Page Text
________________
दीपिका-निर्युक्ति टीका अ.८ सू.२७ चारित्रचिनयतपो निरूपणम्
I
विधत्वेन प्ररूपयितुमाह- 'चरितविषयत वे पंचविहे, सामाइय-चरित्त विणयाइ भेयओ' इति । चारित्र विनयतपः - नानाजन्म सञ्चिताऽष्टविधकर्म चय संक्षयाय चरणं सर्वविरतिस्वरूप चारित्रं तत्सम्बन्धी विनयः चारित्रविनय स्तद्रूपं तपः पञ्चविधं भवति । सामायिक - चारित्र - विनयादि भेदतः, तथा चसामायिक चारित्रविनयः १ आदिना - छेदोपस्थापनीयचास्त्रिविनयः २ परिहार विशुद्धिकचारित्रविनयः ३ सूक्ष्मसम्परायचारित्रविनयः ४ यथाख्यातचारित्रविनयः ५ चेति । तत्र सावद्ययोगविरतिरूप सामायिकं तल्लक्षणं चारित्र सामायिकचारित्र' तद्रूपं विनयतपः सामायिकचारित्रविनयतप उच्यते । एवंपूर्वपर्यांयच्छेदेनोपस्थाप्यते - आरोप्यते यन्महाव्रतलक्षणं चारित्र, तत्-छेदोपस्थापनीय चारित्र तत्सम्वन्धिविनयतपः छेदोपस्थापनीय चारित्र विनय तप उच्यते । एवं तपोविशेषेण परिहारेण कर्मनिर्जरारूपा विशुद्धिर्यस्मिन् चारित्रे अनेक जन्मों में संचित आठ प्रकार के कर्म समूह का क्षय करने के लिए जो सर्वविरति रूप अनुष्ठान किया जाता है, वह चारित्र कहलाता है | चारित्र का विनय चारित्र विनय तप है। इसके भी पांच भेद हैं(१) सामायिक चारित्र विनय (२) छेदोपस्थापनीय चारित्र विनय (३) परिहार विशुद्धि चारित्र विनय (४) सूक्ष्मसाम्पराय चारित्र विनय और (५) यथाख्यात चारित्र विनय । इनमें से सावध योग की निवृत्ति को सामायिक चारित्र कहते हैं, उसका विनय सामायिक चारित्र विनय तप कहलाता है । जो महाव्रतरूप चारित्र पूर्व पर्याय का छेदन करके आरोपित किया जाता है वह छेदोपस्थापनीय चारित्र कहलाता है उसका विनय छेदोपस्थापनीय चारित्रविनय है । जिस चारित्र में परिहार नामक આવી ગયુ. હવે ત્રીજા ચારિત્ર વિનય તપનું પ્રરૂપણ કરીએ છીએ—
અનેક જન્મામાં સ'ચિત માઠ પ્રકારના કમ સમૂહને ક્ષય કરવાને માટે જે સર્વ વિરતિરૂપ અનુષ્ઠાન કરવામાં આવે છે તે ચારિત્ર કહેવાય છે. ચારિત્રના વિનય ચારિત્ર વિનય તપ છે એના પાંચ ભેદ છે—
६८५
(૧) સામાયિક ચારિત્ર વિનય (૨) છેદેપસ્થાપનીય ચારિત્ર વિનય (૩) પરિહાર વિશુદ્ધિ ચારિત્ર વિનય (૪) સૂક્ષ્મસામ્પરાય ચારિત્ર વિનય અને (૫) યથાખ્યાત ચારિત્ર વિનય આમાંથી સઘયેાગની નિવૃત્તિને સામાયિક ચારિત્ર કહે છે, તેના વિનય સામાયિક ચારિત્ર વિનય કહેવાય છે. જે મહા વ્રત રૂપ ચારિત્ર પૂČપર્યાયનું છેદન કરીને પુનઃ આપિત કરવામાં આવે છે તે છેઢાપસ્થાપનીય ચારિત્ર કહેવાય છે તેને વિનય છેદેપસ્થાપનીય ચાત્રિ
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |