamaye iMdro merUparvata upara bhegA thayA hatA, tyAM laI jaIne janma mahotsava karyo hato, jenA zarIranI vRddhi niraMtara amRtapAnathI ja thaI che, (172) je kharAbadAnatathI tenuM kharAba ciMtavaze tenuM mastaka arkamaMjarI nI jema satvara khaMDita thaI jAya che. (173) are dUto ! tame aghaTita mAMgaNI karanArA hovAthI vadha
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 vadhArhA api bho ! nUnaM, vimuktA dautyakarmaNA / strIbAladUtamUkAdIn, na ghnanti nyAyavedinaH // 174 // bhrUsaMjJApreritA rAjapuruSAH paruSAkSaram / zIghraM niSkAzayAmAsuretAMstADanapUrvakam // 175 // zrI mallinAtha caritra evaM te nyakkRtAH kAmaM, gatvA'khyan svAmino'khilam / atha teSAM mana:Ge, joSavahivISyata // 6 // prayANabherIbhAGkArairdUraM dUraM prasarpibhiH / vyAnaze rodasIkUpo, nadIghoSairivArNavaH || 177 || teSAM balajalairlolairAcchAdyata samantataH / pralayakSubhitAmbhodhivIcIbhiriva bhUtalam // 178 // karavA yogya cho, chatAM dUta hovAthI tamane mukta karavAmAM Ave che. kAraNa ke nyAyavettAo srI, bAla, dUta ane mUMgAprANI vigereno ghAta karatA nathI." (174) pachI AMkhanA izArAthI prerAyelA rAjapuruSoe kaThoravacana ane tADanapUrvaka temane tarata ja bahAra kADhI mUkyA. (175) rAjAonuM sainya sahitanuM Agamana. atyaMta tiraskArathI kheda pAmelA te dUtoe jaIne potapotAnA svAmIne badhI hakIkata vistArapUrvaka kahI batAvI, eTale te rAjAonA manarUpakuMDamAM krodharUpa agni pradIpta thayo. (176) pachI temanI atyaMtadUra sudhI prasaranAra pramANabherInA avAjathI, nadInA avAjathI sAgaranI jema AkAzatala vyApta thaI gayuM. (177) pralayakALamAM kSobha pAmelA sAgaranA taMragothI vasudhAtalanI
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: : celuH SaDapi mAnArtA, mUrtA varSadharA iva / vitatairdhvajinIpauH, kSobhayantaH kSitestalam // 179 / / rathai rathamayIvAbhUd, gajairgajamayIva bhUH / azvairazvamayIvA'pi, bhaTairbhaTamayIva nu // 180 // dhAtumattAmiva kuthAn, vikiranto vikasvarAm / gaNDazailazriyaM bhejurjaGgamAM gandhahastinaH // 181 // kurvANA: sthalavad dhUlIpaTalIbhiH sarAMsyapi / sthalAnyapi hayakhurapuTaizca kamalAkarAn // 182 // jema temanA capala lazkararUpa jaLathI cAredizAo AcchAdita thaI gaI. (178) pachI jANe mUrtimaMta varSadhara parvata hoya tema vistRta dhvajArUpa pakSothI pRthvI maMDalane kSobha pamADatA, mAnArta te chae rAjAo potapotAnA nagarethI cAlyA. (179) te samaye temanA rathothI rathamaya, hastIothI hastImaya, azvothI azvamaya, subhaTothI subhaTamaya pRthvI lAgatI hatI. (180) paMcaraMgI kaMbaLone pRSThapara dhAraNa karavAthI jANe vikasvara dhAtumattAne vikheratA hoya tevA gaMdhahastIo gaMDazelanI zobhAne dhAraNa karavA lAgyA. (181) dhUlIpaTalathI sarovarane paNa sthala jevuM karatA, azvonA kharIpuTathI sthaLone paNa kamaLAkara samAna banAvatA, (182) vistRta phaNAdhArI sarpo jema caMdanavRkSano, yogIo
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 zrI mallinAtha caritra sphArasphArasphaTAvantazcandanadrulatAmiva / dehayaSTimiva zvAsanirodhAd yogavedinaH // 183 / / pravezanirgamadvAraM, niSedhantaH pade pade / arundhan mithilAM vAdhivIcayo dvArakAmiva // 184 // tribhirvizeSakam tena rodhena kumbho'pi, khinnA''khinnaH kadAcana / cintAsantAnavAn jajJe, hRtapANisthavittavat // 185 / / udvignA iva kiM tAtapAdAstiSThanti sAmpratam ? / ityUce bhagavAn malliojitAJjalikuDmalaH // 186 / / udvegakAraNaM rodhalakSaNaM kSitinAyakaH / sarvamAkhyat puro malle:, sadguroriva bhAvikaH // 187|| zvAsanirodhathI jema dehayaSTino ane samudranA taMrago jema dvArikAnagarIno nirodha kare tema pagale pagale javA-AvavAnA mArgone rokatA chae rAjAoe potAnA lazkaravaDe mithilAnagarIne ghero ghAlyo. (183-184) kuMbharAjA zatru sainyathI ciMtAtura. temanA gherAthI jANe hAthamAMthI dhana harAI gayuM hoya tema kuMbharAjA pedAtura ane ati ciMtAtura thaI gayo. (185) eTale temanI pAse AvI aMjalijoDIne zrImallikumArI temane kahevA lAgyA ke, "he tAta ! Apa atyAre udvigna kema jaNAvo cho ? (186) Avo prazna thavAthI sadgurUnI pAse bhAvika bhaktanI jema rAjAe mallikumArI AgaLa nagarInirodha rUpa udveganuM kAraNa kahI saMbhaLAvyuM. (187)
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: : 397 mallirapyavadat tAta !, yugapad gUDhapUruSaiH / yuSmabhyaM dAsyate mallItyuktA sarvAn prabodhaya // 188 // AkAryA mama te sarve, tato'pavarakeSvapi / pracchannA: sAyamaneyA:, svapUtoparichA: 282II tathaiva vihite sAyaM, rAjAno muditAzayAH / upAgatAH puro malle:, pratimAM vIkSya vismitAH // 190 / / mallIti dadRze diSTyA, dhyAyanta iva cetasi / kRtakRtyamamanyanta, svAtmAnaM siddhamantravat // 191 // pRSThadvAravibhAgena, pratimAyA nRpAtmajA / udaghATayat pratimAntaH, sthitaM tAlucIvaram // 192 // eTale bhagavaMte kahyuM ke, he tAta ! tame guptapuruSo dvArA ekI sAthe chae rAjAone kahevaDAvo ke- "mallikumArI huM tamane ApIza." (188) pachI sAMje alpa rasAlA sAthe gupta rIte temane azokavanamAM banAvelA pelA nAnA oraDAo pAse bolAvajo. (189) kuMbharAjAe e pramANe amala karyo. eTale harSa pAmelA chae rAjAo tyAM AvyA ane potapotAnI samakSa mallikumArInI mUrti joIne vismaya pAmyA. (190) aho ! mallikumArIne ApaNe bhAgyayoge ja joI zakyA." ema aMtaramAM citavatA teo jANe maMtra siddha thayo hoya tema potAnA AtmAne kRtArtha mAnavA lAgyA. (191) nija suMdara pratimA DhAMkaNa khole, rAjAonA AMtaracakSu khole.
