Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ. ७. ६ अनुप्रेक्षा स्वरूपनिरूपणम्
१६३
कादि । तत्र शरीरं तावत् जन्मत आरभ्य पूर्व स्वरूपं प्रतिक्षणं परित्यजद उत्तरा वस्थां प्रतिपद्यते, प्रतिपलञ्चाऽन्यथाऽन्यथा भवद् जराजर्जरितसर्वावयवं पुद्गलचयविरचनामात्र पर्यवसाने त्यक्तवन्निवेशविशेषं विशीर्यते इति परिणामानित्यतयाsfreeमेव शरीरमिति एवं चिन्तयत स्तत्र स्नेहबन्धरूपाभिङ्गो न भवति, ततश्च - स्नेहाभ्यञ्जनोद्वर्तन मर्दनस्नानविभूपादिषु निःस्पृहस्य धर्मध्यानादिषु रुचिरुत्पद्यते । तथाचागमेऽप्युक्तम्- 'जं पि य इमं सरीर इहूं, कंतं पियं मणुण्णं, मणामं, धिज्जं, वेसासिय, सम्मयं, अणुमयं, भंडकरंडग समाणं, रयणकरंडा, माणं, सीयं, मा णं, उन्हं, माणं, खुदा, माणं पिवासा, माणं वाला, माणं चोरा, मा णं दंसा, मा णं मसगा, माणं वाइय पित्तिय-संमिय- संतिवाइय विविहा रोगायंका, परीसहोवसग्गा फासा फुसंतु, एयं पि य मे न ताणाए वा सरणाए वा भवइ- ' कहलाता है । उपग्रह जिसका प्रयोजन हो यह औपग्रहिक है जैसे घास, काष्ट का पीढा, पाट आदि ।
शरीर जन्म से लेकर क्षण-क्षण में अपने पूर्व स्वरूप का त्याग करता रहता है और नवीन-नवीन अवस्थाओं को धारण करता रहता है । वह प्रतिपल अन्य-अन्य रूप धारण करता हुआ जरा से जर्जरित हो जाता है और अन्त में पुद्गलों की यह शरीर रूप आकृति भी नष्ट हो जाती है । इस प्रकार निरन्तर परिणमन करने के कारण शरीर अनित्य है । जो इस प्रकार का चिन्तन करता है, उसे शरीर के प्रति आसक्ति नहीं रहती और वह तैल, उबटन, मर्दन, स्नान और विभूषा आदि करने में निस्पृह हो जाता है । धर्मध्यान आदि में उसकी रुचि उत्पन्न हो जाती है । आगम में भी कहा है ।
યાત્રાના નિર્વાહને માંટે વસ્તુનુ' ગ્રુણુ કરવુ' ‘ઉપમડુ’ કહેવાય છે, ઉપગ્રહુ જે પ્રયેાજન હાય તે ઔષગ્રહિક છે. દા. ત. ઘાસ લાકડાનું પીઠ, પાટ વગેરે,
શરીર, જન્મથી લઇને ક્ષણુ-ક્ષણમાં, પેાતાના પૂર્વ સ્વરૂપને ત્યાગ કરતું રહે છે અને નવી-નવી અવસ્થાઓને ધારણ કરતુ રહે છે. તે પ્રત્યેક પળે જુદા જુદા રૂપ ધારણ કરતું થયું' ઘડપણથી જર્જરિત થઈ જાય છે અને છેવટે પુદ્ગલાની આ શરીર રૂપ આકૃતિ પણ નષ્ટ થઈ જાય છે. આ રીતે નિરન્તર પરિણમન કરવાના કારણે શરીર અનિત્ય છે. જે આ રીતનુ ચિન્તન કરે છે, તેને શરીરની પ્રતિ આસકિત રહેતી નથી અને તે તેલમાલિશ, વટન, મન, સ્નાન અને વિષા વગેરે કરવામાં નિસ્પૃહ થઈ જાય छे. ધમ ધ્યાન આદિમાં તેની રૂચિ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે, આગમમાં પણ કહ્યુ. છે
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
