Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
तत्त्वार्यस्त्रे यतितव्यम्, कथश्चिदुदितायाः कपटरूपाया मायायाः विफलतां कुर्यात् ३ एवं लोभपतिसंलीनतातप स्तावत-लोभस्योदर्यानरोधरूपम, उदयमाप्तस्य लोभस्य विफलोकरणम् अन्त: संगोपनरूपं वा लोभमतिसंलोनता तप उच्यते, यथा-परस्त्र ग्रहणलालसारूपो लोभो-न उदयेत तथा-यत्नं कुर्यात्, यदि कथञ्चित्-कस्मिंश्चित्वस्तुनि लोम उदितः स्यात् तदा-तं विफलं विदध्यात्-४ इति भावः ॥२०॥
तत्यार्थनियुक्ति:-पूर्व खलु-पतिसंलीनता तपश्चतुर्विधत्वेन प्ररूपितम्, तत्र-प्रथमस्येन्द्रियप्रतिसंलीनता तपः पञ्चविधत्वेन सविशदं निरूपणं कृतम्, सम्पति-क्रमप्राप्तस्य कषायमतिसंलीनतारूप तपसः खलु चतुर्विधत्वेन प्ररूपणं कर्तुमाह-'कसाय पडिसंलीणया तवे चविहे कोहपडिसंलीणयाइभेयो इति । कषायप्रतिसंलीनता तपः-कषायाणां क्रोधादीनां प्रतिसंलीनता संगोपनशी. लता कषायमतिसलीनता, तद्रूप तपः खलु चतुर्विधं भवति तद्यथा-क्रोधपतिसं. लीता है। इसी प्रकार लोभ को उत्पन्न न होने देना और उत्पन्न हुए लोभ को विफल कर देना लोभप्रतिसंलीनता तप कहलाता है। ऐसा यत्न करना चाहिए कि परकीय वस्तु को ग्रहण करने की लालसा रूप लोभ उत्पन्न ही न हो, फिर भी किसी प्रकार किसी वस्तु का लोभ उत्पन हो जाय तो उसे निष्फल करना चाहिए ।२०॥
तत्वार्थनियुक्ति--पहले प्रतिसलीनता तप के चार भेदों का कथन किया गया था। उनमें से प्रथम इन्द्रियप्रतिसलीनता तप के चार भेदों का विशद प्ररूपण किया जा चुका, अब क्रमप्राप्त कषाय प्रतिसंलीनता तप के चार भेदों का निरूपण करते हैं
कषायप्रतिसंलीनता तप के चार भेद है, जो इस प्रकार हैं-(१) દેવી માયાપ્રતિસંલીનતા છે. એવી જ રીતે લેલને ઉત્પન્ન ન થવા દે અને ઉત્પન્ન થયેલા લેભને વિફળ કરી દે લાભપ્રતિસંલીનતા તપ છે. એ પ્રયત્ન કરે જોઈએ કે પારકી વસ્તુને ગ્રહણ કરવાની લાલસા રૂપ લેભ હન જ ન થાય, આમ છતાં સંજોગવશાતુ કઈ વસ્તુને લેસ ઉત્પન્ન यालय तो त नि मना नये ॥ २० ॥
તત્વાર્થનિર્યુક્તિ–પહેલા પ્રતિસંલીનતા તપના ચાર ભેદનું કથન કરવામાં આવ્યું હતું તેમાંથી પ્રથમ ઈન્દ્રિયપ્રતિસંલીનતા તપના પાંચ ભેદનું વિસ્તારપૂર્વક પ્રરૂપણ કરવામાં આવી ગયું, હવે ક્રમ પ્રાપ્ત કષાય પ્રતિસંલીનતા તપના ચાર ભેદનું પ્રરૂપણ કરીએ છીએ
કષાયપતિસૂલીનતા તપના ચાર ભેદ આ પ્રમાણે છે-(૧) ક્રોધપ્રતિ
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર ૨