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 zrI mallinAtha caritra nikSiptakuthitagrAsagandhaH prAsaraduccakaiH / duHsaho lazunasyeva, sarvato'pasarajjanaH // 193 / / ahigozvAnamRtakadurgandhAdapi duHsahaH / gandhaH SaNNAmapIzAnAM, vyAnaze nAsikApuTIm // 194 / / tadgandhAcchAtakuntAgraprahArAdiva kAtarAH / adhomukhA ajAyanta, mRtapriyasutA iva // 195 / / tAnavAco vilokyoccairUce mallirjagadguruH / kiM yUyaM nyaGmukhA jAtA, bhArAtaziraso yathA ? // 196 / / pachI mallikumArIe pratimAnI pAchaLa rahIne pratimAne AcchAdita kareluM tALavA paranuM vastra ughADyuM. (12) eTale lasaNanA gaMdha jevo aMdara nAMkhela ane kohI gayelA annano atyaMta dusaha durgadha cArebAju prasaryo. (193) ((A vAkya jaNAve che ke mAtra eka eka koLIo nAMkhavAthI amukadivasamAM AnI durgadha uchaLI to A zarIramAM dararoja 3ra kavaLa naMkhAya te zarIramAM kevI durgadha hovI joIe ? AvuM durgadhI zarIra je cAmaDIthI maDheluM che te moha karavA yogya zI rIte hoya ?)) tethI sarvaloko tyAMthI tUrta dUra thaI gayA. sarpa, baLada ane kUtarAnA zabanI durgadha karatA paNa atidusaha durgadha te chae rAjAonA nAsikApuTamAM dAkhala thayo. (194). eTale teo asahyadurgadhane lIdhe tIkSNabhAlAnA agrabhAganA prahArathI kAyaralokonI jema ane jemano priyaputra marI gayo hoya tevA lokonI jema teo adhomukhavALA thaI gayA. (195). temane maunapaNe UbhA rahelA joI mallikumArI bolyA ke,
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sa: 399 soDhuM na zaknumo nUnamamuM durgandhamuccakaiH / evaM babhASire vastraprAntaiH pihitanAsikAH // 197|| tAn svAmI pratyuvAcedaM, pratibodhaparAyaNaH / sauvarNI pratimA yadvad, dRzyamAnA manoharA // 198 // tathA varAGganAH smeranIlendIvaralocanAH / viNmUtrazleSmamajjAsRgmaladhAtuprapUritAH // 199|| akAmyAnapi rAmANAM, kAmyAniva zarIrake / zarIrAMzAn prapazyantyanurAgahatalocanAH // 200 // pItonmatto yathA loSThaM, suvarNaM manyate janaH / tathA strIsaGgajaM duHkhaM, sukhaM mohAndhamAnasaH // 201 // "are rAjAo ! tame jANe mastaka para bhArathI dabAyelA ho tema kema thaI gayA cho? (196) eTale vastranA cheDAthI nAsikA baMdha karIne teo bolyA ke, A duHsahadurgadha ame sahana karI zakatA nathI." (197) pachI temane pratibodha karavA bhagavaMta bolyA ke :- jema suvarNanI pratimA mAtra jotAM ja manohara lAge che. (198) tema vikasita nIlakamaLa jevA locanavALI suMdara ramaNIo paNa viSTA, mUtra, zleSma, carabI, rakta ane maLathI bharelI hovA chatAM paNa (199) anurAgane AdhIna banelA nayanavALA lokone te priya lAge che. ane te ramaNIonA zarIranA avayavo na IcchavA yogya (akAmya) chatAM paNa teo atipriya mAnIne jue che. (200) jema kamaLAnA rogavALo mATInA DhephAMne paNa suvarNa mAnI le
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 zrI mallinAtha caritra jaTI muNDI zikhI maunI, valkalI sutapA api / brahmA'pyabrahmazIlazcettadA mahyaM na rocate // 202 // kaNDUyan kacchuraH kacchU, yathA duHkhaM sukhIyati / durvAramanmathAvezavivazo ratijaM tathA // 203 // nAryo yairupamIyante, kAJcanapratimAdibhiH / AliGgyAliGgya tAnyeva, kimu kAmI na tRpyati ? // 204 / / yadevAGgaM gopanIyaM, kutsanIyaM ca yoSitAm / tatraiva hi jano rajyan, kenA'nyena virajyate ? // 205 // che tema mohAMdha manavALA loko strIsaMgathI utpanna thatAM duHkhane sukha mAnI le che. (201) jaTAdhArI, muMDana karAvanAra, zikhAdhArI, valkaladhArI, sAro tapasvI hoya ke abrahmasvabhAvI to te paNa pasaMda karavA lAyaka nathI. (202) khasavALo jema khasane khajavALatAM duHkhane sukha mAne che tema duvara manmatha (kAmadeva)nA Avegane vaza thayelA mANaso kAmabhoganA duHkhane sukha mAnI le che. (203) jeo strIone suvarNamUrti vigerenI upamA Ape che. teo te mUryAdikanuM vAraMvAra AliMgana karIne zA mATe tRpta thatA nathI! (204) strIonuM je aMga gopanIya ane kusanIya che tyAM ja jyAre loko rakta thAya che, tyAre tenA bIjA aMgathI to teo zI rIte virakta thAya ? (205). aho ! mAMsa ane asthi(hADakA)othI nirmita chatAM mohathI
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM: saH 401 mohAdahaha ! nArINAmaGgairmAMsAsthinirmitaiH / candrendIvarakundAdi, sadRkSIkRtya dUSitam // 206 / / evaM saMsArakArAyA, rAmAyA rUpavarNanAm / zrutvA kurvantu mA rAgamaGganAGgasya saGgame // 207 // ito bhavAt tRtIye me, bhavantaH suhRdo'bhavan / samAnavayasastulyabhuktavaiSayikakSaNAH // 208 // yugapat tulyanirmuktasAvadyAvadyaceSTitAH / yugapat tulyavihitacaturthAditapaHparAH // 209 / / smarateti na kiM yUyaM, prAktanaM bhavaceSTitam ? / ahaM vaH saptamaM mitraM, kathAkhyAnAd mahAbalaH // 210 // loko strInA aMgopAMgane caMdra, kamaLa ane kuMdapuSpa vigerenI sarakhA banAvI daIne-temanI upamAo ApIne te te vastuone dUSita kare che. (206) mATe saMsAranA kedakhAnArUpa strInA rUpanuM varNana sAMbhaLIne aMganAnA aMgasaMgamamAM rAga karavA yogya nathI. (207) zrI mallIkumArIe darzAvela saMsAratyAganI bhAvanA. jAtismaraNa thatAM chae rAjAnI anusaraNanI bhAvanA. vaLI A bhavathI pUrvanA trIjAbhavamAM tame samAnavayavALA mArA mitro hatA. ane te vakhate sarakhI rIte ApaNe viSayasukha bhogavyA che. (208) ane te viSayone ApaNe ekIsAthe tyAga karIne munipaNAmAM ekI sAthe sarakhI rIte upavAsAdika tapasyA karI che. (209) to te pUrvabhavanI ceSTAne tame kema yAda karatA nathI ? te
