Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.८ स.३८ विस्तरतोसम्यग्दर्शननिरूपणम् ७३७
तत्त्वार्थनियुक्ति:--'पूर्वमूत्रे-सम्यग्दर्शन सम्यग्ज्ञान सम्यकचारित्र-तपांसि इति चतुष्यस्य मोक्षम्पति कारणत्वं प्रतिपादितम्, सम्मति-तत्र प्रथमोपात्तं सम्य. ग्दर्शननं प्ररूपयितुमाह-'तत्तत्थ सद्धाणं सम्मइंसण' इति । तस्यार्थश्रद्धानम् तत्त्वानां जीवानीवादि नवाना मर्थानां श्रद्धानं रुचिरपीतिः, तत्त्वेन वा अर्थानां स्वैः स्वैज्ञानविशेषैः परिच्छिद्यमानानां जीवादिपदार्थानां स्याद्वादसिद्धान्तानु. सारेण प्रतिपादितानां श्रद्धानं-रुचिपूर्वकं विश्वसनं तत्त्वार्थश्रद्धानं सम्यग्दर्शन मुच्यते भगवताऽर्हता वीतरागद्वेषेण यथारूपं जीवादितवं प्रतिपादितं तयारूपेणैव तेषां श्रदान प्रत्ययावधारणं सम्यग्दर्शनं व्यपदिश्यते । तत्र तस्य भावस्तत्वम्, तत्वेन भावेन स्व पतिपस्या जीवादिपर्दानां निश्चयनं न तु मातापित्रादि दाक्षि. ण्यानुरोधात्, न वा-धनादि लाभापेक्षया कृत्रिममात्र श्रद्धानम्, अपितु-तदेव वस्तु
तत्त्वार्थनियुक्ति-पूर्वसूत्र में प्रतिपादन किया गया है कि सम्य. गूदर्शन, सम्पगूजान, सम्यग चारित्र और सम्यक् तप, ये चारों मोक्ष के कारण हैं, अब इन चारों में से प्रथम सम्यगदर्शन की प्ररूपणा की जाती है
तत्वार्थ का श्रद्धान सम्घगदर्शन है। तत्वों अर्थात जीवादि नौ पदार्थों पर श्रद्धा-रूची-प्रतीति करना अथवा यथार्थ रूप से अपनेअपने ज्ञानों द्वारा जाने जाने वाले, स्यावाद सिद्धान्त के अनुमार प्रति. पादित पदार्थों का रूचि पूर्वक श्रद्धान करना सम्यग्दर्शन कहलाता है। तात्पर्य यह है कि वीतराग अहन्त भगवान ने तत्वों का जिस रूप में प्रतिपादन किया है, उसी रूप में उनका श्रद्धान करना सम्यग्दर्शन है। जीयादि पदार्थों का श्रद्धान अपनी प्रतिपत्ति से करना चाहिए, मातापिता आदि की लिहाज से अथवा धन आदि के लाभ की इच्छा से
આ તત્વાર્થનિર્યુક્તિ-પૂર્વસૂત્રમાં પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું કે સમ્યફ દર્શન, સમ્યકૃજ્ઞાન સમ્યફચ રિત્ર અને સમ્યક્ તપ, એ ચારે મોક્ષના કારણ છે, હવે આ ચારે પૈકી પ્રથમ સમ્યફદર્શનની પ્રરૂપણ કરવામાં આવે છે ?
તત્વાર્થની શ્રદ્ધા સમ્યક્દર્શન છે ત અર્થાત્ જીવાદિ નવ પદાર્થો પર શ્રધા રૂચિ પ્રતીતિ કરવી અથવા યથાર્થ રૂપથી પિત–પિતાના જ્ઞાનો દ્વારા જાણી શકાનારાં સ્યાદ્વાદસિદ્ધાંત અનુસ ૨ પ્રતિપાદિત પદાર્થોની રૂચિપૂર્વક શ્રદ્ધા કરવી સમ્યક્દર્શન કહેવાય છે. તાત્પર્ય એ છે કે વીતરાગ અહંત ભગવંતોએ તનું જે રૂપમાં પ્રતિપાદન કરેલ છે તે જ સ્વરૂપે તેમની શ્રદ્ધા કરવી સમ્યક્દર્શન છે. જીવાદિ પદાર્થોની શ્રદ્ધા પિતાની આગવી પ્રેરણાથી કરવી જોઈએ માતા પિતા આદિના ફરમાનથી અથવા ધન વગેરેના લાભની ઈચ્છાથી બનાવટી
त० ९३ श्री तत्वार्थ सूत्र : २
