Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 365
________________

दीपिका-निर्युक्ति टीका अ. ७ . ४६ दिग्वतस्यातिचार निरूपणम् ३४९ ret' इत्यादि । दिग्वतस्य दिग्विरतिरूपस्य प्रथमस्य गुणवतस्य द्वादशत्र तेषु च षष्ठस्य व्रतस्य- -ऊ दिकूपमाणातिक्रमः- आदिना - अधोदिकू प्रमाणातिक्रमः २ तिर्यग्दिक् प्रमाणविक्रमः - ३ क्षेत्रवृद्धि: - ४ स्मृत्यन्तर्धानंचे - ५ त्येते पञ्चति चारा आत्मनोमालिन्यताऽऽपादका दुष्परिणतिविशेषा भवन्ति । तत्र - दिक्षुगमनाय पूर्वमभिग्रहादिना परिगृहीतस्य (नियमितस्य) दिक्परिमाणस्याऽतिक्रमः उल्लङ्घनम्र, स च - दिक्प्रमाणातिक्रम स्त्रिविधो भवति ऊर्ध्वदिक परिमाणातिक्रमः अधोदिक् प्रमाणतिक्रमः -२ तिर्यग्दिक् प्रमाणातिक्रमश्चे - ३ वि । तत्रोर्ध्व पूर्वामिगृहीतदिक्ममाणातिरिक्ततया पर्वत - वृक्ष शिखरारोहणादिकम् ऊर्ध्वदिक् प्रमाणातिक्रमः, एवमध स्तावत् पूर्वाभिगृहीताऽधोदिक प्रमाणातिरिक्ततया कूप
1
-
चारह व्रतों में छठे, गुणवनों में पहले दिग्विरतिस्वरूप दिशाघ्रत के ऊर्ध्वदिक्प्रमाणातिक्रम आदि पांच अतिचार हैं । वे इस प्रकार हैं- (१) ऊर्ध्वदिप्रमाणातिक्रम (२) अधोदिक्रप्रमाणातिक्रम (३) तिर्यदिकूप्रमाणातिक्रम (४) क्षेत्रवृद्धि और (५) स्मृत्यन्तर्धान। ये पांचों अतिचार आत्मा में मलीनता उत्पन्न करते हैं और एक प्रकार के दुष्परिणाम हैं ।
दिशाओं में गमन करने के लिए पहले जो अभिग्रह धारण किया हो अर्थात् जो मर्यादा निश्चित की हो, उसका उल्लंघन करना दिशाप्रमाणातिक्रम कहलाता है । दिशा प्रमाणातिक्रम तीन प्रकार का हैऊर्ध्व दिशापमाणातिक्रम, अधोदिशा प्रमाणातिक्रम और तिर्यगूदिशाप्रमाणातिक्रम । ऊर्ध्वदिशा में, पर्वत, वृक्ष आदि के ऊपर चढने के किये हुए प्रमाण का उल्लंघन करना ऊर्ध्वदिप्रमाणातिक्रम कहलाता
ખાર તેમાં છઠાં, ગુણુવ્રતમાં પહેલા, દિગ્વિતિ સ્વરૂપ દિશાવ્રતના ઉધ્વ દિક્પ્રમાણુાતિક્રમ આદિ પાંચ અતિચાર છે. તે આ પ્રમાણે છે-(૧) ઉધ્વ'પ્રિમાણાતિક્રમ (૨) અધાદિક્પ્રમાણુાતિક્રમ (૩) તિય કૃદિક્પ્રમાણુાતિક્રમ (૪) ક્ષેત્રવૃદ્ધિ અને (૫) મૃયન્તર્ધાન આ પાંચે અતિચાર આત્મામાં મલીનતા ઉત્પન્ન કરે છે અને એક પ્રકારના દુષ્પરિણામ છે.
દિશાઓમાં ગમન કરવા માટે પહેલા જે અભિગ્રહ ધારણ કરેલ ડાય અર્થાત્ જે મર્યાદા નક્કી કરી હાય, તેનુ ઉલ્લંઘન કરવું દિશાપ્રમાણુાતિક્રમ કહેવાય છે. દિશાપ્રમાણાતિક્રમ ત્રણ પ્રકારના છે-ઉધ્વ'દિશાપ્રમાણાતિક્રમ, અધાદિશા પ્રમાણાતિક્રમ અને તિય`ગ્નિશા પ્રમાણાતિક્રમ ઉર્ધ્વ દિશામાં પર્વત, વૃક્ષ આદિ ઉપર ચઢવા માટે કરેલી મર્યાદાનુ` ઉલ્લંઘન કરવુ. ઉવ “ દિક્ઝમાણુાતિક્રમ કહેવાય છે, પૂર્વીકૃત અધેદિશાના પ્રમાણથી ભાગળ કૂવા,
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨


Page Navigation
1 ... 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894