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 zrI mallinAtha caritra zrutvedaM vacanaM vANIdevatAhastapustakam / jAtismaraNameteSAmutpede karmalAghavAt // 211 // atha jAlakapATAni, tIrtheza udaghATayat / ete'bhyAgatya sarve'pi, pramodAzrujalAvilA: // 212 / / prabodhonmuktakAluSyAH, zAradIna ghanA iva / bhagavantaM praNamyedamAkhyan SaDapi bhaktitaH // 213 // smarAmaH prAgbhave pUjyapAdAH ! saptA'pi sattapaH / akRSmahi caturthAdi, karmagharmaghanodayam // 214 // bodhitA adhunA svAmipAdairdezanayA'nayA / Adizantu vidheyaM yadbhavanto guravo hi naH // 215 / / vakhate huM tamAro mahAbala nAme sAtamo mitra hato. (210) A pramANe vacano sAMbhaLI sarasvatInA hAthamAM rahela pustakanI jema karmanI laghutAthI teo jAtismaraNa jJAna pAmyA. (211) eTale bhagavaMte dvAranA bAraNA ughADyA. harSAzru pADatAM te sarve aMdara AvyA. (212) tathA zaradaRtunA meghanI jema upadezathI kaluSatA rahita thaIne bhagavaMtane praNAma karI te chae rAjAo bhaktipUrvaka A pramANe kahevA lAgyA, (213) "he bhagavaMta ! ApaNe sAteya pUrvabhavamAM karmarUpa ghAma(baphArA)ne meghanA udaya samAna upavAsAdi sattapa karyuM hatuM. te amane yAda Ave che. (214) atyAre Ape A upadezathI amane jAgRta karyA che mATe have
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 403 paMrama: saH athovAca jagannAthaH, pAthaHpUrNaghanasvanaH / ahaM saMsArakAntAraM, vimucyA'niSTagehavat // 216 / / muktisaMvananaM karmani zanakRtodyamam / sattapasyAM grahISyAmi, bhaviSyAmi ca nirmamaH // 217 // yugmam svAminnamI vayaM tAvad, yuSmanmArgapravartanam / kariSyAmo gurormArge, pravRttAnAM zubhaM nRNAm // 218 // ityudIrya punarnAthaM, namaskRtya zubhAzayAH / SaDapi kSmAbhujo'gacchan svAM, purIM svabalaiH saha // 219 // amane karavA yogya Adeza karo. kAraNa ke Apa have amArA guru cho. (215) pachI bhagavaMta pANIthI bharelA meghasamAna gaMbhIra vANIthI bolyA ke, "huM aniSTagharanI jema A saMsArarUpavanano tyAga karIne (216). maksiramaNInA vazIkaraNarUpa ane karmano nAza karavA samartha evI dIkSA dhAraNa karI nirmama thavA icchuM chuM. (217) A pramANe sAMbhaLIne te rAjAo bolyA ke, he svAmin ! to ame paNa ApanA mArge pravartazu. kAraNa ke "gurunA mArge cAlatAM manuSyonuM kalyANa thAya che." (218) A pramANe kahI prabhune pharI namaskAra karI zubhAzayavALA te chae rAjAo potapAtonA lazkara sAthe potapotAnA nagare gayA. (219) lokAMtikadevanu Agamana. jaNAve dIkSA avasara. prabhunuM saMvatsarI dAna.
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 zrI mallinAtha caritra itaH paJcamakalpasya, vimAne'riSTanAmani / lokAntikAnAM devAnAmAsanAni cakampire // 220 // tatkampAdavadhijJAnaprayogAdapi te surAH / sArasvatAdayaH sarve'jAnan dIkSAkSaNaM prabhoH // 221 / / etya zrImallinAthAgre, te'vocanniti bhaktitaH / sarvajagajjIvahitaM, svAmin ! tIrthaM pravartaya // 222 // svAmI grAhasthyavAse'pi, vairAgyaikaniketanam / vijJaptastairvizeSeNa, dIkSAyAM satvaro'jani // 223 / / atha vAtsarikaM dAnaM, samArebhe jagatpatiH / sarve yena mahArambhA, dAnapUrvA mahAtmanAm // 224 // have pAMcamA devalokana ariSTa nAmanA prataramAM rahenArA navalokAMtika devonA Asano kaMpAyamAna thayA. (220) tethI avadhijJAnathI te sArasvatAdi nave prakAranA devoe prabhuno dIkSA avasara jANyo. (221). eTale tarata zrImallinAtha svAmI AgaLa AvI bhaktithI teo A pramANe kahevA lAgyA ke, "he bhagavAn ! sarva jagatanA jIvone hitakAraka evuM dharmatIrtha pravartAvo." (222) eTale bhagavaMta to pUrve gRhavAsamAM paNa virAgI to hatA ja, uparAMta lokAMtika devonI vijJaptithI prabhu dIkSA levA mATe vizeSa tvarita thayA. (223) pachI bhagavaMte sAMvatsarika mahA dAna devAno prAraMbha karyo. kAraNa ke "mahAtmAonI sarvakriyAo dAnapUrvaka ja hoya che." (224)
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMghama: saH 405 zRGgATakacatuSkAdisthAneSu prativAsaram / Arabhya sUryodayato, ghoSaNAM svAmyakArayat // 225 / / yo yenArthI sa tadvastu, gRhNAtu nijayecchayA / evaM varSAvadhi prAtaH, prAtaruddhoSyate janaiH // 226 / / dhanAni dhanado yakSaH, zakrAdezAd dine dine / AhRtya bhraSTanaSTAni, pUrayatyambuvad ghanaH // 227 // sarvatrecchAnumAnena, dIyante kuJjarA hayAH / rathAbharaNavastrANi ratnAnAM rAzayastathA // 228 // karabhA vesarAzcApi, nagarANi gurUNyapi / grAmagrAmA dharA''rAmA, yathAkAmaM dhanAdayaH // 229 // yugmam bhagavaMta traNakhuNAvALA rastA, cArarastA vagere rastAo para sUryodaya thatAM pratidina ghoSaNA karAvatA ke, (225). jene je vastu joIe tene te vastunI yAcanA prabhu pAse karavI ane laI javI." te pramANe bhagavaMte eka varSa sudhI pratidina prabhAte mANaso pAse ghoSaNA karAvI. (226). te daramyAna iMdranA AdezathI kubera yakSa, je dhananA svAmI bhraSTa ane naSTa thayela hoya tevuM dhana aneka sthAnakothI lAvIne me jema pRthvI para jaLa pUre tema pratidina pUruM karato hato.(227) eTale bhagavaMta sarvane icchAnusAra hAthIo, ghoDA, ratho, AbharaNo, vastro, ratno, UMTo, khaccaro, moTA nagaro, ghaNA gAmo, bagIcA, jamIna tathA dhanAdika ApatA hatA. (228229)
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 zrI mallinAtha caritra svecchayA yAcamAnebhyo, yad gRhAdvastu dIyate / palyaGkAsanayAnAdi, saMkhyAtuM zakyate na tat // 230 // koTImekAM suvarNasya, lakSANyaSTau dine dine / sUryodayAtprAtarAzakAlaM yAvad dadau vibhuH // 231 // sarvAta dattavAn svAmI, hemakoTitrayIzatam / aSTAzIti ca koTInAM, lakSAzIti ca sarvataH // 232 / / sAMvatsarikadAnAnte, saudharmAdipatiH svayam / dIkSotsavaM vidhitsuH san, samAgAccalitAsanaH // 233 // salilApUrNasauvarNakumbhasambhRtapANibhiH / suraiH zakraH samaM dIkSAbhiSekaM kRtavAn prabhoH // 234 / / potAnI IcchAnusAra yAcanA karanArA lokone je kAMI vastuo ApavAmAM AvatI tenuM parimANa karavuM azakya hatuM. (230) to paNa anumAnathI dararoja sUryodayathI bhojana samaya sudhI bhagavaMta 1kroDa 8 lAkha sonAmahoranuM dAna ApatA hatA. (231) A rIte varSa paryantanA dAnanI saMkhyA 388 kroDa 80 lAkha sonAmahora dAna karyuM. (232) IMdra mahArAje karela prabhuno mahAbhiniSkramaNa mahotsava. sAMvatsarika mahAdAnanA prAnta Asana calAyamAna thavAthI saudharmendra pote parivAra sahita dIkSAmahotsava karavAnI icchAthI tyAM AvyA. (233) ane jaLapUrNa suvarNakaLazo hAthamAM laIne devo sAthe temaNe bhagavaMtane dIkSAno abhiSeka karyo. (234) pachI divya gozISacaMdanathI bhagavaMtanA aMganuM vilepana karIne
