Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 701
________________

दीपिका-निर्युक्ति टीका अ.८ सू.२७ चारित्रचिनयतपो निरूपणम्
I
विधत्वेन प्ररूपयितुमाह- 'चरितविषयत वे पंचविहे, सामाइय-चरित्त विणयाइ भेयओ' इति । चारित्र विनयतपः - नानाजन्म सञ्चिताऽष्टविधकर्म चय संक्षयाय चरणं सर्वविरतिस्वरूप चारित्रं तत्सम्बन्धी विनयः चारित्रविनय स्तद्रूपं तपः पञ्चविधं भवति । सामायिक - चारित्र - विनयादि भेदतः, तथा चसामायिक चारित्रविनयः १ आदिना - छेदोपस्थापनीयचास्त्रिविनयः २ परिहार विशुद्धिकचारित्रविनयः ३ सूक्ष्मसम्परायचारित्रविनयः ४ यथाख्यातचारित्रविनयः ५ चेति । तत्र सावद्ययोगविरतिरूप सामायिकं तल्लक्षणं चारित्र सामायिकचारित्र' तद्रूपं विनयतपः सामायिकचारित्रविनयतप उच्यते । एवंपूर्वपर्यांयच्छेदेनोपस्थाप्यते - आरोप्यते यन्महाव्रतलक्षणं चारित्र, तत्-छेदोपस्थापनीय चारित्र तत्सम्वन्धिविनयतपः छेदोपस्थापनीय चारित्र विनय तप उच्यते । एवं तपोविशेषेण परिहारेण कर्मनिर्जरारूपा विशुद्धिर्यस्मिन् चारित्रे अनेक जन्मों में संचित आठ प्रकार के कर्म समूह का क्षय करने के लिए जो सर्वविरति रूप अनुष्ठान किया जाता है, वह चारित्र कहलाता है | चारित्र का विनय चारित्र विनय तप है। इसके भी पांच भेद हैं(१) सामायिक चारित्र विनय (२) छेदोपस्थापनीय चारित्र विनय (३) परिहार विशुद्धि चारित्र विनय (४) सूक्ष्मसाम्पराय चारित्र विनय और (५) यथाख्यात चारित्र विनय । इनमें से सावध योग की निवृत्ति को सामायिक चारित्र कहते हैं, उसका विनय सामायिक चारित्र विनय तप कहलाता है । जो महाव्रतरूप चारित्र पूर्व पर्याय का छेदन करके आरोपित किया जाता है वह छेदोपस्थापनीय चारित्र कहलाता है उसका विनय छेदोपस्थापनीय चारित्रविनय है । जिस चारित्र में परिहार नामक આવી ગયુ. હવે ત્રીજા ચારિત્ર વિનય તપનું પ્રરૂપણ કરીએ છીએ—
અનેક જન્મામાં સ'ચિત માઠ પ્રકારના કમ સમૂહને ક્ષય કરવાને માટે જે સર્વ વિરતિરૂપ અનુષ્ઠાન કરવામાં આવે છે તે ચારિત્ર કહેવાય છે. ચારિત્રના વિનય ચારિત્ર વિનય તપ છે એના પાંચ ભેદ છે—
६८५
(૧) સામાયિક ચારિત્ર વિનય (૨) છેદેપસ્થાપનીય ચારિત્ર વિનય (૩) પરિહાર વિશુદ્ધિ ચારિત્ર વિનય (૪) સૂક્ષ્મસામ્પરાય ચારિત્ર વિનય અને (૫) યથાખ્યાત ચારિત્ર વિનય આમાંથી સઘયેાગની નિવૃત્તિને સામાયિક ચારિત્ર કહે છે, તેના વિનય સામાયિક ચારિત્ર વિનય કહેવાય છે. જે મહા વ્રત રૂપ ચારિત્ર પૂČપર્યાયનું છેદન કરીને પુનઃ આપિત કરવામાં આવે છે તે છેઢાપસ્થાપનીય ચારિત્ર કહેવાય છે તેને વિનય છેદેપસ્થાપનીય ચાત્રિ
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨


Page Navigation
1 ... 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894