Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
दीपिका-नियुक्ति टोका अ.९ सू.१ मोक्षतत्वनिरूपणम्
८३५ तिर्यगादि भेदात, त्रिणवति नामकर्माणि गति-जाति-नाम भेदात्, द्वे गोत्र कर्मणी उच्चनीचगोत्र भेदात् । पश्चान्तरायकर्माणि दानान्तरायादि भेदात्, इत्येवं सकलानां पञ्च-नवाऽष्टाविंशति द्विचतुःत्रिणवति द्विपञ्च संख्यकानां ५-९-२८-२ ४-९३-२-५-अष्टचत्वारिंशदधिकशत कर्मणां क्षयलक्षणो मोक्षोऽवगन्तव्यः । एतेषां च कर्मणां विशेष स्वरूपाणि नियुक्ती प्रदर्शयिष्यन्ते ॥१॥
तत्यार्थनियुक्ति--पूर्व खलु-जीबाजीवबन्धपुण्यपापासवसंवर निर्जरामोक्षरूपनवतत्त्वेषु-उत्तराध्ययनोक्तेषु यथाक्रमं जीवादि निर्जरापर्यन्तानामष्टतत्त्वानामष्टसु अध्यायेषु प्रत्येक भेकैकस्मिन् अध्याये सविस्तरं प्ररूपणं कृतम, सम्मति-नवमं मोक्षतत्त्वं परूपयितुं नवममध्यायं पारमते-'सयल कम्मक्खए आयुकर्म के चार भेद हैं, गतिनाम, जातिनाम आदि के भेद से तेरानये नामकर्म के भेद हैं, उच्च और नीच के भेद से गोत्रकर्म दो प्रकार का है। दानान्तराय आदि के भेद से अन्तराय कर्म के पांच भेद हैं। इस प्रकार पांच, नौ, अट्ठाईस, दो, चार, तिराणवे, दो और पांच (५९-२८-२-४-९३-२-५) मिलकर एक सौ अडतालीस कर्म प्रकृतियों का क्षय हो जाना मोक्ष समझना चाहिए । इन कर्मों का विशेष स्वरूप नियुक्ति में दिखलाऐंगे॥१॥
तत्यार्थनियुक्ति-जीव, अजीव, बन्ध, पुण्य, पाप, आस्रव, संबर, निर्जरा और मोक्ष, इन उत्तराध्ययनसूत्र में प्रतिपादित नौ तस्वों में से क्रमानुसार जीव से लेकर निर्जरा पर्यन्त आठ तत्वों का आठ अध्यायों में-एक-एक का एक-एक अध्याय में विस्तारपूर्वक प्ररूपण किया गया, કામના બે ભેદ છે, નરકાયુતિચાયુ આદિના ભેદથી આયુકર્મના ચાર ભેદ છે ગતિનામ, જાતિનામ આદિના ભેદથી નામકર્મના ત્રાણ ભેદ છે ઉચ્ચ અને નીચના ભેદથી ત્રિકમ બે પ્રકારના છે. દાનાન્તરાય આદિના ભેદથી અન્તરાય કમના પાંચ ભેદ છે. આવી રીતે પાંચ, નવ, અઠ્યાવીસ, બે, ચાર, ત્રા, બે भरपाय (4+६x२८x२xxxe3x२४५) भजीन से उतार (१४८) म પ્રકૃતિને ફાય થઈ જ મોક્ષ સમજવું જોઈએ આ કર્મોનું વિશેષ સ્વરૂપ નિર્યુક્તિમાં દર્શાવીશું ૧
तत्त्वावनियुस--०१, ५०१, मन्य, ५९य, ५, मालप, संपर, નિજર અને મેક્ષ આ ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં પ્રતિપાદિત નવ તમાંથી કમાનુસાર જીવથી લઈને નિર્જરા પર્યન્ત આઠ તનું આઠ અધ્યાયમાં એક એકનું એક એક અધ્યાયમાં વિસ્તારપૂર્વક પ્રરૂપણ કરવામાં આવ્યું હવે નવમા ક્ષતત્વની પ્રરૂપણા કાજે નવમે અધ્યાય પ્રારંભ કરવામાં આવે છે
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