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 407. paM : saf: vililepa prabhoraGga, divyairgozIrSacandanaiH / maulau santAnapuSpaizcA'badhnAd dhammilamadribhit // 235 / / vAsAMsyalaMkRtIH zakraH, svAminaM paryadhApayat / jayantInAmazibikAM, racayAmAsa ca svayam // 236 / / dattahastasurendreNArurohainAM jagadguruH / pazcAdamatyairmatyaizcAgrabhAge sA samuddhRtA // 237 / / pArzvato mallinAthasya, cakAze cAmaradvayam / dharmazuklAbhidhadhyAnayugmaM mUrtamivA'malam // 238 // vAditrANAM mahAghoSairvyAnaze sakalA dizaH / adharmavArtA sarvatra, sarvatastirayanniva // 239 / / prabhunA mastaka para iMdra sugaMdhIpuSponI suMdararacanAvaDe dhamila (kezapAza) prabhu strIpaNe hovAthI aMboDo bAMdhyo (235) ane bhagavaMtane teNe divya vastrAlaMkAro dhAraNa karAvyA. pachI iMdra pote bhagavaMta mATe jayaMtI nAmanI zibikA taiyAra karAvI. (236) eTale iMdra ApelA hAthanA TekAvaDe te zibikAmAM ArUDha thayA. pAchaLanA bhAgamAM devoe ane AgaLanA bhAgamAM manuSyoe te zibikA dhAraNa karI (upADI) (237) vaLI jANe sAkSAt nirmaladharma ane zukladhyAna hoya tema bhagavaMtanI baMne bAju be ujavaLa cAmaro zobhavA lAgyA. (238). jANe prabhu adharmavArtAno sarvathA niSedha karavA mAMgatA hoya tema vAjIMtronA mahAghoSathI sarvadizAo vyApta thaI gaI. (239)
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 zrI mallinAtha caritra vRndArakANAM vRndebhyaH, spaSTo jayajayAravaH / uttasthe moharAjasya pravAsapaTahopamaH // 240 / / kSaNamagre kSaNaM pRSThe, paurAstasthuH pramodataH / svAmino virahaM soDhumaprauDhA iva sarvataH // 241 // ke'pyAruruhuraTTAgraM, saudhAgrANi ca kecana / sanmaJcAgrANi kecicca, prabhordarzanakAmpayA // 242 // hastyazvarathapAdAtapauravRndaparAvRtaH / zrImatkumbhamahIpAlazcacAla jinapRSThataH // 243 // kariNIpRSThavinyastamaJcikAsanamAsitA / prabhAvatyapi gotrastrIsaMhRtyA paryalaGkRtA // 244 / / moharAjanA pravAsanA paTahasamAna devo uMce zabda jaya jayArava karavA lAgyA. (240) jANe bhagavaMtano viraha sahavA asamartha hoya tema nagarajano pramodathI kSaNavAra AgaLa ane kSaNavAra pAchaLa UbhA rahevA lAgyA. (241) e samaye keTalAka nagaravAsIo bhagavaMtane jovAnI icchAthI agAzI upara, keTalAka havelInA upalA bhAga para, keTalAka mAMcaDA upara besI gayA. (242). bhagavaMtanI pAchaLa hAthI, ghoDA, ratha tathA nagarajanonA parivArasahita zrImAn kuMbharAjA cAlavA lAgyA. (243) ane gotrIya strIo sAthe bhagavaMtanI mAtA prabhAvatI paNa hAthaNInI pIThapara racelA Asana (aMbADI)mAM birAjamAna thayA. (244)
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 409 paMcama: sa: svAmidIkSAzruterutkaiH, pravivrajiSubhiH samam / rAjabhistrizatIsaMkhyaiH saharSairagrataH sthitaiH // 245 / / strINAmapyAntaraparIvArANAM ca tribhiH zataiH / didRkSubhiH paraM paurairutsavaM samupAgataiH // 246 / / pUrNapAoN jagannAtho, mithilAmadhyavartmanA / vadhUpANimivAdAtuM, dIkSAmutko varo yathA // 247 // zibikAvAhinastatra, divyAbharaNabhAsurAH / adadhurbhUgatAnekAzvinInandanavaibhavam // 248 // tadA zrImallinAthasya, tasminniSkramaNotsave / gatasUNo didRkSUNAM, kSobhaH strINAM kSaNAdabhUt // 249 // bhagavaMta dIkSA le che te vAta sAMbhaLI utkaMThita thayelA, temanI sAthe dIkSA levAne icchatA, harSapUrvaka AgaLa AvI UbhelA ane 300 strIonA AMtara parivAra yukta, evA traNaso rAjA tathA A parama mahotsava jovAne Atura thaIne upasthita thayelA, (245-246) nagaravAsIthI parivarelA bhagavaMta utsukavara jema vadhune paraNavA nIkaLe tema mithIlAnagarInA madhyamArgathI nIkaLyA. (247) tyAM divyAbharaNothI dedIpyamAna zibikAvAhako jANe pRthvI upara AvelA vaibhavathI azvinIkumAra hoya tevA zobhavA lAgyA. (248) te samaye bhagavaMtano niSkramaNotsava jovA Atura banelI lalanAone kSaNavAra kSobha khUba vadhI paDyo. (249)
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 zrI mallinAtha caritra ardhaprotasphuratkAJcyA, praskhalantyaH pade pade / / tuGgajAlakamadhyAsuH, kAzcit svAmididRkSayA // 250 // kAzcid dezAntarAyAtapriyavArtA apAsya tAH / svAmidIkSotsavaM draSTuM, celuzcapalalocanAH // 251 // kAzcidibhyAGganAH pautrajanma zrutA'pi pAvanam / na dattvA harSadAnAnyadhAvantoddAmavalgitam // 252 // celAJcalAMzcaladRzazcaJcaccAmaravaibhavAt / kAzcicca cAlayAmAsuzcalahAvavapulatAH // 253 // puNyAGkarAnivA'moghAn, lAjAn kAzcana cikSipuH / kAJcana tandulAnmaulau, zukladhyAnalavAniva // 254 / / svAmIne jovAnI icchAthI utAvaLane lIdhe aDadhI bAMdhelI laTakatI mekhalAne lIdhe pagale pagale alanA pAmatI keTalIka ramaNIo gavAkSamAM AvIne beThI. (250). keTalIka capaLAkSIo dezAMtarathI AvelA potAnA patinA samAcAranI paNa darakAra na karatAM bhagavaMtano dIkSAmahotsava jovA cAlI. (251) keTalIka gRhasthanI strIo potAnA pautrano pavitra janma sAMbhaLIne paNa harSadAna ApavA na rokAtAM ekadama doDatI cAlI. (2para) caMcaLa hAvabhAvayukta zarIralatAvALI keTalIka caMcaLa AMkhovALI caMcaLacAmaranI jema potAnA vastronA cheDA calAvavA lAgI. (253) keTalIka pramadAo amogha puNyAMkura sarakhA lAjA (dhANI jevA
