Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 390

तत्त्वार्थसूत्रे प्ररूपयितुमाह- 'देसावगा)सियस्स आणवणपयोगाइया पंच अश्यारा' इति, देशावका शिकव्रतस्याऽऽनायनप्रयोगादिकाः - आनायनप्रयोगः १ आदिनाप्रेषणप्रयोगः २ शब्दानुपातः ३ रूपानुपातः ४ पुद्गलक्षेपच ५ इत्येते पश्चातिचारा आत्मनः कालुष्याऽऽपादका दुष्परिणतिविशेषा भवन्ति । तत्र -दिग्विरतिगृहीताभिग्रहस्य करणमेव देशावका शिकव्रतम् । यत्खलु - अभिगृहीत देशाबहिः स्थितस्य द्रव्यादेरानयनाय - 'स्वमिमानय' इत्येवं सन्देशप्रदानादिना परआनाय्यते - द्रव्याद्यानेतुं प्रेर्यते स - आनायनप्रयोगो व्यपदिश्यते, हठात् - विनियोज्यप्रेषणं प्रेषणप्रयोगोऽभिधीयते, यत्राभिगृहीत देशातिक्रममयाद - अभिक्रममाप्त द्वितीय शिक्षाव्रत, जो बारह वनों में दसवां है और जिसका नाम देशावकाशिक है, उसके आनयनप्रयोग आदि पांच अतिचारों की प्ररूपणा करते हैं
--
३७४
1
देशावकाशिकव्रत के पांच अतिचार हैं- (१) आनयनप्रयोग (२) प्रेषणप्रयोग (३) शब्दानुपात (४) रूपानुपात और (५) पुद्गल क्षेप । ये पांच अतिचार आत्मा में मलीनता उत्पन्न करते हैं और एक प्रकार के दुष्परिणमन हैं ।
दिशाव्रत में बांधी हुई मर्यादा को सीमित समय के लिए संक्षिप्ता करना ही देशावकाशिकव्रत है । देशावकाशिकव्रत में देश की जो मर्यादा निश्चित की हो, उससे बाहर की वस्तु मंगवाने के लिए 'तुम यह ले आओ' इस प्रकार सन्देश आदि देकर दूसरे को वस्तु लाने की प्रेरणा करना आनयनप्रयोग कहलाता है। किसी को जबर्दस्ती भेजना
દ્વિતીય શિક્ષાવ્રત, જે ખાર ત્રતામાં દશમું છે અને જેનુ નામ દેશાવક શિક છે તેના આનયનપ્રયાગ આદિ પાંચ અતિચારાની પ્રરૂપણા કરીએ છીએ
દેશાવકાશિક છતના પાંચ અતિચાર ·-(૧) નયનપ્રયાગ (૨) प्रेषशुप्रयोग (3) शण्डानुपात (४) ३यानुपात भने (4! युगक्षयक्षेय मा પાંચ અતિચાર આત્મામાં મલીનતા ઉત્પન્ન કરનારા હૈાવાથી એક પ્રકારના દુષ્પરિણમન છે.
દિશાતમાં બાંધેલી મર્યાદાને સીચિત સમય માટે પણ ઓછી કરવી એ જ દેશાવકાશિક વ્રત છે. દેશાવકાશિક વ્રતમાં દેશની જે મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી હાય તેનાથી બહારની વસ્તુ મગાવવા માટે તમે આ લઈ આવે' એ જાતને સ ંદેશ વગેરે આપીને ખીજાને વસ્તુ લાવવાની પ્રેરણા કરવી આનયનપ્રયાગ કહેવાય છે. કોઈને પરાણે માકલવા પ્રેષણપ્રયાગ
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