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: : zItAMzukaramitrANi, pUrNapAtrANi kAzcana / vidadhuH kararAjIve, yazAMsIva jagadguroH // 255 / / svAmyaGkapUrNakumbhasya, spardhinaH kAzcidaGganAH / pUrvamAn roDe, raghu: zreya:opamanuM raddA tatra kAzcit pranRtyanti, jAtaputrotsavA iva / gotravRddhA iva jagurmaGgalAnyapi kAzcana // 257 // surendrANAM catuHSaSTinATyAnIkaiH prabhoH puraH / nATyAni cakrire vyomni, gandharvanagarANi vA // 258 // mAMgalika padArtha) ane keTalIka zukladhyAnanA lava sadaza akSata bhagavaMtanA mastaka upara uchALavA lAgI. (254). keTalIka suMdarIo bhagavaMtano jANe yaza hoya tevA caMdramAM samAna pUrNapAtro potAnA hastakamaLamAM dhAraNa karavA lAgI. (255) keTalIka ramaNIo bhagavaMtanA usaMgamAM rahelA pUrNakuMbhanI spardhA karanArA tathA jANe zreya phaLo hoya tevA pUrNakuMbho potAnA hAthamAM dhAraNa karavA lAgI. (256) keTalIka kAminIo jANe putrajanmano mahotsava hoya tema nAca karavA lAgI. keTalIka gotravRddhAonI jema maMgaLagIto gAvA lAgI. (257) AkAzamAM jANe gAMdharvanagaronI racanA karatA iMdronA cosaTha prakAranA nRtyakAro bhagavaMtanI AgaLa nATaka karavA lAgyA. (258) tyAM ekatra thayelA devo, mAnavo, pAtAlavAsI devothI jANe
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 zrI mallinAtha caritra matramatyaH pAtAlavAsibhistairupAgataiH / ekatraiva kRtavatI, trilokI kautukAdiva // 259 / / mithilAmaNDanaM rAjagandharvA navagItibhiH / agAyaMstrijagannAthaguNagrAmAnanekadhA // 260 // ibhyasAmantavargANAM, saMmardAd galitacyutaiH / hArai racitapUjeva, pUrabhUt sarvatomukhI // 261 // nirmamo'pi jagannAtho, maGgalAni pade pade / pratIyeSA'nucarANAM, sevAsthitivido jinAH // 262 / / kAMzcinnamasyato devAnAkAze bhuvanAdhipaH / kRtArthAn vidadhe smeranayanAmbhojavIkSaNaiH // 263 / / kautukathI traNe loka ekatra thayA hoya tema lAgatuM hatuM. (259) mithilAnA maMDanarUpa rAjAnA gavaiyAo paNa navInavI gatithI bhagavaMtanA anekarIte guNagAna karavA lAgyA (260) ibhyajano (zreSThIo) ane sAmaMtavarganI paraspara athaDAmaNathI tUTIne paDI gayelA hArothI jANe sarvatra nagarInI pUjA thayelI hoya evo dekhAva thaI rahyo. (261) e vakhate bhagavaMta nirmama chatAM paNa pagale pagale sevakajanonA maMgaLone svIkAravA lAgyA. kAraNa ke - zrIjinezvarI paNa sevAsthiti jANanArA hoya che. (262) AkAzamAM rahI namaskAra karatAM keTalAka devone bhagavaMta vikasita netrakamaLathI nihALIne kRtArtha karavA lAgyA. (263) e rIte surAsura mAnavothI karAtA mahotsavapUrvaka bhavavAsanA
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 413 paMcama: sa evaM surAsuranaraiH, kriyamANamahotsavaH / purIgopuramullaGghya bhavavAsanivAsavat // 264 // kumudAgodasaMmattarolambaravaDambaraiH / athairiva mahAkAvyaM, sUcitasmaraketakaiH // 265 / / elAlavaGgakakkolanAgaraGgAdibhUruhaiH / sadAzApasRtaiH pUrNamiva sAdhumanorathaiH // 266 / / abhraMlihAnokaheSu, baddhadolaM kumArakaiH / mukhAsavAdyaiH paurIbhiH, pUryamANadrudohadam // 267 / cAlyamAnalatAcakraM, krIDayA paurabAlakaiH / uccIyamAnasumanomAlinIbhiH karAmbujaiH // 268 // nivAsanI jema nagarInuM gopura (mukhyadvAra) oLaMgIne (264) smara ane ketakI puSpanuM sUcana karanAra, arthothI mahAkAvyanI jema kumudanA Amoda (sugaMdha)thI madonmatta thayelA bhamarAonA guMjAravathI zabdAyamAna, (265) sadAzAthI vistAra pAmelI sAdhuonA manorathonI jema elAyacI, laviMga, kaMkola, nAraMgAdi vRkSothI pUrNa, (266). jyAM gaganasparzI vRkSomAM bALakoe hIMcakA bAMdhelA che evA, jyAM nagaravAsI lalanAo mukhamAMthI kADhelA AsavAdikathI vRkSanA dohada pUrNa karI rahI che evA, (267) pIrabALako jyAM kriIDA karatA chatA latAone calAyamAna karI rahyA che evA, potAnA karakamaLathI puSpo vINatI kumArikAo jyAM kriIDA karI rahI che evA, (268) vaLI manohara guMjArava karatI koyalanA nAdathI jANe bhagavaMtane
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 maJjuguJjatpikInAdairAhvadiva jagadgurum / mahodyAnamatha prApa, zrImanmallijinezvaraH // 269 // zrI mallinAtha caritra athAJyAcchibikAratnAtpotAdiva mahAbhujaH / sattatAra svavAdumyAM, tarItuM bhavAridhim // 20 // ujjhAJcakAra niHzeSaM nepathyAdi jagadguruH / nirmokamiva nAgendro mithyAtvamiva tattvavit // 271 // adUSyaM devadUSyaM svArAjastrijagadIzituH / skandhe cikSepa sujJAnA'grayAnamiva mUrtimat // 272 // paJcaviMzatidhanvoccaH, kRtaSaSThamahAtapAH / mArgazuklasyaikAdazyAH, pUrvAhNe bhe'zvayujyatha // 273 // bolAvatuM hoya evA mahoghAnamAM zrImallinAtha prabhu padhAryA. (269) pachI svabAhuthI jANe bhavasAgara taravAne icchatA hoya tema nAvaparathI mahAbAhunI jema bhagavaMta te zibikA parathI nIce utaryA. (270) ane tattvajJa jema mithyAtvano ane nAgendra jema kAMcaLIno tyAgakare tema prabhue samagravastrAdikano tyAga karyo. (271) pachI sujJAnanuM agrayAna hoya evuM eka adbhUSita devaduSyavasa IMdre bhagavaMtanA skaMdhapara mUkyuM. (272) eTale azvinI nakSatrayukta mAgazara sudi ekAdazInA divase prathama pahore chaThTha tapa karIne, (273) pacavIsa dhanuSyanI kAyAvALA zrImallinAtha bhagavaMte pote
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sa zrImanmallijinAdhIzaH, paJcabhirmuSTibhiH svayam / kezAnutpATayAmAsa, mUrtimadviSayAniva // 274 // pratyaicchat tridazAdhIzaH, svAmidattaprasAdavat / abdamuktombuvat pRthvI, nijacelAJcalena saH // 275 // adribhitsvAminaH kezAn, kajjalazyAmalazriyaH / prAkSipat kSIrapAthoSI, nirmatIrAya vA rAA vegAt tatraitya sadbhaktirUrdhvakRtakaradvayaH / tumulaM vArayAmAsa, vAsavo naTavad nRNAm // 277 // uktvA siddhanamaskAraM, sAmAyikamathoccaran / cAritraM jagRhe svAmI, muktisaMvanananauSadham // 278 // 415 sAkSAt viSayonI jema paMcamuSTithI kezano loca karyo. (274) eTale meghathI mukta thayela pANI jema pRthvI grahaNa kare, tema bhagavaMte ApelA prasAdanI jema iMdre te kezone potAnA vastranA cheDAmAM grahaNa karyA. ane bhagavaMtanA kajjala jevA zyAma kezane nirmaLa karavAne icchatA hoya tema teNe kSIrasAgaramAM jaIne kSepyA. (275-276) pachI satvara pAchA AvIne sadbhaktipUrvaka naTanI jema baMne hAtha uMcA karI iMdra mANasone kolAhala karatA aTakAvyA (277) eTale zrIsiddhabhagavaMtane namaskAra karIne sAmAyikano uccAra karatAM bhagavaMte muktivadhune vaza karavAnA auSadharUpa cAritra aMgIkAra karyuM (278) te vakhate kevaLajJAnanA lAbhano jANe anagha satyaMkAra (kola)
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 mana: paryAyasaMjJaM ca, jJAnaM bharturabhUt tadA / kevalajJAnalAbhasya, satyaGkAra ivAnaghaH // 279 // zrI mallinAtha caritra nArakANAmapi sukhamAkasmikamajAyata / saudAminyA iva dyotaH kSaNaM ca narake'jani // 280 // ', trizatIpramitA bhUpAstrizatIpramitAH striyaH / saMveAE:tasrAnA:, prAtranatranu tIrthapam // 28 // tataH pradakSiNIkRtya, zrImallisvAminaM jinam / vAcA pIyUSahAriNyA''rebhe stotuM purandaraH // 282 // namo mallijinezAya, kumArabrahmacAriNe / vairAgyadupayovAya, vaktezAvezanivArine ra8rUA hoya evuM mana:paryAyajJAna bhagavaMtane utpanna thayuM. (279) ane sAte narakamAM vIjaLInA prakAzanI jevo kSaNabhara udyota thayo. (280) A vakhate bhagavaMtanI pAchaLa saMvegarUpa jaLathI jemaNe snAna karela che evA traNaso rAjAo ane traNaso strIoe dIkSA aMgIkAra karI. (281) pachI bhagavaMtane traNa pradakSiNA ApIne iMdra amRtasamAna manohara vANIthI A pramANe stuti karavA lAgyA. (282) "bALa brahmacArI, vairAgyavRkSane meghasamAna, kalezAgninA Avezane jaLa samAna he bhagavaMta ! tamane namaskAra thAo. (283) he svAmin ! jaLathI padmapatranI jema karmothI tame asaMskRSTa
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 417 paMghama: : karmabhistvamasaMspRSTaH, padmapatramivodakaiH / tava saMsAravAso'pi, muktivAsa ivA'jani // 284 // maitryAdivAsanApUtaM, dUtaM zAzvatazarmaNi / nA'bhibhUtaM madenApi, smarAmi tava zAsanam // 285 / / svAmin ! vizvopakArAya, tapasyAM prAptavAnasi / mAtR: pArthasArthAya, tai: httati pezanaiH ra8ddA tvajjitastrijagannAthA'naGgatvaM dadhate smaraH / dagdho dugdhena yo loke, sa phUtkRtya payaH pibet // 287 / / itthaM jagatpatiM stutvA, bhaktiprahvaH purandaraH / anunAthaM dharApIThaM, jinamo vidadhetarAm // 288 // cho. vaLI Apano saMsAravAra paNa muktivAsa jevo ja hato. (284) he vibho ! maitrI vigere bhAvanAothI pavitra zAzvata sukhanA eka dUtarUpa ane madathI anabhibhUta ApanA zAsananuM huM vAraMvAra smaraNa karU chuM. (285) he bhagavaMta Ape jagatanA upakArane mATe dIkSA grahaNa karI che. kAraNa ke mArgavRkSa musApharonA upakArane mATe ja ramaNIya phaLothI phalita thAya che. (286) he prabho ! ApanAthI parAjita thayela kAmadeva anaMgapaNAne dhAraNa kare che. kAraNa ke dUdhathI dAjhelo mANasa jaLane paNa phUMkIne pIe che." (287) A pramANe jagatpatinI stuti karIne bhaktithI namra iMdra bhagavaMtanI pAchaLanI dharApIThane traNavAra namaskAra karyA (288)
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 atha cchatrAyamANasyA'zokadroH pravare tale / apramatta pratimAyAM zrIjino lambibhujadvayaH // 289 // apramattaH saMyatAdiguNasthAnAni tatkSaNam / Azritya ghAtikarmANi, puploSa dhyAnapAvake // 290 // tasminneva kSaNe vizvabharturvizvaprakAzakam / utpede kevalajJAnaM, sarvaparyAyatattvavit // 299 // zrI mallinAtha caritra atha kSaNAt sahasrAkSaH, prayuktAvadhinA svayam / utpannaM kevalajJAnamajJAsIduktavat tadA // 292 // apaninyurharerAjJAvidhervAyukumArakAH / yojanapramite kSetre, tRNakASThAdi vistRtam // 293 // pachI chatrAkAre rahela azokavRkSanI nIce bhUjA lAMbI karIne bhagavaMta pratimAe-kAussagadhyAne rahyA. (289) eTale apramatta saMyatAdi guNasthAnono Azraya karanArA prabhunA dhyAnarUpa agnimAM ghAtikarmo bhasmIbhUta thaI gayA (290) ane teja vakhate sarva dravya-guNa paryAyane jaNAvanArUM ane vizvaprakAzaka evuM kevaLajJAna prabhune utpanna thayuM. (291) samavasaraNa race sura-dezanA de jinabhANa. avadhijJAnanA upayogathI prabhune utpanna thayela kevaLajJAna tarata ja iMdranA jANavAmAM AvyuM. (292) eTale iMdranA AdezathI vAyukumAra devoe yojanapramANa bhUmimAM rahela tRNakASThAdi sarva dUra karyuM. (293) meghakumAra devoe jANe zuddha svAtinakSatramAM utpanna thayela hoya
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sargaH tatra gandhAmbubhiH zuddhasvAtijyotirbhavAmiva / rajaHpuJjaprazamanIM, vRSTiM cakrurdivaukasaH // 294 // svarNaratnazilAjAlaistUdbabandhurmahItalam / surAstatra bhRtaizcaityamadhyavad medhyabuddhayaH || 295 // jAnudaghnIM paJcavarNAmAmodAd mattaSaTpadAm / vikUNikAM kUNayantIM, vRSTiM pauSpIM vyadhuH surAH // 296 // kRtvA'ntarmaNimayastUpamabhitastamadhaH surAH / raikapizIrSakaM vapraM vyadhurbhuvanavAsinaH // 297 // jyotiSkAstad dvitIyaM tu, sadratnakapizIrSakam / cakrire kAJcanaiH sUryarazmibhiriva piNDitam // 298 // 419 tevI ane rajapuMjane zAMta karanArI sugaMdhI jaLanI vRSTi karI. (294) pachI zuddhabuddhivALA vyaMtara devoe tyAM caityanA madhyabhAganI jema pRthvItaLane suvarNa ane ratnathI bAMdhI dIdhuM. (295) devoe madhuragaMdhathI bhamarAone pramatta karanArI ane manane prasanna karanArI evI jAnupramANa paRtunA paMcavarSI puSponI vRSTi karI. (296) pachI bhavanapatidevoe prathama suvarNanA kAMgarAvALo rajatano gaDha racyo. (297) jyotiSadevoe sUryanA kiraNo ekatra thayA hoya evA suvarNathI ratnanA kAMgarAvALo bIjo suvarNa gaDha racyo. (298) tathA vaimAnika devoe jANe rohaNAcalathI lAvyA hoya tevA
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 rane prAjAramutturkI, roLAdreEriva / surA vaimAnikAzcakrurmANikyakapizIrSakam // 299 // vapraM vapraM prati kRtA, pratolInAM catuSTayI / caturdigantalokAnAmAhvAtumiva dUtikAH // 300 // upariSTAt pratolInAM toraNAni cakAzire / vilokituM digantAni, sthitAnIvordhvamambare || 301 || mukhanyastAmbujAH pUrNakalazAstoraNasthitAH / rejire mohasaMtaptAn, bhavyAn sektumivodyatAH || 302 / / " zrI mallinAtha caritra pratolInAM puro divyA, vApyaH sauvarNapaGkajAH / krIDArthamiva kaivalyalakSmyA iva sudIrghikAH || 303 // pratidvAraM dhUpaghaTyaH, sphuraddhUpAH pade pade / vipaddaMzavinAzAya, nirmitAstridazezvaraiH // 304|| ratnothI mANikyanA kAMgarAvAlo trIjo ratnagaDha racyo. (299) dareka killAmAM jANe cAre dizAnA lokone bolAvavAne dUtikAo hoya tevI cAra pratolI (daravAjA) racI. (300) tenI upara jANe digaMta jovAne uMce AkAzamAM rahyA hoya tevA toraNo zobhavA lAgyA (301) tathA jenA mukha upara kamaLo rAkhelA che evA toraNa para rahelA pUrNakaLazo jANe mohathI saMtapta banelA bhavyone siMcana karavA taiyAra hoya tema zobhavA lAgyA. (302) te pratolInI AgaLa jANe kaivalyalakSmInI krIDA karavAnI vAvaDIo hoya tevI suvarNakamaLavALI divyavApI o zobhavA lAgI. iMdroe jANe vipattirUpadaMzano nAza karavA goThavelI ane
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 421 paMcama: sa: devacchandaM jagadbharturvizrAmAya divaukasaH / prAkAre madhyame cakruH, pUrvodIcyAM yathAsthiti // 305 / / dhanuH zatatrayaM pAMzuM, caityarbu patralaM tatam / tRtIyazAlamadhyoti', vidadhurvyantarAmarAH // 306 // yugmam tataH siMhAsanaM divyaM, cAruNI cAmare api / trailokyavibhutAzaMsi, zubhraM chatratrayaM surAH // 307 / / sarvAzcaryairiva kRtaM, nirmitaM maGgalairiva / saMkIrNamiva lkssmiibhirhssairmuuterivaavRtm // 308 // jagaccitraidbhavi vyAptaM, nidhAnairiva sevitum / cakre samavasaraNaM, zaraNaM parvaNAmiva // 309 / / pagale pagale jemAM dhUpa phUrAyamAna che evI dhUpaghaTIo pratidvAre zobhavA lAgI. (303-304) devoe bhagavaMtane vizrAma levA madhyakillAmAM izAnakhUNAmAM yathAsthita eka devacchaMda racyo. (305). pachI vyaMtaradevoe trIjA killAnI madhyabhUmimAM 300 dhanuSya (prabhunA zarIrathI bAra gaNuM) unnata,patrayukta tathA eka yojana vistRta caityavRkSa banAvyuM. (306) tyArapachI devoe railokyanA vaibhavane sUcavanAra zubhrachatranuM trika, divyasiMhAsana tathA be suMdara cAmara pratyeka dizAe racyA. (307) A pramANe sarva Azcaryo ane maMgaLothI banAvela hoya, zobhAthI jANe saMkIrNa thayeluM hoya, jANe sAkSAt harSathI AvRtta hoya, jagatanA citrothI vyApta hoya ane navenidhAno jANe tenI
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 ekatra divyarambhorukaratADitadundubhIH / ekatra paJcasugrAmaprapaJcasthirakinnaram // 310 // ekatra lepyalalanAkarakumbhagalajjalam / ekatra ramamANasvaRkubhArakRtahuMkRti // 311 // ekatra svarvadhUlokahallIsakakRtotsavam / ekatra kinnarIgAnadatta zravaNakinnaram // 312|| zrI mallinAtha caritra (paJcabhirdvitIyazlokamadhyakriyAkulakam) muhuH saMcAryamANeSu, lakSmIlIlAgRheSviva / svarNamayeSu padmeSu, nyasya pAdau sukomalau ||313 // sevA karavA AvyA hoya ane devAne paNa zaraNa levA lAyaka tevuM ekabAju devAMganAo karatalathI duMdubhI vagADI rahI che. eka tarapha paMca sugrAmanI racanAmAM kinnaro vyagra thayelA che. ekabAju devAMganAoe hAthamAM lIdhelA kuMbhomAMthI jaLa jharI rahyuM che. eka tarapha ramatA svargIya kumAro huMkArA karI rahyA che. eka bAju devAMganAo rAsaDA gAIne mahotsava karI rahI che. tathA eka bAju jyAM kinnaro kinnarIonuM gAna sAMbhaLI rahyA che evuM samavasaraNa devoe racyu. (308-312) navasuvarNa kamaLa upara padArpaNa. pUrvadvArathI samavasaraNe padArpaNa. pachI vAraMvAra saMcArita karelA ane jANe lakSmInA lIlAgRha hoya evA suvarNakamaLo para potAnA sukomaLa caraNo sthApatA, (313)
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM : : 423 purastAd bandibhiriva, virjayeti vibhASakaiH / amarairdImAnA'dhvA, devIbhirgItamaGgalaH // 314 // pUrvadvArAt pravizyoccairUcaityadrozca pradakSiNAm / vidadhe'vazyakAryANi, jinA api vitanvate // 315 // namastIrthAyeti vaco dhIradhIramudIrayan / divyasiMhAsane tasthau, kumbhAGkaH kumbhabhUrjinaH // 316 / / kandarpajanayaM nAtha !, tvAM dRSTvA'zokapAdapaH / nRtyati vartaH tre: satIttamava paLama: rUuchA - AgaLa baMdIjanonI jema vAraMvAra jaya jaya zabda bolatA devo jemane mArga batAvI rahyA che ane devIo jemanA maMgalagIto gAI rahI che. (314) evA bhagavaMte pUrvadvArathI samavasaraNamAM praveza karyo. caityavRkSane traNa pradakSiNA ApI, kAraNa ke, "avazya karavAnuM to zrIjinezvaro paNa kare che." (315) pachI "dharmatIrthane namaskAra ho" ema gaMbhIra ane dhIra vacanathI bolatA ane jemane kuMbhanuM lAMchana che evA bhagavaMta divyasiMhAsana para pUrva sanmukha birAjamAna thayA. (316) iMdra mahArAje karelI guNagaNastavanA. te vakheta IMdra bhagavaMtanI A pramANe stuti karI, manmathanuM mathana karanArA he nAtha ! Apane joI azokavRkSa potAnA caMcaLa patrarUpa hasto uchALI jANe lIlA sahita nRtya karatuM hoya tema bhAse che. (317) | divyadhvaninA rasAsvAdamAM lubdha ane temAM ja aMtara ekatAna
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 zrI mallinAtha caritra divyadhvanirasAsvAdalubdhAstvatpAdapaGkajam / tadekatAnahRdayAH, sevante satataM mRgAH // 318 / / syUte iva karairindoH, phenairiva karambite / tava pArve jagannAtha !, rejAte cAmare ime // 319 / / tava siMhAsanaM nAtha !, dhatte suragirizriyam / aprakampyaM paraiH kAmaM, cArukalyANabhAjanam // 320 // bhAti bhAmaNDalaM pRSThe, piNDIkRtamahaH suraiH / udayadvAdazAdityatejaHstomaviDambakam // 321 // zrImalle vanAdhIzadivi dundubhivAdanam / vidhatte mohanIyAdimalimlucaparAbhavam // 322 // thaI gayuM che. evA mRgo satata ApanA pAdapaMkajane seve che. (318) jANe caMdramAnA kiraNathI athavA samudranA phINathI banAvelA hoya evA ujavaLa be cAmara he nAtha ! ApanI baMne bAju zobhI rahyA che. (319) paravAdIothI bilakula aprakaMpya ane zreSTha kalyANa (suvarNa)nA bhAjanarUpa evuM ApanuM siMhAsana merUparvatanI zobhAne dhAraNa kare che. (320) he bhagavan! udaya pAmatA bAra sUryanA tejasamUhane viDaMbanA pamADanArUM tathA devoe ekatra karelA tejanA samUharUpa bhAmaMDaLa ApanA pRSThabhAgamAM zobhI rahyuM che. (321) he mallijinAdhIza ! AkAzamAM vAgato duMdubhIno nAda mohanIyAdika corono parAbhava kare che. (322)
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: : traye syustrijagannAtha !, jambUdvIpe yadIndavaH / tenopamIyate chatratritayaM mUrdhni bhAsuram // 323 // stutveti virate zakre, zrIkumbhaH pRthivIpatiH / viracayyAJjalIbandhaM, stutavAniti bhaktibhAk // 324 // dhanya IkSvAkuvaMzo'yaM, prasiddho'jani bhArate / yasmin bhavAdRzA jAtA:, suvRttA mauktikopamAH || 325 // yena smareNa tIrtheza !, kumbhadAsIkRtaM jagat / sa tvayonmUlito jIrNapAdapa iva vAtyayA // 326|| 425 he jagannAtha ! ApanA mastake rahelA dedIpyamAna traNa chatra jo jaMbUdvIpamAM traNa caMdramA hoyato tenI upamA ApI zakAya. (arthA-jaMbUDhIpamAM traNa caMdra nathI tethI tArA traNa chatra anupameya che.) (323) A pramANe stuti karIne iMdra virAma pAmyA eTale zrImAn kuMbharAjA bhaktipUrvaka hAtha joDI A pramANe stuti karavA lAgyA. (324) "bhAratamAM bhAgyavaMta ikSvAkuvaMza Aje vizeSa prasiddha thayo che. jemAM suvRtta mautika samAna ApanA jevA tIrthaMkara utpanna thAya che. (325) he tIrtheza ! je kAmadeve samasta jagatane dAsa banAvI dIdhela che te kAmadevanuM vAyu jema jIrNavRkSanuM unmUlana kare tema samULa unmUlana karyuM che." (326) A rIte bhagavaMtanI stuti karI manamAM harSa pAmatA zrI kuMbharAjA jANe vAraMvAra jovAthI paNa tuma na thayA hoya tema
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 zrI mallinAtha caritra stutveti satyamarhantaM, zrIkumbho muditAzayaH / atRpta iva tIrthezavaktrarAjIvamaikSata // 327 // sAMvatsarikadAnAntaM, vijJAya svapurIM tadA / vihAya SaDapi prAptA, bhUbhujaste zamAdRtAH // 328|| spRSTvA bhUmItaTaM mUrjA, yojitAJjalayo'khilAH / evamArebhire stotuM, girA dhIraprazAntayA // 329 // pUrvasmin janmani svAmin !, tArako'si yathA bhRzam / tadedAnI vivAhasya, kSaNaM dezanayA'nayA // 330 // bhavapratibhayaM naSTaM, tava mUrtivilokanAt / khelanti kauzikAstAvad, yAvannodetyaharpatiH // 331 // bhagavaMtanA mukhakamaLane joI rahyA. (327) mallikuMvarIthI pratibodha pAmelA chae mitranuM Agamana. evAmAM sAMvatsarika dAnanI samApti jANIne potAnI rAjadhAnIno tyAga karI samatAvaMta pUrvokta chae rAjAo tyAM AvyA (328) ane bhUmitalane lalATathI sparza karI aMjali joDI te badhA dhIra ane prazAMta vANIthI A pramANe stuti karavA lAgyA. (329). "he svAmin jema Apa pUrvajanmamAM amArA tAraka thayA hatA tema A bhavamAM paNa vivAha nimitte AvelA amane dezanA ApIne Ape cetavyA che. (330) he vibho ! ApanI mUrti jovAthI have amAre saMsArano bhaya
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama: sargaH iti vinayavinamrA bhaktibhAjo narendrAstribhuvanagurumenaM mallinAthaM praNamya / marudadhipatipRSThe pRSThatAmAdadhAnA jinavacanavitAnaM zrotumutkA nyaSIdan // 332 // 427 ityAcAryazrIvinayacandraviracite zrImallinAthasvAmicarite mahAkAvye vinayAGke dIkSAkevalajJAnotpattisaMkIrtano nAma paJcama sarnaH / rahyo nathI. kAraNa ke "jyAM sudhI sUryodaya na thAya tyAM sudhI ja ghuvaDa khela karI zake che." (331) A pramANe stuti karIne vinayathI namra ane bhaktivaMta te rAjAo tribhuvanaguru zrImallinAthane praNAma karI bhagavaMtanI vANI sAMbhaLavAne utsuka thayA chatAM iMdranI pAchaLa beThA. (332) A pramANe AcAryazrI vinayacaMdrasUri viracita zrImallinAthacaritra mahAkAvyamAM chamitrasaMgama-prabhunI dIkSAkevalajJAna-samavasaraNAdinA varNana svarUpa pAMcamo sarga pUro thayo.
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 zrI mallinAtha caritra zUrizama kApaDI cho'vA vo saMsAra bheNavavA vo bhokSa levA vI DIkSA madhyastha kyAM sudhI kahevAya ? jaja madhyastha kharo ! paNa e kyAM sudhI ? jyAM sudhI e vAdI-prativAdInI vAta ja na samaje; tyAM sudhI ja. samajyA pachI to e satyano pakSapAtI thAya che. asatya sAme e AMkha lAla kare che. rAjayano sAkSI paNa jo khoTo jaNAya, to e enI jhATakaNI kADhyA vinA raheto nathI. sAcuM-khoTuM samajyA pachI je madhyastha rahe, e kadI sAco dharma paNa na pAmI zake !
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvAM prapadyAmahe nAthaM, tvAM stumastvAmupAsmahe / tvatto hi na parastrAtA, kiM brUmaH kimu kurmahe // 1 // tamane ame nAtha tarIke svIkArIe chIe, ctamArI stuti karIe chIe. tamArI jaupAsanA karIe chIe. hi=jakAraNathI, tamArAthI anyatrAtA nathI=A saMsAramAM rAgAdithI rakSaNa karanAra tamArA sivAya bIjo koI nathI. ame zuM bolIe ? arthAta svati sivAya zuM bolIe ? ame zuM karIe ? arthAt tamArI upAsanA sivAya ame zuM karIe ? 128341415/ 8488882041 .